AREATZA Arratia-nerbioi 8 Hiribilduaren eta Arratia- nervión La transformación 9 pentsamenduaren de la villa y del eraldaketa pensamiento

[bisita gidatua] [visita guiada]

Bisita gidatua Areatzako erdigu- Visita guiada al centro histórico de Tokia: Udaletxeko ataripea ne historikora. Eraikin nagusiak Areatza. Se mostrarán los edificios Egunak eta orduak: zapatua 23 eta domeka 24 - 11:00, 12:00, 17:00 eta 18:00etan erakutsiko dira, hiribildua sortu ze- más emblemáticos, reflejo de la Antolatzailea: Areatzako Udala netik bizi izandako oparotasunaren prosperidad que vivió la villa desde Informazioa: 94 673 90 10 erakusgarri. Orduantxe sortu ziren su fundación. Entonces surgieron eraikin berriak, bizimodu berriak nuevos oficios, nuevos modos de Punto de encuentro: soportales del ayuntamiento eta herritarren arteko antolakunt- vida y una nueva organización entre Días y horario: sábado 23 y domingo 24 -11:00, 12:00, 17:00 y 18:00 horas za berria. Hala ere, XIX. mendeko los ciudadanos. Sin embargo, la Organiza: Ayuntamiento de Areatza industrializazioak eragin txikia izan industrialización del siglo XIX tuvo zuen hiribilduan, eta bizimodu tradi- poco calado en la villa, que siguió Información: 94 673 90 10 zionalari eutsi zion. anclada en unas formas de vida tradicionales.

Gure ohiturak Recuperando berreskuratuz nuestras costumbres [Euskal jaia] [fiesta vasca]

Tradizioko eskulangintzako ofizioen Mercado-taller de oficios artesanales merkatu-tailerra herriko alde zahar tradicionales en el casco histórico historikoan. Aurtengo gaiak espart- del pueblo. El tema de este año es el zua eta horren erabilerak dira. esparto y sus usos.

Tokia: herriko erdigune historiko osoa Lugar: todo el centro histórico del pueblo Eguna eta ordua: zapatua 16 -11:00-14:00 Día y horario: sábado 16; 11:00-14:00 horas Antolatzailea: Areatzako Udala Organiza: Ayuntamiento de Areatza

