i
ISU PENYUSUTAN PEMILIKAN TANAH PEGANGAN MELAYU: KAJIAN KES DI DAERAH LARUT, MATANG DAN SELAMA, NEGERI PERAK DARUL RIDZUAN
MOHD HASROL HAFFIZ BIN ALIASAK
UNIVERSITI KEBANGSAAN MALAYSIA
ii
ISU PENYUSUTAN PEMILIKAN TANAH PEGANGAN MELAYU: KAJIAN KES DI DAERAH LARUT, MATANG DAN SELAMA, NEGERI PERAK DARUL RIDZUAN
MOHD HASROL HAFFIZ BIN ALIASAK
TESIS YANG DIKEMUKAKAN UNTUK MEMPEROLEHI IJAZAH DOKTOR FALSAFAH
FAKULTI SAINS SOSIAL DAN KEMANUSIAAN UNIVERSITI KEBANGSAAN MALAYSIA BANGI
2013
iii
PENGAKUAN
Saya akui karya ini adalah hasil kerja saya sendiri kecuali nukilan dan ringkasan yang setiap satunya telah saya jelaskan sumbernya.
9 September 2013 MOHD HASROL HAFFIZ BIN ALIASAK P43252
iv
PENGHARGAAN
Alhamdulillah segala puji bagi Allah kerana dengan penuh kerahmatanNya telah memberi kekuatan kepada saya bagi menyiapkan tesis Ijazah Doktor Falsafah di Universiti Kebangsaan Malaysia sepanjang Sidang Akademik 2007/2008 hingga 2011/2012. Tidak saya lupakan untuk mengalungkan ucapan terima kasih yang tidak terhingga kepada Penyelia Utama saya iaitu Prof. Madya Dr. Hamzah Bin Jusoh, Penyelia Kedua saya iaitu Prof. Madya Dr. Mohd. Yusof Bin Hussain, pensyarah- pensyarah dan rakan-rakan seperjuangan di Pusat Pengajian Sosial, Pembangunan dan Persekitaran, Fakulti Sains Sosial dan Kemanusiaan, Universiti Kebangsaan Malaysia, Bangi, Selangor Darul Ehsan dalam memberi semangat, komen, pandangan serta tunjuk ajar untuk membantu saya menyiapkan tesis ini. Hanya Allah yang akan membalas kembali jasa dan sumbangan yang telah kalian berikan. Segala ilmu yang dicurahkan akan saya manfaatkan. Buat yang disayangi dan dicintai selama-lamanya iaitu kedua ibubapa saya Aliasak Bin Hj. Hussain dan Saudah Binti Hj. Senawi, kedua-dua mertua saya, Hj. Md Salleh Majid dan Hajah Asmah Ab. Hamid serta isteri dan anak-anak iaitu Syuhaida Binti Hj. Md. Salleh, Nur Syakirah Diana Binti Mohd Hasrol Haffiz, Muhammad Luqman Hakim Bin Mohd Hasrol Haffiz dan Muhammad Luqman Hazim Bin Mohd Hasrol Haffiz yang memberi semangat dan dorongan yang membina sepanjang pengajian saya di UKM sehingga saya berjaya menyempurnakannya. Turut saya hargai dan mengucapkan ribuan terima kasih kepada Mantan Pengarah Kampus UiTM Perak iaitu Dato’ Prof. Dr. Abdullah Bin Mohamad Said (2003-2010), Mantan Koordinator Program Diploma Pengurusan Harta Tanah iaitu Dr. Ashrof Bin Zainuddin (2004-2008), Bahagian Biasiswa UiTM Shah Alam dan Kementerian Pengajian Tinggi Malaysia yang memberi semangat, bantuan dan sokongan kepada saya untuk mengikuti pengajian di UKM. Dan terakhir, ucapan terima kasih diberikan kepada En. Hammad Yuspi Harun dari firma Tetuan Fadzilah Fikri Sdn Bhd Cawangan Butterworth, Pulau Pinang, kakitangan-kakitangan Pejabat Penasihat Undang-Undang Negeri Perak, Jabatan Ketua Pengarah Tanah dan Galian Persekutuan Negeri Perak, Pejabat Tanah dan Galian Negeri Perak, Pejabat Daerah dan Tanah Larut, Matang dan Selama, Jabatan Penilaian dan Perkhidmatan Harta, Jabatan Perancangan Bandar dan Desa, Penghulu-Penghulu Mukim dan penduduk- penduduk kampung di sekitar Daerah LMS. Semoga jasa dan bantuan kalian akan diberi ganjaran yang baik oleh Allah. Amin.
v
ABSTRAK
Tanah merupakan aset terpenting dalam pembangunan negara dan dipengaruhi oleh pelbagai faktor, termasuklah nilai-nilai kelangsungan hidup sesuatu bangsa di sesebuah negara. Di Malaysia, tanah pemilikan Melayu menjadi subjek perbincangan sejak kebelakangan ini terutama isu kemerosotan pemilikan tanah. Persoalannya, adakah kaum Melayu tidak lagi melihat tanah sebagai aset utama dalam meneruskan kelangsungan hidup, sebaliknya lebih mengutamakan keuntungan ekonomi? Kajian- kajian lampau memperlihatkan perbincangan lebih difokuskan ke atas kesan-kesan politik, ekonomi dan sosial dan kurang ke atas nilai moral tanah. Berdasarkan konsep nilai kapitalistik dan nilai patriotik yang diadapatasi dari Teori Gelagat Manusia dan Teori Nilai Moral dan Etika, tesis ini bertujuan untuk menganalisis pola dan persepsi masyarakat Melayu terhadap “nilai” tanah di Daerah Larut, Matang dan Selama, Perak. Nilai kapitalistik melihat tanah sebagai komoditi yang boleh diurusniagakan di mana harganya ditentukan oleh pasaran, sementara nilai patriotik melihat tanah sebagai lambang penguasaan sesuatu kaum ke atas sesebuah kawasan dalam meneruskan kelangsungan hidup mereka. Kajian ini menggunakan gabungan pendekatan kuantitatif dan kualitatif bagi menganalisis persepsi sebenar kaum Melayu ke atas tanah bagi memastikan kelangsungan hidup mereka. Kajian ini menganalisis rekod-rekod transaksi tanah di kawasan tersebut, dan didapati sebanyak 217.16 hektar tanah milikan Melayu telah dilupuskan kepada bukan Melayu dari tahun 2000 – 2008. Sebaliknya, hanya 12.35 hektar tanah sahaja yang dilupuskan oleh bukan Melayu kepada Melayu. Kaum Melayu telah mengalami penyusutan tanah sebanyak 204.79 hektar. Manakala kajian terhadap persepsi dalam kalangan pemilik Melayu dengan menggunakan borang soal selidik mendapati lebih 70% daripada responden mempunyai ciri-ciri kapitalistik berbanding kurang 30% yang bercirikan patriotik. Malah, kesan daripada polisi pembangunan tanah, fleksibiliti pemilikan tanah dan peningkatan nilai pasaran tanah telah menggalakkan lagi fenomenon kapitalistik ini yang meningkatkan lagi kadar penyusutan pemilikan tanah dalam kalangan masyarakat Melayu. Nilai tanah yang semakin meningkat mendorong pemilik-pemilik Melayu melupuskan tanah bagi memperoleh pulangan ekonomi segera. Sekiranya senario ini berterusan, masyarakat Melayu akan terus kehilangan pemilikan tanah pada masa depan dan menjadi “penumpang” di bumi sendiri suatu hari nanti. vi
THE ISSUES OF REDUCTION THE MALAY LAND HOLDINGS: CASE STUDY IN THE DISTRICT OF LARUT, MATANG AND SELAMA, STATE OF PERAK DARUL RIDZUAN
ABSTRACT
Land is the most important asset in the development of the country and influenced by various factors. In Malaysia, the Malay land ownership has been the subject of discussion lately, especially issues relating to the gradual loss of land ownership. The question is why the Malays do not consider the land as a major asset for nation’s survival and has the materialistic value become a priority in their life? Review of past studies shown that they generally focused on political, economical and social perspectives, but less focusing on the landowners’ perception. Based on the concept of capitalistic and patriotic values adapted from Human Behaviourism Theory and Moral Value and Ethics Theory, the thesis aims to analyse the patterns and perceptions of the Malay community towards the value of land in the District of Larut, Matang and Selama, Perak. Capitalistic values seeks the land as a commodity that can be transacted at any price determined by market forces, while patriotic values interpret the land as a symbol of domination by ethnic group in order to ensure their continuous survival in Malaysia. This study used a combination of quantitative and qualitative methods to analyse the Malays perception toward the land. This study analyse the records of land transactions in the subject area and identified 217.16 hectares of land have been disposed to the non-Malays between years 2000 and 2008. Only 12.35 hectares of land were disposed by non-Malays to the Malays. Therefore, the Malay land ownership was reduced to 204.79 hectares. The studies of perception among the Malay owners through questionnaire identified over 70% of the respondents are considered as capitalistic and less than 30% are patriotic. In fact, the impact of land developmental policies, flexibility of land ownership and the increase in land market value caused the emergence of the capitalistic phenomenon which encouraged future decreasing of Malay land ownership. Higher land values encourage the Malay owners to dispose their land in order to acquire instant economics profits. If this scenario continues, the Malay community will lose their land in the future and will be a mere "passenger" in their homeland.
vii
KANDUNGAN
Halaman PENGAKUAN iii PENGHARGAAN iv ABSTRAK v ABSTRACT vi KANDUNGAN vii SENARAI JADUAL xii SENARAI RAJAH xvii SENARAI SINGKATAN xviii
BAB I : PENDAHULUAN
1.1 Pengenalan 1 1.2 Permasalahan Kajian 3 1.3 Tujuan dan Objektif Kajian 7 1.4 Skop Kajian 7 1.5 Batasan Kajian 9 1.6 Kepentingan Kajian 9 1.7 Organisasi Kajian 10
BAB II : TINJAUAN LITERATURE IMPLIKASI PEMBANGUNAN KE ATAS PEMILIKAN TANAH
2.1 Pendahuluan 13 2.2 Takrif dan Definisi Pembangunan 14 2.3 Klasifikasi Pembangunan 16 2.3.1 Pembangunan Fizikal 16 2.3.2 Pembangunan Bukan Fizikal 17
2.4 Takrif dan Konsep Pemilikan Tanah 19 2.4.1 Konsep Pemilikan Tanah Menurut Perspektif Polisi dan Perundangan 20 2.4.2 Konsep Pemilikan Tanah Menurut Perspektif Ekonomi 22 2.4.3 Konsep Pemilikan Tanah Menurut Perspektif Sosial 23 2.4.4 Konsep Pemilikan Tanah Menurut Perspektif Islam 24
viii
2.5 Komuniti Melayu sebagai Penduduk Peribumi di Semenanjung Malaysia 24
2.6 Faktor-faktor yang mempengaruhi perubahan pola pemilikan tanah 27 2.6.1 Peningkatan saiz tanah pegangan natif 28 2.6.2 Penyusutan tanah pegangan natif 30 2.6.3 Faktor-faktor perubahan pola pemilikan tanah natif 36 2.6.4 Sikap materialistik Individu 37
2.7 Kajian-Kajian Lampau ke atas Isu Tanah Pegangan Melayu Di 39 Semenanjung Malaysia 2.7.1 Analisis kuantitatif ke atas Tanah Rizab Melayu 39 2.7.2 Analisis kuantitatif ke atas Kawasan Penempatan Tanah 45 Pertanian Melayu, Kg. Bharu, Kuala Lumpur 2.7.3 Analisis kuantitatif ke atas Tanah Adat di Negeri 46 Sembilan 2.7.4 Analisis kuantitatif ke atas Tanah Milikan Melayu di 48 Pulau Pinang 2.7.5 Analisis Kualitatif Pola Pemilikan Tanah Komuniti 51 Melayu
2.8 Analisis Kelompangan Kajian 58 2.9 Teori Gelagat Manusia 60 2.9.1 Definisi Gelagat Manusia 60 2.9.2 Teori-Teori Gelagat Manusia 61 2.9.3 Ringkasan Teori Gelagat Manusia 65
2.10 Teori Nilai Moral dan Etika 66 2.10.1 Definisi Nilai 66 2.10.2 Takrif Moral dan Etika 67 2.10.3 Teori-Teori Nilai Moral dan Etika 69 2.10.4 Ringkasan Teori Nilai Moral dan Etika 74
2.11 Takrif dan Definisi Nilai Moral 75 2.11.1 Kapitalistik 75 2.11.2 Patriotik 77
2.12 Konsep Nilai Moral Tanah 80 2.12.1 Nilai Kapitalistik Tanah 80 2.12.2 Nilai Patriotik Tanah 82
2.13 Kerangka Konseptual Kajian 84 2.14 Rumusan 87
ix
BAB III : KAEDAH PENYELIDIKAN
3.1 Pendahuluan 89 3.2 Ringkasan Proses Penyelidikan 89 3.3 Kawasan Kajian : Daerah Larut, Matang dan Selama, Perak 92 3.4 Bentuk Penyelidikan 94 3.5 Sumber Data dan Proses Pengumpulan Data 94 3.6 Instrumen Kajian 94 3.6.1 Data Urus niaga Harta Tanah JPPH 96 3.6.2 Dokumen Polisi Pembangunan 95 3.6.3 Laporan Pasaran Harta Tanah 97
3.7 Tinjauan di Lapangan 97 3.7.1 Borang Soal Selidik 97 3.7.2 Keperluan Borang Soal Selidik 99 3.7.3 Ujian Rintis : Kebolehpercayaan Borang Soal Selidik 99 3.7.4 Populasi dan Pensampelan Data 101 3.7.5 Bilangan petempatan dan kampung 104 3.7.6 Pemilihan responden kajian 104 3.7.7 Sasaran responden kajian 105 3.7.8 Bilangan Responden yang ditemu bual 106
3.8 Proses Pengumpulan Data 106 3.9 Teknik Analisis Data 108 3.9.1 Teknik Kuantitatif 108 3.9.2 Teknik Kualitatif 112 3.9.3 Gabungan Kaedah Kualitatif dan Kuantitatif 113
3.10 Rumusan 116
BAB IV : DASAR PEMBANGUNAN DAN JENIS MILIKAN TANAH MELAYU DI DAERAH LARUT, MATANG DAN SELAMA
4.1 Pendahuluan 117 4.2 Dasar-dasar Pembangunan 118 4.2.1 Polisi Pembangunan Peringkat Persekutuan 118 4.2.2 Polisi Pembangunan Peringkat Negeri Perak 124 4.2.3 Polisi Pembangunan Peringkat Daerah Larut, Matang dan Selama 129
4.3 Klasifikasi Dasar-dasar Pembangunan 145 4.4 Jenis Milikan Tanah Komuniti Natif Melayu 147 x
4.4.1 Tanah Rizab Melayu 147 4.4.2 Tanah Hak milik Terbuka Milikan Melayu 153 4.4.3 Pemilikan Tanah melalui Dasar Ekonomi Baru 153 4.4.4 Pemilikan Tanah di bawah Kawasan Petempatan Berkelompok 154
4.5 Rumusan 158
BAB V : ANALISIS POLA PEMILIKAN TANAH PEGANGAN MELAYU DI DAERAH LARUT, MATANG DAN SELAMA
5.1 Pendahuluan 159 5.2 Analisis perubahan pola mengikut daerah pentadbiran Negeri 159 Perak
5.3 Analisis perubahan pola di Daerah LMS 161 5.3.1 Analisis Mengikut Mukim dan Keluasan Tanah 161 5.3.2 Analisis mengikut tahun dan keluasan tanah 167 5.3.3 Analisis Mengikut Jenis Kegunaan Pertanian dan Keluasan Tanah 170
5.4 Dapatan daripada Penelitian Pola Pemilikan Tanah Komuniti Melayu 173
5.5 Rumusan 174
BAB VI : ANALISIS KE ATAS FAKTOR-FAKTOR YANG MEMPENGARUHI PERUBAHAN POLA PEMILIKAN TANAH
6.1 Pendahuluan 175 6.2 Ringkasan Analisis Perubahan Pola Pemilikan Tanah 175 6.3 Perspektif Polisi 176 6.3.1 Analisis ke atas Sistem Pemilikan dan Perundangan Tanah 176 6.3.2 Analisis pengetahuan responden mengenai dasar dan program pembangunan 178
6.4 Perspektif Ekonomi 182 6.4.1 Pola dan Struktur Pasaran Tanah 182 6.4.2 Pengetahuan Pasaran Tanah 184
6.5 Perspektif Sosial 187 6.6 Rumusan 192
xi
BAB VII : PENILAIAN DAN ANALISIS NILAI MORAL
7.1 Pendahuluan 194 7.2 Analisis nilai moral daripada perspektif dasar pembangunan 195 7.3 Analisis nilai moral daripada perspektif sistem pemilikan tanah 199 7.4 Analisis nilai moral daripada perspektif pasaran tanah 201 7.5 Analisis nilai moral daripada perspektif responden kajian 202 7.6 Dapatan Penelitian 211 7.7 Rumusan 211
BAB VIII : KESIMPULAN DAN CADANGAN
8.1 Pendahuluan 213 8.2 Penemuan Kajian 213 8.2.1 Penyusutan saiz dan kehilangan pegangan tanah kaum Melayu 214 8.2.2 Faktor-faktor yang mempengaruhi perubahan pola pemilikan tanah 214 8.2.3 Nilai Kapitalistik – Komponen utama yang mempengaruhi faktor-faktor penyusutan dan kehilangan tanah milikan Melayu di luar bandar 220
8.3 Analisis ke atas Pernyataan Persoalan Penyelidikan 223 8.3.1 Pola pemilikan tanah pegangan Melayu di Daerah LMS 223 8.3.2 Faktor-faktor pembangunan mempengaruhi perubahan pola pemilikan tanah kaum Melayu 224 8.3.3 Nilai moral komuniti Melayu ke atas pemilikan tanah 225
