ARTYKUŁY Pamiętnik Cieszyński Tom 23, 2019 JAN PAWEŁ BOROWSKI PL ISSN 0137–558X

Muzeum Śląska Cieszyńskiego

NAJSTARSZA WZMIANKA O DROGOMYŚLU - - Dawniej cieszyńska historiografia podawała, że Drogomyśl po raz pierwszy wzmian kowany był w dokumencie z roku 1487, w którym książę Kazimierz II 1odnowił Mi- kołajowi Brodeckiemu posiadanie2 tejże wioski wraz z sąsiednią Zawadą . Pogląd ten reprezentował Gottlieb Biermann3 , a w ślad za nim. powtórzył w swoim monumen talnym dziele Ladislav4 Hosák . Z polskich autorów5 za taką datacją opowiedział się ksiądz Oskar Zawisza , a ostatnio także Józef Król 6 Obecnie w literaturze przedmiotu uważa się, że dokumentem, w którym po raz pierwszy w dziejach wspomniano Drogomyśl, jest dyplom z roku 1454 . Z jego treści wynika, że w roku 1454 podzielono spadek po zmarłym Gochu (młodszym) z Ochab.- Kiczyce oraz Ochaby przypadły Jaśkowi7 z Bełsznicy, natomiast Drogomyśl i sąsiednią Zawadę otrzymał bliżej nieznany Smyl . Dokument ów znany jest z odpisu księdza Le opolda Listinář Jana Těšínska Szersznika, (Codex który diplomaticus przechowywany Ducatus Tessinensis). jest w zbiorach Sbírka Książnicylistinného Cieszyńskiej. materiálu k dějinám 1 knížectví Těšínského 1460–1495

Wybór źródeł(dalej: do dziejówLT), [t. 2], Ustronia , wyd. Emerich Němec, Český Těšín 1960, [nr] 308, s. 61–62 ; dokument ten wydał także Idzi Panic, który datę wystawienia rozwiązał na 25 lipca roku Geschichte des Herzogthums Teschen ̨ 1487, zob. , t. 1, oprac. I. Panic, Cieszyn – Ustroń 1996, s. 55–56. 2 Historický místopis země Moravskoslezské Gottlieb Biermann, , wyd. 2, Teschen 1894, s. 104. 3 Dzieje Strumienia Ladislav Hosák, , Praha 2004, s. 881–882. 4 Bogu i nikomu innemu na cześć. O początkach zboru tolerancyjnego w Drogomyślu Oskar Zawisza, , Cieszyn 1909, s. 7. 5 Józef Król, , „Przegląd 6 Śląsk Cieszyński w średniowieczu do 1528 roku Ewangelicki”, 2008, 1–2, s. 133–144. Dzieje Śląska Cieszyńskiego od zarania do czasów współczesnych JęzykIdzi Panic, mieszkańców współpr. Śląska Bogusław Cieszyńskiego Czechowicz, od średniowiecza do połowy XIX wieku , Cieszyn 2010 ( Nazwy miejscowe dawnego Śląska Cieszyńskiego , t. 2, red. I. Panic), s. 309; tenże, , Cieszyn 2016, s. 166; 1400–1526 E. - Robert Mrózek, , Katowice 1984, s. 62. 7 LT, t. 1, cz. 2,Zawada. Zapomniana, wyd. Němec,wieś przy Český Drogomyślu Těšín 1958, [nr] 213. Zapomnianej Zawadzie poświę ciłem osobny artykuł, moment ujawnienia się Zawady w źródłach to właśnie rok 1454, zob. Jan Paweł Borowski,Księstwo cieszyńskie w średniowieczu , „Pamiętnik Cieszyński”, 22, 2017, s. 19–29. Smyl ówcześnie zamieszkujący Księstwo Cieszyńskie zdaniem Idziego Panica to Smyl z Krasnej, zob. I. Panic, , Cieszyn 1988, s. 100. 10 JAN PAWEŁ BOROWSKI -

Pomimo dość rozpowszechnionej informacji o roku 1454, wśród niektórych au torów zajmujących się historią regionalną8 panuje pogląd, że najstarsza wzmianka o Drogomyślu pochodzi z roku 1467 . Osobliwość takiego rozumowania polega na tym, że jak dotąd nie udało się odnaleźć żadnego dyplomu, w którym zachodziłaby korelacja pomiędzy tą datą a dziejami Drogomyśla. Moim zdaniem data 1467 bierze się z błędnego odczytania cyfry 8 w dacie 1487. Dla autorów podających datę 1467 jako pierwszą w dziejach Drogomyśla podstawowym źródłem9 był, jak sądzę, artykuł- Jana Brody, który ukazał się w „Głosie Ziemi Cieszyńskiej” . Autor zauważa w nim,- że