Informazioa: 94 673 90 10 Información: 94 673 90 10 Zer ezkutatzen du ¿Qué esconde esta UrduÑa/ORDUÑA taula honek? tabla? [erretaulei buruzko jarduera di- [actividad didáctica sobre los reta- daktikoa eskola umeentzat] blos dirigida a escolares] Juan Urdanegi 10 El general Juan jenerala. de Urdanegi. Un 11 Urduñako Andra Mariaren elizako erretaulak A partir de la observación de los Elkartzeko tokia: Andra Mariaren eliza mecenas para los behatuta, erretaula dela azaltzen zaie retablos de la iglesia de Santa Ma- Egunak eta orduak: barikua 8 eta barikua 15 - 9:30ean eta 11:15ean josulagunentzako partaideei, baita zelan eraiki zen, ría se explica a los/las participantes Plaza mugatuak jesuitas en Orduña Antolatzailea: Urduñako Turismo Bulegoa, Atezabal Aisialdi Zerbitzuak eta Eleiz Museoa () mezenasa zertarako balio zuen eta erretaula qué es un retablo, cómo se cons- [conferencia por Rosario Porres] motak ere... Eta batez ere, kontatzen truía, para qué servía, sus distintas Informazioa eta erreserbak: 945 384 384 / [email protected] [Rosario Porresen hitzaldia] diren istorioak aurkituko dira. tipologías… Y, sobre todo, se des- cubren las historias que cuentan. Punto de encuentro: Iglesia de Santa María Jarraian, euren erretaula egiten dute Días y horario: viernes 8 y viernes 15 - 9:30 y 11:15 horas sormen-tailerrean. Horretarako, A continuación, en un taller creativo Jesusen Lagundia Urduñan finka­ El asentamiento en Orduña de la Tokia: Urduñako Kultur Etxea (Andra Mari plaza) Plazas limitadas erretaula hutsaren zenbait txantiloi realizan su particular retablo. Para Organiza: oficina de Turismo de Orduña, Atezabal Servicios de Ocio y Museo Diocesano de Arte tzeak eta haien tenplua eta ikaste- Compañía de Jesús y la construc- Eguna eta ordua: eguena 7-19:30ean Antolatzailea: Urduñako Turismo Bulegoa, Atezabal Aisialdi Zerbitzuak erabiltzen dira, non haien bizitza ello utilizan unas plantillas de un re- Sacro (Bilbao) txeak eraikitzeak Juan Urdanegi sor­ ción de su templo y colegio nos edo haien biografiako pasarte jakin tablo vacío, en las que ir disponien- tzailearen bizitzara hurbilduko gaitu, acercará a la vida de su fundador Informazioa: 945 384 384 / [email protected] bat kontatzen diguten marrazkiak do dibujos o fotografías que nos Información y reservas: 945 384 384 / [email protected] urduñar ospetsu horrek arrakasta Juan de Urdanegi, ilustre orduñés edo argazkiak tartekatzen diren. cuenten su vida o algún episodio izan zuen Ameriketako abenturan; que triunfó en la aventura america- Lugar: Casa de Cultura de Orduña (plaza Andra Mari) Hori bukatuta, bakoitzak gainerakoei concreto de su biografía. Concluido izan ere, Limako alkatea izan zen na, llegando a ser alcalde de Lima Día y hora: jueves 7 - 19:30 horas kontatzen die zer irudikatu nahi izan esto, cada uno relata al resto lo que Organiza: Oficina de Turismo de Orduña, Atezabal Servicios de Ocio eta Villafuerteko markesaren titulua y a recibir el título de marqués de duen. ha querido representar. jaso zuen. Hura hildakoan, diru- Villafuerte. A su muerte legó una kopuru handia utzi zuen eliza monu- importante cantidad de dinero para Información: 945 384 384 / [email protected] mentala eta bertako altzari barroko la construcción de esta monumen- ederra eraikitzeko. Eta josulagunak tal iglesia y su magnífico mobiliario Urduña hiriaren bizitzan finkatzeak barroco. Y todo ello nos llevará a izan zuen garrantzia ezagutaraziko conocer la trascendencia que tuvo digu horrek guztiak. el asentamiento de los jesuitas en la vida de la ciudad de Orduña. Erretaulak: Los retablos: su denboran