8.4 Sumbangan Kajian 227 8.5 Cadangan bagi mengatasi kehilangan dan penyusutan tanah milikan Melayu 230 8.6 Cadangan penyelidikan akan datang 232 8.7 Kesimpulan 233 8.8 Penutup 235
RUJUKAN 237
xii
LAMPIRAN
A Borang Soal Selidik 267 B Lokasi dan kedudukan kawasan kajian 277 C Cadangan Perlaksanaan Rancangan Fizikal Negara 278 D Cadangan projek pembinaan jalan-jalan baru di Daerah LMS 285 E Cadangan projek naik taraf jalan-jalan sedia ada di Daerah LMS 287 F Bandar dan pekan utama di Daerah LMS 288 G Permohonan Data Transaksi Harta Tanah, Jabatan Penilaian dan Perkhidmatan Harta, Kementerian Kewangan Malaysia 289
H Borang Pindah milik Tanah, Bahagian dan Pusaka, Akta Kanun Tanah Negara, 1965 291
I 7 Wasiat Raja-raja Melayu 293 J Piramid sistem kapitalis 294
xiii
SENARAI JADUAL
No. Jadual Halaman
2.1 Keluasan TRM pada tahun 1921, 1931 dan 1947 40 2.2 Keluasan TRM pada tahun 1955, 1970 dan 1983 42 2.3 Keluasan TRM pada tahun 1986, 1995 dan 2005 44 2.4 Keluasan Tanah MAS, Kg. Bharu, Kuala Lumpur 46 2.5 Keluasan Tanah Adat di Negeri Sembilan 47 2.6 Pelenyapan Petempatan Melayu di Pulau Pinang 50 2.7 Pengambilan TRM di Selangor sehingga tahun 1996 53 2.8 Pengambilan balik TRM di Daerah Hulu Langat sepanjang tahun 2006 54
2.9 Kawasan TRM yang terlibat dengan pembangunan 55 2.10 Analisis Perbandingan TRM di Kuala Lumpur 56 2.11 Kes-kes pengambilan tanah TRM Daerah Hulu Langat bagi penyediaan kemudahan infrastruktur projek pembangunan oleh pemaju 57
3.1 Pecahan Kumpulan Etnik di Daerah LMS 92 3.2 Analisis Kaji Selidik Sampel Ujian Rintis 100 3.3 Analisis Kawasan, Responden Kajian, Sasaran Responden dan Bilangan Responden yang ditemu bual 103
3.4 Penunjuk Analisis Kadar Perubahan Nilai Pasaran Harta 110 Tanah
3.5 Nilai-nilai di dalam Skala Likert 111 3.6 Nilai-nilai di dalam Skala Nominal 111 3.7 Jadual Penunjuk nilai moral melalui pengubahsuaian Skala Likert 115
4.1 Ringkasan Peruntukkan Pembangunan Wilayah dan Pertanian di dalam RMK7, RMK8 dan RMK9 119
4.2 Peruntukan bajet pembangunan luar bandar dari tahun 2000-2008 121
4.3 Fokus Perancangan di dalam RFN 122 4.4 Peruntukkan Pembangunan oleh Kerajaan Negeri Perak melalui peruntukkan RMK9 bagi tahun 2006 hingga 2008 124
4.5 Senarai projek pembangunan di bawah RMK9 di kawasan kajian 125
xiv
4.6 Analisis SWOT Daerah LMS di dalam Pelan Strategik Perak Maju 2015 127
4.7 Cadangan Perlaksanaan RSN Negeri Perak 2001-2020 128 4.8 Cadangan Pembangunan di Daerah LMS 130 4.9 Rumusan Cadangan Projek Mengikut Sektor 131 4.10 Rumusan Cadangan Projek Pembangunan mengikut sektor di LMS 132
4.11 Bilangan Projek Jalan Baru dan Naik taraf Jalan di LMS 132 4.12 Projek pembinaan jalan baru dan naik taraf jalan mengikut Mukim 133
4.13 Cadangan Projek di bawah Program NCER 134 4.14 Status Perlaksanaan Projek NCER 135 4.15 Strategi Pembangunan RKK Matang dan Kuala Sepetang 2015 136
4.16 Cadangan Guna tanah di RKK Matang dan Kuala Sepetang 137 4.17 Keluasan Kawasan Mengikut Mukim 139 4.18 Pecahan Guna tanah di dalam pentadbiran Daerah Larut Matang 139
4.19 Pecahan Guna tanah di dalam pentadbiran Daerah Selama 140 4.20 Cadangan Pembangunan di Daerah LMS di dalam Pelan Strategik Perak Maju 2015 141
4.21 Senarai Projek Pembangunan Sektor Ekonomi yang telah dilancarkan 142
4.22 Kes Pengambilan Tanah mengikut Mukim dan Keluasan terlibat antara tahun 2000 dan 2008 143
4.23 Kes Pengambilan Tanah mengikut Tujuan dan Keluasan terlibat antara tahun 2000 dan 2008 144
4.24 Senarai Kerja-kerja Fizikal oleh JKR Negeri Perak antara tahun 2000 dan 2008 145
4.25 Rumusan Dasar-dasar Pembangunan Fizikal dan bukan Fizikal di Daerah LMS 146
4.26 Kawasan Rizab Melayu di Daerah LMS 151 4.27 Kawasan Rancangan Penyatuan dan Pemulihan Tanah Felcra di LMS 157
5.1 Analisis Perbandingan Keluasan TRM mengikut Daerah di Perak antara tahun 2002 dan 2004 160
5.2 Analisis pindah milik mengikut kumpulan penjual dan pembeli antara tahun 2000 dan 2008 162
5.3 Pindah milik tanah di Daerah LMS antara tahun 2000 dan 2008 163 xv
5.4 Analisis bilangan pindah milik antara Melayu dan bukan Melayu mengikut Mukim antara tahun 2000 dan 2008 165
5.5 Analisis keluasan tanah yang pindah milik antara Melayu dan Bukan Melayu mengikut Mukim antara tahun 2000 dan 166 2008
5.6 Analisis peningkatan/penyusutan keluasan tanah milikan Melayu mengikut Mukim antara tahun 2000 dan 2008 167
5.7 Analisis bilangan pindah milik antara Melayu dan etnik- etnik bukan Melayu mengikut Tahun antara tahun 2000 dan 2008 168
5.8 Analisis keluasan tanah yang dipindah milik antara Melayu dan etnik-etnik bukan Melayu mengikut Tahun antara tahun 2000 dan 2008 169
5.9 Analisis peningkatan/penyusutan tanah milikan Melayu antara tahun 2000 dan 2008 170
5.10 Analisis bilangan pemilikan tanah yang diperoleh/dilupuskan oleh etnik-etnik bukan Melayu dan Jenis Guna tanah Pertanian antara tahun 2000 dan 2008 171
5.11 Analisis keluasan tanah yang diperoleh/dilupuskan oleh etnik-etnik bukan Melayu dan Jenis Guna tanah Pertanian 172
5.12 Analisis peningkatan/penyusutan tanah milikan Melayu mengikut jenis guna tanah pertanian antara tahun 2000 dan 2008 173
5.13 Analisis perbandingan penjual dan pembeli mengikut kumpulan etnik 174
6.1 Pengetahuan responden mengenai dasar-dasar pembangunan semasa 178
6.2 Jenis pembangunan yang dikenal pasti oleh responden 179 6.3 Potensi pembangunan bekas tanah milikan responden 180 6.4 Implikasi projek-projek pembangunan di kawasan sekitar memberi kesan ke atas tanah milikan masyarakat Melayu 181
6.5 Proses pembangunan sebagai alasan responden melupuskan tanah 181
6.6 Purata Perubahan Nilai Pasaran Tanah 183 6.7 Implikasi pembangunan di dalam penentuan harga 184 6.8 Pengetahuan responden mengenai struktur dan Pola pasaran tanah 186
6.9 Alasan-alasan utama pelupusan tanah responden 187 6.10 Keutamaan pemilihan bakal pembeli 188 6.11 Sekatan dan halangan perundangan ERM 189 6.12 Responden bersetuju bahawa proses pembangunan xvi
menyebabkan ramai pemilik lain melupuskan tanah 192
7.1 Analisis Nilai Moral ke atas Dasar-dasar Pembangunan 196 7.2 Analisis nilai moral responden daripada perspektif dasar pembangunan dan perundangan tanah 204
7.3 Analisis nilai moral responden dari sudut penentuan harga jualan tanah 206
7.4 Analisis nilai moral responden dari sudut implikasi pembangunan ke atas corak dan Pola pasaran tanah 208
7.5 Analisis nilai moral responden daripada perspektif kaum Melayu secara menyeluruh 210
xvii
SENARAI RAJAH
No. Rajah Halaman
2.1 Tiga dimensi di dalam pembangunan desa yang inklusif 17 2.2 Analisis kelompangan kajian 59 2.3 Kerangka konseptual kajian 85 3.1 Carta alir proses penyelidikan 90 3.2 Lokasi Daerah LMS di dalam Negeri Perak 93 3.3 Kategori Responden Kajian 102 6.1 Responden tidak kesal melupuskan tanah kepada pembeli bukan Melayu 190
6.2 Responden tidak berusaha untuk mendapatkan tanah yang dilupuskan 190
6.3 Responden berhasrat untuk melupuskan tanah yang masih dimiliki 191
7.1 Penemuan nilai kapitalistik daripada kelemahan Sistem Torrens 200
8.1 Model penyusutan dan kehilangan tanah milikan Melayu di kawasan luar bandar kesan daripada pengaruh nilai kapitalistik 228
xviii
SENARAI SINGKATAN
APT 1960 Akta Pengambilan Tanah 1960 DEB Dasar Ekonomi Baru DPN Dasar Pembangunan Nasional DUN Dewan Undangan Negeri ERM Enakmen Rizab Melayu Felcra Lembaga Pemulihan dan Penyatuan Tanah Persekutuan Felda Lembaga Kemajuan Tanah Persekutuan FMS/NMB Federated Malay States/Negeri-Negeri Melayu Bersekutu GSA Group Settlement Area/Kawasan Petempatan Berkelompok IMT-GT Segi Tiga Pertumbuhan-Malaysia, Indonesia dan Thailand JKPTG Jabatan Ketua Pengarah Tanah dan Galian Persekutuan JKR Jabatan Kerja Raya JPBD Jabatan Perancangan Bandar dan Desa JPPH Jabatan Penilaian dan Perkhidmatan Harta KTN 1965 Akta Kanun Tanah Negara 1965 LMS Larut, Matang dan Selama LPH Laporan Pasaran Harta MAS Malay Agricultural Settlement/Kawasan Petempatan Pertanian Melayu
NCER Koridor Ekonomi Wilayah Utara P.U. Pindaan Undang-Undang PBN Pihak Berkuasa Negeri PBT Pihak Berkuasa Tempatan PTD Pejabat Tanah Daerah PTG Pejabat Tanah dan Galian Negeri Perak RFN Rancangan Fizikal Negara RKK Rancangan Kawasan Khas RSN Rancangan Struktur Negeri RT Rancangan Tempatan TMM Tanah Milikan Melayu TRM/TSM Tanah Rizab Melayu/Tanah Simpanan Melayu
BAB I
PENDAHULUAN
1.1 Pengenalan
Sektor pembangunan semakin pesat berkembang sejak awal tahun-tahun 1990-an yang selaras dengan komitmen Wawasan 2020 untuk menjadikan Malaysia sebagai sebuah Negara Maju. Bagi merealisasikannya, pelbagai projek pembangunan sosioekonomi fizikal dan bukan fizikal telah dilaksanakan seperti pembangunan Putrajaya, KLIA, pembukaan bandar-bandar baru dan pelancaran wilayah-wilayah pembangunan ekonomi seperti WPI, NCER, ECER, SCORE dan Wilayah Pembangunan Sabah. Setiap perlaksanaan program pembangunan memerlukan tanah sebagai aset untuk mencapai matlamat program tersebut. Bagi projek-projek pembangunan yang berimpak tinggi, tanah-tanah milik kerajaan akan diberi milik melalui proses pemberimilikan tanah di bawah Seksyen 42, Kanun Tanah Negara 1965. Manakala bagi projek-projek sektor sokongan kepada projek teras, tanah-tanah milik kerajaan adalah terhad untuk diberi milik. Oleh itu, pendekatan yang digunakan ialah pemerolehan tanah-tanah bermilik sama ada pelupusan secara sukarela daripada pemilik tanah atau pengambilan tanah melalui Akta Pengambilan Tanah 1960.
Kebanyakan projek pembangunan pada masa kini dilaksanakan di kawasan luar bandar yang dahulunya tidak mempunyai apa-apa kepentingan. Akibatnya, berlaku permintaan yang tinggi ke atas tanah dan secara tidak langsung telah menyebabkan peningkatan nilai pasaran tanah. Kesannya ialah, berlaku peningkatan urus niaga tanah bermilik kepada pemodal dan pemaju projek pembangunan. Umumnya, kawasan luar bandar didominasi oleh masyarakat Melayu tradisional yang merupakan penduduk peribumi di Malaysia. Semasa era penjajahan, British telah 2
memperkenalkan Dasar Pecah dan Perintah di mana masyarakat Melayu telah ditempatkan di kawasan desa. Bagi memperkukuhkan kedudukan masyarakat Melayu di luar bandar, Inggeris telah memperkenalkan tanah rizab Melayu (TRM) yang berstatus tanah desa melalui undang-undang tanah kolonial British. Status TRM kekal sebagai tanah desa di dalam Akta Kanun Tanah 1965 yang mula berkuat kuasa pada tahun 1965 sehingga kini.
Isu penyusutan dan kehilangan pemilikan tanah pegangan Melayu mula menjadi perhatian apabila pelbagai projek pembangunan tanah dilaksanakan. Ia menjadi semakin serius apabila berlaku peningkatan pelupusan dan pengambilan tanah-tanah ini. Secara khususnya, penyusutan saiz dan kehilangan pegangan tanah kaum Melayu tidak terhad kepada TRM tetapi turut melibatkan pegangan-pegangan tanah milikan Melayu lain seperti Tanah Adat di Negeri Sembilan, tanah-tanah GSA dan tanah milikan Melayu pegangan bebas. Analisa secara rambang telah menunjukkan peratusan keluasan TRM adalah sekitar 12.34% daripada keluasan keseluruhan tanah di Semenanjung Malaysia. Kadar ini menunjukkan pola penyusutan saiz tanah dan secara jelas bertentangan dengan hasrat di dalam 7 Wasiat Raja-raja Melayu yang menjamin 50% keluasan Semenanjung Malaysia merupakan kawasan TRM.
Berdasarkan pemerhatian dan penelitian ke atas isu tersebut, penyelidik mendapati dasar-dasar pembangunan, kelemahan sistem pemilikan tanah dan perubahan struktur pasaran tanah telah menjadi faktor utama yang menyumbang kepada permasalahan tersebut. Namun begitu, fokus utama isu tertumpu kepada sikap pemilik tanah itu sendiri yang menentukan hala tuju kepentingan tanah milikan mereka. Sikap pemilik tanah kaum Melayu diteliti daripada perspektif nilai moral tanah yang diukur sama ada nilai kapitalistik atau patriotik. Dalam membincangkan hubungan antara isu kajian dengan persepsi pemilik-pemilik tanah Melayu, penyelidik cuba mengaitkan beberapa teori yang berkaitan seperti teori gelagat manusia, teori nilai moral dan etika dan konsep nilai moral tanah. Dalam memperjelaskan isu ini, penyelidik mendapati nilai kapitalistik menjadi penyebab utama yang mempengaruhi pemilik-pemilik Melayu untuk melupuskan kepentingan tanah. Nilai kapitalistik diukur daripada perspektif pemilik tanah kaum Melayu yang menganggap tanah 3
sebagai komoditi yang boleh diurus niaga di mana harganya ditentukan oleh mekanisme pasaran.
1.2 Permasalahan Kajian
Pembangunan sering kali dikaitkan dengan proses untuk membangun dan memajukan kawasan untuk kepentingan sosiopolitik dan sosioekonomi masyarakat tempatan. Faedah dan manfaat daripada perlaksanaan projek dan program pembangunan dapat disalurkan kepada masyarakat. Menurut Abdul Rahman (2003) dan Abdul Hakim et. al. (2009), pembangunan amnya digunakan sebagai medium untuk mengagih faedah dan manfaat sosioekonomi menerusi pelbagai projek pembangunan tanah dan ekonomi untuk dinikmati oleh semua pihak. Smith (1993) mendefinisikan pembangunan sebagai satu proses memajukan sesebuah kawasan atau penempatan bercorak fizikal seperti pembangunan perumahan untuk kemudahan rakyat di dalam memenuhi keperluan asas mereka. Manakala, Syms (2002), Bryne & Cadman (1993) dan Cadman & Topping (1995) mentakrif pembangunan sebagai satu proses yang melibatkan perubahan kegunaan tanah bagi membangunkan struktur fizikal seperti bangunan, infrastruktur, kemudahan, prasarana untuk kegunaan manusia bagi pelbagai tujuan. Ismail & Md. Said (2012) pula melihat kepentingan pembangunan tanah sebagai penggerak utama pembangunan negara. Berdasarkan takrifan dan definisi di atas, timbul persoalan iaitu apakah bentuk-bentuk pembangunan yang dimaksudkan?
