Rhifyn 28 tudalen BARGEN!

PRIS 40c Rhif 310 Mehefin Y TINCER 2008 PAPUR BRO GENAU’R-GLYN, , , A’R CORON I DEWI HUW Dewi Huw Owen, Maes Ceiro, Roedd y profiad o ennill Coron yn seremoni’r Cadeirio ar ddydd Bow Street ac Aelwyd Pantycelyn, Eisteddfod yr Urdd yn Eisteddfod Iau’r Eisteddfod gyda Myrddin , yw prif lenor Sir Conwy eleni, a hynny ar ap Dafydd ac Iwan Llwyd, profais Eisteddfod Genedlaethol Urdd fy nghynnig cyntaf, yn un wefr nas gellir mo’i lwyr ddisgrifio Gobaith Cymru Sir Conwy . bythgofiadwy. Bûm am oddeutu mewn geiriau, o glywed beirniaid a Ganed Huw yn Aberystwyth a pythefnos yn celu’r gyfrinach oddi chanddynt y fath ddawn lenyddol derbyniodd ei addysg yn Ysgol wrth ymron i bawb ag eithrio fy ag Eigra Lewis Roberts a Chefin Rhydypennau, Ysgol Gyfun rhieni, fy nghariad, ac un cyfaill Roberts yn pwyso a mesur fy Penweddig, Aberystwyth, ac ym agos – afraid dweud y bu’r ngwaith. Fel nodais wrth siarad Mhrifysgol Cymru, Aberystwyth, pythefnos hwnnw, yn enwedig â’r wasg yn dilyn diweddglo’r lle graddiodd y llynedd gyda sioc a syndod ei ddechrau, a nerfau seremoni, mae presenoldeb y gradd dosbarth cyntaf yn y disgwylgar ei ddiwedd, yn un fath feirniaid yn anochel yn denu Gymraeg. Dychwelodd yno ym hynod gyffrous! cystadleuwyr, ac yn ein hannog i roi mis Hydref 2007 i ddilyn cwrs Rhaid oedd imi, tan gyngor prif o’n gorau wrth gystadlu. ymchwil uwchraddedig, ac i swyddogion yr Urdd, ymbresenoli Bu gweddill y diwrnod yn un lunio traethawd MPhil ar nofel yn y pafiliwn tuag awr cyn y rhuthr o gyfweliadau a chamerâu gyntaf Winnie Parry, sef Sioned. Coroni, ac fel y mae fy nghariad o fflach, wrth imi gael fy hebrwng o Mae gan Huw gysylltiadau hyd yn tystiolaethu, yr oeddwn, fan i fan ar hyd y maes i drafod fy teuluol cryf â phentref wrth wylio’r cystadlaethau llwyfan llwyddiant yng nghystadleuaeth Caerfarchell, ar benrhyn Dewi, ac gystadlu am Goron Eisteddfod yr yn y cyfnod byr hwnnw yn y Goron, ynghyd â’r gweithiau yno, yn y cartref teuluol, y mae ei Urdd. union cyn cychwyn y seremoni, llenyddol oedd wrth ei wraidd, rieni’n byw bellach. Dywedodd y beirniaid Eigra yn llawn o ryw blethiad rhyfedd gyda aelodau’r wasg. Ymhen Mae Huw’n gweithio fel aelod Lewis Roberts a Cefin Roberts am o densiwn pryderus ar y naill hir a hwyr, daeth diwedd i’w o dîm monitro Mercator, sy’n waith Huw: law, a brwdfrydedd cyffrous cwestiynau, a dychwelsom, gyda’r monitro rhaglenni S4C fel rhan o’r “Does dim dwywaith nad ar y llall. Fodd bynnag, gyda goron yn ei blwch, i’r gwesty ysgoloriaethau sy’n ei gynnal yn oes gan hwn ddawn arbennig. dechrau gweithgareddau’r Coroni yn Llandudno lle’r oeddem yn ystod ei fyfyrdodau. Mae’n aelod Mae’n ddigri, yn goeglyd, ac yn diflannodd y pryder hwnnw aros fel teulu’r noswaith honno, o Bwyllgor Gwaith Cenedlaethol arbrofol.” ac fe’m maglwyd gan gyffro’r yn dra blinedig. Ond er yr holl CYD, a bu’n dysgu seminarau Ceri Elen, Aelwyd CF1, digwyddiad am weddill y dydd. flinder, yr oedd y wên dawel, Cymraeg ail iaith yn ystod y Caerdydd, ddaeth yn ail a Sioned Mwynheais y seremoni ei ddedwydd honno, oedd wedi flwyddyn academaidd ddiwethaf Elin Hughes, Aelod Unigol o hun yn fawr iawn, o orfoledd yr ffurfio’n raddol ar hyd fy wyneb ym Mhrifysgol Aberystwyth. Landrindod ddaeth yn drydydd . orymdaith o’m sedd i’r llwyfan i yn ystod y dydd, bellach wedi tyfu Pan na fydd yn gweithio, bydd Rhoddir replica’r goron eleni gan fwrlwm a hwyl y dawnsio. Hynod i’w llawnder, ac wedi ymgartrefu Huw’n mwynhau chwarae pãl, Ceir Cymru a Brodwaith Cyf., a o beth oedd gweld addasiad o’m ar hyd fy ngruddiau. Rhodiais ar treulio amser hamdden yng noddwyd y seremoni gan HSBC gwaith ar wal fideo’r llwyfan, a hyd promenâd Llandudno yng nghaffis niferus ac amrywiol Daeth Huw hefyd yn gydradd chlywed geiriau a brawddegau mor nghwmni fy nghariad gan wylio’r Aberystwyth, darllen a thrio drydydd gyda chyd-fyfyriwr o gyfarwydd yn cael eu hadrodd, haul yn machlud, a gwenais, fel nas chwarae golff! Aberystwyth am y gadair dydd eu hactio a’u dehongli mewn dull gwenais erioed o’r blaen. Dyma’r tro cyntaf iddo Iau. mor gelfydd. Yn ogystal, megis Dewi Huw Owen

Y tro cyntaf i mi ddod ar ddeallus. ‘Roedd y ddawn draws Dewi Huw oedd ganddo i dreiddio dan yr mewn cystadlaethau’r wyneb a dadansoddi unrhyw Actor ifanc Urdd - llefarydd hyderus a destun, boed farddoniaeth neu pherfformiwr cadarn mewn ryddiaith gyda threiddgarwch Llongyfarchiadau i Sion Wyn ymgom. Fel disgybl, wel ... a gwreiddioldeb. Ysgrifennwr Hurford, Penrhyn-coch, actor ‘roedd e’n brofiad unigryw i creadigol? Wrth gwrs, ... ieuengaf Cwmni Licris Alsorts, a addysgu rhywun mor alluog dyma fflach arbennig, ac eleni: dderbyniodd wobr arbennig yng â Dewi Huw. Doedd dim llongyfarchiadau calonnog ar Ngãyl Ddrama’r Groeslon angen hyfforddiant ar destunau lwyddiant haeddiannol a phob cynnar arno - ‘roedd e’n hoffi hwyl eto yn y dyfodol! (Gweler tudalen 16 ) darllen y deunydd anodd Nerys Llewelyn Davies, ei hunan a’i ddehongli’n Ysgol Penweddig 2 Y TINCER MEHEFIN 2008 Y TINCER - un o bapurau bro | Sefydlwyd Medi 1977 ISSN 0963-925X | Rhif 301 | Medi 2007

SWYDDOGION DYDDIADUR Y TINCER GOLYGYDD - Ceris Gruffudd Y DYDDIAD OLAF Y BYDD GOHEBWYR LLEOL YN DERBYN DEUNYDD AR GYFER Y RHIFYN NESAF FYDD Rhos Helyg, 23 Maesyrefail Penrhyn-coch % 828017 MEDI 4 A MEDI 5 I’R GOLYGYDD. DYDDIAD CYHOEDDI MEDI 18 ) [email protected] MEHEFIN 21 Dydd Sadwrn Te mefus a’r Enw Da yn Llety Parc am 7.00 MEDI 3 Dydd Mercher Ysgolion STORI FLAEN - Alun Jones yn Eglwys Sant Ioan, Penrhyn-coch .Tocynnau £20 yn cynnwys pryd o Ceredigion yn ail agor ar ôl gwyliau’r Gwyddfor % 828465 fwyd tri chwrs gydag adloniant pan haf MEHEFIN 22 Nos Sul Cyngerdd gyda yn gwledda. Trefnir gan Bwyllgor Apêl TEIPYDD - Iona Bailey Catrin Finch ac enillwyr Ceredigion y Faenor Eisteddfod Genedlaethol yr MEDI 5 Nos Wener Barbiciw a disgo Eisteddfod yr Urdd 2008 ym Urdd 2010 Ceredigion a tynnu raffl (tocynnau ar werth gan CYSODYDD - Dylunio GraffEG % 832980 Mhafiliwn Ponthydfendigaid am 7.00 aelodau’r Pwyllgor ac eraill) yng Tocyn £8.00 GORFFENNAF 12 Nos Sadwrn Noson Nghlwb Pêl-droed Penrhyn-coch am CADEIRYDD - Mrs Llinos Dafis, Cedrwydd, goffi Cangen Rhydypennau Plaid 6.30 % 828262 MEHEFIN 24 Bore Mawrth Bore Cymru yn Llys Maelgwyn, Bow Street Agored gan Gylch Meithrin Trefeurig o o 7.00 ymlaen. Croeso cynnes i bawb. MEDI 6 Dydd Sadwrn Sioe Trefeurig IS-GADEIRYDD - Elin Hefin, Ynyswen, Stryd Fawr, Y Borth % 871334 10:30 tan 12:00 GORFFENNAF 15 Nos Fawrth MEDI 17 Nos Fercher Noson YSGRIFENNYDD - Anwen Pierce MEHEFIN 27 Nos Wener Pwyllgor Apêl Plwyf Trefeurig agoriadol Cymdeithas y Penrhyn yng 46 Bryncastell, Bow Street % 828337 Pwyllgor Apel Etholaeth Melindwr Eisteddfod Genedlaethol yr Urdd nghwmni Mererid Hopwood yn festri Eisteddfod Genedlaethol yr Urdd, Ceredigion 2010 yng Nghlwb Pêl- Horeb am 7.30 TRYSORYDD - David England Ceredigion 2010 Cynhelir Cyfarfod droed Penrhyn-coch am 7.30 Pantyglyn, Llandre % 828693 Cyhoeddus yng Nghwesty’r Hafod, Pontarfynach am 7.30 pm Croeso GORFFENNAF 16 Nos Fercher LLUNIAU - Peter Henley Cynnes Cyfarfod blynyddol y Tincer yn festri CYFEILLION Y TINCER Dôleglur, Bow Street % 828173 Noddfa, Bow Street am 7.30 MEHEFIN 27- GORFFENNAF 3 Dyma fanylion enillwyr TASG Y TINCER Nosweithiau Gwener GORFFENNAF 21-24 Dyddiau Llun i Cyfeillion Y Tincer mis Mai Anwen Pierce Sleep Furiously: blwyddyn yn hanes Iau Y Sioe Fawr - Llanelwedd Trefeurig. Ffilm gan Gideon Koppel £15 (Rhif 9) Mrs S J Jones, yng Nghanolfan y Celfyddydau GORFFENNAF 22 Dydd Mawrth Bryn Dryw, Bow Street. GOHEBYDDION LLEOL (623232) Ysgolion Ceredigion yn cau am £10 (Rhif 83) Mrs Jane Nos Wener, Sadwrn, a Llun am wyliau’r haf Jenkins, Y Garej, Penrhyn- ABER-FFRWD A CHWMRHEIDOL 5.45 a 8.15; nos Sul am 5.30; dydd Mrs Beti Daniel, Glyn Rheidol % 880 691 coch. Mawrth am 2.30 a 5.45; nos Iau am GORFFENNAF 25 Nos Wener £5 (Rhif 64) Mr Steven BOW STREET 8.15 Ras Peli - Rhiw Tanffordd dan nawdd Williams, Llys Y Coed, Mrs Siân Evans, 43 Maes Afallen % 828133 Eglwys Dewi Sant, Capel Bangor 6.30 Penrhyn-coch. Mrs Mair Lewis, 40 Maes Ceiro % 828 102 GORFFENNAF 2 Dydd Mercher Trip pm Croeso Cynnes Anwen Pierce, 46 Bryncastell % 828 337 Pwyllgor yr Henoed Llandre a Bow CAPEL BANGOR/PEN-LLWYN Street i Abergwaun; cychwyn am AWST 2 Dydd Sadwrn Sioe Capel Cysylltwch â’r Trefnydd, Mrs Aeronwy Lewis, Rheidol Banc 1.00 Bangor a’r cylch Caeau Maesbangor Bryn Roberts, 4 Blaengeuffordd % 880 645 Brynmeillion, Bow Street, CAPEL MADOG, CEFN-LLWYD A CAPEL DEWI GORFFENNAF 11 Nos Wener Noson AWST 16 Dydd Sadwrn Sioe os am fod yn aelod. Dai Evans, Fferm Fronfraith, Comins-coch, yng nghwmni Geraint Lovgreen Penrhyn-coch % 623660 Alwen Griffiths, Lluest Fach % 880335 Elwyna Davies, Tyncwm % 880275 Nid yw’r Pwyllgor o angen-rheidrwydd yn cytuno ag Y Tincer drwy’r post DÔL-Y-BONT unrhyw farn a fynegir yn y papur hwn. Pris 10 rhifyn - £9 (£17 i wlad y tu allan i Ewrop).Cysylltwch % Mrs Llinos Evans, Dôlwerdd 871 615 Cyhoeddir Y Tincer yn fisol o Fedi i Fehefin gan â Haydn Foulkes, 7 Maesyrefail, Penrhyn-coch, Aberyst- DOLAU Bwyllgor Y Tincer. Argreffir gan Y Lolfa, Tal-y-bont wyth, Ceredigion, SY23 3HE. 01970 828 889 Mrs Margaret Rees, Seintwar % 828 309 Deunydd i’w gynnwys Y Tincer ar dâp Mrs Bethan Bebb, Penpistyll, Dylid cyfeirio unrhyw newyddion i’ch gohebydd lleol Cofiwch fod modd cael Y Tincer ar gaset ar gyfer y rhai sydd % 880 228 neu i’r Golygydd, ac unrhyw lythyrau neu ddat- â’r golwg yn pallu. Mae pymtheg eisoes yn manteisio ar y LLANDRE ganiad i’r wasg i’r Golygydd. cynnig. Os hoffech chi dderbyn copi o’r tâp, cysylltwch â Mrs Mair England Pantyglyn, Llandre % 828693 Mrs Vera Lloyd, 7 Maes Ceiro, Bow Street % 828555. Telerau hysbysebu y rhifyn / CLARACH Mrs Jane James, Gilwern % 820695 Tudalen gyfan £70 Camera’r Tincer PENRHYN-COCH Hanner tudalen £50 Cofiwch am gamera digidol y Tincer – mae ar gael i unrhyw Mairwen Jones, 7 Tan-y-berth % 820642 Chwarter tudalen £25 un yn yr ardal fydd am ei fenthyg i dynnu llun ar gyfer y papur o gyngerdd, cinio neu ddigwyddiad a gynhelir o fewn TREFEURIG Hysbyseb fach £6 y rhifyn (£30 am flwyddyn) ein dalgylch. Fe’i cedwir gan Mrs Mair Lewis, 40 Maes Mrs Edwina Davies, Darren Villa Ceiro, Bow Street (% 828102). Os byddwch am gael llun Pen-bont Rhydybeddau % 828 296 Cysylltwch â’r trysorydd. eich noson goffi yn Y Tincer defnyddiwch y camera. Y TINCER MEHEFIN 2008 3

I ddyddiadur 2009 Brwydr y Bandiau Cyhoeddodd S4C y cynhelir Mentrau Iaith cystadleuaeth nesaf Côr Cymru yng Nghanolfan y Celfyddydau, Cymru ac C2 Radio Aberystwyth yn 2009. Bydd rowndiau cyn-derfynol dyddiau Cymru 2008 Gwener i Sul Chwefror 20-22 a’r rownd derfynol nos Sul Ebrill 5ed. Bydd Stone Free, band lleol yn cystadlu yn rownd derfynol Dyddiadau Eisteddfod Brwydr y Bandiau ar Radio Gadeiriol Penrhyn-coch 2009 Cymru C2 ar nos Fercher 2 fydd 24-25 Ebrill. Plant a ieuenctid eglwysi Gogledd Ceredigion Gorffennaf am 8.00pm. Grãp o ffrindiau ysgol yw Gwaith Allanol Biwro Stone Free, sef, Chris Evans o Gwirfoddoli CAVO chynhaliaeth. Rhaid bod dros i adrodd “Stori’r Pentecost” Benrhyn-coch ar y Gitâr/Llais, 21 oed. Gwaith clirio sydd yna gyda’i ddisgrifiad manwl o’r Liam Matthews o Langwyryfon ar O Ddydd Iau 26 Mehefin yn bennaf, a byddai’n rhaid digwyddiad pwysig. yr Allweddellau, Gethyn Friswell trefnir sesiynau gwaith allanol medru defnyddio llif gadwyn Cymerodd plant y gwahanol o Gapel Seion yn chwarae’r gwirfoddoli yng Ngwesty’r Llew yn ddiogel. Am fwy o fanylion Ysgolion Sul ran yn yr oedfa Gitâr Fas, a Dafydd Hopkins o Gwyn yn Nhal-y-bont. Cynhelir cysylltwch â iowen@infovia. trwy ddarlleniadau o’r Beibl a’r Bonterwyd ar y Drymiau. y sesiynau o 2pm – 6pm ar y com.ar Emynau a ganwyd o’r detholiad, Fe enillwyd rownd gynderfynol dydd Iau diwethaf o bob mis sgetsis a meimio. y canolbarth ar 4 Mehefin am gyfnod prawf o chwe mis. Cymanfa Ganu Gogledd Hyfryd oedd gweld yr holl gyda mwyafrif o bleidleisiau’r Os oes gennych ddiddordeb Ceredigion blant yn y set fawr yn canu’r gwrandawyr Radio Cymru i mewn gwirfoddoli, mae ddau emyn Iesu yw Goleuni’r guro Liam Rickard o Fetws y croeso ichi alw i mewn yn y Ar ddiwrnod bendigedig o Byd a Fy Fflam Fach i. Coed, a Castwallon ap Cranc o sesiwn gwaith allanol neu hafaidd cynhaliwyd y Gymanfa Y Parchg Andrew Lenny, Aberystwyth. cysyllter â: Biwro Gwirfoddoli uchod dydd Sul Mai 11eg yng Seion, Aberystwyth, a wnaeth Bydd Stone Free yn brysur CAVO, Bryndulais, 67 Stryd Nghapel Y Morfa, Aberystwyth. y cyhoeddiadau, diolchiadau a iawn yn gigio yn ystod y y Bont, Llanbedr Pont Steffan, Gwasanaeth y plant a’r thraddodi’r Fendith. misoedd nesaf gan ddechrau ar Ceredigion SA48 7AB Ffôn: ieuenctid yn y bore ar y thema Rhoddwyd casgliad y bore 27 Mehefin trwy agor ‘Gig Mawr 01570 423232 e-bost: infovb@ “Sul y Pentecost”. o £240.09 tuag at “Cyngor Bont 2008’ ar nos Wener, gyda cavo.org.uk Llywyddwyd gan y Parchg Ysgolion Sul”. Radio Luxembourg - prif fand y Richard Lewis, Noddfa, Bow Bu Chwiorydd Y Morfa yn noson. Yna bydd rownd derfynol Gwaith yn Nyffryn Street, llywydd y pwyllgor, brysur yn paratoi cwpanaid o Brwydr y Bandiau ar nos Fercher Camwy ef hefyd a gymerodd at y de a bisgedi i bawb a ddymunai 2 Gorffennaf. Mae ganddynt gigs rhannau arweiniol gyda aros ar ôl yr oedfa. wedi eu trefnu yn Aberystwyth, Tybed oes yna ffarmwr/wraig darlleniad o’r ysgrythur a Llywydd Cymanfa’r hwyr Clwb Ifor Bach, Caerdydd, Bar a fyddai’n hoffi treulio 10/12 phawb yn cydadrodd “Gweddi’r oedd Bethan Bryn, Y Morfa. Co yn Abertawe, ‘Gig Mawr mis yn Nyffryn Camwy, y Arglwydd”. Wedi’r croeso, cyflwynodd yr Haf’ yn y Bont, , ‘The Wladfa, Ariannin i gynorthwyo Wedi croesawu pawb i’r oedfa, emyn agoriadol. Dechreuwyd Square Festival’, y Borth, a Gãyl ar fferm. Cynigir tocyn cyflwynodd y gãr gwadd i yr oedfa gyda darlleniad o’r Ceinewydd. dwyffordd, bwthyn ar y arwain y plant a’r bobl ifanc, sef ysgrythur gan y Parchg Wyn fferm gyda phob cymwyster a Martin Geraint, a phwy gwell Rhys Morris, Y Garn, a gweddi gan y Parchg Judith Morris, Horeb, Penrhyn-coch. Yr arweinydd gwadd eleni Annwyl Olygydd Un o’r gweithgareddau a gynhelir ar bnawn eto oedd Mr Alan Wynne Sadwrn 5 Gorffennaf rhwng 1.45 a 2.45 yw sesiwn Jones, aelod o’r Garn ac yn Tybed a fyddai modd i mi drwy eich papur i bawb sydd â diddordeb ymuno â chwmni drama amlwg roedd wedi ei foddhau bro ddwyn sylw i agoriad swyddogol cartref amatur Cymraeg newydd i oedolion. Yn ystod yn yr ymateb a gafodd gan y newydd Cwmni Theatr Arad Goch yn Stryd y y sesiwn bydd cyfle i drafod pa fath o ddramâu cantorion. Canwyd yr Emyn, Baddon, Aberystwyth. Mae’n canolfan wedi yr hoffai’r aelodau berfformio a chyfle i roi tro rhif 22, o’r rhaglen “Er Cof” am ei hadnewyddu’n sylweddol a chostiodd y ar gyfarwyddo neu actio o dan arweiniad Sêra y cyfeillion a gollwyd yn ystod y gweddnewidiad dros 2 filiwn a hanner o bunnau Moore Williams. Felly os oes gennych ddiddordeb flwyddyn. – arian a ddaeth o gronfa Amcan 1, Cynulliad bod yn rhan o’r cwmni newydd hwn da chi Mr Jones fu’n arwain y Cenedlaethol Cymru, Cyngor Celfyddydau cysylltwch â ni a dewch i’r sesiwn arbennig yma. rihyrsals, hefyd gyda Mr David Cymru, Cyngor Sir Ceredigion a Chyngor Tref Does dim angen profiad blaenorol – brwdfrydedd Griffiths yn cynorthwyo yn ei Aberystwyth. yw’r unig gymhwyster angenrheidiol. absenoldeb. Organydd dydd y Gymanfa a’r rihyrsals oedd Mrs Erbyn hyn rydym mewn sefyllfa i rannu’n Byddwn yn cynnal nosweithiau agored hefyd ar Mary Jones Morris, Y Morfa, cyfleusterau gwych gyda’r cyhoedd – ar y 8fed a’r 9fed o Orffennaf rhwng 5 a 7 y nos – os gyda Mr Ceris Gruffudd, Horeb gyfer cynnal cyfarfodydd, arddangosfeydd, hoffech alw draw bryd hynny rhowch wybod ac yn cynorthwyo mewn rihyrsal. cynadleddau, dosbarthiadau, cyngherddau a phob fe fydd croeso mawr i chi. Y llywydd wnaeth y math o berfformiadau a digwyddiadau eraill. diolchiadau a’r cyhoeddiadau. Byddwn yn lansio’r ganolfan yn swyddogol yn Yn gywir iawn Traddodwyd y Fendith gan y ystod penwythnos 4/5 Gorffennaf – gyda nifer Parchg Raymond Jones. o weithgareddau i bobl ifanc ar y nos Wener a Dana Edwards Recordiwyd oedfa’r hwyr rhywbeth i bob oed ar y dydd Sadwrn , gyda Swyddog Marchnata Arad Goch gan gwmni Andante ar gyfer phopeth yn rhad ac am ddim. Mae manylion Arad Goch “Caniadaeth y Cysegr”. llawn ar ein gwefan www.aradgoch.org neu ar Stryd y Baddon Diolch i bawb a fu wrthi yn gael o ffonio (01970) 617998. Aberystwyth llafurio ymhob rhan o’r gwaith er llwyddiant y Gymanfa. 4 Y TINCER MEHEFIN 2008