pierwsza wzmianka o Drogomyślu pojawia się w roku 1487, problem polega jed nak na tym, że z powodu słabej jakości druku na pierwszy rzut oka cyfra 8 z po wodu przerwy w górnym łuku wygląda na cyfrę 6. Dopiero dokładne przybliżenie fragmentu tekstu. upewnia, że jednak jest to cyfra 8. Podobną treść ma wcześniejszy artykuł Jana10 Brody z roku 1947, w którym jednak czytelność daty 1487 nie budzi wątpliwości Jan Broda pomylił się jednak w obu swoich tekstach o Drogomyślu co do osoby- właściciela tej miejscowości. Jego zdaniem w roku 1487 był nim Mikołaj Grodecki na- Grodźcu. Oczywiście treść dokumentu z roku 1487 nie pozostawia wątpliwości, że wła ścicielem11 Drogomyśla i Zawady był Mikołaj Brodecki, marszałek Księstwa Cieszyńskie go . Nie jest to jednak tylko pomyłka Jana Brody. Choć nie podaje on w swoich obu tekstach źródła, z którego pochodzi informacja o Mikołaju Grodeckim12 jako właścicielu- Drogomyśla, to łatwo odgadnąć, że czerpał z dzieła Ladislava Hosáka . Do pracy tego- znakomitego znawcy dziejów Księstwa Cieszyńskiego wkradł się błąd, bowiem w ru bryce poświęconej Drogomyślowi pierwsza litera nazwiska Brodecki została przekrę cona na literę G, stąd Grodecki. O tym, że Ladislav Hosák nie miał na myśli Grodeckiego, niech świadczy fakt, że w rubryce poświęconej wiosce Zawada, która także występuje obok Drogomyśla w dokumencie13 z roku 1487, jako właściciela pod tym rokiem podaje- Mikołaja Brodeckiego . W obu wpisach, zarówno dla Drogomyśla, jak i .dla Zawady, przy roku 1487 Ladislav Hosák odwołuje się do Gottlieba Biermanna, który14 przekazu je, że w tym właśnie roku właścicielem obu wiosek był Mikołaj Brodecki - Istotnie, w tym czasie w Księstwie Cieszyńskim pojawia się rodzina Grodeckich herbu Radwan, a jednym z jej przedstawicieli jest Mikołaj piszący się z Grodźca, któ Radość z domu Bożego. Parafie ewangelickie na Śląsku Cieszyńskim i Opawskim po patentach 8 tolerancyjnym i protestanckim Budowa kościoła Dobre- goJan PasterzaKliber, w Drogomyślu (1966 1969) Pieczęcie, Bielsko-Biała i herby Śląska 2013, Cieszyńskiego s. 47; Henryk Nadrowski, Historia Drogomyśla– w, aspekcie „Śląskie Studiaprzemian Historyczno-Teologiczne”, reformacyjnych 21, 1998, s. 58; Alfred HistoriaZnamierowski, parafii w Drogomyślu , Górki Wielkie – Cieszyn 2011, s. 114; Jan Jerzy Szeruda, , Drogomyśl 2006; Karol Z przeszłości Drogomyśla Tyrna, , „Z problemów Reformacji”, 1981–1982, 3–4, s. 138. 9 Z gruzów powstaniesz wspaniała Jan Broda, , „Głos Ziemi Cieszyńskiej”, nr 28 z 11 VII 1958, s. 4 10 Zawada… Tenże, , „Strażnica Ewangeliczna”, 1, 1947, s. 10–11. 11 Historický místopis… J. P. Borowski, , s. 22. 12 L. Hosák, , s. 881–882. 13 Geschichte Tamże, s. 934. 14 G. Biermann, …, s. 104. NAJSTARSZA WZMIANKA O DROGOMYŚLU 11 15 - ry raz nawet występuje w dokumencie jako Mikołaj Grodecki . Niektórzy z badaczy dziejów Drogomyśla, podając jako datę pierwszej wzmianki16 rok 1467, także twier dzili, że ówczesnym właścicielem wsi był Mikołaj Grodecki . Skąd takie przekonanie- i dlaczego jest błędne, wyjaśniłem powyżej, ale warto wziąć pod uwagę fakt, że tak- jak nie zachował się żaden dokument z roku 1467, w którym rzekomo wzmiankowa ny jest Drogomyśl, tak nie występuje17 dyplom, na którym Mikołaj Grodecki ma cokol- wiek wspólnego z Drogomyślem . A zatem nastąpiło tutaj spiętrzenie pomyłek: Jan Broda przejął od Ladislava Hosáka błąd w nazwisku właściciela