Mund Të Jenë Një Nga Fiset Iliro- Pellazge Bëreshë Della Harta E Fiseve Ilire Dhe Te Epirit Nga: Prof.As.Dr

Home , Aeolus (son of Hellen), Deucalion, Faruk Myrtaj, Graecus, Xuthus

Anno 10 Distribuzione gratuita in: Mensile di attualità e cultura italo-albanese Albania, Australia, Numero 3 Belgio, Canada, Germania, Direttore editoriale: Hasan Aliaj Grecia, Francia, Italia, Luglio 2012 Stati Uniti e Svizera “Radici” una decade al servizio “Rrënjët” një dekadë në della cultura e della storia… shërbim të kulturës e historisë… da Hasan Aliaj tro dell’attenzione ma per il nga Hasan Aliaj me rastin e dhjete vjetorit ato do t’i publikojme semplice fatto che vorremmo ne disa faqe, sigurisht te shkurtuara. Lutemi qe ra la primavera del 2002 quando il gior- rompere la vecchia tradizio- shte pranvere e vitit te na falni per kete zgjedhje, por duam qe t’i nale “Le radici” iniziò il suo itinerario… ne, quella di festeggiare gli 2002, kur gazeta “Rren- falenderojme te gjithe. E. Una ”avventura” nel sistema mediatico avvenimenti con i banchetti. Ijet” nisi rrugetimin… Te dashur lexues, miq dhe dashamires te ed informatico, non semplice e leggera, ma che Questa che abbiamo scelto Nje “aventure” ne sistemin shumte. Publikimin e ketyre mesazheve nuk e ti colmava di voglia e forza per adempiere alla noi è una forma efficace ed mediatik dhe informatik, jo bejme per t’u dukur, por per te vetmin fakt je- piattaforma stabilita e per mettere in vita la mis- ammirevole. e thjeshte dhe e lehte, por tesor per te thyer ate tradite te vjeter, qe keto sione che incorpora lo stesso titolo del giorna- Sono convinto che adat- qe te mbushte me deshire evenimente nuk festohen vetem me bankete, por le. La prima rassegna stampa è iniziata con 8 tarsi con modestia ai tempi, e force ne permbushje te ka dhe forma te tjera dashamirese, te thjeshta pagine. Al loro interno abbiamo steso dei do- in questo periodo di crisi, platformes se hartuar, per dhe efikase, si kjo qe kemi zgjedhur ne. cumenti importanti trovati nella biblioteca del continuare a lavorare in site vene ne jete ate mision qe Jam i bindur se t’i pershtatesh me modesti ko- noto monastero di “San Nilo” di Grottaferrata, lenzio, lontano dalle parole mbarte ne vetvete titulli in- hes, ne keto momente te veshtira krize, te vazh- in Italia, per il quale un grande aiuto lo ha dato retoriche a dalle pomposità, tegrues i gazetes. Numrin e dosh te punosh ne heshtje, larg pompoziteteve l’Archimadrita padre Emiliano Fabbricatore. è sicuro che l’equazione avrà pare e nisem me 8 faqe. Ne dhe fjaleve retorike, patjeter qe ekuacioni yne ka Tanti sono stati gli articoli pubblicati in vari solo una soluzione il, nostro brendesi te tyre me thjeshte- vetem nje zgjidhje ate te suksesit. Fatmirsisht ne campi come quello dell’antichità, della cultura, successo. Fortunatamente è questa la nostra stra- si pasqyruam disa dokumente te rendesishme te e kemi zgjedhur kete rruge. Urimet per punen e archeologia, storia, letteratura, lingua ecc, e non da. Gli auguri di buon inizio gli abbiamo ricevuti gjetura ne biblioteken e njohur te manastirit “San mbare te filluar i kemi marre qe ne hapat e pare solo, lettere, messaggi e vari appunti indirizzati sin dai primi passi della nostra marcia, dai mes- Nilo” te Grottaferrates, Itali, ku nje ndihme me te marshimit tone, nga mesazhi kuptimplot i ish alla nostra redazione. Queste erano all’epoca i saggi dell’ex ambasciatore albanese a Roma, Sig. vlere na dha Arkimandriti Padre Emiliano Fa- ambasadorit shqiptare ne Rome, Pullumb Xhu- primi e promettenti passi. Pullumb Xhufi. Era un messaggio veramente bricatore. Te shumta e te larmishme kane qene fi. Ishte me te vertete nje mesazh emocional. Gli innumerevoli messaggi e suggerimenti, ap- emozionante. Sig. Xhufi esprimeva la sua fiducia materialet e publikuara si nga antikiteti, kultura, Zoti Xhufi shprehte besimin se gazeta “Rrenjet” prezzati dalla nostra redazione, non solo ci inco- che, il giornale “Radici” non avrebbe arrestato arkeologjia, historia, letersia, gjuhesia, arti, etj, nuk do ta ndalte kurre kete rrugetim. Dhe ja ku raggiavano, ma ci incentivavano dandoci forza ed il suo cammino. Ed ecco qua, oggi festeggiamo i por edhe letra, mesazhe e shenime te ndryshme jemi, sot festojme 10 vjetorin e themelimit te saj. idee per proseguire al servizio della missione stori- dieci anni dalla sua nascita. Durante questi anni qe na dergonin ne vazhdimesi ne redaksi. Ky Gjate kesaj periudhe kemi kaluar veshtiresi te ca. In questa edizione, con l’occasione del decimo abbiamo superato delle difficoltà inimmaginabili, ishte hapi i pare premtues ne ate periudhe. paimagjinueshme, jemi ndeshur me pikepamje compleanno le pubblicheremo in qualche pagina, ci siamo confrontati con opinioni e pensieri di- Mesazhet e shumta si dhe sugjerimet, te e mendime te ndryshme, kritika e mosbesime, ovvio brevemente. Chiediamo scusa per la scelta versi, critiche e sfiducia, e comunque sia siamo cilat redaksia jone i ka vleresuar, jo vetem na por megjithate ne kemi dale fitimtare ne te gjitha ma in questo modo vorremmo ringraziare tutti. usciti vincitori su tutti i punti del programma. inkurajonin, por na shtonin forcat qe punen e pikat udherefyese te programit. Kjo na bene te Cari lettori, amici ed ammiratori. La pubblica- Ciò ci rende orgogliosi e ottimisti. nisur ta vazhdonim me ide e mendim te qarte jemi krenar dhe optimist. zione dei messaggi non è fatta per essere al cen- (segue pagina xx) ne sherbim te misionit historik. Ne kete numer, (segue pagina xx)

I monaci ar- Helenët – mund të jenë një nga fiset Iliro- Pellazge bëreshë della Harta e fiseve Ilire dhe te Epirit Nga: Prof.As.Dr. Pirro Prifti I Badia greca di Studiues Dihet që Greqia e sotme nuk ka pasur as emrin Greqi apo Heladhë deri në ë historinë e Ballkanit historitë e momentin kur u themelua shteti grek me Grottaferrata kombeve dhe të etnive të ndryshme 1821 i cili hodhi idetë (me ndihmën dhe di Calogero Raviotta Njanë mbivendosur në një mënyrë të historianëve dhe politikanëve englezë , të pabesueshme. Një shtytje më të madhe gjermanë e francezë) se ata ishin pasard- ella millenaria storia della Ba- drejt këtij konfuzioni ngërçlënës etnik ishte hës të grekëve të lashtë. Greqia është qua- dia Greca la presenza di monaci pushtimi turk 500 vjeçar, sepse pushtues- jtur në kohë të ndryshme të historisë me di origine arbëreshë è piuttosto it otomanë luajtën rolin e përzjerësit të emra sipas fiseve që jetonin aty sidomos N kazanit të popujve ballkanas aq keq sa që recente: inizia negli ultimi decenni del në kohën e paganizmit, por pasi u vendos secolo XIX e continua ancor oggi. I edhe sot është shumë e vështirë të gjesh kristianizmi u quajt si pjesë e perandorisë primi due giovani arbëreshë (Castrenze se ku fillon një popull etnikisht i pastër e së Bizantit, por në momente të veçanta Buccola e Salvatore Gassisi), proveni- ku mbaron tjetri. Megjithatë, filli historik historian të ndryshëm para pavarësisë së enti da Contessa Entellina (PA), sono i çdo populli mund të kapet nga historia- Greqisë kanë përmëndur emrain Heladha accolti nel Monastero di Grottaferrata nët profesionistë të mirë qoftë nëpërmjet dhe Helenë. Aq e vërtetë është kjo sa nel mese di aprile 1883, l’ultimo ar- aftësive individuale qoftë nëpërmjet aka- dhe mbreti Otto (Otton sipas grekëve) i bëreshë ammesso al probandato della demive përkatëse, por si mund të çkoko- cili u vendos nga Gjermania dhe Anglia Badia nel 1963 è Fra Damiano Bru- lepset historia e shqiptarëve në kohën kur si mbret i Greqisë, kur mësoi greqishten netti, proveniente da Plataci (CS). individë apo akademi e vëndeve fqinjë vuri re se populli fliste gjuhë tjetër atë (përfshi dhe akademinë tonë në ndonjë shqipe në Athinë dhe u habit shumë nga Pagina 14 rast kryesisht nga paaftësia), përpiqen ky fakt. Dihet gjithashtu se ai u përpoq herë pas here të dis-informojnë dhe të të realizonte një komb grek solid, qoftë keq-interpretojnë historinë e shqiptarëve. duke zgjeruar tokat e Greqisë, qoftë duke “Una Faccia Në këtë shkrim jam përpjekur ‘të ndriçoj përfshirë kryesisht popullatën arvanitase errësirën’ që rrethon fisin e helenëve të dhe popullatën greqisht folëse që erdhi cilët disa përpiqen t’i japin të kuptojnë nga Azia e vogël, dhe me sllavët e maqe- Una Razza” qoftë botës akademike e qoftë jo-akade- donisë, e me vllahët që jetonin e banonin Di Agim Bacelli (Agideba). mikëve mesazhe që s’kanë asgjë të për- në atë kohë në ato treva. bashkët me iliro-pellazgët, apo me para- Argumenti se nuk kishte një komb “A few Greeks say that they’re ilirët, kurse sipas të dhënave të ndryshme grek solid pohohet dhe në një takim në del që helenët mund të jenë një nga fiset Londër midis një përfaqësuesi të shtetit similar to Italians but not with Al- iliro-pellazge të hershme në trevat e Ball- banians! How come Greeks don’t grek të atëhershëm u përmënd dhe fakti kanit. Mendoj dhe po përpiqem të doku- se Greqia ‘është një shtet por s’ka komb want to be associated with Albanians mentoj se historia e fiseve që banuan ne when Albania is the country closest kurse shqiptarët janë një komb por s’kanë tokat ku sot është Greqia, dhe veçanërisht shtet’ (bëhet fjalë për shek 19 pas fitores to Greece?!” e helenëve është një histori e fiseve iliro- së pavarësisë së Greqisë). Pagina 19 pellazge. Harta e fiseve Ilire dhe të Epirit (Vijon në faqen 22) (civilizimi egjean, kretan, mikenian) Greqia e periudhës Mikene: vitet 2100-1100 pes “Radici” una decade al servizGreqiaio e periudhësde csëml yerrët:kla c u l t u r a vitete 1100-800 de pesl la storia … Greqia e lashte (ose arkaike, ose klasike): vitet 800-323 pes (deri ne vdekjen e Aleksandrit te Madh që nuk ishte grek) Greqia e periudhës helene: vitet 323-146 pes (kur tokat e Greqisë së sotme u pushtuan nga romakët) Greqia e periudhës romake: vitet 146 pes – 212 es Greqia e periudhës romako-bizantine: vitet 330 es -1453es (viti 330 es, kur Konstandini i madh themeloi Konstandinopojën (Stambollin e sotëm) në një qytet të vogël të quajtur Bizant e deri kur Sulltan da Hasan Aliaj Mehmeti i II e pushtoi dhe e quajti Stamboll). Greqia e periudhës otomane: vitet 1458 -1821(1829) es (viti 1458 është viti kur u pushtua Athina, e deri kur fitoi pavarësinë Greqia1821-1829). Greqia e periudhës moderne: vitet 1821 (1829)- e sot; (e deri në 1947 kur u sanksionuan këto kufij që ka Greqia e sotme). Era la primavera del 2002 quando il giornale “Le radici” iniziò il suo itinerario… . Una ”avventura” nel sistema mediatico ed informatico, non semplice e leggera, ma che ti colmava di voglia e forza per adempiere alla piattaforma stabilita e per mettere in vita la missione che incorpora lo stesso titolo del giornale. La prima rassegna stampa è iniziata con 8 pagine. Al loro interno abbiamo steso dei documenti importanti trovati nella biblioteca del noto monastero di “San Nilo” di Grottaferrata, in Italia, per il quale un grande aiuto lo ha dato l’Archimadrita padre Emiliano Fabbricatore. Tanti sono stati gli articoli pubblicati in vari campi come quello dell’antichità, della cultura, archeologia, storia, letteratura, lingua ecc, e non solo, lettere, NStoriaM . Anno 8 . n. 2 . Giugno 2010 . pagina 20

na sigurojnë se kjo dyndje ka ndodhur: qyteti i Sarda segue da pagina 11 (Shudah i sotëm), fisi i Sardeates ose i Ardiejve, qyteti Pelastae nga ku kemi emrin etnik Pelaestini ose Pela- Onufri Zbulohet kulla e dytë sgi, etj, etj.» Anno 10 «Mendoni n.3 Lugliose mund të2012 organizohen pagina edhe sipër 2 - l testo dell’iscrizione è stato tradotto da Theofan e RrugësAntichità Egnatia marrje të tjera – jo vetëm publikime studimesh Popa: „Quando alzerai le mani presso il Divino, o por edhe sipërmarrje akademike – për të hedhur I officiante del NgaDivino, Skë nominander ancheHushi me peccatore Fatmira Nikolli condizionimë shumëdi muoversi dritë mbi in këto ambienti argumente vasti që ezbulojnë con e incolto pittore Onufri“. un climamisteret secco, e pertë kalurës cercare së cibopopujve e pertanë?» trasporta- «Patjetër. Është e nevojshme që studjuesit shqiptarë të Il contenuto di questa iscrizione lascia intendere ia Egnatia”, e ndërtuar që në kohën e perandorisë romake, na surprizon akoma. Në lagjen ‘Kala’ re i loro padroni. Nei disegni datati dal 400 pri- che Onufri a quei tempi non aveva ancora avuto il sa- merren me “Gjërat Sarde” për të parë nëse edhe ata, osso concludere che il globo terrestre, të Elbasanit, zbulohet një kullë dalëse që lidhte zonën me rrugën ‘Egnatia’. Në vendin e quajtur ma dellanga ana Nuova e tyre, Era identifikojnë fino ai giorni bërthama nostri, të vengo përbashkëta- cerdozio, siccomeprima di pregava 10 000-20 l’officiante 000 perchéanni fa si non ricor gi-- “Kryqëzimi i Xhepës”, aty ku mendohet të ketë qenë Porta Lindore e kësaj rruge që përshkonte dasse di lui durante la preparazione dei regali santi. Si V no qytetërimi. rappresentate Gjithashtu, persone shpresoj su cammelli, që edhe ne che nga ana Kalanë e qytetit mes përmes, nxorën në dritë prej gërmimesh të rastësishme, fragmente të rëndësishme të jonë - qofshim ose jo akademikë por thjesht kureshtarë, pensa che raval’iscrizione come oggi,debba maappartenere doveva averead un ilepoca polo hanno lo stesso aspetto di quelli dei giorni no- P kësaj rruge historike dhe mure antike të saj. Sipas arkitektit të Institutit të Monumenteve të Kulturës, Latif ose eksperimentues të arsyeshëm pa paragjykime dhe nord spostato in qualche parte, dove si uniscono precedente al 1554, perché partendo da un’altra iscri- Lazimi, aty kanë qenë gjurmë të murit të një kulle, por kjo nuk dukej shumë qartë. “Aty afër kullës gjendej stri. tëQuesto pajisur dimostrame dritën ela llogjikës tesi dello - të merremispostamento me “Gjërat zionela Russia,di Onufri la nella Mongolia, chiesa del il VenerdìKazakistan Santo e pressola Cina, il një shtëpi, të cilën i zoti i saj mori leje që ta rikonstruktonte. Pikërisht nga këto punime u bë e mundur dei poliShqiptare”, del globo, duke come studjuar ho descritto në menyrë prima, më të op thelluar- villaggiopiù o Valëshmeno dovedella regionesi uniscono di Shpat il parallelo abbiamo nordanche a dalja në dritë e kullës së dytë, që mendohet të ketë qenë portë dalëse e lagjes ‘Kala’ me rrugën e vjetër puredialektet, è collegato traditat alle dheere glaciali,toponimet dove shqiptare. il clima Fatkeqësi di - quest’aggiunta:45 gradi con „...nomina il meridiano anche estme peccatore,90 gradi. ilCosì prete si ‘Egnatia’”, - tregon ai. Sipas arkitektit, që prej vitesh punon pranë IMK-së e që gjatë punës së tij ka parë sht paguajmë një peshë negative: jemi popuj të vegjël Onufri, pittore e Protopapa di Neokastron“. tutta la terra era molto freddo. Anche per questa giustifica anche la descrizione esatta della carti- mjaft prej monumenteve të kulturës shqiptare, shtëpia u shemb. Pas kësaj, në atë vend u bënë gërmime tesi në ho numër le mie dhe idee nuk chee di sesa vi dimostro do të ishim in të questo gatëshëm si Un’altra iscrizione nella stessa chiesa è datata arkeologjike, prej të cilave u zbuluan muret shumëshekullore të kullës. Kulla ka qenë e ndërtuar në formë në Shqipëri ashtu edhe në Sardenjë të thelloheshim mbi 1554,na dell’Antartideciò ci induce a antica,pensare 14quando che Onufri non sia eranato co e - modo:këto Se lidhje il polo delikate.» Sud era spostato di 1 000 km perta dai ghiacci e che in quel tempo doveva patkoi dhe ka pasur formë katërkëndëshe. Pjesa e përparme e saj ka qenë me hark. Duhet thënë se muret e vissuto nel XVI secolo. Onufri non fu attivo solo nel- saj janë nëntokë, dhe deri tani në sipërfaqe ka dalë vetëm pjesa e sipërme e tyre. lontano dalle coste del Cile sud-occidentale, il le chieseessere dispostata Shpat e dalBerat, polo ma sud. si estese Deve anche essere oltre stato il grande «Cilifreddo ështe che mesazhi si era creato juaj për lì lexuesinnon si poteva shqiptar dhe cili do të jetë argumenti i veprës suaj të ar- confinenel paralleloalbanese. Negli sud aaffreschi 45 gradi della e chiesa nel meridiano dei Santi Gërmimet appoggiaredhëshme?» da nessuna parte, come fa oggi nel Apostoliovest aa Kostur90 gradi, troviamo così questail polo iscrizione sud doveva scritta essere per Gërmimet private u bënë në pjesën lindore të lagjes ‘Kala’ në Elbasan dhe zbuluan pjesë kolonash, gurë continente di Atlantide, che è chiuso dalle due mano di Onufri: „Fu pitturato da Onufri giunto negli «Njëra nga dëshirat e mia kulturore do të ishte zhvillimi stato a ovest del Cile a quasi 1000 km lontano dekorativë, mozaikë, enë qeramike. Bashkia e Elbasanit ka ndërprerë punimet në këtë vend, në mënyrë që isole.i njëCosì rryme essendo edhe liberi,jashtë iShqipërisë, ghiacciai eqë il tëfreddo rivlerësojë ultimi tempi dalla splendida città di Berat“. Gli affre- specialistët të nxjerrin përfundimet për zbulimin e ri. Ata mendojnë se muri dhe fragmente të tjera i për- schidalle sono sue datati coste. intorno In ogni al 1547. caso, Onufri anche ha l’Alaska anche pit do-- di quelantikitetin tempo ilir, si ashtu spostavano si ka ndodhur liberamente për popullsitë dal e tje- veva essere un punto di passaggio molto facile kasin portës dalëse të ‘Via Egnatia’. Bashkia e Elbasanit ka vendosur që ky fakt të përdoret si sondazh për ra antike indoeuropjane gati të harruara si psh. rasti i turato le icone murali del Monastero di Sepçe a Shkup, përﬁtimin e projektit të Bashkimit Evropian për rikonstruksionin e kësaj rruge të zbuluar. Zbulime të tilla polo sud e trovavano rotte adatte per spostarsi per passare nel continente dell’America del sagave kelte. Dëshira ime shkencore është që në studi- la chiesa della „Metamorfosi“ nel monastero di Zërze arkeologjike tërheqin edhe turistët në këtë sezon vere. Edhe këtë verë, Elbasanin e kanë vizituar shumë të nell’emisferomin e ardhëshëm nord. tëSe thelloj rimaniamo disa aspekte sulla tëteoria rindërtimit ecc.nord. Oltre Nelle alle pitturecartine murali molto Onufriantiche, ha primacreato dianche Cri - tillë, ndërkohë që një turist italian që sheh për herë të parë vendin tonë, duket të jetë befasuar nga ato që dellahistorik trasformazione, dhe kulturor metto të lëna l’accento në harresë sul gjatë fatto studimit moltestoforo icone Colombo, movibili, di questa cui possiamo cosa si nominare spiega perchéquelle ka parë. Tashmë projekti i mbështetur nga Bashkimi Evropian parashikon ndërhyrje edhe në bazilikën në che “Origjinain natura Shqiptare niente aumenta, e qytetërimit niente në vieneSardenjë”, per- pra të della Chiesa Vangelistra e di San Mitri all’interno del l’Alaska non è separata dal continente america- qendër të Elbasanit. so, masjell tutto jo vetëm si ritrasforma. fjalë por edhe Dico objekte, questo tradita, per com ndërlidhje- castello di Berat. reciproke dhe simbole. Më lejoni të ndahem nga ju du- no. Il viaggio per l’America del nord, attraverso pletare ancora una volta il mio pensiero: quel Nella composizione delle icone bizantine Onufri Arkitekti ke përdorur një fjalë përshëndetëse tipike shqiptare: conservala Germania, con fanatismo la Gran la Bretagna, tradizione l’Irlanda,bizantina el’Islan i ca-- ghiaccio,falem, cheqë sipas nella të preistoriamadhit Eqrem doveva Çabej essere rrjedh ringa- lati- da, e la Groenlandia, in questo periodo, in que- Sipas arkitektit të Institutit të Monumenteve të Kulturës, Latif Lazimi, nga këto gërmime kanë dalë noni della chiesa. Le sue icone rappresentano paesaggi ATLANTIDEpjesë të rrugës së vjetër ‘Egnatia’. Ky zbulim ka të bëjë me njërën prej kullave hyrëse apo dalëse të lagjes mastonishtja nel sudCHALARE della terra, e ruajtur non edheaveva sot appoggi në gjuhët e Sarde biblici,sti posti, quali „Lai quali nascita dovevano di Cristo“, aver „L’entrata avuto climi di Santa più ‘Kala’, me këtë rrugë mjaft të rëndësishme për kohën kur kjo funksiononte. Arkitekti shprehet se ka ide që così dhele correnti Korse në marine vlerën lo origjinale hanno disperso “zbres” (falare).in tutto Fale- Mariamiti nel di tempio“,oggi, quindi „La trasfigurazione“dovevano essere ecc. stati Onufri piena è - të ndërtohet një urë, e cila do të bashkojë kullën e parë që ekzistonte me këtë që sapo është zbuluar. Sipas il globominderit fino të agjithë farlo juve!» andare all’equatore e al statomente un prete abitabili, sposato e e fornivano ha avuto figli,il passaggio dei quali di sono po - tij, disa specialistë italianë kanë idenë se ura lidhëse mes dy kullave do të ishte mjaft e përshtatshme, por “Ho scoperto Atlantide”!! nord, così«Faleminderit mi risulta Juveche ilProfessor nord doveva Areddu essere për këtë uno è diventato famoso. Egli è Nikolla, che ha prose- polazioni nomadi. Se osserviamo attentamente kjo sipas tyre nuk do të bëhet me materialin origjinal, por me një tjetër material. Vlera e këtij zbulimi qën- stato resointervistë più freddo shumë dallatë këndëshme!» presenza dei grandi guito l’attività di famiglia. Ciò viene testimoniato da ATLANTIDEdron në faktin se tashmë është plotësuar një pjesë e një “harte”, që virtualisht “dihej” se ishte. Pas zbulimit un’iscrizionele piramidi di dell’Egitto,propria mano notiamo da parte chedi Nikolla hanno sulla uno allora gli Urali e i Carpazi dovevano essere delle non hanno nessuna leggenda su Atlantide, ma ghiacciai, mentre il sud doveva aver avuto tem- spostamento dalla linea dritta. A mio parere, il të kullës së parë mendohej që do të kishte edhe një tjetër, por akoma nuk ishte e qartë. Tashmë nuk ka vend porta occidentale all’interno della chiesa di Santa Maria barrierepër dyshime. protettive Kullat naturali hyrëse eper dalëse Atlantide. ishin “portat” Que- që lì,lidhnin nei deserti lagjen “Kala”sono stati të Elbasanit scoperti me dei rrugën disegni e vjetër mol- perature diverse,segue in estate da frescopagina e in13 inverno VllahernaPolo nord a Berat. 12 000 „Il pittoreanni fa è eNikolla, ancora figlio prima, di Onucorri-- ngasta “Egnatia”.èSkender una conferma KyHushi zbulim a ciò e bënche mjaftdiceva të qartëPlatone, mënyrën al e tolidhjes antichi së zonës che me mostrano rrugën e immagini rëndësishme. diverse Sipas conLa- freddo. Il freddo che doveva rimanere al polo fri, spondevaanno 7086 con secondo la diagonale il calendario della bizantino piramide e di1578 Ke - zimit, nëse bëhen gërmime të reja pranë kësaj kulle, mund të zbulohen të dhëna mjaft interesante që mund sud, veniva disperso in tutta la Terra a causa secondo quello gregoriano“. Possiamo pensare che nel quale i sacerdoti dell’Egitto avevano detto che persone che sembrano i cosmonauti di oggi. Se Le origini albanesi della ope, nella direzione del punto dove si uniscono “Honel tënordscoperto hedhin dell’Atlantide mëAtlantide”!! shumë dritë si trovavano mbi kohën catene kur rruga mon funksiononte.- continuiamo con questa linea immaginaria, arri- delle correnti marine, facendo diventare i deser- 1756Russia, Onufri Mongolia, non era più Kazakistan in vita e che e suoCina, figlio invece Nikol lo- la si propone di proseguire l’opera del grande maestro tuose che la proteggevano dal freddo del polo viamo in America del sud, in Perù dove si di- ti più freschiciviltà di oggi e indovevano Sardegna essere anche spostamento delle altre due piramidi sta ad indi- La traduzione degliscrittinelletavole di smeraldoLagjja ‘Kala’di Thoti, ultimoredi Atlantide,miharesocuriosopieni didi vegetazione, cosa che spiega che in pas- dell’iconografia. A Kurjan, Fier, presso la chiesa di San nord,Lagjja (che “Kala”, si trovava në qytetin dopo equeste Elbasanit, catene), një nga ma lagjet le mëchiara të vjetra che pritet quasi të 12 kthehet 000 pasanni disa fa lìvitesh era andatonë një nga un care, come anche oggi, c’è differenza tra il polo a presenza della diaspora Albanese in Kolli il teologo Theofan Popa ha scoperto un’altra iscri- sapernedimensionilagjet dimë più dell’Europatë preferuarasuAtlantide, përsono t’u così vizituarmoltomi ngapiùsono turistëtgrandiimmerso vendas popolonello dhe tëchestudio huaj. si eraBashkiadi salvatoun voluminosoe Elbasanit, dall’affondamento nëmateriale, bashkëpunim delil-quale satomi queiha luoghi erano popolati dagli animali zione,magnetico in cui il e figlio quello di geografico.Onufri Nikolla Dove ha sipitturato uniscono la delle savane. GliItalia studiosi è tra hanno le più numerosenotato che e tra nella le più permessodi quelleme Institutin dettediapprofondire da e MonumentevePlatone. L’altralemie të Kulturës, possibilitàconoscenze Universitetin è losu Atlantide.la loro “Aleksandër Terra,lontanoOgni materialeXhuvani” nell’mezzo dheche Universitetinho lettodi oceanorinforzava e Pizës che l opinione constanti che si conosca nella storia, chiesail meridiano avendo come zero aiutante con il unparallelo altro iconografo, zero nel Joan.Golfo (Itali), ka përfunduar studimin mbi njohjen, ruajtjen dhe evidentimin e vlerave arkeologjike, historike dhe ’statua gigante«L della Sfinge dell’Egitto, a parte la spostamento della pendenza della Terra in sta- si chiamava Atlan. Seguendo lo sviluppo dei di- cominciando dalla antichità fin ad oggi. Pen- „Quandodi Guinea, alzerai doveva le mani essere presso il ilpunto Divino, dove o officiante non si è cheurbaneilpopolo të lagjesdiAtlantide, “Kala”, qëassieme përcaktonal kriteretpopolo e ndërhyrjesalbanese nëe këtëglialtri lagje,popoli nga mëeuropei të vjetrat dinë origineqytet. PërIlliriche, këtë scavaturaavevano orizzontale causata dall’erosione 18 del Divino, nomina anche me peccatore e incolto Joan gioni diverse. Il 22 Dicembre la notte è più lun- segni del Sahara dall’antichità fino ai giorni no- sa che questo legame così antico e la presenza spostato ed è stato il centro dell’asse, attorno al qëllim, bashkia ka akorduar fondin prej 7 milionë lekësh, për shtrimin me kalldrëm të rrugëve të lagjes, që della sabbiaodierna ha deglianche albanesi dei canali sul verticali territorio, causa possano- e Nikolla“. legamiga nell’emisferotradiloro. nordLagrande e il centrosomiglianza della terradiparole è stri,di 12notiamo000anni che ilfa climache clì,’erano in basenegli ai disegni,scritti diin Thotconle quale ci sono stati gli spostamenti dei poli e, do të nisë nga porta e Kalasë, deri te Kisha “Shën Maria”. “Në përfundim të studimit mbi njohjen, ruajtjen ti dall’acqua.aiutarci Secondo a creare un loro, clima l’erosione di reciproca causata fratel - parolespostatodhe albanesi,evidentimin di 23 gradimi e vlerave hae 27stupito minuti arkeologjike,molto dalla verticale.historikeemiha dhe dato epocheurbanelostimolo të antiche, lagjesper ‘Kala’, eracontinuare fresco janë përcaktuar e conquegli piogge edhestudi. njëabbon sërëAlla- finedellolanza tra i nostri popoli e di futuri scambi tra i dall’altrasegue parte del da globo, pagina al centro 11 dell’oceano Se l’affondo di Atlantide è avvenuto in inverno, danti, perché i disegni preistorici, più vecchi di dall’acqua è avvenuta prima di 6000 anni fa, Pacifico, corrisponde l’altro punto di questo kriteresh për ndërhyrje në këtë zonë”. Sipas tij, për lagjen ‘Kala’, në të ardhmen do të zbatohen dhe projekte nostri studiosi e scienziati?» studioil viaggiotë tjerasi èdi përrinforzata Thot përmirësimin e dei lsuoi’idea totalsucessoriche të ilinfrastrukturës,popolo nella direalbanese- me10 qëllim e 000tutti rritjen anni,gli ealbanesi mostranoatraktivitetitnel persone tëmondo, kësaj chezonesono caccianohistorikel’unico popolocosì «Sarebbefannoin cadere auspicabile l’idea chetutto la ciò. Sfinge Purtroppo fosse statacadiamo in centro, dove si uniscono il meridiano a 180 gra- Europazionepër delthithjenche Sole ha e delmantenutoturistëve 16mattino”, vendas intatta e të porta huaj. la lingua precisaRrugët die- lagjesAtlantideanimali ‘Kala’ selvatici, ekanë merita qenë che piùtë shtruara dovevanoconsiderazioni me kalldrëm,essere e in rispetto por bran me- daglicostruitaunaltri momento 3 000 in anni cui sia prima in Italia della che Nuova in Sardegna Era. si è Onufri avuta una certa reazione verso l’immigrato tout court, a di con il parallele grado zero, vicio alle Isole mentekalimin dal enord-ovest viteve gurët dell’Europa kanë dalë nga alle vendi piramidi dhe shtrimi chi, me come kalldrëm ci sono pritet oggi t’i nelle rikthejë savane lagjes africane identitetin. con Nel tempo dei faraoni, la Sfinge era già stata Baker e Hovland. L’Equatore deve essere pas- popoli.DukeIn qenëciò chei vendosurhoscritto në kryqëziminquidiseguito, e rrugëvepenso Veri-Jugdiaver dhecentrato Lindje-Perëndim,l’obiettivo Elbasaniediaver ka shërbyerscoperto si l’Atlantide.prescindere dalla qualità degli individui, e tutto ciò per eksti i mbishkrimit është përkthyer nga Theo- dell’Egitto. Il 22 Giugno questo fenomeno av- abbondanti alimenti e piogge. Ne disegni datati costruita.ragioni Se di laordine temperatura pubblico edella della terra attuale era crisi fred economi- - sato proprio in mezzo al confine degli Stati Uniti pikë e rëndësishme kalimi dhe si stacion i rëndësishëm, duke u përmendur si qendër urbane, ushtarake e da, perché allora nelle cartine vecchie (oltre 10 fan Popa: “Kur të ngresh duart e tua te Perëndia Lviene’iniziopeshkopale. nell’emisferodel‘esistenza Pas bllokimit sud.di IlAtlantide 21 të rrugësMarzosi ‘Egnatia’ pensae il 23 si Setngapossa- dyndjet6 collocare000-1 e barbarëve, 500attorno anni qyteti primaai 50i Skampinit della000 anninostra nukprima era,përmendej dellasi mo-Nuova Eraca. Ragionandoe in termini antichi, una diaspora illirica d’Americao meshtar e iCanada, Perëndisë, e inmë mezzo përmend all’Australia. edhe mua 000potrebbe anni fa) essere L’Antartide intravista viene in quei mostrata “Popoli delcome mare” tra T chetembremësia dhe finitail giorno u shkatërruaattorno e la notte ngaai10 bullgarëtsono000 uguali.anni dhe ostrogotëtprima Se prendella -gjatëstranoNuova migrimit personeEra. sllavo-bullgar,Le conconoscenze molte diku mandrie ngapiù shekulliespressive di ogni VI-VII. tiposu e Atlantidesi mëkatarinL’Equatore dhe të passavapaditurin diagonalmentepiktor Onufrin”. attraverso diamo la pendenza della terra a 23 gradi e 27 con vacche e buoi, così fino a 1 500 anni prima formatacui si da annoverano due isole,(questa i Shardana, e riscoperta che secondo nel l’interpreta XX - l’AfricaPërmbajtja toccando e këtij un mbishkrimi poco all’angolo, na le të nellakuptojmë linea hannodalgrandestudiosodiAtene,Platone,esipensacheegliviabbiavissutoattornoai428Ͳ348sec.)zioneanni non dicoperte studiosi dai come ghiacci lo Schachermeyr e secondo gli e ilstudi Bonfante, minuti il 22 Dicembre per l’emisfero nord e par“Via- Egnatia”della Nuova Era lì continuavano a esserci piogge si pensa fossero proprio genti di matrice illirica, che se inOnufri cui cinë sono atë kohëil Senegal nuk ishte e il Mozambico.dorëzuar ende Seguen klerik, - Rruga ‘Egnatia’ është ndërhyrja në infrastrukturë me te cilën romakët quajnë dhe organizojnë duke ﬁl- che si stanno facendo negli ultimi tempi si sta sepse i lutet meshtarit që ta kujtojë gjatë përgatitjes së tiamo da ovest delle piramidi dell’Egitto, questa abbondanti, persone che tenevano molte man- spinte dalla necessità si erano rovesciate verso il del- do nella cartina del mondo questi spostamenti linealuar ci nga porta gjysma di nuovo e dytë enell’Europa shekullit të dytë nord-ovest, p.e.s, një vijëdrie drejtuese e vivevano mijëvjeçare allevando komunikimi animali midis addomestica Perëndimit- verificandota del Nilo, che perlì c’erapoi dirigersi del verde? verso Questa la Palestina: cosa molti dhurataveparalleli të deishenjtëruara. meridiani, Mendohet noteremo se ky che mbishkrim il clima dhe Lindjes, midis Adriatikut të poshtëm dhe Egjeut verior. Inxhinierët romakë që ndërtuan rrugën arritën duhet të jetë shkruar përpara vitit 1554, sepse duke u ma questa volta più vicino alla Sardegna e alla ti. Nei disegni datati 1 500-400 anni prima del- verificadati parrebberola mia teoria assicurare che a questaquel tempo provenienza: il polo la città të evitonin me përjashtim të pak rasteve të paevitueshme, ndryshime të menjëhershme të lartësisë së rrugës. di Sarda (l’odierna Shudah), e la tribù dei Sardeates o nisurdel nga continente mbishkrimi africano, tjetër i Onufritin quel në periodo kishën edoveva Shën provincia dei Baschi, a nord-ovest della Spagna, la Nuova Era, i disegni che rappresentano sud era spostato attorno ai 1 000 km a sud-ovest essere stato molto più fresco dei giorni nostri, Në trasenë e rrugës ‘Egnatia’ gjejmë teknikën e ndërtimit romak të rrugës: arritja e qendrave në mënyrë më degli Ardiei, la città di Pelastae, da cui l’etnonimo di e Premtes në fshatin Valësh të krahinës së Shpatit ke- chetë hanno drejtpërdrejtë, molte parole komode, in comune ekonomike, con përpjekjeve l’albane- përpersone të evituar con përmbytjet mandrie dhenon uljet vengono e terrenit più medisegna forcë.- del CilePelaestini e i ghiacci o Pelasgi si eespandevano altre cose ancora.» in forma di mi perchéedhe këtë l’Equatore shtojcë:”…….. lo attraversava më përmend solo edhe in un mua an - se eSistemi che dicono rrugor chei kohës siano romake successori në zonat di qendroreAtlanti- të ti,Shqipërisë, ma vengono duket sostituitii ndërtuar da në disegnikohën perandorake, di persone iceberg in tutto il mondo non avendo nessun mëkatarin, prift Onufrin, piktorin dhe Protopapë të Ne- golo, quindi anche il 15 deserto del Sahara do- de epërbëhet l’ombra nga della 4 drejtime terra sommersa,kryesore: 1) cherruga si gjatësore trova bregdetarecon cavalli. nga QuestoDyrrachium 17 mostraderi në Aulon,che il eclima cila ishte nel blocco. «PensaAllora rimaneche ci possano la supposizione essere altre che iniziative i poli - okastrës”. non solo dei saggi scritti, ma anche iniziative veva essere stato fiorito e con piogge abbondan- a ovestpjesë dell’Irlanda, e rrugës nga Epiriha molte jugor somiglianzederi në Dalmaci; con 2)i Rrugëdeserto tërthore del Saharame drejtimin si era veriperëndim-juglindje, fatto più aspro e che lee erano spostati e Thot diceva: ti.Një Nella mbishkrim cartina tjetërsatellitare, po në nellekëtë kishëisole jep“Amund vitin përbërë nga rruga e brendshme nga Dyrracium deri në Antipatrea, e cila duke u zgjatur arrinte deri në accademiche - per mettere più luce su questi ar- 1554, i cili na bën të mendojmë se Onufri ka lindur dati forniti da Platone. Se si parte dalle pirami- mandrie di animali addomesticati erano scom- -“Partimmo prima che diventasse giorno ver- Ringnes” collegate con le isole “Cornwall”, si fushën e Larisës; 3) rruga e tretë përbëhej nga rruga ‘Egnatia’, që nga Apollonia në juglindje e drejtohej gomenti e svelare il mistero del passato dei nostri dhe jetuar në shekullin e XVI. Onufri veprimtarinë e di verso il tramonto del sole il 21 Marzo, è inu- parse oppure si erano spostate in altri luoghi con so il solepopoli?» del mattino”, questo risponde al loro vede qualcosa che si può avvicinare alla forma drejt verilindjes në Elbasan (në ditët tona); dhe e katërta, ishte vazhdim i rrugës nga Apollonia ne Elbasan, tij nuk e zhvilloi vetëm nëpër kishat e Shpatit dhe të tile,që perché duke u ibashkuar popoli di me questi një rrugë luoghi perëndim-lindje dove passa qëpiù vinte pascoli nga Dyrrachium e sono stati kalonte sostituiti në luginëndai cavalli, e mesme che viaggio«Indubbiamente. verso la diagonale Bisognerebbe della piramide che studiosi di Ke albanesi- di Atlantide, attraversate da molte vie d’acqua! si occupassero della “Cosa sarda” per vedere se indi- Beratit, por e shtriu edhe jashtë kufijve të Shqipëri- la lineatë Shkumbinit immaginaria duke u (Africangjitur deri nord-ocidentala), në vijën ujëndarëse hanno midis pellgut meno të bisogno Shkumbinit di erba dhe pellgut fresca të e Drinit. sono in ope, che passa per la Grecia, l’Albania,l’Italia,F së. Se Në guardiamo afresket e i kishës dati che së ci Apostujve ha lasciato të ShenjtëPlatone në su ranca,Spagna,viduano loro, l’Austria, nuclei di lacomune Germania, civilizzazione il Belgio, e altret- KosturAtlantide, gjejmë 540këtë kmmbishkrim con 360 të km,shkruar queste nga due dora iso e - tanto sarebbe sperabile che se non degli accademici, l’Olanda,dei curiosi, la Danimarca, degli sperimentatori l’Inghilterra, ragionevoli, l’Irlanda, delle per- Onufrit:le sono “U pikturua più piccole, prej Onufrit 110 kmtë ardhur con 65kohët km, e fun ma- dit nga qyteti i shkëlqyer i Beratit”. Afresket datojnë segue da pagina 13 l’Islandasone privee Groenlandia di pregiudizi fino e alle dotate isole di canadesilume di cervelloa rrethnella vitit cartina1547. Gjithashtu satellitare, Onufri attorno ka pikturuar ai 360 ikonat km a nordviceversa e l’altra sidiagonale occupassero della della piramide “Cosa albanese”di Keope tra di muraleovest edhe dell’Irlanda në Manastirin e e della Sepçes Scozia, në Shkup, affondata kishën portanoi, in magari direzione studiando del punto approfonditamente in cui può iessere loro dialetti, tradizioni e toponomastica. Purtroppo scontiamo un pe- e “Metamorfozës”nell’oceano Atlantico, në manastirin c’è una e Zërzesparte dietj. terra Onufri più Origjina shqiptare e statoso il negativo: polo nord che cioè siamo dove popoli si uniscononumericamente Russia, piccoli e përveçin alto pikturave che è circondatamurale ka bërësu tre edhe lati mjaftda colline ikona e të al qyteterimit ne SardenjaKazakistan,non so quanti Mongolia in Albania e Cina. e Sardegna Se è così, sarebbero il pro disposti- lëvizshme,centro enga al sudtë cilat da mundpianura. të veçojmë Seduto atosulla të Kishëssedia e blemaad approfondireè risolto e Atlantidequeste sottili si trovarelazioni.» in Europa, Vangjelistra dhe të Shën Mitrit në kalanë e Beratit. davanti al computer ogni cosa sembra facile, ma rania e diasporës Shqiptare në Itali dove era molto sviluppata e ha diffuso nell’anti- Në kompozicionin e ikonave bizantine Onufri ruan Centro Ottico është ndër më të shumtat dhe më kon- «Quale sarebbe il suo messaggio per il lettore megli fanatizëm studiosi, traditën i subacquei bizantine e gli dhe archeologi, kanonet e chekishës. fan - chità la sua cultura in tutto il mondo (come sta no studi approfonditi, daranno la risposta giusta. «P stantet që njihen historikisht, duke ni- albanese, e quale sarà l’argomento della sua Ikonat e tij paraqesin pasazhe biblike, si “Lindja e sur që nga antikiteti e duke vazhduar deri më continuandoprossima a fareopera? l’Europa» anche nei giorni Krishtit”,Se seguiamo “Hyrja l’altrae Shën diagonaleMërisë në Tempull”,della piramide “Shpër di- sot në ditët tona. Mendoni se kjo lidhje kaq an- nostri)«Un e miocon desideriouna loro culturale lingua unica: sarebbe quella che si di sviluppasse At- fytyrimi”Keope, etj. noteremo Onufri ka cheqenë laprift linea i martuar che puòdhe ka essere pa- ELMAR tike dhe prania e sotëme shqiptare në territorin lantide,un filone conservata anche aldifuoriancora dell’Albanianei giorni nostri di rivalutazione dal italian, mund të ndihmojnë në krijimin e një delle antichità illiriche, come è successo per altre an- surdescritta fëmijë, nga dal të cilët tramonto vetëm delnjëri sole është in bërë quei i njohur. tempi, •OPTOMETRIA popolo albanese. Il punto più probabile in cui Ai passavaështë Nikolla, per i cili la ka Grecia, vazhduar l’Albania,traditën e familjes. Italia, klime vëllazërore reciproke midis popujve tanë tiche popolazioni indoeuropee quasi dimenticate (pen- •CONTATTOLOGIA dhe gjithashtu shkembimeve të ardhëshme midis ci fossesiamo il allacentro fortuna di Atlantidedelle saghe è celtiche). tra l’Inghilterra, Il mio desiderio KëtëFrancia,Spagna, e vërteton një mbishkrim Austria, që Germania, është shkruar Belgio, nga • Optometria vetë dora e Nikollës mbi portën perëndimore brenda ki- •RIEDUCAZIONE VISIVA studjuesve e shkencëtarëve?» la Germaniascientifico nord-ovest è sperare di elavorare la Danimarca. a un prossimo Non saggiosi in shësOlanda, së Shën InghilterraMërisë Vllaherna e Irlanda, në Berat. come „Piktori anche është in • •OCCCoHIALIntatt dall’economicoologia «Unë uroj që kjo gjë të ndodhë. Fatkeqësisht ndodhemiesclude cui possano la Sardegna approfondire ma questa alcuni aspetti ha dimensioni di ricostruzione Islanda e Groenlandia e fino alle isole canadesi në një moment që ashtu si në Itali edhe në Sardenjë ka storica e culturale lasciati in sordina nelle “Origini al- Nikolla, biri i Onufrit, viti 7086 sipas kalendarit bizan- al firmato troppo piccole più o meno come l’isola nord tin deldhe nord.1578 sipasNon atijsi escludeGregorian”. anche Mund la tëDanimarca. mendojmë • Rieducazione visiva patur një farë reagimi ndaj emigrantëve në vetvete (tout banesi della civiltà in Sardegna”, cioè non solo parole, court), që nuk merr parasysh cilësitë personale të indi-del Canada.ma oggetti, Tutti tradizioni, questi luoghicorrelazioni, appartengono simboli. E al ora, se se Tuttinë vitin questi 1756 posti Onufri hanno nuk jetontecose in më comune dhe biri che i tij si •OCCHIALI DI MARCA • A OPREZZIcchiali ECC EZIONALIdall’economico al vidëve,firmato dhe e gjitha kjo për arsye të rendit publik dhe tëpopolo permettete, di Atlantide, vorrei congedarmi senza escludere da voi ancheusando lail tipico Nikollapensa del abbiano si vazhduesi origini i veprës pellasgo-ilire. së mjeshtrit Pertë madh questa të krizës aktuale ekonomike. Duke arsyetuar në aspektinGrecia. vostro Gli verbo storici dei e saluti: gli interpreti falem, che dicono secondo che il igrande ikonografisë.cosa possono Gjithashtu aiutare në anche Kurjan gli të archeoFierit në - kishënastrono e - • •CONOTcchialiROLLI DELLA di ma VISrTAca a prezziantik, eccezionaliegzistencën e një diaspore ilire mund ta shohim Eqrem Çabej deriva dal latino CHALARE, preservato Shën Kollit teologu Theofan Popa ka zbuluar edhe një pellasgi erano estesi in tutta l’Europa di 19oggi, mi di oggi. Se pensiamo che il polo nord potreb- GRATUITI tek “Popujt e detit” midis të cilëve përfshihen Shar- anche in sardo e in corso, solo che nelle due isole si usa mbishkrim tjetër, në të cilin biri i Onufrit Nikolla ka • Controlli della vista gratuiti nell’Asiacol solo Minore valore originario e nell’Africa di “scendere”: settentrionale falare. Pertanto e be essere stato dove dico io, vale a dire dove si danat. Populli i Shardanëve, që sipas interpretimeve pikturuar kishën duke pasur si ndihmës një ikonograf VIA GASPERINA, 220 të studjuesëve Schachermeyr dhe Bonfante mendohejcorrisponde a voi tutti: alla faleminderit.» stessa estensione di Atlantide. tjetëruniscono Joanin. Russia,„Kur të Kazakistan,ngresh duart Mongoliapara Perëndisë, e Cina, o via gasperina, 220. Roma.se ishin Tnjerëzel. me06/7231552 origjinë ilire, të shtyrë nga nevoja (continua nel prossimo numero) meshtar i Perëndisë, më përmend edhe mua mëkatarin ROMA - TEL. 06/7231552 u spostuan drejt deltës së lumit Nil, për tu drejtuar «Grazie a Lei Dott. Areddu per averci lasciato dhe të paditurin Joanin dhe Nikollën“. më vonë drejt Palestinës. Janë të shumta të dhënat që questa piacevole intervista!» pagina 3 Anno 10 n.3 Luglio 2012 Storia Jeronimi prej Iliriet nga Daniel Gazulli Kostandinopul (Stambolli i sotëm) ku studioi me themel greqishten, që ta njihte Biblen në gjuhen hën Jeronimi, bashkë me Shën Agostinin, nga ishte përkthye deri atëherë. Por edhe këte konsiderohen si baballarët e Kishës Përen- nuk e konsideroi të mjaftueshme, prandaj shkoi Sdimore, apo Romane, fill mbas ndamjes së në Kalcidë, në Sirinë Jugtore, që të studjonte Kishës së Krishtenë në dy: ate të Lindjes (Bizan- edhe ebraishten, prej nga ishte përkthye Bibla tit), apo ortodokse, dhe ate të Përendimit, Roma- në greqisht. Meditimi i thellë, vetmia e asaj tre- ne, në kohën kur sundonte perandori Teodozio. ve shkretinore, kontakti pothuej fiziologjik me Përcaktimi i shejtit me prejardhje ilire si njeni Fjalën e Zotit, banë që të rritej ma tej ndjeshmë- prej dy baballarëve të Kishës Përendimore, apo nia e tij kristiane. Veçanarisht tashti ndjente katoloçizmit, nuk asht një konkluzion personal, peshën e jetës së çthurun të rinisë së parë dhe por njëzashëm i përcaktuem si i tillë nga të gji- kuptoi kontrastin në mes jetës pagane dhe jetës thë historianët e katoliçizmit; ma i fundit vetë së krishtenë: një kontrast që e bani të famshëm Papa Benedikti XVI në fjalën e tij gjatë Pritjes pikërisht për dramacitetin e kandvështrimit të tij së Përgjithëshme të datë 14 Nandor 2007. Fi- të ri, që na e ka tregue ai vetë në komentarët e gura e tij, – pa e teprue – e papërsëritëshme, Biblës e në epistolar. ka tërheqë në shekuj e vazhdon të tërheqë sot Ishte tashma 32 vjeç kur u shugurue meshtar. e kësaj dite studiues të historisë, teologë e ar- Mbas pak, më 382, kthehet në Romë, pse Papa tistë, veçanarisht ata të arteve figurative. Janë Damazo e kishte thirrë të shërbente si sekretar me qinda veprat kushtue Shën Jeronimit, po në i tij. Papa e ngarkoi të rishikonte tekstin e ver- këte paraqitje të shkurtë do të përmendim në vi- sionit të Biblës që qarkullonte në atë kohë, e që jim vetëm disa, ndërkohë që do të përpiqem me nuk ishte përkthye prej origjinalit, po prej greqisht dhe ebraisht të varianteve të maparëshme, ai gjithashtu Ungjijt e rishikuem fjalë për fjalë, dhanë përmbbledhtas jetën dhe veprat e tij, tue shtes. Do të ishte fillimi i një pune që do t’i linte bani edhe rishikimin e katër Ungjijve në latinisht, tekste që ruhen sot e kësaj dite me ndryshime fillue me përkthimin e parë e të plotë të Biblës emën në shekuj. Gjatë qendrimit në Romë per- ashtu edhe te Testamentit të Vjetër. Përkthimet fare të vogla, ashtu sidhe Testamenti i Vjeter. në Latinisht drejtpërdrejt nga gjuha origjinale, sonaliteti i tij u shfaq ashtu si ishte: i vrullshëm e tij u banë tekste zyrtare të Kishës dhe me pak Një liber me vlerë të madhe për kohën ka qenë ajo ebraike. e i ashpër, veçanarisht kundër prelatëve pak të ndreqje janë punë e tij edhe botimet e tyne sot e ai me titull “Rreth virgjënisë”, shkrue me 393, Nga jeta e Shën Jeronimit dihet pothuej gji- dejë, që nuk i kurseu, tue ba jo pak anmiq, por kësaj dite. Asht me vlerë të kujtohen kriteret që ai ku egzalton virgjëninë e Marisë dhe përvujtninë thçka, pse na e ka lanë ai vetë në autobiografi; edhe shumë miq. Me vdekjen e Damazos (viti zbatoi gjatë punës për përkthim. Koncepti i tij se në jetë si virtut të çmueshëm njerëzor. “Jetë të për te do të flasim në vijim. Këtu do të ndalemi 384) shkon në Palestinë. Jeton në një manastir “« Unë, në fakt, jo vetëm pranoj, por edhe prok- shqueme”, fillue më 392, kishte për synim të tek vendlindja e tij. Shën Jeronimi thotë se ka le afër Betlemit, shkruen tekste historike, doktri- lamoj lirisht se në përkthimin e teksteve greke, tregonte se si letersia e krishtene ishte në gjen- në Stridonë, diku në mes Dalmacisë së lashtë e nale, edukative dhe mban një korrispondencë … nuk përkthej fjalën me fjalë, por kuptimin dje të ballafaqohej me veprat ma te mira klasike; Panonisë, që te dyja treva të banueme nga ilirët të pandërpreme me miqtë në Romë, që për fat me kuptim” . (Epistulari 57, 5, perkth. R. Pal- në fakt ajo u ba pak e nga pak një enciklopedi e në lashtësi. Dalmacia e lashtë përfshinte trevat asht ruejtë e shfaq në te gjithë ashpërsinë e tij la), asht ndër konceptet ma modrene në fushën kohës, ku përmblidhen biografitë e 135 figurave prej malësive Karnie, në Friulin e sotëm, Itali zemrimin për jeten pak të dejë të disa prela- e përkthimit sot e kësaj dite. Asht kjo dëshmi e të shqueme e trajtohen argomente nga ma të nd- Verilindore, sidhe ato treva ku sot ndodhen Sl- tëve. I atillë kishte lindë ai, ashtu shfaqej, pa iu kluturës së tij të gjanë e të thellë. Një vlerë jashtë ryshmet e ma pikantet. Biografitë fillojnë me ate lovenia, Kroacia, Bosnja-Hercegovina e deri në dridhë dora kur shkruente ato letra të ashpra, mase të madhe patën e kanë ende komentarët të Shën Pjetrit dhe mbyllen me autobiografinë Panoni, Dardania e sotme – kjo e fundit kufinin qoftë edhe kundër perandorëve. Akuzon Vati- e tij, të cilët, simbas tij, duhet të paraqesin opi- e vetë Shën Jeronimit, ku përmenden, ndër të ma verior kishte Danubin. Me pushtimet teoto- kanin se ishte mbushë me njerëz hipokritë e di- nione të ndryshme, «në mënyrë që lexuesi, si të tjera, përkatësia e tij ilirike dhe vendlindja e tij, nike e ma vonë ato sllave Stridona zhduket si nakë, sidomos qysh kur Teodozio kishte shpallë ketë lexue shpjegime të ndryshme e mbasi të ketë Stridona po ilirike. Kisha e përkujton ate me 30 vendbanim, ose të paktën si toponim. Sot nuk ka krishtnimin fe Shtetnore, tue penalizue kështu njohë pikëpamje të ndryshme, të gjykojë vetë cili shtator, që njihet edhe si dita e Shën Jeronimit. asnjë qytet apo fshat me një emën të tillë. Gji- kultet tjera. Vëreni: Ai ishte kundër përjashtimit asht ma i besueshmi dhe, si një ekspert i kem- Për faktin që ai njihet ndoshta si përkthyesi ma thësesi, historianë e arkelogë janë të mendimit të kulteve të tjera në jetën shoqnore! E kjo 1600 bimit të valutave, te refuzojë monedhën fallso”. i shquem i të të gjitha kohnave, Shën Jeronimi se ajo duhej të gjindej diku jo larg Mitrovicës. vjet ma parë! (Kundër Rufinum 1,16). asht edhe Mbrojtësi i Përkthyesëve, e për lidhjet Por mos saktësimi i përpiktë e vendndodhjes Ndërkohë vazhdon punën me Biblën tue Iu kundërvue me forcë dhe energji hereti- e tij me lashtësinë, konsiderohet edhe Mbrojtë- nuk ka randësi të veçantë: Dihet se trevat lindo- mbajtë fjalën që i kishte dhanë Papës Damazo këve që kontestonin fenë dhe traditat. Shpjegoi si i Arkeologëve. Autorë ndër ma të famshmit re të Detit Adriatik ishin krejtësisht të banueme I. Puna e tij, dora doras, u kthye në një ndër- randësinë e letersisë së krishtenë, që ishte ba në botë u frymzuen nga Shën Jeronimi. Po për- prej ilirëve, aq sa, aty nga fundi i Luftës së parë marrje të patentueme deri atëherë. E ndjen se një kulturë e vërtetë, e denjë të ballafaqohej mendim vetëm autorët e veprat ma kryesore: Botënore, kroatët e shpallën vendin e tyne Re- për t’iu afrue natyrshëm Fjalës së Zotit, duhej me ate klasike: e realizoj këte sidomos nëpër- Masaccio, Shën Jeronimi (1426), Piero della publika e Ilirisë (sa kohë që vendimi i mallkuem shkue drejt burimit. Kështu, për herë të parë, mjet hartimit të 135 biografive të përsonave të Francesca, Shën Jeronimi dhe dhuruesi (rreth në Versajë nuk kishte krijue ende Mbretninë ar- ai përkthen Biblen në latinsiht nga origjinali në shquem, tue fillue nga jeta e Shën Pjetrit, me 1440-1450) sidhe Shën Jeronimi në pendim tificiale të Jugosllavisë). Shkencëtari i madh Mi- ebraisht. Punon çdo faqe edhe tue i përshkue analiza e shtjellime filozofike e teologjike nga (1450), Jan van Eyck, Shën Jeronimi në studio lan Shuflaj jo rastësisht i kushtoi jetën e tij (deri fizikisht vendngjarjet biblike në shoqni ebrejsh ma befasueset për kohën, gjithësej 78 biografi (1442), Filippo Lippi, Eshtnat e Shën Jeronimi në flijim) studimit të historisë e gjuhës ilire. të dijtun. Rishikon nderkohë edhe Ungjijt tue të personazheve që kishin jetue para tij dhe 67 (1452-1460), Antonello da Messina, Shën Jero- Ai ishte i vetëdijshëm se kroatet autoktonë i krahasue me dorëshkrime greke ma të vjetra biografi të bashkëkohësve, tue ba edhe shpje- nimi në studio (1474-1475), Pinturicchio, Shën (pa ardhacaktë sllavë), para sllavizimit, kishin nga ato që ishin përdorë deri atëherë sidhe Te- gime shumë të randësishme mbi veprimtarinë Jeronimi në shkretinë (rreth 1475-1480), Leo- qenë ilirë. stamentin e Ri. Përkthimet e plota e të saktë- e filozofinë e tyne. Ai gjithashtu përktheu në nardo da Vinci, Shën Jeronimi në pendim (rreth Si përfundim, mund të themi se në historinë sueme që ai u dha në dorë të krishtenëve do të latinisht edhe shumë autorë grekë, hartoi epi- 1480), Giovanni Bellini, Shën Jeronimi e Con- e katoliçizmit (mbas përçamjes në ortodoksë e përdorëshin ndër shekuj e sot e kësaj dite, ashtu stolarin (letërkëmbimin), një kryevepër letrare tini Bonacossi (rreth 1480) dhe Shën Jeronimi katolikë) katër figurat ma karizmatike janë Shën si na e solli Ai, si asnjë tjetër para zemrakut Je- e llojit, ku shfaqet ma së miri Jeronimi i dijtun, tue lexue në shkretinë (rreth 1505), Albrecht Jeronimi, Shën Agostini, Shën Françesku dhe ronim. E i atillë mbeti deri në fund, i ashpër i përvujtun e udhëheqës shpirtnor, i tillë që do Dürer, Shën Jeronimi në pyllë (1494) dhe Shën Nanë Tereza. Dy prej tyne u përkasin trojeve e zemrak, tue vazhdue polemikat doktrinale me të mbeste shembull për shekuj me radhë, deri Jeronimi në studio, Sandro Botticelli, Krezmimi tona iliro shqiptare.Shën Jeronimi ka hy në vrullin e përhershëm, që ishte natyrë e tij, deri sa do të shfaqej mbas nandë shekujsh Shën i Shën Jeronimit (rreth 1495), Vittore Carpac- Historinë e Krishtnimit si një njeri i jashtëza- edhe me Shën Agostinin, që përkundrazi i për- Françesku, e mbas shtatë shekujsh të tjerë Nanë cio, Shën Jeronimi dhe luani në kuvend (1502) konshëm në shumë drejtime. Gjatë gjithë jetës gjigjej me shumë dashuni. Difektet e tij mbeten Tereza. Çfarë mund të mësojmë na sot nga Shën dhe Funerali i Shën Jeronimit (1502), Hiero- Ai asht grindë me të padijtut e me dijetarë, me proverbiale ndër shekuj, ashtu si mbeti e do të Jeronimi? – pyet Papa Benedikti i XVI. Dhe nymus Bosch, Shën Jeronimi në lutje (1505), shejtën e me mëkatarë; ka qenë një ndër figurat mbesë madhështia e veprës së tij. I kaloi vitet përgjigjet: “Më duket se sidomos këte: të duem Agostino Carracci, Krezmimi i Shën Jeronimit ma të adhurueme të kohës së tij, ashtu edhe një e fundit në trishtim nga vdekja e miqëve të tij Fjalen e Zotit nëpërmjet Shkrimeve të Shejta”. (1592), Caravaggio, Shën Jeronimi në meditim ndër ma të urryemit. Pavarësisht karakterit të tij të shumtë, pse ai, si kishte jo pak anmiq, ki- E shkrimet e shejta krishtnimi i ka prej tij tash (1605-1606), dhe Shën Jeronimi në studio tue të rrëmbyeshëm, mbetët gurthemel i kulturës së shte edhe ma shumë miq, e kudo në botën e 16 shekuj. shkrue (1608)Po i mbylli këto shënime të shkur- kohë së tij dhe Kisha e nderon si një nga theme- atëherëshme; sidomos e goditi randë plaçkitja Ndër shekuj kanë qenë të shumta përkujtimet ta mbi Shën Jeronmimin me një thanje lapidare lusit e saj të vërtetë. e Romës më 410 nga Alariku. Megjithate, edhe ndaj Shën Jeronimit; prej kuvendeve e manasti- të biografit e teologut të shquem Arnaldo Forti- I lindun në vitin 347 në një familje në gjen- pse tashma i mplakun, ai vazhdoi të bajë ko- reve, tek urdhna e Kisha e Katedrale. Eshtnat ni: “Ndaj këtij njeriu të patrajtueshëm kanë një dje të mirë ekonomike, e dërgojnë në Romë për mente, sot e kësaj dite shumë të vlefëshme, të e tij ruhen në një arkë të argjentë në Altarin borxh tejet të madh kultura dhe kristianët e të të studime. E do të studjojë për gjithë jetën e jo Fjalës së Zotit, vazhdoi të mbronte fenë tue iu Papnor në Shën Pjetër. gjitha kohnave.” vetëm në Romë, por edhe në vende të tjera të kundërvu me forcë herezive të ndryshme, deri Veprat e përkthyeme Shën Jeronimi ishte një Europës e në Lindjen e Afërme. Në rininë e sa u shue në afërsi të shpellës së Betlemit me 30 studiues i shquem i latinisht e njëherësh ndër Bibliografia: parë Ai u josh deri në tepri mbas jetës monda- shtator të vitit 420. njohësit ma të mirë të greqishtes. U transferue • De Leo Pietro, Vita di San Girolamo, Rubbettino Edi- tore, 2007 ne, si e pohon edhe vetë në një letër (Epistolari, Përgatitja e naltë letrare dhe erudicioni i jashtë- përfundimisht në Betlem pikërsiht pse donte 22,7), por shumë shpejt e pushtoi dëshira dhe • Girolamo (san), Gli uomini illustri, Città Nuova, 2000 zakonshëm për kohën, i lejuen Atij të bante revi- të njihte me rrajë ebraishten, që të përkthente • Arns Paulo E., La tecnica del libro secondo san Girola- interesi për besimin e krishten. Pagëzohet në zionimin e plotë të teksteve biblike të përkthyeme Shkrimet e Shejta drejtpërdrejt nga origjinali. mo, Biblioteca Francescana Edizioni, 2005 moshë të pjekun, 19-vjeçar, në vitin 366, dhe ma heret. Ishte një punë shumë e vlefëshme jo • Girolamo (san), Lettere [vol_4] / Indici 117-157, Città menjëherë u orientue për nga jeta e përvujtë vetëm për Kishën, por edhe për kulturen euro- Bibla Nuova, 1997 dhe, si u vendos në Aquileia, hyni në një grup piane në përgjithësi, që, qysh me ramjen e kultu- E njohun në gjuhen e kohës si Vulgata, ishte • Girolamo (san), Le lettere [vol_3] / Lettere 80-116, Città kristianësh të zjarrtë, që ishin mbledhë rreth res helenike, gjente tek iliriku i madh një naltësi përkthimi i parë i plotë në latinsiht i Biblës, së Nuova, 1997 • Girolamo (san), Le lettere [vol_2] / Lettere 53-79, Città Ipeshkvit Valeriano. Në vitin 375, mbas një së- të papame deri atëherë prej vdekjes së Jezusit në cilës i kushtoi pjesën ma të madhe të jetës së mundje të randë, Ai filloi studimin e Biblës me Nuova, 1997 fushen e doktrinës kristiane e të kulturës në për- tij të gjatë e me podhimtari letrare të jashtëza- • Girolamo (san), Le lettere [vol_1] / Lettere 1-52, Città një pasion që e pushtoi të tanin. U nis për në gjithësi. Në bazë të teksteve origjinale në greqi- konshme, plot 23 vjet punë. Vepër e tij janë Nuova, 1996 Dy faqe me vlerë të çmuar

nga Niko STYLOS

Në Arkivin Kombëtar në Tiranë, te “DOSJA Nr. 59” me titull “Shkrime të ndryshme fetare të Papa Parthemit shkruar me alfabetin e Todrit”, gjendet dhe një fletë dorëshkrimi me numrin 48 të kësaj përmbledhjeje, shkruar nga të dy anët. Edhe pse përmbledhja ka emërtimin (karakterizimin) “Shkrime tëLingua ndryshme fetare”, kjo fletë Anno 10 n.3 Luglio 2012 pagina 4

nuk i përket kësaj kategorie, sepse është e para e ndonjë përkthimi të përmbledhjes sëse ishte bashkëskllav me trakasen Rodopi, e cila dhe ajo bëri një Miteve të Ezopit. piramidë në Egjipt, atëherë do të duhet të ketë jetuar mjaft shekuj Dy faqe me vlerë të çmuar më parë. Dy faqe me vlerë të çmuar Ezopi konsiderohet se është krijuesi i llojit letrar, që sot emërtohet

parabolë apo alegori, dhe, protagonistë në përrallat e tij shumë të nga Niko STYLOS Nga Niko STYLOS Edhe pse këtu nuk dua të hyj në shumë hollësi, thjesht do të them shkurtra me mësime morale alegorike, janë kryesisht disa kafshë, si se alfabeti,Në këto që faqe gjejmë kemi mitetnë këtë e Ezopit përmbledhje, të shkruara nuk në treështë gjuhë, i ngjashëm domethënë në dhelpra, gomari, luani, ujku etj., si dhe disa njerëz e hyjni. Në Arkivin Kombëtarë Arkivin në Tiranë, Kombëtar te “DOSJA në Tiranë, Nr. te 59”“DOSJA me titull Nr. 59”“Shkrime me titull të ndryshmegreqishtennë mënyrë e lashtë,absolute në greqishtenme të quajturin e re, dh alfabete pikërisht të nëDhaskal atë të Epirit,Todrit, si që dhe në Ezopi Dhimitër Falireus dialektin shqip të këtij vendi, të quajturit ndryshe toskërisht, me alfabetin e “Todrit”, Athinasit e nderonin me shtatore dhe një nga shtatoret e tij heleni- “Shkrime të ndryshme fetare të Papa Parthemit shkruar me unë njoh nga G. von Hahn, C. Faulmann dhe tekstet e Akademisë Vila Albani, Romë Biblioteka e Re e Aleksandrisë fetare të Papa Parthemit shkruar me alfabetin e Todrit”, gjendet dhe njësiç është fletë emërtuar në titullin e kësaj përmbledhjeje. stike sot gjendet në koleksionin e Vilës Albani në Romë. alfabetin e Todrit”, gjendet dhe një fletë dorëshkrimi me nu- austriake, sepse autori i teksteve të kësaj përmbledhjeje përdor, për- Foto: el.wikipedia Foto: el.wikipedia dorëshkrimi me numrin 48 të kësaj përmbledhjeje, shkruar nga të dy anët. EdheEdhe pse pse këtu nuk dua të hyj në shumë hollësi, thjesht do të them se alfabeti, që N Na është e njohur që përmbledhjen e parë të Miteve të Ezopit përmbledhjamrin ka 48emërtimin të kësaj (karakterizimin)përmbledhjeje, shkruar “Shkrime nga tëtë dyndryshme anët. Edhe fetare”, pse kjogjejmëveç fletëfrymës në këtë së përmbledhje, ashpër (gr. nuk δασεία është i ,ngjashëm it. spirito në aspro)mënyrë mbiabsolute disa me zanore të quajturin në prozë, e ka shkruar Dhimitër Falireus, që siç dihet iu ngarkua nuk i përketpërmbledhja kësaj kategorie, ka emërtimin sepse është (karakterizimin) e para e ndonjë “Shkrime përkthimi të ndryshme të përmbledhjes alfabetdhe pikërisht tësë Dhaskal jo Todrit,vetëm qënë unë fillim njoh të nga fjalëve, G. von por Hahn, edhe C. Faulmannmes tyre, dhe edhe tekstet e fetare”, kjo fletë nuk i përket kësaj kategorie, sepse është e para e Akademisëtheksin lakor austriake, (gr. περισπωμένη sepse autori i tekste, it. accentove të kësaj circonflesso) përmbledhjeje në përdor, rastin përveçe nga PtolemeuNa është eI njohurkrijimi që i Bibliotekës përmbledhjen së e famshme parë të Miteve të Aleksandrisë. të Ezopit në prozë, e ka Miteve të Ezopit. ndonjë përkthimi të përmbledhjes së Miteve të Ezopit. frymësshkrimit së ashpërtë ε (e-së) (gr. įĮıİȓĮ së gjatë., it. spirito aspro) mbi disa zanore dhe pikërisht jo vetëmShtatorjashkruar Dhimitëre Falireusit Falireus, gjendet që në siçhyrjen dihet e Bibliotekës iu ngarkua sënga re të Ptolemeu Alek- I krijimi i

në fillimPo të tëmarrim fjalëve, mungesën por edhe meskëtyre tyre, simboleve, edhe theksin të frymës lakor (gr. së ʌİȡȚıʌȦȝȑȞȘashpër (‘) , it.sandrisë.Bibliotekës Mjerisht së famshme përmbledhja të Aleksandrisë. e Falireut Shtatorja nuk është e Falir ruajtur,eusit gjendet dhe, në hyrjen e accento circonflesso) në rastin e shkrimit të İ (e-së) së gjatë. vetëmBibliotekës përpunime së re tëpoetike Aleksa arritënndrisë. gjerMjerisht te ne, përmbledhja në greqishten e Falireut e Babriut nuk është ruajtur, si këtynjë rethjeshtim simboleve, nga të Dhaskalfrymës së Todri,ashpër (‘)atëherë dhe të sitheksit (־) dhe Potë theksittë marrim lakor mungesën përfundim mund të themi se alfabeti i përmbledhjes së Papa Parthe- dhedhe, në vetëm latinishten përpunime e Fedrit, poetike si dhe arritën të të gjer tjerëve, te ne, që në janë greqishten të shekullit e Babriut dhe në Në këtë fletë, të cilën më poshtë jap dhelakor në (ʚ) sifotokopje një thjeshtim nga Dhastë kaltë Todri, dy atëherëfaqeve, si përfundim në mund të tëparën themi selatinishten e Fedrit, si dhe të të tjerëve, që janë të shekullit I apo II e më pas. alfabetinit është i përmbledhjes më i vjetër sëdhe Papa rrjedhimisht Parthenit është gabimisht më i vjetër karakterizohet dhe rrjedhimisht edhe gabimisht I apo II e më pas. ƮǌĮĳİǘǐ ܜƮǌĮĳİǘǐǉĮ ܜǐ ǉĮܠǌǇǏĮǉİںǐܠǌǇǏĮǉİں Dy faqe me vlerë të çmuar i, si më dheǄǌĮĳİǘǐ i emërtimisaktë i përdorur më i saktë», për i epërdorur të nëܜǐ mësuesi, si alfabet si i dhekëtij emërtimimësues ǉĮܠǌǇǏĮǉİںdhe në vijim te e dyta, kemi tekstin nga karakterizohetsi mitialfabet i «këtij edhe ǊİǈܗǊİǈ, ȺĮǏİǉܗĮ, ȺĮǏİǉܙĮ ǉǌĮĳܙıĮĲǎ ǉǌĮĳܗǇİۂ ǐ܇ ıĮĲǎܗǇİۂ, ǐ܇ , ǌޒǌ ĭǼȊȈ ǉĮĲǎǈǉޒĮǐ ǉĮĲǎǈǉܝĮǐ Ȁɂǹ ǎ۞ǉܝĬȇǹ Ĳǈǌǎǐ Ȁǹǿǎ۞ǉ ܝȺۂ ǹɂ ĲǈǌǎǐܝȺۂ ǐܠǌǇǏĮǉİںǐܠǌǇǏĮǉİں .”përështë të ështëemërtimi emërtimi “Alfabeti “Alfabeti i Elbasanit”.i Elbasanit ǋİǌǎǌܟĮ ȺĮǏĮǄİǌܙǍǁǎǑ ǉĮǁ ǉǌĮĳێ ,ǌ ǎ۟ǉǁĮǐޒǐ ƿȺǁ Ĳǈǌǎǐ ǎ۟ǉܠǄǏİǘıĮǌĲİǐ», nga mund tëƟǌǇǏĮǉİڲ Ǌǈİݶǐ ǊǁǇǎǌڻ» vazhdim dhe pjesën e fillimit nga miti · ĳǆۆ· ĳǆۆ ǌܢȺǎǊĮǃۻ ǌܢȺǎǊĮǃۻ ǐܠǉǌĮĳİ ۯ ǐܠǉǌĮĳİ ܜƮĮۯ . ܜǄǔǄİ. ƮĮۆ ǌڶ ǉۺǏǎǑǐ ǎܙǋĳǎĲڲ’ ǊǊڲ ǏǎǑǐܙǋĳǎĲڲ ĳǆۆ ǌ ǉĮĲǎǈǉݨıĮǈޒȺǎǊĮǃۻ ǋĮǉĮĲǎǈǉݨıĮǈڷ ǐܡǉǌĮĳİ ޓǋĮ Ĳڷܙǌ įۂ۵ .ޓǌ Ĳۂ ǌܞĲۺǌ ıǑǌǎǈǉݨıĮǈĮܞĲۺĮޓĲۺnga Niko STYLOS Në këtë fletë, të cilën më poshtë jap dhe në fotokopje të të dy Qymyrxhi ene tabaku Į ’ǌǎǑ įǈ’ įǈܙȺǑǌǇĮǌǎǋ ܘǌǎǑ įܙȺǑǌǇĮǌǎǋ ܘįޅƷǎ .ޅǐ įǘǌĮǋĮǈ . ƷǎܟĲۺĮ ۺįǘǌĮǋĮǈ ,ǎ ۺĲǎǊİǑǉĮǁǌǔ ǎޅǄǙ Ĳǎۂ ĲǎޅȺİǏ Ĳǎڶ Ǐ ȺǏݙǍĮǈǋǀȺǔǐ ȺǏݙǍĮǈܖǐ Ǆޒǐ įƿįǈĮȺĮǌĲİǊޒǄǔǄİ ȺĮǌĲİǊۆ ǄǔǄİ 'įǈǉǌĮǁǋǆǌۆǊǊڲ 'ǊǊ ȺǏݙǍĮǈڲ ĲǎޅNënxjerrim këtëfaqeve, fletë, nëtë cilëntë përfundimin parën më poshtëdhe në jap vijim dhe te senë e fotokopjedyta, kjo kemi nuktëtekstin të dy ngafaqeve, ka miti qenë në të parën fleta e vetme, por e para e kësajĲǎ .ıǃǗǊǆǐ ȺǊǆǏǎݶǐڲ fillimit ǄǌĮĳİǘǐ nga », e nëܜǐ dhe pjesën e ǉĮܠǌǇǏĮǉİں» dhe në vijim«Ἀνθρακεὺς te e dyta ,καὶ kemi γναφεύς», tekstin e nga në vazhdim miti · . · .ȺǎĲİĳǏǎݶǐڲ ܠȺǎĲİĳǏǎݶǐ ıڲ, ܠǌǔ, ıܝǌǔ ǊĮǑǉĮܝǊĮǑǉĮܢǄۂ ڵ ܢǄۂ ڵ ȺǔǐܛȺǔǐ, ǋܛǋĮǈ, ǋޅǋĮǈ· ĳǎǃǎޅĳǆ ĳǎǃǎۆ· ,ĳǆۆ ,Įǌܝǌ Į۞ĲۑĮǌܝǌ Į۞Ĳۑ -miti «Ἁλιεῖς λίθον ἀγρεύσαντες», nga mund të nxjerrim përfun .ǌǆĲǎǌܣǉǎǈǌڲ ,ǋǎǈǎǌܟǌڲ ܞǇǎǐ įǆǊǎݶ, ۳Ĳǈ Ⱥݙǌ ĲޅǄǏİǘıĮǌĲİǐ nga», ngapiktura mund Nji qymyrxhi të(ilustrimi) më njishtë në mbassikonaki fillim, mund stepii i tëbante arrijmë ۵ ǋڲ Ǌǈİݶǐ ǊǁǇǎǌqë vetëmڻ» vazhdimpërmbledhjeje dhe pjesën e fillimit të nga humbur, miti . .ǌǆĲǎǌܣǉǎǈǌڲ ,ǌǆĲǎǌܣǉǎǈǌڲ ,ǋǎǈǎǌܟǌڲ ܞǋǎǈǎǌ Ĳܟǌڲ ܞǇǎǐ įǆǊǎݶ įǆǊǎݶ, ۳Ĳǈ ,Ⱥݙǌ ۳Ĳǈ ȺݙǌĲޅǇǎǐ۵ ǋޅNë Arkivin Kombëtar në Tiranë, te “DOSJAnxjerrim përfundimindimin Nr. se kjo59” nuk se me kjoka qenë nuktitull fleta ka e qenëvetme,“Shkrime fleta por e epara vetme, etë kësaj ndryshme por përmble e para- e kësaj ۵ ǋ në konkluzionindhjeje të humbur, që vetëm se ngaishte piktura shkruar (ilustrimi) në me fillim, shumë-shumë mund të dashuri. Edhe pse këto dy faqe janë shumë të rëndësishme për letërsinë përmbledhjeje të humbur, që vetëm nga piktura (ilustrimi) në fillim, mund të arrijmë ,fetare të Papa Parthemit shkruar me alfabetinarrijmë në konkluzionin e Todrit”, se ishte shkruar gjendet me shumë-shumë dhe një dashuri. fletë rixhaa: ene nji tabaku të v۟i baashk me epiroteEdhe apo pse toske, këto siç dy efa quajnëqe janë ndrysheshumë të nërëndësishme shqip, vlera për e letërsinë tyre e ma epirote- apo toske në konkluzionin se ishte shkruar me shumë-shumë dashuri. dhesiç egjendet quajnë nëndryshe tekstin në e shqip, lashtë vlera grek, e tyretë cilin e madhe e sjell gjendet më sipër, në tekstin dhe që e lashtë grek, të dorëshkrimi me numrin 48 të kësaj përmble dhjeje, shkruar nga të dy anët. Edhe pse ështëcilin ei sjellndryshëm më sipër, nga dhe të dyqë ështëtekstet i ndryshëme tjera, që nga njoh të dy dhe te kstetpo i ejap tjera, më që njoh dhe po ǄǌĮĳİǘǐ ܜǄǌĮĳİǘǐǉĮ ܜǐ ǉĮܠǌǇǏĮǉİںǐܠǌǇǏĮǉİں .atë të konakisi ene tabaku u për poshtë.i jap më poshtë përmbledhja ka emërtimin (karakterizimin) “Shkrime të ndryshme fetare”, kjo fletë