Y BORTH Pen blwydd hapus! Marwolaeth

Dymuniadau gorau i Maldwyn A’r Tincer ar fin mynd i’r wasg, trist Williams, 38 Heol Aberwenol, ar fu clywed am farwolaeth gwraig gyrraedd carreg filltir go arbennig arbennig iawn, sef Mrs. Margaret ar 8 Mehefin. Caiff fynd efo Susan Evans, gweddw’r Parchedig D. ar y bws am ddim ar ôl y dyddiad Gwyn Evans, (cyn Weinidog Capel hwn! y Morfa) neu Nan-Nan o fewn y teulu ac i lawer o bobl eraill hefyd, Cydymdeimlo yng Nghartref Nyrsio Plas Cwm Cynfelin, nos Iau, Mehefin 5ed. Cydymdeimlwn yn ddwys â Roedd wedi cael byw i oedran Charlotte a Daniel Thomas, 12 teg, ac wedi profi bywyd llawn, Rhyd-y-Garreg, ar farwolaeth eu a chael y fraint o ddathlu ei phen baban, Rhodri Daniel – brawd blwydd yn 100 oed yng nghwmni Carys ac ãyr i Hilary a Roger ei theulu a llu o’i chyfellion rhyw Thomas, Bow Street. Cynhaliwyd saith wythnos yn ôl. yr angladd yn Horeb, Penrhyn- Roedd ganddi ddiddordeb ym coch dydd Sadwrn 31 Mai. Islwyn ac Evelyn Jones yn y parti dathlu mhob peth a phob un, ac roedd yna agosatrwydd yn perthyn iddi. RNLI byw yn lleol yn troi i mewn yn ac wedi chwarae rygbi i Tymbl!! Meddai ar y ddawn i wneud pawb annisgwyl ar gyfer dymuno’n dda Cyflwynodd Mrs. Mair Lewis i deimlo’n sbesial yn ei chwmni, ac Nos Wener, 2 Mai, cynhaliwyd iddo. Ni fuasai dathlu pen blwydd fasged o flodau i Mrs. Evelyn roedd yn fraint i fod wedi cael ei swper “Pysgod a Sglodion” yn Dirk yn gyflawn heb gael “Sing Jones, a chafwyd cyfarchion gan hadnabod. Nhafarn Ceffyl y Môr, pan song”!, a dyna gafwyd, a Dirk yn y Parchedigion Richard Lewis ac Cydymdeimlir ag Ina a Geraint godwyd £273 tuag at yr RNLI. canu rhai o’i hen ffefrynnau yn Elwyn Pryse. Dymunir pob bendith a’u teuluoedd yn eu hiraeth. Diolchir i Margaret, Glynne a Staff ei lais tenor melodaidd. Ry’ ni’n iddynt i’r dyfodol. Ceffyl Y Môr am baratoi’r swper edrych ymlaen at y nesa nawr Dirk. Bore Coffi blasus. Cymorth Cristnogol Yna ar y 13eg o Fai bu parti Bore dydd Llun, 5 Mai, sef Dydd Pen blwydd “syrpreis” i Islwyn Jones, y gãr Gwasanaeth Llun Gãyl y Banc, fe godwyd arall oedd yn dathlu’r garreg Nos Sul, Mehefin 1af, cynhaliwyd £167 er budd Eglwys Sant Dau hynafgwr “ifanc” yn dathlu filltir arbennig yma, yn Festri’r Gwasanaeth cydenwadol Mathew o ganlyniad i Fore Coffi eu pen blwydd yn 90 oed. Gerlan, oedd wedi ei drefnu gan dwyieithog yng Nghapel y Gerlan ac Arwerthiant Moes a Phryn yn yr aelodau sy’n addoli gydag ef ar thema Cymorth Cristnogol eleni, Nhafarn Ceffyl Y Môr. Diolch i Yn gyntaf, ar Fai 1af, cafodd Dirk yno ar y Sul. Dyna’r trydydd tro - Globaleiddio a Newid Hinsawdd. Margaret a Glynne am eu croeso ac Lloyd amser wrth ei fodd ynghanol i Islwyn glywed “Pen blwydd Croesawyd y nifer dda oedd am ddarparu’r coffi. perthnasau a ffrindiau oedd wedi Hapus” yn cael ei ganu iddo, wedi dod ynghyd gan y Parchedig dod ynhyd ar ei wahoddiad i ginio gan iddo gael ei gyfarch felly yng Wyn Morris, ac ef hefyd roddodd Ffair Elusennau ym Mwyty Ceffyl y Môr. Gwnaed Nghlwb yr Henoed ar Mai 8ed, yr anerchiad wedi ei seilio ar y yr achlysur yn fwy arbennig iddo ac mewn parti i’r teulu yn Llety thema, gan bwysleisio mai trwy Erbyn hyn mae Ffeiriau trwy gael ymweliad oddi wrth Ceiro ddydd ei Ben blwydd ar weithio gyda’n gilydd y medrwn Elusennau’r Haf a’r Gaeaf wedi cyfnither o’r Iseldiroedd, Ineke Fai 11eg. Derbyniodd Islwyn wneud gwahaniaeth, - trwy hen ennill eu plwyf ym mywyd Ter Harr, yn unswydd ar gyfer anrheg o law y Parchedig Wyn weddïo, rhoi a gweithredu. cymdeithasol Y Borth. Wedi’i ei ben blwydd. Roedd ei chwaer Morris, sef llyfr hunangofiant y Cymerwyd rhan hefyd gan Pam threfnu gan Scowtiaid y Borth, eu Gwen wedi gwneud ymdrech dda Parchedig Elwyn Jenkins, oedd a Gibbs, Joy Cook, Nansi Hayes a Lal rhieni a’u ffrindiau, fe gynhaliwyd i fod yno i rannu yn y dathlu, a theitl wrth fodd Islwyn – Pwll, Pêl, Hinks, ynghyd a’r Parchedigion Ffair yr Haf yn Neuadd llawenydd iddo hefyd oedd cael Pulpud, gan ei fod yn dod o’r un Ronald Williams, David Williams Gymunedol Y Borth, ddydd Llun dau deulu o’r Iseldiroedd sy’n ardal, wedi gweithio dan ddaear, a Richard Lewis. Addurnwyd y 26 Mai, sef ail Ãyl Y Banc mis Mai. Capel a gwasanaethwyd wrth yr Er gwaethaf, neu efallai oherwydd organ gan Eurgain Rowlands. y tywydd annhymhorol o oer a Daeth y casgliad i’r cyfanswm da o gwyntog, denwyd llu o ymwelwyr £139:20. i ffwrdd o’r traeth ac i mewn i’r Neuadd i fwynhau’r gêmau, Bore Coffi rafflau, stondinau a lluniaeth oedd ar gael drwy’r dydd. Ymhlith yr Bu’r Bore Coffi a’r Moes a Phryn elusennau lleol a gynrychiolwyd blynyddol er budd Cymorth yno roedd Clwb yr Henoed, Y Cristnogol yn y Borth yn Lleng Brydeinig, RNLI, Eglwys llwyddiant eleni eto. Newidiwyd Sant Mathew, y Scowtiaid, Cybiau y lleoliad tro hwn i Fwyty Ceffyl y ac Afancod, a Chlwb Garddio Môr. trwy garedigrwydd Margaret Machynlleth. Mwynhaodd pawb a Glynne, a’u haelioni hefyd yn ddiwrnod buddiol a phleserus. cyfrannu y coffi a’r bisgedi. Cafwyd y stondinau arferol a Priodas chydweithio hwylus gan aelodau’r gwahanol enwadau yn y pentref, Ddydd Sadwrn, Mai 31ain, yn a daeth yr arian godwyd ynghyd Eglwys Sant Matthew, Y Borth, a chyfraniadau gan unigolion i’r priodwyd Katie, unig ferch Peter swm o £327.00 a Llywela Bourne, Maramba, y Dirk Lloyd yn mwynhau ei barti gyda’i chwaer a’i gyfnither o’r Iseldiroedd. Y TINCER MEHEFIN 2008 5

Graig, a Stuart, mab hynaf Mike a Kim Jones, Maesycrugiau Anfonwn ein cydymdeimlad Eisteddfod Genedlaethol yr Urdd Aberystwyth. dwysaf at ei gãr, Llywelyn, ac at yr Ceredigion 2010 Priodwyd hwy gan y Parchedig holl deulu yn eu profedigaeth. Pwyllgor Apêl Llandre, Dol-y-bont Ronald Williams, a’r organydd a’r Borth oedd Michael James. Sefydliad y Merched TAITH GERDDED NODDEDIG Yn disgwyl y briodferch a’i thad wrth glwyd yr Eglwys oedd Margaret Griffiths oedd y Dydd Gwener tyrfa niferus o ffrindiau wedi dod i Cadeirydd yng nghyfarfod SYM Y ddymuno’n dda. Borth yn y Neuadd Gymunedol, Medi 5ed GLANLERI Edrychai Katie yn hardd nos Fercher, 21 Mai. Yn cychwyn am 5.30 eithriadol mewn ffrog taffeta o liw Y siaradwraig wadd oedd Eunice (tua 1 awr) I ddilyn - BARBECIW ifori, gydag addurn o tiwl disglair Thomas, Ceinewydd, sy’n byw oedd wedi dod o Awstralia, a mewn tñ oedd yn gartref i Dylan Dewch i gerdded, i fwyta ac i gefnogi chariai dusw o flodau “Gerbera” Thomas am flwyddyn bron, a Ffurflenni ar gael gan lliw oren a Liliau “Carla”. lle, mae’n debyg, y daeth o hyd Gwenda ac Eric, Tre Medd Mwynhawyd gwledd briodas i’r ysbrydoliaeth a esgorodd ar Rhodri a Cêt, Glanfred yng Ngwesty’r Conrah, lle cafodd rai o’r cymeriadau yn Under Milk Carwen, Dyffryn Cain y gwesteion eu diddanu gan Fand Wood. Siaradodd Eunice am yrfa Wynne Melville, Y Berllan o Gaerdydd i ddiweddu diwrnod a llythyrau Dylan ac fe ddiolchwyd perffaith. iddi gan Ann Newby. Mae’r par ifanc, a gyfarfu Ond y mae hefyd yn seren ar ei Rhoddwyd nos Fercher, 4 23 Ionawr 09 gyntaf pan yn ddisgyblion yn gynnedd ym myd dyfarnu ar Mehefin, yn nwylo diogel Pat Ysgol Pen-glais, yn treulio eu y maes Rygbi. Ymddangosodd Pearson a Pauline Rickaby. CINIO mis mêl yn Dubai a Mauritius, adroddiad am ei brofiadau yn Darparodd y ddwy gwis personol Clwb Golff Y Borth ac cyn ymsefydlu yn eu cartref Japan yn rhifyn mis Tachwedd a difyr a achosodd gryn hwyl Adloniant: Tecwyn Ifan newydd yn Birchgrove, Abertawe, 2007 o’r Tincer. Erbyn hyn y ymhlith yr aelodau. Diolchwyd Mae’r cyfle yn agored o hyd i’r rhai lle mae Katie yn gweithio fel mae’n dyfarnu yng Nghynghrair iddynt gan y Cadeirydd, Margaret sy’n dymuno cyfrannu harddwraig (beautician), a Stuart Mangers ac yng ngêmau y Cwpan Hudson. yn beldroediwr proffesiynnol gyda Heineken. Llynedd, yr oedd yn Rhodd Cymorth (e.e. £5. neu £10. y chlwb Pêl-droed Llanelli, a chyn ddyfarnwr yng Nghwpan y Byd o Clwb yr Henoed mis). hynny gyda thim Cyntaf Abertawe. dan 21 ac, eleni, yr oedd yn rhedeg Ffurflenni ar gael. y lein yng Nghwpan y Chwe Cyfarfu Clwb yr Henoed yn y ER MWYN PLANT A IEUENCTID CYMRU Dyrchafiadau Chenedl. Bellach, y mae wedi cael Neuadd Gymunedol brynhawn ei benodi fel un o’r deg dyfarnwr dydd Iau, 22 Mai. Y Cadeirydd Da yw clywed am ddyrchafiadau ym Mhencampwriaethau’r Byd oedd Celia Le Goode. Difyrrwyd yng ngyrfaoedd dau o’r brodyr i’r Rhai Iau o dan nawdd y Bwrdd yr aelodau gan Mandy Martin a’i Hayes, sef John a Tim, meibion Rygbi Rhyngwladol. Cynhelir y mam, Jean Ward, mewn rhaglen Yr Athro Des a Mrs Nansi Hayes, Pencampwriaethau yng Nghymru amrywiol o ganeuon i gyfeiliant y fe mynegwyd ein cydymdeimlad Dunstall. Mae’r ddau yn gyn- yn ystod haf 2008. Dyma gyfle gitâr. Ymunodd pawb yn y canu o dwysaf â’i wraig, Betty, a’r teulu ddisgyblion Ysgol Rhydypennau mawr i Tim ac fe ddymunwn bob dro i dro ac fe ddiolchwyd i Mandy gan Celia Le Goode, cadeirydd y ac Ysgol Gyfun Penweddig, llwyddiant iddo. a Jean gan Betty Horton. prynhawn. Croesawyd, wedyn, Aberystwyth. Taflwyd cysgod dros y cyfarfod Seindorf Bres Plant Iau Ysgol Pen- Yn ddiweddar, fe benodwyd John Marwolaeth ddydd Iau, 5 Mehefin, gan y glais, o dan eu harweinydd Mr yn Brifathro Ysgol Gyfun Gymraeg Mrs Sheila Hennighan newyddion trist am farwolaeth Alan Phillips, oedd wedi paratoi Plas Mawr, Caerdydd. Ers rhai Peter Gregory, oedd wedi marw ar ein cyfer raglen o ganeuon blynyddoedd, y mae John wedi bod Gyda thristwch mawr y yn ei gartref heb fwy na dwy poblogaidd, emynau a darnau yn Is-Brifathro yn yr Ysgol, sydd â derbyniwyd y newyddion am awr ynghynt. Cadwyd munud o cyngerdd. Diolchwyd i’r plant 800 o ddisgyblion, gan weithredu farwolaeth Mrs Sheila Hennighan, ddistawrwydd er cof amdano ac talentog gan Celia Le Goode. fel Prifathro Dros Dro yn ystod y Tre’r-ddôl. Bu farw yn dawel yn flwyddyn ddiwethaf. Graddiodd Ysbyty Bron-glais, ddydd Sul, 1 John mewn Daearyddiaeth ym Mehefin yn 72 oed. Mhrifysgol Aberystwyth ac fe Hyd at y llynedd ac am ddechreuodd ei yrfa fel athro yn flynyddoedd lawer, fe gadwodd Ysgol Gyfun Gymraeg Glantaf, Sheila siop lysiau a ffrwythau yn Caerdydd. Erbyn hyn, bid sicr, yr hen “Midland Stores”, y Stryd bydd John wedi setlo lawr yn Fawr, Y Borth. Daeth yn ffrind gyfforddus yng nghadair Prifathro mawr i’w chwsmeriaid dros y Plas Mawr ar ôl cychwyn ar ei blynyddoedd, gan fod bob amser swydd newydd ar yr ail o Fehefin. yn siriol, yn barod am sgwrs fach ac Anfonwn bob dymuniad da ato. yn hael ei chefnogaeth o elusennau Mae gan ei frawd iau, Tim, lleol ac o bopeth oedd yn mynd ddwy yrfa. Graddiodd Tim ymlaen yn y pentref. mewn Bioleg ym Mhrifysgol Mewn teyrnged teilwng iddi, Caerdydd, gan hyfforddi’n athro yr oedd Eglwys ym Mhrifysgol Aberystwyth. yn llawn i’r ymylon ar gyfer Erbyn hyn y mae’n Athro Bioleg yr angladd, ddydd Gwener, Llongyfarchiadau cynnes i Mr Aran Morris, Bel-Air, a anrhydeddwyd, yn gynharach ac yn Bennaeth y Chweched 6 Mehefin. Gofalwyd am y eleni, gyda dyfarniad yr MBE am wasanaethau i ddiogelwch ar y môr. Derbyniodd Aran Dosbarth yn Ysgol Gyfun Gymraeg gwasanaeth gan Y Parchg Geraint ei Fedal wrth law y Tywysog Charles, Tywysog Cymru, ym Mhlas Buckingham, ddydd Bro Myrddin yng Nghaerfyrddin. ap Iorwerth. Gwener, y 16eg o Fai. Yn y llun fe welir Aran a’i wraig, Eileen, ar ôl y seremoni. 6 Y TINCER MEHEFIN 2008

CLWB GOLFF Y BORTH AC YNYS-LAS

Canlyniadau (Goginan) 91:17:74

Medal Misol Canlyniadau Terfynol Mawrth 1af Zach Galliford (Y Borth) 35 1af Zach Galliford (Y Borth) pwynt 77:5:72 2il Luke Williams (Bow Street) 32 2il Angharad Basnett (Bont-goch) pwynt 99:20:79 3ydd Steffan Richards (Y Borth) 3ydd Luke Williams (Bow Street) 31 pwynt 101:26:75 Gross gorau: Matthew Evans Sul 6ed Ebrill Cystadleuaeth (Capel Bangor) Stableford 1af Angharad Basnett (Bont- Ebrill goch) 37 pwynt 1af Daniel Basnett (Bont-goch) 2il Luke Williams (Bow Street) 32 Dyma Gwion ap Dafydd (Goginan) a lwyddodd i sgorio twll mewn un ar dwll 14 yn 81:13:68 pwynt ystod cystadleuaeth Medal Fisol Mis Mai. Da iawn ti Gwion! 2il Angharad Basnett (Bont-goch) 3ydd Jacob Billingsley (Dôl-y- 92:20:72 bont) 29 pwynt 3ydd Luke Williams (Bow Street) 101:26:75 Sul 20fed Ebrill Cystadleuaeth Gross gorau: Zach Galliford (Y Bogey Borth) 1af Ioan Lewis (Bow Street) +2 2il Daniel Basnett (Bont-goch) +1 Mai 3ydd Luke Williams (Bow Street) 1af Gareth Davies (Penrhyn- cydradd coch) 77:9:68 2il Ben Jones-Hughes (Tal-y- Llun 5ed Mai Cystadleuaeth bont) 105:37:68 Bogey 3ydd Ioan Lewis (Bow Street) 1af Mathew Holmes (Y Borth) +5 92:23:69 2il Ryan Doyle (Y Borth) +2 Gross gorau: Zach Galliford (Y 3ydd Andrew Gittins Borth) (Llanbadarn) cydradd Pob blwyddyn mae’r dynion, merched a’r adran iau yn cystadlu am y Wooldridge Salver. Mae cystadlu brwd oherwydd nid yw’r dynion yn hoffi colli i’r merched ac Pencampwriaeth y Gwanwyn 1 Sul 18fed Mai Cystadleuaeth yn arbennig i’r Adran Iau!!! Serch hynny llwyddodd yr Adran Iau i sicrhau’r cwpan a 1af Steffan Richards (Y Borth) Stableford enillwyd yn 2007 eleni eto gyda’r dynion yn ail a’r merched yn drydydd. 75:10:65 1af Zach Galliford (Y Borth) 38 2il Daniel Basnett (Bont-goch) pwynt 84:13:71 2il Daniel Basnett (Bont-goch) 37 3ydd Ben Slater (Y Borth) pwynt 111:40:71 3ydd Rhodri ap Dafydd (Goginan) 35 pwynt Pencampwriaeth y Gwanwyn 2 1af Luke Williams (Bow Street) Cystadleuaeth Rowlands –3 (9 gefn) Brynllys 2il Zach Galliford (Y Borth) –3 (9 gefn) Diolch i nawdd hael Gareth 3ydd Angharad Basnett (Bont- a Rachel Rowlands, Bryn- goch) –3 llys, Dôl-y-bont cynhaliwyd cystadleuaeth yn agored i holl Pencampwriaeth y Gwanwyn 3 gategorïau aelodaeth y Clwb ar 1af Jac Morris (Y Borth) 83:18:65 dri gwahanol achlysur yn ystod 2il Andrew Gittins (Llanbadarn) mis Mawrth. 100:32:68 3ydd Matthew Evans (Capel Canlyniadau Cystadleuaeth 1 Bangor) 75:4:71 Dynion: 1af Luke Williams (Bow Yn y llun gwelir yr enillwyr gyda’r noddwyr: Rhes gefn: Dylan Raw-Rees (Capten); Street); 2il Mr Howell Thomas; Rachel Rowlands; Karen Evans (Is-gapten y Merched); Owen Jenkins, Huw Davies, Pencampwriaeth y Gwanwyn 4 3ydd Zach Galliford (Y Borth) Gareth Rowlands; Rhes flaen: Zach Galliford, Luke Williams, Angharad Basnett. 1af Zach Galliford (Y Borth) 42 Merched: 1af Angharad Basnett pwynt (Bont-goch); 2il Mrs Margaret 2il Rhodri ap Dafydd (Goginan) Roberts; 3ydd Mrs Kath Howard Dynion: 1af Mr Huw Davies; 2il Canlyniadau Terfynol dros y 3 35 pwynt (9 gefn) Mr Barry Williams; 3ydd Zach rownd 3ydd Steffan Richards (Y Borth) Cystadleuaeth 2 Galliford 35 pwynt Dynion: 1af Mr Owen Jenkins; Merched: 1af Mrs Karen Evans; Dynion: Zach Galliford (Y Borth) 2il Mr D S Jackson; 3ydd Mr B 2il Mrs Kath Howard; 3ydd Ms Merched: Angharad Basnett Pencampwriaeth y Gwanwyn 5 Gardner Bev Watson (Bont-goch) 1af Zach Galliford (Y Borth) Merched: 1af Angharad Basnett; 73:4:69 2il Ms Bev Watson; 3ydd Mrs Llongyfarchiadau i Mr Owen Da iawn yr Adran Iau, a diolch 2il Luke Williams (Bow Street) Kath Howard Jenkins ar lwyddo i gael twll yn fawr i Rachel a Gareth 99:26:73 mewn un ar y 6ed twll yn ystod Rowlands am eu cefnogaeth i 3ydd Rhodri ap Dafydd Cystadleuaeth 3 y gystadleuaeth yma. noddi’r gystadleuaeth. Y TINCER MEHEFIN 2008 7