Drogomyśla, Jan Sze ruda oraz pastor Karol Tyrna dołożyli do tego błąd w odczycie daty w artykule Jana Brody i od tej pory zaczął funkcjonować w lokalnej świadomości Mikołaj Grodecki,- właściciel Drogomyśla w roku 1467. - Z treści przywołanego wcześniej dyplomu z roku 1454 wiadomo, że Drogomyśl ist niał już jakiś czas i należał do uposażenia Gocha (młodszego) z Ochab, po jego śmier ci Ochaby18 oraz Kiczyce otrzymał Jasiek z Bełsznicy, Drogomyśl oraz Zawadę dostał- Smyl . Jeżeli przyjąć, że podziału uposażenia Gocha (młodszego) z Ochab dokonano pomiędzy dwóch spadkobierców po równo, to w ślad za tym należy uznać, że za równo Drogomyśl, jak i Zawada były na tyle rozwiniętymi osadami, że równoważyły - 15 Zdaniem Wacława Gojniczka rodzina Grodeckich herbu Radwan przybyła do Księstwa Cieszyńskie go z Brodów nieopodal Lanckorony. W roku 1460 występuje w źródłach GrodzieccyMikołaj z Grodźca, z Brodów w herbu roku Radwan1465 pojawia w XV–XVIII się Mikołaj wieku Zema z Grodźca, zaś w roku 1472 Mikołaj Grodecki. Autor genealogii tej rodziny szlacheckiej uważa, że to ta sama osoba, zob. Wacław Gojniczek, , „Genealogia. Studia i materiały historyczne”, 11, 1999, s. 8. W podobnym- okresie w Księstwie Cieszyńskim pojawia się Mikołaj Brodecki z Brodku i Góry herbu Jastrzębiec, bowiem już w roku 1470 występuje jako świadek piszący się na Strumieniu w dokumencie potwier dzającym dawne przywileje Skoczowa, a wystawionym przez księcia Przemysława II, zob. LT, [t. 2], [nr] 240, s. 14–16. Mikołaja Brodeckiego, jako właściciela wsi Strumień w roku 1482, błędnie jako Grodeckiego zapisał także Leopold Jan Szersznik w swoich wypisach do genealogii szlachty Księstwa Cieszyńskiego. Cieszyński historyk nie zdążył tej pracy wydać drukiem, a rękopis przechowywany jest w zbiorach Książnicy Cieszyńskiej (zob. Książnica Cieszyńska, Rękopisy Biblioteki Leopolda Jana Szersznika, sygn. DD VIII 2). Co interesujące, litera G została przekreślona, a obok niej ktoś napisał literę B tak, że Grodecki znów stał się Brodeckim. Również na tej samej stronie ksiądz Szersznik- przy roku 1472 zapisał Mikołaja Brodeckiego, zmienił literę B na G, a następnie tę ktoś przekreślił Materiałyi ponownie genealogiczno-heraldyczne napisał literę B. Wydawca do dzieła dziejów Leopolda szlachty Janaksięstwa Szersznika, cieszyńskiego Wacław Gojniczek, twier dzi, że owych poprawek dokonał znany genealog Ludwig Igálffy-Igály, zob. Leopold Jan Szersznik, , wydał W. Gojniczek, Historia parafii Historia Drogomyśla… Cieszyn 2004 (Bibliotheca Tessinensis, t. 1, Series Polonica, t. 1), s. 103. 16 - K. Tyrna, …, s. 138; J. J. Szeruda, s. 5, 23. Autor mianuje Mikołaja- Grodeckiego marszałkiem księcia Kazimierza II i poczytuje mu zasługi w rozwinięciu lokalnej gospo darki rybnej (s. 41),Zawada jednakże niestrudzonym budowniczymBrodecki stawów Mikołaj na tym terenieSłownik (i całej biograficzny niezbęd Zieminej dla Pszczyńskiej ich funkcjonowania infrastruktury) był marszałek Księstwa Cieszyńskiego Mikołaj Brodecki, zob. J. P. Borowski, …, s. 22, przypis 27; Jerzy Polak, , [w:] , red. Alojzy Lysko, Pszczyna 1994, s. 44–45. 17 - Raz jeden Drogomyśl i Grodziec miały wspólnego właściciela, w drugiej połowie wieku XVIII był nim baron Fryderyk Kalisz z Kalisza i z Kiss Birocz, który Drogomyśl odziedziczył po rodzicach, baronie Kry stianie Kaliszu iRys baronowej genealogiczny Elżbiecie szlacheckiego Petröczy. Właścicielem rodu Kaliszów Grodźca stał się przez małżeństwo z jego dziedziczką, Heleną Elżbietą Marklowską, zresztą wdową po jego bracie Leopoldzie Bogumile Kaliszu, zob. Józef Król, , „Jesteśmy”, 2015, nr 26 z 12 VII, s. 6–10. 