ޓĲۺĮ ޓĲۺǇİƾıĮĲǎ ǄǌĮĳƿĮ ǄǌĮĳƿĮ Įۂ ǐ܇ ǇİƾıĮĲǎۂ, ǐ܇ ,ǏǄĮǅǗǋİǌǎǐۂ ǏǄĮǅǗǋİǌǎǐۂ Ⱥǁ Ĳǈǌǎǐ ǎ۞ǉǁĮǐ ǎ۞ǉǁĮǐۂ Ⱥǁ Ĳǈǌǎǐۂ ǐܠǌǇǏĮǉİںǐܠǌǇǏĮǉİں ƮǌĮĳİǘǐ ܜƮǌĮĳİǘǐ ǉĮ ܜǐ ǉĮܠǌǇǏĮǉİںǐܠǌǇǏĮǉİں nuk i përket kësaj kategorie, sepse është e para e ndonjë përkthimi të përmbledhjes së ıǘǌǎǈǉǎǐ ıǘǌǎǈǉǎǐ ޓĲۺĮ ޓĲۺǌ, ۳Ⱥǔǐ, ۳Ⱥǔǐ ĮܞĲۺǌ ĮܞĲۺǊİǈ ĮܗǊİǈ, ȺĮǏİǉܗĮ ȺĮǏİǉƾǊİǈ, ȺĮǏİǉܙĮȺĮǏİǉƾǊİǈ ǉǌĮĳܙıĮĲǎ ǉǌĮĳܗǇİۂ ǐ܇ ,ıĮĲǎܗǇİۂ ǌܢǐ ȺǏǎıİǊǇ܇, ,ǌܢǌȺǏǎıİǊǇޒǌ, ǉĮĲǎǈǉޒĮǐǉĮĲǎǈǉܝĮǐĲǈǌǎǐ ǎ۞ǉܝǎ۞ǉ ܝȺۂ ĲǈǌǎǐȺĮǏǎǈǉǈıǇƿǌĲĮ ܝȺۂ ǐȺĮǏǎǈǉǈıǇƿǌĲĮܠǌǇǏĮǉİںǐܠǌǇǏĮǉİں steh tha : po skam meȠ una ǊǑıǈĲİǊƿıĲİǏǎǌ ܜǊǑıǈĲİǊƿıĲİǏǎǌ ǉĮ ܜıǎǌĲĮǈ ǉĮۆ · ·ĳǆۆıǎǌĲĮǈۆ ĳǆۆ ǊǊǀǊǎǈǐڲ ǌܢȺǎǊĮǃۻ ǌܢȺǎǊĮǃۻǊǊǀǊǎǈǐڲ ǐܠǉǌĮĳİ ۯ ǐܠǉǌĮĳİ ܜƮĮ ۯǎ۞ǉİǈǗĲİǏǎǈ. ܜǐ. ƮĮ܇ ǏǎǑǐ ǎ۞ǉİǈǗĲİǏǎǈܙǋĳǎĲڲǐ܇ ǏǎǑǐܙǋĳǎĲڲǌܢǌ ǉĮĲǎǈǉݨıĮǈ, įǈİǍǈܢǋĮ, įǈİǍǈڷ ǉĮĲǎǈǉݨıĮǈ ޓǋĮ ǄƿǌǆĲĮǈĲڷǌۂ ޓǌǄƿǌǆĲĮǈ ĲۂǌܞĲۺǌ ĮܞĲۺMiteve të Ezopit. Į ’ǌǎǑ įǈ’ įǈܙȺǑǌǇĮǌǎǋ ܘǌǎǑ įܙȺǑǌǇĮǌǎǋ ޅƷǎܘį .ޅįǘǌĮǋĮǈ. Ʒǎ ۺįǘǌĮǋĮǈ ǎ ۺĲǎ ǎޅĲǎ Ĳǎޅǐ ȺǏݙǍĮǈ ȺǏݙǍĮǈ Ĳǎޒǐ ȺĮǌĲİǊޒǄǔǄİȺĮǌĲİǊۆ 'ǊǊڲǄǔǄİۆ ' ǊǊڲ 'ǊǊں ' " ·ǊǊں " ĳǆۆ· ĳǆۆ ǌܢȺǎĲǑǒۻ ǌܢȺǎĲǑǒۻ ǐܠǄǌĮĳİ ۯ · . ǐܠǄǌĮĳİ · ܜƮĮ ۯ. .ܜȺǎĲİĳǏǎݶǐ ƮĮڲ .ܠȺǎĲİĳǏǎݶǐ ıڲ, ܠǌĲİǐ ıޅǌǔ ,ǎ۞ǉǎܝǌĲİǐ ǊĮǑǉĮޅǎ۞ǉǎ ܢǄۂǌǔܝǊĮǑǉĮ ڵ ȺĮǑǊǈǌۆܢǄۂ ڵ ȺǔǐܛȺĮǑǊǈǌ, ǋۆȺǔǐ ǋǁĮǌܛǋĮǈǋǁĮǌ, ǋޅĳǆ· ĳǎǃǎۆǋĮǈޅĳǆ· ,įǈƾǍǎǑıǈ ĳǎǃǎۆ ĮǌܝǌįǈƾǍǎǑıǈ ,Į۞ĲۑĮǌܝǌ Į۞Ĳۑkëtë ta baj mu-- um kam frik sƝ psƝ . .ǌǆĲǎǌܣǉǎǈǌڲ ,ǌǆĲǎǌܣǉǎǈǌڲ ,ǋǎǈǎǌܟǌڲ ܞǋǎǈǎǌ Ĳܟǌڲ Ⱥݙǌ ܞǇǎǐįǆǊǎݶ ,įǆǊǎݶ ۳Ĳǈ Ⱥݙǌ, ۳Ĳǈ ĲޅǇǎǐ۵ ǋޅǋ ۵

". ".ĮıǃǎǊǙıİǈǐ ܠĮıǃǎǊǙıİǈǐ ı, ܠı ,ޒǊİǑǉĮǌ ޒǊİǑǉĮǌܢǄۂ ܢǄۂǏܖǄ ڷ ·ǏܖǄ ڷ ·įǘǌĮĲǎǌڲ įǘǌĮĲǎǌڲ ǐޒǐ ȺĮǌĲİǊޒĲǎ ȺĮǌĲİǊޅĲǎ ĲǎޅǋǎǈǄİ ĲǎۆǋǎǈǄİۆ

. ıĲǈۂ. ıĲǈۂ ǉǎǈǌǙǌǆĲǗǌڲ ǉǎǈǌǙǌǆĲǗǌڲ ǌǗǋǎǈǎǌڲ ܞǌǗǋǎǈǎǌ Ĳڲ ܞbaqimta ato qi una i zbardhoj ti dot ۵ ǊǗǄǎǐ۵ ǊǗǄǎǐ įǆǊǎݶ įǆǊǎݶ ۳Ĳǈ Ⱥݙǌ ۳Ĳǈ ȺݙǌĲ ǄǌĮĳİǘǐ ܜǐ ǉĮܠǌǇǏĮǉİں ǄǌĮĳİǘǐ ܜǐ ǉĮܠǌǇǏĮǉİں ޓĲۺǇİƾıĮĲǎ ǄǌĮĳƿĮ Įۂ ǐ܇ ,ǏǄĮǅǗǋİǌǎǐۂ Ⱥǁ Ĳǈǌǎǐ ǎ۞ǉǁĮǐۂ ǐܠǌǇǏĮǉİں ޓĲۺǇİƾıĮĲǎ ǄǌĮĳƿĮ Įۂ ǐ܇ ,ǏǄĮǅǗǋİǌǎǐۂ Ⱥǁ Ĳǈǌǎǐ ǎ۞ǉǁĮǐۂ ǐܠǌǇǏĮǉİں ıǘǌǎǈǉǎǐ ޓĲۺǌ, ۳Ⱥǔǐ ĮܞĲۺǌ ȺĮǏİǉƾǊİǈ ĮܢȺĮǏǎǈǉǈıǇƿǌĲĮ, ȺǏǎıİǊǇ ıǘǌǎǈǉǎǐ ޓĲۺǌ, ۳Ⱥǔǐ ĮܞĲۺǌ ȺĮǏİǉƾǊİǈ Įܢi ziish. ȺĮǏǎǈǉǈıǇƿǌĲĮ, ȺǏǎıİǊǇ ǊǑıǈĲİǊƿıĲİǏǎǌ ܜıǎǌĲĮǈ ǉĮۆ ǊǊǀǊǎǈǐڲ ǐ ǎ۞ǉİǈǗĲİǏǎǈ܇ ǌܢǄƿǌǆĲĮǈ, įǈİǍǈ Nga këta të dy mite po sjell më sipër tekstin e përkthimit shqip vetëm nga i pari, Përveç ndryshimeve në tekst dhe vendin ku ndodhen në përmbledhjet e ǊǊ ' dhe vendin ku ndodhen në përmbledhjet eں " ·ĳǆ tekstۆ ǌ nëܢȺǎĲǑǒۻǊǑıǈĲİǊƿıĲİǏǎǌ ܜǐ ǉĮܠǄǌĮĳİ ۯ ıǎǌĲĮǈۆ ܜǊǊǀǊǎǈǐ ndryshimeve. ƮĮڲ ǌĲİǐޅȺĮǑǊǈǌPërveç ǎ۞ǉǎۆǐ ǎ۞ǉİǈǗĲİǏǎǈ܇ ǌ ǋǁĮǌܢNga këta të dy mite po sjell më sipër tekstin e përkthimit shqipǄƿǌǆĲĮǈ įǈƾǍǎǑıǈ, įǈİǍǈ ngaqë vetëm atë e kemi të plotë, dhe nga poshtë të transkriptuar me alfabetin, që ǊǊ parë' ." e të dytin, interes të madh paraqet dheں ĮıǃǎǊǙıİǈǐ " të· ܠĳǆ ıۆ, i kemi ޒǌ ǊİǑǉĮǌܢȺǎĲǑǒۻ ܢǄۂ Ǐ miteܖǄ ڷ ǐܠǄǌĮĳİ· ۯkëto ܜįǘǌĮĲǎǌ. ƮĮڲ ǌĲİǐ gjersaޅǐ ǎ۞ǉǎޒȺĮǑǊǈǌ ȺĮǌĲİǊۆ ĲǎޅǋǎǈǄİ ndryshme,ǋǁĮǌ Ĳǎۆ vetëm nga i pari, ngaqë vetëm atë e kemi të plotë, dhe nga poshtë įǈƾǍǎǑıǈtë ĮıǃǎǊǙıİǈǐi kemi ." të parë e të dytin, interes të madh paraqet dhe ܠmite, ı ޒkëto ǊİǑǉĮǌ ܢǄۂ ǏܖǄ ڷ ·įǘǌĮĲǎǌ gjersaڲ ,ǐndryshmeޒĲǎ ȺĮǌĲİǊޅǋǎǈǄİ Ĳǎۆ .ıĲǈۂ ǉǎǈǌǙǌǆĲǗǌڲ ǌǗǋǎǈǎǌڲ ܞtranskriptuar me alfabetin, që përdoret sot. Zanoret, që kam nënvi- ۵ ǊǗǄǎǐ įǆǊǎݶ ۳Ĳǈ Ⱥݙǌ Ĳ :ıĲǈ të. titujve të përrallave, të përrallave, që i kemiqë i kemi të shkruara: të shkruaraۂ ǉǎǈǌǙǌǆĲǗǌtë mëdha të titujveڲ ǌǗǋǎǈǎǌ të mëdhaڲgerma ܞǊǗǄǎǐgrafia įǆǊǎݶgrafia me ۳Ĳǈ Ⱥݙǌgerma me Ĳ ۵ zuar, janë ato që Papa Partheni i ka shkruar me frymë të ashpër. Përveç ndryshimeve në tekst dhe vendin ku ndodhen në përmble- Përveç ndryshimeve në tekst dhe vendin ku ndodhen në përmbledhjet e dhjet e ndryshme, gjersa këto mite i kemi të parë e të dytin, interes të përdoret29. sot. QYMYRXHIU Zanoret, që kam DH nënvizuar,E LAR ËSjanëI atoI P qëËLHURA Papa PartheVEni i ka shkruarPërveçndryshme, me ndryshimeve gjersa këto në mite tekst i kemi dhe të vend parëin e ku të dytin, ndodhen interes në të përmbledhjet madh paraqet e dhe frymë të ashpër. madh paraqet dhe grafia me germa të mëdha të titujve të përrallave, Një qymyrxhi, i cili punonte në shtëpinë e tij, sapo pa një ndryshme,grafia gjersa me germa këto të mite mëdha i kemi të titujve të parë të përrallave, e të dytin, që interesi kemi të të shkruara: madh paraqet dhe Në këtë fletë, të cilën më poshtë jap dhe në fotokopje të të dy faqeve, në të parën grafiaqë me i germakemi tëtë shkruara:mëdha të titujve të përrallave, që i kemi të shkruara: larës pëlhurash aty pranë, e luti që të pranonte të banonin ,ǄǌĮĳİǘǐ», e nëbashkë, 29. QYMYRXHIU të njiheshin DHE më LA mirëRËSI dhe I PËLHURAVE të kalonin më me kursim ܜǐ ǉĮܠǌǇǏĮǉİں» dhe në vijim te e dyta, kemi tekstin nga miti Një qymyrxhi, i cili punonte në shtëpinë e tij, sapo pa një larës ngaqë do të banonin në të njëjtën shtëpi. Pot larësi i pëlhurave ǄǏİǘıĮǌĲİǐ», pëlhurash aty pranë, e luti që të pranonte të banonin bashkë, të njiheshinڲ Ǌǈİݶǐ ǊǁǇǎǌڻ» vazhdim dhe pjesën e fillimit nga miti nga mund tëiu përgjigj: “Kjo është krejt e pamundur, sepse çka do të zbardh mëunë, mirë ti dhe do tëta kaloninnxish.” më me kursim, ngaqë do të banonin në të njëjtën nxjerrim përfundimin se kjo nuk ka qenë fleta e vetme, por e para e kësajshtëpi. Fabula Pot larësi do i tëpëlhurave thotë gjërat iu pë rgjigj:e pangjashme “Kjo është nukkrejt munde pamundur, të bëjnë sepse çka do të zbardh unë, ti do ta nxish.” bashkë. Siç shikojmë dhe te fotokopjet e mësipërme të zmadhuara, në këtë alfabet përmbledhjeje të humbur, që vetëm nga piktura (ilustrimi) në fillim, mund të arrijmë Fabula do të thotë gjërat e pangjashme nuk mund të bëjnë bashkë. Siç Siç shikojmë shikojmëSiç dhe Siçshikojmë dhe te fotoko te shikojmë fotokopjetpjet edhe mësipërme e dhe mësipërmete fotoko tetë zmadhuara, fotoko të pjet zmadhuara, pjet enë këtëmësipërme e në alfabet mësipërme të zmadhuara, të zmadhuara, në këtë në këtë alfabet alfabet në konkluzionin se ishte shkruar me shumë-shumë dashuri. Këtë mit, që e jap dhe më sipër, marrë nga libri “Mitet e Ezopit” përveç , kemi dhe . Germa që nuk i përdor alfabeti i sotëm grek, por as dhe të LlambroKëtë mit, Rucit, që e siç jap shihet dhe më e kemi sipër, me marrë titullin nga libri“Qymyrxhiu “Mitet e Ezopit”dhe larë të- Llambroalfabeti i lashtë klasik, si dhe germa, që i gjejmë në tekste greke të ikonave të përveçkëtë ,alfabet kemi dhe përveç . Germa, kemiqë nuk dhe i përdor . alfabe Germati i qësotëm nuk grek, i përdo por ras dhe siRucit, i pëlhurave”, siç shihet edhe kemi jo mesiç titullinështë përkthimi “Qymyrxhiu i saktë dhe larë nësi përmbledhjen i pëlhurave”,alfabeti dhe joungjijve përveç isiç lashtë tëpërveç hapësirës klasik, si, epirote kemi dhe , germa, apokemi dhe toske. që dhe i gjejmë . Germa në. teksteGerma që greke nuk që të ikonavenuki përdor i tëpërdor alfabe alfabeti i sotëmti i sotëm grek, grek, por aspor dhe as dhe alfabeti i sotëm grek, por as dhe alfabeti i lashtë klasik, si dhe germa, eështë Papa përkthimi Parthenit i saktë“Qymyrxhi në përmbledhjen ene tabaku”. e Papa Them Parthenit jo saktë “Qym se yrxhi“larësi eneungjijve i tabaku”. të hapësirësPor ky tekst epirote i greqishtes apo toske. së lashtë, nëse është apo jo nga përmbledhja e Dhimitër Falireut,alfabeti alfabetinuk mund i lashtëta di, i por lashtë me klasik, siguri, klasik, nga si gjuh dhe a si e tij, dhe germa, mund germa, të them që se iështë që gjejmë më i gjejmëi në tekste në tekste greke greke të ikonave të ikonave të të pëlhurave”Them jo saktë është se “larësi ai që lani pë lhurave”dhe jo ai është që zbardh ai që lan pëlhura, dhe jo ai që që në zbardh greqi pëlhura,- Porqë ikyqë gjejmë tekst inë greqishtes tekste greke së lashtë, të ikonave nëse është të ungjijve apo jo nga të hapësirëspërmbledhja epirote e Dhimitër hershëm nga të tjerat, që unë njoh, dhe, shumë inkurajues për ne epirotët dygjuhësh, në greqishten e lashtë quhet țȞĮĳİȪȢ, në greqishten e re ȜİȣțĮȞĲȒȢ, dheFalireut, në apo të nuk dy toske. mund ta di, por me siguri, nga gjuha e tij, mund të them se është më i shten e lashtë quhet κναφεύς, në greqishten e re λευκαντής, dhe përungjijve koleksionim,ungjijve të studim hapësirës të dhe hapësirës vlerësim epirote të re likteveepirote apo të shkruara toske.apo nëtoske. vendin tonë. nëdialektet të dy dialektetepirote, domethënë epirote, domethënë në shqip dhe në në shqip greqisht, dhe në në të greqisht, cilën më nëposhtë hershëmtë jap dhe Pornga tëky tjerat, tekst iqë greqishtes unë njoh, sëdhe, lashtë, shumë nëse inkurajues është apo për jone nga epirotët përmble dygjuhësh,- përkthimin, tabako dhe ĲĮȝȕȐțȠȢ. Por kyPor tekst ky tekst i greqishtes i greqishtes së lashtë, së lashtë, nëse nëse është është apo joapo nga jo përmbledhjanga përmbledhja e Dhimitër e Dhimitër cilën më poshtë jap dhe përkthimin, tabako dhe ταμβάκος. për koleksionim,dhja e Dhimitër studim Falireut, dhe vlerësim nuk mundtë relikteve ta di, të por shkruara me siguri, në vendin nga gjuhatonë. e tij, mund të them se është më i hershëm nga të tjerat, që unë njoh, Falireut,Falireut, nuk nukmund mund ta di, ta por di, mepor siguri,me siguri, nga ngagjuh gjuha e tij,a e mund tij, mund të them të them se është se është më imë i ,ȺĮǏĮǉĮǊǎǘıİ ǉĮǈ dhe,hershëm shumëhershëm inkurajues nga tënga për tjerat, netë epirotëttjerat, që unëdygjuhësh, që njoh,unë përnjoh, dhe, koleksionim, dhe,shumë sh umëinkurajues inkurajues për nepër epirotët ne epirotët dygjuhësh, dygjuhëshۂ ıȺǁĲǈǎǌۯ ǌĲĮǐޒǌĮ ǉĮĲǈǉۄ Ǐǆǐ İ۞ǐܗǌĮǐ ǉĮǏǃǎǑǌۊ .ĲĮǋǃƾǉǎǐ studim dhe vlerësim të relikteve të shkruara në vendin tonë ۯ ǊǇǆ ǋĮǅǘ ǋİ ĮǑĲǗǌ ǌƾ ǉĮĲǎǈǉǀıǆ ǉĮǁۄ ǌĮǌ ĲĮǋǃƾǉǎǌ ǌĮۄ .ǋȺǎǏƿıǆ për koleksionim,për koleksionim, studim studim dhe vlerësimdhe vlerësim të re liktevetë relikteve të shkruara të shkruara në vendin në vendin tonë. tonëێ .Ĳǎ ǌĮ Ĳǎ ǉƾǋǔޅĲǎۂ ǄǙۂ ǇİǊĮې ǋǀ įİǌڲ ȺİǉǏǁǇİǈǉİǌ İۤȺİǌڲ

ǇİǊİǐ ĲĮې ıǘۂ ǅǔܝıȺǏڲ Ĳƾ ܣǄۂ ޅȺǎۯ Ⱥǔǐ İǉİݶǌĮܛĳǎǃǎǘǋĮǈ įǈǗĲǈ ǋ

∑ ǋĮǑǏǁıǆǐ. ∑ er scoprire le radici e zbuloshe rrenjet dell’albero gene- e trungut gjinetik P alogico bisogna T patjeter duhet te essere muniti di conoscenza jesh i paisur me dituri e ku- Për Ezopin dhe jetën e tij nuk kemi të dhëna të sakta. Lindjen e e coraggio, cose che a noi rajo, te cilat ne shqiptareve albanesi non mancano. nuk na mungojne. «Le stelle non si vergogna- «Yjet nuk e kane per turp te tij e vendosin në fund të shek. VII p.e.r., dhe, si vende të origjinës no di sembrare lucciole, ma duken si xixellonja,por dhe Për Ezopin dhe jetën e tij nuk kemi të dhëna të sakta. Lindjen e tij e vendosinanche në le lucciole si onorano xixellonjat e kane per nder di sembrare stelle». te duken si yjet». përmenden:fund të shek. VIIFrigjia, p.e.r., Samos, dhe, si vendeTraka, të Sardi,origjinës Egjipti, përmen siden: dhe Frigjia, vende Samos, të Traka,∑ ∑ tjeraSardi, të Egjipti, Afrikës. si dhe vende të tjera të Afrikës. . Anno 8 . Distribuzione gratuita in: Mensile di attualità Mensile di attualità e ecultura cultura italo-albanese italo-albanese Albania, Australia, Gjithashtu përmendet se ishte skllav dhe shumë i shëmtuar, e, po të marrim. numero 2 . . Belgio, Canada, Germania, Gjithashtu përmendet se ishte skllav dhe shumë i shëmtuar, e, Direttore editoriale: Hasan Aliaj Grecia, Francia, Italia, . Giugno 2010 Stati Uniti e Svizzera poparasysh të marrim çfarë parasysh shkruan Heroçfarëdoti shkruan (Libri Herodoti i Dytë, 143), (Libri se i ishteDytë, bashkëskllav143), me Anno 10 = Numero 3 = Luglio 2012 trakasen Rodopi, e cila dhe ajo bëri një piramidë në Egjipt, atëherë do të duhet të ketë Giorgio Castriota Gjergj Kastrioti Gjergj Kastrioti jetuar mjaft shekuj më parë. Scanderbeg Skenderbeu Scanderbeg diDirettore Rembrandt editoriale: Hasani Rembrendit Aliaj by Rembrandt Ezopi konsiderohet se është krijuesi i llojit letrar, që sot emërtohet parabolë apo l nostro “Scanderbeg” di Rembrandt van Rijn esi- nga Fotaq Andrea France ur Scanderbeg painted by the prominent paint- ste.Sede Si trova lì, neioperativa ricchi fondi del Museo delle presso Bel- : Hasan Aliaj er Rembrandt Harmenszoon van Rijn (1606 - I le Arti di Nancy, capitale dei duchi di Lorena. Si kënderbeu” ynë i Rijn Rembrandit ekziston. O 1669) exists. It is over there in the rich inven- alegori, dhe, protagonistë në përrallat e tij shumë të shkurtra me mësime morale trova lì, ancora fresco, con la sua sensibile acquaforte, “ Është atje, në fondet e pasura të Muzeut të tory of the Museum of Fine Arts in Nancy, France, the con le tracce della planchette da cui fu ricavato ancora S Arteve të Bukura të Nansisë, kryeqendrës center of the Duchy of Lorraine. It is there, still fresh visibili.via E noi loFilippo toccammo come per salutarlo,Coridoni lo os- së dukëve të 23,Lorrenës. Është 00046 atje, ende i freskët, me with its sensitive etching, with still visible footprints alegorike, janë kryesisht disa kafshë, si dhelpra, gomari, luani, ujku etj., si dhe disa servammo a lungo, sodisfammo la nostra sete, lo ammi- ravijëzimet e veta gravurore të ndjeshme, me gjurmët of the planchette from which it was made. And us, we rammo pieni di cenni d’affermazione silenziosi dei capi, ende të dukshme të planshetës nga është nxjerrë. touched it with our own hands as if greeting him, we Grottaferrataalla presenza della conservatrice (Roma) del Museo, la sig.ra T el.Dhe ne, +39/3335912236 e prekëm me dorë si për ta përshëndetur, looked at him for long moments, we tasted it with thirsty Sophie Harent. Per di più, questo ritratto di Scanderbeg e këqyrëm çaste të gjatë, e shijuam me sy të etur, e eyes, we admired him noding in aprovement in the pres- njerëz e hyjni. non risulta sconosciuto agli amanti dell’arte albanesi. admiruam gjithë lëvizje pohuese e të heshtura të ence of the keeper of the museum Sophie Harent. This Eppure, è sorprendente sapere che la storiografia al- kryeve, në prani të konservatores së Muzeut, Zonjës portret of Scanderbeg is not uknown to the Albanian banese ha definito [email protected] ritratto del nostro Eroe sem- Sophie Harent. Për më tepër, ky portret i Skënderbeut artlovers. However, the big surprise is that the Albanian Athinasit e nderonin me shtatore dhe një nga shtatoret e tij helenistike sot plicemente come un’opera anonima, di fantasia, prove- nuk është se është i panjohur për artdashësin shqiptar. histography has described this portrait of our hero as niente dalle profondità dei tempi non identificata, senza Mirëpo, çudia këtu është se historiografia shqiptare e only an anonymous portrait, as a fantasy, that has come che i [email protected] in essa contenuti fossero decifrati, seppur ka cilësuar këtë portret të Heroit tonë thjesht si vepër from the depths of an unidentified time period, undecif- gjendet në koleksionin e Vilës Albani në Romë. pubblicata ovunque, ieri e oggi, perfino sulle cartoline anonime, fantaziste, ardhur nga thellësitë e kohërave ered from the mysteries that it carries on, even though o i poster, ultimamente anche a colori. e paidentifikuar, e padeshifruar nga misteret që ka it was published time after time, even it was made into In verità, il primo segnale utile all’identificazione mbartur, ndonëse e botuar lart e poshtë, dje dhe sot, greeting cards and posters recently in colour. di queso [email protected] come uno dei disegni di Rembrandt lo madje edhe kartolinë e poster, dhe kohët e fundit edhe In fact, the first sign for helping to identify this riscontrammo nel Catalogo regionale “Dei libri d’arte me ngjyra. portrait as one of the drawings of Rembrandt was d’antichita posseduti dal conte Cicognara” del 1821, Në fakt, sinjalin e parë për identifikimin e kësaj found in the regional catalogue “From the antique art Hanno collaborato:dove al numero 2132, il nome del ritratto “Scanderbec” gravure si vizatim nga Rembrandi e hasëm në Katalogun books in possesion of count Cicognara” [Dei libri d’arte risulta elencatoGiovanni tra i “trentaquattro persoaggi Armillotta, storici rajonal “Dei libri d’arte Maria d’antichita posseduti T daleresa conte d’antichita Carnevalli posseduti dal conte Cicognara ] of the year ed eroici stampati da F.L.D. Ciartres”. Notammo nella Cicognara” (katalogu i veprave të artit antik, në zotërim 1821, with the serial number 2132, where the name of serie di questi personaggi – che in realtà sono trenta- të kontit Cicognara) të vitit 1821, ku në numrin rendor the portrait “Scanderbec” is found listed between “34 sei, secondo gli studi -, nomi famosi che hannoPisani, lasciato 2132, emri i portretit “Scanderbec” figuron i radhitur historical and heroic figures stamped from the F. L. D impronte nella storia mondiale, quali Attila, Barbaros- mes “tridhjetë e katër personazheve historikë e heroikë Ciatres”. sa, Timur Leng, Dioniso, Atabaliba re del Perù, Archi- stampuar nga F.L.D. Ciartres. “Vërejmë në serinë e këtyre It is observed in the series of these characters – mede, Pitagora, Diogene, Platone, Socrate, Sulejman, personazheve - që në faktjanë tridhjetë e gjashtë, në which from the reasech there are in fact, - all famous StefanThomas More,K Gastonume, de Foix, Scanderbeg, Saimir Cadamosto, Lojla,bazë të studimeve -, Moikomemra të njohur që kanë lënë gjurmëZeqo, names that have left their marks in the history of the Aristotele, Nogai il Grande di Persia, Nangasaki, l’im- në historinë botërore, si Atila, Barbarosa, Timurlengu, world, like Attila, Barbarossa, Timur the Lame, Dionis, peratore del Giappone, Empedocle, Faust, Saladino ecc Dionisi, Atabalipa mbreti i Perusë, Arkimedi, Pitagora, Atabalipa the king of Peru, Archimedes, Pythagoras, Pavli Haxhillazi,ecc. È vero che la maggior parte Gezimdi questi personaggi Llojdia,Diogjeni, Platoni, Sokrati, Andrea Sulejmani, Tomas Mori,Llukani Diogenes, Plato, Socrates, Suleiman, Thomas More, (21 ritratti) sono disegni di Claude Vignon (1593-1670), Gaston dë Fua, Scanderbec, Kadamosti, Aristoteli, Gaston de Foix, Scanderbeg, Cadamosto, Aristotle, The uno dei pittori francesi esponente dello stile barocco, il Nogai i madh i Persisë, Nangasaki, mbreti i Japonisë, great Nogai of Persia, Suleiman, Nangasaki the king of più famosoTraduttrice: all’epoca di Luigi XIII. BesianaEmpedokli, Fausti, Polovina Saladini, etj. etj. Japan, Empedocles, Faust, Saladin etc. segue a pagina 17 segue a pagina 17 segue a pagina 18 Direttore responsabile: Massimo Marciano L’Albania e Shqiperia Albania il Proprietariomovimento ed editore:dhe Universitàlevizja Popolareand the deifree Castelli Romani'Albanët me Direzione,libero redazionee e lire amministrazione: e movement via Cavour n. 21, 00044Famë e senza visto pa viza without visas në Mijëvjeçarë' norevole Presidente della Commissione humë i nderuari President i Komisionit reatly honored president of the Europe- Frascati (Roma). Tel.Europian, 0689012752, i dashur José Manuel Barroso. fax 0662276721, e-mail mediaser- Europea, gentile José Manuel Barroso, an commission, dear Jose Manuel Bar- pagina 2 O vi saluto amichevolmente da Valona e S Unë ju përshëndes miqësisht nga Vlora G roso I greet you from Valona and wish Në këto faqe kemi mitet e Ezopit të shkruara në tre gjuhë, do- vi faccio i miei migliori auguri. dhe ju uroj gjithë të mirat. you all the best. Ringraziandovi per l’appoggio a noi dato [email protected] desidero informarvi che sta per compiersi un Duke ju falenderuar për mbështetjen e By thanking you for the support you have anno dalla felice inaugurazione del mio proget- dhënë du t’ju informoje se po mbushet gati një given, I would like to inform you that it is has methënë në greqishten e lashtë, në greqishten e re, dhe pikërisht to “100 passi verso l’Europa” avvenuto a Pogra- vit nga inaugurimi i suksesshëm i projektit tim been almost a year since the successful in- dec,Registrazione sul lago di Ohr, un progetto che ha conqui del- Tribunale„100 hapa drejt Europës“ zbatuar civile në Pogradec, di Velletriauguration of my project,n. “10011/2003 steps towards del 25/6/2003Il contributo në liqenin e Ohrit-- një projekt ky që fitoi jo stato non solo i cuori e le menti dei residenti e Europe”, implemented in Pogradec, a project në atë të Epirit, si dhe në dialektin shqip të këtij vendi, të quajturit dell’intera regione, ma anche dei nostri grandi vetëm zemrat dhe mendjet e banorëve të qytetit that won not only the hearts and minds of the degli albanesi al Dhimitër Falireus amici europeiPërkujdesja quali Vaclav Havel, Imre Kergrafike:- e të gjithë Bujar rajonit, por edhe Karoshi të miqve tanë të (M&Bhabitants of -the Botimecity and the whole region, dhe but Studio Grafike) Ezopi. VilaEzopi Albani, Romë DhimitërDhimitër Falireus. Falireus Biblioteka e Re tezs, Heinz Fischer, Werner Faymann, Benita mëdhenj europian si Vaclav Havel, Imre Ker- also those of our most important friends in Eu- Ezopi Ferrero Waldner, Michael Spindelegger, Peter tezs, Heinz Fischer, Werner Faymann, Benita rope such as Vaclav Havel, Imre Kertezs, Heinz risorgimento italiano ndryshe toskërisht, me alfabetin e “Todrit”, siç është emërtuar në Balatzs, Doris Pack e Hannes Swoboda ecc... Ferrero Waldner, Michael Spindelegger, Peter Fischer, Werner Faymann, Benita Ferrero Vila Albani, Romë Biblioteka e Re e Aleksandrisë che classificarono l’evento come il miglioreTel. 00355Balatzs, Doris Pack4 e 22Hannes Swoboda33 etj...283 të / Waldner,00355 Michael Spindelegger, 69 20Peter Balatzs, 68 603 Vila Albani,Foto: Romëel.wikipedia e Aleksandrisë.Biblioteka e Foto: Re e Aleksandrisëel.wikipedia dei mezzi per il raggiungimento dell’obiettivo cilët e klasifikuan atë si mjetin më të shkëlq- Doris Pack and Hannes Swoboda etc, who clas- pagina 4 titullin e kësaj përmbledhjeje. proposto dallo slogan “Riuniamo l’Europa at- yer në përmbushjen e slloganit „T’a bashkojmë sified it as the best way to fulfill our slogan “To Foto: el.wikipedia traverso la cultura”. La realizzazione di questo europën nëpërmjet kulturës“. unite Europe through culture”. Foto: el.wikipedia Për këtë projekt unë tashmë jam propozuar Foto: el.wikipedia Foto: el.wikipedia progetto ha fatto in modo che venisse proposta For this project I have been nominated to la mia candidatura per il premio “European për marrjen e cmimit „European Citizen Prize“, receive the “European citizen prize” award, an Citizen Prize”, consegnato dal presidente del cmim ky që e jep presidenti i EU Parlament në award given out by the president of the EU Par- parlamento europeo a Bruxelles. Bruxelles. liament in Brussels. Kujtese dhe Nel quadro dell’inaugurazione del progetto Në kaudër të inaugurimit të këtij projekti Within the inauguration of this project I ho avuto il piacere e l’onore di ricevere una let- unë pata kënaqësinë dhe nderin të marrë dhe had the pleasure and honor to receive a letter tera da voi in cui Lei, gentile amico, assieme al një letër nga ana juaj në të cilën ju i dashuri from your part in which, you my beloved friend, mirenjohje gradimento delle mie idee e dei miei concetti Mik bashkë me kënaqësinë qe ju sollën idetë together with the pleasure that these ideas and mi scriveva alcune delle sue idee sull’identità dhe konceptet e mia më derguat edhe disa ide concepts brought to you, send me some of your për Nenen Na është e njohur që përmbledhjen e parë të Miteve të Ezopit në prozë,e l’unione dell’Europa. e ka tuajat mbi identitetin dhe bashkimin europian. own ideas about the identity and the EU. Na është e njohur që përmbledhjen e parë të Miteve të Ezopit në prozë, e kasegue a pagina 19 segue a pagina 19 segue a pagina 19 pagina 9 shkruarshkruar Dhimitër Dhimitër Falireus, Falireus, që siç që dihet siç dihet iu ngarkua iu ngarkua nga Ptolemeunga Ptolemeu I krijimi I krijimi i i BibliotekësBibliotekës së famshme së famshme të Al eksandrisë. të Aleksandrisë. Shtatorja Shtatorja e Falir eeusit Falir gjendeteusit gjendet në hyrjen në hyrjen e e BibliotekësBibliotekës së re tësë Aleksa re të Aleksandrisë.ndrisë. Mjerisht Mjerisht përmbledhja përmbledhja e Falireut e Falireut nuk është nuk ështëruajtur, ruajtur, dhe, vetëmdhe, vetëm përpunime përpunime poetike poetike arritën arritën gjer te gjer ne, te në ne, gr eqishten në greqishten e Babriut e Babriut dhe në dhe në latinishtenlatinishten e Fedrit, e Fedrit, si dhe sitë dhetë tjerëve, të të tjerëve, që janë që të janë shekullit të shekullit I apo III apo e më II pas.e më pas.

ǹɂ Ĭȇǹǹɂ ȀǹǿĬȇǹ ȀɂǹȀǹǿ ĭǼȊȈȀɂǹ ĭǼȊȈ ǋİǌǎǌܟǋİǌǎǌ ȺĮǏĮǄİǌܟĮ ȺĮǏĮǄİǌܙĮ ǉĮǁ ǉǌĮĳܙǍǁǎǑǉĮǁ ǉǌĮĳێ ,ǍǁǎǑێ ǌǎ۟ǉǁĮǐ ,ǎ۟ǉǁĮǐޒǌĲǈǌǎǐ ǎ۟ǉޒǐ ƿȺǁ Ĳǈǌǎǐ ƿȺǁ ǎ۟ǉܠǐƟǌǇǏĮǉİܠƟǌǇǏĮǉİ ǄǔǄİۆ ǌڶ ǄǔǄİۆ ǉۺǌ’ ǎڶ ǊǊڲ ǉۺĳǆ’ ǎۆ ǊǊڲ ĳǆۆ ǌޒȺǎǊĮǃۻ ǌޒȺǎǊĮǃۻ ǐܡǉǌĮĳİ ܙǐ ۵ įܡǉǌĮĳİ. ܙıǑǌǎǈǉݨıĮǈ. ۵ į ޓĲۺıǑǌǎǈǉݨıĮǈĮ ޓĲۺĮ ǐܟĲۺǐ, ĮܟĲۺǄǙ ǊİǑǉĮǁǌǔ, Įۂ ȺİǏ ǊİǑǉĮǁǌǔڶǄǙۂ ȺİǏڶ Ǐ ǋǀȺǔǐܖǏįƿįǈĮ ǋǀȺǔǐ ǄܖĲǎȺǏݙǍĮǈ ȺǏݙǍĮǈ įǈǉǌĮǁǋǆǌ įǈǉǌĮǁǋǆǌ įƿįǈĮ ǄޅĲǎ ĲǎޅĲǎ . .ıǃǗǊǆǐ ȺǊǆǏǎݶǐ ȺǊǆǏǎݶǐڲıǃǗǊǆǐڲ . .ǌǆĲǎǌܣǉǎǈǌڲ ,ǌǆĲǎǌܣǉǎǈǌڲ ,ǋǎǈǎǌܟǌڲ ܞǋǎǈǎǌ Ĳܟǌڲ Ⱥݙǌ ܞǇǎǐįǆǊǎݶ, įǆǊǎݶ۳Ĳǈ Ⱥݙǌ, ۳Ĳǈ ĲޅǇǎǐ۵ ǋޅǋ ۵

Edhe pseEdhe këto pse dy këto faqe dy janë faqe shumë janë shumë të rëndësishme të rëndësishme për letërsinë për letërsinë epirote epirote apo toske, apo toske, siç e quajnë ndryshe në shqip, vlera e tyre e madhe gjendet në tekstin e lashtë grek, të siç e quajnë ndryshe në shqip, vlera e tyre e madhe gjendet në tekstin e lashtë grek, të cilin e sjell më sipër, dhe që është i ndryshëm nga të dy tekstet e tjera, që njoh dhe po cilin e sjell më sipër, dhe që është i ndryshëm nga të dy tekstet e tjera, që njoh dhe po i jap më poshtë. i jap më poshtë.

pagina 5 Anno 10 n.3 Luglio 2012 Figura të shquara

Në kuadrin e 100 Vjetorit të Shpalljes së Pavarësisë së Shqipërisë. Analizat, idetë dhe mendimet e Prof. Isuf Luzaj në librin “Glorja e Çmendjes” janë filozofike deri në profetike Nga Zyba Hysen Hysa shndërrua në një ferr – parajsë e Dantja s’kishte pse Një shenjtor përtëriti një komb që kish fjetur,/ Afro të vdiste për ta prekur atë, Virgjili kokëprerë gëlltiste pesë shekuj në gjumë letargji,/ E ngriti në këmbë, viga- oezia lirike është e brishtë dhe naive, por për- shpirtin e tij dhe ferri i mëkatarëve kurrë nuk u kthye nin e vjetër,/ Pa një shpjegim tjetër, Veç me mrekulli,/ mes librit poetik “Glorja e Çmendjes” dallova Purgator dhe Engjëlli në shtatë rrathët e tij, s’kishte se Pa cak, pa bam, pa gjak, pa ushtri,/ Ringjalli, krijoi Pse në thelb të kësaj poezie qëndron filozofia çfarë të vuloste në ballin e larë, ndaj ai do shkruante: një shtet dhe me sedër,/ PROKLAMOI LIRI”, “Ashtu e ekzistencializmit të Prof. Isuf Luzaj, si një filozofi “Ta shihte Dantja, sigurisht i penduar,/ Do shkruante i si Selami një dylbi e një shpatë.../ Kaloi gjashtë ra- praktike për përvojën konkrete njerëzore. Shumë filo- trembur, po dhe i gëzuar,/ Frymëzimit të ri, një tjetër dhë ballina ushtrie...”, “Ashtu si Qazimi, vetëm me zofë ekzistencialistë (sidomos Jean – Paul Sartre) për komedi,/ Shumë më të egër, nga ajo që pati shkruar,/ një grusht lebër”, “Ashtu si Elezi vetë e qiti cekën...”, të qenë më të kuptueshëm dhe më të dobishëm për Prej vuajtjes e mërgimit fantazi e tij.” Ajo që iku, iku, “Ashtu si Avniu, kur pa tragjedinë...”, “Ashtu si Vasua shoqërinë njerëzore, e shtrinë filozofinë e tyre jo vetëm ajo që u bë, nuk zhbëhet më, ndaj të shohim përpa- ynë me një kobure...”, Ashtu si Perlati tundi mal e në punimet e tyre teorike, por edhe në shfaqje e nove- ra “Të mbjellim farën që kërkon historia,/ ... Ethet e kodër...” ai shpreson dhe beson dhe çdo njeri fjalët la, pra, Prof. Isuf Luzaj bën pjesë në plejadën e këtyre hakmarrjes lidhi me zinxhirë,/ Mendjen akull, zemrën e Prof. Isuf Luzaj ti lexojë sikur ka pranë “Biblën” filozofëve që lulëzuan gjatë shekullit XIX - XX e s’ka se zjarr,/ Të gjesh drejtimin e udhës së lirë.” Kemi kaq shqiptare, se vetëm siç thotë ai, ky vend do përparojë si të mos e shtrinte filozofinë e tij edhe në poezi, mbase vjet, ku “Shkopi i qorrit” është vërvitur, por siç e vetëm nëse del një bir prej nënë e babë shqiptari dhe edhe në... por fatkeqësisht nuk mund të flas pa lexuar, thashë edhe më lart, po ecet po në atë rrugë që e më- na përcjell mesazhin e vërtetësisë së pamohueshme, se për fat të keq, veprat e tij ende “frymojë” nën pluhu- suan përmendësh duke llomotitur e nxjerrë “vrer” për një mesazh që populli ynë duhet ta përsërisë çdo mën- rin e harresës... Doktori para se të vizitojë të sëmurin, i Enverin, duke shkruar edhe libër pas libri për të, duke gjes e mbrëmje, ashtu siç i lutet zotin për mirësi dhe drejton disa pyetje që duken sikur nuk kanë lidhje me na e krijuar idenë që akoma jemi atje dhe të harrojmë të kuptojë, të besojë, se vetëm një bir shqiptari do ta sëmundjen, por në përgjigjet e tyre ai dallon shkakun e ku jemi e ku po vemi. “Po të pati shpirti krahë shqi- zgjojë, ta ndërgjegjësojë dhe bashkojë Kombin tonë të sëmundjes, ndaj në vargjet e para Prof. Isuf Luzaj do të ponje,/ fluturo 50 vite pas në errësirë,/ Çarkun që të lashtë, por të drobitur. shkruante për situatën dhe gjendjen e popullit dhe të in- mbërtheu paditur, kërkoje,/ Gjeje, zbërtheje, vërvite “Ashtu si këta, yje Historie,/ Që kanë pas tyre telektualëve shqiptarë: “Ata ishin të rinj, shumë të rinj,/ në ngjirë,/ ... Nis udhëtimin që dëshmorët ta lanë.../ legjione rinie,/ Në shpirtin e popullit kanë mbetur Ata ishin të gjithë të paditur, shumë të paditur,/ Ata Peshoi gabimet që të shpunë në tronditje,/ ... Fillo me dëshmi,/ Ashtu, sigurisht, një ditë do të vijë,/ Një djalë ishin të varfër, shumë të varfër,/ ... Ata e kishin shpir- besim, o shqiptar, nj’udhëtim të ri...” shqiptari, prej mëme shqiptare,/ Ndoshta i panjohur tin të pakrasitur/ Nga ferrat dhe drizat e trashëgimeve Në veprën e tij Prof. Isuf Luzaj jep idenë se Shqi- as në fshatin e tij,/ Do ujdisë përpjekje me histori fat- barbare.../ Ata rrinin të gjithë duke pritur.../ Për një Prof. Isuf Luzaj përia bëhet nga shqiptarët, por gjithmonë duke u parë bardhë,/ Në një çast të papritur do bëjë mrekulli,/ Do botë të re, përtej të ligës dhe të mirës,/ Që premtimet e në pasqyrë me vëmendje çdo tipar që rrjedh prej ta ngrejë në këmbë racën tonë krenare,/ Do ta vërë në përleshjes ndërkombëtare,/ Të bënin mrekulli... “ min e vjetër,/ Në udhë të mërgimit, në fund të planetit, prejardhjes së gjakut iliro – trak, se e keqja e këtij radhë në mes të Evropës,/ Shembull e pasqyrë, për Dhe në këtë amulli të shkrehur dhe të ngrehur për kur përmbysja botërore shkroi HARRIM.” vendi ka ardhur dhe vazhdon të vijë se në krye na kanë popujt e botës,/ Të binden, të besojnë që ka Perëndi.” një mrekulli, bëri vend “virusi” që injektoi tërbimin e Por pas stuhisë mbetet katastrofa, një katastrofë drejtuar dhe po na drejtojnë njerëz me gjak të për- Udha drejt Identitetit dhe Bashkimit tonë Kombëtar, si diktaturës komuniste, një virus që erdhi nga “musta- prej një stuhie gati 50 vjeçare “Pak u duk, hiç s’u pa, zier dhe në shtrat helmuar prej nepërkash. Ai jep me- çdo udhë e lavdishme, është e vështirë dhe e gjatë. Ajo qe bisht mushku” do shprehej autori për udhëheqë- pak u gjend,/ Si filloi, si mbaroi meseleja,/ Po u prish sazhin profetik, se ashtu siç ndritën udhën shekullore i ngjan një shpati të lartë mali që nuk mund t’i dalësh sin rus, Stalinin, i cili “ U hodhi sllavëve t’ Evropës populli nga mend,/ Siç ndizet zjarri nga era dhe reja,/ që nga”Balsha që sundoi Ballkanët...”, “Popujt lutën në majë me një frymë, por të duhet të qëndrosh për magjinë” dhe përmes Miladin Popovicit dhe Dushan Ashtu tu ndodhi në popullin të mjerë,/ U zhduk çdo Dodonën perëndi...”, “Leka i shpuri në Hindi, kufi- të pushuar nën hijen e lisave shekullorë, të qëndrosh Mugoshës “... Vrapuan të çmendurit,/ Pas bijve të fuqi shpirtërore, çdo vlerë,/ Një hata, tmerr, batërdi!” jtë e Shqipërisë mbi tre kontinente...”,”Ashtu si Pir- pranë burimeve që dalin nga zemra e tokës që aty – shkinës,/ Dy profetë shpëtimtarë,/ u mungonin patkon- Mëkatarët, mëkatin ia vishnin të ndershmit e ata, të rua përgjunji Romakët...”, “Ashtu si Teuta përballoi këtu marrin formë gurrash të pashtershme duke ecur jtë, çift dy gomarë,/ ... Gojac më i riu, katil më i vjetri,/ lidhur fort kundërshtonin, por ishin gjuhë prerë, fatzinj Romën...”, “Ashtu si Skënderi i vuri kufi,/ Perandorisë syçelë, se gjatë ngjitjes na dalin degë të varura që na i lidhën për hunde udhëheqësit shqiptarë,/ ... Mendjen qenë ata që u vranë “Glorja e Çmendjes, zengjine në më të fortë osmane...”, “Ashtu si Arianiti nga gryka e duken si dorë e zgjatur për t’u mbajtur, por që fshehur të tredhur, gjëndrat vrarë...”Si lajmësin që dërgon kru- varreza,/ E mbushi atdheun në varre pa emra,/ Me Vllahinës...”, “Ashtu si Osua tronditi racën sllave...”, kanë thuprat, na gjakosin, na hapin plagë, apo gurë shku tek krushku... Këta të djegur etjes, pa kërkuar djem e vasha më të mirë,/ Të racës sonë të dlirë”, “Ashtu si Ali Tepelena...”, “Ashtu si Ismaili, biri i Ka- që duken me taban, por sapo shkelim, shkasim, mar- shpjegimin,/ E pinë shpejt e shpejt atë ujë të tërbuar.” por më fatzinj ishin ata që mbetën gjallë nëpër kampe ninës,/ Çau male e dete, i vetëm në nj’anije,/ Tre muaj rim rrokullimë dhe dalim përsëri atje ku ishim e do na dhe sigurisht ndodhi tërbimi deri aty saqë të mos e përqendrimi dhe burgje “Glorja e Çmendjes përfun- udhëtimi në një dimër t’egër,/ Tromaksi Stambollin, duhet kohë të provojmë prapë, kohë... po na lanë kohë shihnim më njëri – tjetrin në sy, të mos e njihnim më doi në këneta,/ Sfurqesh, gjarpërinjsh, shushunjash,/ Belgradin, Athinën,/ Dhe çuditi Londrën, Parisin, Ber- të tjerët, pra krijimtaria e Prof. Isuf Luzaj u ngjan gur- njëri – tjetrin dhe të gjitha këto u veshën me “rrobat e Mizash, mushkonjash,/ Nën ta u varros e vërteta...” linin,/ E mahniti Romën, ujkonjën e vjetër,/ U zgjua rave te pashtershme, ku ne duhet te pimë për të marre mbretit” duke shfrytëzuar ndjenjën fisnike të popullit, Populli mbeti edhe pa Zotin edhe ai u vra e shpirti i inglizi, vështroi me çudi./ Në histori t’Evropës, njihet si energjinë e duhur për të ecur përpara, drejt Identitetit dashurinë për atdhe. “U ndanë armiq i biri kundër të popullit u kthye në shpirt – ferr, kështu gjithë vendi u një vepër,/ E vetme e pa shembull me krahasim tjetër,/ dhe Bashkimit tonë Kombëtar. atit,/ ... Mishi dhe gjaku dehur me ide,/ Pleksi tërbi- min, si dashuri për atdhe.” Kaloj në vite pas, më 1978, kur studioja filozofi doja të gjeja vërtetësinë e kësaj doktrine, nxirrja pyetje Isuf Luzaj filozof me famë botërore për profesorin dhe në seminare e bëja të shkretin pe- dagog për ujë të ftohtë, se nuk kishte argument, ndaj nga Prof. Ass. Dr. Gjergj Sinani Luzaj: “Ky Studim është shkruar si het në të shkuarën. Entuziazmi i shoqëron besimet optimiste; supersticioni shoqëron besimet pesimiste”. Këtë entuziazëm një ditë më thirri dhe më tha: “Kur ka lindur Marksi, një mesazh drejtuar rinisë shqiptare Engelsi, Lenini...”, por unë u trondita aq shumë, saqë ikush mund të pyesë se çfarë e lidh Isuf Luzaj me ai e konsideron si një elektricitet shpirtëror që e hedh rininë nuk më kujtohej asnjë datë, atëherë ai më tha me zë Normalen e Elbasanit. Kur hulumtova rreth kësaj fi- të shekullit të njëzet e një, kur shpre- në veprim dhe nuk e le në inercinë e jetës, pasi “INERCIA gure mësova se për një kohë të shkurtër ai kishte qenë PËRBALLË JETËS është DOBËSI – FRIKACAKËRI – PO- të ulët: “Nuk ka rëndësi data e lindjes së tyre, por kur D mësues i Normales dhe ishte larguar sepse nuk kishte pranuar soj që do të jenë shuar të gjitha pre- SHTËRSI. Një njeri i paaftë për veprim është një hije që qar- nuk i kanë vënë vetë në jetë, si do ti vëmë ne?!” dhe t’i puthte dorën beut! Më parë kisha punuar me dorëshkrimin sionet politike, hakmarrjet, dogmati- kullon në anonimatin e popullit e vendit të tij”. më porositi të mbyll gojën dhe të mos bëj më pyetje e veprës së tij “Rindërtimi i fuqive shpirtërore”, libër që ai ia Filozofia moderne e filloi jetën e saj duke ngritur lart dhe vargjet e Isuf Luzaj gjej: “Probabilist, sipërfaqë- dedikon brezit të ri të Shqipërisë, dhe kuptova arsyet e këtij kët dhe karrieristët, që ndryshkin sot dinjtetin e personit njerëzor. Luzaj e njeh këtë traditë të pa- sisht, qorrësisht./ Mbi Marksin, Engelsin, Leninin,/ ... veprimi. Ai ishte veprimi i një shpirti të lirë dhe antikonfor- shpirtin e popullit tonë, si trashëgime sur filozofike me refleksione për njeriun dhe i thotë rinisë Që kur filluan sa mbaruan shkrimin,/ ... Në mes tyre mist. Për këtë arsye mendova që të sjell disa prej këtyre ide- shqipyare se dinjiteti nuk formohet thjesht duke menduar një aq i thellë gabimi... premisa në erë, baza boshësie,/ Që ve pasi shprehin jo vetëm një të menduar filozofik, por edhe të epokës së tmerrit.” ideal, por duhet përpjekur edhe për realizimin e tij, pasi çdo ndërtuan një arkitekturë UTOPIE...” shqetësimet e kohës tonë. Qëllimi i tij është i drejtpërdrejtë: zjarrtë etike, ideologjike dhe institucionale. Është koha që të qenie njerëzore është bashkpunëtore e fatit të saj dhe i mjerë Kur nisesh një udhe për qorra, siç ishte “Vija e “Ky STUDIM është shkruar si një mesazh rinisë shqiptare të ndryshohen vlerat tradicionale të drejtësisë, të të drejtës dhe është ai që e keqtrajton dinjitetin e tij, skllav është ai që i drejte Marksiste – Leniniste”, nuk ka ç’të duhen as shekullit të njëzet e një, kur shpresoj që do të jenë shuar të të kulturës, dhe këtë mund ta bëjë një gjeneratë që është e re kudhëron vetes një zinxhir robërie, injorant ai që nuk çmon sytë, as mendja, se me shkopin e verbërisë për dore gjitha presionet politike, hakmarrjet, dogmatikët dhe karrieri- për shpirtin e saj dhe jo për vitet e saj. kulturën. Shkurt, duhet vënë bashkë mendimi dhe aksioni. “I ecën, por dihet që një rruge të drejtë i shihet fundi stët, që ndryshkin sot shpirtin e popullit tonë, si trashëgime Ai ka besim se mjafton një rini e vetme “mendimtare e pari urdhër i ligjit njerëzor është të mësojë të mendojë, i dyti shpejt, por ne krahas verbërisë kishim çmendurinë e të epokës së tmerrit”. Ai është i vetëdijshëm se diktaturat vepronjëse” në një gjeneratë të vetme për t’i dhënë kombit është të bëjë gjithçka ka menduar. Duke mësuar të mendojë, Enverit, se asaj rruge nuk u pa fundi ndonjëherë, deri- kanë ngulur në shpirtin e shqiptarit një stivë dogmash, që, sa të vet përsonalitet në botë. Kjo bëhet edhe më imperative, shmanget harxhimi i kotë i energjisë sonë; falimentimi i det- yrohet injorancës së thjeshtë të shkaqeve që e përcaktojnë. sa vdiq diktatori. Qorrat tanë ecën gjatë, aq gjatë saqë më shumë kalben, aq më shumë dëmtojnë, sepse krijojnë në sepse shekulli ynë nuk do më të vazhdojë duke besuar në mentalitetin tonë fara, mikrobe, bacile e viruse, që sëmurin Për t’i bërë mirë gjërat, duhet t’i mendojmë tërësisht, siguri- e mësuan atë rrugë përmendësh dhe sot po asaj rruge virtytet e një të shkuare që e fundosi botën në të keqen, në të shpirtin tonë. Këto dogma nuk vijnë vetëm nga diktatura ko- liga, në utopira qorre. Gjithçka pritet prej një rinie entuziazte sht, drejtësisht, hollësisht”. Në këto fjalë duket sikur dëgjojmë ecin, vetëm se kanë hedhur “shkopin e qorrit” “Jetën e muniste, ndaj së cilës ka fjalët më të ashpra, por janë edhe më dhe burrërore dhe që e mban vështrimin nga e ardhmja për Sokratin dhe Heideggerin. Edhe Sokrati i kërkonte të rinjve mendimit e kishte mbuluar këneta dhe nuk përfilleshin të hershme. Prandaj edhe “rindërtimi i strukturave të fuqive të fluturuar më larg se brezi i shkuar. Kur një gjeneratë i që ata të mendonin. Heideggeri ishte shumë i qartë kur tregoi vlerat e vërteta,/ ... Prisheshin të gjorët, siç prishet shpirtërore për të krijuar moralin e ri shkencor, do të kërkojnë mbyll krahët në të tashmen, nuk është rini, vuan nga pleqëria se një nga rreziqet më të mëdha të kohës tonë ishte prirja e veja,/ Kullufuqe që nuk ngjall dot zogun e ri.” ndërsa më shumë punë, art dhe durim, sesa rindërtimi ekonomik, i e parakohshme. Kur fluturon drejt së shkuarës është duke njeriut modern për të ikur para mendimit dhe kjo sëmundje “udhëheqësi”që paraprinte me shkopin e rusit, përveç cili mund të kryhet në pak vite punimi të shëndoshë dhe gje- agonizuar, më keq akoma, ka lindur e vdekur. Njerëzit që e godet në substancën më intime këtë njeri. Kur flet për ikjen verbërisë, ishte dhe i çmendur që siç thuhet në vargjet nial të një shteti demoratik”. Ai do që rinia të udhëhiqet nga nuk kanë patur rini mendojnë në të shkuarën dhe jetojnë në para mendimit ai saktëson se e ka fjalën për mendimin me- “Inkopetent për fron me rrota,/ ... Jo për timon, për ideale të larta që i japin kuptim jetës si mirësia, bukuria dhe e të tashmen, duke kërkuar shpërthime të shpejta imediate, që ditativ dhe jo atë kalkulativ. Nuk ka nevojë që të provohet se luftë e për gjaqe,/ ... Çoroditur shtrembëruar nga vesi vërteta. Sigurisht ai i ofron rinisë edhe shëmbullin e vet se si janë çmimi i domesticitetit kurriz-përkulur». Që rinia ta kryejë shoqëria jonë karakterizohet ngë një mendim kalkulativ. Kjo e natyra,/ ... S’ha për të jetuar, jeton për të ngrënë,/ ta drejtojë mendimin. Mendimi i tij udhëton në vijën kartezia- misionin e saj i duhen ideale që t’i tregojnë udhëtimin, pasi e është arsyeja pse Luzaj ndalet shumë në nevojën e drejtimit Tip mediokriteti personifikuar,/ Një zgjua vesesh, siç ne dhe institucionet sociale i studjon nga pasojat që kanë mbi gjithë historia bashkëkohore konvergon në të paralajmëruarit ndaj këtij mendimi. I lidhur ngushtë me mendimin është edhe e pati treguar,/ Mjeku mik, që e pati kuruar.” se dik- karakteret njerëzore. e shtimit të drejtësisë shoqërore dhe të lirisë individuale për stili i të shprehurit. “Stili, sipas tij, është radriografia shpir- tatori përpos tjerash, ishte dhe me kriza, ku ngrihej Niçja dikur thoshte se ne jemi por duhet të bëhemi. Edhe krijim të ri në çdo aktivitet shoqëror. Roporti me të ardhmen tërore e procesit që mendimi e konkretizon me fjalë; ai është natën dhe thërriste: “Erdhën, erdhën, erdhën të më për Luzajn “e tëra bëhet”, për faktin se eksperienca shoqëro- duhet të karakterizojë veprimin e rinisë. Për këtë duhet një kudo, sepse ka stil në çdo formë që shpreh me drejtësi një re është rinovim i përhershëm i koncepteve, i normave dhe i mendim”. Si përftohet një stil? Stili nuk fitohet duke përtypur vrasin!”, ndaj mendjet e ndritura që shihnin përtej dhe rini entuziaste dhe guximtare. Pa entuziazëm nuk shërbehen vlerave. Konceptet, normat dhe vlerat formojnë fuqitë shpir- forma të huaja për të shprehur idetë e veta, as duke shtypur e kundërshtuan, u pre koka, mendjet më të ndritura se ideale të bukura; pa guxim nuk bëhen sipërmarrje të nder- tërore dhe zotërimi i tyre krijon kushtet për një jetë paqësore shme dhe rinia mbaron kur shuhet entuziazmi. Entuziazmi pa shprehjen tënde për të ledhatuar ndjenjat e huaja. Arti i të të ndritura, siç ishte Isuf Luzaj, shpëtuan prej thonjve dhe qëndrojnë mbi urrejtjen dhe dhunën. Prandaj “druajnë idera dhe besim bën që të « formohen kurtizanë-oborrtarë, që shkruarit nuk ka shkëlqim kur kujdeset që të përkëdhelë ve- të “qorrave” që donin ose t’i kthenin të verbër, ose fuqidarët dhe bëjnë të dridhen nga tmerri tiranët”. Egërsia lypin favore nëpër antisalla e sallone pritjeje, formohen reto- shin ose të gabojë arsyen me sofizma të tërthorta. Ai kërkon t’u pritnin kokat dhe iku përtej e gjithmonë thirri për prodhon imoralitet shoqëror. Dinjiteti i njeriut nuk mund të rikë që gllamarisin fjalë pa idera, abulikë që e gjykojnë jetën që rinia të studjojë me qëllim që të edukojë një stil fisnik dhe t’u dëgjuar, por ata që kishin veshë u vranë dhe ai kuptohet pa këto fuqi shpirtërore, të cilat janë moralitet i gjallë pa e jetuar, parazitë fatkeqë që zbehen me rrënjë sipër dheut; stili më fisnik është ai që shpërndan ideale thellësisht të ndje- heshti për të thirrur deri në përjetësi përmes veprave dhe jo virtyte katalogu. Për t’ia bërë të qartë detyrën rinisë, vlera negative që venë gurë në të gjitha rrugët për ta ndaluar ra, sepse stili është ajo ç’ka është individuale te njeriu. të shkruara e zëri i tij ngrihet sot në kupë të qiellit dhe ai i kujton ligjin dialektik të rolit të gjeneratave. Në kohën që të mos shkojnë të tjerët atje ku ata nuk mund të shkojnë Ai e di se veprat dhe veprimet e mëdha duan vullnet. Ai kush nuk e dëgjon është shurdh, kush e dëgjon dhe që një gjeneratë plaket, ajo e zëvendëson idealin e saj me ». Pra, ai e paralajmëron rininë se entuziazmi nuk mjafton nuk mund të mos i kujtojë rinisë se fatkeqësitë më të shumta bën sikur nuk e dëgjon është në rrugën e qorrave e orekse të bastarduara dhe jeta popullore zhytet në një hum- dhe për të qenë entuziast nuk mjafton që të jesh i ri me vite, i kënë rrënjët në përtacinë tonë dhe jeta shuhet sa më shumë s’mund të kthehet, se është dhjamosur, po zëri i tij nerë imoraliteti e dhune. Kjo është koha kur të rinjtë duhet të por duhet edhe një ideal, sepse « ai që pasionohet qorrësisht pakësohet vullneti. Përtacia dhe mosveprimi janë farat e mje- do të çohet lart e më lart nga koha dhe do ketë veshë rrëmbejnë flakën dhe të shqiptojnë ngado misionin e tyre për është një fanatik në shërbim të pasioneve të huaja. Pa studim rimit moral. Mirëpo, « të kryqëzosh krahët përpara një botë patjetër për ta dëgjuar. “Gjerontokracia dhe oligarkia,/ të përtërirë botën morale. Ai e di, nga historia dhe përvoja e nuk mund të kemi ideale, porse fanatizëm… Entuziazmi është morale, që përtërihet pa pushim, është njëlloj si të vrasësh Motra dhe shemra,/ Rrufjanë që të dyja,/ Ecën dorë tij personale, se krizat e mëdha i paraqesin mundësi të shumta i papajtuesham me supersticionin; njeri është zjarr krijonjës, veten; është si të vdesësh prej etjes pranë krojesh e burimesh për dorë,/ Sa vetë e gjetën,/ Gropën e varrit, në siste- brezit të pahelmuar, sepse nisin në njerëzim një reformë të që e ndez avenirin; tjetri është frikë paralizonjëse, që refugjo- argjendare të jetës… (Vijon në faqen 20) Attualità Anno 10 n.3 Luglio 2012 pagina 6

