Cannes 2014 Het Jaar Van De Actrices Maidan Opstand in Oekraïne Martin

aangeboden door uw filmtheater, nvf & nvb

Cannes 2014 het jaar van de actrices maidan opstand in oekraïne Martin Koolhoven bezocht het mckee-seminar dit is geen checklist Dubbelgangers je bent zelf je ergste vijand die frau des polizisten isolement en huiselijk geweld night moves kunnen we nog idealistisch zijn? juni 2014 #366 juni

david

cronenbergvleesgeworden horror in juni o.a.

David Cronenberg - The Exhibition Van 22/6 t/m 14/9, grote tentoonstelling rond regisseur David Cronenberg, die een cultstatus verwierf met zijn eigenzinnige 2013 ﬁ lms over de wisselwerking tussen lichaam, geest, technologie en massamedia. Hoogtepunten zijn special-effectsattributen, rekwisieten, setfoto’s en originele kostuums. 12 JUNI IN DE BIOSCOOP

Night Moves (Kelly Reichardt) Vanaf 5/6, uitgebeende psychothriller met Jesse Eisenberg en Dakota Fanning als ecoterroristen die een aanslag beramen op een hydro-elektrische dam.

Cinema Egzotik: Vampire Night 13/6, met o.a. de ﬁ lms Andy Warhol’s Dracula (1974) en Interview With the Vampire (1994).

Deux jours, une nuit (Jean-Pierre en Luc Dardenne) Vanaf 19/6, sociaal drama met de Franse ster Marion Cotillard draaide in de competitie van Cannes.

River of Fundament (Matthew Barney & Jonathan Bepler) 23 t/m 25/6, een zes uur durende opwindende mix van verha- lende cinema, opera en geﬁ lmde performance.

Keep an Eye Filmacademie Festival 25 t/m 28/6, lichting 2014 van de Nederlandse Filmacademie studeert af! Te zien zijn de eindexamenprojecten van de mas- terstudenten in de vorm van ﬁ lms, installaties, interactieve presentaties en performances.

Info & tickets: eyeﬁ lm.nl vanaf 12 juni in de filmtheaters

EYE_ADV_FILMKRANT_06-2014.indd 1 08-05-14 08:41 de Filmkrant #366 juni 2014 3

RedactioneeL Zit je naar een film of een file te kijken? Quentin Tarantino heeft zich er weer eens mee bemoeid. En dat is maar goed ook. Want zodra het Q-woord valt wordt de filmwereld wel wakker. Waar gaat het over? Ter gelegenheid van de verjaardagsvertoning van Pulp Fiction op het Filmfestival Cannes verklaarde Q dat cinema dood is. Hoho, hoor ik u denken, dat roept Peter Greenaway ook al jaren. Maar niet zo snel: Tarantino bedoelde het dus letterlijk. Cinema, celluloid, het materiaal. Cannes is zoals elk filmfestival tegenwoordig grotendeels gedigi- taliseerd. In de Nederlandse filmtheaters zijn de operateurs ontslagen en drukken zaalwach- ten voor aanvang even op de startknop, in de hoop dat alles goed staat afgesteld. Maar Ta- rantino had het voor elkaar gekregen om nog een 35mm kopie van Pulp Fiction naar het strand nota bene versleept te krijgen waar hij tijdens een van de openluchtvoorstellingen van het festival vertoond kon worden. Want, aldus Q: “Digitaal is als het publiek dwingen in het openbaar televisie te kijken.” Tarantino riep wat, de Britse kunstenares Tacita Dean deed wat. Dean strijdt al enkele jaren voor het behoud van celluloid. Film is namelijk niet alleen een medium, zegt ze. Maar ook een taal. Een taal die nu met uitsterven bedreigd wordt. Dus min of meer op hetzelfde moment dat in Cannes Jean-Luc Godards digitale 3D-film Adieu au langage vertoond werd, reisde Dean naar Parijs om bij Unesco voor elkaar te krijgen dat cinema op de werelderf- goedlijst geplaatst wordt. Op de website savefilm.org is een radiopro- gramma te horen dat ze over die trip maakte. En daar kan ook nog steeds een petitie gete- kend worden voor het behoud van die taal waar we allemaal zo graag naar kijken (en luisteren, vergeet de stem van de projector niet). Film is de Steen van Rosetta van onze tijd, David Cronenberg de hele zomer in eye 42 zei cameraman Guillermo del Toro’s vaste cameraman Guillermo Navarro al eerder: alles wat er in onze tijd gebeurd is staat op film. En bij digitaal is het nog maar helemaal de vraag hoe lang die files het zullen houden. Hoe compatible ze met de toekomst zullen zijn. Dean houdt een gloedvol betoog voor het werken op film, dat ze roemt om z’n spontani- teit en z’n ‘blindheid’: bij film zie je niet precies wat er in de camera gebeurd, dus is er ruimte voor verrassing en mysterie. Digitaal is te bere- kenend, vindt ze. Film is seks met je ogen dicht, wat gek klinkt voor een visueel medium. Maar iedereen die in het donker kan zien, weet precies wat ik bedoel. Dana Linssen twitter @danalinssen

ISSN 0169-8109 | ©2014 Stichting Fuurland/ de Filmkrant, Amsterdam | oplage 30.000 | De Film krant heeft geprobeerd de rechthebbenden van het gebruikte beeldmateriaal te achterhalen en in te lichten. Mocht u desondanks menen dat u rechten bezit op een van de gebruikte beelden, dan kunt u altijd contact opnemen met de uitgever via [email protected] | De Filmkrant wordt u MEDE aangeboden door uw filmtheater illustratie typex de Filmkrant #366 juni 2014 4

Die andere De volgende Filmkrant verschijnt op donderdag 3 juli Heimat gemist? #366 Word donateur van de Filmkrant en ontvang Die andere Heimat! waar zijn al die fascisten dan? Sergei Loznitsa en de protesten op het Onafhankelijk heidsplein Maidan in Kiev 25

Elke maand alle nieuwe films, in terviews, opinies & achtergronden in de Filmkrant. Word donateur en ontvang als welkomstgeschenk Edgar Reitz’ Die andere Heimat: Chronik einer Sehnsucht op dvd. Bent u zelf al donateur en brengt u een nieuwe donateur aan? Dan ontvangt u beiden het welkomst geschenk.*

De Filmkrant schreef over Die andere Hei- mat: “Edgar Reitz maakte zijn prequel op zijn Heimat-televisietrilogie nadrukkelijk voor de artikelen recensies bioscoop. Maar na vier uur het oogverblin- 6 Cannes 2014 De glamour en het grote verdwijnen 11 Deux jours, une nuit Dit kan niet de bedoeling zijn dende laaggebergte Hunsrück in zwart-wit 8 Cannes 2014 Wat was dan die vrouwelijke blik? 13 Die Frau des Polizisten De stilte, opnieuw moeten we toch weer naar de dvd-kast voor 16 Dubbelgangers Enemy en The Double Jezelf als je 15 Night Moves Voortvluchtige ideeën 26 Afscheid het vervolg.” grootste vijand 22 Martin Koolhoven over het Robert van de maan Papa en de seksuele revolutie 27 Una via McKee Story-seminar ‘Powerhouse performance’ a Palermo Plassen als een cowboy Das Wochenende * Stort € 30,– (of meer) op rekeningnummer Nieuwe RAF-film 28 Two Faces of January Niet goed, 43.86.55.370 t.n.v. Stichting Fuurland te geld kwijt Transcendence Machine messias 29 Faith Amsterdam, o.v.v. ‘nieuwe donateur’ en uw Connections Het festival van 100 miljoen In the Name of adresgegevens. Deze aanbieding geldt Homopriester in Polen 40 A Field in England In een cir- zolang de voorraad strekt. Met dank aan kel van paddenstoelen Gallipoli De Grote Oorlog, deel 4 Lumière. 41 The Canyons Ranzig en doorgedraaid Overlord D-Day op intieme schaal PLUS op filmkrant.nl City of Violence Potsierlijke De Filmkrant wordt mede mogelijk gemaakt dankzij een financiële bijdrage van de Neder thriller in Zuid-Afrika Grace of Monaco De vurige wens- landse Vereniging van Filmdistributeurs (NVF) droom van Hollywood The Homesman Toch weer testos- en de Nederlandse Vereniging van Bioscoop teron onder de zon The Rover Verbeten thriller down un- The rover 6 exploitanten (NVB) der We Are What We Are Luik in de vloer de Filmkrant #366 juni 2014 5

Niet te missen! Cash rebate kost De vijf must-see films van deze maand Look up 1 Deux jours, une nuit 11 creatieve vrijheid 2 Die Frau des Polizisten 13 3 Night Moves 15 De nieuwe filmstimuleringsregeling moet de productivi- Het is een ironisch succes. ‚‘Look up’ een film- 4 The Double 16 teit van de Nederlandse filmsector verhogen. En betere pje dat mensen oproept om te stoppen met 5 Maidan 25 films opleveren. Hoe gaat dat samen? staren naar een scherm kreeg 36 miljoen views op YouTube. Een jonge Brit, Gary Turk, deux jours, une nuit 11 Ze is er: de cash rebate. De nieuwe belastingvoordeelregeling spreekt de kijker aan met een gedicht van vijf voor nationale en internationale filmproducties die in Neder- minuten over de gevaren van social media en land hun geld besteden aan producenten, makers, crewleden technologie. ‘Step away from this device of of postproductiebedrijven. Lokaas van jaarlijks zo’n 20 mil- delusion!’ Gary’s rijmende rant is een aaneen- joen euro dat grotere internationale vissen naar Nederlandse schakeling van clichés: facebookvrienden zijn wateren moet lokken om de lokale bedrijvigheid te bevorde- geen echte vrienden, social media zijn eigen- ren. Belangrijkste argument daarvoor was de achterstands- lijk niet sociaal maar bedoeld om je persoonlij- positie van Nederland ten opzichte van andere Europese lan- ke data te exploiteren en échte vriendschap den en regio’s die al wel dergelijke voordelen boden. Vaak gaat om het delen van waardevolle momenten werd daarbij gewezen op de aantrekkingskracht van de Belgi- in het echte leven. We zien hoe een meisje met sche tax shelter. Die had de afgelopen jaren zoveel werk aan een knap stockfotogezicht lijdt onder smartp- Nederlandse bedrijven onttrokken dat het zelfs faillissemen- hones en computerschermen. Ze neemt haar ten tot gevolg had. Maar ook Hongarije, Ierland en Zuid-Afri- laptop mee in bed en bij de bushalte kan ze ka bewezen zich als aantrekkelijke coproductielanden. geen contact maken met andere wachtenden Is met de nieuwe maatregel ‘het Belgenprobleem’ nu op- omdat ze bezig zijn met whatsappen of het gelost? Dat valt nog te bezien. Want waarom zouden Neder- spelen van Flappy Bird. We volgen een jongen rubrieken landse producenten de Nederlandse cash rebate niet combi- die al wandelend de hele tijd omlaag kijkt naar 3 Redactioneel 5 Filmnieuws 5 Niet te missen! z’n telefoonscherm. Hij krijgt zo niets meer 5 Het nieuwe kijken Ebele Wybenga over Look up neren met de Belgische tax shelter? Dan moet de productie mee van de buitenwereld. Hierdoor loopt hij de 17 Op ooghoogte Mark Cousins over David Cronenberg wel voldoende ‘punten’ scoren op buitenlandse inbreng, ten toevallige ontmoeting met het meisje op een 26 Kort Alle andere films 31 Agenda plus evene- koste van – nog steeds - Nederlandse cameramannen, edi- straathoek mis. Wat als hij omhoog gekeken menten, pers en sterren 39 Boeken Tentoonstellings- tors, licht- of geluidsmannen, componisten, production de- zou hebben? Dan hadden hun blikken gekruist catalogus David Cronenberg: Evolution 45 World Wide signers of acteurs. en was er een levenslange liefdesrelatie ont- Angle Adrian Martin: Bedien jezelf 46 Actie! Op de set Belangrijkste winnaars lijken daarom vooralsnog de Ne- staan. Diners met kaarslicht! Een huis kopen! van Adelborsten derlandse productiehuizen die er een loket bij hebben gekregen en de sleutel vormen tot de Hollandse vleespotten. Ook de staat wint, die profiteert van buitenlandse bestedingen en beeld uit look up en persiflage look down extra binnenlandse bedrijvigheid. Het Filmfonds wint aan interviews belang als boekhoudkundig kantoor met het meerwerk rond 10 De Dardennes over Deux jours, une nuit de aanvragen, het turven van de punten en het organiseren ‘Wie vecht blijft leven’ 12 Philip Gröning van de controle op de bestedingen. Maar wat zit er in voor de creatieven? De regeling zegt als over Die Frau des Polizisten ‘Liefde draagt bijkomend doel ‘ook’ de ‘kwaliteit en diversiteit van filmpro- verwoesting in zich’ 18 David Gordon ducties’ te willen bevorderen. Wie de regeling doorneemt, Green over Joe 19 Jacqueline van Vught stuit eerst op de standaard ‘culturele voorwaarden’ die het over Borders 20 Robert Mckee, de man Europese recht verbindt aan geoorloofde overheidssteun: het achter scenariobijbel Story ‘De romantische moet bijvoorbeeld gaan om acteurs met een binding met Ne- derland, een script gebaseerd op een Europees boek, histori- komedie is dood’ 30 Pan Nalin over Faith sche figuren of Nederlandse locaties. Daarna volgt een was- Connections ‘Waar begint het pad naar een lijst aan administratieve eisen aan de bestedingen. verlichte ziel?’ 42 David Cronenberg Over de waarde van films als cultuurgoed wordt – in pak- ‘Technologie belichaamt al onze problemen’ weg twee alinea’s in de algemene uitleg – gezegd dat ze ‘een beslissende invloed hebben open een weerspiegeling zijn jacqueline van vugt 19 van onze maatschappij.’ Waarna wordt gesteld dat ‘de culturele dimensie het best gediend is met een economisch gezonde en duurzame sector’: een directe koppeling tussen de cul- Baby’s! Kleinkinderen! Lief en leed! Het lot had turele betekenis van film en de economische waarde ervan. de hele Hallmark handel voor ze klaarstaan. Voetstoots wordt er vervolgens van uit gegaan dat een stij- Als die klotetechnologie geen roet in het eten gende economische activiteit de kwaliteit van films ten goe- had gegooid. ‘This was so beautiful’ is een van de komt, want: “Het verhogen van de productiviteit moet de 20.829 YouTube comments. ‘I cried’ zegt leiden tot meer kansen voor talent om zich te ontwikkelen en een ander. Maar er staat ook: ‘DON’T PREACH voor innovatie, waardoor de infrastructuur wordt versterkt AT ME!’. Prima om kritisch te zijn over de rol en de kwaliteit wordt gestimuleerd. Internationale copro- van technologie in onze levens. Maar van de PLUS op filmkrant.nl Forest Whitaker over City of ducties leiden tot uitwisseling van kennis en talent.” sentimentele en aanmatigende manier waar- Violence ‘Ik wil het liefst verdwijnen’ Kelly Rei- Dat is wat kort door de bocht, gezien de lange lijst voor- op Gary Turk dit doet gaan m’n haren overeind chardt over Night Moves ‘De wereld redden, maar te- waarden en definities die de creatieve vrijheid van filmma- staan. Er zijn het afgelopen jaar waarschijnlijk gen welke prijs?’ Richard Ayoade over The Double kers eerder beperkt dan uitbreidt. Wat draagt een Ameri- meer liefdesrelaties ontstaan door de app Tin- ‘Zonder de juiste papieren ben je schijnbaar niemand’ kaanse Hollywoodproductie bij aan de kwaliteit van de Ne- der dan door toevallige ontmoetingen op derlandse cinema als de keuze is gevallen op een lagelandse straathoeken. Het neerbuigende advies om locatie als aantrekkelijke financiële aftrekpost? Hoe inhou- ‘uit te schakelen’ komt tegenwoordig uit alle colofon de filmkrant is een uitgave van Stichting Fuur- hoeken. Een tijdje geleden stuurde Ben, mijn land | Prinsengracht 770 | 1017 le Amsterdam | 020 6230121 | info@ delijk betrokken is een Nederlandse producent bij een filmkrant.nl | www.filmkrant.nl Oprichters Jan Heijs & Henk buitenlandse minoritaire coproductie als hij zijn ‘production telefoonprovider, deze e-mail: ‘Ik ben blij met Rabbers Zakelijke leiding & Advertentie-acquisitie Jan Doense | fee’ ook zonder bemoeienis opstrijkt? Wat leert een geluids- jou. Ik hoop dat je dit jaar meer gaat genieten [email protected] hoofdredactie Dana Linssen eindredactie Ma- man die staat te hengelen op een set waar hij de voertaal niet van alle kleine dingen in het leven. Daarom riska Graveland, Ronald Rovers redactie Joost Broeren, Jos van verstaat? Een acteur of cameraman wil niet voor een film ben ik er voor jou met een revolutionaire uit- der Burg | [email protected] bureau & Agenda Ilonka Bunda | worden ingehuurd (of gepasseerd) omwille van zijn nationa- vinding. De uitknop op je mobieltje. Druk er ’ns [email protected] vormgeving Bart Oosterhoorn | bart@ liteit, maar vanwege de kwaliteit van zijn werk. Als je kwali- op en ontdek dat het leven groter is dan het filmkrant.nl cover david cronenberg door caitlin cronenberg teit werkelijk wilt bevorderen, moet creatieve vrijheid niet schermpje voor je neus.’ Ben en Gary, bemoei website henk rabbers Fotografie fleur beemster, Bob Bronshoff, het sluitstuk zijn, maar het uitgangspunt. je alsjeblieft met je eigen zaken. caitlin cronenberg, fabrizio maltese, angelique van woerkom Karin Wolfs Verder werkten mee leo bankersen, mark cousins, Edo Dijkster huis, Kees driessen, Jan Pieter Ekker, Ivo de Kock, sasja koetsier, Ebele Wybenga Martin Koolhoven, Adrian Martin, Janna Reinsma, mark van den tijdens het Voorjaarsoverleg op 18 juni 20.15 uur in Het Ketelhuis, tempel, typex, andré waardenburg, Karin wolfs, Ebele Wybenga, amsterdam wordt uitgebreid gesproken over de cash rebate | Laura van zuylen drukwerk Dijkman print bv, Diemen Reserveren via 020 6840112 of [email protected] de Filmkrant beeld uit winter sleep #366 juni 2014 6

Het lijkt alweer een eeuwigheid geleden. Op zaterdag- Knutselpaleis ker nadat hij in de polls moest concurreren met Jean- avond 24 mei, in verband met de Europese verkiezingen De jury onder leiding van Jane Campion zag gelukkig Luc Godards hardcore cinefiele Adieu au langage, die een dag eerder dan gewoonlijk, werden de prijzen uitge- dat de tweede film van de jonge Italiaanse Alice Rohr- met een wervelwind van fragmentarische 3D-beelden deeld en viel het gordijn voor de laatste keer dicht. Echt wacher de geschiedenis ook koestert. Maar op een hele over de seksuele verhouding tussen een man en een waar. In Cannes hangen nog steeds gordijnen in de za- andere manier. Met oog voor het onzichtbare - liefde, vrouw de principiële (on)mogelijkheid laat zien om len om je te herinneren aan vroeger, toen de projector frustraties, onzekerheden - geeft ze een samengeraapt twee lichamen – en twee beelden – te laten samengaan. nog werd voortgedreven door drie vissertjes op fietsjes gezin op het Italiaanse platteland in hun rommelige In het oog van die storm staat Godards hond — die te- en scheidend festivalpresident Gilles Jacob nog maar knutselpaleis iets koninklijks en tijdloos. Om het ver- recht naast de Palme Dog greep, want die ging naar een jochie was. volgens in de tijd te laten verdwijnen. Waar het verhaal Mundruckzo’s hond in White God — die zonder de bal- Die geschiedenis wordt gekoesterd aan de azuurkust. van Grace of Monaco niet tot leven komt doordat het te last van decennia film en tv kijken nog een pure, onbe- Van de histoire de beau monde van het Carlton Hotel ver van de makers verwijderd is, vindt Rohrwacher le- vangen blik heeft. Kon de filmmaker ook maar weer als waar Grace Kelly in 1955 prins Rainier van Monaco ont- ven in de kleinste details, omdat ze dat leven kent. Ze nieuw naar al die beelden kijken. moette, tot de traditioneel bizarre logistiek van passen komt er vandaan. Het sprankelende Le meraviglie (be- Waar Godard stoeit met de overbekendheid van en privileges van het festival dat voor zijn bezoekers kroond met de Grand Prix) heeft ondanks alle realiteit beelden en afscheid neemt van de taal doet Bilge Ceylan twee weken per jaar een aristocratische hiërarchie in ere de magie van een sprookje en het is op meer dan één het tegenovergestelde. Na het beeldepos Once Upon a herstelt waar Lodewijk de Veertiende trots op zou zijn. punt schatplichtig aan Víctor Erice’s The Spirit of the Time in Anatolia benadrukt hij de woorden met een Omdat die geschiedenis gekoesterd wordt opende Beehive (1973). Als haar film niet al een eerbetoon is aan paar vijftien tot twintig minuten lange dialogen in het het festival tien dagen eerder met Grace of Monaco, die die van Erice. Via cameralenzen die het zomerse licht en drieëneenhalf uur durende Winter Sleep. Maar die een pijnlijke episode uit het leven van de geliefde cele- de natuurlijke kleuren accentueren, kijken beide films woorden worden niet gevierd. Ze brengen niet dichter- brity prinses had moeten dramatiseren maar vooral het door kinderogen naar de volwassenenwereld en maken bij, ze scheppen afstand. Het zijn de instrumenten lijdensverhaal van Nicole Kidman bleek te zijn. Je kunt iets van die kinderlijke verwondering zichtbaar. waarmee Ceylans hoofdpersonages – ook een man en alleen maar hopen dat Grace Kelly daarboven geen films een vrouw – zich verweren tegen elkaar en tegen de we- kijkt. Minstens even teleurstellend was The Search van Rookgordijnen reld. Woorden als rookgordijnen en dolkstoten. Michel Hazanavicius - in 2011 de grote verrassing met Omdat Nuri Bilge Ceylan door veel critici al vroeg tot Toch kun je zeggen dat beide makers naar hetzelfde The Artist - waarin Bérénice Bejo druk telefonerend Palmwinnaar werd uitgeroepen – op de slotavond bezoeken. Godard deconstrueert de taal van beelden, Tsjetsjenië gaat redden. Tot haar frustratie breekt niet vestigd door de jury - verloor zijn film Winter Sleep in Ceylan de taal van woorden. Allebei laten ze zien dat er meteen de vrede uit. de loop van het festival onterecht iets van z’n glans. Ze- iets rammelt aan hun interne logica. Dat namelijk de

Het was best een goed jaar, met knallers en missers. Al waren tijdens de 67ste editie van het Filmfestival Cannes niet de explosies van 2013 te horen toen La vie d’Adèle en La grande bellezza insloegen aan de Croisette. Maar dat zegt niet alles. Door Ronald Rovers Cannes 2014 De glamour en het grote verdwijnen

The Rover bert Pattinson als het debiele broertje van de Fransen informatie doorspeelt. Wablief? ten leveren. Ook een vorm van slavernij. En David Michôd | “Niet alleen de openingsscè- een van de daders bestaat het hele producti- Zit je eerst drie kwartier naar kroonluchters ook daarbij werd de zweep gebruikt. Maar de ne van deze postapocalyptische thriller is on design eigenlijk uit de vliegjes die overal en beau monde te kijken, ruist er opeens iets film is niet alleen maar sociale aanklacht en strak geregisseerd. De hele film houdt regis- verschijnen en zo het verval suggereren. Als door het struikgewas. Het ontbreekt Grace of white woman’s burden, ook al duikt Meryl seur David Michôd de voet op het gaspedaal, je wilt zien hoe je een thriller maakt, kijk naar Monaco duidelijk aan eenheid van toon en Streep nog even op. Jones begreep dat zo’n net als eerder in Animal Kingdom. Hij weet Michôd.” tempo. Zelfs met de beste wil van de wereld verhaal ook relativering nodig heeft en dus hoe je spanning opbouwt. Guy Pearce – zijn Te zien vanaf 12 juni is dit niet het society spektakel of de gelaag- zit er aardig wat comic relief in. Wat hij niet personage heet Eric, beetje out-of-charac- de biopic waar iedereen op hoopte.” begreep, is dat een film die een aanklacht wil ter, hij had beter Pearce kunnen heten – is in Grace of Monaco Te zien vanaf 5 juni zijn tegen het patriarchaat in de tweede helft de jacht op de dieven van z’n auto duidelijk Olivier Dahan | “Futloos en ongeïnspireerd. niet plotseling over de enige mannelijke suïcidaal, maar op een constructieve ma- Nergens voel je dat er iets op het spel staat, The Homesman hoofdrolspeler moet gaan en hoe die door nier: hij doet geen stap opzij, ook al krijgt ie vooral omdat het van alles een beetje is. Een Tommy Lee Jones | “The Homesman wil een het lijden van al die vrouwen tot bezinning een shotgun in z’n gezicht. Hoe gek die ander beetje vrede, een beetje liefde, een beetje aanklacht zijn tegen de patriarchale verhou- komt. Dat is best een beetje bespottelijk.” ook is, Pearce is gekker. (...) Michôd heeft existentiële twijfel, een beetje glamour, en dingen in het oude westen – of die op z’n Te zien vanaf 17 juli weinig nodig om de waanzin voelbaar te ma- zelfs een beetje thriller als blijkt dat er een minst laten zien – waar vrouwen geen rech- ken. Behalve de Australische woestijn en Ro- verrader in het koninklijke huishouden zit die ten hadden maar wel seks en arbeid moes- Zie filmkrant.nl voor volledige recensies de Filmkrant #366 juni 2014 7

honderden beelden die we dagelijks langs zien komen de symbiose van een oudere actrice en haar verpleegster is dat ook wat je van films verwacht: dat ze meer zijn en die een verhaal lijken te vertellen, fundamenteel on- in Persona. Twee echo’s van de angst om in de tijd te ver- dan de som der delen. Timothy Spall zei het bij het aan- verenigbaar zijn. Zelfs de sequenties waaruit een dwijnen. nemen van de prijs voor Beste Acteur zo: ‘We managed nieuwsreportage is opgebouwd bedriegen je brein, dat Bij Stewart moest ik aan Bressons ‘modellen’ den- to fit 10 pounds of shit into an 8 pound bag’. slaafs overal verbanden zoekt en het liefst bekende ken. Omdat haar gezicht nauwelijks uitdrukkingen laat beelden als signalen voor betekenis gebruikt. Op de- zien, verschijnt daarop de projectie van Binoche’s on- Hollywood zelfde manier goochelt Bilge Ceylan met de betekenis uitgesproken liefde en wordt het de spiegel van haar Over zielen gesproken. Of ‘shit in bags’, kiest u maar. van woorden en begrippen, die in de gesprekken tussen verval. En natuurlijk valt ze ook voor Stewarts jeugd, Hollywood. Zelfs met de plattegrond die David Cronen- zijn personages voor constant schuivende machtsver- terwijl ze die rol van oudere actrice leert spelen. Zoals berg aanreikt in Maps to the Stars, zul je die ziel in Hol- houdingen zorgen. Niets gaat echt samen. Er is altijd wij allemaal de jeugd en schoonheid van acteurs en ac- lywood niet vinden. Maps is een satire over de voortdu- spanning. trices begeren. En moeten leren om die andere rollen te rende karaktermoord die Hollywoods duistere levens- spelen. En in de tijd zullen verdwijnen. bloed is geworden. Iedereen wil wat de ander heeft: rol- Begeerte Sils Maria had in Cannes minstens de prijs voor het len, macht en het strandhuis in Malibu. Ten koste van Geen films die je meteen doorziet. Dat geldt zeker ook beste scenario moeten krijgen. Maar die ging tot verba- de rest. Of dat nou waar is of niet – volgens John Cusack voor Clouds of Sils Maria van Olivier Assayas, die op de zing van veel aanwezigen naar het Russische Leviathan op de persconferentie in Cannes ligt Cronenbergs ver- laatste ochtend van het festival nog snel even veel in- van Andrei Zvyagintsev, een zwarte maar toch wat te haal niet ver van de realiteit, maar de jonge Mia Wasi- druk maakte. Een verhaal over de dood en de wederke- platte komedie over de Russische kleptocratie. kowska had zoveel vitriool nog niet geproefd – het is rige tijd, afgezet tegen de onvermijdelijke troonswisse- een mythe die Hollywood graag in stand houdt. Omdat ling van de generaties. Een hommage aan actrices ook, Loach draait door het een afschrikmiddel is voor al die potentiële concur- die Assayas via prachtig ingewikkelde verhaallijnen op Ken Loach dook de geschiedenis in met wat je - met een renten uit de rest van de wereld die de lokroep van geld hun leven binnen en buiten de film laat reflecteren. sprongetje in de tijd - als het vervolg op The Wind That en roem niet kunnen weerstaan. Julianne Moore kreeg Juliette Binoche speelt een oudere actrice die vervangen Shakes the Barley kunt zien, waarmee hij in 2006 de de prijs voor Beste Actrice voor haar rol van de neuroti- zal worden door een jongere en zich voorbereid op een Gouden Palm won. Jimmy’s Hall is een historisch drama sche actrice Havana Segrand, die over lijken gaat om die toneelstuk dat juist daarover gaat, waarin ze twintig dat de onderdrukking van arbeiders door de heersende laatste grote rol binnen te halen. Ook Maps to the Stars jaar terug het jongere personage speelde en nu het ou- machten laat zien via de kerkelijke druk om een lokale is een verhaal over de angst om te verdwijnen. dere. Kristen Stewarts personage gaat met Binoche in music hall te ontruimen. Die zou toch alleen maar tot Actrices maakten dit jaar meer indruk dan acteurs. discussie over de waarde van populair vermaak, verwij- het bederf van de zeden leiden. Geen hoogvliegerij, Wie gevraagd werd naar de beste acteur stond te stun- zend naar haar eigen Twilight-films, en is ondertussen maar Loach doet wat-ie goed doet: met gevoel voor hu- telen. Maar gevraagd naar de beste actrice hadden men- het object van haar begeerte. Binoche, het arthouse- mor preken vanaf de kansel. sen zichtbaar moeite om te kiezen tussen Moore, Bino- icoon, Stewart, koningin van de tienerfilms. Hoewel Die andere ouwe Brit Mike Leigh kwam met iets be- che en Cotillard, die de hoofdrol had in Deux jours, une ook zij alweer ouder is geworden. En beter. ters. Leigh tovert op de een of andere manier tussen het nuit van de broers Dardenne. Achteraf zei Campion dat Maar dat is nog niet de helft van de rijkdom van Sils gegrom en de mottige kostuums van z’n wonderlijke ze eigenlijk Melisa Sözen de beste actrice vond, de Maria. Assayas voert ook Antonioni en Bergman op door hoofdpersonage de magie van de excentrieke schilder hoofdrolspeelster uit Winter Sleep. Maar Winter Sleep elementen uit L’Avventura en Persona te gebruiken. Ook William Turner tevoorschijn. Een man die zichzelf leer- won de Gouden Palm al, en de reglementen verbieden om de filmgeschiedenis te laten leven. Maar vooral om de kijken en die tegenover de bedompte alledaagsheid een dubbele prijs. Zo gaan die dingen. twee beroemde echo’s van actrices te laten horen. Het op z’n doeken een grootse romantische ziel wist te van- onverklaarbare verdwijnen van Anna in L’Avventura en gen. Dat is ook wat Leigh doet. Op een bepaalde manier Twitter @RonaldRovers De glamour en het grote verdwijnen de Filmkrant #366 juni 2014 8

Sinds de starlets van het strand zijn verdwenen heeft Cannes het maar moeilijk met de plek van vrouwen in de film. Met een vrouwelijke juryvoorzitter en fiks wat meer films van vrouwe lijke regisseurs probeerde het festival dit jaar de kritiek van seksisme, machismo en miso gynie te pareren. Maar leverde het wat op? Door Dana Linssen wat was de Cannes 2014 vrouwelijke blik?

Nee, echt niet. Ze hadden zich geen seconde laten lei- vorig jaar Claire Denis met Les salauds in Un Certain Ré- (in 1997 de jongste Camera d’Or-winnaar ooit voor haar den door de sekse van de regisseurs van de films in com- gard). En als het dan een keer over vrouwen ging (zoals debuut Suzaku, Grand Prix in 2007 voor The Mourning petitie. Juryvoorzitter Jane Campion moest het tijdens vorig jaar met Gouden Palm-winnaar La vie d’Adèle) dan Forest) een voltooide film had. En dus niet omdat ze in de laatste persconferentie van het Filmfestival Cannes ging het alsnog over seks, zij het dan tussen vrouwen. Cannes of daarbuiten onbekend zou zijn. Simpelweg nog eens extra beklemtonen. De Grand Prix voor Le me- over het hoofd gezien. raviglie (The Wonders) van de Italiaanse regisseuse Alice Starlets Cannes besloot de tegenaanval in te zetten. Als het Rohrwacher was echt omdat ze het een goede film von- Sinds de starlets van het strand zijn verdwenen heeft ‘beste film’-argument niet mocht baten, dan maar cij- den, en niet omdat de regisseur een vrouw was. Een van Cannes het maar moeilijk met de plek van vrouwen in fers van stal gehaald. Artistiek directeur Fremaux be- de slechts twee vrouwen in competitie tijdens het 67ste de film. Ze mogen op de poster staan of over de rode lo- klaagde zich over het feit dat er op de 1800 ingezonden festival aan de Franse zuidkust. Meer dan de afgelopen per schrijden. Het argument dat het festival niet naar films maar 7% van vrouwen afkomstig was. Daarna edities. Een twijfelachtig record. iemands sekse keek, maar ‘gewoon de beste films’ se- stelde hij Campion (de enige vrouwelijke Gouden De afgelopen jaren ging het veel over het aandeel van lecteerde mocht niet baten. Het is niet alleen het festi- Palm-winnaar ooit voor The Piano in 1993) aan als ju- vrouwen in de officiële programma’s van Cannes. Ze wa- val trouwens. Toen begin dit jaar de eerste speculaties ryvoorzitter, en probeerde de kritiek van seksisme, ma- ren er niet. Plichtmatig. Of te weinig. Of ze stonden over het programma in de pers verschenen wist zo goed chismo en misogynie die het festival aankleeft te pare- steevast in het verkeerde programmaonderdeel (zoals als niemand op te merken dat de Japanse Naomi Kawase ren door ervoor te zorgen dat de verhouding mannen/ de Filmkrant beeld uit la meraviglie #366 juni 2014 9

vrouwen in de jury min of meer gelijk was. Net als in de dat het einde der tijden nabij is, en heeft besloten vol- vorige scène, als een opmaat of echo. Op dezelfde ma- echte wereld. komen zelfvoorzienend te willen leven. Alleen de ho- nier werken bij Kawase de beelden van de zee. De zee ning die hij van zijn bijen oogst, is bestemd voor de ver- zelf heeft geen moraal, waarheid of esthetiek. Is die ma- Kleinere budgetten koop en zorgt voor bescheiden inkomsten. Moeder nier van visueel contextualiseren, die flow, dan mis- Het is trouwens niet alleen Cannes waar vrouwen stel- heeft zich erbij neergelegd, uit karakterzwakte of andere schien typisch vrouwelijk? Op een of andere manier selmatig ondervertegenwoordigd zijn. (En niet alleen apathie. Gelsomina is haar vaders lievelingetje, niet in voelt dat als hetzelfde seksistische argument dat Ka- op het witte doek, volgens de officiële delegatielijst van de minste plaats omdat ze zijn compagnon is in alle thryn Bigelow op een voetstuk hijst. Is Terrence Malick het festival waren er dit jaar maar twee vrouwelijke werkzaamheden. Waar haar zusjes nog mogen dromen de Kathryn Bigelow van de female gaze? filmjournalisten uit Nederland in Cannes op een con- en spelen, draagt zij volwassen verantwoordelijkheden. tingent van bijna twintig). Maar ook in Amerika, toch al Daarmee ontwikkelt ze ook haar eigen blik op de wereld Politiek decennialang het land van de ‘positive action’, wordt die het gezag en de opvattingen van haar ouders ter dis- Terug naar Campion, die stelde dat vrouwen anders- momenteel veel geschreven over hoe het komt dat cussie stellen. oortige verhalen te vertellen hebben die te weinig wor- vrouwen in Hollywood maar niet lijken te kunnen door- Rohrwacher filmt tamelijk impressionistisch. De den gehoord en gezien. Er lijkt iets in te zitten. Wat die dringen. Het gaat daarbij volgens stukken in vakbladen vergelijking met Terrence Malick is al gemaakt. Dat wil verhalen dan ook zijn. Over het algemeen kun je con- als Variety en Indiewire, maar ook mainstream media ook zeggen dat ze niet duidelijk partij kiest voor een van cluderen dat in de films die vrouwen maken auto’s en als de New York Times (“The Movie Industry is Failing haar personages, of via haar film een boodschap of me- pistolen bijvoorbeeld niet de boventoon voeren. Sorry Women”) om de hele productieketen. Het feit dat vrou- ning over families, alternatieve leefvormen, de praktijk Kathryn Bigelow. Waar dat aan ligt? Misschien is het welijke regisseurs te weinig zichtbaar zijn heeft ook te van idealisme en andere onheilsprofetieën, of de ver- compensatie voor het dominante discours (een politiek maken met het feit dat ze doorgaans met kleinere bud- houding tussen vaders en dochters wil mediëren. Al die van de makers), misschien is er inderdaad een vrouwe- getten moeten werken, in bescheidener genres en in de dingen zitten in de film, ze toont ze. lijke insteek (hun artistiek drijfveer). Zo lang de films publiciteit minder serieus worden genomen. Dat komt omdat ze niet alleen geen partij kiest, maar van vrouwen, en de films over vrouwen, en vooral de ook geen nadrukkelijk perspectief. Dat Gelsomina het films vanuit andere perspectieven ondervertegenwoor- Inherent seksisme centrale personage is, maakt haar nog niet automatisch digd zijn, kun je daar in ieder geval niet uitkomen. Het is Dat zijn allemaal nog zaken die op een of andere manier tot hoofdpersoon, en het is in ieder geval zeker niet zo in ieder geval niet zo dat vrouwen alleen maar films te kwantificeren zijn. Jane Campion werd in Cannes dat we daarmee ook alles door haar ogen, of het oog van zouden kunnen maken over vrouwelijke onderwerpen uitgebreid over het onderwerp geïnterviewd en had nog camera als haar plaatsvervanger zien. (wat zijn trouwens vrouwelijke onderwerpen? men- een aantal andere interessante opmerkingen. Tijdens de struatie en kinderen?) of hoofdpersonen. Het lijkt er openingspersconferentie signaleerde ze het inherente Voyeurisme namelijk op dat in de documentaire niet alleen meer seksisme van de filmindustrie. “Vrouwen hebben ande- Die blik, de ‘gaze’ dat was het begrip waarmee de femi- vrouwen werkzaam zijn, maar dat daar ook de onder- re verhalen te vertellen”, zei ze. “En die worden nu niet nistische filmtheorie in de jaren zeventig aan het licht werpen niet langs sekselijnen verdeeld hoeven te wor- genoeg gehoord.” Of herkend, zou ik daar aan toe willen bracht dat de meeste films vanuit een mannelijke den. voegen. Want als er inderdaad zoiets als een ‘anders- hoofdpersoon kijken, en een voyeuristische, geseksua- Mijn probleem blijft: hoe weet je dat je als vrouw heid’ of een ‘eigenheid’ van vrouwelijk filmmaken is, liseerde blik op vrouwen hebben. Experimenten met kijkt of filmt, anders dan dat je er toevallig eentje bent? hoe ziet het er dan uit? een andere, meer neutrale blik volgden. Wereldbe- En weet je dan in eerste plaats niet vooral hoe je zelf Het nadeel met dat soort observaties is dat ze vaak roemd is de afstandelijke blik in Jeanne Dielman van kijkt of filmt? Als vrouwen de afgelopen Cannes meer gebruik maken van dezelfde seksistische parameters. Chantal Akerman, die meer nog dan alleen op vrouwe- impressionistische en empathische films blijken te heb- Natuurlijk is er al veel geëxperimenteerd en getheoreti- lijke filmmakers van invloed is geweest op de ontwikke- ben gemaakt, wat zegt dat dan over vrouwelijke makers seerd over de ‘mannelijke’ en de ‘vrouwelijke’ blik. ling van de art- en auteursfilm daarna. Om een voor- en hun in Cannes overwegend mannelijke publiek? Maar het is iets voor op de analysetafel. Hoe werkt het beeld te geven: de voorkeur voor totaalshots en long ta- (Straks in de filmtheaters is dat weer anders). Als die nou in de praktijk? Tijdens het kijken? kes van zowel Jessica Hausner (Amour fou) als Ruben films niet opvallen, komt het dan omdat ze niet opval- In de competitie van Cannes, en het officiële bijpro- Östlund (Turist), beiden met hun film in UCR is daar lend zijn, of omdat de mannelijke recensenten, distri- gramma Un certain Régard zaten dit jaar acht films die schatplichtig aan. In Östlunds film roept dat een inte- buteurs en vertoners zeggen ‘er niet zoveel mee te heb- door vrouwen waren geregisseerd. Twee in competitie ressante spanning op, omdat zijn film – helaas tamelijk ben’? (Rohrwacher en Naomi Kawase’s Still the Water), zes in schematisch - op die manier de mannelijke verwarring Ik denk dat het seksisme in de filmwereld nog dieper UCR, waarvan eentje door een regisseurstrio was ge- over de strijd der seksen onderzoekt. geworteld is dan Jane Campion vermoedt. Ik denk ook maakt waarvan twee vrouwen en een man: Party Girl, Bij Rohrwacher en Kawase zie je echter een ander dat Cannes door een jury in te stellen die evenredig uit bekroond met de Camera d’Or en de ensembleprijs van soort blik. Ook Kawase’s film bekijkt de wereld vanuit mannen en vrouwen bestaat al beter op weg is dan het te UCR, voor de grotendeels zichzelf spelende cast. Al puberogen. Kaito en Kyoko zijn zestien jaar, ontdekken hebben over ‘de kwaliteit’ van de films of ‘het percenta- deze films gingen over vrouwen, vaak in relatie tot an- dat ze verliefd op elkaar zijn en moeten ondertussen le- ge inzendingen’. Bovendien weet iedereen dat de com- dere vrouwen/vrouwelijke familieleden, soms in relatie ren omgaan met afwezige of zieke ouders. Kawase ver- petities van die grote festivals voor een belangrijk deel tot mannen/mannelijke familieleden. Geen Kathryn Bi- deelt haar aandacht redelijk tussen de twee pubers, worden bepaald door sales agents, maar dat is een ander gelow dus die altijd als grote voorbeeld wordt aange- maar focust op Kaito, omdat we door zijn ogen het mys- verhaal. Meer vrouwen in de selectiecommissies zou haald dat vrouwen ook best films met pistolen en auto’s terie zien waarmee de film begint en Kyoko, dochter van ook helpen. Dat is immers net als een jury een plek waar kunnen maken. Maar intieme drama’s die zich binnen een sjamane, en zelf waarschijnlijk ook behept met de- het gesprek over film zou moeten plaatsvinden. En wie de overzichtelijke sfeer van gezin en hooguit werk af- zelfde krachten, hem gedurende de film helpt met een weet is er de volgende keer wel een jury die zegt: ‘Ja, inspelen. Tot zover de onderwerpen. Wat is er – generali- aantal zaken in het reine te komen. derdaad, we hebben gekeken naar de sekse, de cultuur, serend – te zeggen over het perspectief dat ze kiezen? Wat beide filmmaaksters niet doen is objectief zijn. de leeftijd van de filmmaker, voor zover die door de film Ze zijn meer subjectief op een soort stream-of-consci- tot ons sprak, en weet je wat: soms deed het ertoe, en Onheilsprofetie ence-achtige manier, waarbij het perspectief van de soms niet, en we hebben elkaar er goed door leren ken- Op een bepaalde manier zijn Le meraviglie en Still the scène vaak meer de sfeer van de scène is. In Le meravig- nen, met onze eigen vooroordelen en achtergronden.’ Water heel vergelijkbare films. Ze gaan allebei over pril- lie komen nogal wat scènes voor waarin de familie ligt te le tieners in een wereld die zijn magie dreigt te verlie- slapen of net ontwaakt, soms met z’n allen in bed, lede- zen. Gelsomina is de oudste van drie zusters die door maten over elkaar heen, soms alleen. Het zijn beelden Zie filmkrant.nl voor de verslagen, interviews hun vader en moeder in een afgelegen huis op het Um- die een bepaald gevoel van intimiteit of eenzaamheid en recensies van Dana Linssen en Ronald Rovers brische platteland worden opgevoed. Hun vader gelooft oproepen, wat meestal iets zegt over de voorgaande of tijdens Cannes 2014 de Filmkrant foto fabrizio maltese #366 juni 2014 10