18 LT, t. 1, cz. 2, [nr] 213. 12 JAN PAWEŁ BOROWSKI 19- dwa już od dłuższego20 czasu uformowane organizmy osadnicze – mniejsze Kiczyce - i większe Ochaby . Potwierdzenie takiego założenia znajdziemy w zachowanym re- geście dyplomu z roku 1436, w którym Drogomyśl jest wzmiankowany po raz pierw szy, a który dotąd nie był brany pod uwagę przez badaczy. Oryginał dokumentu nie stety nie przetrwał21 do naszych czasów, a z treści samego regestu dowiadujemy się,. że księżna Ofka , wdowa po księciu cieszyńskim Bolesławie I, oraz ich najstarszy syn,22 książę Wacław, 13 VII 1436 r. zatwierdzają przywileje wsiom Drogomyśl i Pruchna W tym samym dniu został wystawiony dokument potwierdzający sprzedaż Pruchnej

19 Śląsk Cieszyński w średniowieczu Kiczyce występują po raz pierwszy w źródłach w roku 1316, zob. I. Panic, współpr. B. Czechowicz, …, s. 303. 20 Śląsk Cieszyński w średniowieczu Pierwsza pisemna wzmianka o Ochabach pochodzi z roku 1305, zob. I. Panic, współpr. B. Czechowicz, …, s. 296–297. 21 - Z regestu dowiadujemyRodowód się, Piastów że obok śląskich księżnej Ofki i jej syna wystawcą dokumentuPoczet Piastów jest i tajemniczaPiastówien cieszyńskichksiężna Zofia. Genealogia Piastów cieszyńskich nie notuje takiej księżnej w tamtym okresie zob. Ka zimierz Jasinski, Rodowód , wyd. 2, Kraków 2007; I. Panic, , wyd. 2, Cieszyn 2003. Ofkę często nazywano Zofią, Kazimierz Jasiński twierdził,Jeszcze że to wpomyłka, sprawie zob. daty K. zgonu Jasin iski, sposobu zapisu…, s. w 629, źródłach przypis imienia 33. Jednak księżnej Idzi cieszyńskiej Panic wykazał, Ofki że tak ówcześnie- miejscowi nazywali księżną Eufemię, której imię w zdrobnieniu brzmiało Ofka, zob. Idzi Panic, , „Studia Historycz ne”, 1998, 4, s. 599–604. Choć na dokumencie wystawionym tego samego dnia księżna tytułowana- jest tylko jednym imieniem jako Ofka, być może było i tak, że pisarz w potwierdzeniu przywilejów wsi Pruchna i Drogomyśl raz zapisał imię Ofka, a następnie wersję używaną przez miejscowych, nazy- wając księżnę Zofią, zob. LT, t. 1, cz. 2, [nr] 169. Wtedy sporządzający przeszło 100 lat później regest pisarz mógł pomyśleć, że ma do czynienia z dwiema różnymi postaciami. Niestety skromna treść re gestu i niezachowany czy nieznany oryginał lub chociaż odpis dokumentu z roku 1436 nie pozwala Codex Miscellanea nam rozsądzić tej sprawy. 22 Silesiaca - Regest dokumentu z roku 1436Codex pochodzi Miscellanea z kopiarza Silesiaca dokumentów górnośląskich, - przechowywanegoŚredniowieczne w silesiaca oddziale i polonicarękopisów w zbiorachBiblioteki bibliotecznych Narodowej we i archiwalnych Wiedniu, zob. w WiedniuÖsterre ichisches Nationalbibliothek, , sygn. 14 618, s. 732; Karol Maleczyński, Bro nisław Turon, , „ŚląskiCodex Kwartalnik Miscellanea Historyczny Silesiaca Sobótka”, 18, 1963, 1, s. 93. W maju roku 1962 Karol Maleczyński oraz- Bronisław Turoń wybrali się do Wiednia celem przeprowadzenia kwerend w tamtejszych archiwach.- Na natrafił Karol Maleczyński.