The Eastern and Western Dimensions of the Russian Foreign Policy in the Post-Cold War Period
Total Page:16
File Type:pdf, Size:1020Kb
T.C. DOKUZ EYLÜL ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ ULUSLARARASI İLİŞKİLER ANABİLİM DALI İNGİLİZCE ULUSLARARASI İLİŞKİLER PROGRAMI YÜKSEK LİSANS TEZİ THE EASTERN AND WESTERN DIMENSIONS OF THE RUSSIAN FOREIGN POLICY IN THE POST-COLD WAR PERIOD Daniya USMANOVA Danışman Doç. Dr. Nazif MANDACI 2011 Yemin Metni Yüksek Lisans Tezi olarak sunduğum “THE EASTERN AND WESTERN DIMENSIONS OF THE RUSSIAN FOREIGN POLICY IN THE POST-COLD WAR PERIOD” adlı çalışmanın, tarafımdan, bilimsel ahlak ve geleneklere aykırı düşecek bir yardıma başvurmaksızın yazıldığını ve yararlandığım eserlerin kaynakçada gösterilenlerden oluştuğunu, bunlara atıf yapılarak yararlanılmış olduğunu belirtir ve bunu onurumla doğrularım. ...../...../20..... Daniya USMANOVA ii YÜKSEK LİSANS TEZ SINAV TUTANAĞI Öğrencinin Adı ve Soyadı : Daniya Usmanova Anabilim Dalı : Uluslararası İlişkiler Programı : İngilizce Uluslararası İlişkiler Tez Konusu : The Eastern and Western Dimensions of the Russian Foreign Policy in the Post-Cold War Period Sınav Tarihi ve Saati : Yukarıda kimlik bilgileri belirtilen öğrenci Sosyal Bilimler Enstitüsü’nün …………………….. tarih ve ………. sayılı toplantısında oluşturulan jürimiz tarafından Lisansüstü Yönetmeliği’nin 18. maddesi gereğince yüksek lisans tez sınavına alınmıştır. Adayın kişisel çalışmaya dayanan tezini ………. dakikalık süre içinde savunmasından sonra jüri üyelerince gerek tez konusu gerekse tezin dayanağı olan Anabilim dallarından sorulan sorulara verdiği cevaplar değerlendirilerek tezin, BAŞARILI OLDUĞUNA Ο OY BİRLİĞİ Ο DÜZELTİLMESİNE Ο* OY ÇOKLUĞU Ο REDDİNE Ο** ile karar verilmiştir. Jüri teşkil edilmediği için sınav yapılamamıştır. Ο*** Öğrenci sınava gelmemiştir. Ο** * Bu halde adaya 3 ay süre verilir. ** Bu halde adayın kaydı silinir. *** Bu halde sınav için yeni bir tarih belirlenir. Evet Tez burs, ödül veya teşvik programlarına (Tüba, Fulbright vb.) aday olabilir. Ο Tez mevcut hali ile basılabilir. Ο Tez gözden geçirildikten sonra basılabilir. Ο Tezin basımı gerekliliği yoktur. Ο JÜRİ ÜYELERİ İMZA …………………………… □ Başarılı □ Düzeltme □ Red ……………... …………………………… □ Başarılı □ Düzeltme □ Red .……….......... ………………………….... □ Başarılı □ Düzeltme □ Red .……….……. iii ÖZET Yüksek Lisans Tezi The Eastern and Western Dimensions of the Russian Foreign Policy in the Post-Cold War Period Daniya USMANOVA Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Uluslararası İlişkiler Anabilim Dalı İngilizce Uluslararası İlişkiler Programı Sovyetler Birliğinin dağılmasından ve Soğuk Savaşın bitmesinden sonra Rusya Federasyonu yeni dünya düzeni içinde dış politikasını çizerken bir takım vazifelerle karşı karşıya kaldı. Bu tez Boris Yeltsin ve Vladimir Putin’in bu vazifeleri nasıl yerine getirebildiklerini, ayrıca Yeltsin ve Putin yönetimlerinin dış siyaset dalındaki davranışlarında ne tür belirleyici faktörlerin yer aldığını analiz etmeye çalısacak. İki Cumhurbaşkanının dış siyaseti, bireysel açıdan ve ilgili dönemin kurumsal çerçevesi açısından değerlendirilecek. Rusya’nın dış politika oluşturma sürecinde bir takım yeni eğilimler belirleniyordu; bunların arasında en belirgini, 19. yüzyıldan bu yana Rus siyaset adamları ve felsefeciler arasında devam eden ‘Avrasyacılığa karşı Batıcılık’ ideolojik fikir mücadelesi