Prace Komisji Geografii Przemysłu Polskiego Towarzystwa Geograficznego Studies of the Industrial Geography Commission of the Polish Geographical Society
Total Page:16
File Type:pdf, Size:1020Kb
Prace Komisji Geografii Przemysłu Polskiego Towarzystwa Geograficznego kwartalnik naukowy Studies of the Industrial Geography Commission of the Polish Geographical Society a scientific quarterly PRZEMIANY SEKTORA USŁUG TRANSPORTOWYCH I TURYSTYCZNYCH pod redakcją Zbigniewa Zioło i Tomasza Rachwała THE TRANSFORMATION OF TRANSPORT AND TOURISM INDUSTRY edited by Zbigniew Zioło and Tomasz Rachwał 30(4) · 2016 Polskie Towarzystwo Geograficzne – Komisja Geografii Przemysłu Polish Geographical Society – Industrial Geography Commission Uniwersytet Pedagogiczny im. Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie – Instytut Geografii PRACEPedagogical KOMISJI University GEOGRAFII of Cracow PRZEMYSŁU – Institute of Geography POLSKIEGO TOWARZYSTWA GEOGRAFICZNEGO STUDIES OF THE INDUSTRIAL GEOGRAPHY COMMISSION OF THE POLISH GEOGRAPHICAL SOCIETY 30(4) Redaktor naczelny / Editor-in-chief: Zastępca redaktora naczelnego – redaktor Zbigniew prowadzący Zioło / Associate – managing editor: Rada Redakcyjna / Editorial Board Tomasz Rachwał Rada Redakcyjna / Editorial Board Zoltán Bartha, Bernard Bińczycki, Krzysztof Borodako, Paweł Czapliński, Anna Czaplińska-Kibycz, Joanna Dominiak, LiudmilaPaweł Czapliński, Fakeyeva, Wiesława Roman Fedan, Gierańczyk, Hanna AnatolGodlewska-Majkowska, Jakobson, Wioletta Bronisław Kilar, Ana Górz, María Bartosz Liberali, Jenner, Tadeusz Andrea Marszał, Gubik, MikhailoTomasz Rachwał Hamkalo, (wiceprzewodniczący/vice-chair), Jerzy Kitowski, Arkadiusz Kołoś, Tomasz Eugeniusz Komornicki, Rydz, Tadeusz Sławomir Stryjakiewicz, Kurek, René Anatoly Matlovič, V. MałgorzaStepanov,- taYolanda Mędrala, Carbajal Beata SuárezNamyślak, , Natalia Pavel M. Ptáček, Syssoeva, Eugeniusz Zdeněk Rydz, Szczyrba, Marcin Anna Salamaga, Tobolska, Maciej Krzysztof Smętkowski, Wiedermann, Jacek Strojny, Nuri Yavan, Vla- dimírRecenzenciZbigniew Székely, Zioło współpracujący Zdeněk (przewodniczący/chair) Szczyrba, / List Zygmunt of reviewers Szymla, Przemysław Śleszyński, Katarzyna Świerczewska-Pietras, Maria Tkocz, Radosław Uliszak, Maria Urbaniec, Krzysztof Wach, Marek Więckowski, Robert Włodarczyk, Michał Gabriel Woźniak, Bernadetta Zawilińska, Agnieszka Żur ZoltánRecenzenci Bartha, współpracujący Bernard Bińczycki, / List Krzysztof of reviewers Borodako, Paweł Czapliński, Anna Czaplińska-Kibycz, Joanna Dominiak, Liudmila Fakeyeva, Roman Fedan, Hanna Godlewska-Majkowska, Bronisław Górz, Bartosz Jenner, Andrea Gubik, ZoltanMikhailo Bartha, Hamkalo, Bernard Jerzy Bińczycki, Kitowski, ArkadiuszKrzysztof Kołoś,Borodako, Tomasz Paweł Komornicki, Czapliński, Sławomir Liudmila Kurek, Fakeyeva, René RomanMatlovič, Fedan, Małgorza Han- nata Mędrala, Godlewska-Majkowska, Beata Namyślak, Bronisław Pavel Ptáček, Górz, Eugeniusz Bartosz Jenner,Rydz, Marcin Jerzy Salamaga,Kitowski, ArkadiuszMaciej Smętkowski, Kołoś, Tomasz Jacek Komornicki,Strojny, Vla- Sławomirdimír Székely, Kurek, Zdeněk Małgorzata Szczyrba, Mędrala, Zygmunt Beata Szymla, Namyślak, Przemysław Eugeniusz Śleszyński, Rydz, Jacek Katarzyna Strojny, Świerczewska-Pietras, Vladimir Szekely, Zygmunt