LLANDRE Treftadaeth Llandre am gyfnod yn ‘genedl-ddyn’ ymysg ‘theolôgs’ coleg Bala-Bangor, un sy’n nabod ffermwyr a Daeth Vernon Jones o Gaerwen, Bow Street i’n ffermydd ledled Cymru, sy’n un o hoelion wyth hannerch ar y testun “Llenyddiaeth y Beddau”, Cymdeithas Edward Llwyd, sy’n feddyliwr nos Iau, 29 Mai. Bu ef a’i briod Dilys yn un o’r annibynnol, cadarn ei farn, ac sy’n byw yn ein tîm a fu yn casglu manylion oddi ar y beddau yn plith ers hanner can mlynedd, Llanfihangel Genau’r-glyn a ffrwyth y gwaith hynny oedd sail i ran fwyaf o’i anerchiad i’r Wrth ddiolch iddo cyfeiriodd y gweinidog at cynulliad niferus a ddaeth i wrando arno. Gwyn Jones fel ‘Bonheddwr o Werinwr’, teitl Cododd destun i’w sylwadau o lyfr Byron oedd yn crynhoi i’r dim yr argraff roedd wedi ei Rogers The man who went into the West, sef gwneud ar ei gynulleidfa ym Methlehem. hanes bywyd R S Thomas. Ar ynys Skomer, gofynnodd yr awdur R M Lockley iddo “Do you Cyflwynwyd tusw o flodau i Mrs Ann Jones, have no publications there?” (yng Nghymru), priod y gãr gwadd, gan Elina Davies. “Yes, we call them graveyards”. A dyna fu sail i lawer o sylwadau y siaradwr, sef bod y cerrig Diolchwyd hefyd i Nest Davies a Megan Davies beddau yn cyhoeddi cyfoeth o wybodaeth am osod y blodau ac i Gwenda James am fod yn drwy arysgrifau, boed enwau pobl, lleoedd neu gyfrifol am yr holl drefniadau. farddoniaeth mewn gwahanol ffurfiau, hanes gwaith ein cyndadau, ac adnodau o’r Beibl yn Croeso cyhoeddi naws crefyddol y cyfnodau. Tynnodd sylw at y gwahanol mathau o Croeso i Hilary Wood sydd wedi symud i Gelli englynion a geir ar hyd a lled mynwentydd Fach, Clos y Ceiliog. Gobeithio bydd yn hapus y wlad ac awgrymodd mai’r rheswm bod yr yn ein plith englyn yn ffurf poblogaidd ar gerrig beddau oedd bod ein cyndadau wedi clywed am Gwellhad Englynion y Beddau yn hanes llenyddiaeth Priodas yn Rehoboth Cymru, a phan ddaeth cerrig beddau yn Dymunwn wellhad buan i Caroline Fields, gyffredin mewn mynwentydd, cafwyd bod lle Ar ddydd Sadwrn, Ebrill y 5ed yng Linton, Lôn Glanfrêd sydd wedi derbyn bellach i osod “englyn” i goffau eu teuluoedd Nghapel Rehoboth, Taliesin, priodwyd llawdriniaeth mewn Ysbyty yng Nghaerdydd. ar y meini. Gwenan Angharad Jones, merch ieuengaf Adroddodd nifer o englynion a Dilwyn a Carys Jones, Tal-y-bont ac Croeso adre i Morfudd Clark, Bronceiro, ar barddoniaeth ac ambell hanesyn oedd yn Aled Rhys Jones, mab hynaf Sylvia a’r ôl derbyn triniaeth yn yr ysbyty. Yr ydym yn gydnaws a’r farddoniaeth gan gyfeirio diweddar Rhodri Prys Jones, Waunfawr, dymuno llwyr wellhad. yn fynych at fynwent Genau’r-glyn gan Sir Gaernarfon. Mae Gwenan yn wyres wneud ambell sylw diddorol yn deillio o’r i’r diweddar William Llewelyn a Marion Eglwys San Mihangel Llandre wybodaeth a gynhaeafodd oddi yno. Edwards, Bron Rhiwel, Llandre. Pob Aeth gam ymhellach i sôn am waith dymuniad da i’r ddau. Rydym yn llawenhau wrth ddeall fod y Ficer Y beirdd oedd wedi dychmygu am bersonau Parchg Brian Thomas yn ôl gartref ar ôl derbyn yn siarad o’u beddau, megis cerdd Gwladys llawfeddygaeth ddargyfeiriol pumplyg y galon Rhys (W J Gruffydd), a Lleisiau’r Fynwent nghwmni Wynne Melville Jones. yn Ysbyty Treforus. Dymuniad pawb yw iddo gan yr un awdur. Soniodd hefyd am gerrig gael adferiad llwyr beddau y bu rhaid eu newid oherwydd Te Bethlehem pwysau ar y teuluoedd nad oedd yn hapus ar Yn y cyfamser fe fydd y cyn-archddiacon, yr linellau a dorrwyd ar y cerrig, megis ar fedd Nos Wener, Mehefin 6ed roedd hi’n noson Te Hybarch Hywel Jones yn cymryd gofal o’r tair William Gruffydd, yr Hen Barc. Y llinellau Bethlehem, ac fel arfer roedd gwledd o fwyd Eglwys - Llandre, Llangorwen a Thal-y-bont yn tramgwyddus oedd “Mae rhywbeth bach yn wedi ei pharatoi dan gyfarwyddyd Gwenda ystod ei adferiad. poeni pawb/Nid yw yn nef ym mhobman”, James, arolygydd yr Ysgol Sul. Agorwyd y sy’n cychwyn y gân “Defaid William Morgan”. noson drwy weddi gan y gweinidog, y Parchg Cydymdeimlad Newidiwyd y gair cyrch ym meddargraff Wyn Rh, Morris. Pan oedd y bwyd wedi’i glirio Ceiriog iddo ef ei hun, sef “Carodd fir/carodd a’r llestri wedi’u golchi tro ein gãr gwadd Estynnwn ein cydymdeimlad â Mrs Dorothy fyw’n naturiol” i “carodd feirdd/carodd oedd hi i roi ei anerchiad. Wrth gyflwyno Bell, Llwyn Onn, a’r teulu, ar farwolaeth ei gãr, fyw’n...” Nid oedd y Methodistiaid lleol yn Gwyn Jones, Llys Maelgwyn, soniodd Gaenor Derek, a fu farw yn sydyn mis diwethaf. hapus gyda’r gwreiddiol! Ni chaniataodd yr Hall am ei ddiddordeb dihysbydd mewn awdurdodau eglwysig i’r llinell “I told you I was pobl, ei gymwynasgarwch a’i ddyfalgarwch ill” i fynd ar garreg fedd Spike Milligan chwaith. yn trefnu casgliad Cymorth Cristnogol yn Gorffennodd drwy adrodd penillion i Eglwys yr ardal bob blwyddyn; cyfeiriodd hefyd at Llanfihangel Genau’r-glyn a gyfansoddwyd ei ddarllengarwch a’i wybodaeth eang am gan y Parchg Isaac Williams, gãr a anwyd yn bynciau’n amrywio o wyddoniaeth a hanes at Cwmcynfelyn, Clarach, ac a fu yn gydymaith athroniaeth a barddoniaeth Saesneg. i Newman, Keble a Gladstone yn Rhydychen. Yn ystod araith eang-ei-chwmpawd, yn llawn Mae’n debyg bod rhai o deulu Isaac Williams gwybodaeth a hiwmor, cawsom ein cyfareddu wedi eu claddu yno, a hynny cyn codi eglwys gan fân hanesion a gwybodaeth sylweddol Llangorwen ym 1841. am Abraham Lincoln, Oliver Cromwell, yr Fe fydd ‘na groeso i’r aelodau yn y cyfarfod Anghydffurfwyr Cynnar, a chyfundrefn nesaf a fydd yng nghartref Alan Millichamp i amaethyddol y mân rydd-ddeiliad, ymhlith weld Rheilffordd Fach Lôn Glanfrêd ar y 26ain o pethau eraill, a’r cyfan yn tarddu o’i gof - gydag Fis Mehefin, yn yr hwyr. ambell i gip ar y nodiadau a gadwai yn ei boced! Yna ar yr 31ain o Orffennaf fe’n gwahoddir Ochr yn ochr â hyn i gyd cawsom gyfle i ddod Trefor Jones, Llandre, Llywydd Etholedig Cymdeithas i Ganolfan yr Urdd yn yng i nabod y siaradwr ei hun yn well, dyn a fu Gwartheg Duon Cymreig Llun: Anthony Mosley 8 Y TINCER MEHEFIN 2008

MADOG, DEWI A CEFN-LLWYD Madog fyw am gyfnod byr dros Priodas 2.00 yr haf o Aberystwyth i Gorffennaf Llwyn Hudol, Cefn- Ar ddydd Sadwrn, Mai’r 6 llwyd. 17eg, priodwyd Prys, mab 13 D Harding Rees ieuengaf Thomas ac Elwyna 20 Bugail Gwellhad buan Davies, Fferm Tyncwm, 27 Capel Dewi â Heledd, Anfonwn ein merch Howard a Carol Awst dymuniadau gorau i Mrs Mitchell, Cae Glas, Llanllwni. 3 Eirlys Reeve (Ysgubor Cynhaliwyd y gwasanaeth 10 Huw Roderick Newydd gynt) sydd ar yng Nghapel Carmel, 17 hyn o bryd yn Ysbyty ac fe’i gweinyddwyd gan 24 Lewis Wyn Daniel Watford, Llundain. y Parchedig Nicholas Bee. 31 Arwyn Pierce Mae‘n tanysgrifio ac yn Cynhaliwyd y brecwast ddarllenydd cyson o’r priodas yn Nhyglyn Aeron. Medi Tincer Bydd y ddau ohonynt yn 7 Tecwyn Jones ymgartrefu yng Nghoedllys, 14 Bugail Cydymdeimlad Llanilar maes o law. Bu 21 Bugail Heledd a’r teulu yn byw 28 John Pinion Jones Estynnwn ein yng Nghapel Bangor yn yr cydymdeimlad â 80’au cyn symud i Ffordd Croeso Cledan a Gwen Jones, y Gogledd, Aberystwyth, Tñ Mawr a Mr a lle bu ei rhieni’n byw tan Croeso i Manon Foster Mrs M Butler, Foel iddynt symud i Lanllwni Evans a Geraint Phillips Gastell, Caerfyrddin, fis Chwefror y llynedd. a’r meibion Sion a o golli perthynas yn Dymuniadau gorau i Heledd Iestyn sydd wedi dod i ddiweddar. a Prys. ABER-FFRWD A Argraffu 5-lliw CHWMRHEIDIOL a gwasanaeth di-ail: Diolch Amgueddfa. Cawsom bryd o fwyd yn y Clwb Golff yng Nghapel holwch Paul am bris Dymuna Dylan a Eirian Jenkins, Bangor. Diolchodd Beti Daniel yn Tyncastell, Pontarfynach, ddiolch fawr iawn i Amanda Burton ac ar [email protected] yn fawr iawn am y cardiau, Ann Ellis am drefnu y noson ac i anrhegion a’r dymuniadau bawb am eu cydweithrediad yn gorau a gawsom ar achlysur ysod y gaeaf, yna trosglwyddodd genedigaeth ein merch, Elain yr awenau i Nancy Evans, Ty- Grug. poeth. Edrychwn ymlaen yn awr am y tymor nesaf. Pen blwydd arbennig Gyrwraig newydd! Dymniadau gorau i John Lewis, Dolgamlyn, a ddathlodd ben Llongyfarchiadai i Ellie Doidge, blwydd arbennig ym mis Mai. Caegynon, ar basio ei phrawf gyrru yn ddiweddar. Cymer ofal! Brysiwch wella Croeso Cafodd Ann Ellis, Hywelfan, anffawd yn y dref a bu mor Croeso i Jenny Hall i fyw i anffodus a thorri ei braich ond Llainfach, Aber-ffrwd. Ganwyd mae yn gwella yn foddhaol iawn Jenny yn Aberystwyth ac mae erbyn hyn. wedi penderfynu dcyhwelyd i fyw i’r ardal ar ôl treulio nifer o Urdd y Benywod flynyddoedd yn Lloegr.

Gorffennwyd y tymor eleni Genedigaeth eto gyda trip i Amgueddfa y TALYBONT CEREDIGION SY24 5HE Dref. Cawsom sgwrs ddifyr Croeso arbennig iawn i Gwenan iawn gan Jezz Danks ac yna Mai, merch fach gyntaf i Gareth 01970 832 304 buom yn crwydro o amgylch yr ac Alice, Tñ Capel, Aber-ffrwd. [email protected] www.ylolfa.com Y TINCER Y TINCER MEHEFIN 2008 9

Cyngor Cymuned Tirymynach

Cyfarfu’r Cyngor ar nos Iau angen reflectors ar y rheiliau ger 15 Mai pa bryd y cynhaliwyd Ysgol Rhydypennau yn dilyn y Cyfarfod Blynyddol yn cwynion bod cerbydau yn dod Neuadd Rhydypennau o dan ar eu gwarthaf yn sydyn yn y lywyddiaeth y Cyng. John nos. Mae drain hefyd yn tyfu Evans. Estynnodd groeso i’r dros seti mewn nifer o fannau yn Cynghorydd Paul Hinge, sef y gymuned, ond yn ôl y Cyngor Cynghorydd Sir a etholwyd Sir rhaid eu gadael hyd nes bydd yn aelod dros Gymuned yr adar wedi gorffen nythu. Tirymynach yn ddiweddar. Ni Mae’n amlwg yng ngolwg ddaeth neb o drethdalwyr y rhywrai bod adar yn bwysicach Gymuned i’r cyfarfod. na pherson yn niweidio ei lygad, Yn ei adroddiad am y ac efallai golli golwg. Ac eto, go flwyddyn, dywedodd y brin fod adar yn nythu ar ymyl y cadeirydd y Cyng. John Evans ffordd fawr heddiw! mai un o brif ddigwyddiadau’r Vernon Jones yn cyflwyno rhodd i Mrs Mary Thomas mewn cyfarfod diweddar o Addawodd y Cynghorydd Sir, flwyddyn yn hanes y Cyngor Gyngor Cymuned Tirymynach i gydnabod ei gwasanaeth fel Clerc am dros ugain y Cyng. Paul Hinge y bydd ef yn oedd ymddeoliad Mrs Mary mlynedd. gwneud ei orau i ymgodymu a Thomas fel Clerc y Cyngor phroblemau yn y gymuned, ac wedi dros ugain mlynedd o mis Mai o’r Cyngor. Yma eto drefn o gyfethol yn y cyfarfod ymhen pedair blynedd byddant wasanaeth. Roedd y Cyngor diolchwyd i Mrs Shân Hayward nesaf. yn gwybod “That Hinge is my eisoes wedi cydnabod a Mr Gwynant Edwards sydd Cynllun Datblygu Lleol name”. Y cyfarfod nesaf ar 26 gwasanaeth clodwiw Mrs wedi ymddeoli fel cynghorwyr, - Llangorwen. Mae’r sefyllfa Mehefin. Thomas i’r ardal ac roedd am eu gwaith cydwybodol ar y ynglñn â’r darn tir a ddynodwyd hi’n addas i wneud hynny Cyngor am nifer o flynyddoedd. ar gyfer man chwarae yn dal i yn y cyfarfod blynyddol Hefyd penderfynwyd anfon beri ansicrwydd, ond gobeithir hefyd. Priodol oedd hi hefyd llythyr at Mr Penri James yn dod i ddealltwriaeth gyda’r i gyfeirio at ymddeoliad dau gwerthfawrogi ei waith caled perchennog, Mr S Crane yn fuan. o’r Cynghorwyr sef Mrs Shân dros y gymuned ac am bob Mae Arriva yn hysbysu’r Hayward a Mr Gwynant cymorth i’r Cyngor dros dymor Cyngor y byddant “yn meddwl” Edwards, y ddau wedi rhoi hir. am fannau aros ger Afallen blynyddoedd helaeth o Roedd nifer o eitemau yn codi Deg, yn dilyn cwynion bod yr wasanaeth. o’r cofnodion, rhai heb symud henoed yn gorfod cerdded i lawr Wrth ddiolch i bawb am bob ymlaen ers deufis bellach. i Dregerddan er mwyn dal y bws cymorth a chydweithrediad Doedd dim ateb wedi dod i Aberystwyth. yn ystod y flwyddyn, ac wrth parthed y goleuadau yn Stryd Cynllunio. Newid defnydd groesawu’r clerc newydd, Blaenddol a mynedfa Cartref cegin ac ystafell fyw preswyl y Parchg Richard Lewis i’w Tregerddan, na gwelliannau i fusnes bwydydd i fwyta swydd, diolchodd hefyd yn ffordd Bow Street - Clarach. allan yn Pendre, Pen-y-garn gynnes i Mr Penri James y Nid oedd unrhyw ymateb i’r - wedi ei ganiatáu. Newid cyn-Gynghorydd Sir, am ei ymholiad am gynllun gwella’r defnydd Sied yn Bryncarnedd ffyddlondeb i gyfarfodydd ffordd fawr Bow Street / Dolau - wedi caniatáu. Ceisiadau Tirymynach ar hyd y / Maesnewydd, penderfynwyd newydd: Gosod ceblau ffeibr blynyddoedd ac am ei gymorth gofyn i’r Aelod Seneddol i optig o dan y ddaear rhwng MynachHandyman parod, a’i ymroddiad llwyr bob ymyrryd yn y mater hwn. Campws Pen-glais a Champws (D.M.Williams) amser. Parhau heb ei osod y mae IGER yn Gogerddan - dim Ail etholwyd y Cyng. arwydd ar ben ucha’r Lôn Groes, gwrthwynebiad. TorriPorfa a Gwasanaeth Garddio, John Evans yn gadeirydd ond deallir bod swyddog wedi Derbyniwyd nifer o am y flwyddyn gyfredol, bod i olwg yr arwydd presennol, ohebiaethau oddi wrth Peintio,Teilio, DIY a manion waith a’r Cyng. Owain Morgan yn a dweud bod y ddau bolyn yn wahanol asiantaethau yn eraill o amgylch y ty^ is-gadeirydd. Etholwyd y dal yn ddiogel. cynnwys Un Llais Cymru yn Disgownt i bensiynwyr canlynol ar wahanol bwyllgorau Yn dilyn etholiad 1af Mai, cyhoeddi’r Cyfarfod Blynyddol yn y Gymuned. Pwyllgor hysbysir bod lle i ddau yn Llandrindod. Y Clerc i Ffoniwch ni yn gytaf ar Cae Chwarae Rhydypennau: gynghorydd eto ar Gyngor gynrychioli’r Cyngor. Cyng. Harri Petche; Neuadd Tirymynach. Penderfynir ar y Derbyniwyd awgrym bod 01970881090 / 07792457816 Rhydypennau: Cyng. Heulwen Morgan; Henoed Llandre a Bow Street: Cyng. Heulwen Morgan; Cyfeillion Cartref Tregerddan: Cyng. John Evans; Pwyllgor Un Llais Cymru: Cyng. Owain Morgan; Llywodraethwyr Ysgol Rhydypennau: Cyng. Gwynant Phillips Derbyniwyd y Fantolen Ariannol fel un gywir ynghyd â chofnodion cyfarfod blynyddol 2007. Wedi cau’r cyfarfod uchod aed ymlaen i ddelio â materion 10 Y TINCER MEHEFIN 2008