Memoriet e mia gjatë 15 vjetëve jetë në Boston Një shekull përballë greqizimit Shkruar nga KOLEC TRABOINI ta ndjenin veten më mirë në mjediset greke se sa shqiptare. Dhe martesat e tyre vazhduan në udhën Një person anonim në Internet që paraqitej si e babait. Të pestë djemtë dhe vajza u martuan me shqiptar atdhetar e shkruante mirë e bukur në grekër. Vitet e fundit, nga influenca e kushërinjve të gjuhën shqipe, mbronte me fanatizëm diversionin tyre nga Shqipëria apo diç edhe nga sedra se edhe grek në kulturën e traditat shqiptare. Megjithë ata ishin shqiptarë, djemtë e plakut nisën të flasin paqartësinë se kush fshihet pas e-mailit anonim, kish nga pak edhe shqip, dhe madje gjetën dokumentat zëra që thonin se vinte çuditërisht nga selia e kishës e regjistrimit në gjëndjen civile të Libohovës dhe shqiptare të Fan Nolit në Boston, që konsiderohet kërkuan e morën nënshtetësinë shqiptare. Por nuk historikisht si qëndra e shqiptarizmës. Dhe kjo për është vetëm kjo familje e Filadelfias që jeton në mes opinionin në internet ishte një sfidë. Dhe jo nga ato të një korrenti influencash greko-shqiptare, por të sfidat e dikurshme që përshkruheshin në gazetat e tilla ka me qindra e qindra anë e mbanë Amerikës, vjetra shqiptare të mërgimtarëve e që zgjidheshin veçmas në ato qytete ku komunitetet etnike greke me “sopatën e dardharit”, por shumë e komplikuar dhe shqiptare ndodhen pranë njeri-tjetrit. për shkak të një shoqërie moderne dhe një teknike të sofistikuar të komunikimit. Rabia vajza “greke” nga Radomira Është një sfidë në kushte e situata të reja por që Rasti më solli që në Amerikë të njihem me një në thelb mbetet e njëjta si sot e 100 vjet më parë, vajzë nga New Jersy që fliste greqisht. Ajo e dinte “Ndonjëherë po”-ia ktheva. të emigracionit shqiptar në Amerikë ku spikaste zë përçarës. Por ky zë, për fat të keq nuk ishte dhe veten greke dhe vetëm kur rastësisht mësoi se isha “Mos je mysliman?” padyshin Fan Noli që ishte jo vetëm një udhëheqës nuk është i vetmi në korin antishqiptar brënda dhe shqiptar, më shkroi jo pa droje “Më quajnë Rabie, “Jo, jam katolik” fetar por edhe politikan, diplomat dhe burrë jashtë komunitetit. Ajo çfarë të shqetësonte ishte se por emrin e pagëzimit e kam Kristovalanda”. “ Aha... Ju katolikët jeni të fortë, nuk e ndërroni shteti. Polarizimi i parlamentit por i tërë shoqërisë vinte pikërisht nga andej ku nuk pritej. Dhe kur ka Tregimi i saj ishte sa emocional aq dhe tronditës. fenë kurrë- dhe vazhdoi: shqiptare, acarimi i përfaqësuesve që mbronin të tillë zëra nëpër institucionet që historikisht janë “A ke dëgjuar ndonjë herë për Radomirën” më “Por e kam merakun se shoh shumë shqiptarë interesat e shtresave të ndryshme të popullsisë, konsideruar si qëndra të atdhetarizmit, merret me pyeste në një letër. Si të mos kisha dëgjuar për këtu në kishën greke të Roslindales, ku grekët çoi në konflikte dhe incidente që e kaloi gjëndjen mend se si venë punët në mjediset e tjera ku ka Radomirën. I shkrova se nuk bëhet vend më i bukur kanë vënë dhe Aleksandrin e Maqedonisë. U thuaj jashtë kontrollit pas vrasjes së Avni Rustemit nga plot “patriotë me disintiv” që qëllojnë nga prapa e nuk bëhen njerëz më të mirë se radomirasit. atyre patriotëve të tu që kanë ardhë rishtazi të Isuf Reçi. Në Shqipëri u prish rregulli i një shoqërie ferrës sipas stilit të njohur të megallomanëve grekë Theksova se në Shqipëri këndohet një këngë për mos të shkojnë në kishë greke por të gjënden në demokratike që problemet i zgjidh nëpërmjet prej të cilëve marrin uratën. vajzat e Radomirës që kishin nam për bukurinë kishat shqiptare në South Boston, se do ta pësojnë betejave politike parlamentare, dhe kundërshtarët Ndoshta nuk është koiçidencë e rastit, që këto e tyre dhe kënga është një ndër më të bukurat e si puna ime, unë shqiptar e fëmijët grekë”. Herën e ideve ftuan popullin të rrëmbente armët. zëra progrekë në Internet fuskoheshin në një muzikës popullore shqiptare. Ajo u gëzua, por edhe e fundit,se u bë një vit që nuk e shoh më, më Çfarë ishte ky revolucion e çfarë të mirëzezash kohë kur në San Françisko mblidhej Federata u trishtua njëkohësisht. Në tregimin e saj thoshte tha: “Ti je i vetmi shqiptar me të cilin flas dhe i solli popullit Shqiptar kjo dihet. U zbua Zogu. Panepirote e Amerikës në kuvendin e saj të 31, se babai e xhaxhai i ishin arratisur nga Radomira e vetëm kur të takoj ty flas shqip.” Çfarë t’i thoja Qeveria me Nolin në krye, nuk ishte në gjëndje dhe lakejt e grekëve të ardhur enkas nga Shqipëria Shqipërisë në vitet ‘50. atij njeriu.T’i thoja se e kishte fajin vetë, nuk ishte të zgjidhte problemet e shumta që kishte shoqëria për këtë kuvend, si Zisos Loutsisi, Kristos Vëllezërit Shavelli kishin shkuar në Jugosllavi punë që bëhej, sepse nuk i di njeriu punët e hallet e prapambetur shqiptare e cila nuk ishte mësuar Gotsis, Grigoris Karamelos, Evangelos Doules, e më pas në Amerikë. Babai, që kishte lënë të e tjetrit. me demokracinë sepse jetonte ende në trajtat Jorgo Manos, Thoma Miço dhe Diana Bezhanis, fejuarën në Shqipëri, ishte njohur me një greke e një ekonomie gjysmëfeudale, madje Qeveria bashkonin zërat për autonominë e Vorio Epirit në dhe vendosën të martohen, por që të bëhej kjo, ai Bostoni- nga kryeqendra Demokratike nuk arriti as ta mbronte vendin një platformë të drejtuar nga antishqiptari i tërbuar qe i detyruar ta ndërronte fenë nga myslimane në e atdhetarizmit një simbol i nga invazioni serb-zogist e si rrjedhim u vendos Nicholas Gage (Gaxojani). Është e natyrshme orthodokse. Mbas pak vitesh, kur vajza Rabia ishte përçarjes në fillim një pushtet kalimtar presidencial për të që shpatën e megalidhese në kuvendin e tyre 4 vjeç, babai i saj për fat të keq vdiq. Kjo vdekje Bostoni gjithnjë e më shumë po dëgjohet si kaluar në atë monarkik. antishqiptar falangat e Gaxojanit ta kenë mprehur solli ndarjen përfundimtare të Rabijes nga njerëzit qëndër e kurtheve të stërholluara antishqiptare. Ata që morën përsipër t’i jepnin popullit në dy drejtime, për andej dhe për këtej Atlantikut. e babait dhe miqëve të tij shqiptarë. E shoqja e Është fakt se nga qëndra e patriotizmit, e shqiptar një shtet modern mbështetur në parimet Platforma greke në terrenin ballkanik është si puna varrosi Rifat Shavellin me prift orthodoks grek organizimit, e shtypit, e traditave kulturore e demokracisë u shpërndanë si zogjtë e korbit e ajsbergut, që i duket vetëm maja, ndërsa pjesa ndërsa i vellai e kushërinjtë e tjerë kishin kërkuar kombëtare, komuniteti ynë është kthyer në një edhe për faktin se diplomacia disi pro ruse që më e madhe dhe që përbën rrezikun më të madh ta varrosnin me ritet e një varrimi mysliman. Që organizëm të vdekur. Sot në tërë New Englandin mbajti Qeveria e Nolit, i solli asaj namin e keq për anijet e lundërtarët është poshtë sipërfaqes së atëherë xhaxhai i vet Adem Shavelli, ashtu si dhe nuk ka gazetë, kur në vitet ‘30 kishte afro 10 të sikur në Shqipëri ishte bërë një tentativë për të ujit e thellësive. shokët e babait, nuk u pa më në shtëpinë e vëllait tilla,sot nuk ka shkolla shqipe- kur çdo shtëpi dikur vendosur një regjim të ngjashëm a disi kofident Pas vellos së vendit demokratik,kjo skile e dhe mbesën nuk e takoi më kurrë. Këtë ngjarje ishte një shkollë e vërtetë e gjuhës shqipe, sot me atë të Rusisë Bolshevike. Këtë përshtypje do vjeter e Egjeut, në angazhimet e veta antishqiptare Rabije Shavelli e kishte plagë shpirtërore, ndaj nuk ka klub shqiptar, kur kishte dhjetra shoqata ta shtonte më pas vajtja e Nolit në Moskë në kohën në Ballkan ashtu dhe në Diasporën Shqiptare në më shkruante se : “Ëndrra ime është të shkoj në e degë shoqatash si dhe qendren e “Vatrës” për që ndodhej në ekzil në Gjermani. Duke përfituar Amerikë vepron mbi parimet e konspiracionit. Shqipëri dhe të shoh Radomirën fshatin e babait gjithë Amerikën, kishte tradita të shkëlqyera me nga ecjaket e tij në Europë dhe veprimtaria Dhe kjo për shkaqe të shkatërrimit ekonomik tim dhe njerëzit e familjes sime, gjysmën tjetër të pikniket e famshëm, fotografitë e të cilëve na në KONARE kundërshtarët e tij në Shqipëri, të Shqipërisë dhe tollovitjes së Diasporës shqiptare indentitetit tim”. Megjithë përpjekjet e mia dhe emocionojnë sot kur i shohim në faqet e gazetës por edhe përkrahësit e Zogut në Diasporë nuk nëpër shtigjet e politikës pa krye që bëhet në të Lefter Dakut nga Radomira me studime në “Illyria”, por ato fotografi e qindra dokumenta të munguan të krijonin për të figurën e Atit të Kuq, Shqipëri por jo më pak edhe në Kosovë, nuk është Virginia, nuk qe e mundur të krijohej ndonjë lidhje tjera, relike të çmuara kombëtare po humbasin e cila do t’i sillte jo pak telashe kryeministrit të fort e lehtë për tu përballuar. e vajzës së Rifat Shavellit me njerëzit e vet të cilët se nuk ka një muze të komunitetit në tërë New rrëzuar që vazhdonte të shpresonte dhe të luftonte ishin shpërndarë nga Radomira sa në Maqedoni, Englandin. Pothuaj është harruar emri i “Vatrës” për rrëzimin e Zogut e kthimin në pushtet Greqizimi i shqiptarëve në Francë dhe Amerikë. Shumë shpejt u këputën dhe që e vuri Bostonin në Historinë e Shqipërisë, sepse Amerikë lidhjet tona për shkakun se djali me të cilin ajo jo vetëm qëndra e “Vatrës” u largua për në Neë Krisjet e para me kthimin Misionarët e megaloidhese përpiqen të hyjnë njihej dhe që thoshte se ishte fejuar, ishte një grek York, por kurrkush prej autoriteteve të komunitetit e Nolit. Dualitet në Kishën në të gjitha mjediset ku ka shqiptarë e ku e fanatik që i urrente shqiptarët dhe bëri çfarë ishte nuk bëri përpjekjen më të vogël për të krijuar Orthodokse Shqiptare. shpërndajnë frymën e helenizimit në mënyrë të e mundur për të këputur të gjitha lidhjet e Rabijes qoftë dhe një degë me 10 anëtarë si një shkëndijë Në vitin 1907 Kristo Thimi Dishnica, një kamufluar. Përgjithësisht nuk preferojnë frymën e me gjakun e vet. Madje u shkua deri atje sa për të ruajtur traditën. Mesa dukej dikush ishte i djalosh i ri, vdiq në Hadson Masachusets- shkruan debateve, por sikur të ishin vetë misionarë të fesë nëpërmjet internetit nisën të dërgonin kërcënime interesuar që “Vatra” në Boston të shuhej një herë Fan Noli në librin e vet autobiografik. Prifti grek orthodokse, i ndjellin shqiptarët në kishat e tyre, i fizike ndaj kujtdo që do të përpiqej të krijonte e përgjithmonë. Kështu që Bostoni nga kryeqendra refuzoi të shërbente duke patur për pretekst se i pagëzojnë fëmijët e tyre, shpeshherë u a kthejnë lidhjet e Rabijes me Shqipërinë dhe shqiptarët. e shqiptarizmës me Fan Nolin, Faik Konicën, ndjeri kish qënë një patriot shqiptar e si i tillë ishte fenë, si kumbarë që janë zgjedhin emra të dytë Sotir Pecin, Kostë Çekrezin, Josif e Vasil Panin e i përjashtuar nga kisha. Kështu djaloshi shqiptar u grekë për fëmijët, krijojnë lidhje dhe janë gati të Brenga e plakut nga Leskoviku: të tjerë, është kthyer paradoksalisht në simbol të varros pa prift çfarë indinjoi shqiptarët emigrantë bëjnë edhe krushqira në të cilat domosdoshmërisht “Unë shqiptar e fëmijët grekë!” mjerimit dhe shkatërrimit të komunitetit. që vendosën të emërojnë një prift shqiptar dhe do të dominojë rraca greke, fryma greke, gjuha Në një prej supermaketeve të Bostonit në Dikush e spjegon këtë rrënim me dy faktorët menduan për Fan Nolin.Jo pa vështirësi më në e kultura greke. Pothuaj të gjithë shqiptarët apo vitin 1996 më afrohet një plak i moshuar, i gjatë kryesorë me të cilët është përballur komuniteti fund u arrit që Noli të dorëzohej prift dhe më 22 shqiptarkat që janë martuar me grekë shkojnë me trup e me sy të kaltër. Më flet shqip dhe më shqiptar, me platformën e misionarëve grekë për mars 1908 të celebronte liturgjinë e tij të parë në në kishë greke,flasin greqisht por ka edhe nga tregon se është nga Leskoviku.Kishte dëshirë të greqizimin e shqiptarëve nga njëra anë dhe luftën Tremont Strit të Bostonit, e para liturgji kjo në ata që shtiren si të ishin grekë mbi grekët. Njoh tregonte çdo gjë që mbante mend nga vendlindja për të shtrirë influencat e veta në emigracion të gjuhën shqipe në historinë e Kishës Orthodokse. vëllezërit shqiptarë Malita në Filadelfia të cilët janë që nuk e kishte parë kurrë më që kur kishte ikur Qeverisë Komuniste të Tiranës. Të dyja këto forca Me organizimin e Kishës së Shën Gjergjit, për tregtarë, njerëz të dashur dhe kanë ndihmuar disa gjatë luftës. Ai ishte një shqiptar që kishte ruajtur që kërkonin të penetronin në jetën e mërgatës nevojat e shërbesës lindi nevoja e priftërinjve të familje shqiptare nga Gjirokastra për të ardhur gjuhën dhe kishe kënaqësi të bisedoje me të. shqiptare, megjithëse kundërshtare, përdornin të rinj dhe kështu u thirr Naum V. Çerria një atdhetar e sistemuar në SHBA , por për fat të keq janë e Më tha se se fëmijët i kishte të rritur dhe kishin njëtën armë, atë të grindjes dhe përçarjes. i flaktë që punonte si kiptor kishash në Rusi. Më mbeten filogrekë me bindje. Madje flasin greqisht mbaruar universitetet për doktor e juriste si dhe pas do të dorëzohej prift dhe Koli Kristofor që në shtëpi dhe po të mos e dijë anglishten ndonjë qenë martuar e trashëguar. Por e kishte dhe ai një E keqja kish nisur diku në konsiderohet deri tani i pari shqiptar që ka shkelur kushëri a fis i tyre të ardhur nga atdheu, kurrsesi peng. Ishte martuar me greke. Dhe grekja kishte shekullin që shkoi tokën e Amerikës si emigrant. nuk mund të komunikojë me ta. bërë të vetën. Të gjithë fëmijët e tij e quanin veten Të bësh një inkursion historik, duke hequr Mirëpo bashkë me shtimin e priftërinjve do të E pra babai i tyre, Lame Malita, një njeri i grekë, shkonin çdo të djelë në kishën greke të paralelet në mes të ngjarjeve në diasporë dhe atyre lindnin edhe moskuptimet e mosmarrëveshjet mes nderuar nga Libohova,i arratisur më 1945, fliste Roslindales, në festat e festivalet greke dhe nuk në Shqipëri nuk mund të rrish pa konstatuar se tyre që do të reflektoheshin edhe tek mërgimtarët. shqip deri sa ndrroi jetë në moshen 105 vjeç. Dhe kishin marrë pjesë qoftë dhe një herë të vetme në duke filluar me Kongresin e Lushnjës më 1920 Më 27 Korrik 1919 Fan Noli u emërua peshkop i gjithë ky transformim i fëmijëve u bë, sepse ai ndonjë grupim shqiptarësh. “Ndoshta duan” - tha e më pas, diaspora ndryshe nga dy dhjetëvjeçarë i kishës Orthodokse Shqiptare në Amerikë. Kjo ishte martuar me një minoritare greke e cila me ai,-”por i pengon gjuha.” Nga mënyra se si e tha e të mëparshëm , po përjetonte një fenomen të ri, me sa duket solli mospëlqimet e para, sepse jo fanatizëm nuk donte të fliste shqip dhe fëmijëve u kuptova se ai e kishte peng në shpirt greqizimin e ankthet e politikës që kishte nisur të acarohej më shumë, se 800 metra poshtë Kishës së Shën mësoi gjuhën e vet. Por nuk ishte vetëm gjuha, sepse fëmijëve të vet.Kur ishte i ri nuk e kishte menduar, në parlamentin shqiptar e që përcilleshin edhe Gjergjit në South Boston në vitin 1921, ngrihet ata duke u rritur me frymë greke, duke shkuar në por tani e vuante. përtej Atllantikut. Kjo për faktin se në parlamentin kisha tjetër shqiptare e Shën Janit me prift At shkolla të dyta pas anglishtes në ato greke, filluan “Ti shkon në kishë?”- më pyeti. shqiptar merrnin pjesë edhe figura të shquara Dhosi Katundi. Pasqyrë e përçarjes së asaj kohe pagina 7 Anno 10 n.3 Luglio 2012 Cultura

të emrave të përfolur e të shumëfishuar vetëm përmes çmimeve, faqeve të gazetave dhe hapësirat televizive. E megjithatë… E me gjithë këto… Nëse Nuk i duam! Ata na duhen! do të ekzistonte qoftë edhe një vatër mirënjohjeje nga Arian Leka “poeti mban përgjegjësi për gjithçka”, përveçse i atij që i del për zot fateve të vendit, i atij që për kultivimin të elementëve shpirtformues në u keqkuptua, edhe u keqpërdor. Nga njëra anë ky shprehet mbi gjithçka dhe që shndërrohet në forcë kulturë dhe sidomos në ngulmimin ndaj shenjave GURI FILOZOFAL përjetim lëshoi mbi supet e shkrimtarëve një bekim- të madhe morale, i atij që ndëshkon padrejtësitë, identitare, kjo mirënjohje duhet të shkojë pa mallkim: kompleksin e Atlasit, bartësit të vetëdijës u rishfaq përballë shkrimtarit, dhe ai këtë e pranoi mëdyshje ndaj njerëzve të letrave. Kaq për sa i ë Francë, të gjithë shkrimtarët janë të titanike të shpëtimtarit, të atij që veç fatit vetjak, jo sikur të ishte një rol, një akt në jetën e tij, por përket kësaj fushëpamjeje. Le ta kthejmë tani rëndësishëm. Në Shtetet e Bashkuara, mbart edhe fajin kolektiv. Një mënyrë e tillë e të si të ishte qëllim jete. Por jo vetëm në Shqipëri përmbys argumentin e nisur. Në një shoqëri si kjo vetëm shkrimtari i suksesshëm është vetëndjerit ngarkoi me përgjegjësi edhe aradhën e ndodhi kështu. E veçanta jonë është se, ndryshe e jona, e trashëguara, po aq sa dhe kjo e sotmja, “N shkrimtari është vështruar si njeriu të cilit nuk i shkrimtar i rëndësishëm. Në Angli asnjë shkrimtar shkrimtarëve që ngatërruan kohën për të folur me nga shkrimtarët e tjerë të Europës Juglindore e nuk është i rëndësishëm. Në Australi duhet të kohën për të heshtur, kohën e shkrimit me kohën e Qendrore, që iu bashkuan nismave, lëvizjeve dhe zihet besë. Kjo shpjegon pak edhe nga fakti pse shpjegosh se ç’është një shkrimtar…”. Nëse do dëshmimit, duke mbjellë një farë të dobët, por që sot rrjedhave demokratizuese në vendet e tyre dhe që marrëdhënia e shkrimtarit shqiptar me pushtetet ta pranonim si të mirëqenë këtë thënie të Geoffry harliset: kulturën e konformizmit. Njëlloj si të tjerët, shërbyen gjer në krijimin e formatimin e shtetit nuk është aspak një vals, por një krisje fatale e bashkëjetesës me të fuqishmin. Cotterell-it, do besonim edhe se miti i shkrimtarit, shkrimtari nuk ka përse kompleksohet prej fajësive të ligjor, shkrimtarët shqiptarë nuk iu ndanë këtyre Të jetë kjo marrëdhënie e tendosur shërbimi në mos është shembur përfundimisht, ka pësuar të tjerëve. Kryqi i vet, letërsia, i del dhe i tepron. rrjedhave as në çastin që flasim. e ndëshkimesh, vazhdë e dëshmive të një krisje. Emri i tij nuk është më ndikues, ndërsa Druaj se edhe sot, pas më se 100 vjetësh kjo Përfshirja e një mase të gjerë shkrimtarësh në konflikti moral të shoqërisë? Është pazotësi “profesioni” i shkrimtarit nuk kuotohet si dikur mënyrë e të menduarit dhe ky përfytyrim nuk ka përbërje të Kuvendit të parë pluralist të Shqipërisë, apo pamundësi e kësaj shoqërie për të dashur, në bursën e vlerave të qytetërimit tonë. Kjo botë, ndryshuar shumë. Ne nuk i duam shkrimtarët. ishte jo vetëm e mirëpritur, por edhe e përligjur. pranuar apo kuptuar shkrimtarin? Apo kemi të gjithmonë e më pak e parashikueshme, duket Ata na duhen. Ne nuk i çmojmë ata. As nuk i Por shumëfishimi edhe në vitet e mëvonshme i bëjmë me një parashoqëri sadomazokiste, që se i ka drejtuar sytë dhe veshët gjetiu. Ku? Te përçmojmë. Thjesht i përdorim. Sa herë që na skemës së plotësimit të vendeve të Parlamentit kënaqet duke parë se si “ndërgjegjja e dështuar shkrimtari, jo më. Gjeografia e gjerë sugjeruar nga lipset kadencë atdhedashurie dhe patriotizëm i me “njerëz të gojës”, të cilëve as që iu dëgjua dhe e parrëfyer e kombit”, përpëlitet dhe shqyhet Cotterell, mbi vendin dhe rolin e shkrimtarit në kulluar, kthejmë sytë nga shkrimtari dhe kudo: në ndonjëherë zëri, përveç rikthimit të kulturës së të përditë nga dhëmbët tipografikë të shtypit, nga sheshe e salla solemne, lexojmë me zë të lartë e me shërbyerit dhe gjendjes nën armë, risjell në kujtesë kulturën dhe shoqërinë perëndimore, të bën të çatallët dhe bulçitë e mediave televizive apo edhe shakatë që bëri komunizmi në fund të përvojës së mendosh se bjerrja e statusit të tij nuk qenkërka dorë në zemër vargjet e Naimit apo Fishtës. Sa herë nga varfëritë jo virtuale, por reale, në të cilën pasojë e ndonjë sistemi të caktuar politik. Gjendja që atdheu na pikëllon me marrëzitë, kapardisjen tij të hidhur, kur i mbushi organet më të larta të jetojnë shumë syresh? Drejtimi i gishtit të fajit në e tij nuk paskërka të bëjë dhe aq me rendin botëror dhe trashamaninë qesharake, u drejtohemi jo shtetit dhe të partisë me kuadro inkompetentë, mënyrë përjashtimore vetëm ndaj shkrimtarëve, apo me format e qeverisjeve. Fjala, vepra, gjestet shtetarëve, por shkrimtarëve përsëri. Ndaj dhe e kostot patetike të të cilëve, një vend si ky yni i përndjekja, kërkimi i patentës së virgjinitetit vetëm e shkrimtarëve e paskërkan humbur gjithkund përmendim aq shpesh Konicën, Nolin dhe Mid’hat pagoi mjaft shtrenjtë. Duke e parë se dukuria e ndaj tyre në një shoqëri të inkriminuar, hetimi i cilësinë mrekullibërëse. Në këto kushte, shkrimtarit Frashërin. Ndërsa kur duam të shprehim mosbesim rikthimit të angazhimit për përfshirje në jetën tij si sjellësi i vetëm i fatkeqësisë dhe mbartësi i duhet t’i bindet asaj “urtësie”, me të cilën Boris dhe dhimbë krenare për një popull, nën lëkurën e politike vazhdon të shfaqë prirjet e një psikoze i një “vesi kombëtar”, tradhtarit të kauzës, të Pasternak këshillon mjekun-poet Juri Zhivago: të të cilit pakkush beson se rreh zemra e një kombi në rritje brenda “esnafit” të shkrimtarëve (por jo atij që nuk kënaqet kurrë, që vetëm kritikon përshtatet, që të mbijetojë! “që ndërton diçka të re”, lexojmë Migjenin dhe vetëm tek ata) dhe duke vërejtur se të qenit në dhe dyshon, i ngjan një përndjekje homofobike, E, nëse për Francën, Anglinë, Shtetet e hakërrimat e Ali Asllanit. shërbim të politikës po i rizgjon ndjesitë e hershme një lloj gjenocidi që, tekefundit, edhe sikur të Bashkuara dhe Australinë e kemi hëpërhë një Por atë çka la pas si trashëgimi romantizmi do të vënies nën shërbim, dilemës sime nuk i mbetet kishte sadopak të vërtetë, as nuk na shpëton, as përgjigje se ç’është shkrimtari, mbetet të pyesim t’i hynte në punë totalitarizmit. Mes tyre vërehen tjetër veçse të besojë se edhe pas 100 vjetësh na shfajëson dhe as na ndihmon për të qenë një se ç’domethënie ka kjo pyetje për shkrimtarin në dallime ideologjish, por jo kodesh dhe modelesh. shtet, pavarësimi i mendjeve tek ne do të mbetet shoqëri më e lumtur dhe për ta bërë gjumin të Shqipëri apo të qenit shkrimtar shqiptar? Mes Pikërisht kjo trashëgimi romantiko-totalitare e dhe për shumë kohë një shpresë utopike. qetë, pa brenga dhe pa ëndrra të liga. shumë ndryshimeve, qasja ndaj shkrimtarit është shkrimtarit në qendër të vëmendjes, e shkrimtarit Profili i shkrimtarit të sotëm shqiptar nuk e ka Shkrimtari shqiptar - ky fëmijë jo i shumëdashur, pjesë e asaj kujtese historike, që na bën të gjithëve nën armë dhe e shkrimtarit mbartës i fajit kolektiv, tejkaluar atë të shkrimtarit të angazhuar. Prirja e por jo përherë i mirëpritur mes nesh - fatin e të europianë. Vijmë thuajse nga e njëjta e kaluar, ndikon edhe sot në përcaktimin e marrëdhënieve që tij për të qenë me çdo çmim “njeri publik” dhe cilit shpesh e lakmojnë pa ia njohur mundin dhe jemi pjesë e së njëjtës kulturë në të cilën përvijimi shkrimtarët shqiptarë kanë krijuar me të vërtetën, me i mediatizuar, paraqitet si hakmarrja më naive pa qenë të gatshëm të paguajmë, për të pasur i shkrimtarit shkonte herë pranë profetit – zog i veten, me tjetrin, me të ngjashmin, me të ndryshmin ndaj shpërfilljes që shoqëria e re i bën (sigurisht privimet e tij, mund të thotë se i kanë munguar qiejve, dhe herë pranë krijesës në shërbim. Po në e vet, me kundërshtarin, me vendin dhe me rolin me të padrejtë dhe padenjësisht) shkrimtarit përkëdheljet, por jo ndëshkimet, që i kanë ardhur shërbim të kujt profetizon apo shërben shkrimtari? e tyre në këtë shoqëri. Të thirrur, të ftuar apo të dhe “produktit” të tij letrar. I çmësuar me të përherë me shumicë. Përballë tij është vendosur Cilat pritshmëri sillen rreth tij? Më e zakonshmja vetëblatuar, shkrimtarët shqiptarë i janë rikthyer jo qenit jashtë vëmendjes shoqërore, shkrimtari i thuajse përherë një shoqëri dhe një shtet ose e asaj që i është kërkuar ka qenë braktisja e rrallë modelit të shkrimtarit të urdhëruar. Mes tyre, sotëm ndihet me status të kërcënuar(!) Ndaj, si të shpërfillës, i pavëmendshëm, mospërfillës ose tunikës estetike për zhgunin e rëndë të etikës: në ata që përjetuan privimin e plotë të së drejtës për ushtronte një lloj mjekësie popullore, një profilaksi hakmarrës, përkrah të cilit është vendosur edhe vend të estetit, një moralizues. Sipas përfytyrimit liri njerëzore, por edhe ata që u privuan nga çdo apo një lloj vaksinimi nga shpërfillja, njëlloj si një publik i papërgatitur për ta dashur, për ta tradicional, shkrimtar i mirë është njeriu që jeton liri e të shprehurit; ata që u gjendën në ndërkohë - dikur, ai e kërkon mbështetjen, përkrahjen, marrë nën mbrojtje, qoftë edhe në mënyrën më të në gjendje të jashtëzakonshme, njeriu i gatshëm këtej dhe andej perdes sonë të hekurt - bashkë me strehën, përkatësinë, anëtarësimin jo te letërsia thjeshtë dhe më të drejtpërdrejtë që këshillohet në për t’iu përgjigjur thirrjes “nën armë” sa herë më të fundmit mes breznive të shkrimtarëve - “bijtë dhe te lexuesi, por te tribunat dhe te politika. këto raste: respektimin e shkrimtarit përmes leximit që kombi, shteti, populli, vegjëlia, pushteti, të pa mëkatin fillestar”, siç e cilëson Adam Michnik Duke i dëgjuar se si shkrimtarët shprehen në të veprave të tij, përmes mbajtjes në bibliotekë të shpërfillurit dhe të munduarit të kishin nevojë për brezin e lindur pas vitit 1991, si kudo në Europën tribuna dhe se ç’gjuhë përdorin ata në forumet e librave të tij dhe mbajtjes gjallë të asaj kujtese që e fjalën e artikuluar prej tij. Lindore, u pozicionuan sërish në dobi të kauzës partive, lexuesit i lëkundet besimi në mundësinë e mbron këtë marrëdhënie jodetyruese. Por nevojat e shtetit, kombit dhe popullit kanë sociale dhe të interesit publik. rikthimit me lehtësi të kësaj gjuhe nga mjet politik “Në Francë të gjithë shkrimtarët janë të më së shumti natyrë politike dhe jo estetike. Arti Rreshtimi në tribuna, uniformiteti i veshjeve, në mjet estetik, krijon ndaj tij marrëdhënie pëlqim- rëndësishëm. Në Shtetet e Bashkuara, vetëm i kompromisit (siç është e tillë dhe politika) bëri unifikimi i gjesteve dhe i pozave epike, tonet mospëlqim ideologjik dhe me kaq i ndërpret shkrimtari i suksesshëm është shkrimtar i që detyrimi të zërë vendin e lirisë, siç urdhërorja kushtrimore të ligjëratave të tyre ruanin ende marrëdhëniet me të si shkrimtar. rëndësishëm. Në Angli, asnjë shkrimtar nuk është “duhet” zë vendin e dëshirores “dua”. Ndërkaq, diçka nga reminishencat e një kohe që si duket e Por të shërbyerit nuk është vetëm i llojit politik, i rëndësishëm. Në Australi duhet të shpjegosh se përjetimi epik i të qenit shkrimtar në Shqipëri, kishim shumë pranë për ta harruar. Roli i tribunit nga ai që i konverton lexuesit në votues. Ai është ç’është një shkrimtar…”. E në Shqipëri…? Të artikuluar prej Lasgush Poradecit në formën dhe i shpëtimtarit që shpërndan nder e drejtësi, edhe pragmatik, vënie e vetes në shërbim të tregut gjithë janë shkrimtarë.

Contattaci per ALLEANZA un progetto personalizzato, gratuito MARCHIO DI ALLEANZA TOROReklame S.p.ͲAlleanzaA. Ͳbujarvendosketeefoto senza impegno ISPETTORATO DI La promessa di un futuro senza se e senza ma. GROTTAFERRATA Realizzare idee e progetti, Via Domenichino, N 18 proteggere i tuoi cari, assicurare Tel. 06/94315540 un domani a te a ai tuoi figli non è difficile, basta fare le scelte giuste al momento giusto, con forte, affidabile e sicuro. Puoi avere il futuro che desideri con: D’Oro di Alleanza – FARPIU – NEWCAPITAL – ALLORO – Fondi Pensione – Alleata – ALMEGLIO – REINVESTO – CAPITALIZZA Medical – AlSereno - AlFamily Perché coltivare sogni è più bello sapendo che si possono realizzare. Se la miglior prova d’Amore è pensare al benessere dei tuoi cari in mondo responsabile ed efficace scegli i valori che contano

Storia Anno 10 n.3 Luglio 2012 pagina 8 Tre emrat e Gjuhës dhe Kombit tonë: Arbëresh-Shqipëtar- Alban, mishërojnë Historinë zanafillore të Europës nga Fatbardha Demi dhe Lirisë. Prandaj Xh.Katapano “Fjalën”, kanë emërtuar shpesh kështu, dhe për këtë lëndën përbërëse të gjuhës shqipe, e quan janë akuzuar nga disa “analiste”te paditur «Gjuha minoike nuk është tjetër veç arvanitase “Fjala-Dritë” dmth Fjalë-Hyjnore: “Thoti te medias, për “romantizëm” jo shkencor. e sotme». Po të heqim zanoret dhe mbaresat krijuesi i parë i doktrinës së FJALËS-DRI- Kohët heroike, veçanrisht të shekullit 15 në nga «shumica e fjalëve homerike të greqishtes TË”. Emërtimi i gjuhës sonë, e ka zanafillën trevat autoktone, i dhanë përparësi emërti- së vjetër, e nga fjalët e latinishtes së vjetër, tek Miti i Shqiponjës i lidhur me Perëndinë- mit të pasardhësve te Pirro Burrit, si bij të mbeten fjalë arvanitase të qarta». Diell, dhe nuk është i periudhes së Mesjetës. Shqipes (Ipes së Dritës-Diturisë-Lirisë) dhe “Duhet të përçohet sejcila fjalë, që në këtë Mbledhesi i folklorit arberesh Anton Belushi, gjuhës -“Gjuha Shqipe”. vënd ajo kurrë të mos shuhet” Ptahhotepi na sjell një këngë nga Piana degli Albane- (4000 pk) si (1985): “Na t’i falemi t’yn’ Zoti/ po me Po emertimi “alban”, ku e ka gluhen çë na dha/si dhe i falej Kastrioti/e zanafillën ? Nuk besoj se ka vënd në botë, që emërtimi gjëria nga rrjedhim na” (f107 “Ricerke e Sami Frasheri pohon se emërtimi “Alba- i popullit, i vëndit, i gjuhës, simboli i flamu- studi tra gli arberori dell’ Ellade”1994) nia” është përmëndur nga gjeografet e Gre- rit, të ketë vetëm një përfaqësues, siç është Si përfundim: Kuptimi i saktë i emërtimit qisë së vjetër dhe të Romës, për krahinat rasti i Kombit shqiptar. Po kështu, edhe në «Gjuha Shqipe», është «Gjuha Hyjnore» apo e Dagestanit dhe të Shirvanit në Kaukaz. histori, folklor, etnografi, arkeologji, moned- “Gjuha e Dritës-Hyjnore” ( Perëndisë Diell) Por edhe Skocia (e Anglise) emrin e lashtë hat e lashta, zbukurime armësh, djepi, vegla . Ky emërtim është historik dhe shkencor, e ka «Albani» ose «Albania». Po kështu edhe muzikore, besime, etj, të ketë po këtë përfaqë- dhe i përket zanafillës së zhvillimit botkup- Qëndra fetare (e priftërinjve) të eolëve pranë sues dallues: SHQIPONJËN ! Sot, sipas alba- timor (ezoterik e mitik), të njeriut europian. Romës, më parë quhej Alba Longa dmth Al- nologëve, emërtimi “shqipëtar” nuk e tejkalon Emërtimi “Gjuha Shqipe” nuk buron nga bania e mërguar. Siç dihet, të gjithë Mbretërit periudhën e mesjetës, dhe lidhet me lashtë- fakti, se flitet nga një popull që jeton në Pellazgë të Lashtësisë, popujt dhe vëndin ku sinë, me gojdhënën e Pirros kur u drejtohet male, ku e ngre folen shqiponja. Studiue- jetonin apo e pushtonin, i emërtonin me em- nënshtëtasve të tij, se «ata ishin bijt e shqipon- si Xh.Katapano e thekson veçanrisht këtë: rin e tyre (Aleksandri i Madh la pas vetes, jës». Në shkrimet e Historianëve të parë dhe “«Jam marrë me fjalën, si mjet i shprehjes afro 70 qytete me emrin e tij). Mitologji, figura e shqiponjës është e pandash- Terra Minoika ...së domethënies “ezoterike”(besimit), pasi Me qënëse rrënja “alb” haset si toponime nga Kryeperëndia e Olimpit-Zeusi, dhe në zanafille, kjo ishte ana më e rëndësishme me në disa kontinente, duhet kërkuar një çuditërisht, që të dy këto simbole, nuk janë popuj i quan «shqipëtare», sepse flisnin „fjalën „yj“( yj- yjnor – hyjnëron) nuk e e fjalës“. Dëshmi të natyrës hyjnore dhe ezo- Kryembret, që ta ketë emrin ALBAN ose me lidhur me historinë e Kombit dhe gjuhës së sh- “gjuhën shqipe”(dmth të njejtë me shqipen). kam gjetur në asnjë gjuhë tjetër me perjash- terike të gjuhës shqipe, e kemi edhe në ditët rrënjën ALB. Studiuesi i shquar i pellazgol- qiptarëve, ndër më të lashtët në Europë. Për- Në shekullin e 21-të, bashkjetojnë tre emër- tim të shqipes…megjithëse ishte e përhapur e sotme tek emërtimi i dyfishtë: “AT+dhe” logjise, shqiptare dhe botërore, Niko Stillo, se valle ? Në letrën dërguar Karl Reinholdit në time për gjuhën tonë: “shqipe”, “arbërishte” në të gjitha mbishkrimet e lashtësisë, nga dhe “MËMË+dhe”, për hapësirën tokësore pohon se “Albani-Ari-Floriri, themelues i vitin 1857, gjuhëtari dhe atdhetari arbëresh dhe “albaneze”. Që të treja janë të lashta, Egjeu deri në Atllantik. Gjenialiteti i studi- të Kombit tonë. Sipas Mitollogjisë, Pellaz- kësaj dinastie (të albanëve) rrojti në shk 21 Panajot Kupitori shkruan : «shum’u gëzuashë, dhe mendoj se lidhen me periudhën zanafil- uesit Xh.Katapano qëndron, jo vetëm që gët lindën nga Dheu. Në teorinë Memfite, “ pk . Emri i vërtetë i tij është Momfeu, mbret çë më kultove e më shkruajte edhe ndë gjuhë lore të racës sonë. Këtë mendim e bazoj tek zbuloi alfabetin fonetik të hieroglifeve egjip- Krijuesi- ATEM, Zoti At dhe MËMË në të i Çamërisë (në greqisht Thesprotia dmth të zogut, undrë si thonë Arbëreshtë …(1857). emertimet e popujve të parë, të farës Pellaz- tiane nëpërmjet gjuhës shqipe, por duke e njejtën kohë … përfaqësonte, bashkimin e Vëndi i Parë). Ky vënd më vonë u quajt Kjo shprehje, më shtyu të gjurmoj këtë lid- ge dhe llogjikës botkuptimore të tyre, gjatë marrë FJALËN, si një prodhim „hyjnor“, në së «përjetshmes mashkullore» dhe të «për- Epir... Në shkrimet etruske, me alfabetin e hje të emërtimit të gjuhës së shqiptarëve, me rrugës së krijimit të «Fjalëve». Problemi nuk botkuptimin e njeriut, tregoi rrugën e krijimit jetshmes femërore» tek Zoti, dy veti hyjnore sotëm shkruhet Alpanu dhe Alpan, grekët Oborrin mbretëror të Hyjnive Pellazgjike dhe është i lehtë për t’u trajtuar, sepse gjurmi- të saj. thelbësore dhe koresponduese. „p“ e ndruan me „v“ dhe latinët me „b“, për zanafillën e Shkencës së Lashtë. met arkivore historike për Kombin tonë dhe «Jam marrë me fjalën, si mjet i shprehjes së rrjedhoj kemi emrin Alban... gjuhën e tij, pothuajse janë të pashfrytëzuara mendimit të zakonshëm, por edhe e domethë- Arbërit – Albanet - Shqiptaret dhe Ndërsa për Albanët, nga historianët an- Në zanafillë, të gjithë flisnin një dhe të penguara për arësye politike (sidomos nies “ezoterike”(besimit), pasi në zanafillë, kjo gjuha e tyre tikë grekë e latinë ka të dhëna, për prijësin gjuhë, prandaj ajo nuk emërtohej. pas shk19 dhe sot), dhe të dhenat, veçan- ishte ana më e rëndësishme e fjalës. Tek fjala Fakti që edhe në shk 21 bashkjetojne tre Alban nuk gjejmë as një citat. Natyrisht Njoftimet e para historike, nuk japin risht për gjuhën, janë kryesisht të bazuara në mund të gjejmë, nëse studiohet në thellësi... jo emërtime për të njejtin popull dhe gjuhën e kjo s’ka ndodhur rastësisht .“ Përdorimi i emërtimin e gjuhës së folur, por vetëm të fi- materialin “familiar” dhe në popull (dialektet vetëm domethënien e zakonshme të saj, por tyre , përbën një problem, deri më sot të pa rrënjës „alp“ dhe me vone „alb“nga latinët, seve (Homeri), sepse të gjithë popujt e lashtë dhe trashëgimija gojore). edhe magjinë e pushtetit të saj krijues. Për të trajtuar shkencërisht. Duhet të kemi parasy- (Vargmalet e Alpeve te Europes dhe Shqi- flisnin të njëjtën gjuhë (“pellazgo-shqipen”), aritur këtë, DUHET TË NJIHET ÇELËSI I sh se emërtimi i gjuhës, është në vartësi të perise) ruajti të njejtin kuptim ezoterik, me por në dialekte të ndryshme të kuptuesh- Rol vendimtar në zbulimin e gjuhës FJALËS, të dihet se në çfarë mënyrë ndërtohej emërtimit të popullit që e flet atë. kuptimin e Dritës diellore dhe Bardhësise. me për të gjithë. Dallimi i parë historik për së Lashtësisë, kanë patur studimet fjala në zanafillë». Sipas Eqrem Çabeit “Emri i ri, Shqiptar, Pra emrin pellazg të Mbretit Momfeu apo gjuhën (flasim per “Europën Pellazgjike”), shqiptare. na shfaqet në fund të shk 17 në gadishullin Alpan, mund ta përkthejmë Mbreti-Diell, siç i takon periudhes së shkrimit dhe ushtrimit Përse pikërisht studimet shqiptare? Për Po kush ishte «çelësi» i fjalës ? ballkanik, si emër familjeje dhe bëhet emër e mbiquanin veten Faraonët dhe Mbretër të të sistemit ezoterik të Mistereve, në Egjiptin arësye se gjuha u lind dhe u zhvillua krahas Janë tingujt (germat) apo rrokjet simbole, Kombëtar krahas atij “arbër”. Duhet vërej- tjerë ne Lashtesi. Në mbretërinë e Albanit, e Lashtë dhe Degët e tij, me përdorimin e njeriut. Duke qënë një dukuri e zhvillimit që përmbajnë brënda tyrë një “histori”. Me tur se Prof. Çabei, nuk e trajton origjinën e në Çamëri, ndodhen të tre mbretëritë ezo- gjuhës artificiale prifterore të pakuptueshme mendor të tij, duhet studiuar zhvillimi bot- të drejtë mund t’i emërtojmë si Historinë (apo emërtimit “shqiptar” dhe kush familje e ka terike: ajo Qiellore (në malin e Olimpit), ajo për njerëzit e thjeshtë. Studiuesi C.H.Vail kuptimor dhe i gjuhës së para-ardhësve «Iliadën») e parë të shoqërisë njerëzore. Në mbajtur këtë emër. Në këngët “e thinjura Tokësore (Dodona, faltoria e parë Pellazge) (“Misteret e Lashta”) pohon : «Kemi të dhë- tanë. Studiuesi i Universitetit të Kembrixhit, këtë Histori, përshkruhet botkuptimi zanafil- “ (te vjetra) çame, nga trevat e Thesprotisë dhe Nëntokësore (Hadi apo Ferri i Dante na që Sistemi Egjiptian (Pellazg-shën im) i Colin Renfrew, në librin e tij “Archeaology lor (hyjnor dhe shkencor) i njeriut mbi for- kemi një ngjarje që lidhet me figurën histo- Aligerit). Në të treja sundoi Albani dhe bijtë Misterit, përdorte mënyra të gjuhës së fo- and Linguistics” (1989), shkruan : “Pasu- mimin e Natyrës dhe proçesin krijues të tij. rike te Pirros. Kur qe i vogël, e çuan tek e tij. Kjo familje hyjnore çame, i dha europia- lur, të cilat mund të kuptohesh vetëm nga ria gjuhësore e popujve është arkivi i vetëm Nga Lashtësia na kanë ardhur shumë legjen- mbreti i Shkodrës: “O mbret i nderuar/ t’u nëve gërmat që përdorin, dhe me të cilat ata Initiades.(nxënëxit e shkollës së Mistereve)» dokumentar i pakundërshtueshëm, sidomos da për Krijimin, një nga të cilat është edhe rritet nami e rrofsh e klofsh sa malet/ Kaha shkruan Historine e tyre, copëzat e së cilës Historianët e Lashtësisë që shkruan në gre- kur mungojnë prova të tjera, por veçanrisht, ajo e sjellë nga Katapano, lidhur me gërmën Iperoja (nga Shqiperia) na të kemi ardhur/ lexohen sot nën emrin e Homerit (“Iliada” qishten e vjetër, që nuk ishte ajo e Mistereve është dëshmia kryesore e krijimtarisë njerëzo- e parë të krijuar nga Zoti : «i» - «Që duall të t’besojmë kët zok të ipes / të na rritet ipje dhe “Odisea”) si dhe shumë shpikje, një prej të Lashta, duke folur për fiset Ilire, Epiro- re”. Studiuesit e huaj, kanë patur mangësi në nga Adhami i çuditur/ për sa pa gjithësinë e vërtetë”. Të bie në sy, që vendi emërto- të cilave lidhet edhe me emrin e sotëm të te, Maqedonase dhe Thrake pohonin se ata të dy këto drejtime: si të njohjes së zhvilli- të ndritur». Sipas studiuesit, gërma « i », «në het “Iperia” që dëshmon se ky emërtim qe Europës. Ky emer i takon mbesës së Alpa- flisnin «të njëjtën gjuhë», duke e përcaktuar si mit botkuptimor të Kombit tonë (besimeve doktrinën e Thotit, përfaqëson Fuqinë Krijue- i përhapur në popull. Se sa larg shkon në nit, që ne e njohim me emrin Athina, por që «gjuhë barbare». Sidomos gjuha e ilirëve dhe dhe traditës), ashtu edhe të gjuhës sonë (dy se të Zotit… është vetë FJALA …Jo rastësisht kohë dhe sa shtrirje ka ky emërtim, është një emërtohej edhe Europa, sepse ndërtoi urën e maqedonëve është pothuaj e njejtë-Sami dialekteve bazë, Toskërishtes dhe Gegërish- pikërisht rrënja «i» qëndron e pandryshue- problem i hapur. mbi lumin Eufrat (E UY UR PA dmth “te Frasheri. tes. Po sjell një shëmbull: Sipas Frankfort shme në të gjitha fjalët shqipe që përmbajnë Në rast se emërtimi “gjuha shqipe” është parën ure shikoi” ). Besoj se këtu duhet bërë një sqarim. Në (“Aventura Intelektuale e Njeriut të Lashtë”), konceptin e dritës, me të cilën identifikohej me zanafill botkuptimor (ezoterik-fetar), ai Kjo Histori familjare e Albanëve, e mi- rradhë të parë, duhet të kemi parasysh se Perëndia egjiptiane (pellazge) Atum, do të vetë Zoti. Hieroglifi që përfaqëson gërmen «i», “arbërishte” dhe “albaneze” për gjuhën e tizuar dhe adaptuar për nevojat e feve të «greqishtja e lashtë» (emërtim i shk19), nuk thotë i vet-krijuar… ndersa Xh.Katapano, e paraqitet në formën e pendës. Besoj se ajo i “arbërve” dhe të “albanëve”, është mirëfilli reja, ndodhet edhe në dy librat e shenjtë, është greqishtja e sotme : «Gjuha minoike zberthen në: “at=baba u=unë m=mëmë”. përket Shqiponjës, si zog i hapsirës qiellore historik. Eqrem Çabei , pohon se në lashtësi, tek Bibla dhe Kurani (“Etruskishte Toske- nuk është tjetër veç arvanitase e sotme». Po Që të zbulojmë origjinën e tre emrave të pakufi (Lirisë) i ndodhur ndërmjet Diellit (Kri- janë përdorur nga të huajt, si emertimi “ar- rishte”). Emrin e Mbretit-Diell dhe sim- të heqim zanoret dhe mbaresat nga «shumica gjuhës sonë (arbërishte, shqipe dhe alba- juesit-Dritës–Dijes) dhe Tokës. Gjithashtu, jo bër” edhe “alban” dhe ka qënë i përdorur bolit hyjnor të tij- Shqiponjës, sot e ka e fjalëve homerike të greqishtes së vjetër, e neze) duhet të zbulojmë rrugëtimin me të pa kuptim është fakti se Dija që përvetesohet dikur përgjithsisht si emër populli edhe në gjuha dhe Kombi ynë, pasardhës të Di- nga fjalët e latinishtes së vjetër, mbeten fjalë lashtë, mendor (botkuptimor) dhe gjuhësor edhe sot nëpërmjet Alfabetit (leximit, fjalës), tokën shqiptare prej vëndësve. Sipas gjuhë- nastisë Pellazge të Albanëve. arvanitase të qarta». Së dyti, duhet sqaruar, (dy njesi të pandashme), të të parëve tanë. në të gjithë Europën, fillon me germën «A» tarit, përdorimi më i vjetër i emrit, tek latinët Për çdo njeri, mbetet mister se përse AL- në se flitej gjuha priftërore nga banorët athi- që në shkrimet hieroglifike përfaqësohej me dhe bizantinët ka qënë trajta “arb” (për po- BANI, u fshi nga Historia e Lashtësisë. nas , spartanë, e të shumë qytet-shteteve të Si u krijuan fjalët në Lashtësi ? figurën e shqiponjës, në arbërisht : AIN. Me pullin Arbanenses-1166 dhe Arbanum,për Por po të rradhisim disa nga emrat qe i lashtësisë, apo nga një pakicë sunduese dhe Christian Jacq, drejtor i Institutit Ramses, germën «i», emërtohet shqiponja në dialektin vëndin 1204) nga koha e Anzhuve (1271) u përkasin këtij mbreti pellazg të Çamërise, e fetare ? Pra, «gjuhën barbare» e flisnin po- thekson se: «Asgjë nuk ju la rastësise sep- çam «Ipe». Dh.Pilika na sjell një këngë çame përdor kryesisht rrënja “alb”. Përse mendo- gjithë Historia e Lashtësisë europiane që stu- puj të tjerë, apo qe një përcaktim ndarës se përçuese e kësaj shprehije qe një gjuhë e të lashtë, «të thinjur», siç e emërtonin vëndë- het se rrënja “arb” është më e vjetra ? Sot, diohet sot, do të bjerë si një kështjellë rëre. i shoqërisë, të së njejtës popullsi ? Mendoj shenjtë, hieroglifet, emri egjiptian i të cilëve sit :«Pirro-Burri, vetë ipja e qiellit… me fla- studiuesit shqiptarë e trajtojnë emrin “arbër” Ja disa nga emrat e Albanit: Joni, Osiris, Elini se cilësimi «gjuhë barbare», nuk donte të është “medouneter ”…Medouneter-“fjala” murin me ipe në ballë». Sipas mendimit tim, apo “arban” si fjalë të përbëre: dmth “ai që (Heleni), Egjipti etj. Gjithashtu ai ishte baba i thoshte thjesht :“gjuhë e një populli tjetër”. ka kuptimin “shkop”, “bastun”: me fjale të duke patur parasysh se shqiponja është zog i punon arën” (ar + bën), pra një popull bu- dy Mbretërve luftarakë dhe shpikës: Sharrias Ishte një dallim dhe përçmim, për të gjit- tjera, hieroglifet janë shkopinjtë ku mbeshte- lartësive të mëdha, afër Diellit dhe e trajtuar jqësor. Filozofi dhe gjuhëtari gjerman Maks dhe Nakos edhe këta me shumë emërtime, hë ata që nuk e flisnin gjuhën “misterioze” tet njeriu për të ecur në rrugën e dijes». Ky si zëdhënëse e Zeus-it, fjala «ipe» duhet të Myler (shk19) provon, se emrat e shumicës ndërmjet të cilëve Sheshosi, Kadmi, Finiku, priftërore, por gjuhën e popullit, brënda apo përcaktim , për krijimin e fjalës, i vërejtur jetë formuar nga «i» + pe dmth: Krijuesin, së popujve arianë (pellazgë-shënim) janë të Prometeu, Zeusi, Dionisi, At-i, Mino (mbret jashtë vëndit. Në këtë kuptim, gjuha bënte sakt, por i shpjeguar gabim, nga studiuesi (ti) e pe. përbërë prej fjalës “arë”. i Mikenës),Oqeanos, Danai, etj. Historia një ndarje klasore të së njejtës shoqëri. Ar- francez, zbërthehet qartësisht me gjuhën Në flamurin e përdorur në vitin 1914- Sipas Mark Tirtës, ritet, zakonet e besimet e Lashtësisë, këto emërtime të shumta të sim Spahiu na e pohon kete fakt: “Disa gju- shqipe. Kemi faktin se «fjala» nuk u krijua 1920 në Shqipëri, Shqiponja mban në e karakterit bujqësor e blektoral ishin shumë Kryembretit çam, ALBANIT (Alpanit), të dy hetarë dhe historianë mendojnë ende njësoj rastësisht. Gjithashtu ajo emërtohet «medou- kthetra shigjeta rrufeje (dritën e Qiel- të rëndësishme për Arbërit dhe janë të njejta bijve të tij të famshëm dhe familjes së tij, si si Dionisi i Halikarnasit (XX,I) i cili thoshte neter» Po ta ndajmë në pjesë, kemi : me(n) lit). Po kështu edhe Sfinksi etrusk, paraqitet në të tërë trevat ku ata banonin. Gjithashtu copëzat e kristalit, i ka thërmuar në mbretër se fjala “barbar” në këtë rast është përdorur do-un-e tërë . Kjo fjalë ka një frazë të tërë me krahë shqiponje, që (sipas mendimit ezo- “parmënda, është një element mitologjik th- të shumtë e pa asnjë lidhje midis tyre. Jam në kuptimin - i pazhvilluar, i pagdhëndur”. brënda saj : foljen «me(n)do(j)», e realizuar terik) i duhet njeriut që të mund të ngrihet në jesht shqiptar, që nuk e ndeshim tek popujt e e bindur se eshtë e afërt dita, kur studiue- Kjo dukuri qe shumë e përhapur edhe në nga njeriu «u-n», si ndërmjetës apo zbatues i hapsirat më të larta të DRITËS, drejt Qiellit . tjerë…parmënda ishte arm e Zeusit”. Studi- sit shqiptarë, do ta zgjidhin përfundimisht, Europën Mesjetare, e deri në shk 19, si në «e Tërë». Sipas Xh.Katapanos, «Ngaqë Zotit Tek Sami Frashëri, fjala «të lirë» na jepet uesi Niko Stillo në librin e tij “Etruskishte këtë lëmsh shekullor të Historisë së Lashtë shtetin helen : «Gjuha Hieratike apo gjuhën nuk mund t’i jepet një emër, që të shprehte «të dlirë» dhe për Shqiptarët : «Ilyrianet a Toskërishte”, arrin në përfundimin se: “Në europiane. Natyra e dyfishtë (ezoterike dhe e klerit … që sot e quajnë greqishte dhe De- thelbin e tij, realitetin përmbajtësor, Thoti e të Lirëtë (të Dlirëtë) , …» një bashkim kup- zanafillë të Farës Pellazge “nuk kemi emra, historike) në emërtimin dhe krijimin e gjuhës motike, gjuhën e populli, të sotmen të quaj- emërton : TËRË : i tëri, i ploti, absoluti.». I timplot i gërmës «d»-i ( “di” e barazvlefshme por karakterizime nga veprime të ndryshme sonë, që zbulon zhvillimin botkuptimor (mi- tur arvanitase». Studimet, gjatë shk 19-20, thjeshtëzuar, ky emërtim mund të përkthe- me “dritë”ne dialektin çam) dhe «liri». Kete të tyre”. Pra, emërtimi “arbëresh” mund ta tik dhe shkencor) të njeriut mbi Tokë, nuk dëshmuan se gjuha “barbare” e fiseve të hej: «Fjala» është një krijim i Perëndisë! e pohon edhe studiuesi Katapano: «Ilir dmth pohojme si më të lashtin sepse tregon nje gjëndet tek asnjë gjuhë tjetër. shumta Ilire, ishte e njejtë edhe me gjuhën Duke qënë Fjala, një krijim hyjnor, në bot- Shqiptar, dmth bir i Lirisë dhe i Dritës». Si nga “profesionet” e para te njeriut primitiv. Si perfundim: Kjo Histori zanafillore e fisve Etruske, Trojano-Dardane, Frige, kuptimin e njeriut të lashtë, ajo shënohej përfundim: Arbërit, duke e pranuar gjuhën Emërtimi “gjuha arbëreshe” bashkjetonte, e Europës dhe më gjërë, ndodhet brën- Hitite etj. Xhuzepe Katapano jep një pasqy- me një yll. Siç na e sqaron studiuesja Ner- e tyre, si një krijim HYJNOR, e lidhnin me me vlerësimin ezoterik të gjuhës, si “gjuhë da tre emrave të gjuhës që flasim, ar- rë të fjaleve hitite (7000 vjet pk), të njëjta min Vlora, fjala „yll“ përfaqëson elementin Shqiponjën, “Zogun e bekuar të Hyjit”- sipas Hyjnore” apo “gjuha e Zogut”. Rilindasit, që bereshe-shqipe-albaneze dhe të Kombit me të shqipes. Sami Frasheri, të gjithë këta hyjnor dhe gjëndet vetëm tek gjuha jonë: S.Frashërit - që ishte simbol i Dritës ,Dijes e njihnin mendimin ezoterik të Lashtësise, e tonë, Arbëresh-Shqipëtar-Alban. pagina 9 Anno 10 n.3 Luglio 2012 Attualità