De broers Dardenne maakten indruk in Cannes met Deux jours, une nuit: een brandend actueel melodrama over de gevolgen van crisis en werkeloosheid. Jean-Pierre & Luc Dardenne over Deux jours, une nuit ‘Wie vecht blijft leven’ Door Ivo de Kock

Filmkrant.Live verzorgt in juni inleidingen bij Must See Deux jours, une nuit | Cinecitta Tilburg, 17 juni 14 uur, door Ronald Rovers | Filmtheater Lumière Maastricht, 19 juni 19.30 uur, door Gerlinda Heywegen | Filmschuur Haarlem, 21 juni 16.30 uur (gH) | Cinema Oostereiland hoorn, 26 juni 19.30 uur (gH) de Filmkrant #366 juni 2014 11

Er zijn geen zekerheden meer. Sinds Rosetta (1999) wa- Het is een urgent verhaal, jullie reageren op de impact LD: “Manu zegt ‘je bestaat, ik hou van jou’ maar dat ren de Belgische broers elke drie jaar aanwezig in Cannes van de economische crisis. LD: “Het is geen toeval dat volstaat niet. Het is leuk dat iemand van je houdt maar met een nieuwe film die steevast op het palmares bewe deze film nu hebben gemaakt, we willen tonen hoe wat al die anderen denken hakt er harder in. Met haar landde. Tot Deux jours, une nuit, dat dit jaar onverwacht mensen het slachtoffer worden van de crisis en hoe be- poging hen te overtuigen wil ze ook bewijzen dat ze geen prijs won. In de sociale fabel heeft Sandra (de Fran- grippen zoals solidariteit daarbij verdwijnen. We leven leeft.” se diva Marion Cotillard) twee dagen en één nacht de tijd in een samenleving die mensen in een concurrerende om haar collega’s te overtuigen een bonus van 1000 euro positie plaatst en die concurrentie wordt nog vergroot Zij vecht om te overleven, maar de arbeiders strijden te weigeren zodat zij haar baan kan houden. “Er wordt doordat het aantal arbeidsplaatsen vermindert. Wer- niet tegen hun baas. LD: “Wanneer je in sociale angst zoveel met cijfers gegoocheld dat ze hun betekenis ver- kende mensen bevinden zich in sociale onzekerheid. Ze leeft, bang bent voor inkomensverlies en geïntimideerd liezen”, stelt Jean-Pierre Dardenne. “We wilden van dui- zijn bang om hun baan te verliezen want hoe gaan ze dan bent door voorman Jean-Marc ben je geneigd vooral aan zend euro weer een betekenisvol bedrag maken, een som overleven? Vandaar dat kiezen voor de bonus hun eerste jezelf te denken. De film toont aan dat het mogelijk is geld die belangrijk is voor veel mensen.” reflex is. Zo kan de baas herstructureren zonder een cri- om tegen die tendens in te gaan. Maar het is fictie, de re- sis te creëren binnen de onderneming. Door zijn werk- aliteit is iets anders. Zelfs in grotere bedrijven, waar de We worden de film ingezogen via Sandra’s gevoelens nemers voor een onmogelijke keuze te plaatsen smoort vakbonden wel actief zijn, botsen afgevaardigden tegen van schaamte, angst en vertwijfeling. Luc Dardenne: hij sympathiebetuigingen voor Sandra in de kiem.” het feit dat je offers moet maken om solidair te zijn.” “We wilden de kijker laten meeleven met haar zoektocht naar solidariteit. Deux jours, une nuit gaat over De werkgever laat zijn personeel termen zoals ‘renta- Sandra vindt dat ze verantwoordelijk is voor het los- een ontslagen werkneemster die haar collega’s bezoekt biliteit’ overnemen. JPD: “We leven in een wereld barstende geweld. JPD: “Ze brengt door haar vraag iets om hen te overtuigen zich bij een stemming kritisch op waarin arbeid geïndividualiseerd is. Toen we een klein op gang dat ook voor haar collega’s niet zonder gevolgen te stellen en niet voor hun premie maar voor haar baan bedrijf dat zonnepanelen produceert bezochten, ont- blijft. Hun beslissing kan hen in de problemen brengen te kiezen. De toeschouwer moet daarbij haar gevoelens dekten we dat het volledige productietraject van elk pa- met hun omgeving. Dat gebeurt twee keer in de film. ervaren maar zich ook kunnen verplaatsen in de positie neel getraceerd wordt. Zo kan men zien wie wat gedaan Solidair zijn is niet kleuren reukloos; het heeft gevol- van de mensen die ze opzoekt. Sandra vraagt hen voor heeft. Wanneer men je dan zegt dat je prestaties onvol- gen. En wanneer je omgeving niet solidair is met jou haar te kiezen, maar zij antwoorden ‘Verplaats je in onze doende zijn en de productie door jou in gevaar komt, creëert dat moeilijkheden. Het is onvermijdelijk dat positie, het gaat om duizend euro’. Zij zegt vervolgens: neem je dat persoonlijk op. Je gelooft dat het jouw Sandra schade aanricht en tegenstellingen uitvergroot.” ‘Bekijk het vanuit mijn standpunt, het gaat om mijn schuld is wanneer iets slecht loopt en dat je ontslag en- baan, mijn leven, mijn salaris.’” kel aan jezelf te wijten is. Dat is een van de grote over- Er is niet echt een happy end, maar uiteindelijk lacht winningen van de werkgevers. Het individu beschuldigt Sandra en zegt ze “We hebben goed gevochten”. LD: Om het met Jean Renoir te zeggen: iedereen heeft zijn zichzelf, beschouwt de anderen als vijanden en zichzelf “Vechten is belangrijk, dan blijf je leven. Door de erva- redenen. Jean-Pierre Dardenne: “Het mocht niet het als vijand van die anderen. De film probeert een verhaal ring ontdekte ze solidariteit, veranderde ze en durfde ze verhaal worden van een arm meisje dat op zoek gaat te vertellen dat daartegen weerwerk biedt.” ‘nee’ te zeggen. De Sandra van het begin was misschien naar zestien klootzakken. We creëerden spanning rond ook niet solidair geweest wanneer ze zich in de positie de vraag of Sandra hen van mening kan doen verande- “Je bestaat, Sandra”, krijgt ze te horen, want ze ging van haar collega’s had bevonden. Maar aan het slot is ze ren door ze goede redenen te geven om hun standpunt twijfelen aan haar menselijke waarde. JPD: “Ze her- veranderd. Want wat ze doet is niet evident, ze zit uit- te veranderen. Deze redenen zijn nooit vrijblijvend, stelt van een depressie. Het gevoel niet meer te bestaan eindelijk wel zonder werk. Het is verschrikkelijk om voor iemand die een dochter naar de universiteit stuurt in de ogen van anderen maakt deel uit van zo’n depres- zich in haar fragiele positie te bevinden. Het is de baas is 1000 euro immers veel geld. Voor ons was de ‘ieder- sie. Je raakt ervan overtuigd dat je niet meer bestaat. Dumont die beslist, die de macht heeft.” een heeft zijn redenen’-benadering de enige juiste. An- Wanneer men Sandra vertelt dat veertien van haar zes- ders zouden we ons begeven op het terrein van de pole- tien collega’s voor haar ontslag stemden is dat een mo- miek, het manifest, de propaganda en dat is niet de ci- kerslag. ‘Ik besta niet in hun ogen’, zegt ze, ‘ze verkozen nema die ons interesseert.” hun premie boven mijn baan.’”

haal. En de meest flexibele kapitaalgoederen zijn nou eenmaal mensen, wordt ze verteld. Dit kan niet de bedoeling zijn Maar zit het probleem niet dieper? Is er niet iets fundamenteel scheef gegroeid in de be- Gekte is normaal geworden. Niet alleen Palm-winnaars met Rosetta en L’enfant – staande werkverhoudingen? En moeten we drie nieuwe Amerikaanse films bewijzen weten dat ook. Met hun onwaarschijnlijk niet hele andere manieren van werken en sa- dat, ook de meedogenloze nieuwe film precieze blik en gevoel voor eenvoud laten ze menwerken vinden? Want wat Sandra hier van de Dardennes. in Deux jours, une nuit zien hoe die gekte moet doen, kan niet normaal zijn. Dit kan normaal is geworden. niet de bedoeling zijn. Het lijkt of Cannes er elk jaar plezier in In een performance die in Cannes onder Als je een stap terug zet en haar reis in het schept om de gekte van Amerika te laten actrices geen gelijke kende, speelt Marion perspectief zet van een beroemde reis als de zien, want de Amerikaanse pathologie is in Cotillard een jonge moeder die op vrijdag- kijken? Want de verhoudingen zullen voor Odyssee dan krijgt Deux jours, une nuit de Cannes altijd goed vertegenwoordigd. His- avond te horen krijgt dat ze maandag ontsla- altijd veranderd zijn. Het is een catch-22 contouren van een klassiek werk. Meesterlijk torisch of contemporain, anything goes. gen zal worden. Tenminste, tenzij haar colle- waaruit ze toch koste wat kost moet ont- in z’n eenvoud, zonder de glamour en de hel- Cronenberg voert je dit najaar door de duis- ga’s afzien van hun bonussen van duizend snappen. dendaden maar wel met een strijd tegen de tere psychogeografie van Hollywood in Maps euro want opgeteld zijn die precies genoeg Het is niet eens hun beste werk en toch is elementen, een strijd tussen David en Goliath to the Stars. Tommy Lee Jones laat in The voor een jaarsalaris. Wat volgt is een wanho- Deux jours, une nuit een ongelofelijk sterke waarin Goliath volgens het principe van ver- Homesman zien dat niet een paar mooie de- pige tocht om die collega’s over te halen, film. Het is een verpletterende aanklacht te- deel-en-heers niet langer de reus is maar mocratische idealen de pilaren zijn waarop waarin Sandra van voordeur naar voordeur gen de ranzige wijze waarop mensen tot ver- zestien collega’s, zestien kleine Davidjes. En die grote natie is gebouwd, maar misbruik, moet om te bedelen, te smeken of ze haar die liesposten worden gereduceerd en tegen el- dus vecht Sandra eigenlijk tegen zichzelf. Dat onkunde en moord. En Benneth Miller voegt baan gunnen, want zonder die baan komt ze kaar worden uitgespeeld. En het ergste is nog is de truc die de Dardennes hier blootleggen: daar in Foxcatcher nog even autisme en de- thuis niet rond. dat het normaal is geworden. Eerst word je dat mensen door al die plussen en minnen op spotisme aan toe. Wie dan in Cannes melan- De vechteconomie in een notendop. Alle tot werknemer gereduceerd en dan word je de balans gedwongen worden met onszelf in cholisch of gefrustreerd voor zich uit keek Menschen werden Konkurrenten. Soms is bijeen element op een balans die tegen andere gevecht te gaan. vanwege zoveel onrecht, zag in de baai de na niet aan te zien hoe Sandra zichzelf moet elementen kan worden weggestreept. En RONALD ROVERS fortuinen dobberen die daarmee verdiend vernederen, terwijl ze letterlijk in haar hemd dan, als je ontslagen bent en geen werk meer zijn. O say can you see. langs de deuren gaat. Ook die zestien colle- kunt vinden, ben je een paria. Deux jours, une nuit België/Italië/Frankrijk, Kort door de bocht? Mwoah. Troost u met ga’s hebben het niet breed dus ze wordt niet Toch wordt het bedrijf waar Sandra werkt 2014 | Regie Jean-Pierre Dardenne, Luc Dardenne | de gedachte dat niet alleen Amerika ge- overal even vriendelijk ontvangen. En zelfs niet als een monster weggezet, ook al is het Met Marion Cotillard, Fabrizio Rongione, Pili bouwd is op gekte maar tout le monde. De als het lukt om genoeg mensen over te halen, evenmin op altruïsme te betrappen. Men Groyne | 95 minuten | Distributie Cinéart | Te zien broers Dardenne – tweevoudig Gouden hoe moet ze die collega’s dan nog in de ogen moet snijden in de kosten. Het bekende ver- vanaf 19 juni de Filmkrant #366 juni 2014 12

Philip Gröning over Die Frau des Polizisten ‘Liefde draagt automatisch een aspect van verwoesting in zich’ Een schijnbaar gelukkig gezin gaat in Die Frau des Polizisten langzaam ten onder aan huiselijk geweld. Philip Gröning wil dat de kijker bij zichzelf te rade gaat. “Niemand staat machteloos tegenover zijn eigen gevoel.” Door Mark van den Tempel

Filmkrant.Live verzorgt in juni inleidingen bij Must See Die Frau des Polizisten | Filmschuur Haarlem, 14 juni 14.30 uur | Chassé Cinema Breda, 16 juni 19.20 uur | Cinema Oostereiland hoorn, 28 juni 19.30 uur | door Jos van der Burg de Filmkrant #366 juni 2014 13

Opvallen tijdens een goedbezet filmfestival valt nog niet niet langer kan vervullen. De film die uiteindelijk uit het mens de keuze heeft of je dat toelaat. Niemand staat mee. In Venetië 2013 weten een handvol selecties eruit hele proces is ontstaan, ligt zeer dichtbij wat ik bij aan- machteloos tegenover zijn eigen gevoel. We worden uit- te springen met een gedurfde vorm. Locke bijvoorbeeld, vang wilde, maar is tegelijkertijd ook heel verschillend genodigd de keuze te maken of we verder willen na een waarin Tom Hardy puur op de kracht van zijn stem de geworden. Ik ben eigenlijk verrast hoe de film soms verstoring. Voor die keuze staan we elke dag.” kijker anderhalf uur gebiologeerd naar een man in een overkomt, en hoe sterk de lichamelijkheid eruit springt. auto laat kijken. En wie verliet er niet de screening van Dat is puur tijdens het draaien ontstaan, en daar ben ik Wat kunt u zeggen over het isolement waarin dit kop- Jonathan Glazers bizarre Under the Skin met een bloc- heel gelukkig mee. Als je op de set staat, moet je niet pel verkeert? “Ik wilde een situatie creëren waarbij ex- note vol vragen? zeggen: ik ben de regisseur en ik bepaal hoe de film gaat terne factoren geen rol speelden. Ik wilde niet dat de Geen film vergt zo het uiterste van de bezoeker als Die worden. Nee, je instelling moet zijn: ik ben de dienaar kijker kon denken: hij doet zo omdat zijn beste vriend Frau des Polizisten. Alleen al de lengte van 175 minuten is van dit verhaal, en ik ga ontdekken wat dit verhaal van met wie hij darts speelt zoveel drinkt. Of: zij blijft in die voor velen een struikelblok, maar daarnaast heeft regis- me vraagt.” relatie omdat haar moeder zo dom is. Dan gaat de toe- seur Philip Gröning zijn drama afgeleverd in de vorm van schouwer niet bij zichzelf te rade waarom dit gebeurt. een legpuzzel. In 58 afgeronde hoofdstukjes presenteert Het duurt even voor je als kijker weet waar het verhaal Een ander belangrijk aspect is schaamte. Er ontstaat hij het ontvouwen van een familiedrama. Pauzes bake- naar toe gaat. “Klopt, zeker een half uur. Het viel me dan vanzelf een isolement omdat de schaamte om over het nen de hoofdstukken af. Van volstrekt alledaags worden ook mee hoeveel mensen zijn weggelopen [tijdens de geweld te spreken zo groot is, zowel bij de dader als bij de getoonde gebeurtenissen vanzelf indringender. Het persvoorstelling in Venetië, MvdT]. Er waren 1200 man het slachtoffer, dat ze met niemand meer durven te pra- vergt lef om je publiek lang te laten gissen, maar van in de zaal, en iets van 100 zijn vertrokken. Ik kan me ook ten. Uiteindelijk hebben deze beide mensen alleen el- Gröning hadden we niets anders verwacht. Met zijn best voorstellen dat mensen denken: dat is me te ver- kaar nog voor ondersteuning en liefde. Er is niemand klooster-documentaire Die Große Stille (Into Great Si- moeiend, met al die hoofdstuktitels en die pauzes. Maar die ze bij de hand neemt, en zegt: is alles wel oké? En lence) bewees hij zich al een onthaast observator. na een tijdje besef je als kijker dat het een functie heeft. daarom komen ze er ook samen niet uit.” De afstandelijkheid en bij vlagen ongemakkelijke Dat het de mogelijkheid biedt je kort te distantiëren. hardheid van Grönings film stemmen nerveus voor een Veel scènes hadden niet van tevoren een bepaalde dra- Dat isolement spreekt ook uit de benauwdheid van ontmoeting. Maar zoals wel vaker bij makers van pijn- maturgische betekenis. Kleine, alledaagse momenten die hun woning. “Ik was voor de locatie op zoek naar heel lijke cinema (Ken Loach, de Dardenne-broers) blijkt de van groot belang zijn zodat je als kijker beseft dat je niet specifieke geometrische vormen. Toen vertelde de pro- regisseur een volstrekt aimabel mens. Met woeste krul- in een machine gegooid wordt waarvan elk moment een ductieleider me dat hij in een kleine stad een woning len en baard oogt Gröning als een maffe professor uit bepaalde betekenis heeft. Zo werkt ons leven niet. Als ik kende die leeg stond, en waar we mochten draaien. Toen een kinderserie. Zijn zachte stem en vriendelijke ogen nu iets zeg, weet ik niet wat er straks gaat gebeuren. ik ging kijken zag ik dat de straat een perfecte kromming nemen hem direct voor je in. Daarom moet je ook in films momenten toelaten waarvan had, bijna als een filmset van Ingmar Bergman. Toen je als kijker denkt: wat heeft dit er nou mee te maken?” wist ik dat dit mijn plek was. Die Frau des Polizisten is een volstrekt uniek, en zeer Het huis is heel klein, maar je hebt steeds weer nieu- coherent werkstuk. Mag ik daaruit concluderen dat Als er sprake is van geweld in een relatie, betekent dat we blikvelden omdat de woning feitelijk in een studio is het film geworden is die u vanaf de conceptie voor ogen automatisch dat er ook sprake moet zijn geweest van veranderd. We hebben alle plafonds verwijderd, om van stond? “Ik denk eigenlijk dat geen enkele serieuze film- liefde? “Liefde die gepaard gaat met werkelijke intimi- bovenaf licht te laten komen. We hebben overal in de maker ooit precies de film aflevert die hij wilde maken. teit draagt automatisch een aspect van verwoesting in muren openingen gemaakt waardoor je heel gerichte Een belangrijk deel van de arbeid bestaat eruit dat je tij- zich. Natuurlijk heb je relaties waarbij alleen maar spra- camerastandpunten krijgt. dens het draaien uitwerkt wat je tegenkomt. Het con- ke is van geweld, maar dat is dan een perverse uitzonde- Ik vond het ook belangrijk dat de kinderen er vrij in cept was een film te maken over de sterke liefdesband ring. Daar waar mensen zich sterk van iemand afhanke- konden bewegen. Ik wilde niet hoeven zeggen: daar mag tussen een moeder en een kind, de liefdevolle ruimte die lijk maken, liggen beschadiging en onmacht op de loer. je niet lopen, want daar staan de lampen. En ik werkte de moeder biedt en waarin het kind zich kan ontwikke- Iedere vorm van geweld in een relatie is een uiting van met een heel klein team, zeven, acht man. Zo konden we len. Tegelijkertijd wilde ik een verstoring opvoeren tus- volledige hulpeloosheid, en van een te sterke wederzijd- de intimiteit tussen de acteurs opbouwen. Dat lukt je sen de man en de vrouw, waardoor de moeder haar rol se afhankelijkheid. Tegelijkertijd is het zo dat men als niet met een team van dertig man op de set.’

Op het moment dat de film je voor het niets. Ze houdt zich stil en wacht tot het eerst confronteert met een – dan nog louter voorbij is. In het schemerlicht is een donkere De stilte, opnieuw verbale – woedeaanval van politieman Uwe, vlek op haar schouder nog net te onderschei- is het niet zijn redeloze agressie die je de keel den. Met ijzingwekkende kalmte trekt Die Frau waarvan de titel Die große Stille (Into Great Si- dichtknijpt. Het is de reactie van zijn vrouw. Je hebt dan nog een kleine twee en een half des Polizisten je onder in de dynamiek lence) ook niet zou hebben misstaan voor zijn Of, beter gezegd: het feit dat een reactie uit- uur voor de boeg, waarin het gezinsleven van van een ontsporende relatie. nieuwe speelfilm Die Frau des Polizisten. Want blijft. Christine toont geen boosheid, ver- Christine, Uwe en hun dochtertje Clara zich opnieuw schuilt de betekenis in de stilte. ontwaardiging of schrik; ze verdwijnt in het aan je ontvouwt, fragmentarisch, maar in al Philip Gröning neemt graag de tijd. Niet al- zijn facetten. Het zijn maar momenten: een leen werkt hij jarenlang aan het voorbereiden spelletje, een vrolijk liedje, een verschrikke- en maken van zijn films, ook die films zelf lijke ruzie, een verkleedpartij. Bij elke wisse- hebben doorgaans een veel langere speelduur ling van tijd en plaats is er een korte pauze: dan gebruikelijk. Dat is geen gebrek aan zelf- Einde van hoofdstuk 13 – (zwart) – Begin van beheersing, integendeel: tijd is zijn kostbaar- hoofdstuk 14. Wat in het begin als een hin- ste materiaal. Als licht, geluid en tijd de heili- derlijke onderbreking voelt, verandert in een ge drie-eenheid van de film zijn, dan vormt rustpunt, een adempauze. Maar ongemerkt tijd daarin wel het meest ongrijpbare ele- wordt op elk van die momenten een nieuw ment. En weinig regisseurs gaan er zo be- nulpunt gemarkeerd. Zo besluipt de film je, hoedzaam en precies mee om als Gröning. Hij als een dief in de nacht. Verwoestend. kan een film tergend lang laten duren, en tegelijk kort als de herinnering aan een droom. Sasja Koetsier Meer dan tien jaar geleden verbleef hij maandenlang in het klooster Grande Char- treuse om er het sobere leven van de monni- Die Frau des Polizisten Duitsland, 2013 | Regie ken vast te leggen. De monotonie, de herha- Philip Gröning | 172 minuten | Met Alexandra ling en het aandachtige zwijgen leverden een Finder, David Zimmerschied | Distributie geestverruimende, drie uur durende film op, Cinemien | Te zien vanaf 12 juni DEAUVILLE DIGITALE HERUITBRENG VAN DAVID CRONENBERGS FILMKLASSIEKER FESTIVAL DU CINÉMA AMÉRICAIN VENICE FILM FESTIVAL TORONTO FILM FESTIVAL GRAND PRIX IN COMPETITION OFFICIAL SELECTION

‘A RIVETING THRILLER’ - INDIEWIRE

JESSE EISENBERG DAKOTA FANNING AND PETER SARSGAARD NIGHTMOVES A FILM BY KELLY REICHARDT

Vanaf 26 juni in EYE (Amsterdam) en Filmhuis Den Haag. Daarna in overige landelijke bioscopen. Voorpremière met David Cronenberg op 13 juni in EYE. David Cronenberg – The Exhibition van 22 juni t/m 14 september in EYE.

VANAF 5 JUNI IN DE FILMTHEATERS 3at

adv_Videodrome_Filmkrant_118x148.indd 1 19-05-14 00:35

Emma Dante Elena Cotta Alba Rohrwacher

Una via a a film by Emma Dante PALERMO

VENICE FILM FESTIVAL VENICE FILM FESTIVAL GÖTEBORG FILM FESTIVAL Awards for Emma Dante, Volpi Cup International Alba Rohrwacher & Elena Cotta Elena Cotta Debut Award

www.cinemien.nl 26 JUNI IN DE BIOSCOOP de Filmkrant #366 juni 2014 15

Night Moves Voortvluchtige ideeën

Opnieuw een intelligente en eigenzinnige film Het wordt wel een ‘ecothriller’ genoemd. Dat klinkt versletenheid van hun vriendschap. Binnen het meestal van Amerikaanse indiefilmer Kelly Reichardt. sexy en het is ook niet onwaar: spannend is het verhaal minuscule sociale verband van de Reichardtfilm hapert Een film die kalm maar adembenemend is en van de drie eco-activisten zeker. Maar tegelijk is de film er vaak iets in de loyaliteit en het vertrouwen tussen volledig raak, zonder dat je helemaal kunt veel te traag en minimalistisch om een thriller pur sang mensen en worden ze op zichzelf teruggeworpen, zoals uitleggen waarom. door Janna Reinsma te zijn. Bovendien zit de spanning niet zozeer in de daad ook in de western Meek’s Cutoff (2010), over een groepje van de drie activisten, als wel in wat die daad motiveert reizigers dat in 1845 met huifkarren hun pad door het De films van de Amerikaanse indieregisseur Kelly Rei- en wat hij naderhand met hun geweten doet en hun on- woeste Amerika zoekt, en dat dankzij hun eigenaardige chardt beginnen altijd in medias res. Vanaf de allereer- derlinge verhoudingen. Night Moves is daarom aller- gids niet vindt. ste scène voel je dat er veel aan dit moment is voorafge- eerst vooral een ‘Reichardt’. Night Moves is een echte Reichardt, inclusief de gegaan. En ondanks het opvallend rustige tempo van haar weldige soundscape en beklemmende sfeer waar ze pa- films scherp je meteen al je zintuigen om toch vooral Ongehaast tent op heeft. Enerzijds gaat de film over de verplette- niets te hoeven missen. Toch kom je er meestal niet Wat is een Reichardt? Een kunstige, uiterst zorgvuldig rende onmacht van individuen tegen grote econo- achter wat de voorgeschiedenis is van wat je ziet, noch gecomponeerde film, waarin elk woord, elke lange stilte misch-ideologische machten. Over hoe je van het idee van de personages. Hoe ze elkaar leerden kennen, hoe ze en elk beeld even trefzeker als onnadrukkelijk is. Er zijn ‘natuur’ kan houden, maar tegelijk je medemens als ob- zijn geworden wie ze zijn, je komt het niet te weten. Je geen inkoppers, geen onderstrepingen. Reichardts films stakel kan zien. En over hoe een complexe, megalomane leert ze ook niet erg kennen of begrijpen. Niettemin in- zijn gecomprimeerd en tegelijk ongehaast. Ze begrijpt daad verricht kan worden door mensen die niet in staat trigeren Reichardts intens realistisch aandoende films dat je, om méér te zien, moet inzoomen, niet uit. Daar- zijn om zichzelf eens goed tegen het licht te houden, continu en is elk verhaal geladen met een ondoorgron- mee gaan haar films over veel, zonder zichzelf helemaal noch om voor elkaar (of zichzelf) te zorgen. Het broeit delijke onderhuidse spanning. prijs te geven. in al die hoofden, met name dat van Josh, die alles on- Night Moves opent met het beeld van een gigantische Het oeuvre van Reichardt bestaat nu uit vijf speel- dergeschikt maakt aan een enkel principe of een enkele buis. Het is de sluis van een grote hydro-elektrische films met weinig gebeurtenissen en kleine plots. Haar emotie. Maar meer nog broeit de film zelf van de ideeën, stuwdam. Een op zichzelf al machtig beeld. Dan opent personages doen vaak eenzaam aan, het zijn Ameri- juist door zijn mystiek niet te verliezen. Gelukkig maar, de sluis en spuit het water er met gigantische kracht uit, kaanse have nots en misfits die niet echt willen maar want, in de woorden van Bertrand Russell: ‘Ideas that de ontlading van lang opgebouwde spanning. Geweldig vaak ook niet echt kúnnen passen in de samenleving. Zo can be put into a nutshell should stay there.’ en gewelddadig − zowel die oerkrachten van de natuur verhaalt Wendy and Lucy (2008) over een berooid meis- als ons gesleutel daaraan. je en haar hond op doorreis naar Alaska, waar ze werk Night Moves Verenigde Staten, 2013 | Twintigers Josh en Dena staan erbij en kijken ernaar. wil vinden in de visindustrie. Ze raakt haar hond kwijt, Regie Kelly Reichardt | Met Jesse Eisenberg, Ze hebben in hun leven voor hun gevoel al veel erbij ge- doet haar uiterste best die weer te vinden, maar heeft Dakota Fanning, Peter Sarsgaard | Distributie staan en ernaar gekeken. Het is tijd om een daad te stel- dan geen geld meer om ervoor te zorgen. Old Joy (2006) Imagine | Vanaf 5 juni

len. Ze staan er nu om vooronderzoek te doen, maar la- gaat over twee vrienden die elkaar jarenlang niet gezien Zie filmkrant.nl voor het interview met Kelly ter gaan ze de dam opblazen. Waarom? Om mensen aan hebben en een dag gaan kamperen. Uit alles spreekt de Reichardt het denken te zetten over onze milieuverwoestende ka- pitalistische leefwijze. Night Moves volgt Josh (Jesse Eisenberg), Dena (Da- Filmkrant.Live verzorgt in juni inleidingen bij Must See Night Moves | Filmschuur Haarlem, 7 juni 16.15 kota Fanning) en derde partner in crime Harnon (Peter uur | Cinema Oostereiland hoorn, 7 juni 19.30 uur | door Janna Reinsma Sarsgaard) voorafgaand aan, tijdens en na hun aanslag. de Filmkrant beeld uit enemy #366 juni 2014 16

Enemy en The Double Jezelf als je gr ootste vijand “Iedereen heeft een bepaald gevoel Deze maand komen er met Enemy en The Double twee films over van uniciteit. Dit ben ik, en niet dubbelgangers in de bioscopen. En je weet het: waar die dubbel iemand anders. Dat maakt je identi ganger ook vandaan komt, uit je ziel, de spiegel, of de film, hij teit uit. Op het moment dat je iemand heeft zelden iets goeds in de zin. Het eerste deel van een tweeluik ontmoet die sprekend op je lijkt wordt Door Dana Linssen die uniekheid in twijfel getrokken Natuurlijk is het toeval. Maar toepasselijk is het wel, dat speelde over schizofrenie (Donnie Darko) en tijdreizen daarmee je identiteit. De grootste er deze maand twee films in Nederland uitkomen die (Source Code), want beide motieven kunnen als verkla- over dubbelgangers gaan, die op een bepaalde manier ring dienen voor wat zijn personage mee- en doormaakt. angst daarbij is denk ik dat mensen ook weer elkaars spiegelbeeld zijn. Voor Enemy baseer- En het feit dat Eisenbergs Simon James zijn dubbelgan- zich meer aangetrokken zullen voelen de Canadees Denis Villeneuve zich op De man in duplo ger ontmoet op het moment dat hij zijn identiteitskaart is (2003), van de Portugese schrijver José Saramago. Voor kwijtgeraakt is niet alleen een vorm van hogere ironie ge- tot die ander. Dat was voor mij ook de The Double greep Richard Ayoade terug op Fjodor zien Eisenbergs eerdere rol als Facebook-privacyslurper reden om Dostojevski’s boek te willen Dostojevski’s novelle De dubbelganger (1846), een van Mark Zuckerberg, maar geeft ook hier een richting waarde moderne oerversies van het genre. De details ver- in we de film kunnen interpreteren. verfilmen, omdat iedereen daarin schillen, maar in dubbelgangerverhalen draait alles in Niet helemaal onbelangrijk in dit licht: Gyllenhaals zonder goede reden de dubbelganger de plot natuurlijk om de ontmoeting met die ander, die Adam ontdekt zijn dubbelganger Anthony op een vi- ook hetzelfde is. Vaak is de dubbelganger een metafoor deoband van een film. Niet alleen de acteur wordt hier veel leuker lijkt te vinden dan Gold voor een getroebleerde geest. Maar van een ontmoeting dus verdubbeld, maar ook de toeschouwer met zijn jakin, al zeggen ze soms dat het komt met zijn spiegelbeeld zou ook een gewoon mens al goed wens om via de film, net zoals de acteur én het persona- gek worden. ge te kunnen zijn. om hoe hij eruit ziet. Maar hij is zijn De grootste troef van deze beide nieuwe films: Holly- dubbelganger, dus hij ziet er precies woodsterren die de hoofdrol spelen. In Enemy neemt Jake Schaduw van doem en dood Gyllenhaal het tegen z’n alter ego op, in The Double ont- Hoewel het dubbelgangermotief meestal met de ro- hetzelfde uit. Die verwarring, die de moet Jesse Eisenberg (The Social Network) zíjn schaduw. mantiek (denk Oscar Wilde’s The Picture of Dorian Gray uniciteit van mensen ter discussie In het (online te lezen) interview dat de Filmkrant met en Robert Louis Stevensons The Strange Case of Dr. The Double-regisseur Richard Ayoade maakte spreekt hij Jekyll en Mr. Hyde) wordt geassocieerd, is het zo oud als stelt, vind ik interessant.” over het kunstmatige karakter van film, onder andere het Gilgamesj-epos en de mythe van Narcissus. Het is Richard Ayoade over The Double omdat er altijd acteurs in meespelen die men nog uit an- door de eeuwen heen eigenlijk een beetje een verzamel- dere films kent. Maar in het geval van Enemy en The Dou- begrip geworden waar alles onder valt dat met spiegel- Lees het hele interview op filmkrant.nl ble lijkt het wel cruciaal dat Gyllenhaal eerder in films en evenbeelden, alter ego’s, dualiteiten en tegenbeelden de Filmkrant beeld uit the double #366 juni 2014 17

David Cronenberg Mark Cousins (The Story of Film) schrijft maandelijks over filmen beeldassocia- ties. Deze maand over dé David Cronen- berg, in Carlops, Schotland.

