Kind Van De Collaboratie
Total Page:16
File Type:pdf, Size:1020Kb
Universiteit Gent Faculteit Letteren en Wijsbegeerte Vakgroep Nieuwste Geschiedenis Academiejaar 2009-2010 Kind van de collaboratie Beleidsinitiatieven ten aanzien van kinderen van incivieken (1944-1948) Proefschrift voorgedragen tot het bekomen van de graad van Master in de Geschiedenis Promotor: Prof. Dr. Bruno De Wever Stijn Demuynck (00605767) Waarom het verbergen?Met een meisjesachtige schroomvalligheid wagen we ons op een terrein, waarop alle woorden hol klinken, alle pogingen ijdel schijnen of lachwekkend en het welslagen aan kwellende twijfel onderhevig is. In de gemakkelijke edelmoedigheid van de beschouwende geest staat de bereidschap gegrift om, met ons zelf beginnend, de weerbaarheid van de natie te versterken. Maar de middelen wegen, de doeltreffende wapens smeden, stelt ons voor moeilijkheden, alleen door de gewilde dronkenschap van het geloof te overwinnen. („Persoon en Gemeenschap‟, oktober 1946. p49.) Woord vooraf Het schrijven van een dankwoord op het einde van een masterscriptie is niet de formaliteit die veel mensen er van maken. Het is een terugblik op de afgelopen vier jaar en een moment om verschillende betrokken personen te bedanken voor de vaak onmisbare steun. In eerste instantie gaat deze dank uit naar mijn ouders die mij vanaf de eerste dag op de banken van auditorium E tot de allerlaatste dag van deze masterscriptie onvoorwaardelijk gesteund hebben. Zonden hen zou ik waarschijnlijk nooit gestaan hebben waar ik nu ben. Vervolgens dient ook een woord van dank gericht te worden aan professor Bruno De Wever die mij, hoewel dit onderzoek zeker geen sinecure was, voor de uitdaging plaatste om dit onderwerp op te nemen en gedurende deze periode altijd gepoogd heeft nieuwe invalshoeken te brengen en in tijden van nood mij op de goeie weg te houden. Hierbij dient ook een speciale vermelding gemaakt te worden ten behoeve van Dirk Luyten en Antoon Vrints. De inbreng van beide heren was in bepaalde stadia van dit onderzoek cruciaal en gaf mee vorm aan deze scriptie. Daarnaast gaat een speciale vermelding uit naar Tom Haeck, archivaris van het OCWM archief te Gent. Samen met zijn team heeft hij een heel archief op zijn kop gezet om de gevraagde dossiers op te sporen en de nodige inzichten er omtrent te verlenen. In laatste instantie wil ik ook mijn vriendin Goedele bedanken die mijn thesisgrillen telkens weer met een glimlach opving en zonder wiens grammaticale input deze masterscriptie er waarschijnlijk veel slechter zou uitgezien hebben. Stijn Demuynck. Lijst met afkortingen ADJV : Algemeen Diets Jeugdverbond ADVN : Archief, Documentatie- en Onderzoekscentrum voor het Vlaams-nationalisme AES : Algemeen Enkelvoudig Stemrecht AKVS : Algemeen Katholiek Vlaams Studentenverbond AVNJ : Algemeen Vlaams Nationaal Jeugdverbond BBJ : Bureau Bijzonder Jeugdzorg B.S. : Belgisch Staatsblad BWP : Belgische Werklieden Partij CEGESOMA : Studie en Documentatiecentrum voor Oorlog en Maatschappij COO : Commissie van Openbare Onderstand COV : Christelijk Onderwijzersbond DBV : Dietsche Blauwvoetvendels DMS : Dietsche Meisjesschare DeVlag : Duits-Vlaamse Arbeidsgemeenschap DMO : Dietse Militante Orde DWRV : Dienst voor Wederopvoeding, Reclassering en Voogdij GAG : Gerechtelijk arrondissement Gent GL : Germaans Landdienst HJ.V : Hitlerjeugd HJV : Hilterjeugd Vlaanderen KAJ : Katholieke Arbeidersjeugd KLV : Kinderlanverschickung KSA : Katholieke Studentencatie LOMO : Leraren Officieel Middelbaar Onderwijs MO : Militaire Organisatie NEVB : Nieuwe Encyclopedie van de Vlaamse Beweging NSB : Nationaal-Socialistische Beweging NSJV : Nationaalsocialistische Jeugd (in) Vlaanderen Rex : Christus Rex SRRT : Le Service de la Rééducation, du Reclassement et des Tutelles SS : Schutsscharen of Schutz-Staffeln SWB : Strafwetboek VAVV : Vrijwillige Arbeidsdienst voor Vlaanderen Verdinaso : Verbond van Dieste Nationaal Solidariten VJ : Vlaamse Jeugd VNV : Vlaams Nationaal Verbond VVKS : Vlaams Verbond der Katholieke Scouts VVKSO : Vlaams Verbond van het Katholiek Secundair Onderwijs VUB : Vrije Universiteit Brussel VZW : Vereniging Zonder Winstoogmerk YMCA : Young Men Christian Association‟ Inhoudsopgave Algemene inleiding ........................................................................................................... - 1 - Inleiding ............................................................................................................................ - 3 - Status quaestionis ........................................................................................................... - 6 - Methodologische nota .................................................................................................. - 12 - Kinderen van collaborateurs Nederland ........................................................................ - 14 - Het „Bureau Bijzondere Jeugdzorg‟ .......................................................................... - 14 - Hoofdstuk 1: Kinderen, repressie en collaboratie ............................................................. - 18 - 1.1. De periode voor de oorlog: langdurige evoluties in aanloop naar de Tweede Wereldoorlog ............................................................................................................... - 18 - 1.2. De „Nieuwe-Orde‟ ................................................................................................. - 23 - 1.2.1. De „Nieuwe-Orde‟ en de jeugd........................................................................ - 25 - 1.3 Collaboratie............................................................................................................ - 28 - 1.3.1. Politieke collaboratie ...................................................................................... - 29 - 1.3.2. Verklikking..................................................................................................... - 30 - 1.3.3. Militaire collaboratie ....................................................................................... - 31 - 1.3.4. Economische collaboratie ............................................................................... - 32 - 1.3.5. Collaboratie in het meervoud .......................................................................... - 34 - 1.3.6 Combinatie van militaire en politieke collaboratie............................................ - 34 - 1.3.7. Politieke collaboratie onder verzwarende omstandigheden .............................. - 35 - 1.3.8. Militaire collaboratie onder verzwarende omstandigheden .............................. - 35 - 1.3.9. Politieke en militaire collaboratie onder verzwarende omstandigheden ........... - 36 - 1.4. De collaborerende bewegingen tijdens de oorlog ................................................... - 36 - 1.4.1. Vlaams Nationaal Verbond ............................................................................. - 36 - 1.4.2. Verbond van Dietsche Nationaal Solidaristen.................................................. - 40 - 1.4.3. Duits-Vlaamse Arbeidersgemeenschap ........................................................... - 41 - 1.4.4. Rex ................................................................................................................. - 42 - 1.5. Collaborerende jeugd ............................................................................................ - 43 - 1.6. De jeugd in de oorlog ............................................................................................ - 45 - 1.6.1. Het Jong Dinaso.............................................................................................. - 46 - 1.6.2. Het Algemeen Vlaams Nationaal Jeugdverbond .............................................. - 46 - 1.6.3. De Vlaams(ch)e Jeugd .................................................................................... - 47 - 1.6.4. De Nationaalsocialistische Jeugd Vlaanderen .................................................. - 48 - 1.6.5. Kinderlandverschickung ................................................................................. - 50 - 1.6.6. Germaanse Landdienst .................................................................................... - 51 - 1.6.7. Hitlerjeugd Vlaanderen ................................................................................... - 52 - 1.7. September „44 ....................................................................................................... - 53 - 1.7.1. „Repressie in het zesvoud‟ .............................................................................. - 55 - Hoofdstuk 2: Beleidsinitiatieven voor van de opvang van kinderen van collaborateurs .... - 71 - 2.1. De geboorte van „het kind‟ .................................................................................... - 73 - 2.2. De Wet van 15 mei 1912 op de Kinderbescherming .............................................. - 74 - 2.2.1. Analyse........................................................................................................... - 75 - 2.3. De jeugdrechtbank van het gerechtelijk arrondissement Gent (GAG) .................... - 76 - 2.4. De Commissie van Openbare Onderstand (COO) .................................................. - 77 - 2.4.1. Analyse........................................................................................................... - 80 - 2.5. Een „non-probleem?‟ ............................................................................................. - 83 - Conclusie ..................................................................................................................... - 86 - Hoofdstuk