Cyngor Cymdeithas Melindwr

Cofnodion cyfarfod y Cyngor does dim dyddiad pendant eto. Childline Cymru; Nyrsys canlynol: a gynhaliwyd ar nos Iau, 17eg Macmillan ac £250 i Eisteddfod · Fe wellodd y cyfathrebu Ebrill 2008, yn Neuadd Pen- Cynllun Datblygu Lleol Genedlaethol Yr Urdd Sir ac amserlen ein cyfarfodydd llwyn, Capel Bangor am 7.30p.m. Ceredigion: Adroddodd y Ceredigion 2010. i gyd-fynd a cheisiadau Cyfarfu’r Cyngor, gydag clerc bod cyfnod ymgynghori cynllunio sy’n digwydd yn wyth o gynghorwyr yn yn gorffen ar 2il Fai 2008. Tynnwyd sylw at y materion ystod mis Awst a Rhagfyr. bresennol, gan gadeiryddiaeth Penderfynwyd rhoi safleoedd canlynol y dylid rhoi sylw · Fe wellodd y cyfathrebu Elizabeth Collison a’r clerc posibl fel mannau i’w datblygu iddynt a/neu dwyn sylw’r gyda swyddogion y Cyngor a Mr Henry Drake, Rheolwr yn yr ardal. awdurdodau perthnasol: Sir ac asiantaethau eraill Rhanbarthol Cymru a’r Golau ar riw Bryn e.e. Asiantaeth Cefnffyrdd, Gorllewin o E.ON. Pant Mawr- Aber-ffrwd: Melindwr ymlaen trwy’r nos ac mae’r A44 o Oginan i Cofnodion: Cyflwynwyd a Adroddodd y clerc ei bod wedi a lamp Cwmbrwyno ddim yn Flaengeuffordd wedi derbyn chadarnhawyd cofnodion mis derbyn ymateb o’r Cyngor Sir gweithio. arwyneb newydd i’r ffordd. Mawrth 2008. a bydd arwyddion yn cael ei Mae coeden Llwynteg angen · Gwellodd cyfathrebu gyda’r gosod yn y dyfodol agos. ei thorri achos mae’n dal yn etholwyr trwy gyhoeddi MATERION YN CODI anodd gweld allan i’r ffordd enwau’r cynghorwyr Cymuned Llwybrau E.ON: Cyflwynodd Cyfarfod Swyddfa Bost: fawr. ar wefan newydd cymuned Mr Henry Drake yr hyn sy’n Adroddodd y Cynghorydd Dãr ar arwyneb ffordd Capel Bangor digwydd yn E.ON ar hyn o Brython Davies ar gyfarfod ar bwys Tñ’r Gof yng -cyfeiriad http:// bryd ac mae’n ymwybodol Swyddfa Bost yn Nghwmrheidol. capelbangor.pumlumon.org.uk o’r llwybrau ac maent yn a fynychodd yn ddiweddar. · Gweithiwyd gyda swyddog delio â hwy. Yr unig broblem Nododd y Cynghorydd Sir y Diolchodd y clerc i’r rhanbarthol o Un Llais Cymru, yw mai ychydig o’r tir maent byddai fan y Swyddfa Bost yn Cynghorydd J.Eilir Morris fe fynychwyd cyfarfodydd yn berchen arno. Nodwyd gorffen ymweld â phentref am ei wasanaeth i’r chwarterol o Un Llais Cymru. wrth Mr Drake bod angen Capel Bangor yng Ngorffennaf Cyngor Cymuned dros y Derbyniwyd cyngor ar cywiro’r fainc ar lwybr E.ON. 2008 ond gobeithio y bydd blynyddoedd. Fe ategwyd hyfforddiant i’r clerc, swydd Nododd Mr Drake nad oes rhyw gytundeb gyda’r neuadd hyn gan Gadeirydd y Cyngor ddisgrifiad i’r clerc a chafwyd dim ‘Funday’ yn digwydd ynglŷn â lleoli’r Swyddfa Bost Cymuned ynghyd â’r eglurhad ar broses o gwyno i’r eleni. Ar hyn o bryd maent yn yn y neuadd. Cynghorydd Sir Fred Williams. Ombwdsmon. newid gatiau/ffens o Aber- Ffordd Pisgah: Adroddodd · Cynhaliwyd cyfarfod ffrwd i Gwmrheidol i fod yn y clerc ei bod wedi derbyn gyda’r swyddog heddlu fwy addas i weddu gyda’r ymateb o’r Cyngor Sir. CYFARFOD BLYNYDDOL cymunedol a chymerwyd amgylchedd. Diolchodd y Cynhaliwyd Cyfarfod Blynyddol rhan yn yr ymgynghoriad ar Cynghorydd Elizabeth Collison Cyflwynwyd canlyniadau Cyngor Cymdeithas Melindwr flaenoriaethau heddlu yn yr i Mr Henry Drake am ymweld ceisiadau cynllunio canlynol yn Neuadd Pen-llwyn, Capel ardal. â’r Cyngor. o’r Cyngor Sir: Bangor ar y 15fed Mai · Gofynnwyd cwestiynau · A070565 Codi annedd yn i’r swyddogion o Lywodraeth Person Gwybodaeth: Nha n y Coed, Aber-ffrwd. Yn bresennol roedd Y y Cynulliad sy’n gyfrifol am Adroddodd Cadeirydd y · A080149 Gwaith trosi ac Cynghorwyr Bethan Bebb, gais cynllunio arfaethedig Cyngor Cymuned bod gwaith adnewyddu i’r llofft i ffurfio Wynne Jones, Arnold Evans, parc busnes. Dangoswyd da iawn wedi cael ei gwblhau 2 stafell wely yng Ngolygfa’r Gareth Daniel, Aled Lewis, ein pryderon am yr effaith gyda’r Cynghorydd Wynne Cwm, Goginan, Aberystwyth. Ceredig Williams, Richard ar yr amgylchedd ar yr afon Jones Edwards, Dafydd Fryer, Rhodri Rheidol. Fe ofynnwyd iddynt Awdurdodwyd talu Shaw Davies (Cyngor Ceredigion) beth fydd manteision i’r ardal Ffordd Blaengeuffordd i & Sons Ltd £198.27 am lyfr a’r Clerc.. Derbyniwyd o gael cais parc busnes i’r Oginan: Adroddodd y clerc cofnodion a llyfr cofnodion ymddiheuriadau oddi wrth: Y gymuned. nad oedd ymateb wedi dod o’r ariannol. Cynghorwyr Elizabeth Collison · Gwrandawyd ar y Cyngor Sir. a Brython Davies. gwrthwynebiadau i’r cais Ceisiadau Ariannol 2007/2008: cynllunio arfaethedig am barc Glanhau Cabanau Bws: · Penderfynwyd cyfrannu Doedd dim modd darparu busnes oddi wrth etholwyr yr Adroddodd y clerc bod £200 yr un i’r canlynol: cyfleuesterau cyfieithu ardal. Maureen Dodd wedi bod Papur Bro Y Tincer; Cronfa am resymau personol y · Gofynnwyd i’r cyngor Sir mewn cysylltiad ond mae Adeiladau Capel M.C. Pen- cyfieithydd. i ddileu penderfyniad ar y angen i’r clerc i ofyn pwy sy’n llwyn; Sioe Capel Bangor a’r Cyflwynwyd a cais cynllunio uchod hyd nes gyfrifol am archebu paent ac Cylch; Neuadd Eglwys Dewi chadarnhawyd cofnodion bod cyfarfod safle a chyfarfod ati. Sant, Capel Bangor; Neuadd Cyfarfod Blynyddol 2007 y cyhoeddus yn cael ei gynnal Bentref Pen-llwyn; Ysgol Cyngor. rhywbryd ar ôl 1af Fai 2008. Arwyddion Cyflymder: Gynradd Penllwyn, Merched y · Cyflwynwyd safleoedd Adroddodd y clerc ei bod Wawr Pen-llwyn. Adroddiadau posib i’w hystyried ar gyfer wedi derbyn ymateb oddi · Penderfynwyd cyfrannu Cynllun Datblygu Lleol wrth Gyngor Sir Ceredigion £50.00 yr un i’r canlynol: i.Cadeirydd y Cyngor Ceredigion 2007-2022 sef a phenderfynwyd y byddai’r Clybiau Ffermwyr Ifanc Darllenwyd adroddiad y safleoedd yng Ngoginan a clerc yn cysylltu gyda Rachel Ceredigion; Sefydliad Ymchwil Cadeirydd - Elizabeth Collison- Chapel Bangor ar gyfer tai, Thomas i estyn 30mya cyn y y Galon Cangen Aberystwyth gan y Cynghorydd Dafydd posibiliad ar gyfer ysgol ardal farchnad yng Ngelli Angharad. a’r Cylch; Cruse Ceredigion Fryer. a maes chwarae, a chynllun – cymorth i’r galarus; Gofal rhwystro gorlif. Parc Busnes Capel Bangor: Marie Curie. Yn ystod y flwyddyn sydd · Dechreuwyd casglu Adroddodd y clerc bod · Penderfynwyd cyfrannu wedi pasio mae Cyngor gwastraff ailgylchu yn cyfarfod cyhoeddus yn mynd i £50.00 yr un i’r canlynol: Cymuned Melindwr wedi Blaengeuffordd ym mis Ebrill ddigwydd ar yr ôl etholiad ond Sefydliad Aren Cymru; llwyddo yn y meysydd 2008. Y TINCER MEHEFIN 2008 11

TREFEURIG · Bu i E.ON wella y llwybr Lansiad Bowlio Dan Do cyhoeddus o amgylch llyn Cwmrheidol. Yn ddiweddar, diolch i · Bwriedir cwblhau gwaith grant o £950 gan Sports Lot angenrheidiol ar gabanau , a ddefnyddiwyd ar bysiau gan ddefnyddio gyfer prynu matiau a pheli cynllun drwgweithwyr yn bowlio, lawnsiwyd Bowlio y gymuned i ddigwydd yn dan do yn Ysgol Trefeurig. ystod Mai 2008. Daeth y Swyddog Datblygu Chwaraeon, Steve Jones i’r Gwaith sydd angen sylw lansiad i ddymuno’n dda inni pellach yn ystod 2008-2009: gyda’r prosiect ac i ymuno · Paratoi cynllun datblygu mewn noson wych o hwyl a cymunedol ar ôl ymgynghori chymdeithasu, gyda dros 30 o gyda’r etholwyr. aelodau’n bresennol i gefnogi’r · Gwella’r cyfathrebu gyda’r digwyddiad. etholwyr trwy ddefnyddio’r Rhoddodd Mr Wyn Hughes, wefan i gyhoeddi agenda Llangadog, arddangosfa cyngor a rhoi cofnodion addysgiadol ar sut i chwarae’r cyngor arno hefyd. gêm, a goruchwyliodd grwpiau · Angen gwella’r mesurau o’r rhai oedd yn bresennol oedd diogelwch y ffordd ym am roi cynnig ar fowlio. Mae Trefeurig y buont yn gweithio arni mhentrefi Pisgah, Pant-y- Felicity Wills wedi cytuno i drefnu Te hufen a mefus yn ystod y mis diwethaf. Ewch crug A4120, a Goginan, Capel nosweithiau yn y dyfodol. Os i’r wefan i gael y newyddion Bangor a Blaengeuffordd ar oes gennych chi ddiddordeb Cynhelir Te Hufen a Mefus yn diweddaraf am ddigwyddiadau yr A44. Mae angen gosod cysylltwch â Fil ar 828677. hen ysgol Trefeurig, prynhawn lleol a datblygiad yr ysgol fel rhwystrau a gosod arwyneb Roedd y noson hefyd yn gyfle Sul 22ain o Fehefin rhwng tri a canolfan gymunedol newydd o Bant-y-crug i i John Nelson a Trefor Davies i phump o’r gloch, i godi arian ar www.ysgoltrefeurig.org.uk Pisgah. gyhoeddi lansiad gwefan Ysgol gyfer elusen Marie Curie. · Angen darparu llwybr addas i’r ysgol o Blaengeuffordd. · Sicrhau bod blaenoriaeth i gael safleoedd pasio ar riw Gwarallt.

I orffen fe hoffwn ddiolch yn fawr i’r cynghorwyr am eich amser a’ch cefnogaeth yn dod i’r cyfarfodydd cyngor yn fisol a’r cyfarfodydd allanol eraill pan fo galw arnoch. Yn ogystal, fe hoffwn ddiolch yn fawr i Miss Meinir Evans, ein clerc, am ei gwaith caled a’i hymroddiad yn ystod y flwyddyn galed ac am ei chymorth personol mae wedi ei ddangos i mi fel Cadeirydd y Cyngor.

Y Cynghorydd Sir Cyflwynodd y Cynghorydd Rhodri Davies, cynrychiolydd yr ardal ar Gyngor Sir Ceredigion rai o’i ddyheadau am y bedair blynedd nesaf. Bwriedir cynhyrchu cylchlythyr bob chwarter a bwriada gynnal rhyw fath o feddygfa lle bydd yn bosib i etholwyr i alw mewn â’i sylwadau iddo. Y TINCER Ethol Swyddogion Etholwyd y Cynghorydd Dafydd Fryer yn Gadeirydd y Cyngor a’r Cynghorydd Wynne Jones yn is- gadeirydd. 12 Y TINCER MEHEFIN 2008

PENRHYN-COCH Suliau Eglwys Sant Ioan a £117 a godwyd Bydd yna adloniant gan y plant, Gwleidyddiaeth Rhyngwladol. Horeb mewn cyngerdd yn Horeb gyda stondinau amrywiol, a lluniaeth ar Mae Iolo yn fab i Hanna (Huws, Gorffennaf Cantre’r Gwaelod a Gwenno ac gael. Mae ‘na groeso cynnes i bawb. Tyddyn Seilo gynt) a Paul Cheung 6 10.30 Clwb Sul 2.30 Oedfa Annwen Morris. Hoffai’r Trefnydd, Bydd yr elw yn mynd tuag at y a bydd yn cymryd blwyddyn gymun Gweinidog Ceris Gruffudd, a’r Trysorydd, cylch. allan i grwydro’r byd, gan 13 10.30 Oedfa deuluol Gweinidog Eleri James, ddiolch i bawb a fu’n gynnwys China, gan ddechrau yn 20 10.30 Clwb Sul 2.30 Oedfa yng casglu yn y pentref er sicrhau fod Cartref newydd Aberystwyth ym Medi 2009. nghwmni ein cenhades gyswllt casgliad yn digwydd yn y pentref gyda phaned yn dilyn Gweinidog eleni eto. Yn ogystal a’r casglwyr Dymunwn yn dda i’r Parchedigion Urdd Y Gwragedd Sant 27 10.30 Oedfa gymun Gweinidog arferol Gabi Coulter-Brown, Glyn Judith a Wyn Rh. Morris fydd yn Ioan Collins, Mervyn Hughes, Mairwen symud yn yr wythnosau nesaf Awst – ymuno â eglwysi’r dref Jones, Glenys Morgan, Gwenan i’w cartref newydd – Berwynfa, Ar ddydd Sadwrn poeth ar 3 (Seion) Y Parchg Elfed ap Nefydd Pryce, Wendy Reynolds, Wendy Penrhyn-coch. Pan fydd y ffôn y degfed o fis Mai, trefnwyd Roberts Roberts, Elenid Thomas, Ceri wedi ei gysylltu y rhif fydd 820 939 gwibdaith gan Dwynwen Belsey 10 (Bethel) Y Parchg Gwenda Williams – cafwyd cymorth eleni (sef un o aelodau’r Urdd). Cafwyd Richards gan Margaret Lyle a Mair Evans Clwb Cinio Cymuned seibiant canol bore yn y ‘Dyffryn’ 17 (Y Morfa) Y Parchg D. Ben Rees yng Nglan Ceulan, y Parchg Judith Penrhyn-coch ger y Foel, Sir Drefaldwyn, cyn 24 (Seion) Y Parchg Hugh Morris yng Ngarn Wen a Mererid teithio ymlaen i lyn Efyrnwy ble Matthews Jones yn Nolhelyg. Dyma’r dyddiadau dros y treuliwyd rhyw ddwy awr yn y 31 (Bethel) Y Parchg Emyr Gwyn misoedd nesaf – 25 Mehefin, 9 a fangre hardd sy’n gartref i adar Evans Ennill eto 23 Gorffennaf, 13 a 27 Awst, 10 prin o dan ofalaeth y RSPB, ac yn Medi. Cysylltwch â Egryn Evans gyrchfan ar gyfer gweithgareddau Medi Llongyfarchiadau i Carys Mair 828 987 am fwy o fanylion neu i agored. 7 10.30 Clwb Sul 2.30 Oedfa Davies, Aberystwyth – enillydd archebu eich cinio. Yna ymlaen at uchafbwynt y gymun Gweinidog Tlws yr Ifanc yn Eisteddfod daith i Eglwys Santes Melangell 14 10.30 Oedfa deuluol Gweinidog Gadeiriol Penrhyn-coch eleni a’r Ar y teledu ym Mhennant Melangell, nepell o 21 10.30 Clwb Sul 2.30 Oedfa gyda llynedd am ennill Tlws arall – y tro Ben-y-bont-fawr. Eglwys hynafol phaned yn dilyn Y Parchg Peter M. yma Tlws yr Ifanc yn Eisteddfod Yn ddiweddar gwelwyd Lynne a chyrchfan pererinion mewn Thomas Llandudoch dydd Sadwrn Mai 17. Hughes, 47 Ger-y-llan, ar y lleoliad hardd ac anghysbell. Saif 28 10.30 Oedfa bregeth & Clwb Sul rhaglenni Mosgito a Stamina ar yr eglwys o dan fryn coediog Gweinidog Croeso S4C yn siarad am ei gwaith fel mewn cwm distaw a diarffordd lle athrawes dawnsio a ffitrwydd a’r ceir golygfeydd ysblennydd. Fe’n Darn gan fyfyriwr lleol Croeso i Arwyn Edwards o Beulah, pwysigrwydd o fwyta yn iach a croesawyd gan Howard Edwards Ceredigion i 9 Maesyrefail; mae chadw’n heini. (warden yr Eglwys) a thywysodd Dewiswyd darn gan Trystan Arwyn yn fyfyriwr ymchwil ym ni o amgylch wrth adrodd hanes Davies, Glan Ceulan, ar gyfer Mhrifysgol Aberystwyth ac wedi Dymuniadau gorau y lle. O gwmpas yr eglwys y mae cystadleuaeth llefaru unigol cael Ysgoloriaeth ôl-raddedig mynwent o siâp cylch (fel nad Bl 5 a 6 yn Eisteddfod yr Urdd HEFCW (Cyngor Cyllido Addysg Llongyfarchiadau i Katy Evans, oes yna gornel i’r diafol guddio, eleni. Enillodd Oedolion mewn Uwch Cymru) Microbioleg yw ei Bronhaul, ar gael ei derbyn yn ôl y sôn), lle bu claddfa Oes yr Eisteddfod yn 2001 ac eleni bwnc ac mae’n astudio prosesau yn aelod o Heddlu - Efydd, ac yn y fynwent y mae rhai dewiswyd nifer o gynnyrch cysgadrwydd ac egino mewn Powys. Bydd yn cychwyn ar ei o’r coed ywen mwyaf ysblennydd llenyddol buddugol Eisteddfodau’r sborau bacteria a ffyngau gan swydd newydd ar ôl cyfnod o ym Mhrydain sydd yn dyddio’n gorffennol fel darnau gosod. ddefnyddio technegau geneteg, hyfforddiant, fis Mehefin. ôl 2000 o flynyddoedd. Ac wrth ffisioleg a microbioleg clasurol. gwrs cawsom hanes y Santes ei Cymorth Cristnogol Ysgoloriaeth hun. Morwyn ydoedd, a fu’n Cylch Meithrin Trefeurig byw yno yn y seithfed ganrif. Cyfanswm casgliad Penrhyn-coch Llongyfarchiadau i Iolo Cheung, Achubodd Melangell ysgyfarnog eleni yw £1,283.48 – mae hyn yn Cynhelir bore agored gan Gylch Llanfairpwll, ar ennill ysgoloriaeth rhag helgwn Brochwel, Tywysog cynnwys £137.50 a godwyd yng Meithrin Trefeurig fore Mawrth Evan Morgan i ddod i Brifysgol Powys. Nawddsant ysgyfarnogod nghinio’r tlodion a drefnwyd gan 24 Mehefin o 10:30 tan 12:00. Aberystwyth i astudio Hanes a yw Melangell o hyd a bu pererinion yn dod i’r eglwys ers canrifoedd llawer. Ymlaen unwaith eto i Lanrhaeadr- ym-Mochnant lle cafwyd pryd blasus wedi eI paratoi ar ein cyfer yng ngwesty’r Wynnstay. Yna throi tuag adref, dros fryniau’r Berwyn ar noson heulog braf a phawb wedi mwynhau yn fawr iawn. Diolchwyd i Dwynwen am drefnu diwrnod cofiadwy. Eglwys Sant Ioan

Trefnwyd Cinio’r Tlodion gan bwyllgor codi arian yr eglwys fel ei gweithgaredd ar gyfer wythnos Bois yr Iaith? Islwyn o Langwyryfon a Howard o Benrhyn-coch fu wrthi yn symud arwydd uniaith Saesneg ger Pen-cwm a gosod arwydd Cymorth Gristnogol ar Sadwrn newydd sbon yn ei le. Lluniau: Richard Huws 17eg o Fai. Cafwyd cawl a bara yn Y TINCER MEHEFIN 2008 13

neuadd yr eglwys a oedd wedi ei 13, 2008. Ganwyd hi yn y Rhyl ar baratoi a’i weini gan wirfoddolwyr Ragfyr 1, 1928 yn unig ferch i John yr eglwys. Yr elw oedd £135. Edward a Hannah Jones, Brickfield Cynhelir Gãyl Canol Haf gydag Terrace sydd wedi diflannu ers Arddangosfa Blodau a Te Hufen rhai blynyddoedd bellach. Daeth a Mefus (yn ogystal ag atyniadau trallod i’w bywyd yn ifanc - bu ei eraill) ar Sadwrn 21ain Fehefin thad a’i mam farw a’i gadael yn rhwng 3 - 5 y prynhawn. amddifad yn wyth oed. Magwyd Mi fydd arddangosfa blodau’r hi am gyfnod gan ei thaid a’i nain Eglwys ar agor bob dydd hyd ond ar ddechrau’r Ail Ryfel Byd ddydd Gwener y 4ydd o Orffennaf ymgartrefodd gyda chwaer ei mam rhwng 2 - 4 y prynhawn. a’i gãr, Mr a Mrs Robert Edwards, Sisson Street, (Anti Pol i lu o blant Chwaraewraig Brysur ac Yncl Bob). A’r rhyfel ar ei anterth gadawodd yr ysgol yn bedair ar Ar Fai 16 bu Elinor Thorogood, ddeg oed i weithio fel clerc gyda Glan Ceulan, yn cystadlu ym busnes masnachwr nwyddau mhencampwriaethau Seiclo 10 adeiladu a siop nwyddau haearn ac milltir Cenedlaethol Prydain yn y man yn dod yn glerc cyfrifon. yn Swydd Hampshire. Fe Symud wedyn i weithio mewn gwblhaodd y deg milltir mewn busnes offer swyddfa a theipiaduron ychydig dros 25 munud i ennill ynghyd a siop. Yn y cyfnod hwn pencampwriaethau ei grwp oed. roedd Lily yn ymddiddori mewn Hefyd ym Mai fe gynrychiolodd cerddoriaeth a chanu, yn aelod o Cymru ym Mhencampwriaethau Gymdeithas Corawl Y Rhyl a Chlwb Elite Triathlon Prydain yn Miwsig y dref ac yn aelod yng Reading oan orffennodd yn nghapel Wesla Soar. Yno y cyfarfu bedwerydd yn y ras ieuenctid dan â John Ifor Jones a ddaeth yn y man 20 a 18fed overall. Cafodd Elinor yn ãr iddi. Hwnnw wedi derbyn ei noddi gan y cwmni lleol o cytundeb i weithio gyda Swyddfa’r Benrhyn-coch, Fruit Blend, ac mae Post yn Southern Rhodesia am dair yn hynod ddiolchgar i’r cwmni blynedd, ac yno ym mis Hydref 1951 am hyn. y priododd y ddau yn Eglwys yr Alban Salisbury (Horare, Zimbabwe Croeso heddiw) a hynny wedi i Lily deithio ar ei phen ei hun ar fordaith o Croeso i Rheinallt a Sarah i’w Lerpwl i Cape Town ac yna ar y cartref newydd yn 42 Dolhelyg. trên i Salisbury, y daith yn cymryd Thema’r Cylch Meithrin y tymor yma yw ‘Pobl o’n cwmpas’. Mae’r plant wedi tair wythnos - tipyn o fenter. mwynhau dysgu am hyn, gan gwrdd â gwahanol bobl yn yr ardal yn arbennig yr heddlu Neuadd Newydd Y Dychwelyd i Gymru ym mlwyddyn cymunedol a’r frigâd dân. Wnaeth y plant joio cwrdd â’r ddau yn enwedig gweld yr Penrhyn y coroni - 1953 - ac ymgartrefu injan dân a’i chriw yn agos yn hytrach na’i gweld yn gwibio heibio ar frys i ddiffodd tân! unwaith eto yn y Rhyl ac yn y man Bu’r Cylch yn gwneud yn fawr o’r tywydd braf gan gynnwys ymweld â’r ardal a Anfonir holiadur at bawb yn yr llonnwyd yr aelwyd gyda dyfodiad chynnal gweithgareddau y tu allan. Un diwrnod fe fu ar drip o amgylch plwyf Trefeurig. ^ ardal yn fuan. Pwrpas yr holiadur Owain a Gethin. Blynyddoedd Gwnaeth y plant ymweld â cheffylau un o’r rhieni, ty newydd sbon sydd yn cael ei yw rhoi cyfle i bawb leisio eu barn prysur yn magu’r bechgyn ac adeiladu, a hefyd cawsant bicnic yn y parc. Fe wnaeth y plant i gyd fwynhau eu hun yn ar y cynlluniau i gael neuadd ymwneud â theulu estynedig fawr. newydd i’r pentref ac i restru lluosog. Cefnogi John yn ei waith yr hyn a fynnant ei weld yn fel ysgrifennydd Eglwys Carmel, digwydd ynddi. Eisteddfod y Plant, Cymanfa Ganu Gobeithir anfon yr holiadur ym Dyffryn Clwyd, Cyngor Ysgolion mis Mehefin a derbyn yr atebion Sul ac yn y blaen a gweithgareddau’r yn ôl ar 18 Gorffennaf. Wedi Capel ac Ysgol Dewi Sant. John yn coladu’r wybodaeth, fe gyhoeddir cael dyrchafiad i fod yn Bostfeistr y canlyniadau gan yr Is-Bwyllgor Caernarfon, a symud yno yn 1970. a benodwyd gan Bwyllgor y Blynyddoedd prysur eto, y bechgyn neuadd i drafod y mater. yn eu harddegau, ac yn ymroi Ar ôl eu llenwi, gellir rhoi’r i weithgaredd ysgol, paratoi at holiaduron mewn bocsys a arholiadau a phrifysgol ac Owain a’i ddarperir yn Ysgolion Penrhyn- fryd ar fynd i’r weinidogaeth. Capel coch a Threfeurig ac yn Garej Salem yn fwrlwm o weithgareddau Tñ Mawr a’r Swyddfa Bost ym dan weinidogaeth y Parchg Ieuan Mhenrhyn-coch. Gellir hefyd Davies (sy’n garedig iawn yn lenwi’r holiadur ar-lein ar www. cyfeirio at Lily yn ei hunangofiant a trefeurig.org gyhoeddwyd yn ddiweddar Trwy Lygaid Tymblwr - a Gweinidog. Lily Eirwen Jones Cyfnod wedyn yn Aberystwyth a symud i Gaerfyrddin yn 1980 gan Yn dilyn llwyddiant Côr Penrhyn-coch yn yr Eisteddfod leol prynwyd 12 o ffaniau desg Hunodd Mrs Lily Jones, 4 ddychwelyd i Benrhyn-coch ar gyda’r wobr i’w cyflwyno i Ward Meurig, Ysbyty Bron-glais. Yn y llun gwelir Alun Maesyfelin, Penrhyn-coch yn dawel ymddeoliad John yn 1986. John, yr Arweinydd, Staff-nyrs Elaine Elston o Ward Meurig, hefyd Wendy Reynolds a yn Ysbyty Bron-glais fore Sul Ebrill Yr hyn a nodweddai Lily Mair Evans, aelodau o’r côr. 14 Y TINCER MEHEFIN 2008