Secara umumnya, proses pembangunan telah memberi kesan ke atas pemilikan tanah terutama masyarakat tradisional yang menjadikan sektor pertanian sebagai sumber ekonomi tempatan. Menurut Uton (2011), Salfarina et. al., (2011), Asiah et. al. (2006) dan Ratna (2001), kesan tersebut ialah perubahan gunatanah secara perundangan, perlaksanaan kerja-kerja fizikal tanah dan pengalihan fungsi tanah daripada sektor tradisional kepada sektor moden. Manakala Suparman (2008), Barnes (2007), McMichael (2007), Xanthaki (2003) dan Salim (2000) menyatakan, perubahan pola pemilikan tanah komuniti natif yang dimaksudkan ialah berlaku peningkatan atau penyusutan keluasan dan pegangan tanah. Namun begitu, peningkatan atau penyusutan pegangan tanah komuniti natif/Melayu bergantung kepada peranan pihak- pihak yang berkepentingan ke atas tanah (Ismail & Md. Said, 2012). Pihak-pihak 4
tersebut terdiri daripada pemilik tanah, pembuat polisi dan pelaksana polisi (Uton, 2011 dan Salleh, 2004). Oleh itu, bagaimanakah perubahan pola pemilikan tanah komuniti natif/Melayu ini boleh berlaku dan apakah faktor-faktor yang mempengaruhi pola tersebut? Ismail & Md. Said (2012), Amino et. al, (2008) dan Salleh (2004) menyatakan bahawa, perubahan pola pemilikan tanah komuniti natif/Melayu dipengaruhi oleh faktor-faktor polisi, ekonomi dan sosial.
Implikasi dari sudut polisi diteliti menerusi aspek perundangan pemilikan tanah di mana Salleh (2004) dan Amino et. al, (2008) menyatakan bahawa masyarakat Melayu di Semenanjung Malaysia memiliki beberapa bentuk milikan tanah yang dikhususkan mengikut peruntukkan perundangan tertentu. Namun begitu, undang- undang ini dilihat tidak kebal dalam menghadapi tuntutan pembangunan di mana terdapat peruntukkan yang membenarkan status tanah ini dimansuhkan bagi memudahkan ia dilupuskan dalam pasaran terbuka. Akibatnya, terdapat banyak tanah milikan Melayu yang bernilai tinggi telah ditarik balik status pemilikannya dan dilupuskan kepada pemodal kapitalistik melalui proses pindah milik tanah (Tenku Idris, 1996). Selain itu, tindakan pengambilan tanah oleh PBN menerusi Akta Pengambilan Tanah 1960 turut menyumbang kepada kemerosotan keluasan tanah milikan Melayu. Sebagai tambahan, Salleh (2004) dan Mohd Azmi (1997) menyatakan bahawa pemilik-pemilik tanah yang terlibat dengan pengambilan tanah hanya dibayar pampasan sesuai mengikut harga pasaran semasa tanpa mencerminkan kegunaan komersial pada masa akan datang. Namun apa yang menjadi persoalan, adakah terdapat kelemahan di dalam sistem pemilikan tanah yang dipraktikkan di Malaysia yang mengakibatkan berlaku perubahan pola pemilikan tanah pegangan Melayu? Menurut Salleh (2004), terdapat banyak tanah milikan Melayu telah diambil balik bagi tujuan pembangunan ekonomi seperti yang berlaku di Langkawi, Ipoh, Simpang Taiping, Pulau Redang dan sebagainya terutama yang melibatkan tanah- tanah hakmilik terbuka milikan Melayu. Setelah dibangunkan, tanah ini hanya mampu dimiliki oleh kaum bukan Melayu yang memiliki taraf sosioekonomi yang lebih baik daripada kaum Melayu. Oleh itu timbul tanda tanya, adakah terdapat perkaitan antara dasar-dasar pembangunan tanah dan sistem pemilikan tanah?
5
Implikasi daripada perspektif ekonomi ditinjau menerusi aspek struktur pasaran harta tanah apabila Nik Haslinda (2010) mendedahkan isu penjualan tanah secara sukarela dan tawaran harga belian yang menarik daripada bakal-bakal pembeli bukan Melayu turut menyumbang kepada isu perubahan pola pemilikan tanah. Setiap kawasan yang dizonkan untuk pembangunan melibatkan kawasan-kawasan luar bandar yang dahulunya tidak mempunyai kepentingan ekonomi. Namun setelah pewartaan pembangunan tanah dibuat, terdapat segelintir pemilik tanah kaum Melayu yang melihat peningkatan nilai pasaran harta tanah telah mendorong mereka untuk melupuskannya. Salleh (2004) menyatakan, kes-kes sebegini pernah berlaku ke atas tanah-tanah hakmilik terbuka milikan Melayu yang terletak di kawasan-kawasan penempatan tanah seperti di Felda Sg. Buaya, Hulu Selangor serta beberapa buah kawasan petempatan Felda di Negeri Sembilan dan Pahang. Mereka menjadi jutawan segera setelah tanah milikan mereka dibeli oleh pemaju harta tanah yang sanggup menawarkan harga yang tinggi. Dengan yang demikian, apakah impak perubahan struktur pasaran harta tanah dalam bentuk bentuk peningkatan nilai pasaran harta tanah ke atas pola pemilikan tanah dan sejauh manakah ia mempengaruhinya?
Implikasi daripada perspektif sosial sering dikaitkan dengan faktor budaya di mana menurut Bashiran (2007), sebahagian besar pemilikan tanah pegangan Melayu di Semenanjung Malaysia berasaskan kepada pemilikan secara warisan yang asalnya dimiliki oleh seorang pemilik. Setelah pemilik pertama meninggal dunia, pemilikan tanah dibahagikan kepada bahagian-bahagian yang berasingan dalam kalangan pewarisnya. Noor Asiah & Bashiran (2009) dan Mohd Azmi (1997) menyatakan, wujud pertikaian hak warisan tanah pusaka yang bersaiz kecil tetapi terpaksa dikongsi secara beramai-ramai. Apabila tanah ini dipecahbahagi, saiznya semakin mengecil yang akhirnya menjadi tidak ekonomik untuk sebarang bentuk aktiviti ekonomi. Noor Asiah & Bashiran (2009), Amino et. al, (2008) dan Salleh (2004) menambah lagi, kaedah penyelesaian yang biasa digunakan oleh pewaris-pewaris ialah melupuskan tanah di mana hasil jualan tanah tersebut akan dibahagikan dalam kalangan pewarisnya. Oleh itu, apakah faktor-faktor luaran yang mempengaruhi tindakan tersebut?
6
Berdasarkan penelitian ke atas faktor-faktor polisi, ekonomi dan sosial, penyelidik telah mendapati faktor nilai moral dalam kalangan pemilik tanah kaum Melayu menjadi elemen utama yang menyumbang kepada isu perubahan pola pemilikan tanah. Konsep dan takrifan nilai moral tidak asing lagi dalam mengetengahkan implikasinya ke atas sistem sosioekonomi kemasyarakatan. Menurut Cotkin (2008) dan Friedman (2006), nilai ini telah wujud dalam sistem politik dan ekonomi dalam sesebuah negara dan masyarakat. Kini, ia telah berkembang ke dalam pelbagai sistem kemasyarakatan seperti keagamaan dan pendidikan (Friedman, 2006; Gachter & Rield, 2005; Norhayati & Hwa, 2004; Hitlin & Piliavin, 2004 dan Halpern, 2001). Namun begitu, tinjauan secara menyeluruh ke atas konsep dan takrifan nilai moral dari perspektif pemilikan tanah amnya merupakan sebahagian dari sistem sosioekonomi dalam skop yang mikro. Oleh itu, penyelidik mengusulkan takrif nilai moral tanah yang digunakan bagi menilai impak ke atas penyusutan dan kehilangan pemilikan tanah pegangan Melayu akibat daripada pembangunan. Apa yang ingin diperjelaskan oleh penyelidik ialah, adakah nilai moral tanah telah mempengaruhi sikap dan persepsi pemilik tanah kaum Melayu akibat dari implikasi faktor-faktor tersebut? Nilai moral tanah yang dimaksudkan ialah nilai kapitalistik dan nilai patriotik. Nilai kapitalistik merujuk kepada sikap dan persepsi pemilik tanah kaum Melayu yang melihat tanah sebagai komoditi yang boleh diurus niaga. Manakala nilai patriotik merujuk kepada usaha-usaha yang dilakukan oleh komuniti Melayu untuk mengekalkan kelangsungan komuniti tersebut dalam menghadapi proses pembangunan. Oleh itu, kajian ini diperlukan untuk menilai implikasi nilai moral tanah ke atas faktor-faktor perubahan pola pemilikan tanah pegangan Melayu.
Merujuk kepada permasalahan kajian yang dibincangkan, terdapat beberapa persoalan kajian yang telah dikenal pasti iaitu :- a) Bagaimanakah pola pemilikan tanah pegangan Melayu dari sudut saiz keluasan tanah di Daerah Larut, Matang dan Selama antara tahun 2000 hingga 2008? b) Sejauh manakah faktor-faktor polisi, ekonomi dan sosial pembangunan yang telah mempengaruhi persepsi pemilik Melayu yang menyumbang kepada 7
perubahan pola pemilikan tanah di Daerah Larut, Matang dan Selama antara tahun 2000 hingga 2008? c) Adakah pemilik tanah kaum Melayu di Daerah Larut, Matang dan Selama bersikap kapitalistik atau patriotik ke atas tanah dalam menghadapi proses pembangunan?
1.3 Tujuan dan Objektif Kajian
Tujuan kajian ialah, untuk mengenal pasti dan menilai persepsi nilai moral tanah dalam kalangan kaum Melayu ke atas pemilikan tanah akibat daripada proses pembangunan. Oleh itu, terdapat tiga objektif kajian, iaitu untuk :- a) mengenal pasti pola pemilikan tanah dalam kalangan kaum Melayu dari sudut saiz keluasan tanah di Daerah Larut, Matang dan Selama antara tahun 2000 dan 2008, b) meneliti faktor-faktor pembangunan iaitu polisi, ekonomi dan sosial yang mempengaruhi perubahan pola pemilikan tanah pegangan Melayu, dan c) menganalisis nilai moral tanah sama ada kapitalistik atau patriotik ke atas pemilik-pemilik tanah kaum Melayu terhadap pemilikan tanah kesan daripada faktor-faktor pembangunan.
1.4 Skop Kajian
Kajian ini diperlukan untuk melihat kesan pembangunan ke atas pemilikan tanah pegangan Melayu dari sudut perubahan pola pemilikan tanah. Oleh itu, proses analisis dan penilaian ke atas faktor-faktor pembangunan yang mempengaruhi perubahan pola pemilikan tanah dijalankan. Faktor-faktor ini penting bagi mengenal pasti persepsi nilai moral tanah dalam kalangan pemilik tanah kaum Melayu di Daerah Larut, Matang dan Selama sama ada bersikap kapitalistik atau patriotik.
Lokasi kajian yang dipilih ialah kawasan luar bandar di Daerah Larut, Matang dan Selama. Daerah ini terletak di utara negeri Perak yang bersempadan dengan Daerah Manjung di selatan, Selat Melaka di barat, Daerah Kerian dan Negeri Kedah 8
di utara, Daerah Hulu Perak di timur laut dan Daerah Kuala Kangsar di timur. Justifikasi pemilihan daerah ini ialah, kawasan ini termasuk di dalam koridor NCER serta memiliki kedudukan ekonomi dan lokasi yang strategik. Daerah ini juga terletak di persimpangan laluan Jalan Persekutuan Utara-Selatan, laluan utama Timur-Barat dan Laluan Pesisir Pantai Barat. Daerah LMS mempunyai populasi masyarakat Melayu yang tertinggi berbanding etnik-etnik bukan Melayu lain.
Subjek utama kajian ialah pemilik-pemilik tanah kaum Melayu di luar bandar yang memiliki tanah-tanah pertanian yang berstatus Tanah Rizab Melayu dan Tanah Hak milik Terbuka Milikan Melayu. Secara spesifiknya, pemilik-pemilik ini dipilih dari kalangan mereka yang telah melupuskan tanah antara tahun 2000 dan 2008. Justifikasi pemilihan pemilik-pemilik Melayu ialah, komuniti ini merupakan penduduk peribumi yang mendominasi kawasan luar bandar di Daerah LMS serta mengamalkan aktiviti-aktiviti pertanian sama ada pertanian tradisional atau moden.
Terdapat dua jenis sumber data iaitu sumber utama dan sekunder. Sumber utama meliputi proses temu bual di lapangan dengan menggunakan borang soal selidik dan analisa ke atas Data Transaksi Harta Tanah Pertanian yang diperoleh dari Jabatan Penilaian dan Perkhidmatan Harta (JPPH) antara tahun 2000 dan 2008. Manakala sumber sekunder merangkumi penelitian ke atas Laporan Pasaran Harta antara tahun 2000 dan 2008 dan dokumen dasar-dasar pembangunan di kawasan kajian. Justifikasinya ialah, data-data ini telah di kompilasi dengan sempurna dan tersusun serta memiliki sistem pemfailan yang mudah dicapai. Manakala data-data lampau sukar untuk diperoleh kerana disebabkan oleh sistem pemfailan yang tidak sempurna dan kemungkinan musnah atau hilang. Dalam proses penilaian dan analisis data-data kajian, penyelidik menggunakan gabungan kaedah kuantitatif dan kualitatif mengikut kesesuaian data-data kajian. Justifikasi penggunaan kaedah ini bergantung kepada bentuk data yang diperoleh sama ada berbentuk kuantitatif atau kualitatif.
Justifikasi keseluruhan dalam pemilihan kawasan kajian ini ialah Daerah LMS merupakan kawasan yang sedang membangun dan terletak berhampiran dengan negeri Pulau Pinang di utara. Daerah ini menjadi persimpangan utama yang menghubungkan kawasan-kawasan selatan dan Pantai Timur Semenanjung Malaysia. Komuniti Melayu 9
merupakan kelompok majoriti di Daerah LMS serta memiliki kawasan tanah pertanian yang terbesar di negeri Perak. Namun begitu, dekad-dekad 10 tahun terakhir memperlihatkan proses pemodenan kawasan yang semakin pesat kesan daripada perkembangan aktiviti sosioekonomi di peringkat pusat, negeri, wilayah dan daerah. Perkembangan ini dilihat telah memberi kesan negatif ke atas pola pemilikan tanah komuniti Melayu di Daerah LMS.
1.5 Batasan Kajian
Secara khususnya, batasan penyelidikan ini meliputi subjek kajian, bilangan responden dan sela waktu kajian. Secara umumnya, Daerah LMS merupakan daerah ketiga yang terbesar di negeri Perak. Oleh itu, fokus kajian dikhususkan kepada pemilik-pemilik tanah kaum Melayu di luar bandar yang pernah melupuskan tanah sama ada kepada pembeli Melayu atau bukan Melayu. Seterusnya, batasan yang kedua ialah kategori dan bilangan responden dipilih. Pemilihan ini berdasarkan hasil daripada analisis awalan ke atas data-data transaksi harta tanah JPPH. Penyelidik menggunakan teknik penstrataan responden melalui proses saringan dan tapisan bagi mengklasifikasikan responden mengikut mukim, tarikh urus niaga, balasan pindah milik, penjual dan pembeli dan jenis kegunaan pertanian. Dan batasan yang ketiga ialah, sela waktu kajian di mana penyelidik menganalisis data-data urus niaga harta tanah, Laporan Pasaran Harta dan dasar-dasar pembangunan nasional dan daerah antara tahun 2000 dan 2008.
1.6 Kepentingan Kajian
Kajian ini bermatlamat untuk melihat implikasi nilai moral tanah sama ada kapitalistik atau patriotik dalam mempengaruhi pemilik-pemilik tanah kaum Melayu akibat kesan pembangunan ke atas pemilikan tanah. Kesan pembangunan dilihat dalam bentuk perubahan pola pemilikan tanah komuniti Melayu di luar bandar. Hasil daripada penelitian ke atas kajian-kajian terdahulu, kebanyakannya lebih tertumpu terhadap analisa ke atas faktor-faktor polisi, ekonomi dan sosial yang mempengaruhi perubahan pola pemilikan tanah. Oleh itu, terdapat lompang kajian yang menjadi bidang khusus kepada penyelidik bagi memperkemaskan hasil kajian tersebut. Lompang tersebut 10
ialah nilai moral tanah yang diukur melalui maklum balas daripada sikap dan persepsi responden dalam menghadapi impak pembangunan ke atas tanah. Apa yang diharapkan ialah, dapatan daripada penyelidikan ini akan dapat menyumbang kepada kajian sedia ada serta menjadi salah satu elemen perubahan pola pemilikan tanah natif pada era milenium.
1.7 Organisasi Kajian
Secara ringkasnya, terdapat sembilan bab di dalam kajian ini. Bab-bab ini akan membincangkan latar belakang kajian, sorotan kajian-kajian lampau, kerangka konseptual kajian, analisis dan penilaian data-data kajian, perbincangan dapatan dan penemuan yang diperoleh di akhir analisis dan kesimpulan keseluruhan kajian ini.
Bab Satu membincangkan cadangan penyelidikan yang dijalankan merangkumi persoalan penyelidikan, pernyataan permasalahan kajian, tujuan dan objektif kajian. Penyelidik meneliti isu kajian secara umum di mana berdasarkan hasil perbincangan tersebut, penyelidik mengetengahkan konsep nilai kapitalistik dan patriotik yang mempengaruhi perubahan pola pemilikan tanah natif Melayu akibat daripada proses pembangunan.
Bab Dua mengetengahkan konsep dan terma-terma kajian yang digunakan seperti konsep pembangunan fizikal dan bukan fizikal, konsep pemilikan tanah dari pelbagai dimensi serta takrifan komuniti natif di mana fokus utama kepada kaum Melayu di Semenanjung Malaysia. Selain itu, penyelidik juga menjalankan analisis dan penilaian ke atas kajian-kajian lampau bagi menghuraikan secara terperinci mengenai lompang kajian sebagai teras utama kajian ini. Bab ini turut menghuraikan kerangka konseptual kajian yang dibentuk sebagai road map kajian ini. Pembentangan kerangka ini berpandukan kepada lompang kajian yang dikenal pasti daripada penelitian ke atas kajian lampau. Penyelidik juga mempromosikan konsep nilai moral tanah iaitu nilai kapitalistik dan patriotik yang mempengaruhi perubahan pola pemilikan tanah akibat daripada pembangunan. Konsep ini dibentuk menerusi penelitian dan penilaian ke atas Teori Gelagat Manusia dan Teori nilai moral dan etika. Kedua-dua teori ini dijadikan sebagai asas kepada penyelidik bagi membentuk 11
konsep nilai moral tanah yang digunakan di dalam kajian ini. Penyelidik turut menyesuaikan konsep ini dalam skop bidang pembangunan dan pemilikan tanah.