Halverwege 1995, toen hij net Crash had gemaakt, was David Cronenberg te gast op het Edinburgh International Film Festival. Aange- zien ik destijds directeur van het festival was, reed ik na afloop van zijn masterclass met hem en zijn familieleden naar het Schotse platteland. We stopten in het lieflijke kleine dorpje op de foto hierboven voor een pub lunch. Toen we klaar waren met eten, stond Cronenberg erop om te betalen. Een stokoude Schotse dame beheerde de kassa, zag zijn creditcard, keek hem eens goed aan en vroeg Enemy en The Double hem: “Toch niet dé David Cronenberg?” Hij Jezelf alsje gr ootste vijand verliet Schotland, denkende dat zelfs de oude dametjes hier fan zijn van body horror. We hebben er hard om moeten lachen, omdat je niet verwacht dat men zich in een klein te maken heeft, en waar het tweelingmotief met z’n bij- ken. Enemy speelt zich in een hedendaags, maar futu- SchotsVolgende dorpje maan waard: De dubbelga de afgelopennger aleeuws moder nietn zoe behorende rivaliteit voor het gemak ook nog even aan ristisch aandoend Toronto af, The Double is zelfs hele- iheeldent ergitei veeltsdie veranderdf | Lees op filmkrant.nlis, bewust is devan rece de n wordt gehangen. En er hangt altijd een schaduw van maal een futuristische dystopie geworden. Hoewel bei- sifilmses va nvan Enemy David en Cronenberg,The Double e nen in tervhun thema’siews met – regisseurs Denis Villeneuve en Richard Ayoade doem en dood over heen. Waar die dubbelganger ook de films nog steeds bijzonder in de psychologie van hun de angst voor de moderniteit, de vermenging vandaan komt, uit de spiegel, je ziel of een film, hij heeft hoofdpersonen geïnteresseerd zijn, lijken ze ook iets te van het vleselijke lichaam en technologie, de esthetica van de walging en seksuele trans- zelden iets goeds in de zin. willen zeggen over de anonieme steden en de bureau- gressie. Het feit dat zulke begrippen hun weg Ongetwijfeld geïnspireerd door de romantische lite- cratische samenlevingen waarin ze wonen. Alsof Adam/ hadden gevonden naar Carlops, en in het bij- ratuur koppelde Sigmund Freud in zijn beroemde essay Anthony en Simon/James door de manier waarop de zonder een oude vrouw daar, tarten onze voorover het ‘unheimliche’ zijn begrip van het verontrus- maatschappij een nummer van ze heeft gemaakt ook oordelen over kleine dorpjes en Cronenbergs tend onbekende bekende dan ook aan dat van de dub- steeds meer inwisselbaar zijn geworden. Als pathologi- ideeën. Doordat die vrouw hem herkende realiseerde ik me dat zijn observaties aangaande belganger. Hij beschreef ter illustratie een ‘ontmoeting’ sche uitwassen van het gelijkheidsdenken. videobeelden, moderniteit, lichamelijk verval, met zijn spiegelbeeld in een trein. En het onaangename Plottechnisch heeft het dubbelgangermotief mis- lichaamsopeningen en wonden, angst en sek- gevoel wat hij daaraan overhield. In zijn film Double schien niet zo heel erg veel nieuws meer voor ons in sualiteit niet van buiten komen, uit de wereld- Take (2009) over dubbelgangermotieven bij Hitchcock petto – behalve dat er in beide films met de suggestie steden, als bezoekers. Ze komen van binnen. citeert filmmaker Johan Grimonprez de Argentijnse van tijdreizen en parallelliteit wordt gespeeld. Maar zo- Het zijn geen buitenaardse verschijnselen, maar onderdeel van onze biopsychologie. schrijver Jorge Luis Borges die gezegd zou hebben dat je, wel Villeneuve als Ayoade gebruiken het om vragen Films zoals Crash en Dead Ringers hebben wanneer je je dubbelganger ontmoet, je hem moet ver- rondom authenticiteit en identiteit in een moderne een metaalachtige glans, een Ballardiaans moorden voordat hij jou vermoordt. Het doet ook den- context te plaatsen. Wie hun films ziet heeft het gevoel techno-oppervlak, maar hun betekenis gaat ken aan wat de Franse filosoof René Girard over twee- dat de hedendaagse mens meer versnipperd, ver- aan die buitenkant vooraf. lingen en dubbelgangers schreef. Voor hem is naboot- scheurd en versplinterd is dan ooit. Rest nog de vraag In andere woorden, Cronenberg is overal.

sing een belangrijke fase in de menselijke ontwikkeling, wat je met twee min of meer dezelfde films in een Mark Cousins zowel individueel als maatschappelijk. Maar doordat maand moet. Kiezen is overbodig. Gewoon allebei gaan Twitter @markcousinsfilm mensen zich aan elkaar spiegelen, begeren ze ook wat zien. Dat heet in goed filmjargon immers een double bill. de ander heeft: een bron van chaos en geweld. Hoe meer En van verdubbeling krijg je nooit genoeg. Dat heeft ook mensen op elkaar gaan lijken, hoe groter de drang om de iets subversiefs. ander (die immers steeds sterker in de weg staat dat jij kunt zijn zoals die ander) onschadelijk te maken.

Enemy Regie Denis Villeneuve | Met Dystopische bureaucratie Jake Gyllenhaal, Mélanie Laurent | 90 minuten | Toch doen Enemy en The Double wel iets meer dan al- Distributie Filmfreak | Vanaf 29 mei leen dat negentiende-eeuwse gevoel van vervreemding, The Double Regie Richard Ayoade | of dat twintigste-eeuwse gevoel van mimetische be- Met Jesse Eisenberg, Mia Wasikowska |93 carlops

geerte zoals dat bij Girard heette, in een nieuw jasje ste- minuten | Distributie Imagine | Vanaf 29 juni de Filmkrant #366 juni 2014 18

Na wat omzwervingen in Hollywood keert David Gordon Green met de intense karakterstudie Joe terug naar het zuiden van de Verenigde Staten, waar hij zich overduidelijk meer thuis voelt. “Het was te lang geleden dat ik op die stoffige wegen had gefilmd.” Door Joost Broeren David Gordon Green over Joe ‘Ik zocht naar de gekte in de ogen van Nicolas Cage’

Nicolas Cage speelt de titelrol in David Gordon Greens Voor Green was het eens temeer een bevestiging van derzoeken, dus ik wil juist zo veel mogelijk uitproberen: nieuwste film Joe, over een voormalig gevangene die een de waarde van werken met niet-professionele acteurs. grote en kleine budgetten, komedies, drama’s, docu- teruggetrokken leven leidt, in een poging zichzelf in “De menselijkheid en bezieling waarmee Werner Her- mentaires, reclamefilmpjes, televisie. Neem vandaag: ik toom te houden. Dat lukt aardig, tot hij in aanraking zog destijds Stroszek benaderde, of zijn werk met Bruno ga locatiescouten voor één project, houd castings voor komt met tiener Gary en diens gewelddadige vader S. en andere niet-traditionele personages in zijn films, een ander, schrijf aan een derde, en spreek met jou over Wade. Cage laat de manische hysterie die we van hem waren daarbij een grote inspiratie voor me. Dat komt Joe.” gewend zijn slechts bij vlagen naar het oppervlak borre- vaak door humor, of door ongebruikelijke vaardigheden Bovendien is het met film ongeveer zoals in het hele len, maar daarmee is die energie niet weg. “Het kern- en inzichten van de acteur. Je hebt niets aan de traditio- leven, zegt Green: je kunt plannen maken wat je wil, woord was: terughoudend”, zegt Green via Skype. “We nele benadering van motivatie en intentie. Het gaat om maar het toeval stuurt ze toch wel bij. “Je hebt gewoon zagen Joe als iemand die met zijn handen op zijn rug ge- rauw instinct en intuïtie, om het naturalisme van wie ze te maken met de realiteit van het productieproces: pas bonden leeft, in een wanhopige poging zijn instincten te zijn. Dat zal door sommigen misschien uitgelegd wor- als het geld én de acteurs én de agenda’s allemaal klop- onderdrukken, omdat zijn instinct is om het recht in ei- den als exploitatie, maar als het gedaan wordt door be- pen, kan er iets gebeuren. Dus voor elke film die ik ge- gen hand te nemen. Ik zocht met Cage naar momenten vlogen mensen, is het een heel menselijk proces.” maakt heb, zijn er negen of tien andere projecten die om waarin die gekte in zijn ogen kan schemeren. Het is een wat voor reden dan ook niet van de grond kwamen.” personage dat op springen staat, maar die explosie tel- Geen gedoe van de industrie Toch kwam Joe in eerste instantie wel degelijk voort kens binnen weet te houden.” Voor Amerikaanse critici was Joe reden om de ‘nieuwe uit een impuls om zich van Hollywoodmachinaties af te Daar tegenover staat de vader van Gary, een alcoho- richting’ toe te juichen die regisseur David Gordon keren. “Ik was net klaar met Prince Avalanche, waarbij list en klaploper die zijn vrouw en kinderen met grof ge- Green met deze film en voorganger Prince Avalanche ik heel nauw samenwerkte met de acteurs zonder dat weld onder de duim houdt. Hij wordt gespeeld door zou hebben ingeslagen. Weg van de platte en niet altijd iemand anders zelfs maar wist dat we aan het draaien Gary Poulter, die voordat hij in de film gecast werd als even geslaagde Hollywood-komedies die hij de afgelo- waren, en dat was me heel goed bevallen. Ik was bezig dakloze op de straten van Greens woonplaats Austin pen jaren maakte, zoals Pineapple Express en The Sitter, met een aantal grotere projecten, maar toen stuurde leefde. Hoe dicht de rol bij zijn echte leven stond, werd en terug naar de intieme karakterstudies gesitueerd in mijn voormalig docent Gary Hawkins me deze bewer- op een schokkende manier duidelijk toen Poulter kort de zuidelijke Amerikaanse staten waar hij zijn carrière king van een boek van Larry Brown, die ik voor zijn na de opnames dronken in een rivier viel en verdronk. ooit mee begon. Wat dat betreft is het uitstekende ti- dood ook gekend had. En het idee om de logistiek te mi- Toch is Green voorzichtig met vergelijkingen tussen ming dat Greens debuut George Washington onlangs nimaliseren en een intieme karakterstudie te maken personage en acteur. “Gary had duidelijk grote proble- werd uitgebracht door de gerenommeerde Amerikaanse met een acteur als Nicolas Cage sprak me enorm aan. men in zijn leven, en had zijn familie en vrienden in het dvd-distributeur Criterion. Gewoon met de acteurs de handen uit de mouwen, en verleden verdriet gedaan. Maar toen ik hem leerde ken- De zachtmoedige Green zelf moet er wat om grinni- dat gedoe van de industrie even helemaal negeren.” nen, wilde hij zijn leven beteren. Hij was heel optimis- ken: “Ik ben helemaal niet zo doelbewust met mijn car- tisch over de toekomst. We merkten echt dat de waar- rière bezig. Voor zover ik al een carrièredoel heb, is dat dering van de crew, en de kans om zichzelf bloot te ge- vooral om niet in een hokje te worden gestopt. Voor mij ven in het personage, hem goed deden.” is regisseur zijn vooral een manier om de wereld te on- Lees op filmkrant.nl de recensie de Filmkrant portret angelique van woerkom #366 juni 2014 19

Jacqueline van Vugt over Borders ‘Africa. don’t come eh?’, sneert ze

In de documentaire Borders trekt Jacqueline van Vugt van grens naar grens om onze immigranten een smoel te geven. “Een grens is een plek waar macht en kwetsbaarheid bij elkaar komen.” Door Laura van Zuylen

Nee hè, niet wéér zo’n zielige asielzoeker. Dat kan je eerste reactie zijn bij de openingsbeelden van Borders. Een Nigeriaanse vrouw wordt teruggestuurd na dertien jaar illegaal in Nederland te zijn verbleven. Haar geld is ze kwijt en ze werkte jarenlang gedwongen als prostituee. “Africa, don’t come, eh?” sneert ze. Maar dan gebeurt er iets geks. Ze provoceert een beveiligings- beambte in het uitzetcentrum met een string en een glitterrokje. Zij is geen slachtoffer, maar iemand die zit te pesten. Het zet de toon van de eigenzinnige documentaire van regisseur en cameravrouw Jacqueline van Vugt. “Ik zoek naar scènes van kwetsbaarheid en onge- mak. ‘Tussenmomenten’, waarop je onvermogen en zelfsprekend dat iedereen die naar Nederland komt hier knulligheid voelt. Het schild dat mensen ophouden valt wil blijven. De meesten willen werken, dus als er geen dan weg.” werk is, dan gaan ze weer weg.” Van Vugt vliegt in Borders met deze vrouw mee naar Volgens Van Vugt is ons idee over immigranten geba- Afrika en neemt een bekende emigratieroute van Nige- seerd op de gastarbeiders die in de jaren zeventig naar ria naar Nederland terug. Zonder kleinerend of senti- Nederland zijn gehaald: “Zij waren meestal laagopge- menteel te worden, laat ze onderweg luchtige en schrij- leid en werden geselecteerd op hun arbeiderskwalitei- nende verhalen zien. Prostitutie is vanzelfsprekend, ten. De mensen die nu naar Europa vertrekken zijn op mensenhandelaars en pooiers houden zich verborgen. zoek naar een beter leven en bereid om hun grenzen te Opvallend is de man op de grens van Mali en Burkina verbreden. Ze hebben een groot doorzettings- en incas- Faso, die sportjournalist had willen worden. Nu wacht seringsvermogen. In Nederland is men eenkennig te- hij bij het spoor à la Wachten op Godot op een trein die genover ‘de ander’. Daar word je dommer van, denk ik. nooit lijkt te komen. “Dat iemand zoiets leuk kan vin- staat omdat je een paspoort hebt. In Afrika gaat dat an- In plaats van te vragen wat iemand hier komt halen, kun den, vind ik ook interessant”, vertelt Van Vugt. “Ooit ders. Als iemand zegt dat hij uit een bepaald dorp komt, je ook onderzoeken waar je iemand voor kunt gebrui- had hij een droom, maar hij is best tevreden over hoe het dan wordt dat gecheckt door te controleren wie hij daar ken. Maak immigratiewetgeving en geef werkvergun- nu gaat.” kent. Dat kan alleen doordat iedereen zo nauw bij elkaar ningen uit, zodat ze net als wij belasting kunnen beta- betrokken is.” len. Dan zien we over een paar jaar wel weer verder.” Papiercultuur Van Vugt kent die cultuur goed, omdat ze er gedeel- “Ik vind dat iedereen de kans moet krijgen die hij De regisseur trekt van grensplaats naar grensplaats en telijk is opgegroeid. De Afrikaanse manier van leven verdient. Persoonlijke vrijheid vind ik dus heel belang- volgt op iedere plek nieuwe protagonisten, en creëert zo ambieert ze niet. “Ik houd van de anonimiteit die je je rijk. Ik krijg het idee dat we ons nu voegen naar ‘het sys- een mozaïekvertelling. Tegelijkertijd is ze ook niet blind met een paspoort kunt veroorloven. Het is verstikkend teem’, in plaats van het vorm te geven en te veranderen. voor de voetsporen van een torretje. Aangrijpend is het als iedereen alles van je weet. En er speelt nog iets mee. Maar ik zou nooit de politiek ingaan. Dan moet je het beeld dat ze schetst van de douane en de kampen erom- Via je familie wordt alles geregeld en het is je enige individu loslaten en denken aan het collectief. Ik wil het heen. Ze worden bevolkt door emigranten die onderweg vangnet. Als je vertrekt, kun je niet terug. Je wordt in omdraaien: door te kijken naar ieder mens als individu gestrand zijn. Sommigen dromen ervan om verder te feite verstoten. Je lijdt gezichtsverlies als je terug zou kom je achter de collectieve drijfveren. Het collectief is komen, anderen hebben zich bij hun lot neergelegd en komen.” namelijk een optelling van mensjes.” wonen er al jaren. “Grenzen fascineren me”, legt Van Vugt uit. “Een grens is een plek waar macht en kwets- Eenkennig baarheid bij elkaar komen. Je moet je overleveren aan Borders is een belangrijke film, omdat het emigranten – iemand anders en die beslist over je vrijheid. Ondertus- ondanks de bij vlagen somber stemmende vertellingen

sen voelt die macht arbitrair.” Zodra een douanier im- – niet zielig maakt. Ze krijgen juist elk een gezicht. Tot Borders Nederland, 2013 | Regie mers zijn uniform uittrekt, verliest hij zijn macht. Van Vugts ontzetting merkt ze op dat hun motivatie om Jacqueline van Vugt | 85 minuten | Distributie Een paspoort is in Afrika geen onaantastbaar gege- naar Europa te komen nooit wordt onderzocht: “Ons Cinema Delicatessen | Te zien vanaf 12 juni | ven, blijkt uit Borders. Van Vugt: “Eerst wilde ik de film systeem is erop gebaseerd om mensen te ontmenselij- Op 5 juni is er een voorpremière in De Balie in Amsterdam met een debat tussen Job Cohen, Papers Are Everything noemen. We zijn een papiercul- ken. Je merkt dat men geen idee heeft waar deze mensen Gerd Leers en Fred Teeven (de laatste twee zijn tuur en het is een heel Europees idee dat je alleen be- vandaan komen en wie ze zijn. Het is namelijk niet van- nog ovb) de Filmkrant foto fleur beemster #366 juni 2014 20

Begin dit jaar constateerden diverse Amerikaanse media dat het ooit zo succesvolle genre van de romantische komedie op sterven na dood was. De koppen logen er niet om: Who Killed the Romantic Comedy? (LA Week- ly), Can the Romantic Comedy Be Saved? (Vulture), R.I.P. Romantic Comedies (Hollywood Reporter) en Ro- mance is Dead (Huffington Post). Wat is er aan de hand? Recente romkoms deden het slecht aan de kassa, waarna Hollywoodbazen besloten het vermaledijde genre (tijdelijk?) in de ijskast te stallen. Er zijn diverse ver- klaringen aan te voeren waarom het publiek de romkom zat is: zo was de formule al flink uitgesleten, een afge- zaagder genre dan de romkom is haast niet denkbaar. De uitzonderingen op de regel, zoals het frisse (500) Days of Summer waren een relatieve flop. De moderne romkom is gewoonweg niet grappig meer, laat staan romantisch. En bovendien erg conven- tioneel met zijn moraal over echte liefde, de enige ware, het idee van voor elkaar bestemde soul mates die ‘happily ever after’ leven. Zelfs ogenschijnlijk wat gewaag- dere films als Friends with Benefits en No Strings Atta- ched eindigen braaf. Beide gaan over het concept ‘vriend plus’, goede vrienden die op gezette tijden het bed delen, Scenariogoeroe Robert McKee was in maar verder niks. Films over jonge twintigers die even geen zin meer hebben in alle gedoe dat komt kijken bij Amsterdam. Op deze en de volgende het in stand houden van een relatie, maar wel seks wil- pagina’s een interview over romantiek len. Spannend? Nou nee, de hoofdpersonen kiezen er aan het eind toch weer voor om als partners die elkaar en een verslag van zijn Story-seminar. eeuwig trouw beloven door het leven te gaan. Robert McKee Door André Waardenburg Een andere verklaring voor het falen van het genre wordt gezocht in het ontbreken van chemie tussen kleurloze acteurs - denk Ashton Kutcher, Mila Kunis. Van die chemie moet de romkom het natuurlijk hebben, de liefde en genegenheid van de verliefde hoofdrolspe- lers moet van het scherm spatten. De tijd dat Cary De romantische Grant en Katharine Hepburn sprankelden in al die klassieke screwball comedies is voorgoed voorbij. Weer een andere verklaring geeft de schuld aan Hol- lywood, dat al zijn geld op de blockbuster zet en niet eens wat meer overheeft voor films die geen superhel- komedie is nog den, ruimtevaartuigen en grootschalige vechtscènes bevatten. Ook zou je kunnen beargumenteren dat de romkom plaats heeft gemaakt voor de romantische en- semblefilm die in het kielzog van superhit Love Actually ontstond, met meerdere koppels die worden gevolgd in niet dood hun streven naar geluk en liefde, en de vrouwelijke variant op de bromance, zoals Bridesmaids en The Other Woman. In die optiek zit het genre slechts in een neer- gaande cyclus: middenin de zeven magere jaren. Een fij- ne gedachte, want dan is er een sprankje hoop. Na zeven magere jaren - en magere jaren waren het (denk bijvoorbeeld aan het povere Leap Year) - volgen immers zeven vette. de Filmkrant #366 juni 2014 21

Ook scenariogoeroe Robert McKee denkt dat het te Volgens McKee muteren dus zowel ideeën over roman- tijdperk waarin je ‘fuck’ mocht zeggen en naakte licha- vroeg is om het genre te begraven, want is Silver Linings tiek als de romantische komedie zelf, voor wie de ge- men kon tonen nog wel een romantische komedie ma- Playbook eigenlijk niet ook een romkom? En zolang er schiedenis van het genre kent geen onzinnige gedachte. ken? Interessant aan deze periode is de grote transfor- eigenwijze regisseurs als David O. Russell rondlopen is Want hoewel het een genre lijkt dat soms nogal escapis- matie die het genre ondergaat, met echtscheidingsfilms er hoop. McKee was een kleine week in Nederland om in tisch is, zijn er altijd parallellen te trekken tussen het (eerder ondenkbaar!) als Starting Over en An Unmarried Amsterdam zijn beroemde Story-seminar te verzorgen genre en allerlei maatschappelijke ontwikkelingen. Woman die veel conventies van de romkom lenen en er (zie het artikel van Martin Koolhoven op pagina 22). Daarom de geschiedenis in een notendop, met com- een eigen, zeer frisse draai aan geven. Net als Woody McKee verbleef in het Amstel Hotel, waar twee Neder- mentaar van McKee. Allen, met zijn bijzonder invloedrijke Annie Hall en landse media de oude maestro mochten interviewen, de Manhattan. Volkskrant en de Filmkrant. Nu is interviewen mis- De jaren dertig en veertig: de screwball comedy schien niet het goede woord. Het idee om hem te onder- Met de komst van de geluidsfilm wordt de screwball co- McKee: “Annie Hall is een zelfonderzoek dat Alvy Sin- vragen over de regels en principes van de romkom valt medy geboren: gevatte komedies over de strijd der sek- ger zichzelf oplegt, waarbij hij zichzelf de vraag stelt: daardoor wat in het water. McKee houdt lange betogen sen, met extravagante personages, een hoog tempo, en Waarom ben ik niet in staat tot liefde? Wat is er mis met die vrijwel onmogelijk te onderbreken en bovendien vooral met spitse dialogen. Het plezier dat de hoofdper- mij? Hij doet het opnieuw in Manhattan. Ik vind deze nogal ideologisch geladen zijn. Niet voor niets stond in sonen samen hebben spat van het scherm. De krankzin- anti-romantische komedies heel eerlijk, want wat de het werkboek dat alle cursisten de waarschuwing kre- nige komedies volgen altijd het ‘opposites at- oude romantische films ook beweren, de waarheid is dat gen: “Mr. McKee has strong opinions on religion, poli- tract’-stramien, met hoofdpersonen die elkaar in het de meeste mensen niet in staat zijn tot liefde.” tics, and society. He will share these opinions during begin niet uit kunnen staan. De psychiater in de screw- the seminar, and they may offend.” ballklassieker Bringing Up Baby die Katharine Hep- De jaren tachtig en negentig: de New Romance burn raad geeft, zegt niet voor niets: “The love impulse Een tijdperk waarin de romkom bloeit, vooral met dank Als ik McKee de koppen van de vier bovengenoemde ar- in men frequently reveals itself in terms of conflict.” aan Nora Ephron (When Harry Met Sally, Sleepless in tikelen voorlees, met als laatste Romance is Dead, steekt Hun antagonistische woordenwisselingen zijn gesubli- Seattle), Julia Roberts (met name Pretty Woman) en de hij meteen van wal. meerde seks, want dat kon door Hollywoods zelfcen- andere ‘reaffirmation of romance’-films, die naast mo- “Het is waar, romantiek is dood. Jonge mensen scha- suur niet openlijk getoond worden. De katholieke Hays dern een tikje nostalgisch waren naar de tijd dat roman- men zich ervoor. Als je bijvoorbeeld op straat om je heen Office verbood onder meer ‘lustful kissing’ en zelfs tiek nog eenvoudig was en in sprookjes geloofd werd, kijkt, wie lopen er dan nog hand in hand? Oude mensen stellen die getrouwd waren moesten in aparte bedden ook al hadden ze nu een prostituee als hoofdpersoon. en homo’s. Dat zijn de laatste romantici. Jongeren vin- slapen - anders breng je mensen maar op gedachten. den dat soort romantisch gedrag bedreigend. Ze ver- Maar juist door die beperkingen werden scenaristen ge- McKee: “Dit zijn geen liefdesverhalen, dit zijn hunke- trouwen het niet en ze schamen zich ervoor, zeker. dwongen seks op een andere manier voelbaar te maken ren-naar-liefde-verhalen. Het verlangen naar roman- Maar: de honger naar romantiek leeft nog steeds, zelfs en om te vormen tot gevatte dialogen. tiek staat centraal. In plaats van met de ontmoeting te onder lompe jonge mannen. beginnen en vervolgens alle verwikkelingen te laten “Vrouwen vinden mannen die de romanticus uit- McKee: “Er zijn twee soorten romantische komedie, de zien, laten ze de verwikkelingen die vooraf gaan aan de hangen al snel verdacht. Mannen vinden het verwijfd, een gaat over de man die de vrouw redt, dat noemen we ontmoeting zien en eindigen ze met de ontmoeting het is bedreigend voor hun mannelijkheid. Het feminis- de romantische komedie. Dan is er nog de screwball co- zelf. Ze hebben het dus gewoon omgedraaid. Er wordt me heeft de romantiek vernietigd. Een vrouw kan van medy, waarin de vrouw de man redt. Deze grotere en gerefereerd aan oude idealen en aan oude films die een man niet meer verwachten dat hij haar gedichten en uitdagendere rol van vrouwen heeft zeker te maken met daarover gaan, maar wat er gebeurt met de geliefden in bloemen stuurt als ze tegelijkertijd met hem concur- het gegeven dat vrouwen indertijd maatschappelijk een Sleepless in Seattle als ze eenmaal bij elkaar komen, laat reert op de arbeidsmarkt. Feminisme was een groot en grotere rol gingen spelen (de suffragettes, kiesrecht, Nora Ephron niet zien.” noodzakelijk sociaal goed, de emancipatie is zeker niet toelating tot de universiteit en de arbeidsmarkt). klaar en het is absoluut een doorslaggevende stap naar “Scenaristen in de jaren dertig leefden zich uit in Dan is mijn tijd op en wordt McKee naar de lunch afge- een grotere beschaving, maar elke vooruitgang heeft subtekst. Hun dialogen waren goed omdat alles geïm- voerd. Wat hij van de hedendaagse romkom vindt, blijft zijn prijs. pliceerd werd, niets werd uitgesproken maar tussen de dus onduidelijk. Maar zijn boodschap is helder: Ro- “De instituten die de oude omgangsvormen voort- regels door verteld. En natuurlijk is er de non-verbale mantiek mag dan van gedaante veranderen, toch blijft brachten, worden vernietigd. Maar het menselijk brein expressie die laat zien of er tussen acteurs wel of geen de kern bestaan - en daarover zullen altijd films worden heeft van nature een neiging tot idealiseren. Deze nei- aantrekkingskracht is, of dat ze over elkaar fantaseren. gemaakt, al is het afwachten in welke vorm. Het laatste ging om het wereldlijke naar een hoger plan te brengen Je kunt eigenlijk wel stellen dat de censuur van de Hays woord is aan McKee, die eindigt met een prikkelende is er altijd. Als ik naar jonge mensen kijk, zie ik dat de Office de romantiek in de kaart speelde, juist omdat het retorische vraag. Welke scenarist neemt de handschoen romantische rituelen geëvolueerd zijn, gemuteerd. kuis moest blijven.” op?: “Jongeren doen aan romantiek maar niet op de Maar jonge mensen van nu hebben net zoveel behoefte manier van vorige generaties. Ze idealiseren nog steeds, om een partner te vinden, om zich te binden en zo een De jaren vijftig en zestig: sex comedies ze raken nog altijd in vervoering, alles wat altijd al ge- einde te maken aan hun eenzaamheid. Dat zal nooit ver- Onder invloed van de twee Kinsey-rapporten (1948 en beurde, gebeurt nog steeds, maar niet op de manier zo- anderen.” 1953) en veranderende normen na de Tweede Wereld- als wij dat vroeger leerden. Een schrijver moet goed op- “De romantische komedie leeft dus nog altijd maar oorlog gaat Hollywood wat openlijker om met seks. Het letten hoe ze dat nu doen, en voor wat betreft seks zijn bestaat nu uit verhalen over karakterverandering, het is leidt tot de zogenaamde sex comedies, met als bekend- er tegenwoordig geen grenzen meer. Een slimme scena- een vehikel geworden voor verhalen over courtship ste voorbeeld Pillow Talk, waarin de vrijgezelle playboy rist stelt zichzelf dus de vraag: Wat is de consequentie (hofmakerij/de verovering). Ik noem romantische films Rock Hudson getemd wordt door Doris Day, en zo wordt van het ontbreken van seksuele grenzen bij het vinden daarom courtship comedy of courtship drama. Het klaargestoomd voor het huwelijk. van een partner?” courtship-verhaal is een genre aan het worden dat vooral gaat over een bepaalde karakterverandering De jaren zeventig: de ‘nervous romance’ waarvan de meest gangbare de transitie naar volwas- De afschaffing van de zelfcensuur en lossere moraal senheid is. Een personage begint aan een courtship als over seks en huwelijk vinden we terug in wat filmweten- een onvolwassen persoon (zoals in The 40 Year-Old schappers de periode van de ‘nervous romance’ noe- Virgin) en wordt door het proces van de verovering een men, vernoemd naar een zinnetje uit het publiciteits- volwassen competent iemand die de toekomst aankan.” materiaal van Woody Allens Annie Hall. Kon je in het de Filmkrant foto fleur beemster #366 juni 2014 22

Robert McKee’s Story-seminar Power house performance Filmmaker Martin Koolhoven woonde begin mei het beroemde het daadwerkelijke verhaal gaat rollen. Ook McKee heeft er van alles over te vertellen. Zo hoort de gebeur- Story-seminar van de Amerikaanse scenario-expert Robert tenis ergens tussen de eerste minuut en een kwart van McKee bij. En ontdekte: McKee’s principes zijn geen checklist de totale speelduur te zitten. Dat is dus geen regel, maar een principe dat blijkt te werken. voor scenarioschrijvers, je hebt er hooguit achteraf wat aan. Waarschijnlijk net als ieder ander in de zaal projec- Door Martin Koolhoven teerde ik alles op het werk waar ik momenteel mee bezig ben. Het scenario van mijn hand, dat momenteel al ver Samen met zo’n tweehonderd Nederlanders, dertig te gaan wordt afgekapt en wie hem verbetert krijgt de in de financiering is, lijkt zich volgens McKee’s princi- Belgen en een handjevol mensen uit de rest van de we- wind van voren. Het hoogtepunt van dat laatste was pes te voltrekken, maar een ander, waar ik net aan be- reld volgde ik begin mei in Amsterdam het beroemde toen een Nederlandse scenarioschrijver het in zijn gonnen ben, is volledig problematisch. Story-seminar van de levende legende Robert McKee. hoofd haalde McKee te verbeteren toen deze uit Star Terwijl ik over de nog prille ideeën zit te tobben, De man begint te protesteren als je hem een scenario- Wars citeerde. Het verstoorde McKee’s concentratie en komt McKee met een concreet probleem dat bijna let- goeroe noemt, maar toch is dat wat velen in hem zien. dat heeft de boosdoener geweten. Voor de ogen van de terlijk het mijne is. Tijdens het vierdaagse seminar relativeert McKee zich- hele zaal kreeg hij ervan langs. McKee legt uit waarom dit voorbeeld niet werkt, wat zelf en zijn ideeën over scriptschrijven regelmatig, maar In de eerstvolgende pauze zijn er weddenschappen de gedachtegang van de hypothetische schrijver waarop de momenten dat hij die ‘principes’, zoals hij ze afgesloten wanneer ik aan de beurt zou zijn, maar ik heb schijnlijk is (die ik inderdaad herken) en wat de oplos- noemt concreet uitlegt, is alle relativering weg. Dan is keurig mijn mond gehouden. sing is. hij de strenge leraar die vertelt hoe een goede scène in De concrete oplossing vond ik niet interessant, maar elkaar steekt, wat ‘ronde’ karakters zijn, waar de bete- Geen shortcuts het opende wel een deur in mijn hoofd naar een moge- kenis van een film in schuilt, wat goede dialogen zijn en Er zijn grote verschillen tussen McKee en andere scena- lijke oplossing die voor mij wél werkte. al het andere waar een goede film aan moet voldoen en riodeskundigen. De meeste boekjes die ik las (of semi- Het half uur daaropvolgend raceten mijn gedachten hoe je dat kan bewerkstelligen. nars waarvan ik registraties zag) lijken in te spelen op de alle kanten op. Het was moeilijk om het seminar aan- behoefte van (wannabe) scenarioschrijvers naar hou- dachtig te blijven volgen, omdat ik in mijn hoofd van al- Autoriteit vast. Scenarioschrijven is ontzettend moeilijk en ieder- les aan het herschrijven was. McKee straalt voor de zaal een grote autoriteit uit en een die het wat makkelijker lijkt te kunnen maken wordt Maar langzaam keerden mijn gedachten weer terug niet alleen omdat hij weet waar hij het over heeft. Wie met open armen ontvangen door radeloze scriptschrij- bij McKee, met in mijn achterhoofd het prettige idee dat een minuut te laat komt, mag er niet meer in en mocht vers op zoek naar shortcuts. dit seminar keihard concreet nut zou hebben gehad. je telefoon afgaan, moet je naar voren komen om McKee Als ik íets heb meegekregen deze vier dagen is het twintig euro te betalen. Dat gebeurde in Amsterdam dan wel dat die niet bestaan. Het lijkt me niet aannemelijk Casablanca ook maar twee keer, allebei in het eerste uur. Op de der- dat iemand na het Story-seminar het idee heeft dat De finale was vooraf al aangekondigd: McKee ging de ochtend van het seminar werd de nog heftig babbe- scenarioschrijven makkelijker is dan hij daarvoor dacht. Casablanca laten zien en ontleden, omdat alles wat hij lende zaal muisstil in de drie stappen die McKee nodig McKee overtuigt zo met zijn stelling dat schrijven kei- ons de afgelopen zesentwintig uur geleerd had in deze had om naar de microfoon te lopen. Zo dociel heb ik de hard werken is dat ik vermoed dat voor diegenen die klassieker voorbij zou komen. Nederlandse filmwereld (toch het grootste deel van de écht op zoek waren naar shortcuts, opgeven een serieu- Casablanca (1942) is een mix van genres. De film is volle zaal) nog nooit gezien. ze optie wordt. Het is mij ook door het hoofd geschoten. spannend, grappig en kent zelfs muzikale intermezzo’s, McKee mag zich dan geen goeroe voelen, ik snap wel Daar waar anderen (zoals bijvoorbeeld Blake Snyder) maar de romantiek domineert. Humphrey Bogart heeft dat anderen dat in hem zien. de neiging hebben schrijven te reduceren tot een ‘ieder- in de Tweede Wereldoorlog een bar in Marokko waar al- Je zou alles wat McKee te vertellen heeft over het een kan schilderen’-oefening, is McKee duidelijk: er is lerlei louche zaakjes plaatsvinden. Hij krijgt belangrijke schrijven van verhalen ook kunnen begrijpen als je zijn geen formule. papieren in zijn bezit waarmee Ingrid Bergman en haar bestseller Story leest, maar als je zijn seminar volgt gaat McKee begint zijn seminar niet voor niets met de man (een belangrijke verzetsheld) zouden kunnen dat een stuk gemakkelijker. In de afgelopen dertig jaar uitleg dat wat hij vertelt geen regels zijn, maar een op- vluchten, maar het romantische verleden van Bogey en heeft McKee zijn seminar geboetseerd tot een power somming van dingen die bewezen werken. Geen wetten, Ingrid blijkt nog een open wond. house performance van vier dagen. Zijn verhaal is con- maar principes. Oftewel: natuurlijk mag het allemaal Omdat ik Casablanca lang niet gezien had, had ik me sistent, boeiend en brengt inzichten. Waar het boek anders, als je maar wel zorgt dat het werkt. er op verheugd. Ik heb de film altijd goed gevonden, toch papier blijft, gaat het hier ineens in je hoofd leven. Een klein voorbeeld. Een beroemde scenarioterm is maar ik ben er nooit verliefd op geweest, zoals ik dat wel McKee geeft voorbeelden, betrekt het publiek en door- het inciting incident. Alleen daarover zijn al boeken vol- op andere films (uit dezelfde periode) geworden was. spekt alles met anekdotes en terzijdes. Dat betrekken is geschreven. Er zijn allerlei definities, maar als we het Sommige films raken je nu eenmaal meer dan andere. behoorlijk relatief, trouwens. Wie in discussie probeert simpel willen houden: het is de gebeurtenis waardoor McKee beperkte zich niet alleen tot het scenario, ook de Filmkrant #366 juni 2014 23

Robert McKee’s Story-seminar Power house performance

andere aspecten van het filmmaken werden geanaly- wijzen complexen en tekortkomingen, maar hij wist seerd en besproken. Hierdoor leken de laatste zes uur “Hij zegt dat het heel goed wat scenarioschrijven inhield en had in vier van het seminar enorm op de lessen zoals we ze ooit op geen regels zijn, dagen iedereen beetgepakt en door elkaar geschud. Ik de filmacademie kregen van Harry Kümel. Door de voelde mij uit de comfortzone geduwd waarvan ik niet vorm, de toon en hier en daar zelfs de inhoud was het maar dingen die eens doorhad dat ik er in zat. alsof ik weer in het gebouw aan de Overtoom zat. bewezen werken. Maar onderweg naar huis begon er wat te knagen. Maar waar Kümel een meester was in het duiden van Was het mijn behoefte terug in mijn comfortzone te compositie, montage en licht, bleek McKee op deze Geen wetten, kruipen dat ik dezelfde avond nog op het internet op vlakken een stuk minder een autoriteit dan hij op maar principes. zoek ging naar kritiek op McKee? Dat ik zijn naam in scenariogebied is (ook al bracht hij het met dezelfde Google tikte samen met scenarioschrijvers waarvan ik zelfverzekerdheid). Zijn eerdere sneren naar de over- Oftewel: natuur vermoedde dat ze hem wel eens tegen zouden kunnen schatting van regisseurs (allemaal de schuld van ‘de lijk mag het alle spreken? Wilde ik toch liever geloven in het goddelijke Fransen en hun auteurstheorie’) kwamen plots in een talent van sommige mensen dan in een benadering die ander daglicht te staan nu ik begreep dat hij op dat vlak maal anders, als ik wellicht te academisch of zelfs wiskundig vond? Ik slechts wat klokken had horen luiden. Het mocht de je maar wel zorgt weet het niet. pret niet drukken, want het overgrote deel van die zes Ik denk dat ik sowieso behoefte heb aan het idee dat uur werd besteed aan het aanwijzen van alle principes dat het werkt.” sommige films álle filmtheorie overstijgen. Ik denk daar waar hij eerder over had verteld. Dit ging – gelukkig – al zo lang ik weet dat ik films wil maken over na en mis- niet op een ‘kijk mij eens gelijk hebben’-manier. Het schien wil ik helemaal geen duidelijke antwoorden. was eerder een lofzang op de schrijvers van Casablanca Toen herinnerde ik me weer dat ik Casablanca altijd en daarmee op de film. een beetje overschat had gevonden en dat ik na het zien Uiteindelijk moest ik gewoon toegeven dat ik de film van McKee’s analyse de film op waarde leek te kunnen altijd wat onderschat had. schatten. Daar klopt iets fundamenteel niet aan. Comfortzone Ik was in een ander paradigma terechtgekomen. Toen de film (en daarmee het seminar) was afgelopen, Herkenbaar voor veel makers. Veel regisseurs vergeten overheerste bij iedereen die ik sprak een gevoel van te- als ze een film kijken dat cinematografische middelen vredenheid. Natuurlijk, die McKee was een rare, seksis- worden ingezet om een bepaald effect te sorteren. Zo tische, autoritaire mopperkont met makkelijk aan te zijn er veel redenen om een camera te bewegen. Sommi- de Filmkrant #366 juni 2014 24

