View Over Omdijkte Rijstterrassen, Tropische Terwijl Er Warme Herinneringen
Total Page：16
File Type：pdf, Size：1020Kb
/2019 In dit nummer: Het laatste stukje Jappenkamp......................2 Van KNIL-militair tot bevrijdingssoldaat..........3 Spoorlijn van de dood...7 1e én 2e generatie Indische Nederlanders dragen een rugzakje mee.....................................10 Floresmens – Het leven van Theo Verhoeven....12 Sophiahof – Van Indië tot nu................................. 14 JES nieuws......................19 Comité Ereschuld onderscheidingen.........20 Ebbe op Bali....................21 Molukkers in Nederland........................21 Nederlandse Veteranendag 2019.....27 Glass & Gamelan...........29 Column..............................30 Golftoernooi Melati…...31 Links4u.............................32 Indische & Molukse Zomer................................33 NEDERLANDSE VETERANENDAG, MALIEVELD - DEN HAAG pag. 27 Nederlands Indisch Gratis maandelijks e-magazine voor de Indische gemeenschap jaargang 11, juni 2019 | oplage: 9800 Cultureel Centrum Van de redactie uw betrokkenheid bij NICC Heeft u zelf een item, waarvan Alweer een boordevolle editie met u denkt dat dit onze lezers zal Magazine van groot belang en een indrukwekkend relaas van de interesseren? NICC Magazine vragen wij u een VRIJWILLIGE Spoorlijn van de dood, vooraf- stelt zijn redactionele inhoud DONATIE. Wij zullen u daarvoor gegaan door een artikel over het met alle plezier voor u open. zeer dankbaar zijn en u zult laatste stukje Jappenkamp en een Graag willen wij u ook wijzen op verzekerd zijn van een blijvende stuk over Adolf Lebong, die tijdens de mogelijkheid NICC Magazine gratis toezending van uw geliefde de dekolonisatieoorlog gruwelijk als advertentie medium te en gewaardeerde NICC Magazine. om het leven kwam. Dan een gebruiken. Hierbij een oproep aan Onze volledige bankgegevens zijn: e e artikel over de 1 en 2 generatie alle lezers die eigenaar zijn van (BIC: RABONL2U) Indische Nederlanders, die de na- een bedrijf of er werkzaam zijn als NL39 RABO 0129 216 836, sleep van de oorlog nog dagelijks PR manager om NICC Magazine t.n.v. N.I.C.C. Den Haag NL. meemaken. Veel nieuws over het als mogelijkheid te zien om uw Mogen wij u tenslotte vragen om Nationaal Museum Sophiahof, dat bedrijf of product onder de NICC Magazine zoveel mogelijk bij op 27 juni a.s. door ZKH Koning aandacht van nu 9600 abonnees uw familie, vrienden en kennissen Willem-Alexander geopend zal te brengen. Tevens willen wij een onder de aandacht te brengen? worden. Op 28 juni opent Museum beroep doen op uw waardering Vraag hen ook gratis abonnee te Sophiahof haar deuren voor het als abonnee voor het zeer vele worden. Wij wensen u weer veel publiek. Een oproep van het werk dat wij maandelijks aan plezier met uw NICC Magazine. En Comité Ereschuld onderschei- NICC Magazine hebben. Houdt u mede dankzij uw donaties en dingen naar oud-KNIL militairen in gedachten dat NICC Magazine advertenties kan NICC Magazine die nog een medaille kunnen geheel GRATIS is, hetgeen echter helemaal GRATIS blijven. aanvragen voor bewezen diensten. niet betekent dat wij geen kosten Hans Vogelsang, hoofdredacteur. Wij wensen u veel leesplezier. hebben. Juist in deze tijden is Een laatste stukje Jappenkamp Door: Han Dehne Het is een afschuwelijk gedachte, grond, met hier en daar een ademhaling; een been, opge- jarenlang met en naast elkaar