Mersin-Ekonomik-Rapo
Total Page:16
File Type:pdf, Size:1020Kb
1020 MERSÝN TÝCARET VE SANAYÝ ODASI EKONOMÝK RAPOR YAYIN KURULU Abdulkadir DÖLEK Genel Sekreter Aslý ÖZYAMANOÐLU Didem ÖZER Araþtýrma Yayýn Müdürlüðü Yayýn No : 2011-7 Tasarým Alpaslan Akbaþ Baský REPROTEK MATBAACILIK 0324.235 09 66 2010 EKONOMÝK RAPOR EKONOMÝK ÖNSÖZ Finans piyasalarýnda 2008 ortalarýnda kredi krizi olarak baþlayan ve 2009da likidite krizi olarak devam eden global kriz geliþmiþ ülkeler baþta olmak üzere tüm ülkelerde, kapsamlý parasal ve mali teþvik programlarýnýn devreye sokulmasýyla küresel boyuttaki etkileri hafifleme trendine girmiþtir. 2011 yýlý ile tüm dünyada bir olumlu seyir görülse de krizin negatif etkilerinin tam anlamýyla atlatýldýðý ve kriz öncesi düzeye geldiði söylenemez. Türkiye genelinde ise, 2009 yýlýnda gerek iç gerekse dýþ talepteki daralmanýn devam etmesiyle stoklarda ciddi artýþlar yaþanmýþ; baþta imalat sanayi olmak üzere ticaret, ulaþtýrma, depolama ve haberleþme sektörlerinde önemli ölçüde gerilemeler kaydedilmiþtir. Çift haneli küçülme rakamlarý ancak 2009 yýlýnýn üçüncü çeyreðinde tek hanelere gerilemiþ ve 2009 yýlýnýn son çeyreðinde de birçok sektörde gözlenen olumlu geliþmelerle, toparlanma sinyalleri verdiði gözlenmiþtir. Kýsacasý, reel sektörde yaþanan düþüþlerin mali sektöre yansýmamýþ olmasý Türkiye ekonomisinin krizden daha fazla etkilenmesini engellemiþtir. Özellikle, komþu ülkelere olan ticaretimizdeki artýþ bu düzelmeye büyük ivme kazandýrmýþtýr. Kriz nedeniyle kredi musluklarýný kapatan bankalar, ekonomideki toparlanmaya paralel tekrar kredi musluklarýný açmýþ, buda özel sektörü rahatlatmýþtýr. 2010 yýlýnda üretmeye ve ihraç etmeye devam eden Türk iþ dünyasý yarattýðý istihdam ile yeni iþ kapýlarý açmýþtýr. Yani 2010 Türkiyenin krizden çýkýþ yýlý olmuþtur. Geride býraktýðýmýz yýlda Mersindeki gerçekleþmelere baktýðýmýzda; 2009 yýlýnýn ilk çeyreðinde dip noktaya ulaþan sanayi üretimi yýlýn ikinci çeyreðinden itibaren toparlanmaya baþlamýþtýr. Üretimdeki geliþmelere paralel olarak istihdamda benzer eðilimlerin olduðu gözlenmiþtir. 