Me rastin e 115-vjetorit të pagëzimit të Faik Konicës Sikur ta kishim dëgjuar Faik Konicën Nga: Prof.As.Dr. Thanas L.Gjika myslimanë, pasi besimi i tyre ishte një besim më i ri atë kohë u krijua mendësia se nuk ishte diçka për t’u e me rrënjë më të dobëta. Populli shqiptar në trojet mburrur të qenët i krishterë, por se ishte më mirë të ë historinë e popullit shqiptar nuk është kuptuar e veta kishte gati njëzet shekuj që kishte përqafuar ishe mysliman, të ishe i një feje me sunduesin. Ndërsa dhe as është vlerësuar si duhet akti i pagëzimit fenë e krishterë prej misionarësh të mëdhenj si: Shën gjatë viteve të shtetit shqiptar të pavarur, gjatë kohës Ntë djaloshit Faik bej Konica, i cili u konvertua Pali, Shën Timoteu, Shën Asti, Shën Kostandini i Madh, së diktaturës dhe sidomos sot, kur synimi kryesor në besimin e krishterë katolik me emrin Faik Domenik Shën Jeronimi etj. Nga radhët e besimtarëve të krishterë mbetet bashkimi me shtetet europiane, ku sundon Konica. Kjo ngjarje ndodhi në verën e vitit 1895, kur kishin dalë gjatë shekujve shumë bij të shquar, klerikë besimi i krishterë, dashur pa dashur, shqiptarët po ai sapo kishte mbaruar studimet e larta në Dizhon ose jo, si dhe shkrimtarë e martirë që kishin dhënë jetën jetojnë procesin e rikthimit te feja e të parëve, pra (Dijon) të Francës për Gjuhësi Romane dhe Filozofi. për ruajtjen e lëvrimin e gjuhës shqipe dhe për lirinë rikrishterizimin e tyre, atë proces që e hapi 115 vjet më Ky djalosh mori mësimet e para në sarajet atërore në e atdheut. Kurse pjesa myslimane e popullit shqiptar parë djaloshi vizionar, njëzetvjeçari Faik Konica. Konicë, ku u njoh me qytetërimin persian e arab gjatë kishte vetëm dy a tre shekuj që ishte konvertuar dhe Duke parë ecurinë e mendësisë fetare të shqiptarëve mësimit të arabishtes, persishtes dhe turqishtes prej këtë konvertim shumica e tij e kishte bërë nga halli. Prej gjatë këtyre 115 vjetëve të kaluara, mund të kuptojmë një hoxhe të shkolluar, kurse italishten nisi ta mësonte pjesës myslimane të popullit shqiptar, edhe pse përbënte kahun e ecjes për 100 vjetët e ardhshëm. Natyrisht që prej një mësuesi privat. Duke parë zgjuarsinë e tij të pjesën më të madhe numerike të popullit, bijtë e shquar nuk mendojmë se do të shkohet te zhdukja e besimit veçantë, prindërve të tij iu sugjerua ta dërgonin për dhe martirët e gjuhës shqipe dhe të lirisë ishin më të mysliman midis shqiptarëve, por te ndryshimi i raportit studime në Kolegjin Saverian të Jezuitëve në Shkodër, paktë. Edhe procesi i dhunshëm për emancipimin e midis besimit mysliman e atij të krishterë. Shqiptarë ku ai shkoi e jetoi dy vjet. Ky dërgim për vijimin e gruas shqiptare, ndalimi i martesave me më shumë se myslimanë ka për të pasur sado që të shtohen radhët studimeve në një shkollë katolike jezuite tregon, nga një grua, nxjerrja e grave patjetër në punë etj., ndikuan e të krishterëve dhe të afetarëve, për shkak të forcës njëra anë, tolerancën fetare të prindërve të Faikut për dobësimin e mendësisë myslimane, e cila e trajton së zakonit, për shkak të lidhjeve dhe interesave të dhe, nga ana tjetër, se mësuesi i tij privat duhet të ketë femrën vetëm si qenie shtëpiake dhe jo shoqërore. ndryshme, si dhe për shkak të interesimit dhe investimit qenë një katolik (jezuit), shqiptar ose i huaj. Si tregon 4. Pas viteve 1991-‘92, shkërmoqja e komunizmit të vijueshëm që tregojnë disa qarqe myslimane lista e botuar e nxënësve të kësaj shkolle me rastin e në Shqipëri dhe kthesa e madhe që duhej marrë, botërore, të cilat urojmë të mos kenë qëllime të këqija 50-vjetorit të saj, Faiku studioi aty në vitet 1884 dhe kërkonte një proces katarsisi. Ish-udhëheqja e Partisë prapa investimeve të tyre. Për hir të së vërtetës duhet 1885, kur ishte 9 e 10-vjeçar. Komuniste shqiptare, e cila e kishte udhëhequr popullin thënë se shqiptarët myslimanë, duke përbërë shumicën .Në Shkodër, kryeqendrën e katolicizmit shqiptar, në një qorrsokak plot sakrifica e krime të panevojshme, e kombit, ndiejnë për detyrë që të forcohet karakteri Faiku mësoi më mirë italishten dhe u njoh më nga afër me mbas dështimit të sistemit socialist, duhej t’i kërkonte kombëtar i kishës së krishterë, sidomos i asaj ortodokse. idetë e qytetërimit europiano-perëndimor. Përvetësimit Murati pra i dha të kuptonte Faikut se pagëzimi në të të falur popullit për gabimet dhe sidomos për krimet Këtë fakt e tregoi ndërhyrja energjike e Uran Butkës me dhe përhapjes së këtyre ideve ndër shqiptarët, siç dihet, krishterë i shqiptarëve myslimanë që jetonin brenda e kryera. Zoti Ramiz Alia, zonja Nexhmije Hoxha e shokë më 1992-shin gjatë ceremonisë për emërimin e ai u kushtoi gjithë jetën. Mbas dy vjetësh ai la Shkodrën Perandorisë Osmane, ishte një veprim që nuk mund kompani, duke qenë njerëz që e urrenin besimin e peshkopit grek Anastas Janullatos si kryepeshkop të dhe shkoi për të vijuar studimet në shkollën katolike të kryhej, prandaj ky nuk nguli më këmbë për këtë krishterë, urrenin edhe thelbin e tij, pendesën dhe Kishës Ortodokse Autoqefale Shqiptare. franceze të Gallatasarait në Stamboll, të cilën e kreu problem… ndjesën, pra kërkesën e të falurit, që ndihmon për t’u Duke ditur se pjesa kryesore e kishës nuk janë më 1890-n, kur ishte 15 vjeç. Në këtë shkollë ai u njoh Djaloshi tiranas pati të drejtë, atmosfera shoqërore korrigjuar e shkuar përpara. Për më keq akoma, klani muret e godinës, por anëtarët që bëjnë jetën fetare me djaloshin tiranas Murat bej Toptanin, me të cilin e dhe ajo fetare në trojet shqiptare të perandorisë nuk Hoxha e Alia punuan që njerëzit e tyre të filtroheshin në të, mendojmë se po të ketë çdo kishë ortodokse në lidhën bindjet atdhetare. Studimet e plota universitare mund ta lejonte një kapërcim aq të madh në ndërgjegjen në udhëheqjet e partive të reja për të vijuar krimin e Shqipëri shumicën e anëtarëve shqiptarë atdhetarë, kjo Faiku i kreu në Dizhon të Francës në vitet 1890-‘95 e shqiptarëve myslimanë, të cilët kishin disa breza mbajtjes së pushtetit, si dhe pasurimin e tyre në kushtet shumicë e detyron klerikun e kishës dhe kryeklerikun, dhe ato pasuniversitare në Paris në vitet 1895-‘97, ose shekuj që jetonin si myslimanë. Ndërkohë duhet e reja të pluralizmit. Madje edhe sot, pas 20 vjetësh, që të mbajë edhe mesha të veçanta për probleme që më tej ai studioi edhe në Universitetin Harvard të të shtojmë se karakteri i parakohshëm i mendimit të ata nuk i kërkojnë falje popullit për krimet e bëra, por forcojnë lidhjet shpirtërore të kombit tonë. Të tilla Bostonit në vitet 1909-1912, vitet e para të emigrimit Konicës, për t’i pagëzuar shqiptarët myslimanë në të justifikohen duke thënë: ashtu ishte sistemi shoqëror. mesha mund të mbahen për viktimat e shqiptarëve të tij në SHBA. Gjatë gjithë jetës shkollore Faik Konica krishterë për të forcuar unitetin kombëtar të tyre dhe Sundimi i tyre gjakatar dhe kjo këmbëngulje për të të Çamërisë, si dhe për çdo shqiptar që vritet sot doli me rezultate të shkëlqyera, gjë që dëshmon për për të nxitur procesin e europianizimit të mendësisë së justifikuar krimet e tyre, tregon se ata nuk kishin pasur padrejtësisht në emigracion etj. Forcimi i karakterit zgjuarsinë dhe aftësitë e tij të veçanta. Zgjuarsia e tij tyre, nuk e dëmton karakterin vizionar të këtij mendimi. kurrë ndjesi prej prijësi të popullit. E kush nuk e di se kombëtar e autoqefal të kishës sonë ortodokse ka nevojë e veçantë u shfaq në rezultatet e larta shkollore, në Karakteri vizionar i këtij mendimi shfaqet në faktin se me të tjerë njerëz, si: Zai Fundo, Zef Mala, Nako Spiru, për shtimin e radhëve të besimtarëve me shqiptarë shkrimet e tij publicistike, letrare e shkencore dhe në ai i parapriu kohës dhe hapi një epokë të re, gjë që e Sejfulla Malëshova, Drita Kosturi, Selfixhe Broja, Ymer atdhetarë. Për këtë arsye konvertimi i shqiptarëve rastin e konvertimit të tij nga mysliman në i krishterë tregon ecuria e mendësisë fetare të shqiptarëve nga viti Dishnica etj., që ata i mënjanuan, sistemi komunist do myslimanë në ortodoksë është një veprim ku mund me vullnetin e tij të lirë. Një veprim të tillë nuk e kishte 1895, viti i pagëzimit të tij, deri më sot, kur shohim të ishte zbatuar me tolerancë, me pasoja jo aq të rënda të shfaqet e duhet të shfaqet atdhetarizmi i tyreNë menduar asnjë shqiptar tjetër para tij. Pagëzimin e se koha ka punuar për lënien mënjanë të mendësisë dhe së fundi dështimi e shkërmoqja e tij mund të ishte Kosovë e Maqedoninë Perëndimore, po të arrihet që Faik Konicës me emrin Domenik e dëshmojnë edhe myslimane dhe për përqafimin e mendësisë së krishtere shoqëruar me një proces pendese dhe me largim të kishat ortodokse të mbushen me shumicë besimtarësh disa letra të viteve 1895-‘97 dërguar shqiptarëve ose të asaj ateiste. sinqertë nga pushteti. shqiptarë atdhetarë, këta do të nxjerrin nga radhët e të Bukureshtit, ku ai ka firmosur me emrin e ri Faik Po sjellim disa fakte, pa dashur të fyejmë ndjenjat 5. Pas vitit 1992, populli i thjeshtë iu fut rrugës për tyre klerikët e vet dhe do të fillojnë ta mbajnë meshën Domenik Konica. Këto letra ruhen edhe sot në dosjen e besimtarëve të mirë myslimanë, sepse për ne, një shpëlarje shpirtërore, filloi një proces i rikthimit te në gjuhën shqipe. Me këtë rrugë dalëngadalë kishat e tij në Arkivin Qendror të Shtetit shqiptar. Pas vitit besimtarët e mirë, qofshin myslimanë ose të krishterë, besimi fetar. U rihapën kishat, xhamitë e teqetë dhe ortodokse në këto vende mund të rishqiptarizohen dhe 1895, ai nuk e mohoi kurrë faktin se ishte konvertuar janë njësoj të vlefshëm për shoqërinë shqiptare dhe atë populli filloi t’i frekuentonte ato për të treguar se nuk të kthehen në origjinën e tyre si ishin para pushtimit në i krishterë, edhe pse emrin Domenik nuk e përdori botërore. Madje ne mendojmë se të vlefshëm janë dhe e kishte dëshiruar mbylljen dhe prishjen e tyre të vitit serbo-bullgar e atij osman. Ndër mësimet themelore që gjatë në shkrimet e tij. jobesimtarët, pra ateistët, kur ateizmi i tyre buron nga 1967. Filloi një fushatë pagëzimesh e ripagëzimesh. dalin nga ky vështrim i shkurtër mbi ecurinë e besimit Shtysat kryesore që e nxitën këtë djalosh, pinjoll bindjet e tyre dhe nuk kalon në antifetarizëm: Krahas pagëzimit të ish-besimtarëve të krishterë e fetar të shqiptarëve, mund të përmendim disa: të një familjeje të shquar myslimane, të pagëzohej si 1. Që në dhjetëvjeçarët e parë të shtetit të pavarur bijve të tyre, pati edhe shumë pagëzime të shqiptarëve 1. Sikur shqiptarët ta kishin vlerësuar e dëgjuar i krishterë, mendojmë se duhen kërkuar në formimin shqiptar, në familjet myslimane atdhetare filluan të ish-myslimanë në të krishterë, sidomos në të krishterë Faik Konicën dhe të kishin filluar qoftë dhe ngadalë e tij kulturor e shkencor në shkolla katolike, si dhe emëroheshin fëmijët jo me emra të mirëfilltë myslimanë protestantë, por asnjë shqiptar ish i krishterë nuk u procesin e rikrishterizimit të tyre që në vitet e Rilindjes, në përkushtimin atdhetar, në tolerancën fetare dhe si Muhamed, Myftar, Mahmud, Mehmet, Hanëme etj., konvertua në mysliman. ata dhe trojet e tyre do të kishin pasur një fat më të në intuitën e tij. Duket se Faiku e shihte zgjedhën por me emra malesh a lumenjsh (Tomor, Korab, Drin, 6. Pas vitit 1992, botimi i veprave të Pjetër Pepës, mirë në vitin 1913, vitin e ndarjes së kufijve. osmane si një tjetërsim të karakterit europian të popullit Vjosa etj.); me emra lulesh a stinësh (Lule, Vera, At Zef Pëllumbit, Lek Pervizit etj., ku përshkruheshin 2. Ecuria drejt europianizimit të Shqipërisë e shqiptar, prandaj ai mendonte se për të arritur çlirimin Manushaqe etj.); me emra kafshësh a shpendësh (Luan, përndjekjet, torturat dhe vuajtjet e klerikëve, sidomos drejtuar prej Mbretit Zog do të kishte qenë më e kombëtar duhej kryer së pari afrimi shpirtëror me Dash, Skifter, Pëllumb, Petrit etj.), si dhe me emra të të atyre katolikë gjatë regjimit komunist, e forcuan më fuqishme dhe më rezultative. Europën e krishterë. Me fjalë të tjera ai sugjeronte një tjerë që s’kanë lidhje me Kuranin e besimin mysliman tej respektin dhe dashurinë ndaj fesë së krishtere. 3. Diktatura shqiptare do të kishte qenë më evoluim të mendësisë fetare, shkëputje prej mendësisë si Drita, Dritan, Dritëro, Liri etj. 7. Shkrimtari i talentuar shqiptar, Ismail Kadare, tolerante dhe shkërmoqja e diktaturës do të kishte myslimane përmes konvertimit në fenë e të parëve, në 2. Ahmet Zogu, mbas marrjes së pushtetit, në vitin edhe pse ishte ateist për nga bindjet fetare, u bëri qenë e shoqëruar me pendesë e katarsis, ndoshta si fenë e krishterë, në fenë e përbashkët të shqiptarëve me 1925, aprovoi si kalendar zyrtar të shtetit shqiptar thirrje shqiptarëve në vitet 1993-‘94, pikërisht që nga në Poloni. kontinentin mëmë të kohës së para pushtimit osman. kalendarin europian dhe jo atë mysliman; vendosi Franca, prej ku u kishte bërë të njëjtën thirrje gati 4. Shumë të rinj e të reja që sot nuk ushqejnë asnjë Pra, sipas tij, shteti i pavarur shqiptar duhej të ishte heqjen e ferexhesë dhe hapi vende pune për gra, dha një qind vjet më parë Faik Konica, që të ktheheshin ndjenjë pozitive për edukatën fetare dhe mburren që i njëjtë për nga përkatësia fetare me shtetin e Gjergj shumë bursa studimi për të rinj e të reja në vendet në fenë e të parëve, duke u pagëzuar si të krishterë nuk shkojnë as në xhami e as në kishë, do të kishin Kastriot Skënderbeut. Tërthorazi kuptohet se ai e lidhte e Europës Perëndimore etj. Këto masa tregojnë për katolikë. Kësaj thirrjeje në kushtet e reja iu përgjigjën marrë një edukatë të mirë fetare dhe do të kishin procesin e çlirimit kombëtar nga zgjedha osmane edhe synimet e tij proeuropiane dhe jo promyslimane mjaft intelektualë dhe njerëz të thjeshtë në Shqipëri, ndihmuar në forcimin e karakterit kombëtar të kishës me një proces katarsi të pjesës myslimane të popullit aziatike, synime që u bënë edhe më të dukshme kur Kosovë e Maqedoni. shqiptare ortodokse, që po merr ngjyra greke dhe të tonë, e cila duhej të pendohej për braktisjen që i kishte ai u martua me një bijë të krishtere hungareze të një 8. Intelektuali dhe udhëheqësi i shquar i popullit xhamisë shqiptare që po merr ngjyra arabe, ngjyra që bërë fesë së të parëve nën trysninë e rrethanave gjatë familjeje kontësh dhe jo me ndonjë bijë të mbretërve shqiptar të Kosovës, dr. Ibrahim Rugova, gjeti një ato nuk i kanë pasur më parë. pushtuesit osman. Në rikrishterizimin e shqiptarëve a sheikëve të pasur të botës myslimane. Kjo martesë nga nxitjet dhe frymëzimet kryesore për pavarësinë e 5. Udhëheqësit e tranzicionit nga të dyja palët do myslimanë ky rilindës shihte një nga faktorët kryesorë e Mbretit të shqiptarëve me një grua të krishtere Kosovës te jeta dhe vepra e priftit katolik Pjetër Bogdani të kishin pasur një edukatë më qytetare dhe nuk do të për forcimin e unitetit kombëtar të kombit tonë. Ndasia europiane nuk erdhi nga shkollimi i tij në shkolla dhe në bëmat e mirësisë së Nënë Terezës. luftonin aq egërsisht midis tyre për pushtet, por do të fetare e popullit shqiptar në të krishterë e myslimanë, e katolike dhe as duhet kuptuar si përbuzje ndaj fesë së 9. Sot, mjaft të rinj e të reja, që shkojnë për të kishin luftuar për demokratizimin e jetës, për rritjen krijuar gjatë pushtimit osman, sipas tij, nuk i shërbente prindërve të tij. Martesa e Mbretit Zog tregon se ai e punuar a studiuar në vendet e krishtera të Europës e mirëqenies së popullit dhe do të ishin ata që do ta unitetit, por përçarjes kombëtare, pra vonimit të sakrifikoi besimin mysliman për hir të një ardhmënie ose Amerikës, po pagëzohen si të krishterë, ndoshta të kishin paraprirë e shpejtuar procesin e europianizimit proceseve çlirimtare. Këtë mendim e ka shprehur dhe më të mirë europiane të popullit të tij. Martesa e detyruar nga rrethanat konkrete, por ndoshta edhe nga të shqiptarëve. atdhetari Mustafa Merlika disa dekada më vonë. Veçse Mbretit Zog me konteshën Geraldinë dëshmon se për bindjet e reja fetare që përvetësojnë aty. Ky fenomen 6. Intelektualë të shquar si I. Kadare e I. Rugova, nuk duhet të pohojmë se ky mendim i Faikut dhe pagëzimi i sa i përket kahut që duhej t’i jepte shtetit të tij drejt po shtrihet sidomos te fëmijët që lindin në ato vende. do të kishin bërë vetëm deklarata për rikrishterizimin tij në i krishterë në vitin 1895, ndonëse ishin vizionare, Lindjes apo drejt Perëndimit, kishte mendësi prej Mesa duket, prindërit dëshirojnë që fëmijët e tyre në tonë, por do të ishin pagëzuar vetë me fëmijët e tyre. ishin të parakohshme. prijësi. Si prijës ai kuptoi se interesat e atdheut e të këto vende të mos jenë të ndryshëm për nga formimi 7. Shqiptarët, të cilët kanë qenë e janë tolerantë ndaj Jo rastësisht mendimin dhe veprimin e Faikut nuk popullit kërkonin që ai të kryente një proces të kundërt kulturor e fetar në krahasim me fëmijët vendas. Ky besimit fetar, po ta kishin dëgjuar Faik Konicën, do ta e vlerësuan si duhej dhe nuk i dhanë rëndësi konsuj me procesin që kishin kryer stërgjyshërit e tij. Ashtu proces, me thënë të vërtetën, ndikon në asimilimin e kishin përqafuar më shpejt e më masivisht procesin e të ndryshëm të shteteve europiane që punonin për si shumica e shqiptarëve, stërgjyshërit e Ahmet Zogut, shpejtë të shqiptarëve të diasporës së sotme, prandaj ndërrimit të besimit fetar për një ardhmëri më të mirë krijimin e politikës së të ardhmes në kryeqendrat e të detyruar nga rrethanat, kishin sakrifikuar besimin e prindërit, si dhe shteti shqiptar duhet të ndihmojnë që kombëtare europiane. vilajeteve shqiptare të Perandorisë Osmane. Për çudinë krishterë e ishin konvertuar në myslimanë jo vetëm për fëmijët e diasporës sonë të re ta mësojnë gjuhën shqipe 8. Përqafimi i sinqertë i krishterimit do ta ndihmonte tonë as atdhetarët shqiptarë nuk i kushtuan vëmendje. lehtësim të zgjedhës osmane, por dhe për të mbrojtur me të folur e me të shkruar, të mësojnë historinë dhe popullin shqiptar të çlirohej nga disa ndjenja të Luigj Gurakuqi tha: katolikët shqiptarë nuk fituan qenësinë e tyre shqiptare nga presionet asimiluese të kulturën shqiptare. tepruara egoizmi e kapadaillëku dhe do ta kishte ndonjë gjë të madhe nga pagëzimi i Faik Konicës. kishës ortodokse serbe e asaj greke. Në kushtet e reja, 10. Sa më shumë kulturohen shqiptarët, sa më shumë bërë më tolerant e më dashamirës ndaj njëri-tjetrit. Si Madje as studiuesit e Konicës të para vitit 1944 e ata Mbreti Zog i dha familjes së tij një kah drejt botës së shtetet ku ata jetojnë (Shqipëria, Kosova e Maqedonia) përfundim mund të themi se ndërrimi i fesë nuk i ka të mbas vitit 1992 nuk e vlerësuan këtë mendim e krishterë. Bijtë e vet ai i pagëzoi me emra të krishterë, u afrohen Europës e Amerikës; sa më shumë vajzat armiqësuar shqiptarët midis tyre dhe nuk i armiqëson veprim të tij. Pamundësinë e realizimit të këtij hapi të kurse fëmijët e djemve të tij mendojnë e jetojnë sot si shqiptare pëlqejnë të vishen me minifunde e dekolte; as sot. Armiqësinë fetare ndër shqiptarët e nxisin vetëm madh psikologjik të popullit shqiptar e tregoi dështimi të krishterë. Ky kah që po i jepte Mbreti ynë Shqipërisë sa më shumë ato marrin pjesë në jetën shoqërore, disa qarqe të huaja shoviniste ose fondamentaliste, që i përpjekjeve të këtij rilindësi për ta kthyer pagëzimin drejt Europës së krishtere, po të mos kishte ndodhur kulturore, politike të vendit, aq më shumë ato dhe nuk ia kanë dashur e nuk ia duan të mirën kombit e vet në një lëvizje të mbarë intelektualëve shqiptarë Lufta e Dytë Botërore, do të kishte ndikuar për një bashkë me to e gjithë shoqëria, i largohet mendësisë tonë, por përpiqen ta kthejnë atë në mish për top. myslimanë. Pas pagëzimit, Faiku i propozoi mikut të largim të ngadalshëm e pa dhunë të shumë të rinjve myslimane… Sot shqiptarët mund të marrin një qytetari të dytë, atë tij të ngushtë, Murat bej Toptanit, të pagëzohej edhe shqiptarë nga myslimanizmi. Shkurt mund të themi se shumica e popullit amerikane, greke, italiane, gjermane, kanadeze etj., ai e të dy së bashku të nxisnin miq e shokë të tjerë për 3. Gjatë regjimit komunist, propaganda antifetare shqiptar gjatë kohës së sundimit osman, e ndikuar sipas vendit ku jetojnë, por nuk duhet të ndërrojnë t’u pagëzuar dhe ata. Mirëpo Murati iu përgjigj se nuk dhe procesi i dhunshëm i luftës kundër besimeve fetare, prej mendësisë sunduese myslimane dhe presioneve përkatësinë kombëtare, pasi ky ndërrim ka pasoja mund ta bënte një hap të tillë, pasi vëllezërit Frashëri, ndikoi për dobësimin e besimit fetar te shqiptarët, asimiluese të kishës greke e asaj serbe, u detyrua të shumë të rënda, që shpejt a vonë i shpie në armiqësi te të cilët ai ishte dhëndër, do ta dëbonin nga shtëpia. por ky proces solli dëme më të mëdha te besimtarët ndërronte besimin nga i krishterë në mysliman. Në me bashkëkombësit e vet. Bujar ky eshte materiali per faqen 10,11,12,13 dhe te lutem cdo faqe mund te shoqerohet me kete fraz

Te “Rrenjet”, per cdo autor eshte nder te botoje

materialin e pare perL’anniversario keto faqe mund ta heqesh ky eshte mi sakt cdo foto ka mesazhin e vete. te faleminderit Anno 10 n.3 Luglio 2012 pagina 10

L’anniversario del giornale “Le Radici” Te “Rrënjët”, për çdo autor është nder të botojë Te “Rrënjët”, për çdo autor është nder të botojë Te “Rrenjet”, per cdo autor eshte nder te botoje 10 vjet L’anniversario del giornale “Le Radici” L’anniversario del giornale “Le Radici”

Il mensile di attualità e cultu- 10 vjet ra italo-albanese “Rrenjet – Ra- dici” compie dieci anni! Per un mensile bilingue, e per di più “Radici” una decade “in terra straniera”, è davvero un bellissimo record. Ha reso un ottimo servizio alla Nazione d’origine, l’Albania, e ai suoi figli al servizio della cultura che per vari motivi hanno dovu- to trasferirsi in Italia. Il mensile “Radici” rispolvera avvenimenti e della storia… storici e gloriosi del passato del “Paese delle Aquile” e anche la

(Continua dal pagine 1) cronaca d’attualità. II nderuarnderuar Hasan Hasan Aliaj, Aliaj, pershendetje! pershendetje! Mora nje mesazh te shkurter nga Ju dhe faleminderit per ftesen e bashkepunimit! Il giornale “Radici” con cautela è entrato in ogni porta albanese Il direttore editoriale Hasan MoraUne nje hapa mesazh nga Internetite shkurter disa gazetanga Ju "Rrenjet",dhe qe keni publikuar. Prandaj, ju pergezoj per tematiken qe trajtoni dhe Aliaj, albanese “puro sangue”, shkrimet e botuara. Do te perpiqem te afrohem me natyren e gazetes suaj, me ndonje shkrim qe do t’u dergoj.. Mbetemi fuori e dentro i confini dell’Albania. Essi, ci hanno aperto non solo Il direttore editoriale Hasan Aliaj, albanese faleminderit“purone sangue”, lidhje cone perju non uroj ftesenpochi gjitha sacrifici ete bashkepunimit!mirat, e tanta familjarisht. con noncaparbietà pochi (tipica sacrifici albanese) e tanta innata ca nel- suo dna, Uneè riuscito hapa a coinvolgerenga Interneti professori disa e studiosigazeta “Rren- le porte ma anche i loro cuori e hanno espresso il loro desiderio parbietà (tipica albanese) innata nel suo dna, è riuscito a coinvolgered’elevato calibro, professori nonché giovanie studiosi molto promettenti. Questo mensile merita di proseguire il suo cammino in piena fedeltà agli intenti originari, perjet”, conferireProf.as.Dr.. qe forza,keni coraggio publikuar. Murat e dignitoso Gecaj, Prandaj, orgoglioTirane ju perge- di interesse e collaborazione. Sono tantissimi i nostri collaboratori d’elevato calibro, nonché giovani molto promettenti. Questo mensileagli emigranti merita albanesi di proseguireche vivono in Italia il e nel resto d’Europa. Auguri ad Hasan e ai suoi bravi zoj per tematiken qe trajtoni dhe shkrimet che lavorano e abitano in ogni parte dell’Albania e del mondo. Ho suo cammino in piena fedeltà agli intenti originari, per conferirecollaboratori. forza, coraggio e dignitoso e botuara. Do te perpiqem te afrohem me orgoglio agli emigranti albanesi che vivono in Italia e nel resto d’Europa. Auguri ad Hasan un grande piacere nel presentarli dato che la loro collaborazione natyren e gazetes suaj, me ndonje shkrim e ai suoi bravi collaboratori. non solo è stata preziosa e qualificata al servizio delle origini e dellaIl mensile di attualità e cultura italo-albanese “Rrenjet – Radici” compie dieci anni! Per un + archimandritaqe doI nderuar t’u Hasandergoj.. Emiliano Aliaj, pershendetje! Mbetemi Fabbricatore Mora njene mesazh lidhje te shkurter e ju nga Ju dhe faleminderit per ftesen e bashkepunimit! mensile bilingue, e per di più “in terra straniera”, è davvero un bellissimo record.+ archimandrita Ha reso un Emiliano Fabbricatore Une hapa nga Interneti disa gazeta "Rrenjet", qe keni publikuar. Prandaj, ju pergezoj per tematiken qe trajtoni dhe provenienza del nostro antichissimo popolo ma altresì al servizio urojshkrimet gjithaEgumeno e botuara. te mirat, Do teEsarca perpiqem familjarisht. teOrdinario afrohem me natyren e gazetes suaj, me ndonje shkrim qe do t’u dergoj.. Mbetemi ottimo servizio alla Nazione d’origine, l’Albania, e ai suoi figli che per vari motivi hanno dovutoEgumeno Esarca Ordinario AbbazianeProf.as.Dr.. lidhje di e juS. uroj Mari gjitha tea Muratmirat,di Grottaferrata familjarisht. Gecaj, Tirane dell’arte, dell’archeologia, etnografia, cultura, della storia trasferirsi di qual in - Italia. Il mensile “Radici” rispolvera avvenimenti storici e gloriosi delAbbazia passato deldi S. Maria di Grottaferrata Prof.as.Dr.. Murat Gecaj, Tirane siasi bellezza albanese, senza fini tendenziosi e deformi, con“Paese realtà delle Aquile” e anche la cronaca d’attualità. Caro Hasan, innanzitutto ti ringrazio per avermi inviato il tuo giornale che ho letto con e sentimenti patriottici. La lista degli autori albanesi è lunga perciò molta attenzione. Ti faccio i miei complimenti per il modo in rimane difficile menzionare tutti in queste poche righe di ringrazia- cui tratti gli argomenti di interesse culturale in maniera molto dallëndyshe e bardhë, ajo fluturon me fletët e saj të shtypura drejt atdheut të saj dhe në të tjera kontinente për të shpëndarë mesazhe mento: Arsim Spahiu, Andrea Llukani, Arjan Kallco, Aleko Likaj, approfondita, ma sempre comunque di facile apprendimento kulturore për shqiptarët. Dhe ky udhëtim i saj prej kaq vitesh vijon të mbetet perfekt. Botuesi i saj është një krijues fjalë pakë, që nuk Adriatik Alimadhi, Agim Bacelli, Aida Dismondy, Albana Lifschin, anche per coloro i quali non hanno molta dimistichezza con kërkon të duket, por që me përkushtim e bënë këtë punë me mirë se mund ta bëjnë ato dhjetëra gazeta në Shqipëri. Auron Tare, Bajram Kosumi, Baki Ymeri, Bardhyl Selimi, Dalan la materia. E’ evidente oramai che i nostri Paesi, Italia e Al- Faleminderit Hasan për këtë punë në shërbim të kombit! bania, hanno sin dal passato radici in comune; tu nel giornale Luzaj, Elida Bucpapaj, Eva Brinja, Faruk Myrtaj, Fation Pajo, Ilirja- ne evidenzi i particolari con maestria e capacità di narrazione GEZIM LLOJDIA na Sulkuqi, Ilirjan Gjika, Iliaz Bobaj, Gezim Llojdia, Gezim Alpion, risaltando la similitudine tra i due popoli che da molti anni Kozeta Zylo, Kujtim Morina, Kolec Traboini, Luan Cipi, Leke Per- convivono in una integrandosi totale. Il popolo Albanese deve vizi, Moikom Zeqo, Murat Gecaj Namik Selmani, Naum Prifti, Nebi essere fiero di te perchè seppur oramai da tanti anni in Italia,I nderuari z. Kryeredaktor, Agolli, Paul Tedeschini, Piro Loli, Reshat Kripa, Sabile Bashaj, Sai- continui con il tuo giornale a servirli, facendo conoscere loro Mësova se këto ditë është përvjetori i gazetës "Rrënjët" dhe përfitoj nga mir Lolja, Selman Meziu, Sitki Cerekja, Skender Hushi, Spiro Gji- (e anche noi) le radici e diffondendo con sensibilità cultura;i nderuari Staf, të nderuar lexues, nello stesso tempo, parli loro anche delle bellezze e del modorasti që t'i uroj asaj edhe mijëra 10 vjeçarë të tjerë. Në fakt, vetë emri është një simbol i madh për të kondi, Stefan Kume, Sulejman Mato, Thoma Simaku, Vasil Qesari, gjithë shqiptarët kudo që jetojnë, pasi në këto kohë të vështira krizash ekonomike dhe financiare, ka një di vivere del nostro paese che fortunatamente da anni essi apprezzano.Caro Hasan, innanzitutto ti ringrazio per avermi inviato il tuo giornale che ho letto con molta attenzione. Ti faccio i miei krizë qëcomplimenti është edhe per il modo më in e cui rrezikshme tratti gli argomenti dhe di interesse me pasoja culturale in tepër maniera moltonegative, approfondita, kriza ma sempre e identitetit. Ky përvjetor Vepror Hasani, Vitore Stefa Leka, Visar Zhiti, Ylli Polovina ecc … comunque di facileTanti apprendimento cari anche Auguri per coloro i quali non hanno molta dimistichezza con la materia. E' evidente përkon oramaime njëche i nostritjetër Paesi, përvjetor Italia e Albania, të hanno lavdishëm sin dal passato në radici historinëI in dashurcomune; tu enel Shqipërisë, mikugiornale ne evidenzi i te në i gjtheveparticolari këtë mënyrë dhe të gjithë së bashku Altretanto lunga è anche la lista degli autori stranieri, che no- con maestria e capacitàFilippo di narrazione Tiberia risaltando la similitudine tra i due popoli che da molti anni convivono in una i kremtojmë me qëllim që asnjë e kaluar të mos mbetet jetime, e panjohur apo e nënvleftësuar nga integrandosi totale. Il popolo Albanese deve essere fiero di te perchèimi seppur Hasan. oramai da tanti anni in Italia, continui con il nostante la loro nazionalità hanno dato un grande contributo alla I nderuari z. Kryeredaktor,brezat qëtuo giornale do të a servirli,vijnë. facendo Ju uroj conoscere nga loro zemra: (e anche noi) Gëzuar le radiciMoraI edashur tëdiffondendo dy miku rregullisht përvjetorët i tecon gjtheve sensibilità dhe imi letratcultura; dhe Hasan. nello shpresoj ku stesso reflektohet që gjithmonë në faqet e I nderuari z. Kryeredaktor, tempo, parli loro anche delle bellezze e del modo di vivere del Mora nostro rregullisht paese letrat che fortunatamenteku reflektohet respekti da anni dhe essi dashuria, gezimi dhe patriotizmi, thjeshtesia dhe bukuria e mendimit, storia e alla cultura del nostro popolo. Al loro rispetto io rispondo saja të apprezzano.ndriçojnë traditat më të bukura shqiptare.qe burojne nga nje mendje dhe zemer e paster, qe rrjedh nga nje dere e sojme. Qellimet e larta kerkojne sakrifica te i nderuari Staf, të nderuar lexues, Mësova se këto ditë respektirenda, qe dhe ti po i jetondashuria, dhe ne vend gezimi te huaj. dhe patrio- con altrettanto rispetto pronunciandoli in questo saluto di ringra- është Mësovapërvjetori se i gazetëskëto ditë “Rrënjët” ështëTanti përvjetori caridhe Auguri përfitoj i gazetës nga rasti "Rrënjët" që dhetizmi, përfitoj thjeshtesia nga dhe bukuria e men- i nderuari Staf, të nderuar lexues, Me respekt Arjan Kallço t’i uroj asaj edhe mijëra 10 vjeçarë të tjerë. Në fakt, vetë - I Dashur Hasan. ziamento: : Genaro Francione, Maria Teresa Carnevali, Francesco rasti që t'i uroj asaj edhe mijëra 10 vjeçarë të tjerë. Në Filippofakt, Tiberia vetë emri është një simbol dimit,i madhMeI dashur kane qe për ardhur burojnemiku tëshume i urimete gjtheve nga miq, nje shokedhe mendjedhe imi te panjohur.Hasan. dhe Te gjithe i falenderoj dhe perlulem para respektit te tyre. emri është një simbol i madh për të gjithë shqiptarët kudo Ty te vecova dhe po te shkruaj nja dy fjali me teper.Ti dhe ata qe bejne keto pune kini nje status te larte nderi. T’i Altimari, Giuseppe Chimisso, Giacomo Mazzocchi, Domenico Mim- gjithë shqiptarët kudo që jetojnë, pasi në këto kohë të vështira krizash ekonomike dhe financiare,zemerMora e paster,rregullisht ka një qe letrat rrjedh ku reflektohet nga nje dere respekti e dhe dashuria, gezimi dhe patriotizmi, thjeshtesia dhe bukuria e mendimit, që jetojnë, pasi në këto kohë të vështira krizash ekonomike sojme.qe Qellimetburojne nga e larta nje mendje kerkojne dhe zemersakrifica e paster, qe rrjedh nga nje dere e sojme. Qellimet e larta kerkojne sakrifica te mo (Bari), Gaetano Passarelli, Franco D’Angelis, Joe DioGuardi, krizë që është edhe më e rrezikshmedhe financiare, dhe kame një pasoja krizë qëtepër është negative, edhe më kriza e rrezikshme e identitetit. Kyte përvjetorrenda,renda, qeqe ti tipo po i jeton i jeton dhe nedhe vend ne te vendhuaj. Calogero Raviotta, Franco Campegiani, Dr. Giovanni Armillota, përkon me një tjetër përvjetor të lavdishëm në historinë e Shqipërisë, në këtë mënyrë të gjithë së bashku dhe me pasoja tepër negative, kriza e identitetit. Ky përvjetor te huaj. i kremtojmë me qëllim që asnjë e kaluar të mos mbetet jetime, e panjohur apo e nënvleftësuar nga Diego Minuti, György Réti, Corrina Manara, Giampaolo Petrosino përkon me një tjetër përvjetor të lavdishëm në historinë e - I Dashur Hasan. ecc, ma un ringraziamento speziale va ad un caro amico Massimo brezat që do të vijnë. Ju urojShqipërisë, nga zemra: në këtë Gëzuar mënyrë të dytë përvjetorëtgjithë së bashku dhe ishpresoj kremtojmë që gjithmonë-Me I nëDashurkane faqet ardhur eHasan. shume urime nga miq, shoke dhe te panjohur. Te gjithe i falenderoj dhe perlulem para respektit te tyre. Ty te vecova dhe po te shkruaj nja dy fjali me teper.Ti dhe ata qe bejne keto pune kini nje status te larte nderi. T’i Marciano che ci ha accompagnato in tutto questo tempo e continue- saja të ndriçojnë traditat mëme të qëllim bukura që asnjëshqiptare. e kaluar të mos mbetet jetime, e panjohur Me kane ardhur shume urime nga apo e nënvleftësuar nga brezat që do të vijnë. Ju uroj nga miq, shoke dhe te panjohur. Te gjithe i rà ancora. Me respekt Arjan Kallço zemra: Gëzuar të dy përvjetorët dhe shpresoj që gjithmonë falenderoj dhe perlulem para respektit te Il giornale “Radici” in tutto questo tempo e con tutti i suoi gene- në faqet e saja të ndriçojnë traditat më të bukura shqiptare. tyre. Ty te vecova dhe po te shkruaj nja rosi collaboratori, mossi da sentimenti patriottici e non di guada-I nderuari z. Kryeredaktor, Me respekt Arjan Kallço dy fjali me teper.Ti dhe ata qe bejne keto pune kini nje status te larte nderi. T’i gno, ha seguito la linea della buonsenso, nel rispetto della propria firma arrivando ad una partecipazione in modo civico e soprattuttoi nderuari Staf, të nderuar lexues,Prej Mësova 10 vjetësh se publicisti këto Hasanditë ështëAliaj sjell përvjetori nje gazete, e i gazetëssherbesh "Rrënjët" Atdheut, gjuhes dhe se përfitoj memes, larg nga di successo. Siamo orgogliosi del fatto che il servizio ha lasciato un cila bashkon te gjithë krijuesitPershendetje shqiptare. mik i mire! Ndryshe nga ga- tij eshte sa patriotike, aq e ndershme dhe rasti që t'i uroj asaj edhe mijërazetat e tjera 10 dhevjeçarë forumet Jutë on-linefaleminderit tjerë. gazeta perNë kontributin“Rrënjët” fakt, vetëtuj, po duke bene emri me bere është edhekrenare, mu një pjese sa simbolrrallete Revistes njerezve ituj. madh Ju u Faleminderit bie kypër fat. të per respektin.t impressione positiva in tutti i nostri lettori. Proprio di questo servi-gjithë shqiptarët kudo që jetojnë,një histori pasi te vërtete në këtoteMhill publicistikes kohëVelaj të shqiptare. vështira “Rrënjët” krizash ekonomikeJu hyni ne dhehistori. financiare, ka një zio, gratuito e raro nel mondo mediatico albanese, i nostri pionieri botohet ne Romë dhe ështëStamford mundi e djersa e punës së këtij Te pergezoj per kete sakrifice, pune, di civiltà devono essere felici perché questo e un atto di grandekrizë që është edhe më e rrezikshmekrijuesi, që me dhe financat me pasoja tepër negative, krizamund e identitetit. e djerse, trimeri, Ky përvjetor guxim dhe das - responsabilità umana a favore della questione nazionale. përkon me një tjetër përvjetore tij bënëtë lavdishëm të mundur që në historinë e Shqipërisë, në huri.këtë mënyrë të gjithë së bashku Il giornale “Radici” è “chiacchierato” positivamente in tutti i kremtojmë me qëllim që asnjëkjo gazetë e kaluare fjalës së të lirë mos mbetet jetime, e panjohur apo e nënvleftësuarSinqerisht nga të bëhet gazeta e gjitha Dalan Luzaj. continenti. Gli albanesi, venuti a conoscenza di esso diventano istin-brezat që do të vijnë. Ju urojshqiptare, nga zemra: të përshkojë Gëzuar të dy përvjetorët dhe shpresoj që gjithmonë në faqet e tivamente dei messaggeri mandandolo in ogni parte del mondo, qindra dhe mijëra km Te falenderoj dhe te perqafoj, qe saja të ndriçojnë traditat më të bukura shqiptare. ovunque ci sono albanesi. C’è qualcosa di più bello di questo?! Pershendetje mik i mire! udhëtim nga Roma për mban ndezur kete pishtar te fuqishem! Ju faleminderit per kon- në shumë destinacione Njerezit rendin drejte parase,Ti rend Certamente sì! Me respektPershendetje Arjan Kallçomik i mire! Jutributin faleminderit tuj, duke per mekontributin bere tuj,ku duke jetojnë me bere dhe edhe banojnë mu pjese te Revistes tuj. Ju Faleminderit per respektin.tdrejte sakrifices, dashurise, patriotizmit, Il giornale “Radici”, partendo da questi presupposti e dai tra- shqiptarët. Si një dallën- mallit dhe kultures. guardi raggiunti, esprime il suo infinito e grande desiderio, che le Mhilledhe Velajmu pjese te Revistes Gazeten e mora dhe me pelqeu. " Rrenjet " eshte nga gazetat me interesante te diaspores. U pergezoj per kete. Si Stamfordtuj. Ju Faleminderit per dyshe e bardhë, ajo flu- Sikur te kishim nga nje Hasan ne cdo nostre radici vengano annaffiate da tutti noi distaccandoci da con- dallëndyshe e bardhë, ajo fluturon me fletët e saj të shtypura drejt atdheutturon të saj dhe menë të tjera fletët kontinente e për saj të shpëndarë të mesazhe gazetar i vjeter me behetshtet qejfi te Europes qe ne dokushte e kishim kurbeti, ndricuar dh dhee i vetem beni perpjekje te mbani denjesisht nje dritare per kulturore për respektin.t shqiptarët. Dhe ky udhëtim i saj prej kaq vitesh vijon të mbetet perfekt. Botuesi i saj është një krijues fjalë pakë, që nuk vinzioni politiche e religiose per essere più forti e sane, in modo da kërkon të duket, por që me përkushtim e bënë këtë punë me mirë se mundshtypura ta bëjnë ato dhjetëra drejt gazeta atdheutnë Shqipëri. të emigrantet, kudo qe ndodhen.do ta ndalnim ne nje mase te madhe asi- Faleminderit Hasan për këtë punë në shërbimMhill të kombit! Velaj GEZIM LLOJDIA saj dhe në të tjera kontinente për të shpëndarë mesazhe milimin. non essere deformate, distrutte o deviate. Il motto rimane sempre Stamford Prej 10 vjetësh publicisti Hasan Aliaj sjell nje gazete, e cila bashkon te gjithë krijuesit shqiptare. Ndryshe nga gazetat e tjera dhe quello: annaffiamo le nostre radici con amore, sentimento e nuovo kulturore për shqiptarët.forumet Dhe on-line ky udhëtim gazeta “Rrënjët” i saj prej po bene kaq një histori te vërteteTe pacim, te publicistikes shtepia shqiptare.dhe gjithe “Rrënjët” miqte, botohetqe ne Romë dhe është vitesh vijon të mbetet perfekt.mundi e Botuesidjersa eMiqesisht punës i saj sëështë këtij njëkrijuesi, krijuesAlekua që me financat ke e beretij bënë neper të mundur Bote! që kjo gazetë e fjalës së lirë të bëhet gazeta e gjitha spirito nazionalistico, così come abbiamo fatto in questi dieci anni. fjalë pakë, që nuk kërkonshqiptare, të duket, të përshkojë por që qindra me dhepërkushtim mijëra km udhëtim nga Roma për në shumë destinacione kuVllazerisht jetojnë dhe banojnë shqiptarët. Si një L’anniversario del giornale “Radici” ha un privilegio storico, e bënë këtë punë me mirë se mund ta bëjnë ato dhjetëra dalani coincide con il giubileo dei Cent’anni dell’Indipendenza. Nelle pa- gazeta në Shqipëri. gine del nostro giornale, ormai aumentato di numero e di tiraggio Faleminderit Hasan për këtë punë në shërbim të kombit! abbiamo avviato la rubrica per i Cento Anni dell’Indipendenza. GEZIM LLOJDIA Calorosi saluti che arrivano da tutti i collaboratori sono veramente incoraggianti. Loro dicono: “il giornale “Radici” è una produzione I nderuari Z. Hasan, u befa- individuale, la mente e le idee di Hasan, ma che ora appartengono sova kendshem, kur aq shpejte a tutti gli albanesi”. Essa oramai e di tutti noi, ed è il nostro do- e mora porosine tuaj, ne saje vere dare il proprio contributo per l’arricchimento e lo sviluppo Gazeten e mora dhe te mirekuptimit dhe te kujdesit Prej 10 vjetësh publicisti Hasan Aliajte Z.sjell Llojda nje gazete, dhe etuajit. cila bashkon Me keni te gjithë krijuesit shqiptare. Ndryshe nga gazetat e tjera dhe di questa tavola rotonda, dove c’è posto per tutti. Capitosi questo forumetme pelqeu. on-line “ gazeta Rrenjet “Rrënjët” “ po bene një histori te vërtete te publicistikes shqiptare. “Rrënjët” botohet ne Romë dhe është eshte nga gazetat me in- nderuar, prandaj perhere qofs- punto di vista il giornale “Radici” realizzerà la sua missione storica.Pershendetje mundi e djersa mik e ipunës mire! së këtij krijuesi, që me financat e tij bënë të mundur që kjo gazetë e fjalës së lirë të bëhet gazeta e gjitha shqiptare,teresante të te përshkojë diaspores. qindra U dhe mijërahi te nderuarkm udhëtim edhe nga Ju.Roma Ju për falem në shumë destinacione ku jetojnë dhe banojnë shqiptarët. Si një Pensiamo di incamminarci per la giusta via proseguendo il pensie- nderit per kopjen qe ma keni Ju faleminderitpergezoj per per kete. kontributin Si gaze- tuj, duke me bere edhe mu pjese te Revistes tuj. Ju Faleminderit per respektin.t ro dei nostri rinascimentali sulla questione nazionale. E’ il nostroMhill tarVelaj i vjeter me behet qejfi derguar Ju. Tani e kam me te Gazeten e mora dhe me pelqeu. " Rrenjet " eshte nga gazetat meqarte interesante misionin te diaspores. U tuaj.pergezoj T’per kete. ju Si them Il saper raccontare la storia coniugata dovere non spegnere quella fiamma ormai accesa dedicandoci conStamford gazetar i vjeterqe neme behet kushte qejfi qe kurbeti,ne kushte kurbeti, dhe dhe i vetem beni perpjekje te mbani denjesisht nje dritare per emigrantet,i kudo vetem qe ndodhen. beni perpjekje te te drejten, u habita kur pashe aq con la vita corrente, è un’unicità di “Ra- devozione e fatti storici veri. Se riusciamo in questo intento nobile dici” da conservare, ben oltre i 10 anni Miqesishtmbani Alekua denjesisht nje dri- shume tema e materiale ne revi- Il saper raccontare la storia coniugata con la vita corrente, è un’unicità di “Radici” da conservare, ben oltre i 10 anni appena sicuramente saremmo orgogliosi di fronte alla nazione, alla storia appena compiuti ! tare per emigrantet, kudo sten e atij numri. Ju lumte, per punen qe beni! Pershendet- ai nostri antenati e alle prossime generazioni. je te ngrohta vellazerore. compiuti ! Ciao qe ndodhen. I nderuari Z. Hasan, u befasova kendshem, kur aq shpejte e mora porosine tuaj, ne saje te mirekuptimit dhe te kujdesit te Hasan Aliaj Me respekt, Zenun Rexhepi Ciao Everardo Serafini Miqesisht Alekua Z. Llojda dhe tuajit. Me keni nderuar, prandaj perhere qofshi te nderuar edhe Ju. Ju falem nderit per kopjen qe ma keni derguar Ju. Tani e kam me teEverardo qarte misionin Serafini tuaj. T' ju them te drejten, u habita kur pashe aq shume tema e materiale ne revisten e atij numri. Ju lumte, per punen qe beni! Pershendetje te ngrohta vellazerore. Me respekt, Zenun Rexhepi

I nderuari Z. Hasan, u befasova kendshem, kur aq shpejte e mora porosine tuaj, ne saje te mirekuptimit dhe te kujdesit te Z. Llojda dhe tuajit. Me keni nderuar, prandaj perhere qofshi te nderuar edhe Ju. Ju falem nderit per kopjen qe ma keni derguar Ju. Tani e kam me te qarte misionin tuaj. T' ju them te drejten, u habita kur pashe aq shume tema e materiale ne revisten e atij numri. Ju lumte, per punen qe beni! Pershendetje te ngrohta vellazerore. Me respekt, Zenun Rexhepi

Prej 10 vjetësh publicisti Hasan Aliaj sjell nje gazete, e cila bashkon te gjithë krijuesit shqiptare. Ndryshe nga gazetat e tjera dhe forumet on-line gazeta “Rrënjët” po bene një histori te vërtete te publicistikes shqiptare. “Rrënjët” botohet ne Romë dhe është mundi e djersa e punës së këtij krijuesi, që me financat e tij bënë të mundur që kjo gazetë e fjalës së lirë të bëhet gazeta e gjitha shqiptare, të përshkojë qindra dhe mijëra km udhëtim nga Roma për në shumë destinacione ku jetojnë dhe banojnë shqiptarët. Si një

I nderuar zoti Hasan Aliaj,

Ju falenderoj per mesazhin dhe konsideraten tuaj per firmen time. E pranoj me kenaqesi botimin e shkrimit tim ne faqet e revistes suaj. Gjithashtu, e pranoj ftesen tuaj per bashkepunim te metejshem. Edhe nje here,faleminderit,me konsideraten time per korrektesen dhe respektin tuaj ndaj te drejtes se firmes se autorit.

Sinqerisht, Vangjush Ziko

Mik i dashur

Po te dergoj disa shkrime qe t’i kesh aty rezerve dhe ne se e sheh te arsyshme t’i botosh.. Me vjen mire qe u mirekuptova me nje mik si ti, eshte vertete nder te kesh nje te tille miku qe i ruan me aq fanatizem vlerat shqiptare dhe autoktonine e ketij populli te vjeter nepermjet gazetes, qe po e mban me forcat e veta pa ndihmen e askujt. pagina 11 Anno 10 n.3 Luglio 2012 L’anniversario

sherbesh Atdheut, gjuhes se memes, larg tij eshte sa patriotike, aq e ndershme dhe krenare, sa rralle njerezve u bie ky fat. Ju hyni ne histori. Te pergezoj per kete sakrifice, pune, mund e djerse, trimeri, guxim dhe dashuri. Sinqerisht Dalan Luzaj. Te falenderoj dhe te perqafoj, qe mban ndezur kete pishtar te fuqishem! Njerezit rendin drejte parase,Ti rend drejte sakrifices, dashurise, patriotizmit, mallit dhe kultures. Te “Rrënjët”, për çdo autor është nder të botojë Te “Rrënjët”, për çdoSikur te kishim nga njeautor Hasan ne cdo shtet te Europes doështë e kishim ndricuar dhe do ta ndalnim nder ne nje mase te madhe të botojë asimilimin. 10 vjet Il saperIl saper raccontare raccontare la storia la storia coniugata coniugata con la convita lacorrente, vita corrente, è un’unicità è un’unicità di “Radici” di “Radici”da conservare, da conservare, benTe pacim,oltre i shtepia10 ben anni oltre dhe appen gjithe i 10a annimiqte, appen qe ke berea neper Bote! compiuti ! Vllazerisht compiuti ! dalani CiaoCiao L’anniversario del giornale “Le Radici” EverardoL’anniversarioEverardo Serafini Serafini del giornale “Le Radici” Pershendetje dhe perqafime 10 vjet Vitorja Da qualche anno sono entrata nel mondo di “RRENJET” – “LE RADI- CI”- Direttore Editoriale Hasan Aliaj. “Le Radici” è un giornale indipendente, divulgatore di mera cultura, che, “Rrënjët” një dekadë come il titolo dice, ha il precipuo sco- po di risalire alle origini dei popoli e della loro storia fino agli avvenimenti në shërbim të kulturës più lontani nel tempo. Il Direttore Edi- toriale studia gli elaborati con scrupolo e pubblica soltanto i più apprezzabili I nderuar zoti Hasan Aliaj, per lèsattezza di documentazione. e historisë… I nderuarJu zoti falenderoj Hasan Aliaj, per mesazhin Un giornale divulgatore di cultura, Idhe nderuar konsideraten zoti Hasan Aliaj, tuaj per fir- una voce libera di apprezzare usi e (Vijon nga faqja 1) Ju falenderoj per mesazhin dhe konsideraten tuaj per firmen time. E pranoj me kenaqesi botimin e shkrimit tim ne faqet Gazeta “Rrenjet” me qetesi e largpamesi ka hyre ne cdo dere shqip- e men revistes time. suaj. E Gjithashtu, pranoj me e pranoj kena ftesen- tuajcostumi per bashkepunim tipici di ogni te metejshem. civiltà, metterne Edhe nje here,faleminderit,me Te pergezoj per gazeten, pasi per sa kam lexuar mund te them qe eshte unike ne ate cfare trajton. konsideratenJuqesi falenderoj botimin time per per e mesazhinkorrektesen shkrimit dhe tim dhe konsideraten nerespektin tuaja tuajndaj confronto perte drejtes firmen gli se time. aspettifirmes E se pranoj piùautorit. peculiari,me kenaqesi botimin e shkrimit tim ne faqet tare, brenda dhe jashte Shqiperise. Ata, na e kane hapur jo vetem efaqet revistes e revistes suaj. suaj. Gjithashtu, Gjithashtu, e pranoj ftesenconfortati tuaj per anche bashkepunim da interventi te metejshem. di storici Edhe nje here,faleminderit,me deren, por edhe zemren dhe kane shprehur deshiren e interesimit Sinqerisht,konsideratene pranoj ftesen time tuaj per korrektesenper bashke dhe- respektindellàntichità tuaj ndaj te contemporaneidrejtes se firmes seo posteautorit.- Vangjush Ziko dhe bashkepunimit.Te shumte i kemi bashkepunetoret qe punojne e punim te metejshem. Edhe nje riori a personaggi e fatti presentati. Te pershendes Valbona Legisi Sinqerisht, Pershendetje dhe perqafime here,faleminderit,me konside- Maria Teresa Carnevali banojne ne cdo treve shqiptare, kudo qe ndodhen neper bote. Kam Vitorja Vangjush Ziko Daqualcheannosonoentratanelmondodi“RRENJET”–“LERADICI”ͲDirettoreEditorialeHasanAliaj.“LeRadici”èungiornale raten time per korrektesen dhe deshire te madhe t’i permend, sepse bashkepunimi i tyre ka qene indipendente,divulgatoredimeracultura,che,comembasiiltitolo kadice,mjafthailprecipuoartikujscopodirisaliretĦrheqalleoriginiĦsdhedeipopoliinteresant,edellaloro qĦishtojnĦvlerĦndheprestigjinJuvedhegazetĦstone.MekonsideratĦtĦ respektin tuaj ndaj te drejtes se storiafinoagliI avvenimentinderuaripiù zotilontani Hasanneltempo. Aliaj!IlDirettoreEditorialestudiaglielaboraticonscrupoloepubblicasoltantojo vetemipiù i vyer e i kualifikuar ne sherbim te origjines e preardhjes firmes se autorit. apprezzabiliperlèsattezzadidocumentazione.Unlarte,giornalemikudivulgatoreiJdiuajcultura, unavoceliberadiapprezzareusiecostumitipici diogniciviltà,Faleminderitmetterneaconfronto qegli measpetti derguatpiùpeculiari, gazetenconfortati anche“Rrenjet”dainterventi dhedistorici ju dellàntichitàuroj contemporaneise kombito tone te lashte, por edhe ne sherbim te artit, arkeologjise,

Sinqerisht, posteriorisukseseapersonaggi nee fattipunenpresentati. tuaj fisnike, qe perhap kulture, identitet, etnografise, kultures, historise, te gjithckaje te bukur shqiptare, pa Vangjush Ziko MariaTeresaCarnevali komunikim te qyteteruar. NamikM.Shehu tendeca e deformime, por me realitet e ndjenje te mirefillte kombe- - Përgëzime për “Rrënjët” tona, shkëlqyer, emocionues- hëm, me kulturë e ndërgjegje kombëtare, me rrënjë té tilla të tare. Lista e autoreve shqiptare eshte e gjate, e kemi te veshtire qe thella edhe frutat patjetër që janë të begata e të shëndetësh- ne kete pershendetje te shkurter e modeste t’i permendim te gjithe: mbasikamjaftartikujtĦrheqĦsdheinteresant,qĦishtojnĦ vlerĦndheme.prestigjinJuvedhegazetĦstone.MekonsideratĦtĦ Arsim Spahiu, Andrea Llukani, Arjan Kallco, Aleko Likaj, Adriatik larte,mikuiJuaj Ju përgëzoj si lexues, si mik. Alimadhi, Agim Bacelli, Aida Dismondy, Albana Lifschin, Auron NamikM.Shehu Urime për gjithçka dhe suksese kudo! Tare, Bajram Kosumi, Baki Ymeri, Bardhyl Selimi, Dalan Luzaj, Eli- Miqesisht da Bucpapaj, Eva Brinja, Faruk Myrtaj, Fation Pajo, Ilirjana Sulkuqi, Visar Zhiti I nderuari zoti Hasan Aliaj! Ilirjan Gjika, Iliaz Bobaj, Gezim Llojdia, Gezim Alpion, Kozeta Zylo, Kujtim Morina, Kolec Traboini, Luan Cipi, Leke Pervizi, Moikom I nderuar mik, te falenderoj qe me nise gazeten qe paska Mik i dashur Zeqo, Murat Gecaj Namik Selmani, Naum Prifti, Nebi Agolli, Paul Faleminderit qe meI nderuari derguat zoti Hasanvertet gazeten Aliaj! artikuj me "Rrenjet" shume vlere. .Une do e lexoj me vemendje se kishte informacion nga te gjitha fushat .Me aq sa pashe me Tedeschini, Piro Loli, Reshat Kripa, Sabile Bashaj, Saimir Lolja, Sel- Po te dergoj disa shkrime qe t’i kesh aty rezerve dhe ne se e sheh te arsyshme t’i botosh.. Me vjen mire qe u Mik i dashur Faleminderit qe me derguat gazeten "Rrenjet" mirekuptovadhe ju meuroj nje miksuksese si ti, eshte vertete ne nderpunen teshpejtesi, kesh njetuaj te metille fisnike, vjenmiku qemire i ruan qe me kishte aq fanatizem nje artikull vlerat pershqiptare Isuf dheLuzajn, man Meziu, Sitki Cerekja, Skender Hushi, Spiro Gjikondi, Stefan Po te dergoj disa shkrimedhe qe ju uroj suksese ne punen tuaj fisnike, autoktonine e ketij populli te vjeter nepermjet gazetes,per qeshkrimet po e mban e mete forcatcilit kame veta nje pa ndihmendashuri e askujt.te vecante. Respekt Kume, Sulejman Mato, Thoma Simaku, Vasil Qesari, Vepror Hasani, qeMikt’i keshperhapi dashur aty rezerve kulture, dhe neqeidentitet, perhap se kulture,per komunikimidentitet, ju, Iinderuar komunikim Hasante teqyteteruar. qyteteruar. Aliaj dhe per punen qe ju beni me e sheh te arsyshme t’i botosh.. Vitore Stefa Leka, Visar Zhiti, Ylli Polovina, etj. Po te dergoj disa shkrime qe t’i kesh atykete rezerve gazete dhe me ne senje e titull sheh shume te arsyshme domethenes t’i botosh.. ,”Rrenjet“. Me vjen mire Ju qe u Me vjen mire qe u mirekuptova I nderuar mik, te falenderoj qe me nise gazeten qe paska vertet artikuj me shume vlere. .Une do e lexoj me vemendje se - Përgëzimepershendes për "Rrënjët" me tona, shume shkëlqyer, respekt. emocionueshëm, me kulturë e ndërgjegje kombëtare, me rrënjë E gjate eshte dhe lista e autoreve te huaj, qe pavarsisht nga kom- mirekuptovame nje mik me si nje ti, mik eshte si ti, vertete eshte vertete nderkishte teinformacion kesh nganje te tegjitha tille fushat miku .Me aq qesa pashe i ruan me shpejtesi, me aq me fanatizem vjen mire qe kishte vlerat nje artikull shqiptare per Isuf Luzajn, dhe autoktonine e ketij populli te vjeter nepermjetté tilla tëper gazetes,thella shkrimet edhe e te qe cilit frutatkampo njee mbandashuripatjetër te mevecante. që forcat janë Respekt të e per begataveta ju, Iinderuar pa e ndihmentë Hasan shëndetëshme. AliajMerita dhee askujt.per punen Smaja qe ju beni me kete besia kane dhene nje kontribut te cmuar per historine e kulturen e nder - te kesh nje te tille miku gazete me nje titull shume domethenes ,"Rrenjet ".Ju pershendes me shume respekt. popullit tone. Respektit te tyre po ju pergjigjemi me respekt, duke qe i ruan mePërgëzime aq fanatizemJu vle përgëzojpër- "Rrënjët" si lexues, Merita Smajasi mik. ! tona, shkëlqyer, emocionueshëm, me kulturë e ndërgjegje kombëtare, me rrënjë rat shqiptare dhe autoktonine e i permendur ne kete pershendetje, qe ka vleren e nje falenderimi té tilla të Urimethella për gjithçka edhe dhe suksesefrutat kudo! patjetër që janë të begata e të shëndetëshme. ketij populli te vjeter nepermjetMiqesisht si: Genaro Francione, Maria Teresa Carnevali, Francesco Altimari,

gazetes, qe po e mban me forcat Visar Zhiti Giuseppe Chimisso, Giacomo Mazzocchi, Domenico Mimmo (Bari), e veta pa ndihmen e askujt. I nderuar mik, te falenderoj qe me nise gazeten qe paska vertet artikuj me shume vlere. .Une do e lexoj me vemendje se Ju përgëzoj si lexues, si mik. Gaetano Passarelli, Franco D’Angelis, Joe DioGuardi, Calogero Pershendetje dhe perqafime kishte informacion nga te gjitha fushatRaviotta,Franco .Me aq sa pashe me Campegiani, shpejtesi, me Dr. vjen Giovanni mire qe kishte Armillota, nje artikull Diego per MinuIsuf Luzajn,- VitorjaGazeta "Rrenjet" eshte nje nga kontributet e pakta per historine shqipe te emigracionit shqiptar mbas viteveper 90. Me shkrimet mundesite e sajae te cilit kam nje dashuri te vecante. Respekt per ju, Iinderuar Hasan Aliaj dhe per punen qe ju beni me kete modeste ka mbushur sado pak boshllekun e madh, te krijuar nga periudha komuniste. Kur lexon faqet e gazetes e ndjen se ke kthyer ti, György Réti, Corrina Manara, Giampaolo Petrosino, etj, por nje Urime për gjithçkakoken dhe prapa dhe suksese shikon drite mbi shumekudo! gjera te munguara dhe te shpresuara pak se nje dite do t’i shijoje . gazete me nje titull shume domethenes ,"Rrenjet ".Ju pershendes me shume respekt. Gazeta “Rrenjet” eshteUrime nje te vecanta autorit te gazetes, mikut tim te vjeter Hasan Aliaj falenderim special i japim mikut tone Massimo Marciano i cili na ka Miqesishtnga kontributet e pakta per hi- shoqeruar ne gjithe kete kohe dhe vazhhdon akoma te na ndihmoje. Me respekt Roland Tafili Merita Smaja ! Visarstorine shqipeZhiti te emigracionit Gazeta “Rrenjet” gjate gjithe periudhes se saj me te gjithe bashke- shqiptar mbas viteve 90. Me Zoti Hasan une gjithmone ju falenderoj punetoretper ate pune zemer kolosale mire, qe penaqe po u rendbeni! drejt Vetem ndjenjes urimet kombetare me te dhemira ju jap! Me shume respekt dhe mundesite e saja modeste ka mbushur sado pak boshllekun mirenjohje, jo per fitim, ka ndjekur vetem nje linje ate te mirekuptimit e re- I nderuarI nderuar Hasan, ju falenderoj Hasan, për botimin ju falenderoj e pozezisë time "U përdogj pylli", botimin ndërkohë ju përgëzojmë bashkëI dashur me Skënderin Hasan për gazetën tuaj që është shumë e mirë. Ju përshëndesim me respekt, spektimit te firmes dhe bashkebisedimit te hapet e te sinqert. Nga e madh, te krijuar nga periudha e pozezisë time “U dogj pylli”, ndërkohë ju Shume faleminderit. komuniste. Kur lexon faqet e përgëzojmëElida Buçpapaj bashkë me Skënderin për gazetën I dashurUrimet Hasan me te mira per perkushtimin dhe ky dialog konstruktiv kemi arritur nje bashkepunim emancipues e

Gazetagazetes e "Rrenjet"ndjen se ke kthyer eshte ko nje- ngatuaj kontributet që është shumë e e pakta mirë. Ju per përshëndesim historine shqipeShumedashurine tefaleminderit. emigracionit tuaj ndaj atdheut! shqiptar mbas viteve 90. Me mundesite e saja I dashur Hasan Te pergezojKozeta per gazeten, Zylo pasi per sa kam lexuar mund te them qe eshte unike qytetarne ate cfare e trajton.mbi te gjitha frutdhenes. Ne krenohemi se ky sherbim ka Shume faleminderit. ken prapa dhe shikon drite mbi meUrimet respekt, me te mira per perkushtimin dhe dashurine tuaj ndaj atdheut! Urimet me te mira per perkushtimin Perqafimedhe dashurine tuaj ndaj atdheut! modeste ka mbushur sado pakPerqafime boshllekun e madh, te krijuar nga periudha komuniste. Kur lexon faqet e gazeteslene gjurme e ndjen pozitve se ke ne kthye masenr e gjere te lexuesve. Pikerisht per kete shume gjera te munguara dhe te Arben Malaj Elida Buçpapaj Perqafime Arben Malaj Te pershendes Valbona Legisi shpresuara pak se nje dite do t’i Arben Malaj sherbese falas, te rralle ne boten mediatike shqiptare, jo vetem reda- koken prapa dhe shikon drite mbi shume gjera te munguara dhe te shpresuara pak se nje dite do t’i shijoje . shijoje . ksia jone, por edhe keta pioner te qyteterimit duhet te jene te lumtur, Urime te vecanta autorit te gazetes, mikut tim te vjeter Hasan Aliaj Urime te vecanta autorit te sepse ky eshte nje akt civilizues e njerezor ne sherbim te ceshtjes gazetes, mikut tim te vjeterI nderuarHa- Z.HasanAliaj!,MerespektdhekonsideratĦtĦvecantĦduat'upĦrshĦndes dhet'ufalenderoj,qĦmĦkujtoni,mĦ nderonidhemĦrespektoni,dukemĦdĦrguargazetĦnTuajdhetonĦn"RrenjĦt",ecilapomĦkĦnaqdhepoelexojmeendje, kombetare. Mesan Aliajrespekt Roland Tafili Me respekt Roland Tafili Gazeta “Rrenjet” eshte “perfolur” pozitivisht ne te gjitha kontine- tet. Shqiptaret sapo njihen me te kthehen instiktivisht ne lajmetare, duke e percjelle ate ne cdo skaje te rruzullit, ku ndodhen bashkat- dhetaret. A ka gje me te bukur kur ndodh keshtu?!. Patjeter qe po. Gazeta “Rrenjet”, duke u nisur nga keto fakte e rezultate te arritu- ra, shpreh ne pafundesi deshiren e madhe, qe rrenjet tona nese do te vaditen nga te gjithe pa dallim feje e bindje politike, patjeter ato do te jene te forta e te shendetshme dhe askush nuk mund t’i deformoje, shkaterroje ose t’u ndryshoje drejtimin. Motoja jone mbetet po ajo: Te pergezoj per gazeten, Zoti Hasan une gjithmone Z, Aliaj! t’i vadisim pa pushim rrenjet tona me dashuri, ndjenje e fryme te re pasi per sa kam lexuar mund ju falenderoj per ate pune kolo- Ju falenderoj per botimin kombetare, sic kemi bere gjate ketij 10 vjecari. Pervjetori i gazetes te them qe eshte unike ne ate sale qe po beni! -Vetem urimet Z, Aliaj! e poezise time ne gazeten tuaj “Rrenjet” ka nje privilegj historik, sepse perkon edhe me jubileun e cfare trajton. me te mira ju jap! Me shume Zoti Hasan une gjithmone ju falenderojI nderuar per“Rrenjet”. ate pune Hasan, kolosale Cmoj ju qe falenderojse po tepermibeni! Vetem kopër urimet- botimin me te mira e pozezisë ju jap! Me shume time respekt "U dogj dhe pylli", ndërkohë ju përgëzojmë bashkë me Skënderin Te pershendes respekt dhe mirenjohje, madh te 100 vjetorit te Pavarsise. Ne faqet e gazetes sone, qe tashme mirenjohje, për gazetënrektesen tuaj perqë ështëte me derguarshumë e mirë. Ju përshëndesim me respekt Valbona Legisi Ju falenderojKozeta Zylo pervia-internet botimin gazeten e dhe poezise do te eshtetime rritur ne gazetenne numer e tuajtirazh, "Rrenjet". kemi celur rubriken Cmoj seper 100tepermi vjetorin korektesen tuaj per te me derguar Kozeta Zylo doja t’ju pergezoj sinqerisht per e Pavarsise. I nderuari Hasan Aliaj. Me via-internet gazetenElidaate Buçpapaj pune tedhe vlefshme do qe te beni doja ne t'juPershendetjet pergezoj esinqerisht ngrohta e kuptimplote per ate punete bashkepunetorve te vlefshme te verqe- beni ne sherbim te kultures sone numrin e ri te gazetes “Rrenjet”, sherbim te kultures sone dhe te tete jane inkurajuese. Ata thone: “gazeta “Rrenjet” nuk eshte pro- te janarit 2010, me ke befasuar dhe te perhapjes perhapjes se sajse saj nene vendin vendin fqinj. fqinj. Ju uroj shendet te plote dhe lumturi ne familjen tuaj! I nderuar Z.Hasan Aliaj!, Me re- edhe me shume. Cdo gje shqip- Ju uroj shendet te plote dhe lum- dukt individual, mendja dhe ideja e Hasanit, por ajo u takon te gjithe shqiptareve”. Ajo tashme eshte e jona, por detyra e secilit eshte te spekt dhe konsideratė tė vecantė tare dhe per Shqiperine, jashte turi ne familjen tuaj! dua t’u pėrshėndes dhe t’u fa- politikave ekstreme percarese. Me respekt te vecanteMe respekt te vecante japi kontributin e vete ne pasurimin dhe zhvillimin e kesaj tryeze InderuarZ.HasanAliaj!,MerespektdhekonsideratĦtĦvecantĦduat'upĦrshĦndesdhet'ufalenderoj,qĦmĦkujtoni,mĦ lenderoj, qė mė kujtoni, mė nde- Te uroj per c’ka ke arritur dhe Spiro Gjikondi Spiro Gjikondi te rrumbullaket, ku ka vend per te gjithe. Nese do te kuptohet ke- nderonironi dhe dhe mė respektoni,mĦrespektoni, duke deshirojduke m ngaĦ d zemraĦrguar arritjegazet te ĦnTuajdhetonĦn"RrenjĦt",ecilaNYpo 01.08.10mĦkĦnaqshtudhe patjeterpoelexoj Gazetame “Rrenjet”endje, do te realizoje misionin e saj historik. mė dėrguar gazetėn Tuaj dhe metejshme, ne dobi te Kombit NY 01.08.10 Mendojme se jemi ne rruge te drejte ne vazhdimesine e mendimit tonėn “Rrenjėt“, e cila po mė tone. - Z, Aliaj! kėnaq dhe po e lexoj me endje, - I nderuari Hasan Aliaj. dhe perpjekjeve te rilindasve tane per ceshtjen kombetare. Detyra mbasi ka mjaft artikuj tėrheqės Ju falenderoj që sërish ma Ju falenderoj per botimin e poezise time ne gazeten tuaj "Rrenjet". Cmoj se tepermijone korektesen eshte qe tuaj kete per te pishtar me derguar tashme te ndezur ta mbajme larte me de- via-internet gazeten dhe do te doja t'ju pergezoj sinqerishtUrimet per ate pune te vlefshme qe beni ne sherbim te kultures sone dhe interesant, qė i shtojnė dërguat “Rrënjët”, që ishte nje dhe te perhapjes se saj ne vendin fqinj. Ju uroj shendet te plote dhe lumturi ne familjenvotshmeri, tuaj! perkushtim e me fakte te verteta historike. Nese do t’ia vlerėn dhe prestigjin Juve dhe kulm i shprehjes së atdhedashu- vijojnë në arrijme ketij qellimi fisnik patjeter do te jemi krenare para Atdheut, gazetės tone. Me konsideratė tė rise, patriotizmit dhe që të kujton Me respekt te vecante historise, te pareve tane dhe brezave qe do te vijne. larte, miku i Juaj te jesh krenar për Atdheun tonë. Spiro Gjikondi faqet 12-13 Namik M. Shehu Luan CipiNY 01.08.10 Hasan Aliaj

I nderuari Hasan Aliaj. Me numrin e ri te gazetes “Rrenjet”, te janarit 2010, me ke befasuar edhe me shume. Cdo gje shqiptare dhe per Shqiperine, jashte politikave ekstreme percarese. Te uroj per c’ka ke arritur dhe deshiroj nga zemra arritje te metejshme, ne dobi te Kombit tone.

- I nderuari Hasan Aliaj.

Ju falenderoj që sërish ma dërguat " Rrënjët", që ishte nje kulm i shprehjes së atdhedashurise, patriotizmit dhe që të kujton te jesh krenar për Atdheun tonë.

Luan Cipi

- Zoti Hasan,

Ju uroj shendet e t'ia kaloni sa me mire ne realizimin e sfidave te bukura qe ia keni vene vetes ne nje vend, ku paraqitni pjesen me te bukur te shqiptarizmit. E lexova mesazhin tuaj dhe, te them te drejten, u gezova dhe u emocionova. U bera pjese e nje bashkepunimi, qe jo gjithmone eshte pjesa e jetës shpirterore, kulturore dhe intelektuale e shqiptareve, kudo ku ata frymojne, ku punojne.. Ju jam mirenjohes dhe natyrisht shpreh deshiren qe edhe ne te ardhmen te jem pjese e ketij bashkepunimi me Ju. Jemi dhe do te jemi te gjithe pjese te "Rrenjeve” dhe po te gjithe duhet qe t'i vadisim e t'i rrisim ato...

Te fala te gjitheve.

Namik Selmani che ho avuto la fortuna di incontrare. Ringrazio sentitamente la Redazione del giornale per le bellissime parole e per aver fatto rivivere un felice periodo della vita della mia cara mamma. Grazie ancora di cuore e un caro saluto.

Domenico (Mimmo) Bari

“Le radici” costituisce un ponte ideale tra la cultura italiana e quella albanese. Sorprende perché riesce sempre ad essere una fonte inesauribile di informazioni sulla storia dell’evoluzione dell’intera area balcanica. Grazie Hasan.