Bab Tiga memperincikan kaedah penyelidikan yang digunakan untuk menganalisis dan menilai data-data kajian. Penyelidik telah mengenal pasti sumber- sumber data utama dan sekunder mengikut keperluan objektif-objektif kajian. Data- data ini dianalisis dengan menggunakan teknik-teknik kualitatif dan kuantitatif mengikut kesesuaian data-data tersebut berasaskan keperluan dan tujuan kajian.
Bab Empat memperjelaskan komponen-komponen utama dasar pembangunan dan praktis sistem pemilikan tanah di kawasan kajian. Perbincangan dasar-dasar pembangunan di kawasan kajian meliputi dasar pembangunan fizikal dan bukan fizikal yang dilaksanakan oleh kerajaan. Penyelidik mengklasifikasikan dasar-dasar ini kepada pembangunan fizikal dan bukan fizikal yang bertujuan untuk mengenal pasti implikasinya ke atas pemilikan tanah. Dan analisa ke atas sistem pemilikan tanah mencakupi analisa dan penelitian yang berasaskan ulasan literatur meliputi ciri-ciri, bentuk serta kelebihan dan kelemahan sistem tersebut.
Bab Lima meliputi proses penilaian ke atas pola pemilikan tanah pegangan Melayu secara makro dan mikro. Analisis makro merumuskan analisa pola pemilikan tanah komuniti Melayu dalam konteks nasional. Data-data kualitatif dianalisis dengan menggunakan pendekatan naratif yang bersumberkan penulisan dan kajian-kajian lampau. Analisis mikro pula merangkumi analisa ke atas data-data utama bagi mengenal pasti corak dan pola pemilikan tanah pegangan Melayu di kawasan kajian. Di akhir analisis, penyelidik merumuskan pola pemilikan tanah pegangan Melayu yang sedang menghadapi penyusutan saiz dan pegangan akibat daripada proses pembangunan.
Bab Enam merangkumi proses analisis dan penelitian ke atas dasar pembangunan, sistem pemilikan tanah, pola dan struktur pasaran tanah serta maklum balas yang diterima dari lapangan. Penelitian ini penting bagi mengenal pasti dan mengukur kewujudan nilai kapitalistik dalam mempengaruhi penyusutan saiz dan pegangan tanah milikan Melayu. Oleh itu, hasil penelitian ini digunakan sebagai asas 12
penilaian nilai moral tanah secara spesifik ke atas responden kajian. Penerapan Teori Gelagat Manusia juga dibincangkan di dalam proses penilaian faktor-faktor pembangunan.
Bab Tujuh mengkhususkan matlamat utama kajian ini iaitu mengenal pasti nilai moral tanah responden yang mempengaruhi faktor-faktor penyusutan saiz dan pegangan tanah kaum Melayu. Dalam mengamati konsep nilai moral tanah yang diperkenalkan oleh penyelidik, teori-teori dasar kajian ini menggunakan prinsip- prinsip dan elemen-elemen yang terkandung di dalam Teori Gelagat Manusia dan Teori nilai moral dan etika. Bagi mengukurnya, penyelidik menggunakan penemuan daripada analisis ke atas polisi pembangunan, sistem pemilikan tanah dan perubahan pola pasaran tanah. Dengan menggunakan penunjuk nilai moral tanah, penyelidik telah mengenal pasti bahawa responden yang ditemu bual memiliki nilai kapitalistik yang menyebabkan penyusutan pegangan tanah kaum Melayu.
Bab Lapan menyimpulkan keseluruhan dapatan dan penemuan kajian yang dibuat mengikut persoalan penyelidikan. Penyelidik mengusulkan model perubahan pola pemilikan tanah akibat daripada pembangunan. Selain itu, penyelidik mengemukakan cadangan penyelesaian kemelut tersebut serta mencadangkan lanjutan kajian pada masa akan datang.
BAB II
TINJAUAN LITERATURE IMPLIKASI PEMBANGUNAN KE ATAS PEMILIKAN TANAH
2.1 Pendahuluan
Bab ini membincangkan konsep-konsep dan terma-terma kajian yang digunakan di dalam penulisan ini seperti takrif serta pengertian pembangunan, pemilikan tanah dan komuniti Melayu. Istilah-istilah ini merupakan teras utama kajian yang difokuskan kepada kesan pembangunan ke atas pemilikan tanah komuniti Melayu. Penyelidik juga mengulas hasil dan dapatan daripada kajian-kajian lampau yang telah dijalankan. Tujuannya untuk mengenal pasti lompang kajian bagi membolehkan penyelidik menerokai skop kajian yang belum dikaji.
Bab ini turut mengupas konsep dan prinsip utama nilai moral yang wujud dalam konteks pemilikan tanah. Ia menjadi inti pati utama kajian bagi menyokong faktor-faktor perubahan pola pemilikan tanah pegangan Melayu. Penyelidik juga meneliti takrifan kapitalistik dan patriotik dari pelbagai sudut yang dikupas melalui penelitian dan tinjauan literatur ke atas penulisan dan penyelidikan terdahulu. Penelitian takrifan tersebut juga diamati daripada teori-teori sains sosial yang mendasari kajian ini di mana fokus penelitian dibuat ke atas dua teori utama yang berkaitan dengan kajian iaitu Teori Gelagat Manusia dan Teori nilai moral dan etika. Hasil daripada penelitian tersebut, penyelidik memperkenalkan kerangka konseptual kajian bagi menyesuaikan nilai-nilai moral tersebut dalam skop pembangunan dan pemilikan tanah.
Diakhir bab ini, penyelidik merumuskan takrifan, konsep dan definisi yang dikenal pasti serta memberi takrifan secara komprehensif daripada perspektif 14 penyelidik. Selain itu, hasil dapatan dan penemuan daripada kajian-kajian lampau dirumuskan di dalam lompang kajian. Penyelidik juga menempatkan kajian ini sebagai pelengkap kepada kajian sedia ada. Dengan itu, keperincian lompang kajian yang dikenal pasti akan dibincangkan secara menyeluruh di dalam Kerangka Konseptual Kajian bagi melihat kepentingan kajian ini serta sumbangannya kepada bidang sedia ada. Penyelidik juga meneliti implikasi perubahan pola pemilikan tanah dari sudut kesan daripada nilai-nilai kapitalistik dan patriotik yang menjadi teras utama di dalam kajian penyelidikan ini.
2.2 Takrif dan Definisi Pembangunan
Amnya, pembangunan merupakan satu bentuk proses untuk mengubah persekitaran semasa kepada persekitaran yang membangun dan maju. Syms (2002) mentakrif pembangunan sebagai satu proses yang melibatkan perubahan guna tanah. Perubahan ini meliputi pembangunan struktur fizikal seperti bangunan, infrastruktur, kemudahan, prasarana untuk kegunaan manusia bagi pelbagai tujuan. Zainal (2005) merujuk pembangunan sebagai satu kebolehan dan kebebasan manusia untuk membina persekitaran yang sesuai dengan potensi diri dan menjadi lebih kreatif. Pembangunan amat berkait rapat dengan pengembangan kebolehan yang dimiliki bagi memajukan diri, keluarga dan masyarakat.
Rozalli (2005) melihat kebergantungan konsep pembangunan kepada keperluan dan situasi semasa bagi sesebuah negara yang melibatkan komponen- komponen perubahan dan kemajuan. Perubahan bermaksud pergerakan dari satu peringkat kehidupan ke satu peringkat kehidupan yang lain. Ia bersifat perubahan sosial di mana sesebuah masyarakat memerlukan satu perubahan khusus bagi mencapai matlamat pembangunan. Manakala kemajuan bersifat satu bentuk pergerakan kehidupan yang lebih baik daripada pengalaman yang pernah dilalui merangkumi aspek-aspek pendidikan, ekonomi, pemilikan harta, moral dan sosial. Heng (2008) mentakrif pembangunan sebagai satu aktiviti nasional yang memberi kesan kepada semua peringkat masyarakat. Aktiviti nasional yang dimaksudkan merangkumi elemen-elemen politik, ekonomi dan sosial yang memberi manfaat dan faedah kepada masyarakat. 15
Di samping itu, Leli (2010) menelaah terma dan perspektif pembangunan mencakupi konsep-konsep politik, ekonomi dan sosial yang diperlukan bagi membentuk pembangunan kepada masyarakat. Menurut beliau lagi, konsep-konsep ini melibatkan aktiviti-aktiviti pemikiran, pengetahuan dan teknologi. Abdul Rahman (2003) berpendapat bahawa, pembangunan merupakan proses perubahan dari tidak maju kepada maju yang meliputi proses peningkatan taraf daripada mundur kepada membangun. Pembangunan juga sering dikaitkan dengan proses evolusi mengikut tahap dan masa yang dirancang. Oleh itu, bagi membolehkan manusia memperoleh manfaat berbentuk keselesaan dan kesejahteraan, setiap pembangunan mestilah berpandukan kepada kepentingan sains dan akal bagi menjana perubahan.
Perspektif pembangunan menurut Jamil (2009) merupakan satu keadaan hidup yang selesa di mana kualiti hidup menjadi penunjuk penting bagi mengukur sama ada kehidupan masyarakat berada dalam keadaan sederhana, secukupnya atau lebih baik. Keadaan ini merujuk kepada persekitaran ahli-ahli sesebuah masyarakat yang mempunyai peluang yang secukupnya dan persekitaran yang sempurna. Ia bergantung kepada masa dan ruang di mana setiap individu dan masyarakat mempunyai persepsi atau cita rasa yang berbeza. Pembangunan juga merupakan satu keinginan dan proses pengembangan yang diasosiasikan dengan peningkatan taraf hidup dan sosioekonomi masyarakat, kestabilan alam sekitar dan globalisasi.
Todaro & Smith (2009) mentakrifkan pembangunan sebagai satu proses untuk meningkatkan taraf hidup manusia. Ia meliputi tiga aspek kesaksamaan yang penting iaitu meningkatkan taraf hidup, mewujudkan persekitaran kondusif dan meningkatkan kebebasan individu dalam memilih barangan dan perkhidmatan. Abdul Hakim et. al. (2009) mengetengahkan konsep pembangunan yang mempunyai takrifan dan konsep yang luas. Secara literalnya, pembangunan merupakan satu bentuk transformasi dari satu keadaan yang tidak atau kurang berhasil kepada yang lebih berhasil atau sesuatu yang berkeadaan kurang baik kepada yang lebih baik. Pembangunan juga merupakan satu proses produktif bagi menghasilkan sesuatu yang berfaedah.
16
Secara ringkasnya, pembangunan merupakan satu proses tindakan untuk memajukan dan memodenkan nilai-nilai polisi, ekonomi dan sosial masyarakat daripada persekitaran yang tidak maju kepada maju. Pemajuan dan pemodenan ini memerlukan rangka kerja dan panduan yang komprehensif. Tujuannya untuk memastikan matlamat dan objektif pembangunan dapat dilaksanakan dengan jayanya.
2.3 Klasifikasi Pembangunan
Terdapat dua kategori pembangunan yang diperlukan bagi meningkatkan sosioekonomi dan persekitaran masyarakat. Ini untuk memastikan objektif dan matlamat pemajuan dan pemodenan masyarakat dapat dilaksanakan. Kategori pembangunan tersebut ialah pembangunan fizikal dan bukan fizikal.
2.3.1 Pembangunan Fizikal
Pembangunan fizikal sering kali dikaitkan dengan pembangunan harta tanah di mana proses pembangunan fizikal dan infrastruktur moden dilaksanakan di atas tanah. Menurut Syms (2002) dan Karlsson (2007), pembangunan fizikal merupakan satu bentuk proses pembangunan tanah yang dibangunkan dengan unit-unit harta tanah seperti pembangunan perbandaran dan perumahan yang berbentuk komersial. Oleh itu, aspek perancangan dan ciri-ciri pertumbuhan pembandaran merupakan skop utama dalam pembangunan fizikal. Ia melibatkan proses di peringkat awalan seperti proses kelulusan pelan perancangan, pembersihan tapak, kelulusan pihak berkuasa, pembinaan dan yang terakhir ialah penyerahan milik kepada pembeli.
Karlsson (2007) menekankan kepentingan pembangunan fizikal untuk kesejahteraan dan kemapanan alam sekitar, inovasi dan ekologi. Ia bertujuan untuk mengelak berlakunya ketidakseimbangan alam dan ketidaksempurnaan. Syms (2002) mengenal pasti peringkat-peringkat utama pembangunan iaitu, peringkat-peringkat awalan, penilaian, pemerolehan, reka bentuk dan costing, kebenaran dan kelulusan, komitmen, implementasi dan penyewaan/pengurusan harta/penjualan. Beliau mengetengahkan konsep pembangunan semula di mana tapak brownfield yang telah kehilangan fungsi dibangunkan semula melalui proses pembaharuan atau pemodenan 17 fungsi dan kegunaannya serta meningkatkan pulangan ekonomi. Menurut mereka lagi, jenis-jenis pembangunan fizikal meliputi pembangunan pusat komersial dan pembandaran, perumahan, kawasan industri, institusi dan pembangunan bercampur.
2.3.2 Pembangunan Bukan Fizikal
Pembangunan bukan fizikal merujuk proses pembangunan yang tidak melibatkan perubahan corak guna tanah serta mengekalkan kegunaan tanah sedia ada. Ia dikaitkan dengan pembangunan moden dan menaiktarafkan sektor sedia ada.
Umumnya, pembangunan bukan fizikal merupakan pembangunan luar bandar atau desa. Fernando (2008) menyamakan pembangunan sektor luar bandar dengan pembangunan pertanian. Beliau menterjemahkan makna pembangunan desa sebagai satu strategi yang digunakan bagi membangunkan kawasan dan masyarakat luar bandar dengan memberi penekanan kepada kemajuan dalam bidang pertanian. Beliau memperkenalkan konsep pembangunan desa yang inklusif yang bermatlamat untuk mengindustrikan sektor-sektor desa. Pembangunan desa inklusif secara spesifik memfokuskan matlamat untuk meningkatkan kualiti hidup masyarakat desa. Rajah 2.1 menunjukkan dimensi-dimensi pembangunan desa inklusif.
DIMENSI EKONOMI
Kapasiti dan peluang-peluang untuk melibatkan diri dan pemerolehan manfaat daripada proses pertumbuhan
PEMBA NGUNAN DESA INKLUSIF
DIMENSI SOSIAL DIMENSI POLITIK
Pembangunan sosial yang Kapasiti dan peluang-peluang untuk menyeluruh melibatkan diri di dalam proses politik Rajah 2.1 Tiga dimensi di dalam pembangunan desa yang inklusif
Sumber: Fernando (2008) 18
Dimensi ekonomi merujuk kepada tindakan atau kaedah yang digunakan oleh kerajaan bagi memajukan sektor-sektor ekonomi luar bandar. Mit (2009) melanjutkan konsep ini dengan melibatkan semua elemen pembangunan yang memberi kesan ke atas pemodenan dan pemajuan sumber-sumber ekonomi. Dengan ini, ia akan memberi manfaat dan faedah kepada seluruh peringkat masyarakat. Dimensi sosial merupakan kaedah atau pendekatan yang digunakan oleh kerajaan melalui agensi-agensi di bawahnya. Agensi-agensi ini berperanan untuk mempertingkatkan taraf sosial masyarakat desa meliputi penyediaan prasarana, infrastruktur dan kemudahan.
Aris (2002) merujuk dimensi pembangunan sosial sebagai satu paradigma alternatif yang menjadikan masyarakat sebagai pusat melalui proses pembangunan dan ekonomi dalam memenuhi keperluan manusia. Setiap individu, pemerintah dan masyarakat perlu memahami erti dan makna kehidupan manusia secara global bagi mengekalkan keberlangsungan hidup. Perspektif politik merujuk kepada penglibatan dan sumbangan ahli-ahli komuniti desa di dalam pentadbiran dan pengurusan. Antaranya ialah, kewujudan persatuan, jawatankuasa pentadbiran kampung, koperasi peneroka dan sebagainya. Tujuannya untuk menggalakkan penglibatan masyarakat di dalam pengurusan dan pentadbiran serta merangka pelan-pelan pembangunan untuk kepentingan komuniti (Heng, 2008).
Gurstein (2001) melihat kepentingan pembangunan luar bandar sebagai hab atau sektor sokongan bagi menjamin stok makanan sesebuah negara. Pembangunan sektor pertanian merupakan teras ekonomi desa bagi mempertingkatkan penjanaan hasil makanan yang mampu memenuhi keperluan rakyat dan negara. Beliau lebih menekankan kekuatan penyaluran informasi dan jaringan perhubungan antara pusat pengumpulan bahan mentah dan kawasan perindustrian.
Secara ringkasnya, pembangunan bukan fizikal merupakan medium pembangunan yang tidak melibatkan perubahan guna tanah, pengezonan dan penggunaan tanah secara fizikal. Pembangunan ini lebih tertumpu kepada peningkatan taraf sosioekonomi, persekitaran dan pemodenan kemudahan dan infrastruktur tanpa mengubah persekitaran semasa tanah. Dalam erti kata yang lain, ia bersifat 19 pemodenan sektor bagi meningkatkan kesedaran masyarakat untuk memajukan diri melalui pengeksploitasian aset yang dimiliki.
