Die Agterhuis – Lina Spies Se Vertaling Van Anne Frank Se Dagboek, Het Achterhuis, in Afrikaans: Besluite, Benaderings En Strategieë
Total Page:16
File Type:pdf, Size:1020Kb
Die Agterhuis – Lina Spies se vertaling van Anne Frank se dagboek, Het Achterhuis, in Afrikaans: besluite, benaderings en strategieë deur Carla-Marié Spies Tesis ingelewer ter gedeeltelike voldoening aan die vereistes vir die graad Magister Philosophiae in Vertaling aan die Universiteit van Stellenbosch Studieleier: Prof. A.E. Feinauer Maart 2010 Verklaring Deur hierdie tesis elektronies in te lewer, verklaar ek dat die geheel van die werk hierin vervat, my eie, oorspronklike werk is, dat ek die outeursregeienaar daarvan is (behalwe tot die mate uitdruklik anders aangedui) en dat ek dit nie vantevore, in die geheel of gedeeltelik, ter verkryging van enige kwalifikasie aangebied het nie. Carla-Marié Spies Datum: Oktober 2009 Kopiereg © 2009 Universiteit van Stellenbosch Alle regte voorbehou ii Opsomming In hierdie studie word ondersoek ingestel na die vertaalbenaderings en -strategieë wat Lina Spies gebruik in die vertaling van Anne Frank se dagboek, Het Achterhuis uit Nederlands in Afrikaans ( Die Agterhuis ). Die navorser gaan hoofsaaklik deskriptief te werk om die besluitneming ten opsigte van watter vertaalbenaderings en vertaalstrategieë wat gevolg en toegepas word, te beskryf. Kritiek word wel uitgespreek waar nodig. Die eerste hoofstuk behels die agtergrond en rasionaal vir die studie, 'n hipotese, probleemstelling en navorsingsvrae en beskryf die metodologie wat in die tesis gevolg word. Die volgende hoofstuk verskaf 'n agtergrond van die bronteks en redes vir die vertaling daarvan in Afrikaans. Daar word hier ook na die vertaler (Spies) as magsagent gekyk. In die daaropvolgende hoofstuk, die literatuurstudie, word die vernaamste vertaalteoretiese benaderings bespreek wat van toepassing is op hierdie studie. Belangrike teorieë waarop daar gefokus word, is funksionalisme (Nord 1997), interkulturele kommunikasie (Katan 2004), deskriptiewe vertaalstudies (Toury 1995) en vervreemding en domestikering (Venuti 1995). Hoofstuk 4 en 5 beslaan die praktiese toepassing/empiriese studie. In die makro-analise word aspekte soos die genre, oorkoepelende vertaalbenadering en parateks bespreek. In die mikro- analise word daar gekyk na die vertaalstrategieë wat op mikrovlak gevolg is om die effek wat die doelteks op makrovlak het, te bewerkstellig. Daar word gekyk na pragmatiese, interkulturele, intertalige en teksspesifieke vertaalprobleme/-uitdagings en Spies se oplossings (of pogings tot oplossings) daarvoor. Daar word na afloop van die studie tot die gevolgtrekking gekom dat Spies funksionalisties te werk gaan, aangesien sy albei Nord (1995) se maatstawwe vir 'n "goeie"/"voldoende" vertaling, naamlik, eerstens, die bronteks en bronteksouteur, sowel as, tweedens, die doelteksleser, in ag neem. Die vervreemdingsbenadering word hoofsaaklik in die vertaling gevolg en daar word baie lojaal aan die bronteksouteur en getrou aan die bronteks gebly. Domestikering word as sekondêre benadering gevolg, deurdat die doelteks meestal grammatikaal toeganklik vir die doelteksleser gemaak word. Daar word bevind dat die outentiekheid van die bronteks en die literêre waarde daarvan, sowel as om die stem en styl van die bronteksouteur in die doelteks behou word. iii Summary This study investigates the translation approaches and strategies used by Lina Spies in her translation of Anne Frank's diary, Het Achterhuis , from Dutch into Afrikaans (Die Agterhuis ). The researcher mainly works descriptively to discuss the decisions made regarding translation approaches and strategies adopted and applied in this translation. However, when necessary, a critique of the translation is also offered. The first chapter deals with the background of, and rationale for, the study; it provides a hypothesis, problem statement, methodology and the research questions. The next chapter provides background information on the source text, as well as considering reasons why this source text was translated into Afrikaans. The translator (Spies) as an agent of power is discussed as well. In the third chapter, the literature review, the most prominent translation theories which are relevant to this study are discussed. There are amongst others focused on functionalism (Nord 1997), intercultural communication (Katan 200), descriptive translation studies (DTS) (Toury 1995), and foreignization and domestication (Venuti 1995). Chapters 4 and 5 present the practical application/empirical study. In the macro-analysis aspects such as genre, overall translation approach and the paratext are looked at. The micro-analysis investigates the translation strategies which were used on the micro-level in order to achieve the overall effect this translation has on macro-level. Pragmatic, intercultural, interlinguistic