Arhitektura Objekata Domova Kulture U Republici Srbiji TEMATSKI ZBORNIK RADOVA
Total Page：16
File Type：pdf, Size：1020Kb
Uredili: Dr Radivoje Dinulovi Dr Dragana Konstantinovi Miljana Zekovi A R H I T E K T U R A O B J E K A T A D O M O V A K U L T U R E U R E P U B L I C I S R B I J I TEMATSKI ZBORNIK RADOVA Novi Sad, 2014. Arhitektura objekata domova kulture u Republici Srbiji TEMATSKI ZBORNIK RADOVA Uredili: Dr Radivoje Dinulovi Dr Dragana Konstantinovi Miljana Zekovi Recenzenti: Dr Miomir Miji, redovni profesor Elektrotehnikog fakulteta u Beogradu Dr Aleksandar Brki, docent, LASALLE College of the Arts, Singapur ISBN 978-86-7892-563-4 Tehnika obrada: Dragana Pilipovi Maja Momirov Fotografija korice: Nikola Crevar, Efemerna arhitektura 2012, letnja scena Kulturnog centra Novi Sad Izdava: Departman za arhitekturu i urbanizam Fakultet tehnikih nauka Novi Sad Izdanje pomaže: Ministarstvo za nauku i tehnološki razvoj Republike Srbije Štampa: Fakultet tehnikih nauka Grafiki centar „Grid“, Novi Sad Tiraž: 250 Arhitektura objekata domova kulture u Republici Srbiji Autori: Dr Maja Risti Dr Dragana Konstantinovi Renata Balzam Mr Babi Tatjana Maja Momirov Miljana Zekovi Višnja Žugi Dragana Pilipovi Karl Mikei Aleksandra Pešterac Daniela Dimitrovska Mila urev Dr Ljiljana Vukajlov Dijana Apostolovi Aleksandra Milinkovi Dr Darko Reba Oršolja Alaan Dr Tatjana Dadi Dinulovi Dr Romana Boškovi IZVOD IZ RECENZIJE TEMATSKOG ZBORNIKA Zgrade domova kulture predstavljaju specifine arhitektonske tvorevine zbog toga što se od njih oekuje da pruže organizaciona i tehnološka rešenja za kompleksne zahteve raznolikih kulturnih dogaaja. Njihov zadatak je da budu centralni prostor za svaki oblik kulturnih dogaanja u sredini u kojoj se nalaze. S jedne strane moraju podržavati odvijanje scenskih dogaaja, pa je po definiciji njihov centralni prostor neka forma sale. Istovremeno, domovi kulture moraju omoguiti prostor i za drugaija kulturna zbivanja, kao što su galerije, itaonice, umetnike radionice i slino. Autori zbornika veoma dobro definišu tu specifinost njihove namene: “Domovi kulture popunjavaju prazninu u dostupu, prihvatanju i razumevanju kulturnih sadržaja. Oni su otvorene institucije koje „niu“ u malim gradovima, selima, a ne samo metropolama”. Iako neospornog znaaja za sredinu u kojoj se nalaze, domovi kulture kao tema dugo su bili sasvim zanemareni u strunoj javnosti. Takav društveni kontekst u kome se pojavljuje ova knjiga ini da je njen znaaj upravo u tome što pokree i obrauje jednu zanemarenu temu. Obraujui je sa razliitih aspekata zbornik je dobra osnova za dalju razradu pokrenutih strunih pitanja. Recezent: Dr Miomir Miji redovni profesor Elektrotehnikog fakulteta u Beogradu RECENZIJA TEMATSKOG ZBORNIKA Značaj naučnog projekta i samog tematskog zbornika koji se bavi objektima domova kulture u Republici Srbiji mnogo je širi od samog polja arhitekture. Društveni kontekst i sistem kulture u lokalnim zajednicama savremene Srbije implicitno, a veoma često i eksplicitno, podržava prakse komercijalizacije kulturnih programa kroz inicijative koje uglavnom odgovaraju postojećim potrebama i vrednostima (masovne) publike. Iako se na njihovu istorijsku ulogu često gleda sa cinizmom, pogotovu imajući u vidu fizičko stanje u kojem se veliki broj njih nalazi u ovom trenutku (kulturni centri post-mortem), diskurs se uz malo napora može preokrenuti na drugu stranu. Tako kulturne centre (prostorne habove ili nodove) ponovo možemo repozicionirati kao centralna mesta jedne zajednice, sa ulogom kreiranja i podsticanja novih kulturnih potreba u sredinama koje su odavno zaboravile na (potencijalnu) emancipatorsku ulogu kulture za razvoj lokalnih identiteta, ali i njen uticaj na decentralizaciju (kvalitet života u lokalnoj zajednici) i proces održivog razvoja. Zbornik “Arhitektura objekata domova kulture u Republici Srbiji” na holistički način obrađuje izuzetno bitnu temu za buduća promišljanja strategije kulturnog sistema na nacionalnom, regionalnom i lokalnom nivou, pristupajući problemu iz perspektive studija urbanizma, arhitektonskog projektovanja, scenskog dizajna, ali i kulturne politike, menadžmenta u kulturi, studija kulture, sociologije i pozorišnih studija. Imajući sve to u vidu, preporučujem ovaj tematski zbornik za objavljivanje, kao i za korišćenje u nastavi na osnovnim i poslediplomskim akademskim studijama iz različitih naučnih i umetničkih domena. Recezent: Dr Aleksandar Brkić docent, LASALLE College of the Arts, Singapur Sadržaj PROMENA CIVILIZACIJE ILI SAMO JEDNA UTOPIJA (Programska orijentacija i koncept Domova kulture u Republici Srbiji) Dr Maja Risti ....................................................................................... 7 PROGRAMSKE OSNOVE DOMOVA KULTURE U KONTEKSTU PROMENA IDEOLOŠKE DRUŠTVENE SLIKE Mr Dragana Konstantinovi .................................................................. 