Maria Szymla,Tkocz, Radosław Przemysław Uliszak, Śleszyński, Maria Urbaniec,Katarzyna Krzysztof Świerczewska-Pietras, Wach, Marek Więckowski,Maria Tkocz, RobertRadosław Włodarczyk, Uliszak, Maria Michał Urbaniec, Gabriel Woźniak, Bernadetta Zawilińska, Agnieszka Żur DeklaracjaKrzysztof Wach, wersji Marek pierwotnej Więckowski, / Definition Michał Gabriel of primary Woźniak, version Bernadetta Zawilińska StronaWersja drukowanainternetowa jest czasopisma wersją pierwotną z informacjami publikacji dla/ The autorów primary i versiondostępem of the do journal pełnych is thetekstów printed archiwalnych version. artykułów w wersji elektronicznej / Journal website with information for authors and access to the full-text electronic versions of archive papers: www.prace-kgp.up.krakow.pl, ISSN (on-line): 2449-903X Kontakt z redakcją / Journal contact Sekretarze Redakcji (Secretaries): Wioletta Kilar, Tomasz Padło Zakład Przedsiębiorczości i Gospodarki Przestrzennej, Instytut Geografii Uniwersytet Pedagogiczny w Krakowie, ul. Podchorążych 2, 30-084 Kraków, p. 437 tel. (+48) 12 662 62 55, faks (+48) 12 662 62 43, e-mail: [email protected] © ISSN 2080-1653 Copyright by Wydawnictwo Naukowe UP, Kraków 2016 Wydawca/Publisher Uniwersytet Pedagogiczny im. Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie – Instytut Geografii Pedagogical University of Cracow – Institute of Geography Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Pedagogicznego w Krakowie e-mail: [email protected]; http://www.wydawnictwoup.pl Współwydawca/Co-publisher Polskie Towarzystwo Geograficzne – Komisja Geografii Przemysłu Polish Geographical Society – Industrial Geography Commission Druk/Printed by Zespół Poligraficzny Prace Komisji Geografii Przemysłu Polskiego Towarzystwa Geograficznego Studies of the Industrial Geography Commission of the Polish Geographical Society 30 (4) · 2016 Wprowadzenie Procesy rozwoju gospodarczego, społecznego i kulturowego prowadzą do prze- mian istniejących i pobudzania nowych rodzajów usług, w tym usług transportowych i turystycznych. Związane są one z otwartością granic i możliwością przemieszczania się ludności w zakresie rynków pracy, kształcenia, a także ruchu turystycznego. Do tej problematyki nawiązują kolejne artykuły w niniejszym tomie, prezentujące zmiany wewnątrzsektorowe usług, ze szczególnym uwzględnieniem usług transporto- wych, elektronicznych i turystycznych. W artykule wstępnym omówiono determinanty i perspektywy rozwoju sektora usług w Polsce, zwracając uwagę na jego zmiany we- wnątrzsektorowe (A. Skórska). Rozwój infrastruktury umożliwia wzrost dostępności i mobilności w transporcie drogowym, co związane jest ze zróżnicowaniem poziomu rozwoju gospodarczego, lokalizacją firm i potencjałem demograficznym (P. Rosik, T. Komornicki, S. Goliszek). Wraz z kształtowaniem gospodarki opartej na wiedzy roz- wija się sektor usług elektronicznych w firmach oraz gospodarstwach domowych, co zilustrowano na przykładzie województwa wielkopolskiego (J. Dominiak). Ważną rolę w rozwoju gospodarczym odgrywają także powiązania ośrodków przemysłowych z in- frastrukturą transportu kolejowego (T. Bocheński). Otwarcie granic i rynków pracy stwarza nowe możliwości międzynarodowych powiązań transportu drogowo-kolejo- wego w zakresie