Domenico Bari

pagina 12 L’anniversario Anno 10 n.3che hoLuglio avuto la2012 fortuna di incontrare. Ringrazio sentitamente la Redazione del giornale per le bellissime parole e per

aver fatto rivivere un felice periodo della vita della mia cara mamma. Grazie ancora di cuore e un caro saluto. I nderuari Hasan Aliaj. Me numrin e ri te gazetes “Rrenjet”, te janarit 2010, me ke befasuar edhe me shume. Cdo gje shqiptare dhe per Shqiperine, jashte politikave ekstreme percarese. Te uroj per c’ka ke arritur dhe deshiroj nga zemra che ho avuto la fortuna di incontrare. Ringrazio sentitamente la Redazione del giornale per le bellissime parole e per arritje te metejshme, ne dobi te Kombit tone. I nderuar z. Hasan, ju falenderoj shume qe meaver keni Domenicofatto derguar rivivere revisten (Mimmo)un felice tuaj periodo Bari “Rrenjet”. della vita E dellashfletova mia caranje here mamma. e me Grazie pastaj ancorado te lexo di cuorej disa e un caro saluto. pjese. Me qenese merreni me te kaluarenPershendetje shqiptare po ua dergoj Hasan nje kumtese timen per kryengritjen e vitit 1981 ne Kosove. Tash - I nderuari Hasan Aliaj. eshte 30 vjetori i atyre ngjarjeve te rendesishme Domenico dhe po (Mimmo)mbahen shumeBari akademi, konferenca dhe simpoziume. Ju lumte dhe urime per kete kryeveper qe paskeni botuar. Eshte nje suprize shume e vacant te shohesh nje reviste kaq Te “Rrënjët”, për çdo autor është nder “Le radici” të costituisce botojë un ponte ideale tra la culturaTe italiana e“Rrënjët”, quella albanese. Sorprende perché për riesce sempre çdo ad autor është nder të botojë Ju falenderoj që sërish ma dërguat " Rrënjët", që ishte nje kulm i shprehjes së atdhedashurise, patriotizmit dhe që të Pershendetje te perzemerta, 10 vjet kujton te jesh krenar për Atdheun tonë. - SHKELQESISE SE TIJE ZOTIT Hasan Aliaj. cilesore.essere Uuna uroj fonte inesauribilesuksese. di informazioniPershendetje sulla storia dhe dell’evoluzione mbetemi dell’intera ne kontakt area balcanica. Grazie Hasan.

Rastesisht nje miku im me sjell gazetenShquiptare - Italiane ''Le radici,, ''Rrenjet”. Me shembelleu se kisha perpara syve “Le radici” costituisce un ponte ideale tra la cultura italiana e quella albanese. Sorprende perché riesce sempre ad te mi gazeten ''Albania, te te madhit Faik Konica. E per kete me lejoni t'i shprehe, shkelqesise suaj, mirenjohjen me te thelle per kete tribune te fuqishme te dijenise shqiptare, qe edhe sot, ne njembedhjeteBajram vjeteshin e shekullit Kosumi te 21 dergjet Kreshnikessere una Spahiufonte inesauribile di informazioni sulla storia dell’evoluzione dell’intera area balcanica. Grazie Hasan. Luan Cipi ne preherin e politikaneve halldup e drite shkurter, te paafte te ndriçojne as rrenjet historike te ketije populli te sterlashte, L’anniversariopor as edhe te ndertojne nje politike ekonomike del te afte per te ndjekur hapin e vrullshem giornale te shekullit, qe ne jetojme. “LeDomenico Radici” Bari L’anniversario del giornale “Le Radici” Pres pergjigjen tuaj per te filluar nje bashkepunim modest me juve. Dr Selman Meziu Domenico Bari

10 vjet - IHasan, - Carissimo Hasan, Ho letto con molto piacere l’articolo su mia madre Maria Angeletti, pubblicato sulFaleminderit periodico “Radici”.qeme Eraderguat molto benme fattointernet e toccan-gazeten“RRENJET”.Kynumerqejashtezakonishtipasurmematerialetevlefshmeper tekombin e mi ha shqiptar.riportato indietroJulumte conper la memoria.punenperkushtuese Non qekenikryer.Tefalameshendet, ho mai visitato l’Albania ma è fortissimo il mio desiderio di trascorrervi una vacanza in una prossima occasione.NaumPrifti Mi sento molto vicino al vostro Paese sia per gli splendidi ricordi e i racconti di mia madre, sia per la gentilezza e la simpatia dimostratami da tutte le persone albanesi che ho avuto la fortuna di incontrare. Ringrazio sentitamente la Redazione PershendetjePershendetje Hasan Hasan Ju lumte dhe urime per kete kryeve- del giornale per le bellissime parole e per aver fatto Ju lumtePershendetje dhe urime Hasanper kete kryeveper qe paskeni botuar. Eshte nje suprize shume e vacant te shohesh nje reviste kaq rivivere un felice periodo della vita della mia cara cilesore.per qeU urojpaskeni suksese. botuar. Pershendetje Eshte nje dhesuprize mbetemi ne kontakt Ju lumte dhe urime per kete kryeveper qe paskeni botuar. Eshte nje suprize shume e vacant te shohesh nje reviste kaq mamma. Grazie ancora di cuore e un caro saluto. KreshnikshumeSpahiu e vacant te shohesh nje reviste kaq - IHasan, cilesore. UU uroj uroj suksese. suksese. PershendetjePershendetje dhe mbetemi ne kontakt - Zoti Hasan, Domenico (Mimmo) Bari Ju uroj shendet e t’ia kaloni sa me - Grazie Hasan, Kreshnikdhe mbetemiSpahiu ne kontakt mire- neZoti realizimin Hasan, e sfidave te bukura qe Faleminderitqemederguatmeinternetgazeten“RRENJET”.Kynumerqejashtezakonishtipasurmematerialeil- tuo Graziegiornaletevlefshme Hasan, è sempre per più bello, le foto Kreshnik Spahiu “Le radici” costituisce un ponte ideale tra la culturaͲCarissimo Hasan,italianaHo letto cone moltoquella piacere l’articoloalbanese. su mia madre SorMaria Angeletti,- pubblicato sul periodico “Radici”.Saimir Lojla ia keni vene vetes ne nje vend, ku para- prendekombin perchéshqiptar. riesceJulumte sempreperpunen ad essereperkushtuese una fonteqe keniinesauribileEra moltokryer. ben fattoTe e toccantedifala informazioni eme mi ha shendet,riportato indietro sullacon la memoria. storia Non ho mai visitatoila tuo coloril’Albania giornale ma gliè fortissimo danno è il sempre un grande più bello, “appeal”. le foto Com a colori- gli danno un grande "appeal". Complimenti. Ju uroj shendet e t'ia kaloni sa me mire ne realizimin e sfidave te bukura qe ia keni vene vetes ne nje vend, ku paraqitnimio desiderio di trascorrervi una vacanza in una prossima occasione. Mi sento molto vicino al vostro Paese sia per gli qitni pjesen me te bukur te shqiptarizmit. dell’evoluzione dell’intera area balcanica. Grazie Hasan.splendidi ricordi e i racconti di mia madre, sia per la gentilezza e la simpatia dimostratamiAlessandroplimenti. da tutte le persone albanesi Castriota Scanderbeg pjesen me te bukur te shqiptarizmit. E lexova mesazhin tuaj dhe, te them te drejten, u gezova dhe u emocionova. U bera I nderuarE lexovaz. Hasan, mesazhin ju falenderoj tuaj dhe, te themshume te qe meNaum keniPrifti derguar revisten tuaj “Rrenjet”. E shfletova njeDomenico here e me Bari pastaj do teAlessandro lexoj disa Castriota Scanderbeg drejten,pjese u e gezova nje bashkepunimi, dhe u emocionova. qe jo gjithmone U eshte pjesa e jetës shpirterore, kulturore dhe intelektuale e shqiptareve, kudo ku pjese. Me qeneseata frymojne, merreni ku punojne.. me Ju tejam kaluarenmirenjohes dhe shqiptare natyrisht shpreh po deshiren ua dergojqe edhe ne njete ardhmen kumtese te jem pjesetimen e ketij per kryengritjen e vitit 1981 ne Kosove. Tash bera bashkepunimi pjese e nje me bashkepunimi, Ju. Jemi dhe do te qe jemi jo te gjithe pjese te "Rrenjeve” dhe po te gjithe duhet qe t'i vadisim e t'i rrisim ato... eshte 30gjithmone vjetori eshtei atyre pjesa ngjarjeve e jetës shpirterore, te rendesishme dhe po mbahen shume akademi, konferencaShumë i dashur dhe simpoziume.Hasan, Të them shumë i dashur, sepse kjo është e vërteta. Ti je Te kulturorefala te gjitheve. dhe intelektuale e shqiptareve, kudo ku ata frymojne, ku punojne.. mjaft i shtrenjtë për mua jo se personalisht je një njeri me Pershendetje te perzemerta, shpirt të madh dhe mendje të hapët, i gatshëm të ndihmosh NamikJu jamSelmani mirenjohes dhe natyrisht shpreh Pershendetje zoti Hasan, si jeni?! Me falni per vonesen e pergjigjes. E lexova gazeten eshte me te vertet nje pune e deshiren qe edhe ne te ardhmen te jem gjithkënd që ka nevojë, por sepse ke krijuar këtë gazetë të Bajrampjese Kosumi e ketij bashkepunimi me Ju. Jemi bukur atdhetare: “Rrënjët”. Vështirë një tjetër ta bënte këtë vyer kjo. Ju pershendes perzemersisht dhe ju uroj gjithe te mirat. Me respekt dhe do te jemi te gjithe pjese te “Rrenje- vepër ashtu si ti, duke i dhënë asaj jo vetëm përkushtimin ve” dhe po te gjithe duhet qe t’i vadisim e profesional dhe kulturën intelektuale, por edhe kursimet Pershendetje zoti Hasan, si jeni?! Me falni per vonesen e pergjigjes. E lexova gazeten eshte me te vertet nje pune e t’i rrisim ato... e pakta financiare të familjes tende. Kjo gazetë dygjuhës- Te fala te gjitheve. he, provë e miqësisë së paprishur kurrë mes shqiptarëve Mimozavyer kjo. Ju pershendesSali perzemersisht dhe ju uroj gjithe te mirat. Me respekt dhe italianëve, është dëshmia tende se je patriot i vërtetë, Namik Selmani jo fjalaman i kafeneve, por i punës së pazhurrmshme. Ti Mimoza PershendetjeSali zoti Hasan, si jeni?! Me -Saimir Faleminderit, Lojla Aliaj i nderuar! Mee dinje shumë sy temirë shpejte që këto dy“Rrenjet” vitet e fundit ishin dhjetëra plote kopje me Shqiperitë te Vjeter, qe sigurishtfalni e ka per vonesen e pergjigjes. E lexova gazetës “Rrënjët” shpërndahen mes lexuesve të Bibliotekës Pershendetje zoti Hasan, si jeni?! Me falni per vonesen e pergjigjes. E lexova gazeten eshte me te vertet nje pune e brenda te Renë! gazeten eshte me te vertet nje pune e vyer së Ministrisë së Punëve të Jashtme në Tiranë, madje edhe vyerkjo. Jukjo. pershendes Ju pershendes perzemersisht perzemersisht dhe ju dhe ju uroj gjithe te mirat. Me respekt thanks, nëpër studiues që punojnë pranë arkivit të saj të pasur. Për- uroj gjithe te mirat. Me respekt - Faleminderit, Aliaj i nderuar! Me nje sy herë të kam çmuar dhe vazhdimisht do të admiroj. faruk myrtaj Mimoza Sali Mimoza Sali te shpejte “Rrenjet” ishin plote me Shqiperi Ylli Polovina te Vjeter, qe sigurisht e ka brenda te Renë! Për herë të parë më ra në sytë e mi revista "Rrenjet”, e cila më kujtoi revistat e para të Rilindjes Kombëtare. M’u duk e tillë, jo pse

- Faleminderit, Aliaj i nderuar! thanks,Me nje sy te shpejte “Rrenjet” ishin plote me Shqiperi te sotVjeter, nuk qe ka sigurisht revista e katë shumta në botën shqiptare, por kjo e juaja dhe tani më edhe e jona, ishte pastër me klimë pastër kombëtare. Faruk Myrtaj Për herë të parë më ra në sytë e miShumë revista “Rrenjet”,i dashur eHasan, cila më brenda te Renë! kujtoi revistat e paraQëllimi të Rilindjes dhe mesazhi Kombëtare.Të them i kësaj shumëM’u dukreviste ei dashur,tillë, ishte jo i sepseqartë. kjoThem është kështu, e vërteta. pasi te Tishumë je mjaf gazetat i shtrenjtë e revista për të tjera mua kanë jo se shti personalisht hundë agjentu je njërat njerie me thanks, pse sot nuk ka revistahuaja.. të Tekshumta disa shpirtnë mungonbotën të shqiptare, madh guximi por dhe dhe kjo mendje disae drejtpërdrejtë të hapët, i kanë gatshëm politi kë të antikombëtare. ndihmosh gjithkënd Revista që“Rrënjët”, ka nevojë, sinqerisht por sepse po iu kethem, krijuar se këtë faruk myrtaj juaja dhe tani më edhe e jona, ishte pastër me klimë pastër kom- mua më duketgazetë më e mira, të bukurmë e mbara, atdhetare: më e “Rrënjët”.thella dhe mëVështirë shpresë një dhënëse tjetër nga ta bëntetë gjitha këtë ato vepërqë unë ashtui njoh sinë ti,tërë duke trojet i etnike dhënë asaj bëtare. Qëllimi dhe mesazhi Ii nderuarkësaj reviste Hasan, ishte i qartë. Them shqiptare. JuTe ndihmoftë“Rrenjet”,jo vetëm perZotipërkushtimin cdo në autorkëtë rrugëeshte profesional tënder mbarë te botoje. dhedhe ku"Rrënjët” lturën intelektuale, paçin jetë të porgjatë edhe dhe sakursimet më të thella e pakta qofshin financiare ne etnikumin të familjes tonë. tende. kështu, pasi te shumë gazeta e revista të tjera kanë shti hundë Kësisoj, aqJu më faleminderit pak do munden armiqtë të na shkulin nga trojet e të parëve tanë neper shekuj. - SHKELQESISE SE TIJE ZOTIT agjenturat e huaja.. Tek disa mungonKjo guximigazetë dhe dygjuhëshe, disa drejtpër- provë e miqësisë së paprishur kurrë mes shqiptarëve dhe italianëve, është dëshmia tende Hasan Aliaj. drejtë kanë politikë antikombëtare.Juajise Revistame je respekt patriot “Rrënjët”, i vërtetë, sinqerisht jo fjalaman i kafeneve, por i punës së pazhurrmshme. Ti e di shumë mirë që këto dy vitet e Rastesisht nje miku im me sjell ga- po iu them, se muaFaleminderit më duket Piromë efundit mira,Loli më dhjetëra e mbara, më kopje e thel- të gazetës “Rrënjët” shpërndahen mes lexuesve të Bibliotekës së Ministrisë së la dhe më shpresë dhënëse nga të gjitha ato që unë i njoh në tërë zeten Shqiptare - Italiane ‘’Le radici,, Tung. FaleminderitPunëve per të dergesen, Jashtme i nderuari në Tiranë, Hasan. madje edhe nëpër studiues që punojnë pranë arkivit të saj të pasur. ‘’Rrenjet”. Me shembelleu se kisha per- trojet etnike shqiptare. Ju ndihmoftë“Rrenjet” Zoti qe në botonikëtë rrugë Ju, të na mbarë i forcojne trungun, deget, gjethet e sythet. Padyshim nje akt kulture qe na i shton dhe “Rrënjët” paçin jetë të gjatërespektin. Përherëdhe sa më tëtë thella kam qofshin çmuar ne dhe vazhdimisht do të admiroj. - para SHKELQESISE syve te mi gazeten ‘’Albania, SE te TIJE te ZOTIT Hasan Aliaj. madhit Faik Konica. E per kete me lejoni etnikumin tonë. Kësisoj, aq mëPERQAFIME pakYlli do Polovina munden JUAJI armiqtë PIRRO të na LOLI shkulin nga trojetNga e të Ejupparëve AJDINI tanë neper shekuj. t’i shprehe, shkelqesise suaj, mirenjohjen Shumë i dashur Hasan, - Grazie Hasan, Faleminderit Tung. Rastesishtme te thelle nje permiku kete tribuneim me te fuqish sjell- gazetenShquiptareTë them shumë i dashur, -sepse Italiane kjo është ''Le e vërteta. radici,, Ti je mjaf ''Rrenjet”.t i shtrenjtë për Me mua shembelleu jo se personalisht jese një kisha njeri me perpara syve Për herë të parë më ra në sytë e mi revista "Rrenjet”, e cila më kujtoi revistatEjup AJDINI e para të RilindjesI Kombëtare. nderuar z. M’u Hasan, duk e ju till falenderojë, jo pse il tuo giornaleme te dijenise è sempre shqiptare, più qebello, edhe le sot, foto ne a colorishpirt gli danno të madh un dhe grande mendje "appeal". të hapët, i Complimenti. gatshëm të ndihmosh gjithkënd që ka nevojë, por sepse ke krijuar këtë sot nuk ka revista të shumta në botën shqiptare, por kjo e juaja dhe tani më edhe e jona, ishteshume pastër qe meme keniklimë derguar pastër revistenkombëtar tuaje. teAlessandro mi gazetennjembedhjete Castriota vjeteshin''Albania, Scanderbeg e shekullit te te 21 madhit gazetë Faik të bukurKonica. atdhetare: E per “Rrënjët”. kete Vështirë me lejoni një tjetër t'i ta shprehe, bënte këtë vepër shkelqesise ashtu si ti, duke suaj, i dhënë mirenjohjen asaj me te dergjet ne preherin e politikaneve halldup QëllimiI dashur dhe mesazhi mik vella, i kësaj reviste ishte i qartë. Them kështu, pasi te shumë gazeta e revista“Rrenjet”. të tjera kanë E shfletova shti hundë nje agjentu here erat me e thelle per kete tribune te fuqishme joteFaleminderit vetëm dijenise përkushtimin Hasan.Te shqiptare, lumteprofesional per njerezit qedhe kuedhelturën intelektuale,sot, ne pornjembedhjete edhe kursimet e pakta vjeteshin financiare tëe familjes shekullit tende. te 21 dergjepastajt do te lexoj disa pjese. Me qenese e drite shkurter, te paafte te ndriçojne as qe Kjoke thithur gazetë dhe dygjuhëshe, te sjellin shkrime provë cilesore.e miqësisë sëhuaja.. paprishurPunetor Tek disa kurrë i fjalesmungon mes shqipe shqiptarëve guximi dhe dhe engjell dhe disa italianëve, drejtpërdrejtë i është kanë dëshmia politi këtende antikombëtare. Revista “Rrënjët”, sinqerisht po iu them, se rrenjet historike te ketije populli te ster- mbrojtjes se kultures dhe thesareve te merreni me te kaluaren shqiptare po ua ne preherin e politikaneve halldupFaleminderit ese drite je patriot edheshkurter, i vërtetë, per shkrimin jo fjalamante tim. paafte Gazeten i kafeneve, temua ndriçojne por më i punëdukets mësë as epazhurrmshme. mira, rrenjet më e mbara, historike Ti e dimë shumë e thella te mirë dheketije që më këto shpresë populli dy vitet dhënëse e te ngasterlashte të gjitha dergojato, që njeunë kumtese i njoh timen në tërë per trojet kryengritjen etnike lashte, por as edhe te ndertojne nje politi- shqiptare.kombit tone Ju ndihmoftë ne emigrim. Zoti Hasan, në këtë o rrugë krushk të mbarë dhe "Rrënjët” paçin jetë të gjatë dhe sa më të thella qofshin ne etnikumin tonë. por as edhe te ndertojne nje politikedo fundite ekonomikeperhap dhjetëra ne miqte kopjee mij. te Te tëafte vlersoj gazetës per shu - “Rrënjët”te ndjekur shpërndahen hapin mes e vrullshem lexuesve të Bibliotekëste shekullit, së Ministrisë qe ne sëjetojme. e vitit 1981 ne Kosove. Tash eshte 30 vje- ke ekonomike te afte per te ndjekur hapin me Punëveper shpenzimet të Jashtme qe ben nëper gazeten Tiranë, dhe madje Kësisoj, edhei dasmes nëpëraq shqiptare!më pak studiues do Me munden gezove që punojnëarmiqtë pa mase të per pranëna shku arkivitlin nga tëtrojet saj e të të parëve pasur. tanë neper shekuj. e vrullshem te shekullit, qe ne jetojme. Faleminderit Hasan.Te lumte per njerezit qe ke thithurkete dhurate dhe te sjellinte shtrenjte shkrime e te cilesore. bekuar Faleminderitqe me edhe per shkrimin tim. tori i atyre ngjarjeve te rendesishme dhe Pres pergjigjen tuaj per te filluar njeshperndarjenFaleminderitGazetenPërherë bashkepunim dotë e kamesaj. perhap Hasan.Te çmuar ne miqtedhemodest vazhdimisht lumtee mij. Te perme vlersoj donjerezit juve. të shume admiroj. qeper keshpenzimet thithur qe dhe ben teper sjellin gazeten shkrime dhe shperndarjen cilesore. e saj. Faleminderit edhe per shkriminpo mbahen tim. shume akademi, konferenca Pres pergjigjen tuaj per te filluar nje GazetenYlli Polovina do e perhapSaimir ne miqte Lojla e mij. dergove.Te vlersoj Do ta shume lexoj gazeten per shpenzimetme vemendje. qe ben per gazeten dhe shperndarjen e saj. bashkepunim modest me juve. FaleminderitE kam ditur se botohet ne Rome nje gazete dhe simpoziume. Dr Selman Meziu Dr Selman Meziu Tung.e tille dhe kaq. Le te sherbeje ky urim nga Pershendetje te perzemerta, zemra per punen qe beni dhe njeheresh dhe Bajram Kosumi nje bashkepunim me ju nga Amerika. Nga Ejup AJDINI Ju pershendes me perzemersi Zef Pergega

I dashur Hasan. Te pergezoj per materialin e sapo botuar dhe te falenderoj qe ma kishit nisur edhe mua... Jam mjaftShumë i zene i dhenderuari, i bera nje Hasan lex- Aliaj, I dashurim “ vertikal mik “...por vella, vertete te pergezoj per materialet e zgjedhura dhe mjaft interesante I dashur Hasan. Punetore domethenese..qe i fjalesJu falenderojshqipe ja vlejne dhete shumë,lexohen engjell “ njëkohësisht te i mbrojtjes ju se përgëzoj kultures për dhe gazetën thesareve kulturo-historike te kombit tone"Rrënjet" ne emigrim. e cila më Hasan, pëlqeu shumë!o krushk i tera...” Ju uroj punë të mbarë e sukses të gjithanshëm! Te pergezoj per materialin e sapo botuar dhe te falenderoj qe madasmes kishit nisur shqiptare! edhe mua... Me Jamgezove mjaft ipa zene mase dhe i perbera kete nje lexim dhurate " te shtrenjte e te bekuar qe me dergove. Do ta lexoj gazeten me Shumë i nderuari, Hasanvertikal Aliaj, "...por vertete te pergezoj per materialet e zgjedhura dhe mjaft interesanteMe respekt,e domethenese..qe RamadanPjeter Pepa ja vlejne PLLANA te lexohen " te tera..." Ju falenderoj shumë, njëkohësisht ju Pjeter Pepa vemendje. E kam ditur se botohet ne Rome nje gazete e tille dhe kaq. Le te sherbeje ky urim nga zemra per punen qe përgëzoj për gazetën kulturo-historike beni dhe njeheresh dhe nje bashkepunim me ju nga Amerika. “Rrënjet” e cila më pëlqeu shumë! Hasan, Shumë i nderuari, Hasan Aliaj, Faleminderit qe me derguat me inter- Ju uroj punë të mbarë e sukses të - I dashur koleg, gjithanshëm! I dashur Hasan. Ju pershendes me perzemersi Zef Pergeganet gazeten “RRENJET”. Ky numer qe Ju falenderoj shumë, njëkohësisht ju përgëzojTe për pergezoj gazetën per materialin kulturo-historike e sapo botuarNe emailindhe "Rrënjet"te falenderoj e pare qee cilama thjeshte kishit më nisur pëlqeu ju edhe falen mua... shumë!- Jam mjaft i zene dhe i bera nje lexim " I nderuar Hasan, Me respekt, Ramadan PLLANA vertikal "...por vertete te pergezoj per materialet e zgjedhura dhe mjaft interesante e domethenese..qe ja vlejne te lexohen " te tera..." jashte zakonisht i pasur me materiale te Ju uroj punë të mbarë e sukses të gjithanshëm! deroja dhe uroja per punen, sepse isha Te “Rrenjet”, per cdo autor eshte Pjeter Pepa vlefshme per kombin shqiptar. Ju lumte Me respekt, Ramadan PLLANA ne nje Konference ne Oslo dhe nuk pata nder te botoje. - IHasan, per punen perkushtuese qe keni kryer. Te I dashur mik vella, kohe te lexoj gazeten tuaj. Keto dite fala me shendet, Ju faleminderit I nderuar z. Hasan, e kam lexuar rrjesht per rrjesht. Keni Juaji me respekt Ju falenderoj nga zemra per der- Naum Prifti Punetor i fjales shqipebere dhenje puneengjell te jashtezakonshme.i mbrojtjes se kultures Me dhe thesareve te kombit tone ne emigrim. Hasan, o krushk i IPiro nderuar Loli Hasan, gimin e Gazetes dhe ju uroj per kete lejoni t’ju shpreh konsideraten me te Faleminderitqemederguatmeinternetgazeten“RRENJET”.Kynumerqejashtezakonishtipasurmematerialetevlefshmeper TeFaleminderit “Rrenjet”, per per dergesen, cdo iautor nde- eshtepune nder te admirueshme te botoje. ne dobi te po- dasmes shqiptare! Melarte gezove per kete pa kontribut mase teper shquar, kete dhuratebazu- te shtrenjtekombin e shqiptar.te bekuar qeJu melumte dergove.perpunen Do ta perkushtueselexoj gazeten meqe kenikryer.Tefalameshendet, ruari Hasan. pullit shqiptar. Mbas gjithe jetes sone, vemendje. E kam ditur se botohet ne Rome nje gazete e tille dhe kaq. Le te sherbejePershendetje ky urim nga Hasan zemra per punen qe Ju faleminderit ar ne kulture, shkence e argumente dhe “Rrenjet” qe botoni Ju, na i for- vetem veprat mbetem mbrapa. beni dhe njeheresh jodhe mbi nje retorika bashkepunim patrioitiko-folklorike me ju nga Amerika. te E hapa faqen e gazetës. Materiale in- cojneJuaji trungun, me respekt deget, gjethet e sythet. Me respekt, tejkaluara. Ju jam shume mirenjohes NaumPrifti teresante. Po i lexoj me mjaft interes. Të Padyshim nje akt kulture qe na i shton Juaji, per kete veper, lumtë! respektin.Piro Loli Prof. Dr.Lisen Bashkurti Ju pershendes me perzemersi Zef Pergega Aleksander Papa Faleminderit per dergesen, i nderuari Hasan. Juaji, PERQAFIME JUAJI PIRRO LOLI Prof. Dr.Lisen Bashkurti

“Rrenjet” qe botoni Ju, na i forcojne trungun, deget, gjethet e sythet. Padyshim nje akt kulture qe na i shton I nderuar z. Hasan, respektin. I nderuar z. Hasan,Ju falenderoj nga zemra per dergimin e Gazetes dhe ju uroj per kete pune te admirueshmePershendetje ne dobi Hasan te popullit shqiptar. Mbas gjithe jetes sone, vetemcm vepratyk mbetem mbrapa. PERQAFIME JUAJI PIRRO LOLI Ju falenderoj nga zemraMe respekt, per dergimin e Gazetes dhe ju uroj per kete puneE tehapa admirueshme faqen e gazetës. ne Materiale dobi te interesante. popullit shqiptar.Po i lexoj me mjaft interes. Të lumtë! Mbas gjithe jetes sone,Juaji, vetem veprat mbetem mbrapa. Prof. Dr.Lisen Bashkurti Me respekt, Aleksander Papa Juaji, - I dashur koleg, Prof. Dr.Lisen Bashkurti Ne emailin e pare thjeshte ju falenderoja dhe uroja per punen, sepse isha ne nje Konference ne Oslo dhe nuk pata kohe te lexoj gazeten tuaj. Keto dite e kam lexuar rrjesht per rrjesht. Keni bere nje pune te jashtezakonshme. Me lejoni t'ju - I dashur koleg,shpreh konsideraten me te larte per kete kontribut te shquar, bazuar ne kulture, shkence e argumente dhe jo mbi retorika patrioitiko-folklorike te tejkaluara. Ju jam shume mirenjohes per kete veper, Juaji, Ne emailin e pare thjeshteProf. Dr.Lisen ju Bashkurtifalenderoja dhe uroja per punen, sepse isha ne nje Konference ne Oslo dhe nuk pata kohe te lexoj gazeten tuaj. Keto dite e kam lexuar rrjesht per rrjesht. Keni bere nje pune te jashtezakonshme. Me lejoni t'ju shpreh konsideraten me te larte per kete kontribut te shquar, bazuar ne kulture, shkence e argumente dhe jo mbi retorika patrioitiko-folklorike te tejkaluara. Ju jam shume mirenjohes per kete veper, Juaji, Prof. Dr.Lisen Bashkurti

Falerminderit qe na e dergon ta lexojme, faleminderit per punen e palodhur ne sherbim te kultures dhe ceshtjesh kombetare! Te uroje shendet dhe suksese! Me respket- FatimeFaleminderit, Kulli Aliaj i nderuar! Me nje sy te shpejte “Rrenjet” ishin plote me Shqiperi te Vjeter, qe sigurisht e ka brenda te Renë! thanks, faruk myrtaj

ͲCarissimo Hasan,Ho letto con molto piacere l’articolo su mia madre Maria Angeletti, pubblicato sul periodico “Radici”. Era molto ben fatto e toccante e mi ha riportato indietro con la memoria. Non ho mai visitato l’Albania ma è fortissimo il mio desiderio di trascorrervi una vacanza in una prossima occasione. Mi sento molto vicino al vostro Paese sia per gli splendidi ricordi e i racconti di mia madre, sia per la gentilezza e la simpatia dimostratami da tutte le persone albanesi

Faleminderit Hasan.Te lumte per njerezit qe ke thithur dhe te sjellin shkrime cilesore. Faleminderit edhe per shkrimin tim. Gazeten do e perhap ne miqte e mij. Te vlersoj shume per shpenzimet qe ben per gazeten dhe shperndarjen e saj.

Molte grazie, Maestro, è sempre un piacere ricevere la Sua rivista e leggerla. Complimenti GaetanoI nderuar Passarelli z. Aliaj, Ju falemnderit për dërgesën tuaj , të gazetës "Rrënjët"! Do ta lexoj me gjithë qef, njëherit ju përgëzoj për punën tuaj të vyer në shërbim të çështjes shqiptare dhe gjuhës e historisë tonë të përbashkët. Gjithë të mirat! QamilZekolli

pagina 13 Anno 10 n.3 Luglio 2012 L’anniversario

Pershendetje Z Hasan, Reviste e jashtezakonshme. desheroj te abonohem. Faleminderit shume per botimin e shkrimit tim te gazeta "Rrenjet". Faruk Kaba Pershendetje Hasan Ishte nje numer shume i mire dhe po e lexoj gradualisht me kenaqesi. Te “Rrënjët”, për çdo autor është nder të botojë Te “Rrënjët”, për çdo autor është nderPershendetje, tëZotni botojëAliaj!Jupergezojpergjitheatepunemeshumevlereepatriotizemqebani.JamirespektuarqemeçoninëPDF Duke ju uruar cdo te mire. 10 vjet E hapa faqen e gazetës. Materiale interesante. Po i lexoj me mjaft interes. Të lumtë! gazetentuaj. Me respekt L’anniversario del giornale “Le Radici” L’anniversarioAleksander Papa Kujtim Morina del giornale “Le Radici” Tirane RushDragu 10 vjet

Falenderonj camerisht per gazeten, me E nderuar redaksi e Gazetës “Rrën- pelqeu shume.Te falenderonj per artikullin Molte grazie, Maestro, jët”! time qe keni shkror. Me respekt, Falenderonj camerisht per gazeten,Molte grazie,meMolte pel Maestro, grazie,èqeu sempre Maestro,shume.Te un piacere falenderonj ricevere la per artikullinJu uroj ti mesinqerisht qe keni në 10- shkror. vjetorin Me e theme respekt,- Niko Stylos è sempreSua rivista un piacere e leggerla. ricevere la Sua rivista e leggerla.limit të gazetës suaj të pavarur dhe ndihem e Niko Stylos è sempre un piacere ricevere la Sua rivista e leggerla. EnderuarredaksieGazetës“Rrënjët”! Te falenderoj edhe njeher per derge- Falerminderit qe na e dergon ta lexoj- ComplimentiComplimenti Complimenti privilegjuar që jam një prej lexueseve tuaja. sen, z.Hasan, duke ju uruar per produk- me, faleminderit per punen e palodhur ne GaetanoGaetano Passarelli Passarelli Gaetano Passarelli Duke dashur t’ju falënderoj për atë ç’ka ju tin me vlere qe nxirni. sherbim te kultures dhe ceshtjesh kombe- i servirni lexuesve në dy gjuhë, italisht dhe Eva Brinja tare!Falerminderit Te uroje qe shendetna e dergon dhe ta lexojme, suksese! faleminderit per punen e palodhur ne sherbim te kultures dhe ceshtjesh kombetare! Te uroje shendet dhe suksese! shqip,Juuroj mbetemsinqerisht e mendimitnë që10 vleraͲvjetorin e saj nëe themelimittëgazetëssuajtëpavarurdhendihemeprivilegjuarqëjamnjëprejlexuesevetuaja. Me respekt Fatime Kulli shërbimDuke dashurtë kombit t’jutonë falënderojrritet edhe më,për dukeatë ç’kajuiservirnilexuesvenëdygjuhë,italishtdheshqip,mbetememendimitqëvleraesajnë Me respket Fatime Kulli iushërbim përgjigjurtë kështukombit misionit,tonë tërritet cilin eedhe sh- më,dukeiupërgjigjurkështumisionit,tëcilineshprehniqartënëkryemeemrinkuptimplotë prehni qartë në krye me emrin kuptimplotë “Rrënjët”.“Rrënjët”. MerespektTeMe falenderoj respektRajmonda RajmondaedheGrëmi njeher Grëmi per dergesen, z.Hasan, duke ju uruar per produktin me vlere qe nxirni. Eva Brinja

Pershendetje,Pershendetje,ZotniAliaj !Jupergezoj Zotniper Aliajgjithe !ate Jupune pergemeshume- vlereepatriotizemqebani.JamirespektuarqemeçoninëPDF Pershendetje Z Hasan, gazetentuaj.zoj per gjithe ate pune me shume vlere e patriotizem qe bani. Jam i respektuar qe I Faleminderitdashur Hasan. shume Shume per botimin faleminderit e sh- per kenaqesine qe me dhe me dergimin e gazetes. Faleminderit qe e ke botuar krimit tim te gazeta “Rrenjet”. RushDragu me çoni në PDF gazeten tuaj. artikullinIshte nje numerper aktivitetin shume i mire tim dhene Ditetpo e e MuzikesPershendetje, Boterore.ZotniAliaj Mezi!Ju prespergezojRush qe Dragu pert'a gjithelexoj atete gjithepuneme gazeten.shumevlere Nee ketepatriotizem numurqe kabani. artikujJami respektuarqemeçoninëPDF lexojqe gradualisht me duken me me kenaqesi. mjaft interes (per gjuhengazeten shqipe,tuaj. Konicen etj). Te uroj sukese ne punen tuaj fisnike. Shume te fala. I dashur Hasan Duke ju uruar cdo te mire. Caro amico Hasan, ti voglio fare i mig- I dashur HasanTe falenderoj qe me kujton duke me PershendetjeThoma Z Hasan, Simaku Me respekt RushDragu liori auguri di buon Anniversario di atti- pershendetur e duke me derguar gaze- Kujtim Morina - Tirane Te falenderojten e bukur”Rrenjet”, qe me kujton te cilenduke e lexojme pershendetur e duke me derguar gazeten e bukur"Rrenjet", te cilen e lexojI dashur Hasan. Shume faleminderit per vità del tuo giornale “LE RADICI” che Faleminderit shume per botimin e shkrimit tim te gazeta "Rrenjet". hai fondato 10 anni fa, rivolto sopratutto me kenaqesi.me kenaqesi. Gazeten Gazeten tuaj tuaj do do tia tiapercjell percjell edhe shokeve te tjere, jo vetem ketu ne Amerike, por edhe ne Shqiperi.kenaqesineCiaoI dashur Hasan,Hasan. qe me Shume dhe con mefaleminderit dergiminpiacere per e gazekenaqesine ho- scaricato qe me dhe ilme nuovo dergimin enumero gazetes. Faleminderit del tuo qe interessantee ke botuar giornale, noto con gioia l'inserzione edhe shokeve te tjere, jo vetem ketu Ishtene nje numerͲSotmora shumegazeten i mireRrenjet dhe ngapo eHasan lexoj Alijajgradualishtmetecilin meka kenaqesi.koheqejam nekontakt.Aites.artikullinban Faleminderitne perheshtje aktivitetin qenji tim epune kene botuarDitette vertetee Muzikes artikullinpatritioke. Boterore. ai Mezitui connazionali, pres qe t'a lexoj e anche te gjithe a noigazeten. Italiani Ne kete numur ka artikuj Te falenderoj edhe nje here. che con i tuoi articoli, ci fai conoscere il PershendetjeAmerike, por edhe Z Hasan,ne Shqiperi. Duke ju uruarAsnji shqiptarcdo te mire.nuk ebankete.IlumteHasanit. perpubblicitaria.qe meaktivitetin duken me tim mjaft ne interesDitet e(per Muzikes gjuhen Boteshqipe,- KonicenCaro etj).amico Te uroj Hasan, sukese tine voglio punen tuajfare fisnike. i migliori Shume auguri te fala. di buon Anniversario di attività del tuo giornale "LE RADICI" che hai Me shume Terespekt falenderoj edhe nje here. rore. Mezi pres qe t’a lexoj te gjithe gazeten. fondatotuo bel Paese10 anni (L’ALBANIA) fa, rivolto sopratuttoe viceversa ai tui connazionali, e anche a noi Italiani che con i tuoi articoli, ci fai conoscere il tuo Faleminderit shume per botiminMe respekte shkrimit tim te gazeta "Rrenjet". UInThoma abbraccio Simaku a presto, fai sapere loro, le tue esperienze in Italia, Fuat Memeli Me shume respekt EnderuarredaksieGazetës“Rrënjët”! Ne kete numur ka artikuj qe me duken me bel Paese (L'ALBANIA) e viceversa fai sapere loro, le tue esperienze in Italia, in particolare Grottaferrata e la sua Kujtim MorinaͲShume idashuridheishtrejtiHasan.Kamnedoregazeten“Rrenjet”tederguarngamjaftti. Te interespergezoj (per per gjuhenpunen shqipe,tende Konicenpozitive, Abbazia,in particolare legata Grottaferrata da secoli e lacon sua il Abbatuo Paese,- un ottimo lavoro utile a tutti. Ishte nje numer shumeFuat i mireMemeli dhe po e lexoj gradualisht me kenaqesi. zia, legata da secoli con il tuo Paese, un Tirane atedhetaredhekostanteetepalodhur.TeJuurojsinqerishtfalamiqesorenë10Ͳvjetorinmeethemelimitfalnderime,tëgazetësqesuajtinuktëpavarurmeetj).harron.dhe Tendihem uroj e sukeseprivilegjuar ne që punenjamnjë tuajprej lexueseve fisnike.tuaja. Duke ju uruar cdo te mire. Dukedashurt’jufalënderojpëratëç’kajuiservirnilexuesvenëdygjuhë,Shume Veraitalisht te Isopofala.dheshqip, mbetem emendimitqëvleraesajnëUnottimo caro lavoro saluto utile Franco a tutti. D’Angelis shërbimtëkombittonërritetedhemë,dukeiupërgjigjurkështumisionit,tëcilineshprehniqartënëThomakryemeemrin Simakukuptimplotë Un caro saluto Franco D’Angelis Me respekt PaulTedeschini “Rrënjët”. MerespektRajmondaGrëmi Kujtim Morina Caro amico Hasan, ti voglio fare i migliori auguri di buon Anniversario di attività del tuo giornale "LE RADICI" che hai Tirane EnderuarI nderuarredaksi z.e Aliaj,Gazetës“Rrënjët”! fondato 10 anni fa, rivolto sopratutto ai tui connazionali, e anche a noi Italiani che con i tuoi articoli, ci fai conoscere il tuo I nderuar z.Ju Aliaj, falemnderit për dërgesën tuaj , të Juurojsinqerishtnë10Ͳvjetorinethemelimittëgazetës suajtëpavarurdhendihemeprivilegjuarbel që Paesejamnjë prej (L'ALBANIA)lexuesevetuaja. e viceversa fai sapere loro, le tue esperienze in Italia, in particolare Grottaferrata e la sua I dashur Hasan Ju falemnderitgazetësI nderuar “Rrënjët”! për z. Aliaj, dërgesën Do ta lexoj metuaj gjithë , të gazetës "Rrënjët"! Do ta lexoj me gjithë qef, njëherit ju përgëzoj për punën tuaj të Te falenderoj qe me kujton duke me pershendetur eI nderuarduke meHasan, derguar ju uroj shëndet gazeten famil e- bukur"Rrenjet",Dukeqef,Judashur njëheritfalemnderitt’ju ju falënderoj te përgëzojpër cilen dërgesën përe lexoj atëpunën tuajç’ka , tëtuajju gazetësi servirni "Rrënjët"!lexuesve Donë dyta lexojgjuhë, meitalisht gjithëdhe qef,shqip, njëheritAbbazia,mbetem ju përgëzojemendimit legata për punënqë vlerada tuaj secolie tësaj në con il tuo Paese, un ottimo lavoro utile a tutti. shërbimtëkombittonërritetedhemë,dukeiupërgjigjurkështumisionit,tëcilineshprehniqartënëkryemeemrinkuptimplotë me kenaqesi. Gazeten tuaj do tia percjell edhe shokevejarisht! Faleminderit te tjere, përjo vetembotimin dheketuvyer urime ne nëAmerike, shërbimtëvyer vyer në pornë shërbim shërbim tëedhe çështjes të netëçështjes çështjes Shqiperi. shqiptareshqiptare shqiptare dhe gjuhës dhe e gjuhëshistorisë tonë e historisëtë përbashkët. tonë Gjithë tëtë mirat! përbashkët. Gjithë të mirat! “Rrënjët”.dheQamil gjuhësZekolli e historisë tonë të përbashkët. Un caro saluto Franco D’Angelis Te falenderoj edhe nje here. për gazetën, të cilën e lexoj me kënaqësi!Qamil Zekolli Të fala të përzemërta! MeGjithërespekt të mirat!RajmondaGrëmi Me shume respekt Vilhelme Haxhiraj Qamil Zekolli Fuat Memeli I dashur Hasan, Uroj qe te jesh mire! Te falenderoj Ju falenderoj per gazeten zoti Hasan I nderuar Hasan, ju uroj shëndet familjarisht! Faleminderit për botimin dhe urime përKomplimenti gazetën, per të formatincilën e lexojdhe cilesine me I dashur shumeHasan, per dergimin e gazetes. Per muaFalenderonj camerisht per gazeten, me pelqeu shume.Te falenderonj per artikullin timeI nderuar qe keni Hasan, shkror. ju uroj Meshëndet respekt, familjarisht! Faleminderit për botimin dhe urime për gazetën, të cilën e lexoj me eshte nje kontribut i shkelqyer nga ana kënaqësi! Të fala të përzemërta! Vilhelme Haxhiraj ekënaqësi! shkrimeve Të fala të përzemërta! Vilhelme Haxhiraj Uroj qe te jesh mire! Te falenderoj shumeNiko Stylos per dergimin e gazetes. Per mua eshte nje kontribut i shkelqyer nga ana jote jote dhe e bashkepunetoreve te tu. Lenda Ju falenderojMe respekt, per Albana gazeten Cerekja zoti Hasan dhe e bashkepunetoreve te tu. Lenda e ketij numuri ishte e mrekullueshme dhe do ta lexoj deri ne fund, faqe pas faqeje, e ketij numuri ishte e mrekullueshme dhe sepse medo sata lexojpashe, deri nekishte fund, njefaqe lendepas faqe te- jashtezakonshme. Nuk dua te zgjatem duke te thene fjale te medha falenderimi,Komplimenti per formatin dhe cilesine e shkrimeve je, sepse me sa pashe, kishte nje lende por eshtete njejashtezakonshme. nga punet Nukme duate fismete zgjatem qe kam pare kesaj kohe.Te falenderoj me gjithe shpirt. Me respekt, Albana Cerekja I nderuarI nderuar z . Hasan z . Hasan ! ! Uroj dhe deshiroj te jeni mire. E mora Me urimetduke e miate thene me fjale te temira, medha mik falenderimi, i dashur dhe i nderuar. Uroj dhe deshiroj te jeni mire. E mora mesazhin tuaj me numrin e ri te gazetes “Rrenjet”. mesazhin tuaj me numrin e ri te gazetes Yti, por eshte nje nga punet me te fisme qe Reviste e jashtezakonshme. desheroj te abonohem. Ju faleminderit. Po e lexoj me shume kenaqesi. Falenderonjkam pare kesaj camerisht kohe.Te falenderoj per gazeten, me me pelqeu shume.Te falenderonj per artikullin time qe keni shkror. Me respekt, “Rrenjet”. Petrit Ruka. Faruk Kaba IliazJu bobaj faleminderit. Po e lexoj me shume gjithe shpirt. Reviste e jashtezakonshme. desheroj Niko Stylos Ciao Hasan, con piacere ho scaricato il kenaqesi. Me urimet e mia me te mira, mik i Pershendetje i nderuari Hasan Aliaj, drejtorte i revsitesabonohem. "Rrenjet". Me vemendje e lexuam revisten dhe e cilesojme qe eshte nuovo numero del tuo interessante giornale, Faruk Kaba Iliaz Bobaj dashur dhe i nderuar. notoe nivelit con gioia te larte l’inserzione dhe qe pubblicitaria. eshte nje reviste e qëlluar . Yti, MeUIn respekt abbraccio a presto, Petrit Ruka. Pershendetje i nderuari Hasan Aliaj, drejtor I dashur Hasan, Rijad Demiri Vera Isopo i revsites “Rrenjet”. Me vemendje e lexuam Uroj qe te jesh mire! Te falenderoj shume per dergimin e gazetes. Per mua eshte nje kontribut i shkelqyer nga ana jote revisten dhe e cilesojme qe eshte e nivelit te Reviste e jashtezakonshme. desheroj tePershendetjelarte abonohem. dhe qe ieshte nderuari nje Hasanreviste Aliaj, e qëlluar drejtor . i revsites "Rrenjet". Me vemendje e lexuam revisten dhe e cilesojme qe eshte dhe e bashkepunetoreve te tu. Lenda e ketij numuri ishte e mrekullueshme dhe do ta lexoj deri ne fund, faqe pas faqeje, Hasan, eAuguri nivelit sinceri te per larte i 10 dheanni del qe tuo eshte giornale. nje reviste e qëlluar . Ciao Me respekt sepse me sa pashe, kishte nje lende te jashtezakonshme. Nuk dua te zgjatem dukeFaruk te thene Kaba fjale te medha falenderimi, GM Me respekt Rijad Demiri Rijad Demiri por eshte nje nga punet me te fisme qe kam pare kesaj kohe.Te falenderoj me gjithe shpirt. Hasan, Auguri

Me urimet e mia me te mira, mik i dashur dhe i nderuar. sinceri per i 10 anni del tuo Yti, I nderuar z . Hasan ! giornale. I nderuar z. Aliaj, Petrit Ruka. Uroj dhe deshiroj te jeni mire.Ciao E mora mesazhin tuaj me numrin e ri te gazetes “Rrenjet”. Duke ju kerkuar GM ndjese per vonesen Ju faleminderit. Po e lexoj me shume kenaqesi. ͲSotmoragazetenRrenjetngaHasanAlijajmetecilinkakoheqejamnekontakt.Aibanneheshtjenjipunetevertetene pergjigje,patritioke. desha t’ju uroj per gazeten Iliaze bobaj

Asnjishqiptarnukebankete.IlumteHasanit. bashkangjitur. Ju uroj Hasan, Auguri sinceri per i 10 anni del tuo giornale. Ciao GM suksese ne punen dhe - Carissimo Hasan! -Sot mora gazeten Rrenjet nga HasanͲShume idashuridheishtrejtiHasan.Kamne doregazeten io devo“Rrenjet” di ringraziartitederguar pernga averti.Te pergezojperpunentendemisioninpozitive, tuaj fisnik. Alijaj me te cilin ka kohe qe jam ne kon- Me respekt, atedhetarePershendetjedhekostante Z.Hasan.etepalodhur.Tefalamiqesorepubblicatomefalnderime, il mio articoloqe sullatinuk nostrame Geharron.- takt. Ai ban ne heshtje nji pune te vertete Pershendetje Z.Hasan. raldine in italiano. Per dire la veritá: sarei Rezart Spahia Ju falenderoj per pasqyrimin e shkrimit patritioke. Asnji shqiptar nuk e ban kete. Ju falenderoj per pasqyrimin e shkrimit timmolto ne gazeten lieto di rivederlotuaj. Persa anche kerkoni in albane bashkpunim- jam i gateshem te jap te gjithe tim ne gazeten tuaj. Persa kerkoni bashk- Pershendetje Z.Hasan. I lumte Hasanit. PaulTedeschinikontributin tim ndaj redaksise se gazetesse... tuaj.Te Sarei molto gjithe grato sh qiptaret,se potessi mandare qe perhapinI nderuar z. dheAliaj, shkruajne shqip ne shtete te punim jam i gateshem te jap te gjithe kon- Duke ju Jukerkuar falenderoj ndjese per vonesen per pasqyrimin ne pergjigje, desha e shkrimitt'ju uroj per gazetentim ne e bashkangjitur. gazeten Jutuaj uroj. suksesePersa ne kerkoni punen bashkpunim jam i gateshem te jap te gjithe -Shume i dashuri dhe i shtrejti Hasan. alcune copie per via del nostro Yllí. Nè I nderuari Hasan, Ciao Hasan, con piacere ho scaricato il nuovotributinndryshme numero tim ndaj te del botes redaksise tuo duhen interessante se gazeteste nderohen tuaj. giornale, dhe- teCarissimo noto respektohen Hasan! con gioia per l'inserzione kete kontribut kombetar.dhe misioninkontributin tuaj fisnik. tim ndaj redaksise se gazetes tuaj.Te gjithe shqiptaret, qe perhapin dhe shkruajne shqip ne shtete te io devo di ringraziarti per aver pubblicato il mio articolo sulla nostra Geraldine in italiano. Per dire la veritá: sarei molto lieto di rivederloMe respekt, Kam ne dore gazeten “Rrenjet” te der- anche inte, albanese... nè Sarei moltoYllí grato seavate potessi mandare scritto alcune copie per viase del nostroaveste Yllí. Nè te, nè Yllíricevuto avate scritto se aveste ndryshmeUne te deshiroj botes duhen te te falenderojte nderohen qe dhe me te ke respektohen derguar numrin per kete kontribut kombetar. TeMe gjithe respekt shqiptaret, qe perhapin dhe sh- ricevuto la medaglia Kossuth-Garibaldi conferita a Voi per i vostri meriti.Ti rimando di nuovo insieme con i miei saluti e auguri migliori.Rezart Spahia pubblicitaria.guar nga ti. Te pergezoj per punen tende Réti György Ungheria kruajne shqip ne shtete te ndryshme te bo- laTe medaglia falenderoj Kossuth-Garibaldi edhe njeher per dergesen, conferita z.Hasan,Mee respekt ri dukete gazettes ju uruar “Rrenjet”. per produktin me vlere qe nxirni. pozitive, atedhetare dhe kostante e te pa- Adriatik Alimadhi UIn abbraccio a presto, tes duhen te nderohen dhe te respektohen a Eva Voi Brinja per i vostri meriti.Ti rimando di AdriatikUne Alimadhi tani po e shfletoj dhe informacionet e botuara aty lodhur.Te fala miqesore me falnderime, ͲSotmoragazetenRrenjetngaHasanperAlijaj keteme kontributtecilin kombetar.kakoheqejamnekontakt.nuovo insiemeAiban con nei mieiheshtje saluti e njiauguripune te janevertete shumepatritioke. te mira dhe shume informuese.

qe ti nuk me harron. migliori. Faleminderit edheI nderuar njehere, z. Aliaj, Vera Isopo Me respekt Duke ju kerkuar ndjese per vonesen ne pergjigje, desha t'ju uroj per gazeten e bashkangjitur. Ju uroj suksese ne punen AsnjishqiptarnukePaulban kete.TedeschiniIlumteHasanit. Réti György Ungheria Ganidhe misionin Abazi tuaj fisnik. Adriatik Alimadhi Me respekt, Rezart ISpahianderuari Hasan, ͲShumeidashuridheishtrejtiHasan.Kamnedoregazeten“Rrenjet”tederguarngati.Tepergezojperpunentendepozitive, Unedeshirojtetefalenderojqemekederguarnumrineritegazettes“Rrenjet”. cmyk atedhetaredhekostanteetepalodhur.Tefalamiqesoremefalnderime,qetinukmeharron. Unetanipoeshfletojdheinformacionetebotuaraatyjaneshumetemiradheshumeinformuese. Faleminderitedhenjehere, GaniAbazi PaulTedeschini

Ju falenderoj per gazeten zoti Hasan Komplimenti per formatin dhe cilesine e shkrimeve Me respekt, Albana Cerekja

Te falenderoj edhe njeher per dergesen, z.Hasan, duke ju uruar per produktin me vlere qe nxirni. Eva Brinja Storia Anno 10 n.3 Luglio 2012 pagina 14 I monaci arbëreshë della Badia greca di Grottaferrata di Calogero Raviotta Nel 1906 col rettore del Seminario mons. Paolo Schirò, coadiuvato dal fratello Antonio e dal padre ella millenaria storia della Badia Greca la pre- Federico, il tre novembre, nella cripta mortuaria della senza di monaci di origine arbëreshë è piut- chiesa dell’Olivella a Palermo, dopo ripetute e vane Ntosto recente: inizia negli ultimi decenni del ricerche precedenti, don Saba trova i resti mortali secolo XIX e continua ancor oggi. I primi due giovani di papas Giorgio Guzzetta, fondatore del Seminario arbëreshë (Castrenze Buccola e Salvatore Gassisi), Greco-Albanese di Palermo. Costituito il 6 novembre provenienti da Contessa Entellina (PA), sono acco- del 1906 il “Comitato dei festeggiamenti per il ritro- lti nel Monastero di Grottaferrata nel mese di aprile vamento dei resti mortali di P. Giorgio Guzzetta”, don 1883, l’ultimo arbëreshë ammesso al probandato Saba viene nominato Segretario del Comitato per le della Badia nel 1963 è Fra Damiano Brunetti, prove- onoranze di P. Guzzetta. Lascia definitivamente la Co- niente da Plataci (CS). munità monastica basiliana di Grottaferrata nel 1907 Nel precedente articolo abbiamo in sintesi esposto e continua la sua missione sacerdotale in Sicilia. il momento storico e le motivazioni che determinano la presenza in Badia di monaci di origine arbëreshë, Padre Lorenzo Tardo (1883-1967) di seguito e nei prossimi articoli presenteremo invece Jeromonaco basiliano e studioso di musica bizan- un profilo biografico di alcuni monaci arbëreshë, tina. Nato a Contessa Entellina il 23 ottobre 1883, che, in campo, culturale, ecclesiastico e religioso, compie gli studi umanistici ed ecclesiastici nella Ba- contribuiscono significativamente alla vita della co- dia Greca di Grottaferrata, dove si dedica con im- munità monastica (attività, organizzazione e funziona- pegno ed interesse alla sua duplice vocazione: vita mento) sia a Grottaferrata sia nelle case filiali della monastica e musica bizantina. Ordinato sacerdote nel Sicilia (Mezzojuso e Piana degli Albanesi) e della 1907, dedica 50 anni di vita monastica alla Comunità Calabria (S. Basile). Inizieremo con la presentazione assolvendo, con diligenza e competenza, i doveri dei dei quattro monaci (Don Cosma, Don Sofronio, padre vari uffici affidatigli: direzione del Pontificio Semi- Lorenzo e don Saba) nati a Contessa Entellina, da cui nario “Benedetto XV”, missione in Albania, direzi- sono arrivati in Badia i primi due giovani ammessi al one dell’Archivio della Badia, direzione della Schola probandato del Monastero di Grottaferrata. Melurgica, da lui fondata. Dotato di una straordinaria sensibilità musicale, P. Cosma Buccola (1869-1934) studia musica bizantina moderna ed occidentale e Castrenze Buccola, nato a Contessa Entellina l’11 dedica il suo tempo con impegno ed entusiasmo a ric- novembre 1869, nel mese di aprile del 1883, con ercare, ordinare, rileggere e capire il vasto, originale Salvatore Gassisi, raggiunge la Badia Greca di Grot- Iprimo monaci novembre 1934arbëreshë in Badia a Grottaferrata. della BadiaDon greca Sofronio, di uomo Grottaferrata semplice e umile, non fa e meraviglioso materiale melurgico conservato negli taferrata per entrare nel probandato monastico e ini- sfoggio della sua erudizione, che mette spesso a antichi codici della Badia o in altre biblioteche nazi- ziare l’educazione religiosa e gli studi per diventare di CalogeroDon SOFR RaviottaONIO GA SSISI (1873-1923) servizio di tutti coloro, italiani e stranieri, che a lui onali (Università di Messina, Vaticana, Ambrosiana) jeromonaco. Fatta la professione monastica nel 1889, Jeromonaco, liturgista, paleografo e anticipa- si rivolgono. Con altri suoi confratelli contribuisce al ed estere (Monte Athos, Gerusalemme, Sinai). Padre assume il nome Cosma ed è ordinato sacerdote l’8 tore dell’ecumenismo. Nato a Contessa Entellina recupero del rito, degli studi e delle tradizioni monas- Lorenzo è pioniere nella scoperta, lettura, trascriz- aprile 1893. Nellail 21 aprile millenaria 1873, storiaentra nel della Monastero Badia Greca di S. Maria la presenza tiche. di La monaci sua formazione di origine eminentemente arbëreshë è monastica piuttosto ione, interpretazione, pubblicazione ed esecuzione E’ il primo italo-albanese, alunno, probando, recente:di Grottaferrata inizia come negli alunno ultimi e decenni probando del monastico secolo XIXcontribuisce e continua alla ancorrinascita oggi. religiosa I primi e spirituale due giovani della delle melodie antiche bizantine dei codici. novizio e membro della Comunità monastica basiliana arbëreshënell’aprile (Castrenze del 1883. Manifesta Buccola esubito Salvatore la sua Gassisi), ten- “nuova” provenienti Badia, da per Contessa la quale Entellina lavora con (PA), l’esempio, sono I preziosi volumi (“L’antica melurgia bizantina della Badia Greca di Grottaferrata. accoltidenza allo nel studio, Monastero in modo di particolare Grottaferrata nelle nelmaterie mese dicon aprile la preghiera 1883, e l’ultimocon lo studio arbëreshë fino alla ammesso sua morte, al nell’interpretazione della Scuola monastica di Grottafer- Nell’ambito della Comunità monastica svolge vari probandatoecclesiastiche della orientali. Badia Compie nel 1963 con èlode Fra tutto Damiano il corso Brunetti,avvenuta proveniente il 14 febbraio da 1923.Plataci (CS). rata”, Grottaferrata, 1938; “L’Ottoeco nei mss. melur- regolare del ginnasio, entra al noviziato nel 1890 incarichi, assolvendo i suoi compiti con dedizione, gici. Testo semiografico bizantino, con traduzione sul capacità e diligenza: Prefetto dei giovani, Maestro dei ed è ordinato sacerdote nel 1899. Mentre è ancora P. Saba Abate (1871 - ?) pentagramma”, Grottaferrata, 1955) e gli articoli (oltre novizi, Direttore della tipografia poliglotta, assiduo Nelstudente precedente gli viene articoloaffidata la abbiamo cura della in ristampa sintesi dei esposto Salvatore il momento Abate, storiconato a Contessa e le motivazioni Entellina il che13 30), pubblicati dalla stampa specializzata, documentano collaboratore dell’abate Pellegrini, protagonista della determinano“menei” greci, la attornopresenza ai qualiin Badia avevano di monaci collaborato di or iginegennaio arbëreshë, 1971, seguendo di seguito l’esempio e nei diprossimi altri due ragazziarticoli il suo impegno e lo studio dedicato alla musica bizan- programmazione e dello svolgimento delle solenni cel- presenteremoPitra, Cozza Luzi invece ed altri un dotti. profilo Il suo biografico lavoro supera di alcu contessioti,ni monaci Castrenze arbëreshë, Buccola che, e in Salvatore campo, Gassisi, culturale, nel tina. Muore a Grottaferrata il 28 luglio 1967. ebrazioni organizzate per il nono centenario (1904) ecclesiasticoquello dei suoi epredecessori, religioso, contridata labuiscono sua grande significativamente pre- 1889 parte per alla la vitaBadia dellaGreca comunitàdi Grottaferrata, monastica dove di fondazione della Badia. Per alcuni anni svolge la (attività,parazione organizzazionee la sua grande competenza e funzionamento) in materia. sia E’ a Grottaferrataviene ammesso siaal probandato nelle case e filialidove segue della l’intero Sicilia Nota – Quanti hanno interesse a conoscere vita Reklamasua missione di sacerdote anche nelle case filiali: uno dei fondatori e dei principali collaboratori del corso di studi per diventare monaco basiliano e sac- e opere dei monaci della Badia, nella Biblioteca e economo del Seminario Greco-Albanese di Palermo, (Mezzojusoperiodico “Roma e Piana e l’Oriente”. degli Albanesi) Lascia diversi e della studi Calabria di erdote. (S. Basile). Ammesso Inizieremo al noviziato con emette la presentazione i voti e gli viene dei nell’Archivio del Monastero di Grottaferrata, possono collaboratore nell’Eparchia di Lungro e nel Monaste- quattroliturgia emonaci paleografia. (Don Cosma, Don Sofronio, padre datoLorenzo il nome e donSaba. Saba) Ordinato nati sacerdotea Contessa nel Entellina,1895, vi- essere consultati varie pubblicazioni e documenti. A ro basiliano di Mezzojuso. Negli ultimi anni della sua da Nel cui 1919 sono è arrivati nominato in Consultore Badia i primi della Congre due gi- ovaniene nominato ammessi Segretario al probandato del Capitolo del Monasteroed è ricordato di padre Lorenzo Tardo ed a Don Sofronio Gassisi in par- vita, stremato dalla malattia, parlando delle sue sof- Grottaferrata.gazione per le Chiese Orientali e da tale anno fino al come ottimo amanuense. Lascia la Badia nel 1905 e ticolare sono state dedicate dei Convegni sia nel paese ferenze, sopportate con pazienza, confidenzialmente 1920 priore di governo della Badia, pur mantenendo continua la sua missione sacerdotale nel Seminario natio (Contessa Entellina) sia nel Monastero di Grot- ripete ai confratelli: “mi sento sfasciare”. Muore il P.sempre Cosma l’ufficio Buccola di bibliotecario (1869-1934) e di archivista. Greco-albanese di Palermo, come vice-Rettore. taferrata, di cui sono stati pubblicati gli Atti.

Reklamë Castrenze Buccola, nato a Contessa Entellina l’11 novembre 1869, nel mese di aprile del 1883, con Salvatore Gassisi, raggiunge la Badia Greca di Grottaferrata per entrare nel probandato monastico e Në dalje të qytetit të Fierit, sapo merr auto- Restorant Kaçi stradën për në Tiranë, - Kuzhinë tradicionale në të majtë të rrugës, ndodhet Restorant Kaçi, i - Shërbim i kulturuar mbuluar vetëm nga ngjyra jeshile. Në këtë restorant, që është i specializuar për të gjitha llojet e kuzhinës tradicionale, ia vlen që të ulesh vetëm një herë dhe jemi të bindur se kudo që të ndodheni do të kërkoni përsëri të shkoni te Restorant Kaçi, për të shijuar jo vetëm rosnicat në tavë druri me zog vendi…, por edhe mikpritjen e shërbimin e kulturuar.

NedaljeteqytetitteFierit,sapomerrautostradenperneTiranenetemajteterrugesndodhetrestorant Kaciimbuluarvetemngangjyrajeshile.

Neketerestorantqeeshteispecializuarpertegjithallojeteguzhinestradizionalejavlenqeteuleshvetem njeheredhejemitebindursekudoqetendodhenidotekerkoniperseriteshkonitekrestorantKaciperte shijuarjovetemrosnicatnetavedrurimezogvendi…,poredhemikpritjenesherbiminekulturuar. pagina 15 Fshati Radhime Anno 10 n.3 Luglio 2012 ArcheologiRadhima Radhima një gjurmë nga kohët Fshati Radhime e antikitetit në Gjirin e Vlorës

nga GËZIM LLOJDIA Fshati Radhime

adhima shtrihet në pjesën lindore të gjiut të Vlorës, 35 km2. Kufijte tokësor - 19 km, de- Selaudin Cekodhima Rtar - 6.5 km, lumor 1km. E vendosur në një gropë, është si një gur brilant në këtë zonë. Humbë- banor i fshatit Radhime sira detare gjendet përpara. Nga periferia në qendër krenar per origjinen e tij e mbytë një klimë që karakterizon gjithë vendet, që kanë detin sundues - detin mbret. Ardhja në këtë te lashte. suazë të lashtë, qe formëson tre pika: këmbët e një pirostie, që të nxjerr në det. Kodi gjenetik i kësaj lidhje ka këta përbërës: Tragjas + Dukat + Radhim = Gjiri i Vlorës. Në vitet ‘60 filloi sistemimi i tokave, ndërsa në vitin 1965 e 1971 e më pas zbulimet arkeologjike në Sello, majë bregut, Kathori filluan të hedhin pak dritë mbi jetën e të kaluarës e këtij vendbanimi. Shumë autorë vendas, të cilët kanë gjurmuar, e hedhin fjalën se këtu ngulmimet janë autoktone para helene dhe mund të flitet për një jetë të amantëve. Autori N.Lameborshi analizon zbulimet që janë kryer në këto pika kyçe: Shkallë, breg të Fsakës, Gradbo, majë të Cukës. Ne vendin Mavrenerum, që bie poshtë Ndërkaq ka pasur të dhëna për nekropole apo për shkallëve të Begut, ka të ngjarë, që zbulimet e pe- gjetje amfora, objekte qeramike dhe zbukurime në shave të tezgjahut dhe ato qeramike të jenë vendase, disa pjesë të veçantë të këtij vendbanimi. Në vitin çka deshifron më mirë faktin se vendbanimi Orik, i 1965 ka udhëtuar nga kryeqendra e vendit Tirana futur në gji disa km largësi është më i vonshëm. një ekspeditë, qe kishte ne perberje arkeologet Neri- Ka një koherencë faktesh, të cilat përcjellin të tan Ceka, N.Shehu dhe N.Bodinaku per germime dhëna që u kane mundësuar ekspeditat dhe arke- në këtë trevë, germime qe u kryen ne këtë trevë në ologët per te gjetur gjurmë, duke dritësuar kështu vjeshtën e vitit ‘65, muaji tetor. Raporti i Bodina- periudha plot mjegull, harresë e errësirë. S.Anamali, kut sjell këto fakte: Në Radhim, në shtëpinë e Bra- duke shkruar për Amantian sjell këtë të dhënë të him Begos dhe Beqir Mjaltit janë zbuluar varre që Selaudinbyzylykë argjendi. Cekodhima Autori flet banor se po tei fshatitky varr në Radhime fund ruhet, krenar dhe njëper ndërtesë origjinen tjetër e nëtij madhësite lashte. më të rëndësishme për Radhimën: Ne burimet e shek. I kanë dhënë materiale të periudhës antike shek III-II të këmbëve është gjetur edhe një lotore, e cila ishte vogël, banesat prej shkëmbi, teatri, puset e ujit, al- p.e.s. Amantia përmendet si një qytet i Ilirisë se Jugut pr.K. Materiale të kësaj periudhe janë gjetur edhe e zbukuruar nga një vargëzim i stilit të gurit, lyer më tari si dhe fakti, që monedha e tij sipërfaqja e vogël, bashke me Apollonine, Bylisin e Orikun. Ne lidhje me në majën e Cukës, ku mund të ketë qenë ndonjë RADHIMAverenik kafe të erret, NJE ku lartësia GJURME e saj shkonte deriNGA në porKOHËT që ka treguar E një ANTIKITETIT beteje të madhe ndër luftërat NË GJIRIN E VLORËS teritorin e Amantise, dhe shtrirjen e saj ne bregdet vendbanim që lidhesh me këtë nekropol. Në majën 7 cm .Këto gjetje ruhen prej pranverës të vitit 1979 për pushtet të Romës, apo që shërbeu si skelë për janë me interes, padyshim, te dhënat e Ps. Skylaksit e Nik Gjimitrit janë gjetur shenjat e një murri dhe në muzeun arkeologjik të Tiranës. zbarkimin e romakeve kundër Ilirisë. Nuk ka ndonjë a te Ptolemeut. Ne paragrafin e përmendur thuhet se materiale qeramikë të periudhës antike. Veç këtyre Radhima gjendet në gjirin e Vlorës përball qytetit distancë të konsiderueshme, jo më tepër se disa km Amantia kishte një rrip toke te gjate 60 stade. Sipas në anën jugore të kodrës janë ndeshur mure me të Orikut. Një zbërthim të enigmës se ç’ndodhi në në vijë ajrore. Në këtë vendbanim punohej balta dhe disa dijetareve, ne këtë bregdet, kishte një qytet, i cili llac dhe qeramikë të kohës mesjetare. Ky ka qenë Orik mes luftërave për pushtet të Cezarit dhe Pom- enët me përbeje të saj për Orikun. Gjetjet që dësh- nuk është qyteti i brendshëm. Për ekzistencën e dy një vendbanimi vogël, i fortifikuar për mbrojtje të ngapeit thuhetGËZIM në enciklopedinë LLOJDIA shqiptare të vitit 1985. mohen në mjaft prej lagjeve ku, enët prej balte ishin Amantive kumton edhe Ptolemeu: një qytet ne brendi rastit..Edhe në bregun e Fsakës, Drumbe, Shkalla Dhe këtu, historia e tyre njihet më mirë dhe tregohet dominuese, ato zbulime të shpien pikërisht në këtë te vendit dhe për një skele qe del ne det. Na duket Jonufër janë gjetur materiale të periudhës antike. thjeshtë si për një gjë të zakonshme, jo si një histori supozim. Jo më tej, por pjesë e saj është edhe një se duhet ta pranojmë qe, si Amantia dhe Bylisi kishin Historiani Novruz Bajrami shkruan për gjurmime e veçantë e gjitarëve të detit të veçantë. Historia e vendbanim, sot vend turistik i njohur: Jonufër. Dr nga nje koridor të ngushte ne breg te detit dhe një li- arkeologjike në fshatin Radhim ne vitin 1979. tyre tashmë ka përfunduar dhe do të kujtohet si dikur Moikom Zeqo, arkeolog, historian i mirëfilltë i kësaj man, me ne veri Bylisi dhe me ne jug Amantia. “Në vitin 1979 para shkollës së vjetër, gjatë puni- Radhimakoha e Cezarit, shtrihetkur erdhi në këtënë gji pjesën detar për të lindoresul- sfere, tëduke gjiut analizuar të vend-ardhjen Vlorës, e 35piktorit km2. Onufër Kufijte tokësor - 19 km, detar Në vitin 1965 në oborrin e shtëpive te Beqir Ka- meve të bëra për sistemimin e oborrit u zbuluan disa muar Pompei. Cezari u nis nga Brindizi me 30,000 shkruan:”Në masivin kodrinor të bregdetit në jug të jtaz Mjatit dhe Brahim Iso Beges u zbuluan orendi të varre. Varri i parë ndodhej gurit të carë në drejtimin - vetë. 6.5 Zbarkoi km, më lumor 5 janar të 1km.vitit 48 në Etokën vendosur e fisit Vlorës si në dhe njëemër i gropë,një monumenti është kulti në Kaninë. si një gur brilant në këtë zonë. ndryshme si: vathe, varëse, byzylykë të zbukuruar L-P. Skeleti është i paprishur me tabunë dolomiti të Humbësirakaon, Çezari për në detareOrik nisi një garnizon gjendet i përbërë përpara. Në Gjirin e Vlorës Nga shkruan periferia ai, është qyteti në arkeologjik qendër e mbytë një klimë që në flori shek 3 pr.Kr. Dhe rreth 100 m në shtëpinë e sheshuar. E veçantë e këtij ishte se në inventarin e nga ushtarë parthinë dhe banorë vendas, të koman- i Orikumit themeluar sipas mitit nga princër eubeas Malo Musait është gjetur një varr gruaje me fëmijën zbuluar ishte edhe një monedhë floriri me peshe 3 gr. karakterizonduar nga oficeri i Pompeut, gjithë Luc vendet,Torkuati. Ishte qëbazë kanëpas rënies detin së Trojës..më sundues e pabesueshme - detin është sembret. në Ardhja në këtë suazë të dhe 3 lotore. Ka një raport të historianit italian Ugo- diametër 1.3 cm si dhe një fibul punuar me kockë. detare dhe mbeti e tillë. Nga kohërat më të lashta e kohën mesjetare të kryqëzatave, Orikumi quhet me lini, i cili ka përmendur Butrintin, por edhe mjaft Në raportin e muajit maj ‘79 po ky gjurmues thotë lashtë,antike banorët qe e formësonsaj kanë qenë detare, tre ushtarë, pika: gjen këmbët- emrin e eqytetit një biblik pirostie, Jerikos( muret që e tëkëtij nxjerr qyteti i në det. Kodi gjenetik i kësaj qendra dhe site arkeologjike në jug të vendit, që se 5 m më tej në jug të gurit të Carë u zbuluan edhe eralë, me anije prej druri e deri tek gjitarët e fundit, rrëzuan me tingujt e burive). Ky vendbanim mund të thotë që përballe fshatit Radhim, deti krijon një gji tre varre të tjerë, që sipas idesë i takojnë të njëjtës lidhjenëndetëset, ka zotëronin këta gjirin përbërës: e Vlorës. Tragjasketë +qenë Dukat edhe ndonjë + skelë R adhimdetare, ngase = të dhënat Gjiri i Vlorës. Në vitet ‘60 filloi të mbrojtur. Në punimet për ndërtimin e një moli periudhë asaj romake. Duke sjell edhe inventarin e sistemimiNdërkaq, një i sërëtokave, gjetjesh në ndërsa atë sit arkeologjik në vitinflasin 1965se në këtë e gji 1971detar prej e kohëve më të paslashta derizbulimet arkeologjike në Sello, gjatë Luftës së Parë Botërore pranë bregut u gjet këtyre varreve flet për skeletin e padëmtuar femër, me akropolin 950 m me murin rrethues, që shtri- më sot gjenden mbi 13 anije të mbytura. Dhe një një mur me blloqe, që shërbente si xoklaturë dhe qe në trup kishte dhjetëra zbukurime, që ruheshin majëhej në bregut, lagunë, ku brenda Kathori saj janë filluan radhoj gjetjesh. të hedhin numër prej pak tyre munddritë të kenëmbi qenë jetën të vendasve, e të që kaluarës e këtij vendbanimi. një mur më tulla, që i përket periudhës romane. në gjendje të mirë, në parakrah të majtë mbante një Ndoshta një nekropol për nga përmasa, që ende kanë jetuar në këtë territor...” Shumë autorë vendas, të cilët kanë gjurmuar, e hedhin fjalën se këtu ngulmimet janë Arkeologët u impresionuan aqautoktone shumë para helenekur dhe mund të flitet për një jetë të amantëve. Autori N.Lameborshi analizon zbulimet që janë kryer në këto pika kyçe: Shkallë, breg të Fsakës, Gradbo, majë zbuluan “Librin e të Vdekurve”, tësaqë Cukës. u Ne ra vendin të fikët Mavrenerum, që bie poshtë shkallëve të Begut, ka të ngjarë, që Nga Ilir Konti zbulimet e peshave të tezgjahut dhe ato qeramike të jenë vendase, çka deshifron më mirë faktin se vendbanimi Orik, i futur në gji disa km largësi është më i vonshëm.