izandako evolución a través bilakaera del tiempo [bisita gidatuak] [visitas guiadas] Gure erretaulak: Nuestros aurkitu beharreko retablos: un altxor bat tesoro a descubrir Urduña hiriko tenplu nagusietan Un recorrido por los principales [Itziar Aloriaren hitzaldia] [conferencia por Itziar Aloria] ibilbidea eginez, erretaulek den- templos de la ciudad de Orduña boran izan duten bilakaerara hur- nos acercará a la evolución de los bilduko gara da, eta gure bizitzan retablos a lo largo del tiempo, y nos Elkartzeko tokia: Tenplu bakoitzerako sarrera nagusia Egunak eta orduak: zapatua 16 eta domeka 17 - 10:00etan (Andra Mariaren eliza), 12:30ean ditugun “taula” horiek agindu ziren permitirá conocer el contexto en que (Familia Sakratuaren eliza) eta 16:30ean (Antiguako santutegia) testuingurua ezagutzeko modua se encargaron estas “tablas” que Plaza mugatuak Gure tenpluetako altzarien zati baten La conferencia tratará de acercarnos emango zaigu. Hainbat erretaula: acompañan nuestras vidas. Desde Antolatzailea: Urduñako Turismo Bulegoa, Atezabal Aisialdi Zerbitzuak esanahia zelanbait argitu nahi zaigu al significado de una parte del mo- erretaula gotikoak, Andra Mariaren los retablos góticos, como el de San hitzaldiarekin; inor ez du hotz utziko, biliario de nuestros templos que a elizako San Pedrorena adibidez Pedro de la iglesia de Santa María Informazioa eta erreserbak: 945 384 384 / [email protected] baina askotan gutxi dakigu altzarien nadie deja indiferente pero del que a (1500 inguruan); Familia Sakra- (hacia 1500), pasando por los ba- inguruan. menudo poco conocemos. tuaren barrokoak (1688-1689) eta rrocos de la Sagrada Familia (1688- Punto de encuentro: Acceso principal a cada uno de los templos Antiguako santutegiko neoklasikoa 1689) y llegando al neoclásico del Días y horario: sábado 16 y domingo 17-10:00 (iglesia de Santa María), 12:30 (iglesia de la Jatorriari, funtzioari, egiturari, buru­ Sabremos sobre su origen, función, Sagrada Familia) y 16:30 horas (santuario de la Antigua) tzapenari, arte estiloen araberako estructura, ejecución, evolución en (1805). santuario de la Antigua (1805). Plazas limitadas Tokia: Urduñako Kultur Etxea (Andra Mari plaza) Organiza: Oficina de Turismo de Orduña, Atezabal Servicios de Ocio bilakaerari, eta abarri buruzkoak función de los estilos artísticos... Y Eguna eta ordua: eguena 14 -19:30ean Bisita horiek egiten diren egunetan, Durante los días de celebración de jakingo ditugu. Eta liturgiako altza- veremos también cuál es la situa- Antolatzailea: Urduñako Turismo Bulegoa, Atezabal Aisialdi Zerbitzuak Andra Mariaren tenpluan irekita izan- estas visitas en el templo de Santa Información y reservas: 945 384 384 / [email protected] ri horiek gure elizetan egun duten ción actual de estos muebles litúrgi- go da publikoarentzat herri debo- María permanecerá abierta al públi- egoera zein den ikusiko dugu, ho- cos en nuestras iglesias, tras la des- Informazioa: 945 384 384 / [email protected] zioko objektuen erakusketa txiki bat. co una pequeña exposición de obje- rietako zenbait Vatikanoaren Biga- aparición de algunos de ellos tras el tos de devoción popular. rren Kontzilioaren ondorengoak, Concilio Vaticano Segundo, dando Lugar: Casa de Cultura de Orduña (plaza Andra Mari) eta euskal lurraldeetan barreiaturiko un pequeño repaso a los retablos Día y hora: jueves 14 - 19:30 horas Organiza: oficina de Turismo de Orduña, Atezabal Servicios de Ocio erretaularik garrantzitsuenen gaine- más significativos esparcidos por ko errepasoa emango dugu. tierras vascas. Información: 945 384 384 / [email protected]

