Sprawozdanie Z Realizacji

Raport z realizacji Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Polkowice za lata 2014-2015 ______Raport z realizacji Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Polkowice za lata 2014- 2015

Zespół autorski: mgr Agnieszka Bisiorek inż. Jagoda Dańczak

Kierownik projektu: mgr inż. Anna Rodak

Polkowice, maj 2016 r.

Raport z realizacji Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Polkowice za lata 2014-2015 ______

Spis treści 1. Wprowadzenie ...... 4 2. Główne cele i zawartość Programu ...... 5 2.1 Ochrona powietrza atmosferycznego ...... 5 2.2. Ochrona środowiska akustycznego ...... 8 2.3. Ochrona i poprawa jakości zasobów wodnych ...... 9 2.4 Promieniowanie elektromagnetyczne ...... 10 2.5 Ochrona powierzchni ziemi ...... 11 2.6 Ochrona środowiska przyrodniczego ...... 11 2.7 Edukacja ekologiczna ...... 13 3. Charakterystyka gminy ...... 14 3.1. Położenie ...... 14 3.2. System transportu i komunikacji ...... 15 3.3. Gospodarka wodno-ściekowa ...... 19 3.3.1 Zaopatrzenie w wodę ...... 20 3.3.2 Gospodarka ściekowa ...... 22 3.3.3. Oczyszczalnie ścieków ...... 24 3.4 Zaopatrzenie w energię cieplną, energię elektryczną oraz gaz ...... 25 3.4.1.Zaopatrzenie w energię cieplną ...... 25 3.4.2 Zaopatrzenie w energię elektryczną ...... 26 3.4.3 Sieć gazowa ...... 26 4. Charakterystyka środowiska przyrodniczego gminy ...... 27 4.1. Geomorfologia ...... 27 4.2. Geologia ...... 28 4.3. Surowce mineralne gminy ...... 28 4.4. Gleby ...... 29 4.5. Użytkowanie gruntów ...... 31 4.6. Klimat ...... 31 4.7. Wody powierzchniowe ...... 32 4.8. Wody podziemne ...... 33 4.9. Walory przyrodnicze ...... 33 4.9.1 FLORA ...... 34 4.9.2 FAUNA ...... 35 4.9.3 LASY ...... 35 4.10 Formy Ochrony Przyrody ...... 36 4.11 Ścieżki przyrodnicze ...... 40

Raport z realizacji Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Polkowice za lata 2014-2015 ______

4.12 Zieleń miejska ...... 41 5. Ocena realizacji poszczególnych celów i zadań określonych w Gminnym Programie Ochrony Środowiska ...... 41 5.1. Ochrona powietrza atmosferycznego ...... 41 5.2. Ochrona środowiska akustycznego ...... 58 5.3. Ochrona i poprawa jakości zasobów wodnych ...... 64 5.4. Elektromagnetyczne promieniowanie ...... 68 5.5. Ochrona powierzchni ziemi i środowiska glebowego ...... 75 5.6. Ochrona przyrody ...... 78 5.7. Edukacja ekologiczna...... 82 6. Nakłady finansowe na realizację zadań zawartych w Programie Ochrony Środowiska ...... 88 7. Podsumowanie ...... 91 8. Wskaźniki efektywności programu ...... 92

Raport z realizacji Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Polkowice za lata 2014-2015 ______

1. Wprowadzenie

Niniejszy raport został wykonany celem podsumowania realizacji zadań z zakresu ochrony środowiska wyznaczonych dla Gminy Polkowice na lata 2014 – 2015. Raport zostanie przedłożony Radzie Miejskiej w Polkowicach. Podstawą poniższego opracowania jest aktualny Program Ochrony Środowiska dla Gminy Polkowice na lata 2011-2014 z perspektywą na lata 2015- 2018. Do głównych elementów Programu należą:  ogólna charakterystyka gminy,  opis stanu istniejącego w zakresie środowiska naturalnego i podstawowej infrastruktury komunalnej oddziałującej bezpośrednio na środowisko,  identyfikacja głównych źródeł zagrożeń środowiska na obszarze gminy,  określenie celów polityki ekologicznej gminy, w tym programu zadań krótkookresowych i długookresowych,  opis podstawowych instrumentów zarządzania programem i możliwości finansowania wyznaczonych zadań. Założenie powyższego Programu to zrównoważony rozwój, tj. rozwój gospodarczy, techniczny i społeczny, który nie powoduje szkód w środowisku naturalnym i nadmiernie nie wyczerpuje jego zasobów. Zgodnie z Ustawą Prawo Ochrony Środowiska (Dz.U.2013r., poz. 1232 z późn. zm.) (Art. 17 pkt. 1) organ wykonawczy gminy, w celu realizacji polityki ekologicznej państwa, sporządza gminny program ochrony środowiska. Zgodnie z Art. 14 pkt. 1 Ustawy Ochrony Środowiska polityka ekologiczna państwa, na podstawie aktualnego stanu środowiska, określa w szczególności:  cele ekologiczne,  priorytety ekologiczne,  rodzaj i harmonogram działań proekologicznych,  środki niezbędne do osiągnięcia celów, w tym mechanizmy prawno- ekonomiczne i środki finansowe. Zgodnie z Art.18 pkt.2 Ustawy Prawo Ochrony Środowiska z wykonania Programu Ochrony Środowiska organ wykonawczy gminy sporządza co 2 lata raport. Raport ten zostaje przedstawiony Radzie Miejskiej.

Raport z realizacji Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Polkowice za lata 2014-2015 ______

Źródła danych Dane wykorzystywane podczas sporządzania niniejszego raportu pochodzą m. in. z:  Urzędu Gminy w Polkowicach,  Głównego Urzędu Statystycznego w Warszawie,  Regionalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska we Wrocławiu,  Wojewódzkiego Inspektoratu Ochrony Środowiska we Wrocławiu,  Dolnośląskiego Zarządu Melioracji i Urządzeń Wodnych,  Regionalnego Zarządu Gospodarki Wodnej we Wrocławiu,  Urzędu Marszałkowskiego Województwa Dolnośląskiego,  Generalnej Dyrekcji Dróg Krajowych i Autostrad, oddział we Wrocławiu,  Starostwa Powiatowego w Polkowicach,  Przedsiębiorstwa Gospodarki Miejskiej Sp. z o.o.  Nadleśnictw.

2. Główne cele i zawartość Programu

Program Ochrony Środowiska dla gminy Polkowice z roku 2011 - 2014 z perspektywą na lata 2015 - 2018 określa cele i zadania polityki ekologicznej gminy, niezbędne dla realizacji zasady zrównoważonego rozwoju, które oparte zostały o wyniki i wnioski z przeprowadzonej inwentaryzacji stanu środowiska naturalnego gminy, a także z przyjętej strategii rozwoju gminy. Zadania przedstawione poniżej określają realizację zadań z roku 2014 lub realizację zadań ciągłych, które zostały przedstawione w harmonogramie w Programie Ochrony Środowiska, dla którego sporządzany jest niniejszy raport.

2.1 Ochrona powietrza atmosferycznego

Kierunek zadań:  Ograniczenie emisji zanieczyszczeń do powietrza z ciepłownictwa

Zadania z zakresu ochrony środowiska:

Raport z realizacji Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Polkowice za lata 2014-2015 ______

A. Realizacja Programu Ograniczenia Niskiej Emisji (PONE) na terenie Polkowic poprzez stworzenie systemu zachęt do wymiany systemów grzewczych do uzyskania wymaganego efektu ekologicznego. Jednostką odpowiedzialną za realizację PONE jest gmina oraz właściciele i zarządy budynków. 2 etap, obejmuje zmniejszenie wielkości emisji poprzez:  Likwidację ogrzewania węglowego w budynkach użyteczności publicznej na terenie gminy dopuszczalnej emisji,  Sukcesywne podłączanie budynków do sieci centralnego ogrzewania,  Wspieranie wprowadzania niekonwencjonalnych odnawialnych źródeł energii,  likwidacja źródeł niskiej emisji oraz modernizację nieefektywnych systemów grzewczych poprzez wymianę kotłów węglowych na bardziej przyjazne środowisku,  termomodernizacja obiektów w tym docieplenie budynków, wymiana okien i drzwi oraz docieplenie obiektów użyteczności publicznej,  prowadzenie działań promujących ogrzewanie zmniejszające emisję zanieczyszczeń do powietrza i działań edukacyjnych,  kontrola gospodarstw domowych w zakresie posiadania umów na odbiór odpadów. B. Rozbudowa sieci gazowej na terenie gminy. C. Uwzględnienie w nowo tworzonych i aktualizowanych planach zagospodarowania przestrzennego wymogów dotyczących zaopatrywania mieszkań w ciepło nośników z niepowodujących nadmiernej „niskiej emisji” PM10 oraz projektowanie linii zabudowy, uwzględniając zapewnienie „przewietrzania” miasta ze szczególnym uwzględnieniem terenów o gęstej zabudowie. D. Stworzenie i utrzymanie systemu informowania mieszkańców o aktualnym stanie zanieczyszczenia powietrza oraz jego wpływie na zdrowie. E. Realizacja „Programu usuwania azbestu i wyrobów zawierających azbest z terenu gminy Polkowice”.

 Ograniczenie emisji zanieczyszczeń do powietrza ze źródeł komunikacyjnych

Zadania z zakresu ochrony środowiska:

Raport z realizacji Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Polkowice za lata 2014-2015 ______

A. Budowa, przebudowa, remont dróg gminnych, powiatowych i wojewódzkich oraz rozwiązywanie połączeń dróg lokalnych (w tym utwardzenie dróg lub poboczy w celu redukcji wtórnego unosu pyłu z dróg). B. Budowa ścieżek rowerowych. C. Edukacja ekologiczna mieszkańców nt. proekologicznych zachowań w zakresie korzystania ze środków transportu. D. Zakup i wymiana taboru komunikacji miejskiej - pojazdów konwencjonalnych spełniających normy emisji spalin Euro 4 lub zastosowanie w komunikacji miejskiej środków transportu zasilanych alternatywnym paliwem gazowym CNG lub paliwem odnawialnym (bioetanol) w miejsce oleju napędowego. E. Monitoring pojazdów opuszczających place budów pod kątem ograniczenia zanieczyszczenia dróg, prowadzącego do niezorganizowanej emisji pyłu.

 Oszczędzanie energii

Zadania z zakresu ochrony środowiska:

A. Budowa, przebudowa, remont oświetlenia ulicznego i drogowego na energooszczędne. B. Wspieranie rozwoju odnawialnych źródeł energii.

 Ograniczenie emisji ze źródeł przemysłowych

Zadania z zakresu ochrony środowiska:

A. Kontrola dotrzymywania przez zakłady standardów emisyjnych. B. Kontrola pozwoleń zintegrowanych pod katem możliwości stosowania nowoczesnych technologii i ograniczania emisji pyłów i benzo(a)pirenu. C. Utrzymywanie zieleni wokół zbiornika „Żelazny Most”. D. Zraszanie obszarów narażonych na pylenie. E. Prowadzenie stałego monitoringu negatywnego wpływu na jakość powietrza obiektów. F. Uwzględnianie ograniczenia emisji niezorganizowanej pyłów (w tym również wynikających z transportu urobku) na etapie wydawania decyzji środowiskowych.

Raport z realizacji Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Polkowice za lata 2014-2015 ______

G. Monitoring budów pod kątem ograniczenia niezorganizowanej emisji pyłu (kontrola przestrzegania zapisów pozwolenia budowlanego). H. Uwzględnienie w zamówieniach publicznych problemów ochrony powietrza, poprzez: odpowiednie przygotowywanie specyfikacji zamówień publicznych, które uwzględniać będą potrzeby ochrony powietrza przed zanieczyszczeniem (np. zakup środków transportu spełniających odpowiednie normy emisji spalin; prowadzenie prac budowlanych w sposób ograniczający niezorganizowaną emisję pyłu do powietrza).

Działania władz gminnych, mające na celu ochronę powietrza atmosferycznego, mogą przyjmować różne formy. Zgodnie z przedstawionymi powyżej zadaniami, wyznaczonymi w Programach, gmina może podejmować działania bezpośrednie, takie jak, termomodernizacja budynków i budynków użyteczności publicznej, wykorzystanie paliw odnawialnych, rozbudowa sieci gazowej na terenie gminy, budowa ścieżek rowerowych, czyszczenie ulic, chodników, placów metodą „mokrą” (ograniczającą emisję pyłów do atmosfery). Drugą formą są działania pośrednie obejmujące m. in. edukację ekologiczną podnoszącą świadomość mieszkańców i kreującą postawy prośrodowiskowe, wdrażanie Programu Usuwania Azbestu, uwzględnianie aspektów ekologicznych przy tworzeniu dokumentów strategicznych (plan zagospodarowania przestrzennego, projekt budżetu, zamówienia publiczne), czy promocję wykorzystania alternatywnych źródeł energii zarówno w przemyśle, jak i w budynkach mieszkalnych.

2.2. Ochrona środowiska akustycznego

Kierunek działań  Ochrona przed hałasem

Zadania z zakresu ochrony środowiska:

A. Monitoring hałasu drogowego w wyznaczonych punktach, dokonania oceny akustycznej wybranych miejsc. B. Wprowadzenie do miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego zapisów odnośnie standardów akustycznych dla poszczególnych terenów.

Raport z realizacji Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Polkowice za lata 2014-2015 ______

C. Termomodernizacja obiektów, w tym ocieplenie budynków, wymiana okien i drzwi oraz docieplenie obiektów użyteczności publicznej.

Większość zadań z zakresu ochrony przed hałasem, przedstawionych powyżej leży w gestii władz gminy. Podstawą działań gminy winna być rozbudowa i modernizacja sieci dróg gminnych, analiza konieczności budowy ekranów akustycznych, a także uwzględnianie komfortu akustycznego mieszkańców m.in. przy lokalizacji nowych inwestycji drogowych.

2.3. Ochrona i poprawa jakości zasobów wodnych

Kierunek działań:  Ograniczenie dopływu zanieczyszczeń do wód powierzchniowych i podziemnych

Zadania z zakresu ochrony środowiska:

A. Egzekwowanie zasad i nakazów uchwalonych stref ochronnych ujęć. B. Zintensyfikowanie kontroli stanu technicznego szamb. C. Promowanie prośrodowiskowych zasad uprawy, chowu i produkcji rolnej. D. Budowa, rozbudowa i systematyczna modernizacja sieci kanalizacji sanitarnej. E. Rozbudowa istniejącego systemu kanalizacji deszczowej, szczególnie terenów dróg i placów. F. Kontrola zawierania umów na wywóz nieczystości ciekłych i odpadów komunalnych G. Zakup środków transportu dla Eko – Patrolu. H. Bieżące utrzymanie oczyszczalni ścieków. I. Budowa przydomowych oczyszczalni ścieków (w przypadku braku sieci kanalizacyjnej).

 Racjonalna gospodarka zasobami wodnymi

A. Modernizacja i rozbudowa sieci wodociągowej na terenie gminy. B. Melioracje, utrzymanie w dobrym stanie urządzeń melioracyjnych, rowów umożliwiających właściwą gospodarkę wodną (nawodnienia, odwodnienia).

Raport z realizacji Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Polkowice za lata 2014-2015 ______

C. Kalina – modernizacja systemu ochrony przeciwpowodziowej, gm. Polkowice:  regulacja koryta cieku,  budowa polderu „SOBIN” regulującego przepływy wielkie na wysokości miejscowości Sobin,  odwodnienie terenów zawodnionych.

Ochrona i poprawa jakości i zasobów wodnych gminy powinna opierać się przede wszystkim na ograniczaniu zużycia wody, przez modernizację sieci wodociągowej. Ważne jest także promowanie świadomego korzystania z wody poprzez mieszkańców gminy. Działania tj.: rozbudowa sieci kanalizacyjnej i stopniowym zwiększaniem udziału ścieków oczyszczonych w ogólnej ilości produkowanych ścieków, podnoszenie świadomości rolników w zakresie korzystania z środków ochrony roślin i nawozów, a także inwestycje przeciwpowodziowe spowodują poprawę standardu życia mieszkańców, ale również większą kontrolę nad bilansem wodnym gminy. Gmina Polkowice dąży do osiągnięcia tych celów poprzez stopniową realizację wyżej wymienionych zadań.

2.4 Promieniowanie elektromagnetyczne

Kierunek działań:  Ochrona przed polami elektromagnetycznymi

Zadania z zakresu ochrony środowiska:

A. Prowadzenie badań poziomów pól elektromagnetycznych Powyżej przedstawiono zadania z zakresu ochrony przed nadmiernym promieniowaniem elektromagnetycznym. Badania pól elektromagnetycznych przeprowadza Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska we Wrocławiu. W kompetencjach gminy znajduje się m. in. wydawanie decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach zgody na realizację przedsięwzięć z uwzględnieniem ewentualnych miejsc narażonych na przekroczenia natężeń promieniowania elektromagnetycznego.

Raport z realizacji Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Polkowice za lata 2014-2015 ______

2.5 Ochrona powierzchni ziemi

Kierunek działań:  Zapobieganie degradacji gleb

Zadania z zakresu ochrony środowiska:

A. Wapnowanie gleb i racjonalne zużycie środków ochrony roślin. B. Wsparcie rozwoju rolnictwa ekologicznego. C. Wdrażanie zasad Kodeksu Dobrych Praktyk Rolniczych i edukacja rolników. D. Ochrona gleb przed degradacją i rekultywacja gleb zdegradowanych. E. Wprowadzanie zadrzewień i zakrzewień śródpolnych w celu zapobiegania erozji gleb.

 Ochrona zasobów kopalin

Zadania z zakresu ochrony środowiska:

A. Działania zmierzające do zapobiegania powstawaniu „dzikich wysypisk”. B. Stosowanie jako kruszyw materiałów pochodzących z odzysku.

Ważnym elementem działań ochronnych jest dbałość o gleby rolnicze, przede wszystkim poprzez wprowadzanie założeń Kodeksu Dobrej Praktyki Rolniczej (KDPR). Władze Gminy powinny uwzględnić racjonalne wykorzystanie nawozów naturalnych, sposobów przechowywania nawozów organicznych, oraz zmniejszenie wykorzystywania nawozów sztucznych. Przewaga przemysłu wydobywczego zmusza również do uważnej kontroli stanu zasobów mineralnych gminy.

2.6 Ochrona środowiska przyrodniczego

Kierunki działań:  Doskonalenie systemu obszarów chronionych i ochrona obiektów cennych przyrodniczo

Raport z realizacji Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Polkowice za lata 2014-2015 ______

Zadania z zakresu ochrony środowiska:

A. Rozwój i bieżąca ochrona obszarów i obiektów cennych przyrodniczo – na podstawie danych z aktualizacji inwentaryzacji przyrodniczej gminy. B. Bieżąca pielęgnacja zabytkowych parków i zieleni wokół obiektów zabytkowych.

 Ochrona bioróżnorodności

Zadania z zakresu ochrony środowiska:

A. Realizacja Gminnego Programu Rozwoju i Pielęgnacji Zieleni Trwałej. B. Budowa, przebudowa i utrzymanie zieleni miejskiej. C. Utrzymanie, wymiana i wprowadzanie zadrzewień i zakrzewień śródpolnych oraz zadrzewień przydrożnych.

 Ochrona lasów

Zadania z zakresu ochrony środowiska:

A. Lokalizacja zalesień i zadrzewień w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego. B. Systematyczne zalesianie gruntów nieprzydatnych rolniczo. C. Stały monitoring środowiska leśnego w celu przeciwdziałania stanom niepożądanym (pożary, choroby, szkody przemysłowe, degradacja). D. Monitoring procesu zwiększania zalesień. E. Zwiększenie różnorodności gatunkowej lasów i bieżąca ochrona istniejących kompleksów leśnych. F. Edukacja ekologiczna w zakresie wzbogacania i racjonalnego użytkowania zasobów leśnych (zwiększenie różnorodności gatunkowej szczególnie w nasadzeniach porolnych).

Ochrona środowiska przyrodniczego umożliwia zachowanie bioróżnorodności gatunkowej oraz siedliskowej. Utrzymane w dobrym stanie tereny zielone stanowią atrakcje turystyczne, tereny rekreacyjne czy sportowe. Ponadto wprowadzane zakrzewienia i zadrzewienia śródpolne oraz przydrożne stanowią cenną strefę buforową dla migrujących zanieczyszczeń (glebowych, wodnych, atmosferycznych), a także

Raport z realizacji Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Polkowice za lata 2014-2015 ______barierę ochronną przed erozją (głównie wietrzną). Z tych przyczyn gmina powinna skierować swoje działania również na ochronę zasobów przyrody.

2.7 Edukacja ekologiczna

Kierunki działań:  Podnoszenie świadomości ekologicznej społeczeństwa

Zadania z zakresu ochrony środowiska:

A. Edukacja ekologiczna młodzieży w formalnym systemie kształcenia, w tym aktywna edukacja ekologiczna na terenach obszarów chronionych i innych cennych przyrodniczo - prowadzenie zajęć terenowych dla uczniów. B. Prowadzenie działań edukacyjnych skierowanych do rolników, organizatorów turystyki i agroturystyki. C. Realizacja Programu Edukacji Ekologicznej. D. Aktualizacja Programu Edukacji Ekologicznej. E. Aktywna edukacja ekologiczna – ścieżka edukacyjna pn. „Kształtowanie właściwych postaw dzieci, młodzieży oraz dorosłych mieszkańców gminy Polkowice w zakresie ochrony środowiska” (Lekcja w terenie, badania laboratoryjne wody - wykorzystanie obiektów: Oczyszczalni Ścieków, Stacji Uzdatniania Wody w Suchej Górnej , Składowiska Odpadów w Trzebczu). F. Zakładanie oraz nadzór nad ścieżkami edukacyjnymi popularyzującymi lokalną przyrodę, wytyczanie nowych tras i szlaków turystycznych, w tym szlaków dostosowanych dla osób niepełnosprawnych. G. Prowadzenie kampanii tematycznych propagujących prawidłowe postępowanie wobec środowiska skierowanych do wszystkich mieszkańców gminy.

 Edukacja ekologiczna dzieci w powiązaniu z profilaktyką zdrowotną i promocją zdrowia

Zadania z zakresu ochrony środowiska:

A. Zielone szkoły - wyjazdy zdrowotne dzieci dziesięcioletnich w ramach turnusów ekologicznych.

Raport z realizacji Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Polkowice za lata 2014-2015 ______

B. Promocja zdrowia w ochronie ekologicznej dziecka - prowadzenie Poradni Promocji Zdrowia w Ochronie Ekologicznej Dziecka – monitorowanie poziomu metali ciężkich we krwi, leczenie, profilaktyka.

Zadania wymienione powyżej mają na celu podnoszenie świadomości ekologicznej mieszkańców gminy Polkowice. Kształtowanie postawy proekologicznej, już od najmłodszych lat, umożliwia mieszkańcom dokonywanie świadomych wyborów w codziennym życiu takich jak: segregowanie odpadów, oszczędzanie energii, czy wody. Aktywny udział społeczeństwa w działaniach władz gminy pozwala na uzyskanie znacznie lepszych i stabilnych efektów środowiskowych.

3. Charakterystyka gminy

3.1. Położenie

Gmina Polkowice położona jest w północnej części województwa dolnośląskiego. Gmina graniczy z sześcioma gminami, od północy z gminą Jerzmanowa i gminą Grębocice, od wschodu z gminą Rudna, od południa z gminami Lubin i Chocianów oraz od zachodu z gminą Radwanice. Gmina Polkowice podzielona jest na 15 sołectw, a na jej obszarze znajduje się 15 miejscowości. Sołectwa wraz z powierzchnią wymieniono w Tabeli nr 1. Całkowita powierzchnia gminy to ok. 168 km2

Tabela 1. Sołectwa gminy Polkowice

Powierzchnia Sołectwo [ha] Biedrzychowa 657,33 Dąbrowa 954, 85 Guzice 639, 63 Jędrzychów 1795,14 Kaźmierzów 708, 32 Komorniki 819, 27 Moskorzyn 729,23 Nowa Wieś Lubińska 851,42 Pieszkowice 264,54 Sobin 1138,34

Raport z realizacji Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Polkowice za lata 2014-2015 ______

Powierzchnia Sołectwo [ha] Sucha Górna 1333,91 Tarnówek 1388,39 Trzebcz 938,55 Żelazny Most 1107,54 Żuków 270,79 Źródło: Urząd Gminy Polkowice

Obszar gminy zamieszkiwany jest przez ok. 27 325 mieszkańców (wg GUS stan na dzień 31 XII 2014 r., stałe miejsce zameldowania).