przemieszczania ludności (S. Goliszek). Dostępność komunikacyjna jest z kolei ważnym czynnikiem atrakcyjności regionów turystycznych (T. Wiskulski, J.A. Wendt). Wpływa na nią także transport lotniczy (J.A. Wendt). Zmieniające się uwa- runkowania w przestrzeni światowej oddziałują w różnym stopniu na zmiany atrak- cyjności poszczególnych regionów, co zilustrowano na przykładzie działalności biur turystycznych wpływających na ruch turystyczny Polaków do Egiptu (K. Ziółkowska- -Weiss). W procesie przemian społeczno-gospodarczych obserwujemy wykształcanie się wyspecjalizowanych dziedzin turystyki, czego ilustracją jest rozwój turystyki me- dycznej w Korei Południowej (M. Bajgier-Kowalska, M. Tracz, K. Wałach) oraz agro- ekoturystyki w Białorusi (L. Fakayeva, A. Shadrakov). Niezbędnym warunkiem pod- niesienia konkurencyjności ośrodków turystycznych jest dostosowanie odpowied- niej bazy noclegowej, co przedstawiono na przykładzie zagospodarowania wybrzeża Chorwacji (T. Wiskulski, M. Jaźwiecka, J.A. Wendt). Szczególnie atrakcyjne dla ruchu turystycznego, zwłaszcza dla młodzieży akademickiej, są znane ośrodki historyczno- -kulturowe, czego wyrazem są popytowe uwarunkowania rozwoju usług rekreacyj- nych dla studentów w Krakowie (R. Rettinger, F. Mróz). Jednak nasilenie tego ruchu, obok korzyści, stwarza także negatywne konsekwencje, co zilustrowano na przykładzie Krakowa (B. Wójtowicz). Ruch turystyczny i zmieniające się preferencje konsumen- tów pobudzają również do rozwoju struktury wewnątrzregionalne, czego przejawem jest kształtowanie się nowego typu oferty usług turystycznych (M. Hendel, M. Żemła). 4 Wprowadzenie Na kształtowanie sektora usług wpływają odpowiednie instrumenty prawne dotyczące gwarancji konsumenckich i ich ochrony (P. Nowak). Generalnie należy podkreślić, że procesy transformacji sektorów produkcyjnych wpływają na dynamizowanie rozwoju usług transportowych i turystycznych, co zwią- zane jest głównie ze wzrostem gospodarczym oraz zwiększającymi się zasobami finan- sowymi gospodarstw domowych. Należy wnosić, że wobec postępującej robotyzacji produkcji przemysłowej następuje rozwój sektorów usługowych jako głównych czyn- ników aktywizacji zasobów pracy. Zbigniew Zioło, Tomasz Rachwał Prace Komisji Geografii Przemysłu Polskiego Towarzystwa Geograficznego Studies of the Industrial Geography Commission of the Polish Geographical Society 30 (4) · 2016 Introduction The processes of economic, social and cultural development lead to changes in the existing and stimulating the emergence of new types of services. This includes the transport and tourism-related services. They are all connected to the open borders and the possibility of human movement in relation to labour market, education and tourism. This idea is referred to by the articles found in the present volume. The authors point to the intra-sector changes with particular emphasis on transport services, e-ser- vices, and tourism services. The preliminary article discusses the determinants and accessibilityperspectives and of service mobility sector of road development transport which in Poland is linked with to emphasis the different on the levels intra-sec of eco- tor changes (A. Skórska). The development of infrastructure enables the increase in the - nomic