zanderige heuvel, een smalle zwollen door honger-oedeem binnen celmuren en achter het strook vaste bodem. maar dat nog bewoog en soms prikkeldraad te leven. Gevangen, misschien een vreemde wilde letterlijk vrijwel naakt uitgekleed Dat was onze laatste haven. droom. Maar wie weet hoe schoon en zonder enig bezit, - en dan te Daarin lieten wij onze doden neer, en heerlijk de doden droomden, in weten dat er ergens een geheim elke dag méér, want hoe langer de kleine zandheuvels, waar wij bestaat; het geheim dat iemand het duurde des te meer stierven hen hadden neergelegd. anders, een medegevangene, kent er, wit en geruisloos, zomaar op en waar jezelf niet achter kunt een plank, hoogstens een rieten Ja, misschien was er voor komen. matje. Je had ze zo even nog sommigen van ons toch ook nog tussen de loodsen zien wankelen, dit verschil: dat van de hoop. De Tenslotte na vele grauwe en of ze in het voorbijgaan gegroet, hoop, die telkens opnieuw maar ellendige jaren lotgenootschap, zwijgend, met een doffe knik of steeds minder gevoed werd door weet je alles van elkaar. Er een flauw gebaar van je hand, en het gerucht, niemand wist of zal kunnen geen geheimen meer het andere ogenblik waren ze al ooit weten waar het vandaan bestaan tussen mensen die op het uit je leven verdwenen. Uit het kwam. randje van de dood op een stenen leven verdwenen? celvloer leven of in de modder van Het gerucht bijvoorbeeld, in de een concentratiekamp. Ach, het was nauwelijks een loop van 1945, dat Holland bevrijd overgang, dat kleine schuifelpasje was. maar wie gelooft er nog in Dat kamp lag ergens op Sumatra, van de totale verhongering, de zulke dingen? In diezelfde tijd in het eilandenrijk dat toen nog apathie, de eeuwige malaria, naar schreeuwde een Japanse officier Nederlands Indië heette. Het de dood. De levenden wisten bij een afstraffing van een onzer, strekt zich uit in de bocht van nauwelijks of zij nog wel leefden. die gek was geworden want hij een gele, sombere rivier. Verder Er stond bijna niets tussen ons had gevraagd of hij naar Holland bestond de omgeving uit drassige en de dood, behalve een kleine mocht; Holland bestaat niet meer. 2 En zo kwam dan toch nog de criminelen behandeld, ja, zelfs als Onze Indische en Molukse militaire bevrijding en dat Holland bestond moordenaars. Wij die daar waren vrienden en kameraden werden nog wel, ongelooflijk. Maar toen in opdracht van onze regering vaak nog meer in de steek gelaten wij daar na de Bersiap weer om de Nederlandse belangen te of bedonderd. terugkeerden werden wij meer als dienen. Van KNIL-militair tot bevrijdingssoldaat Op zoek naar het verhaal van Adolf Lembong Door: Jos de Mul Nieuwsgierig geworden door van haar vader. In 1947 vertrok lid van een Amerikaans-Filippijnse de vele verhalen van zijn hij op achttienjarige leeftijd van guerrillagroep tegen de Japanners Indonesische schoondochter daaruit met zijn oom Adolf via heeft gevochten. bezoekt hoogleraar filosofie Makassar naar Jakarta, op zoek naar werk. Hij zou de rest van zijn Tijdens de Indonesische onafhan- Jos de Mul het graf van haar kelijkheidsstrijd (1945-1947) sloot oudoom, de ex-KNIL-militair leven in de hoofdstad slijten en Lanny is er opgegroeid. De laatste hij zich echter aan bij de troepen Adolf Gustaaf Lembong. keer dat zij Ongkaw bezocht, was van Soekarno en keerde hij zich De ex-KNIL-militair werd in zij acht jaar oud. tegen het Nederlandse koloniale 1950 