Gospodarka Komunalna
Total Page：16
File Type：pdf, Size：1020Kb
GOSPODARKA KOMUNALNA Wody powierzchniowe Powiat biłgorajski le Ŝy w zlewni rzek Sanu i Wieprza. Zlewnia Wieprza obejmuje północn ą cz ęść powiatu (gmina Turobin, wschodni fragment gminy Frampol i Goraj, a tak Ŝe północno - wschodni skraj gminy Tereszpol). Obszar ten odwadniany jest przez rzek ę Por, lewobrze Ŝny dopływ Wieprza. Por płynie w kierunku południowo wschodnim, bieg rzeki został uregulowany, koryto pogł ębione i wyprostowane. Pozostała cz ęść powiatu le Ŝy w zlewni Sanu. Równorz ędne dopływy Sanu to Tanew, Bukowa, Złota I i Złota II. Rzeka Bukowa odwadnia zachodni kraniec gminy Frampol. Zlewnia Złotej I obejmuje południowo - zachodni ą cz ęść gminy Tarnogród, a Złotej II południow ą cz ęść gminy Potok Górny. Podstaw ę systemu wodnego powiatu Biłgoraj stanowi rzeka Tanew z dopływami. Tanew, której źródła znajduj ą si ę na terenie województwa podkarpackiego, wpływa na obszar powiatu w gminie Obsza. Płynie w jego południowej cz ęś ci ze wschodu na zachód i ma charakter rzeki meandruj ącej. Lewostronne dopływy Tanwi to: Wirowa, Lubienia, Złota Nitka, Łazobna i Borowina (wpadaj ąca do Tanwi poza terenem powiatu). Sie ć rzeczn ą uzupełniaj ą liczne rowy melioracyjne i niewielkie cieki bezimienne cz ęsto prowadz ące wody okresowo. Prawobrze Ŝne dopływy Tanwi to Studzianka, Sopot i Szum z Nepryszk ą. Zaznacza si ę du Ŝe zró Ŝnicowanie w charakterze dopływów. Rzeki, które wypływaj ą z Roztocza wykazuj ą cechy rzek górskich, płyn ą korytami gł ęboko wci ętymi w podło Ŝe, maj ą charakter przełomowy z licznymi progami. Granice między zlewniami tych rzek s ą wyra źnie zaznaczone, natomiast w cz ęś ci nale Ŝą cej do Równiny Biłgorajskiej niejednokrotnie trudno jest jednoznacznie okre śli ć te granice, bowiem spadek rzek jest mały, a przepływy s ą niewielkie. Rzeki tego rejonu płyn ą w rozległych i szerokich dolinach, cz ęsto zabagnionych. Rzeki wypływaj ące z Roztocza to: Studzianka, Sopot i Szum. Studzianka ma przebieg równole Ŝnikowy i na całej swojej długo ści płynie w obszarze chronionym. Rzeka Szum bierze swój pocz ątek z zabagnionego obszaru Doliny Zwierzynieckiej. Mi ędzy Góreckiem Nowym, a Góreckiem Ko ścielnym rzeka przepływa na odcinku 2 km przez rezerwat „Szum”. W dolnym biegu rzeka płynie przez zmeliorowane ł ąki. Około 3 km przed uj ściem do Tanwi Szum przyjmuje swój najwi ększy dopływ Nepryszk ę. Sopot wypływa ze źródła w Husinach. Rzeka ta prawie na całej swojej długo ści płynie w obszarze chronionym, a odcinki przełomowe obj ęte s ą ochron ą rezerwatow ą. W górnym odcinku Sopotu w Majdanie Sopockim znajduje si ę rekreacyjny zbiornik wodny. Na granicy z powiatem janowskim w Kolonii Łazory do Tanwi wpada Łada, która powstaje z poł ączenia Białej Łady i Czarnej Łady. Biała Łada wypływa z powiatu janowskiego i płynie prawie południkowo w kierunku Biłgoraja. Od Biłgoraja płynie w kierunku południowo - zachodnim wykazuj ąc charakter rzeki meandruj ącej. Czarna Łada ma swój pocz ątek w rejonie Wielkiego Bagna w Puszczy Solskiej i płynie w kierunku zachodnim. W okolicy wsi Brodziaki zmienia bieg na NNW i płynie w kierunku Biłgoraja tworz ąc meandry i zakola. Rzeki Biała Łada i Czarna Łada ł ącz ą si ę w miejscowo ści Sól około 3 km na południowy zachód od Biłgoraja. Zbiorniki wodne otwarte Powiat biłgorajski jest ubogi w zbiorniki wód stoj ących. S ą to: gmina Aleksandrów: - staw rybny Aleksandrów