Sogndal Kyrkjelydsblad, Alterringen

Nr. 3 I oktober 2019 I 47. årgang

God haust! LEIAR: Fast plass

Utgjeve av Sogndal og Som organist har eg fått ta del i Men dette med faste plassar, kan Leikanger Kyrkjelege dei fleste arrangement som skjer i føre til nokre komiske situasjonar: kyrkjer rundt omkring. Det har vore Ein kantor-kollega i Stavanger, fellesråd – og er – mange fine opplevingar, fortalte meg om ein konsert han men og ein del interessante dirigerte I Stavanger domkyrkje. Redaktør: Hallgeir Øgaard Westli opplevingar. Eg gløymer for Domkoret skulle syngje, og dei eksempel aldri brudeparet som hadde annonsert breidt. 10 minutt Bankgiro: 3705.19.42087 knelte rett på golvet, og ikkje på før konserten var det fortsatt ikkje kneleputa på alterringen, før dei folk i kyrkja. I det dirigenten skulle Postadresse: begge to stakk hovuda gjennom ta ein siste sjekk før han sendte Sogndal kyrkjelydsblad, alterringen. Om dei sette seg fast koret heim, kom ein mann og sette Postboks 180, 6851 Sogndal hugsar eg ikkje…. seg på sin faste plass omtrent midt i Eg gløymer heller aldri brura som kyrkja. Dirigenten og koret bestemte Besøksadresse: gav sin kommande ektemann eit seg for å halde konsert for denne Kyrkjekontoret kraftig albogeslag i sida då det tok eine mannen. Han hadde trass alt Fossetunet 1a, 2. etasje, litt tid før han svara «Ja». komme til kyrkja for å høyre på dei. 6856 Sogndal Litt ut i konserten byrja bassrekkja Noko av det som alltid har fascinert heilt bakerst i koret å humre, og ein Telefon kyrkjekontoret: meg, er kor folk set seg ned når dei av bassane fekk så latterkrampe at 57 67 99 85, kjem til dømes til ei gudsteneste i ei han måtte gå ut. Forklaringa han e-post: [email protected] kyrkje. Nærast uansett kor eg har gav dirigenten: vore, har trenden vore den same: Etter nokre minutt kom ei dame, Heimeside: ein set seg frå omtrent midten og ho og med fast plass i kyrkja, inn www.sogndal.kyrkja.no bakover i kyrkja. Sjeldan byrjar i kyrkja. Ho hadde tilfeldigvis sin ein frå første rad. Eg hugsar ein faste plass på stolen bak mannen Grafisk: prest starta gudstenesta med å som var komen først. Så ho sette printfarm.no seie «No reiser vi oss alle, og går seg der i staden for på ein av den fram 6 benkar frå der vi sit.» Då 749 andre stolane som var ledige Kyrkjelydsbladet blir sendt til alle fekk vi kyrkjelyden heilt fram. Ei i kyrkja. Gjennom heile konserten heimane i Sogndal kommune. Det er god forklaring kan vere at ein har hadde ho med jamne mellomrom også mogleg å tinga bladet for dei sin faste plass på ein bestemt benk strekt seg ut på begge sider av som bur utanfor kommunen. eller stol i kyrkja. Dei med fast plass mannen for å sjå koret betre. er viktige, så er du ein av dei så Neste nummer av kyrkjelydsbladet fortsett med di faste plass. kjem ut i byrjinga av desember. Hallgeir Øgaard Westli Stoff kan sendast til post@sogndal. Redaktør kyrkja.no innan 8. november.

Bladpengar: kr. 300,- pr. år, kr. 400,– for abonnentar. Foto på framsida:

Stort bilete: Frå kyrkjelydstur til Underdal. Stoff og bilete til Kyrkjelydsbladet Foto: Sigmar Aaberge.

Små bileter: Har du teke bilete eller skrive noko Kyrkjedebatten engasjerte dei mange som du ynskjer at vi skal ta inn i frammøtte, også etter at politikarane bladet? Send det gjerne på e-post hadde sagt sitt. Her er Kjersti Brudvik t.v. til [email protected] innan og Kari Kitty Stadheim, og bak står Trude 8. november. Risnes og Helge Ulvestad i ivrig diskusjon. Foto: Sigrid Svartefoss

Tåke i Fjærland ein haustdag. Foto: Hallgeir Øgaard Westli

2 nr. 3-19 SOGNDALkyrkjelydsblad Eit tent lys Illustrasjonsfoto, pexels.com «Ingen tenner ei oljelampe tanken vår, vert det på eit vis meir minste ting som gjer livet enklare og set henne i kjellaren eller klart at det er mykje du kan gjere for den andre. Aldri skal vi tenkje for naboen, venen, ein du treff på for smått om det vi kan gjere for under eit kar» (Luk.11.33a) vegen, ektefellen din, kollegaen kvarandre! eller ein du ikkje har helst på Eit tent lys må setjast slik at det tidlegare. Eitt menneske rekk ikkje Gitte Therkelsen Torstad skin for mange. Kvar og ein som over å hjelpe alle, difor er det fint å Diakon er døypt, er kalla til å tene Herren tenkja på at oppgåvene og ansvaret og vår neste. Jesus sine ord om å er delt mellom oss alle. elske din neste som deg sjølv er eit djupt uttrykk for nestekjærleik. Det Som soknediakon gler det meg å er Guds vilje at vi skal ære han ved sjå korleis andre støttar og hjelper På livsvegen å tene kvarandre. Kva vil det føre til andre, mest sannsynleg av berre at du ser eit anna menneske med god vilje, utan betaling! Eg ser Har møtt dei på livsvegen eit sinnelag og blikk om at du korleis ein mann går berande med desse som raust stiller opp kanskje kan hjelpe han eller ho? handleposer inn i eit hus der han Desse som aldri er knipne ikkje bur, eg ser korleis ei eldre med si tid eller varme Eg vert ikkje ferdig med Jesus sitt dame med bil hentar og bringar Desse som gir av seg sjølv så ope spørsmål til den blinde mannen; ei anna som ikkje har bil. Eg ser men med klare grenser «Kva vil du eg skal gjere for deg?» korleis ein ung gut følgjer ei eldre så ein slepp stå att med gjeld Dei har vore der i livet Var det ikkje opplagt kva Jesus dame slik at ho får gjere sine og gjort tunge dagar rikare kunne gjere for han? Kvifor var det ærend. Eg ser korleis nokon stiller Dei har levert ein stafettpinne viktig at mannen sjølv skulle svare opp for andre igjen og igjen. å føra vidare på dette spørsmålet? Venskap vert knytt i ein hjelpe Bente Bratlund Når vi møter andre menneske med situasjon, og gleda er gjensidig for dette Jesus-spørsmålet levande i begge parter. Hjelpa kan vere den

SOGNDALkyrkjelydsblad nr. 3-19 3 Nytt frå fellesrådet og kyrkjeverja

Kyrkjeval til eit fellesråd. I eit fellesråd møtte med kvar sin representant Val til nye sokneråd, sit det representantar frå alle til panelet. bispedømeråd og Kyrkjemøte sokneråda, ein representant frå gjekk av stabelen 9. september kommunestyret, og ein prest. Eldgrim Fossheim leia kvelden samtidig med val til kommune Kyrkjeverja er sekretær for og debatten. Fossheim er for styre og fylkesting. fellesrådet. I samband med dei fleste kjent som ei god Oppslutnaden kring kyrkjevalet kommunesamanslåinga får no radiostemme frå NRK Sogn totalt var diverre noko mindre kyrkja i Sogndal, Leikanger og og Fjordane, men han er enn sist, men det var fleire enn Balestrand felles fellesråd frå også ein kjent debattleiar og sist som førehandsrøysta. Det er 1. desember 2019. Fellesrådet er kommentator. Sjølv om han no alltid kjekt at folk engasjerer seg, mellom anna arbeidsgjevar for har pensjonert seg frå NRK, er og ein har fått nye gode sokneråd alle dei kyrkjeleg tilsette med han framleis aktiv med i det som i alle sokn. Kven som er dei nye unnatak av prestane, forvaltar rører seg her i fylket. Fossheim soknerådsmedlemane finn du ein kyrkjene og kyrkjegardane og er er også kjent for sin humoristiske annan stad her i bladet. bindeledd mellom kommunen og stil med friske fråspark, noko den lokale kyrkjelyden. som kom tydeleg fram denne Valperiode kvelden. Valperioden for både sokneråd Bispedømerådet og bispedømeråd er på 4 Bispedømerådet er Kommunikasjonssjef år. Den er den same som arbeidsgjevar for prestane og Trygve W. Jordheim hjå KA for kommunestyre, og føl bispedømeadministrasjonen. (Arbeidsgiverorganisasjon for den same syklusen som Dei fordelar presteressursane kirkelige virksomheter) innleia kommunestyrevala. mellom sokna, og tilset prestar. debattkvelden med innspel til Dei styrer bispedømet sin viktige kyrkjepolitiske saker. Soknerådet økonomi, og fordelar midlar frå Jordheim er utdanna journalist Soknerådet er ditt lokale Opplysningsvesenets Fond (OVF). og har tidlegare mellom anna «kyrkjestyre». Dei skal ha Dei forvaltar trusopplæringa vore kyrkjeredaktør i Vårt Land. fokus på det som kan vekke gjennom godkjenningar og Jordheim er godt kjent i det og nære det kristelege livet i inspirasjon, og leier regionale politiske landskapet i Noreg, kyrkjelyden. Dei samarbeider fellestiltak. Dei gjev fagleg støtte og var vel verdt å høye på! Han tett med dei lokalt tilsette i og rettleiing til sokna, og er eit tok føre seg både sentrale kyrkja, og har merksemd på bindeledd mellom nasjonale kyrkjepolitiske saker og lokale aktivitet og tiltak for både born og lokale kyrkjelege organ. Dei saker for sokna i vår kommune. og eldre i kyrkjelyden. Dei vedtek har vedtaksmynde når det gjeld lokale planar for trusopplæring, samanslåing/regulering av sokn, Det var mange tilhøyrarar også, diakoni og kyrkjemusikk. Dei og er eit regionalt høyringsorgan noko som var gledeleg å sjå. Ein vedtek også lokal grunnordning i plansaker. Alle bispedømeråda slik kyrkjepolitisk debatt har for gudstenestelivet, og vedtek utgjer til saman Kyrkjemøtet. ikkje vore prøvt før – i alle fall føremål for offer. Dei har ansvar ikkje i vårt nærområde, så det for bruken av kyrkja, og for Dei nyvalde vil saman utgjere var kjekt at både politikarar og utleige av kyrkja. Dei førebur lokal, regional og sentral leiing tilhøyrarar ville prioritere ein også saker for soknemøter, og er av kyrkja dei neste 4 åra. fredagskveld til dette. Vonar også høyringsinstans i fleire saker og at eit slikt fokus på kyrkjepolitikk høyringar som kjem frå sentralt Paneldebatt om kyrkjepolitikk. vil bere frukter. hald. Soknet er grunneininga i Fredag 23. august kl. 17.00 vart kyrkja. det arrangert ein paneldebatt i Samanslåing Sognefjordsalen i Statens Hus Som de fleste veit så skjer det Fellesrådet på Leikanger. Alle dei 8 politiske ei kommunesamanslåing frå Etter val av sokneråda no partia som stilte liste til valet 01.01.2020, og at dette også er unnagjort, skal dei velje i nye Sogndal kommune var får verknad for kyrkja. På lik internt kvar sine medlemar invitert til å delta, og 6 av dei linje med kommunane må også

4 nr. 3-19 SOGNDALkyrkjelydsblad mange tatt kontakt med oss og me har fått retta opp i ein del manglar. Ta gjerne kontakt med kyrkjekontoret om det er noko du lurar på, eller om du finn ein slik gul lapp på ei grav du har ansvar for.