29 KULTURNO-ISTORIJSKA VREDNOST SOKOLSKOG DOMA - ,,DOMA KULTURE“ U SUBOTICI Renata Balzam, Mr BabiTatjana .......................................................... 45 PROGRAMSKA STRUKTURA I PROSTORNA ORGANIZACIJA DOMOVA KULTURE U ODNOSU NA POTREBE LOKALNE ZAJEDNICE Maja Momirov ................................................................................................ 61 KULTURNI CENTAR NOVOG SADA I STUDENTSKI KULTURNI CENTAR - STANJE I POTENCIJALI PROSTORA ZA KULTURU NOVOG SADA Miljana Zekovi, Višnja Žugi ........................................................................ 77 NESVAKIDAŠNJE I NEOBINE POJAVA U DOMOVIMA KULTURE Dragana Pilipovi, Karl Mikei ....................................................................... 93 MODELI KOMUNIKACIJE IZMEU KUA KULTURE I PUBLIKE Aleksandra Pešterac, Daniela Dimitrovska ................................................. 109 PROGRAMSKO PROSTORNE I MORFOLOŠKE KARAKTERISTIKE OBJEKATA DOMOVA KULTURE I KULTURNIH CENTARA U REPUBLICI SRBIJI Mila urev, Maja Momirov .......................................................................... 125 ZNAAJ URBANISTIKIH USLOVA ZA FUNKCIONISANJE DOMOVA KULTURE U REPUBLICI SRBIJI Dr Ljiljana Vukajlov, Dijana Apostolovi, Aleksandra Milinkovi ................ 161 URBANI I PROGRAMSKI KONTEKST KULTURNIH CENTARA U VOJVODINI Dr Darko Reba, Aleksandra Milinkovi ........................................................ 179 GRAD, KULTURA I ARHITEKTURA: STUDIJA SUBOTICE Oršolja Alaan ............................................................................................. 197 KULTURNE POTREBE I PROSTORI ZA KULTURU STUDIJA SLUAJA: BEEJ Dr Tatjana Dadi Dinulovi, Dr Romana Boškovi ....................................... 227 BIOGRAFIJE AUTORA RADOVA ................................................................. 255 Dr Maja RistiĆ docent, Univerzitet umetnosti u Beogradu, Fakultet dramskih umetnosti, Bulevar umetnosti 20, 11070 Novi Beograd, e-mail: [email protected] PROMENA CIVILIZACIJE ILI SAMO JEDNA UTOPIJA (Programska orijentacija i koncept Domova kulture u Republici Srbiji) Apstrakt: Tema ovog rada je definisanje uloge i znaaja Domova kulture u Srbiji. Domovi kulture emo analizirati kao polivaletne insittucije, koje treba da utiu na razvoj kulturnih potreba graana. Domovi kulture danas zauzimaju znaajno mesto u svakodnevici grada, opštine i sela. Njihova funkcija je da kulturne sadržaje približe što veem broju graana, podstaknu stvaranje novih pravaca u umetnosti, edukuju i zabave najmlau publiku. Njihova uloga je da život u jednom gradu ili selu uine lepšim, zanimljivijim i uzbudljivijim. U programskom i organizacionom pogledu Domovi kulture su institucije budunosti i nove civilizacije. Ovaj rad je nastao na osnovu empirijskog istraživana koje je obavljeno na projektu: „Arhitektura objekata Domova kulture u Srbiji“ Fakulteta tehnikih nauka u Novom Sadu. Rad e analizirati programsku orijentaciju i koncept Domova kulture danas u Srbiji, ali e takoe dati i širu sliku uloge Doma kulture u savremenom globalnom svetu. U radu se pozivamo na rad Andre Marloa, prvog Ministra za kulturu u Vladi Francuske. Marlo je osmislio i pokrenuo ideju o formranju Domova kulture u Evropi. Nakon Drugog svetskog rata Marloova ideja se prenela iz Francuske na mnoge zemlje. Marloova ideja živa je i danas. Kljune rei: kultura, utopija, decentralizacija kulture, kreativnost 7 MODIFYING OF CIVILIZATION OR ONLY ONE UTOPIA (Program orinetation and concepts of cultural centers in Serbia) Abstract: The aim of this paper is to define the role and importance of cultural centers in Serbia. Cultural centers will be analyzed as polyvalent institutions, which should influence the development of the cultural needs of the citizens. Cultural centers are occupying now an important place in the everyday life of the city, municipalities and villages. Their function is to bring closer cultural events to as many citizens as they can, encourage the creation of new directions in the arts, entertainment and educate the youngest audience. Their role is to make living in a town or village more beautiful, more interesting and more exciting. Cultural centers are the future of a new civilization in terms of programming and organization. This paper is based on empirical research carried out in the project: "Architecture of cultural centers in Serbia" by Faculty of Technical Sciences in Novi Sad. The paper will analyze the program policy and concept of cultural centers in Serbia today, and will also give a broader picture of their role in the modern globalized world. Also, we refer to the work of Andre Marlaux, France’s first Minister of Culture. Marlo conceived and initiated the idea of making cultural centers in Europe. After the Second World War, Marlaux’s idea transferred from France to many countries. His concept of cultural