2010 yýlýnda gerek sanayi üretimi, gerek Serbest Bölge üretimi, gerekse liman kapasitesindeki istikrarlý yükseliþ Mersin ekonomisinin olumlu bir yolda gittiðini göstermektedir. Ancak, özellikle Kuzey Afrika ve Orta Doðu ülkelerindeki olumsuz geliþmeler bölgeye olan yakýnlýðý ve yoðun ticaretinden dolayý Mersini etkilemiþtir. Mersin iþ dünyasýnýn bu bölgelerden vazgeçme lüksü yoktur. Ancak, yeni pazarlar bulma çabamýzý hiçbir zaman býrakmamamýz gerektiðini düþünüyoruz. Bölgenin en istikrarlý ve geliþmiþ ülkesi olan Türkiye her þeye raðmen bir cazibe merkezi olmaya devam edecektir. Mersin iþ dünyasý olarak amacýmýz sadece farklý pazarlar bulmak deðil, ürün çeþitliliðimiz ile de rekabetçiliði yakalamaktýr. 20 binin üzerinde kayýtlý üye sayýsý ile kentimizin en büyük sivil toplum örgütü olan Mersin Ticaret ve Sanayi Odasý, kentimizin ve iþ dünyasýnýn yaþadýðý sýkýntýlarý istatistiklerden faydalanarak somut tablolar ortaya koyabilmekteyiz. Bu baðlamda; Odamýz tarafýndan hazýrlanan kitabýmýz farklý kurumlarca derlenen verilerin detaylý olarak bir araya getirilerek, toplumsal ve kültürel yapý, ekonomik yapý ve makro ekonomik göstergeler, alt yapý sistemleri, sivil toplum kuruluþlarý alt baþlýklarýnda incelenen konularýn yaný sýra Dünya ve Türkiye Ekonomisindeki geliþmeler ve beklentilere ait deðerlendirmelere de yer verilmiþtir. Yayýnýmýzýn üyelerimize ve ilgililere faydalý olmasýný diler, destek veren tüm Kurum ve Kuruluþlara teþekkür ederiz. Þerafettin AÞUT Mersin Ticaret ve Sanayi Odasý Yönetim Kurulu Baþkaný BOÞ MERSÝN TÝCARET VE SANAYÝ ODASI YETKÝ ORGANLARI YÖNETÝM KURULU Þerafettin AÞUT Baþkan Serdal KUYUCUOÐLU Murat KARTEPER Baþkan Yardýmcýsý Sayman Üye Ayhan KIZILTAN Rýza DURDU Ali Fuat BUDUR Hakan Sefa ÇAKIR Ýbrahim ZEPER Uður KUZUCU Ufuk MAYA Kasým TANRIÖVER MECLÝS ÜYELERÝ Faik BURAKGAZÝ Baþkan Ýsmet SÖKÜN Mehmet Alper GÜRSOY Yakup GÝTMÝÞ Baþkan Yardýmcýsý Baþkan Yardýmcýsý Katip Üye Süleyman YILMAZ Kenan YAVUZ Salih ERTAÞ Hakan Sefa ÇAKIR Yusuf Vedat YÜCESOY Mehmet KARABULUT Doðan NARÝN Mahmut ARSLAN Mehmet Taci BAYAM Hadi DOÐAN Mustafa Sýtký YETER Ufuk ONUK Ali Fuat BUDUR Nihat TAN Hatem DÜLEK Ýbrahim ZEPER Halim EREN Mevlüt ISIYEL Mehmet ÝLHAN Hakan KAYACI Celal SALMAN Senan ÝDÝN Nafi AÐAOÐLU Sabahattin KILIÇÇIOÐLU Ýhsan ACIR Mehmet Rýza BOYRAZ Ýbrahim BÝRSÖZ Ýbrahim KÝPER Mehmet KÝPER Seyit Serdar AKYURT Erhan ÖZYILDIRIM Musa AKDEMÝR Nesim EKÝNCÝ Birol GELBUL Nuh YÜKSELGÜNGÖR Kenan PEKER Ýbrahim ARGÜN Mehmet GÖKÇEL Mehmet ALTAY Serdal KUYUCUOÐLU Sadýk Çaðatay GÜNEÞ Uður KUZUCU Mustafa KABADAYI Savaþ TÜRKALP Çetin KANAR Mehmet KELEÞ Bedirhan ORAK Ufuk MAYA Güner ÖZDEMÝR Mehmet GÜNENÇ Mehmet Azmi DAMLA Sezgin ARIMUM Adil ACIR M. Mutlu KOYUNCUOÐLU Murat KARTEPER Doðan ERTÜRK Hýdýr KARADAÐ Necmi GÖÇTÜ Numan