Lys og lykter på kyrkjegardane. Til slutt vil eg berre minne om at ein må vere varsam når ein tenner lys og lykter på gravene. For mange er dette ein viktig og fin handling, og dette er ikkje noko me ynskjer å forby. Men det er viktig at ein her nyttar lykter og ikkje laustståande lys. Gravlys med «lokk» kan ein bruke, men ikkje opne lys og faklar. Me ser Har du funne ein slik lapp på ei grav du har ansvar for, ta kontakt med kyrkjekontoret. likevel helst at ein nyttar gravlys som ein set inne i ei lykt og der lykta er festa anten i bakken kyrkja slå seg saman, og som rekna som ansvarleg for grava, eller på gravminnet. fylgje av dette mellom anna få og med det fører det ulike rettar felles fellesråd. I desse dagar og plikter. Det er eit problem at kråker og er me difor inne i innspurten på andre fuglar tek med seg lause førebuinga til samanslåinga, og Den som er festar av ei grav er gravlys frå gravene. Dei hakkar vonleg vil me komme i mål. Det suveren til å bestemme: på dei eller tek dei med seg. Me er mykje som skal samordnast a) kven som skal gravleggjast finn diverre difor slike gravlys av regelverk, planar, økonomi og i grava rundt om der ein gjerne ikkje ikkje minst nye arbeidsavtalar b) om det skal stå gravminne skulle tru det finns slikt. Slike m.m. for dei tilsette. Det er difor på grava gravlys kan også gjere skade ein travel haust me går inn i. c) kva gravminne ein vil nytte på bilar og anna når fuglane d) kva blomar/planter og pynt slepp dei frå lufta, og det er Gule merker på gravene det skal vere i plantefeltet truleg heller ikkje særleg bra Den siste tida har mange av dykk for fuglane å få i seg stearin. sett at det er satt ut gule merker Det er festaren som er registrert på graver rundt om, og at det står som eigar av gravminnet og den Bruk gjerne LED-lys då desse på merka at ein skal ta kontakt ansvarlege skal difor vere ein ikkje har open eld, og heller med kyrkjekontoret. Merka er fysisk person som sørgjer for at ikkje utviklar særleg varme. Set sett ut på graver der me manglar det vert ført jamleg tilsyn med at også lysa/lyktene dykkar slik at festar/kontaktperson for grava. grav og gravminne er i samsvar dei ikkje er i nærleiken av lett Regelverket seier at det skal med lover og forskrifter (jf. brennbart materiale, som t.d. vera ein festar for ei grav, og sikring av gravminne, planting). mosekransar og anna pynt på at denne festaren skal vere ein gravene. person og ikkje t.d. ei bedrift Der me manglar namn på festar eller ein foreining. Festaren vert er det som sagt difor sett ut Kyrkjene våre er gamle med den kontaktpersonen som kyrkja gule merker på gravene. Dette tørt treverk, og det er elles vender seg til dersom det er har ført til at mange har teke mykje lett brennbart rundt på spørsmål kring ei grav. At ei grav kontakt med kyrkjekontoret, og kyrkjegardane, så me håpar at er festa betyr at den er reservert ein har saman fått vurdert om alle respekterer desse reglane. til bruk og betalt festeavgift for. ein vil feste grava eller om den Festaren vert også den som skal slettast. Det står fortsatt mottek faktura på festeavgift. att nokre graver med ukjent Jorunn Merete Haukås-Eide Festaren er altså den som blir festar, men fram til no har Kyrkjeverje i Sogndal og Leikanger

SOGNDALkyrkjelydsblad nr. 3-19 5 Nye gravplassvedtekter

I samband med samanslåing av §2 GRAVPLASSTILKNYTING §4 FESTE AV GRAV kommunane Sogndal, Leikanger Avlidne personar som ved døds- Festetida for ei grav er for 5 år og Balestrand, må alt av lokalt fallet var manntalsførte i kommu- om gongen. Denne festetida gjeld regelverk m.m., samordnast nen har rett på fri grav på grav- også for festing av ledig grav – såleis òg dei lokale gravplass- plass i kommunen. Dette gjeld attmed den som er teken i bruk. vedtektene. Desse vedtektene også om den avlidne på grunn Når kistegrav vert teke i bruk, er er no godkjende av Bjørgvin av sjukdom eller alderdom har det høve til å feste ei grav ved sida Bispedømeråd. budd utanfor kommunen dei siste av, og etter godkjenning frå grav- fem åra, og av den grunn ikkje er plass-forvaltninga for ei ekstra manntalsført der. Ein føresetnad grav i tillegg når det er bruk for VEDTEKTER FOR GRAVPLASSANE for rett til fri grav er at grava er det. Desse gravene utgjer då ein I SOGNDAL KOMMUNE tilvist av gravplassforvaltninga. gravstad. (forskrift) Gravplassforvaltninga kan gje Ved bruk av urnegrav kan ein ikkje løyve til at også avlidne personar feste grav ved sida av. Desse vedtektene er heimla og utan bustad i kommunen kan Når fredingstida/festetida er ute, kjem i tillegg til gravferdslova (lov gravleggjast på ein gravplass i kan grava festast vidare for fem av 7. juni 1996, om gravplassar, kommunen, men det vert då kravd år om gongen ved å betale tilsendt kremasjon og gravferd (grav- dekning av kostnader ved grav- krav om festeavgift. ferdslova) §21. ferda; jfr. Gravferdslova §6. I rimelig tid før fredingstid eller festetid går ut, skal Vedteke i Sogndal, Leikanger og §3 FREDINGSTID festaren varslast om dette. Balestrand kyrkjelege felles- For fylgjande gravplassar gjeld ei Dersom festet ikkje er fornya nemnd 14.05.2019. Godkjent av fredingstid på 20 år for kister og innan seks månader etter at Bjørgvin Bispedømeråd 26.06. oskeurner: varsel er sendt ut, fell 2019. Vedtektene trer i kraft frå Leikanger, Stedje, Ølmheim, gravstaden attende til grav godkjenningsdato hjå Bjørgvin Fjærland kyrkjegardar og plassen og kan fritt nyttast om Bispedømeråd. Kaupanger gravlund. att av gravplassforvaltninga. For fylgjande gravplassar gjeld ei Ingen kan gravleggjast i festa §1 FORVALTNING fredingstid på 30 år for kister og gravstad utan samtykke frå Gravplassforvaltinga i Sogndal oskeurner: festaren. Dersom festaren sitt kommune er Sogndal Husabø, Tjugum, Sæle, og samtykke ikkje kan innhentast, kyrkjelege fellesråd. Kvamsøy kyrkjegardar. kan kyrkjeleg fellesråd avgjere

6 nr. 3-19 SOGNDALkyrkjelydsblad spørsmålet om gravlegging. eller fastmonterte lykter eller cm. Dersom ein ikkje ynskjer å Festaren pliktar melde frå om pyntegjenstandar. opparbeide plantefelt, kan det endring av adresse. vere grasbakke på alle sider av § 6 PLANTEFELT gravminnet. Det er ikkje høve til § 5 GRAV OG GRAVMINNE §6,a: Framfor gravminnet er det å ramme inn plante-feltet med §5,a: Ved opning av grav kan jord høve til å opparbeide eit plantefelt natursteinskant. leggjast på omkringliggjande i høgd med bakken rundt. Det må graver og gravutstyr midlertidig ikkje vere breiare enn breidda § 7 PLANTEMATERIALE flyttast. på gravminnet, men kan i alle Planter, kransar og liknande Gravplassforvaltninga vil syte høve vere opp til 60 cm. breitt. materiale som vert nytta ved for planering og tilsåing av grava Det kan ikkje stikke lenger fram gravferd eller ved pynting av grav, etter gravlegging. enn 60 cm, målt frå bakkant og som endar som avfall, skal I tida før gravminne kjem opp kan av gravminnet. Det kan ikkje vere komposterbart. grava vere merka med eit midler plantast vokstrar som er høgare tidig symbol med namn på den enn gravminnet eller går ut over §8 STELL AV GRAV gravlagde, t.d. ein trekross med plantefeltet. Den som er ansvarleg for fri grav namn på den gravlagde. Det er høve til å ramme inn plan- eller er festar har rett og plikt til å Gravminne skal ikkje setjast opp tefeltet med ein natursteinskant stelle den grava vedkomande har tidlegare enn 6 månader etter som fluktar med terrenget rundt, ansvar for i samsvar med lov og gravlegging. Gravminna skal men som ikkje er festa i eller er forskrift. Den som er ansvarleg plasserast slik at bakkant av i eitt stykke saman med sokkel. for fri grav eller er festar pliktar gravminna står på rett linje, sett Det er ikkje høve til å ramme inn også å halde gravminnet sikra frå rekkemerker på gravfeltet. plantefeltet med steinar som ligg og i forsvarleg stand. Plantefelt På ny, festa gravstad vert grav- lause rundt. som over tid ikkje vert stelte, minnet plassert i bakkant av den Dekorgjenstandar skal vere av skal ryddast og tilsåast med grava som er teken i bruk. Festar ein kvalitet som tåler tilhøva plenfrø av den ansvarlege eller av kan sørgje for at gravminnet vert på gravplassen. Lause dekor gravplassforvaltninga. sentrert mellom gravene etter at gjenstandar, som t.d. gravlys eller grav nr. 2 er teken i bruk og ber då lamper, skal fjernast etter bruk. § 9 BÅREROM kostanden med dette. Av omsyn til brannfare er det ikkje Kyrkjeleg fellesråd disponerer Festaren eller den som er ansvar- høve å pynte grava med faklar bårerom. Slike rom skal berre leg for fri grav er ansvarleg for eller lys med open eld. Gravlykter nyttast til å ta vare på avlidne i eventuelle pyntegjenstandar som skal vere festa i bakken. tida fram til gravferda. Ingen har er montert på gravminnet eller Dersom ein ikkje ynskjer å tilgjenge utan etter løyve frå plassert t.d. i plantefeltet framfor opparbeide plantefelt, kan det gravplassforvaltninga. gravminnet. vere grasbakke på alle sider av Framsyning av den døde kan berre Gravplassforvaltninga har ikkje gravminnet, eller plantefeltet kan gjerast etter samtykke frå den erstatningsansvar for skade på dekkast med ei steinhelle som som syter for gravferda. dekorgjenstandar eller grav fluktar med terrenget. minner dersom skaden skuldast Gravplassforvaltninga har ikkje § 10 NÆRINGSVERKSEMD vanleg drift av gravplassen. erstatningsansvar for skade på Næringsdrivande som ynskjer å dekorgjenstandar i plantefeltet, drive verksemd på gravplassen §5,b: Det er særskilte krav til innramming av plantefeltet eller skal ha løyve frå kyrkjeleg felles gravminna på Kaupanger planter i plantefeltet når skaden råd. Løyve kan tilbakekallast gravlund, og der gjeld fylgjande: skuldast vanleg drift av dersom vedkomande ikkje rettar Gravminnet skal vere av upolert gravplassen. seg etter dei reglane som gjeld. naturstein: Det skal vere liggjande, Slik verksemd kan berre omfatte og mest mogleg naturtru i utfor- §6,b: Det er særskilte krav til montering og vedlikehald av ming. Det skal maksimum ha 25 plantefelta på Kaupanger gravminne, og planting og stell av cm. høgd og 75 cm. breidde. gravlund, og der gjeld fylgjande: graver. Montering av godkjent Maksimum lengd på gravminnet Det er høve til å opparbeide gravminne kan skje på tilvist kan ikkje vere lengre enn at plantefelt framføre dei liggande plass når jordmassane har sett gravminne og plantefelt til saman gravminna som går 90 cm fram, seg etter oppgraving, og ikkje utgjer 90 cm. Det vert ikkje kravd målt frå bakkant av gravminne. tidlegare enn seks månader etter fundament/sokkel på desse Det er høve å plante planter som gravlegging. liggjande gravminna. Gravminne er høgare enn gravminne, men skal ikkje vere utstyrt med lause plantene skal ikkje overstige 40

SOGNDALkyrkjelydsblad nr. 3-19 7 Tusen takk for flott tur til Undredal

Undredal er ei lita bygd berre om Første stopp på turen var Så var vi i Undredal – ei lita lag 2 timars kjøretur frå Sogndal. Aurland. Der fekk vi omvisning husklynge mellom høge fjell. Det blir laga god geitost der – og velkomst av ordførar Norvald Der vart vi mottekne av bror både kvit og brun, og geitepølsa Distad. Han fortalde mykje til Jorunn Merete – Leif Inge har vi òg høyrt snakk om. Bygda interessant om kyrkja og Leif Underdal. Han fekk oss til å fekk ikkje veg før 1988, så dei Arne Nordheim heldt ein tanke- syngja nokon vers av Krakevisa som er over 30 år måtte reisa vekkande andakt. Vi fekk og litt og sa at den som skulle livberga sjøvegen før den tid. tid til å sjå oss om i Aurland. Så seg som bonde i Underdal nokon kjøpte seg aurlandssko, måtte læra seg å utnytte alle nokon gjekk på Glasbui eller på ressursane i naturen. Han fortalde Dette var alt eg visste før eg vart kunstutstilling. om osteproduksjonen og sa dei med på kyrkjelydstur til Undredal. måtte kjempa for å få bruka Vi var 50 sogndøler som sette Turen gjekk vidare – forbi Flåm upasteurisert mjølk. Det gjer oss i bussen laurdag 17. august. – der det låg eit stort cruiseskip. at osten blir produsert heilt på Kyrkjeverje Jorunn Merete Sjåfør Vidar Lægreid losa oss gamle måten. At ein har fått Haukås-Eide var reiseleiar. Ho er trygt ned dei bratte bakkane og mekanisert røre-anordning og fødd og oppvaksen i Undredal, så rundt husnovene på den smale noko som lyfter den tunge yste- vi kunne ikkje fått ein betre guide. vegen. panna av ovnen lettar arbeidet,

