CHINA GOES GLOBAL Rosnące Znaczenie Chin Na Arenie
Total Page：16
File Type：pdf, Size：1020Kb
China goes global UNIWERSYTET ŁÓDZKI Zakład Azji Wschodniej CHINA GOES GLOBAL Rosnące znaczenie Chin na arenie międzynarodowej pod redakcją Małgorzaty Pietrasiak i Tomasza Kamińskiego Łódź 2012 © Copyright by Zakład Azji Wschodniej UŁ, 2012 RECENZENCI prof. dr hab. Marek M. Dziekan, prof. dr hab. Adam W. Jelonek REDAKTOR Bożena Walicka PROJEKT OKŁADKI Marta Grabowska SKŁAD I ŁAMANIE Wydawnictwo Naukowe Ibidem ul. Krótka 6, 95-006 Kurowice koło Łodzi tel. (042) 214 00 04; 665 126 997 e-mail: [email protected] www.ibidem.com.pl Zakład Azji Wschodniej UŁ ul. Narutowicza 59a, 90-131 Łódź e-mail: [email protected] www.wsmip.uni.lodz.pl/jednostki/strona_zakladu_azji/index.html ISBN 978-83-62332-03-8 Spis TREśCI Wstęp .......................................................................................................7 CHINY W śWIECIE – POMIĘDZY ODPOWIEDZIALNOśCIĄ A OBRONĄ WŁASNYCH INTERESÓW Dobrochna Augustyniak, Anna Piekarska, Chińska polityka kursowa a problem globalnej nierównowagi finansowej ........................................11 Katarzyna Wocheń, Ekspansja firm chińskich jako instrument realizacji polityki zagranicznej Państwa Środka. Rosnąca rola chińskich korporacji w wybranych regionach świata. ...............................................................31 Marcin Socha, Chiny jako partner międzynarodowej współpracy w zakresie ochrony środowiska ...............................................................49 Karolina Kotulewicz, Współpraca gospodarcza i polityczna ChRL i Republiki Mołdawii .............................................................................65 CHINY WOBEC PROBLEMÓW AFRYKI I BLISKIEGO WSCHODU Marcin Przychodniak, Reakcja ChRL wobec destabilizacji politycznej w krajach Afryki Północnej i Bliskiego Wschodu ....................................85 Hayssam Obeidat, Aspekty strategiczne w relacjach między Chinami a krajami Afryki Wschodniej na przykładzie Sudanu ..............................97 Dorota Ściślewska, Chińska Republika Ludowa i Arabia Saudyjska – przyjaźń pod bokiem USA? ..................................................................109 6 CHINY WOBEC KRAJÓW AZJI POŁUDNIOWO-WSCHODNIEJ Robert Jakimowicz, Stosunki pomiędzy ChRL i ASEAN w latach 1991–2011. Wybrane aspekty polityczne i gospodarcze ..........123 Michał Zaręba, Chiny wobec państw Półwyspu Indochińskiego. Współpraca czy próba uzależnienia? .....................................................139 Maciej Michałek, Chińskie wpływy w Azji Południowej na przykładzie stosunków ChRL ze Sri Lanką ..............................................................153 CHINY I INDIE – TRUDNE SĄSIEDZTWO DWÓCH AZJATYCKICH GIGANTÓW Agnieszka Kuszewska, Stanowisko Chin wobec indyjsko-pakistańskiego konfliktu o Kaszmir w latach 1949–2011 .............................................169 Joanna Dobkowska, Od rywalizacji do współpracy: ewolucja stosunków chińsko-indyjskich w dziedzinie bezpieczeństwa energetycznego ...........187 ROSJA W POLITYCE CHIN: PARTNER, RYWAL, PUNKT ODNIESIENIA? Michał Lubina, Rosja w polityce zagranicznej Chin. „Rosnąca asymetria” stosunków rosyjsko-chińskich ...............................203 Mateusz Smolaga, Zarys działalności Chińskiej Republiki Ludowej i Federacji Rosyjskiej w roli wschodzących donatorów pomocy rozwojowej – analiza porównawcza .........................................213 WSTĘP Rola Chin na arenie międzynarodowej ulega dynamicznym zmianom. Kraj, który jeszcze niedawno był biorcą pomocy, uzależnionym od inwestycji zagra- nicznych i dostępu do technologii, staje się czołowym donatorem, globalnym inwestorem i eksporterem nowoczesnych rozwiązań technologicznych. W ślad za tym rośnie pozycja polityczna Chińskiej Republiki Ludowej, a jej przywód- cy coraz asertywniej bronią własnych racji i interesów w świecie. Jednocześnie polityka go global stała się codziennością dla chińskich przedsiębiorstw, które z sukcesami umacniają swoją obecność we wszystkich regionach świata. Publikacja, którą oddajemy w Państwa ręce, jest próbą analizy najważniej- szych przejawów rosnącej pozycji tego państwa na świecie. Jest to debata o Chi- nach zarówno w kontekście przywódczej roli w gronie państw rozwijających się i ich tradycyjnej polityki regionalnej, jak i w kontekście wyjścia poza nią. Go global oznacza bowiem nie tylko zajęcie miejsca jednego z liderów gospo- darki światowej, ale także inicjatora międzynarodowych strategii politycznych. Chiny konsekwentnie kreują się na poważnego i przewidywalnego gracza, od- powiedzialnego za przyszłość relacji międzynarodowych. Prezentowane tu wy- niki badań autorów z kilku głównych polskich ośrodków naukowych wstępnie były dyskutowane podczas VII Spotkań Wschodnioazjatyckich, które odby- ły się w Łodzi, na Wydziale Studiów Międzynarodowych i Politologicznych Uniwersytetu Łódzkiego, 26 i 27 maja 2011 r. Książka została podzielona na pięć tematycznych części. W skład każdej z nich wchodzi od dwóch do czterech rozdziałów, w których analizowane są poszczególne zagadnienia cząstkowe. W pierwszej części rozważania autorów skupiają się na uchwyceniu widocz- nego w polityce chińskiej dążenia do zbalansowania dbałości o własne interesy narodowe z ciężarem zaangażowania w rozwiązywanie globalnych problemów, takich jak chociażby skutki ocieplania klimatu czy globalna nierównowaga fi- nansowa. 