“Je moet er toch niet aan denken ge zijn praktisch van aard (bijvoorbeeld om een lopend Het is dus niet de bedoeling om het scenario in twee- iemand in beeld te houden), andere brengen een gevoel dat mensen op de instantie alsnog in de McKee-mal te wringen, maar over (bijvoorbeeld een trage rijder om de toeschouwer belangrijke te kijken waar het je verhaal kunt helpen beter verteld te in het hoofd van een personage te laten kruipen). Nu worden. Dus: “Het begin duurde zo lang dat ik het saai zijn er regisseurs die de camera spectaculair in de rond- posities nu alles begon te vinden, heb je als eens naar je inciting incident te laten zweven, en niet zelden kunnen die op applaus gaan lezen met gekeken?” En niet: “Je inciting incident begint op 40% van hun collega’s rekenen. Omdat ze naar de virtuosi- van je scenario, dat moet dus naar voren.” teit van het shot kijken, in plaats van naar het effect er- een sterke Terug naar The Godfather. Het zou mij niks verbazen van. McKee-bril op.” als dat stuk in Italië geschreven is zonder veel te denken Iets dergelijks is er ook bij McKee aan de hand. Casa- aan een story arc of zelfs maar aan een hoofdthema. Het blanca is niet goed omdat hij zich zo goed langs de zou me zelfs niks verbazen als er op een gegeven mo- meetlat van McKee laat leggen, dat is de wereld op z’n ment een versie van het scenario (of zelfs het boek) be- kop. McKee heeft vooral laten zien hoe vakkundig de stond waarbij het stuk er een beetje uitviel. Gelukkig is filmgemaakt is. En als je beseft hoe knap iets is, krijg je de film voldoet aan de dramatische principes waar hij niet besloten om het eruit te gooien, maar heeft men er automatisch meer waardering voor. Zoals een Bob het steeds over heeft. bedacht wat er moest gebeuren om het erin te kunnen Ross-schilderij ook minder lelijk lijkt als je net hebt ge- Maar dat is niet interessant. houden. Omdat de rest al geschreven was bedacht men zien hoe hij het maakte: ‘Dat doe ik hem niet na.’ Interessant is of The Godfather hetzelfde zou zijn als iets waardoor alles met elkaar verbonden werd en met hij geschreven was vanuit die principes. Ervan uitgaan- die gedachten is alles herschreven. McKee-bril de dat een schrijver met een klein centraal idee begint Guillermo del Toro (Pan’s Labyrinth) klaagt dat Hol- Er bestaan echter, in mijn ogen, films die veel beter zijn en van daaruit verder gaat bouwen is het maar zeer de lywood vol zit met halfgeïnformeerden die hun kennis dan Casablanca. Ook onder de films die McKee in zijn vraag of hij aan het begin van het schrijven wel in staat ontlenen aan mensen als Robert McKee. stof verwerkt, zoals Chinatown of The Godfather. Dat is om die keuzes te maken. “We leven in een tijd waarin je, los van het soort film die zich blijkbaar minder duidelijk voltrekken volgens Ik weet bijna zeker dat als je McKee’s Story te veel in dat je aan het maken bent, de hele tijd van die stu- de principes van McKee’s Story, maar toch een groter je hoofd hebt, je nooit de keuzes kan maken die bij The dio-achtige opmerkingen kunt verwachten in de trant effect sorteerden, zegt mij voldoende over de absolute Godfather wel zijn gemaakt. van: ‘wat is de karakterboog’, ‘waar zitten plot punt waarde van die principes. Het is inderdaad mogelijk om een duidelijke story arc nummer een, en twee’, ‘waar maak je de motivatie van Ik werd blij van dit inzicht. aan te wijzen, maar dat is achteraf beredeneerd. Dat is het personage bekend’, ‘moet het personage niet wat Ik heb dingen geleerd van het Story-seminar, maar analyse. pro-actiever zijn’, ‘moet het personage niet wat passie- tegelijk heb ik ingezien dat film nog ingewikkelder Stel dat het idee van The Godfather zou zijn begon- ver zijn’, blablabla, want eerlijk gezegd haat ik die din- werkt dan ik al dacht. nen bij Don Corleone, zou die film dan niet volledig gen, haat ik die opmerkingen, want ik geloof niet dat McKee’s ‘principes zijn dus niet alleen geen regels, ze rond hem gecentreerd zijn, als de schrijver direct naar drama afgeleid kan worden, het moet altijd worden op- zijn zelfs geen maatstaf. Het gevaar is dat je ze zo wel een overkoepelende boog had gezocht? Of stel dat de gebouwd.” Die laatste zin is typisch een visie van een gaat zien. Ik kan alleen maar hopen dat zo’n paradigma- schrijver had bedacht een film te willen maken waarin maker. Het verschil tussen een schrijver en een analist. verschuiving niet gaat plaatsvinden in de Nederlandse iemand begint als outsider, maar eindigt als het hoofd Als je er wat langer over nadenkt is het opmerkelijk filmwereld. Naast scenarioschrijvers en regisseurs wa- van een maffia-imperium. Zou die film dan beginnen dat ik de principes van McKee heel behoorlijk kon pro- ren er immers cameramensen, editors, producenten met diens vader als centrale figuur? Zou hij er dan voor jecteren op het reeds voltooide scenario, maar totaal (hoewel opvallend weinig, trouwens), maar ook mensen kiezen om die persoon naar Italië te sturen? Zou hij daar niet op het prille idee. van het Filmfonds en de omroepen. Je moet er toch niet een lange episode meemaken waarin hij een vrouw ont- De vraag is dus of ik voorlopig wel aan McKee moet aan denken dat mensen op belangrijke posities nu alles moet met wie hij wil trouwen om haar uiteindelijk in denken. Is dat wel gezond? gaan lezen met een McKee-bril op. Ik ben er van over- Italië weer te verliezen? Ik schreef dat ik het idee had dat McKee met concre- tuigd dat McKee hier zelf voor zou waarschuwen. Natuurlijk, achteraf kun je precies beredeneren wat te voorbeelden de deur in mijn hoofd geopend had. Het zijn hulpmiddelen, geen boodschappenlijstje. de connectie met de centrale boog is, maar kun je dat Maar nu moet ik goed nadenken of andere, veel be- echt met élk moment daar? En belangrijk: zou het van- langrijkere, deuren niet dichtgeslagen zijn. The Godfather uit die functie geschreven zijn? Hoe moeten we de stelregels van McKee dan zien en (vooral) hoe kunnen we ze gebruiken? Voor schrijvers of als filmanalyse Het gaat hier om een aantal principes die verkregen Hiermee stel ik de vraag: is McKee’s seminar belangrijk “McKee’s Story is zijn door goed naar verhalen te kijken. De meeste goede voor schrijvers of is het interessanter voor filmanalyse? dus vooral een films voldoen aan de meeste principes, maar eigenlijk Mijn statement is: voor filmanalyse. geen enkele aan allemaal (zelfs Casablanca niet, zo Maar om te kunnen herschrijven moet een scenario hulpmiddel waar bleek, het inciting incident zit daar behoorlijk laat in de geanalyseerd worden. Ik heb nog nooit een eerste versie mee je kritisch film). De belangrijke vraag die hieruit voortvloeit is: in van een scenario gelezen (of geschreven) waarvan ik hoeverre zijn deze principes dan belangrijk voor een vond dat het direct verfilmbaar was. Een tweede ook kunt kijken naar schrijver? Wat kán hij er mee? niet trouwens. dat wat er al be Stel dat The Godfather niet gebaseerd was op een McKee’s Story is dus vooral een hulpmiddel waarmee boek. En stel nu dat iemand met een vaag idee voor die je kritisch kunt kijken naar dat wat er al bedacht is. Maar dacht is. Maar film naar McKee zou zijn geweest, misschien wel met de niet als checklist. Daar waar het scenario niet het juiste niet als check hoop op weg geholpen te worden. Hoe zou The God- effect sorteert, kan McKee oplossingen bieden. Dat heeft father er dan uit gezien hebben? hij zelf al eens een keer gezegd toen hij handvatten gaf list.” McKee kan van The Godfather precies uitleggen hoe voor goede dialoog, maar het geldt voor al zijn principes. de Filmkrant #366 juni 2014 25

Sergei Loznitsa over Maidan ‘Waar zijn dan al die fascisten?’

In een van de beste films die in Cannes te zien U was zich duidelijk wel bewust van het risico om het land sterk verdeeld is. De verkiezingen hebben laten was wordt niet geacteerd en niet gesproken: geweld te esthetiseren want u koos voor een statische zien dat 95 procent op de drie centrumkandidaten Sergei Loznitsa’s documentaire over de camera die van een afstandje blijft kijken in plaats van stemde, die alle drie voor toenadering tot Europa zijn. protesten in Kiev. Door Ronald Rovers op jacht te gaan naar het meest sensationele beeld. Dus waar zijn dan al die fascisten? Toch blijkt die pro- “Dat was zeker iets waar ik me steeds bewust van was paganda wel effect te hebben want veel journalisten in De Oekraïense regisseur Sergei Loznitsa (In the Fog) want het is heel makkelijk om verliefd te worden op het Cannes vroegen me naar fascisten en junta. Nu weten filmde maandenlang de protesten in en rond het Onaf- geweld. Aan de andere kant, je kunt geen film maken we dat de radicale partijen slechts twee procent verte- hankelijkheidsplein (Maidan) in Kiev waar de demon- zonder over de esthetiek na te denken. Een film moet genwoordigen. Zo weinig dat het bijna een statistische stranten tegen het corrupte regime van Viktor Janoeko- ook aantrekkelijk zijn. Dat is de paradox.” afwijking kan zijn.” vitsj zich vanaf november 2013 verzamelden. Niet met een hysterische camera op zoek naar sensatie, maar rus- Waar u instinctief een oplossing voor vond? Door te Hebt u een Russische invasie ooit als een serieuze op- tig van een afstand. Je ziet de situatie veranderen van weten wanneer we lang genoeg naar een scène hebben tie gezien? “Voor de Russen is dit een catch22, er is bij- opgewekte protesten naar grimmige confrontaties met gekeken? “Op gevoel inderdaad en door alle extreme na geen uitweg uit deze impasse. Als ze aanvallen is het de politie, al liet Loznitsa de meest extreme beelden er- scènes en alle scènes met bloed eruit te laten. Die scènes afgelopen met Rusland. Dat is hetzelfde als tegen de uit. Sommige episodes in de film hebben zo’n klassieke die men zo graag op tv laat zien om te shockeren. Ik had hele wereld vechten. Want wie zijn hun bondgenoten? schoonheid en compositie dat ze als bewegende beelden bijvoorbeeld veel materiaal van een avond in februari Zimbabwe, Rwanda, Noord-Korea en Cuba. Nou, suc- in het Rijksmuseum niet zouden misstaan. We spraken toen er tanks naar het plein kwamen en de politie met ces. Een militaire interventie gaat Rusland echt alleen Loznitsa na Cannes telefonisch in zijn huis in Berlijn. scherp schoot. Maar als ik dat erin had gestopt zou dat maar ellende brengen. Maar weggaan en de Krim aan de belangrijkste episode in de film zijn geworden, alsof z’n lot overlaten is ook geen optie. De schappen in de Wanneer besloot u dat u de demonstraties moest fil- dat de climax was van al het andere. Ik wilde dat die cli- supermarkten zijn daar nu al leeg omdat er geen aan- men? “Toen ze net begonnen waren en er één miljoen max ergens anders zou liggen, namelijk bij de scène voer meer is. Hoe gaat Rusland voedsel brengen als er mensen naar Maidan kwam. Dat was heel indrukwek- waarin de burgers afscheid nemen van de mensen die bij een blokkade is? In gesprek gaan met Oekraïne is ook kend. Ik zat nog in de postproductie van een andere film de protesten zijn omgekomen. Bij het verdriet en de tra- lastig want de Russische media hebben hun eigen be- maar zodra het kon, ben ik naar Kiev gegaan.” gedie. Ik heb zelfs ook beelden waarop je mensen door volking maandenlang bestookt met berichten dat de kogels geraakt ziet worden. Maar zoiets extreems duwt Oekraïners allemaal fascisten zijn. Om geloofwaardig te Alleen om te registeren of zocht u naar iets anders? “Ik je uit de film. Het zet je op afstand.” blijven zullen ze toch eerst moeten verklaren dat we een had een gevoel dat ik iets groters en diepers zou kunnen normaal volk zijn. filmen. Maar mijn eerste doel was registratie. Na de eer- Over afstand gesproken… [en dan valt de verbinding “Maar denk niet dat ik helemaal gerust ben op de si- ste week hadden we in principe al genoeg om een film te weg] tuatie. De Russen hebben bijvoorbeeld filmmaker Oleg maken, maar ik wilde zien hoe het afliep. Ik wist toen Sentsov opgepakt omdat hij een terrorist zou zijn, en ik natuurlijk niet dat het zo’n drama zou worden. Omdat Bent u daar nog? … heb het vermoeden dat hij inmiddels in een Moskouse ik op dat moment les gaf aan twee filmacademies kon ik gevangenis zit. Volgens mij is het net zo’n vergissing als geen drie maanden in Kiev blijven. Maar ik had een hele [We bellen opnieuw] “Hahaha. KGB. Nooit vergeten.” ze met de Krim hebben begaan en moeten ze nu uitvo- goeie cameraman die verder alle beelden heeft gemaakt. gelen hoe ze een stap terug kunnen zetten zonder ge- Hij stuurde me het ruwe materiaal en ik zei dan of het U maakte al die beelden van een afstand met die stati- zichtsverlies te lijden. Maar ondertussen zit hij wel in goed of slecht was. Meestal zei ik dat het fantastisch sche camera. Spoorden de demonstranten u nooit aan een Moskouse gevangenis. En dat is bepaald geen recht- was. Hij is echt heel goed.” om een ander soort film te maken? Om meer betrokken bank. Dus er kan nog van alles mis gaan.” te zijn? “Nee. Als je in zo’n situatie aan het filmen bent Wat is voor u goed of slecht in zulke beelden? Waar kan het niemand iets schelen waar je mee bezig bent. Ze zocht u naar? “Dat is een kwestie van compositie. Ik zijn druk met barricades bouwen of al die andere dingen zocht naar composities waarin niemand het centrale die moeten gebeuren.” Maidan Regie Sergei Loznitsa | Dis punt is. Ik wilde massa’s laten zien, als stromen men- tributie Cinema Delicatessen | Voorvertoningen sen, als bewegingen waarin iedereen gelijk is. Maar ook Hoe is het nu na de verkiezingen van 25 mei? “Heel in- vanaf 7 juni in selecte theaters, waaronder EYE, dan moet je actie hebben, die mensen moeten iets aan teressant. Omdat de Russische propaganda vóór de ver- Filmhuis Den Haag, Chassé Breda en Filmschuur Haarlem | Te zien vanaf 17 juli | Sergei Loznitsa het doen zijn, anders wordt het saai. Toen de gevechten kiezingen voortdurend heeft geroepen dat in de Oekraï- is aanwezig bij enkele voorvertoningen, zie begonnen hadden we onze actie.” ne alleen maar nazi’s en fascisten wonen en dat het hele daarvoor de websiteS van de filmtheaters de Filmkrant #366 juni 2014 26

Afscheid van de maan Papa en de seksuele revolutie In Dick Tuinders autobiografisch geïnspireerde speelfilm Afscheid van de maan staat de laatste Apollovlucht naar de maan in 1972 symbool voor het afscheid van de maffe jaren zestig waarin alles moest kunnen. door Jos van der Burg

Ja, ja, die prachtige jaren zestig, waarin na de soberheid van de jaren vijftig de welvaart uitbrak en ineens woorden opdoken als persoonlijke vrijheid, zelfontplooiing en experimenteerdrift. Weg met de spruitjeslucht en de verstikkende sfeer van doe maar gewoon. Het cocon van de burgerlijkheid ging aan flarden. Iedereen op zoek naar zijn allerdiepste ik. Vrijheid, blijheid. Iedereen gelukkig en in kosmische harmonie met zichzelf en de rest van de wereld. Soms kom je een verstarde babyboomer tegen die denkt dat het echt zo was, maar die zijn zeldzaam geworden. Terecht, want de jaren zestig en zeventig waren decennia van groteske misverstanden over relaties en liefde. De in 1963 geboren Dick Tuinder maakte het als kind van gescheiden ouders mee in een flat in Deventer, leven met zijn vrouw? Zoals de laatste Apollo terugkeert den heus niet de enigen zijn die het zwaar hadden in de die Zonneflat heette – aan de naam zal het niet liggen, naar aarde, zo zal ook Bob….enfin, ook deze symboliek oorlog (“Iedereen had het moeilijk en op een bepaald moeten de naamgevers van de flat hebben gedacht. zal niemand ontgaan. Ondertussen doet Duch wat alle punt stap je erover heen”): we begrijpen dat Tuinder Herlees deze zin en er doemt meteen een tragikomedie kinderen in crisissituaties doen: hij trekt zich terug in provinciale kortzichtigheid wil laten zien, maar je kunt op. De slecht begrepen tegencultuur van de jaren zestig zijn eigen wereldje, waarin het draait om ruimtevaart en dat ook overdrijven. “Een snotaap ben je; een nozem; in een flat in een provinciestad, dat moest wel op een een vampachtige, eenzame vrouw op de galerij, die iets een viezerik”, zegt de buurvrouw tegen een jongen als ze tragikomische klucht uitlopen. Dat doet het dan ook in te verleidelijk naar hem kijkt. haar dochter met hem in de flatkelder aantreft. Alleen Afscheid van de maan, waarin Tuinder losjes uit zijn ‘langharig’ tuig ontbreekt in de overdreven opsom- jeugdjaren put. Zijn alter ego is de twaalfjarige Duch, die Kopje suiker ming. Afscheid van de maan, waarvan de interieurs en in een zinderend hete zomer (de hittesymboliek zal nie- Afscheid van de maan gaat over de relationele turbulen- aankleding doen vermoeden dat de artdirector veel mand ontgaan) toekijkt hoe zijn vader thuis de benen tie in de jaren zestig en zeventig die het gevolg was van tweedehandsmarkten heeft afgestruind, had veel sub- neemt als een paar deuren verder in hun galerijflat een de vrijere seksuele moraal. Een prikkelend onderwerp, tieler moeten zijn. Nu verwachten we dat elk moment gescheiden would be kunstenares komt wonen. De waarmee je veel kanten op kunt, van Ang Lee’s familie- de hoofdpersoon uit Blue Movie - Verstappens en De la buurvrouw vindt hij spannender dan zijn vrouw Piet bij drama The Ice Storm tot Lucas Moodyssons hilarische Parra’s karikatuur van de vrijgevochten tijdgeest in het wie de nieuwe tijdgeest nog niet is ingedaald. “Papa is satire Together. Helaas wordt nooit duidelijk waar Dick begin van de jaren zeventig – kan aanbellen voor een ziek”, zegt zij tegen Duch en zijn zusje wanneer Bob Tuinder op mikt met Afscheid van de maan. Soms lijkt kopje suiker. aankondigt dat hij een tijdje bij de buurvrouw intrekt. hij de satirische en soms de dramatische kant op te wil- “Papa loopt zijn pik achterna”, had ze beter kunnen zeg- len. Een groter probleem zijn de karikaturale persona- Afscheid van de maan Nederland, 2014 I Regie gen. Bob staat voor een dilemma: de belofte van een ges, die meer aan stripfiguren dan aan mensen doen Dick Tuinder I 94 minuten I Distributie Herrie spannend leven met de buurvrouw of het vertrouwde denken. Duchs moeder die uit het niets zegt dat de Jo- Film & TV | Te zien vanaf 3 juli

Devil’s Knot daad te bestrijden maar worden onverwacht Atom Egoyan | Zonder nou direct een oordeel geconfronteerd met een existentiel dilemma: te willen vellen, maar Colin Firth als een privé- passen ze wel bij elkaar? Ice Cube (weet u kort detective met een Zuidelijk Amerikaans ac- nog?) begeleidt hen daarbij als Captain Dick cent in een southern gothic op basis van een son. Te zien vanaf 5 juni verschrikkelijk waargebeurd verhaal over drie kinderen die door drie pubers in een satanisch Stuk! ritueel vermoord zouden zijn (bekend gewor- Steven de Jong | “Ze wordt getreiterd, aange- den in een geruchtmakende nationale rechts- rand en gruwelijk gepest. Misschien omdat ze zaak als de West Memphis Three) en waarover moeders mooiste niet is, misschien omdat ze al vier documentaires en een karrenvracht een BH van de HEMA draagt of omdat er altijd boeken zijn verschenen? Wat dachten ze bij wel iemand de pispaal moet zijn! (…) Elizabeth 22 jump street dat castingbureau? Te zien vanaf 5 juni (18) heeft het er moeilijk mee.. vooral omdat de leukste jongen van het Mercator College in 22 jump street Rotterdam Alec (19) haar nauwelijks ziet nabij! (…) Stuk! geeft commentaar op een Phil Lord, Christopher Miller | Jonah Hill en staan. Die heeft alleen oog voor de bloedmooie schrijnende situatie in de leefwereld van jon- Channing Tatum infiltreren na 21 Jump Street Riley (18). Zo’n meisje dat alles lijkt te hebben. geren waarin uiterlijk een belangrijke rol lijkt devil’s knot opnieuw bij middelbare scholen om de mis- Als de rollen worden omgedraaid is de dood te spelen en pesten aan de orde van de dag is. de Filmkrant #366 juni 2014 27

len in haar speelfilmdebuut Una via a Paler- Una via a Palermo mo, dat op het filmfestival in Venetië onder andere de prijs voor beste actrice (Elena Cotta) won. Plassen als Het verhaal is simpel en daarom kun je er van alles in lezen. Als portret, metafoor, fe- ministisch onderzoek of surrealistisch idee een cowboy krijgt Una via a Palermo zijn glans. De stijl legt de nadruk op de dagelijkse handelingen Twee auto’s, één steeg. Meer is niet nodig van de buurtbewoners en doet denken aan voor spanning en sensatie. Una via a Pa- het ongepolijste neorealisme. Dantes oog Das Wochenende lermo is als komedie wat beperkt, maar voor detail charmeert. Wanneer gezamenlijk hij zit vol onverwachte inzichten. zwarte spaghetti wordt gegeten, maakt de een cowboy die een revolver trekt. Dit vrou- Ulrich. Ze verzamelen zich met een gezonde inktvisinkt de kinnen zwart. Ondertussen wengevecht gaat ook over bewijsdrang, maar tegenzin, want waar voor Jens de tijd heeft Een lesbisch stel (Emma Dante en Alba verbeeldt de handheld camera de sociale de strijd wordt subtieler gestreden. Zij heb- stilgestaan zijn zij, achttien jaar verder, ver- Rohrwacher) is vanuit Rome onderweg naar controle. Regelmatig gluren we van achter ben een langere adem. Daarin schuilt Dantes worden tot brave leden van de gegoede bur- een bruiloft in Palermo. Ze kibbelen. Met luxaflex of een open raam. feminisme. Want waar mannen het na kort- gerij. Tina trok zich terug in de bossen; Hen- piepende remmen komen ze tot stilstand als Naar wat de vrouwen nou werkelijk drijft stondig keffen opgeven, zetten vrouwen on- ner schreef een populistisch boek over zijn tegenover hen een auto stopt met een grijs- kunnen we slechts raden. Uit de knipoog die vermoeibaar door. terroristische vrienden; Inga trouwde met harige, bejaarde vrouw (Elena Cotta) erin. De Cotta aan Dante geeft, zou je kunnen opma- Ulrich, een succesvol chef met het hart op de bestuurders van beide auto’s zetten elkaar ken dat ze een deal sluiten, die alleen zij be- Laura van Zuylen »»»»» tong en dus een tegenpool van de serieuze, klem in het straatje. Omstanders en bijrij- grijpen. De tweeëntachtigjarige Cotta speelt bedachtzame Jens. Geen van allen bezochten ders maken stampij. De bestuurders bewe- fenomenaal. Ze loopt breekbaar als een elf, Una via a Palermo Italië/Zwitserland/ ze hun vriend de laatste jaren, en bovendien: gen niet meer. En dan? Weinig concreets. maar achter het stuur is haar blik krachtig en Frankrijk, 2013 | Regie Emma Dante | Met Emma iemand heeft Jens destijds verraden, en die Het schudt de buurt wakker en zet de ver- uitgestreken. Ze spreekt nooit en observeert Dante, Elena Cotta, Alba Rohrwacher | schuldvraag hangt als een zware deken over houdingen op scherp. zonder een oordeel te vellen, verbaasd, zoals Distributie Cinemien | Te zien vanaf 26 juni het weekend dat zij samen doorbrengen, ver Surrealistisch is het. Met een eenvoudige alleen oude mensen dat kunnen. Zij neemt van de rest van de wereld. daad wordt orde op zaken gesteld door het de leiding en Dante reageert soms strijdlus- Das Wochenende is gebaseerd op de ge- leven even stil te leggen. De neuzen van de tig, soms onderzoekend. Das Wochenende lijknamige roman van Bernhard Schlink en auto’s drukken tegen elkaar en geen van de Met de extreme close-ups van ogen ci- draait net als diens beroemdste werk Der chauffeurs gaat opzij. Mannen staan mach- teert de camera de westerns van Sergio Leo- Vorleser (verfilmd als The Reader, met Kate teloos en worden zo op hun plek gezet; ne. De vrouwen stappen uit hun auto, staan ‘Du bist Pop!’ Winslet in de hoofdrol) om hoe het verleden Noord- en Zuid-Italië, arm en rijk en de tra- tegenover elkaar en kijken elkaar aan. Ze doorwerkt in het heden. Regisseur Nina ditionele familie en het moderne stadsleven smijten hun pasta over de heg: deze slag is op Zoals in Bernhard Schlink-verfilming The Grosse, die haar sporen sinds de jaren tach- staan tegenover elkaar; twee vrouwen gaan leven en dood. Dan beginnen ze te plassen. Reader de erfenis van de nazi’s onder de tig verdiende met werk voor de Duitse tele- een duel aan. Toneelregisseur en -actrice De één staand, de ander door haar hurken loep werd genomen, zo wordt in Nina visie, vooral in het misdaadgenre, stroom- Emma Dante speelt zelf één van de hoofdrol- gezakt. En dat is niet minder dreigend dan Grosses verfilming van Schlinks Das lijnt het verhaal (enkele personages uit het Wochenende de nalatenschap van de RAF boek verdwijnen, om de morele tegenstellin- ingezet. gen des te sterker aan te zetten) en legt het vast in een efficiënte, onderkoelde thriller- “Je hebt het gemaakt, man. Du bist Pop!” En- stijl. Ze weet met name de interne strijd van thousiast pakt schrijver Henner een T-shirt Inga, die uiteindelijk meer dan Jens de uit met de beeltenis van zijn oude vriend Jens hoofdpersoon van de film is, sterk neer te (Sebastian Koch), in hip zwart-wit vormgege- zetten. Maar de morele complexiteit waar- ven, een beetje zoals die alomtegenwoordige naar verwezen wordt (“De wereld is niet shirts van Che Guevara. Het is niet bepaald meer zwart/wit, goed/kwaad, mensen/ wat voormalig RAF-lid Jens zich van zijn revo- Schweine”, stelt Ulrich) draagt de film zelf lutionaire nalatenschap had voorgesteld toen niet in zich, en gaandeweg verzandt het in hij achttien jaar geleden de bak in draaide. dertien-in-een-dozijn familieperikelen. Aan het begin van Nina Grosses Das Wo- chenende komt Jens weer vrij, en verzamelen Joost Broeren zijn oude strijdkameraden zich in het afgelegen landhuis van zijn zus Tina. Naast eerder- Das Wochenende Duitsland, 2012 | Regie Nina genoemden ook Jens’ ex-geliefde Inga (Katja Grosse | 98 minuten | Met Sebastian Koch, Katja Riemann), die zwanger was van hun zoon Riemann | Distributie Just Film Distribution | Te Una Via a Palermo toen hij werd vastgezet, en haar echtgenoot zien vanaf 19 juni

Stuk! is een asgrauwe film.. Een spannende nis van Zuid-Afrika keihard voor het voetlicht The Philosophers blijkt te hebben en wel eens de hele wereld zou maatschappelijk relevante thriller.” Aldus de zou brengen, liefst verstrengeld met de uit- John Huddles | Een filosofiedocent op een -in kunnen redden. Te zien vanaf 18 juni website. Te zien vanaf 11 juni wassen van het kapitalisme. Hoog tijd dat dit ternationale school in Jakarta doet in de laat- verhaal een keer verteld werd. Het liep anders.” ste les een gedachteoefening waarbij de leer- City of Violence Recensie en interview Forest Whitaker op lingen 10 van 21 beroepen moeten kiezen Jérôme Salle | “Twee rechercheurs komen in filmkrant.nl Te zien vanaf 12 juni waarmee de mensheid na een atoomoorlog Zuid-Afrika een sinister complot op het spoor. zou kunnen overleven. De meeste recensies Dankzij de scenarist vooral. (…) Het had een zijn het erover eens dat de film na een interes- soort hard boiled detectivethriller moeten sante eerste acte nogal Hobbesiaans in elkaar worden met de schitterende en minder schit- stort. Te zien vanaf 12 juni terende vergezichten van Zuid-Afrika als de- cor. Orlando Bloom zou de down and out cop Heksen bestaan niet doen, hart op de goeie plek, en Forest Whita- Aram Tatu, Adel Adelson | Leontine en Senna ker werd ingevlogen voor het nodige gewicht. Borsato acteren zich een slag in de rondte in Inzet: de zoektocht naar de sadistische moor- ‘onze eigen Harry Potter’ (RTL Boulevard). Le- denaar van twee jonge vrouwen. Wat vanzelf- ontine is een boosaardige heks die eeuwige sprekend nog maar het begin zou zijn van een duisternis op aarde wil, Senna is het vriendje film die de mensonterende raciale geschiede- City of violence van Katie, die onverwacht magische krachten the philosophers de Filmkrant #366 juni 2014 28

soleil (de geweldige Mr. Ripley-film uit 1960, maar omstreden computerwetenschapper de doorbraak van Alain Delon). De film ont- Will Caster (Johnny Depp) door een anti-di- beert elke diepere laag en de driehoeksver- gitale terreurorganisatie wordt beschoten houding is gespeend van chemie. Viggo met een radioactieve kogel, besluit zijn al Mortensen, met eeuwige sigaret in de mond- even geniale echtgenote Evelyn om zijn laat- hoek, speelt abominabel en Kirsten Dunst ste levensdagen aan te grijpen om zijn geest is… Kirsten Dunst. Alleen Oscar Isaac (Inside te uploaden in PINN, het AI-systeem waar Llewyn Davis) weet zijn personage Rydal het stel aan werkt. Wanneer haar collega overtuigend vorm te geven, maar dat is een Max tegenwerpt dat er andere manieren zijn wankel fundament voor een hele film. Niet om Will in leven te houden, doet ze dat kort- goed, geld kwijt dus. weg van de hand: “Dat kan nog decennia duren. Dit is nu.” Janna Reinsma Die uitspraak illustreert direct de kracht én de zwakte van Transcendence. De discus- The Two Faces of January Verenigde staten, sies die Pfister centraal zet, zijn zeer actueel 2014 | Regie Hossein Amini | 96 minuten | Met – ze gaan niet alleen over technologie The Two Faces of January Oscar Isaac, Viggo Mortensen, Kirsten Dunst | (kunstmatige intelligentie, nano-robots, Distributie A-Film | Te zien vanaf 26 juni privacy), maar ook over de connecties met religie: de uit de dood herrezen Will verza- The Two Faces of January melt al snel een sekte-achtige groep volge- Transcendence lingen om zich heen en weet als door een wonder mensen en natuur te helen. Maar Niet goed, geld kwijt juist daardoor is de film bij zijn verschijning Machine- al bijna weer verouderd: het scenario dateert Net als Hitchcocks Strangers on a Train en zelfs hier in het zonovergoten Griekenland. uit 2012, een eeuwigheid in digitale levensja- de Mr. Ripley-films is deze thriller geba- Met dit begin belooft het heel even een fij- ren. Erger is dat Pfister niet duidelijk lijkt te seerd op een boek van Patricia Highsmith. ne film over list en bedrog te worden. Kleine messias weten wat hij zélf over die onderwerpen wil Wie daarom handenwrijvend achterover schurk meets grote schurk: slaan ze de han- zeggen, buiten een al te generieke afkeer van leunt voor een spannende psychologische den ineen of gaan ze de strijd aan? En dan Als je de menselijke geest uploadt naar het nieuwe en nostalgische hang naar een misdaadfilm komt bedrogen uit. zijn er nog prettige ingrediënten voor een een gigantische computer, is het dan nog analoog verleden – niet verwonderlijk voor giftige driehoeksverhouding. De oude Ches- wel een mens? Dat is de grote vraag in een filmmaker die ook als Christopher Athene, 1962. Een jonge dandy-achtige gids ter doet de gids Rydal aan zijn moeilijke va- Transcendence, het regiedebuut van ca- Nolans vaste cameraman het digitale schuw- (hip hoedje, zonnebril, gebroken witte kle- der denken, en Rydal lonkt vanaf moment meraman Wally Pfister. de en koppig op 35mm bleef filmen. Al met al ren, dito loafers) wandelt met een tros net één betoverd naar Colette (Freud herinnert leidt die prijzenswaardige poging tot een film rijpe meisjes over de Akropolis. Hij palmt ze ons hier met liefde aan nog zo’n beklagens- Met zijn speelfilmdebuut Transcendence over Grote Ideeën, ook dankzij enkele al te vakkundig in met zijn verhalen over Griekse waardige Griek: Oedipus). Maar nee. Wat doet Wally Pfister een gooi naar scienceficti- opvallende gaten in de plot, vooral tot Grote helden en goden. Theseus, die zijn vader be- volgt is een film die dolgraag spannend wil on van de oude stempel. Dat wil zeggen: scifi Vraagtekens. loofde dat hij als hij zou terugkeren van zijn zijn, maar afwisselend voorspelbaar, on- waarin het daadwerkelijk om wetenschap omzwervingen een witte vlag zou voeren ten waarschijnlijk en slaapverwekkend is, en die gaat, en waarin Grote Ideeën prevaleren bo- Joost Broeren teken dat hij nog leefde, vergat zijn belofte. uit zijn voegen barst van de slechte scènes, ven grote ontploffingen (al ontploft er nog Zijn ontroostbare vader Aigeus stortte zich filmclichés en tenenkrommende dialogen. wel het een en ander – je moet een budget Transcendence Verenigde staten, 2014 | Regie in zee (sindsdien de Egeïsche Zee geheten). (Hij: “I know I screwed up. Let me make it up van ruim 100 miljoen dollar toch ergens la- Wally Pfister | 119 minuten | Met Johnny Depp, En dat is nog maar één voorbeeld van “the to you.” Zij: “It’s too late.” Hij: “Don’t say ten zien). In dit geval: ideeën over kunstma- Rebecca Hall, Paul Bettany | Distributie cruel tricks gods play on men”. De mens that.” Etc.) tige intelligentie, kortweg AI, en de ‘singula- Independent Films | Te zien vanaf 19 juni dient hen tot speelbal. De sfeer is gezet. Na diverse filmscenario’s van Hossein rity’: het moment dat computers het mense- De Amerikaanse gids (Oscar Isaac) ont- Amini (The Wings of the Dove, Drive) werd lijk intelligentieniveau zullen ontstijgen. Dat moet een welvarend, eveneens Amerikaans het tijd voor zijn regiedebuut, heeft iemand Pfister en scenarist Jack Paglen ervoor kie- echtpaar, type oudere rijkaard met karakter gedacht. Amini wilde het boek al vijftien jaar zen de term ‘singularity’ te vervangen door (Viggo Mortensen) en charmante trofee (Kir- verfilmen en schreef ook het scenario. Dat de ‘transcendence’ uit de titel, is overigens sten Dunst). Zelf heeft hij ook wel wat geld – blijkt geen goed idee. Two Faces doet aan tal- tekenend voor de vele religieuze verwijzin- hij is een con man in de dop die toeristen on- loze andere, veel betere films over drie- gen die de film doorspekken. gemerkt van hun drachmes verlost. Maar al hoeksverhoudingen van Amerikanen in Waar Spike Jonzes Her eerder dit jaar de snel wordt duidelijk dat Chester een échte broeierig warme landen denken, zoals Ber- mogelijkheden en onmogelijkheden van een con man is, en dat hij niet alleen zwemt in het tolucci’s The Sheltering Sky (met John relatie tussen mens en software onderzocht, geld, maar dat ook de hete adem der wraak- Malkovich, vast niet toevallig later ook eens gaat Transcendence een stap verder: mens en zuchtige gedupeerden in zijn nek schroeit, gecast voor de rol van Mr. Ripley) en Plein machine worden één. Wanneer de briljante Trancendence