3.2. System transportu i komunikacji

Gmina Polkowice posiada atrakcyjne położenie pod względem komunikacyjnym i urbanistycznym. Polkowice leżą w niedalekim sąsiedztwie 6 dużych miast: Legnicy, Leszna, Zielonej Góry, Wrocławia, Jeleniej Góry oraz Wałbrzycha. Na uwagę zasługuje bliskie sąsiedztwo z liczącymi się w skali regionu ośrodkami miejskimi, takimi jak: Głogów, Lubin, Bolesławiec. Stosunkowo niewielka odległość dzieli Polkowice od polsko- niemieckich i polsko-czeskich przejść granicznych: Lubawka, Jakuszce, Zgorzelec, Olszyna. Infrastrukturę komunikacyjną w gminie stanowi system dróg o znaczeniu krajowym, regionalnym, powiatowym i lokalnym. Przez teren gminy Polkowice przebiega droga krajowa nr 3 – odcinek o długości 11,595 km. Jest to odcinek dwujezdniowy, dwupasowy o nawierzchni bitumicznej. Z uzyskanych informacji z Generalnej Dyrekcji Dróg Krajowych i Autostrad we Wrocławiu stan nawierzchni każdej jezdni oceniane są osobno:  jezdnia prawa- przebieg Zielona Góra- Legnica jest w 100% w stanie ostrzegawczym i krytycznym  jezdnia lewa- przebieg Legnica- Zielona Góra jest w 91, 4 % w stanie ostrzegawczym.

Raport z realizacji Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Polkowice za lata 2014-2015 ______

Ryc. 1. Układ dróg wojewódzkich i krajowych na terenie gminy Polkowice

Źródło: Dolnośląska Służba Dróg i Kolei

Wzdłuż drogi krajowej nr 3 na terenie gminy Polkowice zlokalizowane są ekrany akustyczne:  km 355+400-355+588 strona lewa, o długości 188 m;  km 355+645-356+348 strona lewa, o długości 698 m;  km 357+150-357+600 strona lewa, o długości 450 m;  km 357+539-357+895 strona prawa, o długości 356 m. Droga krajowa nr 3 jest głównym źródłem hałasu komunikacyjnego na terenie gminy.

Raport z realizacji Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Polkowice za lata 2014-2015 ______

Na terenie gminy Polkowice w latach 2014- 2015 nie wykonano pomiarów poziomu hałasu komunikacyjnego pochodzącego od pojazdów poruszających się po drodze krajowej nr 3. Obecnie trwa budowa drogi ekspresowej S3 na terenie województwa dolnośląskiego, jednak droga S3 minie Polkowice od strony wschodniej. Realizacja tej drogi spowoduje przejęcie zdecydowanej większości ruchu z istniejącej drogi krajowej nr 3 oraz przyczyni się do poprawy klimatu akustycznego. Przez teren gminy Polkowice przebiega droga wojewódzka nr 331 łącząca Chocianów- Polkowice- Tarnówek- Rynarcice. Na terenie gminy składa się z dwóch odcinków, które łączą się ze sobą poprzez drogę krajową nr 3. System dróg krajowych i wojewódzkich uzupełniają drogi o znaczeniu powiatowym i lokalnym. Drogi powiatowe na terenie gminy składają się z 21 odcinków. Łączna długość dróg powiatowych na terenie gminy wynosi 65 km i mają duże znaczenie dla ruchu lokalnego, ponieważ stanowią jedyne trasy dla ruchu samochodowego w wiejskiej części gminy. Pod koniec 2014 r., zakończono budowę ul. Przemkowskiej o długości 2,3 km. Jest to ulica równoległa do ul. Chocianowskiej- wojewódzkiej drogi 331, która przyczyni się do znacznego rozłożenia natężenia ruchu na tym terenie.

Tabela 2. Drogi powiatowe na terenie miasta Polkowice

Lp. Nr drogi Ulica 1 1156 D Przemysłowa 2 1160 D Dąbrowskiego 3 1161 D Ogrodowa 4 1162 D Kolejowa 5 1163 D K.B. Kominka 6 1164 D Kopalniana 7 1165 D Legnicka 8 1166 D Przemysłowa 9 1167 D 3-go Maja 10 1168 D Działkowa 11 1169 D Polna 12 1170 D Wojska Polskiego

Źródło: Starostwo Powiatowe w Polkowicach

Raport z realizacji Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Polkowice za lata 2014-2015 ______

Tabela 3. Drogi powiatowe na terenie gminy Polkowice

Lp. Nr drogi Przebieg od km do km 1 1138D Parchów – Nowa wieś Lubińska – Jędrzychów 0+943 10+176 2 1124D Polkowice – Sobin - Jędrzychów 1+030 6+446 3 12 Polkowice – Sieroszowice – Kłębanowice 0+000 4+000 4 1135D Żuków –Moskorzyn –Kaźmierzów –Sucha Górna 0+000 9+386 5 1136D Wilczyn – Świnino – Żuków – Komorniki- 3+850 8+891 Tarnówek 6 1135D Polkowice – Guzice 1+250 5+414 7 1141D Trzebcz – Komorniki 0+000 2+900 8 1127D Retków- Stara Rzeka- Grodowiec 2+384 3+584

Źródło: Urząd Gminy Polkowice

Tabela 4. Drogi gminne i wewnętrzne przebiegające przez gminę Polkowice

Lp. Nr drogi Ulica od km do km 1 101081D Spokojna 0+000 0+400 2 101082D Ociosowa 0+000 1+121 3. 101083D Skalników 0+000 2+200 4 101084D Spółdzielcza 0+000 0+126 5 101085D Skrzetuskiego 0+000 0+119 6 101086D Krótka 0+000 0+160 7 101087D Wołodyjowskiego 0+000 0+155 8 101088D Kmicica 0+000 0+275 9 101089D 11 Lutego 0+000 0+477 10 101090D Głogowska 0+000 0+798 11 101091D Targowa 0+000 0+259 12 101092D Zachodnia 0+000 0+218 13 101093D Młyńska 0+000 0+559 14 101094D Browarna 0+000 0+263 15 101095D Słowiańska 0+000 0+115 16 101096D Mała 0+000 0+060 17 101097D Ratowników 0+000 0+278 18 101098D Górników 0+000 0+445 19 101099D Lipowa 0+000 0+371 20 101100D Miedziana 0+000 0+248 21 101101D Sztygarska 0+000 0+360 22 101102D Mickiewicza 0+000 0+175 23 101103D Bracka 0+000 0+201 24 101104D Sucharskiego 0+000 0+475 25 101105D Hubala 0+000 0+548 28 101108D Topolowa 0+000 0+597 29 101109D Wierzbowa 0+000 0+357 30 101110D Cisowa 0+000 0+396 31 101111D Fabryczna 0+000 2+470 32 101112D Jana Pawła II (od drogi nr 3 do ul. Rumiankowej) 0+000 1+932 33 101113D Słubicka (od ul. Borówkowej do ul. Jaskrowej) 0+000 0+511 34 101114D Żarska (od ul. Borówkowej do ul. Jaskrowej) 0+000 0+511 35 101115D Przemkowska 0+000 2+254 36 101116D Astrowa (od ul. Słubickiej do ul. Jana Pawła II) 0+000 0+250 18

Raport z realizacji Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Polkowice za lata 2014-2015 ______

Lp. Nr drogi Ulica od km do km Borówkowa (od ul. Chocianowskiej do ul. 37 101117D 0+000 0+356 Żarskiej) 38 101118D Jaskrowa 0+000 0+752 39 101119D Liliowa 0+000 0+707 40 101120D Rumiankowa 0+000 0+456 41 101121D Chełmońskiego 0+000 0+153 42 101122D Chopina 0+000 0+319 43 101123D Moniuszki 0+000 0+323 44 101124D Paderewskiego 0+000 0+348 Źródło: Urząd Gminy Polkowice

Transport kolejowy Przez obszar miasta i gminy przebiega przemysłowa lina kolejowa oraz tory kolei wąskotorowej na terenach należących do KGHM Polska Miedź S.A.

3.3. Gospodarka wodno-ściekowa

Zakład Wodociągów i Kanalizacji jest największym zakładem funkcjonującym w strukturze Przedsiębiorstwa Gospodarki Miejskiej Sp. z o. o. na terenie gminy Polkowic. Do zadań zakładu należy utrzymanie odpowiedniego poziomu technicznego sieci wodociągowej oraz kanalizacji, tj. deszczowej i sanitarnej. Zakład obsługuje pięć oczyszczalni ścieków oraz jedną Stację Uzdatniania Wody: 1. Oczyszczalnia ścieków w Polkowicach- obsługująca Miasto Polkowice oraz miejscowości: Jędrzychów, Sobin, Biedrzychowa oraz Nowa Wieś Lubińska. 2. Oczyszczalnia ścieków w Suchej Górnej obsługująca miejscowość Sucha Góra. 3. Oczyszczalnia ścieków w Pieszkowicach obsługująca miejscowość Pieszkowice. 4. Oczyszczalnia ścieków w Moskorzynie obsługująca miejscowość Moskorzyn, Kaźmierzów i Guzice 5. Oczyszczalnia ścieków w Komornikach obsługuje miejscowości Komorniki, Żuków, Trzebcz, Tarnówek i Dąbrowa.

Na terenie gminy Polkowice działalność z zakresu gospodarki wodno-ściekowej prowadzona jest także przez Spółkę z o.o. „Energetyka” Lubin. Działalność zakładu opiera się w szczególności na produkcji i dystrybucji wody, odbioru i oczyszczaniu ścieków socjalno-bytowych i przemysłowych, a także zagospodarowywaniu wód z odbieranych ścieków oraz wód deszczowo – przemysłowych.

Raport z realizacji Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Polkowice za lata 2014-2015 ______

Głównym zagrożeniem dla jakości wód podziemnych oprócz nadmiernej eksploatacji do celów gospodarczych – przemysł wydobywczy, jest sposób zagospodarowania i użytkowania terenu (stopień skanalizowania, stacje paliw, składowisk a odpadów itp.). Na stan czystości wód powierzchniowych największy wpływ mają zrzuty nieoczyszczonych ścieków komunalnych i przemysłowych oraz spływy powierzchniowe z użytków rolnych. Poprawa lub pogorszenie stanu gospodarki komunalnej na terenie gminy mają zatem bezpośredni wpływ na jakość środowiska przyrodniczego.

3.3.1 Zaopatrzenie w wodę

Wszystkie miejscowości na terenie gminy Polkowice zaopatrywane są w wodę z sieci wodociągowej. Sieć wodociągowa i kanalizacyjna obsługiwana jest przez Przedsiębiorstwo Gospodarki Miejskiej Sp. z o.o. w Polkowicach (PGM). PGM świadczy usługi z zakresu produkcji i sprzedaży wody dla miasta Polkowice i sąsiednich gmin, usuwania i oczyszczania ścieków komunalnych. Ponadto zajmuje się również eksploatacją sieci wodociągowej, urządzeń poboru uzdatniania i rozprowadzania wody oraz sieci kanalizacyjnej. Dostawcą wody pitnej dla 4 miejscowości tj.: Biedrzychowa, Sobin, Jędrzychów, Nowa Wieś Lubińska jest Energetyka Sp. z o.o. z Lubina.

Tabela 5. Ujęcia wody na terenie gminy Polkowice eksploatowane przez PGM sp. z o.o.

Nazwa Rodzaj Wydajność Obsługiwane Zakład Lokalizacja ujęcia [m3/d] miejscowości/rejony Sucha Góra, Stacja Zakład Kaźmierzów, Uzdatniania Ul. Lipowa 266, Wodociągów Podziemne 5000 Moskorzyn, Zuków, Wody Sucha Góra i Kanalizacji Guzice, Trzebcz, (SUW) Polkowice Źródło: Przedsiębiorstwa Gospodarki Miejskiej Sp. z o. o. *brak danych z Energetyka sp. z o.o.

Szczegółowe dane dotyczące liczby przyłączy wodociągowych obsługiwanych przez PGM w poszczególnych miejscowościach przedstawione jest w tabeli poniżej. Brak danych szczegółowych dla sieci wodociągowych obsługiwanych przez Energetykę sp. z o.o.

Raport z realizacji Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Polkowice za lata 2014-2015 ______

Tabela 6. Liczba przyłączy wodociągowych na terenie gminy Polkowice eksploatowana przez PGM sp. z o.o. w latach 2014- 2015.

Zwodociągowane Liczba przyłączy Lp. miejscowości 2014 2015 1 Polkowice 1498 1528 2 Sucha Górna 153 162 3 Kaźmierzów 75 75 4 Moskorzyn 55 58 5 Komorniki 55 56 6 Tarnówek 59 59 7 Trzebcz 50 56 8 Guzice 49 49 9 Żelazny Most 53 54 10 Dąbrowa 34 34 11 Pieszkowice 19 19 12 Żuków 38 41 13 Sobin - - 14 Jędrzychów - - 15 Biedrzychowa 9 9 16 Nowa Wieś Lubińska - -

Razem: 2147 2200 Źródło: Przedsiębiorstwa Gospodarki Miejskiej Sp. z o. o. w Polkowicach

Jak wynika z powyższych tabel mimo, że PGM Sp. z o.o. posiada tylko jedną stację uzdatniania wody, obsługuje większość przyłączy wodociągowych na terenie gminy.

Poniżej zestawiono parametry charakteryzujące sieć wodociągową na terenie gminy, zgodnie z danymi Głównego Urzędu Statystycznego. Z uwagi na brak danych za rok 2015, w tabeli poniżej przedstawiono informacje z lat 2013- 2014.

Raport z realizacji Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Polkowice za lata 2014-2015 ______

Tabela 7. Sieć wodociągowa na terenie gminy Polkowice w latach 2013- 2014.

Jednostka Wyszczególnienie 2013 2014 miary długość czynnej sieci rozdzielczej km 138,6 139 połączenia prowadzące do budynków mieszkalnych i zbiorowego szt. 2644 2706 zamieszkania woda dostarczona gospodarstwom m3 906 500 913 200 domowym ludność korzystająca z sieci osoba 22 605 22 556 wodociągowej w mieście ludność korzystająca z sieci osoba 27186 27224 wodociągowej Źródło: Główny Urząd Statystyczny, Bank Danych Lokalnych

Jak wynika z powyższego zestawienia nastąpił niewielki wzrost długości czynnej sieci rozdzielczej na terenie gminy. Wzrosła liczba przyłączeń prowadzących do budynków mieszkalnych i zbiorowego zamieszkania. Liczba ludności korzystającej z sieci wodociągowej nieznacznie wzrosła.

3.3.2 Gospodarka ściekowa

Szczegółowe dane dotyczące liczby przyłączy kanalizacyjnych na terenie gminy w latach 2014-2015 zgodnie z danymi Przedsiębiorstwa Gospodarki Miejskiej Sp. z o. o. w Polkowicach przedstawiono w tabeli poniżej.

Raport z realizacji Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Polkowice za lata 2014-2015 ______

Tabela 8. Liczba przyłączy kanalizacyjnych na terenie gminy Polkowice w latach 2014- 2015 (sieć eksploatowana przez PGM sp. z o.o. w Polkowicach)

Skanalizowane Liczba przyłączy Lp. miejscowości 2014 2015 1 Polkowice 1485 1517 2 Sucha Górna 153 162 3 Kaźmierzów 75 75 4 Moskorzyn 55 58 5 Komorniki 51 52 6 Tarnówek 59 59 7 Trzebcz 50 56 8 Guzice 49 49 9 Żelazny Most 53 54 10 Dąbrowa 30 30 11 Pieszkowice 19 19 12 Żuków 37 40 13 Sobin 211 219 14 Jędrzychów 162 168 15 Biedrzychowa 32 32 16 Nowa Wieś Lubińska 76 77 Razem: 2597 2667 Źródło: Przedsiębiorstwo Gospodarki Miejskiej Sp. z o. o. w Polkowicach

W tabeli poniżej zestawiono parametry charakteryzujące sieć kanalizacyjną na terenie gminy zgodnie z danymi Głównego Urzędu Statystycznego. Z uwagi na brak danych za rok 2015, poniżej przedstawiono informacje z lat 2013 – 2014.

Tabela 9. Sieć kanalizacyjna na terenie gminy Polkowice w latach 2013- 2014.

Jednostka Wyszczególnienie 2013 2014 miary długość czynnej sieci kanalizacyjnej km 161,8 165,1 połączenia prowadzące do budynków mieszkalnych i szt. 2572 2637 zbiorowego zamieszkania ścieki odprowadzone m3 1 093 500 1 072 000

Raport z realizacji Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Polkowice za lata 2014-2015 ______

Jednostka Wyszczególnienie 2013 2014 miary ludność korzystająca z sieci osoba 22217 22467 kanalizacyjnej w mieście ludność korzystająca z sieci osoba 26520 27228 kanalizacyjnej Źródło: Główny Urząd Statystyczny, Bank Danych Lokalnych

Jak wynika z powyższego zestawienia nastąpił wzrost długości czynnej sieci kanalizacyjnej, wzrosła liczba przyłączeń prowadzących do budynków mieszkalnych i zbiorowego zamieszkania oraz liczba ludności korzystającej z sieci kanalizacyjnej.

3.3.3. Oczyszczalnie ścieków

Na terenie gminy Polkowice Przedsiębiorstwo Gospodarki Miejskiej Spółka z o.o. posiada i eksploatuje 5 oczyszczalni ścieków. Są to oczyszczalnie mechaniczno- biologiczne z podwyższonym usuwaniem biogenów. Podstawowe parametry charakteryzujące poszczególne oczyszczalnie oraz ilość ścieków wytworzonych w latach 2014 i 2015 zestawiono w tabeli poniżej.

Tabela 10. Oczyszczalnie ścieków w gminie Polkowice obsługiwane przez PGM sp. z o.o. w latach 2014- 2015

Ilość ścieków Ilość ścieków Lokalizacja Przepustowość Odbiornik Obsługiwane wytworzonych wytworzonych oczyszczalni [m3/d] ścieków miejscowości w 2014 roku w 2015 roku [m3/rok] [m3/rok] Polkowice, Biedrzychowa, Polkowice Qśrd=7200 rzeka Sobin, 1 224 958 1 135 905 Szprotawa Jędrzychów, Nowa Wieś Lubińska Komorniki, Żuków, Qśrd=272,7 ciek Komorniki Trzebcz, 45 055 38 677 Żdżerowita Tarnówek, Dąbrowa Potok Sucha Górna 170,7 Sucha Górna 22 999 19 030 Kłębanówka

Raport z realizacji Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Polkowice za lata 2014-2015 ______

Ilość ścieków Ilość ścieków Lokalizacja Przepustowość Odbiornik Obsługiwane wytworzonych wytworzonych oczyszczalni [m3/d] ścieków miejscowości w 2014 roku w 2015 roku [m3/rok] [m3/rok] Moskorzyn, rzeka Moskrzyn 77,8 Kaźmierzów, 20 568 18 000 Moskorzynka Guzice Rów melioracji szczegółowej Pieszkowice 9 (połączony Pieszkowice 2 089 1 969 ze zlewnią cieku Żdżerowita) Źródło: Przedsiębiorstwo Gospodarki Miejskiej Sp. z o. o. w Polkowicach

„Energetyka” Lubin Sp. z o.o. prowadzi na terenie gminy Polkowice oczyszczanie ścieków przemysłowych oraz wód deszczowych w dwóch oczyszczalniach. Stosowana technologia oczyszczania ścieków opiera się na oczyszczaniu mechaniczno- biologicznym ścieków surowych w ciągu technologicznym składającym się z kraty, osadnika Imhoffa, złoża zraszanego, osadnika wtórnego. Oczyszczalnie z osadem czynnym wykorzystują tworzący się osad do oczyszczania ścieków, jest on stabilizowany w osobnych osadnikach, a następnie odwadniany na workownicach. Brak szczegółowych danych dotyczących oczyszczalni ścieków obsługiwanych przez Energetykę Sp. z o.o.

3.4 Zaopatrzenie w energię cieplną, energię elektryczną oraz gaz

3.4.1.Zaopatrzenie w energię cieplną

Miasto Polkowice korzysta z wybudowanej i wciąż modernizowanej sieci ciepłowniczej, z której zasilane są prawie wszystkie osiedla miasta. Sieć ciepłowniczą w Polkowicach można podzielić na: wykonaną w technologii tradycyjnej tj. biegnącą w kanałach lub napowietrzną na estakadach i wykonaną w preizolacji. Energia cieplna przesyłana jest z ciepłowni „ENERGETYKA” do odbiorców poprzez sieci i węzły cieplne. Ukształtowanie sieci wykonanej w większości w preizolacji

Raport z realizacji Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Polkowice za lata 2014-2015 ______

na terenie miasta jest promieniowe. Sieć cieplna w mieście w większości jest wykonana z rur preizolowanych.

3.4.2 Zaopatrzenie w energię elektryczną

Gmina Polkowice zasilana jest w energię elektryczną liniami napowietrznymi 110 k/V. Zgodnie z danymi Głównego Urzędu Statystycznego na terenie miasta Polkowice w roku 2011 liczba odbiorców energii elektrycznej niskiego napięcia wynosiła 9 203 gospodarstw domowych. Wartość w 2012 roku nieznacznie wzrosła w porównaniu z rokiem poprzednim. Znaczny wzrost nastąpił w roku 2013, tj. 9981 w gospodarstwach domowych ale już w roku 2014 wykorzystanie energii elektrycznej spadła do poziomu średniej z poprzednich lat.

Tabela 11. Wykorzystanie energii elektrycznej o niskim napięciu na terenie gminy Polkowice

Jednostka Gmina Polkowice 2011 2012 2013 2014 miary odbiorcy energii elektrycznej na niskim szt. 9203 9271 9981 9242 napięciu zużycie energii elektrycznej na niskim MW/h 14571 17384 17300 13782 napięciu Źródło: Główny Urząd Statystyczny, Bank Danych Lokalnych

3.4.3 Sieć gazowa Główny Urząd Statystyczny nie dysponuje danymi dotyczącymi sieci gazowej na terenie gminy Polkowice w 2015 roku. Dla porównania w tabeli poniżej przedstawiono dane za lata 2013 i 2014. Tabela 12. Sieć gazowa na terenie gminy Polkowice

Jednostka Wyszczególnienie 2013 2014 miary

Długość czynnej sieci ogółem w m m 147817 148478

Długość czynnej sieci przesyłowej w m m 37437 37437

Długość czynnej sieci rozdzielczej w m m 110380 111041

Raport z realizacji Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Polkowice za lata 2014-2015 ______

Jednostka Wyszczególnienie 2013 2014 miary

Czynne przyłącza do budynków mieszkalnych i szt. 1701 1776 niemieszkalnych

Odbiorcy gazu gosp. dom. 7783 7882

Odbiorcy gazu w mieście gosp. dom. 7096 7189

Zużycie gazu w tys. m3 tys.m3 4246,3 3762,8

Zużycie gazu na ogrzewanie mieszkań w tys. m3 tys.m3 1697,4 1685,8

Ludność korzystająca z sieci gazowej osoba 21933 21888

Źródło: Główny Urząd Statystyczny, Bank Danych Lokalnych

Podobnie jak w przypadku energii elektrycznej również infrastruktura techniczna do dystrybucji gazu ziemnego została rozbudowana. Zwiększyła się ilość odbiorców dostarczanego gazu.

4. Charakterystyka środowiska przyrodniczego gminy 4.1. Geomorfologia

Pod względem morfologicznym gmina Polkowice stanowi fragment Nizin Środkowopolskich. Część północna gminy należy do mezoregionu Wzgórz Dalkowskich, natomiast część południowa obejmuje mezoregion Równiny Szprotawskiej. Grzbiet Wzgórz Dalkowskich ma formę wału opadającego ku południowi łagodnie do Równiny Szprotawskiej. W północnej części gminy Polkowice dominują znacznie formy pochodzenia lodowcowego wykształcone w postaci wzgórz i pagórków morenowych, przeważnie spiętrzonych (Wzgórza Dalkowskie). Najwyższej położonym punktem na terenie gminy jest szczyt wzgórza o wysokości 223 m n p m.. Szczyt lokalizowany jest w rejonie miejscowości Żelazny Most. W południowej części gminy Polkowice w obrębie mezoregionu Równiny Szprotawskiej dominują formy pochodzenia wodnolodowcowego, które zostały wykształcone w postaci równin sandrowych i wodnolodowcowych. Powierzchnia równin jest słabo urozmaicona. Do form pochodzenia rzecznego zaliczono dno doliny rzecznej Szprotawy, która przebiega przy południowej granicy gminy. Ponad doliną wykształciły się tarasy akumulacyjne zalewowe oraz erozyjno akumulacyjne zalewowe i nadzalewowe. Wysokość tarasów waha się od 1 do 10 m n.p. rzeki.