8 nr. 3-19 SOGNDALkyrkjelydsblad og er vel grunnen til at det delt ut til oss og som vi song i I Flåm fekk vi mingla litt med framleis blir laga ost på denne Aurlandskyrkja: «Guds ord det er cruiseturistane og oppleva kaoset måten. vår fedrearv – til borni skal det der før vi sette oss i bussen. Etter ganga.» ei lita kaffipause på Sognaporten, Så fekk vi smaka på kvitost av bar det heim til Sogndal. ulike grader av modning, geite Omvisaren i kyrkja, Geir-André pølse og flatbrød med brunost Gilbu, var ein ung mann som har Vi vil seie takk til Sverre Volle og heimelaga syltetøy. Dette var flytta til Undredal med familien som hadde med seg trekkspelet forretten, og så var det servert sin. Slekta kom frå Gudvangen. og spelte til allsang på bussen. kjekjøt i fløytesaus som var ein Han ville attende til røtene sine Dette var med på å gjere turen smakeleg middag. og gje borna sine andre verdiar triveleg. Takk for turen! enn bylivet, sa han. Så vart det omvisning i verdas Ragnhild Stedje minste stavkyrkje som vart bygd På bussen utover mot Flåm Tekst i 1147, og sidan utvida og fortalde Jorunn Merete om olde- forbetra fleire gonger. Det er eit far sin som hadde vore i Amerika Sigmar Aaberge nesten eventyraktig kyrkjerom og lært om tobakksdyrking og Foto med stjernehimmel i taket og som fekk folk i Undredal – og rosemåla vegger. Det er berre 40 fleire bygder i Sogn – til å dyrke sitjeplassar. Kyrkja er i bruk enno tobakk. Dette ga ei god inntekt som gjennom alle desse hundre- i mellomkrigstida og like til åra. Ein må tenkja på salmen 1940-åra. som Leif Arne Nordheim hadde

SOGNDALkyrkjelydsblad nr. 3-19 9 Kyrkja med utstrakt hand til politikarar Kva rolle skal kyrkja spela i lag med kommunane. Kva parti vil til å dekka halve løna. nye Sogndal kommune? Skal ta imot kyrkja si utstrakte hand, – Treng de ikkje dette tilbodet i kyrkja få lov til å vera ein spurde Jordheim. Han utfordra Sogndal, var det for dyrt, eller er synleg aktør på andre område politikarane til å svara på kva partia ikkje politikarane villige til å sleppa vil med kyrkja, kva rolle skal kyrkja kyrkja inn på ulike arena? enn gudstenester, dåp og spela, og kven vil halda kyrkjebygga konfirmasjon? i hevd. Regnbogefarga – Kyrkja skal vera ei kyrkje for alle, Frå nyttår vert Balestrand, Kostar pengar regnbogefarga, og ha lågterskel- Leikanger og Sogndal ein kommune – Tiltak kostar pengar, sa tilbod. Me er òg for at kyrkja kan og då vert det òg endringar innan Jordheim. Han viste til ei solskins ha vigsel, men den juridiske delen kyrkja. Dette var bakteppet for den historie frå Bærum. Kyrkja fekk ligg ikkje i kyrkja, sa Bjarte Haugen første kyrkjedebatten. Nærare 50 med kommunale midlar tilsett (V). Han sa partiet er positiv til personar møtte fredag 23. august diakonar, som har samtalar med ulike tilbod som kyrkja engasjerer opp på Statens Hus for å høyra ungdomar som slit i alderen 13-20 seg i. Haugen viste til Leikanger kva politikarar frå Senterpartiet, år. Diakonane snakkar berre om der tysdagstreffa med si sosiale Arbeidarpartiet, KrF, Høgre, SV og tru dersom ungdomane sjølve samling er gode tilbod. Venstre meiner. tek initiativet til det. I fjor hadde – Vil de vera villige til å bruka diakonane 1260 samtalar med pengar, spurde Eldgrim Fossheim, Spela på lag ungdom. Dette er eit unikt tiltak som leia debatten. – Lokalkyrkja elskar kommunen, som gjer samfunnet betre, og har – Det kan ikkje eg svara på, sa Haugen. men elskar kommunen kyrkja, brei politisk oppslutnad. Kunne – Kyrkja har ei lang historie og er spurde Trygve W. Jordheim, dette skjedd i Sogndal? viktig for alle i sorg og glede, sa kommunikasjonssjef i Jordheim viste til Bjørgvin Anna Hamre, som samstundes sa Arbeidsgiverorganisasjonen for bispedøme som i vinter lyste ut klart frå at SV er oppteken av at kirkelig virksomheter (KA), då han mildar til fire stillingar for diakonar. aktivitetar må vera for alle. Kyrkja innleia til debatten. Ti kyrkjelege fellesråd fekk skal få tilskot ut frå tal medlemer. – Nokon vil alltid verta vonbrotne, spørsmål om dei ynskte å vera med – Høgre vil heilt klart vera med og men kyrkja skal ikkje stå med på tilbodet. Sogndal fekk tilbodet, sjå på ordninga, sa Gunhild Olstad huva i handa. Kyrkja vil spela på men det var ikkje kommunal velvilje Bøyum (H).

– De snakkar om at kyrkja skal vera open for alle. Kyrkja er open for alle, sa Kjersti Brudvik på kyrkjedebatten. Ho oppmoda politikarane til å tenkja framtid, då det er stor behov for tenestene som kyrkja kan gje.

10 nr. 3-19 SOGNDALkyrkjelydsblad Handlar om vilje – Det handlar lite om store summar, men derimot om politisk vilje. Me ynskjer å la kyrkja bidra. Kyrkja har eit stort sosialt engasjement, og det er viktig at kyrkja får bruka dette engasjementet sitt. Spørsmålet er om politikarar vil sleppa kyrkja til, sa Frode Bøthun (KrF). – Det var dumt kommunestyret ikkje tok imot invitasjonen. Kyrkja er viktig for oss, og spelar ei viktig rolle for dei fleste. Kyrkjebygga er viktig, og Sogndal har brukt bra med pengar. Frivillig arbeid skal me støtta, men det må vera eit tilbod for alle, sa Kjetil Kvåle (Ap).

Trist og frustrert – Tru og religion er vanskeleg tema, sa Arnstein Menes (Sp) til høgre, her med Mikael Bruun t.v. – Eg vert lei meg når eg høyrer det og Bjørn Sølsnes. stod om under 100.000 kroner då de avviste stillinga som diakon. er ikkje skilt frå kulturen. Kyrkja korleis me kan få staten til å yta Då eg slutta som diakon i Leikanger er viktig i livet vårt når me kjem meir då det er eit stor etterslep på og Balestrand, hadde ikkje i ei livskrise. Eg ynskjer å stå på vedlikehald, sa Bjarte Haugen (V). kommunane pengar, og stillinga mi barrikadene for kyrkja og juleguds- Han streka òg under kor viktig det gjekk til Askøy. tenester for skular, sa Gunnhild er at det no går mot ei ordning med No seier de at kjem tilbodet opp Olstad Bøyum (H). bårerom og toalett ved Leikanger att, vil de vurdera det på nytt. Eg – Tru og religion er vanskeleg. Eg kyrkje. Dette må takast på alvor og vert frustrert. Toget er gått, sa trur få veit korleis kyrkja arbeider, må verta ordna, sa Haugen. pensjonert diakon, Kjersti Brudvik, og det er ei utfordring for kyrkja – Eg har eit jordnært spørsmål. som òg merka seg at politikarane òg. Eg har stor tiltru til at kyrkja og Eg utfordrar alle politikarane på snakka om at kyrkja skal vera open arbeidet deira er eit viktig bidrag om gravplassane skal driftast av for alle. lokalt, sa Menes. kyrkja eller kommunane, ville Bjørn – Kyrkja er open for alle. Kva med Sølsnes vita. eldre? Eg følgde døyande på det Får for lite – Kyrkja, sa fleirtalet av siste, men det er ingen tvang. – Dei tre kommunane bruker alt for politikarane. Det hende òg eg hadde forsoning lite pengar på kyrkja. KrF får ikkje – Partiprogrammet seier mellom pårørande. Som diakon reint fleirtal, men får me ei hand på kommunen, men eg meiner kyrkja forkynner ein ikkje, men viser rattet, vil me gjera vårt. Me snakkar skal framleis ha ansvaret, svara Guds kjærleik med gjerninga, sa ikkje om dei store summane. Folk Anna Hamre. Brudvik, og sa diakonen kan snakka stiller på dugnad i kyrkja og gjer – I Leikanger har me korkje med personar om til dømes sorg. ein stor innsats. Det er eit valkam- bårehus eller toalett. Me har ei fin Det kan vera born som har mist pløfte, sa Bøthun. kyrkje frå 1200-talet. No vil eg vita ein forelder eller foreldre som er – Alle kommunale bygg i om de vil prioritera dette, spurde skilte. Balestrand må rustast opp. Eg er Kari Grinde Hatlevik. i alle fall innstilt på å gje meir, sa – Ja, svara politikarane. På heimebane Menes. – Takk. – Me må ha tiltru til at kyrkja – Sogndal har brukt ein god del – Eg har vore i soknerådet i 20 år, behandlar folk med respekt, for pengar på kyrkjebygg. Høgre har og møtt saker som mor sleit med det er ikkje skummelt å ha kontakt stått i bresjen, men alle politi- i 1950. Det var sakresti, orgel og med kyrkja. KrF har programfesta karane har vore flinke. Eg greier bårehus, og alt vart prioritert. Eg at kyrkja skal få nok ressursar til ikkje sjå at me har nedprioritert må sei at de ikkje må kritisera å gjennomføra diakonalt arbeid i vedlikehald, i tillegg har me politikarane, men det er utruleg alle delar av kommunen. Me veit endeleg fått på plass ny gravplass tregt hjå Riksantikvaren og biskop, at kvar krone inn i det arbeidet, på Kaupanger, sa Bøyum. sa Endre Gjerde. gjev så mykje tilbake, sa Frode Bøthun (KrF). Han var den einaste Ja til bårerom av politikarane i panelet som var på – Kyrkja betyr mykje. Eg er Sigrid Svartefoss heimebane i kyrkjedebatten. òg oppteken av at kyrkjene er Tekst og foto – Kyrkja er skilt frå staten, men kulturbygg. Eg ynskjer å sjå på

SOGNDALkyrkjelydsblad nr. 3-19 11 – Viktig med dialog mellom kyrkja og politikarar – Frå kyrkjeleg ståstad har det vore ein super kveld. Ikkje minst har det vore viktig at politikarane har førebudd seg og vore motiverte for ein kyrkjedebatt, sa Trygve W. Jordheim.

Debatten varde i over to timar, og Eldgrim Lovar godt Fossheim leia debatten med stø hand, og fekk – For første gong har me hatt ein kyrkjedebatt. til dialog mellom politikarane og folk i salen. Eg er glad så mange bruker fredagskvelden – Møtet har vore kjempeflott, og eg oppfattar til å vera her. Politikarar måtte i kveld tenkja positiv velvilje. Politikarane må få del i kva kyrkja kyrkjepolitikk. Eg håpa på god dialog og det driv med. Då trur eg me kan få felles prosjekt. fekk me, seier kyrkjeverje Jorunn Merete Samarbeid er positivt, og slike prosjekt har eg Haukås-Eide. tru på, seier Tore Brudvik. – Fellesrådet legg opp til to møte i året mellom – Gledeleg å høyra ein politisk debatt der kyrkja og kommne. Eg håpar det vil gje fire år deltakarane ikkje stadig avbryt kvarandre, som er positiv både for kommunen og kyrkja, seier Bjørn Sølsnes. seier Haukås-Eide.