op gruwelijke wijze bewind. Na het uitroepen van om het leven gebracht We gaan de jongste broer van de onafhankelijkheid werd hij tijdens de staatsgreep tegen Lanny’s vader bezoeken en willen benoemd tot hoofd van het op- de nog jonge Indonesische ook het monument dat in Ongkaw leidingsinstituut van de Indo- staat, geleid door kapitein voor ‘oom Adolf’ is opgericht, gaan nesische strijdkrachten. In 1950 bekijken. De verhalen die in de werd hij in Bandung op gruwelijke Raymond Westerling. familie over hem de ronde doen, wijze om het leven gebracht Lanny Lembong, onze Indone- maken me nieuwsgierig naar zijn tijdens de staatsgreep tegen de sische schoondochter, maakt ons veelbewogen leven. jonge Indonesische staat, geleid wegwijs in haar complexe familie- door de beruchte Raymond geschiedenis terwijl we op Ngurah Wikipedia leert dat luitenant- Westerling. Rai, het vliegveld van Bali, kolonel Adolf Gustaaf Lembong wachten op onze vlucht naar (1910-1950) in dienst was van het Het is niet zonder ironie dat Lanny Manado, de hoofdstad van Noord- Koninklijk Nederlandsch-Indisch haar hart verloor aan een orang Sulawesi. We zijn op weg naar de Leger (KNIL) en tijdens de Tweede Belanda, een landgenoot van de desa Ongkaw, de geboorteplaats Wereldoorlog in de Filippijnen als voormalige kolonisator en van de 3 moordenaar van ‘oom Adolf’. bossen in vijftig tinten groen, worden opgehaald, kijk ik Lanny en onze zoon Joris leerden exotische tempels, kleurrijke verwonderd naar de kolossale elkaar op Bali kennen. Lanny was rituelen en palmboomstranden. En kerstversiering aan de muur. Het na haar studie aan de universiteit aan onze omvangrijke Indone- is half juni en ruim 30 graden: in de Balinese hoofdstad Denpasar sische schoonfamilie, met wie we Merry Christmas. blijven ‘hangen’. de bruiloft van onze kinderen vierden op de Ombak Putih (Witte Indonesische christenen die de Als christen in het grootste Golf), een van de pinisi’s van Nederlandsche tijd, de tijd vóór de islamitische land ter wereld (ruim Seatrek. onafhankelijkheid, hebben mee- 225 miljoen moslims; 87 procent gemaakt, spreken vaak met een van de bevolking), voelde ze zich Waar de slachtpartijen die de zekere nostalgie over de tempo meer thuis in de tolerante cultuur Nederlanders in de voormalige doeloe, de ‘goede oude tijd’. Toen van het hindoeïstische Bali. kolonie tot zeventig jaar geleden we Lanny’s vader en moeder voor Anders dan in het overwegend hebben aangericht in Nederland het eerst bezochten in Jakarta islamitische Jakarta kijkt men daar nog steeds niet zijn verwerkt, lijkt en ook talloze ooms, tantes, niet op een god meer of minder. dit deel van hun geschiedenis voor neven en nichten met ons de meeste Indonesiërs groten- kwamen kennismaken, ging de Ironisch dat Lanny deels vergeten. Daar zal de oudste generatie zoals gebruikelijk haar hart verloor aan miljoenenmoord die generaal- enthousiast over op een nos- president Soeharto na de talgisch stemmend Polygoon- een orang Belanda, staatsgreep tegen Soekarno in journaal Nederlands. Lanny zegt een landgenoot van de jaren zestig op vermeende geen Nederlands te verstaan, de moordenaar van communisten pleegde, en die in maar haar glimlach doet een het bijzonder Bali, geboorteplaats hedendaagse variant van Oost- ‘oom Adolf’ van Soekarno’s moeder, zwaar Indische doofheid vermoeden. heeft getroffen, ongetwijfeld debet Joris – net als ik aan de Zeeuwse aan zijn.