Średniowieczne Wyniki silesiaca swojej pracy obaj historycy przed stawili pokrótce we wspólnym artykule opublikowanym w roku 1963 w „Śląskim KwartalnikuCodex Histo Mi- scellanearycznym Sobótka”,Silesiaca zob. K. Maleczyński, B. Turon, …, s. 84–93. Emerich Němec- przeprowadził własną kwerendę w archiwach i bibliotekach wiedeńskich, także odnalazł - . Nie udało mi się dokładnie ustalić, kiedy czeski wydawcaListiná źródełr Těšínska do dziejów Księ stwa Cieszyńskiego we Wiedniu przebywał, ale z pewnością wcześniej niż polscy badacze. Prawdopo dobnie był to czas pomiędzy rokiem 1955, kiedy ukazał się pierwszy tom obejmujący lata 1155–1459, w którym nieCodex znalazł Miscellanea się ani jeden Silesiaca regest wchodzący w skład wiedeńskiego kopiarza,- a rokiem 1960, w którym ukazał się drugi tom obejmujący lata 1460–1495. W tym tomie Emerich Němec przytacza regesty z , poczynając od roku 1465,Średniowieczne kiedy książę silesia Kazi- camierz sprzedaje Janowi Boryńskiemu prawoCodex budowy Miscellanea karczmy Silesiaca oraz ważenia i sprzedawania w niej własnego piwa, zob. LT, [t. 2], [nr] 233, s. 9–10, także K. Maleczyński, B. Turon, …, s. 91. Karol MaleczyńskiŚredniowieczne podaje, że silesiaca 1551–1570 pochodzi z początku wieku XVI, podczas gdy Emerich Němec ostatni regest, który z niego zaczerpnął, publikuje pod rokiem 1567, zob. K. Maleczyński, B. Turon, …, s. 91; LT, [t. 5], , wyd. E. Němec, Český Těšín 1972, [nr]Listiná 598, rs. Těšínska 58. Różnice pomiędzy oboma badaczami zauważyć można także śledząc, które regesty pochodzące z wiedeńskiego rękopisu każdy z nich publikuje. Pomijając lata, które obejmuje pierwszy tom , to w przedziale pomiędzy 1460–1495 (drugi tom LT), Maleczyński publikuje 18, a Emerich Němec jedynie 12 regestów. Z tego okresu tylko jeden regest nie występuje NAJSTARSZA WZMIANKA O DROGOMYŚLU 13- 23 - Arleszowi z Orle przez księżną Ofkę oraz jej syna Wacława . Niestety z braku zacho wanych źródeł nie wiadomo, czy w owym dniu lub wcześniej doszło, tak jak w przypadku Pruchnej, do jakiejkolwiek transakcji związanej z Drogomyślem.. W Codex Miscellanea Si- lesiacaKsiążęta cieszyńscy Wacław, Władysław, Przemysław i Bolesław24 13 IX 1439 r. poda- rowali za wierną służbę Jakubowi z Brzezówki Małą Pruchnę pod tą samą datą figuruje regest, w którym książęta Wacław,25 Władysław i Prze mysław zatwierdzają przywileje wsiom – Drogomyśl i Pruchna . Choć oba akty miały- miejsce w tym samym czasie, to jednak w wiedeńskim regeście wśród wystawców brak księcia Bolka, a dokument darowizny dla Jakuba z Brzezówki dotyczy podarowania Ma łej Pruchnej, nie Pruchnej właściwej, zwanej także Wielką. Dlatego mamy tutaj kilka ewentualności. Autor regestów zamieszczonych w wiedeńskim rękopisie mógł napisać o przywilejach dla Drogomyśla i Pruchnej, pominąwszy rozróżnienie na Małą i Wielką.- Mogłoby być też tak, że regest rzeczywiście dotyczył Wielkiej26 Pruchnej, którą Jakub z Brzezówki nabył od Arlesza z Orle wcześniej, bo 1 IV 1439 r. Wreszcie, Jakub z Brze. zówki w momencie, w którym stał się właścicielem Małej Pruchnej, mógł wystarać27 się o zatwierdzenie przywilejów dla obu miejscowości, jako całości, i dla Drogomyśla Powstaje jednak pytanie, dlaczego w dwóch przytoczonych regestach zostają zatwierdzone jednocześnie przywileje dla Drogomyśla i Pruchnej. Czy to oznacza, Listinár Těšínska