Walking on Sunshine een fantastische romance in een fantastisch sfeer en laat zijn acteurs hun personages psy- Koemba: de zebra die z’n strepen kwijt is Max Giwa, Dania Pasquini | Romantische Italiaans kustplaatsje besluit Maddie om de chologisch overtuigend uitbouwen. Maar die Anthony Silverston | Zebra Koemba heeft al- musical op de deunen van Katherina & the knappe Italiaanse gozert Raf te trouwen – hij keuze voor realisme ondergraaft Mickle door leen strepen aan de voorkant en dat is genoeg Waves’ gelijknamige hit van lang geleden. Na vindt het ook goed – en nodigt haar zus Taylor horrorclichés niet streng genoeg te wieden. om hem te verstoten (let op de parallellen met uit voor de bruiloft. Wat Maddie niet weet is (…) Want ja hoor, daar hebben we het oude re- de mensenwereld). Hij krijgt de schuld van al- dat Raf ook al ooit een fantastische zomert ligieuze boek en kijk, een luik in de vloer. En les wat verkeerd gaat (de droogte, de dood van lang met Taylor in bed lag en eigenlijk de liefde natuurlijk draaien we onze rug naar de psy- z’n moeder) en ziet zich gedwongen om z’n van haar leven is. Te zien vanaf 19 juni chopaat die we net bewusteloos – oh nee toch leefgebied te verlaten. Daar vindt hij nieuwe niet – tegen de grond hebben gewerkt. En hè, vrienden in de personen van struisvogel Bradly We Are What We Are balen: ook nog een elektriciteitsstoring! Zal je en gnoe Mama V. Te zien vanaf 25 juni Jim Mickle | “In deze vrije remake van het altijd zien.” Recensie op filmkrant.nl Mexicaanse Somos lo que hay (Jorge Michel Te zien vanaf 19 juni Gallows Hill Grau, 2010) verplaatst Mickle de setting naar Jersey Boys Víctor García | Een Amerikaanse weduwnaar de dunbevolkte Amerikaanse Catskills. Daar Clint Eastwood | Biografische musical over vliegt met zijn nieuwe verloofde naar Bogota treffen we een afgezonderde familie met zijn vier jongemannen van de verkeerde kant van om zijn tienerdochter op te halen die van huis eigen, ziekelijke tradities. (…) Mickle kiest New Jersey die in de jaren zestig bij elkaar is weggelopen. Na een auto-ongeluk belanden eenduidig voor realisme. Hij komt daarmee kwamen om de legendarische band The Four ze bij een afgelegen herberg. Al snel komen ze walking on sunshine een heel eind – hij schept een beklemmende Seasons te formeren. Te zien vanaf 19 juni er achter dat de oude waard van de herberg de Filmkrant #366 juni 2014 29

waarin morele kwesties serieus worden genomen. Er staat iets op het spel. Met deze betrekkelijk intuïtief gecomponeerde film kruipt Szumowska in de huid van Adam, een katholieke priester die na een overplaatsing in een klein dorpje werkt. De reden voor deze degradatie is met geheim- zinnigheid omgeven. Hoe het precies zit komt geleidelijk aan het licht wanneer een opstandige jongeman uit het dorp Adams aandacht trekt. We vermoeden dat het celi- baat een manier was om zijn homoseksuali- teit te ontvluchten. Zie ook het verrassende en suggestieve slotbeeld. Meer dan van dialoog en dramatische ver- faith connections wikkelingen moet In the Name of het hebben van krachtige, soms zelfs poëtische beelden en geladen momenten vol onderhuidse of openlijke spanning. Cameraman Michał Faith Connections Englert was ook co-scenarist. De opening In the Name of bestaat bijvoorbeeld uit een lange, bijna documentaire scène waarin we dorpsjongens Het festival van 100 miljoen zien voetballen, stoeien en elkaar pesten. In the Name of Een tafereel dat een heel fysiek gevoel op- ‘Religie is de zucht van het onderdrukte schepsel, het hart van een harteloze wereld, en roept. Het is een sensualiteit die vaker te- de ziel van zielloze omstandigheden. Het is de opium van het volk.’ Treffend maar volko- rugkomt, zoals wanneer we Adam in het ma- men onbedoeld illustreert Faith Connections die beroemde uitspraak van Marx. Gordiaanse ïsveld zien huilen als een wolf. In conservatieve Poolse kringen zal In the Filmmaker Pan Nalin reisde in 2013 op ver- kind is maar een van de circa 135.000 vermis- Name of zeker voor controversieel doorgaan. zoek van zijn vader naar Allahabad voor de ten – rijst gaandeweg het vermoeden dat de knoop Ook de associatie met misbruik door pries- Kumbh Mela, een twee maanden durend peuter in handen is gevallen van handelaren, ters is tegenwoordig snel gemaakt, maar de Hindoe-festival dat om de paar jaar één van die mogelijk ook nog eens onder dekking van ‘In ieder van ons is een kern die vrij van film vermijdt dat onderwerp juist. Die toont vier heilige plaatsen in India aandoet. Met het leger op de Kumbh Mela actief zijn. De zonde is. Dat maakt ons gelijk.’ Die woor- vooral de gordiaanse knoop van onderdrukte ongeveer 100 miljoen (!) pelgrims in 2013 is ouders hebben hun zoektocht al opgegeven den uit de preek van een met zijn homo- gevoelens en het natuurlijke verlangen naar dit het grootste religieuze evenement ter we- wanneer het kind plotseling ergens langs te seksualiteit worstelende Poolse priester intimiteit. reld. weg uit een jeep wordt gezet. “Een wonder!” vormen een prachtig contrapunt met de Ja, ook het conservatisme van de kerk en Het is hier goed plaatjes schieten. Van in- kraait de filmmaker. Of hij dat wonder toe- afwijzing waaraan hij blootstaat. het doodzwijgen komen scherp genoeg in drukwekkende mensenmassa’s, rituelen, schrijft aan de goden, de kosmos of de spiri- beeld. Een pamflet is het echter niet. Szu- yogi’s en met kleurige as ingesmeerde sad- tuele kracht van die honderd miljoen gelovi- Bij de première vorig jaar in Berlijn bena- mowska onderzoekt vooral de menselijke hoe’s (hindoeïstische asceten). Maar Faith gen verzwijgt hij; evenals de meer voor de drukte de Poolse Małgośka Szumowska (El- kant van de zaak. Hoe genuanceerd ze zich Connections wil de kijker ook meenemen in hand liggende optie dat de kindermaffia sim- les) dat we haar film niet het etiket ‘homo- opstelt blijkt onder andere uit één van die de spirituele beleving van enkele bezoekers: pelweg nerveus is geworden van de aanwe- film’ op moesten plakken. Toch won In the ontroerend mooi geformuleerde preken die een yogi die zich over een vondeling heeft zigheid van zijn eigen filmploeg. Name of daar de Teddy Award voor beste Adam houdt. Een moment van licht in een ontfermd, een sadhoe op zoek naar zijn spi- Zo’n discrepantie tussen de beleving van productie met een non-heterothema. schemerige wereld. rituele pad, een van huis weggelopen jonge- de documentairemaker en de situaties die hij Maar ze heeft gelijk. Dit drama over on- tje dat droomt van een toekomst als gang vastlegt, is uitzonderlijk. En dat is wat uit- derdrukte seksualiteit in een conservatief Leo Bankersen sterbaas – of anders misschien als sadhoe. eindelijk nog het meest fascineert aan Faith Pools milieu is geen typische doelgroepfilm. Hun verhalen bewijzen voor de documen- Connections: de vurigheid waarmee deze Eerder roept het herinneringen op aan het In the Name of Polen, 2013 | Regie Małgośka tairemaker stuk voor stuk de verbindende film de ziel bejubelt in zielloze omstandighe- engagement van de Poolse cinema uit de ja- Szumowska | 102 minuten | Met Andrzej Chyra, kracht van het geloof. Je moet echter bereid den. ren zeventig. In the Name of is in de eerste Mateusz Kościukiewicz | Distributie Wild Bunch | zijn door de bril van zijn geloof te kijken om Sasja Koetsier plaats een krachtig, sterk geacteerd drama Te zien vanaf 5 juni verbondenheid te zien in situaties waar collectieve onverschilligheid de boventoon Faith Connections India/Frankrijk, 2013 | Regie voert. Neem zijn verslag van de beproevingen Pan Nalin | 115 minuten | Distributie Contact Film Filmkrant.Live verzorgt in juni een inleiding bij Faith Connections | van een familie die in de mensenmassa hun | Te zien vanaf 12 juni Cinema Oostereiland, 12 juni 19.30 uur | door dana linssen peuterzoon is kwijtgeraakt. Terwijl ze al zoe- Miele kend vooral desinteresse ontmoeten – het zie op p30 een interview met regisseur Pan Nalin

een jong meisje in de kelder heeft opgesloten. gen en moorden in een felrode kamer laat zien. Die moeten ze natuurlijk bevrijden. Max wil die beelden koste wat kost hebben. Te zien vanaf 26 juni Maar het kijken daar naar geeft hem bizarre Pieter Post de film hallucinaties. Te zien vanaf 26 juni Mike Disa | Nederlandstalige filmversie van de (Britse) televisieanimatie over de avonturen The Love Punch van een sympathieke postbode. In Groenbeek Joel Hopkins | Midlife komedie waarin Emma worden audities gehouden voor een televisie Thompson naar de Franse Rivièra vertrekt om talentenjacht. De eerste kandidaten presteren een belachelijk waardevolle diamant te stelen. ver onder de maat, maar Pieter blijkt een Ze moet wel want zij en haar echtgenoot nieuw zangtalent. Te zien vanaf 25 juni Pierce Brosnan dreigen hun geld te verliezen the love punch nadat een oplichter het pensioenplan van Videodrome Brosnans voormalige bedrijf heeft lek gescho- David Cronenberg | Essentiële film omdat mes Woods speelt Max Renn, die het com- ten. Ze gaan naar Cannes om de diamant te Cronenberg al in 1983 zag aankomen dat onze merciële televisiestation CIVIC-TV runt en al- stelen die de oplichter net aan z’n vrouw wil relatie met schermen fundamenteel zou ver- tijd op zoek is naar nieuwe erotische en ex- geven. Te zien vanaf 26 juni anderen – denk sociale media, invasion of pri- ploitatie-tv. Hij krijgt dan beelden onder ogen Videodrome vacy, alomtegenwoordigheid informatie. Ja- van het programma Videodrome dat martelin- Twitter @RonaldRovers de Filmkrant #366 juni 2014 30

U richt zich vaker op kinderen. “Omdat ik benieuwd ben naar het begin van spiritualiteit. Waar begint het pad naar een verlichte ziel? Zoals de tienjarige Kishan Tiware, die twijfelt of hij sadhoe of gangster wil worden.”

Wat denkt u dat het gaat worden? “Zoals iemand in de film zegt: wat hij ook kiest, hij wordt de beste. Als hij een gangster wordt, zal de wereld nog nooit zo’n gangster gezien hebben. Maar ik denk dat hij een heilige wordt – je ziet die energie in hem.”

U zet zich af tegen de gebruikelijke manier waarop de Kumbh Mela in beeld wordt gebracht. “Net als in 2001 waren alle grote zenders er weer. National Geographic, Discovery Channel, Canal+, BBC – ze zoeken allemaal hetzelfde exotisme. Wauw, honderd miljoen mensen! Bij mij zie je dat wel, maar alleen als achtergrond. Het gaat mij om het individu.”

Het is natuurlijk ook erg fotogeniek... “Dat was ook ons probleem, vooral tijdens de montage. Hoe decon- strueren we deze schoonheid? We hadden een sadhoe gefilmd die een vrachtwagen voorttrekt met zijn penis. Superexotisch en goed gefilmd – het was geen gemak- kelijke beslissing om het weg te laten. Maar het zou de Pan Nalin over Faith Connections ‘Waar balans van de film verstoord hebben.” Toch toont u wel een sadhoe die bakstenen optilt met zijn geslacht. “Dat was een spontaan moment. Geen begint het pad naar show. Hij is zo’n sadhoe die je maar één keer in de twaalf jaar kunt ontmoeten. Dit was om vijf uur ’s ochtends, hij had net zijn rituele marihuana gerookt en er zaten twintig mensen bij hem – zonder tientallen camera’s. Bo- een verlichte ziel?’ vendien kende Kishan hem goed.” Waarom zien we bijna geen andere camera’s in uw film?“Omdat we vooral filmden waar verder geen camera’s mochten komen. Voor de gewone pers is een persgedeelte afgezet. Na lang onderhandelen hebben wij toestemming gekregen overal te filmen, zodat we Pan Nalin wilde de Kumbh Mela, het grootste wijzen naar de twee groepen in de Indiase samenleving onze hoofdpersonen konden volgen.” hindoefestival van India, nu eens anders filmen – mensen zoals u en ik, die in de wereld staan, en de hei- dan de media altijd doen. ‘Hoe deconstrueer je lige mensen die zich terugtrekken om te mediteren – die En u kon daardoor een moeder helpen zoeken naar haar deze schoonheid?’ Kees Driessen hier één keer in de twaalf jaar samenkomen.” zoontje. “Wij konden inderdaad naar plekken gaan waar zij niet kon komen. Een paar dagen hebben we niks ge- De Indiase documentairefilmer Pan Nalin ging in 2013 Kun je die heiligen anders niet bezoeken? “Veel goe- filmd, alleen maar gezocht. Pas na verloop van tijd zijn op zoek naar de essentie van de Kumbh Mela, een gi- roes, heiligen, sadhoes, baba’s – hoe je ze ook noemt – we die zoektocht in onze film gaan verwerken.” ganteske samenkomst van hindoes die slechts één keer zien jarenlang helemaal niemand. Dus voor gewone In- in de twaalf jaar plaatsvindt op de plek waar de Ganges diërs is dit een buitenkans. Iemand die al jaren medi- U filmt dan een berg briefjes met namen van vermis- en de Yamuna samenvloeien. teert aan de grens met Tibet, kun je nu gewoon spreken! ten. 135 duizend mensen! “Dat liep nog op tot 200 dui- Niet zoals National Geographic en Discovery Chan- Ook de Dalai Lama kwam enkele oude goeroes ontmoe- zend. Veel mensen zijn natuurlijk teruggevonden, maar nel, die elke twaalf jaar uitrukken voor dezelfde beelden ten. Bovendien zijn ze, als je bij hen gaat zitten, ver- zulke aantallen zijn een nationaal schandaal. Kranten van mensenmassa’s en stuntende goeroes. Nalin begaf plicht te delen wat ze hebben. Ook hun heilige marihua- staan er vol mee. De organisatie vergeet dat ze te maken zich buiten de gebaande paden, op zoek naar faith in de na, haha! Maar dat is voor een Nederlander misschien heeft met ongeletterde dorpelingen. Mensen die niet persoonlijke connections die ontstaan en verloren gaan niet zo bijzonder.” beseffen dat ze ergens heengaan waar 100 miljoen men- tijdens deze grootste bijeenkomst op aarde, met 100 sen komen.” miljoen geschatte bezoekers, van wie er op het hoogte- Toch vormen die gesprekken niet uw voornaamste fo- punt zo’n 55 miljoen tegelijkertijd aanwezig zijn in de cus. “Ik wilde spiritualiteit in actie laten zien. Daarom Vallen er veel slachtoffers?“Op één plek, buiten het of- impromptu metropool. vond ik het verhaal van Hatha Yogi Baba zo mooi. Hij is ficiële terrein, zijn in het gedrang, in vier minuten tijd, een groot yogameester: je ziet in de film dat hij urenlang meer dan vijftig slachtoffers gevallen. Eigenlijk is dat Wat is in uw documentaire faith en wat zijn de con- ondersteboven aan een boom kan hangen. En hij heeft weinig, gezien de omvang van de Kumbh Mela. Ik ben nections? Pan Nalin: “Bijna elke handeling op de Kum- vierentwintig jaar afzondering opgegeven om een zelf meermalen weggedrukt en gevallen. Eén keer was ik bh Mela wordt gedreven door faith. Je voelt de enorme zwerfjongetje te helpen dat plotseling voor zijn deur zo bang dat ik mijn vrouw belde om afscheid te nemen. vastberadenheid waarmee mensen een heilig bad ne- stond. Niet om een sadhoe van hem te maken, maar om Het was nat en glad en mensen liepen over ons heen. men en het aanwezige aura ervaren. Zo’n devoot geloof hem naar school te sturen.” Maar uiteindelijk is alleen wat filmapparatuur bezwe- had ik nog nooit meegemaakt. En de connections ver- ken.” de Filmkrant #366 juni 2014 31

(vanaf 15.45) | cinecenter.nl | pro- macademie wo 25 t/m vr 4 jul (zie ook 10, 20.00 | Documentaire | Flaming grammering is onder voorbehoud www.filmacademie.nl) |C inema Con- Lips: A Beautiful Fucking Experience Premières | Deux jours, une nuit van- cert | Amsterdam - Batavia door de za 14, 21.00 | Club 35 | WR Mysteries af do 19 | Eastern Boys vanaf do 3 jul lucht | De Bertha | Met de Fokker VII of the Organism do 19, 20.00 | Monty | The Love Punch vanaf do 26 | Night en de eerste luchtmail naar Marseil- Python | Alway’s Look on the Bright Moves vanaf do 5 | Two Faces of Ja- le zo 8, 16.00 | Cinema Egzotik: Vam- Side of Life vr 27, 19.30 nuary vanaf do 26 | Nog te zien | De pire Night | Andy Warhol’s Dracu- The Movies 100-jarige man die uit het raam la (Dracula vuole vivere: cerca san- Haarlemmerdijk 161 | 020-6386016 | klom en verdween | The Grand Buda- gue di Vergine!) + Interview With the themovies.nl Agenda pest Hotel | Tracks Vampire: The Vampire Chronicles Devil’s Knot vanaf do 5 | Grace of Mo- Programmagegevens voor de Filmkrant van juli & augustus Eye Filmmuseum vr 13, 20.00 | Dutch Movies English naco vanaf do 5 | Jersey Boys vanaf do moeten vóór vrijdag 20 juni (schriftelijk of per e-mail agenda IJpromenade 1 | 020-5891400 | eye- Subtitles | Alleman (The Human 19 | Joe vanaf do 12 | The Love Punch @filmkrant.nl) bij de redactie zijn ingeleverd. De Filmkrant is film.nl Dutch) + Glass (Glas) wo 11, 19.00 | vanaf do 26 | The Two Faces of Janu- niet verantwoordelijk voor onjuiste vermeldingen of program- Premières | Deux jours, une nuit van- E*Cinema | Shirley – Visions of Rea- ary vanaf do 26 mawijzigingen. De volgende Filmkrant verschijnt op donder- af do 19 | Faith Connections vanaf do lity di 3, 21.15 (om 19.15 masterclass re- Rialto dag 3 juli. 12 | Die Frau des Polizisten vanaf do gisseur) | Compilatieprogramma Neder- Ceintuurbaan 338 | 020‑6768700 | 12 | Night Moves vanaf do 5 | Una via landse kunstenaarsfilms (1955-2014) rialtofilm.nl do 5 | La jaula de oro vanaf do 19 | The a Palermo vanaf do 26 | Videodrome di 10, 19.15 | Hans Beerekamp presen- Premières | Deux jours, une nuit van- Alkmaar Missing Picture vanaf do 5 | Nieuwe vanaf do 26 | N.a.v. première Night teert | Het schimmenrijk ma 9, 19.00 af do 19 | Faith Connections vanaf do Filmhuis Alkmaar helden vanaf do 12 | The Wind Rises Moves | Meek’s cutoff ma 9, 18.45 | Het Ketelhuis 12 | Die Frau der Polizisten vanaf do 12 Verdronkenoord 12 | 072-5110136 | vanaf do 5 | Nog te zien | Anni Felici | Old Joy za 7, 19.30 | River of Grass vr Westergasfabriekterrein | Pazzanis- | Una via a Palermo vanaf do 26 filmhuisalkmaar.nl | Raadpleeg de Ida | Kill Your Darlings | Shell | Star- 6, 19.15 | Wendy and Lucy zo 8, 21.15 | traat 4 (bioscoop) | Pazzanistraat 27 Studio/K website voor het programma red Up | Supercondriaque | Tracks Prolongaties (o.v.b.) | The Amazing (filmcafé) | 020-6840090 | ketelhuis. Timorplein 62 | 020-6920422 | stu- Catfish | Blue Ruin | Sacro GRA | Les nl dio-k.nu | raadpleeg de website voor salauds | Shirley – Visions of Reality Premières | In The Name Of vanaf do het reguliere programma Almelo Amsterdam | Starred Up | The Wind Rises (Kaze 5 | Una via a Palermo vanaf do 26 | Joe vanaf do 12 | The Two Faces of Ja- Filmhuis Almelo Cinema111 tachinu) | David Cronenberg – The Das Wochenende vanaf do 19 | Nog te Moebius gaat zo nuary vanaf do 26 | Klassieker | Lola Elisabethhof 4 | informatie-reserveren Arie Biemondstraat 111 | 020-6169994 Exhibition | in juni te zien: A Dange- zien | De 100-jarige man die uit het Montès vr 27, 15.00 0546-850264 | filmhuisalmelo.nl | | [email protected] | lab111.nl rous Method | Dead Ringers | The Fly raam klom en verdween | Afterma- als alle films van Pathé Tuschinski Aanvang: 20.15 A Film About Coffee di 3, di 17 en wo | Shivers | Videodrome | MovieZone th | Hartenstraat | Lucia de B. | Sa- Reguliersbreestraat 26-34 | 0900- Zomerstop 25, 21.00 | za 7, di 10, do 12, vr 20 en za presents | Filmauteurs: David Cronen- cro GRA | VERS | Maandelijkse bijeen- Kim Ki-duk (The 1458 | pathe.nl | titels zijn onder voor- 28, 18.00 | vr 13, 21.30 | Free the Mind berg vr 27, lezing 16.00 + Videodrome komst voor en door nieuwe film– en te- behoud, raadpleeg verder de website wo 4, 18.00 | The Gatekeepers di 10 en 19.00 | Cinema Remake - art & film | levisiemakers ma 2 | Sneak Preview | Isle, Bin-jip, Nieuwe films | Grace of Monaco van- Almere wo 18, 21.00 | di 21, 18.00 | vr 27, 21.30 | De battre mon coeur s’est arrêté ma Amongst Friends, een sneak met per- af do 5 | Jersey Boys vanaf do 12 | Joe Corrosia Stad/Theater, Expo Last Hijack za 7, vr 20 en za 28, 21.30 | 2, 19.30 | Cruel Intentions wo 4, 19.30 sonal touch ma 16 | Gay Film Night | Pietà) over (sek vanaf do 12 | The Two Faces of Janu- & Film di 17, 18.00 | Milo do 19, wo 25 en vr 27, | Ancient Evenings | Compilatiepro- Cupcakes di 17 | Het Voorjaarsoverleg ary vanaf do 26 | Opera Encore | La Stadhuisplein 2 | 036-5215929 | 18.00 | Ne me quitte pas do 5 en wo gramma zo 22, 16.30 | River of Fun- | Jaarlijks debat over prangende kwes- sueel) geweld en Cenerentola zo 1 | Rigoletto zo 22 | corrosia.nl 18, 18.00 | De Poel wo 4 en di 24, 21.00 dament ma 23 en di 24, 17.00 | wo 25, ties in de filmwereld wo 18 |D eutsches Theater | NT Live: A Small Family We Want Cinema | Nieuwe helden | vr 6 en za 14, 21.30 | Shock Head Soul 16.30 (ma 23 is Matthew Barney aan- Kino | Silvi di 24 verminking, ja Business do 12 | Henry IV Part II Live do 5, 20.00 do 5, 21.00 | za 14 en do 26, 18.00 | za 21, wezig voor een Q&A) | Binger’s film- Kriterion – Royal Shakespeare Company do 18 Het nieuwe filmhuis/De 21.30 | Victor & Rolf wo 3, vr 6, vr 13 en making in the digital age | Compila- Roetersstraat 170 | 020‑6231709 | loezie en wraak. Filmtheater De Uitkijk nieuwe bibliotheek za 21, 18.00 tieprogramma di 10, 9.30 (opening) | kriterion.nl | Raadpleeg de website Prinsengracht 452 | 020-2232416 | Stadhuisplein 101 | 036-5486000 | Cinema De Balie Side by Side di 10, 21.15 | Based on the voor het volledige programma Het verschil met uitkijk.nl denieuwebibliotheek.nl/hetnieuwe- Kleine-Gartmanplantsoen 10 | infor- same story | Devil’s Knot wo 4, 21.00 Night Moves vanaf do 5 | We Are Alien vr 20 | Aliens vr 27 | Exit Through filmhuis matie: 020-5535151 | reservering: (voorpremière) | Paradise Lost 3: Pur- What We Are vanaf do 19 zijn vorige films is the Giftshop vr 13 | Y tu mamá tam- De 100-jarige man die uit het raam 5535100 | debalie.nl gatory ma 9 en ma 16, 21.00 | Speci- Melkweg Cinema bién vr 6 | klom en verdween vr 13 en di 17, 19.30 Inequality for all do 5, 18.30 | Yard Vi- al: film op 70mm | Dersu Uzala za 14, Lijnbaansgracht 234a | info en reser- dat Kim over deze Klassieker | Lola Montès zo 1, zo 8, zo | wo 18, 11.00 | The Invisible Woman di bes: Journey to Jah vr 6, 21.00 21.15 | zo 15, 16.00 | WK Volkskrant- veringen: 020-5318181 | melkweg.nl | 15, zo 22 en zo 29 3, 19.30 | wo 4, 11.00 | La jaula de oro Filmhuis Cavia dag | Voetbalquiz, historische voetbalf- Aanvang: 20.00 onderwerpen nu vr 6 en di 10, 19.30 | wo 11, 11.00 | The Van Hallstraat 52-1 | 020-6811419 | ragmenten, premières van o.a. de do- Beatle Mania | A Hard Days Night do Apeldoorn Keeper of Lost Causes vr 20 en di 24, filmhuiscavia.nl | Aanvang: 20.30 | cumentaire Barbosa – The Man who 5, 20.00 (na afloop Fenno draait door geen bloedstol 19.30 | wo 25, 11.00 | Kill Your Darlings Raadpleeg de website voor het pro- made Brazil Cry en de speelfilmS cou- met uniek filmmateriaal en concertop- Filmtheater/Podium Gigant vr 27 en di 1 jul, 19.30 | wo 2 jul, 11.00 | gramma ting for Zebra’s zo 1, 12.00-18.00 | names van de Beatles) | Good Ol’Freda lend drama heeft Nieuwstraat 377 | 055‑5216346 | The Koshino House wo 4, 19.30 Cinecenter Keep an Eye Filmacademie Festival vr 6, 20.00 | Subbacultcha! Presents gigant.nl Lijnbaansgracht 236 | 020-6236615 | Lichting 2014 van de Nederlandse Fil- | Mondo Fuzz, Twilight of the Idles di gemaakt, maar De 100-jarige man die uit het raam Alphen a/d Rijn klom en verdween zo 1 t/m za 7, ma 9 beschaving en wildernis in Dersu een farce over het t/m za 21, ma 23 t/m wo 25, vr 27 | Anni Parkfilmhuis Uzala met imposante natuurbeel- Felici do 19 t/m zo 22 en di 24 t/m zo 29 Cornelis Geellaan 2 (Park Rijnstroom) | Het ruige Siberië den van het Siberische landschap. gezinsleven en | Diplomatie zo 1 t/m za 7, di 10 en wo 11 0172-493737 | parkfilmhuis.nl | Aan- Als gast van Mosfilm kon hij zich | Miele vr 27 t/m ma 30 (ma 30 met na- vang: 20.30 De Japanse regisseur Akira wen. Uzala leest de Russen ook de volledig uitleven en hoefde hij een satire op bespreking) | Sacro GRA do 19 t/m zo After the Tone vr 13, 19.30 | ma 16 en Kurosawa beleefde in het begin les over hun omgang met dieren: niet op een draaidag te kijken. Het 22, di 24 en wo 25 (met Filmkrant.Live wo 18, 20.30 | Her vr 6, 21.30 | za 7, ma van de jaren zeventig moeilijke waarom doden zij meer dieren maken van Dersu Uzala duurde sadomasochisme inleiding) | Supercondriaque do 5 t/m 9 en di 10, 20.30 | Ida vr 20, 21.30 | ma tijden. Zijn filmcarrière was in het dan zij kunnen eten? Tussen na- dan ook vier jaar. De inspanning za 7 en ma 9 t/m wo 18 | Supernova vr 23 en di 24, 20.30 | Kill Your Darlings slop geraakt (zijn laatste filmDo - tuurmens Uzala en de door de be- betaalde zich uit, want de film en de obsessie 13 t/m zo 1, di 17 en wo 18 | The Ama- vr 27, 19.30 | zo 29, di 1 jul en wo 2 jul, desuskaden was niet uit de kosten schaving van de natuur ver- won de Oscar voor beste buiten- zing Catfish zo 1 t/m wo 4, vr 6, za 7, 20.30 | Miele vr 13, 21.30 | di 17, 13.30 | gekomen) en de regisseur kampte vreemde avonturiers ontstaat een landse film, zodat Kurosawa weer met seks. ma 9 en di 10 (ma 2 met nabespreking) vr 20, 19.30 | zo 22, 20.30 | Suzanne do met gezondheidsproblemen. In diepe vriendschap. Uzala’s wereld in het midden van de internatio- | The Love Punch do 26, 20.15 (premi- 19, za 21 en wo 25, 20.30 | di 24, 13.30 1971 leidde dit bij Kurosawa tot stort in als hij per ongeluk een tij- nale filmwereld stond. EYE ver- ère) en vr 27 t/m ma 30 | The Wind Ri- | Touch of the Light do 5, zo 8 en wo ses do 19 t/m wo 25 | Tom à la ferme een zelfmoordpoging. Hij sneed ger doodt, waarna Arsenjevs po- toont Dersu Uzala 14 en 15 juni op Jos van der Burg in de 11, 20.30 | vr 6, 19.30 | di 10, 13.30 | Het met een mes zijn polsen door en ging om hem te helpen zijn ellen- 70 mm formaat, zodat de impo- do 12 t/m wo 18 | Tracks do 19 t/m ma Vonnis do 26, za 28 en ma 30, 20.30 | stak zich in de keel, maar op won- de alleen maar groter maakt. sante landschappen geweldig tot Filmkrant 30 | Film gemist?! | La grande bellez- vr 27, 21.30 | We Are The Best! do 12, za za elke ma in jun, 15.15 en 19.30 | Film- derbaarlijke wijze overleefde hij Kurosawa toont de botsing tussen hun recht komen. eyefilm.nl 14, zo 15 en di 17, 20.30 de zelfvernietigende aanval. Na club | Fading Gigolo (voorpremière), zo zijn herstel reisde hij naar Rus- 29, ontbijt vanaf 9.30 | film 10.30 Amersfoort land om voor de staatsstudio Mosfilm een film te maken. Het Arnhem Filmtheater De Lieve Vrouw resultaat was Dersu Uzala, de ver- Lieve Vrouwestraat 13 | 033‑4226555 filming van de memoires van Vla- Focus Filmtheater | lievevrouw.nl | programma wordt dimir Arsenjev, een wetenschap- Korenmarkt 42 | 026‑4424283 | wekelijks aangevuld, zie website per. In de film reist Arsenjev rond focusarnhem.nl Premières | Deux jours, une nuit van- 1900 met vier soldaten naar de The Double vanaf do 26 | Night Moves af do 19 | The Double vanaf do 26 | wildernis in het oosten van Sibe- vanaf do 5 | Supercondriaque vanaf Night Moves vanaf do 5 | The Two Fa- rië, waar zij de inheemse jager do 19 | The Two Faces of January van- ces of January vanaf do 26 | Das Wo- Dersu Uzala ontmoeten, die voor af do 26 | A Weekend in Paris vanaf do chenende vanaf do 19 | Docu | The hen als gids gaat optreden. Dank- 29 mei | Das Wochenende vanaf do 19 Missing Picture wo 11, 21.00 (met in- zij Uzala overleven de mannen een | Verwacht | Tom à la ferme | Special leiding) | CineSingle | La jaula de oro hevige storm, omdat hij hen leert i.h.k.v. tentoonstelling Threads | Ju dersu ursala zo 29, 12.00 | Gay Film Night | Cupca- hoe je een schuilplaats moet bou- Dou zo 15, 16.00 kes wo 11 | Nieuwe films | Henri vanaf de Filmkrant #366 juni 2014 32

| wo 4 20.30 | Last Hijack do 26 en vr nova vanaf do 19 | Tom à la ferme van- 27, 19.00 | za 28, 16.00 | zo 29, 20.30 | af do 29 mei | Tracks vanaf do 29 mei | Verbeter de wereld, ga vrijen! The Missing Picture do 5, 19.00 | vr 6, A Weekend in Paris vanaf do 29 mei | 11.00 en 21.30 | ma 9, 20.30 | Nebraska Philip Seymour Hoffman Retrospec- Het is een fascinerende paradox: fictiebeelden, heeft als strekking Reich serieus nam. Deze seksuo- vr 13, 18.45 | ma 16, 14.00 | The Railway tief | Capote ma 5 | The Master ma 23 onder de naoorlogse Oost-Euro- dat het communisme een doodlo- loog, psychoanalyticus en mafke- Man do 12, do 19, vr 20 en za 21, 18.45 | | Synecdoche ma 9 | Deutsches Kino | pese repressieve communistische pende repressieve weg insloeg, tel meende dat seksuele bevrij- vr 13, vr 20 en vr 27, 10.45 | vr 13, 19.00 | Silvi do 19 | Special | Veteranen do 26 regimes werden films gemaakt die toen Lenin na de Russische Revo- ding tot een utopische samenle- za 14 en za 28, 21.15 | zo 15, 16.00 | wo 18, + extra matinee (o.v.b. met gast) zo anarchistisch waren, dat wes- lutie de vrije liefde, die gepropa- ving zou leiden. Als iedereen in- 14.45 | wo 25, 20.00 | zo 29, 15.45 | Sa- terse filmmakers er alleen maar geerd werd door radicale critici plugde op het kosmische energie- cro GRA do 26, 21.30 | vr 27 en zo 29, Den Bosch van konden dromen. Zoals Made- van het burgerlijke huwelijk, ver- veld rond de aarde zou alles goed 16.00 | za 28, 19.00 | Snowpiercer vr 13, liefjes uit 1966 van de Tsjechische wierp. Daarmee pleegde de leider komen. Deze onzin deed het goed 15.45 en 21.15 | za 14, 18.45 | zo 15, 15.45 Verkadefabriek Vera Chytilova; een klucht waarin verraad aan het idee dat politieke in de hippiecultuur van de jaren | di 17, 20.00 | Tom à la ferme di 3, Boschdijkstraat 45 | 073-6818160 | twee meiden als punkers avant la bevrijding samen moest gaan met zestig, maar niet bij verstokte 20.00 | vr 6, 19.00 | za 7, 21.30 | zo 8 en verkadefabriek.nl | Raadpleeg de lèttre de gevestigde orde op stel- seksuele bevrijding. Die opvatting communistische leiders als Tito wo 11, 20.30 | Tracks do 12, 21.30 | vr 13 website voor het programma ten zetten. Het paradepaard van was vloeken in de communisti- en Breznjev. Of W.R. - Mysteries en vr 27, 11.00 | ma 16, wo 18 en ma 30, Oost-Europees vrolijk filmanar- sche kerk. Nog erger was dat Ma- of the Organism de tijd heeft over- 20.00 | di 17, 14.15 | vr 20, 19.00 | za 21, Den Haag chisme was in de jaren zestig kavejev in W.R. - Mysteries of the leefd, kan iedereen op 19 juni in 21.15 | zo 22, 16.00 | vr 27 en za 28, 21.30 Dusan Makavejev. De Joegoslavi- Organism de theorieën van de ex- Melkweg Cinema beoordelen. | Vochtige streken do 12, 19.00 | za 14, Filmhuis Den Haag 16.00 | zo 15, ma 16 en wo 18, 20.30 | Spui 191 | 070‑3656030/3459900 | sche (Servische) filmmaker dreef perimentele psycholoog William melkweg.nl met zijn collages van documen- The Weight of Elephants zo 1, 20.30 filmhuisdenhaag.nl taire en fictie vol politieke onzin | do 5, 21.30 | vr 6, 16.00 | za 7, 16.00 en Premières | Borders vanaf do 12 | Deux en waarheden de autoriteiten tot 19.00 | zo 8, 16.00 | di 10, 20.00 | The jours, une nuit vanaf do 19 | The Dou- woede, maar kon toch zijn gang Wind Rises zo 1, 15.45 | ma 2, 20.00 | ble vanaf do 26 | Faith Connecti- gaan. Tot hij in 1971 met W.R.- wo 4 20.00 | Yves Saint Laurent ma 2, ons vanaf do 12 | Die Frau des Poli- Mysteries of the Organism een 20.30 | wo 4, 14.30 | vr 6, 15.45 en 21.15 zisten vanaf do 12 | In The Name Of stap te ver ging. Dat de film vrije | za 7, 18.45 | zo 8 en wo 11, 20.00 | ma Regisseur Gian vanaf do 5 | Night Moves vanaf do 5 | seks met politiek verbindt schoot 9, 15.45 | Sneak Preview | Verrassende Una via a Palermo vanaf do 26 | Vide- de autoriteiten in het verkeerde voorpremière elke di, 20.30 | Centrum franco Rosi liet odrome vanaf do 26 | Specials | Final keelgat. Hij werd verboden en voor Jeugd en Gezin | The Weight of Cut: Ladies and Gentlemen + kort- Makavejev emigreerde als perso- Elephants di 10, 20.00 | Film & Diner zich meevoeren films (in de Studio naast zaal 1) van- na non grata naar de Verenigde | De 100-jarige man die uit het raam af vr 30 mei | Shirley - Visions of Re- Staten. In 1988 keerde hij terug klom en verdween za 14, 19.30 door de centrifu ality zo 1, 16.30 (met Q&A) | Borders di naar Joegoslavië. W.R. - Mysteries 10, 19.00 (voorpremière met Q&A) | Hip- of the Organism, een combinatie gale kracht van de hopfilm met Q&A ma 23, 18.00 |Sneak w.r. - Mysteries of the organism Capelle a/d IJssel van archief-, documentaire- en preview | Verrassende voorpremière ma Isalatheater GRA, de grote 9 en ma 23, 21.45 | Amongst Friends | Stadsplein 5 | 010-4586300 | isalat- Luxe sneak preview ma 16, 19.15 | Mau- raam klom en verdween | Anni Fe- klom en verdween do 5 en vr 6, 18.45 heater.nl | Aanvang: 20.00 rondweg om ritshuis heropend | Lezing + filmsM u- Assen lici | Blue Ruin | Starred Up | Super- | za 7, zo 8, za 14, vr 20, za 21 en za 28, Zomerstop seum Hours, Sky Over Holland en Bioscoop De Nieuwe Kolk condriaque | Tracks | Voorfilm | Bird 15.45 | ma 9, zo 15 en zo 22, 20.00 | wo Rome, en trof los Views on Vermeer do 19 t/m zo 22 | Weiersstraat 1 | 088-0128560 | asser- High Up | Gay Film Night | Cupca- 11, 14.45 | do 12, vr 20 en do 26, 21.15 | Delft Dag van de Architectuur | The Hu- filmliga.nl | Aanvang: 20.30 kes di 17, 21.00 | Filmcursus: Botsen- vr 13, 16.00 | za 14, 19.30 | vr 27, 18.45 getrokken van de man Scale za 21 | Gay Film Night | Ida ma 9 en di 10 | Shell ma 16 en di 17 | de wereldbeelden | In the mood for | Anni Felici do 19, 19.00 | vr 20, 11.00 Filmhuis Lumen Cupcakes ma 23, 19.30 | Film & Mu- Suzanne ma 23 en di 24 | Das Woche- love di 3, 19.30 | The missing pictu- en 21.30 | za 21, 16.00 en 21.30 | di 24, Doelenplein 5 | 015‑2140226 | film- zuigkracht van de ziek | Een vertelling in woord, beeld en nende ma 30 en di 1 jul re di 10, 19.30 | Zomer Filmclub | The 20.00 | La bande à Picasso do 19, huis-lumen.nl | Raadpleeg de website zang over WO I ma 23, 19.30 | Baby- Love Punch vr 6 en wo 11 | Wielerdocu 21.30 | vr 20, 16.00 | za 21, 19.00 | zo 22 voor de exacte data en tijden periferie een keur babbels | Met je baby naar de bios vr 27, Bergen | Nieuwe Helden di 24, 19.30 en wo 25, 20.30 | ma 23, 20.00 | De- Happily Ever After do 5 (regisseur vanaf 11.00 vil’s Knot do 26 en za 28, 18.45 | vr 27, aanwezig) | Jan Schoonhoven - Be- aan Fellineske Nutshuis Fth CineBergen/Zwarte Bussum 15.45 en 21.15 | zo 29, 20.00 | ma 30, ambte 18977 wo 25 | La jaula de oro Riviervismarkt 5 | 070-3459090 | Schuur 20.30 | The Grand Budapest Hotel vanaf do 12 | The Last Hijack van- personages: een nutshuis.nl | Raadpleeg de website Eeuwigelaan 7 | 072-5896310 | cine- Filmhuis Bussum do 5, za 7 en do 19, 21.15 | vr 6, 10.45 | vr af do 5 | The Missing Picture vanaf do voor het programma bergen.nl Brediusweg 1 | 035-6938694 | film- 13, 21.30 | za 14, 19.00 | di 17, 14.00 | zo 29 mei (di 3 met lezing) | Nieuwe hel- palm-expert, een Pathé Buitenhof De 100-jarige man die uit het raam huisbussum.nl 22, 15.45 | ma 23, 20.30 | wo 25, 14.45 den do 12 | Les salauds vanaf do 26 | Buitenhof 20 | 0900-1458 | pathe.nl | klom en verdween vr 6, 14.30 | zo 8, di De 100-jarige man die uit het raam | The Immigrant zo 1, 16.00 en 20.00 Starred Up vanaf do 29 mei | Super- excentrieke titels zijn onder voorbehoud, raad- 10 en wo 11, 20.00 | Anni Felici do 19 en pleeg verder de website wo 25, 20.00 | August: Osage Coun- uit Indië en in Indië uit Nederland tha, dat zo gammel is dat de prins, travestie Nieuwe films | Devil’s Knot vanaf do ty zo 1, 15.30 | Belle en het beest vr moet wachten, maar dankzij stookketels dreigen de ontploffen. 5 | Grace of Monaco vanaf do 5 | Jer- 20, 14.30 | ma 23, 20.00 | Diplomatie Annie Bos luchtpost nog maar vijf dagen. Nelly en haar keurige buurman, tenhoeren, een fi sey Boys vanaf do 19 | Joe vanaf do 12 | zo 15, 15.30 | di 17 en wo 18, 20.00 | Les Families konden intensiever con- type ideale schoonzoon, proberen The Rover vanaf do 12 | The Two Faces garçons et Guillaume, à table! do 5, redt schip tact hebben, wat zou bijdragen een catastrofe te voorkomen. De losofische ambu of January vanaf do 26 | Opera Encore vr 6 en ma 9, 20.00 | The Grand Buda- aan hun levensgeluk. De fictiefilm film bevat fraaie zwart-wit beel- | Rigoletto ma 23 | Theater | NT Live: pest Hotel za 7, 20.00 | zo 8, 15.30 | De Bertha (Louis Chrispijn Sr, 58 den van de haven van IJmuiden. lancebestuurder, A Small Family Business do 12 | Hen- The Keeper of Lost Causes vr 13 en za Het is een mooie traditie: studen- minuten, 1913) was een productie Het drama werd verloren ge- ry IV Part II Live – Royal Shakespea- 14, 20.00 | Noah (3D) vr 20, za 21, zo 22 ten van de Hogeschool voor de uit de stal van filmpionier en – waand, maar een paar jaar gele- een der laatste re Company do 18 en di 24, 20.00 | The Railway Man vr Kunsten Utrecht componeren producent Maurits Binger met den teruggevonden en gerestau- 13, 14.30 | zo 15, 20.00 | Sacro GRA vr sinds 1996 muziek voor zwijgen- filmster Annie Bos als troefkaart. reerd. De film was voor het eerst palingvissers en Den Helder 27, 14.30 | ma 30, 20.00 | Les salauds de films, waarna het Nederlands Bos raakt als dochter Nelly van weer te zien op het openingsfeest do 12 en ma 16, 20.00 | A Weekend in Filmfestival die films vertoont een zeekapitein in een scheeps- van EYE twee jaar geleden. zijn importbruid. Cinema 7skoop Paris zo 1 en di 3, 20.00 | The Wind Ri- Julianaplein 43 | 0223‑610941 | cine- onder live begeleiding van hun en liefdesdrama verzeild. Het eyefilm.nl ses do 26 t/m zo 29, 20.00 | Yves Saint muziek. Op 8 juni vindt dit evene- speelt zich af op het schip De Ber- ma7skoop.nl | Aanvang: 20.30 Laurent ma 2 en wo 4, 20.00 The Grand Budapest Hotel do 5 t/m ment voor het eerst in EYE plaats. Dana Linssen over Sacro GRA Op het programma staan een fic- ma 9 | Ida do 12 t/m ma 16 | Tom à la in de Filmkrant ferme do 19 t/m ma 23 | A Weekend in Borne tiefilm en twee korte documentaires, die als voorfilms worden Paris do 26 t/m ma 30 Filmhuis Borne vertoond. De titel Fokker VII en de Marktstraat 23 | informatie/reserve- eerste luchtmail naar Marseille Deventer ren 074-2657200 | kulturhusborne.nl (Henk Alsem, 13 minuten, 1926) Zomerstop maakt meteen duidelijk waarover Filmhuis De Keizer deze voorfilm gaat. Voor het eerst Keizerstraat 78 | 0570‑618822 | film- Breda in de geschiedenis vliegt een Fok- huisdekeizer.nl ker VII met passagiers en post The Amazing Catfish do 19 en zo 22, Chassé Cinema naar Marseille. Komt dat zien op 20.30 | za 21, 19.30 | di 24, 17.45 | wo 25, Claudius Prinsenlaan 8 | 076-5303131 het vliegveld Waalhaven in Rot- 20.00 | Anni Felici vr 27, 14.00 en 21.45 | chasse.nl terdam! De documentaire Am- | za 28, 21.45 | zo 29 t/m di 1 jul, 20.00 Premières | Deux jours, une nuit van- sterdam – Batavia door de lucht | wo 2 jul, 17.15 | La bande à Picasso af do 19 | Die Frau des Polizisten van- (Theo Güsten, 9,5 minuut, 1930) vr 13, 14.30 en 21.45 | za 14, 21.45 | zo 15 af do 12 | In The Name Of vanaf do 5 | jubelt erover dat niemand in Ne- en wo 18, 20.30 | di 17, 17.45 | Enemy do de bertha Sacro GRA vanaf do 12 (o.v.b.) | Nog te derland meer een maand op post 19 en di 24, 20.00 | vr 20, 21.45 | za 21, zien | De 100-jarige man die uit het 21.15 | zo 22, 16.15 | di 24, 14.30 | wo 25, de Filmkrant #366 juni 2014 33