Framstegspartiet og Miljøpartiet Dei Grøne stilte ikkje på kyrkjedebatten. Frå v.: Arnstein Menes (SP), Kjetil Kvåle (Ap), Frode Bøthun (Krf) og Gunnhild Olstad Bøyum (H).

12 nr. 3-19 SOGNDALkyrkjelydsblad 50-årskonfirmantjubileum – ny ordning!

16. juni i år var det duka for for at endringa tvinga seg fram i slik det vart i år, noko som legg den tradisjonsrike feiringa år. Men me har samstundes halde klåre føringar for korleis dette vil av 50-årskonfirmantane i høgt argumentet om at det er bli lagt opp i åra som kjem. Det kjekkare å vere alle samla, og at vil seie at me truleg held fram sokna Norum, Kaupanger ein har høve til å samle noko meir med det som starta i år, med og Stedje. Nytt i år var at ressursar, og gjere litt meir ut av, felles gudsteneste som rullerer det var ei felles gudsteneste den eine gudstenesta – meir enn på dei tre kyrkjene frå år til år, og for alle tre sokna før den ein kunne gjort i kvar av dei 3. ei felles middagssamkome etter felles middagen på Hofslund Dei 3 sokneråda har fått uttala gudstenesta. Lik eins at kyrkja Fjordhotel. Tidlegare år har seg, og me inviterte også alle - kyrkjekontoret og sokneråda - det vore tre separate guds 50-årskonfirmantane til å gje held fram med å ta ansvar for å tilbakemelding på opplegget. organisere jubileet. tenester i Stedje, Kaupanger Mange av dei som var med på og Ølmheim kyrkjer før felles jubileumsdagen har svara, og middags- og festsamkome. nokre av dei som ikkje hadde høve Vegard Bondevik Lie har også gitt oss tilbakemelding. Tekst Det er naturleg nok eit spørsmål Tusen takk for svar! om ressursar når me har gått frå 3 Christian Blom til 1 gudsteneste denne dagen, og I det store og heile var dei aller Foto det var også noko av bakgrunnen fleste positive til arrangementet

SOGNDALkyrkjelydsblad nr. 3-19 13 Konfirmantar 2019

Rekke 2: Andreas Danbolt (ungdomsprest), Marie Espe Kollsete, Live Bolstad Skartun, Lise Meisterplass, Veronica Faillace Hauge, Ingrid Marie Bergheim, Kirsti Fimreite Borger, Keira Hilde Kvam, Kjell Olav Høstaker Nordheim (sokneprest)

Rekke 3: Frida Christine Hofslundsengen, Matyas Galambos, Brage Eikevik-Rue, Andreas Asbjørn Hajdhushi Liheim, Lars Gladsø, Anders Monsen Haugen, Marcus Sætre Veum, Eivind Stedje Hofslundsengen, Jonas Kvåle, Eirik Leivdal Tandle, Mathias Fåberg, Emma Husum, Gitte Therkelsen Torstad (diakon)

Rekke 4: Robin Russ Weinbach, Knut Jonas Gunvordal, Nikolai Bøthun Olsen, Eirik Fretland, Joakim Ellingsen, Håkon Wathne, Adrian Liljedahl, Alexander Johannessen Vikenes, Johan Johannessen Bakke, Andreas Mo Ohnstad, Oliver Nedrehagen Tistel, Joakim Orrestad Andersen, Henrik Kongelf, Alexander Flatane

Rekke 5: Odne Hole Lykkebø, Sondre Sætrehaug Stedje, Kristina Aaberge, Emilie Ylvisåker Vedvik, Alle rekker frå venstre. Jonar Nondal Lereim, Marcus Furuseth Vatlestad, Konfirmantar Rekke 1: Vårin Aaberge Gulbrandsen, Tiril Aurora Servold Wåseth, Ingrid Bergheim Johansen, Gustavsen Nes, Maria Holm Wikan, Miriam Peter Galambos, Håvard Yndestad Sjøvoll Stedje Eknes Christensen, Vilde Heggestad Reknes, Tonje Holmen Frækaland Foto: Christian Blom

Konfirmanter Norum Frå venstre: Andreas Danbolt (ungdomsprest), Jørund Bøthun Skartun, Christian Venes, Marius Ylvisåker, Lars Teigen, Robin Åsarmoen, Vegard Bondevik Lie (sokneprest)

Foto: Gro Bjordal

14 nr. 3-19 SOGNDALkyrkjelydsblad Konfirmanter Kaupanger Alle rekker frå venstre. Rekke 1: Sindre Åmot Alme, Nora Hov, Signe Benedicte Bødal Nötesjö, Tommy Bjørk

Rekke 2: Andreas Danbolt (ungdomsprest), Ingvild Lund, Maja Kristine Nygård Rømma, Thea Myhre Nornes, Olivia Ugulsvik, Emma Rønning, Kjell Olav Høstaker Nordheim (sokneprest)

Rekke 3: Odin Moen, Martin Settevik Midtgård, Jonas Meisterplass Fimreite, Ole Einar Dalaker, Ørjan Ness, Anton Tveito

Foto: Christian Blom

Konfirmanter Fjærland

Frå venstre: Andreas Danbolt (ungdomsprest), Anette Eineteig, Sigrid Orheim Mundal, Sara Elisabeth Mundal, Aron Reinen, Evi Susan Skeide, Trym Tufte

Foto: Kåre Reinen

SOGNDALkyrkjelydsblad nr. 3-19 15 Handlingsplan for frivillige – kva skjer

Frivillighet i kyrkjelyden – mykje skjer

Det skjer mykje frivillig arbeid i kyrkjelydane våre! Med stort og smått kan vi rekne med at nærare 700 medarbeidarar bidreg kvart år. Det siste året har det vore arbeida målretta med ein handlingsplan for å følgje opp frivillige på ein betre måte. Staben på kyrkjekontoret og sokneråda har alle vore sterkt involvert i arbeidet. Med handlingsplanen håper vi å koma nærare målet om at fleire skal kjenne glede over å vere med i frivillig arbeid, og få eigarskap til aktiviteten i kyrkjelyden. Ein kortversjon av handlingsplanen finn de under her, og heile planen finn de på heimesida vår: www.sogndal.kyrkja.no

Handlingsplanen har følgjande mål og tiltak • Gruppeleiaren vert følgd opp månadleg med ein telefonsamtale eller anna kontakt. Staben MÅL held halvårige/heilårige møte med alle gruppeleiarane på tvers av sokna med • Fleire skal kjenne glede over å vere med i opplæring, gjennomgang av rutineskildringar frivillig arbeid og frå eigarskap til aktiviteten mm. Gruppeleiarane eller sokneråda kan ha i kyrkjelyden. møte med sine frivillige medarbeidarar etter • Vi skal ha nok frivillige til å utføre dei behov – t.d. etter fellesmøta. oppgåvene sokneråda har, på ein god måte • Kurs utover dette vert vurdert etter behov og - og handlingsrom til å setje i gang nye tilgjengelege ressursar. planlagde oppgåver. Følgje opp og ta vare på TILTAK • Felles årleg medarbeidarfest for alle frivillige medarbeidarar. Frivillige medarbeidarar Rekruttering vert særskilt inviterte til sokneråda sine • Vi skal utarbeide ein rettleiar for rekruttering. årsfestar (årsmøte). • Vi skal utarbeide rutineskildringar for alle • Sommarhelsing med takk for innsatsen, oppgåver som vert utført av frivillige. julehelsing og takk ved avslutting av • Vi skal lage organisasjonskart for dei ulike engasjement. tenestene og prøve ut ei ordning med frivillige • Forbøn i gudstenesta for dei frivillige og det gruppe-leiararar for dei ulike tenestene. frivillige arbeidet. • Vi skal greie ut korleis vi kan rekruttere fleire • Framsnakking og presentasjon av frivillig ungdomar. medarbeidarskap skal skje på samlingar som gudstenester (kunngjeringsplass), Opplæring kyrkjekaffi, salmekveldar, kvardagstru, • Vi skal ha god opplæring før ein frivillig juletrefest, kyrkjelydstur, kyrkjegardsdugnad medarbeidar tek til i tenesta, og alle og basarar. frivillige skal ha ein kontaktperson. Tiltaka skal vere sette i gang i løpet av 2019/2020.

16 nr. 3-19 SOGNDALkyrkjelydsblad «Bli med. No er det hennar tur»

Søndag 20.oktober er det duka Organisasjonen arbeider både med bestemma over sin eigen kropp for nok ein TV-aksjon. Nok ein akutt naudhjelp og langsiktige – til og seia ja og til å seia nei. Og gong skal 100 000 bøsseberarar prosjekt. Dei arbeider med å kvinner skal få si røyst høyrd, og ut å banka på ein million dørar, avgrensa fattigdom og naud. delta i avgjersler som vedkjem og dermed gå årets viktigaste Fyrst og fremst ved å løfta dei sjølve. Får kvinner arbeida, søndagstur. Ein slik dugnad ville nokre av dei som er hardast bestemma over eigen kropp og ikkje vore mogeleg utan alle råka av dette; kvinnene. bruka si eiga røyst, så vil det bli tusenvis av frivillige som står på mindre svolt, mindre fattigdom, vekene, og for nokre; månadane, i For det er dessverre slik, at mindre vald - og meir rettferd. forkant av aksjonen. Dei frivillige framleis så har 155 land lover Dersom kvinner får moglegheita, mobiliserer og spreier viktig som set grenser for fridomen vil det bety store skilnadar – informasjon og kunnskap i alle og moglegheitene til kvinner, både for dei sjølve, for familiane, sine kanalar. Alt dette gjer at TV- som mellom anna forbyr kvinner lokalsamfunna - og for verda. aksjonen er samlande. Aksjonen å arbeida utan samtykke frå engasjerer og rører det norske mannen. Framleis så blir 15 TV-aksjonen CARE, treng nettopp folk. Det er ein søndag i året der millionar jenter under 18 år deg til å bli med. Til å bli med på me løfter i flokk, der fellesskap gifta vekk - kvart år. Framleis det store felles, nasjonale løftet og solidaritet står sterkt. så døyr altfor mange kvinner av me gjer 20.oktober, og til å bli komplikasjonar i samband med med på å skapa betre moglegheit I år er det CARE som er tildelt TV- graviditet og fødsel, næmare og større rettferd for kvinner i aksjonen. CARE som har utspring bestemt 830 kvinner kvar einaste nokre av verdas mest sårbare etter andre verdskrig, og som blant dag. Dei fleste av tilfella kunne ha land. - No er det hennas tur! anna sende 300 000 naudpakker vore unngått dersom ein hadde til Noreg i etterkrigstida. Pakker hatt betre tilgang til helsetenester. som inneheld nødvendige gode Marthe Jansen, til eit land som ikkje var i den Midlane som blir samla inn Fylkesleiar for TV-aksjonen Hordaland tilstanden me kjenner landet under TV-aksjonen i år, skal gå til i moderne tid. No er CARE nettopp dette. Det skal gje kvinner Oddrun Midtbø meir kjent som ei av verdas moglegheit til å tena sine eigne Fylkesleiar for TV-aksjonen Sogn og største hjelpeorganisasjonar. pengar. Kvinner skal ha rett til å Fjordane

Foto: Care Norge/NRK TV-aksjonen

SOGNDALkyrkjelydsblad nr. 3-19 17 «Veggsalmen» i Kaupanger stavkyrkje

I den gamle stavkyrkja i Kaupanger er det musikk i veggene - «ein lovsong til Guds ære». I tida mellom 1959 og 1965 vart kyrkja restaurert og ført attende til sin opphavlege utsjånad innvendes. Då målinga frå 1862 vart fjerna, kom det til syne nokre merkelege «noteteikn» på den eine veggen. Dette er såkalla neumer, forløparen for dei notane vi nyttar i dag. Noteteikna er frå ein gammal liturgi, og er måla på veggen rundt 1620-40. Den gamle liturgien finst på De Heibergske Samlinger - Sogn Folkemuseum.

Det er fleire som har vortne fasinerte av desse noteteikna, og som har tolka dei på ulike måtar. Geirr Tveit arrangerte melodien for kor; framført første gong i 1965. Komponisten Arne Nordheim var inspirert av både neumene og lyden i dei gamle mellomalderklokkene i stavkyrkja, og komponerte ut frå dette verket «Klokkesong». Verket vart urframført i kyrkja i 1984 i samband med markeringa av 800-årsdagen for slaget ved Fimreite.