PENRHYN-COCH (parhad) oedd y gallu i ymwneud â phobl gwrthod gwahoddiad i a’i hanwyldeb yn ei galluogi i wneud ffrindiau a chyfeillion newydd lle bynnag y bu hi’n byw, a’i hiwmor caredig yn amlygu ei hun fel heulwen. Ei haelioni a’i pharodrwydd i gynorthwyo yn ddiarhebol, a hynny a’i dawn fel cogyddes yn amlygu ei charedigrwydd trwy ymddangos ar Question time gyda baratoi cacennau at bob math David Dimbleby o Gaerdydd o achlysuron, wedi’i haddurno oherwydd yr ymrwymiad! yn gywrain at briodasau, pen Fel rhan o’r noson cafwyd blwyddi a digwyddiadau adloniant gan ensemble o bedwar arbennig fel dathliadau o bob lleol o Gôr Ger-y-lli (Ffion Evans, math, rhai ysgafnach at foreau Gwenno Healy, Rhys Hedd a coffi, achosion da, partïon plant, Mari Wyn Lewis) a chôr a pharti fel lluniaeth i rai’n mynychu Sioe llefaru Ysgol Penrhyn-coch. Wrth ac Eisteddfod Penrhyn-coch, ac i gyflwyno eitemau yr ensemble Pwyllgor y wefan – gyda’r Cynghorydd Dai Suter ac Elin Jones. Cefn – Ceris Gruffudd, ffrindiau a chleifion wrth ymweld. talwyd teyrnged i Greg Roberts, William Howells (Gwefeistr), Y Cynghorydd Dai Suter, Emyr Pugh Evans; rhes flaen: Elin A’r ddawn i ymwneud â phobl yn arweinydd Ger-y-lli, gan Emyr Jones, Glenys Morgan (Trysorydd) , Vera Bowen (Ysgrifennydd), Y Cynghorydd Richard amlygu’i hun dros y blynyddoedd Pugh Evans, am roi cyfle cerddorol Owen (Cadeirydd) a Rhodri Francis (Swyddog Cered – sydd yn byw ym Mhenrhyn-coch). trwy ei gwaith gwirfoddol gyda’r i’r ieuenctid. Samariaid a’r Ganolfan Gynghori, Cyfeiriad y wefan yw www. Capel, Ysgol Sul, a Chlwb trefeurig.org ac fe’i sefydlwyd Ieuenctid yng Nghaernarfon. Ac gan Bwerdy Trefeurig, rhan o ar ben hyn i gyd bu’n gweithio i gynllun Pwerdai Ceredigion a Awdurdod Iechyd Gwynedd yn noddir gan Cered a Theatr Felin- ei chyfnod yng Nghaernarfon fach. Cofiwch roi gwybod i’r ac i John Francis a’i Gwmni yng golygydd [email protected] Nghaerfyrddin. am unrhyw wybodaeth am eich Ond daeth afiechyd i’w mudiad, digwyddiadau etc. yr hamddifadu o’r gallu i ymgymryd hoffech eu gweld ar y safle. ag unrhyw weithgaredd tu allan i’w chartref ac er brwydro’n Fel rhan o’r wefan ceir tudalen ddewr tra gallai roedd cymylau ei i’r Tincer – lle gellir darllen y rhifyn hafiechyd yn crynhoi amdani. Bu cyntaf ac ôl-rifynnau diweddar o’r yn yr ysbyty droeon yn y misoedd papur. diweddar a daeth ei phererindod ddaearol i ben ar Sul Ebrill Diddorol oedd clywed fod y 13, 2008 yn Ysbyty Bron-glais. wefan rhwng 4 Mai a 3 Meh wedi Nodweddiadol iddi huno ar y Sul, cael : un a fu mor deyrngar i’w Chapel. 469 o ymweliadau Disgyblion Ysgol Penrhyn-coch Er mor flin ei dyddiau olaf gellir gan 201 o unigolion dweud amdani ‘Cadwodd y ffydd 8, 262 o dudalennau yn Ysbyty Bron-glais, i Menna Roedd y pethau a welsom yn hyd y diwedd’. Cynhaliwyd ei Cafodd Oriel Hugh Jones 606 Jenkins, Maesaleg sydd yn Ysbyty gwneud i ni deimlo ein bod harwyl yn Seion, Baker Street, ar ymweliad Tregaron, hefyd gwellhad buan i mewn gwahanol fyd. Byd o Ebrill 19, 2008 gyda’i gweinidog y ac Oriel Agnes Morgan 419 Ellen Shepherd, Dolhelyg a gafodd lawenydd a hud. Aeth Adrian Parchg Andrew Lenny yn arwain, ymweliad ddamwain pan ar ei gwyliau yn yr Savill, Perchennog y Pentre a thalodd deyrnged ddiffuant Cymdeithasau = 361 Alban ond sydd wedi dod gartref ynghyd a’i wraig a ni o amgylch gofiadwy iddi. Cynorthwywyd Eisteddfod = 334 bellach. tai’r gwahanol gymeriadau sydd gan y Parchg Ddr Geraint Tudur Hanes = 231 yn byw yno. Noson arbennig a’r Parchg Ddr Alun Tudur, Awduron = 194 Merched y Wawr iawn ac i roi diweddglo gwych neiaint iddi, y Parchg Ddr Terry Penrhyn-coch i’r noson cafwyd swper yn y caffi Edwards a’r Parchedigion Irfon Daeth 457 ymwelydd o Brydain gyda Rosa wedi paratoi bwyd Evans a W J Edwards gyda Mr (yn cynnwys 166 o Lundain!) Nos Iau, 8fed o Fai fe aethom ar blasus dros ben i ni. Os am Howard Williams wrth yr organ, 9 o UDA daith dirgel ac wrth fynd ar y bws wyliau arbennig, dewch i aros i a’r chwaeroliaeth yn paratoi 1 o Ariannin (Buenos Aires) i gyfeiriad y de o Aberystwyth Pentre Bach, mae yn lle mor braf lluniaeth i’r galarwyr. Claddwyd ei 1 o Ffrainc (Paris) roedd pawb yn ceisio dyfalu lle at ddant pawb. Diolchodd Mair gweddillion ym Mynwent Cefn- ac 1 o’r Almaen. roeddem yn mynd. Ond yn wir Evans i’r perchennog a phawb am llan, Llanbadarn Fawr. i chi, o’r diwedd cyrhaeddom noson fyth gofiadwy. Gwellhad buan ben ein taith a gweld o’m blaen Wrth gael ein swper fe aethom Gwefan gymunedol Pentre Bach. Roeddem wedi dros beth o fusnes arferol y gangen Dymunwn wellhad buan i’r dod i fyd Sali Mali a Jac y Jwc. ac ethol swyddogion am dymor Lawnsiwyd gwefan gymunedol canlynol: Gillian Dobson, Cae A gan fod y tywydd yn ffafriol 2008/09. Diolchodd ein llywydd newydd plwyf Trefeurig gan Elin Mawr ac i Connie Powell, Glan treuliwyd noson arbennig yn Mair Evans i bawb a fu o gymorth Jones, ein Aelod Cynulliad a’r Ceulan, Mansel Beechey, Y Felin mynd o amgylch pentre a gweld iddi yn ystod y tymor aeth heibio a Gweinidog Materion Gwledig nos a fu yn yr ysbyty yn ddiweddar. pob math o bethau oedd yno i dymunodd yn dda i swyddogion Iau, 15 Mai, yn Ysgol Penrhyn- I June Allsopp, Ger-y-Llan, ddiddori pawb. Nid yn unig yn y tymor sydd i ddod ym mis Medi, coch. Roedd yr Aelod wedi Nan Balfour, Bronheulog sydd wych i blant ond i ni fel oedolion. sef y canlynol: Y TINCER MEHEFIN 2008 15

Llywydd: Mairwen Jones Is-lywydd: Ceri Williams Diaconiaid Horeb Ysgrifennydd: Glenys Morgan Ysgrifennydd Cofnodion: Wendy Mewn oedfa brynhawn Sul Mai Reynolds 4ydd dewiswyd Sandra Beechey, Is-ysgrifennydd cofnodion: Mair Mairwen Jones a Henry Thomas Evans yn ddiaconiaid yn Horeb. Fe’i Trysorydd: Janice Morris neilltuwyd mewn oedfa gymun Is-drysoryddion: Sandra Beechey ar Fehefin 1af. ac Eirlys Davies Y Pwyllgor: Mona Edwards, Glenys Thomas, Mary Thomas, Judith Morris, Mair Evans, Mair Am adroddiad Cyngor Cymuned Trefeurig Jenkins, Margaret Evans gwelir tudalen 20 Gohebydd y Wasg: Mairwen Jones Dosbarthwraig y Wawr: Miriam ein llywydd Mrs Jenny Evitts a’n ac wedi creu dyfais gwacâd sefyllfaoedd anodd. Medrir ei Garratt hysgrifenyddes Mrs Julie James. mewn argyfwng a all helpu pobl defnyddio i symud a thrin pobl Llongyfarchiadau i Wendy Ar Fai 21, cawsom drafod anabl neu analluog, a hefyd y analluog neu anabl, yn cynnwys Reynolds am gael cyntaf yng y gosodiadau fydd yn mynd boblogaeth gynyddol o bobl unigolion trwm hyd at 45 stôn, nghystadleuaeth gwneud o flaen Cyfarfod Blynyddol ordew yn y Deyrnas Unedig ac ar mewn gofod cyfyng neu yn cacennau “Maids of Honor” Cenedlaethol y mudiad y mis draws y byd. yr awyr agored lle na fedrir ac i Glenys Morgan am gael ail nesaf yng nghwmni Mrs Jo Roedd y cystadleuaeth ‘Ffau defnyddio hoist. yng nghystadleuaeth gwneud Davies fydd yn ein cynrychioli Dyfeiswyr’ yn rhan o’r Mis Mae’r sling yn addas ar gemwaith yn Ffair Celf a Chrefft yn y cyfarfod hwnnw. Roedd Amgueddfeydd ac Orielau gyfer gwasanaethau argyfwng, Rhanbarth Ceredigion yn syched arnom ar ôl y drafodaeth 2008 sy’n rhedeg rhwng 1 - 31 darparwyr gwasanaeth meysydd Aberaeron ym mis Mai. Diolch ac yr oeddem i gyd yn barod Mai. Y thema ar gyfer y Mis awyr, rheolwyr cyfleusterau i bawb o’r gangen a gymerodd am ein paned a baratowyd gan oedd syniadau ac arloesedd, a cyhoeddus a’r sector iechyd ran. Yr ydym yn falch iawn fod Mrs Bobby Balfour a Mrs Linda gofynnwyd i’r rhai a gymerodd a gofal cymdeithasol. Mae’r Glenys Morgan un o’n haelodau Evans. Enillydd y raffl oedd Mrs ran yn y gystadleuaeth i cynnyrch yn cael ei dreialu yn rhan o Bwyllgor Celf a Chrefft Julie James. gyflwyno eu syniadau ar gyfer gan Wasanaeth Tân ac Achub Rhanbarth Ceredigion ac am syniadau a dyfeisiadau o Gymru Canolbarth a Gorllewin Cymru y gwaith mae’n ei gwneud. Cymdeithas Ymddeolwyr ar gyfer y dyfodol a fedrai newid ar hyn o bryd, yn ogystal â gan Diolch hefyd i’r rhai a gymerodd Penrhyn-coch bywyd er gwell. frigadau eraill yn Lloegr, yr ran yn chwaraeon MYW yn Beirniadwyd y gystadleuaeth Alban a Gogledd Iwerddon. Ffair Machynlleth ym mis Mai. Dydd Mercher, Mai 8fed, fe gan gynrychiolwyr o ysgol Aeth Dana Thomas, partner Mwynhewch bawb eich seibiant aethom ar drip drwy ffyrdd dylunio cynnyrch Prifysgol busnes Dr Huw Thomas ac hefyd dros yr haf a gobeithio y cawn China, rhai prysur a rhai tawel Morgannwg, Amgueddfa o Benrhyn-coch i Genefa ym weld aelodau newydd ym mis gwledig, diolch i sleidiau a fideo Genedlaethol y Glannau yn mis Ebrill ar gyfer Arddangosfa Medi. Mae croeso i chi gyd Dr Dennis Bates. Diolchodd Abertawe a Swyddfa Eiddo Ryngwladol Dyfeisiadau 2008, ferched ymuno â ni. y Parchedig Livingstone iddo Deallusol y Deyrnas Unedig yng ennillodd y ddyfais fedal efydd am y siwrnai ddiddorol. Dros Nghasnewydd. yn yr arrdangosfa yma. Sefydliad y Merched ein cwpanaid cawsom gyfle i Dywedodd Huw, sy’n Medrir dodi Promove yn Penrhyn-coch fwynhau’r arddangosfa yr oedd dioddef o ddystroffi’r cyhyrau: rhwydd o dan berson analluog Dr Bates wedi ei pharatoi i ni. “Roeddwn i wrth fy modd i sydd ar y ddaear, yn eistedd Dydd Mercher, 23 Ebrill, roedd Enillydd y raffl y mis yma oedd ennill y gystadleuaeth ac yn mewn cadair neu wedi’i gyfyngu Mrs Ann Jones, Cynghorydd y ein cadeirydd Mrs Kathleen hynod falch bod y sling wedi mewn cornel dyn. Mae’r sling yn Ffederasiwn gyda ni a hyfryd Williams. cael ei arrddangos i ymwelwyr rhoi cefnogaeth dda, gan ffurfio oedd gweld y pum gosodiad yn Amgueddfa’r Glannau. Mae sedd gadarn siâp bwced dan yr blodau y llwyddodd i’w creu, a Dyfeisydd yn ennill llawer o bobl wedi sôn pa mor unigolyn. Mae handlenni mewn phob un yn hollol wahanol i’r Cystadleuaeth ymarferol yw’r sling ond mae’n lleoliad strategol ar y ddyfais lleill. Y pum enillydd lwcus oedd Genedlaethol wych derbyn cydnabyddiaeth. “ yn ei gwneud yn bosibl i’w Mrs Liz Lloyd, Mrs Maureen Mae’r Promove yn ei gwneud defnyddio gan ddau neu bedwar Kinninmonth, Mrs Jenny Rees, Cafodd Dr Huw Thomas o yn haws ac yn fwy diogel gweithiwr (neu hyd at wyth ar Mrs Vicki Thomas, Mrs Jenny Benrhyn-coch weld ei ddyfais yn i symud unigolion mewn gyfer unigolion trwm iawn). Evitts a Mrs Bobby Balfour. cael ei harddangos yn Amgueddfa Aethom ni ‘mlaen i edmygu’r Genedlaethol y Glannau yn gosodiadau hyfryd tra’n Abertawe drwy gydol mis Mai ar mwynhau cwpanaid a baratowyd ôl ennill cystadleuaeth i ganfod gan Miss Maragaret Lile a Mrs dyfeiswyr newydd o Gymru. Margaret Evans. Yn ein cyfarfod Canmolwyd Huw am botensial cyntaf ym mis Mai roedd ein masnachol ac ymwybyddiaeth trysorydd Mrs Bobby Balfour yn gymdeithasol ei ddyfais, y ein hannog ni i safio egni a byw Promove Sling. bywyd llai gwastraffus o ran yr Cafodd Huw, sy’n defnyddio amgylchfyd. Bydd ein biliau cadair olwyn, ei ysbrydoli i trydan a nwy yn siãr o fod yn ddylunio’r sling ar ôl i ddynion llai o hyn allan! Roedd gennym tân orfod ei godi o lawr cyntaf lawer i feddwl amdano dros ein adeilad ar ôl i’r lifft dorri. Mae’r paned bisgedi a baratowyd gan gwyddonydd wedi ymddeol 16 Y TINCER MEHEFIN 2008

BOW STREET

Suliau Gorff. - Medi eto. Enillodd y cwmni Dlws Y Garn Coffa Buddug James Jones - cyn 10 a 5 gyfarwyddwr y cwmni, wrth www.capelygarn.org gwrs - yng Ngãyl Ddrama Eisteddfod Talaith a Chadair Gorffennaf Powys yng Nghorwen ddechrau 6 Bugail mis Mai gyda’r ddrama “Dail 13 D Harding Rees Tafol” gan Eigra Lewis Roberts. 20 Bugail Cafodd yr un ddrama y drydedd 27 wobr yng Ngãyl Ddrama’r Groeslon, bythefnos ynghynt, a Awst derbyniodd Sion Wyn Hurford 3 Noddfa 10 - actor ieuengaf y cwmni sydd 10 Huw Roderick ddim ond 7 oed - wobr arbennig. 17 Noddfa 10 24 Lewis Wyn Daniel Hefyd, yng Nghorwen, 31 Noddfa 10 Arwyn Pierce derbyniodd Sion Glyn Saunders Jones dlws y prif actor dan 30 oed Medi am ei ran fel Martin mewn drama Brenda Jones a Shân Hayward yn cyflwyno anrheg bach i John Jones, Gwynfa, ar 7 Tecwyn Jones Bugail arall - “Rhwng Pob Cwgaid” ddechrau Noson Goffi`r Henoed yn Bow Street yn ddiweddar. 14 Raymond Davies - cyfieithiad Emyr Edwards o 21 Bugail ddrama gan Alan Aykbourn. 28 John Pinion Jones Gyda “Rhwng Pob Cegaid” y daeth y cwmni i’r brig yng ngwyl Suliau Noddfa Ddrama Eisteddfod Teulu James, ar y 17eg Mai. 6 2.00 Gweinidog 13 2.00 Y Parch W J Edwards Cipiodd y Cynghorydd Rhodri 20 5.00 Y Parch Ifan Mason Davies Dlws yr Actor/Actores Davies orau dros 25 oed am ei ran fel 27 5.00 Gweinidog. y Gweinydd yn “Rhwng Pob Cymundeb Cegaid”, ac aeth Tlws yr Actor/ Actors Orau dan 25 oed i Rhian Awst Dobson am ei rhan fel Kate yn 3 10.00 Mr Huw Roderick “Dail Tafol”, a derbyniodd Sion 10 10.00 Uno yn Y Garn Wyn Hurford wobr arbennig 17 10.00 Mr Arwyn Pierce arall! 24 10.00 Uno yn Y Garn 31 2.00 Y Parch Llinos Gordon. Mae’r ddrama “Rhwng Pob Fore Sul, Mai’r 18fed, a hithau’n Sul Cymorth Cristnogol, cynhaliwyd oedfa undebol Cymundeb Cegaid” wedi mynd ymlaen i’r rhwng Capel Noddfa a Chapel y Garn yn y Garn, dan arweiniad y Parchedig Wyn Rhys prawf terfynol yn yr Eisteddfod Morris. Ar ôl i blant yr ysgol Sul, ynghyd â’r band pres, gymryd at y rhannau agoriadol, Medi Genedlaethol yng Nghaerdydd cafwyd cyflwyniad gan y Gweinidog ar weithgareddau Cymorth Cristnogol drwy 7 2.00 Gweinidog yn mis Awst, ac fe fyddant yn gyfrwng y dechnoleg ddiweddaraf, gyda Marian Beech Hughes yn rheoli’r cyfrwng. 14 2.00 Gweinidog perfformio nos Fawrth Awst 5ed Llio Penri oedd wrth yr organ. Wedi hynny neilltuwyd i’r festri i fwynhau pryd o fara a 21 5.00 Mr Walford Gealy am 8 o’r gloch yn Theatr Fach y chaws, a oedd wedi ei baratoi gan Dwysli Peleg Williams a’i thim o gynorthwywyr er 28 5.00 Parch Marc Morgan. Maes. budd Cymorth Cristnogol. Dyma rai o’r bobl fu’n cyd-giniawa. Gwasanaeth Diolchgarwch Genedigaeth

Llongyfarchiadau i Mr a Mrs Ken Edwards, Maes-y-garn, a Mrs Mair Davies, Brynsiriol ar enedigaeth ãyr cyntaf, sef Gethin Elis, i Hayley ac Alun yn Nhal-y- bont a brawd i Heledd ac Eleanor. Priodas

Llongyfarchiadau i Gruffudd Jones a Joanna Simkins, 45 Maes Afallen, ar achlysur eu priodas ddydd Sadwrn 7fed o Fehefin yn Eglwys Llangorwen. Licris Olsorts

Daeth cwmni drama Licris Olsorts, sydd a nifer o aelodau o’r ardal, i beth llwyddiant eleni Llongyfarchiadau i dîm pêl-droed Bow Street o dan 13 oed ar ennill y cwpan yng Ngw^yl Pêl-droed Aberaeron yn ddiweddar Y TINCER MEHEFIN 2008 17