Ka një koherencë faktesh, të cilat përcjellin të dhëna që u kane mundësuar ekspeditat dhe arkeologët per te gjetur gjurmë, duke dritësuar kështu periudha plot mjegull, harresë e errësirë. S.Anamali, duke shkruar për Amantian sjell këtë të dhënë të rëndësishme për Radhimën: Ne burimet e shek. I p.e.s. Amantia përmendet si një qytet i Ilirisë se Jugut

rkeologët u impresionuan, u besuan dhe… kur zbuluan pjesët e fundit nga i famshmi Alibër “rw nw prt m hrw” i 1420-ës para erës së re, që u zbulua krejt rastësisht në muzeun përgjigjën pyetjeve të tyre për vazhdimin e Jetës e Queensland. pas Vdekjes, kryesisht për shkak të mungesës së I kërkonin ato pjesë me një mani të pa imagji- fletëve të fundit të papirusit. nueshme, me një etje të pashtershme, për një Specialistëve, historianëve dhe arkeologëve shekull rresht, pasi besonin se kështu me të mund që do të ndeshin në Botën e Poshtme! (Ntouat). ishin fletët e fundit të papirusit të “shenjtë”, që do t’u duhen shumë vite akoma studimi, që të të zgjidhnin misterin e jetës pas vdekjes… Provokimi më i vështirë, ishte peshimi i shpir- sipas arkeologëve arrin në 20 metra gjatësi dhe mund të deshifrojnë Librin e të Vdekurve, por Ndërsa Egjiptologu i Muzeut Britanik, Dr. John tit i të vdekurit, që bëri Zoti, Anouvis. Shpirti pe- i përket krijuesit të Tempullit të Amun, Amen- ata pohojnë se ka shumë gjasa që të ndeshen Taylor, i ra të fikët, kur kuptoi se kishte në duar shohej në lidhje me Pendët e të Vërtetës dhe të hotepi (i cili u shpall Faraon, kur ishte ende fë- me surpriza shumë më të mëdha nga ato të cilat 100 pjesët që mungonin për të plotësuar “Librin Perëndeshës Ma’at. Nëse zemra ishte më e lehtë mijë dhe mbretëroi rreth 39-vjet). Pjesët e tjera dinë apo mundët hamendojnë sot, ndoshta zbuli- e të Vdekurve”, i cili sipas legjendës, përmbledh se Penda, i lejoje të avanconte në jetën tjetër, të papirusit ndodhen në koleksionet e muzeve met e tyre mund ë jenë shokuese për njerëzimin: koleksione përmbajtëse dhe 200 lutje magjike të nëse jo, atëherë gëlltitej nga përbindëshi Ammit, më të famshëm të botës, siç Muzeu i Arteve në “Ndoshta mund të kemi të bëjmë me zbulimin cilat mund të përdoren nga të vdekurit në jetën një kombinim Krokodili, Luani dhe Hipopotami. Boston dhe MET të New York-ut. Arkeologët që më të madh të shekujve të fundit; sekretin e Pa- pas vdekjes. Kemi të bëjmë me një manual, që do Zbulimet e reja, konsiderohen si pjesët e fun- po studiojnë këto papirus me një intimitet shu- vdekshmërisë së Shpirtit”, nënvizohet në raportin të udhëheq të vdekurit në provokimet e ndryshme dit të mbetura jashtë koleksionit të plotë, pra ato më të madh, por ata ende nuk kanë mundur t’i e arkeologëve. Attualità Anno 10 n.3 Luglio 2012 pagina 16

nga Haki Kola Qëndrore janë shëndrruar hap pas hapi në grumbuj cungishtesh apo breza pyjore të menaxhuar, si dhe egjithe faktin qe trashegojme pak gjera te në toka bujqësore livadhe e kullota shkruara nga e kaluara, duket se rekoman- Mdimi i pare per ti trajtuar pyjet Shqiptare, Tutje jeteses se thjeshte: sipas nje plani apo orientimi teknik, jepet nga dije- përdorimet dhe vlera e pyllit në tari Sami Frasheri ne librin “Shqiperia cka qene. Britani në mesjetën e herëshme ceshte e cdo te behet” me postulatin në vijim: “Cdo dhe ne Normandi në mesjetën e pyll do ndahet me disa ngastra edhe gjer sa te vije vonë rradha te pritet ngastra e fundit, ngastra qe u pre te paren here, do jete rritur per serish, e keshtu gjith- Në periudhen e mesjetës ka dëshmi të qarta lid- nje do te pritet lende nga pyjet dhe kurre pyjet do hur me vendin e zabelit, pyllit apo drunishtes mos mbarohen, por do perseriten e do jene kurdo te në fshatin Britanik. Drunishtet që prodhonin nën- lulezuara...... Druri te arrihet te punohet sa mundet produkte të drurit apo direkt lëndë druri ishin të me teper qe te mos kete nevoje shqiperia te sjelle diferencuara si kategori nëse do i krahasonim me nga keto se jashtmi.... kullotat me drurë. Megjithëse disa drunishte kishin Jo vetëm ne Shqiptarët që trashëgojmë shumë disa të drejta të kufizuara si të përbashkëta, ata nga jeta në zona malore me pak tokë të punueshme, ishin si rregull pjesë e pronës private. Shumica e ku blegtoria ka qenë aktivitet i rëndësishëm, por drunishteve ishin me kufinj të përcaktuar qartë, pothuaj se në pjesën më të madhe të historisë së Kush i menaxhon që ishin njëkohesisht edhe mbrojtës fizik të tyre e civilizimit, pyjet janë menaxhuar deri në lindjen e përbeheshin nga një skarpate e ngritur me tokë të shkences pyjore dhe për pylltarinë në shkallë të gërmuar e pasuar nga nje hendek i thelle e i gjere vogel vazhdojnë te menaxhohen nga jo profesion- shpesh të kombinuar me nje gardh apo brez py- istët, ndoshta edhe totalisht, dhe duke shkuar pak jor. Në të shumtën e rasteve drunishtet ishin pjesë më tutje, shpesh here edhe lënda e drurit me për- dhe kush shkruan e pronës bujqësore të nje zoteruesit të një prone të masa të mëdha nuk ka qenë produkti kryesor i kësaj madhe, me qiramarresit që sipas të drejtave za- veprimtarie. Në të shumtën e vendeve Europiane konore mund të merrnin sasi te kufizuara të prodhi- drunishtet dhe drurët ishin pjesë integrale e sistemeve pyjore për qëllime të vecanta, si për ngrohje, meve bujqësore, si burim për humusin dhe legushën për pyjet ndërtim gardhesh apo material ndërtimi. e pyllit, për mirëmbajtjen e sistemeve fushore bu- Drunishtet kishin vlerë të madhe ekonomike, jqësore dhe si burim për ushqimin e blegtorisë, si por sipas provave dhe analizave të shumta rezulton dhe për kulturën shpirtërore të popullit. Rastet që që rrallë herë lënda e drurit ishte prodhimi më i vijojnë dëshmojnë dhe përshkruajnë praktikat e me- Biomasa drusore e perdorur /dhe ose e menaxhuar që në parahistori rëndësishëm i pyllit. Nënpylli dhe nënproduktet qe naxhimit në pak a shumë të kaluarën e largët, nga Tipi i vegjetacionit drusor Perdorimi dominues/ aktivitetet menaxhuese konsistonin në disa materiale të vlefshme për jetesën joprofesionistë si tek neve ashtu edhe në pjesë të në atë kohë si dhe kullotja e ushqimi i blegtorise ndryshme të botës duke dhënë një ide për rangun Drurët e shenjtë ne pyje të lartë Mbrojtje integrale (vetëm përdorim ritual) dhe ishin shpesh më të rëndësishme ne termat e të ard- shumë të madh të praktikave, dhe për “savoir-faire” rimbjellje hurave me para në dorë, se sa të ardhruat që reali- te menaxherve që ajo përfshin. zoheshin nga bujqesia. Nje stol i thjeshtë i prodhuar Pyll i lartë Përdorim ekstraktiv (gjueti, direke, lende punimi, prodhime te tjera drusore, humus dhe lëgushë pylli) me dru lajthie ne Ëelshin mesjetar kishte vlere të Menaxhimi I pyjeve ne epoken barabartë me 3.75 dele. Edhe ky fakt është zbu- Djegie, kultivim prerje me zgjedhje apo ricungim Pylli sekondar, pyll i ripërtërirë, pas prerjes se luar në mënyre indirekte. Nga kërkimet në arkivat e e gurit (Neolit) ne Europën pylit të lartë sipas nevojes Qëndrore gjykatave të lashta rezulton se vlera e larte e drun- Rreth 7500 vjet më parë, fermerët me origjinë Grumbuj cungishte Ricungim per dru zjarri, bazë ushqimore për ishteve bëhej shpesh subjekt i procesve gjyqësore nga fusha e Hungarisë perëndimore, fillimisht mi- blegtorinë dhe rastësisht ndonjë lëndë punimi të komplikuara që në vitin 825, nga ku shënoheshin gruan në veri dhe lindje, duke shënuar fillimin e Breza pyjore dhe gardhe të gjallë apo drure anes Ricungim dhe krasitje për druzjarri dhe baze edhe shumë tregues të shkakut të konfliktit apo vler- periudhës së Neolitit ne Europën Qëndrore. Ata Kusharave, kanaleve, i menaxhon perrenjve e rrugeve dhe kushushqimore shkruan per pyjet ave të produkteve. (Rackham 1990) kolonizuan territore të thata dhe të ngrohta me më Një ditar i detajuar i mbajtur nga Gilles de Gou- pak se 600 mm reshje në vit dhe me temperaturë Kjo nënkupton që burimet me më shumë gjasa për sigurimin e druve të zjarrit ishin drurët nga drunishtet berville, një fisnik i shekullit të XVI, që menaxhonte mesatare vjetore që sillej rreth 8 gradë celsius. Kul- përrrethvendbanimeve, ndoshta njëkohësisht si nënprodukt I pastrimit të tokës pyjore për ta kultivuar. një pasuri të madhe na “bocage” të Normandisë, jep tura e tyre është quajtur Bandkeramik, për arsye të të dhena që tregojnë detaje për të ardhurat që sig- uroheshin nga toka bujqësore e kultivuar dhe pylli prodhimit të artikujve të ndryshëm te qeramikës dhe ngapyjeve me Haki përmasa tëKola mëdha, mbështetur edhe me terrenet e lageshta tropikale, ku shpesh ka fare pak që shpesh thirrej drunishtja. Ai kishte vënë në dis- pocerisë. Kultura më e herëshme Bandkeramike sh- llogjikën apo me faktin që shumica e specieve të blegtori, kjo praktikë dmth kombinimi i ngastrave pozicion të kultivimit të grurit një sipërfaqe të madhe trihej në një territor të konsiderueshëm midis Lumit përdorura për dru zjarri, ka më tepër shanse të bujqësore me breza drunor është e vazhdueshme. tokë të punueshme. Për të realizuar prodhim sa më Rin dhe Ukrainës perëndimore, në veri nga malet jene prej atyre drurëve që rriten në anë të pyllit, Në Dibër përdoret një shprehje per njerezit qe janë të lartë, praktikonte qarkullim trevjecar të grurit, Hartz deri në këmbët e Alpeve. Gjetjet e një pusi të Megjithekjo për faktin që faktin duken si materialqe trashegojme i holle shkurror, shumëpak tëgjera hapur dhete tregojnëshkruara edhe ato nga që ndoshta e kaluar kombinuara, duket me foragjere se dherekomandimi ugar të përmirësuar itë pare veshur me dërrasa dushku, karboni i të cilit daton dëshmon për një skenar pak më të ndryshëm. Duket duhen mbajtur sekret n publik thonë ky njeri është mbjelle me bizele. Megjithëkëtë ai parashikonte që rreth 5300 vjet përpara Krishtit dëshmon që këto perse druri ti për trajtuarzjarr ta ketë prejardhjen pyjet nga Shqiptare, druret e livadh sipas pa purend, nje (diku plan shqiptoheti apo parend) orientimi pra li- në cdo teknik, 7 vjet, ngastra jepet të kishte nga mundësi dijetari të pushonte Sami duke e lënë për një vit ugar. Megjithë këtë kujdes fermerë ishin kompetent në përpunimin e drurit, gjë rritur në anë apo në mes të arave. Po si u bënë të vadh pa drurë anash. Duket se është jo normale që që ishte e pritëshme nga shkencëtarët. Surpriza qën- Frasheri ne librin “Shqiperia cka qene. ceshte e cdo te behet” mepër kulturat postulatin bujqësore, prapse në vijim:se prap mishi “Cdo i der- pyll pranishme të tillë breza pyjore? E para ishte tenta- një arë apo livadh të mos kufizohet më drure apo rit dhe nënproduktet që rezultonin pas përpunimit dronte në faktin që provat dëshmojnë se ato ishin dotiva endahet njeriut të hershem me disa për të shtuarngastra tokën bujqë edhe- brez gjer drurësh. sa Nësete vijedo të marrim rradha ne analize te konflikpritet- tëngastra tij, e vinte këtëe fundit, ne krye të listësngastra së të ardhurave qe u pre gjithashtu të afte si menaxherë të drunishteve ? sore. Heqja e drurëve dhe pastrimi i tokës pyjore tet kufitare midis pronareve apo kultivuesve të kul- në kesh. Fermerët më të hershëm të Europës Qendrore tenga parenfermeret ndikoihere, në shtimindo jete e menjeherhëm rritur tëper turave serish, bujqësore, e dokesht te kemiu një gjithnje avantazh shume do të te pritetE drejta për lende kullotje shitejnga e blehejpyjet dhe dhethirrej nëkurre kanë lënë gjurmë nëpëmjet gropave septike, në dritës dhe u bë shkak për krijimin e një komuniteti madh. Vertetimi i tyre nuk kanë nevojë për tu arritur gjuhën e vendasve “Pannage”. Gouberville u shiti stade të ndryshme. Një grup kërkimor ndërdis- drusorpyjet specific do mos me lloje mbarohen, dritëdashës, që filluan por të donëpërmjet perseriten kërkimeve e arkeologjike. do jene Përgjithësisht kurdo tebashkëfshatërëve lulezuara...... të tij “pannage”, Druri prate tëarrihet drejtën te plinor analizoi tiparet dhe përmbajtjen e tyre. Iden- rriten në anë të fushave të mbjella. Në pastrimin e konfliktet kufitare janë zgjidhur nëpërmjet gjykat- që blegtoria të përdorte frutat e rënë në tokë , që tifikimi mbeturinave bimore të djegura (fara, fruta, punohetmëpasëm të fushës sa mundetnga drurët e mbirë,me teper u shoqërua qe teave, mospër të cilatkete në shtetetnevoje e konsoliduara shqiperia ekzistojne te sjellenë këtë rast nga ishin keto lëndet se e dushkut jashtmi.... të prodhuara dhe pjesë druri) nga 10 vendbanime te lokalizuara me lënien të paprekur të komuniteteve të drureve evidenca legale apo rregjistra te shkruar qysh nga në pyllin e tij. Sipas ditarit që ka lënë, rezulton që ne Gjermaninë perëndimore dhe Austri u realizua anës fushës për arsyet e lartëpërmendura.Që nga kohët e lashta e deri në ditët tona. Pra si frazeologjia cmimi i shitjes ishte ekstremisht i shtrenjtë me rreth nëpërmjet analizes se kokrrizave të lagëta (ëet siev- Jolashtësia vetëm e deri më ne sot, këto Shqiptarët purende, mezhda që apo trashëgojmëpopullore ashtu edhe shumë dokumentet arkivorenga të jeta cojnë në50 livres zona per vit. malore Se sa i lartë meishte cmimi pak kuptohet tokë të ing) të më shume se 1000 mostrave me rreth 20 breza kanë të pranishme sasi të madhe druresh e tek nje hipoteze apo një tjetër shpjegim i mundshëm nëse krahasohet me cmime të tjera të së njëjtës pro- mijë litra. Ky material bimor më pas u interpretua punueshme,shkurresh gjëmbore, qëku duket blegtoria se vijnë si nga ka sasia qenë e që aktiedhe eleminimivitet ii konflikteverëndësishëm, të pronësise ndërmpor -pothuajnë. Me fjalë se të tjeranë ngapjesën shitja për më një vit të e te madhe drejtës të duke tentuar për të rindërtuar vendet e lashta me madhe e dritës ashtu edhe nga prania e kafshëve që jet fermerëve është një mundësi në trashëgimine e se kullotjes se pyllit të dushkut, ai fitoi me shumë ekonomi rurale dhe mjedisin e tyre. Speciet bimore historisëkërkojnë të ushqehen. së civilizimit, Kjo duket se është pyjet arsyeja qëja nëdrureve menaxhuar në mes të ngastrave deri bujqësore në lindjenapo kullosore. e shse kencessa nga i gjithë pyjore gruri që dheatë vit përe shiti pylltarinënë treg. që rridhnin si derivate të analizes së qymyrit, ishin prej fillimit te krijimit të puredneve (mezhdave) apo Aktualisht me trajtimin e tyre kohet e fundit ka filluar Për më tepër, derrat e tij të mirëushqyer thereshin dukshëm të ngjashme për të 10 vendet dhe me nje nëbrezave shkallë me drurë, të ka lindurvogel nevoja vazhdojnë edhe që ato të tete merretmenaxhohen agropylltaria nga jo profesionistët,në dimër, kripeshinndoshta dhe dergoheshin edhe totalisht, deri në Paris, dhe rastisje teper të madhe me shpërndarjen natyrore menaxhoheshin pikërisht për të parandaluar pranine Nuk ka dyshim se kur flitet neolitin e her- duke siguruar edhe 60-80 livre për vit (Le Roy, La- të specieve të shpërndara për rreth drunishteve , dukee llojeve gjëmbore,shkuar apo pak për të kufizuar më tutje, konkurencen shpesh shëm ehere thënë meedhe fjalë të lënda tjera për epokëne drurit e gurit, me durie përmasa 1979) (Sallami të i derrave mëdha të ushqyer nuk me kalënde qenë sic konstatohej nga analizat e polenit. Pjesa më e produktie tyre. Këto breza kryesor janë shumë i tëkësaj rëndësishëm veprimtarie. pasi dmth të një Në hapi tëngjitur shum me egërsinëtën ee njerëzimit,vendeve dushku Europiane i konsideraur drunishtetsi ushqim i pastër dhe biologjik, drurët madhe e qymirit ka qenë djegur apostafat për dru shërbejnë si gardhe të gjallë për fermeret qe duket nuk është e lehtë të gjejmë prova për trajtimin e si dhe për shijen e vecantë që krijon, siguron sot e zjarri. Shtëpite e gjata të Neolitit prej 30*7 meter ishinse e lëshonin pjesë në kullotë integrale të lirë blegtorinë, e sistemev që mund drurevee bujqësore, nga njerëzit, si psh si për burim shkadhitjen, për kra hu- musinkësaj dite cmime dhe 5-10 legushën herë më të lartë e sa pyllit, cmimi i për kishin nevojë të ngroheshin rreth gjysmën e vitit të bënte dëme të mëdha tek kulturat bujqësore. sitjen apo cungimin, sidomos kur nuk trashëgohen sallamit normal në Spanjë) dhe kërkonin sasi të konsiderueshme dru zjarri. Si e mirëmbajtjenNëse hedhim vështrimin e sistemeve në shkallë globale fushore do drurë bujqësoretë trajtuar në njërën dhe nga sikëto burim metoda që për të ushqimin e blegtorisë, si dhe për siguronin njerezit e Neolitit drurin e zjarrit. Mundë- konstatojmë se praktika e lënies se një pjesë të veg- jenë përmbytur e ruajtur si struktura drusore në Ne vend te pasthenies sia që ata të përdornin kryesisht dru të rrëzuar apo kulturënjetacionit pyjor midis shpirtërore ngastrave me kultura të popullit. bujqë- kushte Rastet të lageshtisë. që Por vijojnëtë gjithe provat dëshmojn dhe dësh- ë dhe përshkruajnë praktikat e degë të thata, nga pylli më i afërt, nuk ka gjasa, po sore, nuk është vetëm tipar i territoreve bujqësore ku mitë ndonjëherë edhe indirekte flasin në favor të Bota e pylltarëve sipas Cottës ndahet në dy të kemi parasysh faktin që analizat e qymyrit qe u blegtoria mund të dëmtojë të mbjellat. Bile edhe ne asaj që drunishtet natyrore të Neolitit në Evropën grupe: empirikët”, dhe shkencëtarët, rrallë herë ata referohen pikave të mësipërme dukej që i korespon- bëhen bashkë. Tre janë arsyet themelore përse pyll- donin përdorimit selektiv të një rangu të ngushtë taria është akoma e prapambetur: së pari, koha e speciesh drusore. Për më tepër disa këpurdha ( fun- gjatë që drurët kanë nevojë për tu zhvilluar; e dyta gal hyphae) që zakonisht gjënden në drurin e rrë- larmia e madhe e vendeve ku ato rriten; dhe së treti zuar nga era, nuk duken të pranishme tek mostrat e fakti që pylltarët që punojnë në pyll shkruajnë pak, analizuara të qymyrit dhe ato që shkruajnë shumë, rrallë punojnë në pyll, ky fakt shpjegon që praktikat apo përvojat e mira Drurët në mes arave apo rrënjët të realizuara nga dikush, nëse nuk shkruhen janë e agropylltarise jetë shkurtëra dhe vdesin bashke me atë që i re- alizon, dhe shumë gjëra të shkruara nga ata që nuk Nga të gjithë analizat e polenit të bëra, kanë punuar në pyll shpesh janë të njëanëshme, por shkencëtarët nuk arrijnë të binden që mbeturinat transferohen nga një gjeneratë në tjetrën, u paso- e zjarrit për ngrohje, vijnë nga përdorimi i drurëve hen të rinjve që sapo fillojnë edukimin dhe fillojnë më përmasa të mëdha me prejardhje nga masivet e kthehen në slogane që askush nuk guxon ti marrë pyjore që konsiderohen si natyrore. Mungesa në në analizë apo të debatojë për ta, pavarësisht sa të analizat e polenit e ndonjë shenjë të shpyllëzimit të pjesëshme apo të gabuara ata mund të jenë.

pagina 17 Anno 10 n.3 Luglio 2012 Storia

Mehmet Qypriliu

Mehmet Qypriliu Sofra 400 vjeçare nga Namik Selmani cilave edhe këtë Shoqatë si dhe udhëheqësi artistik i para nga paratë e djersës së tij të ndershme për të këtij Unioni, Minella Kureta që vinin për herë të parë bërë edhe një dokumentar artistik për këtë origjinë të ështirë që të mbash të ngritur një Sofër të pak- në këtë fshat me tradita. Me një dekor të papërsërit- lavdishme. Sot është edhe poet. Edhe këngëtar. Edhe tën në katërqind vjet dhe në momentin që shëm natyror, me një klimë të mrekullueshme që, si kompozitor. “Jam gjaku i gjakut tënd /jam rrënjë e Ve jeton ajo të vazhdojë të mbetet po aq të thoshte atë ditë Vullnet Zylyftari, vëlla i dëshmorit trungut tënd/ erdha të kërkoja në mes të Stambol- gëzuar si në ditën e saj të parë, si në ditën kur arsyeja Arben Zylyftari, të shëron vetëm me ajrin e tij të lit e mora atë që shumë më mungonte.” -thotë ai në e hapjes së sofrës ka patur pjesën e vet më të ndrit- pastër. Tani pas 400 vitesh Fitim Mimani po organi- fjalën e tij.-Nuk më lanë të këndoja kur isha i ri. Tani shme . Kanë kaluar të paktën 400 vjet kur një pinjoll zonte me këta miq dhe me artistë të të gjithë trevës po këndoj i lirë.” Kënga e parë që këndon është një i Roshnikut të Beratit, që është vetëm një shtizë syri së Beratit një sofër simbolike në kujtim të kësaj Sofre këngë për fshatin e tij. Titullohet “Dola në Qafë të Sofralarg Tomorit, si Mehmet400 Qypriliu vjecare të ikte larg në Stam - kaq shekullore dhe padyshim edhe të përtëritjes së Pasjanit” Zëri i tij jehon në një luginë të tërë. Të boll e të bënte atje historinë e një shteti shumë të saj në hapësira më të ndritshme në të ardhmen, por emocionon. Të përlot kur sheh atë dashuri njerëzore Dinastia e Qyprilinjeve madhe të një Perandorie nga më të mëdhatë e kohës. edhe me projekte shumë më të mira për të nxitur jo për vendet e të parëve, për miqtë. I ngjan një zogu Një histori edhe në emër të jetës së tij dhe të fshatit vetëm përtëritjen e traditave kulturore të Roshnikut, që kërkon të gjejë fole në çdo zemër. Pas këngëve Roshnkut” ka pjesën më të rëndësishme. ngatë mbarë Namik prej nga vinte. Selmani Një histori për vete, por edhe por edhe të zhvillimit të turizmit në këtë Park Kom- qytetare beratase të Nanun Tetës në sallë derdhen DinastiaPërshëndet e Qyprilinjeve Feta Mimani që po shkon në moshën për breza të tjerë të familjes së tij të Qyprilinjëve. Si bëtar të Tomorit. ngjyrat e ansamblit popullor që mban emrin e Artistit e treçerek shekullit e që ka bërë para pak kohësh thotë ehe vetë kryetar i Shoqatës Kulturore të Trevës Sofra e Roshnikut u bë në lokalin e Petrit Fiskës, të Popullit Demir Zyko nga Skrapari. Me një drej- një libër modest për origjinën e fshatit të tij dhe për së Beratit “Qyprilinjtë e Roshnikur, Fitim Mimani një djali të Roshnikut që ka sjellë në hapësirat plot tues të pasionuar si Gëzim Zylfo e më një drejtuese trashëgiminë e pasur historike të Qyprilinjve që ka Vështirë“ka ardhur koha që që të të gjenden mbash rrënjët e të parëve ngritur dritë, një gjelbërim Sofër dhe ngrohtësi të paktën shumë detaje në të tra katërqind- shumë të aftë ngavjet nga ana dhe organizative në simomentin Edlira Taho Roshniku. që Edhe si pinjoll i këtyre vezirëve sot falen- dhe të mbijë më e shëndetëshme Pema e Miqësisë së ditës, aq sa e mendoje se ishe në një Muze të bukur fëmjët, gratë më të moshuarit krijonin aq natyrshëm deron të gjithë pjesëmarësit. Arben Jaupi drejtori i eRe.” jeton Me këtë ajo motiv utë bë vazhdojëkëto ditë maji në Roshniktë mbetet të Roshnikut, po që eaq zëvendëson të gëzuar aq mirë atë Muzesi në që ditëntre breza tëe kësajsaj kënge. të Tingujtparë, të dërgojnësi në në ditënnjë DinastiaBibliotekës kur e “Vexhi Qyprilinjeve Buharaja“ të Beratit paraqet disa arsyejatë Beratit një e veprimtari hapjes që quhej së ndryshe sofrës “Sofra kasot prejpatur dy dekadash pjesën nuk është e më vet e po punohetmë tëpër ndritshmeamtosferë magjike. . Këtu,Kanë vetëm disakaluar hapa larg të To -paktënprojekte kulturore që do të marrin jetë në të ardhmen 400-vjeçare”. Dhe jo pak, por katër shekuj dinasti ta përtërirë edhe më mirë. Në muret e tij sheh ca morit, vargjet e këngës “Bota me sy nga Tomori/ folën Llazar Ceca, Vullnet Zylyftari, vazhdojnë të plotësoj- 400nga vezirët vjet e Stambollit kur njëtë dalë pinjollnga ky fshat ivezirësh Roshnikut kallëza gruri, të tundësa Beratit, qumështi, qëkëmborë është që duket vetëmse për Abaz një Alinë” shtizë është më esyri rëndë largse kudo. Tomorit, Kënga në urimet si dhe emocionet e kësaj SOFRE të madhe të bën të mendosh se sa e vështirë është që ta gjesh porsa i janë hequr cjepëve që marrin përpjetë malin. e grave “Ç’është ajo që zbret nga mali” dhe kënga e të paharruar.. Mehmetatë edhe në vendet Qypriliu më të përparuara të tëikte Evropës larg ku Kafshënë tëStamboll pyllit të Roshnikut e si kunadhettë bënte dhe diku atjenë humoristike historinë e tyre janë e këngënjë të magjishmeshteti qëshumë kanë Jashtë të lokalit tradicional të Petrit Fiskës bie një ka aq shumë tradita të fisnikërisë. vendin e nderuar të tij një shqiponjë që i bën roje të pushtuar skenat e Shqipërisë dhe botës. shi i dendur. Nxënësit e shkollës e mesme të Roshni- madheNuk do të të ishte një kaq e Perandorie bukur kjo lavdi brezash nga gjitë më vizitorëve të tëmëdhatë ardhur aty të japin e atmosferën kohës. e një NjëKëngëtarët histori Përparime edhe Shahini, në Eglantina emër Dem të- kutjetës që mban emrin “Mehmet Qypriliu” dhe dhjetra sëvezirësh tij podhe qe se nuktë dofshatit të kujtonim tëatë kontributmbarë të prejmjedisi turistik.nga vinte. Një histori përko, vete, Natasha Çeço,por Diana edhe Ymeri, për Edlira breza Taho, Drita të fshatarëtjerë të zonës duan të takojnë miqtë e t’u japin jashtëzakonshëm që ata dhanë për zhvillimin e Rosh- Në sfond tre flamuj i jepnin emocion çdo fjale të Qafoku e Lavdije Sulçe sjellin freski mali e ujëvara lulet më të bukura e më të freskëta të oborreve të tënikut familjes me ndërtimin e Xhamisësë tij së tëRoshnikut, Qyprilinjëve. të hapjes urtë që thuhej. Si thotëNë ballë të ehelokalit ishte vetë flamuri kryetar i Sho- tingujsh i Shoqatës të isos polifonike. Kulturore Nga Lapardhaja të kanë Trevës tyre ku qershitë e ëmbla kanë nisur të zbresin në du- së medresesë së këtij fshati, të ndërtimit të një ure, qatës ku mbizotëron në sfond mali i Tomorit me një ardhur Heroina Rrethi dhe Tefta Cako. Edhe grupi art e tyre punëtore. Rrethi i valles zgjerohet edhe më sëtë një Beratit çezmeje të madhe, “Qyprilinjtë të rrugëve. Një kontribut e Roshnikur, që diell që duket Fitim se ngroh Mimanijo vetëm fshatin, “ka por mbarëardhur “Bilbilët koha e Vrionit” që janë të ngjitur gjenden për t’u bërë rrënjët pjesë e tepër. e tëEdlira Taho me një buzëqeshje karakteristike sot skuq faqet e të gjithë njerëzve e pushtetarëve që luginën e Osumit, mbarë Beratin. Është shumë e Sofrës 400-vjeçare. Në mes të këngëve dhe valleve skraparase i zgjat mikut turk dy karafila të kuq. Ud- parëvekanë ikur nga dheky fshat tëe nga mbijë vendlindja mëe tyre dhee shëndetëshmevërtetë që këtu betohen për qiellin,Pema për Tomorin, e Miqësisë për të gjithë së kanë dëshirëRe.” që Me të flasin. këtë Të urtë motiv si janë hëheqësiu bë artistik i Unionit Artistik të Kombit Shqiptar këtoaq sa që kujtohenditë majipër të bërë në gjëra Roshnik të mira për të. Etë ujin,Beratit për këngën, një për bukën.. veprimtari Një flamur kombëtar që quhej njerëzit endryshe punës së këtyre anëve.“Sofra E nis urimin400-vjeçare”. e fjalës Minella Kureta po mendon për organizimin e Festi- pra, duke patur një kryemik të nderuar si miku turk dhe në krah të tyre flamuri i shtetit turk që atë ditë një djalë inteligjent, punëtor, i kulturuar dhe kaq i valit të Beratit . Dhebashkë mejo bashkëshorten pak, por e tij, katërnë një Sofër shekuj miqsh kishte dinasti si përfaqësues nga atë vezirët njeri fjalëurtë e dhe Stambollit mikun lidhur ngushtë të dalë me vendlindjeen nga eky tij si fshatështë Adriatik vezirësh Në këtë atmosferë kaq festive dhe vëllazërore të Artit të Këngës me atë fjalës së bukur, të tingullit, e nderuar të Shoqatës dhe të fshatit zotin Beniamin Serani. Ai është edhe kryetar i Komunës së Roshni- iu drejtuam e kujtuam të gjithë se po rilindëte një tëtë etnografisë, bën të të historisë, mendosh por edhe njerëz se të urtë sa të Çagllayan e vështirë që sot drejton një është Shoqatë Kulturore që taTurke gjeshkut. Uron atëmiqtë, Premton edhe për të në mbështetur vendet projekte mëmiqësi tëe re që po ngrihej mbi katër shekuj të largët e fshatit në drejtimin e zotit Fitim Mimani Shoqata Kul- në Shqipëri. Dhe më tej artistë, artistë të mrekul- të tjera për komunën si ai për rrugët, për Festën e Fi- të afërt. Brenda kësaj miqësie i dhuruam mikut turk përparuaraturore e Trevës së Beratit të “QyprilinjtëEvropës e Roshnikut”. ku ka lueshëmaq shumë të të gjithë tradita brezave të krahinës të fisnikërisë. së Beratit kut, për ndërtimin e Xhamisë së rrëzuar, për Muzeun librin më të ri me proza “RILINDJE” që i bën jehonë Në këtë Sofër Nderi kishte ardhur për herë të parë që i dhanë jetë me shpirtin e tyre artistik, me zërin e Komunës, etj për libra që të tregojnë ndryshmet në kësaj rilindjeje të traditave kulturore, të traditave të një Akademik i nderuar dhe bir i përhershëm i kësaj e tyre brilant kësaj Sofre. Një jetë të tërë shenjtëria këtë komniuë malore dhe me aq burime ekonomike miqësisë mes kombeve, mes krahinave të ndryshme NukZone Princi do i letravetë ishte shqipe Xhevahir kaq Spahiu.e bukur Këtë e Tomoritkjo lavdi dhe shenjtëria brezash e kësaj miqësie vezirësh te vjetër e tëpo pashfrytëzuara.Të qe se nuk gjithë e duartokasin.do të kujtonim Poeti Xhe- të vendit.atë Kur mbaruam, dielli po shfaqej pak më i mik të nderuar do ta kishte për nder çdo sofër në të re nuk do të ishte e prekshme pa këngën e vallen, vahir Spahiu që vetëm buzëqeshte, në secilën këngë, fortë. Më i plotë. Një ylber i madh kishte rënë në rrëzë kontributShqipëri qoftë edhe të për atë jashtëzakonshëm pamje paksa të ngritur të pa tingullin që e ata ëmbël dhanëtë fyellit dhe fjalën për e mençur zhvillimin që valle e përshëndetje e Roshnikut flet pak, fare pak. me Edhe ndërtimin aq ai flet të Tomorit. e Na u duk se simbolika e miqësisë dhe e leshrave të tij të thinjur që atë ditë ia kërleshte bukur këngëtari popullor ka hedhur në pentagramet e tingu- shumë, shumë. Ka folur në vite me poezitë e urimet krahëve të hedhur mbi supet e njëri-tjetrit nuk kishte Xhamisëmirë era e majit qësë atë Roshnikut,ditë ishte e shoqëruar tëedhe hapjes jve e këngëve. së Djemtë medresesë e vajzat së shkollës së së mesme këtij e fshati,tij. të ndërtimit të një ure,shenjë të më të bukur se ai ylber shumëngjyrësh. Në të më një shi të dendur që here ia linte vendin diellit që të fshatit që mban emrin e Mehmet Qypriliut kishin Miku turk Benaimin Çagllayn flet për këngët që tatëpjetën e Roshnikut ku të dehte ajo aromë e grun- shfaqej mes reve dhe qiellit të kaltëruar. Ishte Xhe- vendin e parë dhe atë të nderit në atë koncert që va- e kanë emocionuar, për miqësinë e madhe që kanë jërave që po piqeshin, të qershive degëngarkuara, të vahir Spahiu që kishte lënë paksa shtratin, lokalin zhdoi disa orë. U bë në drejtimin e mësuesit Shevqet këta njerëz. Është i lumtur. Falenderon aq shumë për qindra e mijëra rrënjëve të ullinjve që po lulëzonin si “Evropa” në Tiranë dhe miqtë e tij të panumërt ku Guri që kishte bërë tekstin e skenarit, poezitë, tekstet mikpritjen. Përkthyesja Jonida sot ka shumë punë për kurorë gigande, të dukej se vazhdonte në një mënyrë çdo ditë e mbajnë aq shumë rreth vetes për të ardhur e këngëve grupi dukej se po fliste edhe në emër të një të përkthyer. Presidenti Azgan Haklaj falenderon për tjetër kjo SOFËR që porsa e kishim lënë atje ku ca këtu. brezi të ri që do ta çojë edhe më tej këtë miqësi. ftesën. Pak më vonë do të ngrejë sallën me kërcimin gurë të mëdhenj kishin ngritur edhe një simbolikë të E kishte marrë në besë një artist i madh i këngës Dhe më tej vetë kryetari i Shoqatës ngrihet nga e ti shuë të bukur. Në një farë mënyre ai është edhe re, Kryetari i komunës Adriatik Serani nuk harron dhe i valles shqiptare, dikur deputet i Parlamentit tavolina e nderit dhe kërkon mikrofonin. Rrallë një nga nikoqirët e saj. Thotë se vetëm kultura mund që të bëjë disa kilometra rrugë për të na përcjellë shqiptar Azgan Haklja. Ky djalë energjik tropojan që ka qenë kaq i emocionuar, edhe pse përherë e ka ta afrojë edhe më shumë Bashkimin Kombëtar. Jep deri në Berat. Mikpritja e fshatrave ku ai drejton prej ka ditur në futë në Sofrën e madhe të Unionit Artis- kërkuar udhën e jetës me guxim. Para pak kohësh ka sihariqin e madh të organizimit të një Festivali të Sho- kohësh e ka bërë edhe më fisnik këtë drejtues. Me tik të Kombit Shqiptar që e drejton prej vitesh, 120 shkuar deri në Stamboll për të kërkuar rrënjët e të qatave Kulturore në Berat pas pak kohësh ku edhe zë të ngrohtë miqsh ne uronim “Mirë u pafshim në shoqata kulturore shqiptare nga e gjithë bota, mes të parëve të tij e të mbarë Roshnikut. Ka harxhuar edhe Shoqata Kulturore e Trevës së Beratit “Qyprilinjtë e Sofrat e tjera të mipkpritjes!” Storia Anno 10 n.3 Luglio 2012 pagina 18