Kaupanger Bygdakor har sin eigen versjon, som dei mellom anna syng i samband med prosesjon inn i kyrkja. Dette er ei «modifisert» utgåve av neumene, og teksten baserer seg på den gamle liturgien frå 1400-talet: «Du være lov og pris O Herre Krist bene di det est den dag forvisst vi love dig nu og til evig tid». Vi finn òg hymnen i salmeboka frå 1984/85 - som nr. 197: «Du vere lova Jesus Krist».

Inger Pedersen Tekst

Christoffer Knagenhjelm Foto

18 nr. 3-19 SOGNDALkyrkjelydsblad SIDE

Hjelp gullfisken Finn fem feil! ut i sjøen! Noah bygde ein stor båt med plass til familien og mange dyr. Gud redda dei frå Den stakkars gull- flaumen. Dei to bileta er nesten like. Finner fisken hamnar i do du de fem feila på biletet under? og må finne vegen gjennom røyra og ut til sjøen. Kan du hjelpe han?

Fargelegg! Gje barnebladet Barnas til eit barn du er glad i!

Jona i Ninive Desse oppgåvene Frisk på hviledagen Jona og den store fisken

24. februar er henta frå bladet. 3 Supersetning 2019 Salme 102,3 Skjul ikke ansiktet når jeg er i nød. Vend øret til meg, skynd deg, svar når jeg roper!

4 3. mars 2019 Supersetning Søk først Guds rike og hans Matteus 6,33 rettferdighet, så skal dere få alt det andre i tillegg. Bestill abonnement Den krokbøyde kvinnen 2 2019 1 3. februar Skjul ikke ansiktet når jeg er i2019 nød. Supersetning Salme 102,3 Vend øret til meg, skynd deg, svar når jeg roper!

For Gud ga oss ikke en ånd som gjør på sondagsskolen.no27. januar Supersetning motløs; vi fikk Ånden som gir kraft, kjærlighet og visdom. 2. Timoteus 1,7 eller 22 08 71 00

Vitsar Har du høyrt om skipet som var på veg – No kan det frå Hongkong til Oslo ikkje bli verre! sa lasta med jojoar? pessimisten. Det sokk 143 gongar – Å jo, då! sa på vegen. optimisten.

Kvifor hatar kengurumødrer regn- versdagar? Svar: For då må barna leike innandørs. Teikningar: Trevor Keen Kyrkjevalet 2019

Kyrkjevalet 2019 gjekk av stabelen samtidig med Sokn 2011 2015 2019 kommunestyre- og fylkestingsvalet 9. september. Fjærland 52% 59% 54% Det vart noko dårlegare oppslutnad om valet enn sist, men Norum hadde ein liten auke på 1%. Stedje 12% 16% 10% Kva som skuldast nedgangen er vanskeleg å seie, Norum 30% 28% 29% men kanskje burde ein vore flinkare med informa- Kaupanger 27% 31% 28% sjon og «reklame» i framkant av valet. Leikanger 23% 25% 19%

Stedje sokneråd 2019-2023 VEGARD SÆTRE SIGRID MARI-ANN BRUSEGARD HOVDEN Faste medlemar HELGE TORSTAD Varamedlemar PER HILLEREN RUNE HAUG KARI TORHILD KVÅLE TORDIS SLINDE HANS MAGNE KVÅLE GERD MARGOT AASEN BJØRN SKJELDESTAD PER MAGNE FIMREITE BENTE KARIN VATLESTAD JOHN LIDAL BERIT AMUNDSEN, BJELDE ELDBJØRG REPPEN ØLNES Fjærland sokneråd 2019-2023 Varamedlemar Faste medlemar SIGFRED STENEHJEM HILDE SUPPHELLEN LARS HELGE FLUGHEIM SIV JANE RAUBOTI AASHILD VIKDAL BERIT CARLSEN ORHEIM ODDBJØRG BORGNY UGLUM SVERRE TUFTE MUNDAL INGUNN KARIN TORSTAD LØVIK GRETE MUNDAL JOSTEIN ØYGARD Kaupanger sokneråd 2019-2023 Varamedlemar Faste medlemar NILS DISTAD EINAR SKEIE KLARA HEIMLID BØYUM RASMUS STOKKE ANDRÉ ØYGARD MAY KRISTEL BØDAL KARI BØYUM SKEIDE MARGUNN LOMHEIM ANDERS BØYUM TERJE HAUSTÅKE MARIE BUKHOLM Leikanger sokneråd 2019-2023 Varamedlemar Faste medlemar INGER JOHANNE TALLE ÅSE KONGSVIK ANNY HOFSVIK SIGNE EIKENES BRITT ELIN YTTRIER JON ERLING OPPEDAL ERLING AUNE TORE ODDVIN STØLEN SVANHILD KARIN BREISNES TOVE STENSÅS ELIN BORLAUG HAUGE Norum sokneråd 2019-2023 Varamedlemar Faste medlemar ELI MARITA VIK NÆSS HEIDI FONDENES IDA ELISABETH JØRSTAD RØYSUM MAGNE AHLIN GRETE HAMRE, GJERTRUDBAKKEN GUNN KJERSTI BÅRDGARD EGIL HENNING YTRØY GUNNHILD ØVRETUN SIRI ANDRESEN

20 nr. 3-19 SOGNDALkyrkjelydsblad Sokn 2011 2015 2019 Fjærland 52% 59% 54% Stedje 12% 16% 10% Norum 30% 28% 29% Kaupanger 27% 31% 28% Leikanger 23% 25% 19%

Velkomen til dåp!

Når eit barn blir bore til dåpen, vert vi minna om at ingen kan bera seg sjølv. Gjennom dåpen vert vi del av eit verdsvidt fellesskap, og samstundes ein del av den lokale kyrkja. Vi vert bundne saman med truande til alle tider.

Dåpen er ei markering der barnet har alle sine viktigaste støttespelarar rundt seg, og der Gud lovar å følgje barnet alle dagar. Les meir og meld inn dåp på www.sogndal.kyrkja.no/Dåp OKTOBER 3. Småbarnstreff 4.-7. Leir for 4-7 klasse 17. Småbarnstreff 18.-20. Ungdomsleir for (8.kl-3.vgs) 24. Knøttekor og torsdagsklubb 25. Haustbasar 31. Småbarnstreff NOVEMBER 1.-3. 16-30 leir 7. Knøttekor og torsdagsklubb 8.-10. Dameleir 14. Småbarnstreff 15.-17. Barnas songleir (2-7 klasse) 21. Knøttekor og torsdagsklubb Konfirmantpresentasjon, 50- og 51-årskonfirmanter, Fjærland 23. Juleverkstad (4-12 år) 28. Småbarnstreff DESEMBER 5. Knøttekor og torsdagsklubb 6. Julemiddag for alle 12. Småbarnstreff 21. Julemiddag for Ungdom 31.-1. Åpen Nyttårsfest

Selskap / Catering Lyngmo har flotte lokale til konfirmasjonar, minnestunder og andre selskap. Ta gjerne kontakt for informasjon og tilbod.

Mail: [email protected] eller tlf: 57 68 43 66

Presang– gåvekort på leir Av og til har fadrar, foreldre, Konfirmantar Hanna Cesilie, Daniel og Anja besteforeldre, onklar, tanter og andre lyst til å gje ei gåve som betyr «litt meir». av dei som var konfirmert for 51 På Lyngmo er det leirar for born og Ei fin gudsteneste ungdom heile året. Kanskje årets og 50 år sidan. Det skulle vore bursdags- eller julegåve kan væra eit Sundag 25. august var det 10 personar. Men diverre, nokre gåvekort på leir!! Ta kontakt med oss gudsteneste i kyrkja i Fjærland, er forhindra frå å møta. Denne på Lyngmo for å kjøpe gåvekort! med presentasjon av dei som gongen var det frå kullet som skal gå konfirmantskule i vart konfirmert i 1968 desse som Mail: [email protected] vinter. 3 kjekke ungdommar eller tlf: 57 68 43 66 ikkje var med: Stein Åge Jorddal, som kyrkjelyden får nytte av i Olav Våtevik og Aud Rauboti. Frå vinter. Under gudstenesta deltok 1969- kullet var det Knut Berge forrettande ungdomsprest, som ikkje møtte. Gudstenesta Andreas Danbolt, og den nye vart avslutta med minikyrkjekaffi soknepresten vår, Mikael Bruun. og prat om gamalt. Jubilantane Han forretta nattverdliturgien. avslutta dagen med mat og sosialt Stemningsfyllt. Så er det slik, samver på Fjærland Fjordstove. at annan kvart år, på denne Fotomontasje av gudstenesta er det presentasjon Nils Skeide, tekst og foto Lars J. Berge

22 nr. 3-19 SOGNDALkyrkjelydsblad mykje av organisten. Fugen, som Etter dei to relativt kjende Velkommen til på humoristisk vis kan titulerast komponistane Bach og Brahms, «sykkel-fugen», er eit stykke spelar Hallgeir orgelmusikk frå orgelkonsert i som krev mykje av organisten sitt amerikanske David German, ein Stedje fotarbeid, med raske og lange løp nolevande komponist som til i pedal. dagleg er organist i Nashville, Torsdag 17. oktober kl. 19.30 USA, og frå den engelske er du hjarteleg velkommen til Vidare får publikum høyre komponisten George Thalben-Ball. orgelkonsert i Stedje kyrkje. Johannes Brahms si koral Frå sistnevnde spelar Hallgeir bearbeiding av salmen «O Welt, stykket «Elegy», eit stykke som Hallgeir Øgaard Westli, kantor i ich muss dich lassen» som i har sitt opphav i ein improvisasjon Leikanger kyrkje, spelar denne Noreg er betre kjend som «Nu komponisten gjorde i samband kvelden på det nye orgelet i lukker seg mitt øye». med BBC sine daglege guds- Stedje kyrkje. På konserten vil tenestesendingar under andre publikum få høyre orgelmusikk verdskrigen. som spenner frå barokken til nolevande komponistar. Til slutt avsluttar Hallgeir med «Orgelsonate nr 5» av den franske Frå Johann Sebastian Bach, vil komponisten Alexandre Guilmant Konfirmantpresentasjon, 50- og 51-årskonfirmanter, Fjærland Hallgeir fremføre «Preludium & – ein sonate med 5 satsar som Fuge, D-dur», eit stykke som krev krev mykje av både orgel og organist.

Billettar kostar kr. 200,- og kan kjøpast på førehand på Takk for minnegåve www.sogndal.kyrkja.no. Det vil òg vere mogleg å kjøpe Styret i Fjærland bedehus billettar i døra, både med kort takkar hjarteleg for alle og kontant. minnegåver som kom inn i samband med Agnes Tufte si gravferd. Foto: Fotograf Marta Øgaard

Kvardagstru hausten 2019 Tidspunkt for gravferder I haust er vi i gong med ein ny runde med kvardagstru. Gravferdsforvaltninga ved kyrkje- Samlingane blir på høgskulen, og er ope for alle. Stedje kontoret ynskjer å imøtekomme sokneråd og studentpresten er arrangør. Det kristne dei pårørande så langt det går, studentlaget deltek. For dei som har høve til det kan ein men ber om forståing for at ein starte med middag i kantina frå kl.15. ikkje alltid kan få gravferd på dei tidspunkt ein helst ynskjer. Dei tilsette har mange oppgåver som Undervisning frå kl. 16:15 – 17:00 skal fyllast, og mange avtalar som gjeld fleire personar. Ut frå dette 15.oktober er det opna for å ha gravferder 29.oktober tysdag- fredag kvar veke – 12.november i hovudsak kl. 11.00. Dersom det 26.november vert to gravferder same dag, blir 10.desember gravferd nr. 2 lagt til kl. 14.00. Det skal vere sterke årsaker som blir lagt til grunn dersom desse Fyrste samling har temaet: Kva er eigentleg bøn? Dei andre tidspunkta skal avvikast. samlingane vil ta føre seg ulike tema omkring kristen tru og praksis belyst frå ulike foredragshaldarar. Velkommen. Kyrkjekontoret

SOGNDALkyrkjelydsblad nr. 3-19 23 StøttespelaraneStøttespelerane våre:våre:

Fossetunet 4, 6856 Sogndal Telefon heile døgnet: Tlf.Fossetunet 57 68 14 4, 77 6856 Sogndal 57TelefonT 68el e14 fheile o77n døgnet:heile døgnet: AvdelingTlf. 57 68 Lærdal14 77 Kjell57 68 Grønli 14 77 Tønjum,Avdeling 6887 Lærdal Lærdal AnneKjell Grønli Kristin57 Gunvordal 68 14 77 Hagalandet, 6851 Sogndal • tlf 57 67 16 22 Tlf.Tønjum, 57Kjell 66 6887 G86rønli 60 Lærdal | Hans Magne Kvåle |[email protected] Ingar Kristin Husum Gunvordal | Hege Urnes 6801 Førde • tlf 57 83 70 90 Fossetunet 4, 6856 Sogndal Telefon heile døgnet: maskinsenteret.as • [email protected] www.lerum.nowww.lerum.no Tlf. 57 Tlf.68 5714 7766 Post-86 60 og besøksadresse:57 [email protected] 14 77 3, 6856 Sogndal Telefon: 57 67 18 85 Avdeling Lærdal Kjell Grønli Tønjum, 6887 Lærdal Anne Kristin Gunvordal Opplæring klasse RØYRLEGGJAR Tlf. 57 66 86 60 [email protected] A1-A-B-BE-T-M146 Arild Johannes Sandvik Arild Johannes Sandvik Trafikalt grunnkurs 6848 FJÆRLAND E-post: TelefonTelefon 97 03 0808 6767 [email protected] www.sognekraft.no - P.b. 3, 6891 Vik i Sogn - [email protected]

Tømrar Melbys skrifthugging AS Jostein Øygardwww.skrivargarden.no Ditt TRYKKERI i Sogn og Fjordane Navnetilføyelser og oppussing av nybyggWEBSHOP • tilbygg - EKSPRESSTRYKK• rehab • flis • våtrom gravmonumenter. - Liftutleige - Vi tar oppdrag med Telefon 97 09 79 82 • Navnetilføyelser Parkveien 5, 6856 Sogndal • Tlf. 57 62 88 50 • e-post: post@advokat-tollefsen [email protected] // Tel. 57 66 23 60 • Oppussing av gravsteiner StøttespelaraneStøttespelerane våre:våre: • Bolting/sikring av gravsteiner Fossetunet 4, 6856 Sogndal Telefon heile døgnet: Alt arbeid blir utført på stedet. Tlf.Fossetunet 57 68 14 4, 77 6856 Sogndal 57Telefon 68 14 heile 77 døgnet: Ingen tillegg av frakt eller andre Tlf. 57 68 14 77 omkostninger. SLINDESENTERET • MARINA • TRANSPORTØR Avdeling Lærdal Kjell57 68 Grønli 14 77 Optiker Tønjum,Avdeling 6887 Lærdal Lærdal AnneKjell Grønli Kristin Gunvordal Ta gjerne kontakt med Kyrkjekontoret i Slinde, 6856 SOGNDAL - Tel. 57 67 65 00 Telefon 90 11 67 83 Hagalandet, 6851 Sogndal • tlf 57 67 16 22 FossetunetTlf.Tønjum, 57 4, 66 68566887 86 60 SogndalLærdal [email protected] heile Kristin døgnet: Gunvordal Kjell M. Talleraas Sogndal, tel. 57 67 99 85 eller til firma 6801www.slindetransport.no Førde • tlf 57 83 70 90 Melbys skrifthugging AS tel. 482 40 612. maskinsenteret.as • [email protected] www.lerum.nowww.lerum.no Tlf. 57 Tlf.68 5714 7766 86 60 57 [email protected] 14 77 6856 Sogndal • tlf. 920 94 145 • nettbriller.com StøttespelaraneStøttespelareneStøttespelerane våre:våre: Telefon: 57 67 18 85 StøttespelaraneStøttespelerane våre:våre: Avdeling Lærdal Kjell Grønli Tønjum, 6887 Lærdal Anne Kristin Gunvordal Opplæring klasse online Fossetunet 4, 6856 Sogndal Telefon heile døgnet: RØYRLEGGJAR Fossetunet 4, 6856 Sogndal Telefon heile døgnet: [email protected] RØYRLEGGJAR Tlf. 57 Tlf.Fossetunet66 5786 6860 14 4, 77 6856 Sogndal 57Telefon 68 14 heile 77 døgnet: A1-A-B-BE-T-M146 Ditt TRYKKERI iTlf.Fossetunet Sogn 57 68 14 og4, 77 6856 Fjordane Sogndal 57Telefon 68 14 heile 77 døgnet: Telefon heile døgnet: Arild Johannes Sandvik Tlf. 57 68 14 77 Kjell57 68 Grønli 14 77 Byggmester Arild Johannes Sandvik AvdelingTlf. 57 68 Lærdal14 77 Kjell57 68 Grønli 14 77 Avdeling Lærdal Trafikalt grunnkurs 6848 FJÆRLAND AnneKjell Grønli Kristin57 Gunvordal 68 14 77 Man: 18.00 – 20.00 Tønjum,Avdeling 6887 Lærdal Lærdal AnneKjell Grønli Kristin Gunvordal Tønjum,Avdeling 6887 Lærdal Lærdal Ingmar Stenehjem AMFI Sogningen, Hovevegen 6, 6856 Sogndal Hagalandet,Tys og 6851 ons: Sogndal 08.00 •– tlf11.00 57 67 16 22 Hagalandet, 6851 Sogndal • tlf 57 67 16 22 Tlf. 57 66 86 60 [email protected] Kristin Gunvordal Tlf.Tønjum, 57Kjell 66 6887 G86rønli 60 Lærdal | Hans Magne Kvåle |[email protected] Ingar Kristin Husum Gunvordal | Hege Urnes E-post: www.amfi.no/sogningen 6801TorTelefonTelefon og Førde fre: 97 •09.00 tlf 0357 83– 0808 12.00 70 6767 90 PrintfarmFossetunet.noTønjum, 4, 68566887 SogndalLærdal Telefon heile døgnet: Fossetunet 4, 6856 Sogndal Telefon heile døgnet: mob. 90 58 10 21 • tlf. 57 67 29 52 6801 Førde • tlf 57 83 70 90 6801 Førde • tlf 57 83 70 90 E-post: [email protected] www.lerum.no av Skrivargardenwww.lerum.nowww.lerum.no AS Tlf. 57 66 Post-86 60 og besøksadresse: [email protected] 3, 6856 Sogndal [email protected] Mykje å gle seg til. Alltid. maskinsenteret.as • [email protected] maskinsenteret.aswww.lerum.no • [email protected] Tlf. 57 Tlf.68 5714 7766 86 60 57 [email protected] 14 77 Tlf. 57 68 14 77www.sognekraft.no - P.b.57 3, 68 6891 14 77Vik i Sogn - [email protected] www.stenehjembygg.no AMFI Tlf: 57 67 55 55 / 976 75 555 Telefon: 57 67 18 85 Telefon: 57 67 18 85 Avdeling Lærdal Kjell Grønli Avdeling Lærdal Kjell Grønli Tønjum, 6887 Lærdal TømrarAnne Kristin Gunvordal Tønjum, 6887 LærdalOpplæring klasse Anne Kristin Gunvordal Opplæring klasse Tlf: 57 67 50 50 RØYRLEGGJAR Tlf. 57 66 86 60 [email protected] A1-A-B-BE-T-M146 Melbys skrifthugging AS RØYRLEGGJAR www.skrivargarden.no Tlf. 57 66 86 60 [email protected] A1-A-B-BE-T-M146 Sogn Synssenter SognJostein Syns sØygardenter MMEE SJÅSJÅASTAST Arild Johannes Sandvik Arild Johannes Sandvik Ditt TRYKKERI i Sogn og Fjordane Navnetilføyelser og oppussing av Synsprøve • Briller • Kontaktlinser 6848 FJÆRLAND Arild Johannes Sandvik Eit variert utval i alle prisklassar av Trafikalt grunnkurs Trafikalt grunnkurs VI ER6848 FJÆRLANDHER. Autorisert6848 rekneskapsførarselskap FJÆRLAND nybyggWEBSHOP • tilbygg - EKSPRESSTRYKK• rehab • flis • våtrom gravmonumenter. FJÆRLAND (57 69 12 03) – SOGNDAL (57 67 22 02) innfatningar, brilleglas, kontaktlinser Med topp moderne synsprøveutstyr og fokus på augehelse, tek me - Liftutleige - E-post: C5:C5 26.06.13 10.40 Side 1 TelefonTelefon 97 03 0808 6767 [email protected] – 913 63 327 solbriller, kikkertar og luper. E-post: synsprøve, trykkmåling og bilete av auga. TelefonTelefon 97 03 0808 6767 [email protected] Vi tar oppdrag med www.sognekraft.noTelefon 97 - 09P.b. 793, 6891 82 Vik i Sogn - [email protected] • Navnetilføyelser [email protected] Parkveien 5, 6856 Sogndal • Tlf. 57 62 88 50 • e-post: post@advokat-tollefsen www.sognekraft.no - P.b. 3, 6891 Vik i Sogn - [email protected] Ved behov for briller på dagen, har me lager på einstyrkeglas (+/- 4, cyl. 2) ALLTID. [email protected]: 57 67 50 //5 Tel.0 57 66 23 60 • Oppussing av gravsteiner Tømrar • Bolting/sikring av gravsteiner Tømrar Melbys skrifthugging AS TRENG DUJostein Øygardwww.skrivargarden.no MelbysAlt arbeid skrifthugging blir utført på stedet. AS www.skrivargarden.no NOKON Å FORTELJEDitt TRYKKERI i Sogn og Fjordane Jostein ØygardNavnetilføyelser og oppussing av Ingen tillegg av frakt eller andre nybyggWEBSHOP • tilbygg - EKSPRESSTRYKK• rehab • flis • våtrom Ditt TRYKKERI i Sogn og Fjordanegravmonumenter. DET TIL? Navnetilføyelseromkostninger. og oppussing av SLINDESENTERET • MARINA • TRANSPORTØR - Liftutleige - Optiker FORTELJE Å NOKON nybyggWEBSHOP • tilbygg - EKSPRESSTRYKK• rehabSkjeldestad • flis • våtrom gravmonumenter. Vi tar oppdrag med - LiftutleigeFossetunet - 1 | 6856 Sogndal Ta gjerne kontakt med Kyrkjekontoret i Slinde, 6856 SOGNDAL - Tel. 57 67 65 00 Telefon 97 09 79 82 Tlf: Telefon57 67 65 40 90 | [email protected] 11 67 83 • Navnetilføyelser Parkveien 5, 6856 Sogndal • Tlf. 57 62 88 50 • e-post: post@advokat-tollefsen Sogndal,Vi tel. tar 57 oppdrag 67 99 85 ellermed til firma www.slindetransport.no [email protected] // Tel. 57Kjell 66 23 60 M. Talleraas www.kontorspar.no • Oppussing av gravsteiner Telefon 97 09 79 82 •Melbys Navnetilføyelser skrifthugging AS tel. 482 40 612. Parkveien 5, 6856 Sogndal • Tlf. 57 62 88 506856 • e-post: Sogndal post@advokat-tollefsen • tlf. 920 94 145 • nettbriller.com • Bolting/sikring av gravsteiner [email protected] // Tel. 57 66 23 60 • Oppussing av gravsteiner Alt arbeid blir utført på stedet. • Bolting/sikring av gravsteiner Ingen tillegg av frakt eller andre nr. 3-134-14 SOGNDAL nr.nr. 4-144-18 21 20 nr. 2-16 SOGNDALSSogOGNDALNdalkyrkjelydsbladkyrkjelydsblad SOGNDALSOGNDALkyrkjelydsbladkyrkjelydsblad nr. 2-16 2921 omkostninger. SLINDESENTERET • MARINA • TRANSPORTØR Alt arbeid blir utført på stedet. Optiker Ingen tillegg av frakt eller andre Postboks 25, 6851 Sogndal Ta gjerne kontakt med Kyrkjekontoret i Slinde, 6856 SOGNDAL - Tel. 57 67 65 00 Telefon 90 11 67 83 Byggmester omkostninger. SLINDESENTERET • MARINA • TRANSPORTØR Kjell M. Talleraas Optiker Sogndal, tel. 57 67 99 85 eller til firma www.slindetransport.no Melbys skrifthugging AS tel. 482 40 612. 6856 Sogndal • tlf. 920 94 145 • nettbriller.com Ingmar Stenehjem AMFI Sogningen, Hovevegen 6, 6856 Sogndal Ta gjerne kontakt med Kyrkjekontoret i Slinde, 6856 SOGNDAL - Tel. 57 67 65 00 TRENG DU DU TRENG Telefonwww.amfi.no/sogningen 90 11 67 83 Sogndal, tel. 57 67 99 85 eller til firma www.slindetransport.no Kjellmob. 90 58M. 10 21Talleraas • tlf. 57 67 29 52 mob. 90 58 10 21 • tlf. 57 67 29 52 E-post: [email protected] Melbys skrifthugging AS tel. 482 40 612. 6856 Sogndalwww.stenehjembygg.no • tlf. 920 94 145 • nettbriller.com AMFI Mykje å gle seg til. Alltid. DET TIL? DET