Diolch

Dymuna Eunice Davies, 15 Tregerddan, ddiolch o galon i’w theulu, cymdogion a chyfeillion am eu cymorth parod yn ystod ei chyfnod yn ysbytai Bron-glais ac Abertawe, ac ar ôl dychwelyd gartref. Bu’r ymweliadau, y galwadau ffôn a’r cymwynasau yn gysur ac yn galondid. Gwerthfawrogir hefyd ymweliadau’r gofalwyr a diolchir i’r rhai sy’n dod a chinio iddi bob dydd. Cymorth Cristnogol Bow Street a Llanfihangel Genau’r-glyn Priodwyd Mary o Falkirk a Dafydd o Llys Maelgwyn, Pen-y-garn ar £2,043.08 oedd y cyfanswm wrth y cyntaf o Fawrth. Mae Mary yn Rowland Rees, Brysgaga, yn derbyn cloc ar ei ymddeoliad fel trysorydd, am 13 o gasglu o ddrws i ddrws, ac yr gweithio yn Theatr lawwfeddygol flynyddoedd, gyda Chlwb Bridio Gwartheg Duon Cymreig De Cymru oddi wrth Meirion ydym yn diolch i’r mwyafrif Ysbyty Inverness, tra bod Dafydd Botwood, cadeirydd y clwb. Gwelir hefyd Huw Jones, Llety Cynnes, y trysorydd am ymateb i’r alwad, ac yn yn Drefnydd Cynllunio i Gyngor yr newydd. neilltuol felly i’r casglwyr am Ucheldir yn Inverness ac yn gyfrifol eu cyfraniad cwbwl hanfodol. am Ross a Cromarty o Dingwall; Casglodd Miss Meinir Lowry Lochaber o Fort William ac Ynys yng Nghae’r Felin yn ogystal Skye o Portree. Mae’r ddau yn â’i hardal arerfol, a daeth cerdded yr ucheldiroedd ac yn dringo Mrs Carolyn Smith i’r adwy mynyddoedd yn eu horiau hamdden. yn Afallen Deg, a Mrs Beryl Llun: ‘The Write Image’ Fort William. Hughes yn Llanfihangel Genau’r-glyn. Yr ydym yn ddiolchar iawn i’r tair, ac i Mrs ystod yr haf. Pat Davies, Mrs Bet Jones a Mrs Llinos Dafis am eu cyfraniadau Pob dymuniad da hefyd hwythau yn y gorffennol. Mae i’r teulu o 4 Faes-y-garn fy nyled yn fawr iawn, fel arfer, - Dr Thomas Varghese, i Bryn Lloyd, y trysorydd; Mrs Sarah Cherian, Joanna a Mary Thomas, yr arolygydd, a Kripa (merched) sydd wedi Mrs Audrey Williams am gael dychwelyd i Kerala, yn ne- pethau i daflo. orllewin India – lle mae’r merched wedi cael ysgoloriaeth i Rhai o aelodau’r cwmni, gyda’r tlysau a enillwyd eleni. Nid yw Sion Wyn Hurford na’r Cyfranwyd £81.90 mewn fynychu ysgol. Cynghorydd Rhodri Davies yn y llun. oedfa i holl eglwysi’r ofalaeth ac eglwys Noddfa yng nghapel Cyfarchion y Garn, a £163.30 pellach yn Evans, Tan y Foel, Y Lôn Groes eleni eto i wneud y noson yn ystod cinio bara a chaws wedi Dymuniadau gorau am adferiad ar ôl ei ymweliad â ysbyty Bron- llwyddiant mawr. Edrychwn ei drefnu gan Mrs Dwysli llwyr a buan a chofion i’’r glais yn ddiweddar. ymlaen at ein tripiau, diwrnod Peleg Willams gyda chymorth Parchedig R W Jones, Wrecsam, llawn i Llandudno ar Fehefin chwiorydd capel y Garn. cyn-weinidog gofalaeth y Garn a Cydymdeimlwn a Mrs Teresa 11eg a hanner diwrnod i Cafwyd £25 gan ysgol sul y Garn fu’n cael triniaeth yn yr ysbyty’n Livermore a Kenny Sunny Bank Abergwaun i weld “Tapestri a £100 gan ysgol sul Bethlehem. ddiweddar. ar golii ei gãr yn ddiweddar. y Goresgyniad Olaf” yna nôl i Yr ydym yn hynod ddiolchgar Nanhyfer am bryd o fwyd. am y cyfraniadau sylweddol Cerddorol Pwyllgor yr Henoed hyn, sydd yn ychwanegiad Llandre a Bow Street derbyniol tuag at gyrraedd Llongyfarchiadau i Dafydd Rees, cyfanswm terfynol o £2,413.08. Brysgaga, ar ennill yr unawd Cynhaliwyd ein Noson Goffi pres dan 12 oed yn Eisteddfod flynyddol ar noson braf y 23ain Gwyn Jones, Llys Maelgwyn, Genedlaethol Urdd Gobaith o Fai. Croesawodd y Parchg Pen-y-garn. Cymru Sir Conwy. Richard Lewis bawb i’r noson a chyflwynodd ein gãr gwadd, Newid aelwydydd Gwellhad buan sef Mr John Jones , Gwynfa, i agor y noson. Cyflwynodd Dymuniadau gorau i Emyr Croeso adref a gwellhad buan i Mrs Shân Hayward blanhigyn i Dafydd, 13 Maes-y-garn, yn ei Mrs Eunice Davies, Tregerddan, John. ’Roedd y neuadd yn llawn swydd gyda Capita Symonds, ar ôl ei hymweliadau â ysbytyai bwrlwm a bu’r stondinau yn Cwmbrân. Bydd gweddill y Singleton a Bron-glais. brysur iawn gydol y nos. Mae teulu - Awen, Mirain a Saran yn diolch y pwyllgor yn fawr i’r ei ddilyn i’w hardal newydd yn Gwellhad buan hefyd i Mrs Kitty ardalwyr am eu cefnogaeth 18 Y TINCER MEHEFIN 2008

CAPEL BANGOR Cydymdeimlad Priodas Estynnwn ein cydymdeimlad â Mr a Mrs Maldwyn James, Llongyfarchiadau mawr i Afallon, ar farwolaeth chwaer Mr Angharad Rees, merch Mr James - Mrs Ann Elizabeth Davies a Mrs Ieuan a Morwenna ( Nansi ) Cwmllinau, ar Fai 1af. Rees, Bwlch Mawr, Capel Seion a Jonathan Lewis, mab Hefyd, â Mr a Mrs Meic Mrs Heulwen a’r diweddar Collison, Dolcniw, ar farwolaeth David George Lewis, Deiniol, mam Liz - Mrs Glenys Davies Pen-llwyn; ar eu priodas yng Glen Almond Llanbadarn nghapel “Seion”, Capel Seion, Fawr. Bu Mrs Davies farw ar 10ed o Fai. Treuliasant eu yng Nghartref Hafan y Waun, mis mêl yn yr Eidal ac maent Waunfawr, ar y 10fed o Fai. wedi ymgartrefu eisioes Bendith Duw fo ar y ddau deulu. yn Bronllys, Pen-llwyn. Dymunwn i chi eich dau Ysbyty hapusrwydd a dymuniadau gorau am briodas dda, gyda Da yw deall fod Mrs Gwyneth chroeso cynnes iawn i ti Harries, Cefnmelindwr, adref o’r Angharad i Ben-llwyn. ysbyty. Hefyd Mr Elystan Evans, Ardwyn, wedi gwella ar ôl ei salwch.

Dymuniadau gorau i Mr Ross Diochwyd hefyd i’r aelodau am Tomkinson a Mr Meic Bentham, eu ffyddlondeb a’u cefnogaeth. y ddau ar hyn o bryd yn derbyn triniaeth. Hefyd i Mrs Blod Etholwyd y swyddogion Evans, Brynsiriol, sydd wedi canlynol: bod yn ysbyty Bron-glais ac Llywydd: Mary Jones yn disgwyl cael mynd i Ysbyty Is-lywydd: Beti Daniel Davies (Brynmeillion) ac Anne flynyddol. Yn ffodus daliodd y Treforus. Gwellhâd llwyr a buan Ysgrifennydd: Ann James Davies. Enillwyd y gwobrau raffl tywydd yn sych, a daeth tyrfa iddynt hwythau. Is-ysgrifennydd: Ann Louise gan Margaret Stephens a Beti dda i flasu y byrgars a’r selsig. Y Davies Daniel. gwýr oedd yng ngofal y bwyd y Merched y Wawr – Trysorydd: Gwenda Morgan tu allan, a’r diodydd a’r pwdins Cangen Melindwr Is-drysorydd: Glenys Jones Barbeciw yng ngofal benywod yr eglwys Dosbarthydd y Wawr: Angharad y tu fewn i’r neuadd, a rhaid Cynhaliwyd cyfarfod olaf y Jones Cynhaliwyd barbeciw dan dweud fod y dewis o bwdins tymor ar nos Fawrth, 6ed Mai. Gohebydd y wasg: Delyth Davies nawdd yr eglwys, yng yn anhygoel ac yn blasu yn Llywyddwyd gan Eirwen nghyntedd neuadd yr eglwys ardderchog. Tynnwyd y raffl McAnulty. Cafwyd siom nad Yna mwynhawyd cwpanaid ar nos Sadwrn 24ain o Fai, ag cyn mynd adre, ar ôl noson oedd siaradwr y noson wedi o de wedi ei baratoi gan Eirlys sydd erbyn hyn yn weithgaredd lwyddiannus. medru ymuno â ni. Trafodwyd nifer o faterion yn ystod y noson gan gynnwys y daith ddirgel flynyddol a gynhelir eleni ar ddydd Sadwrn, 7fed Mehefin.

Fe’n hatgoffwyd am raglen y flwyddyn a aed heibio gan lywydd y noson a diolchwyd i’r swyddogion presennol am eu gwaith yn ystod y flwyddyn.

Cneifio

Mae amser cneifio y defaid eto wedi cyrraedd. Gweler hen lun gan Mr Glyn Vaughan Maesawel, o weithwyr yn Fuchesgau, , wedi cneifio diadell Rhiwarthen Isaf, yn ôl efallai rywle o’r pum i’r chwech degau, er nad oes dim sicrwydd o’r dyddiad. Yn drist Y rhes flaen : Ieuan Griffiths, Tal-y-bont; Dewi Williams, Maesbangor; Dic James, Tynpwll, a Rhys Jones, Fuchesgau. iawn mae rhan fwyaf ohonynt Yr ail res: Osi Vaughan, Rhiwarthen Isaf; Emlyn Griffiths, Penlan; Tom Howells, Gelli; Jim Jones, Alltygwreiddyn; Dei Jones, wedi ein gadael erbyn hyn. Fuchesgau; Cneifiwr; John Davies, Rhiwarthen Uchaf; Glynne Thomas, Troedrhiwlwba; 2 Gneifiwr; Dei Vaughan, Rhiwarthen Isaf a Dei Stanley Morris a’i fraich ar Rhys Jones. Y TINCER MEHEFIN 2008 19

COLOFN MRS JONES ‘O’R CYNULLIAD’ -

Y mae yna dri pheth sy’n bendant dim. Pan oeddem ni’n blant, yn well o Loegr; - asparagus, nid oedd gan dad a mam gar a ELIN JONES AC celery a mefus ac y mae myfyrio cherdded y cwbl oedd hi. A roedd ar hyn yn rhywbeth a wnaf yr yr ysgol yn bell i blant bach ar Mae wastad yn fe all hyn effeithio amser hon o’r flwyddyn. Dyma, adeg tywydd drwg - a dyna i chi bleser mynychu ar hyfywedd ein mi gredaf, drothwy fy hoff gyfnod arwydd newid byd ynddo ei hun, Sadwrn Barlys yn pentrefi. Yn benodol, i parthed cynnyrch. Amser y ffa pa riant a fyddai’n gadael i’w Aberteifi ac nid oedd rwy’n pryderu’n fawr a’r pys gardd a letus a thatws blant gerdded adref eu hunain eleni yn unrhyw am ddyfodol unig newydd a’r mefus a’r asparagus. heddiw beth bynnag y tywydd? wahanol. Daeth siop y pentref yn Ac fe fydd gennyf domatos gyda - a chyrhaeddem adref yn oer a tyrfa dda i’r dref ar nifer o’r pentrefi sy’n hyn i roi mwy fyth o bleser i mi. llwglyd.A chael dysglaid o botes ddiwedd mis Ebrill wynebu bygythiad Mae’n gyfnod pan yw bwyta iar i gynhesu.Nid bod mam yn i weld yr orymdaith pe byddai’r Swyddfa pump y dydd yn unol ac awgrym cadw ieir ond, pryd hynny, yr ac fe gefais i’r fraint Bost yno yn cau. Er y llywodraeth yn bleser. oedd cymaint o gadw ieir fel bod o gyflwyno tlysau i gwaethaf hyn, roedd yna ddigon o ieir diddodwy ar rai o’r enillwyr. Yn yr un modd, yn dda gweld trigolion mewn Fe ysgrifennodd Marcel Proust gael a digon o bobl i’w prynu fel roedd yn braf gallu agor march- cymunedau ar draws Ceredigion nofel fywgraffyddol o saith y gallech fynd i siop y cigydd a lwybr newydd yn swyddogol yn yn cydweithio i lunio’r achos cyfrol, À la recherche du temps perd phrynu iar i’w berwi.A chofiaf Long Wood, Betws Bledrws, yn dros gadw’r Swyddfa Bost leol ,(Chwilio’r amseroedd coll) sy’n hyd heddiw arogl y potes a’i flas ystod Gãyl y Banc Calan Mai. ar agor. seileidig ar atgofion o’i eiddo a ysgafn gyda sgeintiad o bersli ar Mae atyniadau o’r fath yn dod yn ysgogwyd gan flasau ac arogleuon dop y ddesgil a’i yfed gan glywed gynyddol bwysig er mwyn denu Yn olaf, fe fynychais gyfarfod bwyd. A mae hwn yn gysyniad arogl coginio y bastai neu’r caserol twristiaid i’r ardal yn ogystal ag o Fforwm Ieuenctid Ceredigion cyfarwydd inni i gyd, does bosibl, y byddai mam wedi ei wneud er budd y trigolion lleol, ac rwy’n yn Llanarth yn ddiweddar. fod arogl neu flas rhywbeth gyda’r cig ei hun. falch bod aelodau o’r gymuned Roedd yn galonogol iawn i yn ein hatgoffa o rywbeth a leol wedi dod at ei gilydd i glywed brwdfrydedd y bobl ddigwyddodd inni. Yn bersonol, Heddiw, mae cyn lleied o gadw ddatblygu llwybr o’r fath. ifanc yng ngwleidyddiaeth leol mae’n rhaid i mi gyfaddef fod ieir fel nad wyf wedi medru cael a chenedlaethol ac rwy’n cefnogi hyn yn wir amdanaf fi ac yn gafael ar froilar fy hun er gofyn a Yn Llanddewibrefi, fe ymunais eu safbwynt y dylid lleihau’r arbennig o wir am yr amser gofyn.Ac efallai nad yw hynny yn â gorymdaith brotest o amgylch y oedran pleidleisio. Fe dynnwyd hwn o’r flwyddyn. Er fod gan fy ddrwg o beth. pentref a oedd wedi ei threfnu er fy sylw hefyd at y ffaith bod nhaid fferm gymysg fe dueddai Arferai nain a mam falu ffa coffi mwyn dangos y gwrthwynebiad y bobl ifanc yn credu nad oes i ganolbwyntio ar dyfu llysiau i wneud coffi ond, ar dro, os oedd sydd yn lleol tuag at gynllun y digon o wybodaeth ar wahanol gan werthu yn uniongyrchol i amser yn brin, fe ddefnyddient Post Brenhinol i gau’r Swyddfa systemau gwleidyddol Prydain westai Llandudno a Bae Colwyn. goffi Camp. Ac un o fan bleserau Bost leol a chyflwyno gwasanaeth ar gael yn ein hysgolion. Byddaf Ac mae hyn yn ddylanwad arnaf ni blant oedd cypanaid o Camp a fan symudol yn ei lle. Erbyn felly’n codi’r mater gyda Jane fi hyd heddiw. Dyna i chi blicio bisged lemon puff - ac yr oedd yn hyn, mae’r cyfnod ymgynghori Hutt AC, y Gweinidog Addysg, pys, er enghraifft, arferai fy nhaid well gennym hynny na’r coffi iawn wedi dod i ben a bydd y Post gan fy mod yn awyddus iawn i eu gwerthu wedi eu plicio a a byddaf yn myfyrio ar hynny Brenhinol yn ystyried yr sicrhau bod y genhedlaeth ifanc olygai fod nain a mam a modryb weithiau wrth lenwi fy cafetiere! - holl ymatebion cyn datgan yn cael y cyfle mwyaf posibl i a ni blant yn treulio oriau gyda’n ond pan geisiais o ail fyw’r profiad yn derfynol pa Swyddfeydd ymwneud â gwleidyddiaeth gan gilydd yn eu paratoi. A hyd yn oed un tro, roeddwn yn siomedig gyda Post yng Ngheredigion fydd fod y penderfyniadau sy’n cael rwan, daw’r weithred o eistedd i merfeidd-dra’r blas ac efallai fod yn gorfod cau. Fe fydd colli’r eu cymryd ym Mae Caerdydd a lawr i blicio pys a’r atgofion yn ôl dyn yn gorfod cydnabod weithiau Swyddfa Bost leol yn sicr yn San Steffan yn effeithio arnynt o sgwrsio a chwmniaeth dyddiau nad doeth ailgreu’r gorffennol. ergyd i gymunedau gwledig ac hefyd. euraid plentyndod cyn i angau fylchu a rhwygo’r teulu.

Tatws newydd o’r ardd wedyn. Fe fwytai’r cwbl ohonom datws llaeth drwy’r flwyddyn ac ar hyd ei hoes arferai fy mam gorddi rhyw gymaint er mwyn cael llaeth enwyn. Ond yr oedd blas arbennig i datws llaeth y gwanwyn.A pha well i dorri syched na glasdwr oer? Ac os oedd annwyd yn taro yn y gaeaf, posel llaeth enwyn a llwyaid o driogl amdani! Ond heddiw, nid oes neb yn corddi ac er ei bod hi’n bosibl cael llaeth enwyn wedi ei fagu - cultured? - nid oes iddo na’r blas na’r ansawdd iawn. Arferai mam halltu cig moch hefyd ac er na fum erioed yn hoff iawn o hwnnw, nid oes unrhyw amheuaeth nad oedd y saim yn rhoi gwell blas ar fara toddion na dim a welwch chi heddiw!

Ac erys un atgof yn anad 20 Y TINCER MEHEFIN 2008

Un ‘Clap a Chân’ fach arall Cyngor Cymuned Trefeurig Cynhaliwyd Cyfarfod Lleol yr oedd y Cyngor Sir yn ei Blynyddol Cyngor Cymuned baratoi. Trefeurig nos Fawrth, 13 Wedi hyn etholwyd Mai, yn Neuadd y Penrhyn. Cyng. Richard Owen yn Cadeiriwyd gan y Cadeirydd, Gadeirydd ar gyfer 2008/09, Cyng. Kari Walker, ac roedd a Cyng. Melvyn Evans yn wyth o’r cynghorwyr eraill yn Is-Gadeirydd. Dewiswyd y bresennol ynghyd â’r Clerc a’r canlynol i gynrychioli’r Cyngor Cynghorydd Sir. Croesawyd ar wahanol gyrff: Neuadd y pawb i’r cyfarfod yn arbennig yr Penrhyn, Pwyllgor – Gwenan aelod newydd, sef Trefor Davies Price, Gweithgor – Kari Walker; o Ben-bont Rhydybeddau, a PATRASA, Gwenan Price; llongyfarchwyd Dai Suter ar Cae Chwarae Pen-bont, Trefor ei ailethol yn gynrychiolydd Davies; Grŵp Datblygu Ysgol Trefeurig ar y Cyngor Sir. Trefeurig, Richard Owen; Cartref Cafwyd ymddiheuriadau am Tregerddan, Gwenan Price a Dai absenoldeb gan Melvyn Evans Rees Morgan; Un Llais Cymru, a’r aelod newydd arall, Dafydd Richard Owen a Kari Walker; Sheppard. Penderfynodd y Rhoserchan, Daniel Jones; Y Cyngor nodi ei ddiolchgarwch wasg, Richard Owen. Llun: Marian Delyth diffuant i’r ddau aelod a oedd Yn y cyfarfod busnes a wedi penderfynu peidio ag ddilynodd, nodwyd fod Cyngor Llun disgyblion Ysgol ailgynnig am seddi eleni, sef Ceredigion wedi rhoi Tŷ’r Ysgol, Rhydypennau yn 1983 sydd ar Daniel Huws, Penrhyn-coch Trefeurig, ar werth, a hynny glawr y gyfrol Clap a Chân i Dduw a Merfyn Hughes, , heb roi gwybod ymlaen llaw i’r fu sbardun y rhaglen deledu . Fe welid colli eu Grŵp Datblygu nac i’r Cyngor yn ddiweddar Lle Aeth Pawb. profiad a’u gwybodaeth helaeth Cymuned. Roedd y Cyngor o’r Yn y llun gwreiddiol enwau’r am yr ardal. Bu Daniel Huws farn fod hyn yn ymddygiad disgyblion oedd: Elin Jenkins, ar y Cyngor ers 1967 a Merfyn annerbyniol iawn, a chytunwyd Caren Williams, Iola Hughes, Hughes ers 1992. i gefnogi’r Grŵp Datblygu yn eu Siân Evans, Carys Roberts, Mair Yn ei hadroddiad am y protest i’r Cyngor Sir. Thomas, Mared Jenkins, Ioan flwyddyn nododd y Cadeirydd Nodwyd fod rhai o drigolion Evans ac Aled Jones. fod y llwybr diogel i Ysgol Cwmerfyn wedi ysgrifennu Mewn pum mlynedd ar hugain Penrhyn-coch drwy’r cae at y Cyngor ynglŷn â’r sied y bu llawer tro ar fyd. Mae Elin chwarae wedi’i gwblhau, bwriedid ei chodi ar dir Banc Hywel a fu’n byw yng Ngwlad ac roedd gobaith am gael Llety Spence. O ystyried maint y Thai am rai blynyddoedd yn goleuadau ar ei hyd yn y fferm, roedd hi’n anodd gweld byw ac yn gweithio bellach yng dyfodol. Hefyd roedd y gwaith bod angen sied fawr arall ar Nghaerdydd yn ogystal â bod yn adfer ar Simnai Cwmsymlog gyfer offer. Penderfynwyd brysur fel mam. Bu Aled Jones wedi’i orffen, a byrddau pasio’r neges ymlaen i’r Cyngor hefyd yn teithio’r byd, gan fyw a wrth gynhyrchu rhaglenni. Ers gwybodaeth ac arwydd newydd Sir. Nodwyd fod Cyngor gweithio yn Saudi Arabia ac yn recordio’r rhaglen ganwyd merch wedi’u gosod ger y fan. Roedd Trefeurig yn un o’r cynghorau Bejing yn China. Ar hyn o bryd iddi. Llongyfarchiadau! gweithgor Neuadd y Penrhyn yn cymuned a oedd wedi’u mae yntau hefyd yn byw yng Yr unig un na adawodd y edrych ar ddyfodol y Neuadd, a gwahodd i de parti ym Mhlas Nghaerdydd ac yn athro yn Ysgol pentref yw Siân sydd yn dal i fyw Grŵp Datblygu Ysgol Trefeurig Buckingham. Byddai’r Cyng Gymraeg Treganna. Yn Llundain yng Nghaergywydd. Mae Siân yn gweithio’n galed i geisio Kari Walker a’i phartner yn mae chwaer Elin, sef Mared, yn yn ogystal â ffermio a bod yn sicrhau adeiladau’r hen ysgol mynd. byw. Hi yw un o brif brynwyr fam yn gweithio yn y Labordai ar gyfer defnydd y gymuned. Cyflwynodd y Clerc gyfrifon dillad y cwmni Cymreig Laura ymchwil yn IBERS (Gogerddan). Roedd sbwriel a baw cŵn yn 2007/08 ac awdurdodwyd Ashley gan lwyddo i ddatblygu Un arall na chrwydrodd ymhell parhau’n broblem yn y Penrhyn, hwy gan y Cyngor. Diolchodd a defnyddio’r ddawn artistig a o’i chynefin yw Caren Williams, ond roedd y biniau baw cŵn yr aelodau i’r Clerc am ei oedd ganddi fel disgybl. ond fel Mrs Caren Phillips y a ddarparwyd yn ddiweddar gwaith hynod fanwl a threfnus, At y cyfryngau y trodd Iola caiff ei hadnabod bellach gan ei wedi gwella’r sefyllfa. Byddai’n yn ôl ei harfer, ar y cyfrifon. Wyn ac mae’n wyneb cyfarwydd bod yn athrawes ymarfer corff bwysig fod pobl yr ardal yn Cynhelir y cyfarfod nesaf yn i’r rhai hynny ohonon ni sydd yn Ysgol Pen-glais. Dyw Mair cymryd rhan lawn yn y broses Ysgol Trefeurig, nos Fawrth, 17 yn gwylio’r rhaglen Ffermio. Thomas chwaith ddim wedi o ffurfio’r Cynllun Datblygu Mehefin. Felly, mae Iola’n ddigon prysur crwydro ymhell gan ei bod hi’n fel mam ac fel cyflwynwraig ac dal i fyw yn y sir. Ymgartrefodd yn byw yn ardal San Clêr yn sir yng Nghiliau Aeron ac yn ddigon Gaerfyrddin. Rydym hefyd yn prysur yn gweithio fel meddyg Mae Gwesty Cymru yn edrych am unigolion brwdfrydig a thalentog i gyfarwydd iawn â gweld Ioan ar teulu ac fel mam. ymuno â’r tîm llwyddiannus yn y bwyty ger y lli yn Aberystwyth. y teledu ac wrth gwrs yn cofio’i Marian Delyth a dynnodd y STAFF GWEINI (Llawn Amser) bortread o’r gweinidog ‘drwg’ ar llun gwreiddiol ac ymunodd â’r • Profiad blaenorol yn fanteisiol. criw wrth iddynt ailymgynnull Pobol y Cwm. Ar hyn o bryd mae • Gallu sylfaenol i gyfathrebu drwy gyfrwng y Gymraeg yn hanfodol. wedi ymgartrefu gyda’i deulu yn neuadd yr ysgol er mwyn yng Nghaerdydd. Un yn unig cael llun ohonynt ar eu newydd Ceisiadau drwy c.v yn o’r criw sydd wedi symud i fyw wedd. Daeth Ann Evans yn ôl i unig at: i’r Gogledd. Mae Carys Owen fod wrth y piano ac i gadw trefn Gwesty Cymru yn gweithio i gwmni teledu yng ar bawb y cynbrifathro, Mr Eddie 19, Rhodfa’r Môr, Nghaernarfon ac wedi gallu Jones, awdur geiriau’r emynau yn Aberystwyth SY23 2AZ manteisio ar ei thalent gerddorol y gyfrol. Y TINCER MEHEFIN 2008 21