2.4 Takrif dan Konsep Pemilikan Tanah
Tanah memiliki pelbagai peruntukkan undang-undang yang berperanan untuk melindungi kepentingannya. Ini disebabkan oleh penawaran tanah yang rendah tetapi memiliki permintaan yang tinggi. Menurut Seksyen 5, KTN 1965, tanah termasuklah
a. muka bumi dan semua benda yang menjadikan muka bumi seperti batu dan pasir, b. tanah di bawah permukaan bumi dan semua benda yang terkandung di dalamnya seperti bahan-bahan galian, c. semua tumbuhan dan lain-lain keluaran semula jadi seperti pokok-pokok dan tumbuh-tumbuhan. d. semua benda yang melekat pada bumi sama ada di atas atau di bawah permukaan bumi, dan e. tanah yang diliputi oleh air seperti sungai, tasik, parit dan laut.
Syafruddin (2006) mentakrif tanah sebagai aset kekal, unik dan tidak boleh dimusnahkan. Tanah merupakan aset modal yang menguntungkan serta boleh menghasilkan pulangan kepada pemiliknya. Naziruddin (2005) melihat kepentingan tanah lebih daripada sifat semula jadi yang merangkumi sumber-sumber serta penggunaannya. Ini kerana, sumber tanah dapat memberi faedah dan kepentingan strategik kepada kehidupan manusia bagi mendapatkan sumber makanan, minuman dan kesinambungan hidup. Oleh itu, tanah merupakan elemen terpenting dalam pembangunan dan salah satu faktor pengeluaran ekonomi. Tanah juga memiliki nilai yang berbeza mengikut kepentingan, lokasi, kedudukan, saiz, pegangan hak milik dan sebagainya.
Konsep pemilikan tanah merujuk kepada hak seseorang terhadap harta tanah secara sah. Hak ini merangkumi keluasan kawasan, sempadan tanah, lokasi dan 20 kedudukan serta dijamin oleh undang-undang bertulis. Jika diteliti dalam konteks undang-undang dasar di Malaysia, hak seseorang ke atas tanah telah dijamin di bawah Fasal 13 Perlembagaan Persekutuan, iaitu :- a) Tiada seseorang pun yang boleh dilucutkan hak hartanya oleh mana-mana undang-undang. b) Tiada undang-undang yang memperuntukkan pengambilan secara paksaan atau kegunaan tanah tanpa pemberian pampasan yang mencukupi.
Berdasarkan peruntukkan ini, pemilik tanah berhak untuk mempertahankan milikan tanah sama ada menerusi pemilikan secara warisan, pemberimilikan tanah oleh PBN atau menerusi pembelian atau urus niaga tanah yang sah di sisi undang- undang.
2.4.1 Konsep Pemilikan Tanah Menurut Perspektif Polisi dan Perundangan
Sheehan (2006), Boast (2007), Hammond et. al. (2008) dan Toulmin (2008) melihat konsep pemilikan tanah berbentuk penjelasan hak pemilik tanah untuk menggunakan tanah. Hammond et. al. (2008) dan Toulmin (2008) menekankan sistem perundangan dan hak pengawalan tanah kepada pemilik yang tidak terbatas ke atas penggunaan tanah. Ia merangkumi hak untuk menjalankan urus niaga serta menggunakan sumber- sumber tanah yang tertakluk kepada peruntukkan perundangan yang dikuatkuasakan.
Ciri-ciri pemilikan tanah menurut Toulmin (2008), ialah penempatan awal, penaklukan, peranan dan fungsi kerajaan tempatan atau nasional, pendudukan dan kegunaan jangka masa panjang dan urus niaga. Penempatan awal merujuk hak dan milikan tanah yang dibuka oleh peneroka awal melalui pembukaan tanah-tanah hutan untuk tujuan pertanian. Biasanya, pemilikan tanah ini akan diwarisi secara pusaka. Ciri yang kedua ialah, penaklukan semasa era pra-penjajahan untuk meluaskan wilayah jajahan melalui peperangan, perampasan dan perjanjian khusus dengan pemerintah-pemerintah natif atau kuasa-kuasa lain. Ciri yang ketiga ialah peranan dan fungsi kerajaan untuk menentukan plot-plot pembangunan untuk diagihkan melalui 21 projek-projek pembangunan bandar, pengairan atau pemberimilikan tanah di sesebuah wilayah atau negara.
Ciri yang keempat ialah, pendudukan dan kegunaan untuk tempoh masa yang panjang. Ia merujuk kepada usaha-usaha pengekalan milikan yang dilakukan oleh pemilik sebagai asas untuk menuntut hak pada masa akan datang sekiranya berlaku pertikaian. Dan ciri yang terakhir ialah, proses urus niaga sama ada menerusi pindah milik tanah di dalam pasaran terbuka, pemilikan tanah secara warisan, pajakan serta penyewaan dan sebagainya. Oleh itu, bagi memudahkan proses ini dilakukan semua pihak yang terlibat perlu mengetahui hak dan batasan tertentu. Ia bertujuan untuk memastikan tidak berlaku sebarang pertikaian selepas dipersetujui dan diakui oleh pihak-pihak yang terlibat.
Dick & Mwangi (2007), Boast (2007), Forni (2002) dan Waqaisavou (2001) memberi pandangan secara kritikal terhadap aspek perundangan pemilikan tanah. Dick & Mwangi (2007) merungkaikan konsep pemilikan tanah sebagai satu set milikan yang mempunyai ciri-ciri yang berbeza seperti obligasi dan keistimewaan individu. Melalui sistem ini, individu akan mengetahui hak dan milikannya ke atas tanah. Boast (2007) menekankan keperluan perundangan khusus bagi melindungi hak dan kepentingan pemilik ke atas tanah. Tujuannya, untuk mengukuhkan kedudukan pemilik ke atas tanah.
Forni (2002) mentakrifkan pemilikan tanah sebagai sekumpulan hak individu, isirumah atau komuniti dalam pemilikan tanah. Pemilikan ini dikhususkan ke atas tanah tetapi meliputi hak-hak lain sama ada secara kekal atau bermusim. Lebih spesifik lagi, Waqaisavou (2001) melihat konsep pemilikan tanah amat berkait rapat dengan peraturan dan regulasi tertentu. Oleh itu, masyarakat dan individu mempunyai hak untuk memiliki dan menggunakan tanah serta kepentingan-kepentingan lain yang terdapat di atas dan di dalam tanah.
Syafruddin (2004) membincangkan Konsep Domein yang diperkenalkan oleh Sir Stamford Raffles yang digunakan semasa era pemerintahan sementara Inggeris di Hindia Timur Belanda (1811-1819). Setelah tamat era mandat British di Hindia Timur 22
Belanda, konsep ini diperluaskan di kebanyakan tanah-tanah jajahan Inggeris di Asia Tenggara dan Pasifik. Prinsip utama teori ini menurut Lilis (2007) ialah, tanah merupakan hak milik raja dan pemerintah. Ia sesuai dengan amalan perundangan Inggeris yang menggunakan doktrin feudal era pertengahan. Doktrin ini menyatakan bahawa, semua tanah dalam sesebuah negara dimiliki oleh raja dan tidak boleh menjadi res nullius walaupun tanah tersebut dimiliki secara individu melalui pemilikan terhad sama ada pajakan untuk tempoh selama-lamanya atau satu jangka masa tertentu. Pemberian tanah secara individu perlu mendapat keizinan pemerintah atau raja bagi sesebuah negara. Sebagai balasan, pemilik individu perlu membayar bayaran tahunan yang dikenali sebagai Quit Rent atau Cukai Tanah kepada raja dan pemerintah (Gunawan, 1999).
Pemilikan tanah secara individu mempunyai batasan-batasan tertentu di mana tidak semua hak ke atas tanah bersifat mutlak. Sebagai contohnya, terdapat batasan ketinggian dan kedalaman tertentu yang dianggap sebagai milik persendirian dan segala sumber yang terkandung dalam lingkungan limitasi menjadi hak eksklusif pemilik. Manakala sumber-sumber yang terkandung di luar limitasi tersebut menjadi milik pemerintah atau raja. Selain itu, bagi tanah-tanah kosong yang masih belum dimiliki merupakan hak milik raja atau pemerintah. Dalam proses pemberimilikan tanah, raja atau pemerintah telah diberi kuasa untuk melupuskan atau memberi milik tanah kerajaan kepada individu atau organisasi untuk diusahakan. Individu atau rakyat yang diberi milik tanah boleh menjalankan sebarang bentuk urus niaga yang dibenarkan seperti yang terkandung di dalam dokumen hak milik yang dikeluarkan (Sasongko, 2006). Walaupun tanah diberi secara individu kepada pemilik, namun pemerintah atau raja masih lagi pemilik mutlak. Sekiranya tanah tersebut diperlukan oleh raja atau pemerintah, maka perundangan pengambilan tanah akan digunakan bagi mengambil balik tanah tersebut.
2.4.2 Konsep Pemilikan Tanah Menurut Perspektif Ekonomi
Kjosavik & Shanmugaratnam (2007) mentakrifkan pemilikan tanah sebagai satu set ekonomi yang merangkumi hak individu atau komuniti untuk menggunakan tanah dan sumber-sumbernya bagi memenuhi kehendak dan keperluan sosioekonomi. Chome & 23
McCall (2005) melihat terdapat hubungan yang kukuh antara perundangan dan ekonomi dalam pemilikan tanah seperti hak, sekatan dan tanggungjawab individu di ke atas tanah dan sumber-sumbernya. Hak-hak ke atas tanah dan harta meliputi hak untuk menggunakan dan menjalankan pajakan serta cagaran, proses penjualan, pecah- sempadan, gadaian atau perwarisan tanah serta hak-hak eksklusif lain seperti hak akses tanah. Myers & Shah (2004) mengenal pasti kewujudan hak tersebut untuk memenuhi keperluan individu atau masyarakat dalam pemilikan tanah yang sesuai dengan kepentingan politik, sosial dan ekonomi.
Adams et. al. (1999) menggabungkan terminologi pemilikan tanah menurut perspektif ekonomi dan sosial. Pemilikan tanah menurut beliau merangkumi terma dan syarat khusus yang dimiliki oleh individu atau masyarakat dalam proses urus niaga. Terdapat ciri-ciri utama dalam pemilikan tanah iaitu, hak untuk menduduki unit kediaman, bercucuk tanam, membina binaan dan struktur kekal, keperluan ritual keagamaan dan hak akses untuk mengumpul sumber-sumber semula jadi tanah. Dalam konsep ekonomi konvensional yang menjamin hak seseorang ke atas tanah, terdapat prasyarat bagi proses pembangunan tanah dan pertumbuhan ekonomi (Miceli et al, 2001). Terdapat tiga perkara yang terhasil daripada manfaat hak-hak pemilikan tanah secara tradisional. Pertama ialah, galakan aktiviti pelaburan melalui pelarasan dan perancangan jangka masa panjang bagi menjamin pulangan pelaburan yang mampu diperoleh oleh pelabur. Kedua, galakan fungsi kredit pasaran dan kepentingan tanah sebagai alat cagaran. Kredit tidak hanya berasaskan kepada kekuatan dalam penggunaan tanah sebagai aset tetapi meliputi penyediaan sumber-sumbernya bagi meningkatkan nilai pelaburan. Dan ketiga, jaminan hak secara menyeluruh yang membolehkan aktiviti komersial menjadi lebih mudah dan teratur.
2.4.3 Konsep Pemilikan Tanah Menurut Perspektif Sosial
Secara spesifiknya, Moyo (2003) meneliti pemilikan tanah yang mencakupi hubungan sosial yang dibentuk melalui kawalan dan kegunaan tanah. Konsep ini amat kompleks dan mempunyai kaitan antara struktur kemasyarakatan lain dan institusi kekeluargaan melalui perkahwinan dan pewarisan. Pemilikan tanah menurut perspektif institusi merangkumi hak ke atas tanah di mana institusi bertanggungjawab untuk menentu, 24 mentadbir, meregulasi dan menguatkuasakan hak pemilikan tanah. Durand-Lasserve & Selod (2007) menilai takrif pemilikan tanah daripada konsep Bundle of Rights yang melibatkan set peraturan yang kompleks dalam penguasaan dan pemilikan tanah. Asas bagi konsep ini ialah kemampuan individu dan masyarakat untuk menggunakan tanah. Terdapat tiga kategori umum hak tanah yang dikenal pasti iaitu hak-hak untuk memberi milik atau menjual, mengguna dan mewarisi.
Deininger & Chamorro (2004) melihat aktiviti penguatkuasaan yang minima, insentif pelaburan yang menarik, akses kredit dan peningkatan dalam keboleh pindahmilikkan tanah menjadi kunci utama untuk dimanfaatkan oleh pemilik tanah. Ia merupakan instrumen penting bagi meningkatkan jaminan pemilikan tanah, merangsang pasaran tanah dan memudahkan penggunaan tanah sebagai jaminan kredit pasaran (Lanjouw & Levy, 2002; Deininger & Binswanger, 1999; Deininger & Chamorro, 2004). Small (2002) mengemukakan konsep Realist of Property melalui enam prinsip utama iaitu, hak milik tanah yang tidak boleh disangkal. Kedua, manusia tidak boleh melakukan apa-apa hak natural ke atas tanah. Yang ketiga, setiap individu berkongsi keperluan sumber-sumber alam yang penting untuk kehidupan. Oleh itu, tanah merupakan hak milik bersama. Keempat, ketidakmampuan individu untuk mengurus semua sumber kecuali yang dimiliki secara persendirian. Oleh itu, pemilikan individualis dilihat lebih praktikal. Kelima, kepentingan harta tanah adalah untuk kegunaan bersama tetapi secara spesifik dimiliki secara individual. Dan yang keenam, sifat semula jadi manusia untuk memiliki lebih banyak sumber alam.
2.4.4 Konsep Pemilikan Tanah Menurut Perspektif Islam
Konsep pemilikan tanah menurut Islam telah digariskan di dalam Al-Quran dan Hadis Rasulullah yang bertunjangkan kepada lima prinsip utama iaitu hak harta dan agama, prinsip hak harta dan ekonomi Islam, akses kepada tanah, jaminan pemilikan dan pengagihan serta reformasi tanah Islam (Sait & Lim di dalam UN Habitat, 2005) :-
Prinsip yang pertama ialah, hak harta dan agama yang merujuk kepada urusan tanah yang dikenali sebagai Muamalat. Tujuannya untuk memperkenalkan konsep keadilan dan kesaksamaan masyarakat untuk memiliki sumber tanah. Konsep 25
Muamalat merangkumi semua peringkat kitaran harta yang bermula daripada proses pemerolehan, pengurusan dan urus niaga. Prinsip kedua ialah hak harta dan ekonomi Islam yang merujuk kepada hak milik persendirian yang berasaskan Doktrin Tauhid, Khalifah dan Amanah. Ia sesuai dengan peranan manusia sebagai Khalifah di muka bumi. Tanah dan harta merupakan hak mutlak milik Allah dan dimanfaatkan dengan penuh tanggungjawab dan amanah (Sait & Lim di dalam UN Habitat, 2005).
Prinsip ketiga ialah, akses kepada tanah yang mensyaratkan bahawa tanah tidak boleh terbiar, dieksploitasi atau apa cara lain yang boleh menyebabkan pemilikannya boleh dilucutkan. Selain itu, mandat pemilikan harta tanah telah dinyatakan di dalam Al-Quran bagi menghormati hak harta individu tanpa mengira anutannya. Dalam konteks ini, komuniti bukan Islam boleh memperoleh manfaat pemilikan tanah sebagaimana yang dinikmati oleh komuniti Islam. Peraturan ini turut mencakupi perlindungan terhadap anak-anak yatim dan penyalahgunaan hak pewarisan kepada golongan wanita (Sait & Lim di dalam UN Habitat, 2005).
Prinsip keempat, jaminan pemilikan yang memperuntukkan hak akses dan kegunaan tanah di mana individu berhak untuk memiliki tanah dan boleh diadili. Jaminan ini turut melindungi sepenuhnya daripada sebarang bentuk penganiayaan dan boleh dikenakan hukuman menurut peruntukkan di dalam Al-Quran. Dan prinsip yang terakhir, pengagihan dan reformasi tanah Islam tertakluk kepada prinsip pengagihan yang adil. Ia dinyatakan di dalam Al-Quran di mana semua kehidupan di muka bumi boleh memanfaatkan sumber-sumbernya. Konsep wakaf dan zakat merupakan institusi yang bertanggungjawab untuk mengagih manfaat secara adil kepada semua golongan masyarakat (Sait & Lim di dalam UN Habitat, 2005).
Naziruddin (2005) dan Syahyuti (2006) bersepakat menyatakan tanah merupakan hak mutlak Allah dan manusia dipilih sebagai khalifah untuk mentadbir dan mengurus tanah serta sumber-sumbernya dengan adil dan saksama. Menurut Syahyuti (2006), tanah tidak dimiliki secara mutlak oleh pemiliknya. Selain itu, pemanfaatan tanah menurut Islam tidak berasaskan kepada kemampuan individu untuk menguasainya tetapi atas dasar pemanfaatannya. Oleh itu, konsep penguasaan atau pemilikan tanah secara mutlak tidak wujud dalam Islam. Sebaliknya, seseorang 26 berhak untuk mentadbir dan mengurus tanah sesuai dengan peranan sebagai khalifah. Kenyataan Naziruddin (2005) disokong oleh Syahyuti (2006) di mana manusia bertanggungjawab untuk menjaga dan memelihara alam termasuklah tanah. Kegagalan manusia mengurus alam dengan baik akan dipersoalkan oleh Allah di akhirat kelak.
