maandelijks informatie- en opinieblad voor en over het notariaat
editie 2 | februari 2012 | jaargang 12
Rapport executieveiling 8 Ter Harmsel (NOvAA): 20 Specialisatie: 22 gaat in tegen ‘Tevredenheid klant Hoe doen onderbuikgevoelens bepaalt je succes’ anderen het?
Frans Weekers (Financiën): ‘Integere notaris heeft niets te vrezen’ *5)34 .5 )3 57 ).)4)!4)%& 6!. "%,!.'
!PPIE "AANTJER HEEFT ZIJN EIGEN CULTUURFONDS 5 KUNT UW CLIpNTEN OOK OP ZO´N INTERESSANT SPOOR ZETTEN
!PPIE "AANTJER SCHREEF ZEVENTIG DELEN $E #OCK MET CEEOOCEEKAA EN WAS VAN JONGS AF AAN GEK OP TREINEN $EZE TREINENPASSIE RESULTEERDE IN IN EEN #ULTUUR&ONDS OP .AAM DAT DE RESTAURATIE VAN MOBIEL ERFGOED MAAR BIJVOORBEELD OOK DAT VAN STATIONS EN LOCOMOTIE¾ OODSEN ONDERSTEUNT (ET !PPIE "AANTJER &ONDS KWAM TOT STAND VIA HET 0RINS "ERNHARD #ULTUURFONDS
)NMIDDELS BEHEREN WE MET ONZE EXPERTISE MEER DAN #ULTUUR&ONDSEN OP .AAM VOOR PARTICULIEREN BEDRIJVEN EN STICHTINGEN (ET 0RINS "ERNHARD #ULTUURFONDS HEEFT EEN UITGEBREIDE EXPERTISE BIJ DE BEHANDELING VAN AANVRAGEN HET TOEKENNEN VAN ½ NANCIpLE BIJDRAGEN HET BEHEER VAN HET VERMOGEN EN HET ZORGEN VOOR CONTINUtTEIT
7ILT U VOOR EEN VAN UW CLIpNTEN MEER WETEN OVER EEN #ULTUUR&ONDS OP .AAM NEEM DAN CONTACT OP MET EEN VAN ONZE ADVISEURS "EL OF KIJK OP WWWCULTUURFONDSJUISTNUNL 7IJ ZETTEN DE BEVLOGENHEID VAN UW CLIpNTEN OM IN EEN EIGEN CULTUURFONDS
Accountancy is ons vak
het Notariaat ons specialisme 2255 jaarjaar
IN 1987 BEGONNEN ALS PION(IER), IN 2012 GROOTMEESTER!
branche- Oude Utrechtseweg 26-28 de notariële wereld sterk veranderd. En deze verandering zal zich nog verder door- 3743 KN Baarn
Postbus 1008 op uw bedrijfsvoering. Als BNA volgen wij de ontwikkelingen op de voet. Wij 3740 BA Baarn
WIJ ONDERSTEUNEN U DAAR, WAAR U HET NODIG HEEFT T (035) 693 64 44 Daar zijn wij groot mee geworden! F (035) 693 95 55
Rosemarie Wielinga-de Winter RA [email protected] Pieter den Ouden AA www.deNotarisPrak jk.nl Misverstanden uit de onderbuik
8 rapport executieveilingen 14 ‘Integere notaris heeft niets te vrezen’
De beeldvorming over wantoestanden op executieveilingen werd tot De ‘Edelweissroute’ is sinds 1 januari afgesloten. Executeurs moeten nog toe vooral door onderbuikgevoelens gestuurd. Maar objectieve voortaan aangifte erfbelasting doen en blijven tot in lengte van dagen gegevens over het functioneren van de veilingmarkt waren er vrijwel hoofdelijk aansprakelijk voor onvolledige en onjuiste aangifte. Verder niet. Een nieuw onderzoek brengt daar verandering in. krijgt de Belastingdienst inzage in de notariële derdengeldenrekening. Staatssecretaris Weekers van Financiën verzekert vier weken na de invoering dat de Belastingdienst ‘terughoudend’ met de nieuwe bevoegdheden zal omgaan.
Beroeps- en praktijkuitoefening Verder in dit nummer
32 Column Geertjan Sarneel 6 Nieuws 32 Nieuw informatieblad FIU-Nederland 12 Stelling: Afzien van verklaring van erfrecht 32 Inschrijvingen opleiding SOMN gestart heeft ongewenste bijeffecten 33 Notaris, let op bij beleggingen in grond 16 Coaching en counseling voor het notariaat 34 Online campagne Zó zijn we niet getrouwd 19 Van die dingen 34 Steeds meer auditoren adviseren tot coaching 26 Praktijkhandboekenserie compleet 35 Nieuwe bestuursleden SOMN 28 Nieuw! En verder: Nollie van Berge 35 KNB Cursusagenda 30 Opinie 31 Specialisten 36 Tuchtrecht 38 Personalia 38 Kanocolumn
4 Notariaat Magazine editie 2 | februari 2012 ‘Het complete notariële rechtsgebied is nauwelijks meer te behappen’
20 Ter Harmsel (NOvAA) zoekt samenwerking 22 Specialisatie: Hoe doen anderen het?
Notarissen moeten niet proberen te concurreren met accountants, Specialiseren of niet, en zo ja, hoe dan? Aanleiding om eens te kijken meent NOvAA-voorzitter Dirk ter Harmsel. Liever dan de strijd zoekt hoe het er bij andere beroepsgroepen aan toe gaat. Notariaat Magazine hij de samenwerking. ‘De kracht van je kennis is de kennis van je nam een kijkje bij artsen, tandartsen, advocaten en rechters. beperking. Daar kunnen we elkaar versterken.’
e- en opinieblad maandelijks informati 2 voor en over het notariaat 012 | jaargang 1 editie 2 | februari 2
22 20 Specialisatie: 8 Ter Harmsel (NOvAA): Hoe doen Rapport executieveiling ‘Tevredenheid klant anderen het? colofon gaat in tegen bepaalt je succes’ onderbuikgevoelens Notariaat magazine is een uitgave van de redactieraad: Kees Louwerens, Maarten Vanwege de aard van de uitgave, gaat Sdu Koninklijke Notariële Beroepsorganisatie Meijer (voorzitter), Hens Meengs, Ariën uit van een zakelijke overeenkomst; deze (KNB) en publiceert nieuws en achtergronden Nielsen, Nora van Oostrom-Streep, Dorine overeenkomst valt onder het algemene over onderwerpen die het notariaat raken. Oudhof, Mariska Verkooijen en Teska verbintenissenrecht. Bij de KNB zijn ruim 1.400 notarissen en van Vuren 1.850 kandidaat-notarissen aangesloten. Advertentieacquisitie: Sales & Services, Frans Weekers (Financiën): Het blad wordt in een oplage van ruim foto’s: Truus van Gog Gerrit Kulsdom Postbus 2317, 1620 EH Hoorn ‘Integere notaris 5.000 exemplaren verspreid onder Omslag: Truus van Gog telefoon: 0229 211211, fax: 0229 270404 e-mail: [email protected] heeft niets te vrezen’ KNB-leden en externe relaties. Notariaat Magazine verschijnt eenmaal per maand, Vormgeving: met uitzondering van de maand augustus. Okapi. Corporate Identity Atelier ISSN: 1568-4121 De redactie van Notariaat Magazine is onafhankelijk en werkt op basis van een Uitgever: Sdu Uitgevers, © KNB/Sdu Uitgevers redactiestatuut. De redactie behoudt Peter Frissen Alle rechten voorbehouden. Behoudens de zich het recht voor ingezonden brieven Prinses Beatrixlaan 116 door de Auteurswet gestelde uitzonderingen, en opinies in te korten. 2595 AL ’s-Gravenhage mag niets uit deze uitgave worden verveel- Postbus 20025 voudigd (waaronder begrepen het opslaan op de coVer Koninklijke Notariële 2500 EA ’s-Gravenhage in een geautomatiseerd gegevensbestand) Beroepsorganisatie (KNB) telefoon: 070 3789571 of openbaar gemaakt, op welke wijze dan Staatssecretaris Frans Weekers Spui 184 ook, zonder voorafgaande schriftelijke (Financiën) gaat op pagina 14 Postbus 16020 Druk: DeltaHage toestemming van de uitgever of de KNB. 2500 BA ’s-Gravenhage grafi sche dienstverlening, Den Haag De bij toepassing van art. 16B en 17 Auteurs- in op de aansprakelijkheid van telefoon: 070 3307111 wet wettelijk verschuldigde vergoedingen fax: 070 3621749 wegens fotokopiëren, dienen te worden de executeur voor de aangifte voldaan aan de Stichting Reprorecht, erfbelasting. redactie: Mechtelt Lindenhovius Postbus 882, 1180 AW te Amstelveen. (hoofdredacteur), Jessica Hendriks Hoewel aan de totstandkoming van (redacteur) Clemens van Gessel (correctie), Abonnementen: De abonnementsprijs deze uitgave de uiterste zorg is besteed, Notariaat Magazine Telefoon 070 3307170, email [email protected] bedraagt 99,06 euro per jaar (excl. btw aanvaarden de auteur(s), redacteur(en) en incl. administratie- en verzendkosten), en uitgever geen aansprakelijkheid voor editie 2, februari 2012 Aan dit nummer werkten mee: prijswijzigingen voorbehouden eventuele fouten of onvolkomenheden. Lex van Almelo, Bouke Hoving, Roel Ottow, Henk Sasse, Tatiana Scheltema, Miek Abonnementenadministratie: Smilde, Jolanda aan de Stegge, Arnoud Sdu Klantenservice Veilbrief, Henriette van Wermeskerken Postbus 20014, 2500 EA ’s-Gravenhage telefoon: 070 3789880, fax: 070 3789783
2 | 2012 5 NIEUWS
Delegatie uit Georgië bezoekt KNB
V.l.n.r.: Sabine Verbeek-Meinhardt Tuchtrechtelijk onderzoek (KNB), D. Dzagnidze (ministerie van Justitie Georgië), P. Dessé naar van fraude verdachte (ministerie van Veiligheid en notarissen Justitie), Sabine Heijning (KNB), D. Maisuradze (ministerie van De Koninklijke Notariële Beroeps Justitie Georgië), N. Khoperia, organisatie (KNB) wil dat de kamers D. Okroshidze (beiden notariële van toezicht in Alkmaar en Zwolle zo beroepsorganisatie Georgië), snel mogelijk een tuchtrechtelijk Geert Lekkerkerker (KNB) onderzoek starten naar de twee notarissen die verdacht worden van betrokkenheid bij vastgoedfraude. Op 25 januari 2012 heeft de Koninklijke Notariële Beroepsorganisatie (KNB) Verdacht van vastgoed- een officiële delegatie van het Georgische Georgië kent al en hypotheekfraude ministerie van Justitie en de notariële Het programma Nieuwsuur berichtte op beroepsorganisatie ontvangen. Georgië enkele jaren een 30 januari over twee notarissen, die op heeft in 2008 een nieuwe notariswet centrale elektronische 31 oktober vorig jaar zijn aangehouden. aangenomen die het beroep liberaliseert akteregistratie Ze worden, samen met zestien andere en Nederland heeft daarbij als voorbeeld personen, door het Openbaar Ministerie gediend. verdacht van vastgoed- en hypotheekfraude, Elektronische akteregistratie valsheid in geschrifte, deelname aan een Samenwerking Interessant is dat de Georgische notaris meestal criminele organisatie, medeplichtigheid aan De bezoekers waren vooral geïnteresseerd in een vrouw is en dat ze ons in één ding vooruit illegaliteit en witwassen van crimineel geld. de samenwerking van notarissen met andere zijn: Georgië kent al enkele jaren een elektro beroepsgroepen, de nieuwste wijzigingen in nische akteregistratie. Aan elke notariële akte Nederland gebaat bij onze notariswet en de diverse ICT-oplossingen wordt een uniek, door de computer gegenereerd, brandschoon notariaat die wij gebruiken. De delegatie heeft ook een nummer toegekend en onder dat nummer wordt De KNB vindt het in het belang van zowel stop gemaakt bij onze Belgische collega’s in een scan van de akte in een database opgeslagen. het notariaat als beide notarissen dat de Brussel en een bezoek gebracht aan De Brauw De database is slechts voor een beperkt aantal tuchtrechter zo snel mogelijk hun handelen Blackstone Westbroek in Amsterdam om personen toegankelijk, door het gebruik van beoordeelt. De beroepsorganisatie heeft te zien en horen hoe notarissen en advocaten zoektermen kan zij echter ook een register- dat de betrokken kamers van toezicht direct in de praktijk met elkaar samenwerken. functie vervullen. na hun aanhouding laten weten. Mochten de twee betrokken notarissen veroordeeld worden, dan moeten zij ook uit het notaris- ambt gezet worden, zo vindt de KNB. Nederland is gebaat bij een brandschoon Haags kantoor wint notariaat en de KNB zal er alles aan doen ondernemersprijs om het beroep niet aantrekkelijk te maken voor mensen met verkeerde bedoelingen.
KNB vindt het van groot belang dat de tuchtrechter zo snel mogelijk het handelen van de twee notarissen beoordeelt
Het Haagse notariskantoor Lont & Lalmahomed Urlie Lont en Fazilah Lalmahomed wonnen is door de VBM Businessclub uitgeroepen tot de prijs voor hun persoonlijke benadering. ondernemer van het jaar. De VBM Business- De dames bellen al hun cliënten zelf en laten club is een organisatie voor en door allochtone dit niet over aan medewerkers. Volgens VBM en autochtone ondernemers in Den Haag. Businessclub is de klant bij hen koning.
6 Notariaat Magazine editie 2 | februari 2012 NIEUWS
‘Cliënten zijn geen eendagsvliegen’ Huizenprijzen blijven tot 2015 dalen
Notaris Barbara van Kampen van De huizenprijzen zullen de aankomende zien dalen. Zij verwachten dat hun huis de Notaris kantoor Barbara van Kampen jaren blijven dalen. Dit voorspellen eco no aankomende jaren alleen maar goedkoper zei begin februari in een interview met men van de rabobank en ING. De komende wordt. Volgens de ING zijn de dalende het Brabants Dagblad dat iedere notaris vier jaar neemt de gemiddelde prijs jaar woningprijzen het resultaat van een dalende tegenwoordig moet nadenken over de lijks 3 tot 5 procent af. Dit betekent volgens koopkracht en stijgende werkloosheid. waarde van zijn vak. Nu de woningmarkt de rabobank dat woningen in 2015 zo’n Hierdoor blijven de prijzen onder druk staan. in zwaar weer zit, merken ook notarissen 30 procent goedkoper zijn dan in de top Ook daalde in 2011 het aantal verkopen ten dit aan hun klandizie. Volgens Van periode van 2008. opzichten van het jaar daarvoor. Er werden Kampen hoeft dit helemaal niet. Blijf 121.000 woningen verkocht. Dit zijn er 10.000 creatief, is haar boodschap. In de zomer van 2008 kostte een gemiddelde per maand. Voordat de huizenmarkt in de bestaande woning nog 259.000 euro. Nu is dat problemen kwam, waren dit er 16.000 per Wat moeten notarissen doen als gezakt naar 233.000 euro. Een daling die zich maand. de woningmarkt niet aantrekt? volgens economen alleen nog maar voort gaat ‘We moeten vertrouwen op onze eigen kracht zetten. Volgens het Centraal Bureau voor de onder water en ons specialiseren. Baken af waar je goed Statistiek (CBS) daalden de prijzen van huizen Drie op de tien respondenten met een eigen in bent en waarin minder. Stel jezelf de vraag: in 2011 met 3,1 procent. Dit jaar steven we af huis geeft aan dat de waarde van de woning “Waarom ben ik op aarde?” Doe je dit niet op een waardevermindering van 5 procent, niet genoeg is om de hypotheek af te lossen. dan is je bedrijf conjunctuurgevoelig en raak voorspelt ING. Zij staan populair gezegd ‘onder water’. je de grip op je dienstverlening kwijt.’ Volgens ING is dit niet verwonderlijk. Huis- Hoe komt het dat het notariaat zich SteedS goedkoper eigenaren die pas hebben gekocht, moeten sterk afhankelijk van de woningmarkt De bank heeft in januari een onderzoek hun ‘kosten koper’ nog terugverdienen. Dit heeft gemaakt? gehouden onder huiseigenaren. Hieruit blijkt kan door af te lossen of door waardestijging. ‘Dat kan een bewuste keuze zijn. Maar het dat zes op de tien respondenten de woningen Maar dit laatste zit er volgens de banken de kan ook zijn dat een notaris niet kritisch naar in de straat het afgelopen jaar in waarde heeft aankomende jaren niet in. zichzelf en zijn onderneming heeft gekeken. Toen ik in 2005 dit notariskantoor overnam, heb ik direct gekeken hoe ik mezelf het beste kon profi leren. Het antwoord heb ik gevonden Ondertussen op Twitter in het erfrecht en de relatie met mijn cliënten. Je moet tijd aan ze besteden. Het zijn geen Ook op twitter wordt veel gesproken over de dalende huizenprijs. eendagsvliegen. Je wilt dat klanten terug- Vooral het feit dat de WOZ-waarde in een aantal gemeenten komen voor al hun zaken en je aanbevelen omhoog gaat, is het gesprek van de dag. Maar ook de voorspelling bij anderen. Dit betekent meer dan je best van de banken wordt in twijfel getrokken. #Socialmedia doen en een tien scoren.’ Zijn dalende huizenprijzen juist een zege of een last voor notarissen? Fedde Makkinga (Voorzitter cliëntenraden @Rijnstate/@APCGArnhem) ‘Het lijkt een last, maar het is niet alleen maar kommer en kwel. Elke neergaande lijn zorgt voor kansen. Dus ook de dalende woningprijzen. De woningmarkt moet er Jan Bronkhorst alleen wel creatief mee omgaan. Hierin (inwoner Wezep) zie ik ook een rol voor notarissen. Vooral ambitieuze collega’s kunnen meedenken over hoe de markt het tij kan keren.’ Notarissen moeten zich afvragen waarom Gerard Schurink zij op aarde zijn. Waarom volgens u? ‘We zijn allemaal goed opgeleide juristen met verstand van zaken. Het lijkt misschien wel of de overheid ons liever kwijt dan rijk is, maar Marga van Knapen we zijn er om de burger te beschermen. Juist in (makelaar) onze onpartijdigheid en onafhankelijkheid schuilt onze kracht. Waar vind je dat nog?’
2 | 2012 7 Rapport executieveilingen Misverstanden uit de onder buik
De beeldvorming over wantoestanden op executieveilingen werd tot nog toe vooral door onderbuikgevoelens gestuurd, vonden notarissen Palko Benedek en Willem van Delft van de Stichting Notariële Vastgoed veiling Gelderland. maar objectieve gegevens over het functioneren van de veilingmarkt waren er vrijwel niet. In opdracht van de stichting is dat nu wel onderzocht. En wat blijkt? Handelaren en notariaat doen het, gegeven de huidige omstandigheden, zo slecht nog niet.