Y pleser a gaf wrth ddarllen

Mae’n siãr fod fy hoffter o ddarllen Er mwyn osgoi pethe diflas fel Wythnos Llyfr yn Anrheg – yn deillio o gael fy magu mewn golchi’r llestri diflannwn i’r tñ bach Mans yn y 50au. Aelwyd gysurus, am gyfnodau amhenodol, i ddarllen. 7 i 12 Gorffennaf 2008 ddi-deledu oedd hi; Monopoly, Fyddai mam byth yn dweud y Scrabble a dyna fe! Beth arall drefn! Fel un o brif ymgyrchoedd yn cael ei chynhyrchu a’i allai plentyn ei wneud yn ystod Cofiaf nhad droeon yn dychwelyd y Flwyddyn Darllen yng darlledu’n eang er mwyn nosweithiau tywyll y gaeaf ac ar o daith bregethu â llyfr newydd Nghymru, bydd yr ymgyrch cyrraedd cynulleidfa mor fawr â Sadyrnau gwlyb, ond darllen? ym mhoced ei got fawr; Treasure hon yn canolbwyntio ar annog phosibl. Wedi meistroli’r “lori goch yn Island un tro; a minne’n colli cwsg pobl o bob oed i roi llyfrau yn Bydd adran arbennig ar gyfer mynd i fyny’r bryn” a gweithio am nosweithiau wrth ddychmygu’r anrhegion i ffrindiau a theulu. Wythnos Llyfr yn Anrheg ar drwy’r Llyfr Darllen Coch, Gwyrdd a Blind Pew brawychus ar fy ôl! Dyma ymgyrch y gall pawb wefan y Flwyddyn Darllen Glas, doedd dim troi’n ôl! Cofiaf o hyd y wefr o berchnogi drwy Gymru ymuno â hi, gan (www.blwyddyndarllengened- Pleser, nid gorchwyl fu darllen cyfrol newydd sbon – y bodio, arogli roi sylw gwych i lyfrau ac i laethol.org.uk) a bydd cyfle yno i mi o’r cychwyn. Ac roedd a manylu ar y lluniau lliw. Dotio ar ddarllen! i aelodau’r cyhoedd nodi pa digonedd o ddeunydd yn ein tñ Little Women, The Wind in the Willows, Gyda chefnogaeth papurau lyfrau y byddan nhw’n eu rhoi’n ni, a silffoedd cypyrddau’r stydi’n Peter Pan ac Alice; heb sôn am bob bro Cymru, mae’r gwaith o anrhegion yn ystod yr wythnos. gwegian cyfrolau o bob math, Enid Blyton dan haul a Just William. hyrwyddo Wythnos Llyfr Mae darllen yn sgìl hanfodol ymhob twll a chornel. Ces flas anhygoel ar Luned yn Anrheg eisoes ar y gweill ar gyfer pob agwedd ar fywyd Llyfrau oedd anrhegion pen Bengoch, Cwlwm Cêl ac ati, cyn a bydd yn parhau hyd at yr ac mae’r Flwyddyn Darllen blwydd a Nadolig gan amla’. Yn darganfod Cysgod y Cryman a wythnos ei hun. Mae posteri yn gyfle gwych i dynnu sylw achlysurol, cawn fynd ar sgowt i gweddill nofelau Islwyn Ffowc Elis a nodau llyfr lliwgar wedi eu at bwysigrwydd darllen ac i Lyfrfa’r Annibynwyr yn Abertawe – yn fy arddegau. cynhyrchu, a bydd y rhain ddathlu pleser a mwynhad y i ddewis drosta’i fy hun. Ro’n i ar Yn yr un modd, daeth y Brontes yn cael eu dosbarthu’n eang i gair ysgrifenedig. Gall darllen ben fy nigon! ac wrth gwrs y Brenin - Charles lyfrgelloedd a siopau. Gwneir agor drysau i fydoedd newydd! Amser gwely, neu pan oeddwn Dickens - yn ffefrynnau mawr. Great ymdrech arbennig i sicrhau sylw Cydlynir y Flwyddyn Darllen yn sâl, darllenai mam yn helaeth Expectations yw fy hoff nofel erioed. yn y wasg a’r cyfryngau, gan yng Nghymru gan Gyngor i mi o Lyfr Mawr y Plant, a chofiaf A minne bellach wedi ymddeol ofyn i wahanol bersonoliaethau Llyfrau Cymru, gyda nawdd ddotio ar Siôn Blewyn Coch a Siân (ble aeth y blynyddoedd, gyflwyno llyfrau i gyfeillion, a gan Lywodraeth Cynulliad Slei Bach a rholio chwerthin ar Bili’r dwedwch?), yr un yw’r mwynhad. bydd hysbyseb radio arbennig Cymru. Bwch Gafr a’i helyntion. Nawr, caf amser a hamdden i bori yn Waterstones i ymlacio ble bynnag â llyfr da yn gwmni. Braf ein byd AWDURON LLEOL PODLEDIAD AWDUR LLEOL fod y fath wledd o lyfrau atyniadol, Ceir adran am awduron lleol Yn ystod y flwyddyn bydd cyffrous yn llenwi silffoedd y plwyf Trefeurig ar y wefan cyfres o bodlediadau yn siopau’r dyddiau hyn! newydd www.trefeurig.org cael eu rhyddhau ar wefan Ymhlith fy ffefrynnau mae Rhestrir awduron a anwyd ym Llenyddiaeth Cymru Dramor Mihangel Morgan, Caryl Lewis, Ian mhlwyf Trefeurig neu sy’n byw www.llencymrudramor.org a’r MaCewan, Graham Swift, i enwi yma ar hyn o bryd .Os gwyddoch cyntaf yn rhoi sylw i’r awdur o ond ychydig. Rhaid cyfadde’ fod am awduron eraill sydd â Benrhyn-coch Niall Griffiths ar Niall Griffiths (Stump) sy’n byw chysylltiad â’r plwyf anfonwch air daith yn Helsinki yn hyrwyddo’r bellach yn y Garth, Penrhyn Uchaf, at: [email protected] cyfieithiad Ffinneg o’i ffuglen. yn dipyn o ffefryn; heb anghofio’r dewin geiriau ei hun, Dylan Thomas. I mi, pleser yw ymgolli mewn cynllun gafaelgar, uniaethu â Adolygiad chymeriadau diddorol, a rhyfeddu at ddawn saernïwyr geiriau medrus. Chwedlau Chwim, o Gymru ac yn tarddu o wahanol gyfnodau yn Cwta fis, ac mi fyddaf yn nain am Y Lolfa. hanes Cymru, fel y gwelir oddi wrth y pump y tro cyntaf. A’r fath gyffro! Hei lwc testun sydd ar gael ar hyn o bryd, sef Rhys a y caf y fraint o ddarllen i’r bychan. A Cyfres o bump o lyfrau bach lliwgar yn adrodd Meinir, Maelgwn Gwynedd, Cantre’r Gwaelod, gore po gyntaf! Pwy ãyr na chaiff rhai o chwedlau traddodiadol Cymru yw Gwylliaid Cochion Mawddwy, a Dic Penderyn. yr un mwynhad o anturiaethau Wil Chwedlau Chwim. At blant rhwng saith a naw Mae’n dda iawn gweld hanes Dic Penderyn Cwac Cwac ag y ces i? oed sy’n gallu darllen ar eu pen eu hunain yn cymeryd ei le ymhlith y chwedlau gwerin maen nhw wedi eu hanelu, ond maen nhw’n mwy traddodiadol, rhag i ddim un plentyn gael Gobeithio’n wir! hollol addas ar gyfer eu defnyddio i ddarllen y yr argraff mai dim ond i ryw fyd rhamantaidd Non Evans chwedlau i blant iau hefyd. afreal y mae gorffennol Cymru yn perthyn. Penrhyn-coch Mae’r storïau’n cael eu hadrodd yn raenus Efallai y byddai wedi bod yn ychwanegiad ac yn ddramatig ac mae’r lluniau sydd bob yn diddorol i nodi cyfnod ac ardal tarddu pob stori ail dudalen yn llawn mynegiant a naws, yn - ar gyfer rhieni ac athrawon yn ogystal ag ar drawiadol felly yn stori Rhys a Meinir. Meinir gyfer y plant. Wyn Edwards, Llandre yw awdur y storiau, a Am £1.95 yr un maen nhw’n fargen Gini Wade o Lanidloes yw’r arlunydd. wirioneddol. Gobeithio bod rhagor o deitlau ar 6-8 Tachwedd Mae’r llyfrau’n cynrychioli gwahanol rannau y gweill. 22 Y TINCER MEHEFIN 2008

Horeb a Robert ap Gwilym Ddu M. Euronwy James

Un o englynwyr gorau’r ganrif ddiwethaf David Hughes, bedyddiwyd nifer o bobl leol, 1827. Er mai yn Eglwys-wen, Sir Benfro, y oedd Robert ap Gwilym Ddu, ac er mai ac yn eu plith yr oedd Margaret Poole, chwaer ganed ef, treuliodd tua phymtheng mlynedd ffermwr o Eifionydd ydoedd, gwerthfawrogid William, a gwraig weddw drigain oed o’r enw o’i oes yng ngogledd Cymru. Bu’n genhadwr ei waith yn ne Cymru yn ogystal ag yn y Ann Owen. Credir mai chwaer Lowry Poole yn siroedd Môn, Caernarfon a Dinbych, cyn gogledd. Un prawf o hyn yw’r defnydd oedd Ann. Dyma gnewllyn cychwyn achos ymsefydlu’n weinidog ar eglwysi wrth odre helaeth a wnaed trwy Gymru benbaladr o’i y Bedyddwyr ym Mhenrhyn-coch, o dan mynyddoedd yr Eifl. Pregethodd droeon englynion beddargraff. Nid oes amheuaeth weinidogaeth un John Williams o Drefriw. yng nghapel Horeb, Garn Dolbenmaen, ac y nad yw ef ymhlith yr awduron mwyaf A beth sydd gan hyn oll i wneud â Robert mae’n debygol mai dyna pryd y daeth Robert poblogaidd yn y maes arbennig hwn, gyda ap Gwilym Ddu? Hyn: sef mai perthynas i’w ap Gwilym Ddu i’w adnabod, gan ei fod yn Daniel Ddu o Geredigion a Chaledfryn hefyd dad oedd y gweinidog cyntaf, John Williams, mynychu cyfarfodydd yn y capel hwnnw. yn hawlio lle amlwg ar feddfeini’r sir hon. un o chwiorydd ei dad oedd Lowry Poole, ac Symudodd y Parchg Simon James i Y fynwent fwyaf nodedig yng Ngheredigion Ann Owen hefyd, fwy na thebyg; tra’r oedd Geredigion tua mis Mawrth 1826, ond ni am grynhoad o englynion Robert ap Gwilym Margaret Poole yn gyfnither iddo. chafodd fyw’n hir wedi hynny. Ymddangosodd Ddu yw un Horeb (B), Penrhyn-coch. Yno ceir Yr oedd gan Robert ap Gwilym Ddu o leiaf cofiant byr iddo yn Greal y Bedyddwyr yn cymaint â naw ohonynt. Defnyddiwyd dau un cysylltiad arall ag eglwys Horeb. Os eir i’r Ebrill a Mai 1827, ac ym mis Tachwedd 1828 ohonynt ddwywaith, felly gwelir ei waith ar fynwent, gwelir ar yr ochr isaf i’r llwybr, ger cyhoeddwyd yn yr un cylchgrawn englyn o un bedd ar ddeg yn y fynwent. Mae’n bosib drws y capel, fedd i ddau o weinidogion yr waith Robert ap Gwilym Ddu i’w rhoi ar ei mai trwy hap a damwain y digwyddodd hyn; Efengyl. Ar ben y bedd y mae carreg i goffau’r garreg fedd. Wele’r englyn sydd ar y beddfaen: ond, eto, efallai mai cysylltiad y bardd â rhai Parchedig William Roberts a fu’n weinidog ar o aelodau eglwys Horeb sydd i gyfrif am ei eglwysi Pen-parc a’r Ferwig, ac a fu farw yn y O garchar daear deui – foreu barn, boblogrwydd anghyffredin ym Mhenrhyn-coch. flwyddyn 1874 yn 73 oed. Ar y garreg y mae’r O fru bedd Cyfod i; Fel y gãyr pawb sydd â diddordeb yn englyn toddaid a ganlyn gan awdur anhysbys: Simon buost was imi; hanes Horeb, trigai gwraig weddw o’r enw Gwyliaf dy awr galwaf di. Lowry Poole ym mhlas Gogerddan tua dau Roberts oedd ddiarhebol – am riniau gan mlynedd yn ôl. Daeth yma o gyffiniau Mireinwedd dyn duwiol, Pa ryfedd, felly, fod y bardd wedi ennill ffafr Harlech pan benodwyd ei mab, William, yn Ei brydferth bregeth nerthol, - a’i afiaith; yr ardalwyr, ac yntau wedi cyfansoddi englyn oruchwyliwr ar yr ystad. Ni fu cyfanwaith yn fwy cyfunol. yn arbennig i’w roi ym mynwent Horeb? Yn y flwyddyn 1787 dymunai nith iddi, o’r enw Marged Simon, a’i ffrind Catherine Yn gorwedd ar yr un bedd y mae carreg las M. Euronwy James Williams, gael eu bedyddio yn Harlech gan i goffau’r Parchg Simon James, gweinidog ym Cyhoeddwyd gyntaf yn Y Tincer 37 (Mawrth David Hughes, y cenhadwr a weithiai yn y Mhenrhyn-coch, Tal-y-bont a Goginan. Bu 1981). Cyhoeddwyd hefyd ar wefan plwyf parthau hynny ar y pryd. Modd bynnag, ef farw’n ddyn ifanc 37 oed ar Ionawr 24ain, Trefeurig. www.trefeurig.org bwriadai ef fynychu Cymanfa Caerfyrddin ymhen ychydig fisoedd, felly achubodd ei gyfle i ehangu maes ei genhadaeth. Trefnwyd i’r ddwy ferch ifanc fynd i Blas Gogerddan ac iddo ef bregethu yn y plas ar y ffordd i’r gymanfa. Yn ystod yr oedfa cyhoeddodd y cynhelid gwasanaeth bedydd yn yr ardal yr wythnos ddilynol. Dychwelodd o Gaerfyrddin a David Saunders o Aberduar gydag ef. Daeth tyrfa fawr ynghyd, a phregethodd D. Saunders iddynt yn ymyl pentref Bow Street cyn i D Hughes fedyddio Marged a Catherine yn afon Gyffin, ger Melin Ruel. Dyma’r waith gyntaf i neb weld bedydd o’r fath yng nghyffiniau Aberystwyth. Ymgartrefodd Catherine Williams yn yr ardal hon, ac y mae llawer o’i disgynyddion yma hyd heddiw.

Ymhen ychydig fisoedd wedi ymweliad Y TINCER MEHEFIN 2008 23

Ymwelwyr o Bennsylvania

Bu gwraig o Bennsylvania, Unol Daleithiau America mynwentydd Llanfihangel Genau’r-glyn a Phen-y- a’i gãr yn treulio penwythnos yn Bow Street yn garn, ac i Lanbadarn Odwyn, ger Blaenpennal, lle ddiweddar. Roedd Dorothy Jane a Jay Thomas sy’n mae bedd dad-cu a mam-gu David Jones, y ddau byw yn Harveys Lake, ger Wilkesbarre yn awyddus wedi marw ym 1833. i gyfarfod â rhai o gefnderwyr Dorothy, a cherdded Buont mewn dwy oedfa yng Nghapel y Garn, Salon cwn^ ar dir ei gwreiddiau. Ymfudodd ei hen dad-cu David lle bu eu hynafiaid yn addoli, ac fe’i croesawyd Torri cwn^ i fri safonol Jones o Ben-cefn, Penrhyn-coch a’i frawd Morgan i hwy yn gynnes gan y Gweinidog Y Parchg Wyn Goginan Edwardsville ym 1880. Priododd David â Catherine, Rhys Morris. Arhosodd y ddau am y penwythnos a anwyd yn Aberystwyth a’i theulu yn hanu o gyda’u teulu sydd yn Gaerwen, sef Vernon a Dilys Kath 01970 880988 Ferthyr Tydfil, a chawsant 16 o blant. Priododd lle buont yn hynod o gartrefol. Yno cawsant hefyd 07974677458 Morgan hefyd â merch a hanai o Gymru a chawsant 6 gyfarfod ag Osian a Bethan, a’u plant Gruff ac Ifan, o blant. Yn ôl yr hanes bu’r ddau frawd yn weithgar o bosibl y genhedlaeth ieuengaf o’r teulu. Byr fu eu iawn yn eu hardaloedd, yn gynghorwyr yn eu harhosiad yn y wlad hon, a gofidient am na chawsant cymunedau, a blaenoriaid yn eu capeli. Bu David yn gyfle i ymweld â nifer eraill o’u perthnasau ac weithgar yn sefydlu capel gyda’r Parch T C Edwards ymddiheurant am hynny. - Cynonfardd, ac mae’r achos yn dal i ffynnu heddiw, ac fe’i hadnabyddir fel The Dr Edwards Memorial Congregational Church of Edwardsville. Mae gan Dorothy a Jay dri o blant, Joshua, Mathew a Gwenith, ac mae Joshua newydd raddio mewn diwinyddiaeth, mi fyddai ei hen-hen fam-gu Elizabeth Jones, Pen-cefn yn hynod falch o hyn, a hithau’n wraig grefyddol iawn, ac adwaenid hi a’i chwiorydd fel “y tair derwen” oherwydd cadernid eu ffydd. Bydd Dorothy bob pum mlynedd yn casglu ugeiniau o ddisgynyddion David Jones at ei gilydd i’r hen gartref yn Harvey’s Lake (lle mae Dorothy a’i theulu yn byw) i’r Jones Reunion – chwedl nhw, er mwyn cadw’r cyswllt yn fyw. Cawsant groeso twymgalon gyda Gwynfor a’r teulu ym Mhen-cefn, a chyda Mrs Sally Jones ym Mryndryw a threuliwyd prynhawn cofiadwy yn eu cwmni. Cawsant hefyd gyfle i gyfarfod ag aelodau eraill o’r teulu – Les Jones, Bron-y-garn; Alun (Cyrus) Evans, Coedmor gynt, a Bethan Jones, Caergywydd gynt. Yng Nghaergywydd y ganwyd David Jones, ym 1859, a’i frawd Morgan ym Mroncastellan, Penrhyn-coch ym 1865 cyn symud ymlaen i Ben- cefn. Aethant i weld beddau eu hynafiaid ym Dorothy a Jay Thomas ar eu hymweliad â Bow Street Crwydrau Cambrian

Bu Partneriaeth Rheilffyrdd y Cambrian yn Hafren) cyd-weithio ag awdur lleol, Laurence Main, i ddatblygu cyfres o bedair taflen o lwybrau hunan • Rhif 4 Cricieth - Porthmadog dywysedig rhwng gorsafoedd ar rwydwaith y Cambrian. Mae’r taflenni ar gael yn rhad ac am ddim o orsafoedd rheilffyrdd lle bo staff ar rwydwaith y Y pedair yw: Cambrian, Canolfannau Croeso Twristiaid lleol, • Rhif 1 Y Borth – Aberystwyth (ar hyd Llwybr neu trwy gysylltu’n uniongyrchol â Gerwyn Jones, Arfordirol Ceredigion) Swyddog Datblygu Rheilffordd, d’o Trenau Arrica • Rhif 2 Llwyngwril - Abermaw Cymru, Heol y Doll, Machynlleth, Powys, SY20 8BL • Rhif 3 Caersãs – Y Drenewydd (ar hyd Llwybr Ffôn 07920 592 363 [email protected]

M & D PLUMBERS M. Thomas Gwaith plymer & gwresogi Plymwr lleol Prisiau Cymharol; Penrhyn-coch Gostyngiad i Bensiynwyr; Gosod gwres canolog Yswiriant llawn; Ystafelloedd ymolchi Cysylltwch â ni yn Cawodydd gyntaf ar Pob math o waith plymwr 01974 282624 Prisiau rhesymol Ffôn symudol 07968 728 470 07773978352 Ffôn ty 01970 820375 24 Y TINCER MEHEFIN 2008

YSGOL PEN-LLWYN

Trip

Cawsom drip ardderchog i Amgueddfa Sain Ffagan yng Nghaerdydd. Roedd yn braf gweld yr amrywiaeth adeiladawyr ydym wedi bod yn sôn amdanynt yn ein gwersi hanes.