2.5 Komuniti Melayu sebagai Penduduk Peribumi di Semenanjung Malaysia
Barman (2007) mendefinisikan masyarakat natif sebagai penduduk asal atau peribumi yang mendiami dan menduduki sesebuah kawasan serta mewarisi pemilikan tanah daripada generasi sebelumnya. Lebih spesifik lagi, beliau merujuk konsep keturunan dan hubungan darah sebagai asas dalam membuktikan seseorang sebagai natif/peribumi. Di Malaysia, masyarakat peribumi dikenali sebagai masyarakat “Bumiputera” yang terdiri dari komuniti Melayu, Orang Asli dan Kaum-Kaum Peribumi (Natif) Sabah dan Sarawak seperti yang diperuntukkan di dalam Fasal 153 dan 161A, Perlembagaan Persekutuan. British telah memperakui etnik Melayu sebagai komuniti natif melalui perjanjian-perjanjian yang ditandatangani oleh kuasa British dengan raja-raja Melayu yang dirujuk sebagai The Native Rulers (Pemerintah Natif). Kenyataan ini disokong oleh Sullivan (1998) di mana komuniti Melayu dan Orang Asli merupakan penduduk asal di enklaf Asia Tenggara yang juga dikenali sebagai Alam Melayu. Perbezaan antara komuniti Melayu dan Orang Asli adalah dalam bentuk pembangunan tamadun di mana komuniti Melayu dilihat lebih maju melalui penguasaan negara serta kedudukannya sebagai golongan peribumi majoriti.
Fasal 160, Perlembagaan Persekutuan Malaysia mendefinisikan “Melayu” sebagai, seseorang yang menganuti agama Islam, bertutur di dalam Bahasa Melayu, mengamalkan adat istiadat Melayu dan, a) lahir sebelum Hari Merdeka sama ada di Persekutuan atau Singapura atau ibu atau bapanya telah lahir di Persekutuan atau Singapura atau pada Hari Merdeka seseorang itu telah bermastautin di Persekutuan atau Singapura, atau b) dia berketurunan dari salah satu ciri-ciri tersebut.
27
Berdasarkan peruntukkan di atas, Syed Hussin (2008), Mohamad Radzi (2001) dan Sidek (2001) merumuskan seseorang boleh menjadi “Melayu” setelah memenuhi syarat beragama Islam, boleh bertutur di dalam bahasa Melayu, mengamalkan adat istiadat serta kebudayaan Melayu dan telah memenuhi syarat-syarat lain yang ditetapkan. Mohamad Radzi (2001) menghuraikan lima ciri utama seorang “Melayu”, iaitu agama Islam, bahasa Melayu, adat kebudayaan Melayu, kelahiran (sama ada di Malaysia atau Singapura) dan berketurunan Melayu (ibu bapa atau ibu atau bapa sahaja).
Syed Hussin (2008) dan Fairuzah et. al. (2000) memperincikan takrifan “Melayu” kepada ciri-ciri fizikal dan sosiobudaya. Ciri-ciri fizikal merujuk seseorang yang berkulit sawo matang, berbadan sederhana besar tetapi tegap, berlemah lembut dan berbudi bahasa. Manakala ciri-ciri sosiobudaya adalah luas dan tidak terbatas bagi kelompok yang bermastautin di Semenanjung Malaysia sahaja. Ia meliputi kawasan yang lebih luas dalam lingkungan Alam Melayu seperti penduduk-penduduk asal di Semenanjung Malaysia dan ratusan pulau yang membentuk negara-negara Indonesia dan Filipina sekarang. Pernyataan ini disokong oleh Zainal Abidin (2004) dan Syed Hussein Al-Attas (2001). Bowen (2000) membezakan suku-suku Melayu kepada beberapa kumpulan etnik seperti Bugis, Batak, Jawa, Patani dan Sumatera serta mempunyai persamaan bahasa, budaya dan agama.
2.6 Faktor-faktor yang mempengaruhi perubahan pola pemilikan tanah
Secara umumnya, perancangan dan perlaksanaan pelan-pelan pembangunan memberi kesan ke atas pemilikan tanah natif. Setiap program pembangunan yang dirangka dan dilaksanakan bergantung kepada kepentingan dan keperluan pembangunan. Secara spesifiknya, implikasi tersebut ialah perubahan pola pemilikan tanah sama ada berlaku peningkatan atau penyusutan keluasan pemilikan dan pegangan tanah milikan natif.
Berdasarkan tinjauan kajian lampau, penyelidik mendapati hampir kebanyakan negara mengalami fenomena penyusutan dan kehilangan pemilikan tanah milikan natif. Hanya sebilangan negara di kepulauan Pasifik yang mampu mengekalkan pemilikan tanah komuniti peribumi. Faktor penyebab yang dikenal pasti ialah 28 penawaran tanah di mana negara-negara yang terletak di benua-benua besar mempunyai penawaran yang terhad di kawasan urbanisasi. Sebaliknya, penawaran tanah tidak terhad di kawasan luar bandar. Bagi negara-negara Pasifik, faktor kawasan yang dikelilingi lautan menyebabkan penawaran tanah sedia ada tidak mampu memenuhi tuntutan pemodenan dan pembangunan tanah. Oleh itu, pelabur dan pemodal bersepakat bahawa, komuniti peribumi lautan (ocean) sukar untuk menerima impak pemodenan.
2.6.1 Peningkatan saiz tanah pegangan natif a) Perspektif Polisi
Menurut Fortess (2005), Gilling (2000) dan Sullivan (1995), kecuali di New Zealand dan Australia, kebanyakan negara Pasifik mewartakan hampir keseluruhan negara sebagai tanah pegangan natif. Shah (2004) secara kritisnya melihat kewujudan warta tersebut disebabkan oleh kesan daripada penjajahan Eropah yang menimbulkan kekhuatiran kepada penduduk-penduduk peribumi ke atas jaminan hak milikan tanah. Mereka melihat pengalaman yang dialami oleh komuniti peribumi Australia dan New Zealand yang telah dinafikan hak ke atas tanah (Boydell & Shah, 2003). Gilling (2000) berpendapat bahawa perlaksanaan dasar-dasar pembangunan di atas tanah milikan natif masih dapat dilaksanakan melalui pemodenan sektor ekonomi. Oleh itu, faedah ekonomi yang dijana daripada sektor moden masih boleh dikekalkan serta menjamin pemilikan tanah oleh komuniti peribumi.
Dasar perkauman dan penafian hak masyarakat peribumi ke atas tanah serta keistimewaan lain pernah berlaku di Australia sebelum ia diiktiraf oleh kerajaan sekitar tahun-tahun 1960-an (Sheehan, 2006). Kesan daripada amalan tersebut telah menyebabkan taraf sosioekonomi komuniti natif menjadi lebih rendah berbanding komuniti pendatang Eropah yang mendominasi negara tersebut. Persekitaran ini telah menyebabkan berlaku beberapa siri penentangan secara kekerasan dan perundangan terhadap kerajaan sehingga Akta Hak milik Tanah Natif 1993 diwartakan. Penguatkuasaan akta ini telah mengembalikan semula hak-hak tanah komuniti natif serta membenarkan mereka untuk membuat tuntutan tanah yang dirampas sejak pendudukan Inggeris pada tahun 1788 (O’Sullivan & Dana, 2008). Shah (2004) 29 mengetengahkan isu-isu pembangunan tanah di Fiji menurut perspektif perundangan. Menurut beliau, dasar pemajakan tanah-tanah milikan natif kepada pelabur merupakan satu inisiatif yang diperkenalkan oleh kerajaan bagi membuka pintu pelaburan untuk meningkatkan dan memodenkan sektor ekonomi masyarakat natif. b) Perspektif Ekonomi
Reddy & Lal (2002) meneliti implikasi pengekalan dan peningkatan pemilikan pegangan tanah komuniti natif melalui perlaksanaan pembangunan ekonomi oleh kerajaan. Tujuannya untuk mengekang penguasaan ekonomi secara total oleh komuniti bukan natif. Waqaisavou (2001) berpendapat, kaedah yang terbaik yang digunakan oleh kerajaan melalui pemajakan tanah-tanah natif dari badan-badan amanah tanah adat natif untuk dimajukan dengan sektor ekonomi moden. Meskipun tanah-tanah ini dibangunkan oleh pemaju-pemaju natif atau bukan natif, pemilikan dan faedah tanah tersebut akan disalurkan kepada komuniti natif tanpa menjejaskan hak dan milikan tanah mereka. Shah (2004) melihat pendekatan dasar pemajakan dan penyewaan tanah secara perundangan mampu mengekalkan pemilikan tanah dan secara tidak langsung komuniti natif memperoleh manfaat dalam bentuk sewa tanah. c) Perspektif Sosial
Gosarenski et. al. (2004) telah mengenal pasti wujudnya persepsi negatif dalam kalangan komuniti natif terhadap cadangan pembangunan moden di kawasan petempatan natif. Mereka melihat aktiviti ini boleh menjejaskan amalan tradisi serta corak budaya mereka. Namun Lane (2001) melihat, komuniti natif sentiasa bersikap skeptikal terhadap pelabur-pelabur dan pemodal-pemodal luar dan menganggap merela akan merampas tanah-tanah pegangan natif untuk dimajukan dengan sektor perindustrian dan komersial. Hughes & Bank (2004) melihat kesukaran untuk membangunkan tanah-tanah komunal yang terletak berhampiran atau di dalam kawasan-kawasan perbandaran. Ini kerana, pemilik-pemilik tanah tersebut enggan bekerjasama dengan pemaju-pemaju bagi memperluaskan kawasan perbandaran serta memajukan sektor komersial dan industri di atas tanah milikan natif. Pembangunan ini mampu memberi manfaat dan faedah ekonomi tidak hanya kepada kawasan 30 perbandaran tetapi kepada pemilik serta ahli-ahli komunitinya. Ini menyebabkan kawasan tersebut terus mundur dan menjadi isolated area di dalam kawasan bandar dan persekitaran lingkaran kawasan perbandaran. Selain itu, pemikiran ortodoks dan skeptikal dalam kalangan komuniti natif turut menjadi penyumbang kepada keengganan masyarakat natif untuk menerima kemasukan pemodal-pemodal luar untuk memajukan sektor ekonomi. Murti & Boydell (2008) melihat ketidakharmonian hubungan antara masyarakat natif dan pendatang telah mencorakkan persekitaran di negara-negara Pasifik. Masyarakat peribumi menganggap kehadiran pendatang bermatlamat untuk memonopoli kuasa dan ekonomi melalui pengambilan tanah milikan natif. Akibatnya, berlaku ketegangan kaum dan perampasan kuasa tentera seperti yang pernah terjadi di Fiji pada tahun 1987 dan 2000 (Boydell & Shah, 2003).
2.6.2 Penyusutan tanah pegangan natif a) Perspektif Polisi
Perubahan fungsi guna tanah merujuk kepada pertukaran status penggunaan tanah sedia ada. Rahayu (2008) melihat, tanah-tanah di luar bandar berpotensi untuk dialih fungsi kepada penggunaan yang berbentuk komersial dan efisien akibat daripada perkembangan pembandaran. Perubahan fungsi guna tanah boleh dibuat melalui dasar dan kelulusan oleh pihak berkuasa perancangan. Oleh itu, beliau mencadangkan agar pihak berkuasa melakukan saringan tertentu dalam proses kelulusan permohonan dengan mengambil kira kepentingan pembangunan kepada masyarakat setempat. Uton (2011) berpandangan bahawa, perubahan fungsi guna tanah berpunca daripada perkembangan ekonomi pasaran yang meningkatkan permintaan ke atas tanah untuk pembangunan akibat daripada kekurangan tanah yang sesuai. Implikasi ini mendapat perhatian oleh Salfarina et. al. (2011) yang melihat potensi ekonomi dan komersial ke atas tanah bermilik akibat daripada pembangunan. Pihak-pihak tersebut ialah, pemilik- pemilik tanah kapitalistik, pemaju dan pelabur projek pembangunan harta tanah, kerajaan dan masyarakat sekitar. Impak pembangunan yang dimaksudkan adalah bergantung kepada bentuk perlaksanaan program dan projek pembangunan. Kesepakatan semua pihak juga akan mewujudkan pembangunan yang mapan serta menjamin milikan tanah pemilik dan komuniti yang sanggup menerima kesannya (Suparman, 2008). 31
Campur tangan politik di dalam dasar pembangunan tanah juga berlaku di mana Barnes (2007) dan Barraclough (1999) melihat kebanyakan dasar pembangunan yang diperkenalkan telah dipengaruhi oleh campur tangan luaran dan politik. Antaranya ialah, penglibatan ahli-ahli politik dan pemerintah untuk menguasai ekonomi secara individu di samping pengaruh kuasa luar. Salim (2000), turut menyokong kenyataan tersebut di mana pemodal dan pihak-pihak berkepentingan menggunakan kuasa dan wang sebagai taruhan utama untuk menguasai tanah-tanah pertanian yang dimiliki oleh komuniti natif. Kebanyakan tanah sebegini sesuai untuk aktiviti perladangan dan pertanian komersial yang mampu menjana pengeluaran ekonomi yang ekstensif. McMichael (2007) melihat setiap pelan pembangunan tanah yang dirancang dan dilaksanakan di kebanyakan negara-negara Amerika Selatan tidak seimbang. Ini kerana, manfaat ekonomi yang dijana hanya dipelopori oleh satu kelompok komuniti tertentu dan masyarakat natif terpaksa mengekalkan kelangsungan hidup mereka bagi meneruskan kehidupan. Isu penjejasan hak milik tanah komuniti natif akibat daripada pembangunan yang tidak seimbang juga dijelaskan oleh Ngidang (2005). Pada masa kini, pola pembangunan lebih terarah kepada pengaruh politik pentadbiran oleh ahli-ahli politik tertentu melalui pendekatan pembangunan melalui pengambilan milik tanah-tanah adat komuniti natif. Kenyataan ini disokong oleh Colchester et. al., (2007). Sud (2007) mengetengahkan masalah pembangunan dan pemilikan tanah natif yang disebabkan oleh faktor ekonomi politik yang mempengaruhi peralihan dasar tanah tempatan. Daripada aspek amalan perundangan, Metcalfe & Kepe (2008) mengenal pasti amalan perundangan tanah adat bagi kebanyakan komuniti natif berasaskan pemilikan tanah secara kolektif dan bukan melalui pemilikan tanah individu. Kelompok komuniti natif di sesebuah petempatan kawasan tanah melihat kepentingan tanah sebagai tempat tinggal, tempat amalan ritual dan pengusahaan untuk aktiviti sektor ekonomi sara diri.
Kebanyakan negara-negara di Asia menggunakan Sistem Torrens di dalam pentadbiran tanah. Konsep sistem ini melihat pemberian hak milik tanah secara individu menjadi pilihan utama berbanding dengan konsep pemilikan tanah secara kolektif. Bagi negara-negara yang didominasi oleh penduduk natif, terdapat pelbagai perundangan dan polisi pemilikan dan pembangunan tanah tinggalan kolonial yang 32 masih diguna pakai bagi melindungi kepentingan dan hak komuniti natif. Sebagai contoh, di Malaysia yang masih mengekalkan Tanah Rizab Melayu, Tanah Adat Pegangan Natif dan sebagainya (Bulan & Locklear, 2008; Colchester et. al., 2007; Anuar, 2007; Ling, 2004; Bujang, 2004; Nicholas, 2002; Ismail, 2001; Doolittle, 2001 dan Bian, 2000). Bowen (2000) menyatakan bahawa, tujuan undang-undang ini untuk melindungi hak dan keistimewaan komuniti natif dalam pemilikan tanah serta menghalang usaha untuk melupuskan kepentingan tanah. Dalam konteks pembangunan, Bernstein (2007) melihat peranan kuasa-kuasa imperialis yang menumpukan pembangunan di kawasan-kawasan yang berpotensi dan penting seperti di pusat pentadbiran bandar dan wilayah. Bagi kawasan yang tidak mempunyai kepentingan, ia tidak dibangunkan dan telah menyebabkan berlaku ketidakseimbangan pembangunan. Colchester (2004) mengetengahkan beberapa isu pemilikan natif seperti pegangan, ekuiti dan perundangan dengan melihat pola pentadbiran tanah- tanah milikan peribumi yang telah dirizabkan secara khusus.
May & Lahiff (2007), Eastwood et. al. (2005) dan Bradstock (2005) mencadangkan agar dilakukan pembaharuan dan reformasi pembangunan tanah melalui perlaksanaan proses pengagihan-semula dan penyusunan tanah-tanah di luar bandar. Ini termasuklah tanah-tanah komunal yang dimiliki secara individu untuk diurus sendiri oleh pemilik individu. Tujuannya, untuk menggalakkan penggunaan tanah secara optimum tanpa melibatkan proses birokrasi di peringkat pentadbiran tradisi. Cadangan ini dapat meningkatkan taraf sosioekonomi komuniti natif dalam membasmi kemiskinan. Pandangan ini disokong oleh Benjamin et. al. (2008) dan Moyo (2003). Castellani (2000) melihat masalah ketidakstabilan politik dan sosial telah menyebabkan proses pembangunan tanah milikan nantif tidak dapat dilaksanakan dengan lebih berkesan.
Menurut Deny (1998), perlaksanaan cadangan projek pembangunan mega akan dapat menarik minat pelabur berprofil tinggi untuk merancang pelan-pelan pembangunan yang kompetitif. Projek-projek ini memberi implikasi yang besar terhadap tanah-tanah bermilik yang berhampiran. Oleh itu, secara perlahan-lahan komuniti natif akan menerima tempias pembangunan daripada pelaksanaan projek tersebut. Namun begitu, implikasi negatif yang dikenal pasti ialah kehilangan tanah 33 milikan komuniti natif secara perlahan-lahan akibat diambil oleh pemaju projek pembangunan hiliran melalui pindah milik tanah. Untuk mendapatkan tanah-tanah tersebut, pemaju akan menggunakan segala bentuk usaha termasuk memujuk pemilik- pemilik tanah untuk melupuskan tanah melalui tawaran pelbagai bentuk faedah dan pulangan daripada pindah milik tersebut. b) Perspektif Ekonomi
Daripada aspek struktur pasaran harta tanah, Mukupa (2011) melihat kesan positif pembangunan telah menyumbang kepada peningkatan nilai pasaran tanah terutama di kawasan-kawasan pendalaman yang menerima aliran pembangunan. Perkembangan ini dipacu oleh polisi tanah, pengurusan dan pentadbiran tanah yang merupakan instrumen yang digunakan oleh kerajaan. Instrumen ini meliputi strategi dan objektif kegunaan sumber tanah untuk keperluan sosial, ekonomi dan persekitaran serta pengeksploitasian sumber-sumbernya. Untuk jangka masa panjang, struktur pasaran tanah akan berubah secara perlahan-lahan daripada pasaran tanah pertanian kepada pembangunan fizikal yang menjana perubahan nilai harta tanah yang amat ketara.