TEKST Tatiana Scheltema | fOTO’S Truus van Gog Laurens van den Assem, student Small Businesses & Retail Management aan de e gemiddelde opbrengst bij een Hogeschool Arnhem Nijmegen (HAN), executieveiling is 74 procent en vormt tevens zijn afstudeerscriptie. van de WOZ-waarde van het Van den Assem analyseerde de gegevens pand. Wordt het huis tijdig van bijna duizend panden die in 2010 op de verschillen tussen de regio’s zijn doorverkocht,D dan wordt gemiddeld de site veilingbiljet.nl werden aangeboden. opmerkelijk. In de Randstad en regio’s in 91 procent van de WOZ-waarde behaald. Daarbij keek hij naar de veilingopbrengst het midden van Nederland schommelen Een huis met een WOZ-waarde van minder en de opbrengst bij eventuele doorverkoop de opbrengsten tussen de 74 en 80 procent. dan een ton brengt op de veiling slechts door handelaren naar de reguliere markt. In Noord-Nederland, Zeeland en Limburg 66 procent van de WOZ-waarde op, Deze bedragen zette hij af tegen de WOZ- wordt op de veiling zelden meer dan terwijl voor huizen in het segment tussen waarde van de geveilde panden. Om de 70 procent van de WOZ-waarde voor een de vier en de vijf ton – die in de huidige gegevens zo uniform mogelijk te houden, woning betaald – in Limburg zelfs niet reguliere markt steeds langer te koop werden alleen huizen die tot permanent meer dan 67,2 procent, terwijl er bijna staan – nog altijd ruim 86 procent van de verblijf dienen in het onderzoek betrokken. twee keer zoveel huizen worden geveild WOZ-waarde wordt betaald. Toch boekt Huizen met een waarde van meer dan een als in de rest van het land. de handelaar in de goedkopere categorie miljoen euro, appartementen, huizen met Opvallend zijn ook de regionale ver- een hogere brutowinst dan bij doorver- een bijzondere erfpachtregeling, bedrijfs- schillen in opbrengst bij doorverkoop. koop van een huis tussen de vier en vijf panden of verhuurde panden werden bui- Zo worden huizen in de regio Twente ton: 50 procent tegen krap 20 procent. ten beschouwing gelaten. Ook objecten tegen een betrekkelijk lage waarde op Schuldenaren met een huis aan de onder- die via de Eerste Amsterdamse Onroerend de veiling verkocht en duurt het langer kant van de markt zijn over het algemeen Goed Veiling werden aangeboden, bleven voor ze worden doorverkocht. Maar als dus slechter af bij een executieveiling. buiten het onderzoek, vanwege de afwij- dat eenmaal gebeurt, dan is een winst- kende marktsituatie in Amsterdam. percentage van ruim 30 procent niet analySe ongebruikelijk. Dit valt op te maken uit het onderzoek regionale VerSchillen ‘Executieveilingen van registergoederen De voornaamste conclusie van het onder- woekerwinSten 2010: Analyse van de opbrengsten op zoek is dat de veilingenresultaten op de Een groot misverstand is overigens executieveilingen en de winsten bij door- keper beschouwd zo gek nog niet zijn, al dat handelaren woekerwinsten behalen verkoop’, dat onlangs werd gepubliceerd. liggen die nog altijd gemiddeld 25 procent op de veilingen, blijkt uit de gegevens. Het onderzoek werd uitgevoerd door onder de reguliere marktwaarde. Maar Van den Assem: ‘Dat valt best mee.
8 Notariaat Magazine editie 2 | februari 2012 PrAKTIJK
‘Jammer dat de banken zo weinig betrokkenheid en Twente blijven de panden vaak langer een groot risico aan zit. Men is altijd hangen. Wel is het risico beperkt, door betrekkelijk onaardig over de handel. tonen’ de verlaging van de overdrachtsbelasting Maar wij niet. Zonder die handel brengt tot 2 procent en de verlenging van die een pand nog geen 20.000 euro op. maatregel tot een jaar.’ Die handel heb je gewoon nodig, want ze brengen de dynamiek in de markt.’ onderbuik Maar die fact free meningsvorming heeft De gemiddelde opbrengst bij door- Initiatiefnemers van het onderzoek zijn wel degelijk consequenties, zegt Benedek, verkoop aan particulieren is 90,9 procent notarissen Palko Benedek en Willem van en dat is kwalijk. ‘Zelfs in de Memorie van van de WOZ-waarde. Het landelijk Delft van de Stichting Notariële Vastgoed- Toelichting van het Wetsontwerp inter- gemiddelde winstpercentage van de veiling Gelderland. Benedek: ‘Er is de netveilen worden stellingen geponeerd handelaren komt uit op 24,5 procent. laatste jaren door de media ontzettend die, als je dit onderzoek erop naleest, Dat bedrag is volkomen bruto: veiling- veel aandacht besteed aan de vermeende gewoon niet kloppen. Bijvoorbeeld dat kosten, investeringen als het pand moet wantoestanden op de executieveilingen. een woning die geveild wordt per se leeg worden opgeknapt en het risico dat Het is een enorm verhaal, met vele spelers: moet zijn voor de veiling, want dan kun je de handelaar loopt als hij het pand niet schuldenaren, banken, makelaars, hande- hem beter bekijken. Dat gevóel is terecht, binnen zes maanden doorverkoopt zijn laren, notariaat. En iedereen – media, maar uit ons onderzoek blijkt dat het daar niet in verrekend.’ Hoeveel daarvan beleidsmakers, publiek – heeft er een omgekeerde waar is. Er worden juist netto overblijft, is moeilijk te achterhalen, mening over. Maar die mening wordt hogere opbrengsten gehaald als een huis zegt Van den Assem. ‘Ik vermoed 6 tot naar ons idee vooral gevormd vanuit een wél bewoond is, zolang het maar toegan- 8 procent over de hele linie. Dat is een onderbuikgevoel en is zelden op feiten kelijk is.’ Om precies te zijn: 5 procent mooi percentage, maar om nou te zeggen gebaseerd. Wij hebben gezegd: “Laten we méér. Een ontruimde woning die niet dat het om woekerwinsten gaat en dat nou eens kijken of dat onderbuikgevoel kan worden bezichtigd, brengt slechts mensen daardoor met torenhoge klopt, of dat er kanttekeningen bij gezet 70 procent van de WOZ-waarde op, tegen schulden achterblijven, gaat te ver.’ moeten worden.”’ 75 procent voor een woning die weliswaar In de moeilijkste regio’s zijn de gemid- Het bijzondere aan het onderzoek is dat niet is ontruimd maar wel kan worden delde winsten het hoogste. ‘Maar de de opbrengst bij doorverkoop is gelinkt bezichtigd. En ook bewoonde panden die risico’s ook, want een pand wordt daar aan de executieopbrengst, zegt Benedek. niet kunnen worden bezichtigd, leveren minder vaak binnen de gestelde periode ‘Maar hoe het vervolgens zit met het nog altijd 74 procent op. Potentiële kopers doorverkocht, en dan gaat de handelaar kostenaspect, is moeilijk te zeggen. zijn kennelijk huiveriger voor wat ze in voor nog eens 6 procent van de verkoop- De koper koopt het huis op de veiling, een onbewoonde woning aan achterstallig prijs de boot in. Je ziet dat het in Hollands maar dan is het nog niet klaar: er komt onderhoud of schade zullen aantreffen, Midden, Utrecht, Flevoland, Brabant en nog plokgeld bij, en veilingkosten, en dan voor de kosten van ontruiming van zelfs Limburg meestal wel goed gaat. vervolgens moet het binnen een bepaalde de bewoners, en houden daar rekening Maar in Rotterdam, Zeeland, Friesland periode worden doorgeleverd, waar mee in hun biedingsgedrag.
2 | 2012 9 Ondernemen is emotie
Bevlogen ondernemers hoor je dit nog wel eens beweren: "ondernemen is emotie!" Als ze daarmee bedoelen dat aan ondernemen geen ratio te pas komt dan hebben ze het goed mis.
Dan zijn alle notarissen vast ondernemers!
Op dit moment is er veel emotie in het notariaat. Verwacht hier geen analyse van de oorzaken: die zijn u genoeglijk bekend. Maar u krijgt wel een bescheiden observatie van 'de zijlijn': de meest ondernemende notarissen hebben weinig redenen om emotioneel te zijn. Waarom? Omdat zij vanuit bedrijfskundig perspectief naar hun organisatie en omgeving zijn blijven kijken. En zo - op bedrijfseconomisch verantwoorde wijze - zelfs in deze moeilijke tijden kwaliteit kunnen blijven leveren.
Bent u nieuwsgierig naar de stappen die ú kunt nemen om notarisondernemer te worden? Maak dan een afspraak voor een oriënterend en vrijblijvend kennismakingsgesprek met de heer J.C. van Antwerpen RA.
Van Antwerpen Accountancy verricht advieswerkzaamheden en alle voor het notariaat van belang zijnde accountancy werkzaamheden zoals administraties en jaarrekeningen. Wij werken uitsluitend voor het notariaat en door onze jarenlange ervaring weten wij precies wat er binnen het notariaat leeft.
Papendrecht, 078–6449911, www.notarisaccountant.nl ‘Iedereen heeft wel een mening over de executieveiling’
af. Bovendien moet de bank een gegoed- voor de verkoop van het huis tegen heidsverklaring afgeven. En als particulier een bepaald bedrag door de bank. Die krijg je die nooit – ik denk dat ze je hard kan dan eenzijdig besluiten om het pand uitlachen als je erom vraagt. Op die te verkopen. In dat geval, zegt Van den manier wordt de markt aan alle kanten Assem, schakelt de bank vaak wel een voor de particulier belemmerd.’ makelaar in om te proberen een pand op de reguliere markt te verkopen. betrokkenheid Op zich is dat een betrekkelijk ideale Van de aangeboden huizen op Jammer dat de banken zo weinig situatie, omdat het pand wordt bewoond, veilingbiljet.nl komt overigens slechts betrokkenheid tonen, vindt notaris en mensen bereid zijn mee te werken aan een fractie daadwerkelijk onder de hamer. Van Delft. ‘Het gaat natuurlijk om een de verkoop. Maar sociaal rechtvaardig wil ‘Bij veertien van de vijftien veilingdossiers relatief klein aantal dossiers, waarschijn- notaris Benedek deze gang van zaken niet lukt het om de executieverkoop te voor- lijk nog geen tiende procent van de hele noemen. ‘Er is veel kritiek op de manier komen’, zegt Benedek. ‘Wij doen ons best markt. Dus ze schrijven het misschien waarop zo’n volmacht wordt verkregen. dat te regelen: via een onderhandse veiling, gemakkelijk af. We zien ook dat ze zeggen: Je wordt voor de keuze gesteld: je huis reguliere verkoop, of verkoop aan derden.’ “Veil het maar, dan zijn we het dossier wordt verkocht op de veiling, of we Van den Assem nam ook deze verschil- kwijt.” Maar je wilt met z’n allen toch dat verkopen het op de markt, en je hebt lende manieren van verkoop onder de een zo hoog mogelijke opbrengst wordt er niks over te zeggen.’ loep. Daarbij bleek dat hoe meer de gehaald, zodat de mensen wiens huis omstandigheden van de reguliere markt wordt geveild met minder problemen betere oploSSing werden benaderd, hoe hoger de opbrengst: achterblijven.’ Een betere oplossing zou zijn om voor- voor een woning die op de reguliere markt Door de koop op de veiling voor parti- afgaand aan de executieveiling een aan een particulier wordt verkocht, wordt culieren te faciliteren kom je al een heel vrijwillige veiling te organiseren, meent 85,5 procent van de WOZ-waarde betaald. eind, denkt Van Delft. ‘Wat is er nou notaris Palko Benedek. ‘Als je weet dat gemakkelijker dan een pand te fi nancieren huizen na een executieveiling voor gegoedheidSVerklaring voor een particulier, als je alle rappor- 90 procent van de WOZ-waarde door Een belangrijke reden om het onderzoek tages al in huis hebt? Je weet dat er een de handelaar worden doorverkocht, te laten uitvoeren, was om op basis van gezin in zit, dat het geveild moet worden ben je eerder geneigd het voor die de gegevens te kijken ‘aan welke knoppen voor een bepaald bedrag. Waarom geef je opbrengst zelf naar de veiling te brengen. gedraaid moet worden’ om hogere dat dossier niet aan een andere afdeling Voor de particuliere koper heeft dat veel op brengsten te genereren. Lees: de binnen dezelfde bank voor de nieuwe voordelen: hij kan het huis van tevoren markt aantrekkelijker te maken voor aanvraag, en zeg je erbij: “Financier bezichtigen, een makelaar inschakelen, de particulier. Nieuwe regelgeving zou het maar voor een bepaald bedrag?” en de fi nanciering tijdig regelen. En hij daar verandering in kunnen brengen, Dat zou voor alle partijen het best zijn.’ geniet kopersbescherming in de vorm bijvoorbeeld door de veilingkosten aan Wat wel steeds vaker gebeurt, is een van drie dagen bedenktijd. Dan heb je dat de verkoper in rekening te brengen en verkoop bij volmacht. De eigenaar tekent hele executietraject niet meer nodig.’ het meebieden via internet te stimuleren. In het Wetsvoorstel internetveilen wordt dat al geregeld. Dat de veilingmarkt toegankelijker moet worden gemaakt voor particuliere kopers wordt nadrukkelijk door de onderzoeksgegevens ondersteund. De sleutel daarvoor ligt bij de banken: die bepalen immers wat door wie wordt geveild en tegen welke prijs. Maar de banken doen weinig om de markt in beweging te krijgen, constateert Van Delft. ‘Het risico op de veiling gaat nu over op het moment dat het pand wordt gegund. Dat schrikt particulieren
2 | 2012 11 PrAKTIJK Stelling:
Het niet meer hoeven vragen
Banken hoeven van de minister van de verklaring wel nodig. Volgens BZK naar een verklaring van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties levert dit grote besparingen op voor erfrecht door banken (BZK) voortaan geen verklaring van wel 50.000 erfgenamen. Is de nieuwe erfrecht te vragen als de erflater een werkwijze van banken gewenst? echtgenoot achterlaat en er geen testament Zijn de bijeffecten ervan wel positief? is. Alleen bij een rekeningsaldo hoger dan En wat betekent het voor de rechts leidt tot 100.000 euro of in complexe situaties is zekerheid van consumenten? ongewenste ‘De door de overheid met de banken overeen- gekomen versoepeling van de regels voor het opvragen van een verklaring van erfrecht bijeffecten is om meer redenen ongewenst. Het in dat verband door de banken ontwikkelde in- lichtingenformulier ter verkrijging van het tegoed op de bankrekening draagt de nodige risico’s in zich. Ik noem er, zonder volledig er sprake is van een tweede echtgenoot te zijn, drie. Ten eerste wordt bij invulling van of kinderen uit een eerder huwelijk. het inlichtingenformulier de langstlevende Natuurlijk zal het in veel situaties goed gaan, eenS partner door de bank niet geïnformeerd over maar de overheid en de banken dienen mijns de consequenties van zuivere aanvaarding inziens niet te bevorderen dat het ook mis kan van de nalatenschap, noch wordt hem de gaan. Procederen is veel duurder dan vooraf mogelijkheid van benefi ciaire aanvaarding advies inwinnen. Zekerheid voor de burger Judi D’Agnolo, notaris bij Van van de nalatenschap uitgelegd en evenmin wat is belangrijker dan de beoogde (beperkte) Buttingha Wichers Notarissen ongedaanmaking van de wettelijke verdeling administratieve lastenverlichting. Overigens inhoudt. Ten tweede: eenmaal zuiver aanvaard, wordt in de praktijk in de regel binnen een blijft zuiver aanvaard, ook als nadien blijkt à twee weken een verklaring van erfrecht dat er meer schulden dan bezittingen zijn met afgegeven. Verder is de kans groot dat toch alle fi nanciële gevolgen voor de langstlevende nog, bijvoorbeeld indien het huis op naam partner van dien. En ten derde is de kans van de langstlevende partner moet worden aanzienlijk dat zich problemen voordoen als gesteld, een verklaring van erfrecht nodig is.’
‘Iedere bank heeft de beleidsvrijheid om van de volmachtgever, met de bedoeling om per dossier een afweging te maken. Positief het levenstestament tevens als vervanger voor is dat er door de banken pragmatisch mee- de verklaring van erfrecht te laten fungeren? gedacht wordt. Maar de kernvraag is: wat is Of is dit al zover? Daar waar de wetgever de functie van de verklaring van erfrecht? relatief recent een regeling over de verklaring Alleen om te constateren aan wie er bevrijdend van erfrecht in Boek 4 BW heeft opgenomen, betaald kan worden? Of zijn er nog andere? lijkt de maatschappelijke ontwikkeling een Hoe zit het met de notariële deontologie: totaal andere kant uit te gaan. Voor een wie stelt de (andere) erfgenamen op de hoogte structurele fl exibilisering is daarom nu de van hun erfgenaamschap en de hieraan ver- wetgever aan zet. Mogelijkheden genoeg. bonden rechten? En wie adviseert de langst- Bijvoorbeeld bij de executele duidelijk levende over de vraag of het nu wel of niet bepalen dat bevoegdheidsbeperkingen verstandig is om de wettelijke verdeling van een executeur alleen intern werken. ongedaan te maken of de nalatenschap te Of de beperkingen van een niet door de dood verwerpen? In het algemeen staat de ver- van de volmachtgever eindigende volmacht klaring van erfrecht onder druk. Hoe vaak uit artikel 3: 74 lid 1 BW verwijderen om het Wil Moonen, senior jurist wordt die – na afgifte van een verklaring van levenstestament tevens als vervanger van bij Rabobank Nederland executele – nog opgemaakt? Wie geeft daarbij de verklaring van erfrecht te laten fungeren. neutraal nog invulling aan de notariële deontologie? En als de keuze van de wetgever het wettelijk En hoe lang zal het duren voordat bij een systeem niet wil flexibiliseren, kan hij in volmacht die in een levenstestament is navolging van België de mogelijkheid intro- opgenomen, wordt bepaald dat deze duceren van een gratis attest van erfopvolging volmacht niet zal vervallen bij overlijden van de Belastingdienst.’
12 Notariaat Magazine editie 2 | februari 2012 ‘Fantastisch dat politiek en de NVB zich het De versoepeling van het bancaire VVE-beleid lot aantrekken van door de crisis getergde lijkt na bestudering van het NVB-formulier erfgenamen! Alleen jammer dat ze daarbij zo overigens beperkt. Ondernemers lijken naar kortzichtig te werk gaan en het kind met het verwachting geen last (!) te hebben van de badwater dreigen weg te gooien. De verklaring versoepeling. De zelfstandige ondernemer van erfrecht (VVE) is niet voor niets in de heeft immers zijn nalatenschap testamentair wet verankerd. Een zichzelf respecterende gelukkig steeds beter op orde. En voor hen eenS notaris zal er alles aan doen om, voordat hij die dat niet hebben, is de VVE een eerste een VVE afgeeft, zijn cliënten zo goed mogelijk stap in de richting van een ordentelijke en op basis van sound science te adviseren, nalatenschapsafwikkeling, waarin zoveel zowel op het fi scale als op het civielrechtelijke verschillende belangen samenkomen (wat Gerrit van den Berg, vlak. Kan men tegenwoordig, juist in tijden te denken van bedrijfsopvolging of een niet kandidaat-notaris van crises, fusiegezinnen, wilsrechten, liquide fiscale oudedagsreserve?). Daarbij bij Notariskantoor “twee-trappers”, achterstallig nalatenschaps- fungeert de notaris met zijn VVE voor binnen- Mr. J.D. Wienen onderhoud of agressieve estate planning en buitenwacht als baken in zee en dat kan nog wel met droge ogen zuiver aanvaarden? de erfgenamen zeer veel moeite en geld Zelfs een ogenschijnlijk eenvoudige wettelijke besparen. Mijn cliënten weten dat al, nu verdeling kan een wolf in schaapskleren zijn. alleen de politiek en de banken nog.’
