Tijdschrift Van Het Kenniscentrum Thema Idee April 2003 Internationale Wanorde
Total Page：16
File Type：pdf, Size：1020Kb
DOCUMEN-TATIECËN'rRUM JAARGANG 24 NEDERl ND E POLITIEKE NUMMER 2 • APRIL 2003 PARTUEN I lJlL TIJDSCHRIFT VAN HET KENNISCENTRUM THEMA IDEE APRIL 2003 INTERNATIONALE WANORDE 1 3 Inleiding op het thema DOOR EMILY VAN DE VIJVER 14 De kloof tussen Europa en de VS DOOR LAU RENS JAN BRINKHORST 17 Het argument als instrument DOOR EDWIN VOLBEDA 19 . De onzekere gang van het internationaal recht DOOR JAN HOEKEMA 23 Tabee vrijhandel? Amerika en de wereld DOOR UDO KOCK 25 Statements DOOR MARTIN VAN 'T ZET EN KEES VERHAAR 26 Vivisectie op 's werelds enige superschoft DOOR ARTHUR OLOF 29 Biografie William Blum DOOR ARTHUR OLOF 31 Schurkenstaat De buitenlandse politiek van de enige supermacht ter wereld DOOR WILLlAM BLUM 35 Statements DOOR FRITS PRILLEVITZ EN WOUTER-JAN OOSTEN 36 Bloggen, chatten en discussiëren Internationale ontwikkelingen op het net DOOR EMILY VAN DE VIJVER 39 Panacee, gotspe of halfom Dat varkentje wassen ze wel DOOR ARTHUR OLOF EN VERDER 3 Visie of ad hocbeleid? De minister voor Volksgezondheid DOOR MIRANDA PRONK 8 jeugdcriminaliteit Gaat u rustig slapen? DOOR ALBERT WlLLEMSEN 10 Aan schaarste geen gebrek DOOR MARK SANDERS 42 Individualisme versus liberalisme DOOR MARTlJN VERHACEN 45 Misverstanden over handel DOOR TltIjS VAN STEVENINCK 47 Overheidsaansprakelijkheid leeft Ook in Friesland DOOR CINA KAMSMA 49 De afrekening Kroniek van het lange jaar 2002 DOOR CERHARD BRUNSVELD VASTE RUBRIEKEN 7 Marijke Mous 40 Van Lierop 41 jan Vis 50 Postbus 660 52 Mijn Idee Idee. april 2003 • Perspectief • .pagina 03 DE MINISTER VOOR VOLKSGEZONDHEID Visie of ad hocbeleid? Sinds de val van het tweede Paarse kabinet is veel gebeurd, maar helaas weinig goeds in de zorg. Na acht jaar D66 zwaaide een paar maanden een LPF'er en .na het aftreden van Bomhoff een CDA'er de scepter op VWS. Zal de nieuwe minister van het .CDA of de PvdA komen? Wat de uitkomst van de formatie ook is, het wordt tijd voor een nieuw regeerakkoord en een nieuwe minister. Om de beloften van de verkie zingen waar te maken, zullen beiden van visie moeten getuigen. aldus gezondheids wetenschapper Miranda Pronk. DOOR MIRANDA PRONK In de mislukte formatie-onderhandelingen waren CDA en PvdA het al eens over de invoer van een nieuw zorgstelsel, al had de PvdA liever gewacht tot de wachtlijsten zijn opgelost. Over de premiebetaling in dit stelsel was eveneens een compromis gesloten: een deel vast, zoals het CDA wil; een deel inkomensafhankelijk, zoals de PvdA graag ziet. Dat zijn dan ook meteen de grootst~ verschillen. De· overige punten in de verkiezingsprogramma's lijken op hoofdlijnen een voortzet ting van het beleid dat onder Els Borst is ingezet: vraagsturing in de zorg, patiëntenorganisaties betrekken, meer handen aan het bed, stimulering van het persoonsgebonden budget, investeren in preventie en voorlichting. Dit alles moet nu met minder geld! Empowerment Na 20 jaar bezuinigingen op de gezondheidszorg trad in 1994 Els Borst aan als minister van VWS. Zij werd geconfronteerd met onder andere wachtlijsten en personeelstekorten: de erfenis van ·haar voorgangers. Juist op deze twee punten werd Borst na twee ambtsperioden politiek afge rekend. De vraag is of dit oordeel terecht is: wat heeft Borst tot stand gebracht? Als 'D66'er in hart en nieren' was het belangrijkste aandachtspunt bij haar aantreden