idi. Bu mücadele, Rus dış politikasının dünyanın Batı ve Doğu bölümlerindeki tercihlerinde yansıtılmıştı. Yeltsin ve Putin dönemlerinde Rusya’nın dış siyasetinde Avrasyacılığın mı, yoksa Batıcılığın mı hakim olduğunu veya bu ideolojilerin dengeli biçimde yada bir araç olarak kullanıldıklarını ortaya çıkarmak önemlidir. Bu çalışma, Yeltsin ve Putin yönetimlerinin, dünyanın Batı ve Doğu bölgelerinde bulunan, Amerika Birleşik Devletleri (ABD), Avrupa Birliği (AB), NATO, ve diğer taraftan Asya (Doğu, Güneydoğu Asya, Kuzeydoğu Asya ve Asya-Pasifik bölgesi) ve Orta Doğu ülkeleri ile ilişkilerinde ne tür etkenlerin (örgütler, kuruluşlar, aktörler, geopolitik, güvenlik veya iktisadi düşünceler, yada ideolojiler) yer aldığını ortaya çıkarmaya çalışacak. Anahtar Kelimeler: Rus Dış Politikası, Yeltsin, Putin, Değişim, Devamlılık, Avrasyacılık, Batıcılık, ABD, NATO, Avrupa Birliği, Asya, Orta Doğu iv ABSTRACT Post Graduate Thesis The Eastern and Western Dimensions of the Russian Foreign Policy in the Post-Cold War Period Daniya USMANOVA Dokuz Eylül University Institute of Social Sciences Department of International Relations International Relations Post Graduate Program After the dissolution of the Soviet Union and the end of the Cold War the Russian Federation faced a number of tasks in drawing its new foreign policy agenda in the new world order. The thesis will analyze how Boris Yeltsin and Vladimir Putin managed to handle this task and which factors did play decisive role in Yeltsin’s and Putin’s administrations’ behavior considering foreign affairs. The foreign policy of two Russian presidents will be evaluated in the individual perspective and in the institutional framework of Russia in the respective period. Emerging trends in Russian foreign policy-making were numerous; the most prominent of them was Eurasianism versus Westernism ideological debate which persisted among Russian policy-makers and philosophers since the nineteenth century until nowadays. This debate was reflected in Russian foreign policy preferences when dealing with the Western and the Eastern parts of the world. It is important to find out whether Eurasianism or Westernism prevailed in Russian foreign policy agenda during Yeltsin’s and Putin’s periods or whether these ideologies were balanced or used instrumentally. This work will try to explore which factors (organizations, institutions, actors, geopolitical, security or economic considerations, as well as ideologies) stood behind one or another choice of both Yeltsin and Putin’s administrations when dealing with the Western part of the world, namely the United States (US), the European Union (EU) and North Atlantic Treaty Organization (NATO); and the Eastern part in face of Asia (East, Southeast Asia, Northeast Asia and Asia-Pacific) and the Middle East. Key Words: Russian Foreign Policy, Yeltsin, Putin, Changes, Continuities, Eurasianism, Atlantism, Westernism, the United States, NATO, the EU, Asia, Middle East v THE EASTERN AND WESTERN DIMENSIONS OF THE RUSSIAN FOREIGN POLICY IN THE POST-COLD WAR PERIOD YEMİN METNİ ii TUTANAK iii ÖZET iv ABSTRACT v TABLE OF CONTENTS vi ABBREVIATIONS x INTRODUCTION 1 CHAPTER I A GLANCE AT THE FUNDAMENTALS OF THE RUSSIAN FOREIGN POLICY IN THE POST-COLD WAR ERA 1.1. General Situation in the World Stage after the End of the Cold War 5 1.1.1. Russia in a New World Order 6 1.1.2. New Trends in Russian Foreign Policy after the Break of USSR 9 1.1.3. A General Look on the Institutional and Personal Aspects of the Russian Foreign Policy 13 1.1.3.1. The Yeltsin Period 13 1.1.3.2. The Putin Period 17 1.2. Rise of Assertiveness in Russian Foreign Policy 23 1.2.1. 