nga ILIRJAN GJIKA, Historian tarit legjitim të Skënderbeut. E ndodhur në kushte të tilla në të cilat ajo nuk mund të ushtronte funksionin Në vend të hyrjes e saj, kur turqit kërcënonin në mënyrë më serioze e artin e penës së tij, vite të shkuara, shkrim- shtetin shqiptar, Donika u largua së bashku me të tari Sabri Godo në faqet e romanit të tij Skën- birin në Itali. Në vitin 1468 Suita e saj u vendos në Mderbeu, e përshkroi kështu dasmën e heroit Itali në dy feudet që Ferdinandi i Aragonës, mbret i tonë kombëtar: “Në 23 Prill 1451 Skënderbeu bëhej Napolit i kishte dhuruar Skënderbeut në vitin 1463, dhëndër I Gjergj Arianitit. Ai u martua me Donikën, si kompesim i ndihmës së çmuar që heroi i dha atij. që kishte vjet aq sa edhe këto prilli, 23, ndërsa vetë ishte 46 vjeç. Në martesat shtetërore nuk luanin rol Ardenica moshat dhe dëshirat. Ajo do të ishte një dasmë mad- Vetëm 10 km në veri të qytetit të Fierit, buzë hështore, sikur të mungonin tre djemtë e Arianitit, rrugës nacionale që lidh qytetin e Fierit me atë të që gati u prishën me të atin për shkak të pajës. Në Lushnjes ngrihet Manastiri i Ardenicës me një pozitë kontratën Muzakë Topia me pazarllëqe të rënda, dominuese në kodrat me të njëjtin emër në lartës- Skënderbeu merrte toka në anën tjetër tëShkumbinit, inë 237 m mbi nivelin e detit. Manastiri mesjetar para dhe ushqime të shumta. Mungonin në dasmë mban emrin e Marisë Hyjlindisë, ashtu si shumica Dukagjinët, ndërsa Hamzai, nipi I dashur flokëver- e kishave të trevës së Myzeqesë, në të cilën ajo nji- dhë, rrinte I zymtë. Ai shihte të vinin nga kjo martesë het si mbrojtëse e veprimtarisë kryesore ekonomike një varg me djem siç ishte zakoni I Kastriotëve dhe të bujqësore. Manastiri, edhe pse në pamje të parë të avullonin shpresat e tij për të trashëguar Principatën lë përshtypjen e një objekti kulti të zakonshëm fsheh e Arbërisë. Por erdhi Proveditori I përgjithshëm I në brendësi të tij vlera mjaft të mëdha. Sa më shumë Venedikut, që solli në emër të Senatit një stoli të hab- të futesh në labirinthet e historisë së tij aq më shumë itshme për nusen dhe dy palë rroba të purpurta për dalin në dritë vlerat e tij, të cilat do t’i rendisim një dhëndrin, erdhën ambasadorët e Napolit, të Vatikanit e nga një në këtë shkrim. Mendohet se themelet e dhe Raguzës dhe mëritë e vogla kaluan në harresë. këtij manastiri janë hedhur në vitin 1282 me nismën Nusja e re dhe e lumtur e priti me faqet flakë burrin e e perandorit Andronik II Paleolog të Bizantit, i cili e saj, kalorësin e parë të Shqipërisë dhe netët e dasmës ngriti këtë tempull pas fitores mbi anzhuinët në Be- I kaluan si një vazhdim I avullit të verës, të muzikës rat. Shtysë për këtë veprim do të jetë bërë ndodhja dhe të dollive”. në atë vend e kapelës së Shën Triadhës, e ngritur Martesa e aty shekuj më parë. Ekziston hipoteza se kapela Krushqitë e Kastriotëve mund të jetë ndërtuar në themelet gërmadhë të një Një prej institucioneve të rëndësishme të feudal- tempulli pagan, i cili ka qenë ndërtuar për nder të izmit ishte edhe martesa, e cila rregullohej nga një hyjneshës Artemisa nga ka rrjedhur dhe emri i sotëm varg rregullash juridike dhe tradicionale. Përveç Ardenica. Fare pranë këtij tempulli, në rrethinat e rëndësisë shoqërore martesa I lidhte familjet fisnike të cilit sot ndodhet manastiri, kalonte dega jugore e në aleanca, koalicione dhe marrëdhënie të varësisë Skënderbeut rrugës antike Egnatia, pikërisht 1 km në perëndim të së shumëfishtë. Në martesat e përfaqësuesve të fis- tij. Për rreth manastirit shikohen, aty-këtu, ndërtime nikëve feudalë nuk kishin rëndësi dukuri të tilla si prishi martesën midis Muzakë Topisë dhe Zanfina ika Arianitin, vajzën e madhe të Gjergjit. Kjo krushqi të vjetra, të cilat të krijojnë mendimin se rreth tij ka mosha, intelekti, formimi kulturor apo paraqitja e Muzakës, për ta martuar Muzakën në vitin 1445 iu shkonte për shtat të dyja familjeve, për nga pozita patur ndoshta një qendër të banuar. Sipas defterit os- jashtme, ose gjëndja shëndetësore e bashkëshort- me të motrën, Mamicën. Prishja e kësaj martese që ato posedonin. Si mbles Skënderbeu dërgoi Gjin man të vitit 1431-’32, në nahijen e Myzeqesë, ndod- ëve të ardhshëm. Funksioni I parë I lidhjeve të tilla hamendësohet se I kushoi rëndë me Skënderbeunt. Muzakën kunatin e Arianitit. Martesa ishte tërësisht hej fshati Ardenicë me tetë shtëpi, i cili mund të jetë martesore ishte ai politik, I cili do të forconte pozitat Zanfina Muzaka u martua me Moisi Golemin (Moisi politike ku nuk luanin rol mosha dhe dëshirat. Ajo shtrirë për rreth manastirit. e familjeve që lidheshin në këto krushqi. Ndërkohë Komnen Arianitin), të cilin e shtyti kundër Skënder- që na intereson është fakti se kurorëzimi i çiftit, midis Manastiri është i tipit bizantino-ortodoks. Ai, së që në këtë kontekst u përfshi gjatë shekujve XIV-XV beut. Veprimet dhe sjellja e Zanfinës e shtynë Moi- Gjergjit 46 vjeçar dhe Donikës 23 vjeçare, u bë në bashku me konaket që i janë shtuar më vonë, zë një edhe familja e Kastriotëve. Ngritja e shpejtë e saje në sin edhe për shkaqe të tjera drejt tradhëtisë në vitin kishën e vjetër të Manastirit të Ardenicës , i cili ndod- sipërfaqe prej 2.500 m2. Ky monument përbëhet fund të shekullit XIV, ku nga një familje me origjinë 1455 pasojat e së cilës sollën disfatën në betejën e het 10 km në veri të Fierit. Këtë tezë e ka argumen- nga kisha e Shën Mërisë, kapela e Shën Triadhës, fshatare ajo u shndërrua në zotëruese të një prej Prin- Beratit, ku gjeti vdekjen midis të tjerëve edhe Mu- tuar qysh në vitin 1930 studjuesi italian Lorenconi, konaket, mulliri i vajit, furra, stalla, etj.. Në qendër cipatave më të mëdha shqiptare (A.Ermenji, Vendi zakë Topia. Ndërkohë që ky preçedent solli edhe i cili kur vizitoi këtë vit manastirin e të shkruar këtë të tij ndodhet kisha “Lindja e Shën Mërisë”, e cila që zë Skënderbeu në Historinë e Shqipërisë, Tirane pakënaqësi tek Muzakaj, pasi Zanfina (Suina) ishte fakt në një nga kodikët që ruheshin në bibliotekën e është ndërtuar pjesërisht me gurë të sjellë nga Apol- 1996,fq.25), bënë që: Gjon Kastrioti të krijonte lid- e bija e Despotit Gjin Muzaka dhe e motra e Gjon tij. Një burim tjetër për këtë fakt është edhe dësh- lonia dhe gurë shtufi. Kisha është e tipit Bazilikal. hje të fuqishme martesore me familjet më të shquara Muzakës, autorit të Kronikës së famshme. Ndërkohë mia e peshkopit Irene Banushi, i cili vitet e fundit të Ajo zë një vëllim të madh dhe është e mbuluar nga feudale shqiptare. Ja seç shkruan në kronikën e tij Gjin Muzaka ishte vëlla I Marie Muzakës, grua e parë jetës i kaloi në manastirin e ardenicës. Në shënimet e një çati druri me tavan të rrafshët. Mjediset që për- historike bashkohësi I Skënderbeut, Princi Gjon Mu- e Gjergj Arianitit dhe nënë e Donika Kastriotit, gruas tij për manastirin të botuara nga K. Beduli në librin bëjnë këtë kishë janë: naosi, narteksi, egzonarteksi zaka, për të tilla ngjarje: (Muzaka, Memorje, Tirane së ardhshme të Heroit. Gjin Muzaka ishte edhe një monografik Imzot Irene Banushi, ai citon faktin se dykatësh, ku në fund u bashkangjitet këmbanorja e 1996,fq.44-45): “Dhe për më tepër ta dini që zoti ndër pjesëmarrësit e Lidhjes së Lezhës dhe një prej kur mbërri në Ardenicë gjeti te murgjit e manastirit lartë 24 m. Në anën jugore ndodhet portiku i hapur Gjon Kastrioti I ati I Zot Skënderbeut, pati për grua bashkëluftëtarëve të Skënderbeut. Atëherë ky veprim të dhënat gojore se këtu ishte kurorëzuar Skënder- i ndërtuar me kolona dhe harqe. Naosi përbëhehet Zonjën Vojsava Tribalda, me të cilën bëri katër djem I Skënderbeut mund të shpjegohet edhe me synimin beu. Ky burim gojor dëshmon se fakti i martesës së nga tre pjesë, të cilat ndahen në dy rreshta kolonash e pesë vajza. I pari u quajt Reposh, I dyti Stanish, I e tij, për të zgjeruar Principatën e tij duke përshirë në Skënderbeut në Ardenicë është ruajtur gjallë nga prej druri. Naosi ndahet nga altari me anë të ikonos- treti Kostandin dhe I katërti Gjergj. të edhe Principata e tjera. murgjit dhe është trasmetuar nga brezi në brez gjatë tasit. Dyshemeja e kishës është shtruar me pllaka Reposhi I lartëpërmenduri ishte njeri fetar dhe Në këtë kontekst mund të ketë ndodhur edhe kjo kohës nga viti 1451 deri në vitin 1967, kohë kur guri, e cila përfshin edhe ambientet e narteksit dhe shkoi në Malin e Sinait, u bë murg e ashtu vdiq. Bija ngjarje, e cila si shumë të tjera të ngjashme me të, furia ateiste e drejtuar nga shteti shqiptar shkatërroi egzonarteksit. Në vitin 1743 me nismën e peshkopit e parë, Zonja Maria (Mara), u bë grua e Zot Stefan sollën rrebelimet ndaj Skënderbeut, të cilat historia institucionet fetare dhe bashkë me to dhe një pjesë të të Beratit, Metodit i cili ishte me origjinë nga Bubul- Cernojeviçit, e dyta Zonja Jella u bë grua e Gjon Mu- jonë I quan me termin “Tradhëtia Feudale”. Të tilla kujtesës historike. lima (Myzeqe), u bënë në këtë manastir punime zakës (shënimi ynë), Zonja Angjelina qe martuar me raste ishin ato të Moisi Golemit dhe të nipërit e Skën- Çifti mbërriti në këtë manastir pas dasmës së zh- rregulluese përfshirë edhe kishën e Shën Mërisë. Zot Vladan Arianit Komnenin, e katërta Zonja Vlajka derbeut si: Gjergj Stres Balshas, Hamza Kastriotit, villuar në shtëpinë e nuses në Kaninë, në 21 prill Kapela e Shën Triadhës shtrihet në pjesën verilin- qe martuar me Zot Balshën, e pesta Zonja Mamica qe Gjon dhe Gojko Balshës, etj. Këto lidhje familjare 1451. Ai shoqërohej nga Princat shqiptarë, njerëz të dore të manastirit dhe ka përmasa 7.50 x 3.70m. martuar me Zot Muzak Topinë. Prej asaj të lartëpër- përveç njërës anë, atë të fuqizimit në formë aleance familjeve, ambasadorët e Napolit, Vatikanit, Raguzës Hyrja e saj është në anën perëndimore dhe është mendurës, së tretës, Zonjës Angjelinë dhe prej të sillnin edhe konflikte interesash, për shkak të preten- dhe Proveditori i përgjithshëm i Venedikut në Shq- e pajisur me dy dritare të vogla në faqen jugore. përmendurit Zot Vladan Komnenit, u lind I poshtë dimeve mbi zotërimet Brenda krushqive. Për sa kohë ipëri. Shpura udhëtoi nëpërmjet rrugës së “Muzak- Kjo kapelë është ndërtuar me gurë shtufi dhe është shënuari Muzak Komneni, I thirrur nga populli I që praktika e dhënies së feudeve në formë paje gjatë ies” në itinerarin Vlorë-Ardenicë, vetëm disa ditë pas e pajisur me një hapësirë, muri gjysmërrethor i së Angjelinës, që ishte nip I Skënderbeut. Prej tjetrës, martesave vazhdoi në shekujt XIV-XV ajo u shoqërua dasmës në Kaninë. Ceremoniali i kurorëzimit u bë në cilës e ndan atë nga një sternë uji. Porta e kapeles motrës së katërt, Zonjës Vlajka të martuar me Zot edhe me konflikte të një natyre të tillë. Raste të tilla mesditën e datës 26 Prill 1451, i drejtuar nga Pesh- është mbuluar me harkë guri, pranë dritares lindore Balshën u lindën Gjon e Gojko Balsha. E pesta Zonja në mënyrën më tipike ishin ato që kunati I Skën- kopi Feliks, nën kujdestarinë e të cilit ndodheshin të saj ndodhet edhe një reliev qeramike. Mamica u bë grua e Muzak Topisë, por që Zot Skën- derbeut, Gjon Muzaka, I përshkruan kështu: “Dhe dy manastiret më të mëdha të Myzeqesë, ai i Apolo- derbeu e ndau nga gruaja e parë që quhej Zanfina I lartëpërmenduri Zot Skënderbeu qe I mençur dhe nisë dhe i Ardenicës. Të nesërmen Skënderbeu me Kastriotët e Italisë ose ndryshe Suina Muzaka dhe I dha Zonjën Mamicë, trim, I prirur për të bërë mirë dhe qe një Zot I madh Donikën u nisën drejt Krujës, ku u zhvillua dasma Pas vdekjes së të atit Gjoni 13 vjeçar dhe e ëma të motrën”. ndër të gjithë pararendësit e tij. Pasi u bë kapiten madhështore në shtëpinë e dhëndrit, sipas riteve të Donika që siç e quan Gjon Muzaka zonja Skënder- Ndërkohë duke plotësuar të dhënat e Gjon Mu- I përgjithshëm I Zotërve të Shqipërisë, e që në pak traditës shqiptare. Martesa e të bijës me Gjergj Kas- bega (Gj.Muzaka, Memorie. Fq.31) u larguan për në zakës në burime të tjera sqarojmë se: E ëma e Skën- kohë synoi të zotëronte gjithë vendin. Vuri në pranga triotin ishte një nga sukseset e politikës së Gjergj Ari- Napoli, duke shkuar tek Mbreti Ferdinand i Arago- derbeut, Vojsava rridhte nga dera e Princit të Pol- Zot Gjonin dhe Zot Gojkon e Balshajve, …..i mbajti anitit, i cili pas kësaj ngjarje shpejtoi të nënshkruante nës. Atje Gjon Kastrioti u integrua në radhët e fis- logut, me familje shqiptare e cila zotëronte rajonin që në burg dhe u mori Principatën e tyre, që shtrihej në qershor 1451: Traktatin e aleancës me Alfonsin nikëve feudale vendase, duke administruar pronat e shtrihej prej Tetovës deri në Shkup. (Barleti, Histori midis Krujës dhe Lezhës e që thirrej vendi I Misisë. I e V-të të Napolit. Ja seç thuhet në një pasazh të tij: veta dhe titullin e Dukës së Shën Pjetrit të Galanti- e Skënderbeut). Duhet të theksojmë se Gjon Kastrioti mori Moisi Komnenit Principatën e tij e cila ishte në “Gjithashtu të dy palët kanë rënë në ujdi që qysh nga nës, dhuruar nga mbreti Ferdinand. Gjoni u martua martoi katër nga vajzat e tij si Marien, Jellën, Angjeli- Dibër. Ky Moisiu ishte njeri me zemër dhe trim dhe Berati duke përfshirë Greqi e Myzeqe deri tek një me Dukeshën Erina Paleologa duke lënë pesë fëmijë nën dhe Vlajkën. Ai gjithashtu fejoi në mungesë edhe duke mos mundur ta durojë një dhunë të tillë u ar- lumë që quhet Devoll (Seman), ti jepen madhërisë së si: Gjergjin (e ri), Kostandinin, Peshkop i Izernias, njërin prej djemve Kostandinin me Helena Topinë. ratis tek Sulltani. Dhe mbasi vdiq im atë na mori edhe tij (Alfonsit) dhe vendi përtej Devollit ti jepet Arian- Ferrantin, Federikon, vdekur në Valencie të Spanjës Kjo fejesë nuk u realizua me martesë, sepse Kostan- neve Tomonishten domethënë Myzeqenë e Vogël dhe itit”, të cilin ai e kishte poseduar edhe herë të tjera. dhe Marien (Akademia e shkencave. Historia e Pop- dini u martua me një Zonjë turke dhe nga kjo mar- kështu bëri edhe me zotërit e tjerë të krahinave të ullit Shqiptar. Tirane 2002, fq.475). Nga kjo martesë tesë lindi Hamza Kastrioti, njëri prej protagonistëve Komit dhe të Randisës”. Donika rrjedhin të luftës shqiptaro-turke të shekullit të XV. Ndërsa Andronika Gjergj Arianiti lindi rreth vitit 1428 (po Kastriotët e Italisë, pasardhës të drejtpërdrejtë të për djalin tjetër të Gjonit dhe Vojsavës, Stanishin që Dëshmitë e Barletit: të llogarisim se kur u martua me 1451 ishte 23 vjeç). heroit tonë kombëtar që jetojnë edhe sot në tokën Fan Noli e rendit si fëmijën e madh të tyre, nuk kemi “Sipas Barletit Skënderbeu nuk e kishte mendjen Ajo ishte një ndër tetë vajzat që Gjergj Arianiti kishte Italiane. njoftim për martesën dhe familjen e tij. Ndërsa ashtu për martesë, por atë nuk e linin rehat Princërit farefis me gruan e tij të parë Marie Muzakën (Dh.Shuteriqi, siç e përmendëm edhe më sipër Reposh Kastrioti ju me të, të cilat e nxisnin që ai të vendoste për mar- Arianitët. Studime për epokën e Skënderbeut, II. Ti- Në vend të mbylljes kushtua monakizmit (jetës së murgut) dhe vdiq në tesë. Pra për “Filizin” që duhej ti zinte vendin”. Edhe rane 1989.fq.37-83). Ashtu siç e thotë edhe Barleti Legjendat dhe gojëdhënat për martesën e Skën- manastirin e Hilandarit në Malin e Shenjtë, Greqi. Gjergj Arianiti e mirëpriti këtë martesë, por edhe ajo ishte një ndër vajzat më të bukura të dyerve bu- derbeut në Kaninë kanë mbetur të gjalla edhe sot Varri I tij ndodhet atje edhe sot, ashtu siç pasqyron Skënderbeu ishte dakort për këtë fakt, sepse Gjergj jare të Shqipërisë së shekullit të XV. Ajo i përkiste një në Rajonin e Vlorës. Njëra prej tyre e ruajtur në Hi- me fotografitë dhe shënimet e tij edhe studjuesi Sh. Arianiti Komneni ishte I dëgjuar si askush tjetër, për ndër familjeve më të fuqishme dhe më fisnike, duke marë, e cila ishte zotërim i Gjergj Arianitit thotë se: Nimani. (M.Zeqo. Mes Laokontit dhe Krishtit, Ti- mbretërinë e tij të madhe dhe për fisnikërinë e lashtë qënë e bija e Gjergj Arianitit, njërit prej njerëzve më “Ditën e dasmës në Kaninë shkuan edhe Kapedanët rane 2000, fq.123), ose studjuesi sllav V.Petroviç të fisit të tij. Gjithashtu Donika ishte bërë e njohur të shquar të fisnikërisë feudale Shqiptare. Tre vjet e Himarës me peshqeshe për çiftin. Ata e shoqëruan (K.Frashëri. Studime për epokën e Skënderbeut, që me kohë dhe mbahej në gojë për atë bukuri fort pas martesës me Skënderbeun, Donika e gëzoi heroin nusen deri në Krujë”(Akademia e Shkencave. Epika Aktet e Hilandarit. Tirane 1989.fq 438), I cili thek- të rrallë. Paja ju la në dorë Gjergj Arianitit, I cili nga me lindjen e djalit të vetëm të tyre, Gjonin e ri, i Historike, 1 Tirane 1983.fq.133). Ndërkohë që son se varri I Reposhit ndodhet Brenda katedrales prika që I dha së bijës I kënaqi të gjitha palët (Histo- cili sipas traditës mori emrin e gjyshit. Në gravurat në Qishbardhë dhe Penkovë (Vlorë), ruhen katër në murin verior të narteksit I pikturuar me subjekte ria e Skënderbeut. Tirane 1983.fq.382-384). e kohës ajo del si një femër simpatike, me tipare të toponime të tilla si: Qisha e Skënderbeut, Rrapi i kishtare. spikatura të një zonje. Nuk dihet me saktësi roli që lu- Skënderbeut, Vau i Skënderbeut dhe Ara e Skën- Dy fëmijtë e vegjël të familjes së madhe të Gjonit, Martesa e Skënderbeut ajti ajo gjatë jetës bashkëshortore pranë Skënderbeut derbeut dëshmi të shekullit të XV. Kujtesa popul- Gjergji dhe Mamica u martuan pas vdekjes së tij. Për nevoja të luftës çlirimtare dhe për të forcuar (1451-1468). Pas vdekjes së tij në 17 Janar 1468 lore çuditërisht hesht vetëm për Ardenicën!?. Atje Megjithëse akoma nuk dihet se përse Skënderbeu e pozitat e tij, Skënderbeu vendosi të martohej me Don- Donika u shpall regjente e të birit Gjonit, trashëgim- ku u kurorëzua vërtet heroi! pagina 19 Anno 10 n.3 Luglio 2012 Cultura “Una Faccia Una Razza” Kisha në Agim Bacelli (Agideba). New York, një instrument italian siç është ‘tamburello’ i cili Grecia (Madhia Greqi) ku dikur flitej greqishtja ka erdhur në Italinë e Jugut nga Greqia dhe nga ose Gjuha Griko apo Grikanik. Po ashtu guzhina “A few Greeks say that they’re similar to Ital- Arabia në Siqili, nxjerrim kokluzionin se influenca greke dhe italiane kanë ngjashmëri, faktori i parë kohën e ians but not with Albanians! How come Greeks shqiptaro-greke-arabe është shumë e dukshme në është sepse këto dy vende janë vende mesdhetare, don’t want to be associated with Albanians when Italinë e Jugut dhe Siqili. Tarantella është më i shumë afër njëri tjetrit që ndajnë të njëjtën klimë Albania is the country closest to Greece?!” famëshmi kërcim në Italinë e Jugut dhe origjina dhe tokë e që lagen nga ujrat e detit Mesdhe. Toka Ishte kjo pyetje që dëndur e bëjnë mes tyre e saj është nga Epiri që lidhet direkt me kultin e tyre prodhon të njëjtat dru frutorë apo bimë bu- sundimit grekët, italianët dhe shqiptarët dhe që më nxiti të e Dionisit (zot i verës) në Greqinë e Lashtë. Po jqësore. Nga prodhime të njëjta në ushqim vjen shoh përtej komplekseve raciste dhe të nxjerr sasi ka erdhur ky emër? Mendohet të jetë nga emri dhe e njëjta guzhinë gatimi...Të dy këto vende dopak afrimitetin ndëmjet tre fqinjëve të vjetër. i një merimage të madhe që ka ngjyrën gri në të kanë pushtuar njëri tjëtrin; në fillim grekët Italinë osman Pjesa më e madhe e Italisë së Jugut ka qënë koloni- zezë e cila nuk thur rjetë dhe gjahun e kap duke e Jugut dhe më pas Romakët tërë Greqinë. Ata zuar nga grekët dhe shqiptarët e jugut (nga epirotet) e ndjekur. Eshte helmuese. Kjo lloj merimage kanë marrë dhe kanë dhënë shumë mes tyre, bile Nga Andrea Llukani, Tiranë që 2500 vjet më parë, është kjo pjesë që ne sot e është shumë e përhapur në Shqiperi dhe kudo në der tek udhëheqës dhe ushtarakë që kanë drejtuar njohim me emerin Magna Grecia (Greqia e Madhe). botë. Në greqisht quhej Tarantalas dhe në shqip vendet dhe luftrat e vendeve të tyre. Le të marrim jatë periudhës së sundimit osman (1474- Si rezultat i kësaj, Italia e Jugut u bë një qendër e Taranata (të ra nata = të vdes , të sjell natën). Në një shembull kuptimplotë që i lidh këto tre vende; 1913) problem serioz për kishën përbënin madhe e kulturës, muzikës dhe gjuhës greko-shq- shekullin e 17 dhe 18, italianët që helmoheshin Parmigiana e Napolit që është shumë e dëgjuar në Gislamizimet e vazhdueshme në grupe. Të iptare për shekuj me radhë. Në të kaluarën e largët me helmin e kësaj merimage, besonin se i vetmi tërë botën nuk është gjë tjetër veçse Musakaja Shq- krishterët që jetonin në territorin e perandorisë Greqia dhe Illyria qenë pushtuar nga romakët dhe shpëtim është të kërcesh në mënyrë frenetike, si i iptaro-Greke. Si vende blegtorale këto tre vende osmane quheshin “rumë”, ndërsa ish perandoria romake e lindjes u quaj Rumeli. Sulltan Mehmeti italianët dhe kur i pushtuari është me tradita më kanë patur djathin si gjënë e parë që shtronin në çmëndur, pa pushim derisa sa të raskapitesh dhe II vendosi si patrik Ekumenik Gjenadin. Kisha e të forta kulturore se pushtuesi, ndodh që pushtuesi i djersitur të rrëzohesh për tokë! Vetëm kështu tavolinë i cili nga të tre këto vende është kampjon Shën Sofisë u kthye në xhami, ndërsa Patriarka- pushtohet nga kultura e të pushtuarit! Kështu ndo- mund të qitësh helmin jashtë bashkë me djersën. në botë. Pa harruar salcën e domateve, nardenin na Ekumenike u vendos në Fanar. Gjatë kësaj dhi në Itali, influenca greko-shqiptare nëpërmjet ar- Por është edhe imitim i grekëve të lashtë në kër- dhe pekmezin e kumbullave, mushtin, verën dhe periudhe të errët mjaft të krishterë u detyruan që qitekturës, muzikës, ushqimit dhe gjuhës, ndryshoi cimet e tyre kur mblidhinin rrushin dhe bënnin rakinë e rrushit, të cilat me pas u përhapën në tërë të islamizohen. Sulltani e pajisi patrik Gjenadin zakonet e italianëve të jugut. Le të përmendim si verën që zakonisht e festonin natën. Kërcimi vinte botën. Tani besoj se askush nuk çuditet më, pse me ferman, duke i njohur disa të drejta, të cilat shëmbull një rast tipik. Napoli është një qytet ital- duke filluar ngadalë dhe me pas duke rritur ritmin shqiptarët, grekët dhe italianët e jugut kanë “Una patrikët nuk i kishin pasur. Patriku u shpall kreu ian i themeluar nga grekët dhe emeri Napoli është e shpejtësinë papushim. Nëse nuk rrëzoheshe për Faccia Una Razza” (Una faça una raca) që në i të gjithë të krishterëve në Perandorinë Osmane derivat i emërit grek Nea Polis (Qytet i Ri). Ky qytet tokë nga lodhja, nuk quheshe i shëruar! greqisht thuhet,( Mia Kánte Race) dhe në shqip, si dhe gjykatësi më i lartë në çështjet kishtare ka folur gjuhën greko-shqiptare (të mos harrojmë se E gjithë kjo zonë në Itali sot quhet Magnia “Një fytyrë, një racë”. e civile. Bashkësia e krishterë gëzonte disa të greqishtja e vjetër dhe shqipja kanë qënë afërsisht drejta administrative, si për shembull të kishin e njëjta gjuhë) deri në shekullin e 9-të para Krishtit, kishat, shkollat, spitalet dhe varrezat e tyre. Për kur një “braktisje sekrete” që u krijua nën rrogoz ngritjen e mirëmbajtjen e tyre duhej patjetër të nga romakët, detyroi qytetarët të mos flasin më pajiseshin me leje nga Porta e Lartë. greko-shqipen! Kjo është një temë tjetër që duhet Fermanët qenë të shkruara me shkron- trajtuar më vete. UNË LYPSARI... ja ari dhe kishin një kaligrafi të përsosur. Ato Sot po ta shikosh me shumë vëmëndje këtë dëshmojnë për rrafshin aristokratik të komuniki- qytet, do të gjesh akoma mbeturina të kultures nga Agim Bacelli mit ndërmjet Portës së Lartë dhe administratës greko (nënkupto edhe shqiptare) si psh muret e vendore. Fermanët fillonin me fjalët: “I dituri, qytetit, Theatrin Grek që i famëshmi Perandor shte hera e tretë që s’e laja dotë gjithë qiranë e i larti, Unë sulltani i perandorisë më të madhe në botë…” dhe përfundonin me urdhërin “Unë Nero e përdori për të shfaqur opera. Po të shikosh shtëpisë dhe kisha marrë ultimanumin nga Land- lord-i për të më flakur në rrugë. Punoja 16 orë në kështu gjykoj dhe kështu duhet të bëhet”. Disa qytetin nëntokësor në Napoli të cilën e organizon I ditë si pjatalarës në një restorant dhe paguhesha vetëm fermanë osmanë trajtojnë mbrojtjen e faltoreve të mjaftë mirë një kompani shteterore e Napolit me $30. Gruaja s’mund të punonte sipas një rregulli idiot krishtera prej abuzimeve. Nëpërmjet fermanëve, anën e Guided Tours të quajtur Napoli Sottot- amerikan për shkakun e fëmijëve të vegjël. Në Amer- Porta e Lartë respektonte autonominë e kishës eranea -’Napoli Nëntokësor’. Në Sheshin Bellini, ikë, sipas rregullit në fjalë, fëmijët nën 12 vjeç nuk li- vendore. Në vitin 1699, me anën e një fermani mund të shikohen disa ngrehina greke që ruahen hen vetëm në shtëpi. Nëse i le vetëm dhe të kallxojnë sulltani ndalonte ushtrinë për të marrë tokat që nga origjinali i qyetetit grek. Po të shkosh më tutje fqinjët, vjen policia dhe ti merr fëmijët për tërë jetën. qenë në pronësi të kishës së Delvinës. Në ferman në Agrigento, Siqili, do të gjesh ‘Valle dei Templi’ Amerika e ka nxjerrë këtë rregull por s’ka menduar shkruhej: “Zoti ja shtoftë nderin prefektit dhe (Lugina e Tempujve), një nga qyetetet më të rëndë- fare sesi do ushqehen dhe jetojnë ata fëmijë emigranti kadiut të Delvinës. Sapo të mbërrijë ky ferman, sishme arkeologjike në botë! Ky qytet antik është kur punon vetëm njëri nga prindërit dhe merr aq pak mësoni se priftërinjtë e kishës së atij vendi, më pasuri e UNESCO-s dhe ruhet e mirëmbahet nga para saç marrë unë! janë ankuar se tokat e tyre kërkon t’ua marrë UNESCO. Në këtë vend janë disa Dorik Tempuj të Atë ditë kur erdha në shtëpi e gjeta gruan duke ushtria. Priftërinjtë i janë lutur madhërisë sime, kohës greke, si psh Tempulli i Herkulit, Tempulli i qarë dhe dy vajzat tona, njëra tre dhe tjetra pesë, të ndalohet një gjë e tillë. Sapo të merrin këtë ferman, ju urdhëroj të verifikoni gjithë regjistrat. Zeusit dhe Tempulli i Konkordit. Edhe qyteti siqil- të trembura pa masë e memece. S’mund t’i shikoja Nëse priftërinjtë kanë të drejtë, të ndalohet men- ian i Sirakuzës ka qënë gjithashtu një qytet antik në atë gjëndje dhe s’pyeta për turp e nder por u jëherë ndërhyrja e ushtrisë. Unë kështu urdhëroj, grek. Tani po tregojmë diçka që akoma duket e turra jashtë në rrugë pa ju thënë asgjë. Rrasa thellë çuditëshme. Grekët arritën në Itali në shekullin e kështu të bëhet”. në kokë kokoren sintetike me tre ngjyrat e Flamurit Patrikët ndërroheshin çdo vit dhe ky funksion 734 para Krishtit dhe të parët u vendosën në një Amerikan dhe ngrita jakën e xhaketës shqiptare të ishull të vogël të Sirakuzës që e quajtën Ortixha i lartë blihej me para. Kur patriku e zinte fro- cilën nuk e zvëndëova me ndonjë tjetër pasi nuk gjeta nin duke i paguar ryshfet sulltanit, nuk e gëzonte pasi e kishin quajtur edhe ‘ortgyia’ që në greqisht më të mirë se ajo. Vura dhe syzat e diellit megjithëse respektin e besimtarëve. Sulltani me anën e një dhe ilirisht do të thotë fazan. Sot po të fluturosh s’ishte ditë me diell dhe po binte nata. Kisha ven- Lypsarie tërë botës... urdhëri të posaçëm i parashtronte detyrat dhe me avion mbi ishullin Ortixha, do të shikosh se dosur të lypja. Dola në rrugë dhe zura një cep ku Këtu ndala mendimet. Edhe unë mund të isha një të drejtat që i takonin dhe urdhëronte klerikët ishulli ka formen e një fazani! Të shkon mendja takohen Rechmond Ave, me Senator Street dhe ku i pastrehë ditën tjetër. O Zot, u luta, ndrequa pak dhe besimtarët që ti bindeshin. Sipas një ferma- të pyesësh, si mundet vallë që greko-shqiptarët ta ngrihet një Shapping Center, afër S. Island Mall. Atje mëndjen këtyre barkplotëve të mendojnë edhe për ni sulltanor të vitit 1678, Kryeepiskopi i Ohrit kenë parë këtë ishull nga lart?! Greket ndertuan kalojnë njerëz me mijra dhe në mos njëri tjetri do më ne barkboshët! Një dridhje, nga koha që po ftohej kishte të drejtë të mblidhte taksa mirie, taksat edhe disa tempuj të tjerë si Tempulli Apollo në falte ndonjë cent... dhe shiu që filloi, më bëri t’i ndërpres mendimet mbi e manastireve dhe të ajazmave, nga mitropoliti qendër të Piazza Pancali-t, dhe tempullin Athina. U ula dhe ndera ndorën siç bëjnë tërë lypsarët e kalimtarët dhe të mendoj për vete. U ngrita dhe ju kërkonte 12 akçe për çdo shtëpi të krishterë, nga Patën ndërtuar edhe Burimin Arethuza që ka mar- botës. Koha kalonte dhe asnjë cent s’ra në dorën time luta rojes të hyja nën strehën e kishës. Bile i buzëqe- çdo prift një flori etj. Për kurorën e parë shpër- rë emerin e nimfës së Arethuzës dhe një theatër që po lodhej e shtrirë. E mblodha mëndjen, në vënd sha. Përgjigja ishte tepër e vrazhdë, ishte një “JO!” si blimi ishte 100 akçe, për të dytën 200 akçe dhe shumë të madh në Siqili. të dorës qita një qeskë plasmasi që e gjeta atje afër një shkëmb i rrokullisur nga maja e malit mbi kokën për të tretën 300 akçe. Peshqeshi i kryeepiskopit Shumë zona të jugut në Itali folën greqisht dhe e vendosa tek këmbët. As ajo qeskë s’më bëri time! As isha dhe unë njeri si gjithë të tjerët?! Mos për sulltanin ishte rreth 60.000 deri në 100.000 (greko-shqipen) për shumë vite, Napoli ishte grek- punë. Atëhere mu kujtua që kisha një stilolaps me vete vallë më kishin dalë brirë?! Ishallah jo o Zot! Ç’të akçe. Në vitin 1688 kryeepiskop i Ohrit u zgjodh folës deri në shekullin e 9 para Krishtit, pastaj dhe kërkova një copë letër rreth e rrotull. Gjeta një keqe do kishte bile të hyja edhe brënda në kishë?! Jermanus pasi i kishte paguar sulltanit peshqe- ndali gjuha greke sepse u fut italishtjame forcë por dhe shkrojta: “ Ladies and Gentlemen, good evening Vërtetë ndryshoja nga veshja por nga zemra dhe shin prej 100.000 akçesh. Gjithashtu ai duhej të influenca e gjuhës greke vazhdoi të ndihet gjatë në and God bless you! Please, give me a coin, $ 0.25, shpirti jam si ata...JO! i thashë vetes. Kurrë mos qof- paguante çdo vit si taksë edhe 60.000 akçe. gjuhën italiane në Jug e cila edhe sot e kësaj dite 0:10, 0.5 or even a penny...” (Zonja dhe Zotërinj, sha si ata nga zemra dhe as nga shpirti! Zemër dhe Të krishterëve iu ndalua të kishin ofiqe pu- ndihet në aksentin dhe dialektizmat e saj. Gjuha mirëmbrëma dhe Zoti ju bekoftë! Ju lutem, më jepni shpirt pa mëshirë. blike dhe të dilnin dëshmitarë në gjyq kundër greke (greko-shqiptare) ështe krejt e ndryshme ndonjë monedhë, $ 0.25, 0.10, 0,5 apo qoftë edhe O Zot, u luta, le të jem i varfër por të jem i dhem- myslimanëve. Kthimi në fenë e krishterë i atyre nga ajo italiane por edhe sot në gjuhën italiane një cent...) As kjo s’piu ujë. Vendosa të shkoj afër shur, i dashur dhe i mirë me të pasur dhe të varfër. I që ishin bërë myslimanë dënohej me vdekje. Të krishterët duhej të udhëtonin me kuaj pa shalë, ka shume fjalë greko-shqiptare të ngelura nga ajo ndonjë kishe pasi atje shkojnë njerzit e Zotit dhe ata dërrmuar nga puna e gjatë e ditës, i pagjumë, i trish- s’do më linin pa gjë. Meqë ishte e djelë, njëra nga tuar sa më s’ka se të nesërmen mund të ngelesha i të mos mbanin armë, të mos e gdhendnin emrin kohë. e tyre në unazë etj. Me gjithë këto masa synohej Disa thonë se këto fjalë janë sjellë më von nga kishat ishte gjithë ditën në pritje dhe përcjellje dhe pastrehë, më rodhën lotë shpirti por me Zotin nuk pikërisht u drejtova atje. Zura një qoshe afër hyrjes u mërzita për tërë këto padrejtësi. Fillova të gjykoj kalimi i të krishterëve në fenë islame. Atyre të pushtuesit romakë në Greqi si psh në Griko dhe krishterë që konvertoheshin në myslimanë u jep- Graekanik të cilat dialekte fliteshin nga italianët në kryesore dhe u ula për tokë duke nderë dorën. Pasi veten. Jam i paaftë për të jetuar, mendova. Po a është ndënja në pritje për një farë kohe të gjatë, më në faji im për këtë? Mëndja më shkonte përsëri tek Zoti nin poste të larta në administratën civile. Rasti zonat e Bovesia Calabria, dhe që mund të përsh- më tipik është i Vaso pashë Shkodranit, i cili u fund filluan besimtarët të hynë dhe dalin nga kisha por mundohesha ta shmangja këtë blasfemi. Ç’faj më kruhen si përzjerje të gjuhëve Italo-Greke. Sot këto ëmërua si pasha dhe guvernator i Libanit. Kjo gjithë zhurmë duke qeshur me zë të lartë apo duke ka zoti se jam i paaftë. Mund të jem edhe leshko, apo dialekte pothuaj se kanë vdekur dhe Qeveria Ital- kategori njerëzish e identifikuan veten me Peran- treguar histori gazmore. Shikoja fytyra të qeshura, të iane është kujtuar me shumë vonesë për ruajtjen me ndonjë dërrasë mangut. Po kush të jetë fajtori për dorinë Osmane, prandaj Shqipëria ishte vendi e tyre. dashuruara, të pastra dhe të bukura. Nga pamja e këtë? Mëndja më shkonte përsëri tek Zoti. Mundo- i fundit në Europën Juglindore që u çlirua nga Siç e thashë më lartë, në Gjuhën Italiane, në jug tyre mund të mendoje se janë ëngjëj që vijnë dhe hesha ta frenoja atë mendim por ishte e kotë...Ju luta zgjedha turke. Të krishterët gëzonin të drejtën lahen me ujë të bekuar në kishë. Në bisedat që bënin të Italisë, kanë influencuar shumë eshte gjuhët ar- Zotit të më falte. Ç’far të bëja tjetër?! Nga kisha dolën për ta zhvilluar mësimin në gjuhën e tyre, madje ndihej se mbahej në gojë tërë shkëlqimi i botës mbarë abe dhe spanjolle, po ashtu dhe muzika e tyre. Ar- grupi i fundit me poterre dhe hare. Ju dola përpara edhe për t`u gjykuar sipas statutit të komunitetit - marrë nga Yjet e Hollivudit që kanë thyer rekordin dhe ju ndera dorën e djathtë. Ndonjë cent ju lutem. tisti napolitan Nino D’Angelo është një shëmbull i të tyre, për çështje të tilla si disiplina kishtare, në martesa pa fund, nga Pasanikët me pasuri pa kufij Jam pa bukë dhe ndoshta nesër pa shtëpi. gjallë i kulturës mikse, italo-greko-shqiptaro-arabo- martesa, divorci etj. Gjithashtu kishat ekzistuese e me shpirt të kufizuar, nga Modelistet e bukura që “Hahahaaa...” ishte përgjigja e kishtarëve. “Pse me gjithë pasuritë e tyre u lanë në pronësi të spanjolle. Po të shikosh instrumentat muzikore të reklamojnë seksin e tyre epshndjellës dhe për këtë nuk punon?” më pyeti dikush. Punoj i thashë. Ai Italise së Jugut, ato janë njelloj me ato greko-shq- komuniteteve, por u ndalua ndërtimi i kishave të shpërblehen akoma më shumë se për reklamimin e iku. “Si quhesh”, më pyeti një tjetër. Jam Krishti, ju reja. Një politikë kaq liberale e qeverisë osmane iptare. Psh, marrim buzukun, mandolinën, gajden, veshjeve, nga kazinot të cilat gllabërojnë aq para sa përgjigja. “Ti Krishti?! Hahaha...... Ti je një idiot!” gërneten dhe dajren të cilat janë dhe instrumenta kishte për synim sigurimin e paqes në bashkësitë do të shpëtonin nga uria të uriturit dhe të pastrehët “Po zotëri, jam një idiot pasi po vdes për ty.” e krishtera brenda perandorisë. muzikore të shqiptarëve të jugut. Nëse marrim psh Cultura Anno 10 n.3 Luglio 2012 pagina 20 Isuf Luzaj filozof me famë botërore (Vijon nga faqja 5) i mbyll udhën një të riu për një fjalë kritike, për një libër qëndrimi burrëror është çelik në fjalë dhe diamante në ligësinë e të tjerëve. Është një luftë e përjetshme, që për- Sot ose kurrë. «NESËR» është gënjeshtra e turpshme, kryengritës, për një gjest liridashës, në atë shtet sundon sjellje”. Në këtë perspektivë, jeta është një luftë e pan- ballon njeriu i mirë në mes të të ligjve. Do të ishte e lehtë me të cilën gënjehen vullnetet e sëmura ». Vullneti dhe i ligu. Kur i ligu sundon, ka në ndihmë të ligjtë e, kur dërprerë për karakteret e qëndrueshme, sepse interesat që njeriu të procedojë konform me ndërgjegjen e tij si- inisiativa janë të lidhura ndërmjet tyre, por edhe pa ideale këta urdhërojnë, në atë vend njerëzit e ndershëm dergjen e krijuara në çdo formë shoqërie kërkojnë bashkëpunim kur hipokrizia e përgjithshme të mos komplotojë kundër nuk mund të ketë inisiativë. Ai e paralajmëron rininë se në burgje dhe kusarët e gjaksorët vihen në altar. Ktheni me rutinën e përditshme. Përmes shembujsh nga filozofia njeriut të drejtë, duke tentuar me njëqind mënyra për të kur humbet inisiativa e lirë, zhduket karakteri dhe njeriu kokën prapa dhe vështroni shekullin e 20-të në shtetet stoike ai i thotë rinisë: “Mendo që e ardhmja e popullit arritur me pahir komplicitetin e tij me të keqen”. Lista e bëhet parazit i shoqërisë; vepron prej impulsit të huaj, diktatoriale… Solidariteti zhvillohet paralelisht me drejtë- tënd qëndron në karakterin moral të përbërësve të tij”. virtyteve, idealeve, parimeve dhe vlerave e të sjellura nga kalbet në errësi, pushon së qeni ai vetë, nuk ekziston. E sinë… Drejtësia vepron duke eliminuar privilegjet që nuk Këtë gjë theksonte në vitet ’20 edhe Sorokini, kur kriti- Isuf Luzaj do të mund të vazhdonte dhe do të kërkonte duke mos ekzistuar, nuk shërben për popullin e tij, nuk barazohen në meritë, që matet me DOBINË shoqërore të konte mendimin se po të bëhen ligje të mira, automatikisht edhe një shtjellim më të detajuar. Por, edhe kaq është e kontribuon për të ardhmen. Ka një lidhje tepër organike funksioneve të shërbyera”. punët e shoqërisë do të shkonin mirë. “Për djallëzorët, mjaftueshme për të kuptuar atë mësim të madh të filozofi- ndërmjet vullnetit, dijes, personalitetit, lirisë dhe veprimit. Drejtësia, solidariteti, simpatia për tjetrin dhe virtyte të shkruante Sorokini, mund të shkruhet një kushtetutë ide- së, (Huserli na e rikujtoi në prag të terrorit nazist), se kriza Përvoja dhe kultura e tij e gjerë filozofike i provojnë se: « tjera, do të bëjnë të mundur që shoqëria të zhvillohet mbi ale, megjithatë ajo do të mbetet në letër. Ndërsa shoqëria, e shoqërisë mund të kapërxehet vetëm me një ripërtëritje Kombe të mëdhenj janë ata, nënshtetasit e të cilëve kanë bazën e një drejtësie shoqërore edhe në rishpërndarjen e e përbërë nga ëngjëj të pafajshëm, mund të ketë një ku- shpirtërore. Kjo, për ne, bëhet edhe më imperative edhe zakonin e inisiativës së lirë; këta kryejnë për të tjerët jetë, pasurisë shoqërore pasi: “Uria e disave është e padrejtë, shtetutë mjaft të keqe ose të mos ketë asnjë, e megjithatë për faktin se “dogmat politike të zeza, të murrme, të bar- kulturë e pasuri në vend që të nënshtrohen në parazitiz- kur të tjerët notojnë në bollëk dhe është më keq akoma, marrëdhëniet shoqërore ndërmjet anëtarëve të saj të jenë dha a të kuqe, të këtij shekulli, kanë dëmtuar më shumë min shoqëror të disiplinës së shtetit pluralist ose diktatotial kur urija dhe zija bie mbi ata që punojnë par të mbajtur të shkëlqyera. Një shoqëri e përpërë nga batakçinj ose nga popujt në këtë shekull gjaku, terrori, lotësh dhe degje- ». Këtu duket sikur dëgjojmë thirrjen e Tokëvilit për po- në qejfe, tallje e përtaci, në papunësi e kodoshllëk ata që budallenj, me gjithë reformat që mund të ndërmarrë do të nerimi të fuqive shpirtërore, sesa të gjitha dogmat fetare litikanët europianë të kohës së tij. “Thuhet se sovranët e s’kanë asnjë meritë dhe që lozin me ar”. Ai na thotë qartë bëjë batakçillëqe dhe do të mbetet shpirtërisht shterpë për të tre mijë vjetëve histori të përbotshme. Rinia duhet të kohës sonë duan që të bëjnë me njerëzit gjëra të mëdha. mendimin bazë të funksionimit të demokracisë dhe plura- aq sa anëtarët e saj do të zotërojnë cilësi të tilla”. hapë sytë dhe të ushqejë të gjitha ndjenjat e tjera, të çdo Unë do të doja që ata të ëndërronin pak më shumë për lizmit, se interesat heterogjene rrgullohen përmes institu- Virtyti më themelor është dinjiteti. Dinjiteti i personit dimensioni, që të mos bjerë në kurthe dogmash të reja, të të bërë njerëz të mëdhenj; që ata t’i kushtonin më pak cioneve dhe mirëbesimi rritet në legalitetin e të gjithëve. është mbi gjithçka. Ky ka qenë dhe mbetet motivi kryesor shërbyera nga DEMAGOGJIA”. vëmendje veprës dhe punëtorit dhe të kujtoheshin par- Ai është tepër aktual kur shkruan: “Urrejtja dhe armiqësia lëvizës i ndryshimeve të mëdha në shoqëritë perëndimore. Po cili është roli i shollës në këtë ripërtëritje shpirtëro- reshtur se një komb nuk mund të mbetet për një kohë të ndërmjet partive janë reflekse mbeturinash të vjetra bi- Dinjitet pa ideal moral dhe dashurinë për lirinë nuk mund re? Në tërë parashtrimin e tij duket sikur lexon shqetësi- gjatë i fortë, kur çdo njeri, individualisht, është i dobët zantine e otomane, që turbullojnë ekuilibrin e shoqërisë, të ketë. Luzaj do që rinia e re shqiptare të kuptojë vlerën min e iluministëve francezë, të shprehur në formulën e dhe që nuk ka gjetur ende format shoqërore dhe kombi- thyejnë harmoninë e funksioneve të tyre. Këto sentimente e lirisë dhe të dinjitetit, sepse “nuk meritojnë të quhen famshme të Monteskjësë se “qytetari mund të vdesë dhe nimet politike që mund ta bëjnë një popull energjik, për keqbërëse do të shuhen vetëm duke vënë drejtësinë si të lirë ata që përulin dinjitetin e tyre. Me temperamen- njeriu të mbetet”. Edhe Luzaj na thotë se qëllimi i shkollës të mos e mbushur me qytetarë të flashkët dhe të qullët”. themel të etikës shoqërore, të VËRTETËN si BAZË të te bualli formohen kope bagëtish të afta për të shërbyer, është “që të konverojë foshnjën në qytetar”. Që ta arrijë Edhe Luzaj, si Tokëvili, kërkon qytetarë të mëdhenj dhe KULTURËS kolektive dhe PUNËN si konditë të parë të por kurrë për të dashuruar”. Ai kërkon që rinia të mos këtë qëllim, edukimi dhe shkolla duhet të mbështeten në me shpirt të lirë inisiative dhe jo « kufoma ambulante ». meritës. PRIVILEGJI, SUPERSTICIONI dhe PAPUNË- lëshohet në “qejfe, nderime të kollajta e këndellje mishto- vlerat e sipërpërmendura, sepse kështu do të vijë duke u Ai e di se demokracia përparon kur përbëhet nga njerëz SIA janë armiqtë e PAQES shoqërore”. Ky solidaritet që re”. Brezi i ri nuk duhet ta turpërojë rininë e saj duke formuar qytetari. Ai kërkon që edukimi të jetë kompleks të mëdhenj dhe jo nga turma që nuk mendojnë dhe vegje- ka në themel drejtësinë, do t’u verë të gjithëve detyrë e preferuar atë që u jepet dhe jo atë që fitojnë, sepse nuk dhe seriozisht i kontrolluar nga mjeshtra të mirë dhe sho- tojnë duke pritur t’ju bjerë diçka ngë të tjerët. Pas kësaj përgjegjësi që të zhduken urrejtja dhe mëria ndërmjet do të shohin kurrë fitore. Ata, gjithashtu, nuk duhet të qëria duhet të krijojë kushte të barabarta për zhvillimin nuk mund të mos ndalet te puna që e shikon edhe si fuqi njerëzve duke përgatitur ardhjen në fuqi të ekuilibrave të aspirojnë kolltuqe, por të luftojnë ndaj burokracisë, sepse e lirë të prirjeve dhe temperamentit të individëve. Shkol- morali, në kuptimin se prodhimi do të jetë më pjellor, kur reja shoqërore, të papajtueshme me dhunën, padrejtësinë ajo suprimon tek individët çdo shenjë dinjiteti. Pavarësia la duhet të jetë një laborator, fushë sporti e lodrash për vetë prodhuesit do të mund ta organizojnë, duke shum- dhe terrorin. Në këtë parashtrim nuk mund të mos vemë morale është mbështetja e fortë e dinjitetit. Ai kërkon që “edukimin e duarve dhe të inteligjencës”. Fëmija bëhet zuar prodhimtarinë në mirëqenie e në përfitim kolektiv. në dukje ndikimin e filozofisë ekzistencialiste franceze kur rinia të mos i llogarisë punët e saj me përparimin e fuqi- qytetar kur në shkollë t’i formohet ndjenja e përgjegjësisë Ai i di shumë mirë pasojat e egoizmit dhe individualizmit, thekson rolin e shqetësimit shpirtëror që i referohet të ar- mtarëve, sepse e dobëson personalitetin e tij. Nëse bie në shoqërore, me të drejtën që të ndërhyjë në organizimin si në Shqipëri dhe në botën moderne dhe e di shumë mirë dhmes. Të mos harrojmë se ai ka qenë bashkstudent me një gjendje të tillë ja pasoja: “Gjuha e tyre e humbet aftë- edukativ e me detyrën për ta shpëtuar. Nëpërmjet një jete se kooperacioni i të dobishmëve do të eliminojë parazitiz- Sartrin dhe e ka shoqëruar atë në SHBA. Në këtë per- sinë që të artikulojë të vërtetën. Mëson të puthë dorën e qytetare të dendur e shkollore të fortë, do të vijë duke min e atyre që nuk shërbejnë për asgjë. Prandaj, kushti spektivë filozofike ai na jep në trajtë maksime një rregull të të gjithë zotërinjve dhe, me dëshirën e tij të domestikohet, u formuar qytetari. Poç’vend duhet të ketë universiteti? kryesor i përparimit është që aktiviteti, inisiativa, puna të përgjithshëm të progresit: “Fati i popujve lulëzon në duar zbutet si kafshë shtëpiake, sa më shumë ai vetë i shumzon “Universiteti, në vend që të jetë një shumësi shkollash jenë të drejta e të shenjta të njeriut dhe kurrë të shtetit ose të të rinjve, që dinë të ndjejnë shqetësimin e universit për padronët e tij. I lidhur ngshtë me dinjitetin është edhe profesionale, duhet të konvertohet në një entitet, në një të spekulatorëve. të ardhmen”. nocioni i detyrës morale, e cila është më e lartë se të gjitha tempull akademik, që të verë në shërbim të gjitha rezul- Sigurisht, ky kooperim për përfitim kolektiv kërkon E lidhur me këtë perspektivë filozofike është dhe kër- ligjet dhe nëse morali është shoqëror edhe detyrat janë tatet më të larta të shkencës; njëkohësisht të koordinojë edhe virtytin e simpatisë dhe njerëzit duhet të ndezin sim- kesa e tij ndaj rinisë me u rebelue, që nënkupton afirmi- shoqërore dhe është relative me drejtësinë shoqërore. Kjo përpjekjet e kërkimit dhe të publikojë tërësinë e idealeve patinë, si një element vendimtar i lumturisë. Urrejtja dhe min e një ideali të ri. Kjo kushtëzohet nga fakti se “tri zgje- është arsyeja pse detyrimi i detyrës njeh vetëm sanksionin që përtërihen: ndërgjegjen shoqërore”. mëria, dy sëmundje të këqia për një jetë prodhuese dhe dha i imponon shpirti PUSHIMTAR – QUIETIST rinisë e drejtësisë. “Formula e drejtësisë shoqërore është t’i ga- A mund të lihej jashtë vëmendjes mësuesi, pedagogjia paqësore, lindin nga pamundësia e simpatisë. Paaftësia së çdo kombi: 1. RUTINË në idera. 2. HIPOKRIZI në rantojë njeriut të gjitha të drejtat e tij. Formula e dinjitetit dhe drejtimi i shkollës? Edhe pse nuk ka jetuar në Shqi- e simpatisë vret besimin në vetvete dhe mbjell grindjen moral. 3. DOMESTICITET në veprim. Çdo përpjekje për individual është të plotësojë të gjitha detyrat përkatëse. përi, vërejtjet e tij janë tepër aktuale. Për të mësuesi duhet përçarëse te të tjerët. Në paaftësinë e simpatisë ngjallen t’u çliruar prej këtyre robërive është shprehje e shpirtit Popujt e vjetër duhet të ndjekin këtë ideal. Populli ynë të udhëhiqet nga qëllime të larta dhe duhet ta ushtrojë të gjitha degjenerimet e karakterit. Mashtrimi dyshimi, dy- kryengritës ose rebelonjës, në kuptimin e mirë të fjalës. është një popul i vjetër kulturalisht. Kushflet gjithnjë për profesionin me dashuri. “Nuk ka mësues më të lig, sesa ai faqësia, gënjeshtra, tradhëtia, krimi janë të pakonceptue- Shoqëria njerëzore është armike e atyre që turbullojnë të drejtat tona, pa i kuptuar detyrat tona, tradhton drejtë- që është frymëzuar nga qëllime fitimi, as nuk ka pedagogji shme në një zemër të aftë për të simpatizuar. Edhe Maks “GËNJESHTRAT E SAJ JETIKE”. Përballë njerëzve që sinë; porse edhe njollos e fëlliq dinjitetin tonë kushdo që më të keqe, sesa ajo e praktikuar pa dashuri”[27]. Është Sheleri do t’i kushtonte një rëndësi të veçantë simpatisë bien një mesazh të ri, gjesti i parë i shoqërisë është armi- predikon detyra që nuk janë konseguenca të natyrshme të e rëndësishme që edukatori të dijë t’i formojë shpirtërat në doktrinën e tij të moralit. Një virtyt i rëndësishëm në qësor, harron që ka nevojë për këta shpirtëra të mëdhenj të drejtave efektivisht të ushtruara”. njerëzorë. Që ta realizojë sa më mirë misionin e tij fisnik rindërtimin e fuqive shpirtërore është drejtësia që Luzaj e që prej kohe në kohë e hedhin poshtë kalbësirën e sho- Dinjiteti lidhet edhe me meritën. Luzaj ndalet shumë ai nuk duhet që të jetë një automat që vetëm ekzekuton shikon si ekuilibër ndërmjet moralit dhe vërtetësisë dhe qërisë, duke predikuar të vërtetat jetike. Të gjithë ata që në kuptimin filozofik dhe praktik të meritës, e cila është e programet që ia japin të tjerët dhe që nuk i kupton. Ai, drejtësinë nuk e barazon me ligjet. Ai bashkohet me tra- përtërihen dhe krijojnë janë luftëtarë kundër privilegjeve lidhur edhe me vlerat e tjera morale. Në mënyrë të thje- gjithashtu edukon edhe me shembullin e vet, sepse ai ka ditën filozofike që e shikojnë drejtësinë si gurin themeltar politike, kundër padrejtësive ekonomike, kundër supersti- shtë filozofike ai na thotë: “Merita qëndron në të qenit e detyrën e vështirë që të formojë edhe karaktere. Prandaj të shoqërisë civile, domethënë të shoqërisë me shtet. Për cioneve dogmatike”. Shpirti i rebelizmit është antiteza e jo në të dukurit, në ekzistencën dhe jo në aparencën, në mësuesi nuk duhet të jetë një burokraci e errësuar me tituj të, përsosmëria shoqërore përkthehet në shtimin, gjithn- dogmës së bindjes. “Rinia pa shpirt kryengritës rebelizmi gjënë dhe jo në hijen”. Ai e di se merita ndesh shumë të pavarur nga aftësitë. Që mësuesi ta kryejë sa më mirë jë e më të lartë të drejtësisë në marrëdhëniet ndërmjet është shërbëtore, servilizëm i parakohshëm, siç e kemi pengesa, se çdo pohim i personalitetit shkakton një kryen- misionin e tij duhet që interesat edukative duhet të jenë njerëzve. A ka armiq drejtësia? Sigurisht, një nga armiqtë parë në atdheun tonë gjatë gjysmë shekulli errësire kul- gritje të nuliteteve dhe të rinjtë që ushqejnë ideale duhet të drejtuara prej vetë edukatorëve. Luzaj është i prerë në e drejtësisë është privilegji i padrejtë, i cili shkakton një turore, errësirë ndërgjegjeje, vdekje të inisiativës private, t’i njohin këto rreziqe dhe të jenë gati që t’i fitojnë. Ai e shmangjen e ndikimeve politike dhe dogmatike nga si- subversion imoral të vlerave. Në shoqëritë e mbuluara me vdekjeje krijese gjeniale, vdekjeje ndriçimi shoqëror dhe paralajmëron rininë dinjitoze se në rrugën e afirmimit të stemi shkollor. “Duhet, shkruan ai, të përjashtohen nga padrejtësi njerëzit humbasin ndjenjën e detyrës dhe lar- vdekjeje ekonomike, që është dënimi i marksizmit me li- meritës do të ndeshet edhe me hakmarrjen e nuliteteve drejtimi edukativ të gjitha ndikimet politike dhe dogmati- gohen prej virtytit. Një shoqëri e padrejtë prodhon edhe gjin e tij, atij ligj që pruri në fuqi në të gjithë popujt e dhe, edhe pse do t’i përbuzë ata, “nga inferioriteti i për- ke. Të parat korruptojnë moralin e edukatorëve dhe e ulin disa pasoja shumë të rrezikshme. “Njerëzit refuzojnë të prapambetur: ekonomi paradiziake”. buzur dalin gjemba e driza të forta kundër më të aftit, nga nivelin e mësimdhënies, të dytat konspirojnë kundër lirisë punojnë e të studjojnë, kur shohin që shoqëria i mbulon Në këtë perspektivë filozofike qëndron edhe kërkesa çdo favor i impozuar dalin shigjeta tradhëtie pas krahësh së mendimit dhe priren të zaptojnë pjesën më të mirë të me privilegje përtacët e injorantët. Dhe është për munge- për përmirësim të pandërprerë moral të rinisë, pasi për- dhe pusira errësire”. Që të dalë prej kësaj ndyrësie rinia ndërgjegjes individuale”. Për më tepër, hierarkia në edu- së drejtësie që shtetet konvertohen në konfabulacione të mirësimi është eskluzivisht privilegj i rinisë. E bashkuar me ideale duhet të jetojë në kohën e ardhshme pa u kë- kim duhet të jetë e lidhur vetëm me aftësitë dhe duhet të favorizuarish e sharlatanësh që janë gati të pasurohen në edhe me perspektivën karteziane ai kërkon që rinia mund naqur me rastin e orës prezente. Cila është detyra e të varet nga kapaciteti i mësuesve. “Nuk është morale që kurriz të shtetit, porse të paaftë që ta nderojnë atdhenë të ecë përpara vetëm kur dyshon dhe të mos veshë “uni- riut? Detyra e të riut është që të bëjë gjithçka që është e mësues kompetentë të punojnë të varur nga funksionarë me vepra të denja. Shih historinë e vitete 1945 – 1990 të formën e konformizmit”. Të kërkosh perfeksionimin e mundur prej tij për të ndërtuar një shoqëri njerëzore më inkopetentë”. Kjo vërejtje ka qenë dhe mbetet shumë shoqërive marksiste”. Fjalë që kanë nje rezonancë aktuale pandërprerë do të thotë që të jetosh në një plan më të të mirë nga ajo që trashëgoi. Kjo detyrë realizohet me aktuale për shoqërinë tonë sin ë të kaluarën edhe në këtë jo vetëm për përvojën e kaluar, por edhe për ditët tona lartë se realiteti i drejtpërdrejtë. Kjo është arsyeja pse ndërtim pozitiv dhe jo me grindje mbi të shkuarën, e cila periudhë tranzicioni. Emërimi I funksionarëve të arsimit të tranzicionit. Ai ka aq besim te rinia sa gjuha e tij merr karakteret e mëdhenj moralë e kanë ndjerë veten të tërhe- konvertohet në polemika shterpa e shkatërronjëse. Vetëm në bazë të besnikërisë ndaj pushtetit dhe jo në varësi të natyrë katekiste kur shkruan se “lëvduar qofshin të rinjtë” qur drejt një lumturie që buronte prej virtyteve të tyre. duke mësuar nga historia, mund të mos i përsërisim ga- kompetencave të tyre është katastrofike për shkollën. që do të punojnë për drejtësi shoqërore e liri politike, për Në fakt, ky është virtyti themelor i qytetarit të shoqërisë bimet e të shkuarës. Në këtë kontekst, rinia duhet të ketë Që punët e arsimit të venë duhet duhet që të ngrihet të shtuar në botë ekuilibrin mes mirëqenies dhe punës. demokratike. Këtë gjë e kishte theksuar edhe Tokëvili një vlerësim të drejtë për kohën, sepse koha është jeta dhe dinjiteti i mësuesisë: “Dinjiteti i mësuesisë do të ngrihet Të lëvduar do të jenë ata të rinj që do të konceptojnë ligje kur fliste për amerikanët, të cilët, edhe pse nuk e kishin duke vlerësuar kohën intensifikohet jeta. Sa më e shfrytë- kur ndërgjegjja shoqërore do të mirëçmojë vlerat e mbi të gjitha ligjet, DREJTËSI SHOQËRORE. Për të sa lexuar Dekartin, mendonin në mënyrë karteziane. Një zuar që të jetë koha, aq më e gjatë bëhet jeta. Prandaj, qenësishme të kësaj pune… Nuk i përshtaten shoqërisë më shumë të drejtë të ketë një shoqëri, punët e saj mirë do virtyt tjetër i rëndsishëm për rininë është burrëria. Për çdo orë e çdo minutë duhet të përftohet me mend dhe mentalitetet bizantine, orientale, tukoshake a gojaçe dhe të ecin, pasi i drejti refuzon çdo bashkëpunim me të keqen të, qëndrimi burrëror duhet të jetë karakteri në shërbim urtësi, në punë ose në argëtim. Rinia që nuk di të punojë pesimiste. Do të jenë mësues vetëm ata që do të mund ose ligësinë, nuk u bën homazhe vlerave false, që i venë të një ideali. Kjo pjesë është shumë e ndjerë dhe është nuk di as edhe të argëtohet. Koha dhe merita shkoljnë së të përmbushin me prirje një detyrë, që është më e nder- rrënjët e tyre në poshtërsinë kolektive, pasi çdo privilegji shkruar në trajtë maksimash. Ja disa prej tyre: “Ki turp, o bashku dhe ajo që mund ta prishë këtë marrëdhënie është shmja nga të gjitha”. Vetëm në këtë mënyrë mësuesi do të pamerituar i duhet një imoralitet. i ri që humbet udhën tënde, duke ua lëshuar veten tënde përtacia. Përtacia është vesi më i keq i shoqërisë. Ndjenja të qëndrojëfortnë detyrën e tij që të plazmojë breza të rinj Nga drejtësia del edhe solidariteti, që është harmoni dobësisht joshjeve të padenja!”. “Në qofsh ti artisan, evito e përtacisë dhe zakoni i dembelisë janë mundgesa jetime virtyte të larta për të përballuar kërkesat e jetës dhe që del nga drejtësia. Kemi kohë që nuk e përmendim ter- që të plogështohesh duke pranuar ndonjë gjë që të mos ke të afërta me sëmundjet dhe e dëmtojnë jetën morale. ato të kombit. Prandaj, pak rreshta më poshtë ai do t’i min solidaritet duke menduar se është një term i komuniz- jetë kompensim i meritave të tua; në qofsh poet, mos e Prandaj duhet ripërtëritja shpirtërore, pasi shumë të këqia referohet qytetërimit euro-amerikan “ku mësuesi në klasë mit. Në fakt, Luzaj i kushton shumë vëmendje solidaritetit, fëlliq tunikën e muzës tënde duke kënduar në tryezë ku vijnë si pasojë e veseve. Veprimi duhet t’i nënshtrohet është perandor dhe asnjë autoritet nuk mund t’i mbivihet si në planin filozofik dhe atë praktik. “Të qeverisësh një dehen oborrtarët kurtizanë; … në qofsh dijetar, mos gën- gjyqit të ndërgjegjes. “I tërë sekreti i përmirësimit të fuqi- atij gjatë zhvillimit të apostullatës së tij”. Puna edukative popull, shkruan ai, nuk është që të barazosh komponentët je, në qofsh mësues, mos mashtro! Mendimtar ose filozof, ve shpirtërore qëndron në vullnetin që ta marrë njeriu në nënkupton edhe përgjegjësinë më të madhe shoqërore. Ai e tij, as të sakrifikosh ndonjë pjesë në përfitim të tjetrës; mos i shtrembëro doktrinat e tua përpara të fuqishmëve gjyq ndërgjegjen e tij pak minuta përpara se t’i dorëzohet që pranon detyrën e mësimdhënies dhe nuk i përmbush përkundrazi është të lundrosh drejt një ekuilibri që favo- që do të paguajnë me tepri; me madhërinë tënde ti do gjumit: Ç’bëra unë sot? A krijova dot një mendim të ri, me efikasitet detyrat e tij, i shkakton një dëm të pandre- rizon unitetin funksional, duke zhvilluar solidaritetin mes të matësh përgjegjësitë e tua dhe përpara fisit, kombit e një hap përpara në udhëtim, një akt të lavdërueshëm? qshëm shoqërisë, sepse shoqëria i ka dorëzuar atij të ardh- pjesëve, që janë heterogjene pa qenë antagoniste… Soli- racës ti një ditë do të japësh llogari një për një për të gjitha Nëse gaboj, të pyes ndërgjegjen: A mund të korigjohem? men e saj. “Efikasiteti më i madh i mësuesit, shkruan ai, dariteti konsiston në të ekuilibruarit e tyre, duke krijuar fjalët e tua… Mos e imito shërbëtorin që përgjunjet për të Nga njeriu kafshë a mund të bëhen njeriu njeri? A duhet nuk arrihet duke e ngarkuar me punë, porse duke kërkuar barazinë përpara së drejtës, por që të gjitha pabarazimet shtuar racionin e gavetës së tij. Përçmoje korruptorin dhe t’i krasis ferrat dhe drizat e shpirtit që të pastrohem nga më shumë dashuri në detyrat e tij… Kur mësuesia eman- të mund të zhvillohen tërësisht në përfitim të shoqërisë. ki mëshirë për të korruptuarin. Përballoje, në qoftë nevoja mizerjet morale? A mund t’i ringjall strukturat e fuqive cipohet, duke u zhveshur nga ndikimet politike e zinxhirët Kur i shkatërrohet një njeriu të vetëm udha e të gjitha e në ia vleftë barra qeranë, shpifjen e përbuzjen e të li- shpirtërore? Po! Atëherë në veprim që nesër, shpejt!”. burokratikë, do të ketë një liri inisiative që ka qenë e pan- mundësive, ka padrejtësi në atë shtet, komb, qeveri, at- gjve, por, në qoftë se janë shumë të poshtër aq sa të duhet Ndërmjet shumë virtytesh të tjera, ai ndalet te mirësia, johur deri më sot në vendin tonë”. Vetëm kështu, të lirë, dhe e vend”. Solidariteti është virtyti republikan që bëntë të ulesh shumë shkallë për të arritur deri tek ata, atëherë sepse ajo përmban në vetvete edhe të qenit i sjellshëm, i të përgjegjshëm për misionin e tyre, të aftë dhe kompeten- mundur edhe ekuilibrimin e parabarazive natyre të indi- leri, mos i nga, pa iu përgjigjur, sepse ata kurrë nuk do të mirë, natyral, njerëzor, mëshironjës, mirënjohës, miqësor, të, me dashurinë për profesionin dhe nxënësin, të lirë nga vidëve në funksion të të mirës së përbashkët. Për të parë arrijnë që një peshë e tillë të infektojë personalitetin tënd. bujar e mirëbërës. Të gjitha këto forrmojnë karaktere dhe çdo kallëp shtetëror a qeveritar, mësuesit do të mendojnë aktualitetin dhe forcën e mendimit të tij, edhe pse e la Asnjë kope shërbëtorësh nuk mund ta poshtërojë një njeri kohës sonë i duhen karaktere të fortë dhe jo shpirtëra të dhe veprojnë më mirë dhe do të këshillojnë ideale të gjalla shumë shpejt vendin, po riprodhoj edhe disa mendime të lirë”. Mund të vazhdonim dhe më gjatë, por tek e fun- qullët. Në qoftë se shoqëria do të përbëhet nga karaktere për të ardhmen. që i shkojnë shumë shoqërisë tonë dhe kush ka veshë që dit, ajo që ka nevojë njeriu burrëror prej të tjerëve ështe të dobët, e liga do të mbijetojë gjatë në shoqëri sepse, t’i dëgjojë le të mësojë prej tyre. “Kur një qeveri a shtet respekti. Ai duhet ta fitojë me sjelljen e tij. “Mbaj mend: “karakteret e dobët veprojnë keq për të mos kundërshtuar Prof. Ass. Dr. Gjergj Sinani pagina 21 Anno 10 n.3 Luglio 2012 Cultura Letër e një mësueseje shqiptare ne Greqi Presidenti i Italisë, Në Tinos, ishullin e largët, unë kam Napolitano përgëzon dhe falënderon dr. çelur klasën e parë për shqipen Zef Mulaj, studiues nga Vera Shkurti e poet shqiptar ashuria për vendlindjen, është dhe mbetet Nga: Prof. Murat Gecaj me të vërtetë, një nga ndjenjat më të fuqi- publicist e studiues-Tiranë Dshme e më të bukura për njeriun! E lindur në fshatin Vranisht të Vlorës, ushqeva përherë ë 25 prill të këtij viti, në Ditën e Re- mendimin dhe bindjen, se pikërisht, natyra e bukur e fshatit tim, është ajo që ka bërë që dhe bota publikës Italiane, Presidenti Giorgio ime shpirtërore t’i ngjajë asaj, gjë që ma bën të MNapolitano vizitoi shtëpinë e poetit të vështirën të bukur, ndërsa mallin, të ëmbël! Vitet madh italian, Xhakomo Leopardi në qytetin do iknin e nga fshati im do largohesha e vogël, por Rekanati, si dhe Qendrën Botërore të Poezi- me një dashuri të madhe për atë e për shkollën së, po në atë qytet. Ai u prit ngrohtësisht nga time, të fëminisë. Katër vitet e shkollës së mesme populli i Rajonit Marke, si dhe nga mjaft emi- pedagogjike, në Gjirokastër, formuan dhe përfor- grantë, ndër të cilët kishte shqiptarë. Me këtë cuan më tepër te mua ndjenjat patriotike e arsimo- rast, shoqata të ndryshme artistike e letrare, re, ndjenja këto, që i kisha spikatur që e vogël në ndër to edhe “Leopardian Comunity Coro a Piu portretin e babait tim të dashur, Ferjat Shkurti, e Voci”, i dorëzuan atij dhurata të shumta sim- të mësuesit tim, në vazhdimësi. bolike. Njëri nga anëtarët e kësaj shoqate është Të jesh mësues nuk do të thotë të mësosh nxënë- edhe poeti emigrant shqiptar, Dr. Zef Mulaj. sin, pasi ai mëson vetë, por do të thotë ta frymë- Në shenjë nderimi e respekti për Presidentin zosh atë! Këtë të “fshehtë” të profesionit ma mësoi babai im, si mësues i talentuar, ashtu thjesht e pa PRESIDNETIIITALISË,NAPOLITANONapolitano, i cili ka bërë PËRGËZON dhe bën shumë në DHEFALËNDERONDR.ZEFMULAJ, kuptuar, ashtu siç e ka natyrën e bukura,! Por, mbështetje të emigrantëve nga vende të nd- kush e mendonte se, një ditë, jeta ime, si e shu- ryshme të botës, në këtë shtet të madh e de- më shqiptarëve të tjerë, të rinisë sime, do merrte STUDIUESEPOETSHQIPTARmokratik europian, ai i dhuroi atij, me një shë- rrugën për në mërgim e si në ëndërr, do gjende- nim dashamirës, librin e tij me poezi, “Prendi sha në një ishull të Greqisë, mes Detit Egje, të per mano la mia ombre”(Merre përdore hijen quajtur Tinos! E atëherë, vargjet e bukura të Nai- e kryetaritNga: të saj,Prof. zotin PanajotisMurat Krodiza.Gecaj “Nuk time). Ai është botuar në katër gjuhë, pra dhe mit; “O malet e Shqipërisë,.,…”, vargjet e Çajupit; ndodhem këtu, – i thashë, – për hallin tim, por shqip e italisht. “mëmëdhe quhet toka,…”. Gjatë viteve të mia në për hallin e të gjithë atyre fëmijëve tanë shqiptarë, Nuk kaluan vetëm pak ditë dhe në adresë të emigrim, vite që po mbushin 18 nuk harrova kurrë që nuk dinë të shkruajnë gjuhën mëmë! Juve, si Dr.Zef Mulaj erdhi një lajm i befasishëm, jo i profesionin tim, të mësueses. Shumë herë, me fan- popull,publicist keni tradita të eshquarastudiues për arsimͲ Tiranëe kulturë zakonshëm dhe mjaft i bukur e mbresëlënës. tazinë time ndodhesha në klasë e midis nxënësve e kam besim se do ndihmoni që fëmijët tanë të Kështu, nga Carlo Guelfi, në zyrën e sekretarisë të mi! Nga ana tjetër, jeta ime në emigracion qe mësojnë gjuhën e nënës!” (duke i kërkuar kështu, dhe është për mua, një përvojë e re e plot vlera një klasë ku të jap mësim falas për të gjithë fëmijët, së Presidentit të Republikës së Italisë, Napolita- njohëse e edukative. Kështu, vitet iknin një e nga emigrantëMë që 25 banojnëprill në ishull).të Dhekëtij në tëviti, vër- nëno, aiDitën mori një mesazheRepublikës përshëndetës e falëndeItaliane,- PresidentiGiorgioNapolitano një e fëmijët tanë, nga të vegjël, sot, po mbarojnë tetë, kështu ndodhi, siç është e vërtetë edhe tjetra, rues për librin-dhuratë të tij. Në të dëshmohet universitetet në një vend tjetër, që për ata është “se povizitoi s’qau fëmija,shtëpinë as nëna s’i jep gji”!e poetitQë nga setë librinmadh e dhuruar,italian, nga Dr. Zef Mulaj,Xhakomo e ka LeopardinëqytetinRekanati,si bërë atdhe i dytë! Nuk kam për të harruar, një nga nëntori e deri më 7 mars të këtij viti u desh kohë marrë Presidenti Napolitano dhe ai dëshmon momentet e bukura që vajza ime, Kristiana, më fali që kjo kërkesë të aprovohej njëzëri, nga të gjithë për nderimin e respektin ndaj kryetarit të shte- kur mbaroi liceun e doli e para në të gjithë ishullin. anëtarëtdhe e Këshillit.Qendrën Sot në Tinos,Botërore të Greqisë që tëtit italian.Poezisë, Gjithashtu,po po aty,në thuhetatë se Presidqytet.- Aiupritngrohtësishtngapopulli Duke ikur nëpër korridorin e shkollës dëgjoja të prej 8 marsit, për herë të parë, pas 20 vjetësh emi- neti Napolitano e ka ngarkuar atë t’i trasmetojë thoshnin se, “e para doli ajo shqiptarja!”. Në ato grim, mësojnëiRajonit të shkruajnëMarke, e të lexojnë sishqipdhe mbi ngaatij përshëndetjetmjaft mëemigrantë, të përzemërta dhe urimetndër tëcilëtkishteshqiptarë.Mekëtë momente krenaria ime nuk ishte personale, thjesht 60 fëmijë shqiptarë nga të gjitha anët e Shqipërisë. më të mira për punë të mbarë, gjë për të cilën prej një nëne, por ishte kombëtare! Fakti, që nu- Kryebashkiaku pershendet klasen Këtu mësojnë shqip që nga 6-vjeçarja, Erilena nga bashkohet edhe ai, me shumë dëshirë. mri i fëmijëve tanë shqiptarë në Greqi sa vinte e Tepelenarast, e deri teshoqata 17-vjeçari Bojkani, të nga ndryshme Tirana. Ashtu artistike si më parë, por dhee tëletrare, nxitur nga fakti ndër to edhe “Leopardian Comunity shtohej, mendoja se, qeveria jonë do bënte diçka! Kështu, një ditë vjeshte, kur shkolla kishte fil- Më kuptoni drejt dhe shqip, ky është gëzimi i një që përmendëm më lart, disa gazeta rajonale ita- Por, realiteti i bërë për të dëshiruar, mendova se luar, ngjita shkallët e Bashkisë së qytetit Tinos, nëne, mësueseje dhe shqiptareje në një ishull të nuk duhet lënë më në mëshirë të fatit! ku banoj, për 18 vjet rresht, e trokita në derën Egjeut,Coro në Greqi.aPiuVoci”,idorëzuanliane kanëatij shkruardhurata për librat e publikuartëshumta nga simbolike.Njëringaanëtarëte Dr. Zef Mulaj, si në poezi, por edhe në fushën kësajshoqateështëedhee tij poeti të farmaceutikës,emigrant siç është ai shqiptar, për bimët Dr.ZefMulaj.Nëshenjënderimi mjekësore në Alpet e Shqipërisë. Gjithashtu, kanë treguar për pjesëmarrjen e tij në vepri- Kush e ka njohur italianinerespekti ngapërPresidentin mtariNapolitano, të ndryshme letrare, nëi rajonincili kaku ai bërëba- dhebënshumënëmbështetjetë non. Gazeta të tilla janë: “Resto del Carlino”(5 emigrantëvengavendeqershortëndryshme 2012), “Coriere Adriatica”tëbotës, (7 qershornë këtështettëmadhedemokratik 2012) etj. Në mënyrë të veçantë, mesazhi i krahina e Firencies, Gorrieuropian, Oaitelo?idhuroiatij,ardhurme nga njëPresidentishënim i Republikësdashamirës, së Italisë, librinetijmepoezi,“Prendi Nga Luan Çipi vjeljen e zarzavateve të shumëllojta, në sipërfaqen Skelë, me Harilla Papajorgjin, LLambi Konën, Minel- Napolitano, por dhe publikimet e ndryshme në e madhe të oborrit që dispononim për rreth shtëpi- la Kostandinin, Guri Sejdinin, Sezai Hoxhën, Ferik shtypin rajonal italian, e kanë nxitur Dr. Zef ë shtatorin e vitit 1944, unë sa i kisha mbu- së. Dhe në çairet, afër saj. Ushtarë italian, të ngelur Muhametin,per etj.mano luanim çdola ditë mia me topaombre”(Merre lecke, të Mulaj që t’i përkushtohetpërdore më tepërhijen profesionittime). Aiështëbotuarnëkatërgjuhë, shur 10 vjeç. Prej dy vjetësh, banonim në në mëshirë të fatit, pa përkrahjen e detyrueshme të mbushur me qime kali. Gorri Otelo çuditej dhe i vinte të farmaceutikës, si dhe pasionit për studime qytetin e Fierit, ku kishim ardhur familjarisht, shtetit të tyre të kapitulluar, të ndodhur pa strehë, pa keq për varfërinë tonë, ndaj, kur të kthehej në Prato N në fushën e tij dhe për të shkruar poezi sa më për t’iu shmangur shqetësimeve të luftës italo - greke, ushqim dhe të zhveshur, kishte me mijëra në Shqi- Firence,pra nga thoshtedhe se shqipishte, premtoie solemnishtitalisht. se që në Vlorë, me aeroportin e ri të sapongritur, kishte përinë, gjithashtu të varfër, të lodhur, të djegur, shk- do më dërgonte topa të vërtetë futbolli, volejbolli dhe të bukura. më shumë rrezik sepse ajo, mitralohej e bombardo- retuar e të munduar nga lufta dhe pushtimi i gjatë tenisi. Unë për këtë besoja, si një fëmijë dhe prita me hej shpesh nga aviacioni anglez. Por, më në fund, fashist. Po këta, djem të rinj të mobilizuar gjithësisht, muaj e vite, duke i mbajtur me besim e shpresë dhe lufta mbaroi dhe ne lirshëm, mund të riktheheshim po dhe të gënjyer në ndonjë rast, nuk ishin fajtorë të gjithë shokët e mi. në qytetin tonë të dashur. Rikthimi në shtëpinë tonë të pushtimit ku e çoi Shqipërinë, politika e gabuar E kam peng dhe nuk ja fala pakujdesinë atij, duke të Skelës, në Vlorë, në fundin e vitit 1944, u bë, dritëshkurtër e mbretit të saj dhe lakmia grabitqare e kujtuar disa herë, vite më vonë, me mendimin se si duke kaluar me trap lumin Vjosë në afërsi të ish Urës e fashistëve italian. Populli shqiptar e kuptonte dhe u zhduk, i quajturi Gorri Otelo, ai farë burri i dashur së Mifolit. Disa këmbë të urës ishin minuar dhe he- e ndiente këtë, ashtu si ishte, zëmër madh dhe paqë- e simpatik, për vite të tëra, jo thjesht për të mbajtur dhur në erë nga ushtria gjermane në ikje. E gjithë sor. Ai, ashtu si ndihmoi , ruajti dhe fshehu në gjirin fjalën që mua më ngeli fiksim e peng, po të paktën të Shqipëria ishte djegur e shkatërruar nga lufta pesë e vetë qindra izraelitë nga masakrat e paevitueshme behej i gjallë me ndonjë letër a telefonatë, në shenjë vjeçare.Edhe shtëpia jonë e Lagjes Skelë ishte mjaft naziste, mbrojti dhe ndihmoi pa kursim, duke ndarë mirënjohje për dashurinë, ngrohtësinë dhe për ato e dëmtuar. Rindërtimi i saj ishte edhe detyra e parë. kafshatën e vet të bukës edhe këta mijëra ushtarë përpjekje e sakrifica, treguar nga shqiptarët e varfër, Shtëpia e Skelës, një vilë dy katshe në rrugën kryeso- italian të hallakatur, të ndodhur ndenë kërcënimin po shumë dashamirës, të dhembshur e mikpritës. Veç re Vlorë-Skelë, 150 metro afër detit, me 10 dhoma, hakmarrës asgjësues të bishave hitlerjane. Midis kësaj, unë nuk i harroj mësimet e tij për kalitjen fizi- dy kuzhina dhe dy banja, u restaurua shpejt dhe më ish ushtarëve italianë të pesëshes që u strehuan në ke, që ndofta e ka bazën e arritjeve të më vonshme, së miri, me ndihmën e pesë ish ushtarëve italianë, familjen tonë në Fier dhe në Vlorë, për më shumë kur u evidentova si gjimnast, mundës dhe ngritës pe- që i morëm me vete nga Fieri. Ushtarët italianë, pas se dy vjet, nuk do më harrohet, më i riu prej tyre, shash në shkallë kombëtare. Do të isha kurjoz dhe i kapitullimit ushtarak të Italisë në shtator të vitit 1943, një djalosh 22 vjeçar që quhej Gorri Otelo. Ai ishte, dëshiruar të dija më tej fatin e mikut të dashur, apo ngelën rrugëve, mandej të rrezikuar nga ndëshkimi i njëkohësisht, më i dashuri dhe që tregonte interes e të njihesha me familjen dhe pasardhësit e tij, aq më Gestapos Gjermane, ndaj dhe u fshehën të maskuar, ishte ngarkuar edhe në shenjë besimi, të merrej më tepër se ai mbante një mbiemër mjaftë të përhapur e u punësuan, apo strehuan ku të mundnin. Babai ynë, shumë me mua. Veç të tjerave kujdesej për përgati- të dëgjuar në krahinën e Firences, që në vitet e tran- që merrej me tregti, transport me automjete dhe ndër- tjen time fizike, me ushtrime toke e akrobaci, si dhe zicionit shqiptar u popullua dukshëm nga emigrantë tim, mori 5 prej tyre dhe ne i përdorëm si punëtorë me mësimin e lëvizjeve gjimnastikore në vegla: në një prej Shqipërie, ndaj pyes secilin prej tyre: Kush e ka ndërtimi, piktorë e restaurues për disa muaj. Ata, hekur gjimnastikor dhe në një paralele me drushta njohur italianin Gorri Otelos, apo pasardhësit e tij nga djem të rinj, të fuqishëm, me aftësi profesionale dhe druri, që kishte ndërtuar në një ngrehinë të oborrit krahina Prato e Firences së Italisë? Tani, që dhe ne u njerëz të mirë e hallexhi u miqësuan me ne, si të ishin tonë. Më kujtohet çasti plot dëshpërim kur, pas gati rimëkëmbëm dhe rimorëm pasurinë, do të lutesha që pjesëtarë të familjes. dy vjetësh, e përcolla për në atdhe. Ne, u përlotëm ndërmjetësi fatlum, t’i përcillte pasardhësve të Gori Në Vlorë, pas restaurimit të shtëpisë ata nisën të të dy dhe unë ndjeva dhembjen e ndarjes si të ishte Otelos, një miqësi fëmijërore të pa shuar, si dhe një ndihmonin në punët bujqësore, për kultivimin dhe një vëlla i madh. Ne me shokët e vjetër, të rigjetur në ftesë mikpritëse shqiptari. Kopertinat e librit të dhuruar Kopertinatelibrittëdhuruar

