DE VOLKSKRANT 6 WOENSDAG 11 APRIL 2012 Muziek INTERVIEW ZANGER KRISTOFFER RYGG VAN DE NOORSE BAND ULVER Ooit was Ulver pionier van blackmetal. Maar Kristoffer Rygg en zijn band keerden zich af van de sinistere stroming. Nu maken ze poëtische muziek die wordt uitgevoerd in de opera van Oslo. Door Robert van Gijssel Foto Agnieszka Zwara DE VOLKSKRANT WOENSDAG 11 APRIL 2012 7 Verpulverend Van duivelse black metal naar heidense natuurmetal, van filmmuziek naar avant-gardistische en poëtische geluidkunst voor in de opera; de Noorse band Ulver maakte in bijna twintig jaar een onvoorstelbare ontwikkeling door. De Volkskrant stelde op Spotify een playlist samen met het beste werk van de band. Vk.nl/spotify Ex-ragger omen we aanvliegen boven volgetatoeerd. Meest in het oog springende band. Tegenwoordig zijn de kids vrienden met Oslo, waar een afspraak staat tekst op de linker onderarm: WE ARE BEING Sorry voor hun idolen, ze zitten bij ze op Facebook. Ik heb met de zanger en liedschrij- LIED TO. Een lichte vorm van paranoia? ‘Wan- altijd erg van die afstand gehouden: afstand is ver Kristoffer Rygg alias trouwen’, zegt Rygg. Wantrouwen tegen de we- de troep gezond en ondergewaardeerd.’ ‘Garm’, dan is het goed de reld en tegen welke identiteit dan ook die ons Tweede grote muzikale inslag veroorzaakte muziek van diens band Ulver dit bizarre aardse bestaan heeft geschonken. De glorietijd van de Noorse black metal de Braziliaanse metalband Sepultura, eind ja- in het gehoor te hebben. Als ‘We doen wel alsof het niet belangrijk is, maar ligt diep in de jaren negentig, toen het ren tachtig. Hij pakt ze er maar even bij. ‘Kijk, de daling wordt ingezet boven het majestueu- het is toch eigenlijk onmogelijk te leven met de genre werd beoefend in Noorse steden hun eerste plaat Morbid Visions uit 1986. Dat Kze Oslofjord, luisteren we naar de gotische po- gedachte dat het allemaal voor niets is, dat we als Bergen en vooral Oslo. Bands als was eigenlijk een blackmetalplaat avant la let- ëzie van het lied Funebrae, de indringend decla- rechtstreeks op de dood afrennen?’, geeft de Mayhem, Ulver, Emperor, Dark Throne tre.’ Inderdaad: gierende gitaren die maar één merende stem van Garm: ‘A string of music, zanger maar een voorzetje voor een nogal som- en Burzum schokten de wereld met richting op wilden, verwoestende drums en hung from a willow, weeping, over the wood, ber betoog. muziek als een satanisch ritueel: eeu- vocalen als die van een dier in nood. and the bones.’ We horen traag golvende syn- Over die verscheurende menselijke conditie wig jankende gitaren, bot rammende Rygg: ‘Als jong kereltje was het heel makke- thesizers en een terughoudende piano, drei- schreef Rygg een pijnlijk mooi liedje, Let The drums en krijsende doodskreten. De lijk je met die muziek te vereenzelvigen. Ga gende paukenroffels en een klagende there- Children Go, dat verscheen op het album Sha- black metal had meer met punk dan maar na: het schopte aan tegen alles waar je als min. dows Of The Sun (2007), waarin hij het moment met gangbare metal: de productie was opgroeiend kind een hekel aan had. School, re- We glijden door het wolkendek, laten de zon bezingt waarop ouders hun kinderen moeten bij voorkeur slecht, de instrumentbe- ligie, gezag en autoriteit. In Oslo vormde zich daarboven achter en naderen de somberte van uitleggen dat het leven eindig is. handeling ook, drums klonken als lege een groepje jongens rond dit soort metal. We het nog winterse Noorwegen, zien de pure bos- emmers, gesoleerd werd er lieveR niet hingen rond bij het platenwinkeltje Helvete kracht beneden ons. De gedachten zijn verhe- ‘We hold each other, en alles draaide om een beklemmende van Euronymous (pseudoniem van de gitarist ven, de stemming is toch enigszins bedrukt. In the dead of night, sfeer van pure slechtheid en uitzichtlo- Øystein Aarseth van de blackmetalband May- We zijn in een Ulver-state-of-mind. And the end ze duisternis. Bij live-optredens ver- hem, die in 1993 werd vermoord door Varg Vi- Zeker: elke band die het langer dan een de- Begins. stopten bandleden zich achter doods- kernes, red.), gingen zelf aan de slag. Spelen, cennium volhoudt, maakt een ontwikkeling maskers van corpsepaint en fans wer- zonder muzikale achtergrond: rammen op de door. Maar die van Ulver is spectaculair te noe- When innocence dies den niet zelden in soortgelijke verschij- gitaren. We namen demo’s op, ruilden casset- men. Ulver, Noors voor ‘wolven’, werd door In their eyes ningsvorm op straat aangetroffen. tes. Het mocht, nee: móest slecht klinken. Pure Rygg gevormd in 1993 als Noorse blackmetal- Asking us why Wie nu door Oslo wandelt, komt nog underground moest het zijn, en toen een aan- band, als pionier in dat sinistere genre van dui- Must they die. veel sporen van de roemruchte black- tal van onze bandjes serieus wat repertoire velse en inktzwarte muziek en voorloper van metaltijd tegen, en tekenen van nieuw hadden, zei een metallabel als Roadrunner: iets dat een bijna sektarische beweging zou And live donker leven. Veel podia, die nog we- sommige muziek kan maar beter under- worden. Blackmetalbands en volgers werden And love kelijks obscure bands programmeren. ground blijven. Vonden we prachtig. Wij gin- een Scandinavisch enigma. De beweging hulde And life Aanplakbiljetten voor blackmetalpla- gen onszelf wel redden, dachten dat we mu- zich in nevelen, bestond vooral ondergronds, Goes on. ten en concerten. Metalheads in troos- ziek maakten alleen voor elkaar.’ tot het goed mis ging. Er werden al dan niet ri- teloos zwart en met sliertig haar. En na- Dat de band deel uitmaakte van ‘een bewe- tuele moorden gepleegd, kerken in brand ge- AfteR the sun sets tuurlijk de platenzaak Neseblød ging’, had Ulver noch een van de andere vroege stoken, de eenmansbandleider Varg Vikernes The time to sleep (bloedneus), een metalwinkel als een blackmetalbands in de gaten. ‘We zaten opge- van het oprecht satanische Burzum verdween museum, waar zich dagelijks blackme- sloten in ons wereldje van snoeiharde muziek, voor jaren in de gevangenis. Without dreams talheads verzamelen vanuit Zuid-Korea anti-moraal en ruig leven en kregen steeds Intussen ging Ulver voort. De band stapte uit We have nothing.’ tot de VS. Oslo geldt als een bede- meer het gevoel los te komen van de samenle- de black metal, wilde er zelfs niets meer mee te vaartsoord voor fans die zich voorgoed ving en wat die voorschreef. We genoten van maken hebben, en ging door elektronica ge- ‘Het zal je misschien niet verbazen als je naar in de stroming hebben verloren. onze dwarsheid en onaangepastheid, van de stuurde muziek maken. Muziek met eenzelfde mijn teksten luistert, maar ik heb een obsessie Aan de muren van Neseblød, een piep- blikken die we op straat toegeworpen kregen. duistere kracht als die uit de black metal, maar met de dood, met het onherroepelijke einde. Ik klein winkeltje van misschien tien vier- Maar pas later beseften we dat de black metal zonder striemende gitaren en hersenloos beu- leef met het constante besef dat alles weer ver- kante meter, oude Kiss-platen die ooit ook in die begintijd werd gezien als een cultfe- kende drums. Poëtische muziek die drijft in loren gaat. Ik vond het dan ook hartverscheu- in het bezit zijn geweest van de ver- nomeen in de rest van de wereld. Dat kids tot in een warm bad van ambient en omgevingsge- rend toen mijn kinderen zich realiseerden dat moorde gitarist Euronymous van May- de Verenigde Staten achter onze cassettes aan- luid, en die tegenwoordig als muziektheater ze ooit dood zouden gaan. Het verlies van hun hem – ‘Met bloedvlekken!’. Ook be- joegen, dat er blackmetalbandjes werden ge- wordt uitgevoerd in de nationale opera van onschuld, hun mooie kindertijd. Ik was er ka- schikbaar: tekeningen die bandlid SatyR vormd in Italië en Griekenland. En dat wij dus Oslo. pot van.’ van Satyricon vervaardigde met zijn ei- een soort cultleiders waren. Terwijl wij volgens We treffen het brein van deze band op de af- We zijn inmiddels aangekomen in de studio gen bloed. T-shirts, gedragen door de onszelf gewoon een onbeduidend groepje van gesproken plek, in een oude Mercedes. ‘Fijn dat van Ulver, in een naargeestige buitenwijk van zanger Dead van Mayhem die zich in een paar honderd Noorse jochies waren.’ je er bent’, zegt Rygg door het portierraam. Ge- Oslo. Binnen is het onverwacht gezellig: oude 1991 met een hagelgeweer door het Het steeg sommige Noorse blackmetalman- speelde eenzaamheid: ‘Eindelijk komt iemand bankstellen, een kleine pitbull die ons kwispe- hoofd schoot. Een replica van zijn af- nen naar het hoofd, en goddank, zegt Rygg, za- me opzoeken.’ lend begroet, veel piano’s, aan de muur vier scheidsbrief is ook te koop in Nese- gen hij en zijn bandmaten de gevaren op tijd. De muziek van Ulver mag dan van brute grote portretfoto’s van de bandleden van Kiss. blød: ‘Sorry voor de troep.’ De foto die ‘Er waarde in onze groep ineens een soort halve black metal zijn geëvolueerd naar hoogstaand ‘Ach ja, Kiss’, zegt Rygg. ‘De eerste band die werd gemaakt van het ontplofte hoofd ideologie rond, van aan elkaar geplakte wijshe- avant-gardistisch muziektheater, Kristoffer een enorme impact op me had. Een band als van Dead werd lateR gebruikt als pla- den, uit de punk, flarden satanisme. Die ideolo- Rygg (Oslo, 1976) oogt nog als een beest van een een fenomeen, die stond voor meer dan mu- tenhoes, die snel daarna werd verbo- gie schreef voor dat alles moest worden kapot- metalhead, type motorbendelid. De baard in ziek. Kiss was een circus, de bandleden zaten den. Die plaat is uiteraard een prijzig gemaakt omdat we uiteindelijk zelf toch ook een venijnige punt gevlochten, wollen muts als plakplaatjes bij de kauwgum.