Raport z realizacji Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Polkowice za lata 2014-2015 ______

Powierzchnia terenu w rejonie Równiny Szprotawskiej leży na poziomie od 138 m n.p.m. w rejonie doliny Szprotawy do 153 m n.p.m. w rejonie Sobina. 4.2. Geologia Gmina Polkowice zlokalizowana jest na obszarze jednostki geologicznej zwanej monokliną przedsudecką. Głębsze podłoże monokliny przedsudeckiej budują skały prekambru i starszego paleozoiku wykształcone w postaci łupków metamorficznych oraz granitów i granitognejsów. Wyżej natomiast zalegają osady permo-mezozoiczne, które zostały wykszatłcone w postaci lądowych osadów czerwonego spągowca i morskich osadów cechsztynu (piaskowce, wapienie, dolomity z iłołupkami miedzionośnymi, iłowce i anhydryty). Sedymentację kończą utwory lądowe piaskowca pstrego dolnego i środkowego (piaskowce drobnoziarniste z wkładkami łupków ilastych i mułowców). Miąższość tych utworów waha się od 120 do 250 m. Podłoże podkenozoiczne pocięte jest uskokami. Na nim zalegają na całym obszarze utwory trzeciorzędowe. Utwory trzeciorzędowe reprezentowane są przez oligoceńskie piaski i iły z przewarstwieniami węgli brunatnych, mioceńskie iły z węglem brunatnym oraz plioceńskie iły pstre. Utwory te tworzą dość monotonny kompleks o miąższości od 300 do 350 m. Stropowe partie trzeciorzędu w rejonie Wzgórz Dalkowskich wykazują zaburzenia glacitektoniczne. Utwory czwartorzędowe występują na całym obszarze arkusza poza rejonami, gdzie odsłaniają się na powierzchni, w formie płatów, utwory trzeciorzędowe. Elementy wskazują na istnienie różnic miąższości osadów czwartorzędowych, jak również na urozmaiconą powierzchnię utworów podczwartorzędowych.

4.3. Surowce mineralne gminy

Na obszarze gminy część złóż występuje na dużych głębokościach. Są to surowce metaliczne tj. złoża rud miedzi (Cu) oraz pierwiastki jakie jak: srebro, cynk, ołów, kobalt, nikiel, wanad i molibden. Na terenie złoża rud miedzi „Sieroszowice” występują również złoża soli kamiennej. Na terenie gminy Polkowice eksploatowane są złoża rud miedzi:  „Lubin- Małomice”, która znajduje się w południowo- wschodniej części gminy;  „Polkowice”, zlokalizowana w środkowej, zachodniej i południowo- zachodniej części gminy;  „Radwanice- Wschód” znajdująca się na zachodzie gminy;  „Rudna”, zlokalizowana w środkowej i północno- wschodniej części gminy;  „Sieroszowice”, położona w północno- zachodniej części gminy.

Raport z realizacji Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Polkowice za lata 2014-2015 ______

W północno- wschodniej części występuje złoże rud miedzi „Retków”, które nie jest eksploatowane. Na terenie gminy Polkowice występują także złoża kruszyw naturalnych tj. piaski, żwiry w „Guzicach II” oraz Żelazny Most, który również jest eksploatowany. Gmina Polkowice posiada również złoże piasku podsadzkowego „Sucha Góra”, które nie jest obecnie eksploatowane.

4.4. Gleby

Gmina Polkowice charakteryzuje się lokalnymi glebami i przypowierzchniowymi gruntami, które zostały zmodyfikowane procesami antropogenicznymi. W rejonach, w których nie nastąpiły procesy antropogeniczne, gleby zostały wykształcone jako gleby murszowe i torfowe - w rejonach dolin rzecznych, bądź rozwinęły się na piaszczystym lub gliniastym podłożu polodowcowym, jako gleby rdzawe, którym towarzyszą gleby bielicowe i brunatne, natomiast w części północno-wschodniej gminy dominują gleby płowe, którym towarzyszą gleby brunatne właściwe, opadowo-glejowe i rdzawe. Poniżej przedstawiono klasy bonitacyjne gleb – grunty orne i użytki zielone na terenie gminy Polkowice.

Tabela 13. Klasy bonitacyjne występujących na terenie gminy Polkowice

Grunty orne [%] Użytki zielone [%] I II III IVa+IVb V VI I+II III+IV V+VI Gmina Polkowice 0,07 0,39 12,53 25,72 36,83 24,46 0,00 54,58 45,42

Źródło: Starostwo Powiatowe w Polkowicach, 2014

W poniższej tabeli przedstawiono lokalizację a także ilość próbek pobranych na terenie gminy Polkowice w roku 2014.

Raport z realizacji Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Polkowice za lata 2014-2015 ______

Tabela 14. Ilość pobranych próbek na terenie gminy Polkowice

Ilość próbek Gmina Polkowice Skład granulometryczny ∑WWA Komorniki 27 Tarnówek 21 Żuków 8 Żelazny Most 10 Dąbrowa 9 Trzebcz 6 Razem 81 Źródło: Starostwo Powiatowe w Polkowicach, 2014

Na obszarze gminy Polkowice istotnym źródłem zanieczyszczenia gleb jest OUOW „Żelazny Most” a także działalność przemysłowa i rolnicza. Badania gleb wykonane przez Starostwo Powiatowe w Polkowicach zostały przeprowadzone na terenie gminy w 2014 r. Przekroczenie wartości dopuszczalnych WWA badania wykazały w niżej wymienionych miejscowościach:  Dąbrowa,  Komorniki,  Tarnówek,  Żelazny Most,  Żuków. Jak już wcześniej wspomniano o OUOW „Żelazny Most”, w wyniku badań przeprowadzonych w 2014 r., w rejonie OUOW „ Żelazny Most” nie stwierdzono dużego zanieczyszczenia gleb metalami ciężkimi. Zauważono, że w większości przekroczenia wartości WWA znajdują się w miejscowościach w pobliżu dróg oraz w zabudowie wiejskiej. Porównując wyniki z roku 2013 r., dla poszczególnych obrębów gminy stwierdzono, że dla rejonu Żuków średnie zawartości WWA są wyższe w 2013 r. Ponadto w każdym roku badania jakości gleb i ziemi na terenie gminy w rejonie obiektu Żelazny Most przeprowadza KGHM Polska Miedź S.A. w Lubinie, Zakład Hydrotechniczny z siedzibą w Rudnej przy ul. Polkowickiej 52.

Raport z realizacji Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Polkowice za lata 2014-2015 ______

4.5. Użytkowanie gruntów

Sposób użytkowania gruntów na terenie gminy przedstawiono szczegółowo w tabeli poniżej.

Tabela 15. Użytkowanie gruntów na terenie gminy Polkowice

Pozostałe Użytki rolne grunty (pod zabudowaniami, Lasy Pow. podwórzami, i grunty Wyszczególnienie ogólna grunty łąki pastwiska drogi, wody razem sady leśne [ha] orne trwałe trwałe i inne grunty [ha] [ha] [ha] [ha] [ha] [ha] użytkowe oraz nieużytki) [ha] Tereny wiejskie 14 380 12506 3 436 7 971 345 7747 1874 Teren miasta 2 373 1 457 868 1 68 42 478 916 Źródło: Urząd Gminy Polkowice

Gmina Polkowice charakteryzuje się dużą lesistością, które zajmują w sumie 8225 ha. Użytki rolne stanowią 4304 ha co świadczy o średnim znaczeniu rolnictwa w gospodarce ogólnej gminy.

4.6. Klimat

Pod względem klimatycznym gmina Polkowice należy do subregionu „nadodrzańskiego wrocławsko – legnickiego”. Sąsiedztwo Sudetów od południowej strony powoduje znaczny wpływ na warunki klimatyczne i pogodowe na terenie gminy, poprzez ograniczenie swobodnego przepływu południowych mas powietrza. (Aktualizacja Inwentaryzacji Przyrodniczej dla gminy Polkowice, 2012) Średnia roczna temperatura jest tu wyższa od + 8 °C, a okres wegetacyjny trwa dłużej niż 100 dni. Roczna suma opadów atmosferycznych na tym obszarze przeciętnie nie przekracza 550 mm, z czego 60 – 65 % sumy przypada na okres kwiecień – wrzesień. Na terenie gminy przeważają wiatry z kierunków zachodniego i północno – zachodniego, a najmniejszą frekwencją cechuje się wiatr z sektorów wschodniego i południowo – wschodniego. Przeciętnie w roku występuje od 120 do 140 dni pochmurnych.

Raport z realizacji Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Polkowice za lata 2014-2015 ______

4.7. Wody powierzchniowe

Południowo – zachodnia część gminy objęta jest dorzeczem Szprotawy, a północne obrzeża gminy należą do dorzecza Rudnej. Sieć rzeczna w środkowej części gminy jest słabo rozwinięta. Na terenie gminy znajdują się liczne i niewielkie zbiorniki wodne, które większość zlokalizowana jest w północnej i środkowej części gminy. Są to głównie zbiorniki retencyjne, których łączna powierzchnia wynosi ok. 11 ha. (Aktualizacja Inwentaryzacji Przyrodniczej gminy Polkowice, 2012). Na terenie gminy nie występują większe zbiorniki wodne (naturalne lub sztuczne). Większymi ciekami na terenie gminy są: o 750 m odcinek rzeki Szprotawy, o Kalina, prawostronny dopływ Szprotawy, o długości 9,5 km, powierzchni zlewni 37,3 km2 i średnim spadku 1,3 ‰. Źródła potoku usytuowane są w rejonie miasta Polkowice, w dalszym biegu przepływa przez wieś Sobin i Nową Wieś Lubińską, o Skłoba, prawostronny dopływ Szprotawy, o długości 13,0 km, powierzchni zlewni 19,3 km2 i średnim spadku 5,5 ‰, o Sucha Górna przepływająca przez wieś o tej samej nazwie, jest lewostronnym dopływem Kłębanówki, która z kolei jest prawostronnym dopływem Szprotawy, o Moskorzynka - lewostronny dopływ Rudnej, o długości 15,3 km i powierzchni zlewni 84,17 km2, źródła rzeki znajdują się przy trasie Polkowice – Zielona Góra, rzeka przepływa przez miejscowości Kazimierzów, Moskorzyn i Żuków. Większymi dopływami tej rzeki na terenie gminy są Żdżerowita, Trzebcz i Stobna. Żdżerowita, prawostronny dopływ Moskorzynki, o długości 7,1 km, której źródła znajdują się w pobliżu wsi Dąbrowa, przepływa przez wsie Dąbrowa, Tarnówek i Komorniki, a przed wsią Żuków uchodzi do rzeki Moskorzynki. Potok odwadnia przedpole zapory zachodniej zbiornika odpadów flotacyjnych „Żelazny Most”, przejmując część wód infiltrujących z tego obiektu poprzez prawostronne dopływy: rów IIS i Kalinówkę Zachodnią. Nadleśnictwo Lubin posiada zbiornik małej retencji wodnej. Na terenie gminy wzdłuż zlewni Żdżerowita i zlewni Moskorzynka występują niewielkie, liczne stawy.

Raport z realizacji Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Polkowice za lata 2014-2015 ______

4.8. Wody podziemne

Na obszarze gminy Polkowice występuje kilka zasobnych poziomów wodonośnych. Wyróżnia się dwa główne piętra wodonośne, tj. czwartorzędowe i trzeciorzędowe. Występowanie wód podziemnych związane jest również z piaskowcami pstrego piaskowca, wapieniami i dolomitami cechsztynu oraz piaskowcami czerwonego spągowca. Wody w starszych piętrach są słabo rozpoznane i nie mają znaczenia użytkowego. Trzeciorzędowe piętro wodonośne na obszarze gminy, stanowi w miejscach braku użytkowego czwartorzędowego poziomu wód jedyne użytkowe piętro wodonośne. Związane są one z osadami piaszczysto-żwirowymi, które wstępują na głębokości od 14 do ponad 200 m. Najczęściej poziom wodonośny zalega w przedziale głębokości 50 m i ma ograniczony zasięg. Sumaryczna miąższość użytkowych poziomów wodonośnych trzeciorzędu na obszarze gminy wynosi ponad 40 m. a warstwy wodonośne charakteryzują się następującymi parametrami hydrogeologicznymi: współczynnik filtracji od 1 do 35,8 m/d, średnio 4,5 m/d, przewodność od 12,1 do 286 m2/d, średnio 171 m2/d. Potencjalne wydajności studni są zmienne od 10 do 30 m3/h w południowej i centralnej części gminy do 50-70 m3/h w rejonie Kaźmierzowa. Czwartorzędowe piętro wodonośne związane jest z występowaniem piasków i żwirów fluwioglacjalnych, glacjalnych i rzecznych zlodowaceń: południowo-, środkowo-, północnopolskiego i holocenu. Zasilanie odbywa się bezpośrednio z infiltracji wód opadowych i powierzchniowych. Wyróżnia się trzy główne rejony użytkowych zasobów czwartorzędowych wód podziemnych: Wzgórz Dalkowskich, struktury kopalnej „Potoczek- Jabłonów" a także struktury „Sobin- Jędrzychów”. Na obszarze gminy Polkowice występuje jedna struktura hydrogeologiczna tworząca Główny Zbiornik Wód Podziemnych. W południowej części gminy w rejonie Jędrzychowa występuje zbiornik GZWP nr 316 zwany Subzbiornikiem Lubińskim. Jest to zbiornik o powierzchni 258 km2 i średniej głębokości ujęć wynoszącej 130 m. Ze względu na występowanie okien hydraulicznych trzeciorzędowa warstwa wód podziemnych jest wrażliwa na przenikanie zanieczyszczeń z powierzchni gruntu.

4.9. Walory przyrodnicze

Poniżej przedstawiono stan flory i fauny gminy Polkowice zgodnie z danymi zgromadzonymi podczas inwentaryzacji przyrodniczej przeprowadzonej w 1996 r. z uwzględnieniem aktualizacji inwentaryzacji przyrodniczej dla gminy Polkowice, która została sporządzona w roku 2012.

Raport z realizacji Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Polkowice za lata 2014-2015 ______

4.9.1 FLORA

Obszar gminy Polkowice charakteryzuje się występowaniem znacznych zmian w środowisku, które wynikają z działania antropogenicznego. W przeszłości dominującym zbiorowiskiem na terenie gminy były lasy liściaste i mieszane, które podlegały sukcesywnie przebudowie w wielkopowierzchniowe, jednowiekowe monokultury sosnowe lub dębowe. Doprowadziło to do zaniku wielu gatunków roślin związanych z cienistymi lasami liściastymi. Całkowitej eliminacji uległy buczyny i częściowej eliminacji z panujących tu niegdyś zbiorowisk grądowych, które pozostały jedynie na obszarze Wzgórz Dalkowskich występujące na północ od zbiornika „Żelazny Most” w rejonie Tarnówka i Żelaznego Mostu oraz grądy niskie występujące na północ od zbiornika „Żelazny Most”. Wprowadzone zostały lasy typu kwaśnych dąbów, które dominują na znacznych obszarach pomiędzy Polkowicami i zbiornikiem „Gilów”. W dolinach rzek i potoków występują nieliczne fragmenty łęgów jesionowo – olszowych. Przykładem mogą być tereny wzdłuż doliny Lipówki, Guzickiego Potoku, Trzebcza oraz fragmenty Lasów Barszczowskich. Łęgi jesionowe występują natomiast na północ od zbiornika „Żelazny Most”. Naturalne fragmenty borów świeżych i wilgotnych występujące w zachodniej części gminy na ubogich, piaszczystych glebach, które przekształciły się w wielkopowierzchniowe monokultury sosnowe. Z występujących zakrzeczeń i zadrzewień na terenie gminy wyróżniają się kobierzce jeżyn, turzyca drżączkowata i pokrzywa. Ponadto można spotkać również stanowiska gatunków leśnych i chronionych m.in.: kruszyna, pierwiosnka lekarska, bluszcz. Zbiorowiska naturalnych i antropogenicznych łąk występują zazwyczaj na terenach położonych wzdłuż cieków. Najcenniejsze fragmenty łąk wilgotnych występują w dolinie Lipówki oraz w rejonie opuszczonej osady w Paulinowie. Na suchszych siedliskach, zwłaszcza w zachodniej części gminy można odnaleźć roślinność ciepłolubną odpowiadającą różnym stadiom sukcesji na glebach ubogich i piaszczystych tj.: murawy szczotlichowe, zespoły muraw piaskowych z goździkiem kropkowanym i zawciągiem pospolitym oraz z lepnicą wąskopłatkową. W południowej części gminy na znacznej powierzchni rozwijają się zbiorowiska łąk bagiennych. W trakcie przeprowadzonej inwentaryzacji przyrodniczej na terenie gminy Polkowice stwierdzono: 13 gatunków roślin chronionych całkowicie: kruszczyk połabski Epipactis albensis, szafirek miękkolistny Mucsari comosum, buławnik mieczolistny Cephalanthera longifolia, śnieżyca wiosenna Leucoium vernum, widłak jałowcowaty, Lycopodium annotinum, rosiczka okrągłolistna Drosera rotundifolia, wiciokrzew pomorski Lonicera periclymenum, centuria pospolita Centaurium erythraea, śniedek

Raport z realizacji Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Polkowice za lata 2014-2015 ______baldaszkowaty Ornithogalum umbellatum, kosaciec syberyjski Iris sibirica, przylaszczka pospolita Hepatica nobilis, wawrzynek wilczełyko Daphne mezereum i paprotka zwyczajna Polypodium vulgare. oraz 13 gatunków chronionych częściowo pierwiosnek lekarski Primula veris, pierwiosnek wyniosły Primula elatior, kocanki piaskowe Helichrysum arenarium, porzeczka czarna Ribes nigrum, wilżyna ciernista Ononis spinosa, konwalia majowa Convallaria majalis, bluszcz pospolity Hedera helix, barwinek pospolity Vinca minor, przytulia wonna Galium odoratum, kopytnik pospolity Asarum europaeum, kruszyna pospolita Frangula alnus, kalina koralowa Viburnum opulus i grążel żółty Nuphar lutea.

4.9.2 FAUNA

W wyniku przeprowadzonej na terenie gminy Polkowice inwentaryzacji przyrodniczejw 2012 roku stwierdzono występowanie 39 gatunków ssaków, w tym: 5 gatunków przedstawicieli rzędu owadożernych (wszystkie objęte ochroną czynną) oraz gatunki dziko występujących zwierząt objętych ochroną częściową: bóbr europejski, badylarka, karczownik i wydra. Inwentaryzacja gminy została przeprowadzone na wodach płynących dorzecza Szprotawy tj.: Szprotawa, Kalinka, Skłoba, Sucha Góra oraz dorzecza Rudnej- Rudna, Moskorzynka, Żdżerowita, Trzebcz i Stobna. Wśród ryb, na terenie gminy stwierdzono występowanie pstrąga potokowego Salmo trutta morpha fario, który występuje w różnych odmianach. Ponadto zauważono występowanie szczupaka, płoci, śliza, ciernika, czebaczka amurskiego i okonia. Spośród tych gatunków tylko śliz jest objęty ochroną gatunkową. Ich liczebność na terenie gminy zmniejszyła się. Podczas przeprowadzonej inwentaryzacji nie stwierdzono obecności piskorza w rzece Szprotawa. Na terenie gminy występuje 11 gatunków płazów bezogonowych 3 gatunki traszek, 3 gatunki jaszczurek oraz 2 gatunki węży. Wśród rozpoznanych gatunków płazów wyróżniamy: traszkę grzebieniastą Triturus cristatus oraz kumaka nizinnego Bombina bombina. Na terenie gminy rozpoznano gada- gniewosza plamistego Coronella austriaca, który figuruje na liście Czerwonej Księgi. Na obszarze gminy występuje stosunkowo bogaty i urozmaicony zespół awifauny lęgowej. Stwierdzono występowanie 134 gatunków ptaków, w tym 121 objętych ochroną ścisłą gatunkową, 4 ochroną częściową, natomiast 8 należy do gatunków łownych .

4.9.3 LASY

Według Głównego Urzędu Statycznego lasy i grunty leśne na terenie gminy Polkowice zajmują 8424 ha. Co stanowi ok. 49 % ogólnej powierzchni gminy. Lesistość gminy Polkowice kształtuje się bardzo wysoko, porównując wskaźnik lesistości

Raport z realizacji Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Polkowice za lata 2014-2015 ______w województwie wielkopolskim, który stanowi 29%. Według podziału przyrodniczo – leśnego Polski teren gminy położony jest w Krainie V – Śląskiej, Dzielnicy 1 – Równiny Dolnośląskiej, Mezoregionie – Wzgórz Dalkowskich. Na terenie gminy widać znaczną przewagę siedlisk borowych tj. borów świeżych (Bśw), a także borów mieszanych świeżych (BMśw) i wilgotnych (Bmw) o bardzo niskiej produkcyjności oraz lasów mieszanych świeżych (LMśw) i wilgotnych (LMw). W znacznych mniejszych ilościach występują siedliska świeżych (Lśw) i wilgotnych (Lw) oraz olsów (O), w tym olsów jesionowych (Oj). Nadleśnictwa na terenie gminy to: Lubin (około 80 % powierzchni), Chocianów oraz Głogów należące do Regionalnej Dyrekcji Lasów Państwowych we Wrocławiu. W lasach na terenie gminy Polkowice od lat prowadzona jest intensywna gospodarka leśna, która doprowadziła w chwili obecnej do skrajnego zubożenia fitocenoz – większość lasów stanowią monokultury gospodarcze o ubogim składzie gatunkowym i częstej domieszce obcych gatunków drzew. Z punktu widzenia ochrony przyrody, a także ochrony środowiska, znaczną ich część można obecnie uznać za ekologicznie małowartościową i nie spełniającą swoich podstawowych funkcji (poza powierzchownie pojętą funkcją rekreacyjną, glebochronną i produkcji drewna).

4.10 Formy Ochrony Przyrody

Formy ochrony przyrody ustanowione na mocy Ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r o ochronie przyrody (t.j Dz.U. 2015 poz. 1651)

OBSZAR CHRONIONEGO KRAJOBRAZU LASY CHOCIANOWSKIE W południowo – zachodniej części gminy Polkowice usytuowany jest niewielki fragment lasów należących do Obszaru Chronionego Krajobrazu „Lasy Chocianowskie”, w stosunku do którego obowiązują zapisy rozporządzenia Wojewody Dolnośląskiego nr 26 z dnia 28 listopada 2008 r. w sprawie Obszaru Chronionego Krajobrazu „Lasy Chocianowskie” (Dz. Urz. Woj. Doln. Nr 317, poz. 3925). Obszar Chronionego Krajobrazu „ Lasy Chocianowskie” obejmuje wartościowe krajobrazowo tereny o różnych ekosystemach oraz korytarze ekologiczne. Na obszarze tym występują fragmenty lasów łęgowych i dębowych, zwłaszcza wzdłuż zmeliorowanych śródleśnych cieków, stanowiska lęgowe ptaków leśnych oraz kilka gatunków chronionych roślin wyższych. W granicach gminy Polkowice znajduje się 609, 62 ha gruntów objętych ochroną w ramach obszaru chronionego krajobrazu „Lasy Chocianowskie”.

Raport z realizacji Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Polkowice za lata 2014-2015 ______

Ponadto cały Obszar Chronionego Krajobrazu „Lasy Chocianowskie” na terenie gminy stanowią lasy wodochronne.

ZESPÓŁ PRZYRODNICZO-KRAJOBRAZOWY „GUZICKI POTOK” Zespół przyrodniczo-krajobrazowy „Guzicki Potok” uchwalony został Uchwałą Nr XXXIII/343/10 Rady Miejskiej w Polkowicach z dnia 28 czerwca 2010 r. Przedmiotem ochrony jest dolina potoku z zachowanym w stanie naturalnym ciekiem i przylegającymi do niego zróżnicowanymi żyznymi lasami liściastymi oraz park zabytkowy w Guzicach. Guzicki Potok o powierzchni 23,7871 ha został uchwalony 7 sierpnia 2010r. Obiekt zlokalizowany jest na działkach oznaczonych w ewidencji gruntów nr 324/8 i 324/13 obręb Guzice, oraz na częściach działek 324/27, 354/231 i 374/227 obręb Guzice w północnej części gminy, pomiędzy miejscowościami tj. Guzice i Polkowice. Celem ochrony jest zachowanie walorów przyrodniczych, krajobrazowych, estetycznych i historycznych odcinka doliny potoku o naturalnym charakterze z licznymi źródliskami oraz przylegającymi do niego zbiorowiskami żyznych lasów liściastych oraz park zabytkowy w Guzicach. Dolinę cieku można podzielić na kilka różniących się odcinków: początkowa część obejmuje liczne źródliska, sieć drobnych strumieni, w tym część o charakterze okresowym, odcinek potoku o charakterze podgórskim (teren Lasów Państwowych), oraz fragment silnie meandrujący o mniejszych spadkach (własność prywatna), a także odcinek cieku antropogenicznie zmieniony ze stawem parkowym i pozostałościami urządzeń służących gospodarce stawowej. Gatunkiem panującym są wiekowe dęby, które osiągają już wiek ponad 100 lat. Unikalny naturalny charakter elementów składowych cieku wodnego w obrębie dojrzałych, naturalnych zbiorowisk leśnych, obfitujących w rzadkości flory i fauny czyni z „Guzickiego Potoku” jeden z najcenniejszych obiektów przyrodniczych w niżowej części Dolnego Śląska. Obiekt składa się z trzech części:  obszar źródliskowy z siecią drobnych strumieni w kompleksie leśnym;  fragment silnie meadrujący o mniejszych spadkach w odrębie otwartego krajobrazu rolniczego;  park zabytkowy z pozostałościami budowli hydrotechnicznych na cieku wodnym.