Penguasaan ekonomi oleh imigran juga menyumbang kepada perubahan pola pemilikan tanah (Miller, 2001; Sandefur et. al., 2000 dan Jacobs & Hirsch, 1998). Frankema (2006) dan Shal (2003) melihat penguasaan secara monopoli oleh golongan pemodal terhadap pemilikan tanah serta amalan pertanian komersial dilihat tidak memberi peluang kepada komuniti natif untuk berkongsi manfaat ekonomi. Terdapat kawasan-kawasan natif telah dicerobohi oleh pemodal untuk pembangunan pertanian komersial baru, perlombongan dan pembalakan (Barraclough, 1999). Tanah-tanah ini dirampas dengan restu kerajaan tanpa memikirkan kesan ke atas komuniti natif. Akibatnya, telah menyebabkan berlaku ketidakstabilan politik dalaman seperti yang terjadi di negara-negara Peru, Colombia dan Honduras.
Dalam konteks penawaran tanah hak milik bebas yang terhad, Serra & Dowell (2004) telah mengenal pasti penawaran tanah di dalam pasaran berfungsi untuk menentukan kejayaan pembangunan tanah. Oleh itu, kekurangan alokasi tanah di kawasan bandar telah menyebabkan tumpuan pembangunan beralih ke kawasan- 34 kawasan luar bandar yang berhampiran bagi memenuhi keperluan dan tuntutan pembangunan. Penawaran tanah yang tinggi di luar bandar dan disokong penawaran terhad tanah-tanah di kawasan perbandaran akan meningkatkan permintaan tanah serta mempengaruhi corak nilai pasaran tanah. Hamidin (2006) melihat kesukaran yang dihadapi oleh kebanyakan negara yang mewarisi undang-undang tinggalan kolonial dalam membangunkan tanah-tanah adat natif yang berpotensi. Walaupun terdapat tanah-tanah hak milik terbuka, tetapi penawarannya terhad serta telah dimajukan sepenuhnya.
Implikasi ini disokong oleh Anderson (1999) yang melihat isu kekurangan tanah berpotensi yang menyebabkan proses pembangunan sosioekonomi komuniti natif terbantut. Chinene et. al. (2003) dan Adams (2003) telah mendapati bahawa kerajaan dan pemodal lebih berminat untuk membangunkan tanah-tanah komunal yang belum dibangunkan. Oleh itu, terdapat pelbagai usaha yang dilakukan bagi membolehkan tanah-tanah ini dimajukan melalui pemansuhan perundangan adat yang tidak relevan dan digantikan dengan undang-undang pemilikan tanah natif yang moden dan liberal. Mwebaza (1999) turut menyatakan bahawa, terdapat usaha-usaha kerajaan untuk memastikan pembangunan dapat dilaksanakan dengan bermatlamat untuk membasmi kemiskinan serta meningkatkan taraf sosioekonomi komuniti natif. Adams et. al. (1999) melihat masalah ketidaksuburan tanah telah menyebabkan tanah menjadi tidak ekonomik untuk dibangunkan. Ini telah menyukarkan kerajaan untuk meningkatkan taraf sosioekonomi komuniti natif. Lane (2001) berpandangan bahawa, nilai pasaran tanah adat natif adalah rendah berbanding tanah-tanah hak milik terbuka. Dengan berpegang kepada kelebihan tersebut, pemaju dan pemodal telah mengeksploitasi pasaran tanah melalui tawaran harga yang tinggi sedikit daripada nilai semasa tanah tersebut. Kelompok ini dilihat agak bijak kerana dapat meramalkan pulangan modal pelaburan tanah yang lebih baik setelah projek pembangunan tersebut dilaksanakan.
Faktor ”Lapar Tanah” (Land Hunger) yang diusulkan oleh Ratna (2001) juga menonjolkan sikap golongan kapitalis yang berusaha untuk mendapatkan tanah untuk pembangunan ekonomi dan komersial. Faktor ini timbul akibat perkembangan yang pesat di dalam proses pembangunan. Faktor ini telah menarik minat golongan tersebut 35 untuk mendapatkan tanah bermilik yang mempunyai nilai komersial untuk pembangunan. Asiah et. al. (2006) memperincikan lagi konsep ”kelaparan tanah” yang menjurus kepada masalah kekurangan tanah untuk tujuan pembangunan. Wakhungu et. al. (2008) memperkembangkannya kepada masalah kekurangan tanah bagi melaksanakan projek-projek pembangunan oleh golongan pemodal, pemaju dan pelabur yang ingin melengkapkan faktor pengeluaran utama ekonomi pembangunan. c) Perspektif Sosial
Deny (1998) melihat peningkatan di dalam kegiatan pembangunan serta pergerakan penduduk dari luar kawasan telah menyebabkan berlaku peningkatan permintaan tanah untuk pembangunan. Tanah-tanah milik kerajaan sedia ada tidak mampu ditawarkan untuk pembangunan disebabkan oleh kepentingan pengimbangan pembangunan dan alam sekitar. Oleh itu, terdapat sebilangan aktor pembangunan berusaha untuk mendapatkan tanah-tanah bermilik. Ini telah mencetuskan konflik sama ada antara pemerintah dan pemilik tanah, aktor pembangunan dan pemilik tanah, imigran dan penduduk tempatan seperti sekatan atau batasan perundangan dalam proses rundingan urus niaga harta tanah. Bentuk konflik dan perubahan pola pemilikan tanah ialah perbezaan persepsi pihak-pihak yang berkepentingan, pelupusan milikan tanah oleh pemilik dan perbalahan mengenai ketidaksesuaian harga atau pampasan yang ditawarkan. Xanthaki (2003) mengetengahkan tiga faktor utama yang membincangkan impak pembangunan ke atas pemilikan tanah masyarakat natif iaitu, pengiktirafan hak tanah individu, peruntukkan perlindungan dan kawalan ke atas hak- hak peribumi dan perlindungan kekal ke atas hak dan milikan tanah masyarakat peribumi.
UN Habitat (2008) telah mengenal pasti kewujudan konflik ini telah mewujudkan satu permasalahan yang amat kompleks. Ia melibatkan spekulasi tanah dan tindakan mengambil kesempatan oleh sesetengah pihak bagi memenuhi kepentingan peribadi. Perubahan pola pemilikan tanah turut disumbangkan oleh faktor-faktor permintaan tanah yang tinggi untuk pembangunan. Azima et. al. (2011) melihat ia sesuatu yang merugikan pemilik-pemilik tanah tradisional yang melupuskan tanah kepada pelabur dan pemodal kapitalis. Oleh itu, dasar 36 pembangunan yang diperkenalkan oleh kerajaan bertujuan untuk memberi faedah dan manfaat kepada masyarakat setempat. Namun peluang itu dimanfaatkan oleh golongan kapitalis yang melihat potensi pembangunan untuk menjana keuntungan modal kepada mereka. Akibatnya, komuniti tempatan tidak dapat meningkatkan taraf sosioekonomi dan kekal berada di paras kemiskinan meskipun mereka pernah memiliki tanah-tanah pembangunan yang berpotensi.
Menurut Barman (2007) dan Sutton (2004), sistem pemilikan tanah komuniti natif di kebanyakan negara benua Amerika memiliki polisi yang berbeza di antara enklaf Utara dan Selatan. Di enklaf Utara, masyarakat pendatang Eropah telah mendominasi Amerika Syarikat dan Kanada sejak lebih 200 tahun semasa era penjajahan Barat. Choudhury (1997) menyatakan bahawa, komuniti pendatang telah memperoleh pemilikan tanah melalui perampasan tanah milik komuniti natif secara kekerasan. Ini telah menyebabkan masyarakat natif dihalau bagi memberi laluan kepada komuniti pendatang untuk memiliki dan membangunkan tanah-tanah tersebut. Masyarakat natif juga telah dinafikan hak di dalam pemilikan tanah yang diwarisi sejak turun-temurun (Shakila, 2005 dan Jacobs & Hirsch, 1998).Isu kependudukan tanah secara haram dan paksaan juga merupakan masalah utama yang dihadapi oleh masyarakat natif Arab Palestin. Kaum Yahudi Zionis telah menduduki Palestin sejak awal kurun ke-20 sehingga penubuhan negara Israel pada tahun 1948. Proses penghijrahan dan pemerolehan tanah-tanah milik komuniti peribumi Arab secara amnya telah bermula seawal tahun 1924 di mana terdapat sesetengah pemodal Yahudi telah membeli tanah-tanah milik Arab (Beinin & Hajjar, 2004).
2.6.3 Faktor-faktor perubahan pola pemilikan tanah natif
Berdasarkan tinjauan menyeluruh ke atas faktor-faktor perubahan pola milikan tanah komuniti natif, penyelidik telah mengenal pasti elemen utama bagi setiap faktor tersebut. Melalui analisis ke atas polisi, penyelidik mendapati pewartaan dasar-dasar pembangunan telah memberi implikasi yang besar dalam mempengaruhi corak struktur pasaran tanah yang merupakan elemen terpenting dalam faktor ekonomi. Hubungan antara dasar dan perlaksanaan program pembangunan yang disokong oleh 37 kesesuaian bentuk milikan tanah dari sudut perundangan secara langsung memberi kesan ke atas struktur pasaran tanah.
Ia dilihat selari dengan pandangan yang diutarakan oleh Wakhungu et. al. (2008), Xanthaki (2003) dan Ratna (2001). Apabila kedua-dua faktor ini diintegrasi, ia akan mendorong pemilik tanah untuk menentukan hala taju dan kemampuan tanah untuk dibangunkan. Ia sejajar dengan kenyataan yang dirumuskan oleh Deny (1998) dan Lane (2001). Oleh itu, pertimbangan pemilik tanah yang terlibat dengan pembangunan akan menentukan persepsi mereka ke atas tanah. Faktor ini dilihat penting di mana pemilik tanah yang terlibat akan melihat tanah tersebut sebagai komoditi yang boleh diurus niaga atau sebagai aset yang digunakan untuk mengeksploitasi manfaat pembangunan di samping mengekalkan milikannya (Uton, 2011 dan Salfarina et. al., (2011).
2.6.4 Sikap materialistik Individu
Materialistik sering kali dikaitkan dengan keinginan individu untuk menikmati atau memiliki sesuatu perkara terutamanya yang melibatkan kemewahan dan kehendak ke atas sesuatu kepentingan dan barangan. Mulyono (2011) mentakrifkan materialisme sebagai kehendak individu ke atas pemilikan dan pemerolehan kepentingan yang memenuhi keinginan dan cita rasanya. Sikap ini dikaitkan dengan nilai individualistik seseorang bagi memenuhi kehendak dan keinginannya. Oleh itu, tingkat kepuasan menjadi keutamaan individu materialistik. Nilai materialistik juga boleh disamakan dengan konsep kebendaan di mana individu materialistik lebih mengutamakan faedah daripada sesuatu kepentingan serta memberi manfaat kepadanya.
Dalam konteks prinsip materialistik dalam kalangan masyarakat, nilai ini dilihat sebagai sesuatu yang negatif. Menurut Arya Hadi (2006), nilai materialistik lebih menonjolkan kesan negatif yang boleh mewujudkan konflik sosial dan menyebabkan berlaku ketidakseimbangan masyarakat untuk berkongsi manfaat dan faedah. Konflik ini dilihat dalam bentuk perkongsian manfaat secara individualistik yang dicerna daripada faedah-faedah polisi, ekonomi dan sosial. Akibat konflik 38 tersebut, ia menyebabkan kesatuan dan kekuatan masyarakat. Oleh itu, pembangunan yang seimbang dalam masyarakat dan negara sukar untuk dilaksanakan.
Menurut Nazri & Jamsari (2004), pada masa kini masyarakat lebih mengutamakan sikap materialistik dan individualistik. Individu materialistik lebih mengutamakan keperluan dan kehendak sendiri berbanding matlamat hidup bermasyarakat. Sikap ini berpunca daripada perkembangan nilai kapitalistik yang menjadi matlamat dan pedoman hidup masyarakat untuk mengejar kekayaan. Persepsi ini turut disokong oleh Muhammad Iswadi (2007) yang melihat kesan kapitalistik sebagai satu sistem hidup yang mempengaruhi sikap masyarakat pada masa kini. Beliau menambah lagi, impak yang terhasil daripada nilai materialistik telah melahirkan satu kumpulan masyarakat yang memiliki mementingkan diri sendiri dan akhirnya menyebabkan berlaku malapetaka yang teruk dalam persekitaran masyarakat materialistik.
Dalam memanjangkan lagi konsep materialistik, masyarakat lebih melihat manfaat berbentuk monetari yang umumnya diukur dengan pendekatan faedah ekonomi dan kewangan. Prinsip ini diketengahkan oleh Muhammad Iswadi (2007) dan Arya Hadi (2006), di mana falsafah ekonomi yang diukur dari sudut permintaan dan penawaran sebagai elemen utama dalam menentukan harga bagi sesuatu kepentingan seperti harta tanah dan harta benda. Kedua-dua bentuk kepentingan ini mempunyai nilai yang tinggi sekiranya dipasarkan dalam pasaran terbuka. Dorongan nilai materialistik yang mempengaruhi individu yang disokong oleh kemampuan pasaran telah membolehkan kedua-dua bentuk kepentingan menarik minat bakal-bakal pembeli yang sanggup menawarkan harga belian yang tertinggi.
Oleh itu, dalam menentukan harga yang terbaik, konsep persaingan dan perundingan menjadi ciri-ciri utama dalam melahirkan konsep materialistik. Amnya, nilai materialistik telah lama wujud dalam sejarah ketamadunan manusia. Jika diteliti dari sudut ekonomi, nilai materialistik merupakan fitrah semula jadi manusia yang menonjolkan sikap ketamakan untuk memiliki sesuatu kepentingan (Muhardji, 2008).
39
2.7 Kajian-Kajian Lampau ke atas Isu Tanah Pegangan Melayu Di Semenanjung Malaysia 2.7.1 Analisis kuantitatif ke atas Tanah Rizab Melayu
Terdapat dua kategori TRM iaitu tanah bermilik individu dan tanah kerajaan. Bagi tanah-tanah bermilik individu, proses pembatalan statusnya boleh dibuat oleh pemilik tanah itu sendiri menurut peruntukkan di dalam ERM atau melalui proses pengambilan tanah oleh PBN di bawah Akta Pengambilan Tanah 1960. Manakala bagi tanah-tanah kerajaan yang digazet sebagai TRM, kuasa pembatalannya terletak di bawah bidang kuasa PBN melalui proses pemberimilikan tanah.
Pada masa kini keluasan TRM adalah kurang daripada kuota 50% sebagaimana yang termaktub di dalam 7 Wasiat Raja-raja Melayu. Ini kerana, terdapat banyak TRM yang berpotensi telah dibatalkan status bagi membolehkan projek-projek pembangunan berdaya maju dibangunkan. Jadual 2.1, 2.2 dan 2.3 menunjukkan keluasan TRM pada tahun-tahun 1921, 1931, 1947, 1955, 1970, 1983, 1986, 1995 dan 2005.
Jadual 2.1 Keluasan TRM pada tahun 1921, 1931 dan 1947 Negeri Keluasan Tanah (hektar) mengikut Tahun 1921 1931 1947 Luas % Luas % Luas % Kedah - - - - 808,162.00 85.83% Pahang 133,446.36 3.71% 680,708.61 18.95% 299,393.00 8.33% Kelantan - - - - 127,785.00 8.47% Johor - - - - 49,985.00 2.64% Perak 1,402,586.55 66.84% 1,738,711.74 82.86% 737,126.00 35.13% Perlis - - - - 37,165.00 46.80% Selangor* 90,198.91 11.39% 214,796.62 27.11% 125,845.00 15.88% Negeri Sembilan 462,272.21 69.51% 515,008.29 77.44% 237,259.00 35.68% Terengganu ------Keseluruhan 2,088,504.03 15.87% 3,149,225.25 23.93% 2,422,720.00 18.41%
Sumber: Ubahsuai dari Bashiran (2007), Noor Asiah & Bashiran (2009), Nor Ghani et. al. (1999) dan Nik Mohd Zain (1996).
* Termasuk Wilayah Persekutuan Kuala Lumpur dan Putrajaya 40 41
Merujuk jadual di atas, statistik keluasan TRM yang dilaporkan antara tahun 1921 dan 1931 melibatkan NMB yang terdiri dari negeri-negeri Perak, Selangor, Negeri Sembilan dan Pahang. Analisis ini menunjukkan peningkatan keluasan tanah sebanyak 1,060,721.22 hektar (33.68%) yang disebabkan oleh cadangan Majlis Perundangan NMB untuk memperbaiki kelemahan dan kekurangan ERM 1913. Negeri Perak dan Pahang mencatatkan peningkatan peratusan yang tertinggi berbanding negeri-negeri yang lain.
Analisis perbandingan antara tahun 1931 dan 1947, menunjukkan peningkatan penyertaan negeri-negeri Melayu lain untuk mewartakan ERM seperti Negeri-negeri Melayu Tidak Bersekutu seperti Perlis, Kedah, Kelantan, Terengganu dan Johor. Walau bagaimanapun, keluasan TRM menunjukkan pola penurunan di NMB di mana negeri-negeri Perak, Selangor dan Negeri Sembilan mencatatkan penurunan hampir 50% daripada keluasan asal. Fenomena ini berpunca kepada pola pembangunan dan aktiviti perlombongan yang pesat di negeri-negeri Pantai Barat Semenanjung Malaysia.