OLCAR Halit ARSLAN Yaþar GÖLLÜ Mehmet Orhan ÖZBABA Kasým TANRIÖVER Suat ERAS Ýbrahim AKTAN Haci Ýbrahim BÝLÝR Hüseyin DÝNLER Gürsel TEMEL Cebrail ORMAN Erol KARACA Cuma KAPLAN Hikmet ELÇÝÇEÐÝ Abdullah YILMAZ Þahin ÖDER Cumali AVÞAR Sabri TEKLÝ Sinan ACAR Mehmet Salih BÝLGÝN Hasan Hüseyin ÝPEK Mehmet KÝSÝN Mehmet ÇAÐLAYAN Serdar ALTUNTAÞ Serdal KURU Ayhan KIZILTAN Serhat Servet DÖVENCÝ Þerafettin AÞUT Hilmi Serdar YÜREKLÝ Rýza DURDU Saffet ÖZDEMÝR BOÞ ÝÇÝNDEKÝLER Dünya ve Türkiye Ekonomisindeki Geliþmeler ve Beklentiler 1 Mersin Hakkýnda Genel Bilgiler 13 TOPLUMSAL VE KÜLTÜREL YAPI Nüfus 23 Eðitim - Kültür 28 Saðlýk 39 Sosyal Güvenlik Çalýþmalarý 42 Sosyal Hizmetler 45 EKONOMÝK YAPI VE MAKROEKONOMÝK GÖSTERGELER Ekonomik Yapý Tarým ve Ormancýlýk 49 Ýmalat Sanayi 65 Organize Sanayi Bölgesi 67 Dýþ Ticaret 69 Mersin Serbest Bölgesi 85 Mersin Limaný Faaliyetleri 89 Ticaret Borsalarý ve Toptancý Halleri 93 Turizm 97 Madencilik 103 Makroekonomik Göstergeler Milli Gelir 104 Fiyat Ýndeksleri 108 Parasal Göstergeler 111 Yatýrýmlar 117 Kamu Gelirleri 121 Ýstihdam 124 ALT YAPI SÝSTEMLERÝ Enerji 137 Ulaþtýrma 139 Haberleþme Hizmetleri 142 Konut 144 SÝVÝL TOPLUM KURULUÞLARI Mersin Ticaret ve Sanayi Odasý Hakkýnda Genel Bilgiler 151 Ýlimizdeki Mesleki Kuruluþlar 154 BOÞ DÜNYA VE TÜRKÝYE EKONOMÝSÝNDEKÝ 1020 GELÝÞMELER VE BEKLENTÝLER EKONOMÝK RAPOR BOÞ 2010 DÜNYA VE TÜRKÝYE EKONOMÝSÝNDEKÝ GELÝÞMELER VE BEKLENTÝLER EKONOMÝK RAPOR 2010 Yýlýnda Dünya Ekonomisi 2008 yýlýnda baþlayýp neredeyse tüm ülkeleri içine alan global kriz sonrasýnda, toparlanma ülke gruplarý bazýnda farklýlaþarak devam etse de risklerin devam ettiði anlaþýlýyor. Özellikle krzini etkisi geliþmiþ ülkelelerde yoðun bir biçimde hala hissedilirken, genelde geliþmekte olan ülkelerde kriz etkisinin azaldýðý ve ekonomik canlanmanýn devam ettiði görülüyor. Bilindiði gibi dünya ekonomisi 2008 yýlýnda yüzde 2.8 oranýnda büyürken, dünya ticaret hacmi de yüzde 2.9 oranýnda artýþ göstermiþ; krizin etkisinin derin biçimde hissedildiði 2009 yýlýnda ise dünya ekonomisi yüzde 0.6 oranýnda küçülürken, ticaret hacmi ise yüzde 11 oranýnda daralmýþ ve iþsizlik tüm ülkelerde artmýþtý. Reel ekonomide bu sancýlar yaþanýrken finansal piyasalarda büyük dalgalanmalar yaþanmýþtý. Tablo1. Dünyada Sanayi Üretimi ve Ticaret Hacmi (2006=100) 114 130 112 125 Sanayi Üretimi 110 120 108 115 106 110 104 105 102 Ticaret (sað eksen) 100 100 95 98 96 90 94 85 