12 13

Ars lignea & Ars lignea & Ars natura & Ars natura & medievalis medievalis praehistorica praehistórica Zurezko eta harrizko Arquitectura en madera y Natura eta historiaurrea Naturaleza y prehistoria en arkitektura piedra Gorbeian Gorbeia

[bisita gidatua] [visita guiada] [bisita gidatua] [visita guiada]

Elkartzeko tokia: Orozkoko Museoa (Zubiaur) Nork bere autoarekin Martin eta Recorrido en vehículo propio a los Elkartzeko tokia: Orozkoko Museoa (Zubiaur) Zailtasun ertain-baxuko mendi irte- Salida montañera de dificultad Eguna eta ordua: zapatua 9 - 9:30ean Eguna eta ordua: zapatua 2- 9:30ean naldia Urratxara, Gorbeiako Parke media-baja a Peña Urratxa, en el co- Olarte auzuneetan ibilbidea egingo barrios de San Martín y Olarte para Plaza mugatuak Plaza mugatuak Naturalaren erdi-erdian, Zastegi eta razón del Parque Natural de Gorbeia du, interes artistiko handiko zurezko visitar dos iglesias con bóvedas de Iraupena: gutxi gorabehera 5 ordu eta 30 minutukoa Iraupena: gutxi gorabehera 3 ordu eta 30 minutukoa Padrobaso bailaren artean. Bertan y entre los valles de Zastegi y Pa- bi ganga dituzten bi eliza bisita­ madera de gran interés artístico: Antolatzailea: Orozkoko Udala, Avnia Antolatzailea: Orozkoko Udala, Avnia tzeko: Goikiriako Andra Maria eta Santa María de Goikiria y San Bar- ikusi ahal izango ditugu haren oina- drobaso. Allí podremos admirar las rrian dauden koba ugari, eta horie- múltiples cuevas que se abren en su Informazioa eta erreserbak: 946 339 823 / [email protected] Olarteko San Bartolome. Jarraian, tolomé de Olarte. A continuación as- Informazioa eta erreserbak: 946 339 823 / [email protected] Zaloa eta Urigoiti auzuneetara cenderemos a los barrios de Zaloa y tatik, Urratxa I, II, III, V, VIII eta X az- base, de las cuales, Urratxa I, II, III, Punto de encuentro: Museo de Orozko (Zubiaur) igoko gara, erromanikoaren eta go- Urigoiti para visitar otras dos iglesias Punto de encuentro: Museo de Orozko (Zubiaur) tarnategi arkeologikoko kobazuloak V, VIII y X son cuevas con yacimien- Día y hora: sábado 9 - 9:00 horas Día y hora: sábado 2 - 9:30 horas daude; batean sartuko gara. Urratxa to arqueológico, y entraremos en tikoaren osagaiak dituzten beste bi que cuentan con elementos propios Plazas limitadas Plazas limitadas III, giza hondarrengatik eta okre go- una: Urratxa III, conocida por sus eliza ikusteko. Zaloako Andra Maria del románico y gótico: Santa María Duración del recorrido: 5 horas 30 minutos Duración del recorrido: 3 horas 30 minutos rriz margoturiko harri-koskorragatik restos humanos y por un pequeño eta Urigoitiko San Laurendi. Ibilbide de Zaloa y San Lorenzo de Urigoiti. Organiza: Ayuntamiento de Orozko, Avnia Organiza: Ayuntamiento de Orozko, Avnia beraren barruan, Haraneko baserri Dentro del mismo itinerario será ezaguna, garatu gabeko eta garraiat- canto pintado con ocre rojo, testi- zeko modua errazteko arte baten le- monio de un arte rudimentario y Información y reservas: 946 339 823 / [email protected] eta jauregi hoberenetakoren baten posible detenerse ante alguno de los Información y reservas: 946 339 823 / [email protected] aurrean gera gaitezke arkitektura mejores caseríos y palacios del Valle kukoa da. Bertan aurkitu ziren giza de fácil transporte. Allí se hallaron gozatzeko. para admirar su arquitectura. kokapenen eta lurperatzeen hainbat evidencias de diferentes momentos unetako ebidentziak. de ocupación humana y de enterra- mientos. Ars pictorica & Ars pictorica & musicalis musicalis Hormako pinturak eta Pinturas murales y UGAO-MIRABALLES errenazimenduko musika concierto de música del kontzertua renacimiento [bisita gidatua] [visita guiada] 14 15 “Behin batean “Behin batean Ugaon…” Ugaon...” [ipuin-kontalaria] [cuentacuentos]

