2017 Zuid-Holland
Total Page：16
File Type：pdf, Size：1020Kb
lokale energie monitor 2017 ZUID-HOLLAND NAAR INHOUD COLOFON Uitgave april 2018 Inhoud Opdrachtgever: Provincie Zuid-Holland Onderzoeker: Anne Marieke Schwencke In opdracht van: HIER opgewekt 3 VOORWOORD De Lokale Energie Monitor is een initiatief 5 SAMENVATTING van Stichting HIER opgewekt. De monitor verschijnt jaarlijks en wordt in opdracht van HIER 6 1 INLEIDING opgewekt uitgevoerd door Anne Marieke Sch- wencke. Met ondersteuning van RVO en mede- 8 2 BURGERCOLLECTIEVEN werking van PBL, VNG en netbeheerders. 19 3 PRODUCTIE: COLLECTIEVE ZON Hiervoor o.a. is samengewerkt met regionale en landelijke partners: Siward Zomer (ODE 33 4 PRODUCTIE: COLLECTIEVE WIND Decentraal & REScoopNL, De Windvogel), Stichting Den Haag Duurzaam, Zuid-Hollandse 44 5 ENERGIEBESPARING, WARMTETRANSITIE coöperaties en bewonersinitiatieven. 55 6 LOKALE ENERGIE: MARKT 62 BIJLAGEN TERUG NAAR INHOUD Voorwoord Geachte lezer, Met gepaste trots bied ik u deze eerste monitor van de Zuid-Hollandse lokale energie-initiatieven aan. In onze Zuid-Hollandse energiestrategie is een van de onderdelen ‘samen aan de slag’. Wij kunnen vanachter ons bureau namelijk heel veel bedenken, maar het is altijd sterker als mensen in de wijk dat zelf doen. Dat ondersteunen we door een lerend netwerk in onze provincie op te richten en door de subsidieregeling “Lokale initiatieven”. Het doel van deze activiteiten is het vergroten van het draagvlak voor lokaal opgewekte en bespaarde energie. Deze eerste Zuid-Hollandse Lokale Energie Monitor laat goed zien hoeveel er al gaande is in onze provincie. Alleen al in Den Haag zijn meer dan 14 lokale initiatiefgroepen actief, waaronder 5 energie- coöperaties. We zijn trots op de windcoöperatie Deltawind, een van de grootste en oudste windcoöperaties van Nederland, die al bijna 40 jaar actief is in Zuid-Holland. De meer dan 2000 leden van de coöperatie Deltawind, bewoners van Goeree-Overflakkee, werken samen aan de verduurzaming van onze energievoorziening. Zuid-Holland is zelfs koplo- per coöperatieve windenergie. Ik heb groot respect voor al die mensen die in onze provincie met inzet van ongelooflijk veel vrijwillige uren zo veel voor elkaar krijgen. Ik hoop dat met deze monitor hun inzet zichtbaar wordt en dat anderen geïnspireerd worden hun voorbeeld te volgen. Met vriendelijke groet, Han Weber 3 TERUG NAAR INHOUD Samenwerkings- verbanden Project- coöperaties 4 TERUG NAAR INHOUD Samenvatting De provincie Zuid-Holland kan zich beroepen op een voorloper rol In 2017 neemt de aandacht voor de warmtetransitie, de in de coöperatieve beweging. Twee van de allereerste burger- omschakeling van aardgas naar andere niet-fossiele warmte- coöperaties van Nederland, Windcoöperatie Delft en Deltawind, voorzieningen, sterk toe in Nederland. ‘Van gas los’ en zijn bijna 40 jaar geleden in Zuid-Holland ontstaan. Deltawind ‘aardgasvrije wijken’ worden gevleugelde termen. Burger- bestaat nog steeds en is uitgegroeid tot een van de grootste burger- coöperaties, buurt- en wijkinitiatieven zijn er actief bij betrokken. coöperaties van Nederland. De eerste in Nederland met een grond- Ze organiseren energiebesparing activiteiten voor en met gebonden zonnepark en samen met zustercoöperatie initiatiefnemer bewoners en gaan een stap verder door op zoek te gaan naar van het grootste burgerinitiatief van Nederland: Windpark Krammer. alternatieve warmtebronnen of collectieve warmtevoorzieningen. In 2017 zijn 44 energiecoöperaties actief in Zuid-Holland, in bijna In deze ‘lokale warmte-initiatieven’ staan bewonersbelang en de helft van de 60 Zuid-Hollandse gemeenten. betrokkenheid van bewoners centraal. Gemeenten werken onder- tussen aan een warmtevisie of warmtetransitieplan, steeds vaker In 2012 komt de collectieve zon in Zuid-Holland op. Het begint in regionaal verband. met een groot grondgebonden zonnepark van Deltawind op de Zuid-Hollandse eilanden, de eerste in Nederland. Ontwikkelaar Lokaal duurzaam opwekken én lokaal leveren, ofwel de energie- Solar Green Point neemt het voortouw met coöperatief beheerde kringloop sluiten, was vanaf het begin de doelstelling van de zonnedaken, waaronder twee samen het Haagse burgerinitiatief energiecoöperaties. Vrijwel elke energieleverancier biedt inmiddels VogelwijkEnergiek. Inmiddels zijn er 33 projecten gerealiseerd. Nederlandse wind- en zonnestroom aan. De coöperaties voegen daar maatschappelijke en sociale dimensie aan toe: baten lokaal, Zuid-Holland is koploper van Nederland in de ‘coöperatieve wind’ van, voor en door de gemeenschap. Coöperaties zijn daarmee ook met de windturbines van Deltawind en Qurrent op Goeree-Overflak- actief in de energiemarkt: ze bundelen inkoopkracht, verkopen kee. Voor andere regio’s liggen de plannen klaar. Opvallend is de rol lokaal opgewekt stroom en zijn zelf actief als energieleverancier. van gemeenten: die tonen zich steeds vaker ontvankelijk voor meer In Zuid-Holland wordt eind 2017 een belangrijke stap gezet: zeggenschap van bewoners. Het coöperatieve model krijgt hiermee Den Haag koopt lokaal en duurzaam in. meer wind in de zeilen. 