Nuk kaluan vetëm pak ditë dhe në adresë të Dr.Zef Mulaj erdhi një lajm i befasishëm, jo i zakonshëm dhe mjaft i bukur e mbresëlënës. Kështu, nga Carlo Guelfi,nëzyrënesekretarisësëPresidentittëRepublikëssëItalisë,Napolitano,ai mori një mesazh përshëndetës e falënderues për librinͲdhuratë të tij. Në të dëshmohetselibrinedhuruar,ngaDr.ZefMulaj,ekamarrëPresidentiNapolitano Antichità Anno 10 n.3 Luglio 2012 pagina 22 Harta e Greqisw sw Lashtw Helenët – mund të jenë një nga fiset Iliro- Pellazge (Vijon nga faqja 1) por çveshur duke përdorur fjalën laos përbëheshin nga të pakten shtate fise Që nga rrjedhat më të hershme të his- (λαός) që do të thotë –njerëz. Kryetari I dhe shtete. Nga lumi Pinios deri tek lumi torisë së gadishullit ilirik e deri më sot tyre Akili I lutej Zotit Zeus të Dodonës, Sperhios quheshin Elines dhe vendi i tyre Greqia ashtu sikurse dhe shqiptarët janë zotit të Dodonës dhe të Pelasgjisë. Aristo- Ellas apo Elladha, ate vend qe pellazget quajtur dhe emëruar sipas fisve të ndry- teli përmënd që Heladha e lashtë shtrihej me perpara e quanin Fthia dhe doriket me shme që kanë lulëzuar në kohë të ndry- midis Dodona-s dhe lumit Achelous, tokë pas Thessalia. Kryeqytet i ketij shteti i shte shme e në treva të ndryshme brënda Bal- e pushtuar nga Seloi (Suljotët-Suli) dhe Iolkos qe rinte dhe prijesi Aheik (Pellazgët, laknit dhe Azisë së vogël. Grekët. Shihet praprejardhja iliro-pel- Formumi Shqiptar-2005). Sipas “The Sipas historisë periudhat ku kanë lazge e grekëve që këtu.Shtrirja e kultit të Albanians. An Ethnic History from Pre- jetuar fiset në tokat e Greqisë së sotme Dodonës dhe të Delfit midis grekëve u rrit historic Times to the Present” (pra “Shq- janë këto: shumë duke u shtrirë gjithnjë e më shumë iptaret. Nje Histori Etnike qe ne Kohet e Europa e Neolitit: vitet 3000-280 pes emri i helenëve në të gjithë territorin. Lashta e Deri Sot” nga Edëen E. Jacques) Periudha Helladike: vitet 2800-2100 pes («The Greeks». Encyclopedia Britannica. duke u mbeshtetur tek shkrimtare te lash- (civilizimi egjean, kretan, mikenian) US: Encyclopedia Britannica Inc.. 2008. tesise si Herodoti, Strabo, ,Dionisi, Plini i Greqia e periudhës Mikene: vitet 2100- Online Edition). Emri Hellas, që mund të vjetri, Hesoidi, Homeri,Sofokliu,Euripidi, 1100 pes lexojmë nëpër tekste për Greqinë, nuk ka Virgjili dhe shume te tjere qe kane shkru- Greqia e periudhës së errët: vitet 1100- qënë asnjeherë emri që i jepnin Greqisë ar mbi Pellasget thote se, Pellasget ishin 800 pes as autoktonët dhe as romakët. Në fakt, paraprires te Ilireve te cilet nga ana e tyre Greqia e lashte (ose arkaike, ose klasike): ajo nisi të quhej zyrtarisht nga të gjithë u paraprine Shqiptarve. Shkrimtari pohon vitet 800-323 pes (deri ne vdekjen e Hellas, shumë më vonë, atëhere kur u se, sipas shkrimtareve te antikitetit, Pel- Aleksandrit te Madh që nuk ishte grek) krijua mbretëria e pavarur në vitin 1830 lasget shtriheshin ne te gjithe gadishullin e Greqia e periudhës helene: vitet 323-146 të epokës sonë. Më parë, dhe veçanërisht Ballkanit dhe bregdetin Egje, madje deri pes (kur tokat e Greqisë së sotme u gjatë perandorisë bizantine, ajo kurrë nuk ne brigjet e Detit Egje ne Azine e Vogel Harta e Greqisë së Lashtë pushtuan nga romakët) është quajtur Hellas e as Graecia, as pe- duke perfshire Trojen. Ata dhe gjuha e Në asnjë rast deri kur Greqia fitoi pavarësinë, asnjë nga banorët e Greqisë së atëhershme nuk Greqia e periudhës romake: vitet 146 pes randori greke apo helenike, por gjithnjë tyre konsideroheshin “barbare” term qe njiheshingabim shume me fjalën te madh. ‘grekë’ Ai madje por shprequheshin- dhe sipas grindavec. vëndeve të Shtrirja banimit: e athinjotë,ngadaltë ethesaliotë, saj – 212 es Perandori e Bizantit. Perandori bizantin u jepej popujve jo-helene te antikitetit. peloponezianëhet: “Sigurisht, etj. Sipas historianet fakteve ehistorike lashtesise fjala Helenënuk të dhe lejon Heladhë të fiksosh u përdor një datë kryesisht të zhdukjes nga popilli Greqia e periudhës romako-bizantine: asnjëherë nuk është cilësuar helen apo Ai i ben nje analize Iliades kryevepres se dhedinin shteti ta benin grek pasikete udallim.” shpall pavarësia e Greqisë,së saj, pra kurpasi dhekjo ka historianët ndodhur e ngadalë. huaj dhe Në grekë u vitet 330 es -1453es (viti 330 es, kur grek. Janë shkrimtarët moderne që iu Homerit, ne te cilen del qarte se te gjithe interesuanSipas për folklorit historinë te e tyre, Greqisë, Greket duke i përdorur kane tëfakt gjithë helenizmi faktet historike mori fund të ndodhura atëhere kurnë atë nuk territor Konstandini i madh themeloi Konstan- kanë atribuar popullatës së vjetër greke personazhet si mbrojtesit dhe sulmuesit e sirrënjet histori mëe Greqisë. vone rreth Kjo histori vitit 800 ndahet p.e.s edhe ne sipaspati gjuhës: më vepra gjuha madhore.e Greqisë së Këto vjetër vepra, dhe të që re. Po dinopojën (Stambollin e sotëm) në një fjalët helenik apo grek, por kurrë nuk janë Trojes jane Pellasge. Dmth si Akili dhe përpiqemmartesen të e sqaroj Deucalion gjithashtu me gruan këtu dhee tij probleme Phyr- qëishin janë ende të errta të për shumta ne shqiptarët në shekullin kur jemi e përpara V, qytet të vogël të quajtur Bizant e deri përdorur nga populli. Në atë kohë ende Hektori jane Pellasge te fiseve te ndryshme historisëra nga bashkimi së Greqisë i te për cileve të cilën lindi kanëdjali punuari tyre seribëhenozisht më shumë të rralla historianë. e më Problemet mediokre, po nëi shtroj kur Sulltan Mehmeti i II e pushtoi dhe nuk kishte një bashkim kombëtar, por qe shpesh grindeshin per gjera nga me te nëpërmjetHeleni i këtyrecili me pyetjeve vone i tëdha cilave: emrin shtetit shekullin e VI. Ato mbarojnë më së fundi e quajti Stamboll). veçse rivalitete mes qyteteve-shtete krye- voglat ne kete rast per nje grua po Pel- Hellas dhe pasardhesve te tij Helenet. Kjo rreth mesit të shekullit të VII. “Në sajë të Greqia e periudhës otomane: vitet 1458 sore si Sparta, Athina, Teba, etj. (Robert lasge, Helenen.(Kjo grindje nder-fisnore Përsemund quhej te shpjegoje Heladha? dhe arsyen pse Homeri filologjisë, helenizmi që ishte në rënie, u -1821(1829) es (viti 1458 është viti D’ANGELY ‘Enigma’). tek shqiptaret ka vazhduar e trashiguar nuk i ze ne goje Hellenet ose edhe fiset e lidh me helenizmin e shekujve të mëdhenj kur u pushtua Athina, e deri kur fitoi Një variant tjetër është kjo: Dhe me sa Grekëtvecanta janë te tyre quajtur gjate me luftes disa llojese Trojes. emrash Kjo nga taklasikë, vetë por pasi dhe ajo ngalidhet popuj me veprat të tjerë. e mëdha Grekët vetë pavarësinë Greqia1821-1829). duket dhe vete termi ELADHA (Ελλάδα, quheshinlufte zhvillohej helenë dheshume toka me e tyreheret quhet rreth sipas viteve tyre Heladatë së kaluarës (EȜȜȐȢ). për Homeri t’i interpretuar, quante helenë komen një tribu- e Greqia e periudhës moderne: vitet 1821 Elláda, e’ llada) eshte sinonimi i fjales vogël1250 por p.e.s. trime Edhe në Phthia nga historia të Thesalisë dyndjet si Helenë,e fi- tuartribu dhee cila gjykuar ndoqi pas“. Akilin në luftën trojane por (1829)- e sot; (e deri në 1947 kur u GRAIKIA, qe ishte vendi i grave te buku- qëseve shtrihej greke, dhe psh në Alosdoreve, Alope fillojne, Trachis rreth, vitevedhe në Pelasgian Argos. sanksionuan këto kufij që ka Greqia e ra; ose e përkthyer prapë në shqip (iliro- 1200 p.e.s ne menyre sporadike dhe ve- Përse Helenët? sotme). pellazgjisht): Eladha – e la dhenë. Vetë tem rreth viteve 1100 p.e.s ato vendosen Në asnjë rast deri kur Greqia fitoi fjala ‘graikia’ ka kuptim shqip dqë do të perfundimisht ne disa qytete ne territorin Sipas English Wikipedia, fjala Helenë pavarësinë, asnjë nga banorët e Greqisë thotë ‘gra’ në kuptimin e grave të bukura. e Greqise se sotme duke bashkjetuar me në kuptim më të gjërë është përdorur për së atëhershme nuk njiheshin me fjalën Historiani i lashte grek Tuqididi, duke shtresen Pellasge qe pushtuan te cilet me herë të parë në një mbishkrim nga Echem- ‘grekë’ por quheshin sipas vëndeve të ba- folur per Helladen, thote se ajo nuk ekzis- vone do ti asimilojne ne nje menyre ose brotus që I dedikohej Herakliut për fitoren nimit: athinjotë, thesaliotë, peloponezianë tonte me pare dhe se «emrin asaj ia dhane, ne nje tjeter. Duhet sqaruar se fiset greke e tij në lojrat Amfiktionike dhe I referohet etj. Sipas fakteve historike fjala Helenë sipas emrave te tyre, fiset e ndryshme, ishin popuj Indo-Europiane qe depertuan Olimpiadës së 48 (viti 584pes). Sipas dhe Heladhë u përdor kryesisht nga po- me teper pellazget». Sipas mitologjisë ne veri dhe pastaj zbriten nga stepat e Ru- legjendës më të pranuar Heleni I biri I pilli dhe shteti grek pasi u shpall pavarë- Herodoti, vep. II 49 shkroi:»Bredhja e sise.( “The Albanians. An Ethnic History Deukalionit dhe Pyrrha, u martua me sia e Greqisë, pra kur dhe historianët e Kadmit (birit të mbretit fenikas, Ageno- from Prehistoric Times to the Present”, nimfën Orseis dhe pati tre fëmijë Aeolus, huaj dhe grekë u interesuan për historinëDihet rit gjithashtu e Telefasës) nga ibabai cili është i historisë konsideruar Herodoti si I cili thotë se Akili nuk ishte grek por nga fis barbarEdëen E. Jacques). Emri Hellas, që mund Doris, Xuthus, me të cilët themeloi tributë e Greqisë, duke përdorur të gjithë faktetpra ngathemeluesi fisi i mirmidonëve i Thebës në pra Beotii me dheorigjinë që solli iliro-pe lazge. Pra dhe helenët ishin një fis iliro-pellazgtë lexojmëi nëpër tekste për Greqinë, nuk e Heladhës Aeolianët, Dorianët, Acheanët historike të ndodhura në atë territor si hiscili- mënë Helladë vonë predominoi kultin e Dionisit në Greqi nga mbi Egjipti, fiset e tjera. Në Antikitetin e thellë grekët vetë quheshinka qënë asnjeherë emri që i jepnin Greq- dhe Jonianët (varianti grek). Shën Palin në tori e Greqisë. Kjo histori ndahet edhe‘rhomanoi’ Kadmi ishteose’Romioi’, duke kërkuar pra romanë, motrën pase vet vitit të 212 es të gjithë grekët e atëhershëm ishin qytetarëisë as autoktonët dhe as romakët. Në fakt, letrat e tij në testamentin e ri përdor fjalën sipas gjuhës: gjuha e Greqisë së vjetër dheromakë. humbur Pas Europën,vendosjes me së kristianizmit urdhërin e babait nga The odhosi i I, termi Helen u përdor për popullatënajo nisi të quhej zyrtarisht nga të gjithë helenë pothuajse gjithmonë sit ë kundërt të re. Po përpiqem të sqaroj gjithashtupagane të tije cilaAgenorit. ndiqte ritetKadmi polideiste, u bë mbret pra fenë i fisit paga ne. Europianët e lindjes përdorënHeleni, termin biri grekë Hellas,për shumë më vonë, atëhere kur u të hebrenjve, dhe për të çpërfillur etnitë e këtu dhe probleme që janë të errta përgrekët, illir përçifutët Henhellej përdorën (Enhellej)- termin Hellada.» ‘Yavanim’(Hebre: (IL- ʭʩʰʥʥʩ ), për persianët dhe i turqitDukalionit përdorën krijua mbretëria e pavarur në vitin 1830 tjera (romanët,sirianët, egjiptianët, etj) që ne shqiptarët kur jemi përpara historisë LIRISTIKA - nga albanologu prof. Nezir dhe Pyrrha-s të epokës sonë. Më parë, dhe veçanërisht termin ‘Yunians’ (jonianë). Një formë e veçantë u përdor nga gjeorgjianët , ku grekët duheshin jetonin në ato zona në atë kohë. Përdorimi së Greqisë për të cilën kanë punuar se- Myrta (Drillon Gega) por kjo është pak e sipas vari- gjatë perandorisë bizantine, ajo kurrë nuk laik I fjalës Helenë u ringjall në shekullin e ‘Berdzeni’(ʩʬʸ˃ʬʴʰ), nga fjala gjeorgjiane ‘ëeise’. riozisht shumë historianë. Problemet po i dyshimtë sipas meje. Aristidh Kola (sipas antit grek është quajtur Hellas e as Graecia, as pe- IX es, pasi paganizmi u eklipsua nga kris- shtroj nëpërmjet këtyre pyetjeve të cilave: Vasil Dh. Zeno)- emrat “Ellas” (Greqi), (skulptura) randori greke apo helenike, por gjithnjë tianizmi dhe nuk përbënte më kërcënim GjatëElinas luftës (Grek) Trojane konstaton në Hellada se “Grek” përshkruhe dhe j nga Homeri si vendi I grave të bukuraPerandori e Bizantit. Perandori bizantin për kristianizmin I cili tashmë dominonte. ("țĮȜȜȚȖȪȞĮȚțȠȢ"). Sipas historianëve Heladha vjen nga fjala helenë por çveshur duke përdorur Përse quhej Heladha? “Greqi” paraqiten si emër i përbashkëtHeleni, i me mijevjecarebiri i Dukalionit qe nga lashtesia, dhe Pyrrha-s mesjeta sipas asnjëherë variantit nuk grek është (skulptura) cilësuar helen apo Kur interesi për grekët u rrit, historianët fjalëntë laosgjithë (ȜĮȩȢ banorëve) që do të të mjediseve thotë –njerëz. greke Kryetari dhe gjateI tyre seAkili ciles I lutej e dime Zotit cfare Zeus hoqitë Dodonës, Skend- zotitgrek. të Janë shkrimtarët moderne që iu englezë preferonin të përdornin termin Grekët janë quajtur me disa llojeDodonës të vendit, dhe tëgjatë Pelasgjisë. zbritjes Aristotesë dorëve,li përmënd pasi u qëerbeu Heladha te bashkonte e lashtë shtrihej fiset aristokrate midis Dodona-s shq- kanë dhe atribuar popullatës së vjetër greke Romanë (Edward Gibbon), ndërsa histo- emrash nga ta vetë por dhe nga popujlumit qetësua Achelous, gjendja tokë dhe e pushtuar u vendosën nga Seloiqetësia, (Sipas Suljot iptareët-Suli) folklorit te kohes dhe Grekët. dhete tyre,ruhet Shihet akoma Greket praprejardhja edhe i sot kane iliro-fjalët rrënjet helenik mëapo grek,vone por rreth kurrë nukvitit janë 800 rianët p.e.s francezë ne martesen preferonin ti equanin Deucalion grekë të tjerë. Grekët vetë quheshin helenëpellazge dhe lidhjete grekëve midis që gjithëkëtu.Shtrirja fiseve greke.e kultit Ellas të Dodonës nepermjet dhe të “hakmarrjes”Delfit midis grekëve apo “grindjeve u rrit shumë te dukepërdorur nga populli. Në atë kohë ende (ndoshta nga Pukëvili I cili përdori zhar- dhe toka e tyre quhet sipas tyre Heladau shtrirëpërmendet gjithnjë tek e Homeri më shumë si një emri vend i helenëvei vogëlme nëgjakut”)gruan të gjithë Homerie tij territorin. Phyrrane vepren ( "The nga e Greeks".tij permendbashkimi Encyclopedia nuk i te kishte cileve një bashkimlindi djali kombëtar, i tyre por Heleni gonin ei Ali cili Pashë me Tepelenës vone iI cilidha I quante emrin (Eλλάς). Homeri quante helenë një tribuBritannica afër . maleveUS: Encyclopedia të Pindit, Britannica ku karakteristika Inc.. 2008. shtetitOnline Akejte, Edition). Hellas ArgivitetEmri dheHellas, dhe pasardhesve që Dananet mund të (Achaelexojmë te -tij nëpër veçseHelenet. rivalitete Kjo mes mund qyteteve-shtete te shpjegoje krye- jo-shqiptarëtdhe arsyen grekë). pse Termi Homeri Helenë nuk I riç i- ze e vogël por trime në Phthia të Thesalisë sitekste më për e Greqinë, rëndësishme nuk ka ishin qënë gratë asnjeherë e bukura emri që ans,i jepnin Argivites Greqisë dhe as autoktonëtDanaans) por dhe ne as asnjeromakët. sore Në si Sparta, Athina, Teba, etj. faq në shek XIX es dhe dominoi në histo- Helenë, tribu e cila ndoqi pas Akilin nëfakt, (“Elladha ajo nisi të kalogjineka”quhej zyrtarisht e quannga të Homeri), gjithë neHellas, gojerresht shumë Hellenette kesaj më vonë, vepre atëhereose nuk permendedhe kur u fisetkrijua Aeolia mbretëriae- vecantaDuke ute nisurtyre nga gjate kjo periudhëluftes helese Trojes.- riografi, Kjo biles lufte në Greqi zhvillohej megjithë kundër shume- luftën trojane por që shtrihej dhe në Alos,e pavarurdhe prijës në vitin i saj 1830 ishte tëmë epokës i lavdishmi sonë. heroMë me parë,i net,heret dhe Ionianet veçanërisht rreth apo viteve gjatëDoret perandoris qe 1250 jane edhe ëp.e.s. bizantine, fiset Edhe nistike,ajo nga veçanërisht historia nga dyndjet pushtimi ei Greqfiseve- shtimetgreke, e psh Constantine doreve Paparregopoulos fillojne rreth Alope, Trachis dhe në Pelasgian Argos. kurrëgrekëve, nuk është Akili. quajtur Hellas e as Graecia, as perandoriqe themeluan greke apo qyteterimin helenike, Helen por gjithnjë apo Grek Perandori isë prej romakëve, qëndra e helenizmit (përfaqësuesi me influencë i Gibbonit në Dihet gjithashtu nga babai i historisëe Bizantit.Egziston Perandori një bizantin Mit (sipas asnjëherë Tukididit) nuk është qëviteve cilësuarsic njihet 1200 helen ndryshe. apo p.e.s grek. Per Janëtre ne te shkrimtarët menyreparet autori moderne sporadikenuk ishte më dheAthina apo vetem qytetet rrethe tjera të viteve Greqi) 1100 kjo perandori p.e.s I quajt ato Greke. vendosen Pak Herodoti I cili thotë se Akili nuk ishte grekqë iuvazhdon kanë atribuar të flasë popullatës për Defkalionin, së vjetër greke i cili,perfundimisht fjalëtthote helenik se, Homeri apo grek,ne i kadisa por identifikuar kurrë qytete nuk qarte janëne territorinsipërdorur Greqisë, e por Greqis Azia e Vogële se dhesotme Egjipti. duke Ky bashkjetuarshkollarë grekë mee adaptuan shtresen këtë fjalë,Pellasge por por nga fis barbar pra nga fisi i mirminga- populli.pas përmbytjes Në atë kohë së njohurende nuk biblike, kishte unjë bë bas hkimfise Pellasge,kombëtar, por por gjithashtu veçse rivalitete shprehet mes se, qyteteve- regjim i shpërndau helenët dhe kjo solli kjo u bë popullorënë gjysmën e dytë të donëve pra me origjinë iliro-pelazge. Prashtete me kryesore dy fëmijë: si Sparta, Elinin Athina,(Heleni) Te dheba, etj.Amfik (Robertqe- pushtuanshume D’ANGELY historiane te ‘Enigma’). cilet te sotem me i voneidentifikojne do ti asimilojneç’popullimin dhene nj varfërimine menyre e Helladës, ose ne njeshek XXtjeter. es. Emri Duhet më popullor sqaruar për segrekët fiset dhe helenët ishin një fis iliro-pellazg i cili tionin. Ne kohen e zhvillimit Aheik, greketgreke nje ishinme Greket popuj qe per Indo-Europiane autorin perben nje qetë depertuancilën Plutarku nee përshkruan veri dhe në pastaj epokën zbritennë Greqi nga ishte stepat emir romanëe Rusise.( (Ρωμαίος "The) më vonë predominoi në Greqi mbi fiset e e tij si një vend pothuaj të shkretë, dhe biles edhe pas formimit të shtetit grek më tjera. Në Antikitetin e thellë grekët vetë Albanians. An Ethnic History fromishte Prehistoric ky shkaku i formimit Times të tonjë theGreqie Present", 1829. Sipas Edëen Argyris E. Eftaliotis Jacques). që publikoi Emri quheshin ‘rhomanoi’ ose’Romioi’, pra Hellas, që mund të lexojmë nëpërtë tekstere e të madhe, për Greqinë,të pasur dhe nuktë dëndur ka qënënjë histori asnjeherë të Greqisë emrimë 1901 që me i titullin jepnin romanë, pas vitit 212 es të gjithë grekët në Azinë e Vogël, si dhe të një qëndre ‘Historia e Romanëve’, në të cilën fliste e atëhershëm ishin qytetarë romakë. Pas Greqisë as autoktonët dhe as romakët.të kulturës Në helenistike fakt, ajo tepër nisi të të lulëzuar quhej për zyrtarisht trashëgiminë nga romake të gjithëtë grekëve Hellas, deri vendosjes së kristianizmit nga Theodhosi i shumë më vonë, atëhere kur u krijuadhe mbretëria të begatë e në pavarur Aleksandri. në Kjo vitin nuk 1830vonë të në epokësshek e XX. sonë. Më parë, dhe I, termi Helen u përdor për popullatën pa- ndodhi shumë shpejt. Përballë përhapjes Termi helen, sidomos në fillimet e gane e cila ndiqte ritet polideiste, pra fenë veçanërisht gjatë perandorisë bizantine,dhe zgjerimitajo kurrë të kristianizmit, nuk është i ciliquajtur ishte Hellasveta, nuk e përcaktonteas Graecia, një as komb. perandori Mund pagane. Europianët e lindjes përdorën greke apo helenike, por gjithnjë Perandoribërë tashmë një e besim Bizantit. i shtetit, Perandoritalente të të bizantin bëheshe grek asnjëherë apo helen vetëm nuk duke është termin grekë për grekët, përçifutët për- mëdha do të pikasin në gjirin e dhiakërve mësuar apo folur gjuhën e vjetër greke. cilësuar helen apo grek. Janë shkrimtarëtdhe të priftërinjve moderne të edukimit që iu helenik, kanë një atribuar Helenët popullatës nuk formonin sënjë vjetërgrup popujsh greke ,(םינווי :dorën termin ‘Yavanim’(Hebre për persianët dhe turqit përdorën termin fjalët helenik apo grek, por kurrë nuklidhje janë e vërtetë përdor kjo midisur kristianizmitnga populli. dhe Nësiç ishinatë kohëjonianët, ende eolianët, nuk dorianët, kishte por një ‘Yunians’ (jonianë). Një formë e veçantë helenizmit të vjetër. Nga kjo kohë dësh- një grup i dalë nga elementi pellazgjik u përdor nga gjeorgjianët , ku grekët bashkim kombëtar, por veçse rivalitetemohet mes një zhvillimqyteteve-shtete i vërtetë letrar kryesore mjaft i primitiv, si Sparta, i mpleksur Athina, me tëTeba, huajt, etj. si me duheshin ‘Berdzeni’(ბერძენი), nga fjala rëndësishëm, por për një kohë të shkurtër, fenikasit, egjiptianët...(pra me pushtuesit gjeorgjiane ‘ëeise’. pasi më pas në shekullin tjetër u shfaq një fitimtarë). Emri helen ka filluar të përha- Gjatë luftës Trojane në Hellada për- „bizantinizëm“ i vërtetë me të gjitha in- pet në Greqi si dhe në ishujt përreth, në shkruhej nga Homeri si vendi I grave të Duke u nisur nga kjo periudhë helenistike,trigat dhe sterilitetin veçanërisht letrar. Kështu nga hele pushtimi- Greqinë ie GreqisëMadhe dhe në prej Azinë romakëve, e Vogël, bukura («καλλιγύναικος»). Sipas his- qëndra e helenizmit nuk ishte më nizmi Athina do të venitet apo qytenga ditatet në e ditë tjera duke tëu Greqisë,që nga shekulli por VIII Azia “). e Vogël dhe torianëve Heladha vjen nga fjala helenë Akili, Mbreti i Thesalisë dhe i Mirmidoneve, duke tërhequr zvarrë Hektorin zëvëndësuar nga një kristianizëm asketik (Vijon në faqen 23) Egjipti. Ky regjim i shpërndau helenët dhe kjo solli ç’popullimin dhe varfërimin e Helladës, të cilën Plutarku e përshkruan në epokën e tijAk si një vend pothuaj të shkretë, dhe ishte ky shkaku i formimit ili, Mbreti i Thesalisë dhe i Mirmidoneve, duke tërhequr zvarrë Hektorin të një Greqie të re e të madhe, të pasur dhe të dëndur në Azinë e Vogël, si dhe të një qëndre të kulturës helenistike tepër të lulëzuar dhe të begatë në Aleksandri. Kjo nuk ndodhi shumë shpejt. Përballë përhapjes dhe zgjerimit të kristianizmit, i cili ishte bërë tashmë një besim i shtetit, talente të mëdha do të pikasin në gjirin e dhiakërve dhe të priftërinjve të edukimit helenik, një lidhje e vërtetë kjo midis kristianizmit dhe helenizmit të vjetër. Nga kjo kohë dëshmohet një zhvillim i vërtetë letrar mjaft i rëndësishëm, por për një kohë të shkurtër, pasi më pas në shekullin tjetër u shfaq një „bizantinizëm“ i vërtetë me të gjitha intrigat dhe sterilitetin letrar. Kështu helenizmi do të venitet PËRVOJA TË VYERA PËR KARDIOLOGJINË, NË KONGRESIN E BARCELONËS pagina 23 Anno 10 n.3 Luglio 2012 Storia (Duke shfletuar bllokun e shënimeve) Duke shfletuar bllokun e shënimeve nga Dr. Leonidha Peppo -Tiranë Në foto: Nga e djathta: Dr. L.Peppo, Përvoja të vyera për kardiologjinë, Dr. M. Kapaj, Dr.G. Hakrama në kongresin e Barcelonës nga Dr. Leonidha Peppo -Tiranë pranë stendës ë tij, gjithnjë i gatshëm botimet e kardiologjisë botërore. Ky mjek i për t’iu përgjigjur pyetjeve të delegatëve. shndritshëm, rreth 85-vjeçar, në leksionin shtë shkruar dhe më parë për pjesë- Natyrisht, kjo kërkonte përgatitje të lartë e vet, foli për të ardhmen e kardiologjisë, marrjen e mjekëve shqiptarë në kon- profesionale dhe gjuhësore, pasi çdokush në vitet 2016-2020. Prandaj salla ishte e Ëgrese e konferenca ndërkombëtare duhet të dialogonte me të interesuarit. mbushur plot, ku sigurisht ishim edhe ne të rëndësishme mjekësore, ku ndihmesat Në këtë Kongres, Shqipëria u përfaqë- shqiptarët. Ndërsa për habinë tonë, kur aktive të tyre kanë qenë të suksesshme. sua me tema: nga mjekja e pasionuar, Ne- prof. Braunëald mbaroi leximin e punimit Kësaj radhe, dëshiroj të sjell shkurt në ku- reida Xhabija; të talentuarin Alban Dibra të tij shkencor, salla u boshatis, sikur të jtesën e lexuesve të interesuar, nga fusha dhe Prof. Gani Bajraktarin, nga Prishtina, tjerë lektorë pas tij ishin pa vlerë!? e mjekësisë ose jo, Kongresin Vjetor të gjithmonë i suksesshëm në të tilla ngjarje Pa u zgjatur, tani shënoj këtu se Kardiologjisë Europiane, zhvilluar në Bar- shkencore kardiologjie. Ata paraqitën përfitimet tona profesionale nga ai Kon- celonë (Spanjë), nga data 29 gusht e deri punimet e tyre dhe ishin të aftë të disku- gres ishin të shumta dhe me vlera në më 2 shtator 2009. Vërtet ka kaluar një tonin me nivel të lartë shkencor, me kolegët punën tonë të mëtejshme me pacientët. kohë ca e gjatë, por mendoj se mësimet perëndimorë, gjë që u vlerësua mjaft prej Kështu, për shembull, na bënë përshtypje dhe vlerat e kësaj veprimtarie aq masive tyre. Grupi ynë kishte në përbërje të tij 11 në temat e lexuara ose jo problematika të mbeten ende aktuale. E them tani këtë gjë, veta, të cilëve pjesëmarrja në këtë Kongres tilla, si: stenoza e aortës dhe përfitimet duke marrë parasysh diskutimet e bëra, iu mundësua falë mbështetjes financiare të nga operacioni në të, përsa i përket cilë- si dhe përfundimet me vlera afatgjata, që Kompanisë së mirënjohur farmaceutike, sisë së jetës; luftimi i SIZ-së, duke mod- u arritën aty. Pjesëmarrje në atë Kongres KRKA. Përfaqësuesja e saj, znjsh. Arenza eluar direkt pjesën që i takon në gen; ishte e jashtëzakonshme, me 30.000 dele- Bodeci, me zotësinë e saj karakteristike, mjekimi i aritmive supraventrikulare dhe gatë. Ndërsa delegacioni shqiptar kishte në u përpoq të ndihmonte në çdo gjë. Grupi aritmive ventrikulare, efektet anësore të përbërje një grup me 34 mjekë. Për dijeni- ynë u vendos në një zonë të njohur, Barce- medikamenteve etj. në e lexuesve, në kongrese të kësaj natyre, loneta, në një hotel të thjeshtë, por mjaft Bukuritë e qytetit të Barcelonës do çdo shtet pjesëmarrës çel vazhdimisht komod. Ishim miq të mirë, mjekë të zem- të bëheshin synim i kënaqësisë së gjithë stendën e vet, me emblemën përkatëse rës dhe patëm marrëdhënie të shkëlqyera delegatëve, nga vende të ndryshme, pra të tij. Kështu, një kënd i veçantë i ishte midis njëri-tjetrit. Të gjithë vendosëm që, si dhe nga Shqipëria. Qyteti kish ndërtesa lënë edhe Shqipërisë. Presidentja e Sho- pjesëmarrja në punime, ashtu edhe lëvizjet me kube karakteristike e të zbukuruara, qatës së Kardiologjisë Shqiptare (SHKSH), jashtë Pallatit të Kongreseve, t’i bënim së që tëhiqnin menjëherë kureshtjen të prof. Mimoza Lezha, krahas te dhënave toku. veçanta të cilitdo, ndryshe nga qytete të Përse quhen me emrin Grekë dhe Greqi? për ecurinë e kardiologjisë shqiptare ndër Barcelona, qyteti më i bukur i Spanjës, vendeve të ndryshme, që kemi parë. Kjo vite, kishte paraqitur në disa stenda edhe kurdoherë të ofron bukurira, që ia vlen t’i rrymë e veçantë quhet gaudizëm, nga Siç u tha dhe më lart në anglishten modern fjala Grek rrjedh nga latinishtes – Graecus e cila e ka pamje nga vendi ynë. Prania e përhershme shijosh. Për këtë, na erdhi në ndihmë edhe arkitekti i famshëm Gaudi, së bashku me Përse quhen me emrin Grekë dhe Greqi? e sekretares së SHKSH-së në pavionin organizimi i shkëlqyer, në hyrje të mjedi- piktorin impresionist, Pikaso, që njihen origjinën nga fjala Graikos (īȡĮȚțȩȢ)- grek, (por që në shqip ka kuptimin –gra, grua). Është një shqiptar, iu jepte të pranishmëve mundë- seve të Kongresit. Sportele të panumërt ndër njerëzit më të shquar të Barcelonës. eponymSiç u tha Idhe grekëve më lart të në Eubesë anglishten që migruan modern fjalanë itali Grek në rrjedh shek nga8 pes. latinishtes Këtë fjalë – Graecus ‘Graea’ e cilae përdor e ka Homeri sira të shumta, si për të shuar kureshtjen e qendronin të hapura gjatë tërë kohës dhe, Vend turistik dhe i dalluar ishte Katedral- tekorigjinën Iliada nga për fjala disa Graikos luftëtarë (īȡĮȚțȩȢ që morën)- grek, pjesë (por në që luftën në shqip e Trojës ka kuptimin e që erdhën–gra, grua). nga njëËshtë vend një që ëuhej pamjeve të mrekullueshme të vendeve tur- me shënimet përkatëse, të orientonin ja, kishë e vitit 1803, e cila ndodhej në Graea,eponym porI grekëve edhe sottë Eubesë askush që nuk migruan e di se në ku itali është në shek ky vend.Aristoteli8 pes. Këtë fjalë thotë‘Graea’ që e ky përdor vend Homeri ndodhet pranë istike të vendit tonë, ashtu edhe për t’iu mjaft mirë. Ato tregonin udhërrëfyes tur- një kodër mbizotëruse të qytetit, me një Oropustek Iliada në për lindje disa tëluftëtarë Delion. që Këta morën njerëz pjesë ranë në luftën në kontakt e Trojës me e romanëtqë erdhën të nga cilët një I quajtënvend që grekëëuhej ‘graeci’. përgjigjur pyetjeve të vizitorëve. Sigurisht istikë, nga ku delegatët mund të merrnin pamje madhështore, të shpalosur në sytë Përse quhen me emrin Grekë dhe Greqi? që sot nuk është kush e di se çfarë, që të ngatë dhëna dita në për ditë vendet duke u karatestikezëvëndësuar të nga turizmit një kristia tanë.nizëm Siasketik kudo dhenë vendetgrindavec. e tjerë, Shtrirja edhe e ngadaltë Bar- eAristoteliGraea, por eedhe permënd sot askush fjalën nuk graecoi e di se kupër është banorët ky vend.Aristoteli e një vendi nëthotë Epir që kynë vendtë cilën ndodhet pati pranënjë rrëshqitje njohësh 2 apo 3 gjuhë të huaja. Kështu, sajspanjoll. nuk të Po lejon kështu, të fiksosh ofroheshin një datë shërbime të zhdukjes celona së saj, ka pasi “Harkun kjo ka e ndodhur Triumfit”, ngadalë. simbol Në i faktdheuOropusSiç u tha në nëdhe atëlindje më kohë.lart të nëDelion. anglishten Sipas Këta Hesiodit modern njerëz fjala kjoranë Grek fjalenë krrjedh ontakt ‘Graec nga me latinishtesus’ romanët është – tëGraecus e cilët Deucalionid-it Ie quajtëncila e ka grekë dhe ‘graeci’. vjen nga fjala helenizmi mori fund atëhere kur nuk pati më vepra madhore. Këto vepra, që ishin ende të shumta në përfaqësuesja shqiptare, njohëse e mirë e të ndryshme, jepeshin informacione për fitoreve përparimtare. Ai ishte me tulla të Ngageranius-Aristoteliorigjinënedhe te e parqetnga edjathta:ose fjalapermënd grua e Graikos Parisit. plakë fjalën (Dr.īȡĮȚțȩȢ Kompania egraecoi cilaL.Peppo,)- grek, fjalë farpër -(por ubanorët djathtë jepejqë nëDr. sishqipetë një titull ngriturM. kavendi kuptimin priftëreshaveKapaj, lart, në poEpir –gra, në nëDr.G.atëgrua). të drejtim, cilënDodonës.Është Hakrama pati një një Pasi rrëshqitje u krijua shteti I gjuhës angleze, qendronte e qetë dhe e shekullinveprimtaritë e V, bëhenkulturore më tëe rrallaartistike e më të mediokre, javës. në shekullin e VI. Ato mbarojnë më së fundi rrethdheueponym në I grekëve atë kohë. të Eubesë Sipas që Hesiodit migruan në kjo itali fjale në shek ‘Graec 8 pes.us’ Këtë është fjalë e ‘Graea’ Deucalionid-it e përdor Homeri dhe vjen nga fjala mesit të shekullit të VII. “Në sajë të filologjisë, helenizmikuqe, jo që shumë ishte në i rënie,madh u elidh i mbuluar me helenizmin me epavarurmaceutike grek “Novartis” qytetarët organizoi grekë për e quajtënpjesë- vehtenduke dashur hele në të duke thotë “Andej”.bërë lidhjen Kjo fjalëme Greqinë e lashtë. Kjo ide sigurtë pranë stendës shqiptare. Ne bëmë Pra, gjeje përgjigje për gjithçka kërkoje. skulptura të njerëzve të shquar vendës, si geranius-tekmarrësit Iliada shqiptarëpër ose disa grua luftëtarë një plakë darkë, që e morën cilanë fjalënjë pjesë nga u nëjepej luftënpërmbledh si etitull Trojës priftëreshavegjithë e që veprënerdhën nga etë tij, Dodonës.një përtej vend detit. që Pasi ëuhej u krijua shteti I shekujve të mëdhenj klasikë, pasi ajo lidhet me veprat e mëdha të së kaluarës për t’i interpretuar,nxitiGraea, njëpor edhe passion sot askush të fiksuar nuk e di mbise ku antikitetinështë ky vend.Aristoteli në Greqinë thotë eqë pavarurky vend ndodhet tashmë pranë duke lënë pas dore dhe edhe foto përkatëse aty. komentuarNë këto dhe mjedise gjykuar informuese “. shërbenin Pau, Rodriguez… Aty na shoqëruan poza pavarurrestorantet grek e miraqytetarët të Barcelonës. grekë e quajtën Takimi vehten Shumë hele në pranë duke tij, bërë në lidhjen këmbë, me qendronte Greqinë e lashtë. Kjo ide Pallati i Kongreseve ishte i stërmadh, shumë të rinj dhe të reja, të cilët flisnin një të përbashkëta fotografike, duke fiksuar nënvlerësuarOropuspër pjesëmarësit në lindje të historinë uDelion. la te Këta kisha e Perandorisënjerëz e quajtur ranë në k sëontaktmuzeu Bizantit me i romanët vogël se pse e të me cilët në 5 I atë anijequajtën kohë të grekë tilla, mbanin ‘graeci’. që emra të ndryshëm në nxitiAristoteli një e passionpermënd tëfjalën fiksuar graecoi mbi për antikitetin banorët e një në vendiGreqinë në Epir e pavarurnë të cilën tashmë pati një duke rrëshqitje lënë pas dore dhe me një mori sallash, të mbushura dhe të Përseanglishte Helenët? të kulluar dhe ngahera ishin të kështu kujtime të paharruara, siËshtë për ne shkruarkohënënvlerësuar“Sagrada të ndryshme.familja” historinëdhe (familja Historianët më e Perandorisëe shenjtë), parë klasikë që së për Bizantit mundëneuropianë pjesëmarrjen setëpse arrinin u nëprirën atënë kohëfundqë të të mbanine përkrahninekspeditës. mjekëve emra idenë të ndryshëm greke shqiptarë apo në Megali në kongrese e vena në shërbim të atyre, që me pasion e gatshëm për të të ndihmuar. Por, përpos dhe familjet e të njohurit tanë. dheuua mbylli në atë gojën kohë. vështruesve Sipas Hesiodit për kjonjë fjaleçast, ‘GraecNjëraus’ ështëishte e më Deucalionid-it e madhe, me dhe vendin vjen nga ku fjala ideakohëgeranius- greketë ndryshme.ose grua të cilëtplakë Historianët kërkonin e cila fjalë klasikëutë jepej përtërinin si europianë titull priftëreshaveKons u prirëntandinopojën të që Dodonës. të përkrahnin dhe Pasi Perandorinëu krijua idenë shteti greke I e Bizantitapo Megali si vënd për punë të palodhur e këmbëngulëse, do të Sipaskëtyre English që përmenda Wikipedia, më fjala lart, Helenë vinte nëpërm kuptim- më Pastë gjërë «Harkut është përdorur të Trumfit» për herë konferencatë shikohej parë në njëme madhështinë ndërkombëtare e format e veçanta, të rëndësishme të rrinte udhëheqësi, mjekësore, si një kabinë e vogël,ku ndihmesat aktive të tyre kanë referonin apo do të mbanin leksione përpa- bajtja e punimeve të Kongresit, pra ato gjatësia e shëtitores me drurë, lule e tëideapavarurpapara gjithë greke grekmë grekët. parë. qytetarëttë cilët Por Ndërsa grekëkërkonin pastaj e quajtëniministr la të rrugë përtërinin vehten idis punëve- hele Konsmbuluarnë duke tëtandinopojën jashtme bërë me lidhjen batanije. të medheGreqisë Greqinë KëtoPerandorinë m’ifoli e lashtë. tregonte para e Kjo Bizantit parlamentit ide si vënd grek për më 1844 mbishkrim nga Echembrotus që I dedikohej Herakliut për fitoren e tij në lojrat Amfiktionike dhe Inxiti një passion të fiksuar mbi antikitetin në Greqinë e pavarur tashmë duke lënë pas dore dhe ra të tjerëve, që janë po aq të ditur sa ata, referohetajo që i Olimpiadësterhiqte gjithë së 48 të (viti pranishmit, 584pes). Sipaszh- legjllampadarë.endës më të Nëpranuar të dyja Heleni anët I birie saj,qenë I Deukalionit stolat tëkështu:tëkutimeve suksesshme.gjithë ‘Mbretëriagrekët.me ndjenja Ndërsa tëe Greqisë ndryshme, Kësajministr inuk punëvesipas radh është tëmikue, Greqi; jashtme dëshiroj im, kjoKristaq të ështëGreqisë Miço. vetëm të foli U sjell para larguampjesë parlamentit e shkurt vogël nga e grek varfër në më kujtesëne1844 Greqisë. Ka e lexuesve të kështu:nënvlerësuar ‘Mbretëria historinë e e Greqisë Perandorisë nuk së është Bizantit Greqi; sepse kjo në është atë kohë vetëm mbanin pjesë emra e vogël të ndryshëm e varfër në e Greqisë. Ka te cilët qendronin lart në foltore. Kërkohej dhevillimi Pyrrha, i seancave u martua profesionale me nimfën për Orseis çështje dhe patie tre zbukuruar fëmijë Aeolus, për të Doris, ndenjur, Xuthus, të bënin me të ta cilët dykohëperceptimit qëndratë ndryshme. vetjak. të mëdhaHistorianët Mua, personalisht, të klasikë helenizmit. europianë më Athnia uBarcelona prirën ështëqë tëpikërisht përkrahnin kryeqyteti në idenëditën, I greke mbretërisë.kur apou cak Megali- Konstandinopoja është interesuar, nga fusha e mjekësisë ose jo, Kongresin Vjetor( të Kardiologjisë Europiane, përgjegjësi e madhe, se duheshin pritur themeloitë ndryshme tributë të e kardiologjisë. Heladhës Aeolianët, Aty, lektorët Dorianët, Acshijojeheanët atë dhe hapësirë Jonianët të(varianti rrallë. grek). Në fund Shën të Palin kryeqytetidyideala përshtypje qëndragreke të të Icilët shumëmadh, mëdha kërkonin të qytetitë madhe, të helenizmit. përtërinin I ëndrës saqë Kons aty Athniadh tandinopojëne tuanI shpresës është ministrat kryeqyteti dhe për ePerandorinë rinj, të gjithëqë I mbretërisë.dolën e Bizantitgrekët’ nga zgjdhjet si Konstandinopoja (vëndMarkezines, për "Political është History of dhe pyetjet, rreth temave të tyre. Ata, që e njohur, por edhe të tjerë, shpalosëm ( në letrat e tij në testamentin e ri përdor fjalën helenëasaj pothuajse shëtitoreje, gjithmonë ku ishtesit ë kundërt e ndaluar të hebrenjve, hy- Modernkryeqytetitëdhe gjithë më grekët.vonë,Greece", I madh, në Ndërsa bookShqiperi, qyteti ministrA, pp.208, uaI ëndrësi tregoja punëve Athens dh tëmee.) jashtmeI shpresëse 28 të qershoritGreqisë për të foli gjithë2009. para grekët’Ata,parlamentit që u( Markezines,lidhën grek më me 1844 "Political History of për mungesë kohe nuk mundën të flisnin dheplot për entuziazëm të çpërfillur punimet etnitë ee tjera tyre, (romanët,sirianët, duke re- rja egjiptianët,e makinave, etj) shtrihej që jetonin i mrekullueshmi në atozhvilluar zona në atëtone në të larta Barcelonë entuziaste, të njohurve (Spanjë), të mi. Tiranën,nga data njëherësh, 29 mundën gusht t’ua etregonin deri më 2 shtator 2009. Vërtet ka .Modernkështu: ‘MbretëriaGreece", book e Greqisë A, pp.208, nuk Athensështë Greqi;.) kjo është vetëm pjesë e vogël e varfër e Greqisë. Ka nëpër seanca, pasi temat ishin të shumta kohë.klamuar Përdorimi personalitetin laik I fjalës shkencor Helenë dhe u ringjall duke në «shekullin Parku ie treIX es, dragojve pasi paganizmi ». Në hyrje ukaluar eklipsua të tij nga një.dyPranë qëndra kohë hotelit të mëdha tonë ca shtrihej të e helenizmit. gjatë, Deti Mesdhe, Athnia por është mendojkëtë kryeqyteti gjë kolegëve I mbretërisë. se të mësimettjerë. Konstandinopoja Ndërsa të dhegjithë është vlerat e kësaj veprimtarie aq dhe koha në dispozion jo e mjaftueshme, kristianizmitërhequr vëmendjendhe nuk përbënte e të më pranishmëve. kërcënim për kristianizmin I cili tashmë dominonte. Kur interesi ( ngrihej madhërishëm Muzeu, me të njëj- kryeqytetii pafund, Ime madh, hotele qyteti e plazhe.I ëndrës Menjëherëdhe I shpresës nepër etë dinim gjithë mirë,grekët’ se ( Markezines,jeta në Atdheun "Political tonëHistory of iu dha mundësia të shpalosnin punimet përShumë grekët vemendje u rrit, historianët tërhoqi englezë përfaqësuesi preferonin tin të përdorninemër. Aty termin të priste Romanë skeleti (Edward i një dragoi Gibbon), aty pranë ndodhej sheshi “Colombo” dhe rrjedh njëlloj dhe gjithmonë e dashur, masive Modernmbeten Greece", bookende A, pp.208, aktuale. Athens.) E them tani këtë gjë, duke marrë parasysh diskutimet e bëra, e tyre kërkimore e studimore shkencore ndërsai shquar historianët i kardiologjisë francezë preferonin në gjithë ti botën, quanin grekëtë stërmadh.(ndoshta nga Gjithashtu, Pukëvili I cili aty përdori bëmë zhargonin foto Gjuha.në mes Greke ngrihej dhe obelisku ajo shumëIliro-pellazge i lartë, duke dhënë siguri për jetesën dhe përpa- nëpër postera. Tabllorat me përmbledhje eEugent Ali Pashë Braunëald. Tepelenës IKy cili është I quante arkitekt jo-shqiptarët dhe grekë).të shumta, Termi në Helenë kujtim I riçfaq të kësaj në shek si kafshe, XIX dhe es e dhe përfundimetGjuha me zbukurime Greke dhe në meajo bazë Iliro-pellazge vlera dhe në afatgjata, majë rimin e qëpandalshëm. u arritën Sigurisht, aty. përvoja Pjesëmarrje e në atë Kongres ishte e të përqendruara ishin vendosur në salla dominoizbatues nëi botimit historiografi, të rëndësishëm biles në Greqi shkecor, megjithë cila kundërshtimet nuk gjendet e më Constantine dhe na Paparregopoulosçon mendi- ishte statuja e kërkimtarit dhe zbuluesit fituar në Kongresin e Barcelonës do të na të veçanta. Ndërsa, në orare të caktuara (përfaqësuesi“biblës” së me kardiologjisë influencë i Gibbonit “Zemra”. në Greqi) Së kjomin perandori në lashtësi. I quajt Ky Greke. park Pakështë shkollarë krenariajashtëzakonshme, grekë e eGjuhatë famshëm Greke grekegreke dhe botëror,e evjetër ajovjetërme Iliro-pellazge Kristofornuk 30.000nuk mund mund Kolombi. të delegatë.plotësohettë plotësohetshërbente më sëNdërsa mëne, miri nësë punënpamiri prekur dele patonë prekur tëdhegacioni metejshme gjuhën dhe gjuhën iliro-pellazgike shqiptar iliro-pellazgike kishtetë tënë përbërje një e të kufizuara, autori përkatës qendronte adaptuanbashku mekëtë Harts, fjalë, porautor kjo tjetë, u bë kanëpopullorënë bërë 2 gjysmën Barcelonës. e dytë të Ndërkaq, shek XX es.mendja Emri mëna shkontepopullor përvjetër Ishte me pasardhësjapasardhësja pamje nga e esë detisë cilës cilës dhe është dorënështë pa dyshimpa e dyshimme shqipacientët, pjashqi mepja në të fushënme cilën të emundcilën kardiologjisë. tëmund përkthehen të përkthehen gjithnjë egjithnjë më e më grekët në Greqi ishte emir romanë (ȇȦȝĮȓȠȢ) biles edhe pas formimit të shtetit grek mëgrup 1829. Sipas meGjuha 34 greke mjekë. e vjetër nuk mund Për të dijeplotësohetninë më së emiri lexuesve, pa prekur dhe gjuhën në iliro-pellazgike kongrese të të kësaj natyre, çdo shtet Argyris Eftaliotis që publikoi një histori të Greqisë më 1901 me titullin ‘Historia e Romanëve’, nëtepër fjalëfjalë e e fraza, fraza, qoftë qoftë në nëgreqishtene greqishtene vjetër vjetër qoftë qoftë në gjuhët në gjuhët e vjetra e vjetratë vdekura. të vdekura. vjetër pasardhësja e së cilës është pa dyshim shqipja me të cilën mund të përkthehen gjithnjë e më (Vijon nga faqja 22) të cilën fliste për trashëgiminë romake të grekëve deri vonë në shek e XX. pjesëmarrës tepër fjalë çele fraza, vazhdimisht qoftë në greqishtene vjetër stendën qoftë në gjuhët e e vet, vjetra të me vdekura. emblemën përkatëse të tij. Kështu, një Helenët – mund të jenë një nga fiset Iliro-Gërmat ePellazge vjetra greke që nuk përdoren sot të ardhura nga fenikasit; ngelur nw pwrdorim deri nw shek V es. Gërmat e vjetra greke që nuk përdoren sot të ardhura nga fenikasit; ngelur nw pwrdorim deri nw shek V es. kënd i dorim veçantë deri në shek i V ishte es. lënë edhe Shqipërisë. Presidentja e Shoqatës së Kardiologjisë Përse quhen me emrin Grekë GërmatDigammaDigamma e vjetra greke që nukQoppaQoppa përdoren sotSan të ardhuraSan Sampi nga fenikasit;Sampiprindërit ngelur tanë nw më pwrdorim të pastajmë, deri nw shek të cilëtV es. qua- dhe Greqi? jnë më të parët e tyre Plak e Pleq”, Sami Shqiptare Digamma(SHKSH), Qoppa prof.San MimozaSampi Lezha, krahas te dhënave për ecurinë e kardiologjisë Siç u tha dhe më lart në anglishten Frashëri “Shqipëria çka qenë, ç’është e modern fjala Grek rrjedh nga latinishtes Gwrma Gërma tw tjeratë tjera qw janwqë janë pwrdorur përdorur nw nëgreqishten greq- eçdo lashtë të bëhet”. Emri i pellazgëve mbetet – Graecus e cila e ka origjinën nga fjala Gwrmaishten twe tw lashtë:tjera tjera qw janw qw pwrdorurjanw pwrdorur nw greqishten nw greqishtene lashtë “një e lashtë emërtim përgjithësues”, duke qenë Stigma Sho Heta Graikos (Γραικός)- grek, (por që në shqip StigmaStigma Sho ShoHeta Heta i përshkruar si popull i lashtë parahisto- ka kuptimin –gra, grua). Është një ep- rik, i quajtur emërtim përgjithësues” dhe onym I grekëve të Eubesë që migruan në duke qenë i përshkruar si popull i lashtë itali në shek 8 pes. Këtë fjalë ‘Graea’ e parahistorik i quajtur “shpellagji”, që do përdor Homeri tek Iliada për disa luftëtarë të thotë njerëzit e guvave. Egjiptianët i fjalë greke – ıĲȡĮĲȩȞ - (kjo fjala këtu është e skruar në greqishten e re) shkruar me lidhje sigma-tau në që morën pjesë në luftën e Trojës e që fjalë fjalë greke greke – ıĲȡĮĲȩȞ – στρατόν - (kjo -fjala (kjo këtufjala është këtu e skruarquanin në greqishten “pelesët” e re)dhe shkruar hebrenjtë me lidhje “pelesh sigma-tau- në njëdorëshkrimështë e skruar bizantin në . greqishten vëreni dallimin. e re) shkruar erdhën nga një vend që ëuhej Graea, por njëdorëshkrimfjalë greke – bizantinıĲȡĮĲȩȞ . vëreni - (kjo dallimin. fjala këtu është etim”. skruar Këto në greqishtenetnonimi na e re)kujtojnë shkruar filistinët me lidhje sigma-tau në me lidhje sigma-tau në njëdorëshkrim bi- (pellesh...et, peleshetâ€¦im, domethënë edhe sot askush nuk e di se ku është ky njëdorëshkrim Ndryshe nga emrat bizantin pellazg . vëreni apo në dallimin. shqip leleg (siç quheshin pellazgët nga fenikasit për shkak të vend.Aristoteli thotë që ky vend ndodhet zantin. Vëreni dallimin. “shpellagji”), që nuk është gjë tjetër veçse Ndrysheveshjes së tyrenga të emrat bardhë pellazg që mbanin apo deri në në shqip shekullin leleg e VI (siç p.e.s.), quheshin të cilët ishin pellazgët përhapur nga prej fenikasit shumë për shkak të pranë Oropus në lindje të Delion. Këta veshjes së tyre të bardhë që mbanin deri nëemri shekullin që u është e VI dhënëp.e.s.), prej të cilët semito-egjip ishin përhapur- prej shumë e shumëNdryshe kohësh, nga emratN.Ceka pellazg përmënd apo se në ‘shkenca shq- arkeologjike shënon se nga mesi i mijevjecarit IV njerëz ranë në kontakt me romanët të Ndryshederi rreth vitevenga 2600emrat ka pellazg ekzistuar aponje qyteterim në shqiptianëve neolitik leleg (Mathieu i nje (siç popullsie quheshinAref, “Shqipëria, qe greket pellazgët e odiseja quajten nga me fenikasit për shkak të KapjaKapja e e Andromakës Andromakës gruas gruas sw së Hektorit, Hektorit, nga nga Neoptolemi, Neoptolemi, djali djali i Akilit i Akilit eip shumëleleg (siç kohësh, quheshin N.Ceka pellazgët përmënd nga fenika se -‘shkenca arkeologjike shënon se nga mesi i mijevjecarit IV cilët I quajtën grekë ‘graeci’. Aristoteli e veshjesemrin "Pellazg", së tyre qe tëduket bardhë se kishin që dickambanin te vecante derie pabesueshmenenë pamjen shekullin fizike, e enjë ne VI menyrenpopulli p.e.s.), parahelen”). e tetë folurit cilët neishin "s" përhapur prej shumë derisit për rreth shkak viteve të veshjes 2600 së ka tyre ekzistuar të bardhë nje qyteterimFaktet thonë neolitik segjuha i njepellazgishte popullsie nuk qe është greket e quajten me permënd fjalën graecoi për banorët e një Terminë kohë helen, të ndryshme.sidomos në fillimetHistorianët e veta, klasikë nuk përcaktonte (Markezines, një komb. “Political Mund të Historybëheshe ofgrek Modern apo helen ete shumëzgjatur (Lissos, kohësh, Issa, N.CekaLarissa etj.) përmënd (Neritan Ceka, se "Iliret",‘shkenca T 2000, arkeologjike f.33). Sipas Sami shënon Farshërit, se ”Mënga të mesi i mijevjecarit IV vendi në Epir në të cilën pati një rrëshq- europianë u prirën që të përkrahnin ide- Greece”, book A, pp.208, Athens.) emrinqë mbanin "Pellazg", deri në qe shekullin duket se e kishinVI p.e.s.), dicka tee vecanteshkruar ne por pamjen dhe gjuha fizike, greke ne menyren e vjetër e te folurit ne "s" vetëm duke mësuar apo folur gjuhën e vjetër greke. Helenët nuk formonin një grup popujsh siçderivjetrit rrethe prindërve viteve tanë 2600bota i quan ka ekzistuarpellazgë, fjalë nje e mbetur qyteterim nga prindërit neolitik tanë imë nje të pastajmë, popullsie të cilët qe greket e quajten me itje dheu në atë kohë. Sipas Hesiodit kjo ishinnë greke jonianët, apo eolianët, Megali dorianët,idea greke por një të grupcilët i dalë nga elementi pellazgjik primitiv, i mpleksur metequajnëtë cilëtzgjatur mëishin të(Lissos, përhapurparët e tyre Issa, prej Plak Larissashumë e Pleq”, e etj.) shumë Sami (Neritan Frashëri është Ceka, “Shqipëria shkruar "Iliret", vetëmçka T 2000,qenë, nga f.33).ç’është fundi Sipas ei çdoshekullit Samitë bëhet”. Farshërit, ”Më të fjale ‘Graecus’ është e Deucalionid-it dhe tëkërkonin huajt, si me të përtërininfenikasit, egjiptianët...(pra Konstandinopojën me pushtuesit Gjuha fitimtarë). Greke Emri dhhelene kaa jofilluar Ilir të përhapeto- emrinvjetritkohësh, e"Pellazg", prindërve N.Ceka përmëndtanëqe duket bota sei sequan ‘shkencakishin pellazgë, dicka VII. fjalë te para vecante e mbetur Krishtit. ne nga Sipaspamjen prindërit Wikipedia fizike, tanë gjuhamëne menyrentë pastajmë, e tetë foluritcilët ne "s" vjen nga fjala geranius- ose grua plakë e nëdhe Greqi Perandorinë si dhe në ishujt e Bizantit përreth si, nëvënd Greqinë për tëe Madhe dhe në Azinpë e Vogël,llaz gqëe nga shekulli VIII "). tequajnëarkeologjike zgjatur më të (Lissos,shënon parët see Issa, tyrenga mesi PlakLarissa ie mijevje Pleq”, etj.)- Sami (Neritangreke Frashëri ka Ceka, qënë “Shqipëria "Iliret", shkruar T në 2000,çka një qenë, f.33).alphabet ç’ështëSipas të Samie çdo tëFarshërit, bëhet”. ”Më të cila fjalë u jepej si titull priftëreshave të gjithë grekët. Ndërsa ministr i punëve të Gjuha greke e vjetër nuk mund të plotë- vjetritcarit IV ederi prindërve rreth viteve tanë 2600 bota ka i ekzistuquan pellazgë,- veçantë fjalë grek e afërsisht mbetur nganga shek prindërit i IX pes. tanë më të pastajmë, të cilët Dodonës. Pasi u krijua shteti I pavarur jashtme të Greqisë foli para parlamentit sohet më së miri pa prekur dhe gjuhën ar nje qyteterim neolitik i nje popullsie qe Është krijuar nga modifikimi I alfabetit fe- grek qytetarët grekë e quajtën vehten grek më 1844 kështu: ‘Mbretëria e Greq- iliro-pellazgike të vjetër pasardhësja e së quajnëgreket e mëquajten të parët me emrin e tyre “Pellazg”, Plak e Pleq”, qe nikas Sami duke Frashëri I shtuar “Shqipëria këtij alfabeti çka zanoret qenë, ç’është e çdo të bëhet”. helenë duke bërë lidhjen me Greqinë e isë nuk është Greqi; kjo është vetëm cilës është pa dyshim shqipja me të cilën duket se kishin dicka te vecante ne pamjen dhe duke krijuar disa bashkëtingëllore të lashtë. Kjo ide nxiti një passion të fiksuar pjesë e vogël e varfër e Greqisë. Ka dy mund të përkthehen gjithnjë e më tepër fizike, ne menyren e te folurit ne “s” te veçanta. Ky variant alfabeti përdoret dhe mbi antikitetin në Greqinë e pavarur tash- qëndra të mëdha të helenizmit. Athnia fjalë e fraza, qoftë në greqishtene vjetër zgjatur (Lissos, Issa, Larissa etj.) (Neritan sot veçanërsiht variant I alfabetit jonik të më duke lënë pas dore dhe nënvlerësuar është kryeqyteti I mbretërisë. Konstandi- qoftë në gjuhët e vjetra të vdekura. Ceka, “Iliret”, T 2000, f.33). Sipas Sami përfshirë në alfabetin klasik të Atikës në historinë e Perandorisë së Bizantit sepse nopoja është kryeqyteti I madh, qyteti I Gërmat e vjetra greke që nuk përdoren Farshërit, ”Më të vjetrit e prindërve tanë vitin 403 pes. në atë kohë mbanin emra të ndryshëm ëndrës dhe I shpresës për të gjithë grekët’ sot të ardhura nga fenikasit; ngelur në për- bota i quan pellazgë, fjalë e mbetur nga (Vijon në faqen 24) Antichità Anno 10 n.3 Luglio 2012 pagina 24 Helenët – mund të jenë një nga fiset Iliro-Pellazge (Vijon nga faqja 23) Gjuha greke ka këto periudha. së lashtë ishte edhe gjuhë e dytë në një sa që tek Iliada dhe Odisea ne gjejmë një - Proto-greke pjesë të madhe të Perandorisë Romake(Marrë ngamori Forummi fjalë shqiptar: që vërtiten Arcas 10/11/2005). rreth një rrënjë të - Mykeniane 1600-1100 pes dhe është gjuhë zyrtare e disa kishaveSipas të studiuesitvetme. ClirimKështu Xhunga krahas ‘’ShpjegimiRe kemi Ra, i prejardhjeskrahas së fondit të leksikut të greqishtes së vjetër - Greqishtja e lashtë 800-330 pes me sotshme ortodokse. Kjo gjuhë studiohetmund të Er bëhet kemi vetëm Hr dhe me anëIr, tëkrahas gjuhës Pei shqipe. kemi Fei,Greqishtja është një gjuhë e ndërtuar në katedra dialektet: Aeolic, Arcadocypriot, Attic- në shkolla e universitete në mbarë botëngramaticienësh. në krahë Ky të pohimPa gjejmë s’është Fa. i Po ri. kështu Këtë e kemi konfirmojnë si Haustratte, ashtu edhe D’Agnely, Ionic, Doric, Locrian, Pamphylian; Ho- që nga koha e Rilindjes. Edhe greqishtjandonse e unëMen, nuk Man kam dhe gjetur Mhn, tek asnjeri Damo prej dhe tyre Dhmo, dëshmi gjuhësore bindëse. Por studimi ynë mbi meric Greek, ka mundësi dhe Macedo- lashtë sikurse latinishtja hynë në grupingreqishten e Xeir e vjetër dhe Keir,na tregon Pur sedhe këta Pir, dijetarë Kar dhe kanë Khr. patur prova të pakundërshtueshme për të shtruar nian. gjuhëve të vdekura. Atë e gjejmë në drejkëtë -hipotezë,greqishtja por kushtet e vjetër nuk ashtu i kanë edhe lejuar latinishtja ta shtjellojnë atë. Greqishtja e vjetër jo vetëm që është - Greke Koine (forma popullore e të folu- time të ndryshme shkencore ekzakte njëdhe sajesë, s’janë një gjuhëgjë tjetër e sajuar vecse nga vazhdime njerëz që flitnitë deforn një- gjuhë tjetër, por ajo ngërthen në vetvete një mori problemesh të karakterit gjuhësor. Kështu p.sh. shkallët e krahasimit te mbiemrat në greqisht rit) 330 pes-330 es. shoqërore. muara të shqipes në dy alfabete të ndry- ndërtohen me prapashtesën – ĲİȡȠȢ {Ĳİȡ = i tërë + ȠȢ = është} në shkallën krahasore dhe me –ĲĮĲȠȢ - Greke mesjetare 330 es – 1453 es Ja ç’kendonin Pellazgët ne kohen e Pal shme. P.sh, τοκεύς { τοκε* tokë + ύς*} Kunduriotit. (nga nje fragment me i gjate){ĲĮȞ = tëai tan,që krijon,të tërë ati + ĲȠȢ (celui} në qui shkallën engendre, sipërore. père) Edhe leksiku i greqishtes së vjetër mbahet në - Greke moderne nga 1453 es –e sot këmbë nga rrënjë të shqipes. Në greqishten homerike rrënja e shqipes shfaqet e diversifikuar si në “Ashtu dhe ti moj Plak’ e Athenës së vërtetë ; ἡ τοκεύς, ESKILI nëna (la mère). Në (sipas english Wikipedia: greek language shqiptim dhe në të shkruar. Kjo ka ndodhur në rradhë të parë sepse fjala shqipe ka kaluar nga njëri Gjëri Pelasgor’ e vjetër, sh. dhe duel : prindërit (parents). Krahas. –korrik 2010) dialekt grek në tjetrin, duke pësuar ndryshime fonetike, dhe semantike sa që tek Iliada dhe Odisea formimin e fjalës τοκεύς me Ζεύς, Zeus Gjithnjë duke iu referuar shkrimtarëve mburru se ke t’drejtë; ne gjejmë një mori fjalë që vërtiten rreth një rrënjë të vetme. Kështu krahas Re kemi Ra, krahas Er grekë të Antikitetit, gërmat e para që u Prapë dot munç të brohoriç si e ke zakonëkemi Hr {zëdhe ish)’’(pjesëIr, krahas Pei shkrimi kemi Fei, të botuarnë krahë te të gazeta Pa gjejmë Fa. Po kështu kemi Men, Man dhe Mhn, shpikën ishin pellazgjike, të cilat fillimthi Hire burrash Pelasgësh, si bëje gjithë monë’’Damo dheKoha Dhmo, Jonë Xeir më dhe 31 Keir,mars Pur dhe dhe 1 prill Pir, Kar2005). dhe Khr. greqishtja e vjetër ashtu edhe latinishtja lindën në Egjipt e pastaj u shpërndanë më (Marrë nga Forummi shqiptar: Arcass’janë gjëVicens tjetër vecse Dorsa vazhdime (studiues të deformuara arbëresh) të shkru shqipes- në dy alfabete të ndryshme. P.sh, ĲȠțİȪȢ { an se në shqipe ruhen rrënjët e dialektit ĲȠțİȪȢ, ESKILI nëna (la mère). Në ۏ ; (gjërë, së pari rreth Mesdheut e më tej, nga 10/11/2005). ĲȠțİ* tokë + ȪȢ*} ai që krijon, ati (celui qui engendre, père Sipas studiuesit Clirim Xhunga (digamës) eolik parahomerik. N. P. Eleft- ku më pas, alfabeti fenician u soll në Tebë sh. dhe duel : prindërit (parents). Krahas. formimin e fjalës ĲȠțİȪȢ me ǽİȪȢ, Zeus {zë ish)’’(pjesë ‘’Shpjegimi i prejardhjes së fondit të lek- eridhi pohon se greqishtja në pjesën më nga Kadmi, ç’ka bëri që gërmat të quhen shkrimi të botuar te gazeta Koha Jonë më 31 mars dhe 1 prill 2005). Vicens Dorsa (studiues arbëresh) shkruan kadmiane. Autori shton se nëqoftëse çi- sikut të greqishtes së vjetër mund të bëhetse në shqipetë madhe ruhen u rrënjët formua e gati dialektit e tëra (digamës nga gjuha) eolik parahomerik. N. P. Elefteridhi pohon se futët shpikën pikë-zanoret, ishin në fakt vetëm me anë të gjuhës shqipe. Greqgreqishtja- pellasgjike. në pjesën më të madhe u formua gati e tëra nga gjuha pellasgjike. pellazgët ata që patën nderin të krijojnë ishtja është një gjuhë e ndërtuar në zanoret. Nga ky alfabet pellazgo-fenician, katedra gramaticienësh. Ky pohim dolën gjuhët helene, etruske dhe latine, të s’është i ri. Këtë e konfirmojnë si cilat janë kryesoret, dhe ku duhen shtuar Shtrirja e pellazgëve apo tw proto ilirëve Shtrirja e pellazgëve apo të proto ilirëve Haustratte, ashtu edhe D’Agnely, dhe gjuhët pellazgo-tireniane, eteokretase, të vjetrit dhe jo te të rinjtë që kanë thënë vjeter nuk ka aspak te bej me greqishten ndonse unë nuk kam gjetur tek kadmiane, dhe gjuhët e tjera të Greqisë Greqishtjagjithçka pa e kundërshti’’.lashtë është gjuha Gjuha Shqipe e lashtëe shkruar ene re antikiet sepse dhegreqishtja greqishtja e ree vjeter eshte nuk nje ka gjuhe aspak teasnjeri prej tyre dëshmi gjuhë- ai ajo hitite, lisiane, lidiane, qipriote dhe bejgreke, me greqishten nga ana ee re fjalorit sepse sigreqishtja dhe nga e re ana eshte semitenje gjuhe e semite cila e e kacila rrenjete ka rrenjet ne ne gadishul gadishullin- sore bindëse. Por studimi ynë mbi gjuhët e tjera të Azisë së Vogël si ombri- arabike sintaksës dhe greqishtja dhe morfologjise e vjeter eshte gjendet vetem medhe vetemlin arabikShqipja dhee shkruar greqishtja dhe per e here vjeter te pare eshte eshte greqishten e vjetër na tregon se ane, oske, sabelike dhe gjuhë të tjera në shkruarafer me me greqishten 600 para eeres sotme sone sesa dhe Shqipjaitalishtja eshte vetem shruar dheedhe vetem me pare Shqipja qysh para e shkruar 3500 vitesh dhe dhekëta dijetarë kanë patur prova të Itali, pa harruar alfabetet e ndryshme eshteme latinishten. gjuha e cila Gjuha ka lindur greke gjuhet nga indoevropianfakti se pere dhe here latinishja te pare eshte eshte puro shkruar Shqip. me Shkrimi 600 dhepakundërshtueshme për të shtruar gramatika e greqishtes së lashtë është zhvilluar vazhdimisht dhe disa pika të theksuara të këtij neo-latine, të cilat relativisht janë më të është dokumentuar shume heret Mikena- para eres sone dhe Shqipja eshte shruar këtë hipotezë, por kushtet nuk i zhvillimi nga gjuhëtarët e shkolluar janë klasifikuar dhe për qëllime studimore edhe janë emërtuar.kanë lejuar ta shtjellojnë atë. Greq- vona (Robert D’ANGELY ‘Enigma’). Këtosit dhe emërtime ka qene zakonisht e shkruar, janë por bërë problemi duke i shtuar edhe emrit me tëpare greqishtes qysh para si mbiemra 3500 vitesh emrat dhe e fisit, Mathieu Aref thotë (marrë nga gaze- dijetarëve,eshte se gjuhahapësirave, mikenase etj. që ishte kanë emarrë shkruar fronin eeshte zhvillimit gjuha të e gjuhës cila ka apo lindur sundimit gjuhet në indoevhapësirën- eishtja e vjetër jo vetëm që është ta Shqip/Shqiptarët,a janë populli më Ballkanitne kohen perëndimorë. qe herodoti Kështu thoshte që studiuesit, se greqia me Greqishtenropiane dhe e lashtë latinishja kuptojnë eshte gjuhën puro apo Shqip. variantet një sajesë, një gjuhë e sajuar nga i vjetër...? Thursday, May 03, 2007 ): ebanohej saj të shkruara, nga pellazget si gjuhë ee qytetërimitse dialektet të eoleatëhershëm Shkrimi të popullit dhe të gramatika Ballkanit perëndimorë e greqishtes në trojet së enjerëz që flitnin një gjuhë tjetër, por ‘’Turqididi .. në librin e tij të parë ka- Greqisëdhe jonike së sotshme u shkeputen dhe më nga gjerë. pellazgjishtja. Po ashtu një varilashtëant gjithëpërfshirës është zhvilluar i greqishtes vazhdimisht së lashtë dhe ishte ajo ngërthen në vetvete një mori pitulli III, ka kapërcyer katër shekuj. edheNe kete gjuhë kuptim e dytë greqishtja në një pjesë permban të madhe te nje të- Perandorisëdisa pika Romake të theksuara dhe është të këtij gjuhë zhvillimi zyrtare nga e disaproblemesh të karakterit gjuhësor. Këta janë 4 shekujt e errët, për të cilët kishavejtin fond të morfologjik sotshme ortodokse. dhe te fjaloritKjo gjuhë qe studiohetnga gjuhëtarët në shkolla e e shkolluar universitete janë në klasifikuarmbarë botën dhe që ngaKështu p.sh. shkallët e krahasimit nuk kemi thuajse asgjë përveç linearit B. koha ee RilindjesHomerit. Edhederi megreqishtja sot. Disa e lashtë fjale sikursete për latinishtja qëllime hynë studimore në grupin edhe e gjuhëve janë të emër vdekura- .te mbiemrat në greqisht ndërtohen Lineari B është deshifruar nga Shaduik Atëgjuhes e gjejmë greke në mikenase drejtime tëjane: ndryshme αναξ (mbret,shkencore ekzaktetuar. Këto dhe shoqërore. emërtime zakonisht janë bërë me prapashtesën – τερος {τερ = ος dhe ata kanë plotësisht të drejtë qëkur e Jasot ç'kendonin ανακτορο Pellazgët), βασιλευς ne kohen (sot e βασιλιαςPal Kunduriotit.(nga) duke njei shtuar fragment emrit me tëi gjate) greqishtes si mbi- i tërë + = është} në shkallën kanë quajtur greqishte të vjetër. Por nuk etj. Vetem se basileus ne periudhen mike- emra emrat e fisit, dijetarëve, hapësirave, krahasore dhe me – τατος {ταν u kuptua që kjo greqishte e vjetër, në ''Ashtunase nukdhe ti ishte moj Plak' mbret,se e Athenës mbreti së vërtetë quhej etj. që kanë marrë fronin e zhvillimit të = të tan, të tërë + τος} në shkallën Këto mbishkrime të vogla janë gjetur fakt, ishte pellazgjishtja e vjetër. Hero- Gjërivanas,kurse Pelasgor' basilee vjetër, ose mburru pasile se ke vinte t'drejtë; pas gjuhës apo sundimit në hapësirën e Ball- sipërore. Edhe leksiku i greqishtesKëto së mbishkrime në ishullin tëpvogla janë Lemnos gjetur në të ishullin cilat Lemnos provojnë të cilat se provojnë se Pelazgët jetonin nëkomunitetet e tyre te dotin e kanë trajtuar si barbarofil, sepse Prapëmbretit dot simunç nje të prej brohoriç dinjitareve si e ke zakonë apo pjese kanit perëndimorë. Kështu që studiuesit, vjetër mbahet në këmbë nga rrënjëizoluara të qëPelazgët në shek 7-6 pes. jetonin Hesiodi, nëkomunitetet Homeri dhe autorë e të tjerë tyre grekë na japin ne që padyshim shënjat e Lemnos-itjanë foli për pellazgët si popullsi parahelene. Hiree administrates. burrash Pelasgësh, Fjalor si etimologjikbëje gjithë monë'' i greq - me Greqishten e lashtë kuptojnë gjuhën shqipes. Në greqishten homerike rrënjagjuhë e pelazgike.te izoluara Shenim . janë që nëtë ngjashme shek 7-6 me gërmat pes. Hesiodi,greke. Me të drejtë ka pohuar që pellazgët u Marrëishtes ngase lashte Forumi me shqiptar krahasime me gjuhet e apo variantet e saj të shkruara, si gjuhë shqipes shfaqet e diversifikuar si në shq- Homeri dhe autorë të tjerë grekë na japin dhanë grekëve një pjesë të gjuhës dhe tjera indoevropiane është ai i Hofman (J. e qytetërimit të atëhershëm të popullit të iptim dhe në të shkruar. Kjo ka ndodhurJakov Thomopullone që padyshim dëshmon shënjat se ka lexuar e Lemnos-itjanë mbishkrime t eteo-krete nëpërmjet gjuhës shqipe. Robert mitologjinë. Por si mund të hidhet poshtë B. Hofmann, (EËG), 1950). Ballkanit perëndimorë në trojet e Greq- në rradhë të parë sepse fjala shqipe kad’Angely ka- gjuhë shkruan: pelazgike. ”...Shqiptarët Shenim. janë janë më të të ngjashme vjetër se grekët, kjo s’ka dyshim, tingulli monosilabik kjo që ka thënë babai i historisë, të tjerë Greqishtja e lashtë është gjuha Shq- isë së sotshme dhe më gjerë. Po ashtu luar nga njëri dialekt grek në tjetrin, duke me gërmat greke. e deri te Turqididi? Unë mbështetem te ipe e shkruar ne antikiet dhe greqishtja e një variant gjithëpërfshirës i greqishtes pësuar ndryshime fonetike, dhe semantike (Vijon numrin e ardhshëm)

VLORE - ITALI - VLORE Kompania Hermes Lines garanton shërbime cilësore për pasagjerë e grupe

VLOREͲITALIͲVLORE turistësh, çdo ditë të javës duke përjashtuar ditën e diel.

Kompania Hermes Lines garanton shërbime cilësore për pasagjerë e Ja disa prej qyteteve kryesore në Itali dhe stacionet ku autobusi jonë qëndron. grupeturistësh,çdoditëtëjavësdukepërjashtuarditënediel.

Ja disa prej qyteteve kryesore në Itali dhe stacionet ku autobusi jonë BRINDISI BRINDISI qëndron. BARI (AUTOGRILE) BARI (AUTOGRILE)

BENEVENTO (AUTOGRILE) PESKARA(AUTOGRILE) ROME(ANANJINA) ANCONA(AUTOGRILE) BRINDISIBRINDISI FROSINONE(AUTOGRILE) RIMINI(AUTOGRILE) BARI(AUTOGRILE) BARI(AUTOGRILE) AREZZO(AUTOGRILE) BOLOGNA(STACION TRENI) BENEVENTO(AUTOGRILE) PESKARA(AUTOGRILE) PRATO(AUTOGRILE) MILANO(CHASHINAGOBA) ROME(ANANJINA) ANCONA(AUTOGRILE) FROSINONE(AUTOGRILE) RIMINI(AUTOGRILE) PERUGGIA(PIAZZA PARTIZANI) TORINO(PALLATI I DREJTESISE) AREZZO(AUTOGRILE) BOLOGNA(STACIONTRENI) FIRENZE(SITA STACION TR) BERGAMO(DALMINE) PRATO(AUTOGRILE) MILANO(CHASHINAGOBA) Numrat e shoferëve të ndarë sipas linjave, të cilët në çdo kohë dhe moment do t’ju përgjigjen me përgjegjësi. Ata janë në shërbimin tuaj:

TANI: 3272833785 ILIR: 3881715651 ALBANO: 3293092492 VANGJEL: 3498396384 ZYRA:0035533233300 Edi: 3207921904

Kompania Hermes Line ju uron udhëtim të këndshëm!

cmyk