Na terenie zespołu przyrodniczo-krajobrazowego występują liczne, cenne gatunki roślin, m. in.: przytulia wonna Galium odoratum, pierwiosnek lekarski Primula veris, porzeczka czarna Ribes nigrum, kalina koralowa Viburnum opulus, paprotka zwyczajna Polypodium vulgare oraz bluszcz pospolity Hedera helix.

Raport z realizacji Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Polkowice za lata 2014-2015 ______

ZESPÓŁ PRZYRODNICZO-KRAJOBRAZOWY „TRZEBCZ” Zespół przyrodniczo krajobrazowy „Trzebcz” uchwalony został Uchwałą Nr XXXIII/344/10 Rady Miejskiej w Polkowicach z dnia 28 czerwca 2010 r. w sprawie ustanowienia „ zespołu przyrodniczo- krajobrazowego Trzebcz”. Obiekt zlokalizowany jest na działkach 1 i 2 obręb Trzebcz oraz na częściach działek nr 378 i 379 obręb Komorniki i 328 obręb Guzice. Zespół o powierzchni 21, 5277 ha zlokalizowany jest gminie Polkowice, w miejscowościach: Guzice, Komorniki oraz Trzebcz. Przedmiotem ochrony jest dolina potoku z zachowanym w stanie naturalnym ciekiem wodnym i przylegającymi do niego zróżnicowanymi żyznymi lasami liściastymi. W niżowej części Dolnego Śląska cieki wodne o naturalnym charakterze, obficie meandrujące, ze strefami erozji i strefami akumulacji, z zakolami, podcięciami, stromymi ściankami, z odcinkami bystrzy i plos oraz naturalnymi niewielkimi wodospadami i kaskadami należą już do zjawisk unikatowych. Dodatkowo walorów krajobrazowych i konserwatorskich przysparzają liczne mniejsze i większe głazy narzutowe oraz ich skupienia, znajdujące się w cieku jak i w jego bezpośrednim sąsiedztwie. Na opisywanym terenie przeważają gatunki leśne, głównie reprezentujące przez łęgi i grądy. Uzupełnieniem wykazu zbiorowisk roślinnych wskazujących na kierunek procesów sukcesyjnych są występujące na niewielkich powierzchniach zbiorowiska ziołoroślowe, które stanowią pozostałość po łąkach i polan. Obraz roślinności dopełniają zbiorowiska źródlisk i samego potoku.

Raport z realizacji Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Polkowice za lata 2014-2015 ______

Ryc. 2 Przestrzenne Formy Ochrony Przyrody na terenie gminy Polkowice

Źródło: RDOŚ we Wrocławiu

POMNIKI PRZYRODY Na terenie gminy istnieją 2 pomniki przyrody ożywionej. Pierwszy to pojedynczy okaz dębu szypułkowego, znajdujący się w miejscowości Żelazny Most. Dąb mierzy wysokość 23 m o obwodzie pnia ok. 360 cm Drugim pomnikiem przyrody zlokalizowanym na terenie gminy jest podwójna aleja dębów szypułkowych o długości 795 m, obejmująca 346 egzemplarzy (w tym 345 dęby szypułkowe oraz 2 dęby czerwone). Pomnikowa aleja drzew jest przedłużeniem w kierunku południowym naturalistycznego parku podworskiego z drugiej połowy XIX w. Obiekt ten łączy wielki kompleks leśny Obszar Chronionego Krajobrazu Lasy Chocianowskie z parkiem podworskim w Nowym Dworze. Jest to unikalna aleja w skali Dolnego Śląska.

Raport z realizacji Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Polkowice za lata 2014-2015 ______

Tabela 16. Pomniki Przyrody na terenie gminy Polkowice

Obiekt Lp. poddany Określenie położenia Opis obiektu Akt powołujący ochronie Rozporządzenie Leśnictwo Żelazny Wojewody Legnickiego Dąb Wys. 23 m, 1 Most, z dnia 25 października szypułkowy Obwód 360 cm oddz.115 c, własność 1994 r. (Dz. Urz. Woj. Nadleśnictwo Lubin Leg. Nr 22, poz. 148)

„Aleja Dębowa Uchwala Nr XV/174/08 działki ewidencyjne Nr obwód. 80-306 2 w Nowym Rady Miejskiej w 618/249, 118/33 cm Dworze” Polkowicach z dnia 16 czerwca 2008 r. Źródło: Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska we Wrocławiu

4.11 Ścieżki przyrodnicze

Na terenie gminy funkcjonują dwie ścieżki edukacyjno- turystyczne.

1. Ścieżka przyrodnicza „Jędrzychowskie Krajobrazy” Ścieżka przyrodnicza „Jędrzychowskie Krajobrazy” położona jest na północny wschód od Jędrzychowa. Długość ścieżki wynosi 3,4 km. Tematem przewodnim jest mozaika środowisk przyrodniczych w północnej części Równiny Szprotawskiej. Ścieżka polecana jest szczególnie wiosną w okresie ptasich toków oraz w drugiej połowie lata w czasie maksymalnej aktywności prostoskrzydłych.

2. Ścieżka przyrodnicza Meandry Guzickiego Potoku Ścieżka przyrodnicza „Meandry Guzickiego Potoku” położona jest na południowy zachód od Guzic. Długość ścieżki wynosi 1,5 km. Tematem przewodnim są śródleśne oczka, łęgi i grądy oraz funkcja meandrów ręcznych a także rolnicza mozaika upraw, miedzi i ugorów. Ze względu na wybitne walory krajobrazowe ścieżka jest godna polecenia przez cały rok.

Raport z realizacji Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Polkowice za lata 2014-2015 ______

4.12 Zieleń miejska

Na obszarach zabudowanych istnieją również tereny zielone, stanowiące zarówno elementy dekoracyjne, jak i rekreacyjno – wypoczynkowe.

Tabela 17. Zieleń miejska oraz grunty leśne na terenie gminy Polkowice

Wyszczególnienie 2014 r.

Parki spacerowo – wypoczynkowe [ha] 45,18

Zieleńce [ha] 7,03

Zieleń uliczna [ha] 38

Tereny zieleni osiedlowej [ha] 75,5

Cmentarze 12,8

Powierzchnia gruntów leśnych w zarządzie Gminy [ha] 35,19

Źródło: Urząd Gminy Polkowice

Lasy gminne i zieleń miejska, będące w posiadaniu gminy. Łącznie zajmują 0,8 % ogólnej powierzchni gminy.

5. Ocena realizacji poszczególnych celów i zadań określonych w Gminnym Programie Ochrony Środowiska

5.1. Ochrona powietrza atmosferycznego

Źródłem danych dotyczących jakości powietrza na terenie gminy jest ocena stanu zanieczyszczania powietrza dokonywana przez Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska we Wrocławiu, w ramach monitoringu środowiska. Rocznej oceny jakości powietrza dokonuje się w strefach. Prowadzona ocena ma na celu monitorowanie zmian jakości powietrza i powinna skutkować podjęciem działań powodujących zmniejszenie stężeń zanieczyszczeń w powietrzu przynajmniej do poziomu stężenia dopuszczalnego na terenie kraju w określonym terminie. Oceny dokonuje się z uwzględnieniem dwóch grup kryteriów: • ustanowionych ze względu na ochronę zdrowia ludzi;

Raport z realizacji Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Polkowice za lata 2014-2015 ______

• ustanowionych ze względu na ochronę roślin. Ocenę poziomów substancji w powietrzu wykonuje się zgodnie z art. 89 ustawy Prawo ochrony środowiska (t. j. Dz. U. z 2016 poz. 672). W województwie dolnośląskim wyznaczono 4 strefy: • Aglomeracja wrocławska (aglomeracja powyżej 250 tysięcy mieszkańców), • Miasto Legnica (miasto, nie będące aglomeracją, powyżej 100 tysięcy mieszkańców), • Miasto Wałbrzych (miasto, nie będące aglomeracją, powyżej 100 tysięcy mieszkańców), • Strefa dolnośląska (pozostały obszar województwa, nie wchodzący w skład aglomeracji i miast powyżej 100 tysięcy mieszkańców). Gmina Polkowice wchodzi w skład strefy dolnośląskiej dla celów oceny jakości powietrza pod kątem zawartości SO2, NO2, CO, C6H6, Hg, O3, pyłu PM2,5, pyłu PM10 oraz zawartego w pyle PM10 ołowiu, arsenu, kadmu, niklu i benzo(a)pirenu. Rycina nr 3 przedstawia rozkład stref w województwie dolnośląskim. Jedynym stałym punktem pomiarowym w powiecie polkowickim jest punkt przy ul. Kasztanowej w Polkowicach.

Ryc. 3. Strefy wyznaczone do celów jakości powietrza w województwie dolnośląskim

Raport z realizacji Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Polkowice za lata 2014-2015 ______

Stan jakości powietrza atmosferycznego na terenie gminy Polkowice

Spis badanych na terenie Polkowic elementów zanieczyszczających powietrze wraz z ewentualnymi przekroczeniami wartości granicznych w okresie sprawozdawczym ilustrują tabele poniżej.

Ocena poziomów i klasyfikacja stref w 2014

Dokonana ocena poziomów substancji w powietrzu za rok 2014 wykazała, że strefa dolnośląska ze względu na ochronę zdrowia ludzi została zakwalifikowana do klasy C (poziom stężeń powyżej poziomu dopuszczalnego, poziomu dopuszczalnego powiększonego o margines tolerancji i poziomu docelowego). O zakwalifikowaniu do klasy C zadecydowały zanieczyszczenia takie jak: ozon, pył zawieszony PM10, arsen i benzo(a)piren.

Tabela 18. Wynikowe klasy stref dla poszczególnych zanieczyszczeń, uzyskane w ocenie rocznej dokonanej z uwzględnieniem kryteriów ustanowionych w celu ochrony zdrowia ludzi w 2014 r.

Klasa strefy dla poszczególnych zanieczyszczeń – ochrona zdrowia Kod ludzi Nazwa strefy strefy C6H O3 PM PM2.5 Ba SO2 NO2 CO \1 \2 Pb As Cd Ni 6 10 P PL02 Strefa dolnośląska A A A A C C C A C A A C 02 1/ wg poziomu docelowego 2/ klasyfikacja podstawowa wg poziomu dopuszczalnego powiększonego o margines tolerancji

Ocena poziomów substancji w powietrzu dokonana pod kątem ochrony roślin wykazała ze strefa dolnośląska w 2014 roku również została zakwalifikowana do klasy C. O takiej klasyfikacji zadecydowały ponadnormatywne stężenia ozonu (współczynnik AOT 40).

Tabela 19. Wynikowe klasy stref dla poszczególnych zanieczyszczeń, uzyskane w ocenie rocznej dokonanej z uwzględnieniem kryteriów ustanowionych w celu ochrony roślin w 2014 r.

Symbol klasy wynikowej dla poszczególnych zanieczyszczeń dla Kod Nazwa strefy obszaru całej strefy strefy \1 SO2 NOx O3 Strefa dolnośląska PL0204 A A C 1/ wg poziomu docelowego

A - poziom stężeń nie przekraczający odpowiednio: poziomu dopuszczalnego (z uwzględnieniem dozwolonych częstości przekroczeń), poziomu docelowego lub poziomu celów długoterminowych.

Raport z realizacji Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Polkowice za lata 2014-2015 ______

B - powyżej poziomu dopuszczalnego, lecz nie przekraczający poziomu dopuszczalnego powiększonego o margines tolerancji. C - poziom stężeń powyżej odpowiednio: poziomu dopuszczalnego, poziomu dopuszczalnego powiększonego o margines tolerancji (od 1 stycznia 2010 r. dotyczy tylko pyłu PM2.5), poziomu docelowego lub poziomu celów długoterminowych.

Tabela 20. Wyniki pomiarów pyłu zwieszonego PM 10 na terenie m. Polkowice w 2014 r.

Stężenia 24-godzinowe pyłu

zawieszonego PM10

- -

Lp Stanowisko \

poziomu poziomu

Strefa 2

. pomiarowe

. pozagrzewczym .

Średniaroczna %normy Średnia sez. w grzewczym Średnia sez w Stężenie maksymalne sze) (1 Stężenie maksymalne (36 te) Liczba przypadków powyżej Liczba poziomu dopuszczalnego przypadków powyżej Liczba poziomu informowania przypadków powyżej alarmowego µg/ % µg/m3 µg/m3 µg/m3 µg/m3 – – –

m3 Metoda pomiarowa Serie pomiarowe o kompletności 90-100% \6

s.dolnoślą Polkowice - 70 1. M 28 39 18 110 51 38 0 0 ska Kasztanowa %

– przekroczenia wartości kryterialnych 1/ metody pomiarowe: M – pomiar metodą manualną wagową z separacją frakcji 10 µm, 2/ dopuszczalny poziom średnioroczny pyłu zawieszonego PM10: 40 µg/m3 3/ dopuszczalny poziom 24-godz. pyłu zawieszonego PM10: 50 µg/m3, dopuszczalna liczba przypadków powyżej poziomu dopuszczalnego: 35 razy 4/ poziom informowania społeczeństwa o ryzyku wystąpienia przekroczenia poziomu alarmowego dla pyłu PM10: 200 µg/m3 (stężenie 24-godzinne) 5/ poziom alarmowy pyłu zawieszonego PM10: 300 µg/m3 (stężenie 24-godzinne) 6/ kompletność serii pomiarowej jako % ważnych danych po pomniejszeniu o dane utracone z powodu okresowej kalibracji lub zwykłej konserwacji sprzętu

Według powyższej tabeli występuje przekroczenie pyłu zawieszonego PM 10 na terenie m. Polkowice w 2014 r. Dopuszczalna liczba przypadków powyżej poziomu dopuszczalnego wynosi 35 razy, na terenie miasta przekroczenie to wyniosło 38 razy.

Tabela 21. Wyniki pomiarów ołowiu na terenie m. Polkowice w 2014r.

Średnia Średnia w sez. Średnia w sez. % normy \1 roczna grzewczym pozagrzewczym Lp. Strefa Stanowisko pomiarowe µg/m3 % µg/m3 µg/m3

Serie pomiarowe o kompletności 90-100% \2

1. s.dolnośląska Polkowice – Kasztanowa 0,043 9% 0,066 0,021

1/ dopuszczalny poziom średnioroczny ołowiu: 0,5 µg/m3

2/ kompletność serii pomiarowej jako % ważnych danych po pomniejszeniu o dane utracone z powodu okresowej kalibracji lub zwykłej konserwacji sprzętu

Raport z realizacji Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Polkowice za lata 2014-2015 ______

Tabela 22. Wyniki pomiarów kadmu na terenie m. Polkowice w 2014 r.

Średnia Średnia w sez. Średnia w sez. % normy \1 roczna grzewczym pozagrzewczym Lp. Strefa Stanowisko pomiarowe ng/m3 % ng/m3 ng/m3

Serie pomiarowe o kompletności 90-100% \2

1. s.dolnośląska Polkowice – Kasztanowa 0,6 12% 0,8 0,4

1/ wartość docelowa kadmu: 5 ng/m3

2/ kompletność serii pomiarowej jako % ważnych danych po pomniejszeniu o dane utracone z powodu okresowej kalibracji lub zwykłej konserwacji sprzętu

Tabela 23. Wyniki pomiarów na terenie m. Polkowice w 2014 r.

Średnia Średnia w sez. Średnia w sez. % normy \1 roczna grzewczym pozagrzewczym Lp. Strefa Stanowisko pomiarowe ng/m3 % ng/m3 ng/m3

Serie pomiarowe o kompletności 90-100% \2

1. s.dolnośląska Polkowice – Kasztanowa 1,0 5% 1,6 0,5

1/ wartość docelowa niklu: 20 ng/m3

2/ kompletność serii pomiarowej jako % ważnych danych po pomniejszeniu o dane utracone z powodu okresowej kalibracji lub zwykłej konserwacji sprzętu.

Tabela 24. Wyniki pomiarów arsenu na terenie m. Polkowice w 2014 r.

Średnia Średnia w sez. Średnia w sez. % normy \1 roczna grzewczym pozagrzewczym Lp. Strefa Stanowisko pomiarowe ng/m3 % ng/m3 ng/m3

Serie pomiarowe o kompletności 90-100% \2

1. s.dolnośląska Polkowice – Kasztanowa 7 117% 7 6

– przekroczenia wartości kryterialnych 1/ wartość docelowa arsenu: 6 ng/m3

2/ kompletność serii pomiarowej jako % ważnych danych po pomniejszeniu o dane utracone z powodu okresowej kalibracji lub zwykłej konserwacji sprzętu

Na terenie miasta Polkowic zanotowano przekroczenie średniej rocznej wartości, która wyniosła 7 ng/m3 gdzie wartość docelowa dla arsenu wynosi 6 ng/m3.

Raport z realizacji Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Polkowice za lata 2014-2015 ______

WWA w pyle PM10 Tabela 25. Wyniki pomiarów wielopierścieniowych węglowodorów aromatycznych oznaczanych w pyle PM 10 na terenie m. Polkowice w 2014 r.

Średnia % wartości Średnia w sez. Średnia w sez. roczna docelowej 1/ grzewczym pozagrzewczym Lp. Strefa Stanowisko pomiarowe ng/m3 % ng/m3 ng/m3 benzo(a)piren

Serie pomiarowe o kompletności 90-100% \2

1. s.dolnośląska Polkowice – Kasztanowa 4 400% 7 0,5

– przekroczenia wartości docelowej 1/ wartość docelowa benzo(a)pirenu: 1 ng/m3

2/ kompletność serii pomiarowej jako % ważnych danych po pomniejszeniu o dane utracone z powodu okresowej kalibracji lub zwykłej konserwacji sprzętu

Jak wynika z powyższej tabeli na terenie Polkowic wystąpiło 4 -krotne przekroczenie bezno(a)pirenu.

2015

Pył zawieszony PM10 Tabela 26. Wyniki pomiarów pyłu zawieszonego PM10 na terenie m. Polkowice w 2015 r.

Stężenia 24-godzinne pyłu

zawieszonego PM10

L.p

Strefa Stacja 5

. 1

ormy

te)

Średniaroczna % n grzewczymŚredniasez. w pozagrzewczym Średniasez. w Stężenie maksymalne (1 sze) Stężenie (36 maksymalne Liczba powyżej dopuszczalnego przypadków Percentyl90,4 poziomu Liczba powyżej informowania przypadków Liczba powyżej poziomu alarmowego przypadków poziomu µg/ µg/ µg/ µg/ µg/ µg/ µg/ – – –

m3 m3 m3 m3 m3 m3 m3 Metoda pomiarowa Serie pomiarowe o kompletności >90% \6

s.dolnoślą Polkowice – 68 148, 1. M 27,1 36,3 17,5 53,4 40 53,4 0 0 ska Kasztanowa % 6

Raport z realizacji Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Polkowice za lata 2014-2015 ______

6/ kompletność serii pomiarowej jako % ważnych danych po pomniejszeniu o dane utracone z powodu okresowej kalibracji lub zwykłej konserwacji sprzętu

Skład chemiczny pyłu zawieszonego PM10 i PM2.5

Metale w pyle PM10 Tabela 27. Wyniki pomiarów ołowiu na terenie m. Polkowice w 2015 r.

Średnia Średnia w sez. Średnia w sez. % normy \1 roczna grzewczym pozagrzewczym Lp. Strefa Stanowisko pomiarowe µg/m3 % µg/m3 µg/m3

Serie pomiarowe o kompletności >90% \2

2. s.dolnośląska Polkowice – Kasztanowa 0,020 4% 0,021 0,018

1/ dopuszczalny poziom średnioroczny ołowiu: 0,5 µg/m3

2/ kompletność serii pomiarowej jako % ważnych danych po pomniejszeniu o dane utracone z powodu okresowej kalibracji lub zwykłej konserwacji sprzętu

Tabela 28. Wyniki pomiarów kadmu na terenie m. Polkowice w 2015 r.

Średnia Średnia w sez. Średnia w sez. % normy \1 roczna grzewczym pozagrzewczym Lp. Strefa Stanowisko pomiarowe ng/m3 % ng/m3 ng/m3

Serie pomiarowe o kompletności 90-100% \2

2. s.dolnośląska Polkowice – Kasztanowa 0,4 8% 0,5 0,3

/ wartość docelowa kadmu: 5 ng/m3

2/ kompletność serii pomiarowej jako % ważnych danych po pomniejszeniu o dane utracone z powodu okresowej kalibracji lub zwykłej konserwacji sprzętu

Tabela 29. Wyniki pomiarów niklu na terenie m. Polkowice w 2015 r.

Średnia Średnia w sez. Średnia w sez. % normy \1 roczna grzewczym pozagrzewczym Lp. Strefa Stanowisko pomiarowe ng/m3 % ng/m3 ng/m3

Serie pomiarowe o kompletności 90-100% \2

2. s.dolnośląska Polkowice – Kasztanowa 0,9 5% 0,8 1,0

1/ wartość docelowa niklu: 20 ng/m3

2/ kompletność serii pomiarowej jako % ważnych danych po pomniejszeniu o dane utracone z powodu okresowej kalibracji lub zwykłej konserwacji sprzętu

Raport z realizacji Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Polkowice za lata 2014-2015 ______

Tabela 30. Wyniki pomiarów arsenu na terenie m. Polkowice w 2015 r.

Średnia Średnia w sez. Średnia w sez. % normy \1 roczna grzewczym pozagrzewczym Lp. Strefa Stanowisko pomiarowe ng/m3 % ng/m3 ng/m3

Serie pomiarowe o kompletności 90-100% \2

2. s.dolnośląska Polkowice – Kasztanowa 5,3 88% 5,8 4,7

1/ wartość docelowa arsenu: 6 ng/m3

2/ kompletność serii pomiarowej jako % ważnych danych po pomniejszeniu o dane utracone z powodu okresowej kalibracji lub zwykłej konserwacji sprzętu

– zmiana w porównaniu do ubiegłych lat, przekroczenie nie wystąpiło

Jak wynika z powyższej tabeli wartość arsenu na terenie gminy zmalała do poziomu poniżej docelowego.

WWA w pyle PM10 Tabela 31. Wyniki pomiarów wielopierścieniowych węglowodorów aromatycznych oznaczanych w pyle PM 10 na terenie m. Polkowice w 2015 r.

Średnia % wartości Średnia w sez. Średnia w sez. roczna docelowej 1/ grzewczym pozagrzewczym Lp. Strefa Stanowisko pomiarowe ng/m3 % ng/m3 ng/m3 benzo(a)piren

Serie pomiarowe o kompletności >90% \2

2. s.dolnośląska Polkowice – Kasztanowa 3,3 330% 6,0 0,4

– przekroczenia wartości docelowej 1/ wartość docelowa benzo(a)pirenu: 1 ng/m3

2/ kompletność serii pomiarowej jako % ważnych danych po pomniejszeniu o dane utracone z powodu okresowej kalibracji lub zwykłej konserwacji sprzętu

- poprawa w porównaniu do ubiegłych lat

Powyższa tabela przedstawia przekroczenie zawartości WWA w pyle, jednak widoczna jest poprawa w porównaniu do poprzednich lat.

Stopień zanieczyszczenia gminy Polkowice Poniższe tabela przedstawia wartości uśrednione zanieczyszczeń powietrza w wybranych miejscowościach gminy Polkowice. Najbardziej zanieczyszczoną miejscowością są Polkowice, natomiast najmniej Żuków i Nowa Wieś Lubińska.