de persoon lijke autonomie en keuzevrijheid van de patiënt. Yyachtlijsten en tekorten aan personeel in. de zorg verkleinen de keuzevrijheid van patiënten: zij moeten immers maar afwachten of ze kunnen kiezen tussen behandelaren en/of ziekenhuizen. Onder Borst is veel geld naar de wachtlijsten gegaan. Helaas niet altijd met even veel effect: Hierbij werd het 'boter-bij-de-vis' principe gehan- pagina 04 . Idee. april 2003 • Perspectief FOTO: HERMAN WOUTERS Idee • april 2003 • Perspectief. pagina 05 teerd: instellingen krijgen alleen extra geld als niet gestegen is, de transplantatiewachtlijsten er extra zorg wordt geleverd. Deze methode blijven nog steeds bestaan. Dit komt met blijkt te werken: de wachtlijsten zijn korter name doordat het gebruik van het donor geworden. register bij overlijden tegenvalt. Om dit laat Tijdens haar ministerschap is Borst eveneens ste te verbeteren zijn naar aanleiding van de in samenwerking met de beroepsgroepen in evaluatie zogenaamde 'donorconsulenten' de zorg bezig geweest met het vergroten van aangesteld, die speciaal zijn opgeleid om de de capaciteit van de zorgopleidingen. Helaas gang van zaken (ond potentiële donoren te niet afdoende, de tekorten zijn er nog steeds. begeleiden. Effecten hiervan zijn nog niet De groeiende vraag veroorzaakt deels deze bekend. tekorten, ontstaan door de vergrijzing in ons land. 'Een belangrijk aspect dat in de meeste publi caties over haar ministersperiode onderbe Borst heeft vooral in de eerste jaren van haar licht blijft, is de aandacht die zij heeft be ministerschap veel bereikt op het gebied van steed aan de preventiesector. Onder leiding empowerment van de patiënt, het mondig van Borst is ten opzichte van haar voor maken van de patiënt met behulp van wet- en gangers meer geld vrijgemaakt voor preventie regelgeving. Een voorbeeld hiervan is de Wet en voorlichting, met name preventie en voor op de geneeskundige behandelingsovereen lichting met betrekking tot gezond gedrag komst (WGBO, 1994), die de relatie tussen de (bewegen, voeding, niet roken/drinken, .veilig patiënt en de behandelaar wettelijk regelt. Het vrijen). dqel van deze wet is Ratiënten meer grip op Borst heeft in 2000 de drank- en horecawet hun behandeling te geven, de arts-patiënt zodanig aangescherpt, dat verkopers van relatie gelijkwaardig te maken. 'Dit lijkt gelukt alcoholhoudende dranken eerst de leeftijd te zijn (evaluatie 200l). In 1995 werden de van de koper moeten controleren. Alcohol Wet klachtrecht patiënten en de Wet medezeg houdende drank mag worden verkocht aan genschap cliënten zorginstellingen ingesteld. personen van 16 jaar en ouder, sterke drank Helaas zijn nog niet alle klacht- en vertrou vanaf 18 jaar. Afgelopen zomer bleek nog dat wenscommissies even goed toegankelijk, dit de wet massaal werd overtreden op vakantie is vooral een probleem bij de verzorgings locaties in Nederland. huizen en de onafhankelijke behandelaren. De tabakswet is eveneens aangescherpt (2002) Maar over het algemeen blijken klagers en met het do'el jongeren minder in aanraking te beklaagden· tevreden te zijn over de wet. laten komen met tabaksreclame, te voor komen dat zij onder de 16 jaar tabakswaren Effectiviteit kopen en te demotiveren (waarschuWings Op medisch-ethisch gebied heeft Borst een teksten op de pakjes sigaretten en shag). Uit aantal dingen tot stand gebracht die haar een eerste evaluatie, zes maanden na de voorgangers hadden