8 Kolejne części pracy poświęcone są analizie roli Chin w poszczególnych re- gionach geograficznych i ich relacjom z sąsiadami. W części drugiej skupiamy uwagę na Bliskim Wschodzie, Afryce Północnej i Wschodniej. To niezwykle niestabilne regiony, w których głos Chin coraz bardziej się liczy, co wzbudza niepokój tradycyjnych aktorów politycznych zaangażowanych w tej części świa- ta – krajów europejskich oraz USA. Część trzecia dotyczy Azji Południowo-Wschodniej, stanowiącej tradycyjnie obszar wpływów Państwa Środka. Jeden z rozdziałów dotyka kwestii skompli- kowanych relacji pomiędzy Chinami i ASEAN, najważniejszą organizacją re- gionalną. W części czwartej omówione zostały stosunki chińsko-indyjskie. Z racji wielkości obu krajów oraz ich rosnących ambicji politycznych sposób rozwią- zania dzielących je trudnych problemów będzie w nadchodzących latach nie- wątpliwie przykuwał uwagę społeczności międzynarodowej. Oba składające się na tę część pracy rozdziały uświadamiają polskiemu czytelnikowi skalę i wagę zagrożeń bezpieczeństwa płynących z Azji Południowej. Ostatnim analizowanym tematem jest Rosja i jej relacje z Chinami. Mimo że Federacja Rosyjska zdaje się politycznie skoncentrowana na Europie, to jed- nak z racji swojego położenia geograficznego i interesów musi angażować się również w Azji Centralnej i Wschodniej. Tym samym skazana jest na dialog z Chinami. Współpraca pomiędzy dwoma postkomunistycznymi, rządzonymi autorytarnie mocarstwami jest niezwykle ważnym fenomenem politycznym we współczesnym świecie. Jak ciekawe jest to zagadnienie, przekonuje ostatni roz- dział książki, stanowiący analizę porównawczą Chin i Rosji jako państw udzie- lających pomocy rozwojowej. Mamy nadzieję, że niniejsza publikacja będzie stanowiła cenny wkład do dys- kusji nad rolą Chin w świecie, celami i narzędziami ich polityki zagranicznej oraz możliwością efektywniejszego włączenia tego kraju w, proces rozwiązywa- nia problemów globalnych. Serdecznie dziękujemy wszystkim, którzy przyczy- nili się do powstania książki, a przede wszystkim autorom poszczególnych roz- działów pracy za wysiłek włożony w odpowiednie przygotowanie tekstów. Małgorzata Pietrasiak i Tomasz Kamiński CHINY W śWIECIE – POMIĘDZY ODPOWIEDZIALNOśCIĄ A OBRONĄ WŁASNYCH INTERESÓW Dobrochna Augustyniak Anna Piekarska Uniwersytet Ekonomiczny w Poznaniu CHIŃSKA POLITYKA KURSOWA A PROBLEM GLOBALNEJ NIERÓWNOWAGI FINANSOWEJ Globalny świat XXI w. to – z jednej strony – świat zliberalizowanych ryn- ków finansowych, a z drugiej – świat dużej suwerenności państwowej w kształ- towaniu wewnętrznej polityki walutowej. To właśnie owa specyfika naszych czasów spowodowała, że globalny system ekonomiczny boryka się dziś z pro- blemem globalnej nierównowagi. Problemem, który przez ponad dekadę swo- jego istnienia, nie doczekał się wciąż ani naukowego wyjaśnienia, ani jednolitej analizy przyczyn. Badacze wymieniają kilka scenariuszy i kilka grup przyczyn, które zostaną omówione w dalszej części pracy. Jedną z nich stanowi prowadzo- na przez rząd Chińskiej Republiki Ludowej celowa polityka niedowartościowa- nia waluty krajowej – RNB (renminbi, zwana też potocznie yuanem). Niniej- szy artykuł ma na celu próbę odpowiedzi na pytanie, jaki wpływ na tworzenie i utrzymywanie się globalnej nierównowagi ma chińska polityka kursowa oraz określenie skutków uwolnienia renminbi dla światowej gospodarki. Ze wzglę- du na ograniczenia w objętości artykułu skupiono się na polityce chińskiej i jej efektach, nie brano natomiast pod uwagę polityki innych państw, które notują nadwyżki w swoich bilansach płatniczych, oraz państw deficytowych. Przyję- to hipotezę, że chińska polityka kursowa to jedna z głównych przyczyn global- nej nierównowagi. W celu weryfikacji hipotezy opracowanie zostało podzielone na cztery części. Dwa pierwsze podrozdziały to wstęp teoretyczny, analizujący problem światowej nierównowagi i jej przyczyn oraz chińską politykę kursową i jej wpływ na bilans płatniczy. Kolejne części stanowią rozwinięcie problemu poprzez pokazanie globalnego wpływu prowadzonej polityki kursowej i uwol- nienia kursu na wyrównanie nierównowagi. 12 1. Światowa nierównowaga finansowa I jej przyczyny 1.1. Nierównowaga globalna oraz sposoby jej definiowania Globalizacja światowych gospodarek