Byggmester Tlf: 57 67 50 50 Sogn Synssenter Ingmar Stenehjem AMFI Sogningen, Hovevegen 6, 6856 Sogndal MMEE SJÅSJÅASTAST www.amfi.no/sogningen ByggmesterSynsprøve • Briller • Kontaktlinser 6856 SOGNDAL mob. 90 58 10 21 • tlf. 57 67 29 52 Byggmester E-post: [email protected] Man: 18.00 – 20.00 Fjørevegen 22 www.stenehjembygg.no AMFI Mykje å gle seg til.Med Alltid. topp moderne synsprøveutstyr og fokus på augehelse, tek me C5:C5 26.06.13Ingmar 10.40 Side Stenehjem 1 AMFI Sogningen, Hovevegen 6, 6856 Sogndal Tys og ons: 08.00 – 11.00 synsprøve, trykkmåling og bilete av auga. www.amfi.no/sogningen Tor og fre: 09.00 – 12.00 6868 GAUPNE mob. 90 58 10 21 • tlf. 57 67 29 52 E-post: [email protected] Grandmo Tlf: 57 67Ved 50 behov 50www.stenehjembygg.no for briller på dagen, har me lagerAMFI på einstyrkeglas Mykje å gle (+/-seg 4, til. cyl. Alltid. 2) Tlf: 57 67 55 55 / 976 75 555 Sogn Synssenter 6891 VIK Synsprøve • Briller • Kontaktlinser MMEE SJÅSJÅASTAST Postboks 104 Tlf: 57 67 50 50 Med topp moderne synsprøveutstyr og fokus på augehelse, tek me Sogn Synssenter 6863 LEIKANC5:C5GER 26.06.13synsprøve, 10.40 Sidetrykkmåling 1 og bilete av auga. Synsprøve • Briller • Kontaktlinser MMEE SJÅSJÅASTAST Ved behov for briller på dagen, har me lager på einstyrkeglas (+/- 4, cyl. 2) TLF VI ER HER. Med topp moderne synsprøveutstyr og fokus på augehelse, tek me 57 67 75 00 C5:C5 26.06.13synsprøve, 10.40 Sidetrykkmåling 1 og bilete av auga. Ved behov for briller på dagen, har me lager på einstyrkeglas (+/- 4, cyl. 2) ALLTID.

20 nr.nr. 3-132-164-14 SOGNDALSSogogndalNdalkyrkjelydsbladkyrkjelydsblad Sogndalkyrkjelydsblad nr. 4-14 21

PostboksLedig 25, 6851 Sogndal Ledig annonseplass! annonseplass! 20 nr.nr. 3-132-164-14 SOGNDALSSogogndalNdalkyrkjelydsbladkyrkjelydsblad Sogndalkyrkjelydsblad nr. 4-14 21 Postboks 25, 6851 Sogndal

2024 nr.nr. 3-132-164-143-19 SOGNDALSSOGNDALSogogndalNdalkyrkjelydsbladkyrkjelydsblad SOGNDALSogndalkyrkjelydsblad nr. 4-142-16 21 Postboks 25, 6851 Sogndal 6856 SOGNDAL Fjørevegen 22

6868 GAUPNE 6856 SOGNDAL Grandmo Fjørevegen 22 6891 VIK Postboks 104 6868 GAUPNE Grandmo 6863 LEIKANGER 6891 VIK 6856 SOGNDAL Postboks 104 FTjLøFrevegen 22 57 67 75 00 6863 LEIKANGER 6868 GAUPNE TLF Grandmo 57 67 75 00 6891 VIK Postboks 104

6863 LEIKANGER

TLF 57 67 75 00 StøttespelaraneStøttespelerane våre:våre:

Fossetunet 4, 6856 Sogndal Telefon heile døgnet: Tlf.Fossetunet 57 68 14 4, 77 6856 Sogndal 57Telefon 68 14 heile 77 døgnet: AvdelingTlf. 57 68 Lærdal14 77 Kjell57 68 Grønli 14 77 Tønjum,Avdeling 6887 Lærdal Lærdal AnneKjell Grønli Kristin Gunvordal Hagalandet, 6851 Sogndal • tlf 57 67 16 22 Tlf.Tønjum, 57 66 6887 86 60 Lærdal [email protected] Kristin Gunvordal 6801 Førde • tlf 57 83 70 90 Fossetunet 4, 6856 Sogndal Telefon heile døgnet: maskinsenteret.as • [email protected] www.lerum.nowww.lerum.no Tlf. 57 Tlf.68 5714 7766 86 60 57 [email protected] 14 77 Støttespelerane våre: Telefon: 57 67 18 85 Støttespelarane våre: Avdeling Lærdal Kjell Grønli Anne Kristin Gunvordal Tønjum,Fossetunet 6887 Lærdal 4, 6856 Sogndal Telefon heile døgnet: Opplæring klasse RØYRLEGGJAR Tlf. 57 66 86 60 [email protected] A1-A-B-BE-T-M146 Tlf.Fossetunet 57 68 14 4, 77 6856 Sogndal 57TelefonT 68el e14 fheile o77n døgnet:heile døgnet: Arild Johannes Sandvik AvdelingTlf. 57 68 Lærdal14 77 Kjell57 68 Grønli 14 77 6848 FJÆRLAND Trafikalt grunnkurs 6848 FJÆRLAND Tønjum,Avdeling 6887 Lærdal Lærdal AnneKjell Grønli Kristin57 Gunvordal 68 14 77 Hagalandet, 6851 Sogndal • tlf 57 67 16 22 Tlf.Tønjum, 57Kjell 66 6887 G86rønli 60 Lærdal | Hans Magne Kvåle |[email protected] Ingar Kristin Husum Gunvordal | Hege Urnes E-post: 6801TelefonTelefon Førde 97• tlf 0357 83 0808 70 6767 90 Fossetunet 4, 6856 Sogndal Telefon heile døgnet: 6801 Førde • tlf 57 83 70 90 [email protected] maskinsenteret.as • [email protected] www.lerum.nowww.lerum.no Tlf. 57 Tlf.68 5714 7766www.sognekraft.no Post-86 60 og besøksadresse: - P.b.57 3, Parkvegen68 [email protected] 14 77Vik i3, Sogn 6856 - Sogndal [email protected] Telefon: 57 67 18 85 Avdeling Lærdal Kjell Grønli Tømrar Tønjum, 6887 Lærdal Anne Kristin Gunvordal Opplæring klasse RØYRLEGGJAR Tlf. 57 66 86 60 [email protected] skrifthugging AS A1-A-B-BE-T-M146 RØYRLEGGJAR Jostein Øygardwww.skrivargarden.no Arild Johannes Sandvik Ditt TRYKKERI i Sogn og Fjordane Navnetilføyelser og oppussing av Arild Johannes Sandvik Trafikalt grunnkurs 6848 FJÆRLAND nybyggWEBSHOP • tilbygg - EKSPRESSTRYKK• rehab • flis • våtrom gravmonumenter. - Liftutleige - E-post: TelefonTelefon 97 03 0808 6767 Vi tar oppdrag med Telefon 97 09 79 82 • Navnetilføyelser [email protected] Parkveien 5, 6856 Sogndal • Tlf. 57 62 88 50 • e-post: post@advokat-tollefsen www.sognekraft.no - P.b. 3, 6891 Vik i Sogn - [email protected] [email protected] // Tel. 57 66 23 60 • Oppussing av gravsteiner • Bolting/sikring av gravsteiner Tømrar MelbysMELBYSAlt arbeid skrifthugging SKRIFTHUGGING blir utført på stedet. A/S AS www.skrivargarden.no Jostein Øygard SteinhuggervegenIngen tillegg av frakt 5 eller andre Ditt TRYKKERI i Sogn og Fjordane 6490Navnetilføyelser Eideomkostninger. og oppussing av SLINDESENTERET • MARINA • TRANSPORTØR Optiker nybyggWEBSHOP • tilbygg - EKSPRESSTRYKK• rehab • flis • våtrom Tlf.: 482gravmonumenter. 40 612 Ta gjerne kontakt med Kyrkjekontoret i Slinde, 6856 SOGNDAL - Tel. 57 67 65 00 Telefon- Liftutleige 90 11 67 - 83 Kjell M. Talleraas InskripsjonSogndal,Vi tel. tar 57 oppdragog 67 99oppussing 85 ellermed til firma www.slindetransport.no Telefon 97 09 79 82 •Melbysav Navnetilføyelser gravmonumenter. skrifthugging AS tel. 482 40 612. Parkveien 5, 6856 Sogndal • Tlf. 57 62 88 506856 • e-post: Sogndal post@advokat-tollefsen • tlf. 920 94 145 • nettbriller.com [email protected] // Tel. 57 66 23 60 • Oppussing av gravsteiner • Bolting/sikring av gravsteiner

Alt arbeid blir utført på stedet. Ingen tillegg av frakt eller andre Byggmester omkostninger. SLINDESENTERET • MARINA • TRANSPORTØR Optiker Ingmar Stenehjem AMFI Sogningen, Hovevegen 6, 6856 Sogndal Ta gjerne kontakt med Kyrkjekontoret i Slinde, 6856 SOGNDAL - Tel. 57 67 65 00 Telefonwww.amfi.no/sogningen 90 11 67 83 Sogndal, tel. 57 67 99 85 eller til firma www.slindetransport.no Kjellmob. 90 58M. 10 21Talleraas • tlf. 57 67 29 52 mob. 90 58 10 21 • tlf. 57 67 29 52 E-post: [email protected] Melbys skrifthugging AS tel. 482 40 612. 6856 Sogndalwww.stenehjembygg.no • tlf. 920 94 145 • nettbriller.com AMFI Mykje å gle seg til. Alltid.

Tlf: 57 67 50 50 Sogn Synssenter MMEE SJÅSJÅASTAST ByggmesterSynsprøve • Briller • Kontaktlinser Man: 18.00 – 20.00 Med topp moderne synsprøveutstyr og fokus på augehelse, tek me C5:C5 26.06.13Ingmar 10.40 Side Stenehjem 1 AMFI Sogningen, Hovevegen 6, 6856 Sogndal Tys og ons: 08.00 – 11.00 synsprøve, trykkmåling og bilete av auga. www.amfi.no/sogningen Tor og fre: 09.00 – 12.00 mob. 90 58 10 21 • tlf. 57 67 29 52 E-post: [email protected] Ved behovwww.stenehjembygg.no for briller på dagen, har me lagerAMFI på einstyrkeglas Mykje å gle (+/-seg 4, til. cyl. Alltid. 2) Tlf: 57 67 55 55 / 976 75 555

Tlf: 57 67 50 50 Sogn Synssenter MMEE SJÅSJÅASTAST Ledig Synsprøve • Briller • Kontaktlinser VI ER HER. Med topp moderne synsprøveutstyr og fokus på augehelse, tek me annonseplass! C5:C5 26.06.13synsprøve, 10.40 Sidetrykkmåling 1 og bilete av auga. Ved behov for briller på dagen, har me lager på einstyrkeglas (+/- 4, cyl. 2) ALLTID.