Roedd cael gweld yr eglwys a oedd yn mynd yn ôl i gyfnod y Tuduriaid yn uchafbwynt y diwrnod. Cafwyd cefndir Eglwys Sant Teilo o ardal Llandeilo, gan un o gyn ddisgyblion Penweddig, sef Miss Sarah Hughes. Roedd wedi paratoi cyflwyniad hynod ddiddorol i’r plant. Rhaid oedd talu ymweliad a’r siop felysion i gael profi danteithion ‘slawer dydd cyn mynd adref. Ie, y “jeli bebis” gorau inni ‘rioed flasu! Côr Ceredigion

Am bob math o Mae pedwar o blant waith garddio blwyddyn chwech sef ffoniwch Robert ar Annie Lewis, Tomos Watson, Roisin Robinson (01970) 820924 a Rhodri Jones wedi bod yn cynrychioli’r ysgol mewn ymarferion ar gyfer côr Ceredigion. Bydd y perfformiad yn Eglwys Llanbadarn yn cael ei recordio ac yn cael ei roi ar CD. Bydd cyngerdd yn y Neuadd Fawr ar y 24ain o Fehefin. Ymwelwyr o Awstria

Daeth dau ymwelydd o Awstria sydd wedi dod draw ar ymweliad o ysgol Craig yr Wylfa i’n gweld un amser cinio. Mae rhai ysgolion yn yr ardal wedi bod yn cysylltu gydag ysgolion yn Awstria, gan gynnwys ni yma ym Mhen-llwyn. Braf oedd eu gweld, a chawsom gyfle i ddanfon ein cyfarchion yn ôl gyda hwy i Awstria. Y TINCER MEHEFIN 2008 25

YSGOL RHYDYPENNAU

Gwasanaethau Arbennig

Er mwyn dathlu Neges Ewyllys Da eleni cynhaliwyd gwasanaeth arbennig yn neuadd yr ysgol gyda’r bwriad o godi ymwybyddiaeth y plant o’r Neges Heddwch sydd bellach yn draddodiad blynyddol ers dros hanner canrif. Blwyddyn chwech oedd yn gyfrifol am egluro hanes a thraddodiad y neges bwysig i weddill yr ysgol. Prif eiriau’r neges y flwyddyn hon oedd brwydro yn erbyn effaith newid hinsawdd. Rygbi Cenedlaethol yr Urdd

Gan fod bechgyn tîm rygbi’r ysgol wedi llwyddo ym mhencampwriaeth Ceredigion ychydig cyn y Pasg eleni, roeddynt yn cynrychioli’r sir yn y gystadleuaeth Genedlaethol ar Barc y Strade, Llanelli ar y 3ydd o Fai. O ystyried fod safon cyffredinol y gystadleuaeth yn uchel iawn a’r grãp yr oeddynt Tim rygbi’r ysgol ar ol perfformio’n wych yng nghystadleuaeth cenedlaethol yr Urdd ar Barc y Strade,Llanelli. ynddi yn hynod o anodd, fe chwaraeodd y bechgyn yn neilltuol o dda gan ddyfalbarhau 4) Ffion Evans, Lucy Ankin, Ffion Eisteddfod yr Urdd hyd y chwiban olaf. Fe enillodd y Wyn Roberts. bechgyn un gêm, a chafwyd dwy Yn hytrach na’ ymlacio a gêm gyfartal. Felly, er na chollwyd Trydydd-(Merched – blwyddyn mwynhau gwyliau’r hanner tymor yr un gêm, methu wnaethant o 5) Hannah Megan Miles, Bethan bu nifer o blant ac athrawon yr drwch blewyn i fynd ymlaen i’r Henley, ysgol yn mynychu Eisteddfod yr rownd gyn-derfynol ar geisiadau; Hannah Lee Bowen. Urdd yn Sir Conwy. Perfformiodd hen dro ond perfformiad campus! Campus! pawb yn wych yn y rhagbrofion ac er i bedwar o’r pump eitem Ceri Wyn Jones Llun Ysgol Gyfan fethu o drwch blewyn i gyrraedd y llwyfan; llwyddodd Dafydd Siôn Ar y 9ed o Fai roedd bechgyn Ar yr 20fed o Fai daeth cwmni Rees nid yn unig i gyrraedd llwyfan blwyddyn 6 yn ffodus iawn i ffotograffiaeth Tempest i’r ysgol er Y Pafiliwn ond dyfarnwyd mai ef dderbyn sesiwn o farddoniaeth mwyn tynnu llun yr ysgol gyfan. oedd y chwaraewyr pres gorau yng dan ofal Y Prifardd enwog, Mr Dyma’r ail dro i’r ysgol fentro Nghymru! Hoffai’r ysgol ddiolch Ceri Wyn Jones yng nghlwb rygbi tynnu llun ysgol gyfan ac yr oedd i’r plant am eu gwaith diwyd, y Aberystwyth. Cafodd pawb fore hi’n dipyn o gamp sicrhau fod rhieni am eu cefnogaeth a chan’ buddiol iawn ac fe elwodd pob un pawb yn gwenu ar yr adeg iawn! ddiolch hefyd i Mrs Helen Medi Dafydd Sion Rees a enillodd yr unawd ohonynt o’r profiad. Ac wedi derbyn y copi cyntaf ac Williams a Mrs Eleri Roberts am pres yn Eisteddfod yr Urdd yng Nghonwy. o ystyried llwyth yr archebiadau, eu hyfforddiant arbenigol dros yr Trawsgwlad mae’r fenter wedi bod yn wythnosau. lwyddiant ysgubol. bod yn brysur yn ymarfer yn Ar ddydd Sadwrn, 10eg o Fai, bu Herio’r Haul ddiwyd yn ddiweddar er mwyn nifer o blant yr ysgol yn cystadlu Colourscape perfformio nifer o ganeuon gyda yng nghystadleuaeth trawsgwlad Ar y 3ydd o Fehefin fe ddaeth Nyrs Chôr Ceredigion. Ar y 6ed o Cenedlaethol yr Urdd. Daeth Ar y 14eg a’r 15ed o Fai fe yr Ysgol, Sioned Burrell i flwyddyn Fehefin, aethant i’r Eglwys yn cannoedd o redwyr o’r safon uchaf aeth pob plentyn o’r Derbyn 1 a 2 er mwyn codi ymwybyddiaeth Llanbadarn er mwyn recordio CD i gaeau Blaendolau a chafwyd i flwyddyn 6 i Dal-y-bont i y plant o’r peryg sydd yn ein o’r caneuon yma. Mi fydd y CD ar cystadleuaeth arbennig o dda. fwynhau profiad arbennig, sef wynebu ni yn uniongyrchol o’r haul werth yn y siopau cyn hir. Rhedodd pob un o blant yr ysgol ‘Colourscape’. Pabell anferth yn ystod yr adeg yma o’r flwyddyn. yn wych ac fe lwyddodd y canlynol llawn lliw trawiadol yw Bu’n cyflwyno ac esbonio yr hyn Llun yr Ysgol i ennill medalau am lwyddo i ddod ‘Colourscape’ sydd wedi ei sydd angen gwneud er mwyn o fewn y tri cyntaf yn y tlws am y ddylunio gan ddyn lleol o’r Borth. sicrhau diogelwch o gryfder yr Ar yr 8ed o Fehefin cafwyd tîm gorau trwy Gymru gyfan! Mae Mr Peter Jones yn arddangos haul. Hoffai’r ysgol ddiolch i Nyrs ailymweliad i’r ysgol gan gwmni ei babell arbennig yn lleol, yn Sioned am ei chymorth a’i chyngor Tempest. Y tro yma y bwriad oedd Cyntaf-(Bechgyn – blwyddyn 4) genedlaethol ac yn rhyngwladol; pwysig yn ystod y sesiwn. tynnu lluniau y dosbarthiadau, y Sion Ewart, Dinas Drakeley, Elis ac felly roedd y plant yn ffodus grwpiau amrywiol a berfformiodd Lewis. iawn o gael y cyfle i fwynhau Côr Ceredigion yn ystod y flwyddyn a thimau nifer o weithgareddau unigryw a chwaraeon yr ysgol. Mae’r lluniau Trydydd-(Merched – blwyddyn thrawiadol tu hwnt. Mae 7 o blant blwyddyn 6 wedi ar gael i’w harchebu nawr. 26 Y TINCER MEHEFIN 2008

YSGOL PENRHYN-COCH

Celf a Chrefft eidion neu cig oen. Fel rhan o’r gystadleuaeth, gwahoddwyd y Llongyfarchiadau i nifer o 6 gorau i fyny i goginio yn fyw ddisgyblion yr ysgol ar eu ar y maes. Bu Samantha Merry llwyddiant yn Eisteddfod yn ddigon ffodus i gael ei dewis Genedlaethol yr Urdd yng i fod yn un o’r rhai ffodus. Bu Nghonwy. Llwyddwyd i ennill wrthi yn ddiwyd ar stondin yr nifer o wobrau yn yr adran Celf Undeb Amaethwyr yn coginio’i a Chrefft a gwelwyd y gwaith phryd bwyd. Er na fu’n ffodus i yn cael eu harddangos ar faes yr ennill, cafodd brofiad anhygoel. Eisteddfod. Dyma’r enillwyr: Gwelir rysait yr enillydd ar fwydlen y caffi newydd ar gopa’r Pyped Bl. 3 a 4 Wyddfa. Da iawn ti Samantha. 1af Mali Jones Glan-llyn Pyped Bl. 5 a 6 1af Angharad Davies Roedd ein trip i Wersyll yr Urdd Disgyblion yr ysgol wrthi yn mwynhau gollwng dwr o dan oruchwyliaeth diffoddwyr Glan-llyn yn hwyl a sbri gan tan Gorsaf Aberystwyth Gwau/Crosio Bl. 5 a 6 fod cymaint o weithgareddau 1af Emily Lewis grêt yno. Y diwrnod cyntaf roedd rhaid i ni adeiladu rafft Pypedau Cywaith Bl. 2 ac iau ac fe wnaeth Mr Evans sblashio bod yn gwisgo siacedi achub. Trawsgwlad yr Urdd 3ydd Ellie Dimmack, Jenny ni! Yna roedd rhaid i ni geisio Nôl yn y gwersyll aethom draw James, Nathan Mayes, Lewis nôl potel bach o dan y dãr ac i ynys fach yn y cwch hwylio Cyn gwyliau’r Sulgwyn, Morgans fe gwympais i mewn i’r llyn i esgus chwarae ‘Baywatch’ ac teithiodd tri o ddisgyblion yr rhewllyd - roeddwn i’n socian. fe wthio ni Miss Huws i mewn ysgol i lawr i Wersyll yr Urdd Pypedau Cywaith Bl. 5 a 6 Fy hoff weithgaredd oedd y cwrs i’r dãr gyda chamera yn ei yn Llangrannog i gymryd 3ydd Rosie James, Samantha Rhaffau Uchel sef cwrs antur i phoced! Ond camera waterproof rhan yn rasys trawsgwlad yr Merry, Ryan Witts, Harry Walker fyny yn y coed, ac roedd Miss y gwersyll oedd e felly cafon Urdd, Rhanbarth Ceredigion. Huws ofn! Roedd y tywydd yn weld y lluniau fyny ar y sgrin Ar ddiwedd y prynhawn, Coginio boeth iawn, felly roedd pawb wrth fwyta’n swper blasus. llwyddodd Matthew Merry wedi blino ar y daith gerdded Roedd y disgo ar y noson olaf yn i ddod yn gyntaf yn y ras i Ar ddydd Llun cyntaf Eisteddfod ar ôl i ni gerdded pedair milltir. grêt...heblaw pan oedd Miss yn fechgyn blwyddyn 3 gyda yr Urdd, teithiodd un ferch lwcus Fin nos aethom i nofio ac fe ges i trio rhoi caneuon Cymraeg arno! Harri Horwood yn dynn wrth drwy’r tywydd difrifol i fyny i a’r merched lot o hwyl yn ceisio Cyn mynd adref dalion ni’r trên ei sodlau yn drydydd. Yn y ras faes yr Eisteddfod. Nid canu na dwyn y fflôt oddi ar y bechgyn. bach o Lanuwchllyn i’r Bala; i fechgyn blwyddyn 6, daeth llefaru oedd pwrpas yr ymweliad Y diwrnod nesaf rhwyfon ni roedd pawb wedi mwynhau Harry Whalley yn 9fed. Yn ond i goginio! Trefnwyd ar draws Llyn Tegid a chwarae mas draw – ond yn barod i fynd dilyn eu llwyddiant yma, bu cystadleuaeth gan Undeb gêmau ar draeth Llangywair. Fy adref. Matthew a Harry Whalley yn Amaethwyr Cymru i ddisgyblion hoff gêm oedd croesi o un canw rhedeg ar gaeau Blaendolau yng ysgol. Tasg y gystadleuaeth oedd i’r llall ac fe gwympodd Lowri i Alice Andrews Ngãyl Chwaraeon Cenedlaethol paratoi rysait yn cynnwys cig mewn i’r llyn! Diolch byth ein Blwyddyn 6 yr Urdd. Er gweld rhedwyr o bob cwr o Gymru, llwyddodd Matthew i ddod yn 4ydd a Harry yn 9fed unwaith yn rhagor. Llongyfarchiadau i’r ddau ohonynt. Iechyd Ymwybyddiaeth o’r haul, glendid personol ac Ysmygu

Cafwyd ymweliadau amrywiol gan y nyrsus ysgol yn ddiweddar. Daeth Angharad a Sioned atom i drafod materion pwysig iawn. Cafwyd un sesiwn gyda’r disgyblion yng nghyfnod allweddol 1 yn trafod ymwybyddiaeth o’r haul. Bu’r disgyblion yn sôn am bwysigrwydd bod yn ymwybodol o beryglon y haul. Buont yna’n sgwrsio gyda disgyblion blynyddoedd 3 a 4 am ysmygu a’r effaith a gaiff ar ein iechyd. Cafwyd cyfle i gymryd rhan mewn cystadleuaeth gyda Bagiau Baco. Blynyddoedd 1 a 2 y tu allan Eglwys Sant Ioan, Penrhyn-coch. Y TINCER MEHEFIN 2008 27

Blodau i bob achlysur Blodau’r Bedol Priodasau . Pen blwydd . Genedigaeth . Angladdau . Blodau i Eglwysi a Chapeli neu unrhyw achlysur

Donald Morgan Hen Efail, SY23 5AB Ffôn 01974 202233 Danfon am ddim o fewn dalgylch y Tincer

CIGYDD BOW STREET Eich cigydd lleol Pen-y-garn Ffôn 828 447 Llun: 9-4.30 Maw-Sad 8.00-5.30 Gwerthir ein cynnyrch mewn Disgyblion blwyddyn 6 yr ysgol ar y daith o Lanuwchlyn i Bala yn ystod eu hymweliad a Gwersyll Glan-Llyn rhai siopau lleol

Bu disgyblion blynyddoedd 5 â phwysigrwydd y gwahanol y pibau dãr a’r llyn a grewyd a 6 yn sgwrsio gyda’r nyrs am rannau e.e. y bedyddfaen a’r ym mlaen yr ysgol. O dan dyfu i fyny ynghyd â glendid allor. Bu Mr Livingtine yna’n goruchwyliaeth y diffoddwyr, personol. Cafwyd cyfle i wylio ddigon caredig i ateb cwestiynau cafwyd cyfle i bob un i fideo ac yna i ofyn cwestiynau. a baratowyd gan y disgyblion. ddefnyddio un o’r pibau wrth Diolch i Angharad ac i Sioned Diolch iddo y croeso. iddo ollwng dãr. Ar y diwedd am eu parodrwydd i ddod i cafodd un disgybl gyfle i roi mewn i’r ysgol i sgwrsio gyda’r Injan Dân larymau a’r goleuadau arno. disgyblion. Diolch i’r diffoddwyr am eu Daeth ymwelwyr pwysig i hymweliad ac i Karen Roberts Eglwys iard yr ysgol cyn gwyliau’r am drefnu’r ymweliad. Sulgwyn. Daeth diffoddwyr Fel rhan o waith y tymor, aeth tân o Orsaf Aberystwyth atom. Dydd Ewyllys Da disgyblion dosbarth 2 i’r Eglwys Cafodd yr ysgol i gyd gyfle i am y bore. Fe’u croesawyd fynd o amgylch yr injan ac i ofyn Ar brynhawn dydd Llun gan y Ficer Mr Livingstone. cwestiynau am y gwahanol offer y 19fed o Fai cynhaliwyd Treuliwyd yr amser yn crwydro a’u defnydd. Bu cwestiynau Gwasanaeth Dydd Ewyllys Da o amgylch yr Eglwys gan di-ri a gwelwyd pawb wrthi yn yr ysgol. Thema’r gwasanaeth wrando ar Mr Livingstone yn mwynhau. Uchafbwynt y bore eleni oedd Y Byd yn Cynhesu. sôn am hanes yr adeilad ynghyd heb unrhyw amheuaeth oedd Bu disgyblion blwyddyn 6 wrth yn cymryd y prif rannau a chafwyd sôn am effaith ein bywydau ni ar wledydd eraill. Cafwyd sôn am effaith lefel y môr yn codi ynghyd â diffyg glaw mewn gwledydd. Da iawn i flwyddyn 6 am eu gwaith arbennig. Penderfynwyd edrych ar ffyrdd o arbed ynni o fewn yr ysgol ac i ddatblygu’r ailgylchu a wnawn eisioes i gynnwys eitemau eraill.

John Livingstone

Ar ôl y croeso a gafwyd yn yr Eglwys, croesawyd Mr Livingstone i’r ysgol. Daeth atom i roi gwasanaeth yn seiliedig ar ailgylchu. Diolch iddo am ei barodrwydd i ddod atom. Enillwyr gwobrau Celf a Chrefft yn Eisteddfod Genedlaethol yr Urdd, Corwen 28 Y TINCER MEHEFIN 2008

TASG Y TINCER

Gobeithio i chi fwynhau’r Morfilod a Dolffiniaid, o dan ‘Steddfod. Ni lwyddais i fynd ofal corff o’r enw ‘Sefydliad eleni, ond mi weles i lawer Gwylio’r Môr’, neu’r ‘Sea o’r cystadlu ar S4C Digidol, Watch Foundation’. Mae’r a mwynhau pob munud. Sefydliad am i bobl fel ni Diolch i bawb liwiodd y llun helpu’r gwylwyr i edrych o Sali Mali a’i ffrindiau y am forfilod a dolffiniaid yn y tro diwethaf. Cafodd y rhan môr o amgylch Prydain, ac i fwyaf ohonoch y lliwiau’n ddweud wrth y Sefydliad os gywir. Da iawn chi wir. Dyma gwelwn ni rai ohonyn nhw. pwy anfonodd eu gwaith Dyma’r seithfed flwyddyn ata’i: i hyn ddigwydd, ac mae’n Ffion Powell, 27 Maes ffordd o wybod faint o Ceiro, Bow Street; Shaun forfilod a dolffiniaid sydd Wyn Jones, Bronallt, Llandre; yn nofio yn ein môr, ac i Ceri Ann Garratt, 12 Y Ddôl ddysgu am y ffordd y mae’n Fach, Penrhyn-coch; Sarah byw. Bydd un o wylwyr y Humphreys, Cae Gwylan, Y Sefydliad Gwylio’r Môr yng Borth; Glesni a Teleri Morgan, Ngheinewydd rhwng 21 a 29 Ger-y-nant, Dolau; Seren Mehefin, rhwng 9 y bore a 5 Pugh, 45 Tregerddan, Bow y prynhawn, os oes gennych Street. chi ddiddordeb, neu beth am Ti, Seren, sy’n cael y wobr wneud ymdrech arbennig tro yma. Llongyfarchiadau! i drio gweld dolffiniaid Wyddoch chi beth weles yn ardal Y Tincer y mis yn y môr ger y Borth rai hwn? Mae’n rhaid sbio yn dyddiau yn ôl? Na, nid cwch, reit ofalus cofiwch – ‘falle na pherson yn nofio, na mai darn bach o gynffon a morlo, ond dolffin! Roedd welwch chi rhwng y tonnau, yna nifer ohonyn nhw yn am eiliad yn unig! y dãr i ddweud y gwir, ac Y gamp y tro hwn yw ’rwy’n meddwl bod mam lliwio’r llun o’r dolffiniaid a dolffin bach yn eu canol yn mwynhau nofio’n y môr. hefyd. Ydech chi wedi gweld Cofiwch roi digon o liwiau dolffiniaid o gwbl eleni? i’r cregyn hefyd! Anfonwch Mae sawl un wedi bod ger eich gwaith ata’i erbyn Medi harbwr Aberystwyth. ’Rwy’n 1af i’r cyfeiriad arferol: Tasg meddwl eu bod nhw’n y Tincer, 46 Bryncastell, Bow hardd iawn, ac yn nofio mor Street. Ceredigion, SY24 5DE. rhwydd ac mor gyflym! Mae Ta ta tan toc! nhw’n edrych fel petaen nhw’n mwynhau chwarae Eisteddfod yr Urdd Ceredigion rhwng y tonnau. Mae’n 2010 Enw rhaid i rai dolffiniaid ddod i wyneb y dãr bob hanner Pwyllgor Apêl munud er mwyn anadlu, Plwyf Trefeurig ond gall rhai eraill ddal Cyfeiriad eu hanadl am hanner awr! Nos Wener 5 Medi ‘08 Barbeciw a Disgo a tynnu Mae’n nhw’n greaduriaid raffl (tocynnau ar werth gan sy’n hoffi chwarae, ac mae’n aelodau’r Pwyllgor ac eraill). nhw’n reit glyfar hefyd, gan Amser: 6.30 fyw mewn grwpiau, neu Lleoliad: Clwb Pêl-droed ‘pods’, fel teulu. A wyddoch Penrhyn-coch chi fod wythnos 21-29 Cysylltwch â Delyth Jones Oed Rhif ffôn Mehefin eleni yn Wythnos 828 874 Genedlaethol Gwylio

TAFARN TYNLLIDIART Ty Bwyta a Bar Prydau neilltuol y dydd Prydau pysgod arbennig Cinio Dydd Sul Bwydlen lawn hanner dydd neu yn yr hwyr CROESO (mantais i archebu o flaen llaw) Rhif 310 | MEHEFIN 2008 CAPEL BANGOR 01970 880 248