and text-specific translation problems/challenges and the way that Spies (possibly) resolved these in the target text are discussed. The conclusion is drawn that Spies adopts a functionalist approach towards the translation as she takes into consideration both Nord's (1995) yardsticks for a "good"/"adequate" translation, namely (1) the source text and source text author, as well as (2) the target text reader. The foreignization approach is the primary approach used in this translation and the translator is very faithful to the source text and loyal to the source text author. Domestication is used as a secondary approach as the target text is made accessible to the target text reader on a grammatical level. The thesis finds that the authenticity of the source text and the literary value of this text are preserved, and that the voice and style of the source text author are conveyed to the target text reader. iv Erkennings en dankbetuigings My studieleier, prof. Ilse Feinauer, vir haar leiding, ongelooflike insig en dat sy meer as haar deel gedoen het om hierdie navorsingsprojek 'n sukses te maak. Die mense van die Departement Afrikaans en Nederlands aan die Universiteit van Stellenbosch, in besonder my mede-studente Lelanie de Roubaix ('n mede-vertaalstudent) en Gerda Odendaal vir julle ondersteuning. Die Universiteit van Stellenbosch en die NNS vir finansiële ondersteuning wat hierdie voltydse studie moontlik gemaak het. Lina Spies, vir die vertaling, die beskikbaarstel van agtergrondinligting, ons interessante gesprekke oor die dagboek en die stuur van die bronteks uit Nederland. Elsa Silke, vir al die kennis oor literêre vertaling wat sy met ons gedeel het, en dat sy voorgestel het om my M-werkstuk in 'n tesis te omskep. My ouers, Gerrit en Annemarie, en my suster Annegret, vir julle aanmoediging, nie net tydens die navorsing nie, maar my lewe lank. My liewe Rudi, vir jou ondersteuning, begrip en liefde. Sonder jou sou die taak baie moeiliker gewees het. Ons Hemelse Vader. En Anne... vir jou dagboek. v Opgedra aan my Joodse voorsate wat in die Holocaust gely het, en my ma, Annemarie – wat my liefde vir taal, en die toepassing daarvan, deel. vi Inhoudsopgawe Verklaring ......................................................................................................................................................... ii Opsomming ..................................................................................................................................................... iii Summary ......................................................................................................................................................... iv Erkennings en dankbetuigings ...................................................................................................................... v Hoofstuk 1: Inleiding en oorsig ...................................................................................................................... 1 1.1 Agtergrond en rasionaal .................................................................................................................... 1 1.2 Hipotese, probleemstelling en navorsingsvrae ................................................................................. 2 1.2.1 Hipotese ............................................................................................................................................ 2 1.2.2 Probleemstelling ................................................................................................................................ 3 1.2.3 Navorsingsvrae.................................................................................................................................. 3 1.3 Metodologie ....................................................................................................................................... 4 1.3.1 Verloop van die studie en hoofstukuiteensetting ............................................................................... 5 1.4 Samevatting ....................................................................................................................................... 6 Hoofstuk 2: Agtergrond: Die bronteks en die motivering vir die vertaling ............................................... 7 2.1 Inleiding ............................................................................................................................................. 7 2.2 Die dagboek van Anne Frank ............................................................................................................ 8 2.3 Die Holocaust .................................................................................................................................... 9 2.4 Die genre van die dagboek ............................................................................................................