Umeentzako ipuin-kontalaria hi- Un cuentacuentos infantil narrará la ribilduaren sorreraren historia historia de la fundación de la villa. kontatzeko. Bilbeak “Villanueva de La trama nos llevará a conocer los Miravalles”eko monumentu eta monumentos y lugares más impor- toki garrantzitsuenak ezagutaraziko tantes de “Villanueva de Miravalles” dizkigu, baita biztanle nagusiak eta así como a sus principales habitan- bizitzeko ohiturak.ere. tes y sus costumbres de vida.

Tokia: Urdiarragako Amabirjinaren baseliza Lugar: Ermita de Nuestra Señora de Udiarraga Eguna eta ordua: barikua 1 -19:30ean Día y hora: viernes 1 -19:00 horas Antolatzailea: Ugaoko Interpretazio Histo- Organiza: Centro de Interpretación Histórica rikoko Zentroa de Ugao-Miraballes

Informazioa eta erreserbak: Información y reservas: 946 480 704 946 480 704

Udiarragako Primera Subida auzuneko lehenengo popular al barrio Herri Igoera de Udiarraga Debozio baten jatorria Orígenes de una devoción

Murueta auzunerako bisita, oraintsu Visita al barrio de para Elkartzeko tokia: Orozkoko Museoa (Zubiaur) Hiribildutik abiatuta, eskualdeko Saliendo desde la villa seguiremos Elkartzeko tokia: Herriko Plaza (udaletxearen aurreko aldea) zaharberritu den parrokiako elizako contemplar las pinturas murales Eguna eta ordua: zapatua 16 -18:30ean erromesek eta Udiarragako Ama- los pasos que siglos atrás peregrinos Eguna eta ordua: zapatua 16 - 9:30ean XVI. mendeko hormako pinturak del s. XVI de su iglesia parroquial, Antolatzailea: Orozkoko Udala, Avnia birjinarenganako jaiera dutenek au- de la comarca y grandes devotos de Iraupena: 3 ordu eta 30 minutukoa ikusteko. Errenazimenduko arkite- recientemente restauradas. Se trata Antolatzailea: Ugaoko Interpretazio Historikoko Zentroa, Ugao Mendi Taldea Informazioa eta erreserbak: 94 339 823 / [email protected] rreko mendeetan eginiko urratsak la virgen de Udiarraga siguieron en kturako harribitxitzat jo daitekeen de un templo que puede conside- jarraituko ditugu. Amabirjina koka- busca de una esperanza. En el lugar Informazioa: 946 480 704 tenplu bat da, baina ez da herri rarse como joya de la arquitectura Punto de encuentro: museo de Orozko (Zubiaur) tuta zegoen lehen baseliza zegoen donde estaba la primera ermita que estiloan eginikoa, kultuan baino. renacentista en clave no popular, Día y hora: sábado 16 -18:30 horas tokian, Amabirjinaren aldeko ere- albergaba a la Virgen recordaremos Punto de encuentro: Plaza del Pueblo (frente al ayuntamiento) Horrexegatik, aldi berean, musika sino culta. Es por ello que, al mismo Organiza: Ayuntamiento de Orozko, Avnia serkia, abestiak, mirariak eta ez- el himno, los cánticos, los milagros y Día y hora: sábado 16 - 9:30 horas kontzertu bat gozatuko dugu, non tiempo, gozaremos de un concier- tabaidak gogoratuko ditugu, baita las disputas por la Virgen, así como Duración del recorrido: 3 horas 30 minutos errenazimenduko akordeek nabeko to musical en el que los acordes Información y reservas: 946 339 823 / [email protected] herri tradizioak ere, eta azkenik herri tradiciones populares, para terminar Organiza: Centro de Interpretación Histórica de Ugao-Miraballes, Ugao Mendi Taldea gune osoa hartuko baitute garai del renacimiento envolverán todo hamaiketako bat egingo dugu. con un hamaiketako popular. Información: 946 480 704 hartako musika berpizteko NOVA el espacio de la nave para revivir la MUSICA ANTIQUA taldearen es- música de aquel tiempo, de la mano kutik. Barrokoko zenbait pieza ere del grupo NOVA MUSICA ANTIQUA. entzungo ditugu. También escucharemos algunas pie- zas del Barroco. Bisita gidatua Visita guiada a la hiribildura eta villa y a la ermita Udiarragako de Nuestra Señora Amabirjinaren de Udiarraga baselizara [visita guiada] [bisita gidatua] 16 17

Historialari baten eskutik, hiribil- De la mano de un historiador pasea- Elkartzeko tokia: herriko plaza (udaletxearen aurreko aldea) Erretaula bat… Un retablo... duko alderik zaharrenetik igaroko remos por la parte más antigua de Eguna eta ordua: zapatua 23 - 12:00etan gara, eta azkenik monumenturik la villa para finalmente llegar hasta Plaza mugatuak historia asko muchas historias Antolatzailea: Ugaoko Interpretazio Historikoko Zentroa garrantzitsuenaren atera iritsiko las puertas de su monumento más [Ander Manterolaren hitzaldia] [conferencia por Ander Manterola] gara. Urdiarragako Amabirjinaren importante: la ermita de Nuestra Se- Informazioa eta erreserbak: 946 480 704 baseliza Baselizak biltzen duen on- ñora de Udiarraga. Además de co- darea ezagutzeaz gain, herritarren nocer el patrimonio que alberga la Punto de encuentro: plaza del pueblo (frente al ayuntamiento) Zeanuriko erretaula kasu bitxia da: El retablo de Zeanuri es un caso cu- Tokia: Andra Mari eliza benetako lekukotasunak proiekta- ermita, se proyectarán testimonios Día y hora: sábado 23 - 12:00 horas 1520 urte inguruko gotiko estilo rioso: unas pinturas tardogóticas de Eguna eta ordua: zapatua, 23, 18:00etan tuko dira baselizarekin duten lotura reales de vecinos/as que reflejan su Plazas limitadas berankorreko pintura batzuk, 1570 hacia 1520, unos relieves renacen- Antolatzailea: Zeanuriko Udala islatzeko. lazo de unión con ésta. Organiza: Centro de Interpretación Histórica de Ugao-Miraballes urte inguruko erliebe errenazen- tistas de hacia 1570 y otras pinturas Informazioa: 946 739 146 Información y reservas: 946 480 704 tistak eta 1712ko beste pintura barrocas de 1712, todo embutido barroko batzuk, hori guztia 1712ko en una estructura que también es Lugar: Iglesia de Andra Mari urtekoa ere baden egitura batean de 1712. Una mezcla de estilos que Día y hora: sábado 23 - 18:00 horas uztartuta. Estiloen nahasketa hori, sin embargo está bien armonizada. Organiza: Ayuntamiento de Zeanuri ordea, ondo harmonizatuta dago. Y una mezcla de escenas que nos Eta historiak kontatzen dizkiguten cuentan historias, de personajes lle- Información: 946 739 146 eszenen, sinboloez beteriko per­ nos de símbolos, de mensajes que tsonaien eta argitzen saiatuko garen trataremos de desvelar. mezuen nahasketa bat.