Raport z realizacji Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Polkowice za lata 2014-2015 ______

Tabela 32. Wartości uśrednione zanieczyszczeń powietrza w wybranych miejscowościach gminy Polkowice

Lokalizacja Rodzaj substancji (µg/m3) Dwutle Dwutlenek Tlenek Benz Pył Pył Ołów w pyle nek azotu węgla en zawieszony zawieszony zawieszonym siarki PM10 PM2,5 PM10 Polkowice 5 13 220 0,5 28 20 0,01

Sucha Górna 3 8 190 0,2 13 9 0,01 Kaźmierzów 3 11 191 0,3 13 8 0,01 Moskorzyn 3 9 197 0,2 12 8 0,01 Guzice 3 9 197 0,2 12 8 0,01 Żuków 2 7 197 0,1 10 7 0,01 Komorniki 3 9 189 0,2 12 8 0,01 Trzebcz 3 11 197 0,3 14 9 0,01 Tarnówek 3 9 189 0,2 12 8 0,01 Dąbrowa 3 9 189 0,2 12 8 0,01 Żelazny Most 3 9 194 0,3 12 8 0,01 Pieszkowice 3 9 194 0,3 12 8 0,01 Biedrzychowa 3 13 194 0,4 14 8 0,01 Sobin 3 9 213 0,3 12 8 0,01 Jędrzychów 3 9 213 0,3 12 8 0,01 Nowa Wieś 2 7 185 0,1 11 8 0,01 Lubińska

Porównanie wyników oceny jakości powietrza w 2014 i 2015 roku W latach obejmujących okres raportowania, badania jakości powietrza przeprowadzonych przez Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska we Wrocławiu ze względu na ochronę zdrowia ludzi, na terenie gminy Polkowice prowadzone były w jednym punkcie pomiaru kontrolnego zlokalizowanym w mieście Polkowice przy ul. Kasztanowej. Zgromadzono dane na temat zawartości i składu chemicznego pyłu zawieszonego PM10. Zbadano łącznie poziom 6 elementów:  Pył zawieszony PM10 w tym: o arsen, o kadm, o nikiel, o ołów, o wwa Stwierdzono przekroczenia wwa (wielopierścieniowe węglowodory alifatyczne) w roku 2014 aż o 400 % (norma 1 ng/m3, a wyniosło 4 ng/m3). Natomiast w 2015 roku przekroczenie zmalało i wyniosło 330 %. Niestety mimo tej poprawy związek ten nadal pozostaje powyżej wyznaczonych wartości dopuszczalnych. Na terenie gminy stwierdzono również przekroczenie arsenu w pyle. W 2013 r. stężenie roczne arsenu kształtowało się na poziomie 8 ng/m3. W 2014 r. stężenie średnioroczne wynosiło ponad

Raport z realizacji Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Polkowice za lata 2014-2015 ______

7 ng/m3 (docelowy poziom roczny: 6 ng/m3). W 2015 r. w wyniku pomiaru arsenu na ul. Kasztanowej nie stwierdzono przekroczenia tego pierwiastka. Średnia roczna arsenu wynosiła 5,8ng/m3. Jak widać, wartość arsenu na terenie Polkowic maleje. Generalnie na terenie gminy Polkowice zauważalna jest poprawa jakości powietrza.

W celu poprawy jakości powietrza na terenie gminy Polkowice w okresie sprawozdawczym podejmowane były następujące działania:

Znaczący wpływ na stan jakości powietrza atmosferycznego na danym terenie ma stan infrastruktury drogowej. Negatywne oddziaływania związane z ruchem samochodowym to przede wszystkim emisja spalin, pyłu oraz hałas. Ważna jest realizacja inwestycji drogowych – modernizacja infrastruktury drogowej oraz budowa nowych odcinków dróg usprawniająca ruch komunikacyjny. Gdyby takie inwestycje na terenie gminy nie były realizowane, mogłoby przyczynić się to do pogorszenia warunków bytowania mieszkańców, narażonych na negatywne skutki wywołane przez ruch samochodowy, miałoby także niekorzystny wpływ na zabudowania i elementy kulturowe, włączając w to zabytki na terenie miasta. Wpływ na stan jakości powietrza atmosferycznego na terenie miasta i gminy Polkowice w okresie sprawozdawczym miała również budowa ścieżek rowerowych. Znaczny wpływ na zmniejszenie zanieczyszczenia środowiska atmosferycznego w 2014 i 2015 r. na terenie gminy ma czyszczenie ulic, które jest wykonywane na mokro w celu ograniczenia pylenia z ulic. Łącznie prowadzone prace mokrego czyszczenia na odcinkach o całkowitej długości 57,65 km i różnej częstości, dzięki czemu uzyskano znaczną redukcję emisji pyłu PM10 i PM2,5. W wyniku czyszczenia ulic na mokro łączny efekt ekologiczny wyniósł dla 5004,44 kg/ rok dla PM10 oraz 773,78 kg/rok dla PM2,5. Oprócz wyżej wymienionych zadań gmina również kontroluje budowy oraz samochody wyjeżdzające z budów. Kontrole są systematycznie prowadzone przez Straż Miejską 2014 rok:

Inwestycje drogowe oraz budowa ścieżek rowerowych:  Utwardzono odcinek ul. Myśliwskiej w Suchej Górnej o nawierzchni kostki betonowej o powierzchni 107 m2,  Wykonano roboty uzupełniające w ramach budowy parkingów przy budynku mieszkalnym w Komornikach,

Raport z realizacji Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Polkowice za lata 2014-2015 ______

 Wykonano tymczasowe utwardzenie ul. Rumiankowej w Polkowicach między ulicami Przemykowską i Chocianowską z płyt betonowych o powierzchni 562,50 m2,  Wybudowano drogę ul. Stokrotkową w Polkowicach o nawierzchni asfaltowej o powierzchni 1 597,88 m2, parking z kostki brukowej ścieki rowerowe o nawierzchni asfaltowej,  Wybudowano odcinek ul. Żarskiej w Polkowicach o nawierzchni bitumicznej o powierzchni 706 m2,  Wybudowano drogi dojazdowe do centralnego PSZOK,  Utwardzono drogę w Kaźmierzowie,  Opracowano dokumentację techniczną wraz z uzyskaniem decyzji pozwolenia na budowę zatoki autobusowej przy ul. Chocianowskiej w Polkowicach,  Rozpoczęto pracę nad opracowaniem dokumentacji technicznej wraz z uzyskaniem decyzji pozwolenia na budowę ulicy Nagietkowej w Polkowicach,  Przebudowano ulicę Kopalnianej,  Rozpoczęto budowę ul. Makowej w Polkowicach,  Rozpoczęto budowę ciągów pieszo-rowerowych, ukształtowanie nasypu na dz. nr 556/2 w Polkowicach,  Zmieniono nawierzchnię ścieżki rowerowej przy ul. Topolowej w Polkowicach,  Budowa drogi powiatowej w Nowej Wsi Lubińskiej,  Przeprowadzono prace mokrego czyszczenia ulic miasta. Łącznie prace mokrego czyszczenia wykonano na odcinkach o całkowitej długości 57,65 km i różnej częstości, dzięki czemu uzyskano znaczną redukcję emisji pyłu PM10 i PM2,5. W wyniku czyszczenia ulic na mokro łączny efekt ekologiczny wyniósł dla 5004,44 kg/ rok dla PM10 oraz 773,78 kg/rok dla PM2,5.

Korzystny wpływ na jakość powietrza atmosferycznego na terenie gminy ma zieleń. Wpływa ona korzystnie na:  warunki klimatyczne (topoklimat – klimat lokalny i mezoklimat) poprzez: o ochronę przed wiatrem (roślinność wysoka), o wpływ na wymianę powietrza (wspomaganie ruchów konwekcyjnych poziomych i pionowych), o regulację stopnia ocienienia, o wzbogacenie powietrza i gleby w wilgotność,

Raport z realizacji Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Polkowice za lata 2014-2015 ______

o zatrzymywanie wody z opadów atmosferycznych;  klimat akustyczny poprzez: o pochłanianie i odbijanie dźwięków przez pasy zadrzewień;  jakość powietrza atmosferycznego poprzez: o zatrzymywanie pyłów zwłaszcza wzdłuż ruchliwych tras komunikacyjnych oraz emitujących pyły zakładów przemysłowych, o pochłanianie przez rośliny dużych ilości szkodliwych gazów takich jak: tlenki siarki, siarkowodór, dwutlenek węgla, pary kwasów siarkowego, solnego i azotowego, oraz rozpraszanie ich przez ruchy koron, o wzbogacanie powietrza w tlen przez rośliny.

Zrealizowane zadania z zakresu ochrony zieleni znajdują się w rozdziale 4.6. Ochrona przyrody.

2015 rok:

Inwestycje drogowe oraz budowa ścieżek rowerowych:  wybudowano ciąg pieszy na dz. nr 556/2 w Polkowicach w formie nasypu o nawierzchni nieulepszonej o łącznej kubaturze 50 000 m3,  wykonano roboty uzupełniające do następujących zadań: o przebudowa ul. Kopalniane, o utwardzenie nawierzchni ul. Piotra Skargi w Polkowicach, o budowa ul. Żarskiej w Polkowicach, o budowa nawierzchni ulic: Tęczowej i Gwiezdnej w Sobinie,  zakończono budowę następnego odcinka ul. Fabrycznej o nawierzchni z mieszanek mineralno-bitumicznych o pow. 400 m2 na podbudowie kruszywa łamanego ze stabilizacją i krawężnikami,  wykonano odcinek drogi ul. Makowej w Polkowicach o pow. 2 605 m2, ścieżkę rowerową o powierzchni 700 m2 wraz z oświetleniem drogowym,  wybudowano kładkę dla pieszych nad strumieniem w Guzicach,  zakończono pracę nad opracowaniem dokumentacji technicznej oraz uzyskano decyzje pozwolenia na budowę: o zatoki autobusowej przy ul. Chocianowskiej, o odwodnienia i poszerzenia drogi ul. Sportowej w Sobinie,  opracowano koncepcję budowy dróg w Suchej Górnej,  opracowano projekt organizacji ruchu ul. Stokrotkowej, Jana Pawła II i Makowej,

Raport z realizacji Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Polkowice za lata 2014-2015 ______

 rozpoczęto roboty budowlane: o odcinka drogi ul. Nagietkowej w Polkowicach, o przebudowy drogi w Sobinie, o utwardzenia dwóch zjazdów na dz. geodezyjnej nr 78/33, obręb IV miasta Polkowice, o budowy ciągu pieszo-jednego ul. Kmicica, o budowa nawierzchni drogi gminnej w Kaźmierzowie, o utwardzenie nawierzchni na dz. nr 243 w Dąbrowie, o przebudowa zjazdu z ul. Chocianowskiej w Polkowicach,  rozpoczęto prace nad opracowaniem dokumentacji technicznej wraz z uzyskaniem decyzji pozwolenia na budowę: o dróg i chodników w obrębie garaży przy ul. Polnej w Polkowicach, o miejsc parkingowych wraz z dostosowaniem układu drogowego w następujących obszarach: . obszar I – ul. Skrzetuskiego i Kmicica, . obszar II – skrzyżowanie ulic: Lipowej, Skalników i Ociosowej z ul. Kominka, . obszar III – droga w miejscowości Trzebcz,  wykonano 6 miejsc parkingowych w Tarnówku, z jezdnią manewrową wraz ze zjazdem i trawnikiem,  utwardzono teren przy ul. Lipowej 16-17,  Prowadzenie prac mokrego czyszczenia ulic i odcinków dróg. Prace przeprowadzono na odcinkach o całkowitej długości 57,65 km i różnej częstości dzięki czemu uzyskano znaczną redukcję emisji pyłu PM10 i PM2,5. W wyniku czyszczenia ulic na mokro łączny efekt ekologiczny wyniósł dla 5004,44 kg/ rok dla PM10 oraz 773,78 kg/rok dla PM2,5.

Rozwój infrastruktury gazowej na terenie gminy Polkowice w okresie sprawozdawczym

Zgodnie z danymi GUS w roku 2014, w stosunku do roku 2013 nastąpił rozwój sieci gazowej na terenie gminy. Główny Urząd Statystyczny na chwilę obecną nie dysponuje danymi za 2015 rok, w związku z czym analizie poddano dane dotyczące 2013 roku.

Raport z realizacji Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Polkowice za lata 2014-2015 ______

W roku 2014, w stosunku do roku 2013 wzrosła długość czynnej sieci gazowej o 661 m. Liczba czynnych przyłączy do budynków mieszkalnych i niemieszkalnych wzrosła o 75 szt., a liczba odbiorców gazu wzrosła o 99 gospodarstw domowych. Spadło nieznacznie zużycie gazu oraz zużycie gazu na ogrzewanie mieszkań.

Tabela 33. Sieć gazowa na terenie gminy Polkowice

Jednostka Wyszczególnienie 2013 2014 miary Długość czynnej sieci ogółem w m m 147817 148478 Długość czynnej sieci przesyłowej w m m 37437 37437 Długość czynnej sieci rozdzielczej w m m 110380 111041 Czynne przyłącza do budynków mieszkalnych i szt. 1701 1776 niemieszkalnych Odbiorcy gazu gosp. dom. 7783 7882 Odbiorcy gazu w miastach gosp. dom. 7096 7189 Zużycie gazu w tys. m3 tys.m3 4246,3 3762,8 Zużycie gazu na ogrzewanie mieszkań tys.m3 1697,4 1685,8 Ludność korzystająca z sieci gazowej osoba 21933 21888 Źródło: GUS

Realizacja zadań z zakresu termomodernizacji na terenie gminy Polkowice w okresie sprawozdawczym

Wpływ na ograniczenie zużycia energii do celów grzewczych, a tym samym na ograniczenia emisji ze źródeł grzewczych (emisji niskiej) mają również prace termomodernizacyjne. Działania termomodernizacyjne opisane są w rozdziale 4.2 Ochrona środowiska akustycznego.

Realizacja zadań z zakresu usuwania azbestu na terenie gminy Polkowice w okresie sprawozdawczym

Realizując zadanie usuwania azbestu z terenu gminy Polkowice na podstawie Zarządzenia Nr 2150/14 z dnia 07 maja 2014 r. Burmistrza Polkowic zmienionego Zarządzeniem Nr 2405/14 z dnia 24 września 2014 r. mieszkańcy gminy Polkowice posiadający wyroby zawierające azbest mogli ubiegać się o udział w zadaniu usuwania

Raport z realizacji Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Polkowice za lata 2014-2015 ______azbestu z posesji będących w ich władaniu. W latach 2014- 2015 na terenie gminy usunięto 193, 515 Mg wyrobów, które zawierały azbest.

Powyższe zadanie finansowane było w całości ze środków budżetu gminy Polkowice oraz z Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej we Wrocławiu z udziałem środków Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska.

W okresie sprawozdawczym gmina udzielała dotacji celowych z przeznaczeniem na dofinansowanie kosztów inwestycji związanych z ograniczeniem niskiej emisji na terenie miasta Polkowice. Zadanie zrealizowane było na podstawie wniosków złożonych przez mieszkańców miasta. W okresie sprawozdawczym udzielono dotacji 3 osobom fizycznym na prace związane z wymianą kotłów C.O.

W 2014 roku odbyła się szósta edycja Forum Ekoenergetycznego, organizowanego przez Gminę Polkowice i Fundację na Rzecz Rozwoju Ekoenergetyki "Zielony Feniks". W trakcie festiwalu miały miejsce m.in. zajęcia edukacyjne dla dzieci i młodzieży na różnych szczeblach kształcenia, zwiedzanie instalacji ekoenergetycznych zlokalizowanych na terenie gminy, seminarium poświęcone osiągnięciom i dalszym planom gminy w zakresie ekoenergetyki, seminarium poświęcone doświadczeniom z wdrażania "ustawy śmieciowej" oraz wykład i szkolenie dotyczące energetyki prosumenckiej.

Od 04.12. 2014 r. na terenie miasta Polkowice oraz miejscowości należących do gminy wprowadzono bezpłatny transport publiczny, który ma na celu zachęcić mieszkańców do korzystania z komunikacji miejskiej, zamiast prywatnych samochodów. Zmiana ta nastąpiła na skutek Uchwały Rady Miejskiej w Polkowicach, która została podjęta 11 listopada 2014r.

W okresie sprawozdawczym gmina uchwaliła 8 planów zagospodarowania przestrzennego oraz 1 studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego dla gminy.

Poniżej zamieszczono zbiorczą tabelę, przedstawiającą stan realizacji zadań zawartych w harmonogramie wdrażania Programu Ochrony Środowiska, w zakresie ochrony powietrza.

Raport z realizacji Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Polkowice za lata 2014-2015 ______

Tabela 34. Realizacja zadań z zakresu ochrony powietrza atmosferycznego w 2014 i 2015 r.

Zadania na rok 2014, kontynuowane w 2015

(dla celu strategicznego: Poprawa jakości powietrza atmosferycznego)

Rozbudowa sieci gazowej na terenie gminy

Sukcesywne podłączanie budynków do sieci centralnego ogrzewania

Wspieranie wprowadzania niekonwencjonalnych, odnawialnych źródeł energii

Likwidacją źródeł niskiej emisji oraz modernizacja nieefektywnych systemów grzewczych (wymiana kotłów węglowych na bardziej przyjazne środowisku)

Likwidacja ogrzewania węglowego w budynkach użyteczności publicznej na terenie gminy

Termomodernizacja obiektów w tym docieplenie budynków, wymiana okien i drzwi oraz docieplenie obiektów użyteczności publicznej

Prowadzenie działań promujących ogrzewanie zmniejszające emisję zanieczyszczeń do powietrza, działań edukacyjnych (ulotki, imprezy, akcje szkolne, audycje) w celu uświadamiania wpływu zanieczyszczeń na zdrowie

Uwzględnianie w nowo tworzonych i aktualizowanych planach zagospodarowania przestrzennego wymogów dotyczących zaopatrywania mieszkań w ciepło z nośników nie powodujących nadmiernej „niskiej emisji” PM10 oraz projektowanie linii zabudowy uwzględniając zapewnienie „przewietrzania” miasta ze szczególnym uwzględnieniem terenów o gęstej zabudowie

Kontrola gospodarstw domowych w zakresie posiadania umów na odbiór odpadów komunalnych

Stworzenie i utrzymywanie systemu informowania mieszkańców o aktualnym stanie zanieczyszczenia powietrza oraz o jego wpływie na zdrowie

Realizacja „Programu usuwania azbestu i wyrobów zawierających azbest z terenu Gminy Polkowice”

Budowa drogi S3 na odcinku Nowe Miasteczko – Legnica, jako obwodnicy Polkowic i zachodniej obwodnicy Lubina wyprowadzającej ruch tranzytowy poza tereny zabudowane

Utrzymanie działań ograniczających emisję wtórną pyłu poprzez regularne utrzymanie czystości nawierzchni (czyszczenie metodą mokrą)

Budowa, przebudowa, remonty dróg gminnych, powiatowych i wojewódzkich oraz rozwiązywanie połączeń dróg lokalnych (w tym utwardzenie dróg lub poboczy w celu

Raport z realizacji Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Polkowice za lata 2014-2015 ______

Zadania na rok 2014, kontynuowane w 2015

(dla celu strategicznego: Poprawa jakości powietrza atmosferycznego) redukcji wtórnego unosu pyłu z dróg)

Budowa ścieżek rowerowych

Edukacja ekologiczna mieszkańców nt. proekologicznych zachowań w zakresie korzystania ze środków transportu

Zakup i wymiana taboru komunikacji miejskiej – pojazdów konwencjonalnych spełniających normy emisji spalin Euro 4 lub zastosowanie w komunikacji miejskiej środków transportu zasilanych alternatywnym paliwem gazowym CNG lub paliwem odnawialnym (bioetanol) w miejsce oleju napędowego

Monitoring pojazdów opuszczających place budów pod kątem ograniczenia zanieczyszczenia dróg, prowadzącego do niezorganizowanej emisji pyłu

Budowa, przebudowa, remont oświetlenia ulicznego i drogowego na energooszczędne

Wspieranie rozwoju odnawialnych źródeł energii

Kontrola dotrzymywania przez zakłady standardów emisyjnych

Kontrola pozwoleń zintegrowanych pod katem możliwości stosowania nowoczesnych technologii i ograniczania emisji pyłów i benzo(a)pirenu

Utrzymywanie zieleni wokół zbiornika „Żelazny Most”

Zraszanie obszarów narażonych na pylenie

Prowadzenie stałego monitoringu negatywnego wpływu na jakość powietrza obiektów

Wprowadzenie systemu szybkiego ostrzegania ludności o zwiększonych stężeniach pyłów z obiektu

Uwzględnianie ograniczenia emisji niezorganizowanej pyłów (w tym również wynikających z transportu urobku) na etapie wydawania decyzji środowiskowych

Monitoring budów pod kątem ograniczenia niezorganizowanej emisji pyłu (kontrola przestrzegania zapisów pozwolenia budowlanego)

Uwzględnienie w zamówieniach publicznych problemów ochrony powietrza, poprzez: odpowiednie przygotowywanie specyfikacji zamówień publicznych, które uwzględniać będą potrzeby ochrony powietrza przed zanieczyszczeniem (np. zakup środków transportu spełniających normy emisji spalin; prowadzenie prac budowlanych w sposób ograniczający niezorganizowaną emisję pyłu do powietrza)

Raport z realizacji Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Polkowice za lata 2014-2015 ______

Zadania na rok 2014, kontynuowane w 2015

(dla celu strategicznego: Poprawa jakości powietrza atmosferycznego)

Czyszczenie ulic na mokro na terenie gminy Polkowice

Źródło: Urząd Gminy Polkowice

Legenda: - wykonano - nie wykonano - nie należy do kompetencji Gminy

Analizując powyższe dane, należy stwierdzić, że gmina na bieżąco realizowała wyznaczone zadania z zakresu ochrony powietrza atmosferycznego. Część zaplanowanych w Programie Ochrony Środowiska zadań nie leżała w gestii gminy Polkowice, w związku z czym zadania te realizowane były przez inne jednostki.

5.2. Ochrona środowiska akustycznego

Do głównych kierunków działań gminy Polkowice w zakresie ochrony środowiska akustycznego należy:  ochrona mieszkańców przed hałasem

Badania przeprowadzone w 2014 r., przez Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska we Wrocławiu dla województwa dolnośląskiego wskazały, że mimo dużego natężenia ruchu na terenie gminy poziom hałasu w roku 2014 r. jest niższy niż z roku 2009.

Raport z realizacji Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Polkowice za lata 2014-2015 ______

Tabela 35. Lokalizacja punktów pomiarowych oraz wartości natężenia ruchu na terenie gminy Polkowice

Natężenie ruchu Natężenie ruchu LAeq na granicy Lokalizacja punktów poj/h ogółem poj/h terenu Lp. pomiarowych ciężarowych chronionego [dB] 2009 r. 2014 r. 2009 r. 2014 r. 2009 r. 2014 r. ul. 1 Polkowice Chocianowska 329 309 34 25 66,9 65,4 123 ul. 2 Polkowice Dąbrowskiego 462 813 21 33 67,3 65,3 2 ul. Ociosowa/ 3 Polkowice 215 339 7 3 58,9 58,3 Kolejowa ul. 4 Polkowice Paderewskiego/ 454 445 14 13 60,6 59,9 Kominka Źródło: Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska we Wrocławiu

Zakład Ochrony Środowiska „Decybel” sporządził ocenę jakości klimatu akustycznego miejscowości Sucha Górna w następstwie oddziaływania szybu wentylacyjnego Kopalni Polkowice- Sieroszowice, która należy do KGHM Polska Miedź S.A. Pomiary zostały przeprowadzone w 2014 r. w miejscowości Sucha Górna w celu określenia oddziaływania akustycznego stacji wentylatorowej SW-3 na otaczające tereny. Wykonano pomiary akustyczne w 19 punktach, zlokalizowanych w pobliżu Zakładu oraz w 5 punktach do kalibracji modelu obliczeniowego. Uzyskano następujące wyniki:

Oznaczenie punktu Wysokość [m] Zmierzony poziom

dźwięku Lak [dB] D01* 4,0 77,6 D02* 4,0 74,8 D03* 4,0 72,8 D04* 4,0 76,9 D05* 4,0 79,2 D06* 4,0 80,8 D07* 4,0 80,8 D08* 4,0 79,0 D09* 4,0 76,5 D10* 4,0 73,7

Raport z realizacji Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Polkowice za lata 2014-2015 ______

D11* 4,0 73,0 D12* 4,0 72,2 D13* 4,0 72,3 D14* 4,0 69,7 D15* 4,0 65,8 D16* 4,0 67,6 D17* 4,0 68,8 D18* 4,0 69,5 D19* 4,0 59,5 K01** 4,0 44,4 K02** 4,0 44,5 K03** 4,0 66,6 K04** 4,0 75,7 K05** 4,0 69,0 Źródło: Zakład Ochrony „DECYBEL” , 2015 r. Na podstawie zapisów rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 14 czerwca 2007 roku w sprawie dopuszczalnych poziomów hałasu [Dz. U. 2014.112 j.t] oraz Uchwały nr XI/93/99 Rady Miejskiej w Polkowicach z dnia 16 września 1999 r. w sprawie uchwalenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego obrębu miejscowości Sucha Górna, teren zabudowy mieszkaniowej zlokalizowane w zachodniej części miejscowości zaszeregowane zostały do trzeciej klasy standardów akustycznych (teren zabudowy zagrodowej -3B). Dla klasy 3 obowiązują wartości dopuszczalne: - Równoważny poziom A hałasu dla pory dziennej- 55dB - Równoważny poziom A hałasu dla pory nocnej – 45 dB.