u Maleczyńskiego, za to opublikowany zostaje w . W regeście tym książę Kazimierz II Jeszcze Z nejstarších dějin w roku 1482 zatwierdza przywileje Ochab Wielkich, zob. LT, t. 2, [nr] 282, s. 45. 23 Orlové Orlová 1223 1973. Historie a současnost města LT, t. 1, cz.Arlesz 2, [nr] z Orle. 169; Przyczynek I. Panic, do dziejów…, s. 599, szlachty przypis w księstwie nr. 2; zob. cieszyńskim Jaroslav Bakala, w XV wieku , [w:] – Z dějin obcí na, územíred. Vilém města Plaček, Třince Ostrava 1973, s. 9–26; I. Panic, , „Pamiętnik Cieszyński”, 7, 1993, s. 140–143; Jiří Stibor, , „Těšínsko”, 40, 1997, 2, s. 1–6. Z Jakdziejów podaje Pruchnej, Idzi Panic, Arlesz z Orle wszedł w posiadanie Pruchnej na prawie lennym, a to- oznaczało, że transakcje związane z tą wioską nie mogły się odbyć bez książęcego zatwierdzenia, zob.- I. Panic, „Kalendarz Cieszyński”, 1989, s. 28–29. Czy w przypadku książęcegoCodex po Miscellaneatwierdzenia Silesiacaz roku 1436 możemy mówić w odniesieniu do owego zastrzeżenia, że wieś została sprze dana na prawie lennym, tego stwierdzić nie sposób, ponieważ treść wpisu, który figuruje w

, jest zbyt lakoniczna. 24 Codex Miscellanea Silesiaca - LT, t. 1, cz. 2, [nr] 174. 25 Średniowieczne silesiaca Österreichisches Nationalbibliothek, , sygn. 14 618, s. 731v; K. Maleczyń ski, B. Turon, …, s. 93. 26 - LT, t. 1, cz. 2, [nr] 173. Należy także dodać,Uposażenie że w tym ziemskie czasie rodzinywłaścicielem Czelo zczęści Czechowic Małej za Pruchnej panowania był Piastówjeszcze Mikołaj (Z badań Czelo. nad drogami W roku 1441awansu tenże i uposażeniem sprzedał Jakubowi majątkowym z Brzezówki szlachty swój cieszyńskiej dział na w Małej czasach Pruch pia- stowskichnej, zob. LT, 1290 t. 1, 1653),cz. 2, [nr] „ 181; I. Panic, - – Średniowiecze polskie i powszechne”, 3, red. I. Panic, Jerzy Sperka, Katowice 2004, s. 239. Tak więc Jakub z Brzezówki w posiadanie Małej Pruchnej wszedł na mocy trzech Uposażenie trans ziemskieakcji, bowiem rodziny nim Czelo otrzymał… na niej dział Z dziejów książęcy Pruchnej oraz odkupił część Mikołaja Czelo, to już w roku 1431 kupił dział tej wsi należący do Jana z Wilamowic, zob. LT, t. 1, cz. 2, [nr] 163; I. Panic, s. 236; tenże, …, s. 28–29. 27 Sytuacja omówiona wcześniej, czyli ta sama data sprzedaży miejscowości oraz zatwierdzenia dlań przywilejów nie jest odosobniona i zachodzi częściej niż w przypadku Pruchnej. Na przykład wtedy,- kiedy w rokuCodex 1481 Miscellanea książę Kazimierz Silesiaca II obdarowuje Mikołaja Brodeckiego wsią Ochaby (zob. LT, [t. 2], [nr] 283, s. 45–46) i zatwierdza jej przywileje, o czym dowiadujemy się ponownie z regestu pocho dzącego z , zob. LT, [t. 2], [nr] 282, s. 45. 14 JAN PAWEŁ BOROWSKI - że Drogomyśl podobnie jak Pruchna był również przedmiotem transakcji w tych dniach, a co za tym idzie, skoro w ramach jednego aktu prawnego obie te miejsco- wości otrzymywały potwierdzenie przywilejów, czy tym samym wchodziły w skład uposażenia tego samego właściciela? Można założyć, że Arlesz z Orle albo był wła- ścicielem Drogomyśla przed nabyciem Pruchnej, albo tego samego dnia wszedł w posiadanie obu wiosek, a tym samym po sporządzeniu dokumentów potwier dzających taką transakcję wystarał się jeszcze o jeden akt, tym razem wspólny dla obu miejscowości, zatwierdzający ich przywileje. Wtedy podobnie postąpiłby Jakub z Brzezówki, który nabyłby Drogomyśl wraz z Pruchną (wielką) od Arlesza z Orle- w kwietniu roku 1439, lub włączyłby go w swoje uposażenie dopiero we wrześniu tego roku przy okazji otrzymania od książąt Małej Pruchnej i wtedy dopiero wysta rałby się o zatwierdzenie przywilejów dla obu nabytych wiosek. Pamiętać