1993 Elections and Its Aftermath 24 1.2.2. Rise of Geopolitics in Russian Foreign Affairs 25 1.2.3. Eurasianism versus Atlantism Debate in Russian Foreign Policy Agenda 27 CHAPTER II WESTERN DIMENSION OF RUSSIAN FOREIGN POLICY DURING THE YELTSIN ADMINISTRATION 2.1. Western Dimension of Russian Foreign Policy during Yeltsin’s administration 34 2.1.1. Russian-American Relations during Yeltsin 36 2.1.1.1. Return of Russia and Old Style of Politics with the West 39 vi 2.1.1.2. Security Dimension of Russian-American Relations 42 2.1.1.2.1. Strategic Disarmament and the Russian-US Relations 43 2.1.1.2.2. NATO Activism and Russia 46 2.1.1.2.3. Wars in Bosnia and Kosovo: Russia Becomes a Counterweighing Force 52 2.1.2. Russian-EU Relations during Yeltsin 55 2.1.2.1. Fundamentals of the Russian-European Relations 56 2.1.2.1.1. Russia-Europe Relations from Gorbachev to Yeltsin 58 2.1.2.1.2. Yeltsin’s “Our Europe” 59 2.1.2.2. Security Dimension of Russian-EU Relations 62 2.1.2.3. Russian-EU Relations and Democracy 68 CHAPTER III EASTERN DIMENSION OF RUSSIAN FOREIGN POLICY DURING THE YELTSIN ADMINISTRATION 3.1. Eastern Dimension of Russian Foreign Policy during Yeltsin 71 3.1.1. Fundamentals of the Russian Foreign Policy in Asia during Yeltsin 75 3.1.1.1. Russian Relations with China 81 3.1.1.1.1. Sino-Russian Alignment against US 85 3.1.1.1.2. The Shanghai Forum 87 3.1.1.2. Russia and Asia-Pacific Region 89 3.1.1.3. Relations with the Koreas 92 3.1.1.4. Relations with India 94 3.1.2. Fundamentals of the Russian Foreign Policy in the Middle East during Yeltsin 97 CHAPTER IV WESTERN DIMENSION OF RUSSIAN FOREIGN POLICY DURING THE PUTIN ADMINISTRATION 4.1. Western Dimension of Russian Foreign Policy during Putin 101 4.1.1. Russian-American Relations during Putin 106 4.1.1.1. Fundamentals of the Russian-American Relations 110 vii 4.1.1.1.1. 9/11 Attacks and Afterwards 111 4.1.1.1.2. 2003 War in Iraq and After 112 4.1.1.1.3. Putin’s Munich Speech – Open Opposition against the United States 114 4.1.1.1.4. 2008 Crisis in Georgia 116 4.1.1.2. Security Dimension of Russian-American Relations 117 4.1.1.2.1. Strategic Disarmament and the Russian-US Relations 117 4.1.1.2.2. NATO in Russian-American Security Relations Agenda 121 4.1.2. Russian-EU Relations during Putin 126 4.1.2.1. Fundamentals of Russian-EU Relations during Putin 126 4.1.2.1.1. A “Big Start” for Cooperation 128 4.1.2.1.2. 2003-2006 Period of Stagnation in Relations 131 4.1.2.1.3. 2006-late 2000s: the Period of Depression 132 4.1.2.2. Security Dimension of Russian-EU Relations 133 4.1.2.3. Russian-EU Relations and Democracy 138 CHAPTER V EASTERN DIMENSION OF RUSSIAN FOREIGN POLICY DURING THE PUTIN ADMINISTRATION 5.1. Eastern Dimension of Russian Foreign Policy during Putin 143 5.1.1. Fundamentals of the Russian Foreign Policy in Asia during Putin 145 5.1.1.1. Russian Relations with China 149 5.1.1.1.1. Russo-Chinese Relations in Terms of Multipolar Policies 150 5.1.1.1.2. Trade Relations and Arms Sales to China 152 5.1.1.2. Russia and Asia-Pacific Region 155 5.1.1.3. Relations with the Koreas 159 5.1.1.4.