‘Banken zullen een verklaring van erfrecht meer nodig is als er sprake is van een huwe- bij het overlijden van een partner (huwelijk lijk of geregistreerd partnerschap, er geen of geregistreerd partnerschap) alleen nog testament is en het saldo op de rekening niet in bepaalde situaties opvragen. Nu is het zo hoger is dan 100.000 euro. Dit betekent ruim dat iedereen een verklaring van erfrecht moet 50.000 minder aanvragen en een besparing overleggen als men geld wil opnemen van de van ruim 23 miljoen euro. Als het saldo hoger rekening van een overleden partner. Dat kan is dan 100.000 euro of als er bijvoorbeeld in de praktijk een lange wachttijd betekenen kinderen bij zijn betrokken, is de verklaring en extra kosten. In eenvoudige gevallen duurt nog wel nodig. De banken maken altijd een oneenS dat enkele weken, bij complexere zaken individuele afweging of een verklaring van (akten opvragen in buitenland, partner had erfrecht, uit het oogpunt van zekerheid, een bedrijf enzovoort) kan dat vele maanden nodig is. Zij doen dit, juist om ongewenste zijn. In de tussentijd kan de partner niet bij bijeffecten te voorkomen. In het geval van Willem de Vocht, adviseur de rekening om bijvoorbeeld de begrafenis een testament kunnen andere regels gelden. Consumentenzaken Nederlandse te betalen of andere uitgaven te doen, wat Het blijft dus zorgvuldig maatwerk waarbij Vereniging van Banken (NVB) tot schrijnende gevallen kan leiden. Banken het belang van de klant voorop staat.’ vinden dat een verklaring van erfrecht niet
‘Een op het oog eenvoudige casuspositie van toepassing. Het Spaanse erfrecht kent kan IPR-aspecten in zich bergen waardoor zo’n “ouderwetse” legitieme als hiervoor bijvoorbeeld niet het Nederlandse erfrecht omschreven, zoals legio andere landen. Zo zijn van toepassing is, maar het erfrecht van een er heel wat IPR-casus voor te stellen waarin vreemd land dat voorschrijft dat kinderen dan ten onrechte aan een langstlevende wordt recht hebben op een direct opeisbare legitieme uitgekeerd. Het niet meer hoeven vragen naar in natura, op grond van welk recht zij boven- een verklaring van erfrecht leidt in dergelijke dien mede-erfgenaam en deelgenoot zijn. gevallen tot een ongewenst gevolg. Het IPR eenS Klein voorbeeld: een Nederlandse man woont maakt deel uit van het Nederlandse recht en feitelijk al acht jaar in Spanje, maar staat nog mag niet over het hoofd worden gezien, want ingeschreven in Nederland. Zijn weduwe wat zegt artikel 2 van het zojuist ingevoerde meldt zich met een afschrift uit het GBA bij Boek 10 Burgerlijk Wetboek (BW) ook alweer: Quintus Marck, juridisch de bank en de bank keert aan haar uit. Wat “De regels van internationaal privaatrecht en adviseur Koninklijke Notariële blijkt? Volgens Nederlands IPR is niet het het door die regels aangewezen recht worden Beroepsorganisatie (KNB) Nederlandse maar het Spaanse erfrecht ambtshalve toegepast.”’
2 | 2012 13 PrAKTIJK
Staatssecretaris van Financiën Frans Weekers: ‘Integere notaris heeft niets te vrezen’
De ‘Edelweissroute’ is sinds 1 januari afgesloten. Executeurs moeten voortaan aangifte erfbelasting doen en blijven tot in lengte van dagen hoofdelijk aansprakelijk voor onvolledige en onjuiste aangifte. Verder krijgt de Belastingdienst inzage in de notariële derdengelden rekening. Staatssecretaris Weekers van financiën verzekert vier weken na de invoering dat de Belastingdienst ‘terughoudend’ met de nieuwe bevoegdheden zal omgaan. wel het verzoek doen: “Licht eens even toe wat er achter deze transactie zit? Waar naartoe TEKST Lex van Almelo | fOTO’S Truus van Gog De staatssecretaris zelf heeft ook moeite met is dat geld overgemaakt?”’ de amendementen. Waarom moeten al die Hoe waarborgt u de terughoudendheid rans Weekers probeert zijn eerste goedwillende erfgenamen – 99,9 procent of van de Belastingdienst? Belastingplan door de Tweede Kamer te misschien nog wel meer – worden opgezadeld ‘Een inspecteur die gebruik wil maken van loodsen als een meerderheid erop aan- met allerlei lasten die worden veroorzaakt deze bevoegdheden moet eerst een belangen- dringt dat hij een lek in de erfbelasting door een enkeling? Hij vraagt om uitstel tot afweging maken. Verder heeft hij goedkeuring moetF dichten. Een weduwe heeft een Zwitserse 2013 zodat hij uitvoeringsproblemen kan nodig van het ministerie. Dat loopt via de notaris benoemd tot executeur en die heeft voorkomen. Dat verzoek wordt gedeeltelijk directeur-generaal van de Belastingdienst het geld uit de nalatenschap op een geheime ingewilligd. Op 1 januari 2012 zijn de nieuwe of de plaatsvervanger. Maar ik zal er ook zelf bankrekening in Zwitserland gezet. Als de regels voor de aangifte erfbelasting ingevoerd. op toezien dat er niet lichtvaardig gebruik erfgenamen zwijgen over het zwarte vermogen Vanaf dat moment heeft de Belastingdienst wordt gemaakt van de bevoegdheden.’ totdat de navorderingstermijn van twaalf jaar ook inzage in de derdengeldenrekening. Mag de notaris de cliënt vertellen dat is verstreken, vist de fi scus achter het net. de Belastingdienst is langs geweest? SP-kamerlid Farshad Bashir en GroenLinks- inZage rekening ‘Dat mag. Maar het is niet handig als de collega Bruno Braakhuis komen met amende- Hoe gaat de Belastingdienst gebruikmaken notaris hangende het onderzoek gaat zeggen: menten om de ‘Edelweissroute’ te blokkeren. van de bevoegdheid om inzage te vragen in “De fiscus heeft een vraag gesteld dus zorg Ze willen de navorderingstermijn schrappen de derdengeldenrekening? maar dat je hier of daar wat informatie weg- en alle erfgenamen verplichten de aangifte ‘Het is niet zo dat er een heksenjacht op het maakt.” Maar goed, de bonafide notaris zal erfbelasting mede te ondertekenen. notariaat wordt ontketend. Integendeel. De dat niet doen.’ Dat de executeur handtekeningen moet gaan fi scus gaat vrijwel altijd eerst naar de belas- verzamelen, is lastig als sommige erfgenamen tingplichtige en zal terughoudend zijn met boete in het buitenland zitten, zegt de Vereniging informatieverzoeken aan de notaris. Ik houd Hoe is de aangifteplicht voor de van Estate Planners in het Notariaat (EPN). niet van het onnodig vragen om informatie. erfbelasting uiteindelijk geregeld? En als het niet binnen acht maanden lukt, Dat leidt alleen tot bureaucratie en irritatie. ‘Ik heb de invoering één jaar kunnen uitstellen gaat de heffi ngsrente lopen. De Nederlandse Als er aanleiding is om te denken dat er om voor een beter werkbaar alternatief te Organisatie Voor Executeurs NOVEX vraagt moge lijk iets mis is, wordt er dieper gegraven.’ zorgen. Volgens de amendementen van zich af of executeurs straks de aangifte nog wel Mag de Belastingdienst snuffelen in Braakhuis en Bashir moesten de erfgenamen willen verzorgen wanneer de aansprakelijk- de computer of alleen op verstrekte altijd allemaal de aangifte tekenen, ook in heid voor een onjuiste of onvolledige aangifte afschriften kijken? binnenlandse situaties. In de nieuwe regeling als een zwaard van Damocles boven hun hoofd ‘We gaan niet snuffelen in de computer of moet in ieder geval de executeur de aangifte blijft hangen wanneer de navorderingstermijn de dossiers van de notaris. Wij vragen in ondertekenen. Daardoor loopt deze wel wordt geschrapt. beginsel ook niet om afschriften. We kunnen de kans om aansprakelijk te worden gesteld
14 Notariaat Magazine editie 2 | februari 2012 ‘Een goede notaris weet verdraaid goed hoe hij informatie op tafel moet krijgen en een dossier moet opbouwen’
Wat als de aangifte onjuist of onvolledig is? Moet de executeur nu de rest van ‘Erfgenamen zijn verplicht om aanvullende zijn leven een navordering vrezen? aangifte te doen bij onjuistheden. Dat is ‘Een executeur die te goeder trouw heeft nu een algemene informatieverplichting. gehandeld, hoeft niet bang te zijn. Voor Dat betekent dat er een boete volgt als je verreweg de meeste notarissen betekent dit die verplichting niet nakomt.’ geen verandering in de aansprakelijkheid. Zij gingen immers altijd al zéér consciëntieus onbeperkt aanSprakelijk om met hun rol. Tot dusver zijn er maar Moet de executeur ook aangifte doen zes gevallen bekend waarin een executeur als de erfgenamen dat al doen? aansprakelijk is gesteld.’ ‘Ja, de executeur die de nalatenschap afwikkelt, is altijd verplicht aangifte te doen. Daarbij good practiceS als hij wist of had kunnen weten dat de is de verjaringstermijn van twaalf jaar voor Hoe kun je als executerend notaris aannemelijk aangifte onjuist of onvolledig was.’ buitenlands vermogen vervallen. Er is dus maken dat je niets van verzwegen tegoeden wist? Dus de erfgenamen hoeven de aangifte voortaan een onbeperkte aansprakelijkheid.’ ‘Dat staat heel helder in de Invorderingswet niet meer te ondertekenen? Met terugwerkende kracht? 1990. Als hij zijn uiterste best heeft gedaan om ‘Volgens het systeem van de Algemene wet ‘Ja, de aansprakelijkheid geldt in beginsel alles boven water te krijgen en hij geen onraad inzake rijksbelastingen moet elke verkrijger ook voor oude erfenissen. Het is niet zo dat hoefde te ruiken, kan hij zich ook disculperen.’ aangifte doen voor zijn eigen verkrijging. ik een cold case team heb opgetuigd. Maar als De notaris houdt van zekerheden, van protocollen. Maar de successiewet biedt erfgenamen ook ergens het vermoeden rijst dat er zwart geld Kan er – als voor één zwijgende weduwe de wet de mogelijkheid gezamenlijk aangifte te doen is, dan wordt dit middel natuurlijk ingezet.’ wordt veranderd – niet een safe havenregeling of een machtiging te geven aan een andere Daar zullen de executeurs niet blij mee zijn… komen voor duizenden executeurs? erfgenaam of de executeur om namens hen ‘Je moet wel bedenken dat in eerste instantie ‘Als dat verwordt tot een afvinklijstje lijkt me te tekenen. Nieuw is dat zij inzage kunnen de verkrijger aansprakelijk is, in tweede dat niet zinvol. Ik denk dat het ook niet nodig krijgen in de aangifte die de executeur of instantie de overige erfgenamen en dan is, omdat een goede notaris verdraaid goed een ander namens hen heeft gedaan.’ pas de executeur.’ weet hoe hij informatie op tafel moet krijgen en een dossier moet opbouwen. Ik heb niet de pretentie dat ik dat beter kan voorschrijven, ook al omdat niet elke zaak hetzelfde is. Ik Aansprakelijk, tenzij… kan me voorstellen dat het notariaat zelf good practices ontwikkelt.’ Artikel 72 Successiewet 1956 Artikel 47 Invorderingswet 1990 Dus als de notaris gewoon zijn best doet, 1. Executeurs van nalatenschappen zijn, 1. Executeurs en door de rechter benoemde komt de Belastingdienst niet langs? op gelijke wijze als de erfgenamen, tot vereffenaars van nalatenschappen zijn ‘Zoals ik de notarissen ken – en ik ken er vervulling van al de bij deze wet opgelegde hoofdelijk aansprakelijk voor al de door nogal wat vanuit mijn vroegere verant- verplichtingen gehouden. en bij het overlijden van de erflater woordelijkheden als advocaat en in de 2. Door de rechter benoemde vereffenaars verschuldigde erfbelasting, tenzij de Tweede Kamer – zijn notarissen buitengewoon van nalatenschappen zijn gehouden tot al aangifte voor de erfbelasting niet door bekwaam. En als je bekwaam en integer je de bij deze wet aan erfgenamen opgelegde hen is gedaan. werk doet, heb je niks te vrezen. Dat is de verplichtingen. 2. De aansprakelijkheid op grond van bottom line.’ 3. Desgevraagd verstrekt de Belastingdienst het eerste lid geldt niet voor zover een Hebt u zelf al een testament laten opmaken? de erfgenaam inzage in de voor de belas- executeur aannemelijk maakt dat het ‘Ja.’ tingheffi ng te zijnen aanzien van belang niet aan hem te wijten is dat de aanslag Bij een Nederlandse notaris?’ zijnde stukken. tot een te laag bedrag is vastgesteld of (Lachend) ‘Bij de notaris in mijn woonplaats, anderszins te weinig belasting is geheven. ja.’
2 | 2012 15 Coaching en counseling voor het notariaat ‘Voorkom erger’
Het notariaat is de afgelopen jaren sterk veranderd. Dit kan veel stress veroorzaken, intakegesprek wordt een inschatting gemaakt wat weer kan resulteren in arbeidsongeschiktheid. Daarom kiest de Koninklijke van de problematiek. Betreft het zakelijke Notariële Beroepsorganisatie (KNB) voor preventie in de vorm van ‘Elestia’: een vragen? Spelen er ook privékwesties mee? telefonische coachings- en counselingsdienst voor het notariaat. Binnen een week krijgt de beller een coach of counselor toegewezen met de juiste expertise. TEKST Jolanda aan de Stegge | beeld Roel Ottow Marketing & Sales bij Movir. ‘De afgelopen Coaching is werkgerelateerde hulp, counseling jaren heeft het notariaat een breed spectrum gaat meestal dieper, over iemands karakter. verspannenheid, burn out, het aan veranderingen aan zich voorbij zien Mensen vinden het vaak gemakkelijker om te niet meer zien zitten: psychische trekken. Het is niet raar dat mensen daardoor zeggen dat ze in gesprek zijn met een coach aandoeningen blijken de belang- uit het lood geslagen worden. De notaris moet dan met een counselor. Bij Elestia is gekozen rijkste veroorzakers van arbeids zichzelf als het ware opnieuw uitvinden en dat voor de combinatie. ‘Alleen werkgerelateerde ongeschiktheidO in het notariaat. Ruim vier gaat de een gemakkelijker af dan de ander.’ problemen bespreken vinden wij te beperkt, op de tien arbeidsongeschikte (kandidaat-) alleen counseling weer te soft’, zegt Woertman. notarissen worden geplaagd door psychische Twee jaar Maak van je hart geen moordkuil, is haar aandoeningen. Dat komt naar voren uit Al staat de notaris nog zo onder druk, open- motto. ‘Iedereen ontwikkelt gaandeweg blinde gegevens over de afgelopen tien jaar van lijk praten over de problemen waarmee hij vlekken. Doe daar niet te moeilijk over, maar Movir, de arbeidsongeschiktheidsverzekeraar worstelt, doet hij niet snel. Toch kunnen vooral laat iemand je een spiegel voorhouden.’ van het notariaat. Op nummer twee en psychische problemen worden voorkomen drie staan ziekten aan het botspierstelsel/ door ze tijdig te onderkennen en daarover Regie bindweefsel en hart- en vaatziekten, maar te praten met een deskundige, is de ervaring Om te stimuleren dat de (kandidaat-)notaris die komen beduidend minder vaak voor. van verzekeraar Movir. Voorkomen is beter zo vroeg mogelijk hulp zoekt, is de toegang tot De cijfers vormden aanleiding voor de KNB om dan genezen, want verzuimgegevens laten Elestia laagdrempelig, het gaat om telefoon- te kijken hoe het door stress en spanningen zien dat wie eenmaal overspannen thuiszit, coaching en hulpverlening via de computer. veroorzaakte ziekteverzuim kan worden er gemiddeld twee jaar over doet voor hij Woertman: ‘De telefoon en pc zijn verleng- teruggedrongen. Movir, met wie de KNB al weer aan de slag gaat. stukken van onszelf geworden. Dat biedt langer zaken doet en die door vakgenoten Bij stressgerelateerde klachten is preventie enorme voordelen. Het is praktisch en je al jaren achtereen wordt gekwalificeerd tot het toverwoord. Van der Linden: ‘Veel klachten hoeft niet te reizen. Bovendien kun je bellen beste arbeidsongeschiktheidsverzekeraar zijn met goede preventie te voorkomen. De wanneer het jou uitkomt en houd je de regie voor hoger opgeleiden, ontwikkelde een oplossing die wij via Elestia aandragen, is in handen, iets wat veel mensen prettig preventieve dienst onder de naam ‘Elestia’, effectief. Het gaat om een toegankelijk en vinden. Ook durven veel mensen aan de telefonische coaching en counseling voor kortdurend begeleidingstraject. Daarmee telefoon opener te zijn. Een face to face- het notariaat. willen wij uitdragen: je staat er niet alleen gesprek behoort ook tot de mogelijkheden.’ voor. Maak je problemen bespreekbaar en Convenant doe een beroep op partijen die jou erbij Zwaargewicht Niet elke individuele notaris heeft veel kunnen helpen.’ De bij het Elestia-programma aangesloten verstand van arbeidsongeschiktheid, zegt De dienstverlening van Elestia staat onder regie coaches en counselors hebben hun eigen KNB-directeur Hans Kuijpers. Daarom sloot van jurist en counselor Fenneke Woertman en expertise en weten precies wat er speelt in de KNB voor het notariaat een convenant af haar collega Bianca Kamphuis. Tegenwoordig het notariaat. Dat moet ook, vinden Van met Movir. Kuijpers: ‘Er is veel stress binnen zijn 125 psychologen en 75 coaches en coun der Linden en Woertman. Van der Linden: het notariaat. De belangen en emoties van selors bij het bedrijf aangesloten, een landelijk cliënten zijn vaak groot en ook de eigen dekkend netwerk. bedrijfsvoering kan een bron van spanning zijn. De kredietcrisis laat zijn sporen na, het Blinde vlekken Bij stressgerelateerde is voor sommigen een hele toer om in deze Woertman: ‘Iedere (kandidaat-)notaris kan tijd het hoofd boven water te houden.’ Dat ons dag en nacht, zeven dagen per week klachten is preventie beaamt ook René van der Linden, manager bellen, mailen, chatten.’ Op basis van het het toverwoord
16 Notariaat Magazine editie 2 | februari 2012 Organisatie & management
die coach of counselor na zes en na twaalf maanden nog eens contact met de beller op om te informeren hoe het gaat. Van der Linden: ‘Het is goed als iemand jou na zes maanden nog eens belt, en informeert hoe het ermee staat. Ben je in staat de gewenste veranderingen door te voeren in je werk? Zijn er nog dingen waar je problemen mee hebt? Je kunt mensen handvatten aanreiken, maar dat wil nog niet zeggen dat zij die kunnen integreren in hun dagelijkse leven. Uit onze eigen re-integratie-ervaring blijkt dat je met die latere telefoontjes terugval kunt voorkomen.’