Alain de Botton en Tracy Cheva- gen van hun leven en de betekenis Emmen voor exacte data en aanvangstijden lier, de schrijfster van de met van kunst. Als derde film vertoont Deux jours, une nuit vanaf do 19 | The Schilders in Scarlett Johansson fantastisch Filmhuis Den haag de 70 mm do- Filmhuis Emmen Double vanaf do 26 | Die Frau des Po- verfilmde roman Girl with a Pearl cumentaire Sky over Holland uit Westeinde 70 | 0591-668250 | film- lizisten vanaf do 12 | In The Name Of Den Haag Earring. Alle geïnterviewden 1967 van John Fernhout. De film huisemmen.nl | Aanvang: ma, 20.15 en vanaf do 5 | Una via a Palermo van- hebben een specifieke visie op gaat over het Nederlandse land- wo, 19.00 af do 26 | Zombie: The Resurrecti- Vermeer. De een ziet hem bijna als schap als inspiratiebron van de August: Osage County ma 2 en wo on of Tim Zom vanaf do 29 mei | Ciné- Dat het Mauritshuis in Den Haag een mysticus, de ander als een Nederlandse schilderkunst in de 4 | Enough Said ma 30 | The Grand Club | L’ enfant ma 16 | Le gamin au na een verbouwing op 27 juni her- voorloper van de fotografie en de Gouden Eeuw. Het wordt geïllus- Budapest Hotel ma 23 en wo 25 | Ida vélo ma 30 | Rosetta ma 2 | Docs | opent, gaat aan Filmhuis Den cinema. In de speelfilmMuseum treerd met onder meer Gezicht op ma 16 en wo 18 | The Missing Picture Nieuwe helden wo 11 | Dag van de Ar- Haag niet voorbij. Met drie films Hours van Jem Cohen raakt een Delf van Vermeer. Sky over Hol- ma 9 en wo 11 | Mon oncle wo 2 jul chitectuur | Gaudi - Teshigahara besteedt het aandacht aan het suppoost van een museum in We- land won in 1968 op het filmfesti- Hiroshi za 21 goede nieuws dat de imposante nen intensief aan de praat met een val in Cannes de prijs voor beste Enschede Pathé Groningen collectie schilderijen van de Hol- bezoekster. Hun groeiende korte film. Gedempte Zuiderdiep 78 | 0900-1458 | pathe.nl | titels zijn onder voorbehoud, landse meesters weer thuis is. vriendschap leidt tot verkennin- filmhuisdenhaag.nl Concordia K & C Cinema Niet alle schilderijen overigens, Oude Markt 15-17 | 053-4311089 | raadpleeg verder de website want Vermeers Meisje met de pa- concordia.nl | Raadpleeg de website Nieuwe films | 22 Jump Street van- rel reist nog langs Amerikaanse voor het programma af do 5 | Grace of Monaco vanaf do 5 musea. Maar ook zonder dit | Jersey Boys vanaf do 19 | Joe vanaf hoogtepunt is er genoeg te zien, Goes do 12 | The Philosophers vanaf do 12 | zoals Gezicht op Delft van Ver- Transcendence vanaf do 19 | Walking meer, Het puttertje van Carel Fa- ’t Beest on Sunshine vanaf do 19 | Opera | La britius, De stier van Paulus Potter Beestenmarkt 3 | 0113‑228142 | Bohème ma 9 | Theater | NT Live: A en De anatomische les van Dr. Ni- tbeest.nl | Aanvang: 20.30 Small Family Business do 12 colaes Tulp van Rembrandt. Geen August: Osage County do 5, vr 6, di RKZ Bios schilderijen in Filmhuis Den 10 en wo 11 Emmastraat 15-s101 | 050‑5262482 | Haag, maar zoals gezegd wel drie De regisseur is rkzbios.nl | Aanvang: 20.30 films. InViews on Vermeer (Hans Gouda Blue Ruin za 21 en ma 23 | Eldfjall ma Pool, 2009) )vertellen fotografen, minimaal aanwe 30 | The Immigrant za 7 en ma 9 | Me- kunstenaars, schrijvers en con- Filmhuis atlhead (Málmhaus) za 28 | The Old, servatoren over hun bewondering Lethmaetstraat 45 | 0182‑522200 | zig — hij is hoor the Young and the Sea zo 22 | The voor de schilder. Aan het woord filmhuisgouda.nl Wind Rises za 14 en ma 16 museum hours komen onder meer Erwin Olaf, De 100-jarige man die uit het raam baar in incidente Vera Zienema klom en verdween za 21, 19.00 | zo 22, Oosterstraat 44 | 050‑3134681 | 11.00 | di 24, 14.00 | do 26 en ma 30, le voice-overs of vera-groningen.nl | Aanvang: 21.00 17.15 | The Grand Budapest Hotel zo 1, huis De keizer Nieuwe films | 22 Jump Street van- 20.30 | Anni Felici vr 20 en za 28, 19.00 Muziekmaand: Rockin’ on Screen | wo 4 en wo 2 jul, 14.00 | zo 1, 16.15 | di 3, af do 5 | Grace of Monaco vanaf do 5 | | za 21 en vr 27, 21.45 | wo 25, 20.30 | in de gesprekken As the Palaces Burn: Lamb of God di 17.15 | wo 4, 20.00 | do 26, zo 29 en ma Diemen Jersey Boys vanaf do 19 | Joe vanaf do The Grand Budapest Hotel zo 1 en di 10 | Cry-Baby di 17 | Metalhead di 24 30, 20.30 | za 28, 21.15 | di 1 jul, 14.30 | 12 | Transcendence vanaf do 19 | Wal- 3, 20.30 | The Keeper of Lost Cau- met zijn ouders — | Sound and Chaos: The Story of BC di 1 jul en wo 2 jul, 17.45 | Kill Your Dar- Filmtheater De Omval king on Sunshine vanaf do 19 ses za 7 en vr 13, 21.45 | ma 9 en zo 15, Studio di 3 (na afloop live muziek van lings do 26 en wo 2 jul, 20.00 | vr 27 en Ouddiemerlaan 104 | 020-6001897 | Plaza Futura/Natlab 20.30 | Lucia de B. ma 2, wo 4, do 5 en maar weet de kij studiobaas Martin Bisi) | Dag van de za 28, 19.30 | zo 29, 16.15 | di 1 jul, 14.00 theaterdeomval.nl | Aanvang: 20.00 Kastanjelaan 500 | 040‑2946848 | di 10, 20.30 | vr 6, 21.45 | The Railway Architectuur | Jerusalema ma 23 en 17.15 | Last Hijack vr 20, 14.30 | za 21, Ida do 5 en di 10 | Lucia de B. do 19 en natlab.nl | Raadpleeg de website voor Man do 19 en zo 22, 20.30 | vr 27, 15.30 | ker desondanks 21.45 | zo 22, 16.45 | wo 25, 17.45 | Nieu- zo 22 | Yves Saint Laurent di 17 | La- het programma za 28, 21.45 | zo 29, 11.00 | Tom à la fer- Haarlem we helden wo 25, 20.30 | vr 27, 21.15 | dies Night | Yves Saint Laurent do 12 Filmhuis De Zwarte Doos me vr 13, 19.00 | za 14 en vr 20, 21.45 | volledig mee te The Railway Man vr 6, 14.00 en 21.45 TU/e terrein | 040-2475348 of 040- ma 16 en di 24, 20.30 | Tracks do 12, wo Filmschuur | za 7, 21.45 | zo 8, 16.15 | di 10, 17.15 wo 2474900 (di t/m do) | dezwartedoos. 18, ma 23 en zo 29, 20.30 | zo 15, 11.00 nemen in zijn ei Lange Begijnestraat 9 | 023-5173910 | 11, 20.00 | Run & Jump vr 20 en wo Doesburg nl.nl | Aanvang: 20.00 | di 17, 14.00 | vr 20, 15.30 | vr 27, 19.00 filmschuur.nl 25, 14.00 | za 21, 19.00 | zo 22, 20.00 Filmhuis | Het Meulenhuus Buitenfilm | Marathon di 4, 23.30 | | A Weekend in Paris zo 1, 11.00 | di 3, gen perspectief: Deux jours, une nuit vanaf do 19 | The | ma 23, 20.30 | di 24, 17.15 | Les sa- Bergstraat 48 | 0313‑482336 | film- hierna zomerstop 14.00 | vr 6, 15.30 | za 7, 19.00 | zo 8 en Double vanaf do 26 | Die Frau des Po- lauds vr 6 en za 7, 19.30 | zo 8, 20.30 | di huis-doesburg.nl wo 11, 20.30 | Yves Saint Laurent vr 6 dat van de lief lizisten vanaf do 12 | Night Moves 10, 14.30 en 20.00 | wo 11, 17.15 | Star- Les beaux jours zo 8 en wo 11, 20.00 | Emmeloord en za 14, 19.00 | zo 8, 11.00 | di 10, 14.00 | vanaf do 5 | Shirley - Visions of Rea- red Up zo 1 en ma 2, 20.30 | di 3, 14.00 Valentino vr 6, 20.00 vr 13, 15.30 | di 17, 20.30 hebbende zoon. lity vanaf zo 15 | The Two Faces of Ja- en 20.00 | wo 4, 17.15 | Supercondria- Filmhuis Movieskoop nuary vanaf do 26 | Una via a Paler- que do 5/6 20.30 | vr 6, vr 13 en za 14, Cinema’s mo vanaf do 26 19.00 | za 7, 21.30 | zo 8, 16.45 | di 10, wo Doetinchem Beursstraat 3 | 0527-699868 | film- Groningen 11, vr 13 en di 17, 14.00 | wo 11, 17.45 | zo Filmhuis/Gruitpoort huisemmeloord.nl | movieskoop.nl | Groninger Forum Joost Broeren over Parts of a 15 en di 17, 20.00 | wo 18, 17.15 | Super- Hofstraat 2 | 0314-340943 | gruit- Raadpleeg de website voor het pro- Hereplein 73 | 050-3120433 | gronin- Family in de Filmkrant Hardenberg nova vr 13 en za 14, 19.30 | di 17, 14.30 poort.nl gramma gerforum.nl | raadpleeg de website Filmhuis Hardenberg en 20.30 | wo 18, 17.45 | Tom à la fer- The Grand Budapest Hotel do 12, za Badhuisplein 3 | 0523-280353 | me zo 1, 20.00 | di 3, 14.30 en 20.30 | 14, ma 16 en di 17, 20.30 | di 17, 14.00 | filmhuishardenberg.nl | Aanvang: wo 4, 17.45 | Tracks vr 6, 14.30 en 21.15 | The Invisible Woman do 19, za 21, ma advertorial 20.00 | Raadpleeg de website voor het za 7, 19.00 | zo 8, 20.00 | ma 9 en wo 11, 23 en di 24, 20.30 | di 24, 14.00 | The Rialto in juni programma 20.30 | di 10, 17.45 | Viva la Libertà zo Keeper of Lost Causes do 26, za 28 en 1, 16.45 | di 3, 17.45 | wo 4, 20.30 | The ma 30, 20.30 | The Lunchbox do 5, za Rialto Première Harderwijk Weight of Elephants vr 27, 14.30 en 7, ma 9 en di 10, 20.30 | di 10, 14.00 Vanaf 12 juni | Faith Connections. 19.00 | za 28, 19.00 | zo 29, 16.45 | di 1 Prachtige beeldende documen- Filmhuis Harderwijk/Catha- jul en wo 2 jul, 20.30 | The Wind Ri- Dordrecht taire over Kumbh Mela (Kruiken- rinakapel ses do 12, ma 16 en wo 18, 20.00 | vr 13 feest), een van de grootste religi- Klooster 1 | 0341-419500 | filmhuis- en za 14, 21.15 | di 17, 17.15 | wo 18, 14.00 | Cinema The Movies euze evenementen ter wereld. harderwijk.nl | Aanvang: 20.15 Sax Events | Mud do 6, 20.00 | Sneak Nieuwstraat 60-62 | info & reserveren: Meer dan honderd miljoen men- Zomerstop Preview | Koekmag Sneak di 19, 20.30 | 078-720077 (vanaf 11.00) | themo- sen nemen deel aan dit spectacu- Special | Geroepen do 12, 20.30 | Hor- viesdordrecht.nl | Raadpleeg de web- laire hindoeïstische ritueel waar- Heemskerk rornacht | We Are What We Are za 14, site voor het programma bij ze naar een heilige rivier reizen 23.59 | Festival het Accordeon | Mari- om hun zonden weg te wassen. Fh Heemskerk/Gebouw de na vr 20, 19.00 | di 24, 14.00 | KOP-fes- Regisseur Pan Nalin (Samsara) Cirkel Drachten faith connections tival | Eternal Sunshine of the Spot- laat heel verschillende mensen Cirkel 1 | 0251‑214720 | filmhuis- less Mind vr 20, 19.30 | Gay Film Night Filmhuis Drachten/De Bios aan het woord en doet dat met heemskerk.nl | Aanvang: 20.30 | | Cupcakes di 24, 20.30 | Klassiekers Noorderdwarsvaart 25/0512-543806 zo’n grote visuele kracht dat de beids- en organisatiepsychologie) Raadpleeg de website voor het pro- | Il grido ma 2 en ma 9, 20.00 | Medea (filmhuisdrachten.nl) | Aanvang: kijker zich midden in de drukte en professor mr. Evert Verhulp gramma ma 16, 20.30 | ma 23, 20.00 20.00 | Raadpleeg de website voor het waant. (hoogleraar arbeidsrecht) over de De Kleine Keizerin/Openba- volledige programma afwegingen die leiden tot de keu- Heerenveen re Bibliotheek Zomerstop Rialto Podium ze tussen eigenbelang en groeps- Brink 70 | 0570-675700 | obdeventer. 19 juni 20.30 uur | debalie@ri- belang. Is solidariteit met onze Filmhuis Heerenveen/ nl/dekleinekeizerin Eindhoven alto. In deze editie spreken we naasten een vanzelfsprekend- De Bios Themafilms | raadpleeg de website voorafgaand aan de vertoning van heid? Burgemeester Cuperusplein 53 | voor het programma || Keuzefilm COC Pathé Eindhoven de nieuwe Dardenne-filmDeux 0513-654468 | filmhuisheerenveen.nl | elke eerste en laatste vrijdag van de Dommelstraat 27 | 0900-1458 | pa- jours, une nuit met professor dr. Bekijk het hele filmprogramma op | Aanvang: 20.30 | Raadpleeg de maand gratis toegang voor leden Open- the.nl | titels zijn onder voorbehoud, website voor het volledige programma Carsten de Dreu (hoogleraar ar- www.rialtofilm.nl bare Bibliotheek en leden van het film- raadpleeg verder de website Zomerstop de Filmkrant #366 juni 2014 34

en wo 11, 20.00 | zo 8, 15.00 | Wielerdo- le vanaf do 5 | Night Moves vanaf do 5 | Heerlen Leusden cumentaire on tour | Nieuwe Helden The Two Faces of January vanaf do 26 Filmhuis De Spiegel De Filmtuin zo 1, 15.00 | wo 4, 20.00 | Stadsfeesten | Una via a Palermo vanaf do 26 | The De Bongerd 18 | 5e verdieping Glaspa- De Smidse 1b | 033-4953107 | detui- | Fanfare zo 15, 15.00 | Avond van de Weekend vanaf do 19 | Roze Borrel | leis | 045‑5772209 | filmhuisdespie- ninleusden.nl | vertoning van sept t/m Franse film | Les garçons et Guillau- Cupcakes zo 1, 14.15 | Sneak Preview | Nog meer over film weten? gel.nl mei me, à table! wo 18, 20.00 | c1nema | zo Verrassende voorpremière elke di, 22.00 De Filmkrant komt nu ook 12 Years a Slave zo 1 en ma 2, 14.00 Zomerstop 22, 11.30 Pim & Pom: Het Grote Avon- | LuxDocs | Good Ol’ Freda wo 4, 19.30 live in de filmtheaters bij u | The Congress ma 2, 20.00 | Diplo- tuur | 13.00 filmkeuze vrijwilligers:T he | Shado’Man wo 11, 19.30 | FilmFlirt | in de buurt. Filmkrantme- matie vr 27 en za 28, 20.00 | zo 29 en Lisse Broken Circle Breakdown | 15.15 Viva Supercondriaque wo 4, 19.15 | Indo- dewerkers verzorgen elke ma 30, 14.00 | An Episode in the Life la libertà | 19.00 Sunset Boulevard FilmCafé | Filmtitel t.z.t. op de website maand inleidingen bij de of an Iron Picker ma 16, 20.00 | The Filmhuis/Cultureel Centrum | 21.30 filmkeuze publiek:N ight train zo 8, 19.30 | Special | Filmavond Vir- Must See-films van de re- Grand Budapest Hotel do 12 t/m za ’t Poelhuys to Lisbon ginie Despentes – De toekomst van dactie en andere films uit 14, 20.00 | zo 15 en ma 16, 14.00 | Ida vr Vivaldistraat 4 | 0252‑213458 | film- het feminisme do 12, 18.00 | WK@Lux het actuele aanbod. 20, za 21 en ma 23, 20.00 | zo 22, 14.00 huis-lisse.nl | Aanvang: 20.30 | De WK wedstrijden op het grote doek | Miele do 19, 20.00 | The Missing Pic- Middelharnis vr 13, wo 18 en ma 23 ture vr 6, 20.00 (met inleiding) | Re- The Wind Rises Must See Het Diekhuus turn to Homs do 5, 20.00 (met inlei- Beneden Zandpad 7 | 0187-482400 | Cinecitta Tilburg 3 juni 14 ding) | do 26, 20.00 Maastricht Aanvang: 20.00 | hetdiekhuus.nl Noorwolde uur | Kees Driessen Spies & Glistrup | ma 30, 20.00 | za 7, 20.00 | | Muziek- met dank aan Lumière Suzanne A Touch of Lumière Gravity Special Cinema Paradiso/SWW ’t Sin za 7, 20.00 (met inleiding) Bogaardenstraat 40b | 043‑3214080 documentaire van ’s werelds meest po- Vlechtwerk | lumiere.nl pulaire boyband uit Engeland za 14 en Mandehof 13 | 0521-320003 | sww.eu The Missing Picture Must vanaf do 12 | vr 20, 19.00 | Raadpleeg de website voor het pro- See The Amazing Catfish Helmond Borders vanaf do 12 | Boyhood di 10, gramma Lumen Delft 3 juni 19.30 19.30 | vanaf do uur | Jos van der Burg De Cacaofabriek Deux jours, une nuit Cacaokade 1 | 0492‑529009 | di t/m 19 | The Double vanaf do 26 | Enemy Neerijnen De Lieve Vrouw do van 9.00 tot 17.00 | filmhuis-hel- vanaf zo 1 | vanaf Oirschot Amersfoort 11 juni 21 uur | Faith Connections Stroomhuis Neerijnen mond.nl | Aanvang: 20.15 | Raadpleeg do 5 | vanaf do 5 | Van Pallandtweg 1 | 06-13473992 | Jos van der Burg Grace of Monaco In Filmclub/Rabotheater De Mackenzie weet de website voor het programma vanaf do 5 | stroomhuisaneerijnen.nl | Aanvang: Met dank aan Contact Film The Name Of Jersey Boys Enck vanaf do 19 | The Love Punch vanaf do 19.30 De Loop 67 | 0499-572691 | deenck.nl de onderhuidse 26 | Nieuwe helden vr 29, 19.30 | Les Fragmenten uit twee natuurdo- Jagten di 17, 20.15 Night Moves Must See Hengelo salauds vanaf zo 1 | Shirley: Visions cu’s BBC | Circle of Life: The Secrets Filmschuur Haarlem 7 spanning tot ter vanaf zo 1 | en uit juni 16.15 uur | Janna Filmhuis Hengelo of Reality The Two Faces of the Savannah The Life of Beursstr 44 | 074-2556789 | filmhuis- vanaf do 26 | do 5, Oldenzaal Reinsma of January A Weekend in Birds: The Insatiable Apetite gende hoogte op hengelo.nl | Aanvang: 20.15 | Raad- Paris vanaf do 12 | Das Wochenende 20.00 (met toelichting) Cinema Oostereiland Filmhuis/Stadstheater De pleeg de website voor het programma vanaf do 19 | | Hoorn 7 juni 19.30 uur| Gay Film Night Cupca- Bond te drijven. Hij kes di 17, 19.30 Molenstraat 25 | 0541-511094 | film- Janna Reinsma Nieuwegein huisoldenzaal.nl houdt het fil Hilversum Zomerstop Faith Connections FTN/Wolff Nieuwegein Middelburg Passage 102 | 030‑6045678 | Cinema Oostereiland Filmtheater misch sober, en Herenplein 5 | 035‑6235466 | filmtheaternieuwegein.tk | Aanvang: Hoorn 12 juni 19.30 uur | Cinema Middelburg filmtheaterhilversum.nl | Raadpleeg Achter de Houttuinen 30 | 20.15 Oosterwolde Dana Linssen vrijwel de hele de website voor het programma 0118‑613482 | cinemamiddelburg.nl The Grand Budapest Hotel di 24 | A Cinema Paradiso/Fletcher De 100-jarige man die uit het raam Weekend in Paris di 10 Die Frau des Polizisten Hotel De Zon film speelt zich vr 20 en za 28, Stationsstraat 1 | info en reserveren: Must See klom en verdween Hoogeveen 19.00 | ma 23, di 24, do 26 en wo 2 jul, kunstwerf.com | Raadpleeg de web- Filmschuur Haarlem 14 binnen de vier 20.00 | zo 29, 15.00 | Nijmegen site voor het programma juni 14.30 uur | Jos van der Luxor-Theater 12 Years a Sla- JT Hoogeveen, van Echtenplein | vr 6, vr 13 en za 14, 19.00 | za 7, 21.30 Burg ve Lux muren van een af 0528-234000 | filmhuishoogeveen.nl | di 10 en ma 16, 20.00 | The Grand Mariënburg 38-39 | 0900‑5894636 | Chassé Cinema Breda 16 | Aanvang: 20.15 vr 6 en vr 13, 21.45 | lux-nijmegen.nl Oss juni 19.20 uur | Jos van der Budapest Hotel tands gevange di 24 en ma 30 | za 7, 19.00 | ma 9, do 12 en di 17, 20.00 | van- Burg Jeune et jolie Like Premières Deux jours, une nuit Cultuurpodium Groene En- Father, Like Son di 3 en ma 16 | za 15, 21.30 | Ida di 3, 20.00 | Super- af do 19 | Devil’s Knot vanaf do 5 | Cinema Oostereiland gel nisgebouw af. vr 27, 21.30 | ma 30, 20.00 | vanaf do 12 | Kruisstraat 15 | 0412-405504 | groe- Hoorn 28 juni 19.30 uur | Jos nova A Faith Connections Die do 19, wo 25 en di 1 vanaf do 12 | ne-engel.nl | Raadpleeg de website van der Burg Weekend in Paris Frau des Polizisten In Alle ruimte voor Hoorn jul, 20.00 | vr 20 en za 28, 21.30 | vr 27, The Name Of vanaf do 5 | Jersey Boys voor het programma 19.00 | Yves Saint Laurent ma 2, do 5 vanaf do 19 | Joe vanaf do 12 | Minuscu- Deux jours, une nuit Must Cinema Oostereiland de acteurs dus, Krententuin 25 | 0229-232296 | See cinemaoostereiland.nl | Aanvang: Cinecitta Tilburg 17 juni zich af in in 1954 in Baltimore. De met resultaat. 20.30 | Raadpleeg de website voor het 14 uur | Ronald Rovers tienercultuur is er verdeeld in drie programma Filmtheater Lumière Rocken op het witte doek kampen: macho’s, nerds en kak- Maastricht 19 juni 19.30 | kers. Johnny Depp is een bad boy Joost Broeren over Starred up Gerlinda Heywegen Kampen Dat niet alleen in poptempels ste- Cry-Baby (John Waters, 1990) die verliefd wordt op een kakker- Filmschuur Haarlem 21 vig wordt gerockt, maar ook op geeft de ‘pope of trash’-regisseur meisje. Hun verboden liefde is ui- in de Filmkrant juni 16.30 uur | Gerlinda Filmhuis het witte doek, kan worden vast- John Waters een campdraai aan de teraard verdoemd in de parodie op Burgwal 84 | reserveren via website | Heywegen gesteld in Vera Zienema in Gro- jaren ‘50 nostalgie. Zijn muzikale musicals en tienerrebelfilms. filmhuiskampen.nl | Aanvang: 20.30, Cinema Oostereiland ningen. De ‘club for the internati- hommage aan Rebel Without a vera-groningen.nl zondagfilm: 16.00 | Raadpleeg de Hoorn 26 juni 19.30 uur | onal pop underground’ vertoont Cause en Romeo and Juliet speelt website voor het programma Gerlinda Heywegen onder het motto Rockin’ on screen muziekfilms waarin het Sacro GRA Must See Leeuwarden ruig toegaat. Op 10 juni is dat het Filmtheater Gigant geval in de documentaire As the

Apeldoorn 25 juni 19.30 uur Slieker Film Palaces Burn: Lamb of God (Don Wilhelminaplein 92 | reserveringen | Gerlinda Heywegen Argott, VS 2013). De film begint 058‑2050320 (tijdens kassa-uren) | als een portret van de Amerikaan- sliekerfilm.nl | Raadpleeg de website Raadpleeg ook de agenda se heavymetalband Lamb of God. voor het volledige programma van uw filmtheater | De bandleden praten over hun le- Joe vanaf do 12 | Starred Up vanaf do 19 Voor meer informatie en ven en muziek en we zien con- | Supercondriaque vanaf do 12 | Tom boekingen filmkrant.nl/ certbeelden van gierende gitaren filmkrant.live à la ferme vanaf do 26 | Zombie: The en headbangend publiek en horen Resurrection of Tim Zom vanaf do grommende klanken. Alles veran- 12 | Nog te zien | The Keeper of Lost dert als Lamb of God in Praag op- Causes | A Weekend in Paris | The treedt en zanger Randy Blythe Wind Rises wordt gearresteerd. Twee jaar eerder zou hij tijdens een optre- Lelystad den een Tsjechische fan van het podium hebben geduwd, die dit Filmtheater/Agora niet overleefde. De gebeurtenis, Agorabaan 12 | 0320-239239 | ago- en de rechtszaak tegen Blythe, ra-lelystad.nl | Aanvang: 20.15 | Raad- hebben een grote emotionele im- cry-baby pleeg de website voor het programma pact op de groep. In de musical de Filmkrant #366 juni 2014 35

lezersactie za 21, 20.30 | Lucia de B. zo 1 en zo 8, dween | The Grand Budapest Hotel 15.00 | vr 6 en za 7, 21.00 | Miele do 26 | Supercondriaque | Verwacht | Ida | Gratis must see filmhuisfavorieten! t/m za 28, 20.30 | Celluloid Classics | Nebraska | De keerzijde van het WK Paris, Texas zo 29, 15.00 Voetbal | Pablo, van straatjongen Binnenkort verschijnen The The Selfish tografische tot advocaat wo 4, 19.00 | De Tibe- Selfish Giant en Ida op dvd, Giant won o.a. beelden met Schiermonnikoog taanse thee- en zoutroute | Delamu twee filmhuisfavorieten die je het Europa Ci- prachtig Ver- zo 22, 10.30 | Filmkrant.Live | Deux gezien moet hebben. Distribu- nemas Label meer-zijlicht, Cinema Paradiso/Filmhuis jours, une nuit di 17 (voorpremière met teur Twin Pics biedt 10 lezers voor Beste Eu- vaak close, aan Zee inleiding) | The Wind Rises di 3, 14.00 van de Filmkrant gratis beide ropese Film tij- vaak met een Torenstreek 18-A (Dorpshuis) | 0519- (met inleiding) | Voorpremières | Atti- dvd’s aan. dens het Film- bijzondere ka- 531456 | uitzinnig.nl | Raadpleeg de la Marcel di 24 | Die Frau des Polizis- festival van drering waar- website voor het programma ten di 10, 14.00 The Selfish Giant Cannes 2013. bij de persona- “Moeilijk voor te stellen dat het ges er haast Schijndel Uden gelijknamige sprookje van Oscar Ida uitvallen aan de onderkant, alsof Wilde deels een inspiratie was “Ida is een oogverblindend mooi de wereld hen te ruim valt.” Filmclub Schijndel/City Filmhuis De Pul voor Clio Barnards bittere The geschoten zwart-witfilm over een – de Filmkrant Theater Kapelstraat 13 | 0413-265091 | film- Selfish Giant. Toch is dat zo: ook Poolse novice die plots een tante Hoofdstraat 145 | 073-5474837 | pul.com | Raadpleeg de website voor de Beste Europese Film van de en een ijzingwekkende geschie- Voor meer informatie schijndelfilm.nl | Aanvang: 20.30 het programma Hemel op aarde di 3 Quinzaine van Cannes 2013 gaat denis blijkt te hebben. (...) Vanaf www.cineart.nl over kinderen die niet mogen spe- scène één kruipt de eerste film Utrecht len. (...) De verpletterende tweede over zijn eigen land van Pawel Pa- Interesse? Sittard film van Clio Barnard past in een wlikowksi (Last resort, Summer of Stuur een email met naam en ’t Hoogt lange traditie van Brits sociaal- love) onder de huid. Bijna de hele adres naar [email protected]. Filmhuis Het Domein Hoogt 4 | 030‑2328388 | hoogt.nl realistisch drama.” (bij bosjes prijzen winnende) film Wie het eerst komt, die het eerst Kapittelstraat 6 | 046-4514384 | Nieuwe Films | Borders vanaf do 12 - de Filmkrant bestaat uit statisch geschoten fo- maalt. filmhuishetdomein.nl | Aanvang: | Faith Connection vanaf do 12 | Die 20.00 Wie geen zin heeft Frau des Polizisten vanaf do 12 | In De 100-jarige man die uit het raam The Name Of vanaf do 5 | Shirley - Vi- af do 5 | Jersey Boys vanaf do 19 | Joe klom en verdween vr 27 t/m zo 29 | in die intellectue sions of Reality vanaf do 19 | Una via Oudenbosch Rotterdam vanaf do 12 | The Philosophers vanaf The Amazing Catfish ma 23 en di 24 a Palermo vanaf do 26 | Das Woche- Filmtheater Fanfare Lantaren Venster do 12 | The Rover vanaf do 12 | Trans- | The Grand Budapest Hotel vr 6 t/m le oefening kan nende vanaf do 19 | SIB voorstelling Pagnevaartweg 109 (Markland Colle- Otto Reuchlinweg 996 (gebouw New cendence vanaf do 19 | The Two Faces zo 8 | Happily Ever After ma 9 en di 10 | Moeders springen niet van flats di ge) | 0165‑314503 | filmtheaterfanfa- Orleans, Wilhelmina Pier) | of January vanaf do 26 | Walking on | La jaula de oro ma 30 | Run & Jump zich ook gemak 3, 19.15 (met nagesprek) | Akt Filmfes- re.nl | Aanvang: 20.15 010‑2772277 | lantarenvenster.nl Sunshine vanaf do 19 vr 13 t/m zo 15 | Tracks ma 16 en di 17 | A tival | Programma samengesteld door De 100-jarige man die uit het raam Premières | Deux jours, une nuit van- Weekend in Paris ma 2 en di 3 | Yves kelijk laten mee studenten Filmwetenschappen Univer- klom en verdween do 19 | The Grand af do 19 | The Double vanaf do 26 | Die Schagen Saint Laurent vr 20 t/m zo 22 | Mati- siteit Utrecht di 11, vanaf 13.00 | Roze Budapest Hotel do 12 | The Immi- Frau des Polizisten vanaf do 12 | In neevoorstelling | A Weekend in Pa- voeren door de Maandag | Cupcakes ma 16, 19.15 | grant do 26 | Nieuwe helden do 5 The Name Of vanaf do 5 | Night Mo- Fth De Luxe/Scagon Theater ris ma 2, 15.00 Voorpremière | Shirley - Visions of ves vanaf do 5 | The Two Faces of Ja- Torenstraat 1B (Cultuurhuis M18) | hypnotische Reality di 17 (met inleiding) | Midzo- Purmerend nuary vanaf do 26 | Das Wochenende 0224-213162 | filmtheaterdeluxe.nl | Sneek mergrachtfestival | I am Gay and vanaf do 19 | Sneak Preview | Verras- Aanvang: 20.00 kwaliteiten van Muslim zo 22, 15.00 (met nagesprek) | Filmhuis Purmerend sende voorpremière elke ma, 21.30 | Ci- The Grand Budapest Hotel do 19 en Filmhuis Sneek/CineSneek Gerontophilia ma 23, 19.15 | Reaching Kerkstraat 11 | 0299-416506 (reserve- nema & Literatuur club | Medea zo 15, vr 20 | Ida do 5 en vr 6 | Nebraska do Leeuwenburg 12 | 058-2165619 | deze ongrijpbare for the Moon wo 25, 19.15 | Filmquiz | ringen via internet) | filmhuispurme- 10.30 (cursus) | 12.00 (film) |B eefca- 12 en vr 13 filmhuissneek.nl | Aanvang: 20.00 | Finale wo 25 rend.nl | Aanvang: 20.30 | Raadpleeg ke | Cupcakes di 3, 21.30 | Rotterdams Raadpleeg de website voor het volledi- tussenwereld. Louis Hartlooper Complex de website voor het programma Open Doek | Presentatie van Rotter- Schiedam ge programma Tolsteegbrug 1 | 030‑2320452 | hart- dams filmtalent di 17, 19.30 Zomerstop Dat laatste wordt looper.nl | Raadpleeg de website voor Roermond Pathé De Kuip Wenneker Cinema het wekelijkse programma Cor Kieboomplein 501 | 0900-1458 | Vijgensteeg 2 | 010-4733000 | wenne- direct al prachtig Springhaver 1 en 2 ECI Cultuurfabriek pathe.nl | titels zijn onder voorbehoud, kercinema.nl Soest Springweg 50 | 030‑2313789 | Raad- ECI 13 | 0475-317171 | ecicultuurfa- raadpleeg verder de website August: Osage County do 5 t/m za 7, Filmhuis Artishock verbeeld in de pleeg de wekelijkse filmladder en briek.nl | Raadpleeg de website voor Nieuwe films | 22 Jump Street van- 20.30 | Happily Ever After do 12 t/m, Steenhoffstraat 46a | 06-43870112 | Uitloper het programma af do 5 | City of Violence vanaf do 12 | za 14, 20.30 | Hartenstraat vr 13, za artishock-soest.nl | Aanvang: 20.15 openingsscène Devil’s Knot vanaf do 5 | Gallows Hill 14, do 19 en vr 20, 21.00 | zo 15 en zo 22, 12 Years a Slave ma 9 en wo 11 | Dal- Veendam vanaf do 26 | Grace of Monaco van- 15.00 | The Invisible Woman do 19 t/m las Buyers Club ma 16 en wo 18 | The naar een van Hop Grand Budapest Hotel zo 29 en ma 30 Filmhuis vanBeresteyn | Marina ma 2 en wo 4 | Nebraska ma pers meest in Museumplein 5a | 0598-317730 | 23 en wo 25 vanberesteyn.nl | Aanvang: 20.00 Digitalisering: zegen of vloek? drukwekkende Zomerstop Stadskanaal Wat is de invloed van de digitali- publiek bereiken. Op de opening ken en de voordelen van de tech- stukken: Chair Veenendaal sering op de filmindustrie en – volgen vijf dagen van masterclas- nologie die tot een revolutie in Filmliga Stadskanaal cultuur? Wat betekenen de veran- ses, case studies, workshops en filmmaken hebben geleid, is er Menistenplein 9 | 0599‑610777 | Car (1965). Filmhuis Veenendaal deringen voor betrokkenen, van vertoningen. De activiteiten zijn één belangrijke zaak om te ont- smoky.nl | Aanvang: 20.15 Kees Stipplein 72 (Spectrum) | alleen regisseurs tot marketeers? Hoe in het Binger Institute, de Balie en houden: het gereedschap maakt The Butler di 10 | Giant di 17 | Nebras- info 0318-582669 | filmhuisveenen- ka di 24 | Violette di 3 daal.nl | Aanvang: 19.30 moeten zij erop inspelen? Onder EYE. Het programma richt zich geen films, jij maakt de film. Het is Leo Bankersen over Shirley – de titel Filmmaking in the Digital op professionals in de filmbran- bevrijdend om een camera te pak- De 100-jarige man die uit het raam Visions of Reality in de klom en verdween za 28, 20.00 | Au- Age presenteert Binger Filmlab che. Laten ze zich vooral ook de ken en te gaan draaien en het ma- Stiens van 10 t/m 14 juni een uitvoerig open brief over de toekomst van teriaal samen te voegen met Final Filmkrant gust: Osage County za 14 en za 21, programma over dit soort vragen. de cinema ter harte nemen, die Cut Pro. Maar een film maken – Cinema Paradiso/Dorpshuis 20.00 | The Grand Budapest Ho- Op 10 juni gaat het programma in Martin Scorsese begin dit jaar aan die ene die je móét maken – is iets De Skalm tel zo 1, 15.15 | Lucia de B. zo 1, 13.15 | EYE van start met een keynote zijn veertienjarige dochter Fran- anders. Er zijn geen simpele me- Pyter Jurjensstrjitte 17 | 058-2575220 za 7, 20.00 | regiostiens.nl/filmhuis | Raadpleeg speech van producent Ted Hope ceska schreef. “Bij alle aandacht thoden.” binger.nl (21 Grams, The Ice Storm), die voor de machinerie van filmma- de website voor het programma Venlo vindt dat Hollywood traag reageert op de technologische veran- Tiel Filmtheater De Nieuwe deringen: “De digitale revolutie Scene heeft de filmindustrie ingrijpend Filmtheater Agnietenhof Nieuwstraat 13 | 077‑3518183 | nieu- veranderd, maar die heeft zich St. Agnietenstraat 2 | 0344-673500 | wescene.nl maar langzaam aangepast.” Ook agnietenhof.nl | Raadpleeg de website Feuchtgebiete do 19 t/m za 21, 19.15 | filmmakers reageren sloom en voor het programma zo 22, 16.00 | ma 23 t/m wo 25, 21.05 “moeten nu de volle verantwoor- | Ida do 12 t/m za 14, 21.05 | zo 15 t/m delijkheid nemen voor hun werk Tilburg wo 18, 19.15 | The Invisible Woman do gedurende het gehele proces, en 5 t/m za 7, 21.10 | zo 8 t/m di 10, 19.15 | leren om een ‘bedrijf op te bou- Cinecitta La jaula de oro do 5 t/m za 7, 19.15 | zo wen rond hun kunst.” Acquisitie- Louis Bouwmeesterplein 1 (tijdelijk) | 8, 16.00 | ma 9 t/m wo 11, 21.20 | The en distributiespecialist Wendy 06-83698775 | cinecitta.nl Keeper of Lost Causes do 26 t/m za Bernfeld praat daarna over nieu- Première | Deux jours, une nuit van- 28, 21.15 | zo 29 t/m wo 2 jul, 19.15 | Run 21 grams we manieren waarop films het af do 19 | Nog te zien | De 100-jarige & Jump do 26 t/m za 28, 19.15 | ma 30 man die uit het raam klom en ver- t/m wo 2 jul, 21.10 | Viva la libertà do de Filmkrant #366 juni 2014 36