W celu wyznaczenia stopnia oddziaływania Zakładu na pobliskie tereny w Suchej Górnej wykonano obliczenia dla trzech wariantów:  Wariant 0 – obliczenia przy standardowym modelu meteorologicznym, uwzględniającym korzystne warunki propagacji dla każdego punktu obliczeniowego,  Wariant 1- obliczenia przy wietrze wiejącym z kierunku zachodniego ( od Zakładu do miejscowości),  Wariant 2- obliczenia przy wietrze z kierunku wschodniego ( od miejscowości do Zakładu).

Raport z realizacji Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Polkowice za lata 2014-2015 ______

W zachodniej części miejscowości Sucha Górna występuje zasięg o poziomie większym lub równym wartości 45 dB, co oznacza, że teren ten jest narażony w porze nocnej na hałas o poziomie większym niż dopuszczalny dla tego standardu. Jeśli tereny zabudowy mieszkaniowej w Suchej Górnej zakwalifikowane będą do 2 klasy standardów akustycznych, praktycznie cała miejscowość narażona będzie na ponadnormatywne oddziaływanie akustyczne stacji wentylatorowej SW-3 w porze nocnej, w której poziom wynosi 40 dB. W przypadku wariantu 1, według aktualnej kwalifikacji terenów miejscowości Sucha Górna (3 klasa standardów akustycznych) spowodowanym wiatrem w kierunku zachodnim w zasięgu ponadnormatywnego oddziaływania stacji wentylacyjnej SW-3 podlegać będą do kilkunastu nieruchomości o charakterze mieszkaniowym. W przypadku kwalifikacji miejscowości do 2 klasy standardu akustycznego, na ponadnormatywne oddziaływanie hałasu dla pory nocnej ze stacji SW-3 może być narażona większość terenów zabudowy wsi Sucha Górna. Wariant 2 zaprezentowany w analizie prezentuje inne warunki akustyczne, warunkowane wiatrem z kierunku wschodniego (od miejscowości do zakładu) oddziaływanie stacji będzie niezauważalne.

W 2014 roku z zakresu ochrony środowiska akustycznego wykonano następujące zadania:

 wykonano przebudowę targowiska w zakresie zmiany ekranów akustycznych typowych na rozwiązania indywidualne w związku z koniecznością nawiązania do architektury Centralnego Parku Zabaw i Wypoczynku.  wymieniono stolarkę okienną i drzwiową na terenie miasta Polkowic w ilości 6336 szt.,  termomodernizacja budynku oraz docieplenie stropodachu budynku Wspólnoty Mieszkaniowej przy ul. Dąbrowskiego,  Termomodernizacja budynku przy ul. Wojska Polskiego 2-6 w Polkowicach,  Docieplenie budynku przy ul. Gdańskiej 8  Przeprowadzono badania środowiska akustycznego przez WIOŚ we Wrocławiu w gminie Polkowice w miejscach tj.: ul Chocianowska, Dąbrowskiego, Ociosowa/ Kolejowa oraz ul. Paderewskiego/ Kominka.

Wszelkie działania mające na celu zagospodarowanie zieleni, które mogą być również związane z ochroną mieszkańców przed hałasem na terenie gminy Polkowice

Raport z realizacji Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Polkowice za lata 2014-2015 ______zostaną przedstawione w punkcie poniżej, związanym z działaniami w zakresie ochrony przyrody.

W 2014 roku uchwalono 3 miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego, w których uwzględniono zapis odnośnie standardów akustycznych dla poszczególnych terenów: • Uchwała Rady Miejskiej Nr XL/481/14 z dnia 11 listopada 2014 w sprawie uchwalenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego dla terenów górniczych w obrębie Dąbrowa w gminie Polkowice, • Uchwała Rady Miejskiej Nr XL/483/14 z dnia 11 listopada 2014 w sprawie uchwalenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego dla terenów górniczych w obrębie Pieszkowice w gminie Polkowice, • Uchwała Rady Miejskiej Nr XL/485/14 z dnia 11 listopada 2014 w sprawie uchwalenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego dla terenów górniczych w obrębie Żelazny Most w gminie Polkowice.

W 2015 roku z zakresu ochrony środowiska akustycznego wykonano następujące zadania:

 Przeprowadzono procedurę przetargową oraz podpisano umowę z wykonawcą na montaż automatycznych słupków drogowych na terenie Starego Miasta, planowany termin zakończenia - II kwartał 2016 r.  Przeprowadzono procedurę przetargową oraz podpisano umowę z wykonawcą na dostawę i montaż rolet okiennych w hali sportowej przy SP nr 2, planowany termin zakończenia- I kw. 2016 r.  Wykonano montaż pięciu rolet zewnętrznych w budynku dworca autobusowego, przy ul. Młyńskiej 2 w Polkowicach.  Podpisano umowę z wykonawcą na wykonanie dokumentacji technicznej termomodernizacji budynku Biblioteki Miejskiej. W roku 2015 dokonano płatności za I etap wykonania umowy, planowany termin zakończenia - II kw. 2016 r.

Wszelkie działania mające na celu zagospodarowanie zieleni, które mogą być również związane z ochroną mieszkańców przed hałasem na terenie gminy Polkowice zostaną przedstawione w punkcie poniżej, związanym z działaniami w zakresie ochrony przyrody.

Raport z realizacji Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Polkowice za lata 2014-2015 ______

W 2015 roku uchwalono 3 miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego, w których uwzględniono zapis odnośnie standardów akustycznych dla poszczególnych terenów: • Uchwała Rady Miejskiej Nr III/54/15 z dnia 30 marca 2015 w sprawie uchwalenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego dla terenów górniczych w obrębie Tarnówek w gminie Polkowice, • Uchwała Rady Miejskiej Nr III/56/15 z dnia 30 marca 2015 w sprawie uchwalenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego dla terenów górniczych w obrębie Komorniki w gminie Polkowice, • Uchwała Rady Miejskiej Nr VI/ 99/15 z dnia 21 września 2015 w sprawie uchwalenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego dla terenu górniczego, na działkach nr 178/1, 124 i 125 w obrębie Trzebcz w gminie Polkowice,

Tabela 36. Realizacja zadań w zakresie ochrony środowiska akustycznego na terenie gminy Polkowice w 2014 i 2015 r.

Zadania na rok 2014, kontynuowane w 2015 (Dla celu strategicznego: Ochrona mieszkańców przed hałasem)

Monitoring hałasu drogowego w wyznaczonych punktach, dokonanie oceny akustycznej wybranych miejsc

Wprowadzenie do miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego zapisów odnośnie standardów akustycznych dla poszczególnych terenów

Termomodernizacja obiektów w tym docieplenie budynków, wymiana okien i drzwi oraz docieplenie obiektów użyteczności publicznej Źródło: Urząd Gminy Polkowice

Legenda: - wykonano - nie wykonano - nie należy do kompetencji Gminy

Analizując powyższe dane, należy stwierdzić, że gmina na bieżąco realizowała wyznaczone zadania z zakresu ochrony środowiska akustycznego.

Raport z realizacji Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Polkowice za lata 2014-2015 ______

Część zaplanowanych w Programie Ochrony Środowiska zadań nie leżała w gestii gminy Polkowice, w związku z czym zadania te realizowane były przez inne jednostki.

5.3. Ochrona i poprawa jakości zasobów wodnych

W ostatnich latach nie prowadzono badań jakości wód powierzchniowych i podziemnych na terenie gminy Polkowice. Najbliższymi punktami pomiaru kontrolnego na rzekach przepływających przez obszar gminy są punkty na rzece Moskorzynce – ppk „Ujście do Rudnej” na północny – wschód od Polkowic oraz Szprotawie – ppk „Poniżej ujścia Chocianowskiej wody” na południowy – zachód od Polkowic. Wyniki pomiarów kontrolnych przedstawia tabela poniżej.

Tabela 37. Ocena jakości wody rzek Moskorzynka (2014r.) oraz Szprotawa (2013 r.)

Moskorzynka Szprotawa Poniżej ujścia Punkt pomiaru kontrolnego Jednostki Ujście do Chocianowskiej Rudnej Wody km biegu cieku km 1,0 40,0 wskaźnik Fitobentos 0,538 0,626 okrzemkowy IO oC 18,20 Temperatura 13,50 mg O / dm3 10,70 Tlen rozpuszczony 2 10,70 3 OWO Mg C/dm 8,60 19,0 3 BZT5 mg O2/ dm 3,30 3,60 3 Twardość ogólna Mg CaCO3/dm 588 393 Przewodność µS/cm 2400 1410

Odczyn pH - 8,40 7,80 3 Azot amonowy mg N-NH4/ dm 0,32 0,60 3 Azot Kjeldahla mg N/dm 0,74 1,30 Azot azotanowy mg As/ dm3 1,60 2,40 3 Azot ogólny mg N-NO3/dm 2,20 3,70 3 Fosforany mg PO4/ dm 0,20 0,40 Fosfor ogólny mg P/ dm3 0,21 0,24 Arsen mg As/ dm3 0,0025 - 3 Azotany mg NO3/dm - 11 Źródło: WIOŚ we Wrocławiu

Raport z realizacji Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Polkowice za lata 2014-2015 ______

W celu poprawy jakości wód powierzchniowych i podziemnych oraz w celu zapewniania wszystkim mieszkańcom wody odpowiedniej jakości w okresie sprawozdawczym podejmowane były następujące działania:

2014 rok:  Wykonano rów odwadniający wzdłuż ul. Sucharskiego w Polkowicach,  Rozpoczęto prace nad opracowaniem dokumentacji technicznej wraz z uzyskaniem decyzji pozwolenia na budowę: kanalizacji deszczowej ul. Tęczowej i Gwiezdna w Sobinie,  Rozpoczęto realizację odwodnienia drogi ul. Bursztynowej w Sobinie,  Wykonano odwodnienia przy klatce nr 23 ul. Ociosowa w Polkowicach, które zostało podłączone do istniejącej kanalizacji,  Wykonano zagospodarowanie terenu wokół kaplicy cmentarnej w zakresie nawierzchni terenu okalającego kaplicę wraz z ujęciem wody i oświetleniem,  Zlecenie opracowanie dokumentacji technicznej przebudowy rowu R-C,  Wybudowano podczyszczalnię wód wraz z urządzeniami, plac manewrowy podczyszczalni z kostki betonowej o pow. 460 m2, ogrodzenie podczyszczalni długości 180 mb oraz kolektory deszczowe o łącznej długości 1 723,45 m zraz z 60 studniami,  Wykonano drenaż Centralnego Parku Zabaw i Wypoczynku z rur PCV ϕ 100 mm o łącznej długości 136,30 m, z rur PCV ϕ 160 mm o długości 9,8 mm, z rur PCV ϕ 150 mm o długości 15 m oraz odwodnienie liniowe o długości 41 m wraz z 7 studniami chłonnymi,  Zakończono prace nad opracowaniem dokumentacji projektowej odwodnienia amfiteatru wraz z decyzją pozwolenia na budowę,  Zakończono roboty budowlane polegające na zwiększeniu retencji studni chłonnej poprzez wykonanie wierceń wewnątrz studni oraz włączenie do studni chłonnej odwodnienia amfiteatru,  Zlecono opracowanie dokumentacji niezbędnej do uzyskania pozwoleń wodnoprawnych studni do nawodnienia boisk sportowych na stadionie miejskim w Polkowicach, boiska sportowego Tarnówek-Komorniki, Moskorzyn i Żelazny Most.

Raport z realizacji Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Polkowice za lata 2014-2015 ______

2015 rok:  Wykonano odwodnienie ul. Bursztynowej w Sobinie o długości 100,50 m wraz ze studnią kanalizacyjną z kręgów betonowych oraz studzienką wpustu ściekowego,  Wykonano roboty uzupełniające dla budowy nawierzchni ulic Tęczowej i Gwiezdnej w Sobinie w zakresie odwodnienia – kanalizacji deszczowej,  Wykonano drenaż z rur ϕ 100 w obsypce żwirowej o długości 75 m będącej odwodnieniem drogi w Moskorzynie,  Wykonano przy ul. Makowej w Polkowicach odwodnienie – kanalizacja deszczowa o łącznej długości 505 mb,  Wykonano kładkę dla pieszych na strumieniem w parku w Guzicach,  Wykonano odwodnienie drogi gminnej w Moskorzynie – drenaż z rur PCV ϕ 100 o długości 75 mb,  Zakończono pracę nad opracowaniem dokumentacji technicznej oraz uzyskano decyzje pozwolenia na budowę: kanalizacji deszczowej ul. Tęczowa i Gwiezdna w Sobinie,  Rozpoczęto odwodnienie korpusu drogowego ul. Zgorzeleckiej w Polkowicach,  Rozpoczęto odwodnienie ul. Gwiezdnej w Sobinie – roboty związane z wykonaniem zasilania oraz wyposażenia przepompowni wód deszczowych,  Odwodnienie odcinka ul. Fabrycznej w Polkowicach – kanalizacja deszczowa z rur PCV o łącznej długości 552,4 m, 22 studzienek ściekowych oraz 13 studni rewizyjnych.

W okresie sprawozdawczym (w styczniu i lutym 2015 roku) odbyła się kontrola szczelności szamb na terenie gminy Polkowice. W 2014 i 2015 roku ZGZM dokonał wybiórczej kontroli podmiotów obierających odpady. Kontrola wykazała, że kilku przedsiębiorców nie posiadało umów na odbiór odpadów komunalnych. Umowy te w terminie natychmiastowym zostało zawarte. Poniżej zamieszczono zbiorczą tabelę, przedstawiającą stan realizacji zadań zawartych w harmonogramie wdrażania Programu Ochrony Środowiska, w zakresie ochrony zasobów wodnych.

Raport z realizacji Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Polkowice za lata 2014-2015 ______

Tabela 38. Realizacja zadań w zakresie ochrony zasobów wodnych w 2014 i 2015 r.

Zadania na rok 2014, kontynuowane w 2015

(dla celu strategicznego: Poprawa jakości i ochrona zasobów wód powierzchniowych i podziemnych. Zapewnienie mieszkańcom gminy odpowiedniej jakości wody do picia)

Egzekwowanie zasad i nakazów uchwalonych stref ochronnych ujęć

Zintensyfikowanie kontroli stanu technicznego szamb

Promowanie prośrodowiskowych zasad uprawy, chowu i produkcji rolnej

Budowa, rozbudowa i systematyczna modernizacja sieci kanalizacji sanitarnej

Rozbudowa istniejącego systemu kanalizacji deszczowej, szczególnie terenów dróg i placów

Kontrola zawierania umów na wywóz nieczystości ciekłych i odpadów komunalnych

Zakup środków transportu dla Eko – Patrolu

Bieżące utrzymanie oczyszczalni ścieków

Budowa przydomowych oczyszczalni ścieków (w miejscach odległych od sieci kanalizacyjnej)

Modernizacja i rozbudowa sieci wodociągowej na terenie gminy

Melioracje, utrzymanie w dobrym stanie urządzeń melioracyjnych, rowów umożliwiające właściwą gospodarkę wodną (nawodnienia, odwodnienia)

Kalina – modernizacja systemu ochrony przeciwpowodziowej w gminie Polkowice

Źródło: Urząd Gminy Polkowice

Legenda: - wykonano - zadanie zrealizowano w poprzednich latach - nie należy do kompetencji Gminy

Analizując powyższe dane, należy stwierdzić, że gmina na bieżąco realizowała większość wyznaczonych zadania z zakresu ochrony zasobów wodnych. Zadanie- Zakup środków transportu dla Eko- Patrolu zostało zrealizowane w poprzednich latach. Część zaplanowanych w Programie Ochrony Środowiska zadań nie leżała w gestii gminy Polkowice, w związku z czym zadania te realizowane były przez inne jednostki.

Raport z realizacji Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Polkowice za lata 2014-2015 ______

5.4. Elektromagnetyczne promieniowanie

W Programie Ochrony Środowiska wyznaczono następujący priorytet:  Ochrona przed polami elektromagnetycznymi

Zgodnie z ustawą Prawo Ochrony Środowiska pola elektromagnetyczne definiuje się jako pola elektryczne, magnetyczne oraz elektromagnetyczne o częstotliwości od 0 Hz do 300 GHz. Jako źródła pól elektromagnetycznych emitowanych do środowiska są stacje i linie elektroenergetyczne, urządzenia radionadawcze i radiokomunikacyjne oraz liczne urządzenia medyczne i przemysłowe. Wpływ tych urządzeń na środowisko jest zależny od częstotliwości ich pracy, ale przede wszystkim od wielkości wytwarzanej przez nie energii. Z punktu widzenia ochrony środowiska istotne znaczenie mają następujące obiekty:  linie i stacje elektroenergetyczne o napięciu znamionowym równym 110 kV lub wyższym;  obiekty radionadawcze, w tym: stacje nadawcze radiowe i telewizyjne;  urządzenia radiokomunikacyjne, w tym stacje bazowe telefonii komórkowej o częstotliwości 450 – 1800 MHz;  urządzenia radiolokacyjne. Podstawowa zasada ochrony przed polami elektromagnetycznymi została zapisana w art. 121 Prawa Ochrony Środowiska. Zgodnie z ww. artykułem „Ochrona przed polami elektromagnetycznymi polega na zapewnieniu jak najlepszego stanu środowiska poprzez: utrzymanie poziomów pól elektromagnetycznych poniżej dopuszczalnych lub co najmniej na tych poziomach; zmniejszanie poziomów pól elektromagnetycznych co najmniej do dopuszczalnych, gdy nie są one dotrzymane”. Badanie pól elektromagnetycznych w województwie dolnośląskim jest przeprowadzane i nadzorowane przez Wojewódzką Inspekcję Ochrony Środowiska we Wrocławiu. Wyniki przeprowadzonych badań publikowane są w raportach o stanie środowiska w województwie dolnośląskim. Według informacji z Wojewódzkiego Inspektoratu Ochrony Środowiska we Wrocławiu na dzień 31 grudnia 2014 roku na terenie województwa dolnośląskiego nie stwierdzono przekroczeń promieniowania elektromagnetycznego na poziomie wyższym niż dopuszczalnym. Na terenie gminy Polkowice zlokalizowane są następujące źródła promieniowania niejonizującego:

Raport z realizacji Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Polkowice za lata 2014-2015 ______

1. Polkomtel Sp. z o.o. ul. Postępu 3, Warszawa 02-676 Warszawa- Stacja Bazowa Telefonii Komórkowej nr BT33116.14 Polkowice, ul. Kopalniana 1 (Elektrociepłownia Polkowice-komin żelbetonowy) - anteny sektorowe

G900 Antena 1 Antena 2 Antena 3 Częstotliwość (pasmo) 900 900 900 [MHz] Moc EiRP dla pasma [W] 1530 1530 1530 Azymut (0) 60 170 300 Wysokość zainstalowania 149 149 149 n.p.t. [m]

U900/LTE1800 Antena 4 Antena 5 Antena 6 Częstotliwość (pasmo) [MHz] 900/1800 900/1800 900/1800 Moc EiRP dla pasma [W] 3870 3870 3870 Azymut (0) 60 170 300 Wysokość zainstalowania 44,5 44,5 44,5 n.p.t. [m]

2. Polkomtel Sp. z o.o. ul. Postępu 3, Warszawa 02-676 Warszawa – Stacja Bazowa telefonii komórkowej nr BT 34764 Polkowice, ul. Kominka 1a Współrzędne geograficzne: E 16004’41.67’’, N 51030’30.16’’ Anteny sektorowe i paraboliczną zamontowano na wieży kościoła. Urządzenie nadawczo-odbiorcze zainstalowane są w obudowie technicznej typu outdoor. 3. Anteny sektorowe znajdują się na wysokości ~18,5 m n.p.t. i skierowane są na azymuty 400, 1690 i 2920. Częstotliwość 2100 MHz

Częstotliw Moc Typ Polaryza Średni Wysokość Łąc ość pracy wyjścio anteny cja ca Azym Współrzędne zainstalow ze urządzeni wa anteny ut [0] geograficzne ania [m] a [GHz] [dBm] [m] UKY 180 220 E N

Mbp 23 69 0,3 111 ~19,1 16004’41. 51030’30. 17 V s Ericss 67’’ 16’’ on

4. EXATEL S.A. – Stacja bazowa telefonii komórkowej, ul. Hubala 1, 59-100 Polkowice Współrzędne geograficzne: E 16004’24,9’’, N 51029’55,7’’

Raport z realizacji Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Polkowice za lata 2014-2015 ______

Antenę paraboliczną zamontowano na wieży.

MW Częstotliw Średni Moc Wysokość Typ/produc ość pracy ca Azym EIP Współrzędne zainstalowa ent urządzenia anteny ut [0] R geograficzne nia [m] [GHz] [m] [W] UKY 210 E N 137, 75/SC15 38 0,3 257 ~70,0 16004’24, 51029’55, 6 (Ericsson) 9’’ 7’’

5. EXATEL S.A. – Stacja bazowa telefonii komórkowej, ul. Strefowa 1, 59-100 Polkowice. Antenę paraboliczną zamontowano na dachu budynku przemysłowego. W otoczeniu źródła pól elektromagnetycznych znajdują się tereny przemysłowe.

MW Częstotliw Średni Moc Wysokość Typ/produc ość pracy ca Azym EIP Współrzędne zainstalowa ent urządzenia anteny ut [0] R geograficzne nia [m] [GHz] [m] [W] UKY 210 E N 137, 75/SC15 38 0,3 77 ~16,0 16002’35, 51029’37, 6 (Ericsson) 9’’ 8’’

6. P4 Sp. z o.o. – Stacja bazowa telefonii komórkowej nr POL 1007, ul. Krzywa 3, 59-100 Polkowice. Urządzenia zamontowane są na wieży w Polkowicach przy ul. Krzywej 3. Anteny sektorowe znajdują się na wysokości 54,4 m n.p.t. i skierowane są na azymuty 00, 1200 i 2400. Antena linii radiowej umiejscowiona jest na wysokości 57 m n.p.t. i skierowana na azymut 2640. Urządzenia nadawczo odbiorcze zainstalowane są u podstawy wieży na poziomie terenu. 7. Polkomtel Sp. z o.o. ul. Postępu 3, Warszawa 02-676, Stacja Bazowa telefonii komórkowej nr BT 34765 POLKOWICE-STREFA, ul. Strefowa 11, dz. nr 134/1, obręb 4, wieża. - anteny sektorów

G900/U900 Antena 1 Antena 2 Antena 3 Częstotliwość (pasmo) 900 900 900

Raport z realizacji Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Polkowice za lata 2014-2015 ______

[MHz] Moc EiRP dla pasma 2930 2930 2930 [W] Azymut (0) 60 180 300 Wysokość 47 47 47 zainstalowania [m]

LTE1800 Antena 4 Antena 5 Antena 6 Częstotliwość (pasmo) 1800 1800 1800 [MHz] Moc EiRP dla pasma 2030 2030 2030 [W] Azymut (0) 60 180 300 Wysokość 44,5 44,5 44,5 zainstalowania [m]

- parametry radiolinii-kierunkowa

Linia radiowa Antena Częstotliwo Średnic Moc Wysokość Typ/produce ść pracy Typ/produce Azym a wyjściow zainstalowan nt urządzenia nt ut [0] anteny a [dbm] ia [m] [GHz] [m] RLA (1)30- 146,5 Ericsson-TN 38 8 39,5 0,3 03 5

8. P4 Sp. z o.o. – Stacja bazowa telefonii komórkowej nr POL 1009, ul. Leśna 2, 59- 100 Polkowice. Urządzenia zamontowane są na wieży w Polkowicach przy ul. Leśnej 2. Anteny sektorowe znajdują się na wysokości 37,8 m n.p.t. i skierowane są na azymuty 00, 900 , 1800 oraz 2700. Antena linii radiowej umiejscowiona jest na wysokości 37,7-38,3 m n.p.t. i skierowana na azymuty 130 oraz 840. Urządzenia nadawczo- odbiorcze usytuowane jest w pomieszczeniu technicznym.

Raport z realizacji Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Polkowice za lata 2014-2015 ______

9. Polkomtel Sp. z o.o. ul. Postępu 3, Warszawa 02-676 Warszawa – Stacja Bazowa telefonii komórkowej nr BT 30636.11 POLKOWICE_CENTRUM, Rynek, dz.189, AM-11 - anteny sektorowe G900 Antena 1 Antena 2 Antena 3 Antena 4 Częstotliwość (pasmo) 900 900 900 900 [MHz] Moc EiRP dla pasma [W] 1510 1510 1510 1510 Azymut (0) 36 126 216 306 Wysokość zainstalowania 29,5 29,5 29,5 29,5 [m]

L800/G1800/U2100 Antena 5 Antena 6 Antena 7 Antena 8 Częstotliwość (pasmo) 800/1800/2100 800/1800/2100 800/1800/2100 800/1800/2100 [MHz] Moc EiRP dla pasma [W] 2755 2755 2755 2755

Azymut (0) 36 126 216 306 Wysokość zainstalowania 29,5 29,5 29,5 29,5 [m]

parametry radiolinii-kierunkowa

Linia radiowa Antena Częstotliwo Średnic Moc Wysokość Typ/produce ść pracy Typ/produce Azym a wyjściow zainstalowan nt urządzenia nt ut [0] anteny a [dbm] ia [m] [GHz] [m] Ericsson-TN 38 13 RLA (1)30-03 180,61 21,5 0,30

10. P4 Sp. z o.o. – Stacja bazowa telefonii komórkowej nr POL 1008, ul. Kopalniana 1, 59-100 Polkowice Urządzenia zamontowane są na kominie w Polkowicach przy ul. Kopalnianej 1. Anteny sektorowe znajdują się na wysokości 78,5 m n.p.t. i skierowane są na azymuty 600, 1700 i 2600.

