Advies-Afstemmen Op AT5-23.11-2.Indd
Total Page：16
File Type：pdf, Size：1020Kb
Afstemmen op AT5 nov ‘16 Inhoud 1. Inleiding 3 2. Historische schets 4 3. Knelpunten bij het huidige AT5 7 4. Toekomstvisie 11 5. AT5 als 14e regionale omroep 13 6. Aanbevelingen 16 I. Inhoudelijke kwaliteitsverbetering 16 II. Organisatorische kwaliteitsverbetering 17 7. Samenvatting 20 Colofon 22 Bijlage 1: Lijst van personen die door de kunstraad zijn geraadpleegd 23 Bijlage 2: De adviesaanvraag 25 Bijlage 3: Brief Raad voor Cultuur 27 Amsterdamse Afstemmen op AT5 | nov ‘16 AKr Kunstraad 1. Inleiding 1. Inleiding AT5 bestaat nu bijna 25 jaar. In die tijd is het een belangrijke speler in de plaatselijke media geworden, een kweekvijver van talent en de omroep waar Amsterdammers op afstemmen (op televisie of via sociale media) voor snelle lokale berichtgeving. AT5 heeft op die manier een belangrijke functie ingenomen in het Amsterdamse medialandschap. De geschiedenis van AT5 is echter ook moeizaam geweest, vooral op financieel gebied. De reclame-inkomsten zijn nooit groot genoeg geweest om uit de kosten te kunnen komen. De gemeente Amsterdam is vanaf het begin cofinancier van de zender geweest, maar het financiële commitment reikte doorgaans niet verder dan enkele jaren. Steeds was het de bedoeling dat de zender binnen afzienbare tijd op eigen benen zou staan. Die gewenste financiële zelfstandigheid is echter nooit haalbaar gebleken. De zender is uiteindelijk in 2012, dankzij het partnerschap met regionale omroep NH, in financieel rustiger vaarwater terechtgekomen. Sindsdien heeft ook de bijdrage van de gemeente een meer structurele vorm aangenomen. Door de verbintenis met NH is AT5, na jaren van onzekerheid, gestabiliseerd. De twee organisaties fungeren tegenwoordig in nauwe onderlinge samenhang, met een directeur en een hoofdredacteur die deze functie vervullen voor beide zenders. Keerzijde van deze stabiliteit is echter dat de onafhankelijke positie en het vrijzinnige karakter van AT5 hiermee in het gedrang zijn gekomen en er nauwelijks vooruitgang is geboekt om een afspiegeling van de stad te bereiken in de samenstelling van het personeel en programmering van de zender. De kunstraad hecht er veel belang aan dat er in Amsterdam sprake is van lokale journalistiek van goede kwaliteit, die bij kan dragen aan de discussies die leven in de stad, democratische ontwikkeling kan stimuleren, die laat zien waar het wringt én waar de dynamiek zit in melting pot Amsterdam en die het politieke debat kan vertalen naar de burgers. AT5 zou op dit vlak een belangrijke rol kunnen vervullen, mits er wordt geïnvesteerd in de kwaliteit van de programma’s. In het onderstaande advies schetst de kunstraad de knelpunten die worden gesignaleerd en de mogelijke oplossingsrichtingen die hij voor zich ziet. 3 1 Amsterdamse Afstemmen op AT5 | nov ‘16 AKr Kunstraad 2. HistorischeHistorische schets schets 1. De1. glorie De glorie van vaneen een stadszender stadszender In 1992 wordt AT5 (Amstel Televisie Vijf) opgericht, een op Amerikaanse leest geschoeide grootstedelijke nieuws- en actualiteitenzender. De zender is eigendom van krantenuitgeverij de Perscombinatie en Kabeltelevisie Amsterdam (KTA). De gemeente Amsterdam stelt een kleine financiering ter beschikking (ƒ 750.000 per jaar, ca. € 340.000), maar uitgangspunt is dat de zender zich binnen enkele jaren met reclame-inkomsten kan bedruipen. Binnen korte tijd ontwikkelt AT5 zich tot de onbetwiste stadszender, bovenop het nieuws en met een echte Amsterdamse tone of voice. ‘Hard nieuws’ over criminaliteit en ongelukken wordt gecombineerd met veel aandacht voor sport. Tegelijkertijd wordt (gemeente-)politiek verslagen, waarbij deze wordt geduid en van context voorzien, met ruimte voor debat. Ook is er ruimte voor experiment, zoals het interviewprogramma van Theo van Gogh en de bezoekjes van Frans Bromet en Rik Zaal aan de huizen van bekende Amsterdammers. AT5 wordt al snel een zender met landelijke uitstraling en een belangrijke kweekvijver van talent voor Hilversum. Als de gemeente Amsterdam in 1995 het KTA-netwerk verkoopt, komt AT5 volledig in handen van de Perscombinatie (PCM); de nieuwe eigenaar van het kabelnetwerk (UPC) verplicht zich jaarlijks ƒ 2,5 miljoen – de zogenoemde kabelgelden – bij te dragen aan de begroting van de zender. De gemeentelijke bijdrage stijgt naar ƒ 1,5 miljoen per jaar (ca. € 680.000), maar is nog steeds tijdelijk van aard. 2. Financiële2. Financiële tekorten tekorten Ondanks de hoge waardering en goede kijkcijfers kampt de zender in de loop der jaren structureel met financiële tekorten. PCM wil daarom na enkele jaren van haar belang in AT5 af en verkoopt de zender uiteindelijk in 2001 aan de gemeente Amsterdam. De bijdrage van de gemeente groeit ondertussen naar € 1,8 miljoen in 2005 (plus de eerder genoemde kabelgelden), nog