20 nr.nr. 3-132-164-14 SOGNDALSSogogndalNdalkyrkjelydsbladkyrkjelydsblad SogndalkyrkjelydsbladTRENGnr. 4-14 DU 21 Postboks 25, 6851 Sogndal NOKON Å FORTELJE DET TIL? NOKON Å FORTELJE FORTELJE Å NOKON

20 nr.nr. 3-132-164-14 SOGNDALSSogogndalNdalkyrkjelydsbladkyrkjelydsblad SOGNDALSSOGNDALogndalkyrkjelydsbladkyrkjelydsblad nr.nr. 4-142-163-19 2521 Postboks 25, 6851 Sogndal 6856 SOGNDAL Fjørevegen 22 TRENG DU DU TRENG 6868 GAUPNE Grandmo DET TIL? DET 6891 VIK Postboks 104

6863 LEIKANGER 6856 SOGNDAL FTjLøFrevegen 22 57 67 75 00 6868 GAUPNE Grandmo

6891 VIK Postboks 104

6863 LEIKANGER

TLF 57 67 75 00

Ætti i glede og sorg

DØYPTE DØDE

KAUPANGER NORUM 27.09.2015 Emrik Moen Rebni Erling Midtun 19.06.1945 – 11.10.2015 11.10.2015 Jens Ruud Ester Aslaug Øyrehagen 18.04.1929 – 29.10.2015 01.11.2015 Andreas Reppen Bakketeig ÆttiKAUPANGER i glede og sorg STEDJE Olav Trygve VangestadSjå sogndal.kyrkja.no01.07.1948 for påmelding – til 01.10.2015dåp eller ta kontakt med kyrkjekontoret om moglege datoar for dåp og vigsel. Telefon 57 67 99 85 20.09.2015 Frida Sognnes Austheim NORUM DØYPTEDØYPTESTEDJE DØDE 27.09.2015 Felix Hjorthaug Åsebø 16.05.2016 Melissa Iren Aasmundrud og KAUPANGER Eldar Venes FJÆRLAND KAUPANGER 13.03.2016Hans Isabel Olafsen Sjåstad Flåten STEDJE02.10.1924 – 02.08.2015 04.10.2015 Maria Kongelf 26.05.2019 Leah Nes Bøyum Sigrun Sørbø 16.07.1944 – 12.05.2019 28.03.2016 Sverre Nummedal Engebø 04.06.2016 Hedda Fotland Hough og 26.05.2019 Benjamin Foss Margit Skjerven(Urnenedsetting Per Egil 10.09.1936Flo – 13.06.2019 09.10.) NORUM 04.10.2015 Thea Marie Håvåg Borlaug 04.06.2016Britt Aaberge Kylie Louise05.08.1952 Varcoe – 03.07.2019 og Gravlagt i Farnes KAUPANGER24.03.2016Leiv OlaiÅberge Ursin Sætre 05.04.1920 Eivind Stevling Torstad – 14.09.2015 02.06.201905.06.2016 EdvinSigne Buene Granli Nedrehagen Lerheim 06.06.2016 Silje Anita Flugheim og Døypt i Aurland kyrkje FJÆRLAND 18.08.201905.06.2016 ThaleSindre Fylling Hjelmeseter Selvåg Molland Jan Erik Ølmheim 05.06.2016Magne Emil BrusegardNyheim Randi Elisabeth11.01.1942 Mundal 06.05.1938 – – 18.06.2019 16.09.2015 04.10.2015 Liam Eknes Christensen Norvald Jorddal 29.09.1938 – 27.07.2019 NORUM DØDE FJÆRLAND Einar Haugen 19.12.1923 – 14.08.2019 16.06.2019 Tiril Flatland 24.03.2016Steinar Heidi Henningsen Melvær Mundal 01.04.1923 – 22.10.2015 25.10.2015 Joakim Jensen 16.06.2019 Johannes Flatland FJÆRLAND NORUM 16.06.2019STEDJE Åsta Berstad Lilleheil Eli Frækaland 22.10.1926 – 29.03.2016 Jon Holsæter 20.08.1930 – 18.05.2019 Borgny Skeide 31.01.1923 – 26.05.2016 25.10.2015 Vetle Jansen Kvåle 21.02.2016 Oline Rygg Walnum Gravlagt i Farnes STEDJE 28.02.2016 Nora Hamre Åse Marie Stadheim 10.10.1926 – 15.06.2019 KAUPANGER 09.06.2019 Emily Espeseter Walsvik 20.03.2016 Vetle Fardal Hellebø Gunnborg Irene Lyngset 08.10.1954 – 21.06.2019 Gerhard Ingolf Kvammen 23.03.1923 – 13.11.2015 09.09.2019 Isak Bjelde Furubotn 03.04.2016 Ada Sjøvoll Øvstetun BisettingJorunn Midtun Stedje kyrkje 02.01.1948 – 20.07.2019 09.06.2019 Storm Skartun Himberg-Larsen 03.04.2016 Markus Seielstad Gjerde JohanneNils Slinde Marie Timberlid 28.12.1947 08.05.1926 – 19.08.2019 – 09.03.2016 FJÆRLAND 16.06.201906.05.2016 LeahLina Solberg. Stalheim Døypt iSeldal Lærdal Grete Nes 16.03.1953 – 16.04.2016 30.06.2019 Maximiliam Solnes Berg 15.05.2016 Sigrid Skjelvan Folkestad OsvaldSTEDJE Kåre Skavøy 18.07.1928 – 01.05.2016 30.06.2019 Elena Meisterplass 15.05.2016 Mathias Lorentzen Brenden Per Haug 04.08.1962 – 01.05.2019 18.10.2015 Vanessa Knobel Liseter 30.06.2019 Emre Flåten Tuftene NORUM 05.06.2016 Marte Sanden Inghild Ølnes 25.04.1928 - 01.05.2019 18.08.2019 Sondre Nedrelo Kyrkjebø Mark Hansen 24.09.1973 – 29.01.2016 12.06.2016 Sverre Willumsen Idsø Sara Orrestad 07.05.2019 – 07.05.2019 18.08.2019 Ole Bakken Bisetting 12.06.2016 Ariel Pettersen Veum Robert Kvam 02.12.1964 – 12.05.2019 18.08.201912.06.2016 AdrianYlva Loftesnes Ross Auestad Flugheim STEDJEBirgit Fimreite 24.05.1936 – 15.05.2019 18.08.201912.06.2016 JaranTobias Kalland Ross Haugen GunnvorJorunn Hole Hundere 28.08.194605.03.1926 – 19.05.2019 – 11.02.2016 12.06.2016 Tord Tufte Tyssen JarleDitlef RutlinAsbjørn Ernst Almås 05.04.193430.05.1931 – 20.05.2019 – 06.03.2016 VIGDE Døypt i Hafslo kyrkje MålfridOlav Flæte Nedrelo 23.09.192502.05.1943 – 28.05.2019 – 06.03.2016 HaldisKari Hov Espeseter Loftesnes 09.02.193430.03.1932 – 29.05.2019 – 09.03.2016 STEDJE VIGDE SvendMaria-Gerd Børge Hjelmeland Larsen 24.06.193322.02.1927 – 16.06.2019 – 18.03.2016 01.06.2019 Maiken Randen Lysne og Kenneth Lerum JorunStåle Kvåle Haug 06.09.192802.11 – 17.06.2019 1929 – 29.03.2016 20.07.2019FJÆRLAND Silje Flugheim Heggestad og Andreas Aarseth Berge BjarneJostein SkjeldestadHaganes 06.06.194212.02.1937 – 26.06.2019 – 06.04.2016 27.07.201926.03.2016 KaiaHanne Selseng Lerum og Richard Westli Mathias og Aronsen Roberg MiaArtur Hovland Grindhaug Flugheim 07.05.194226.10.2014 – 05.08.2019 – 22.04.2016 17.08.2019 RenateHallgeir Foss AaseØgaard og Kristoffer Sørhaug TuridAslaug Horpedal Øvstetun 06.09.192623.01.1956 – 17.08.2019 – 07.05.2016 KAUPANGER Rannveig Andrea Skjeldestad 12.02.1928 – 16.05.2016 FJÆRLAND 07.05.2016 Gunhild Fjermestad og Ingrid Johanne Haugen 01.12.1947 – 19.05.2016 22.06.2019 Cecilie Sand Nilsen og Lasse Bøyum Nøstvold Kjetil Selstø Hatlehol Olav Solberg 15.03.1924 – 23.05.2016

2622 nr.nr. 3-19 2-16 SOGNDALSOGNDALkyrkjelydsbladkyrkjelydsblad Sjå sogndal.kyrkja.no for påmelding til dåp eller ta kontakt med kyrkjekontoret om moglege datoar for dåp og vigsel. Telefon 57 67 99 85.

18 nr. 4-14 Sogndalkyrkjelydsblad Velkomen til

Med atterhald om endringar. gudsteneste Sjå Gudstenesteliste i Sogn Avis eller på www.sogndal.kyrkja.no

OKTOBER 6. oktober Stedje kyrkje kl. 11.00: Gudsteneste Kaupanger stavkyrkje kl. 19.30: Gudsteneste 13. oktober Leikanger kyrkje kl. 11.00: Gudsteneste 20. oktober Kaupanger stavkyrkje kl. 11.00: Gudsteneste Fjærland kyrkje kl. 15.00: Gudsteneste Stedje kyrkje kl. 19.30: Kveldsgudsteneste 27. oktober Stedje kyrkje kl. 11.00: Gudsteneste Leikanger kyrkje kl. 17.00: Familiesøndag

NOVEMBER 3. november Ølmheim kyrkje kl. 11.00: Helgemesse og minnegudsteneste Kaupanger stavkyrkje kl. 11.00: Helgemesse og minnegudsteneste Stedje kyrkje kl. 18.00: Helgemesse og minnegudsteneste 10. november Leikanger kyrkje kl. 11.00: Gudsteneste Fjærland kyrkje kl. 11.00: Gudsteneste Stedje kyrkje kl. 19.30: Gospel-gudsteneste 17. november Stedje kyrkje kl. 11.00: Sprell Levande gudsteneste 24. november Stedje kyrkje kl. 11.00: Gudsteneste Leikanger kyrkje kl. 11.00: Familiegudsteneste i samband med LysVaken Kaupanger stavkyrkje kl. 19.30: Lysmesse 29. november Stedje kyrkje kl. 19.30: Salmekveld med Helge Gudmundsen

DESEMBER 1. desember Fjærland kyrkje kl. 11.00: Adventsgudsteneste Stedje kyrkje kl. 19.30: Lysmesse 8. desember Stedje kyrkje kl. 11.00: Gudsteneste Ølmheim kyrkje kl. 16.00: Lysmesse Kaupanger stavkyrkje kl. 19.30: Gudsteneste Leikanger kyrkje kl. 19.00: Lysmesse

SOGNDALkyrkjelydsblad nr. 3-19 27 INFORMASJON

Følgekompetanse

I dag har eg lyst til å reflektere hadde dei ingen arbeidserfaring av Genesaretsjøen, og så reiste rundt det sjølvlagde ordet frå kyrkjeleg verksemd å visa til. han opp til Jerusalem eller reiste følgekompetanse. Dei aller fleste Det einaste dei gjorde var å stille rundt i bygdene nord i Israel. av oss har ein eller fleire leiarar seg under Jesu leiing. Til dei Ikkje hadde han telefon, og ikkje over oss, om det er i arbeidslivet alle seier han berre 2 ord: «Følg var han på same plassen til ein eller på skulen, eller foreldre, meg». Responsen var som følger: kvar tid. No derimot er han til- fotballtrenar og så vidare. Det Då forlét dei alt og følgde han. gjengeleg heile tida over alt, så finns òg mange leiarkurs og leiar no er det lettare å følgje han. Det utdanningar, men eg har aldri Det må ha vore greitt å fylgje er berre å be, sei til Jesus: Eg vil sett eit «følgekurs» eller kurs i Jesus på den tida. Han budde i følgje deg. Eller gå til næraste å verte leia. Etter mykje grubling nærleiken, kom bort til dei og slo kyrkje eller bedehus der menneske fram og tilbake kome eg fram til av ein prat. Det var eit kjent ansikt samlast for å søkje Gud og ta imot ein påstand: som inviterte dei til å følgje han. det du får der. Eller du kan lese No er det på eit vis annleis. Jesus ein bibeltekst. Det er å følgje Følgekurs trengs ikkje fordi det går ikkje rundt som eit menneske Jesus. Så enkelt er det altså å «å følje» ikkje krev nokon eigen på same vis som då. No er han svare på Jesu oppfordring til deg: kompetanse. endå meir tilgjengeleg. Følg meg.

Er det noko kjenneteikn på Jesu Ein aktivitet mange dreiv med Andreas Danbolt, læresveinar, så er det nettopp i Israel rundt år 30, var å leite ungdomsprest mangel på kompetanse. Dei etter Jesus. Ein gong reiste han leverte ingen CV. Så vidt vi veit med læresveinane til andre sida

“Ingen kan tena to herrar".