Preventiebeleid Vanzelfsprekend geldt volstrekte geheimhou- ding voor de gesprekken. Alleen de coach of counselor kent de naam van de (kandidaat-) notaris die Elestia belt. Datzelfde geldt voor de inhoud van de gesprekken. Die informatie komt niet bij de KNB of verzekeraar terecht, benadrukt Van der Linden. ‘Wel proberen wij na verloop van tijd een beeld te krijgen van de redenen waarom mensen bellen. In namen zijn wij niet geïnteresseerd, wel in de problemen De eerste zes gesprekken bij Elestia zijn waar (kandidaat-)notarissen tegenaan lopen. gratis voor de (kandidaat-)notaris en zijn Want hoe specifieker die door ons in kaart thuiswonende gezinsleden. Mochten meer kunnen worden gebracht, hoe beter wij ons gesprekken gewenst zijn, dan geldt daarvoor preventiebeleid daarop kunnen afstemmen.’ een gereduceerd tarief. Van der Linden: ‘Wij weten dat er veel onrust, pijn, onzekerheid, zorgen en angsten spelen Terugval binnen het notariaat. Er is sprake van veel ver ‘Dienstverlening moet kloppen. Als een notaris De drempel die moet worden overwonnen, borgen zorg. Als je daar in een vroeg stadium een coach aan de lijn krijgt die geen weet heeft is dat veel mensen coaching en counseling bij bent, is de kans op succes het grootst. Veel van de specifieke problemen in het notariaat, als een afgang ervaren, zegt de verzekeraar. mensen onderschatten hun situatie en roepen: gaat het mis. De notaris is een zwaargewicht ‘Bij Movir zijn wij daar juist erg positief over. “Ik dop mijn eigen boontjes wel, het is druk, in zijn vak, die wil ook een zwaargewicht als Je kunt nou eenmaal niet alles weten, niet morgen is er weer een dag.” Omdat ze niet coach of counselor.’ overal goed in zijn, iedereen heeft zijn eigen met hun ellende te koop willen lopen. Maar Overigens is Movir niet de enige partij die competenties. Het is toch geweldig dat op hoe hardnekkiger je dergelijke problemen coaching en counseling aanbiedt. Je hoeft het moment dat je ergens tegenaan loopt, ontkent en negeert, hoe groter ze worden. maar even de woorden ‘coaching’, ‘counseling’ je daarover met een andere professional van Daarom geven wij het signaal af: beste mensen, en ‘notariaat’ te googlen en er gaat een wereld gedachten kunt wisselen. De ervaring leert dat het is niet erg, schaam je er niet voor, vergeet voor je open. Wie liever zelf een coach of coun als je vroegtijdig met elkaar in gesprek gaat, alle emoties. Je kunt nu al terecht bij een partij selor regelt dan iemand via Elestia, is daar vaak een paar gesprekken al genoeg zijn.’ die er gewoon voor jou is.’ uiteraard vrij in, vinden de KNB en Movir. Alleen Wie Elestia belt, krijgt één vaste coach of worden de kosten dan niet door Movir gedragen. counselor toegewezen. Bovendien neemt
2 | 2012 17 Voor inlichtingen over tarieven, plaatsingen en combinatiekortingen van personeelsadvertenties voor: U g l r...
Hartpatiënten Nederland komt al 40 jaar op voor de belangen van hartpatiënten. Doel is om hartpatiënten, familie, nabestaanden en andere geïnteresseerden op allerlei gebieden zoveel als mogelijk te ondersteunen. Om in de toekomst de belangen van hartpatiënten te blijven behartigen, is Hartpatiënten Nederland afhankelijk van donaties, giften en legaten.
Postbus 1002, 6040 KA Roermond 0475 - 31 72 72
kunt u contact opnemen met: Hartpatienten.nl Hartgenoten.nl Sales & Services, [email protected] Gerrit Kulsdom, T 0229 - 211 211 E-mail: [email protected]
#FXGTVGPVKG0QVCTKCCV/CIC\KPG126+'KPFF
AANTREKKELIJKE Hier had uw NOTARISPRAKTIJK advertentie TE KOOP kunnen staan (REGIO ’T GOOI) Meer informatie over adverteren in dit blad? Kijk op www.bereikdejurist.nl of neem contact Reacties richten aan Sales & Services, op met de afdeling Advertentie Juridisch A T.a.v. Dhr. G. Kulsdom, Postbus 2317, 1620 EH Hoorn, (advertentie.juridisch sdu.nl of 070 - 37 805 62) of via e-mail: [email protected] O.v.v. brief nummer 02-2012
SDU_Stopper NotMag 86x57 v2.indd 6 27-01-12 11:54 mENS
roderik de Wilde, bestaan als notaris vierde. staat op de passeertafel en tussen het boven- en onder- potjes te kijken. Uit ervaring notaris in Zutphen: De stempel met handteke- is nog in gebruik. Sommige gedeelte waardoor je het weet ik dat blazen in een ‘Op 9 januari 1902 kreeg ning is niet gedateerd. cliënten kennen het gebruik nieuwe blad er weer gemak- gevuld inktpotje niet aan notaris C.A.A.A. Benit van van een vloeischommel niet kelijk tussen kan klemmen. te raden is.’ zijn Utrechtse ambtgenoten, Het zijn familiestukken en denken soms dat het een Van Winter, Schnell, Van die altijd bij elkaar zijn stempel is. Aardig om te zien Voor zover ik mij kan herin- Kuijk en Everts, het inktstel gebleven en door mijn is dat je het groene vloei- neren heeft het inktstel Hebt u ook een beeld, ter gelegenheid van zijn ouders aan mij zijn blad heel eenvoudig kan met schommel altijd op het schilderij of ander bijzonder twaalfeneenhalfjarig ge schonken bij mijn vernieuwen (uiteraard pas bureau van mijn vader in voorwerp dat te maken heeft jubileum als notaris. De benoeming. Het inktstel als beide kanten van het zijn studeerkamer gestaan. met het notariaat, mail dan vloeischommel is door hem staat op mijn bureau in vloeiblad zijn gebruikt). Als klein kind vond ik met naar [email protected]. gekregen op 9 juli 1914 toen mijn werk-/passeerkamer op Door aan de knop te name het inktstel interessant. hij zijn vijfentwintigjarig kantoor. De vloeischommel draaien, komt er ruimte Altijd spannend om in
2 | 2012 19 NOvAA-voorzitter Ter Harmsel:
‘De klant komt altijd eerst bij ons’
werken, eerst fi scalisten, later ook bedrijfs- kundig adviseurs. ‘Omdat het maken van fi nan ciële overzichten door de automatisering steeds meer commodity werd, moesten accoun- tants zich gaan onderscheiden’, schetst Ter Harmsel de ontwikkeling. ‘Boekhouden alleen Notarissen moeten niet proberen te concurreren met accountants, meent NOvAA was niet meer genoeg.’ Bovendien groeide voorzitter Dirk ter Harmsel. liever dan de strijd zoekt hij de samenwerking. ‘De de regeldruk. Accountantskantoren gingen kracht van je kennis is de kennis van je beperking. Daar kunnen we elkaar versterken.’ nieuwe diensten aanbieden, eerst met name bedrijfseconomische en fiscale diensten, TEKST Miek Smilde | fOTO’S Truus van Gog ontZorgen maar inmiddels wordt de slag gemaakt naar Zelf is Ter Harmsel accountant sinds 1984. juridische dienstverlening. Er zijn accountants - e fusie tussen de Nederlandse Orde Zijn vader werkte bij de Belastingdienst en kantoren die zich zelfs bezighouden met van Accountants Administratie- kwam thuis met verhalen over ondernemers, pensioenadvisering en met human resource consulenten (NOvAA) en het hun problemen en hun behoefte aan degelijk management. ‘Steeds meer accountants gaan Koninklijk Nederlands Instituut advies. Om die reden besloot Ter Harmsel strategische samenwerkingsverbanden aan vanD Registeraccountants (NIVRA) is bijna rond. bewust een AA-accountant te worden en met derden om een zo groot mogelijk pakket De leden hebben ingestemd met de fusie, geen RA-accountant. ‘Registeraccountants aan diensten te kunnen bieden. Ondernemers de bureau-organisaties zijn geïntegreerd controleren vooral de fi nanciële huishouding willen namelijk één loket. En dat is bereikbaar en de website van de nieuwe Nederlandse van grote ondernemingen, de AA-accountant via hun accountant. En die verwijst dan weer Beroepsorganisatie van Accountants (NBA) is meer de adviseur die met de ondernemer naar anderen.’ is in de lucht. ‘Alleen de wet moet nog formeel om de tafel zit. De accountant heeft in het MKB worden aangenomen’, legt Dirk ter Harmsel, echt veel toegevoegde waarde, niet alleen als wrijVing voorzitter van de NOvAA, uit. ‘Tot die tijd controleur, maar vooral als adviseur. Het is Eén van die anderen waarop Ter Harmsel blijven we formeel nog twee gescheiden clubs.’ meer mensenwerk dan managerswerk. Dat doelt, is het notariaat. Hij geeft toe dat er Ter Harmsel hoopt dat de wet 1 juli 2012 zijn trok mij. Mijn zus werkt in de zorg en dat enige animositeit tussen de beroepsgroepen beslag krijgt. Maar helemaal gerust daarop is doe ik ook. Ontzorgen.’ zit, maar zonder wrijving geen glans. ‘De hij niet. ‘Er is nog wel wat te doen over het Toen Ter Harmsel begon als jong accountant automatisering gaat maar door en dat dwingt beroep van accountants’, drukt hij zich diplo- zat het vak in de lift. Weliswaar verkeerde accountantskantoren om nieuwe markten aan matiek uit. ‘Er zijn wat schandalen geweest, we het land destijds in een zware economische te boren. Vroeger moesten we alle bonnetjes hebben te maken met de fi nanciële crisis... het crisis, maar voor de accountancy betekende met de hand invoeren, tegenwoordig zien wij wetgevingstraject is daardoor wat complexer dat juist veel werk. Het beroep evolueerde geen bankafschriften meer. Alles kunnen we geworden. Dat zou de doorlooptijd kunnen van administratieve ondersteuning tot digitaal opvragen. Ik voorzie snelle verande- vertragen. Maar ondertussen werken we gewoon volwaardige advisering. Er kwamen andere ringen in onze beroepsgroep, we zullen omzet door natuurlijk. We hebben genoeg te doen.’ professionals op de accountantskantoren verliezen en dat is voor iedere ondernemer
20 Notariaat Magazine editie 2 | februari 2012 STAKEHOlDErS
willen voor de klant. Daar gaat het om. juridiSche fineSSeS De klant moet op de beste manier worden Het notariaat moet zich realiseren dat accoun- geholpen. Natuurlijk moeten wij allemaal tants in principe altijd het eerste aanspreek- ‘De notaris ons eigen rendement halen, ook wij zijn punt zijn, zegt Ter Harmsel. ‘Op een gegeven immers ondernemer. Maar de tevredenheid moment moeten we wel naar een notaris, kent over het van de klant bepaalt je succes.’ omdat we een handtekening nodig hebben, maar dat is vaak meer een kwestie van tekst- algemeen beter Samenwerken controle. Het is redelijk standaardwerk. Of de noodzaak tot vernieuwing leidt tot Daar moet een goede notaris het eigenlijk de juridische integratie van accountants en notarissen niet van hebben.’ Maar waarvan dan wel? binnen één kantoor, durft Ter Harmsel niet Heeft de notaris nog toegevoegde waarde finesses’ te zeggen. Wel geeft hij aan dat bijvoorbeeld anders dan zijn handtekening? ‘Oh, ja’, het profi el van een kandidaat-notaris perfect verzekert Ter Harmsel. ‘De notaris kent over past binnen zijn eigen kantoor. De Koninklijke het algemeen beter de juridische fi nesses Notariële Beroepsorganisatie (KNB) dacht daar dan accountants en fi scalisten. Wij kunnen aanvankelijk anders over. Toen een kandidaat- inmiddels goed formuleren wat we zouden notaris in Assen de helft van de tijd in loon- willen, maar om dat te vertalen in de juiste dienst bleek te werken als fiscaal-jurist bij juridische bewoordingen, daarvoor hebben heel vervelend. Aanpalende adviesdiensten een accountantskantoor vreesde de beroeps- we een jurist nodig.’ moeten die verliezen compenseren.’ organisatie aantasting van de onpartijdigheid Wel is een zekere vorm van specialisatie Ter Harmsel denkt daarbij niet alleen aan en stapte naar de kamer van toezicht voor een belangrijk, waarschuwt Ter Harmsel. het verlenen van zekerheden bij fi nancierings- prejustitieel oordeel. Die bepaalde eind vorig ‘Specifi eke kennis van een bepaald gebied aanvragen, maar ook aan juridische diensten jaar dat de kandidaat-notaris ook op het dat voor de klant van betekenis is, daar gaat die voorheen aan de advocaat of notaris waren accountantskantoor mocht werken, mits het om. Meerwaarde is meer weten. Er zijn voorbehouden. Daar ontstaat de wrijving. zij de zaken maar strikt gescheiden hield. maar weinig accountantskantoren die zoveel ‘Ook de notaris is op zoek naar andere soorten Daarmee is niet gezegd dat notarissen en kennis en disciplines in huis hebben dat ze van dienstverlening. In die zoektocht komen accountants vanaf heden ongebreideld mogen het totale pakket kunnen verlenen. Ik zeg we elkaar tegen en dat levert ook angst en samenwerken. De Wet op het notarisambt en altijd: “De kracht van je kennis, is de kennis wantrouwen op. Mensen zijn bang dat anderen de Europese regelgeving verbieden nog steeds van je beperking”. Daarom zijn samenwerkings- er met hun business vandoor gaan. Stel, je volledige integratie van de beroepen. Lossere verbanden zo belangrijk. Op die manier kun je komt een leuke herstructurering tegen van samenwerkingsverband zijn wel mogelijk. telkens de dienstverlening op maat aanbieden.’ een ondernemer, paar bv’tjes. Daarmee ga je ‘Wij mogen als accountants nog steeds geen Wat notarissen niet moeten willen, is de niet meteen naar een notaris om te vragen wat akte van oprichting van een besloten vennoot- confrontatie aangaan met andere dienst- je het best kunt doen. Dat weten accountants schap maken’, geeft Ter Harmsel als voorbeeld. aanbieders, concludeert de voorzitter van zelf wel.’ Ter Harmsel heeft het zelf meegemaakt: ‘Overdracht van aandelen binnen een bv moet de NOvAA. Een linksback moet ook niet de een herstructurering van een bouwonderne- bij notariële akte. Maar na invoering van het spits uithangen. ‘Accountants zitten elk jaar ming, overname erbij, mooi advies geschreven. nieuwe bv-recht veranderen bepaalde zaken met die klant om tafel. De klant komt dus ‘Komen we bij de notaris met de vraag of hij en ik sluit niet uit dat accountants dan wat altijd eerst bij ons. Het heeft weinig zin om een scherpe prijs op de akte wil maken, zegt taken oppakken. Dat is goed, ook voor het daarin te concurreren. Ik denk dat notarissen hij dat hij niet op prijs concurreert, omdat notariaat. Ik denk dat het notariaat er baat beter kunnen investeren in hun relaties zijn toegevoegde waarde in het advies zit. bij heeft dat bepaalde zaken die niet zo inge- met accountantskantoren dan in hun directe Maar dat advies lag er al.’ wikkeld zijn, worden losgelaten in de markt, relaties met ondernemingen. Dat is uitein- Die overtuiging van het eigen gelijk speelt mits er bepaalde waarborgen zijn. We hebben delijk ook zakelijk gezien interessanter.’ beide beroepsgroepen parten, denkt Ter het in het verleden zien gebeuren met de akte Harmsel. ‘Het gebeurt, maar het is niet goed. van maatschap en vennootschap onder fi rma. Uiteindelijk zijn accountants en notarissen Toen ik in 1984 begon was dat notariswerk, andere dienstverleners die beiden het beste nu doen wij dat allemaal.’
2 | 2012 21 Ambt
Specialisatie Hoe anderen het doen
Specialiseren lijkt een trend die ook in andere beroepsgroepen speelt. Hoe gaat het daar en wat kan het notariaat daarvan leren? Notariaat Magazine nam een kijkje bij artsen, tandartsen, advocaten en rechters.