steeds met de insteek dat de zender binnen enkele jaren zelfstandig wordt. Om dit te realiseren, zijn er door de jaren heen verschillende pogingen ondernomen om een fusie van AT5 met regionale televisiezender RTV NH te bewerkstelligen, steeds zonder resultaat. In 2005 komt de gemeente met kabelbedrijf Chellomedia overeen dat deze de zender voor een symbolisch bedrag overneemt. Op het laatste moment verwerpt de gemeenteraad dit voorstel. Hierbij wordt wel besloten de gemeentelijke financiering voor AT5 voor in ieder geval nog eens drie jaar voort te zetten. Intussen gaat de tijd steeds meer dringen om een definitieve oplossing te vinden voor de financiële problemen bij de stadszender. Vanaf 2014 komt namelijk een einde aan de jaarlijkse afdracht van € 1,4 miljoen aan kabelgelden. Eind 2010 is de financiële situatie zo penibel geworden dat een eenmalige extra bijdrage van de gemeente nodig is om de salarissen uit te betalen en een faillissement af te wenden. De gemeentelijke subsidie aan AT5 voor 2011 groeit vervolgens naar € 4,25 miljoen, een toename van € 1 miljoen ten opzichte van het jaar ervoor. De gemeenteraad stemt hiermee in, op voorwaarde dat vanaf 2013 ook andere partijen kunnen meedingen naar het maken van lokale televisie. 2 4 Amsterdamse Afstemmen op AT5 | nov ‘16 AKr Kunstraad 3. De3. constructie-Van De constructie-Van der der Steenhoven Steenhoven Koos van der Steenhoven, voormalig secretaris-generaal van het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap, wordt in 2011 door de gemeente aangesteld om te adviseren over de toekomst van AT5. Hij gaat praten met de partijen die interesse hebben om in Amsterdam lokale televisie te verzorgen. Eind 2011 presenteert hij een advies met verschillende opties. Daarbij wordt één scenario nader uitgewerkt: een samenwerkingsverband van NH, AVRO en Het Parool dat de zender overneemt. De gemeenteraad gaat akkoord met dit plan. Per 1 juli 2012 – twintig jaar na haar oprichting – wordt AT5 eigendom van het samenwerkingsverband Stichting Nieuw Amsterdams Bereik (SNAB). Als formele zendgemachtigde voor lokale televisie wordt in 2012 de Publieke Omroep Amsterdam (POA) opgericht. De gemeente Amsterdam en de POA sluiten een overeenkomst voor tien jaar, waarbij de gemeente een jaarlijkse bijdrage van € 2,8 miljoen overmaakt aan de POA. Op zijn beurt maakt dan de POA dit bedrag over aan Amstel Televisie Vijf B.V., de producent van de AT5-programmering. Na vijf jaar moet de gemeente de samenwerking evalueren. 4. Een4. nieuweEen nieuwe Mediawet Mediawet In 2015 staat een vernieuwing van de Mediawet op stapel. Onderdeel van deze wet is een herziening van het regionale omroepbestel en de oprichting van de Regionale Publieke Omroep (RPO) als samenwerkings- en coördinatieorgaan voor de uitvoering van de publieke mediaopdracht op regionaal niveau. In de aanloop naar de nieuwe Mediawet brengen de Raad voor Cultuur en de Amsterdamse Kunstraad in oktober 2015 een gezamenlijk advies uit aan de verantwoordelijke staatssecretaris Sander Dekker en wethouder Kajsa Ollongren. Hierin wordt geadviseerd om AT5 als veertiende regionale omroep op te nemen in het regionale omroepbestel. Het advies wordt goed ontvangen in Den Haag. Staatssecretaris Dekker geeft aan, het gesprek aan te willen gaan over de optie van AT5 als veertiende regionale omroep die ook deelt in de gelden voor regionale omroepen. NH en AT5 zijn minder enthousiast: zij zijn het niet eens met het voorstel de provincie op te splitsen in twee separate verzorgingsgebieden. Wel wil NH/AT5 inspelen op de mogelijkheid om AT5 een volwaardig deel van de RPO te maken en de nieuwsvoorziening over Amsterdam zo te versterken. Om dit mogelijk te maken, worden enkele organisatorische en juridische wijzigingen doorgevoerd bij de POA, waardoor de eigendomsrelatie tussen NH, POA en AT5 is veranderd. In de loop van 2016 blijkt dat de regionale omroepen geen onderlinge overeenstemming weten te bereiken en wordt de Mediawet uiteindelijk aangenomen zonder herinrichting van het regionale omroepbestel. 5. Gemeenteraad5. Gemeenteraad vraagt vraagt kunstraad kunstraad omom advies advies Op 18 februari 2016 spreekt de raadscommissie Jeugd en Cultuur van de Amsterdamse gemeenteraad over de lokale media. Tijdens het debat komt de complexe samenwerkingsstructuur rondom AT5 uitgebreid aan de orde, evenals het probleem van tekortschietende informatievoorziening over dit onderwerp aan de gemeenteraad. De gemeenteraad krijgt te horen dat het samenwerkingsverband van AT5 met NH, Het Parool en 5 3 Amsterdamse Afstemmen op AT5 | nov ‘16 AKr Kunstraad AVRO inmiddels is ontbonden. Alle aandelen van AT5 zijn nu in handen van de Publieke Omroep Amsterdam. De directeur van RTV NH en AT5 is benoemd tot een van de twee bestuurders van de Publieke Omroep Amsterdam. De gemeenteraad vindt de situatie dat