jednak- należy, że przed rokiem 1454, jak już zostało wspomniane, Drogomyśl posiadał Goch z OchabCodex i Miscellaneato jest obecnie Silesiaca najpewniejsza informacja dotycząca właściciela tej miejsco wości w tamtym czasie. - zawiera jeszcze dwa regesty zatwierdzające prawa równocześnie dla Drogomyśla i Pruchnej. Książę28 Przemysław II dnia 7 III 1473 r. za twierdził przywileje dla Pruchnej i Drogomyśla . Dwa dni wcześniej ten sam książę- potwierdził Krzystkowi z Pruchnej wymianę Małej i Wielkiej Pruchnej, pobliskiego- Rychułdu29 oraz Ludgierzowic i Wędrynii z Piotrem Cyganem ze Słupska za wieś Cier licko . Drogomyśl w tym dokumencie nie występuje, a więc jeśliby utrzymać po przednie rozumowanie (jak w przypadku lat 1436, 1439), oznaczałoby to, że Piotr- Cygan wszedł w posiadanie tej miejscowości wcześniej lub w ciągu dwóch dni, które- upłynęły od zamiany Cierlicka na Pruchną i dopiero wtedy wystarał30 się o zatwierdze nie przywilejów dla obu miejscowości w jednym dyplomie . Zachowane w wiedeń skim kopiarzu potwierdzenie przywilejów. dla Drogomyśla i Pruchnej z roku 1481 przez księcia Kazimierza II, w przeciwieństwie31 do trzech wspomnianych uprzednio, nie koreluje z zachowanymi źródłami - Z powyższych ustaleń wynika, że znane są cztery akty pochodzące z wieku XV, w których przywileje dla Drogomyśla i Pruchnej zatwierdzają ówcześni władcy Księ stwa Cieszyńskiego, a z którymi zachodzi koincydencja w przypadku trzech spośród odpisów potwierdzających transakcje dla Pruchnej, zawartych w kopiarzu tej wioski. Być może odpowiedź na pytanie, dlaczego władcy Księstwa Cieszyńskiego w dniach transakcji związanych z Pruchną wystawiali osobny akt zatwierdzający przywileje nie tylko dla tej wioski, ale także dla sąsiedniego Drogomyśla, w latach 1436, 1439, 1473 (1481), znaleźlibyśmy w kopiarzuCodex Miscellanea tej miejscowości, Silesiaca który niestety nie dotrwał 28 Średniowieczne silesiaca… Österreichisches Nationalbibliothek, , sygn. 14 618, s. 732; K. Maleczyński, B. Turon, , s. 93; LT, [t. 2], [nr] 248, s. 23. 29 LT, [t. 2], [nr] 247, s. 22–23. 30 Codex Miscellanea Silesiaca Pruchna i tym razem nie jest w wiedeńskim kodeksie rozróżniona na Małą i Wielką. 31 Średniowieczne silesiaca… Codex MiscellaneaÖsterreichisches Silesiaca Nationalbibliothek, , sygn. 14 618, s. 732; K. Maleczyński, B. Turon, , s. 93. Emerich Němec ominął regest z roku 1481, który w znajduje się po roku 1473, a przed rokiem 1436. NAJSTARSZA WZMIANKA O DROGOMYŚLU 15 32 - do dzisiejszych czasów . Jaką metrykę ma Drogomyśl nie da. się jeszcze dokładnie powiedzieć, można jednak już stwierdzić, że pierwsza znana33 wzmianka o nim pocho dzi z roku 1436, a więc jest starszy niż dotychczas sądzono

THE FIRST WRITTEN MENTION OF THE VILLAGE OF DROGOMYSL

Historians focusing on the history of the Duchy of Cieszyn give different dates as far as the first written mention of the village of Drogomyśl is concerned. Gottlieb Biermann and - Ladislav Hosák claim that the name ‘Drogomyśl’ appears for the first time in the written sources in 1487. Idzi Panic points to the document dating from 1454 and recorded by Far ther Leopold Scherschnick. That document reports the division of the estate after the death of Goch, the owner of Ochaby and Drogomyśl. Some local researchers, for instance Jan Jerzy - Szeruda, claim that 1467 is the oldest date in the history of the village of Drogomyśl. The - query regarding the subject has showed that this particular date in the history of Drogo myśl could not mean anything important since it does not appear in the documents con cerning the village. It is also wrong to claim that Drogomyśl was owned by Wacław Grodecki Codex Miscellanea Silesiaca at that time. In fact at that time Drogomyśl belonged to Mikołaj Brodecki, who was also the owner of Strumień. However, the kept in the National Library inth Vienna, states that Ofka, the Duchess of Cieszyn, and her son, Duke Wenceslaus, on the 13 - 32 Kopiarz majątku ziemskiego w Pruchnej z początków XVIII wieku WacławArchiwa Gojniczek i archiwalia wykazał górnośląskie przy okazji edycji kopiarza Pruchnej, że także dla Drogomyśla taki spo rządzono, zob. Wacław Gojniczek, , [w:] , t. 1, red. E. Długajczyk, W. Gojniczek, B. Kalinowska-Wójcik, - Katowice 2008, s. 73. 33 Z wiedeńskiego kopiarza przy ustalaniuŚląsk najstarszych Cieszyński w wzmianek początkach o miejscowościach czasów nowożytnych Księstwa (1528–1653) Cieszyń skiego skorzystałDzieje także Śląska jeden Cieszyńskiego raz Idzi Panic, od podając zarania za do regestem czasów rok współczesnych 1550 jako datę ujawnienia się w źródłach Pierśćca, zob. Idzi Panic, Codex Miscellanea Silesiaca -, Cieszyn 2011 ( , t. 3, red. I. Panic), s. 164; Österreichisches Nationalbibliothek, 1527–1550, sygn. 14 618, s. 732 (jedy ny regest odnoszący się do Pierśca następuje tuż po wpisie z roku 1436, dotyczącym Drogomyśla i Pruchnej). Regest ten opublikował Emerich Němec zob. LT, [t. 4], , wyd. E. Němec, Český Těšín 1966, [nr] 527, s. 62. O tym, że warto korzystać z różnej proweniencji źródeł podczas próby datowania początków danej miejscowości, świadczy przykład wsi Kowale. Przyjmuje się, że po raz- pierwszy miejscowość ta wzmiankowanamotte była w roku 1592. Idzi Panic zauważa jednak, że Kowale mogą być starsze, bowiem badania archeologiczne przeprowadzone na tym terenie wykazały istnie- nie rezydencji rycerskiej typu datowanej na wiek XIV. Twierdzi on, że na ten czas nie sposób wykazać, iż średniowieczny punkt osadniczy jest tożsamy z miejscowością z końca wiekuŚląsk CieszyńskiXVI o na wzwie początkach Kowale, niosącej czasów w nowożytnych… sobie ładunek informacji– o służebnym charakterze względemŚląskie cieszyńskiego obiekty typudworu, motte. nie możnaStudium jednak archeologiczno-historyczne też w pełni wykluczyć takiej ewentualności, –zob. I. Panic, , s. 168 169 zob. także Dominik Nowakowski, - , Wrocław 2017, s. 335 336. Pozostawiając na razie- związek pomiędzy powstaniem wsi Kowale a istniejącym na jej terenie gródkiem rycerskim jako nie rozstrzygniętą kwestię, chciałbym zwrócić uwagę na jeszcze inny typ źródła historycznego, niepod noszonego szerzej podczas dyskusji o początkach tej miejscowości.Zabytki Kowale architektoniczne bowiem występują na terenach już na wiejskichmapie księstw gminy Zatorskiego Skoczów i Oświęcimskiego sporządzonej przez Stanisława Porębskiego, a wydanej po raz pierwszy w Wenecji w roku 1563, zob. Ludwik Herok, , Skoczów 2013, s. 23; Muzeum Narodowe w Krakowie, Muzeum im. Emeryka Hutten-Czapskiego, sygn. MNK VIII-kart./Mp.3140. 16 JAN PAWEŁ BOROWSKI of July 1436 confirmed the privileges of the village of Drogomyśl and the village of Pruchna.

The history of Drogomyślth is therefore longer than previously thought and dates back to the beginning of the 15 century.