Raport z realizacji Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Polkowice za lata 2014-2015 ______

Antena linii radiowej umiejscowiona jest na wysokości 79 m n.p.t. i skierowana na azymut 3410. Urządzenia nadawczo odbiorcze zainstalowane są u podstawy komina, na poziomie terenu.

11. Polkomtel Sp. z o.o., ul. Postępu 3, 02-676 Warszawa - Stacja Bazowa Telefonii Komórkowej nr BT_33158 JAKUBÓW, miejsce zainstalowania dach szybu kopalni SW-1 O/ZG Polkowice-Sieroszowice w miejscowości Kazimierzów 100. - anteny sektorowe

LTE800 / G900/U900 Antena 1 Antena 2 Antena 3 Częstotliwość (pasmo) [MHz] 800/900 800/900 800/900 Moc EiRP dla pasma [W] 3415 3415 3415 Azymut (0) 60 180 300 Wysokość zainstalowania [m] 73,9 73,9 73,9

parametry radiolinii-kierunkowa Linia radiowa Częstotliwość pracy Typ/producent Moc wyjściowa [dbm] urządzenia [GHz] Ericsson-TN 23 21

Antena Typ/producent Azymut [0] Wysokość zainstalowania [m] Średnica anteny [m] RLA (1)20-03 332 71,4 0,3

12. Polkomtel Sp. zo.o., ul. Postępu 3, 02-676 Warszawa - Stacja Bazowa Telefonii Komórkowej nr BT33440 POLKOWICE KGHM, wieża Trzebcz 110 - anteny sektorowe MTS 2100 Antena 1 Antena 2 Antena 3 Częstotliwość (pasmo) [MHz] 2100 2100 2100 Moc EiRP dla pasma [W] 1335 1335 1335 Azymut (0) 50 140 290 Wysokość zainstalowania [m] 42 42 42

Raport z realizacji Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Polkowice za lata 2014-2015 ______

LTE1800 Antena 1 Antena 2 Antena 3 Częstotliwość (pasmo) [MHz] 1800 1800 1800 Moc EiRP dla pasma [W] 2995 2995 2995 Azymut (0) 50 140 90 Wysokość zainstalowania [m] 49,3 49,3 49,3

- parametry radiolinii-kierunkowa Linia radiowa Częstotliwość Moc Typ/producent pracy urządzenia wyjściowa [GHz] [dbm] Ericsson- 23 21 TN Ericsson- 23 17 TN Ericsson- 23 17 TN

Antena Typ/producent Azymut [0] Wysokość zainstalowania [m] Średnica anteny [m] RLA (1)20-06 39,34 39,5 0,60 RLA (1)20-06 239,03 39,5 0,60 RLA (1)20-03 290,90 47 0,30

Poniżej przedstawiono stan realizacji zadań zawartych w harmonogramie wdrażania Programu Ochrony Środowisk a w zakresie promieniowania elektromagnetycznego.

Raport z realizacji Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Polkowice za lata 2014-2015 ______

Tabela 39. Realizacja zadań w zakresie promieniowania elektromagnetycznego w 2014 i 2015 r.

Zadania na rok 2014, kontynuowane w 2015 (dla celu strategicznego: Ochrona przed promieniowaniem elektromagnetycznym) Prowadzenie badań poziomów pól elektromagnetycznych Źródło: Urząd Gminy Polkowice

Legenda: - wykonano - nie wykonano - nie należy do kompetencji Gminy

Realizacja zadań z zakresu ochrony przed promieniowaniem elektromagnetycznym zawartych w harmonogramie wdrażania Programu Ochrony Środowiska nie leży w gestii kompetencji samorządu gminnego. Badania poziomów pól elektromagnetycznych wykonywane jest przez Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska we Wrocławiu. Na terenie gminy nie stwierdzono przekroczeń promieniowania elektromagnetycznego,

5.5. Ochrona powierzchni ziemi i środowiska glebowego

Gmina Polkowice należy do Związku Gmin Zagłębia Miedziowego (ZGZM) z siedzibą w Polkowicach. W latach 2014 i 2015 odbiorem i zagospodarowaniem odpadów zajmowały się firmy:  Przedsiębiorstwa Usług Komunalnych Van Gansewinkel Legnica,  Przedsiębiorstwa Gospodarki Miejskiej w Polkowicach. Odpady komunalne na terenie ZGZM odbierane są w postaci selektywnej i zmieszanej. Odpady zbierane selektywnie magazynowane były w pojemnikach zlokalizowanych w Osiedlowych Punktach Selektywnego Zbierania odpadów Komunalnych, Zastępczym Centralnym PSZOK oraz Centralnym Punkcie Selektywnego Zbierania Odpadów Komunalnych. W 2014 i 2015 roku ZGZM dokonał wybiórczej kontroli podmiotów obierających odpady. W kontroli stwierdzono, że kilka podmiotów nie miało umowy na odbiór odpadów, komunalnych, co zostało natychmiastowo naprawione. Na obszarze gminy Polkowice istotnym źródłem zanieczyszczenia gleb jest Obiekt Unieszkodliwienia Odpadów Wydobywczych „Żelazny Most”, a także działalność przemysłowa i rolnicza. Badania gleb na terenie gminy zostały przeprowadzone w 2014 r. Przekroczenie wartości dopuszczalnych wielopierścieniowych węglowodorów

Raport z realizacji Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Polkowice za lata 2014-2015 ______alifatycznych (WWA) badania wykazały w miejscowościach: Dąbrowa, Komorniki, Tarnówek, Żelazny Most i Żuków. W wyniku badań przeprowadzonych w 2014 r., w rejonie OUOW „ Żelazny Most” nie stwierdzono przekroczeń zawartości gleb metalami ciężkimi. Zauważono, że w większości przekroczenia wartości WWA znajdują się w miejscowościach w pobliżu dróg oraz w zabudowie wiejskiej. Porównując wyniki z roku 2013 r., dla poszczególnych obrębów gminy stwierdzono, że dla rejonu Żuków średnie zawartości WWA są wyższe w 2014 r. Na terenie gminy coroczne badania wykonuje KGHM Polska Miedź S.A. w Lubinie, Oddział Zakład Hydrotechniczny z siedzibą w Rudnej przy ul. Polkowickiej 52, wokół OUOW Żelaznego Mostu. Poniższe dane pochodzą z opracowania „Oceny oddziaływania obiektu unieszkodliwiania odpadów wydobywczych „Żelazny Most” na środowisko w 2014 i 2015 r., zespół autorski pod kierunkiem prof. dr hab. inż. Stanisława Czabana.

Tabela 40 Zawartość metali ciężkich w glebie

średnia zawartość Norma wg stężenia w okolicy Rozporządzenia Pierwiastek Zakres OUOW Żelazny Most Ministra Stan [mg/kg] Środowiska [mg/kg]

2014 2015 Miedź (Cu) 8,5-106,0 23,5 23,5 150,0 Ołów (Pb) 8,1-52,0 19,5 19,5 100,0 Nie Cynk (Zn) 13,5-80,6 31,4 31,4 300,0 stwierdzono Nikiel (Ni) 1,3-17,0 6,2 6,2 100,0 przekroczenia Kadm (Cd) <0,05- 0,20 0,20 4,0

0,43 Arsen (As) 2,20-9,50 4,06 4,06 20,0 Źródło: Oceny oddziaływania obiektu unieszkodliwiania odpadów wydobywczych „Żelazny Most” na środowisko w 2014 i 2015 r

Raport z realizacji Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Polkowice za lata 2014-2015 ______

Jak wynika z powyższych danych, przeprowadzonych w 2014 r. i 2015 r. nie stwierdzono zmian zawartości metali ciężkich w glebie wokół OUOW Żelaznego Mostu. Wartości metali na danych terenie nie wykazują przekroczenia. Rejonowy Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Polkowicach (ul. Spółdzielcza 2) we współpracy z Urzędem Gminy prowadził w latach 2014 - 2015 szkolenia związane z realizacją zasad Dobrych Praktyk Rolniczych oraz popularyzacji rolnictwa ekologicznego, w zakresie racjonalnego stosowania środków ochrony roślin i odkwaszania gleb. Prowadzone były także indywidualne spotkania Doradców Powiatowych z rolnikami z terenu Gminy Polkowice. Poniżej zamieszczono zbiorczą tabelę, przedstawiającą stan realizacji zadań zawartych w harmonogramie wdrażania Programu Ochrony Środowiska w zakresie ochrony powierzchni ziemi i gleb.

Tabela 41. Realizacja zadań w zakresie ochrony powierzchni ziemi i gleb w 2014 i 2015 r.

Zadania na rok 2014, kontynuowane 2015

(dla celu strategicznego: Ochrona środowiska glebowego i zasobów kopalin)

Wapnowanie gleb i racjonalne zużycie środków ochrony roślin i nawozów

Wsparcie rozwoju rolnictwa ekologicznego

Wdrażanie zasad Kodeksu Dobrych Praktyk Rolniczych i edukacja rolników

Ochrona gleb przed degradacją i rekultywacja gleb zdegradowanych

Wprowadzanie zadrzewień i zakrzewień śródpolnych w celu zapobiegania erozji gleb

Działania zmierzające do zapobiegania powstawaniu „dzikich wysypisk”

Stosowanie jako kruszyw materiałów pochodzących z odzysku

Źródło: Urząd Gminy Polkowice Legenda: - wykonano - nie wykonano - nie należy do kompetencji Gminy

Raport z realizacji Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Polkowice za lata 2014-2015 ______

Analizując powyższe dane, należy stwierdzić, że gmina na bieżąco realizowała wyznaczone zadania z zakresu ochrony powierzchni i środowiska glebowego Część zaplanowanych w Programie Ochrony Środowiska zadań nie leżała w gestii gminy Polkowice, w związku z czym zadania te realizowane były przez inne jednostki.

5.6. Ochrona przyrody

Do głównych kierunków działań Gminy Polkowice w zakresie przyrody należą:  doskonalenie systemu obszarów chronionych i ochrona obiektów cennych przyrodniczo,  ochrona bioróżnorodności,  ochrona lasów

W ostatnich latach wzrosła powierzchnia gruntów leśnych ogółem do 8 423, 63 ha w 2014 r. Natomiast w przypadku ogólnej powierzchni lasów zauważono zmniejszenie powierzchni. Zmiany powierzchni leśnych na podstawie danych GUS we Wrocławiu zestawione zostały w tabeli poniżej.

Tabela 42. Lasy i grunty leśne na terenie gminy Polkowice w latach 2012- 2014

Jednostka Wyszczególnienie 2012 2013 2014 miary Powierzchnia gruntów leśnych ha 8 423,4 8 417,71 8 423,63 ogółem Powierzchnia lasów ha 7 925,7 7 915,21 7 912,95 ogółem Grunty leśne ha 8 184,4 8 173,71 8 173,63 publiczne ogółem Grunty leśne publiczne Skarbu ha 8 150,0 8 138,33 8 138,37 Państwa Grunty leśne publiczne Skarbu Państwa w ha 7 991,0 7 991,81 7 991,66 zarządzie Lasów Państwowych Grunty leśne ha 239,0 244,0 250,0 prywatne Źródło: Główny Urząd Statystyczny, Bank Danych Lokalnych

W 2015 roku została opracowana Aktualizacja Programu Rozwoju i Pielęgnacji Zieleni Trwałej gminy Polkowice na lata 2015-2020 z perspektywą do 2024.

Raport z realizacji Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Polkowice za lata 2014-2015 ______

W 2014 roku z zakresu ochrony przyrody wykonano następujące zadania:

 na bieżąco utrzymywano zieleń w pasach drogowych, w tym koszono pobocza,  karczowano zakrzaczenia, podcinano drzewa, zachowując skrajnie dróg gminnych i wewnętrznych, będących w zarządzie gminy Polkowice oraz dróg powiatowych zlokalizowanych na terenie miasta Polkowice,  przebudowano szatę roślinną miejskich terenów zielonych przy ul. 11 Lutego 1- 17 oraz 19-33,  przebudowano szatę roślinną miejskich terenów zielonych przy ul. Ociosowe, os. Hubala, ul. Sztygarskiej 15-17 i ul. Lipowej,  przebudowano szatę roślinną wokół Punktów Selektywnej Zbiórki Odpadów Komunalnych na os. Krupińskiego i os. Sienkiewicza,  przebudowano szatę roślinną przy ul. Górników i ul. Kolejowej,  wykonano roboty uzupełniające (m. in. nasadzenia uzupełniające) przy ul. 11 lutego 1-17 i 19-33,  wykonano dokumentacje projektowe dla przebudowy szaty roślinnej przy ulicach: Skalniaków, Skrzetuskiego 2-34, Skrzetuskiego 25, Ociosowej, Ratowników 1-3, 4-6, 10-12, Kmicica 2-36, pomiędzy Górników a ul. Lipową,  zakończono roboty budowlane w zakresie budowy parku dla psów o powierzchni całkowitej 3 000 m2 wraz z wyposażeniem, ogrodzeniem i zielenią (drzewa, krzewy, trawniki).  Oznakowanie terenów cennych przyrodniczo.

W 2014 roku uchwalono 3 miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego, w których uwzględniono lokalizację zalesień i zadrzewień:  Uchwała Rady Miejskiej Nr XL/481/14 z dnia 11 listopada 2014 w sprawie uchwalenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego dla terenów górniczych w obrębie Dąbrowa w gminie Polkowice,  Uchwała Rady Miejskiej Nr XL/483/14 z dnia 11 listopada 2014 w sprawie uchwalenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego dla terenów górniczych w obrębie Pieszkowice w gminie Polkowice, Uchwała Rady Miejskiej Nr XL/485/14 z dnia 11 listopada 2014 w sprawie uchwalenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego dla terenów górniczych w obrębie Żelazny Most w gminie Polkowice.

Raport z realizacji Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Polkowice za lata 2014-2015 ______

W 2015 roku z zakresu ochrony przyrody wykonano następujące zadania:  przebudowano szatę roślinną przy ul. Borówkowej w Polkowicach poprzez nasadzenie: 15 sztuk drzew, 3229 sztuk krzewów, byliny oraz wykonanie trawnika o powierzchni 1 671 m2,  przebudowano szatę roślinną przy ul. Moniuszki 23-31 w Polkowicach poprzez nasadzenie: 1 886 sztuk krzewów liściastych, 150 sztuk krzewów iglastych, 490 sztuk róż, 1 340 sztuk bylin i traw oraz wykonanie trawników o powierzchni 13 m2 wraz z obrzeżeniami typu TrimBord.  Przeprowadzono procedurę przetargową oraz podpisano umowę z wykonawcą na przebudowę szaty roślinnej przy ul. Ociosowej w Polkowicach (planowany termin zakończenia II kwartał 2016),  Przeprowadzono procedurę przetargową oraz podpisano umowę z wykonawcą na przebudowę szaty roślinnej na Osiedlu Kurpińskiego w Polkowicach (planowany termin zakończenia – II kwartał 2016),  W ramach zagospodarowania terenów rekreacyjnych PM 5 w Tarnówku nasadzono 10 sztuk drzew liściastych, 334 sztuk krzewów liściastych, 70 sztuk krzewów iglastych, 44 sztuk róż, 1 020 sztuk bylin, 119 sztuk paproci i trawy, 14 sztuk pnączy, trawnik o powierzchni 510 m2, kompostownik oraz ogródek edukacyjny,  W ramach zagospodarowania terenu pomiędzy ulicą Górników a Lipową nasadzono 15 sztuk drzew, 1 224 sztuk krzewów, byliny i trawniki o powierzchni 948 m2,  W ramach budowy świetlicy w Moskorzynie zagospodarowano 940,03 m2 terenów zielonych.  Oznakowanie terenów cennych przyrodniczo,  Naprawa tablic informacyjnych terenów cennych przyrodniczo.

W 2015 roku uchwalono 4 miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego, w których uwzględniono lokalizację zalesień i zadrzewień:  Uchwała Rady Miejskiej Nr III/54/15 z dnia 30 marca 2015 w sprawie uchwalenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego dla terenów górniczych w obrębie Tarnówek w gminie Polkowice,  Uchwała Rady Miejskiej Nr III/56/15 z dnia 30 marca 2015 w sprawie uchwalenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego dla terenów górniczych w obrębie Komorniki w gminie Polkowice,

Raport z realizacji Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Polkowice za lata 2014-2015 ______

 Uchwała Rady Miejskiej Nr VI/ 99/15 z dnia 21 września 2015 w sprawie uchwalenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego dla terenu górniczego, na działkach nr 178/1, 124 i 125 w obrębie Trzebcz w gminie Polkowice,  Uchwała Rady Miejskiej Nr VI/100/15 z dnia 21 września 2015 w sprawie uchwalenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego dla działek nr 340/11, 340/6, 340/7 w obrębie Guzice w gminie Polkowice. Poniżej zamieszczono zbiorczą tabelę, przedstawiającą stan realizacji zadań zawartych w harmonogramie wdrażania Programu Ochrony Środowiska w zakresie ochrony środowiska przyrodniczego.

Tabela 43. Realizacja zadań w zakresie ochrony środowiska przyrodniczego w 2014 i 2015 r.

Zadania na rok 2014, kontynuowane w 2015

(dla celu strategicznego: Ochrona i rozwój obszarów chronionych. Ochrona bioróżnorodności.)

Rozwój i bieżąca ochrona obszarów i obiektów cennych przyrodniczo na podstawie danych z inwentaryzacji przyrodniczej gminy

Bieżąca pielęgnacja zabytkowych parków i zieleni wokół obiektów zabytkowych

Realizacja Gminnego Programu Rozwoju i Pielęgnacji Zieleni Trwałej

Budowa, przebudowa i utrzymanie zieleni miejskiej

Utrzymanie, wymiana i wprowadzanie zadrzewień i zakrzewień śródpolnych oraz zadrzewień przydrożnych

Lokalizacja zalesień i zadrzewień w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego

Systematyczne zalesianie gruntów nieprzydatnych rolniczo

Stały monitoring środowiska leśnego w celu przeciwdziałania stanom niepożądanym (pożary, choroby, szkody przemysłowe, degradacja)

Monitoring procesu zwiększania zalesień

Zwiększenie różnorodności gatunkowej lasów i bieżąca ochrona istniejących kompleksów leśnych

Edukacja ekologiczna w zakresie wzbogacania i racjonalnego użytkowania zasobów leśnych (zwiększenie różnorodności gatunkowej szczególnie w nasadzeniach porolnych)

Raport z realizacji Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Polkowice za lata 2014-2015 ______

Źródło: Urząd Gminy Polkowice Legenda: - wykonano - nie wykonano - nie należy do kompetencji Gminy

Analizując powyższe dane, należy stwierdzić, że gmina na bieżąco realizowała wyznaczone zadania z zakresu ochrony przyrody. Część zaplanowanych w Programie Ochrony Środowiska zadań nie leżała w gestii gminy Polkowice, w związku z czym zadania te realizowane były przez inne jednostki.

5.7. Edukacja ekologiczna

Z inicjatywy Urzędu Gminy w Polkowicach w 2014 roku opracowany został „Program Edukacji Ekologicznej dla Gminy Polkowice na lata 2015-2021”. Program kontynuuje i rozwija działania zapisane w Programie Edukacji Ekologicznej Gminy Polkowice na lata 2008 – 2014 odpowiadając również na nowe ekologiczne wyzwania. Celem opracowania PEE jest: • dokonanie oceny dotychczasowych działań w obszarze edukacji ekologicznej w aspekcie Programu Edukacji Ekologicznej na lata 2008 - 2014, • wyznaczenie lub kontynuacja najistotniejszych kierunków w edukacji ekologicznej dzieci i dorosłych, • lepsze wykorzystywanie i wzbogacenie istniejących zasobów i bazy edukacyjnej, • określenie: sposobów finansowania zadań z zakresu edukacji ekologicznej oraz źródeł • pozyskiwania środków na ich realizację, • wskazanie możliwości i zakresu współpracy środowisk zainteresowanych realizacją działań na polu edukacji ekologicznej, • wkomponowanie tych działań w lokalne, regionalne i krajowe polityki ochrony środowiska co wiąże się także z realizacją nowego okresu funduszy UE na lata 2015 – 2020. Zgodnie z założeniami PEE stworzono bazę danych na temat podmiotów realizujących zadania z zakresu edukacji ekologicznej na terenie gminy, dla każdego podmiotu został wyznaczony koordynator. Dane te zostały umieszczone na podstronie

Raport z realizacji Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Polkowice za lata 2014-2015 ______internetowej gminy Polkowice poświęconej edukacji ekologicznej (http://www.ekologia.polkowice.eu). W tabeli poniżej przedstawiono wykaz podmiotów, które w okresie sprawozdawczym realizowały zadania z zakresu edukacji ekologicznej

Tabela 44. Podmioty, które w okresie sprawozdawczym realizowały zadania z zakresu edukacji ekologicznej na terenie gminy Polkowice

Nazwa podmiotu Adres e-mail

ul. 11 lutego 18 Przedszkole Miejskie Nr 2 59-100 Polkowice www.pm2.polkowice.pl

ul. Skrzetuskiego 37 Przedszkole Miejskie Nr 3 59-100 Polkowice www.pm3.polkowice.pl

ul. Lipowa 14 Przedszkole Miejskie Nr 4 59-100 Polkowice www.pm4.polkowice.pl

Przedszkole Miejskie Nr 5 ul. Kolejowa 14 www.pm5.polkowice.pl 59-100 Polkowice Przedszkole Miejskie Nr 6 z oddziałami ul. Hubala www.pm6.polkowice.pl Integracyjnymi 59-100 Polkowice

Szkoła Podstawowa Nr 1 ul. Kmicica 23 www.sp1.polkowice.pl 59-100 Polkowice

Szkoła Podstawowa Nr 2 www.sp2.polkowice.pl Im. Kornela ul. Dąbrowskiego 1a

Makuszyńskiego 59-100 Polkowice

Raport z realizacji Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Polkowice za lata 2014-2015 ______

Nazwa podmiotu Adres e-mail Szkoła Podstawowa Nr 3 ul. K.B. Kominka 1 www.sp3.polkowice.pl Im. Arkadego Fiedlera 59-100 Polkowice

Szkoła Podstawowa Integracyjna Im. Twórców Polskiej Jędrzychów 24 www.jedrzychow.pl Miedzi 59-101 Polkowice w Jędrzychowie

Gimnazjum Nr 1 ul. Ociosowa 3 Im. Jana Pawła II www.gim1.polkowice.pl 59-100 Polkowice

ul. Hubala 3 Gimnazjum Nr 2 59-100 Polkowice www.gim2.polkowice.pl

Zespół Szkół ul. Skalników 6 Im. Narodów Zjednoczonej 59-101 Polkowice www.zs.polkowice.pl Europy

Przedsiębiorstwo

Gospodarki Miejskiej Sp. z ul. Dąbrowskiego 2 www.pgm-polkowice.com.pl o.o. 59-100 Polkowice

Starostwo Powiatowe ul. Św. Sebastiana 1 Wydział Ochrony www.powiatpolkowicki.pl 59-100 Polkowice Środowiska i Rolnictwa

Związek Gmin Zagłębia ul. Mała 2 www.zgzm.polkowice.pl Miedziowego 59-100 Polkowice

Raport z realizacji Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Polkowice za lata 2014-2015 ______

Nazwa podmiotu Adres e-mail

Miejsko Gminna Biblioteka ul. Skalników 6 Publiczna www.mgbp.pl 59-100 Polkowice

Fundacja „Porozumienie Wzgórz Dalkowskich” ul. Głogowska 1 67-124 Nowe Miasteczko www.wzgorzadalkowskie.pl

Stowarzyszenie Animacji

Twórczej i Działań ul. Malinowa 10 - Alternatywnych „SATIDA” 59-101 Sucha Górna (funkcjonowało do 2015 r.)

