Norsk Tidend 2-20
Total Page：16
File Type：pdf, Size：1020Kb
Rolf Theil er Aasbrenn gjev Ålesund ny spaltist seg som leiar etter stormen – Eg oppdaga nynorsk på – Det har vore eit eventyr, – Eg håpar vedtaket gjer ungdomsskulen, så i år har seier den avtroppande folk meir språkmedvitne, for eg 60-årsjubileum som leiaren. Men noko er nynorsk står ikkje spesielt målmånn, seier språkpro- han klar for å verte ferdig sterkt på Sunnmøre, meiner fessoren frå Grenland. med. leiaren i Borgund Mållag. SIDE 12–13 SIDE 18–21 SIDE 4–7 nr. 2 mars 2020 Norskmedlemsblad for Noregs Mållag Tidend Vil betre kåra for nynorsk- elevane – Det er ikkje bra at lærarstudentar går gjennom lærarutdanninga utan å få undervisning i nynorsk, meiner kunnskapsminister Guri Melby. SIDE 15–17 Foto: Liv Aarberg 2 • 2020 Norsk Tidend Framhald av Fedraheimen og Den 17de Mai Å ta ein for laget ҡ «Det er ikkje fire småkommunar som har avgjort målforma i nye Ålesund kommune, det er det nye vi-et.» Orda er ordførar i Ålesund Eva Vinje Aurdal sine. KJEM STERKT TILBAKE. ҡ Stort betre kan ein ikkje svare på den innbitte lokale motstanden mot at Ålesund skulle bli ein del av ein nynorskkommune. Men orda UTSETT til Aurdal har verdi langt utanfor Sunnmøre. Dei er ei påminning til heile ny-Noreg om at vi må gjere meir enn å telje når vi skal gjere vedtak om språk. Alle som kjempar for administrative vedtak i favør av nynorsk, vil møte motstand. Kan- skje ikkje så sterk som den Aurdal har møtt, men motstand vil det like fullt bli. ҡ Då gjeld det å hugse på kor mange gonger nynorskbrukarane har gjeve seg i møte med bokmålet – både før og no. Innflyttarane frå sunnmørsbygdene har gjeve svært god drahjelp til Ålesund sin iden- titet som bokmålskommune. Det same finn vi døme på tallause sta- der i landet, også i hovudstaden. ҡ Eva Vinje Aurdal legg ikkje skjul på at nynorskvedtaket i nye Ålesund er «å ta ein for laget». Gjen- Prinsippa og det praktiske nom eit nynorskvedtak i ein ganske stor by, lyftar vi nynorsk nasjonalt, I DEI SISTE TO ÅRA har Noregs Mållag køyrt eit ord- ҡ LEIARTEIGEN meiner ho. Det er det ikkje tvil om, skifte i organisasjonen med mål om at vi skal vedta eit og lokalsamfunnet treng i grunn- nytt prinsipprogram som avløyser det vi har frå 1997. I MAGNE AASBRENN en ikkje vere særleg stort for at eit denne prosessen har seminar vore skipa i Oslo, Bergen leiar i Noregs Mållag nynorskvedtak skal vere meir enn og Trondheim. I tillegg har prinsippa vore på agen- eit lokalt spørsmål. Kva ein gjer i daen på nett, i podkast og i mange små og store møte. Sunndal, i Seljord, på Bryne eller Når eg har budd meg på å halde innleiing om på Vinstra handlar ikkje om desse dette temaet, har eg leita etter gode illustrasjonar stadene aleine. Gjennom å vise vilje til skjermen bak meg. Det har ikkje vore lett. Kor- til nynorsk lokalt fortel vi nasjonale leis illustrerer ein eigentleg eit prinsipp? Målung- Nynorsk skal fremjast på alle område, og dialekt- styresmakter, andre lokalsamfunn dommen nyttar det gode norske ordet «tuft», som vern er òg med i den korthogne formålsparagrafen. og omverda generelt at vi vil at ny- altså tyder grunnen der ein skal bygge. Oppå tufta Dette er stø kurs. Så er Ivar Aasen heidra, og kravet norsk skal vere eit levedyktig bruks- skal det da etter metaforen byggast eit hus – det om at nynorsken skal vera eit samfunnsberande språk. Det kan bli viktigare enn vi nynorske huset (for å vere farleg nær noko Thor- språk på lik linje med bokmålet, blir slått fast. Vørd- anar. bjørn Jagland lanserte ein gong). nad for mindretalsspråk i landet høyrer med, slik ASTRID MARIE GROV det òg gjorde i programmet som blei vedtatt i 1997. DET EG HAR enda opp med på mine ferder med PC og prinsipprogram i ryggsekken, er ein illustrasjon SÅ ER DET slik at to nye element i 2020-program- frå eit hageutstyrsfirma. Fotografiet viser ei rette- met fortel noko om utviklinga i Noreg dei siste 23 snor. Altså den snora hagebrukaren spenner opp åra. Det første elementet er at bruk av engelsk har mellom to pinnar for å ha ei rett linje å så etter, blitt mykje meir vanleg på domene som tidlegare Utgjeven av Noregs Mållag slik at til dømes salathovuda kjem opp pent på var heilnorske. I det nye framlegget er utfordringa rekke og rad. Det synest eg er eit godt bilete: Prin- frå engelsk nemnd direkte. Å vera eit samfunnsbe- Avisa blir redigert etter Redaktørplakaten. sipprogrammet peikar ut retninga vi vil at Noregs rande språk inneber at språket skal nyttast «også på Tilskrift:Lilletorget 1, 0184 OSLO Mållag sine aktivitetar skal ta, men definerer ikkje områda der engelsk er i ferd med å ta over», står det. Redaktør: Astrid Marie Grov, dei konkrete aktivitetane i seg sjølve. Den