I Kol. Podlas (51,0 ha) we wschodniej cz ęś ci gminy, - staw rybny Aleksandrów I Sigła (2,05 ha) we wschodniej cz ęś ci gminy, - miasto Biłgoraj - zalew rekreacyjny „Bojary” (7,8 ha), - gmina Frampol - zbiornik retencyjny w północno zachodniej cz ęś ci gminy (4,5 ha), - gmina Goraj - stawy hodowlane na rzece Biała Łada (1,3 ha i 7,5 ha), - gmina Józefów: - zalew rekreacyjny w Józefowie (1,01 ha), - zbiornik na rzece Szum w Górecku Ko ścielnym (2,01 ha), - zbiornik retencyjny przy wylocie drogi z Józefowa do Biłgoraja – 2,84 ha, - stawy na potoku Świerz w Majdanie Kasztela ńskim (0,36 ha i 0,5 ha), - zbiornik bezodpływowy w Długim K ącie 2,80 ha, - gmina Łukowa - kompleks stawów w Chmielku (6 kwater). Stan podstawowych rzek powiatu biłgorajskiego Stan wód powierzchniowych na terenie powiatu biłgorajskiego nie jest zadawalaj ący. Główne rzeki powiatu Tanew i Łada prowadz ą wody o niezadowalaj ącej jako ści (klasa IV) oraz w cz ęś ci biegu wody zadawalaj ącej jako ści (klasa III). Jako ść wody jest lepsza w górnych odcinkach rzek natomiast poni Ŝej aglomeracji miejskich (Biłgoraj, Tarnogród, Józefów) jako ść wód rzek ulega wyra źnemu pogorszeniu. W wielu przypadkach pozaklasowo ść jest rezultatem przekroczenia tylko paru wska źników (co wynika ze szczegółowych bada ń – zał ącznik nr 1) podczas gdy pozostałe s ą w normie klas I –II. Niemniej ocen ę ko ńcow ą determinuje wska źnik najgorszy uzyskany w danym badaniu. Uzyskanie poprawy stanu wód powierzchniowych wymaga wieloletnich działa ń podejmowanych jednocze śnie w ró Ŝnych dziedzinach i zaanga Ŝowania szeregu instytucji ale równie Ŝ wła ściwej postawy ka Ŝdego z obywateli. Bez takiego współdziałania trudno b ędzie osi ągn ąć wła ściwe rezultaty. Priorytetowe znaczenie ma budowa i modernizacja oczyszczalni ścieków i wła ściwa gospodarka wodno – ściekowa oraz ograniczanie ilo ści substancji zanieczyszczaj ących pochodz ących z rolnictwa (zanieczyszczenia obszarowe). Rzeka Tanew – najwi ększy prawostronny dopływ Sanu, badana w 3 punktach pomiarowo – kontrolnych zlokalizowanych w miejscowościach Osuchy, Ksi ęŜ pol oraz Wólka Biska z cz ęstotliwo ści ą 1 raz w miesi ącu. Wody we wszystkich badanych punktach odpowiadały IV klasie jako ści ze wzgl ędu na grupy wska źników fizycznych, tlenowych i mikrobiologicznych. W górnym odcinku rzeka Tanew prowadzi wody zaliczone do III a nawet II klasy czysto ści. Przes ądziły o tym przede wszystkim charakterystyczne dla odbiorników spływów wód powierzchniowych z terenów le śnych i podmokłych, wysokie warto ści obliczeniowe utlenialno ści oraz niekorzystny stan bakteriologiczny. Rzeka Biała Łada – badana w 3 punktach pomiarowo – kontrolnych zlokalizowanych w miejscowo ściach Goraj, Stara Wie ś i Sól z cz ęstotliwo ści ą 1 raz w miesi ącu. Wody we wszystkich badanych punktach odpowiadały IV klasie jako ści ze wzgl ędu na grupy wska źników fizycznych, tlenowych biologicznych i mikrobiologicznych. Rzeka Biała Łada w odcinku źródłowym prowadzi wody z jednym z najkorzystniejszych układów cech fizykochemicznych, bakteriologicznych i hydrobiologicznych. O zaliczeniu wód do III klasy czysto ści, na tym odcinku, zadecydowała zawarto ść manganu Rzeka Czarna Łada – badana w 2 punktach pomiarowo – kontrolnych zlokalizowanych w miejscowo ściach Biłgoraj i Podlesie. Wody w badanych punktach odpowiadały IV klasie jako ści ze wzgl ędu na grupy wska źników fizycznych, tlenowych i mikrobiologicznych