TEKST Henriëtte van Wermeskerken | foto’s Truus van Gog
iet alleen juridisch maar ook besteedt. En of de algemene praktijk ook Wet op de beroepen in de individuele gezond- wat vaardigheden betreft, is het als een vorm van specialisatie wordt gezien, heidszorg, staan 73.451 artsen ingeschreven complete notariële rechtsgebied zoals bijvoorbeeld bij huisartsen. De discussie van wie 11.870 huisartsen. Het totaal aantal nauwelijks meer te behappen over specialisatie – inclusief die over de defi ingeschreven specialisten (inclusief huisartsen) ‘Nvoor iedere notaris afzonderlijk, en daarom nitie: wat is specialisatie eigenlijk? – wordt ligt rond de 39.000. Wie in opleiding is tot is ruimte voor specialisatie nodig, voor wie nu gevoerd. Mogelijk gaan we naar een soort specialist (aio) blijft basisarts tot de specialis- dat wil’, zegt Caroline van Kordelaar, bestuurs- accreditatiemodel voor specialisatievereni- tentitel gevoerd kan worden. Een huisarts secretaris van de Koninklijke Notariële Beroeps- gingen, omdat er verenigingen zijn die er prijs heeft na zijn studie medicijnen een vervolg organisatie (KNB). ‘Wel zien we graag dat op stellen om zich als notariële specialisten- opleiding gedaan van drie jaar voltijds bij de notaris die zich specialiseert, dat doet vereniging te positioneren. In die gevallen zou een opleidingsinstituut, verbonden aan een ná het verkrijgen van algemene basiskennis, via je kunnen denken aan accreditatie door de universitair ziekenhuis. De opleiding bestaat de beroepsopleiding. Om de samenhang tussen beroepsorganisatie, om de vakbekwaamheids uit leren en werken in de praktijk van een de verschillende notariële terreinen te zien. eisen die aan de leden van die vereniging huisarts, en een stageperiode. Het is een Dat zorgt voor een betere dienstverlening.’ worden gesteld marginaal te toetsen. Daarmee relatief korte vervolgopleiding, want veel Dit jaar wordt de wettelijke ministerieplicht wordt invulling gegeven aan onze opdracht specialisaties duren vijf tot zes jaar. Om de verruimd in die zin dat de notaris kan doorver- ook het publieke belang te behartigen.’ kwaliteit te waarborgen, heeft de Koninklijke wijzen, intern of extern. De drie specialisatie- Nederlandsche Maatschappij tot bevordering verenigingen EPN (estate planning), VMSN Vervolgopleiding der Geneeskunst (KNMG) het College Genees- (echtscheidingsbemiddeling) en VASN De notaris is van oudsher een generalist. kundige Specialisten (CGS) ingesteld. Dit (agrarisch recht) zijn in 1999 opgericht. In andere beroepsgroepen heeft men meer college is verantwoordelijk voor het stellen Dit jaar zijn er twee nieuwe verenigingen, ervaring met specialiseren. Onder artsen van de eisen aan de opleiding en registratie beide op het gebied van ondernemingsrecht: bijvoorbeeld. Wie medicijnen heeft gestu- van medisch specialisten, inclusief huisartsen. de VOC en de SVNO. Het is nog de vraag in deerd, is basisarts en is bevoegd medische hoeverre de KNB op dezelfde manier als bij handelingen uit te voeren, mits hij bekwaam Huisartsenzorg in volle omvang de bestaande verenigingen in de toekomst is. De wet omschrijft dat functioneel. In Wie niet praktiseert, verliest zijn bevoegdheid. betrokken wil zijn. Van Kordelaar: ‘De KNB totaal zijn er 27 medisch specialismen, van De registratie als arts is vijf jaar geldig, waarna heeft tot taak de goede beroepsuitoefening anesthesiologie tot urologie. Daarnaast zijn herregistratie nodig is. Voor elk specialisme en vakbekwaamheid te bevorderen. Daarom er huisartsen en verpleeghuisartsen. Verder stelt het CGS daarvoor eisen vast. Huisartsen vinden we het belangrijk dat gespecialiseerde is er een aantal beroepen en opleidingen die bijvoorbeeld moeten in het jaar voor her notarissen een bepaald deskundigheidsniveau (nog) niet erkend zijn als specialisme. Daarom registratie ten minste minimaal zestien uur hebben en zich blijven bekwamen. De vraag is is naast de wettelijke erkende specialismen per week als huisarts hebben gewerkt. Ook of je daarnaast ook minimumeisen moet gaan voorzien in profielen, zoals spoedeisende moeten ze avond-, nacht- en weekenddiensten stellen aan de praktijk, bijvoorbeeld dat men hulpgeneeskunde (SEH-arts) en jeugdarts. hebben gedraaid. Bovendien moeten ze aan een bepaald percentage aan het rechtsgebied In het BIG-register, dat voortvloeit uit de deskundigheidsbevordering hebben gedaan,
22 Notariaat Magazine editie 2 | februari 2012 De vraag is of je ook minimumeisen moet gaan stellen aan de praktijk
waaronder geaccrediteerde collegiale toetsing. werkadres in Nederland. Volgens diezelfde ‘Specialiseren binnen de huisartsgeneeskunde criteria waren er verder 318 orthodontisten en is eigenlijk niet mogelijk’, zegt Karel Rosmalen, 245 kaakchirurgen. Het BIG vermeldt grotere huisarts en hoofd Beleid en onderzoek bij aantallen (in totaal 12.865 tandartsen inclusief de Landelijke Huisartsen Vereniging (LHV). specialisten), maar daaronder bevinden zich ‘Want wie niet als huisarts werkt, kan geen ook in het buitenland werkende tandartsen huisarts blijven. Het komt wel voor dat en gepensioneerden. Een kaakchirurg is niet huisartsen zich, binnen het generalisme, alleen tandarts maar ook arts. Een orthodon- toeleggen op deelgebieden zoals diabeteszorg tist heeft behalve zijn tandartsstudie een of longzorg. Dat doen ze met name om vierjarige universitaire specialisatieopleiding kelijk register, kunnen tandartsen zich collega’s bij te staan via bijscholing. Maar achter de kiezen. Naast deze twee specialismen inschrijven, met hun eventuele differentiaties, alle huisartsen moeten huisartsenzorg in zijn er zogenoemde gedifferentieerde tand- die aan bepaalde criteria voldoen. Behalve volle omvang aanbieden. Wat daaronder valt, artsen. Dit zijn in totaal 780 tandartsen op opleiding en bijscholing zien die onder verandert met de tijd: verloskunde hoort (in 2010) die zich hebben toegelegd op een meer op de praktijkuitoefening: ten minste daar bijvoorbeeld niet meer bij. Je moet alles deelgebied van de tandheelkunde. Daarvoor veertien uur per week. beheersen, anders kun je ook geen avond-, hebben zij na hun opleiding extra kennis nacht- en weekenddienst doen. Gaat het de en vaardigheden opgedaan. Vaststelling van Vlieguren huisartsenzorg te boven, dan verwijs je door.’ de opleiding en erkenning van de gedifferenti- Van de ruim 16.000 advocaten in Nederland eerde tandartsen gebeurt door de betreffende heeft een groot deel nog steeds een algemene Gedifferentieerde tandartsen wetenschappelijke verenigingen, voor elke praktijk, met name de advocaten die alleen In januari 2011 waren er 8.590 tandartsen differentiatie één. Voorbeelden van differen werken (éénpitters) of op een klein kantoor. die de Nederlandse Maatschappij voor Tand- tiaties: implantologie, parodontologie en Binnen kantoren van zes tot tien advocaten heelkunde (NMT) als beschikbaar beschouwt: angstbegeleiding. In het Kwaliteitsregister is meestal wel een zekere specialisatie door 64 jaar of jonger met een bekend woon- en/of Tandartsen (KRT), een openbaar en onafhan gevoerd, maar die gaat minder ver dan de specialisaties binnen de grote kantoren waar deze heel specifiek zijn. Er zijn nu 24 speciali- satieverenigingen binnen de advocatuur die op de website en in het jaarlijks uitgegeven Vademecum van de Nederlandse Orde van Advocaten (NOvA) staan. ‘Maar de NOvA, net als de KNB een publiekrechtelijke beroeps- organisatie, bemoeit zich verder niet met de specialisatieverenigingen’, zegt Wouter van Tellingen, beleidsadviseur bij de NOvA. ‘Het zijn privaatrechtelijke verenigingen die in de markt ontstaan. Laat duizend bloemen bloeien, zeggen wij als beroepsorganisatie. Wel hebben we bepaalde minimumeisen om een vereniging op onze website en in het Vademecum op te nemen. Eén daarvan is dat de vereniging opleidingseisen moet
2 | 2012 23 CIB Centraal InkoopBureau Dé kantoorspecialist voor notarissen
Notarieel aktepapier van het CIB
• Nergens goedkoper • Verkrijgbaar in diverse kwaliteitsoorten • Conform de door de KNB opgestelde regels en verordeningen • NEN2728-gecertificeerd voor duurzaam archiveren
Oordeel zelf en bel ons nu voor een gratis proefpakket: 079 36 38 400
CIB Centraal InkoopBureau BV Edelgasstraat 57 2718 SX Zoetermeer www.cib.nl telefoon: 079 36 38 400 e-mail: [email protected]
adv_178mmx116,5mm_CIB.indd 1 25-08-2011 14:06:10 Randstedelijk (Zuid-Hollands) notariskantoor zoekt: De Vereniging van Notariële studenten te Utrecht organiseert op vrijdag 30 maart 2012 van 14.00-17.00 uur, in de sfeervolle Nicolaikerk te Utrecht, een debat over het overkoepelende
samenwerking met of overname van een V
E
N
R E thema: “Technologie in het Notariaat”. zelfstandige notarispraktijk in regio E T
N N
I E G V Amsterdam/Haarlemmermeer, E S D IN V O U Het debat zal geleid worden door mw. Prof. mr. A N T gericht op opvolging van de notaris binnen 2 jaar. G S VA LE N.C. van Oostrom-Streep (hoogleraar notarieel N NO TARIË recht Universiteit Utrecht,raadsheer- plaatsvervanger Gerechtshof Arnhem). Reageren svp naar: Sales & Services, t.a.v. Gerrit Kulsdom via [email protected] o.v.v. brief nummer 01-2012 Het thema zal vanuit verschillende perspectieven worden benaderd door de volgende deskundige sprekers: • Dhr. prof. mr. drs. G.J.C. Lekkerkerker (directeur Koninklijke Notariële Beroepsorganisatie); • Dhr. prof. mr. A.A. van Velten (emeritus hoogleraar Onroerend goedrecht VU, adviseur Boekel de Nerée N.V.); rechtsbijstand aan (kandidaat-)notarissen • Dhr. R. van Weeghel MSc. (commercieel directeur Dirict, en aan notariële cliënten commercieel directeur Digizeker, advisering notarissen en op het gebied van benoemingsprocedures, notariëel software notariaat); tuchtrecht, aansprakelijkheidsrecht, dissociaties, en • Dhr. F.J. Winkel, RA (directeur Bureau Financieel Toezicht). notarieel verwante rechtsgebieden, zoals onder meer erfrecht en huwelijksgoederenrecht. Het debat is bij de KNB aangemeld voor 2 PO. Kosten voor uw deelname zijn slechts � 175,00 (beperkt aantal Contactpersoon: Mr G.L. Maaldrink, advocaat en oud-notaris plaatsen beschikbaar). Aanmelden kan via [email protected]. tel. 070 - 346.96.46, fax 070 - 356.04.90 E-mail: [email protected] Gebouw Cultura, Wassenaarseweg 20, 2596 CH ‘s-Gravenhage Hoofdsponsor van het debat is Boekel De Nerée N.V. Ambt
kennen. De meeste verenigingen stellen daarnaast de eis van een aantal “vlieguren” op het rechtsgebied, bijvoorbeeld dat de leden een bepaald percentage van hun praktijk aan het rechtsgebied besteden, of dat zij een minimumaantal jaren advocaat zijn. Sommige kennen een aspirant-lidmaatschap, andere niet. Wij willen niet dat een vereniging zich “specialistenvereniging” noemt, omdat dat Rouleren rechtbanken zijn.’ Onlangs zat Philippart een verkeerde verwachtingen kan wekken. Aan Rechters in een rechtbank rouleren tussen werkgroep voor die zich boog over rouleren “specialisatievereniging” kennen wij een de verschillende sectoren of rechtsgebieden en de benodigde opleidingen. De resultaten andere betekenis toe.’ binnen sectoren (zoals handel en familie moeten nog worden besproken in de presi binnen civiel). ‘De meeste rechters rouleren dentenvergadering. ‘We willen werken aan Kwaliteitsslag na vier tot zes jaar en zijn inzetbaar op twee kwaliteit van de rechtspraak. Onderdeel daar- De 24 specialisatieverenigingen hebben van de drie rechtsgebieden: civielrecht in van is om zo veel mogelijk uniform om te gaan een ledental dat varieert van zo’n 50 tot brede zin, strafrecht en bestuursrecht. De met rouleren. Natuurlijk houd je rekening ongeveer 1000. De Vereniging van Familie- rechtbanken hebben elk hun eigen rouleer met de competenties die rechters al meenemen rechtadvocaten en Scheidingsbemiddelaars beleid, maar het komt behoorlijk met elkaar en met hun uiteenlopende achtergronden. is de grootste, gevolgd door de Vereniging overeen’, zegt Ronald Philippart, president van Uniformeren zonder dwingend keurslijf dus.’ voor Arbeidsrecht. Vaak hebben de vereni- de Rechtbank Maastricht. ‘Bij de appelcolleges Er is een aantal specialistische kamers zoals gingen rond de 150 leden. Een snelle telling is rouleren niet de regel. Raadheren in een de ondernemingskamer (Amsterdam), de leert dat de verenigingen in totaal ongeveer hof komen vaak binnen als specialist. En wat ‘natte kamer’ (Rotterdam) en de IE-kamer 4500 leden hebben. ‘Maar’, zegt Van Tellingen, is een specialist? Een erkend deskundige op (Den Haag). Daarnaast zijn er verschillende ‘we weten niet hoeveel advocaten lid zijn een bepaald vakgebied. Als je je maar lang kenniscentra, bijvoorbeeld op het gebied van meerdere verenigingen en bovendien genoeg op een bepaald rechtsgebied beweegt, van Fraude en Cybercrime. Deze zijn aan zijn er mogelijk meer verenigingen dan de wordt je er vanzelf beter in. Maar dit betekent een gerecht verbonden en functioneren als 24 die bij ons bekend zijn.’ niet automatisch dat je dan specialist bent. vraagbaak voor andere gerechten. De NOvA bestaat dit jaar zestig jaar. Het Sommige rechters vinden de breedte van het Specialisatie als onderdeel van kwaliteits lustrum heeft als motto ‘Kwaliteit belicht’ vak interessant, anderen willen zich graag beleid: een onderwerp dat niet alleen binnen meegekregen. ‘Dit jaar willen we een verdiepen in een bepaald rechtsgebied.’ het notariaat leeft. kwaliteitsslag maken’, zegt Van Tellingen. ‘Specialisatie zou daarvan een onderdeel Kwaliteitsbeleid kunnen zijn. Wat we daarmee gaan doen, Philippart signaleert een tendens tot verder- wordt dit jaar onderwerp van discussie.’ gaande specialisatie. ‘De ontwikkeling is er, Iets anders is dat advocaten zich sinds drie zo zijn er door landelijke rechtersoverleggen jaar op de website van de NOvA kunnen voorstellen geschreven voor bijvoorbeeld profileren door aan te geven op welke rechts de jeugdrechter en de rechter-commissaris. gebieden ze actief zijn. Een advocaat kan Per rechtbank zijn er verschillen: in een grote maximaal vijf rechtsgebieden aangeven rechtbank kun je je natuurlijk gemakkelijker en maximaal twee lidmaatschappen van specialiseren dan in een kleine. Wat dat betreft, specialisatieverenigingen. zal er wel wat veranderen als er nog maar tien
2 | 2012 25 PrAKTIJK
Praktijkhandboekenserie compleet Notariële proces staat centraal
Eind 2011 verscheen het vierde en laatste deel uit de serie Praktijkhandboeken voor het notariaat: het Handboek Onder- nemingsrecht. Anders dan andere juridische handboeken richten deze werken zich specifi ek op de notariële praktijk en staat het notariële proces centraal: wat moet de notaris allemaal doen om een transactie op juiste wijze te begeleiden en af te wikkelen? leon Verstappen, medehoofdredacteur van de serie, zet voor Notariaat Magazine de schijnwerpers op vijf voorbeelden.
TEKST Leon Verstappen | GrOEPSfOTO Truus van Gog personen, is er geen keuze tussen (beneficiair) aan- vaarden en verwerpen. Alles wordt ‘benefi ciair’ aanvaard openbare Verkoop en afgewikkeld. Anders dan voor de oprichting van de Openbare verkoop kan zowel vrijwillig als diverse rechtspersonen, bestaat voor ontbinding en 1 gedwongen plaatsvinden. In het laatste geval vereffening van alle rechtspersonen maar één procedure, gelden vele procedureregels die de notaris als de grote geregeld in de eerste titel van Boek 2 Burgerlijk Wetboek. regisseur van de openbare verkoop in acht moet nemen. Gelijk aan de boedelafwikkeling bij nalatenschappen Executoriale verkoop staat de laatste tijd een beetje in bestaat er verschil tussen een eenvoudige afwikkeling en een kwaad daglicht. Dat levert gemiddeld genomen een ingewikkelde afwikkeling. Dit is allemaal compact 37 procent minder op dan de marktwaarde. Een van de en volledig uit de doeken gedaan door Myriam Nethe oorzaken is dat de consument die markt nog niet echt in het Handboek Ondernemingsrecht. ontdekt heeft en dat het kopen op de veiling meer risico’s met zich brengt dan reguliere koop van onroerend goed. SamenleVingScontract De notaris heeft bij uitstek de taak om dit proces te In een omvangrijk hoofdstuk in het Handboek begeleiden en – zoveel als mogelijk – te waarborgen 3 Familievermogensrecht gaat Peter Blokland dat het proces in het belang van alle betrokken partijen in op de aandachtspunten voor de notariële praktijk. ordentelijk verloopt. Dat markeert het grote belang van Samenwonen heeft op zich geen civielrechtelijke een goede procedure. In hoofdstuk 3 van het Handboek consequenties en er geldt contractsvrijheid. Hoe dient Registergoederenrecht worden die procedures uitgebreid de notaris zich in deze ‘ongeregelde materie’ op te uit de doeken gedaan door Hans Gräler. stellen? Welke ingrediën ten mogen in een samenlevings- contract niet ontbreken? Het hoofdstuk behandelt Vereffening Van rechtSperSonen zowel de periode van samenwonen als die daarna Zoals de nalatenschap van natuurlijke personen (einde van samenleven na overlijden of na ‘scheiding’). 2 na overlijden moet worden afgewikkeld, zo Specifieke notariële aandachtspunten komen steeds gebeurt dat ook met rechtspersonen die het loodje aan de orde. Praktisch relevant zijn de checklists op leggen. Anders dan na overlijden bij natuurlijke het einde van elk hoofdstuk.