andre nye elementet er digitaliseringa. [email protected], Etter møte og seminar, nemndhandsaming, Internett og skjermbruk har endra alle føresetna- 2020 høyring, ny nemndhandsaming og til slutt éin der for lovverk, utdanning og informasjonssprei- • tlf. 23 00 29 32 runde i styret får landsmøtet – når koronaen tillet ing i samfunnet. Det er ikkje lenger slik at målfolk 2 I redaksjonen: oss å halde det – eit framlegg lagt framfor seg. Alt snokar rundt på det lokale likningskontoret og Hege Lothe, Erik Grov arbeidet skal munne ut i ein tekst som får plass på skriv brev til lokalavisa om ikkje alle papirskjema Heimeside: www.nm.no rundt éi A4-side. i publikumshyllene ligg føre på både nynorsk Abonnement: 250 kroner per år og bokmål. Nå er det i dei digitale versjonane vi KVA VEG PEIKAR så rettesnora for den vidare vok- skal sjekke at det er jamstilling – i alt frå pdf-ar til Utforming: Audun Skjervøy, Språksmia AS steren i Noregs Mållag? For den overflatiske lesaren læremiddel og appar produserte av offentleg eigde [email protected] Norsk Tidend er mykje likt frå det førre prinsipprogrammet. firma og institusjonar. 2 ҡ ҡ SAGT «Tyst», som betyr tørst på dialekt, er en spesialbutikk for øl og andre drik- kevarer. Gudbrandsdølen Dagningen viser stor tru på språkkunnskapane til gudbrandsdølane På absolutt alle andre områder betraktes kompetanse som noe positivt. Vi beundrer folk som kan noe. Men når det kommer til nynorsk, er det aktverdig å ikke kunne noe, men late som om en er . KJEM STERKT TILBAKE. stokk dum og verken kan eller vil lære. En koketterer i stedet med å være kunnskapsløs! UTSETT @davywathne på Twitter Kunne velge mellom nynorsk og bokmålversjon, og med og uten Gud. Følte svaret åpenbarte seg selv. Kultur- og likestillingsminister Abid Raja på Facebook om kvifor han valde å avleggje statsrådeiden på nynorsk og for Gud Det er ei ugjerd at offentlege arbeidsstader hev sine nynorskskriva- rar som tek denne uppgåva, medan dei hine sviv rundt i bokmålsheimen. Frå Høgnorskringen sitt høyringssvar om språklova Med Nynorsk Raudvin på kartong kan dei som skriv bokmål til dagleg lære seg nokre nye nynorske ord Prinsippa og det praktiske medan dei nippar til eit glas raudvin […] – Så om du ikkje er nynorskbru- Det overordna prinsippet er likevel det same oss både ei tydeleg rettesnor og eit godt styre til kar sjølv kan det vere lurt å gjere som i 1997: Staten har ansvar for å trygge og styrke å handtere utfordringane som kjem når prinsipp Nynorsk Raudvin til din obligato- nynorsken. skal bli praksis. riske sidevin. SÅ VEIT VI at om rettesnora er strekt aldri så stram - - - Geir Eikeland i Excellars (i 2013) og rak, så kjem det ikkje ei einaste grønsak opp om – attgjeve i Morgonbladet ikkje det blir sådd og vatna langsmed ho og det blir DETTE ER SISTE leiarteig eg skriv i dette bladet. Eg passe mykje solskin. Her peikar metaforen på den vil takke for tilliten eg har fått frå mållaga i Noreg praktiske delen av hagebruket, og da veit hagebruka- dei siste fire åra og for alle ugløymelege møte land En meget fin og snill papegøye gis rar at mykje av det som faktisk veks opp, lett kan bli og strand rundt. Det har verkeleg vore ei glede. bort. ymist om ein har aldri så gode intensjonar. Og det er Prekas! Ca. 4 år gammel, snakker greit, ikkje alt ein kan ha kontroll på. Det er særs tydeleg men husk, denne snakker Venndølsk. i desse tider. Kven trudde vinteren 2010 at ein vul- «Ein, To, Tri» er 1-2-3. kan på Island skulle få innverknad på avviklinga av «Kjæme du» betyr kommer du, landsmøtet til Noregs Mållag den våren? Det skjedde fordi flytrafikken blei lamma. «Å ædde mæ dæ» betyr hva er det med deg. VÅREN 2020 HAR ei sjuk flaggermus på ein marknad Ordbok kan medfølge. i Kina gjort at det blir umogeleg å skipe eit fysisk Det overordna Jamaicakjell gjev bort papegøyen landsmøte i april. sin på Finn.no Prinsippa vi vedtar, peiker vegen vi skal, men prinsippet er li- ting skjer i verda, og da er det dei tillitsvalde i rørsla som sit med det daglege ansvaret og nokre gonger Jeg har ikke vært borti et land der må ta praktiske avgjerder med svært kort frist. Da er kevel det same mennesker skriver sitt eget morsmål det viktig at gode folk sit i styret, og at landsmøta så dårlig som i Norge. Det er Språk- har vedtatt gode planar som styrker nynorsken og som i 1997: Staten rådets skyld. dialektane i Noreg. Det er mykje Noregs Mållag ikkje kan styre: det skjer store demografiske endringar i har ansvar for å Hard skyts frå rikssynsar 2020 • landet, pengane rår meir og meir, statsrådar skiftar Sanna Sarromaa i kronikk i VG på taburettane, og populistiske bølgjer skyl frå tid til trygge og styrke anna inn over kommunar, Storting og styringsverk.