laten liggen, of waar ze invoering. van de wijzigingen, is gebleken dat hun handen niet aan wilden branden. bijna een derde van de jongeren van 13 t/m Overigens zal het er ook mee te maken heb 18 jaar aangeeft minder te roken door de ben dat voor de twee Paarse kabinetten ' nieuwe waarschuwingsteksten op verpakkin decennia lang. het CDA in de regering zat. Na gen van tabaksproducten. Bij de rokers van bijna dertig jaar van discussie heeft Borst alle leeftijden vanaf 15 jaar geldt dit voor ervoor gezorgd dat euthanasie niet langer 8,7%. stra~aar is (Euthanasiewet, sinds april 2002 In de afgelopen jaren zijn vele onderzoeken van kracht). Natuurlijk moet wel aan strenge en projecten uitgevoerd waaruit de effecti zorgvuldigheidseisen worden voldaan door de viteit van preventie en (gezondheids-) voor arts die euthanasie toepast. Verder heeft zij lichtingsactiviteiten blijkt. De wetgevende wetgeving met betrekking tot het gebruik van maatregelen die zij daar waar mogelijk heeft foetaal weefsel (2001) en embryo's (2002) ten getroffen, zijn in de regel maar een gedeelte bate van de wetenschap tot stand gebracht. van de oplossing en móeten gecombineerd In 1996 is de Wet op de orgaandonatie tot worden met een goede voorlichtingsstrategie. stand gebracht, die ervoor moest zorgen dat er meer donororganen vrij zouden komen; Papierwinkel waardoor de wachtlijsten voor transplantatie. De maatregelen en activiteiten die Els Borst korter konden worden. Evaluatie van het heeft ondernomen in de acht jaar dat zij donorregister dat sinds 1998 bestaat, laat minister was, getuigen van een langere ter zien dat het aantal daadwerkelijke donoren mijn visie op de volksgezondheid. Zij is niet pagina 06 • Idee. april 2003 • Perspectief alleen bezig geweest met 'doekjes voor het zondheid, maar om nu te zeggen dat zijn bloeden', met extra geld om gaten te vullen, plannen van visie getuigen: nee. De grenzen maar ook met plannen om de probl~men op aan het recht op zorg schafte hij af, evenals langere termijn op te lossen. Haar aandacht de budgettering van ziekenhuiszorg. Wat kan voor de preventie en (gezondheids-) voorlich dit anders tot gevolg hebben dan een forse ting getuigen van aandacht voor de langere kostenstijging? Deze moet vervolgens worden termijn. Het nadeel van maatregelen die pas gecompenseerd door hogere premies, snoeien op langere termijn effecten laten zien, is dat . in het verzekerde budget of het verminderen je er als minister in eerste instantie negatief vari de uitgaven voor preventieve en openba op beoordeeld wordt, omdat het geld kost en re gezondheidszorg. Dat laatste lijkt te gebeu 'niets oplevert'. De verkorting van de wacht ren: de Zorgnota meldt voor 2003 dat alle lijsten. die het afgelopen najaar is geob sectoren in de zorg extra groeiruimte krijgen, serveerd, blijkt achteraf aan het beleid van behalve de gezondheidsbevordering of Borst te danken te zijn. Naar verwachting zul -bescherming (bezuiniging van 3 à 3,5%). Het len in de toekomst meer van dergelijke effec mag toch algemeen bekend zijn dat investe ten boven water komen. ren in de zorg zonder te investeren in het voorkómen van ziekte dweilen met de kraan Enkele zaken heeft Els Borst niet voor elkaar open is. gekregen in de jaren dat zij minister was: de Sinds het opstappen van Bomhoff neemt' herziening van het zorgstelsel en een vermin minister de Geus van Sociale Zaken zijn taken dering van de bureaucratie in de zorg.