26 Notariaat Magazine editie 2 | februari 2012 V.l.n.r.: Laura Welkers, Jacqueline Klinkert-Cino, Jan Watse Fokkens, Leon Verstappen, Fred Hammerstein, Wilbert Kolkman, Geert Lekkerkerker en Maike Vredevoogd
Hammerstein neemt Praktijkhandboekenserie in ontvangst
Eind 2011 verscheen het vierde en laatste deel uit de serie Praktijkhandboeken voor het notariaat: het Handboek Ondernemingsrecht. Vanaf 2003 hebben onder hoofdredactie van Leon Verstappen, Wilbert Kolkman, en Hans Stubbé voor het fiscale deel, ongeveer tachtig auteurs aan deze serie gewerkt, die bestaat uit vier lijvige boeken: Handboek Boedelafwikkeling, Handboek Registergoederenrecht , Handboek Familievermogensrecht wettelijke Vereffening en Handboek Ondernemingsrecht. Hoe moet een notaris de erfgenamen na Anders dan andere juridische handboeken richten 4 beneficiaire aanvaarding bijstaan bij de deze werken zich specifi ek op de notariële praktijk en afwikkeling van de boedel? Auteur Wilbert Kolkman het proces waarlangs rechten en plichten zich door loopt in het Handboek Boedelafwikkeling talrijke tussenkomst van de notaris voltrekken. Ook notariële praktische vragen na, zowel ten aanzien van de ‘lichte’ deontologie en de fi scaliteit krijgen ruime aandacht. vereffening als ten aanzien van de ‘zware’ vereffening. Gemiddeld bevatten de boeken 1.500 pagina’s tekst De nieuwe regeling heeft vele gezichten en vele val kuilen, en zijn er in totaal zo’n 1.000 modellen gemaakt die denk aan de rangorde van schuldeisers (vereffenings- direct te gebruiken zijn in de dagelijkse praktijk. kosten!), de benoemingsprocedure, ontheffing en opheffing, verdeling van bevoegdheden en de rol Op woensdag 1 februari 2012 is de gehele serie aan- van de kantonrechter. Ook hier zijn de checklists een geboden aan Fred Hammerstein, raadsheer bij de Hoge onmisbare tool voor de boedelafwikkelingspraktijk. Raad en bestuursvoorzitter van het Bureau Financieel Toezicht (BFT). Dat was niet geheel willekeurig gekozen. fiScale aSpecten en Hammerstein heeft met het naar hem vernoemde rapport notarieel tuchtrecht stevige piketpalen geslagen voor de toekomst van het 5 De vier handboeken kenmerken zich door notariaat. En in zijn functie van bestuursvoorzitter van hun gerichtheid op de dagelijkse notariële praktijk. het BFT kan hij in zekere zin toezien op de uitvoering Om die reden is ervoor gekozen elk handboek te van de wetgeving die zijn commissie heeft geadviseerd. voorzien van een gedegen fiscaal hoofdstuk onder Bij de overhandiging waren verder aanwezig de President redactie van Hans Stubbé, dat zich richt op de specifi eke van de Hoge Raad, Geert Corstens, en de Procureur- fiscale aspecten van de notariële rechtspraktijk. Generaal bij de Hoge Raad, Jan Watse Fokkens, en de Waar mogelijk en wenselijk is het notariële tuchtrecht overige leden van het bestuur van de Stichting Beheer overal verwerkt en zijn alle hoofdstukken voorzien van Auteursrechten Praktijkhandboeken Notariaat. checklists. De gebruiker verzekert zich er op die manier van geen zaken over het hoofd te zien; hij houdt zich ‘aan het protocol’. Daarmee is niet gezegd dat het slaafs volgen van een hoofdstuk automatisch de juiste, volledige akte uit de printer doet lopen. Het notariële ambacht blijft voor een deel gebaseerd op Fingerspitzen- gefühl dat zich niet in inkt laat vatten.
2 | 2012 27 En verder: ‘Discussiëren vind ik soms heel lastig’
28 Notariaat Magazine editie 2 | februari 2012 Mens
‘Nu moet ik afstand nemen. Nee, ik blijf niet langskomen voor “advies”.’
‘Tv-notaris’ Nollie van Berge (65) neemt na veertig jaar afscheid van het notariaat met een symposium over ‘De kunst van het testament en het testament in de kunst’. ‘Ik vind het heerlijk om maatschappelijk actief te zijn.’
TEKST Arnoud Veilbrief | FOTO’S Truus van Gog want de studie was daar voor mij veel beter andere notarissen in Amsterdam. Hij ging georganiseerd. Omdat ik van de hbs kwam, zitten, maar vertrok zonder me een hand te k wilde helemaal niet notaris worden. zat ik drie ochtenden per week op Latijn te geven. Natuurlijk heb ik me later afgevraagd Een vriendin van mij was directie blokken. In mijn derde jaar ging ik op kamers. of ik het wel goed had aangepakt. Maar ik kon secretaresse. Dat wilde ik ook. Ze was Ik kreeg een zolderetage. Het is hier verderop, echt niets bedenken. Verder heb ik gelukkig tien jaar ouder dan ik en zo zichzelf, aan de gracht.’ nooit zoiets meegemaakt.’ ‘Izo sterk. Ik bewonderde haar. Maar mijn vader ‘In 1971 begon ik hier als kandidaat-notaris. zei: “Nol, ga eerst maar studeren.”’ Wanneer ik de telefoon opnam was het: “U Thuis zitten bent de secretaresse van mr. Meijer?” Dat heeft ‘Ik heb altijd bij mr. M.J. Meijer Notarissen Indonesië zeker anderhalf jaar geduurd. Dertien jaar gewerkt. Na mijn eerste drie jaar heb ik nog ‘We woonden in 1950 in de Zomerdijkstraat later zat ik, net beëdigd als notaris, met een wel om me heen gekeken, maar ik dacht al in de Amsterdamse Rivierenbuurt. Mijn paar gepensioneerde vrouwelijke notarissen snel: “Waarom zou ik veranderen?” Ik heb vader werkte bij Heineken. Hij wilde weg uit te eten in Mirafiori, een restaurant aan het het hier altijd naar mijn zin gehad, met fijne Nederland. Naar Zuid-Afrika of Indonesië, Vondelpark. Een vrouw kwam op ons af en zei: collega’s en een uitstekende en behulpzame dat maakte hem niet uit. Het werd Indonesië. “We vroegen ons af of u nu onderwijzeressen staf. Ik zou nooit als eenpitter hebben willen Hij ging vooruit, om een huis te regelen. In of verpleegsters bent?” “Verpleegsters”, zei werken. Never.’ de eerste weken maakte hij al een aardbeving een van de dames. Het was vlak na de Slis- ‘Ook mijn televisiewerk en mijn bestuurswerk mee en belandde hij in een vuurgevecht. Stroom affaire [faillissement van de vrouwe- voor de KNB, het Rode Kruis en de Vereniging Het waren de onrustige dagen vlak na de lijke notaris Slis-Stroom – red.] en ze had geen Rembrandt had ik nooit willen missen. Ik vind soevereiniteitsoverdracht. Hij belde mijn zin in discussies. Ik zei: “Nee hoor, we zijn het heerlijk om maatschappelijk actief te zijn. moeder en zei dat het misschien veiliger notarissen.” Ik dacht: “Ja, kóm!”’ Je geeft, je ontvangt en je komt met mensen was om met ons in Nederland te blijven. uit allerlei disciplines in aanraking. Bovendien, Daar wilde ze niets van weten. “Jij komt terug Mensenmens ik had geen gezin. Wat moet je dan? Iedere of wij komen naar jou.” We gingen.’ ‘Oorspronkelijk zag ik meer in de advocatuur, avond thuis zitten?’ ‘We hebben van 1950 tot 1954 in Soerabaja maar ik merkte al gauw dat het notariaat me gewoond. Door een chauffeur werden we veel beter ligt. Ik ben een mensenmens en zoek Afstand ’s ochtends naar school gebracht. Van vijandig- graag naar oplossingen. Discussiëren vind ik ‘Dat ik naast het kantoor woon, was altijd erg heid van de Indonesiërs heb ik niets gemerkt. soms heel lastig. Het kan dingen kapot maken. handig. Als de loodgieter op zaterdag kwam, Ik herinner me de ruimte, het huis en de geuren. Je kunt ook wel eens iets accepteren in plaats deed ik even open. Nu moet ik afstand nemen. Dat blijft je je hele leven bij. In Spanje zag van altijd het naadje van de kous weten. Steeds Nee, ik blijf niet langskomen voor “advies”. ik eens hoe mensen maïskolven roosterden. maar doorvragen is niet altijd goed.’ Ik heb gezien hoe op een gegeven moment over Mijn zus en ik roken de geur van verbrande ‘Eén keer is iemand woedend weggelopen. iemand werd gesproken die maar bezoekjes bladeren en zeiden: “Indonesië.”’ Hij was hier met zijn vrouw om een samen bleef brengen bij zijn kantoor. Nee, weg is levingscontract te regelen en vond mijn weg. Ik heb mijn dossiers overgedragen, ik heb Verpleegsters oplossing manonvriendelijk. Hij werd steeds een heel goede opvolger. Het is afgerond.’ ‘Mijn oudste zus ging kunstgeschiedenis kwader, stond op en keek me aan met een studeren aan de UvA. Mijn vader wilde graag blik... Ik dacht: “Straks vliegt hij me nog aan!” dat ik naar de VU ging. Dat kwam goed uit, Ik zei: “Gaat u zitten.” Er zijn nog tachtig
2 | 2012 29 opinie Weg met de individuele ministerieplicht
De individuele notariële ministerie zeer onwenselijk zijn, omdat ook voor De nieuwe ministerieplicht zorgt plicht is achterhaald en moet advocaten geldt dat zij alle relevante er daarmee voor dat er een verdere vervangen worden door een rechtsgebieden niet meer geheel kunnen kwaliteitsimpuls wordt gegeven aan collectieve. Dit vindt Tweede overzien. Wil de advocaat zijn cliënt het Nederlandse notariaat, dat de Kamerlid Ard van der Steur (VVD). adequaat kunnen adviseren, dan zal al bestaande praktijk op grote en hij zich moeten specialiseren in het middelgrote advocaten/notarissen- | TEKST Ard van der Steur rechtsgebied van zijn keuze. Kan een en notariskantoren wordt ‘gelegaliseerd’ rechtszoekende geen advocaat vinden, en dat de markt transparanter wordt e ministerieplicht zoals die dan wordt een ter zake kundige advocaat voor de rechtzoekende die een notaris opgenomen is in artikel 21 door tussenkomst van de lokale deken wil waarvan de deskundigheid het meest lid 1 Wet op het notarisambt aan de rechtszoekende toegewezen. aansluit bij zijn behoefte. Ik daag de is aan modernisering toe. De Daarmee is aan de algemene advoca- leden van de KNB dan ook graag uit Dsamenleving wordt steeds ingewikkelder tuurlijke ‘ministerieplicht’ voldaan. over dit onderwerp met elkaar in debat waardoor ook op alle voor een notaris te gaan. Als u de interne regelingen relevante rechtsgebieden steeds vaker Ik vind dat dit ook in het notariaat aanpast, zorg ik voor de aanpassing van sprake is van meer en meer ingewikkelde moet gaan gelden. De individuele artikel 21 lid 1 Wet op het notarisambt. regelgeving. De ontwikkelingen volgen notariële ministerieplicht moet worden elkaar ook steeds sneller op. Aan de veranderd. De ministerieplicht zou niet professionele juridische dienstverlener meer persoonlijk (of op basis van het worden steeds zwaardere eisen gesteld samenwerkingsverband) moeten worden om inhoudelijk op de hoogte te blijven. toegepast, maar deze moet gelden voor Onder andere in de advocatuur wordt het Nederlandse notariaat gezamenlijk. daarop gereageerd door steeds verdere De Koninklijke Notariële Beroepsorgani- ‘Aanpassing maakt specialisatie van advocaten op (een satie (KNB) garandeert vervolgens dat onderdeel van) het door hen behandelde er altijd een notaris te vinden zal zijn weg vrij voor echte rechtsgebied. Voor de Nederlandse die in staat is de benodigde notariële advocaten is specialisatie mogelijk ondersteuning te bieden. Deze aanpas- specialisatie’ gemaakt, doordat er geen algemene sing van de ministerieplicht maakt de ministerieplicht rust op de individuele weg vrij voor echte specialisatie van de advocaat. Op grond van de door de Nederlandse notarissen. Ik stel mij dan Nederlandse Orde van Advocaten voor dat alle notarissen zich zullen aan- aanvaarde verordeningen wordt wel sluiten bij specialisatiegroepen binnen gegarandeerd dat iedere rechtszoekende de beroepsorganisatie. Zij kunnen zich een advocaat in Nederland kan vinden. met deze specialisatie afficheren als Hierdoor is de dienstverlening door de deskundige en daarmee ook de markt advocatuur als zodanig gegarandeerd, effectief en succesvol benaderen. Voor de zonder dat een individuele advocaat in hand liggend is in elk geval dat notariële beginsel in staat moet worden geacht maatschappen en/of samenwerkings- alle voorkomende werkzaamheden zelf verbanden zich ook intern individueel te verrichten. Sterker nog: dat zou ook kunnen specialiseren.
30 Notariaat Magazine editie 2 | februari 2012 specialisten
EPN Protocol Wilsonbekwaamheid uitgelicht c u r s u s s e n
Op 19 januari presenteerden de Vereniging van geven. Met behulp van het protocol kan de VASN Cursusprogramma 2012 Estate Planners in het Notariaat (EPN) en de (kandidaat-)notaris vaststellen of een deskun- 3 april 2012 Lezingen ‘Pacht en Praktijk’ en wetenschappelijke Vereniging van Indicerende digenverklaring gewenst is, maar ook hoe en ‘De Toekomst na de Productierechten’ en ALV en adviserende Artsen (VIA) het EPN Protocol van wie deze verklaring kan worden verkregen. Wilsonbekwaamheid. Dit protocol is in nauw De samenwerking is direct geëffectueerd en 8 mei 2012 Cursus ‘Inleiding Agrarisch Recht’ overleg tussen beide organisaties tot stand zal na een proefperiode worden geëvalueerd. Deze cursus is verplicht voor klerken en gekomen. Het moet een einde maken aan de medewerkers die de VASN Beroepsopleiding impasse waarin een notaris terechtkomt als Het protocol is medeondertekend door willen volgen en is tevens een opfriscursus hij twijfelt aan de wilsbekwaamheid van zijn de voorzitter van de commissie Bewind en voor de huidige leden cliënt. Tot voor kort was het dan vaak moeilijk Familie van het Landelijke Overleg Voorzitters een arts bereid te vinden zijn medisch oordeel Civiele en Kantonsectoren (LOVCK), mr. 5 juni 2012 Cursus ‘Financiële Erfpacht’ over de wilsbekwaamheid aan de notaris te P.H. Huidekoper. 13 november 2012 Cursus ‘Fiscale Actualiteiten op Agrarisch gebied’
De notaris als ondernemingsrechtspecialist najaar 2012 / voorjaar 2013 VASN Beroepsopleiding Het ondernemingsrecht is voor het notariaat waarbij rekening zal worden gehouden met Deze opleiding geeft toegang tot het VASN bij uitstek het rechtsgebied waarop zij haar de diverse kennisniveaus binnen de leden. lidmaatschap. Aanvangstijdstip van toegevoegde waarde kan laten zien. Het is Leden die aantoonbaar kennis en expertise de opleiding is mede afhankelijk van daarbij essentieel dat de notaris op een gelijk in het ondernemingsrecht hebben, kunnen het aantal ontvangen voorinschrijvingen. niveau kan praten met fiscalisten, accountants, direct volwaardig lid worden. Voor hen die Voorinschrijven via [email protected] advocaten en investeerders. De notaris moet ondernemingsrechtspecialist willen worden zich kunnen profileren als specialist. Aanslui- maar nog onvoldoende kennis hebben, staat VMSN Cursusprogramma 2012 ting bij een specialistenvereniging is daarbij het aspirant-lidmaatschap open. 29 maart 2012 Gecombineerde cursus van belang! De VOC wil hiermee bereiken dat de notaris ‘Update mediation’ en ‘Non-verbale ondernemingsrechtelijk op de kaart blijft communicatie’ en ALV De VOC is een specialistenvereniging voor staan en weer de spin in het web wordt bij iedereen die interesse heeft in het onder diverse ondernemingsrechttransacties. 7 juni 2012 Cursus ‘Echtscheiden en nemingsrecht. De VOC zal voor haar leden verdelen’ (toegankelijk voor niet-leden) diverse cursussen en symposia organiseren, U kunt zich aanmelden via [email protected] 18 september 2012 Cursus ‘Update Alimentatierekenen’
6 november 2012 Gecombineerde cursus ‘Eigen woning en Echtscheiding’ en ‘IPR bij echtscheiding’ (toegankelijk voor niet-leden)
EPN-examen EPN-examen Op 14 juni 2012 vindt het eerstvolgende schrifte- Alle EPN-leden dienen voor 1 januari 2014 met lijke EPN-examen plaats. Op 20 november 2012 goed gevolg een examen af te leggen om hun wordt een mondeling examen georganiseerd. lidmaatschap te kunnen behouden. Aspirant- verenigingsnieuws Het mondelinge examen wordt afgenomen leden van de EPN, die het examen met goed door prof. dr. F. Sonneveldt (partner bij Mazars, gevolg hebben afgelegd, worden hiermee sectie estate planning te Rotterdam, bijzonder volwaardig EPN-lid. Een succesvol afgeronde ‘Examenvrees is niet nodig omdat de hoogleraar estate planning aan de Universiteit EPN/Grotius-specialistenopleiding geeft direct EPN-leden aan hun COEP-verplichting Utrecht en lid van de Wetenschappelijk toegang tot het volwaardige lidmaatschap. voldoen. De huiswerkopdrachten zijn Adviesraad (WAR)). Het verplichte examen is ingevoerd om het vergelijkbaar met het schriftelijke examen.’ kennisniveau van de EPN-leden te waarborgen, Examentraining zodat EPN duidelijk aantoonbaar als kwaliteits Voor EPN-leden geldt dat deelname aan Ter voorbereiding op het examen wordt keurmerk geldt. Van EPN-leden wordt een het examen de eerste keer gratis is. Nadien op 31 mei 2012 een examentraining georga (basis)niveau van kennis op het gebied van is examengeld verschuldigd. Aan niet-leden niseerd. De training vindt plaats van 13.30 estate planning verwacht. en aspirant-leden zullen wel examenkosten in tot 17.00 uur in de regio Utrecht. Op deze rekening worden gebracht. De examenkosten middag worden twee schriftelijke examens Geslaagden over het examen bedragen 125 euro exclusief BTW. besproken die van te voren beschikbaar ‘In de dagelijkse praktijk werkzaam zijn zullen worden gesteld. op het gebied van estate planning is Zie voor meer informatie en inschrijving voldoende om het examen te halen!’ www.epn-notaris.nl
2 | 2012 31
column
NIEUWS
Het oog van de meester… uim anderhalf jaar geleden schreef het bestuur van de KNB in zijn toekomstvisie ‘In Transitie’ dat het beroep van Rnotaris rust op twee pijlers, te weten de registratie en het advies. Beiden behoeven onderhoud, investeringen en innovatie om de meerwaarde van de notaris in het maatschappelijk verkeer toekomstbe- nieuw informatieblad stendig te maken. De twee werkgroepen fiu-nederland die aan de basis stonden van ‘In Transitie’ kwamen in hun advies tot de conclusie FIU-Nederland heeft een informatieblad dat de registratiefunctie van de notaris – opgesteld waarin nadere uitleg wordt gegeven het formele belang van zijn tussenkomst – over de wijze waarop een ongebruikelijke de komende tijd van minder maatschap- ABC-transactie als bedoeld in de Wet ter pelijk gewicht zal worden ervaren, in het voorkoming van witwassen en fi nancieren bijzonder door de ICT. van terrorisme (Wwft) gemeld moet worden. Het informatieblad is te vinden op automatiSeringSSlag NotarisNet/Regelgeving/WWFT. De overheid werkt sinds eind vorige eeuw aan een stelsel van zogenoemde basis- nadere Vragen Stellen registraties die moeten zorgen voor een In de brochure wordt aangegeven dat de FIU- excellente dienstverlening, minder Nederland nadere vragen aan de notaris kan regeldruk, een vermindering van admini- stellen. FIU-Nederland loopt hiermee vooruit stratieve lasten en daarmee een goed op nieuwe wetgeving die in voorbereiding functionerend openbaar bestuur. De is. Onder de huidige Wwft kan de notaris registraties moeten daarom optimaal nadere vragen als bedoeld in artikel 17 niet worden geautomatiseerd. Deze automati- beantwoorden omdat een civielrechtelijke seringsslag vordert gestaag, zo merken wij ook in het notariaat. vrijwaring daarvoor ontbreekt: zie NotarisNet/ Immers, het notariaat maakt veel gebruik van drie van deze Regelgeving/WWFT, De meest gestelde vragen basisregistraties: de GBA, het Kadaster en het handelsregister. over de WWFT, antwoord op vraag 28. Wat het notariaat ook merkt, is dat deze automatiseringsslag niet altijd de rechtszekerheid biedt die de organisaties erachter zeggen te bieden. Behalve een toenemend aantal fouten in de Vragen? Bij vragen kunt u contact opnemen registraties, blijkt in de praktijk niet alle rechtszekerheid zo met het Servicepunt van de FIU-Nederland, eenvoudig geautomatiseerd te kunnen worden zonder oplet- tel. 079 3458777 tende interventie van de daartoe speciaal opgeleide notaris.