zijn optreden twee jaar geleden in The Amazing Catfish vr 27 en zo 29, Weesp Paul Thomas Andersons The 20.30 | Ida do 5, za 7, di 10 en vr 13, Philip Seymour Hoffman Master werd Hoffman overladen 20.30 | zo 15, 16.00 | La jaula de oro Theater City Of Wesopa met lof. Zijn op Ron Hubbard, de zo 1, 16.00 | ma 2 en wo 4, 20.30 | The Herengracht 23 | 0294-458093 | De onverwachte dood van Philip maar de lof voor Hoffman was oprichter van de Scientology-be- Missing Picture do 19, zo 22, di 24 en wesopa.nl | Aanvang: 20.30 Seymour Hoffman begin dit jaar unaniem. “Philip Seymour Hoff- weging, geïnspireerde rol leverde wo 25, 20.30 | Only Lovers Left Alive 12 Years a Slave do 5 | Dallas Buyers dreunt nog na in de filmtheaters. man creëert een hypnotiserend hem op het filmfestival van Vene- zo 1 en di 3, 20.30 | Sexy Money vr 6 Club do 12 | The Grand Budapest Ho- Filmhuis Lumen brengt met drie portret van de kunstenaar als een tië de gedeelde acteursprijs op (met Q&A met de regisseur) en wo 11, tel do 26 | Nebraska do 19 films een hommage aan de man, jonge en oude man en een man met zijn tegenspeler Joaquin 20.30 | zo 8, 16.00 | Supernova za 14, die in 2006 de Oscar voor beste van middelbare leeftijd”, prees het Phoenix. Er zullen geen prijzen zo 15, di 17 en wo 18, 20.30 | Teza ma Winterswijk acteur won voor zijn optreden in tijdschriftRolling Stone. Het meer volgen. 16, 20.30 | The Wind Rises za 21, ma 23, do 26 en ma 30, 20.30 | zo 22 en zo Capote. De film, die Truman wordt eentonig, maar ook voor filmhuis-lumen.nl Filmhuis/Servicetheater Capote portretteert tijdens de re- 29, 16.00 | Special Import | Tall as the Skopein search voor In cold blood, zijn Baobab Tree do 12 en vr 20, 20.30 Meddosestr 4-8 | 054-3521515 | controversiële nonfictieroman Heerenstraattheater filmhuiswinterswijk.nl | Aanvang: over zijn groeiende betrokken- Molenstraat 1b | 0317-414029 | hee- In de film schuilt 21.00 heid bij twee ter dood veroordeel- renstraattheater.nl Suzanne di 3 | hierna zomerstop de moordenaars, is één van de Verwacht | Anni Felici vanaf do 19 | een trekje van Lu films die Lumen vertoont. De vo- Les garçons et Guillaume, à table! Woerden rig jaar overleden Amerikaanse vanaf do 12 | Grace of Monaco vanaf do chetti dat ook in filmrecensent Roger Ebert zag in 5 | The Love Punch vanaf do 26 | Shir- AnnexCinema Hoffmans optreden als Capote ley: Visions of Reality vanaf do 26 zijn vorige films Rosmolenlaan 1 | 0348-436510 | “een nauwkeurig, griezelig goed annexcinema.nl gelijkend optreden”. In Charlie Wassenaar de kop opstak. Hij Verwacht | 22 Jump Street do 5 | The Kaufmans puzzel Synecdoche, Love Punch do 26 | Nieuwe helden New York (2008), ook te zien in Filmhuis houdt zoveel van di 17 | Transcendence do 19 | The Two Lumen, speelt Hoffman een thea- Langstraat 40 | 070-5113397 | obvw. Faces of January do 26 | Walking on terregisseur, die worstelt met zijn nl/filmhuis-wassenaar zijn personages, Sunshine do 19 | LadiesNight | Wal- werk en de vrouwen in zijn leven. De 100-jarige man die uit het raam king on Sunshine do 12 | CinemaPlus capote De film kreeg gemengde reacties, klom en verdween za 28 en ma 30, dat het hem niet | Lucia de B. di 17 | Opera | Puccini - 20.00 | August: Osage County ma 2, Manon Lescaut di 24 20.00 | di 3, 14.00 | The Grand Buda- lukt om hun tra 12 t/m za 14 en zo 22 t/m wo 25, 19.15 Vlaardingen Vlissingen pest Hotel vr 13, 19.00 | ma 16, wo 18, Zaandam | zo 15, 16.00 | ma 16 t/m wo 18, 19.15 | za 21 en ma 23, 20.00 | di 24, 14.00 | giek volledig tot do 19 t/m za 21, 21.20 | Seniorenmati- Filmtheater Het Zeepaard Cine City Toen was geluk heel gewoon zo 1, Filmtheater De Fabriek nee | Ida vr 13, 14.30 | La jaula de oro Veerplein 134e (JT Bioscoop, kleine Spuikomweg 1 | zie de bioscoopladder 15.15 | wo 4 en za 7, 20.00 | di 10, 14.00 uiting te laten ko Jan Sijbrandsteeg 12 | 075‑6311993, vr 6, 14.30 | The Keeper of Lost Cau- zaal) | [email protected] | hetzee- en de agenda in de dagbladen | A Weekend in Paris vr 27, 20.00 | zo reserveren via belbios | de-fabriek.nl ses vr 27, 14.30 | Viva la libertà vr 20, paard.nl (info & reserveren) 29, 15.15 | Yves Saint Laurent vr 6, ma men. De 100-jarige man die uit het raam 14.30 | ZomerSalsafeest | za 21 (zie The Grand Budapest Hotel do 12, 9, wo 11, za 14, vr 20 en wo 25, 20.00 | klom en verdween vr 13 t/m ma 16, wo t.z.t. de website) | Eenmalige verto- 20.30 | zo 15, 16.15 | Ida do 29 mei, Wageningen di 17, 14.00 18 t/m zo 22, di 24, vr 27 t/m ma 30 en ning | Nieuwe helden zo 29, 16.00 20.30 | zo 1, 16.15 | Viva la Libertà do Filmhuis Movie W wo 2 jul | Diplomatie vr 30 mei t/m ma (met Q&A, o.v.b.) 26, 20.30 | zo 29, 16.15 | A Weekend in Generaal Foulkesweg 42a (’t Venster) | Laura van Zuylen over Anni 2, vr 6 t/m zo 8 en di 10 | La jaula de oro Paris do 19, 20.30 | zo 22, 16.15 movie-w.nl felici in de Filmkrant vr 13 t/, ma 16, wo 18, vr 20 t/m zo 22 en

wol overs aardenburg evu/nu.nl eyser eyser uyters arool agt olkskrant olkskrant onald R rouw rouw ndré W A ndré B or eekman D e V der B urg van J os H et P B usch G erhard C inema.nl/ VPRO de G raaf B elinda van T G awie K A msterdammer D e G roene K remer M arieke Spits D ana L inssen H andelsblad N RC Nientied A ndré R Nieuwe R D e Filmkrant J ann R T Floortje Smit D e V H andelsblad N RC A b Z A lgemeen D agblad Z C oen van H andelsblad N RC

Aftermath Anni felici Bad Neighbours Blue Ruin La bande à Picasso Casse-tête Chinois Devil’s Knot Edge of Tomorrow Enemy Godzilla Grace of Monaco Joe Moebius Night Moves The Quiet Ones Parts of a Family Sacro GRA Shirley – Visions of Reality Starred Up Tracks The Weight of Elephants X-Men- Days of Future Past Zombie: The Resurrection of Tim Zorn

wo 25 | Lucia de B. vr 20 t/m ma 23, wo | zo 8, 11.45 en 17.00 | di 10, do 12, zo 22 streken vr 6 en za 7, 20.00 | zo 8, 16.30 Sunshine Barry 6+ 25, vr 27 t/m zo 29 en di 1 jul | Les Sa- Zwolle en wo 25, 14.30 | wo 11, di 17, do 19 en | di 10, 19.45 | A Weekend in Paris do lauds do 29 mei t/m ma 2 en wo 4 | Su- Filmtheater Fraterhuis ma 23, 14.00 | zo 15, 17.00 | vr 20, 15.30 26, 14.00 | vr 27 en za 28, 19.30 | zo 29, pernova vr 27 t/m ma 30 | Toen was Blijmarkt 25 | reserveren via website | | za 21, 16.30 | di 24, 20.30 | The Grand 11.15 | di 1 jul, 19.45 | Verwacht | Atti- Den Haag geluk heel gewoon do 29 mei t/m zo 1, filmtheaterfraterhuis.nl Budapest Hotel vr 6 en za 7, 21.30 | zo la Marcel | Boyhood | Enemy | Fading Pathé Buitenhof di 3, vr 6 t/m ma 9 en wo 11 | Tracks do De 100-jarige man die uit het raam 8, 11.15 | di 10, 20.30 | wo 11, 14.30 | Ida Gigolo | A Thousand Times Good Heksen bestaan niet 6+ vanaf wo 18 19 t/m di 24, do 26 t/m zo 29, di 1 jul en klom en verdween vr 6 en vr 13, 15.30 do 26, 14.30 | za 28, 20.00 | zo 29, 11.45 Night | Klassieker | Modern Times vr | Koemba: de zebra die zijn strepen wo 2 jul | A Weekend in Paris do 5 t/m | za 7, 16.30 | zo 8, 14.30 | ma 9 en do | ma 30 en wo 2 jul, 19.45 | La jaula de 13, 16.00 | zo 15, 19.30 | wo 18, 14.30 | kwijt is 6+ vanaf wo 25 zo 8, di 10 t/, zo 15 en di 17 | Yves Saint 19, 20.30 | zo 15 en zo 22, 11.15 | wo 18, oro vr 13 en za 14, 20.00 | zo 15, 11.45 | De Fraterhuis Academie | Sideways Laurent do 29 mei t/m zo 1, di 3 t/m ma wo 25, ma 30 en wo 2 jul, 14.00 | so 26, ma 16, 14.00 | Joe do 12, ma 16, wo 18, za 21, 21.00 | Café Zinnema | Oculus 9 | do 12 t/m zo 15 en di 17 | Specials | 19.45 | zo 29, 17.00 | L’amour est un ma 23 en wo 25, 20.30 | vr 13, za 14, vr za 28, 22.30 Deventer BabelCinema zo 1 | Happily Ever After crime parfait do 5, 20.30 | vr 6, 16.00 20 en za 21, 21.30 | zo 15 en zo 22, 20.00 Fh de Keizer met workshop zo 8 | Rosmolenfilm do 19 | zo 8, 20.00 | Die andere Heimat - | di 17, do 19 en di 24, 14.30 | Lucia de B. Minuscule 6+ wo 11, wo 18, wo 25 en wo Chronik einer Sehnsucht do 5, ma do 5, 14.30 | zo 8, 19.30 | di 10, 14.00 | wo Jeugdfilm 2 jul, 14.30 | Once Upon a Forest 6+ zo 9 en do 12, 14.00 | Belle en het Beest 11, 20.30 | The Missing Picture vr 20, Overzicht van vertoningen 1 en wo 4, 14.30 Zaltbommel (o.v.b.) vr 27, 15.30 | za 28, 16.30 | zo 29, 16.00 | za 21, 20.00 | zo 22, 16.30 | di 24, van kinder‑ en jeugdfilms in Filmtheater Cinemaarten 14.30 | di 1 jul, 14.00 | Deux jours, une 19.45 | Nieuwe helden zo 15, 16.30 | ma de Nederlandse filmtheaters In Theater de Poorterij Nieuwstraat 3 | nuit do 19, ma 23 en wo 25, 19.45 | vr 16, 14.30 | di 17, 20.30 | Run & Jump vr en filmhuizen. Adressen van Eindhoven reserveren via e-mail cinemaarten@ 20 en za 21, 19.30 | zo 22, 11.45 en 17.00 27, 16.00 | zo 29, 19.30 | ma 30, 14.30 | de betreffende theaters zijn Pathé Eindhoven planet.nl | Aanvang: 20.15, tenzij | di 24, 14.00 | do 26, ma 30 en wo 2 Les salauds vr 27, 20.00 | zo 29, 16.30 te vinden in het eerste deel Heksen bestaan niet 6+ vanaf wo 18 anders vermeld jul, 20.30 | vr 27 en za 28, 21.30 | zo 29, | di 1 jul, 20.30 | wo 2 jul, 14.30 | Super- van deze agendarubriek. | Koemba: de zebra die zijn strepen The Grand Budapest Hotel di 1 jul | 20.00 | di 1 jul, 14.30 | Grace of Mona- nova za 14, 16.30 | zo 15, 14.30 | di 17, kwijt is 6+ vanaf wo 25 | Pieter Post Ida di 24, 18.15 en 20.15 | Nebraska di co do 5, ma 9, wo 11, do 12, ma 16 en wo 19.45 | Tom à la Ferme vr 20, 20.00 | de film 6+ vanaf wo 18 | Stuk 12+ van- 17 | Tom à la ferme di 10 | Viva la Li- 18, 19.45 | vr 6, za 7, vr 13 en za 14, 19.30 zo 22, 19.30 | ma 23, 14.30 | Vochtige Amersfoort af wo 11 bertà di 3 Fth De Lieve Vrouw Nog te zien | Minuscule en de mie- Groningen Zevenaar renvallei 6+ Als geheel mag Filmspektakels Pathé Groningen Filmhuis Zevenaar The Weight of Heksen bestaan niet 6+ vanaf wo 18 Wittenburgstr 14 | 0316-331527 |re- Amsterdam | Koemba: de zebra die zijn strepen serveringen 0316-344250 (na 19.15) | met live-muziek Eye Filmmuseum Elephants dan kwijt is 6+ vanaf wo 25 | Pieter Post filmhuiszevenaar.nl Voor een klassieke film naar de het einde van de film. Geen ge- Nog te zien | Minuscule en de mie- de film 6+ vanaf wo 18 | Stuk 12+ van- August: Osage County di 10, 10.30 | Ziggo Dome in Amsterdam? Hè? woon triple screen, maar naast renvallei (3D) 6+ | Pim & Pom - Het niet helemaal ge af wo 11 vr 6, ma 9 en do 12, 14.30 | do 5, za 7, zo Dat is toch een poptempel? Hele- elkaar geprojecteerde beelden van grote avontuur 3+ | EYEwalk | wo. 8 en vr 13, 20.15 | The Book Thief ma maal waar, maar het Holland Fes- drie 35mm projectoren. Het levert 12.00 - 17.00; za. + zo. 10.00 - 17.00 slaagd zijn, Adri Leeuwarden 30, 14.30 | za 28 t/m ma 30, 20.15 | The tival pakt groot uit met de verto- een unieke filmervaring op. Het Ketelhuis Grand Budapest Hotel di 17, 10.30 | ma ning van Napoleon van Abel Gan- Spektakel is er ook op 19, 20 en 21 Koemba: De zebra die zijn strepen ans eenzaamheid Slieker Film 16, do 19, vr 20, di 24 en wo 25, 14.30 | ce. Het 5,5 uur (!) durende epos uit juni in de klassieke muziektempel kwijt is 6+ vanaf do 26 | Pieter Post de Otto is een neushoorn 6+ vanaf do 5 zo 15, di 17, do 19 en vr 20, 20.15 | Ida di 1927 is 15 juni in de Ziggo Dome te De Doelen in Rotterdam. Het Rot- film 6+ vanaf do 19 | Nog te zien | Flits en daarmee de 3, 10.30 | wo 4 en do 5, 14.30 | ma 2 t/m zien met live-begeleiding door terdams Philharmonisch Orkest & het magische huis 6+ | Muppe- Rotterdam wo 4, 20.15 | The Invisible Woman di het Gelders Orkest, dat gediri- begeleidt op die dagen onder de ts Most Wanted 8+ | Pim & Pom: Het eenzaamheid van 24, 10.30 | ma 23, do 26 en vr 27, 14.30 geerd wordt door Carl Davis, pio- titel Gladiator Live de vertoning grote avontuur 3+ | Rio 2 6+ | Stip & Pathé De Kuip | za 21 t/m di 24, 20.15 | The Keeper of nier en expert in de orkestrale be- van Ridley Scotts Romeinse Vlek doen weer gek 3+ alle kinderen is Heksen bestaan niet 6+ vanaf wo 18 Lost Causes di 10 en wo 11, 14.30 | ma 9 geleiding van zwijgende klassie- wraakepos Gladiator. Het doet Rialto | Koemba: de zebra die zijn strepen t/m wo 11, 20.15 | Tribute to Oscar Pe- kers. Dat Napoleon in de Ziggo dat met de muziek die Hans Zim- Nog te zien | Minuscule en de mie- hier en daar heel kwijt is 6+ vanaf wo 25 | Pieter Post terson vr 6, 20.15 | Het Vonnis zo 29, Dome wordt vertoond, is ook mer voor de film schreef. Gladia- renvallei 6+ de film 6+ vanaf wo 18 | Stuk 12+ van- 14.30 | do 26 en vr 27, 20.15 | Yves Saint weer niet zo vreemd, want de film tor Live is de opvolger van de tri- aangrijpend. Kon af wo 11 Laurent vr 13 en di 17, 14.30 | do 12, za is een overdonderend visueel logie The Lord of the Rings, waar- Apeldoorn 14, ma 16 en wo 18, 20.15 spektakel. Gance trekt alles uit de van de vertoning vorig jaar en in je ze maar vast Soest kast - overvloeiers, fade outs, ins- 2012 in de Doelen door het Rot- Filmtheater/Podium Gigant Zoetermeer erts, extreme close ups, rijders en terdams Philharmonisch Orkest Minuscule, en de mierenvallei 6+ vertellen dat het Filmhuis Artishock slow motion - om de kijker mee te werd begeleid. za 28 en zo 29 | De superheld 6+ zo Mees Kees op kamp 6+ vr 6, 16.00 1, 13.30 Fth Cine Utopia/bioscoop sleuren in een wervelend epos ziggodome.nl allemaal anders Utopolis over de jeugd en de eerste succes- hollandfestival.nl Oostwaarts 70 | 079-3300366 | Utrecht sen van Napoleon. De climax is dedoelen.nl wordt. cine-utopiazoetermeer.nl | Aanvang: Bergen het drieluik twintig minuten voor gladiatorlive.nl Fth ’t Hoogt 20.00 Fth CineBergen/Zwarte Nog te zien | Minuscule en de mie- A Long Story di 10 | The Lunchbox di Schuur renvallei 6+ 17 | Mandela: Long Walk to Freedom Minuscule en de mierenvallei 6+ zo Ronald Rovers in de di 24, 20.30 (met inleiding om 20.00) | 29, 15.30 | Pim & Pom - Het grote Filmkrant Philomena di 3 avontuur 3+ zo 22, 15.30 | wo 25, 14.30 Wassenaar Filmhuis Flits & het magische huis 6+ zo 15 Zutphen Breda en zo 22, 11.00 | wo 18 en wo 25, 15.00 Filmtheater Luxor Chassé Cinema | Pim & Pom: Het grote avontuur 3+ Houtmarkt 64 | 0575‑513750 | Bobby en de geestenjagers 8+ zo 1 en zo 29, 13.15 | Tinkerbell: The Pirate filmtheaterluxor.nl wo 4, 14.30 | Fietsmug & Dansmug 4+ Fairy 4+ zo 1, 13.15 | wo 4 en wo 11, 15.00 De 100-jarige man die uit het raam zo 1, wo 4, zo 8 en wo 11, 14.15 | De Kre- | zo 8, 11.00 klom en verdween do 26, ma 30 en kel 2 3+ zo 15, wo 18, zo 22 en wo 25, wo 2 jul, 20.30 | za 28, 18.30 | L’amour 14.15 | Minuscule 6+ zo 8, wo 11, zo 15, est un crime parfait vr 13, zo 15 en wo wo 18, zo 22 en wo 25, 14.30 Zaandam 18, 20.30 | Cold Breezes wo 25, 20.00 Fth De Fabriek (met Q&A met Cengiz Özgök) | Dal- Stip & Vlek doen weer gek 3+ zo 1, zo las Buyers Club do 19, zo 22 en di 24, Bussum 8 (met knutselactiviteit, alleen met re- 20.30 | vr 20, 17.00 | za 21, 21.00 | Diplo- Filmhuis Bussum servering), zo 15, zo 22 en zo 29 matie zo 1 en di 3, 20.30 | Drapchi wo Minuscule 6+ za 21 en zo 22, 13.30 | 4, 20.00 | zo 8, 15.00 | Enough Said ma za 28 en zo 29, 13.00 | Mr. Peabody & 2, 20.30 | The Grand Budapest Ho- Sherman (3D) 6+ za 21 en zo 22, 13.00 Zevenaar tel do 12 en di 17, 20.30 | vr 13, 17.00 | za | wo 25, 15.00 | za 28 en zo 29, 13.30 | Filmhuis Zevenaar 14, 21.00 | Henry vr 20 en ma 23, 20.30 Pim & Pom: Het grote avontuur 3+ zo Pim & Pom Het grote avontuur 3+ zo | za 21, 18.30 | Ida vr 6, zo 8, wo 11 en ma 1, za 7, za 14 en zo 15, 11.00 | wo 4, 14.45 | 15 en wo 18, 14.30 16, 20.30 | za 14, 18.30 | zo 15, 15.00 | wo 11, 15.00 | Het regent gehaktballen The Invisible Woman vr 6, 17.00 | za 7, 2 (3D) 6+ zo 1, za 7, za 14 en zo 15, 10.45 | 21.00 | ma 9, 20.30 | Lucia de B. do 5 ma 9, 16.00 | wo 18, 15.00 Zwolle en di 10, 20.30 | za 7, 18.30 | Miele vr 27, Fth Het Fraterhuis 17.30 | zo 29, 20.30 | Much Ado About Minuscule en de mierenvallei 6+ za Nothing zo 1, 15.00 | Saving Mr. Banks Delft 28, 15.45 | zo 29, 14.00 | Pelle en de vr 27 en di 1 jul, 20.30 | za 28, 21.00 Filmhuis Lumen dierenrovers 4+ za 7, za 14 en za 21, napoleon Deze maand te zien | Kooky 7+ Paniek 15.45 | zo 8, zo 15 en zo 22, 14.00 | ma in het dorp 6+ Reis naar Melonia 5+ 9, 14.30 De Filmkrant steunt het

Bio Vakantieoord jij toch ook?

sms BIO naar 4333 en doneer 1 euro In het Bio Vakantieoord kunnen gezinnen met kinderen met een complexe handicap onbeperkt genieten. Jouw hulp is onmisbaar! VANAF 19 JUNI IN DE FILMTHEATERS www.stichtingbio.nl de Filmkrant #366 juni 2014 39 Boeken Boeken kort

Naked Cinema Working with Actors | Sally Potter | 2014, Faber & Faber | € 27,99 Provocateur Evolution Sally Potter zegt te weten hoe acteurs het liefst benaderd willen worden op een filmset, en deelt die informatie in dit boek. vindt zichzelf steeds Ze stipt werkelijk elk onderwerp aan; van financiële onderhan- delingen tot intimiteit op de set, van improvisatie tot ‘how opnieuw uit to deal with a diva’. Wat opvalt is dat Potter vooral probeert over te brengen wat sleutels In het kader van David Cronenberg - The Exhibition die vanaf 22 juni in EYE te zien is, brengt het zijn tot succesvolle en zelfs liefdevolle samen- filminstituut een lijvig koffietafelboek uit over de markante Canadese regisseur. Het boek werkingen, waar andere auteurs bij dit onderwerp meer inzetten op crisismanagement en Evolution is overgenomen van het Toronto International Film Festival (TIFF) en is zeker voor fans het oplossen van conflictsituaties. De tweede van Cronenberg een publicatie om van te watertanden. door Mike Lebbing helft van het boek bestaat uit interviews met acteurs over de bijzondere relatie tussen re- wordt onderbouwd. In zijn films van Stereo (1969) tot gisseur en acteur. Onder andere Judy Dench en en met Scanners (1981) draaide het om wetenschappers Steve Buscemi komen aan het woord.

die sleutelen aan de fysieke en psychische capaciteiten Spike Lee Contemporary Film Directors | Todd van de mens, telkens met dramatische of desastreuze McGowan | 2014, University of Illinois | € 18,99 resultaten. De hoofdpersonen in de periode van het Boekenreeksen over buitenge- profetische Videodrome (1983) tot eXistenZ (1999) ver- wone regisseurs zijn meestal kennen hun eigen identiteit en gaan daarin alle grenzen opgebouwd aan de hand van iemands leven of oeuvre. De te buiten. Vanaf Spider (2002) tot het recente Cosmopo- serie Contemporary Film Direc- lis (2012) laat Cronenberg zijn protagonisten zoeken tors pakt het anders aan en naar wat hun plaats is binnen een sociale orde. vraagt per deel een auteur om een kritische analyse, een inlei- Dead Ringers Bolides ding tot een motief of een filosofisch denkka- der waarmee het werk van een regisseur in- Wat Evolution tot een fascinerend boek maakt, is dat de zichtelijk kan worden gemaakt. Dit boek is de Het boek en de tentoonstelling bevestigen dat Cronen- enorme hoeveelheid aan illustraties voorzien is van een nieuwste aanwinst in de serie. Todd McGowan berg wereldwijd als een ware filmauteur wordt gezien. net zo groot aantal nieuwe citaten van Cronenberg, ge- beschrijft het onafhankelijke filmwerk van Zijn oeuvre, dat barstensvol zit met vernieuwing, plukt uit twee lange interviews door de auteurs en cura- Spike Lee. McGowan ziet in Lee’s werk de inzet kunstzinnigheid en controverse, wordt vooral de laatste toren Noah Cowan en Piers Handling met de regisseur van overmaat (excess) als een strategie om de kijker te confronteren met zijn eigen grenzen jaren door filmcritici geprezen. in zijn huis in Toronto. De citaten zijn zonder uitzonde- en daardoor een nieuwe kijkervaring te con- Dat was ooit wel anders. Tijdens het eerste gedeelte ring prikkelend en geven blijk van zijn enorme drang om strueren. Een theoriebijter moet je wel zijn van zijn loopbaan, tot aan het midden van de jaren tach- te proberen de wereld te begrijpen en iets daarvan te voor dit boek; de bibliografie strekt van Butler tig, was de regisseur dankzij verontrustende en geweld- vangen in zijn films. en Barthes tot Lukács en Žižek. dadige horrorfilms als Shivers, The Brood en Scanners De fraaie stills en foto’s van rekwisieten doen uitkij- The Shut Up and Shoot Documentary Guide | alleen populair bij horrorliefhebbers en werd hij door ken naar de expositie, om de objecten in het echt te Anthony Q. Artis | 2014, Focal Press | € 27,99 horrortijdschriften als het Amerikaanse Fangoria op kunnen bewonderen. Denk aan de uit vreemde dierlijke De eerste editie van dit boek handen gedragen. De serieuze filmwereld bekeek zijn beenderen samengestelde ‘gristle gun’ van Jude Law uit kwam uit in 2007 en is sinds- werk met argusogen. Dat deerde Cronenberg zelf niet: eXistenZ, de tatoeagekit die wordt gebruikt voor Viggo dien een echte bestseller. Dat ‘Ik ben een kunstenaar. Ik probeer kunst te maken. En Mortensen in Eastern Promises, en vooral het onverge- heeft waarschijnlijk te maken met de no-nonsense toon dat ik dat doe binnen het horrorgenre doet er niet toe.’ telijke vleespistool dat in James Woods’ hand is ver- waarmee de lezer wordt aan- werkt in Videodrome. En wist u dat Cronenberg Jeff gesproken. Geen ingewikkelde Profetisch Goldblums telepod uit The Fly baseerde op het motor- verhalen en ellenlange lappen Tegenwoordig is Cronenbergs auteurschap dus onom- blok van zijn eigen geliefde Ducati? tekst, maar snelle hoofdstukken, heel veel af- streden en heeft hij zijn eigen niche gecreëerd met films Maar de combinatie van al die beelden met de uit- beeldingen, en alle informatie die een documentairemaker nodig zou hebben in één boek. als Eastern Promises, A Dangerous Method en Cosmopo- spraken van Cronenberg is het indrukwekkendst. Cro- Dit boek is geschreven voor de lezer die eigen- lis, succesvolle internationale co-producties die welis- nenberg, staande tussen twee verwrongen bolides op de lijk niet wil lezen, maar zo snel mogelijk wil be- waar in de markt worden gezet als arthousefilms, maar set van Crash: ‘Als je niet in meer of mindere mate pro- ginnen. In deze nieuwe tweede editie is de in- zoals al zijn titels niet zo makkelijk te categoriseren zijn. voceert, ben je geen kunstenaar. Je roept discussie op, formatie over film-equipment bijgewerkt en Cronenberg heeft altijd zijn eigen unieke en hoogst filo- gedachtes, acties – dat vind ik goed. Dat is cinema. Het zijn er nieuwe hoofdstukken toegevoegd over bijvoorbeeld het filmen met iPhones, interna- sofische draai gegeven aan verschillende genres, zich- is spannend en het maakt kunst de moeite waard. Plato tionale projecten, het 4K-formaat en nog veel zelf steeds opnieuw uitgevonden en de verlokkingen wilde dat de kunstenaar zijn republiek zou verlaten. meer. Daarnaast is er een website ontworpen van de Amerikaanse filmindustrie vermeden. Zijn Wat ze doen is te verstorend, te ingrijpend, niet produc- om het boek te ondersteunen met nog meer nieuwste film Maps to the Stars is niet toevallig een tief.’ visueel materiaal. venijnige Hollywoodsatire. De hoofdthese van de enige, vrij korte tekst in het David Cronenberg: Evolution | Redactie Noah Samenstelling Anne de Loos, International Cowan en Piers Handling | 2013, tiff | 232 p. | Theatre & Film Books, Leidseplein 26, 1017 PT boek Evolution is dat Cronenbergs oeuvre in drie fasen Zie ook het interview met David Cronenberg op Amsterdam, t 0206226489, www.theatreand kan worden opgedeeld, een stelling die overtuigend pagina 42 filmbooks.com de Filmkrant #366 juni 2014 40 Thuiskijken

De schaduw van Jodorowsky hangt over A Field in England, Ben Wheatley’s ontregelende kijk op de Britse zeventiende eeuw. Via de VOD-platformen hoopt deze cultfilm zijn publiek te vinden. door Mark van den Tempel A Field in England In een cirkel van ley iets minder overtuigend dan zijn illustere invloed van psychedelica en gaat hij zichzelf voorgangers. Hele stukken zijn gewoon saai visueel te buiten, met memorabel resultaat. doordat je als kijker geen idee hebt waar We moeten A Field in England gewoon paddenstoelen deze mannen nou precies naar op zoek zijn. zien als de klein gebudgetteerde stijloefe- Wat doet de film dan wel goed? Het ning die hij is. Een vormexperiment van een Drie zeer diverse films (Down Terrace, Kill het gebruik van zwart-wit nooit akelig. En zwart-witgebruik geeft Field een overtui- talentvol regisseur die in de toekomst met List en Sightseers) hebben Ben Wheatley tot een open vlakte in het volle daglicht is na- gingskracht die kleur niet snel had geboden. meer geld nog heel bijzondere dingen zal la- Engelands meest avontuurlijke regisseur ge- tuurlijk ook niet snel angstaanjagend. Wheatley experimenteerde met heel goed- ten zien. Althans, dat hopen we. promoveerd. Of hij zijn status weet uit te A Field in England beweegt zich veel meer kope lenzen die voor een mooie vervreem- bouwen tot die van gearriveerd cineast zul- op het terrein van Herzogs Aguirre, the Wra- ding zorgen. Het taalgebruik heeft een len we weten wanneer volgend jaar zijn eer- th of God of Jodorowsky’s El Topo dan in het schitterende tijdloosheid, en bevat uitspra- ste grote productie het licht ziet: de verfil- horrorgenre. Het is bewust ontregelende ci- ken als “If wishes were horses, beggars ming van J.G. Ballards High Rise. Maar eerst nema die zijn kracht haalt uit de verwarring would ride”. Een volksliedje ontpopt zich tot A Field in England groot-britannië, wordt in Nederland nog snel even cultfilm die wordt gezaaid. Is iedereen soms high van een melancholieke herkenningsmelodie. En 2013 | Regie Ben Wheatley | zwart-wit, 91 nummer vier online gedumpt. Tenminste, die paddenstoelen? Dood? Dat doet Wheat- een paar keer lijkt Wheatley zelf wel onder minuten | Op video-on-demand (Cinéart) zo voelt het een beetje met de lancering van A Field in England. Geen theaters, geen dvd, maar direct via iTunes en de VOD-platfor- maken ze zich met de plaatselijke prostitu- omstandig zien hoe een arrogante generaal men te betrekken. De Grote Oorlog, deel 4 ees. Weir gebruikt de eerste helft van Galli- en in het heetst van de strijd theedrinkende Heel vreemd is die keuze niet, want het poli om de onschuld van deze jongens te be- Britse commandanten, die wisten dat een publiek voor A Field in England zal klein zijn. nadrukken, iets wat vrijwel elke WO I-film aanval futiel was, een humanitaire ramp ver- We schrijven de zeventiende eeuw, en een Gallipoli doet. Het scherpt het contrast aan met de oorzaken waarbij meer dan 40.000 soldaten burgeroorlog verscheurt Engeland. Het is de destructie die volgt, maar waarvan de perso- (waarvan bijna 9.000 Australiërs) het leven tijd van lange capes, slappe hoeden en Omdat het dit jaar honderd jaar geleden nages op dat moment nog geen weet hebben. lieten. In Australië wordt deze traumatische slechte gebitten. Een burgerman, White- is dat de Eerste Wereldoorlog uitbrak, be- Midden in de nacht landen ze bij het gebeurtenis sinds 1916 herdacht als An- head genaamd, heeft zich zonder kleer- steden we in dit herdenkingsjaar maan- schiereiland Gallipoli, dat op de Turken zac-dag (25 april), waarbij Anzac staat voor scheuren uit een bloedige veldslag weten te- delijks aandacht aan een klassieke film moet worden veroverd om een geallieerde het Australian and New Zealand Army rug te trekken. Midden op het Britse platte- over de Grote Oorlog. zeeroute naar Rusland veilig te stellen en te Corps. land krijgt hij gezelschap van drie haveloze kunnen doorstoten naar Constantinopel, het Zo vormt Gallipoli een mooie aanvulling avonturiers. De meeste films over de Eerste Wereldoorlog huidige Istanbul. Helaas hebben de Turken op het oorlog-als-waanzin-thema dat in Whitehead heeft een missie, zo lijkt het. gaan over het front in België en Frankrijk. zich diep ingegraven en beschikken ze over andere landen geproduceerde WO I-films Voor een niet nader genoemde opdrachtge- Daarom deze maand een film die zich op een moderne mitrailleurs. De landing geeft een ook steevast opvoeren. Weirs op historische ver moet hij alchemist en waarzegger O’Neil geheel andere locatie afspeelt: Peter Weirs voorproefje van wat Archy, Frank en hun bronnen gebaseerde film biedt bovendien zien op te pakken. Deze heeft occulte ge- Gallipoli uit 1981. De film is vooral bekend maten te wachten staat: het constante ge- troost voor alle Australische nationalisten schriften gestolen die terug moeten naar de door een vroege rol van Mel Gibson, destijds dreun van mortiervuur is niet te harden. die zich tegen moederland Groot-Brittannië eigenaar. Ze treffen O’Neil midden in een net doorgebroken in de eerste Mad Max-film In de climax reconstrueert Weir de desas- willen afzetten: de Britten komen er niet magische cirkel van paddenstoelen, waar ze (1979). treus verlopen Slag om Gallipoli. Hij laat goed vanaf. de alchemist met een touw (!) uit weten te De hoofdrol is echter weggelegd voor de De meervoudige herhaling van Albinoni’s trekken. Dan kan de krachtmeting tussen de tamelijk onbekend gebleven Mark Lee. Hij sombere Adagio voor strijkers en orgel dient twee geleerde mannen beginnen. speelt sprinter Archy, die in mei 1915 zoals in Gallipoli als requiem voor de gevallenen – O’Neil denkt de paranormaal begaafde vrijwel alle Australische mannen vol zit met een geïnspireerd gebruik van bestaande mu- Whitehead te kunnen inschakelen bij het nationalistische sentimenten, maar te jong ziek dat ongetwijfeld van grote invloed was vinden van een begraven fortuin. Hij neemt is om zich aan te melden bij het leger. Als hij op Oliver Stone, die zijn Vietnamfilm Pla- de burgerman mee in een tentje op de hei, mede-atleet Frank (Gibson) ontmoet, be- toon muzikaal dichtsmeerde met het Adagio waar vervolgens een vreselijke kwelling sluiten de twee dwars door het droge en hete voor strijkers van Samuel Barber. plaatsvindt. Tenminste, daar gaan we maar Zuidwest-Australië naar Perth te trekken, van uit, omdat de camera keurig buiten blijft om zich daar te laten inschrijven. Met wat André Waardenburg wachten. Het is Wheatley ten voeten uit: liegen komen beiden door de keuring, waar- alle voor de hand liggende trucs om zijn film na ze naar Caïro verscheept worden. Hun eens lekker eng te maken, heeft hij opzij ge- trainingskamp bevindt zich vlak bij de pira- Gallipoli Australië, 1981 | Regie Peter Weir | Op schoven. De aanzienlijke wonden die som- miden en samen met andere soldaten ver- dvd (Paramount) mige van de mannen oplopen worden door de Filmkrant #366 juni 2014 41