2007 2008 2009 2010 Kaynak : Bloomberg. TCMB 2010 yýlýnda ise özellikle geliþmekte olan ülkelerdeki performans ile dünya ekonomisinin yeniden pozitif büyümeye yöneldiði biliniyor. Yine uluslar arasý ticaret hacminin yeniden yüzde 11ler civarýnda artýþ göstermesi de 2010 yýlýndaki toparlanmaya iþaret ediyor. Ancak daha önce belirttiðimiz gibi ülkeler arasýnda toparlanmada bariz farlýlýklar gözleniyor. Örneðin ABD ekonomisinin 2010 yýlýnda 2008 yýlýndaki üretim düzeyini yakaladýðýný buna karþýn Euro bölgesinin hala 2008 yýlý üretim düzeyinin yaklaþýk yüzde 5 altýnda kaldýðý görülüyor. Ýþsizlik geliþmeleri de benzer geliþmeleri iþaret ediyor. ABDde iþsizlik oranlarý krizde yüzde 10un üzerinde seyrederken, yüzde 9.6lara gerilemiþ; ancak Euro bölgesinde yüzde 10.1 olan iþsizlik oranýnda bir iyileþmenin saðlanamadýðý gözlendi. (Bkn.Durmuþ Yýlmaz 13 Ocak 2011 Askon Sunumu) 3 DÜNYA VE TÜRKÝYE EKONOMÝSÝNDEKÝ GELÝÞMELER VE BEKLENTÝLER 2010 EKONOMÝK RAPOR Tablo2. Ýþsizlik Oranlarýndaki Geliþmeler (Mart 2008=100) 220 ABD 200 180 Euro Bölgesi 160 140 Türkiye 120 100 80 2005 2006 2007 2008 2009 2010 Kaynak : Bloomberg. BDDK, TCMB Özellikle Çin ve Hindistan gibi dünya ekonomisinde payýný hýzla artýrmakta olan geliþen ülkelerde toparlanmanýn daha hýzlý olduðu, krizin etkilerinin daha hýzla atýlmaya çalýþýldýðý IMFnin yayýnladýðý World Economic Outlook (October 2010) raporunda da belirtiliyor. Global Krizin Sonuçlarý ve Maliyeti Dünya ekonomisi hýzla toparlanýrken, global krizin etkileri de 2010 yýlý itibariyle belirginleþmeye baþladý. Krizden çýkmak için ABD ekonomisinde kurtarma operasyonlarý devreye girmiþ, Amerikan Merkez Bankasý FED piyasalara ciddi biçimde likidite aktarmýþ faiz oranlarý ise ABDde tarihsel olarak en düþük düzeylere çekilmiþti. Benzer geliþmeler Almanyanýn direnmesine karþýn AB bölgesinde de görüldü. Faizler hýzla yüzde 1 düzeyine çekilirken, ülkeler özel kesim firmalarýný kurtarýrken, genelde de Yunanistan, Ýrlanda, Ýzlanda ve devamýnda da Portekiz ülkelerine yönelik kurtarma önlemleri yürütüldü. Geliþmiþ ülkeler artan likiditeyi kontrol etmek ve piyasalardaki beklentileri olumluya çevirmek için finans kurumlarýnýn bilançolarýný piyasa fiyatlamasý dýþýna taþýdý. Böylece sözkonusu kurumlarýn sahip olduðu ancak piyasada deðeri hýzla düþen finansal varlýk ve/veya gayrimenkullerin piyasa fiyatý üzerinden deðil, elde edilme deðeri üzerinden muhasebeleþtirilmesi yasallaþtýrýldý.