poSitief Het is niet voor niets dat naast de basisregistraties een aantal meer functionele registraties nodig is en blijft om die rechts- zekerheid te kunnen bieden. Denk aan het huwelijksgoederen- register, het curateleregister, het CTR, het levenstestamenten- register en natuurlijk de registratie van de Belastingdienst. Het inschrijvingen opleiding zijn vooral die registers die het notariaat zelf voedt en in toene- Somn gestart mende mate ook zelf beheert. Zo is de KNB met de Belasting- dienst in gesprek om de registratie over te nemen. Hierdoor De inschrijving voor de opleiding tot notaris- willen we de digitale aanbieding van akten mogelijk maken klerk, notarieel secretaresse en de introductie- plus een digitaal repertorium opzetten. Positief is ook de snelle cursus voor notariële medewerkers van de groei van het levenstestamentenregister. Dat toont aan dat de Stichting Opleiding Medewerkers in het maatschappij nog steeds behoefte heeft aan die onpartijdige en Notariaat (SOMN) is gestart. onafhankelijke juridische deskundigheid van de notaris die Het inschrijfformulier en meer informatie toeziet op de rechtszekerheid. Overheid en politiek zouden over de opleidingen is te vinden op daar mijn inziens meer oog voor mogen hebben en waardering www.somnotariaat.nl. voor mogen tonen. Want het oog van de meester…
Nadere informatie: secretariaat SOMN, telefoon 0348 563700 ([email protected])
Geertjan Sarneel | VOOrZITTEr KNB
32 Notariaat Magazine editie 2 | februari 2012
Notaris, let op bij beleggingen in grond
De Autoriteit Financiële Markten (AFM) van ‘beleggingsobject’ is opgenomen in Beleggingen in kavels heeft vanuit het oogpunt van consumen artikel 1:1 Wft en bestaat uit vier onderdelen. grond hebben de tenbescherming bijzondere aandacht Alleen als aan alle onderdelen wordt voldaan, bijzondere aandacht voor beleggingen in kavels grond. is sprake van een ‘beleggingsobject’. Het laatste van de AFM vanuit Daarom heeft de AFM de belangrijkste onderdeel van de definitie van ‘beleggings het oogpunt van aandachtspunten voor het notariaat object’ luidt als volgt: ‘beheer van de zaak consumentenbescherming op een rij gezet. hoofdzakelijk uitgevoerd door een ander dan de verkrijger’. Onder ‘beheer’ als bedoeld Regelmatig worden aan consumenten in de definitie van ‘beleggingsobject’ moet Een overtreding van de vergunningplicht beleggingen in onroerend goed aangeboden. worden begrepen elk onderhoud van de is een economisch delict. De AFM kan aangifte Dit kan in vele vormen. De AFM houdt hier betreffende zaak en het zorg dragen voor doen bij het Openbaar Ministerie of aan over toezicht op. Beleggingen die aan het publiek eventuele juridische verplichtingen die treders van deze vergunningplicht een bestuur worden aangeboden, zijn sterk gereguleerd voortvloeien uit de eigendom van de zaak. lijke boete opleggen. Daarbij wordt een door de Wet op het financieel toezicht (Wft). basisbedrag gehanteerd van 2.000.000 euro. Eén van de aanbiedingen die de AFM veelvuldig Economisch delict Onder het begrip ‘overtreders’ vallen niet alleen tegenkomt, is het aanbieden van agrarische De AFM heeft na onderzoek geconstateerd rechtspersonen, feitelijk leidinggevenden en grond aan consumenten. Het gaat dan om dat zich in de praktijk twee situaties voordoen. opdrachtgevers, maar ook medeplegers. agrarische grond met speculatie op (aan 1. De feitelijke situatie is conform Onder omstandigheden is een notaris als zienlijke) waardestijging door mogelijke de akte van levering. zodanig te beschouwen. Notaris, let dus op bebouwing in de toekomst. In de akten van levering aan de beleggers met wie u samenwerkt en voorkom dat u Op zich geen probleem als consumenten is een ‘recht van voortgezet gebruik’ van zelf een delict begaat! onroerend goed kopen. De AFM heeft echter de verkochte kavels grond opgenomen. geconstateerd dat beleggingen in grond onder De kavels grond blijven na overdracht in Advies aan notarissen 100.000 euro ook vaak zonder vergunning gebruik van de verkopende partij of een U doet er verstandig aan bij een transport worden aangeboden, dat daarin wordt be derde. Dit betekent dat sprake is van beheer van kavels grond vooraf onderzoek te doen middeld of dat daarover wordt geadviseerd van de grond zoals bedoeld in de definitie naar de volgende aspecten. terwijl er wel een vergunning vereist is. van het begrip ‘beleggingsobject’. De kavels - Is sprake van een ‘beleggingsobject’ Desondanks blijkt dat er notarissen zijn die grond zijn dan aan te merken als beleggings- als bedoeld in artikel 1:1 Wft? aan de overdracht van zulke kavels grond objecten, als ook wordt voldaan aan de - Is een vrijstelling van toepassing? Let op: hun medewerking verlenen. overige vereisten van de definitie. De aan per 1 januari 2012 is de vrijstellingsgrens van bieder, bemiddelaar en/of adviseur van 50.000 euro verhoogd naar 100.000 euro. Beleggingen in kavels grond hebben de de kavels grond heeft in dat geval een - Check in de vergunningregisters van de bijzondere aandacht van de AFM vanuit het vergunning van de AFM nodig. AFM (www.afm.nl/professionals/registers) oogpunt van consumentenbescherming. of de partij die gebruik wil maken van uw Na onderzoek heeft de AFM geconstateerd 2. De feitelijke situatie wijkt af van diensten wel een vergunning heeft. dat in de meeste gevallen de voorgespiegelde de akte van levering. rendementen niet reëel zijn. Daarom heeft De informatie zoals vermeld in de akten de AFM al in december 2008 en nogmaals van levering aan beleggers wijkt af van Bij twijfel kunt u juridisch advies inwinnen in mei 2010 aandacht gevraagd voor grond de feitelijke situatie. Zo staat vaak in de of contact opnemen met het Ondernemers- beleggingen. Ook de KNB heeft waarschuwende akten van levering dat de kavels grond loket van de AFM. Het Ondernemersloket is berichten gepubliceerd over de notariële worden overgedragen ‘vrij van pacht telefonisch bereikbaar op werkdagen van dienstverlening bij deze beleggingen op 6 mei en/of van andere aanspraken tot gebruik’. 9:00 tot 17:00 via 0900 6800 680 (0,05 euro 2010 en op 19 mei 2010. Hierbij heeft de KNB In de praktijk blijken de kavels grond, per minuut). U kunt uw vraag ook mailen geadviseerd aan notarissen bij het ontbreken na overdracht, vaak in gebruik te blijven naar [email protected]. Op de website van de vereiste vergunning dienst te weigeren. bij de verkopende partij of een derde. van de AFM kunt u meer informatie vinden Er is dus feitelijk geen sprake van ‘vrij (www.afm.nl/professionals/hulp/veelgestelde Grond als beleggingsobject van pacht en/of gebruik’. Dit betekent dat vragen/beleggingsobjecten) Kavels grond in Nederland die vallen onder de kavels grond ook in dit geval zijn aan de definitie van ‘beleggingsobject’ worden te merken als beleggingsobjecten, als ook aangemerkt als financiële producten. wordt voldaan aan de overige vereisten Voor het aanbieden van, bemiddelen in en van de definitie. De aanbieder, bemiddelaar adviseren over financiële producten, zoals en/of adviseur van de kavels grond heeft deze beleggingsobjecten, is op grond van ook in dat geval een vergunning van de de Wft een vergunning nodig. De definitie AFM nodig.
2 | 2012 33 NIEUWS
online campagne Zó zijn we niet getrouwd
In de maanden februari en maart wordt de 0-12 jaar en mannen tussen 35-50 jaar. campagnewebsite zozijnwenietgetrouwd.nl Op Valentijnsdag, 14 februari, verschijnt extra in de schijnwerpers gezet via een online een speciale banner. mediacampagne. De belangrijkste oproep hierbij is: ‘Doe de test in 3 minuten om na te google inhoudSnetwerk en gaan of de afspraken tussen jou en je partner ‘CHANNELS’ nog passen in jullie situatie.’ Met de online Verder adverteren we met banners en kleine campagne zet de Koninklijke Notariële tekstadvertenties op websites die zijn aan- Beroepsorganisatie (KNB) in op drie media- gesloten bij het Google-netwerk. Dit is een pijlers: Facebook, het Google inhoudsnetwerk breed scala aan websites waarbij de campagne- en zogenoemde ‘channels’ voor vrouwen en advertenties zichtbaar zijn op websites die nieuws. zich richten op eerdergenoemde doelgroepen. Derde pijler in de online mediacampagne adviseur. Half januari is een persbericht facebook is het tonen van banners op zogenoemde uitgegaan naar het KNB-medianetwerk. Op Facebook verschijnen kleine advertenties ‘channels’. Dit is een combinatie van websites, Verder zullen we Twitter intensiever gaan onder het kopje ‘Gesponsord’ op de profiel- online magazines en forums die zich richten inzetten. Ook kunt u zelf de campagne en pagina van mensen die binnen een van de doel - op een specifi eke doelgroep of mensen met bijbehorende online tests promoten via groepen vallen. Facebook is met 6,1 miljoen een bepaalde interesse. Voor deze campagne uw eigen website. Velen van u hebben dit al aangemaakte profielen het grootste en zijn dat vrouwen en nieuws. gedaan. Op de homepage van NotarisNet vindt populairste sociale netwerk in Nederland. u een pagina met tools die u zelf kunt inzetten Belangrijkste doelgroep van de campagne FREE PUBLICITY op uw kantoorwebsite. De campagne zal naar op Facebook zijn vrouwen tussen 35-50 jaar. Daarnaast probeert de KNB via artikelen in verwachting een halfjaar lopen. Daarna wordt Zij raken relatief het meest in de (fi nanciële) diverse (online) magazines, e-nieuwsbrieven bekeken of het zinvol is dit te verlengen. problemen na echtscheiding of overlijden en websites het belang van passende huwelijkse van hun partner. Andere doelgroepen waar voorwaarden en partnerschapsvoorwaarden Nadere informatie: KNB, afdeling we gericht op adverteren zijn: mensen met onder de aandacht te brengen én de rol die Communicatie, Annelies van der Laan, trouwplannen, mensen met kinderen van de notaris hierbij kan spelen als deskundig telefoon 070 3307169 ([email protected])
Steeds meer auditoren bovendien een aantal uitgangspunten die nu De stille bewindvoerder is bevoegd bindende nog in de verordening staan. De verordening aanwijzingen aan de notaris te geven. adviseren tot coaching zal daarom binnenkort worden aangepast. Ook bespraken de auditoren de aanscherping De auditoren wisselden half januari tijdens Uit de evaluatie blijkt dat de auditoren vaker van de plicht tot dienstweigering. Daarbij de halfjaarlijkse evaluatiedag hun ervaringen adviseren tot coaching of begeleiding bij het speelt ook de relatie tussen MOT-melding en met de peer reviews uit en oefenden met beëindigen van slecht lopende praktijken. dienstweigering een rol. Immers, in de oude verschillende casus. Steeds vaker bevelen De nieuwe mogelijkheid (per 1 januari) van situatie kon je een melding doen, maar hoefde zij coaching of begeleiding aan. Ook zijn stille bewindvoering (artikel 25b Wna) sluit je niet per defi nitie dienst te weigeren. Maar de laatste ontwikkelingen op het gebied daar goed op aan. Daarbij kan de voorzitter kan dat in de nieuwe situatie nog wel? Staat van wet- en regelgeving besproken. van de kamer van toezicht op verzoek van het doen van een melding niet gelijk aan een de KNB of het BFT een stille bewindvoerder redelijk vermoeden dat de transactie in strijd Door de wetswijziging-Hammerstein deel I benoemen over een notaris van wie de conti- is met de wet? Dit ligt wel voor de hand maar per 1 januari heeft de Verordening op de kwali- nuïteit van de praktijk vanwege de wijze van toch moet de notaris dit van geval tot geval teit een andere basis gekregen. De wet bevat praktijkvoering in gevaar dreigt te komen. blijven beoordelen.
34 Notariaat Magazine editie 2 | februari 2012 Nieuwe bestuursleden SOMN
Het bestuur van de Stichting Opleiding Nieuwe bestuursleden • A. Hoekstra (BMN); Medewerkers in het Notariaat (SOMN) bestaat Door het bestuur van de KNB zijn mevrouw mr. • mr. I.J.A. Franken (KNB); uit afgevaardigden van de KNB en van de B.R. Mulder en mr. I.J.A. Franken als bestuurs- • mr. H.L.A.M. Lohman (KNB); Bond van Medewerkers in het Notariaat. In 2011 leden van de SOMN benoemd. Het bestuur van • mevrouw mr. B.R. Mulder (KNB). heeft mr. Aniel Autar afscheid genomen als de SOMN is als volgt samengesteld: bestuurslid namens de KNB van de SOMN. • mr. R.J. Huzink (KNB), voorzitter; Aniel Autar heeft als bestuurder een waarde- • H. de Jonge (BMN), secretaris; Nadere informatie: KNB, Caroline van Kordelaar, volle bijdrage geleverd aan de modernisering • M.J. van der Werf (BMN), penningmeester; telefoon 070 3307166 ([email protected]) van de klerkenopleiding en de SOMN. • mevrouw M.F. Bunt (BMN);
KNB Cursusagenda 3, 4 en 18 april 2012 schrijven die hun doel bereiken. Het Financiële besturing voor het notariaat writer’s block is verleden tijd. Schrijven 13 maart 2012 Verkrijg enige vaardigheid in het opstellen kan zelfs weer leuk worden! De ‘fun’ van ondernemen (module van financieel-economische overzichten die Leergang Managementvaardigheden) nodig zijn voor de (exploitatie)besturing 9 mei 2012 Na het volgen van deze module weet u op van uw kantoor, alsmede het beoordelen van Prettig passeren welke manier u succesvol kunt ondernemen. financiële gegevens die anderen (accountant, In deze cursus wordt op een praktische boekhouder) u aanleveren. en leuke manier de belangrijkste tuchtrecht 19 en 26 maart 2012 jurisprudentie en de regelgeving omtrent Testamenten maken 16 april 2012 het ambt van notaris toegelicht. Testamenten opstellen gebaseerd op het Afwikkeling nalatenschap en nieuwe erfrecht en de nieuwe successiewet. testamenten, civiel en fiscaal 15 mei en 12 juni 2012 Inzicht krijgen in de civielrechtelijke en Timemanagement 20 maart en 19 april 2012 fiscale gevolgen van bij de boedelafwikkeling Hoe kunt u uw werk efficiënter indelen Managen van verwachtingen te maken keuzes. en effectiever omgaan met uw tijd? Deze training biedt praktische handvatten, tools en tips om de verwachtingen inzichtelijk 18 en 19 april, 9, 10, 23 en 24 mei 2012 21 mei 2012 te krijgen en te managen. Specialistenopleiding Ontwerp het perfecte tot VMSN-mediator echtscheidingsconvenant 20 maart 2012 Na het volgen van deze praktijkgerichte Welke onderwerpen moeten u regelen in het Strategie en business planning (module opleiding kunt u zich inschrijven voor convenant en hoe kunt u dat het best doen? Leergang Managementvaardigheden) de specialistenopleiding tot VMSN- Een helder beeld krijgen van wat strategie is, echtscheidingsspecialist. 24 mei en 28 juni 2012 en wat do’s en dont’s zijn bij strategievorming. Workshop Communicatie met de cliënt Nadenken over de positie van het eigen 23 april 2012 Zorg dat uw cliënten bij u terugkomen. Leer kantoor en de omgeving waarin het opereert. Schenken en vererven van een bewuster omgaan en effectief communiceren aanmerkelijk belang met uw cliënten. 27 maart 2012 Aan de hand van praktijkscenario’s worden Workshop notaris 2.0 risico’s en (advies)kansen geïdentificeerd YouTube, blog, chat, sociale netwerken waar de deelnemer de dag na de cursus direct als LinkedIn, Facebook, Twitter. Je hoort proactief inhoudelijk en commercieel mee Dit is slechts een selectie uit het totale er dagelijks over, maar wat kun je daar als aan de slag kan. cursusaanbod. Voor meer informatie, notaris mee? inschrijven en het complete opleidingsaanbod: 25 april en 15 mei 2012 KNB, cursussen en congressen, telefoon Planmatig schrijven 070 3307125 ([email protected]) of in minder tijd en met minder moeite teksten NotarisNet/opleidingsaanbod
2 | 2012 35 TUCHTUITSPRAKEN