Fundacja „Zielona Akcja” ul. Wrocławska 41 59-220 Legnica www.zielonaakcja.pl

Rodzinne Ogrody W Polkowicach Działkowe przy ulicach: „Barbarka” Kopalnianej „Marysieńka” Przemysłowej - „Miedzianka” Działkowej „Relaks” 11 lutego

ul. Spółdzielcza 18 Nadleśnictwo Lubin www.wroclaw.lasy.gov.pl 59-300 Lubin

ul. Kościuszki 23 www.wroclaw.lasy.gov.pl Nadleśnictwo Chocianów 59-140 Chocianów

Źródło: Urząd Gminy Polkowice

Raport z realizacji Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Polkowice za lata 2014-2015 ______

Zgodnie z Rocznym Planem Edukacji Ekologicznej na rok 2014 oraz na rok 2015 podjęto aktywne działania w każdym z założonych celów, między innymi: • CEL. 1. Systematyczna i skorelowana edukacja ekologiczna od przedszkola po Uniwersytet III Wieku: o opracowano roczne plany edukacji ekologicznej, • CEL 2. Dobra współpraca i przepływ informacji pomiędzy instytucjami, organizacjami i osobami zaangażowanymi w edukację ekologiczną. Powszechny dostęp do informacji o stanie środowiska i działaniach dotyczących edukacji ekologicznej: o Prowadzenie strony internetowej na www.polkowice.pl dotyczącej edukacji ekologicznej, o Aktualizacja bazy danych na temat podmiotów realizujących działania ekologiczne na terenie Gminy. Powszechny dostęp do informacji o realizowanych zadaniach na stronie www.ekologia.polkowice.eu w zakładce edukacja ekologiczna, o Opracowanie gminnego kalendarza imprez ekologicznych

Tabela 45. Gminny kalendarz imprez obowiązujący w latach 2014 i 2015

Organizatorzy, Lp. Nazwa imprezy Data Miejsce Cel imprezy współorganizatorzy Zespół Szkół/ Propagowanie Nadleśnictwo działalności Lubin i Zespół Szkół ekologicznej i Chocianów/ Urząd Gminy Polkowice Polkowicki zmiany postaw 1. Kwiecień Jednostki Jednostki Oświatowe Festiwal Ziemi mieszkańców oświatowe/ R.O.D. „Relaks i wobec R.O.D Marysieńka” otaczającego „Relaks” i środowiska „Marysieńka” Przemarsz ulicami miasta Amfiteatr lub Dbanie o Święto Polskiej SATiDA (2014 r.) 2. Maj kino (w przyrodę gminy Niezapominajki Urząd Gminy Polkowice zależności od Polkowice warunków pogodowych) 3. Dzień Ochrony czerwiec Teren gminy Propagowanie WOK Sobin

Raport z realizacji Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Polkowice za lata 2014-2015 ______

Organizatorzy, Lp. Nazwa imprezy Data Miejsce Cel imprezy współorganizatorzy środowiska z Polkowice społeczeństwa Nadleśnictwo Lubin leśnikiem dbającego o środowisko Urząd Gminy Polkowice Sprzątanie Tereny gminy Dbanie o nasze 4. wrzesień Starostwo Powiatowe w świata Polkowice otoczenie Polkowicach Sadzenie drzew, SP 2, Gimnazjum nr 1, Miasto pogadanki z Nadleśnictwo Lubin 5. Święto drzewa październik Polkowice leśnikami nt. Urząd Gminy Polkowice dbania o R.O.D. „Miedzianka” drzewa Źródło: Urząd Gminy Polkowice

o Organizacja Polkowickiego Festiwalu Ziemi. W obchody festiwalu zaangażowane były wszystkie placówki oświatowe Gminy Polkowice oraz Rodzinne Ogródki Działkowe "Relax" i "Miedzianka". • CEL 3. Wzrost umiejętności edukatorów i rozwój bazy służącej edukacji ekologicznej: o Organizacja akcji „Tropiciel odpadów, o Warsztaty dot. niskiej emisji współorganizowane przez Krajową Agencję Poszanowania Energii S.A.

Wyżej wymieniono jedynie niektóre z podjętych, w okresie sprawozdawczym, działań.

Tabela 46. Realizacja zadań z zakresu edukacji ekologicznej w latach 2014 i 2015

Zadania na rok 2014, kontynuowane w 2015 (dla celu strategicznego: Edukacja ekologiczna społeczeństwa) Edukacja ekologiczna młodzieżyw formalnym systemie kształcenia, w tym aktywna edukacja ekologiczna na terenach obszarów chronionych i innych cennych przyrodniczo - prowadzenie zajęć terenowych dla uczniów Prowadzenie działań edukacyjnych skierowanych do rolników, organizatorów turystyki i agroturystyki Realizacja Programu Edukacji Ekologicznej

Raport z realizacji Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Polkowice za lata 2014-2015 ______

Zadania na rok 2014, kontynuowane w 2015 (dla celu strategicznego: Edukacja ekologiczna społeczeństwa) Aktualizacja Programu Edukacji Ekologicznej Aktywna edukacja ekologiczna – ścieżka edukacyjna pt. „Kształtowanie właściwych postaw dzieci, młodzieży oraz dorosłych mieszkańców gminy Polkowice w zakresie ochrony środowiska” Lekcje w terenie z wykorzystaniem obiektów: Oczyszczalni Ścieków, Stacji Uzdatniania Wody w Suchej Górnej, Składowiska Odpadów w Trzebczu Zakładanie ścieżek edukacyjnych popularyzujących lokalną przyrodę, wytyczanie nowych tras i szlaków turystycznych, w tym szlaków dostosowanych dla osób niepełnosprawnych Prowadzenie kampanii tematycznych propagujących prawidłowe postępowanie wobec środowiska skierowanych do wszystkich mieszkańców gminy Utworzenie Gminnego Ośrodka Edukacji Ekologicznej - opracowanie koncepcji funkcjonowania ośrodka - identyfikacja źródeł finansowania Zielone szkoły - wyjazdy profilaktyczno-zdrowotne dzieci w ramach turnusów ekologicznych Promocja zdrowia w ochronie ekologicznej dziecka - prowadzenie Poradni Promocji Zdrowia w Ochronie Ekologicznej Dziecka – monitorowanie poziomu metali ciężkich we krwi, leczenie, profilaktyka Źródło: Urząd Gminy Polkowice Legenda: - wykonano - nie wykonano - nie należy do kompetencji Gminy

Analizując powyższe dane, należy stwierdzić, że gmina na bieżąco realizowała wyznaczone zadania z zakresu edukacji ekologicznej.

6. Nakłady finansowe na realizację zadań zawartych w Programie Ochrony Środowiska

Poniżej zestawiono nakłady finansowe przeznaczone przez Gminę Polkowice na zadania związane bezpośrednio lub pośrednio z ochroną środowiska. Poniesione koszty pozwoliły zrealizować cele wyznaczone na lata 2014-2015 w Programie Ochrony Środowiska.

Raport z realizacji Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Polkowice za lata 2014-2015 ______

Tabela 47. Środki finansowe przeznaczone w 2014 roku na realizację zadań mających wpływ na jakość środowiska na terenie gminy Polkowice

Kwota Realizowane zadanie [zł] Transport i łączność Budowa chodników w Żelaznym Moście i Dąbrowie w ciągu drogi 668 137,80 wojewódzkiej nr 331 Budowa chodników w pasie dróg wojewódzkich 120 572,60 Budowa dróg na terenie gminy 19 590 520,81 Zagospodarowanie osiedla Polanka 5 344 793.74 Odwodnienie terenu 57 702,18 Budowa wiat przystankowych 1 711,01 Budowa miejsc parkingowych 31 502,17 Budowa kładki dla pieszych nad drogą krajową nr 3 29 714,91 Budowa drogi ul. Przemykowska 65 538,40 Infrastruktura techniczna Polkowic Dolnych 1 605,00 Budowa dróg i chodników na terenie miasta 22 796,00 PT zasilanie w energię elektryczną Parku Technologicznego 30,00 Koncepcja techniczna ul. Liliowa wraz z rondem 10 000,00 Budowa infrastruktury technicznej w RPPT w Polkowicach etap II, IV, V 56 364,00 (2007-2016) Modernizacja ul. Kopalnianej (2007-2009) 61 685,03 Zagospodarowanie osiedla Polanka 27 638,00 Gospodarka komunalna i ochrona środowiska Kalina – modernizacja systemu ochrony przeciwpowodziowej Gminy 216 519,42 Polkowice Budowa kolektorów deszczowych dla odwodnienia ul. Przemykowskiej 112,00 Przebudowa szaty roślinnej 1 598 995,99 Zagospodarowanie terenów rekreacyjnych PM 5 Oddział w Tarnówku 19 242,50 PT zagospodarowanie miejskich terenów zielonych na os. Hubala 40 478,96 Przebudowa oświetlenia na terenie gminy 1 373,59 Modernizacja oświetlenia ulicznego 4 440,92 Modernizacja na terenie gminy 7 466,40 Modernizacja oświetlenia w Polkowicach (nowe Polkowice) 5 000,00 Przełożenie linii napowietrznej przy ul. Przemykowskiej od ul. Fiołkowej 23 000,00 do rumiankowej

Raport z realizacji Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Polkowice za lata 2014-2015 ______

Kwota Realizowane zadanie [zł] PT usunięcia kolizji energetycznej w Sobinie 285 870,68 Odwodnienie parku 103 200,00 Odwodnienie amfiteatru 13 000,00 Oznakowanie terenów cennych przyrodniczo 2165,13 Czyszczenie ulic na mokro 263 688,57 Usuwanie azbestu 51 982,02 Zielone Szkoły 381215,20 Program Zdrowotny w zakresie promocji zdrowia w ochronie 140 000,00 ekologicznej dziecka Źródło: Urząd Gminy Polkowic

Tabela 48. Środki finansowe przeznaczone w 2015 roku na realizację zadań mających wpływ na jakość środowiska na terenie gminy Polkowice

Kwota Realizowane zadanie [zł] Transport i łączność Budowa chodników w Dąbrowie w ciągu drogi wojewódzkiej nr 331 433 300,00 Budowa chodników w pasie drogi wojewódzkiej 102 571,11 Budowa dróg na terenie gminy 6 021 270,00 Narodowy Program Przebudowy Dróg Lokalnych – etap II. Bezpieczeństwo-Dostępność – Rozwój – Budowa ul. Fabrycznej, 2 110 232,59 obręb IV miasta Polkowice Montaż elementów uspokojenia ruchu drogowego 61 000,00 Oświata i wychowanie System oddymiania obiektów oświatowych 21 500,00 Gospodarka komunalna i ochrona środowiska Kalina – modernizacja systemu ochrony przeciwpowodziowej 287 413,42 Gminy Polkowice – zadanie nr 2 Budowa polderu Sobin Przebudowa rowu odprowadzającego wody deszczowe z „Nowych 1 88 899,28 Polkowic” Budowa sieci kanalizacji deszczowej ulica Kominka, Skalników i 305 088,07 Hubala Przebudowa szaty roślinnej 37 725,12 Przebudowa oświetlenia na terenie gminy 664 717,35

Raport z realizacji Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Polkowice za lata 2014-2015 ______

Kwota Realizowane zadanie [zł] Usunięcie kolizji energetycznej w Sobinie 294 532,68 Odwodnienie parku 124 781,00 Naprawa tablic terenów cennych przyrodniczo 219 407 Dotacje na wymianę kotłów 15 000,00 Usuwanie azbestu 43 792,37 Zielone Szkoły 332 550,00 Program Zdrowotny w zakresie promocji zdrowia w ochronie 140 000,00 ekologicznej dziecka Źródło: Urząd Gminy Polkowice

7. Podsumowanie

Program Ochrony Środowiska dla Gminy Polkowice jest głównym narzędziem zarządzania ochroną środowiska w gminie. Podstawowym założeniem przy definiowaniu poszczególnych zadań w Programie było zapewnienie skutecznych mechanizmów chroniących środowisko przed degradacją, a w rezultacie poprawa stanu środowiska przyrodniczego gminy. Niniejsze opracowanie stanowi podsumowanie i ocenę działań Gminy Polkowice w zakresie ochrony środowiska. Analizie poddano działania podejmowane na przestrzeni dwóch lat: 2014 oraz 2015 roku. Zestawiono zadania zaplanowane w harmonogramie Programu Ochrony Środowiska z 2011 r. (zadania krótkoterminowe) i oceniono stopień ich realizacji w 2014 i 2015 r. Wynik przeprowadzonej analizy należy uznać za pozytywny. W badanym okresie Gmina Polkowice wywiązała się z większości zakładanych zadań, obejmujących przede wszystkim: rozbudowę, renowację i reorganizację układu komunikacyjnego (ograniczenie emisji gazów, pyłów oraz hałasu), sieci wodociągowej i kanalizacyjnej (ograniczenie odpływu ścieków do wód i ziemi, racjonalizacja poboru wody), sieci gazowej (ograniczenie tzw. niskiej emisji). Reasumując, Gmina Polkowice wykonała większość wyznaczonych w Programie Ochrony Środowiska zadań zgodnie z ustalonym harmonogramem. Analizując realizację poszczególnych zadań Programu należy stwierdzić, że część z nich nie zostało wykonane z uwagi na to, iż nie leżały one w zakresie kompetencji

Raport z realizacji Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Polkowice za lata 2014-2015 ______samorządu gminnego. W przypadku tego rodzaju zadań rola Gminy sprowadzała się jedynie do funkcji wnioskodawcy, ewentualnie koordynatora lub współfinansującego. W kolejnych latach wdrażane będą działania zawarte w kolejnym Programie Ochrony Środowiska na lata 2016-2020. Realizacja zaktualizowanego Programu ma na celu doprowadzenie do poprawy stanu środowiska naturalnego, zrównoważonego zarządzania zasobami naturalnymi oraz zapewnienie skutecznych mechanizmów chroniących środowisko gminy przed degradacją, a także ma stworzyć warunki dla wdrożenia wymagań obowiązującego w tym zakresie prawodawstwa krajowego i unijnego.

8. Wskaźniki efektywności programu Podstawą właściwego systemu oceny realizacji Programu jest dobry system sprawozdawczości, oparty na wskaźnikach (miernikach) stanu środowiska i zmiany presji na środowisko, a także na wskaźnikach świadomości społecznej. Poniżej w tabeli zestawiono wskaźniki stanu środowiska i zmiany presji na środowisko za lata 2014 i 2015.

Tabela 49 Wskaźniki monitoringu programu

2009 Jednos Źródło Trend Wskaźnik (rok 2014 2015 tka danych zmian bazowy) Wskaźniki stanu środowiska i zmiany presji na środowisko Ilość wody GUS dostarczonej Bank gospodarstwo 3 Brak m 862 400 913 200 Danych m domowym danych Regionalny na terenie ch gminy Liczba osób GUS korzystających Bank z sieci Brak osoba 26 160 27 186 Danych wodociągowej danych Regionalny na terenie ch gminy Liczba przyłączy wodociągowyc Przedsiębio h na terenie rstwo gminy (sieć Gospodarki eksploatowana Miejskiej szt. 1964 2 147 2 200 przez Sp. z o. o. Przedsiębiorst w wo Gospodarki Polkowicac Miejskiej Sp. z h o.o. w Polkowicach) Długość sieci 139 Brak GUS wodociągowej danych Bank km 112,3 na terenie Danych gminy Regionalny

Raport z realizacji Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Polkowice za lata 2014-2015 ______

2009 Jednos Źródło Trend Wskaźnik (rok 2014 2015 tka danych zmian bazowy) ch 165,1 Brak GUS Długość sieci danych Bank kanalizacyjnej km 137,5 Danych na terenie Regionalny gminy ch Liczba 2667 Brak GUS przyłączy danych Bank kanalizacyjnyc szt. 2320 Danych h na terenie Regionalny gminy ch 1072 000 Brak GUS Ilość danych Bank odprowadzony 3 m 1 093 500 Danych ch ścieków Regionalny komunalnych ch Liczba osób 27 228 Brak GUS korzystających danych Bank z sieci osoba 25 426 Danych kanalizacyjnej Regionalny na terenie ch gminy Oczyszcza Oczyszczal Oczyszczal lnia nia nia Polkowice Polkowice - Polkowice - - 7200; 7200; 7200; oczyszczal oczyszczal oczyszczal nia nia nia Komorniki Komorniki - Komorniki - - 272,7; 272,7; 272,7; Przedsiębio Przepustowość oczyszczal oczyszczal oczyszczal rstwo oczyszczalni nia nia nia Gospodarki ścieków 3 Sucha Sucha Sucha Miejskiej komunalnych m /d Górna – Górna – Górna – Sp. z o. o. zlokalizowanyc 150; 170,7; 170,7; w h na terenie oczyszczal oczyszczal oczyszczal Polkowicac gminy nia nia nia h Moskorzyn Moskorzyn Moskorzyn - - - 47,6; 77,8; 77,8; oczyszczal oczyszczal oczyszczal nia nia nia Pieszkowic Pieszkowic Pieszkowic e 9; e -9; e -9; Pył PM10 Pył PM10 – Pył PM10 – – C C C SO2 - A SO2 - A SO2 - A NO2 - A NO2 - A NO2 - A Jakość Pb - A Pb - A Pb - A powietrza O3 - A CO - A CO - A WIOŚ atmosferyczne klasa CO - A C6H6 - A C6H6 - A Wrocław go na terenie C6H6 - A B(a)P - C B(a)P - C gminy B(a)P - C Cd - A Cd - A Cd - A Ni - A Ni - A Ni - A As- C As- C As- C

Raport z realizacji Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Polkowice za lata 2014-2015 ______

2009 Jednos Źródło Trend Wskaźnik (rok 2014 2015 tka danych zmian bazowy) Liczba obszarowych form ochrony RDOŚ przyrody szt. 1* 3 3 Wrocław ustanowionych na terenie gminy *w 2010 roku uchwalono na terenie gminy dwa zespoły przyrodniczo-krajobrazowe: „Guziki Potok” oraz „Trzebcz”

- poprawa lub utrzymanie się wskaźnika na określonym poziomie.

- poziom stężenia arsenu wykazuje tendencję zniżkową (w 2015 r.), jednak należy nadal prowadzić działania zapobiegawcze wzrostowi zanieczyszczenia w powietrzu.

- poziom stężenia PM10 w powietrzu wykazuje tendencję zniżkową (w 2015 r.). Liczba dni z przekroczeniem wyniosła o 3 mniej niż w roku poprzednim.

- poziom benzo(a)pirenu w powietrzu wykazuje wartości zniżkowe (w 2015 r.), jednak nadal gmina znajduje się w klasie C, dlatego należy stosować działania zapobiegawcze.

Raport z realizacji Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Polkowice za lata 2014-2015 ______

Spis tabel Tabela 1. Sołectwa gminy Polkowice ...... 14 Tabela 2. Drogi powiatowe na terenie miasta Polkowice ...... 17 Tabela 3. Drogi powiatowe na terenie gminy Polkowice ...... 18 Tabela 4. Drogi gminne i wewnętrzne przebiegające przez gminę Polkowice...... 18 Tabela 5. Ujęcia wody na terenie gminy Polkowice eksploatowane przez PGM sp. z o.o...... 20 Tabela 6. Liczba przyłączy wodociągowych na terenie gminy Polkowice eksploatowana przez PGM sp. z o.o. w latach 2014- 2015...... 21 Tabela 7. Sieć wodociągowa na terenie gminy Polkowice w latach 2013- 2014...... 22 Tabela 8. Liczba przyłączy kanalizacyjnych na terenie gminy Polkowice w latach 2014- 2015 (sieć eksploatowana przez PGM sp. z o.o. w Polkowicach) ...... 23 Tabela 9. Sieć kanalizacyjna na terenie gminy Polkowice w latach 2013- 2014...... 23 Tabela 10. Oczyszczalnie ścieków w gminie Polkowice obsługiwane przez PGM sp. z o.o. w latach 2014- 2015 ...... 24 Tabela 11. Wykorzystanie energii elektrycznej o niskim napięciu na terenie gminy Polkowice ...... 26 Tabela 12. Sieć gazowa na terenie gminy Polkowice ...... 26 Tabela 13. Klasy bonitacyjne występujących na terenie gminy Polkowice ...... 29 Tabela 14. Ilość pobranych próbek na terenie gminy Polkowice ...... 30 Tabela 15. Użytkowanie gruntów na terenie gminy Polkowice ...... 31 Tabela 16. Pomniki Przyrody na terenie gminy Polkowice ...... 40 Tabela 17. Zieleń miejska oraz grunty leśne na terenie gminy Polkowice ...... 41 Tabela 18. Wynikowe klasy stref dla poszczególnych zanieczyszczeń, uzyskane w ocenie rocznej dokonanej z uwzględnieniem kryteriów ustanowionych w celu ochrony zdrowia ludzi w 2014 r...... 43 Tabela 19. Wynikowe klasy stref dla poszczególnych zanieczyszczeń, uzyskane w ocenie rocznej dokonanej z uwzględnieniem kryteriów ustanowionych w celu ochrony roślin w 2014 r...... 43 Tabela 20. Wyniki pomiarów pyłu zwieszonego PM 10 na terenie m. Polkowice w 2014 r...... 44 Tabela 21. Wyniki pomiarów ołowiu na terenie m. Polkowice w 2014r...... 44 Tabela 22. Wyniki pomiarów kadmu na terenie m. Polkowice w 2014 r...... 45 Tabela 23. Wyniki pomiarów na terenie m. Polkowice w 2014 r...... 45 Tabela 24. Wyniki pomiarów arsenu na terenie m. Polkowice w 2014 r...... 45

Raport z realizacji Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Polkowice za lata 2014-2015 ______

Tabela 25. Wyniki pomiarów wielopierścieniowych węglowodorów aromatycznych oznaczanych w pyle PM 10 na terenie m. Polkowice w 2014 r...... 46 Tabela 26. Wyniki pomiarów pyłu zawieszonego PM10 na terenie m. Polkowice w 2015 r...... 46 Tabela 27. Wyniki pomiarów ołowiu na terenie m. Polkowice w 2015 r...... 47 Tabela 28. Wyniki pomiarów kadmu na terenie m. Polkowice w 2015 r...... 47 Tabela 29. Wyniki pomiarów niklu na terenie m. Polkowice w 2015 r...... 47 Tabela 30. Wyniki pomiarów arsenu na terenie m. Polkowice w 2015 r...... 48 Tabela 31. Wyniki pomiarów wielopierścieniowych węglowodorów aromatycznych oznaczanych w pyle PM 10 na terenie m. Polkowice w 2015 r...... 48 Tabela 32. Wartości uśrednione zanieczyszczeń powietrza w wybranych miejscowościach gminy Polkowice ...... 49 Tabela 33. Sieć gazowa na terenie gminy Polkowice ...... 54 Tabela 34. Realizacja zadań z zakresu ochrony powietrza atmosferycznego w 2014 i 2015 r...... 56 Tabela 35. Lokalizacja punktów pomiarowych oraz wartości natężenia ruchu na terenie gminy Polkowice ...... 59 Tabela 36. Realizacja zadań w zakresie ochrony środowiska akustycznego na terenie gminy Polkowice w 2014 i 2015 r...... 63 Tabela 37. Ocena jakości wody rzek Moskorzynka (2014r.) oraz Szprotawa (2013 r.) 64 Tabela 38. Realizacja zadań w zakresie ochrony zasobów wodnych w 2014 i 2015 r. . 67 Tabela 39. Realizacja zadań w zakresie promieniowania elektromagnetycznego w 2014 i 2015 r...... 75 Tabela 40 Zawartość metali ciężkich w glebie ...... 76 Tabela 41. Realizacja zadań w zakresie ochrony powierzchni ziemi i gleb w 2014 i 2015 r...... 77 Tabela 42. Lasy i grunty leśne na terenie gminy Polkowice w latach 2012- 2014 ...... 78 Tabela 43. Realizacja zadań w zakresie ochrony środowiska przyrodniczego w 2014 i 2015 r...... 81 Tabela 44. Podmioty, które w okresie sprawozdawczym realizowały zadania z zakresu edukacji ekologicznej na terenie gminy Polkowice ...... 83 Tabela 45. Gminny kalendarz imprez obowiązujący w latach 2014 i 2015 ...... 86 Tabela 46. Realizacja zadań z zakresu edukacji ekologicznej w latach 2014 i 2015 ... 87 Tabela 47. Środki finansowe przeznaczone w 2014 roku na realizację zadań mających wpływ na jakość środowiska na terenie gminy Polkowice ...... 89 Tabela 48. Środki finansowe przeznaczone w 2015 roku na realizację zadań mających wpływ na jakość środowiska na terenie gminy Polkowice ...... 90

Raport z realizacji Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Polkowice za lata 2014-2015 ______

Tabela 49 Wskaźniki monitoringu programu ...... 92

Spis rycin:

Ryc. 1. Układ dróg wojewódzkich i krajowych na terenie gminy Polkowice ...... 16 Ryc. 2 Przestrzenne Formy Ochrony Przyrody na terenie gminy Polkowice ...... 39 Ryc. 3. Strefy wyznaczone do celów jakości powietrza w województwie dolnośląskim ...... 42