a w Podlesiu tak Ŝe na zawarto ść biogenów. Rzeka Czarna Łada, pełni ąca rol ę odbiornika ścieków z oczyszczalni w Biłgoraju, została na uj ściu zaliczona do NON (wody złej jako ści) z powodu wysokich zawarto ści CHZT MN i miana Coli, a tak Ŝe ze wzgl ędu na wysokie st ęŜ enie fosforanów i fosforu ogólnego. Rzeka Łada – najwi ększy prawostronny dopływ Tanwi, badana w 1 punkcie pomiarowo – kontrolnych zlokalizowanym w miejscowo ści Bidaczów z cz ęstotliwo ści ą 1 raz w miesi ącu. Wody spełniały wymagania dla IV klasy jako ści ze wzgl ędu na grupy wska źników fizycznych, tlenowych i mikrobiologicznych. Rzeka Złota Nitka – badana w jednym punkcie pomiarowo – kontrolnym w miejscowo ści Pawlichy z cz ęstotliwo ści ą raz w miesi ącu. Wody w ww. punkcie spełniły wymagania klasy V ze wzgl ędu na wska źniki z grup wska źników biogennych i mikrobiologicznych. Rzeka Por – lewostronny dopływ Wieprza, badana na terenie powiatu biłgorajskiego w 1 punkcie pomiarowo – kontrolnych zlokalizowanym w miejscowo ściach śurawie z cz ęstotliwo ści ą 1 raz na kwartał. Wody w badany punkcie odpowiadały III klasie jako ści ze wzgl ędu na grupy wska źników fizycznych, tlenowych, zasolenia i mikrobiologicznych. Wody podziemne Wody podziemne powiatu Biłgoraj zwi ązane s ą z utworami czwartorz ędu, trzeciorz ędu i kredy górnej. Skały te stanowi ą zbiorniki o zró Ŝnicowanych zasobach i warunkach wyst ępowania wód podziemnych. O warunkach wyst ępowania wody decyduj ą przepuszczalno ść hydrauliczna i ods ączalno ść oraz mi ąŜ szo ść warstw wodono śnych i izoluj ących kredy i czwartorz ędu. Oprócz warunków geologicznych, wielko ść zasobów wodnych jest uzale Ŝniona od zasilania, sezonowej i rocznej zmienno ści opadów oraz ich intensywno ści. Na tworzenie si ę zasobów wodnych wpływa proces parowania, du Ŝe znaczenie maj ą równie Ŝ gleby, potrzeby wodne ro ślin, u Ŝytkowanie i zabudowa terenu. Na podkre ślenie zasługuje tak Ŝe silne powi ązanie hydrauliczne wód podziemnych i powierzchniowych. Wody podziemne pierwszego u Ŝytkowego poziomu wyst ępuj ą w ró Ŝnych wiekowo i litologicznie utworach. Tworz ą one trzy pi ętra wodono śne zwi ązane z osadami kredy, trzeciorz ędu i czwartorz ędu. Wody poszczególnych pi ęter znajduj ą si ę najcz ęś ciej w ł ączno ści hydraulicznej. Tworz ą one jedno ci ągłe zwierciadło wody, którego wysoko ść poło Ŝenia nawi ązuje do rze źby terenu. W zale Ŝno ści od charakteru skały wodono śnej oraz od sposobu wyst ępowania wód mo Ŝna wydziela ć wody warstwowo – szczelinowe i szczelinowe w skałach kredowych lub wody porowe w lu źnych osadach czwartorz ędu. W zró Ŝnicowanych utworach czwartorz ędowych wody podziemne wyst ępuj ą w piaskach ró Ŝnoziarnistych, cz ęsto pylastych lub gliniastych. W obszarach dolin i obni Ŝeń oraz równin akumulacyjnych płytko poło Ŝone zwierciadło wody pierwszego poziomu decyduje o istnieniu mokradeł stałych lub okresowych. Natomiast w terenach mi ędzydolinnych wyst ępuj ą wody gruntowe, których swobodne zwierciadło wody nie jest izolowane od powierzchni terenu utworami słabo przepuszczalnymi. Zwierciadło wody pierwszego poziomu wykazuje ogólne nachylenie zgodne z ukształtowaniem powierzchni topograficznej. Powiat Biłgoraj le Ŝy w obr ębie trzech zbiorników wód podziemnych: - Główny Zbiornik Wód Podziemnych (GZWP) – GZWP nr 428 – „Dolina Kopalna Biłgoraj - Lubaczów” - Główny Zbiornik Wód Podziemnych (GZWP) – GZWP nr 406 – „Niecka Lubelska (Lublin)”.