Kandidaat-notaris werkt halftime met beoefenaren van een ander beroep, Beslissing: de kamer van toezicht verklaart als kandidaat-notaris op een notaris voortvloeiende uit artikel 18 Wna en de nevenbetrekking, onder de voorwaarde kantoor en als fiscaal jurist op een artikel 2 Verordening IDS. dat de kandidaat-notaris de in beide accountants- en belastingadvies- De kamer overweegt dat de onderhavige dienstbetrekkingen verrichte werkzaam- kantoor. Is dat toelaatbaar? kandidaat-notaris uitdrukkelijk heeft heden strikt gescheiden houdt én ervoor gesteld dat er geen sprake is van een zorg draagt dat zij als kandidaat-notaris Uitspraak: geen maatregel samenwerkingsverband tussen het notaris- op geen enkele wijze betrokken zal zijn kantoor en het accountants- en belasting- bij zaken en cliënten waarmee zij in haar Casus advieskantoor waar zij werkzaam is en dienstbetrekking van fiscaal jurist Het bestuur van de Koninklijke Notariële dat een samenwerking ook niet wordt betrokken is (geweest), niet ongewenst. Beroepsorganisatie (KNB) legt aan de beoogd. Van een samenwerkingsverband Kamer van toezicht Assen, 3 november kamer van toezicht de vraag voor of het is de kamer ook (anderszins) niet gebleken. 2011 (LJN YC0703). toelaatbaar is dat een kandidaat-notaris De werkzaamheden die de kandidaat- halftime werkzaam is op een notaris notaris bij het accountants- en belasting- Opmerking kantoor en op een accountants- en belas- advieskantoor verricht, staan op generlei Samenwerking van (kandidaat-) tingadvieskantoor. De kandidaat-notaris wijze in relatie met de klanten van het notarissen met advocaten en belasting- was in het voorjaar van 2010 voor 32 uur kantoor waar zij als kandidaat-notaris adviseurs (aangesloten bij de Neder- per week in dienst getreden als fiscaal werkzaam is. Daarnaast is gesteld dat landse Orde van Belastingadviseurs) is jurist bij een accountants- en belasting er geen directe, onderlinge verwijzing toegelaten omdat zij allen zijn gericht advieskantoor. Per 22 juni 2011 is de kandi- van klanten plaatsvindt. op de rechtspraktijk. Dat is bij accoun- daat-notaris nog voor 20 uur per week Uit de enkele omstandigheid dat de tants niet het geval (Verordening IDS). werkzaam bij voormeld accountants- en kandidaat-notaris mede in loondienst is De praktijk zal moeten uitwijzen of een belastingadvieskantoor. Daarnaast is zij bij een accountants- en belastingadvies- kandidaat-notaris/belastingadviseur, per die datum voor 20 uur per week als kantoor volgt, volgens de kamer, ook die zowel op een notariskantoor als op kandidaat-notaris bij een notariskantoor niet zonder meer dat sprake is van een een accountantskantoor werkt, binnen in dezelfde plaats in dienst getreden. (mogelijke) schijn van samenwerking de ‘Chinese walls’ blijft. (bew. HMS) De KNB stelt zich op het standpunt en/of van aantasting (in schijn) van de on dat het een kandidaat-notaris, die als partijdigheid en onafhankelijkheid van zodanig werkzaam is, op grond van de kandidaat-notaris. Indien de kandidaat- De offerte van de notaris moet aansluiten de wet niet is toegestaan om tevens als notaris de door haar in beide dienst op de beschrijving van de opdracht. Een fiscaal jurist bij een accountantskantoor betrekkingen verrichte werkzaamheden rappelbrief van de notaris moet niet in in loondienst te zijn. strikt gescheiden houdt én (derhalve) de vorm van een (concept)declaratie ervoor zorg draagt dat zij als kandidaat- worden gegoten. Overwegingen notaris op geen enkele wijze betrokken De kamer van toezicht te Assen stelt voor- zal zijn bij zaken en cliënten waarmee Uitspraak: ongegrond, respectievelijk op dat die combinatie van betrekkingen zij in haar dienstbetrekking van fiscaal gegrond, geen maatregel niet met zoveel woorden in de wet is jurist betrokken is (geweest), zoals door verboden en dat, op grond van artikel 1 de kandidaat-notaris tijdens de zitting Casus juncto artikel 32 van de Verordening is gemeld, kan de kamer niet inzien dat Klagers vroegen via degoedkoopste beroeps- en gedragsregels (Vbg), de sprake kan zijn van (schijn van) belangen- notaris.nl een offerte aan bij diverse (kandidaat-)notaris zich in de uitoefening verstrengeling c.q. dat er onduidelijkheid notariskantoren. In de beschrijving van zijn beroep en daarbuiten zodanig kan ontstaan over de onafhankelijkheid en van hun opdracht is het volgende dient te gedragen dat de eer en het onpartijdigheid van de kandidaat-notaris. vermeld: ‘Wij willen gaan samenwonen aanzien van het notariaat niet (kunnen) De kamer meent dat de kandidaat-notaris, en regelen dat: worden geschaad. In de toelichting bij ook als zij als fiscaal jurist optreedt, toch 1. wij elkaars erfgenaam worden; artikel 1 Vbg wordt als voorbeeld gegeven ook onderworpen is aan het notariële 2. wij als partner voor het ABP (onder- dat de (kandidaat-)notaris zich, mede tuchtrecht, zoals de als partijadviseur houdsplicht) en de ANW gelden; gelet op het bepaalde in artikel 11, tweede optredende (kandidaat-)notaris. 3. wij verder financieel gescheiden blijven; lid, Wet op het notarisambt (Wna), terug- De kamer concludeert dat, als voldaan 4. er geen alimentatieverplichting na houdend zal moeten opstellen bij het wordt aan de hiervoor vermelde strikte scheiding ontstaat. aanvaarden van nevenfuncties en geen scheiding tussen de werkzaamheden als Wij willen niet trouwen en hebben nevenfunctie moet aanvaarden wanneer kandidaat-notaris enerzijds en als fiscaal verder geen voorkeur voor geregistreerd daardoor bij het publiek twijfel zou jurist bij het accountants- en belasting partnership of samenwoonovereenkomst.’ kunnen rijzen aan een onafhankelijke advieskantoor anderzijds, niet gezegd In een e-mailbericht van 4 oktober 2010 en onpartijdige beroepsuitoefening. kan worden dat de onafhankelijkheid heeft notaris A klagers de volgende offerte Vervolgens wijst de kamer op de voor en onpartijdigheid van de kandidaat- gedaan: ‘Ik kan u het samenlevings een notaris geldende regels inzake het notaris wordt aangetast, dan wel de schijn contract aanbieden voor een bedrag van aangaan van een samenwerkingsverband daarvan wordt gewekt. € 428, - inclusief 19% btw exclusief kosten
36 Notariaat Magazine editie 2 | februari 2012 Centraal Testamenten Register, ongeveer had hij kunnen volstaan met het sturen had overigens geen kwaad gekund de € 12,50 per persoon, te voldoen bij het van een korte brief of klagers daarover (kandidaat-)notaris te laten weten dat tekenen van de akte.’ kunnen bellen. Zij menen bovendien dat van hun diensten verder geen gebruik Aangezien de notaris de goedkoopste de notaris uit het feit dat hij een halfjaar wordt gemaakt. Die duidelijkheid voor was, hebben klagers toen direct op het niets meer van hen had vernomen, wel had komt problemen als waarmee klagers notariskantoor een oriënterend gesprek kunnen opmaken dat zij geen gebruik zich later in hun visie geconfronteerd gevoerd met een kandidaat-notaris. meer van zijn diensten wilden maken. zagen. De kamer zal de klacht tegen Tijdens dit gesprek bleek dat het samen Notaris A voert als verweer aan dat zij notaris A daarom ongegrond verklaren. levingscontract niet aan de wens van weliswaar op 4 oktober 2010 een samen De klacht tegen notaris B acht de kamer klagers, dat zij elkaars erfgenaam zouden levingscontract had geoffreerd, maar wel gegrond. Hij had klagers op minder worden, voldeed en de kosten daardoor dat tijdens het oriënterend gesprek met indringende wijze dienen te informeren hoger zouden zijn. Maar na het gesprek de kandidaat-notaris gebleken was dat of zij nog van zijn diensten gebruik hebben klagers geen contact meer gehad de wensen van klagers het best werden wilden maken. Op de declaratie was met het notariskantoor. Zij hebben zonder gediend door een partnerschapsregistratie weliswaar vermeld dat deze pas bij het meer gekozen voor een andere notaris. onder voorwaarden. De kosten daarvan passeren van de akte diende te worden Vervolgens hebben klagers contact zijn hoger doordat aan de rechtbank voldaan, maar daaruit bleek voor klagers opgenomen met notaris B, die hen, na leges dienen te worden betaald voor de als buitenstaanders niet voldoende dat enige tijd, op 31 maart 2011 schreef: registratie. Afgesproken was dat klagers slechts sprake was van een concept en ‘Hierbij zend ik u het concept van de het notariskantoor nader zouden dat de daarop vermelde kosten niet voorwaarden van geregistreerd partner- berichten over de voortzetting van de verschuldigd waren als zij niet van de schap en de declaratie. Graag horen wij opdracht tot passeren van de akte van diensten van de notaris gebruik zouden of u wenst over te gaan tot het passeren geregistreerd partnerschap, hetgeen maken. Klagers hadden de notaris echter van de akte.’ Onderaan de declaratie zij hebben nagelaten. wel kunnen informeren dat hij het dossier was vermeld: Notaris B ontkent dat de declaratie is kon sluiten omdat zij inmiddels een ‘U wordt verzocht het totaalbedrag van verzonden om klagers tot betaling te andere notaris opdracht hadden gegeven de declaratie bij passeren te voldoen.’ dwingen. Betaling zou eerst aan de orde om hun zaken te regelen. Daarom ver Ten slotte hebben klagers gekozen voor komen indien en voor zover een akte klaart de kamer de klacht weliswaar nog een andere notaris, die op 6 april 2011 zou zijn gepasseerd. De notaris heeft gegrond, maar legt daarvoor geen de akte houdende partnerschapvoor- in zijn brief van 31 maart 2011 alleen maatregel op. waarden heeft gepasseerd, die bij de verzocht om contact op te nemen of zij Beslissing: de kamer van toezicht oordeelt burgerlijke stand is geregistreerd. tot passeren van de akte wilden overgaan. de klacht tegen notaris A ongegrond en Klagers verwijten notaris A dat zij on In plaats daarvan hebben zij een recensie de klacht tegen notaris B gegrond, zonder zorgvuldig heeft gehandeld door hen op internet geplaatst, waarvan de notaris oplegging van een maatregel. met een te lage offerte naar het notaris- overigens niet is gebleken, en hebben zij Kamer van toezicht Amsterdam, kantoor te lokken. Alle offertes die klagers een klacht ingediend. 12 januari 2012 (LJN YC0753). via de website hebben gekregen, lagen boven de 600 euro, alleen de prijs in de Overwegingen Opmerking offerte van notaris A lag daar aanzienlijk De kamer van toezicht te Amsterdam De offerte van een notaris behoort te onder. Tijdens het oriënterend gesprek begrijpt de klacht tegen notaris A aldus voldoen aan de door cliënten gevraagde met de kandidaat-notaris bleek echter dat dat zij niet adequaat heeft gereageerd diensten en mag geen onduidelijkheden het samenlevingscontract dat notaris A op de offertevraag van klagers. Zij wilden bevatten. De offerte van notaris A, had geoffreerd, niet voldeed aan de eerste onder meer regelen dat zij elkaars erf waarin een samenlevingscontract werd eis van klagers, dat zij elkaars erfgenaam genaam zouden zijn. De notaris bood geoffreerd, maar ook werd gesproken wilden worden. De goedkoopste oplossing een samenlevingscontract aan voor over kosten van het testamentenregister, die wel aan die eisen voldeed was een een bedrag van 428 euro inclusief btw, was onjuist. Het insluiten van een geregistreerd partnerschap, maar dat exclusief kosten Centraal Testamenten (concept)declaratie bij een rappelbrief was aanzienlijk duurder dan de prijs in register, ongeveer 12,50 euro per persoon, leidt tot misverstanden. (bew. HMS) de offerte van notaris A. terwijl zij moest weten dat er meer kosten De klacht tegen notaris B betreft zijn aan verbonden zouden zijn, aangezien brief van 31 maart 2011, waarin hij volgens in een samenlevingscontract niet kan klagers zijn diensten aan hen heeft willen worden vastgelegd dat personen elkaars opdringen. Klagers menen dat notaris B erfgenaam worden. hun een spooknota heeft gestuurd waar- De kamer meent dat niet kan worden Op NotarisNet zijn naast bovenstaande mee hij klagers geld afhandig wilde geconcludeerd dat de notaris klagers uitspraken ook andere tuchtuitspraken maken, aangezien uit de declaratie niet door een verkeerde voorstelling van te lezen. Nadere informatie: KNB, Willem blijkt dat het een conceptnota is. Als de zaken naar haar kantoor heeft trachten Geselschap, telefoon 070 3307133 notaris had willen weten of klagers bij te lokken. De kandidaat-notaris heeft ([email protected]) hem nog een akte wilden laten passeren, klagers voldoende geadviseerd. Het
2 | 2012 37 PErSONAlIA
Recent benoemd tot notaris Toewijzing protocol
Amsterdam (protocol mr. C.P. Boodt) De staatssecretaris van Veiligheid en mr. A.A. van rhee, kandidaat-notaris Justitie heeft op grond van artikel 15 (1999); van de Wet op het notarisambt besloten perSonalia ’s-Hertogenbosch (protocol mr. P.H.A.M. het protocol en de overige notariële Peters) m.i.v. 1 maart 2012 mevrouw bescheiden van mr. C.C.M. Witlox, tot mr. Y.E. CoxVleeshouwers, kandidaat- 1 april 2011 notaris te Haaren, m.i.v. notaris (1995); 15 januari 2012 toe te wijzen aan Xander Blokzijl Rotterdam (in associatie met Schaap & mevrouw mr. P.C.I.m. marisKroon, Partners) mr. r.X.J. Blokzijl, kandidaat- notaris te Oisterwijk. notaris (2001); Waalre (in associatie met VDB Notarissen) mr. m.H.f.O. Haanappel, kandidaat- Overleden notaris (1996). Op negenentachtigjarige leeftijd op 7 januari 2012 de heer J. Oele, oud-notaris Eervol ontslagen op verzoek te Amersfoort. Op zevenenzeventigjarige leeftijd mr. P.H.A.m. Peters, notaris te op 13 januari 2012 de heer mr. H.m. Yvonne ’s-Hertogenbosch, m.i.v. 1 maart 2012. lambrechtsen, oud-notaris te Almelo. Cox-Vleeshouwers
Sokken
Ik ben in blijde verwachting van ons thuisdagen meer. Het verbaast mij dat geval van minder gaan werken trouwens. tweede kind. Toen ik in verwachting met name vrouwen van deze veronder- Blijkbaar dus niet. Het lijkt wel of kanocolumn was van onze eerste werd mij meer dan stelling uitgaan. En het verbaast mij vrouwen het elkaar niet gunnen, de eens de vraag gesteld of ik minder ging helemaal dat, wanneer ik aangeef dat keuzes die we als vrouwen maken. werken. Ik werkte vier dagen en ben dat ik na de bevalling niet minder ga werken, Terwijl hier volgens mij ook geldt: blijven doen na de komst van ons kindje. het juist vrouwen zijn die kritische kant- leven en laten leven! Dit bevalt prima. Natuurlijk zijn er tekeningen plaatsen. ‘Weet je het zeker?’ momen ten dat het schipperen is, maar ‘Twee kinderen is veel zwaarder dan een.’ de ervaring leert dat met een goede ‘Ben benieuwd hoe je er tegenaan kijkt planning en goede afspraken de com- wanneer de tweede er daadwerkelijk is’, binatie gezin en werk goed te doen is. zijn veelgemaakte opmerkingen. Toen ik De vraag over minder werken is trouwens dit onderwerp besprak met een vriendin aan manlief nooit gesteld. die ook kinderen met vier dagen werken combineert, gaf zij aan dezelfde ervaring kritiSche kanttekeningen te hebben. Vier kandidaat-notarissen schrijven Bij de aankondiging van de zwangerschap bij toerbeurt de Kanocolumn. Elke maand van nummer twee wordt mij niet meer begrip? doet een van hen verslag van de belevenissen gevraagd of ik minder ga werken, maar Maar juist van vrouwen zou je verwachten en ervaringen als kandidaat-notaris. Om wordt ervan uitgegaan dat het aantal dat ze begrip hebben voor je keuze en je vrijuit te kunnen schrijven, ondertekenen werkdagen minder wordt en het aantal hierin steunen. Ook in het omgekeerde ze de column slechts met ‘Kano’.
38 Notariaat Magazine editie 2 | februari 2012 “Ik heb de kwaliteit van mijn organisatie onder controle.”
www.quantaris.nl Quantaris stelt de klant centraal En dat is niet zomaar een loze kreet. We leggen continu ons oor te luister bij u; de notaris. In de huidige markt wil ieder notaris-
kantoor zich immers onderscheiden en dat Postadres vraagt om ICT-oplossingen op maat. Postbus 102 3430 AC Nieuwegein
Daarbij staat de optimalisatie van uw notariële be- Bezoekadres drijfsvoering centraal. Uw input vertalen we naar een Archimedesbaan 21 inzichtelijk en beheersbaar informatiesysteem. Overtuig 3439 ME Nieuwegein
uzelf en bezoek onze website www.quantaris.nl voor alle T 030 - 600 58 00 relevante informatie. E [email protected]
4BDGYB[ BYURXZBLQGG Leergang Executele Kosten voor de leergang: € 2.100,- Op 30 maart, 13 en 20 april 2012 vindt (excl. btw, inclusief lunch, borrel en studiemateriaal). onder verantwoordelijkheid van NOVEX de In het kader van de permanente educatie zijn punten ‘Leergang Executele’ plaats. U wordt van harte toegekend door KNB, EPN en FB uitgenodigd om aan deze leergang deel te nemen. NOVEX stelt zich onder andere ten doel de vakbekwaamheid van executeurs en een professionele taakuitoefening door executeurs te bevorderen. Voor informatie over NOVEX zie www.novex-executeur.nl. De leergang vindt plaats op: vrijdag 30 maart, vrijdag 13 april te Utrecht & De ‘Leergang Executele’ is bestemd voor vrijdag 20 april te Breukelen van 9.30 tot 17.00 uur diegenen die professioneel als executeur werk- zaam zijn en die hun kennis en kunde verder willen ontwikkelen. Docenten Op de leergang worden theoretische en prakti- De heer O.A. Balkenende sche aspecten van executele behandeld. Tevens Directeur Obelisk Boedelbeheer. wordt er een workshop levenstestament gege- De heer mr. H.J.M. Bukkems ven. Estate planner bij Rechtspraktijk Henk Bukkems/Buk- De groep bestaat maximaal uit 35 deelnemers kems Estate Planning te Asten. SCE-gecertificeerd exe- om de interactie te bevorderen. Nadat de deel- cuteur nemer deze leergang heeft afgerond, staat het De heer mr. J.D.H. van Ewijk lidmaatschap van NOVEX open. Estate planner bij Van Ewijk Estate Planning te Bussum. Voor de certifcering door de Stichting Certifi- SCE-gecertificeerd executeur.
cering Executeurs (SCE) geldt een aanvullend Mevrouw prof. mr. T.J. Mellema-Kranenburg traject. (www.sce-executeurs.nl) Notaris bij Van Heeswijk Notarissen te Rotterdam, hoogleraar familievermogensrecht aan de Universiteit van Leiden, raadsheer-plaatsvervanger hof Den Bosch. SCE-gecertificeerd executeur.
Mevrouw mr. J. Nijenhuis-Wildervanck Nijenhuis Nalatenschaps Planning en Adviezen.
Mevrouw mr. A.C. Noort Hoofd van de afdeling bewindvoering & Executele van Aanmelding ABN AMRO MeesPierson te Amsterdam. SCE-gecertifi- U kunt zich aanmelden via de website van ceerd executeur. NOVEX: www.novex-executeur.nl De heer prof. dr. B.M.E.M. Schols Informatie Hoogleraar Successierecht en Belastingen van rechts- Voor vragen of informatie over de mogelijk- verkeer aan de Radboud Universiteit Nijmegen, tevens heid om aan de leergang deel te nemen: vennoot bij ScholsBurgerhartSchols estate planning. Mevrouw mr. A. Rookmaker, 020-3882928 De heer prof. dr. J.P.M. Stubbé Voor informatie of aanmelden: Vennoot bij FBN juristen en hoogleraar notariële belas- [email protected] tingen aan de Universiteit van Amsterdam, tevens voorzitter van NOVEX.
novex_adv_220x297_december2011.indd 1 02-01-12 21:42