den die beelden op ingenieuze wijze ingebed in een fictieverhaal over één soldaat. Tom Beddows (Brian Stirner) wordt aan het begin van de film opgeroepen voor actieve dienst, en is na zijn training aanwezig bij de landing in Normandië. Maar de film focust in de eerste plaats op zijn persoonlijke beleving: de The Canyons vertwijfeling over de oorlog, de berusting in de hem opgelegde taak, de onvermijdelijke opname in de massale machinerie van de Ranzig en oorlog. Stuart Cooper won voor Overlord, net als voor zijn debuut Little Malcolm and His doorgedraaid Struggle against the Eunuchs een jaar eerder, een Zilveren Beer op het filmfestival van Ber- Sex sells. En Hollywood ook. Alleen niet lijn, maar zakte in Hollywood in de jaren voor iedereen. tachtig en negentig af naar het maken van goedkope en veelal waardeloze televisiefilms Het zit de schrijver van Taxi Driver niet mee. met titels als Dancing with Danger en Bitter David Cronenbergs Maps to the Stars draaide Vengeance. Alleen al op basis van Overlord vorige maand in competitie in Cannes en verdient hij echter zijn plaats in de filmge- wordt uitgebracht in de Nederlandse biosco- schiedenis. In samenwerking met camera- pen, maar Paul Schraders The Canyons gaat man John Alcott (vooral bekend om zijn werk meteen naar dvd. Twee films over zielloos the canyons met Stanley Kubrick) weet hij de nieuwe fic- Hollywood als de binnenste cirkel van de hel. tiebeelden naadloos aan te laten sluiten op De één bejubeld, de ander verbannen. Ter- ook lezen als een – opnieuw – perfecte viral het documentaire materiaal, maar ook ruim- wijl het door Bret Easton Ellis geschreven voor Schraders verhaal over doorgedraaide Overlord te te creëren voor een frissere alles-mag- kickstarterproject The Canyons in minstens sterretjes en ranzige geldschieters. Helaas filmstijl geënt op de Europese nouvelle va- één opzicht toch echt de betere film is. had bijna niemand dat op dat moment door. gue. Daarmee slaat hij bovendien een unieke The Canyons is terecht al Schraders zom- Maar het is nog niet te laat. D-Day op in brug tussen twee tijdperken, en tussen twee biefilm genoemd. Het is een zielloze film Waar gaat het allemaal over? Deen speelt visies op wat oorlog is: de heroïsche en doel- over Hollywoodtypes die parasiteren op de een rijkeluiszoontje die het liefst onbeken- bewust opruiende beelden die tijdens de energie en ideeën van nieuwkomers, totdat den in z’n villa uitnodigt voor kinky seks met tieme schaal Tweede Wereldoorlog werden gemaakt, die het ook allemaal geen moer meer kan z’n vriendin (Lohan natuurlijk), maar onder worden gekleurd door een cynischer blik op schelen. Schraders versie spreekt misschien druk van z’n vader iets van z’n leven moet Naadloos vermengt Overlord documen- wat oorlog met een mens doet die meer past minder direct tot de verbeelding en is min- maken. Voor de vorm zet hij daarom een taire beelden van de aanloop naar D-Day in het tijdperk van de Vietnam-oorlog. der komisch dan Maps to the Stars, maar z’n B-film-project op maar heeft niet door dat en de landing op de Normandische kust schijnbaar ongeïnspireerde B-film-plot en de hoofdrolspeler eigenlijk de ex van z’n met dertig jaar later gefilmde fictie, en Joost Broeren lusteloze acteren illustreren juist perfect wat vriendin is. Van het een komt het ander en legt zo impliciet het voortschrijdend in- de regisseur wil zeggen: dat Hollywood fail- dan ontploft de hele boel. zicht over de oorlog bloot. Overlord groot-britannië, 1975 | Regie Stuart liet is. De film mikt trouwens niet zozeer op Fantastisch dus. Critici klaagden dat The Cooper | Zwart-wit, 83 minuten | Op dvd en blu- de studio’s en de blockbusters maar vooral Canyons voorbij alle idealisme en ironie is en Het is deze maand zeventig jaar geleden dat ray, import (Criterion, r1) op de massa tweede- en derderangs talent alleen een gapende leegte laat zien, maar dat de geallieerde troepen landden op de Nor- die daaronder bungelt in de voedselketen is juist het punt. Dit is precies zo’n ernstige mandische kust op D-Day, het startschot van Hollywood. film als Schrader, naast filmmaker nota bene van operatie Overlord. Het zal op Neder- Het is niet toevallig dat Schrader porno- ooit de auteur van een boek over het trans- landse tv-zenders ongetwijfeld reden zijn acteur James Deen en Lindsay Lohan liet op- cendentale in de films van Ozu, Bresson en om Saving Private Ryan weer eens van stal te draven voor de hoofdrollen. Deen – ‘I have Dreyer, altijd al voorstond. Als er in Holly- trekken, maar voor wie dat te bombastisch more IMDb credits than you do, Schrader! wood nog spirituele ervaringen bestaan, zegt of, nu ja, Spielbergiaans is, raden we Criteri- I’ve been in more movies than f**king Al Pa- Schrader (en Cronenberg trouwens ook), dan ons nieuwe uitgave van de Britse productie cino!’ (Hollywood Reporter) – heeft precies is dat door geslik en gesnuif van poeders. Overlord aan, een zeldzaam kleinschalig en de juiste uitstraling en kan precies slecht ge- God heeft het gebouw verlaten. Dat is wat melancholisch werk over die grote slag. noeg acteren. En Lindsay Lohan, nou ja, u Schrader wil laten zien en dat is uitstekend Overlord is het resultaat van drie jaar ar- weet wel. Vorig jaar dacht iedereen dat die gelukt. chiefonderzoek in het Britse Imperial War beruchte New York Times-reportage – ‘Here Ronald Rovers Museum door de van origine Amerikaanse is what happens when you cast Lindsay Lo- regisseur Stuart Cooper. Hij spitte er door han in your movie’ – de doodsteek zou zijn The Canyons Verenigde Staten, 2013 | Regie Paul duizenden uren aan documentaire beelden voor Schraders film. En misschien was die Schrader | Kleur, 99 minuten | Op dvd (Koch van de Britse legerhandelingen voorafgaand overlord dat toen ook wel. Maar achteraf kun je die Media) aan en tijdens de operatie. In Overlord wor-

Het beste uit het wereld- Exhibition L’eclisse Too Late Blues Cousin Jules Camera Obscura wijde aanbod voor thuis- ‘Verontrustend, speels ideo- Het ambigue einde van Anto- Na het onafhankelijk gepro- Omdat regisseur Dominique The Walerian Borowczyk Col- kijkers deze maand, gese- syncratisch en op een duis- nioni’s film wist Amerikaanse duceerde Shadows maakte Benicheti er in 1973 op stond lection met vijf speelfilms en lecteerd door Boudisque tere manier geestig’, noemde distributeurs bij de eerste John Cassavettes deze film dat zijn documentaire alleen veertien kortfilms uit het om- (boudisque.nl). Kijk voor de Britse critica Carmen Gray uitbreng in 1962 zó te ontrie- voor studio Paramount. De vertoond mocht worden in Ci- vangrijke oeuvre van deze een selectie uit het Neder- deze film van Joanna Hogg in ven, dat ze simpelweg de centrale worsteling van nemaScope en met stereoge- provocatieve Poolse filmma- landse aanbod op film- haar bijdrage aan Slow Criti- laatste zeven minuten van de bandleider Ghost (gespeeld luid, bleef deze parel lange ker, plus uitgebreide extra’s. krant.nl. cism 2014. De disfunctionele film af knipten. Criticus door muzikant Bobby Darin) tijd ongezien: de kleine thea- Borowczyk onderzocht in zijn relatie van kunstenaarskop- Jonathan Rosenbaum noemt is die van Cassavettes zelf: ga ters waar deze ode aan het werk de grenzen van het be- pel D en H komt op scherp te juist deze passage ‘misschien ik voor het geld of doe ik het rurale leven had moeten tamelijke – misschien daar- staan wanneer ze hun huis wel de krachtigste sequentie op mijn eigen manier? draaien, konden het niet aan. om dat hij onterecht in verge- willen verkopen. dvd, blu-ray uit Antonioni’s oeuvre’. dvd+blu-ray (r2/B) Nu inhalen! blu-ray (rA) telheid raakte? dvd+blu-ray (r2/B) Articifial Eye dvD+blu-ray (r1/A) Criterion Eureka/Masters of Cinema Cinema Guild (r2/B) | Arrow academy de Filmkrant #366 juni 2014 42

“Long live the new flesh”, zijn de laatste woorden van Max Renn in David Cronenbergs Videodrome (1983) voordat hij een pistool, zijn aan zijn lichaam vastge- groeide ‘handgun’ tegen zijn hoofd zet en het hele boel- tje opblaast. Zijn hoofd, de virtuele tv-wereld waarin hij gevangen zit, en het ‘oude vlees’, het lichaam dat hem omhulde. En nog is het niet genoeg. Nog is hij niet dood. Want er is nog een Max Renn. In een van de meest verontrustende Droste-effecten uit de filmgeschiedenis haalt ook deze man de trekker over. Niet wetende of hij door zichzelf te doden ook zijn dubbelganger uit de weg videodrome kan ruimen. Of dat hij voor eeuwig gevangen zit in zijn video-loop. ‘Het nieuwe vlees’ is ook de Nederlandse titel die het EYE Filmmuseum gaf aan zijn versie van de grote rond- reizende David Cronenberg-tentoonstelling ‘Evolution’ David Cronenberg ‘We hoeven niet bang te die eind vorig jaar zijn wereldpremière beleefde. Een re- plica van die televisie, nu in de variant waarin er in plaats van een kijkdoosje een hand door het huidachtige scherm naar buiten probeert te breken, is een van de zijn dat de zon op zal branden want topstukken van die verzameling. We schreven er al eerder over: bij Cronenbergs films weet je nooit zeker of je erin zit, of ernaar kijkt. En het in al hun materialiteit be- dat gaat sowieso gebeuren’ kijken van props en prosthetics creëert een extra laag bij het toch nog altijd platte filmbeeld. Real live 3D. De Filmkrant was destijds op uitnodiging van Tiff De grote EYE-zomertentoonstelling staat dit jaar in het teken van Bell Lightbox in Toronto om de tentoonstelling te bekij- ken en sprak bij die gelegenheid met Cronenberg. Nu David Cronenberg, de man van de Hobbes Parasieten uit Shivers eens niet over zijn films, zijn oeuvre of het verleden. Al- en de gynaecologische instrumenten uit Dead Ringers, van een thans niet echt. Maar over de toekomst, de dingen die hem bezighouden in de wereld. heuse Mugwump uit Naked Lunch en andere ‘Talking Assholes’. De tentoonstelling is in drie hoofdthema’s verdeeld: Een gesprek met de filmfilosoof voor wie het lichaam niet heilig Wie is mijn schepper, wie ben ik en wie zijn wij? Ze lo- Door Dana Linssen pen min of meer parallel met drie stadia in zijn werk: de is. En verder ook niets eigenlijk. wetenschappelijke (van Stereo en Crimes of the Future tot Scanners), de psychologische (van Videodrome tot van alle Canadese kunst. Ook in praktische zin. Als ik hoe evolutie werkt. Natuurlijk worden soorten vaak eXistenZ) en de sociologische (van A History of Violence bijvoorbeeld de financiering voor Dead Ringers rond had complexer en geavanceerder in reactie op hun omge- tot recentelijk Maps to the Stars). Wat vindt hij van dat gekregen op het moment dat ik het eerste plan voor die ving, maar daar kun je geen moreel oordeel aan ontle- concept? film aan het ontwikkelen was, dan had ik hem tien jaar nen.” “Hoewel ik er niet zo dol op ben om mijn werk op een eerder gemaakt. Hoe had hij dan in mijn oeuvre gepast? academische manier te analyseren, ben ik altijd geïntri- Er is in de filmwereld natuurlijk een soort omgevings- Bent u niet een beetje te bescheiden over uw eigen geerd om te horen wat mensen uit mijn films halen. druk, op de manier waarop Darwin die in zijn evolutie- werk? Het is ook aan de mens eigen om op gezette tij- Maar het heeft verder geen effect op hoe ik mijn films theorie beschrijft, maar die heeft te maken met geld en den op zijn leven terug te kijken en zich af te vragen maak, of hoe ik ernaar kijk. Voor mij, en ik heb dat al va- overheidsbeleid. Dus als je vraagt naar de ontwikkeling hoe het allemaal zal aflopen? “Hoe het allemaal zal af- ker gezegd, is elke film weer een nieuwe film. Het is dan van een filmkunstenaar, dan heeft dat minder met crea- lopen weet ik wel. [Lacht] Voor een atheïst is dat niet alsof ik nog nooit eerder een film heb gemaakt, en ik fo- tiviteit te maken dan met omgevingsfactoren. De volg- zo’n moeilijke vraag. Maar bescheiden? Nee, ik denk cus me volkomen op die ene film. Voor een tentoonstel- orde waarin ik mijn films heb gemaakt was anders ge- meer dat ik realistisch ben. Ik ben blij dat ik een enorme ling is zo’n concept wel handig, en samenstellers Noah weest als ik ze had kunnen maken op het moment dat ik variëteit aan dingen heb kunnen maken, en dat ik ge- Cowan en Piers Handling kennen mij en mijn werk al ja- wilde, dus wat is dat voor evolutie? Iemand die dat niet zond en gelukkig genoeg ben – alhoewel het niet alleen ren en goed, dus ik vertrouw hun visie. Maar voor mij is weet is snel geneigd om er een ontwikkeling in te zien. geluk is, er komt ook een hoop wilskracht bij kijken – het even interessant om te horen waarom mensen het er “En dan is er nog een probleem met het begrip evo- om een lang werkzaam leven te hebben. Ik denk dat het niet mee eens zijn.” lutie. Mensen interpreteren het vaak als een vorm van voor een kunstenaar belangrijk is om zo lang mogelijk vooruitgang, een verandering naar iets beters. Zoals de actief te zijn, omdat je alleen dan een beetje in de gaten Dus u denkt niet conceptueel over uw werk, maar de menselijke soort steeds complexer is geworden, met de kunt krijgen waar je mee bezig bent, en jezelf hopelijk naam van de tentoonstelling is ‘Evolution’? Denkt u ontwikkeling van zijn hersenen etc. Maar in biologische ook nog een beetje te verrassen.” wel evolutionair over uw werk, hoe kijkt u erop terug? zin betekent evolutie simpelweg ‘verandering’. Het idee “Als je een vis bent die op het punt staat om aan land te dat evolutie te maken heeft met beter en sterker worden Dat klinkt alsof u toch enigszins op uzelf en uw werk kruipen, dan denk je ook niet na over het stadium van de is eigenlijk een religieus concept, zoals men in de mid- reflecteert.“Ik ben altijd wel beschouwelijk geweest. evolutie waarin je je bevindt. Dan probeer je te overle- deleeuwen dacht dat mensen uiteindelijk engelen zou- Dat is een onderdeel van de kunst. Maar ik voel niet de ven. Overleven is natuurlijk een van de grote thema’s den worden, een soort hogere entiteit. Maar dat is niet behoefte om al mijn films terug te zien en daar iets van de Filmkrant #366 juni 2014 43

te vinden. Ik kan me voorstellen dat dat misschien ooit ons voortbrengt, zit nog steeds in al mijn werk. Want de bijzonder: vóór de invoering van computer generated gebeurt, als ik lang genoeg leef, maar te gebrekkig ben vraag die daaraan ten grondslag ligt is steeds maar weer images moest alles wat ik wilde laten zien fysiek ge- om films te maken. Ik herinner me een gesprek met wat een mens eigenlijk is. In het verleden werd er nog maakt worden. Het moest ook bestaan in de materiële William Burroughs daarover [van wie Cronenberg Na- wel eens gedacht dat technologie iets wezensvreemds wereld. Daarom heeft filmmaken voor mij altijd meer te ked Lunch verfilmde, DL], die toen in de tachtig was en was, alsof het van buiten uit de ruimte kwam, maar ik maken gehad met beeldhouwen dan met schilderkunst, vertelde dat hij het gevoel had dat hij alles had gezegd heb altijd gezegd dat technologie 100% menselijk is. En zoals bij veel andere filmmakers. Het is een tactiele, wat hij te zeggen had. Maar voorlopig voel ik de nood- dat betekent dat technologie precies weerspiegelt wat tastbare, fysieke bezigheid. Een kunstvorm die ook met zaak niet, dus laat ik de bespiegeling maar aan anderen en wie we zijn, zowel de positieve als de negatieve kan- je tastzin te maken heeft. o v e r.” ten. Je kunt door middel van technologie niet ontsnap- “Het is niet alleen sculpturaal en monumentaal in de pen aan de problemen waar de mens zich voor gesteld zin van de ruimte, de cameravoering, het gebruik van Laten we het dan maar over het heden hebben. Aan de ziet. Technologie belichaamt al onze problemen. Je lenzen, maar ik heb me ook altijd heel erg een kubist ge- hand van de tentoonstelling is goed te zien welke the- kunt niet aan jezelf ontsnappen. Virtual reality is nog voeld in de zin dat ik met behulp van de camera de ma’s u in het verleden hebben beziggehouden, maar steeds een menselijke realiteit.” ruimte in vlakken kon verdelen. Dat heb ik altijd het wat zijn uw grootste zorgen en preoccupaties op dit moeilijkste onderdeel van filmmaken gevonden. Hoe je moment? “Ik heb er geloof ik een tamelijk ‘Olympische’ Is dat een angstaanjagende of een hoopvolle gedachte, mensen ten opzichte van elkaar en de camera kon laten blik op. De mens is in staat tot grote creativiteit en grote of neemt u in dat discours geen moreel standpunt in? bewegen. De Italiaanse filmmaker Bernardo Bertolucci “Moraal heeft niet zoveel te maken met hoop. Ik denk vertelde me ooit dat mise-en-scène en camerabewe- dat in hoeverre je hoopvol kunt zijn meer te maken heeft gingen in de Europese artfilm lange tijd volkomen gepo- met je biochemische constitutie. Het heeft in ieder ge- litiseerd zijn geweest. Tot op die hoogte dat als je de ca- val weinig te maken met een rationele inschatting van mera naar links bewoog, dat je dan een links standpunt David Cronenberg ‘We hoeven niet bang te een situatie, van gevaar bijvoorbeeld. Het valt me op, en innam. En dat hij zich pas later realiseerde dat dat er dat is weer een van die vreemde dingen aan de menselij- niet mee te maken had. Dat camerabewegingen vooral ke natuur, dat sommige mensen heel optimistisch zijn emotioneel en intuïtief zijn. Ik moest enorm lachen omdat hun metabolisme schijnbaar zo in elkaar zit, in toen ik dat hoorde. Voor mij was dat van meet af aan zijn dat de zon op zal branden want plaats van rationeel. Het is gewoon biochemie. Ratio- duidelijk. neel gezien kun je begrijpen dat al het menselijke leven “De camera is altijd fysiek en emotioneel. De foto- uiteindelijk en onvermijdelijk vernietigd zal worden. grafie van een film is als een zenuwstelsel, dat al die dat gaat sowieso gebeuren’ Emotioneel is dat veel moeilijker. Ik kan dat snappen en prikkels stuurt en verwerkt. Op het moment dat je de toch door de stad lopen met een tamelijk opgeruimd ge- machinerie van het filmmaken onder de knie hebt, word destructie. Ik ben bepaald niet de enige die zich reali- moed. Op dat moment hangt het er meer vanaf door je alleen nog maar geleid door wat goed voelt en wat seert dat de mens de aarde in rap tempo aan het vernie- welke straat je loopt. Als het een straat in Toronto is, is niet. Dus misschien is mijn perspectief op het leven iets tigen is. Dat begon al in de jaren na de Tweede Wereld- er een gerede kans dat je je tamelijk goed voelt. Loop je veranderd naarmate ik ouder ben geworden – je hoopt oorlog – ik ben in 1943 geboren, dus ik ben niet echt een door een straat in Syrië, dan ziet het er een stuk minder dat je iets meer begrijpt, ook al is dat niet altijd het geval babyboomer, maar nog net een oorlogskind. Vanaf het rooskleurig uit. Er is geen definitief antwoord op die – het is nog steeds hetzelfde zenuwstelsel, dezelfde in- moment dat de atoombom was uitgevonden – en dat vraag. Om te leven en te overleven is er een zekere vorm tuïtie die mij leidt. En hoewel mijn cameraman Peter was dus nog voordat mensen beseften dat je de aarde van optimisme nodig, ook al spreken de feiten dat te- Suschitzky, met wie ik sinds Dead Ringers al mijn films ook kon verwoesten door het milieu te vervuilen – leeft gen, en daarom denk ik dat onze biochemie dat onder- heb gemaakt, me wel eens heeft gezegd dat ik heel an- iedereen met het besef dat de wereld ieder moment kan steunt.” ders werk dan toen, een stuk efficiënter bijvoorbeeld, is eindigen, iets wat het gevolg is van onze eigen stupidi- mijn zenuwgestel niet veranderd, dus ik denk dat daar teit en kortzichtigheid. Dat aspect van de menselijke Maar dat verschilt van mens tot mens? “Absoluut. En die continuïteit uit voortkomt.” natuur is nooit veranderd. Het neemt hooguit een nieu- van moment tot moment in hun leven. Mijn zoon zei in we vorm aan. Tegenwoordig is iedereen bang voor ter- een interview met Toronto Life Magazine dat hij denkt Zou je dan ook kunnen zeggen dat filmbeelden op een rorisme en Islamitisch extremisme, maar er is altijd iets dat ik, zijn vader, van mild nog milder ben geworden bepaalde manier door het zenuwstelsel bewegen, zo- geweest, de Koude Oorlog, de oorlog in Vietnam, Korea, naarmate ik ouder wordt. Daar moest ik hard om la- wel bij de maker als bij de toeschouwer, en dat ze daar- de Cubaanse rakettencrisis. Het is een universele bron chen, maar er zit een kern van waarheid in. Dat kan al- om een bepaalde impact op toeschouwers kunnen heb- van zorg. We hoeven niet bang te zijn dat de zon op zal leen maar te maken hebben met mijn opvoeding, door ben? “Dat kun je alleen maar hopen. Het klinkt mis- branden, want dat gaat sowieso gebeuren, maar dat twee geweldige ouders, en met mijn biochemische schien een beetje klinisch om te denken dat de manier duurt nog miljoenen jaren, dus in menselijke begrippen structuur, de unieke structuur van mijn DNA. In het waarop mensen op je films reageren iets te maken heeft is dat te abstract. Dus het gaat over dingen die dichterbij aangezicht van alle wetenschap die het tegendeel be- met hoe ze op jouw zenuwsysteem reageren, maar ik zijn, (be)grijpbaarder. Uiteindelijk maken we ons het wijst blijf ik optimistisch.” denk dat het uiteindelijk wel zoiets moet zijn. Ik ben in meeste zorgen over onszelf, onze eigen existentie. En ieder geval niet de grote manipulator à la Hitchcock die over hoe stom en destructief de mens voortdurend is. De tentoonstelling maakt heel erg het belang van ‘ma- als een poppenspeler de emoties van het publiek be- De strijd voor een bepaalde manier van intelligentie en terialiteit’ in uw werk duidelijk. Het Cartesiaanse li- speelde. In tegendeel. Ik heb eerder het gevoel dat ik de- helderheid en humanistische compassie wil ik in al mijn chaam-geest-probleem loopt als een rode draad door gene ben die opspringt en schrikt en lacht en huilt en werk onderstrepen.” uw werk, maar het daadwerkelijk zien van echte props het publiek uitnodigt om met mij die achtbaan in te en artefacten geeft een soort nieuwe laag, een geïnten- gaan. Dus ik hoop dat het klopt wat je zegt, want dat is Die vragen zitten ook in de ‘game’, het interactieve on- siveerde en geoptimaliseerde kijkervaring … “…ja, dat wel het soort communicatie dat ik met mijn publiek wil line project ‘Body/Mind/Change’ dat Lance Weiler klopt.” bewerkstelligen.” voor deze expositie heeft ontworpen. Is virtual reality voor u een volgende stap? “De game is eigenlijk vooral ...dus zelfs als je uw werk niet ‘evolutionair’ bekijkt, geïnspireerd door mijn oudere films, zoals eXistenZ, en dan zit er toch een soort continuïteit in wat betreft de vragen die daarin worden gesteld over technologie. stijl. “Ja dat klopt. Ik kan me voorstellen dat een aantal David Cronenberg – Het nieuwe vlees is te zien in De basis van die fascinatie, dat we ons niet buiten de thema’s, ondanks de expliciete manier waarop ze wor- EYE vanaf 22 juni | Voor meer informatie over de tentoonstelling zie eyefilm.nl | voor het inter technologie moeten plaatsen die we voortbrengen, net den verbeeld, vaak ook heel abstract kunnen blijven in view met Noah Cowan, een van de samenstellers zomin als we ons buiten de natuur moeten plaatsen die mijn films. Maar voor mij zijn ze zeer concreet. In het van de tentoonstelling Zie filmkrant.nl IEDEREEN KAN HE I FILM het gouden Paul Ruven & Marian Batavier

T! DEE ZIN hoe verkoop hoe verzin je het? je het? en speciale adressen. Als extra een hoofdstuk over Nederlandse gouden film-ide ë testen en omwerken tot een gouden film-idee. GEHEIM VANboek HET HOLLYWOOD deze unieke handleiding over hoe je idee kunt baar maken. film-idee bestaat. Dan kun je het ook zelf verzinnen, heel eenvoudig en daarna verkoop - THE FLOWER GUY en verkocht het voor 2,5 miljoen dollar. discreet aan maitresses bloemen aflevert van overspelige filmsterren. Hij noemde het 1985 per ongeluk is ingevroren in ijs, ontdooit nu en denkt dat alles nog als in 1985 is zinnetje maar goud is. doen. En het maakt ook niets uit of je nog nooit iets in de film gedaan hebt. Als dat te kopen, vaak voor miljoenen dollars. hebt is een gouden film-idee.Dan staat Hollywoodom dat ene zinnetje in de rij van je RIJK DOOR 1 ZIN: HET GOUDEN FILMIDEE staat volRIJK DOOR 1 ZIN: HET metsucces-voorbeelden, tips, trucs, Hollywood-kenners Paul Ruven en Marian Batavier schreven na hun succesvolle als je weetHet uit welke lijkt simpel, en dat is het ook, elementen een gouden Dezelfde man las in de krant een artikel over een bloemen-man, die in het geheim Een man verkocht het volgende zinnetje voor 600.000 dollar: “Een die politieagent, er niets Je eens voor hoeft naar Hollywood, je kunt het gewoon vanuit je luie stoel Iedereen kan door 1 zinnetjeworden. schatrijk Vandaag nog. Het enige dat je nodig 19 juni in de bioscoop Nederlands Fonds de Film. voor werd mogelijk gemaakthet van door een bijdrage uitgave Deze €19,95. baar voor september daar verkrijg - half vanaf de Theatrebookshop; van Een uitgave Het gouden filmidee”. “Rijk door 1 zin. en Marian Batavier: Paul boek van Ruven Het nieuwe STUDENTENFILM WON. OSCAR VOOR BESTE BUITENLANDSE O.A. MEE AAN ‘ALASKA’, DAT EEN EN MARIAN BATAVIER WERKTEN BEKENDE FILMMAKERS PAUL RUVEN

LEES HET VANDAAG! en. in NieuwKorting van €3,50 Filmjaarboek op Filmjaarboek 2013/2014 voor lezers Filmkrant .”

De nieuwe editie bevat besprekingen van alle in 2013 in de Nederlandse

FILMIDEE Paul Ruven & Marian Batavier Marian & Ruven Paul

bioscopen en >lmtheaters uitgebrachte >lms, inclusief uitgebreide credits en gouden het bezoekcijfers, plus een jaaroverzicht met de belangrijkste gebeurtenissen uit de >lmwereld en een aantal achtergrondartikelen. Verkrijgbaar of te bestellen bij iedere boekhandel en bij bol.com en bruna.nl. ✁ Lezersactie

6 juni 2014 | nr. 308 Het blad van/voor muziekliefhebbers 308 Vanaf 6 juni in onze winkels

No Risk Disc: www.platomania.eu • www.sounds-venlo.nl Tegen inlevering van deze actiebon ontvangt u het Tegen €20 Filmjaarboek 2013/2014 voor €16,50 i.p.v. isbn 978 90 6403 7993. Actienummer: 502-66364 Deze actie is geldig tot en met 15 juni 2014 KNARSETAND My EscapE www.kroese-online.nl • www.platenhuis-het-oor.nl www.velvetmusic.nl • www.waterput.nl www.de-drvkkery.nl de Filmkrant #366 juni 2014 45

bedien jezelf

Twee beroemde historische personages, Sigmund Freud Australische filmcriticus Adrian Martin kijkt voor Cronenberg en schrijver Christopher Hampton (Viggo Mortensen) en Carl Jung (Michael Fassbender), naar opvallende discussies en tendensen rond ‘gevaarlijk’ is – niet slechts omdat het de energieën van dineren in het huis van de oudste van de twee, om een filmmakers. door adrian martin het onderbewuste onderzoekt, maar omdat het die vrij paar problemen te bespreken die betrekking hebben op laat komen, onbeheersbaar, en zo alle rationele, ordelij- de opkomende wetenschap van de psychoanalyse – zo- ke rituelen aan het wankelen brengt die juist bedoeld als de vraag of ze het woord libido in het openbaar hard- vorm aanneemt van wat filmmakers een ‘reveal’ noemen waren om die energieën binnen te houden en te sturen. op moeten gebruiken. Maar de plaatsing van hun licha- – die negen afluisteraars die offscreen waren in het eer- De tafelschikking aan de dinertafel van een midden- men in de ruimte is onnatuurlijk en verkrampt – Freud ste shot, zonder dat iets hun aanwezigheid suggereerde. klassegezin, de respectievelijke posities van arts en pa- en Jung zitten naast in plaats van tegenover elkaar, ter- De film is David Cronenbergs A Dangerous Method tiënt in een analytische sessie … Zulke situaties, aan el- wijl hun armen bijna langs elkaar schuren – en de ma- (2011). Als een verhaal over de beginjaren van de psy- kaar gespiegeld in A Dangerous Method, zijn intrinsiek nier waarop ze praten klinkt vreemd. Op een bepaald choanalyse – toen de praktijk nog niet geïnstitutionali- filmisch en onvermijdelijk sociaal. Het is een sociale moment zegt Freud, “Trouwens, voel je niet geremd seerd was, en alle methoden voor het doorgronden van mise-en-scène: door een of andere slimme truc met fil- hier. Mijn gezin heeft ervaring met de meest ongepaste de psyche nog via mische presentatie worden we ons plotseling bewust eettafelonderwerpen.” trial-and-error verliepen – gaat het ook over de forma- van de kenmerken van een beschaafde schikking – een Aangespoord door deze verwijzing naar iets buiten tie van een heel specifiek, reëel historisch voorbeeld van voorbeeld van de bewonderenswaardige en gevierde ca- het domein van de theorie – net als, letterlijk, naar iets mise-en-scène: de plaatsing van patiënt en analyticus paciteit van de kunsten om iets onbekend te maken te buiten het verkrampte frame waar hij (en wij) tot zover tijdens een psychoanalytische sessie, waarin de eerste maken wat we daarvoor altijd vanzelfsprekend vonden, in zat – kijkt Jung op, een beetje verbaasd. Cut naar zijn ligt, weggedraaid van de ogen van de laatste, die (in het om te onthullen wat niet meteen duidelijk was in wat we POV shot, dat de vormt aanneemt van een rustig pan- algemeen) zit en aantekeningen maakt. als natuurlijk beschouwden. shot van een kant van de tafel – waar vier van Freuds Tegenwoordig zien we dat op-de-sofa als een ‘klas- Zoals altijd bij Cronenberg spiegelt een klein, schijn- kinderen en zijn vrouw zitten – naar de andere kant, die sieke’ Freudiaanse set-up. Maar in Cronenbergs film – baar onbelangrijk detail grotere structuren in de film als nog eens vier kinderen onthult, plus een bediende. Cut en dit is wat het dramatiseert in de moeizame professi- geheel: want welke rol heeft het personage van Otto terug naar de eerste camerapositie van Freud en Jung: de onele en persoonlijke verhouding tussen Jung en Sabina Gross (Vincent Cassel) anders als niet die van de anar- laatste is klaar met het bestuderen van zijn omgeving, Spielrein (Keira Knightley) – is deze set-up nog steeds chistische iconoclast die elke beschaafde mise-en-scène buigt zich weer wat voorover en vervolgt zijn discours. bezig z’n definitieve vorm te ontdekken, en dat veron- (seksueel, politiek, moreel …) om hem heen vernietigt? Het is een komisch vignet over het alledaagse leven derstelt het testen en overschrijden van z’n mogelijke bij het gezin Freud – een plek van duidelijke formalitei- grenzen. De ‘kritische distantie’ tussen analyticus en ten en regels, maar ook een plek voor de vrije discussie patiënt is dus in beweging en de protocollen van over- Deze tekst is afkomstig uit Adrian Martins binnenkort te verschijnen boek Mise en scène van ongepaste onderwerpen. De scène is zelfs gestruc- dracht en tegenoverdracht volgen nog geen keurig and Film Style: From Classical Narrative to New tureerd als een grap, met een visuele punchline die de script. Dat is waarom de psychoanalytische methode Media Art (Palgrave, 2014) de Filmkrant #366 juni 2014 46 Actie!

Strand Texel, tussen paal 16 en 17 Dinsdag 3 september 2013, 11.35 uur

Ieder jaar melden ruim honderd jongeren zich aan voor de officiersopleiding van de Koninklijke Marine. In de Teledoc Adelbor- sten volgt regisseur Walter Stokman (Dirty Window, Scena del crimine, Beautiful in Beaufort-West, Based on a True Story) vier van hen: jongens en meiden van een jaar of achttien, die net het VWO of een HBO hebben afgerond en nu een wereld binnenstap- op de foto: Boven het pantservoertuig cameraman Jackó fysiek als praktisch onuitvoerbaar en daar- toegankelijke en cinematografische manier pen waarin het draait om traditie, hiërarchie van ’t Hof en geluidsman Rik Meier. Links ervan, rennend, mee de ultieme test. Ook voor de crew, ove- in beeld wordt gebracht, en zijn bestemd en rituelen. regisseur Walter Stokman rigens, hoewel die door de research van een voor een breed publiek. Om toegelaten te worden tot het korps jaar eerder wist wat er stond te gebeuren. Het project heeft al tot zeer uiteenlopende Adelborsten dienen ze hun mobieltjes in te Het ministerie van Defensie verleende films geleid, waaronder Ouwehoeren van Rob leveren, hun burgerkleren af te zweren en Texel, waarin de jongeren kennismaakten volledige medewerking aan Adelborsten, Schröder en Gabrielle Provaas, Het geheim een transformatie te ondergaan van individu met de militaire basisprincipes van de mari- waardoor de kijker een eerlijk en realistisch van de Hema van Yan Ting Yuen, Gesneuveld tot groepslid. Ook moeten de jongens zich ne en ze tot een ware eenheid werden ge- beeld van de introductie krijgt. Het is de be- van Robert Oey en recent Nieuwe helden – In kaal laten scheren en de meiden hun haar smeed. Om 05.30 ging dagelijks de wekker, doeling dat de film zal worden vertoond op het hart van de Tour van Dirk-Jan Roeleven. kort te laten knippen. Om zoveel mogelijk aansluitend was er ochtendgymnastiek op festivals en ook nog een speciale première geaccepteerd te worden in deze bizarre het strand en een ‘baksgewijs’, een soort ap- krijgt, maar eerst is hij – zoals alle Teledocs Jan Pieter Ekker groepsdynamiek lieten cameraman Jackó pèl. Goed geschoren en gewassen, elke dag – te zien op televisie. “Niet weggestopt in de foto bob bronshoff van ’t Hof en uitvoerend producent Steven opnieuw. uithoeken van de avond, maar op primetime Rubinstein Malamud zich ook kaalscheren. Op een van de laatste dagen van deze pit- op de Nederlandse televisie.” Met geluidsman Rik Meier valt niet te spot- tige introductie moesten de aspirant-Adel- In het Teledocs-project werken het Film- Adelborsten Nederland, 2014 | Scenario & regie ten; aan het weinige haar dat hij nog heeft borsten de zogenaamde ‘kettingmars’ lopen: fonds, het CoBO en publieke omroepen (in Walter Stokman | Productie IJswater Films | Producent Marc Bary | In coproductie met BNN | komt niemand, ook geen aspirant-Adel- tijdens een mars over het strand ‘vinden’ de dit geval BNN) samen met onafhankelijke Uitvoerend producent Steven Rubinstein borst. En bij Stokman was het niet nodig; hij jongens en meisjes een scheepsketting van producenten (IJswater Films) om toptalent Malamud | Camera Jackó van t Hof hanteert zelf met regelmaat de tondeuse. 40 meter, die ze vervolgens moeten meesle- op het gebied van documentaire te stimule- | Geluid Rik Meier | Montage Mieneke Kramer | Vervolgens was de kleine crew klaar om pen. Ze weten niet hoelang, ze weten ook ren. Teledocs behandelen een eigentijds Ne- Muziek Ronald Kool | Kleur, 80 min | Te zien 10 deel te nemen aan de introductieperiode op niet waarnaartoe. De kettingmars is zowel derlands onderwerp, dat op een prikkelende, juni 2014, 20:25 Nederland 2 (2doc)

Volgende maand Eastern Boys Hercules Attila Marcel Layla Fourie Heli Boyhood Club Sandwich Oorlogsgeheimen Loenatik, te gek! Seks Tape Hotell The Reunion Mistaken for Strangers Jupiter Ascending Zwei Leben Fading Gigolo A Thousand Bird People Magic Times Good Night Expendables 3 Planes: Fire & Rescue Let’s Be Cops The Fault in Our Stars in the Moonlight The Third Side of the River Dawn of the Planet of the Apes Les Films du Fleuve en Archipel 35 presenteren ‘een ongelofelijk Marion Cotillard sterke ﬁ lm’ Fabrizio Rongione de Filmkrant

een ﬁ lm van Jean-Pierre en Luc Dardenne www.cineart.nl

VANAF 19 JUNI IN DE BIOSCOOP 9at

NICOLAS CAGE #### TYE SHERIDAN ‘NICOLAS CAGE AT HIS BEST’ WASHINGTON POST

BEST NEW YOUNG ACTOR AWARD VENICE FILM FESTIVAL

ONE MAN’S PAST ONE BOY’S FUTURE

A FILM BY DAVID GORDON GREEN

/cineartnederland /CineartNL

VANAF 12 JUNI IN DE BIOSCOOP 4gt

Joe_DeuxJoursUneNuit_Filmkrant_260x320.indd 1 26-05-14 12:12 HOLLAND FESTIVAL EN MOJO CONCERTS PRESENTEREN

IN SAMENWERKING MET AMERICAN ZOETROPE, THE FILM PRESERVE, PHOTOPLAY PRODUCTIONS EN HET BRITISH FILM INSTITUTE

HET FILMSPEKTAKEL VAN ABEL GANCE

NEDERLANDSE PREMIERE VAN DE BFI-PHOTOPLAY VERSIE GERESTAUREERD DOOR KEVIN BROWNLOW MET MUZIEK VAN EN GEDIRIGEERD DOOR CARL DAVIS

LIVE UITGEVOERD DOOR HET GELDERS ORKEST

‘...EEN VAN DE INDRUKWEKKENDSTE FILMERVARINGEN UIT MIJN LEVEN. GAAT HET ZIEN EN HOREN.’ JOS VAN DER BURG, DE FILMKRANT

ZONDAG 15 JUNI 2014 ZIGGO DOME AMSTERDAM MEER INFORMATIE: WWW.HOLLANDFESTIVAL.NL

KAARTEN: WWW.TICKETMASTER.NL EN 0 9 0 0 - 3 0 0 1 2 5 0

140126_Napoleon_Filmkrant_260x320.indd 1 02-06-14 11:18