5 TERUG NAAR INHOUD 1 Inleiding Actieve burgers en de energiebeweging van onderaf Nederland kent een actieve beweging van ondernemende burgers JAARLIJKS VINGER AAN DE POLS: LANDELIJK EN IN ZUID- die zich inzetten voor de verduurzaming van de energievoorziening: HOLLAND de energiebeweging van onderop. In vrijwel elke gemeente is een De landelijke Lokale Energie Monitor van HIER opgewekt, de jaar- lokaal energie-initiatief te vinden. Bewoners, lokale bedrijven en lijkse voortgangsrapportage van, voor en over energiecoöperaties hun partners investeren gezamenlijk in zonnedaken, wind- en zonne- en – collectieven, volgt de ontwikkeling van de burgerbeweging in parken, organiseren energiebesparingcampagnes en zoeken naar heel Nederland. De derde Monitor verscheen op 17 november 2017. innovatieve lokale en duurzame warmteoplossingen op weg naar een ‘Gasloze toekomst’. Vaak richten ze een energiecoöperatie op Dit jaar verschijnt voor het eerst een speciale editie voor Zuid - om de krachten effectief te bundelen. Inmiddels telt Nederland bijna Holland: de Lokale Energie Monitor 2017 Zuid-Holland. Deze 400 energiecoöperaties. Burgers dragen actief bij aan de energie- provinciale monitor gaat specifieker in op ontwikkeling van lokale transitie, versterking van de lokale economie en leefbaarheid. energiecoöperaties en- collectieven in de provincie. Ook in Zuid-Holland zijn ondernemende burgers aan de slag. • Hoe staat de Zuid-Hollandse coöperatieve energiebeweging De provincie kan zich beroepen op een voorloperrol: twee van de er voor? allereerste burgercoöperaties van Nederland, Windcoöperatie Delft • Hoeveel energiecoöperaties en energie-initiatieven van, met en Deltawind, zijn bijna 40 jaar geleden in Zuid-Holland ontstaan. en voor burgers zijn er? Hoeveel mensen zijn er bij betrokken? Deltawind bestaat nog steeds en is uitgegroeid tot een van de • Hoeveel zon- en windprojecten zijn er gerealiseerd en wat grootste burgercoöperaties van Nederland. Ze waren de eerste in zit er nog in de pijplijn? Wat is de impact van die projecten? Nederland met een grondgebonden zonnepark en werken nu samen Hoeveel nieuwe duurzame energie levert het op (in MW)? met zustercoöperatie aan windpark Krammer, het grootste burger- • Op welke manier werken de burgerinitiatiefnemers aan initiatief van Nederland. In 2017 zijn 44 energiecoöperaties actief in energiebesparing en de warmtetransitie? Zuid-Holland in bijna de helft van de 60 Zuid-Hollandse gemeenten. • Wat gebeurt er in de markt en bij overheden? 6 TERUG NAAR INHOUD DE PROVINCIE: DE ENERGIETRANSITIE IN DE HAARVATEN Watt Anders, Energieagenda 2016-2020-2050 VAN DE SAMENLEVING Lokale initiatieven zorgen ervoor dat het eigenaarschap van de energie- Deze monitor is samengesteld op verzoek van de Provincie transitie tot in de haarvaten van de samenleving doordringt. Decentrale Zuid-Holland. opwekking biedt kansen voor een evenwichtige verdeling van baten en Energie is een belangrijk speerpunt voor de provincie. De ambitie lasten. De rol van de provincie is het verbinden van initiatieven uit de hele is om in 2020 minimaal 9% van de energieconsumptie duurzaam provincie, ervoor zorgen dat de koplopers zichtbaar zijn en hun kennis op te wekken1. De provincie heeft met het Rijk afgesproken om overdragen aan nieuwe initiatieven. 735,5 MW wind op land op Zuid-Holland grondgebied te realiseren. In de Visie en Verordening Ruimte en Mobiliteit en de partiële AANPAK herziening voor windenergie is vastgelegd op welke locaties dat in De provinciale Lokale Energie Monitor Zuid-Holland bouwt voort principe is toegestaan en onder welke voorwaarden. De provincie op de landelijke monitor 2017 (november 2017). We maken gebruik is bevoegd gezag voor windparken die groter zijn dan 5 MW. van de basisinformatie uit de landelijke monitor en verdiepen en Deze kaders, en de kaders van gemeenten, zijn bepalend voor verbreden deze met specifiekere informatie over de Zuid-Hollandse de bewegingsruimte van energiecoöperaties die met wind aan coöperaties. Informatie is verzameld: de slag willen. • via een vragenlijst onder energiecoöperaties (jaarlijkse enquête, landelijk) De provincie Zuid-Holland onderschrijft het belang van lokale • met hulp van partners van coöperaties (dienstverleners, energie-initiatieven en ondersteunt de beweging, onder andere ontwikkelaars en energiebedrijven) met een subsidieregeling voor lokale energie-initiatieven en een • openbare bronnen, online research (landelijk, verdieping regionaal netwerk van coöperaties. provinciaal) • door