Jadual 2.2 Keluasan Tanah Rizab Melayu pada tahun 1955, 1970 dan 1983 Negeri Keluasan Tanah (hektar) mengikut Tahun 1955 1970 1983 Luas % Luas % Luas % Kedah 127,804.00 13.57% 127,804.00 13.57% 264,731.17 28.12% Pahang 218,326.00 6.08% 218,326.00 6.08% 108,650.02 3.02% Kelantan 717,879.00 47.57% 717,879.00 47.57% 604,518.44 40.06% Johor 80,585.00 4.25% 80,585.00 4.25% 89,675.63 4.73% Perak 523,031.00 24.93% 523,031.00 24.93% 68,303.16 3.26% Perlis 5,028.00 6.33% 5,028.00 6.33% 13,808.17 17.39% Selangor 44,501.00 5.62% 44,501.00 5.62% 64,092.59 8.09% Negeri Sembilan 39,472.00 5.94% TM TM 89,332.78 13.43% Terengganu 1,257.00 0.10% 1,257.00 0.10% 43.58 0.00% Kuala Lumpur - - - - 399.96 1.65% Keseluruhan 1,757,883.00 13.36% 1,718,411.00 13.06% 1,303,555.50 9.90%
Sumber: Ubahsuai dari Bashiran (2007), Noor Asiah & Bashiran (2009), Nor Ghani et. al. (1999) dan Nik Mohd Zain (1996). 42 43
Analisis perbandingan antara tahun 1947 dan 1955 menunjukkan kadar keluasan TRM menyusut sebanyak 664,837 hektar (37.82%). Hanya negeri-negeri Johor, Kelantan dan Terengganu yang mencatatkan peningkatan keluasan tanah. Negeri-negeri lain menunjukkan pola penyusutan tanah antara 15% hingga 70% daripada keluasan yang direkodkan pada tahun 1947. Penyusutan keluasan TRM terus menunjukkan peningkatan menjelang tahun-tahun 1960-an dan 1970-an di mana antara tahun 1955 dan 1970, penyusutan dicatatkan sebanyak 39,472 hektar. Penyusutan ini dilihat agak kecil kerana disebabkan oleh kekurangan data TRM di Negeri Sembilan. Untuk tempoh 15 tahun, keluasan tanah di negeri-negeri ini kekal dengan keluasan yang sama.
Antara tahun 1970 dan 1983, berlaku penyusutan sebanyak 414,855.50 hektar TRM. Negeri Perak menunjukkan kadar penyusutan tanah yang tertinggi berbanding negeri-negeri lain. Faktor aktiviti perlombongan bijih timah menjadi alasan utama yang menyebabkan banyak tanah kerajaan daripada kategori TRM yang terlibat. Sekitar tahun-tahun 1960-an, 1970-an dan 1980-an, negeri Perak terkenal sebagai kawasan perlombongan bijih timah utama selain menyumbang kepada pendapatan negara. Banyak kawasan lombong baru telah dikenal pasti di kawasan TRM yang menyebabkan kerajaan negeri memansuhkan status tanah bagi memberi laluan kepada aktiviti perlombongan bijih timah. Namun begitu, terdapat pola peningkatan keluasan TRM di negeri-negeri Kedah, Johor, Perlis dan Selangor.
Analisis perbandingan antara tahun 1983 dan 1986, keluasan TRM menunjukkan pola peningkatan sebanyak 452,277.7 hektar di mana hampir semua negeri mencatatkan peningkatan keluasan tanah. Hanya negeri-negeri Terengganu dan Selangor yang mencatatkan penyusutan keluasan tanah akibat daripada perkembangan proses pembandaran.
Jadual 2.3 Keluasan TRM pada tahun 1986, 1995 dan 2005 Negeri Keluasan Tanah (hektar) mengikut Tahun 1986 1995 2005 Luas % Luas % Luas % Kedah 355,472.28 37.75% 339,361.16 36.04% 351,677.93 37.35% Pahang 135,689.19 3.78% 176,310.94 4.91% 98,237.08 2.73% Kelantan 528,997.57 35.06% 597,177.00 39.58% 528,613.93 35.03% Johor 89,639.01 4.73% 132,324.17 6.98% 110,520.71 5.83% Perak 365,221.37 17.40% 354,522.05 16.89% 356,534.26 16.99% Perlis 13,802.51 17.38% 15,160.88 19.09% 15,182.90 19.12% Selangor 24,305.95 3.07% 72,448.80 9.14% 64,761.19 8.17% Negeri Sembilan 242,373.53 36.44% 85,547.80 12.86% 98,751.13 14.85% Terengganu 36.83 0.00% 38.41 0.00% 47.84 0.00% Kuala Lumpur 295.02 1.22% 316.56 1.31% 325.14 1.34% Keseluruhan 1,755,833.27 13.34% 1,773,207.77 13.47% 1,624,652.12 12.34%
Sumber: Ubahsuai dari Bashiran (2007), Noor Asiah & Bashiran (2009), Nor Ghani et. al. (1999) dan Nik Mohd Zain (1996). 44 45
Bagi analisis antara tahun 1986 dan 1995, data-data di atas menunjukkan pola peningkatan sebanyak 17,374.5 hektar. Peningkatan ini disumbangkan oleh pewartaan kawasan simpanan Melayu baru di negeri-negeri Pahang, Kelantan, Johor, Perlis, Selangor dan Terengganu. Namun begitu, negeri-negeri Kedah dan Pahang telah mengalami kadar penyusutan TRM tertinggi yang berpunca daripada pembangunan sektor pelancongan yang sedang berkembang. Dan analisis perbandingan antara tahun 1995 dan 2005 menunjukkan pola penyusutan sebanyak 148,555.65 hektar. Namun begitu, terdapat peningkatan keluasan tanah yang minima di negeri-negeri Perlis, Kedah, Perak, Negeri Sembilan dan Kuala Lumpur.
Secara rumusnya, keluasan TRM di negeri-negeri Semenanjung Malaysia menunjukkan pola penyusutan. Pada masa kini, inventori keluasan TRM ialah 50% daripada keluasan asal yang diwartakan ketika ERM mula dikuatkuasakan. Penyusutan tanah paling ketara berlaku pada penghujung era penjajahan British dan awal kemerdekaan negara. Faktor pembangunan rancangan tanah pertanian merupakan salah satu faktor yang melibatkan banyak tanah kerajaan daripada kategori rizab Melayu.
Sehingga tahun 2005, nisbah keluasan TRM di Semenanjung Malaysia sekitar 12.34% daripada keluasan Semenanjung Malaysia iaitu kurang daripada 38% daripada peratusan asal seperti yang diisytiharkan di dalam 7 7 Wasiat Raja-raja Melayu. Untuk tempoh 40 tahun, pola penyusutan TRM menunjukkan kadar yang minima. Statistik pada tahun 2005 menunjukkan penyusutan TRM sejajar dengan keperluan pembangunan ekonomi negara untuk menjadikan Malaysia sebagai negara perindustrian menjelang tahun 2020.
2.7.2 Analisis kuantitatif ke atas Kawasan Penempatan Tanah Pertanian Melayu, Kg. Bharu, Kuala Lumpur
Jadual 2.4 menunjukkan analisis keluasan semasa tanah Penempatan Pertanian Melayu (MAS), Kg. Bharu, Kuala Lumpur yang direkodkan oleh penyelidik dan penulis terdahulu antara tahun-tahun 1900, 1985, 2006, 2009 dan 2010.
46
Jadual 2.4 Keluasan Tanah MAS, Kg. Bharu, Kuala Lumpur Tahun Keluasan Tanah Sumber Hektar Ekar 1900 90.25 223.00 Rohana dalam Bernama bertarikh 25 Januari 2009 1985 100.40 248.00 Noordin (1986) 2006 110.40 257.00 Institut Penilaian Negara (2006) 2009 90.35 223.25 Muhammad Rafiq (2010) 2010 101.02 249.62 Pelan Struktur Kuala Lumpur 2020
Sumber: Ubahsuai oleh Penyelidik, 2012
Secara purata, keluasan tanah MAS di Kg Bharu, Kuala Lumpur menunjukkan keluasan yang konsisten sejak diberi milik pada tahun 1900. Keluasan tanah MAS pernah menyusut akibat pengambilan tanah bagi penyediaan kemudahan dan infrastruktur. Meskipun tanah-tanah ini diambil, tindakan pantas pihak berkuasa turut menyumbang bagi mengekalkan keluasan tanah MAS. Pada masa kini, keluasan tanah MAS sekitar 101.02 hektar seperti yang dilaporkan di dalam Pelan Struktur Kuala Lumpur 2020.
2.7.3 Analisis kuantitatif ke atas Tanah Adat di Negeri Sembilan
Shahidah & Adibah (2002) dan Norhalim (1998) mengetengahkan data kuantitatif keluasan tanah adat di Negeri Sembilan. Jadual 2.5 menunjukkan analisis perbandingan antara tahun-tahun 1984, 1996 dan 2002.
Jadual 2.5 Keluasan Tanah Adat di Negeri Sembilan Daerah Keluasan (hektar) dan tahun Keluasan Daerah 1984 1996 2002 Luas % Luas % Luas % Kuala Pilah 109,042.00 7,284.50 6.68% 7,284.53 6.68% 6,418.70 5.89% Seremban 95,133.00 - - - 0.00% - - Tampin 87,805.00 838.53 0.95% 838.59 0.96% 751.09 0.86% Rembau 41,418.00 5,131.53 12.39% 5,131.72 12.39% 5,269.01 12.72% Jempol 138,569.00 687.58 0.50% 687.87 0.50% 680.68 0.49% Jelebu 136,756.00 38.85 0.03% 39.23 0.03% 157.58 0.12% Port Dickson 55,663.00 - - - 0.00% - - Gemas 657.96 - - - 0.00% - - Keseluruhan 665,043.96 13,980.98 2.10 13,981.94 2.10% 13,277.06 2.00%
Sumber: Ubahsuai dari Shahidah & Adibah (2002) dan Norhalim (1998) 47 48
Terdapat lima buah daerah di Negeri Sembilan yang memiliki tanah adat. Secara keseluruhannya, pola keluasan tanah adat menunjukkan peningkatan sebanyak 0.96 hektar antara tahun 1983 dan 1996 dan menyusut sebanyak 704.88 hektar antara tahun 1996 dan 2002. Berdasarkan analisis perbandingan antara tahun 1983 dan 1996, keluasan tanah adat menunjukkan peningkatan yang minima di semua daerah.
Analisis antara tahun 1996 dan 2002 menunjukkan Daerah Rembau sahaja yang merekodkan pola peningkatan iaitu 137.29 hektar, manakala daerah-daerah lain menunjukkan penurunan keluasan tanah. Daerah Kuala Pilah mencatatkan penyusutan tanah yang tertinggi iaitu 865.83 hektar berbanding dengan daerah-daerah lain. Ini disebabkan oleh proses dan aliran pembangunan yang berkembang di daerah-daerah ini akibat daripada limpahan pembangunan di Nilai dan Seremban 2. Oleh itu, permintaan yang tinggi terhadap tanah adat yang berpotensi telah menyebabkan berlakunya pemansuhan status pegangan adat bagi tanah-tanah tersebut.
2.7.4 Analisis kuantitatif ke atas Tanah Milikan Melayu di Pulau Pinang
Isu pemilikan tanah pegangan Melayu di Pulau Pinang telah dibangkitkan oleh YB Mohd Apandi Haji Mohamed (Ahli Parlimen Jeli) melalui kenyataan di dalam Penyata Rasmi Dewan Rakyat bertarikh 25 Jun 2003. Sehingga tahun 1999, sebanyak 2,396 ekar tanah milikan Melayu di daerah Barat Daya, Seberang Perai Utara dan Seberang Perai Tengah telah dipindah milik kepada bukan Melayu. Pada tahun 1975, hanya 28.7% daripada keluasan tanah di Pulau Pinang dimiliki oleh kaum Melayu dan dijangka akan terus menyusut. Kadar pemilikan tanah pegangan Melayu di Pulau Pinang adalah rendah berbanding dengan kaum-kaum bukan Melayu lain. Beliau turut membentangkan perangkaan keluasan tanah yang dimiliki oleh agensi-agensi amanah bumiputera Pulau Pinang sehingga 31 Disember 2002. Dalam perangkaan tersebut, JKP Sdn. Bhd. memiliki tanah seluas 308.47 hektar, manakala Lembaga Kemajuan Wilayah Pulau Pinang (PERDA) pula memiliki tanah seluas 109.4 hektar. Keseluruhannya, kedua-dua agensi ini hanya memiliki 0.41% keluasan tanah di Pulau Pinang.
49
Laporan Utusan Malaysia bertarikh 20 November 2010 menyatakan, peratus keluasan tanah kaum Melayu di Daerah Timur Laut sehingga tahun 2010 ialah 1.16% (141.38 hektar) daripada keluasan keseluruhan daerah iaitu 12,187.81 hektar. Daerah Timur Laut merupakan kawasan pembangunan yang menempatkan pusat pentadbiran negeri Pulau Pinang. Mohd Azmi (1997) memperincikan peratusan pemilikan tanah pegangan Melayu di Bandaraya Georgetown iaitu 0.07% (10.49 hektar) daripada keseluruhan keluasan bandar raya tersebut iaitu 14,985.01 hektar. Jadual 2.6 menunjukkan lokasi, daerah, petempatan yang telah hilang dan jenis pembangunan yang dijalankan di atas tanah milikan Melayu di Pulau Pinang dari tahun 1980-an hingga 2010.
Jadual 2.6 Pelenyapan Petempatan Melayu di Pulau Pinang Tahun Lokasi Daerah Petempatan Pembangunan Pemaju 1985 Georgetown Timur Laut Madrasah Al- Pembangunan Kompleks Penang Development Mahsyur Tun Abdul Razak Corporation (PDC) (KOMTAR) 1992 Batu Uban Timur Laut Kg. Melayu Pusat Komersial. Penang Development Corporation (PDC) 1995 Bukit Seberang Perai Projek Bandar PERDA, PERDA Mertajam Tengah pembangunan perumahan mewah, komersial dan perindustrian. 1996 Bayan Baru Barat Daya Kg. Jawa Kawasan Perindustrian Penang Development Bayan Baru dan Corporation (PDC) Perumahan Bukit Jambul 1997 Tg. Tokong Timur Laut Kg. Nelayan Tg. Pembangunan Perbadanan Pembangunan Tokong Apartment, Flat dan Bandar (UDA) Kondominium oleh UDA 2010 Jalan Pokok Barat Daya Kg. Jalan Pokok Projek pembangunan Tiada Maklumat Assam Assam, Kg. perumahan bertingkat. Tengah, Kg. Permatang Tepi Laut dan Kg. Teluk Kumbar.
Sumber: Ubahsuai dari Mohd Azmi (1997) dan Utusan Malaysia (20 November 2010) 50 51
Daerah Timur Laut menunjukkan bilangan petempatan Melayu tertinggi yang lenyap akibat daripada pembangunan. Tidak terdapat statistik yang terperinci mengenai keluasan tanah terlibat. Namun pembentangan data ini dilihat secara jelas menerangkan kadar atau nisbah pemilikan tanah pegangan Melayu Pulau Pinang semakin terhakis dan berkurangan.
2.7.5 Analisis Kualitatif Pola Pemilikan Tanah Komuniti Melayu a) Perubahan akibat daripada prosedur Pengambilan Tanah
Nik Mohd Zain (1993) mendakwa sebanyak 46,377 hektar TRM di Semenanjung Malaysia telah dibatalkan status melalui penarikan balik status Rizab Melayu dan pengambilan tanah yang masih belum diganti. Ini disebabkan oleh kegagalan PBN menguatkuasakan peruntukkan ini. Ia turut disokong oleh Nik Hashim et. al. (1996) dan Amino et. al. (2008) di mana penyusutan keluasan tanah milikan Melayu terutama TRM akibat dari kepesatan pembangunan negara sejak tahun 1990. Implikasi ini turut mendapat perhatian Exco Kerajaan Negeri Perak pada ketika itu iaitu Encik Ramly Zahari melalui kenyataan beliau di dalam Bernama yang bertarikh 22 Januari 1997. Beliau melahirkan kebimbangan berhubung isu ini di mana keluasan TRM pada tahun 1995 ialah 4,419,110 ekar berbanding keluasan asalnya iaitu 4,545,737 ekar semasa mula diwartakan.
Azman (1998) pula menambah, keluasan TRM di Semenanjung Malaysia meliputi kira-kira 30% di mana terdapat negeri-negeri yang mengalami penyusutan yang tinggi seperti di Kuala Lumpur, Selangor dan Perak. Terdapat dua faktor utama yang menyebabkan penyusutan TRM seperti tindakan pembatalan status oleh pemilik dan pengambilan tanah oleh PBN. Disebabkan tiada inisiatif dari PBN untuk mengganti semula TRM menyebabkan peratusan keluasan TRM semakin berkurangan. Beliau menambah lagi, terdapat kelonggaran kepada pemilik dan pihak- pihak berkepentingan untuk mengeluarkan TRM dari kawasan Rizab Melayu yang digazet iaitu, i. Pengambilan TRM bermilik individu di mana 102,450 ekar (41,476 hektar) TRM di Semenanjung Malaysia terlibat untuk tujuan pembangunan. 52 ii. Penggunaan/pemansuhan TRM bagi projek infrastruktur yang melibatkan tanah-tanah kerajaan berstatus rizab Melayu untuk memberi laluan kepada pembinaan kemudahan dan infrastruktur seperti pembinaan jalan raya, sekolah, taman permainan dan sebagainya. Sebanyak 18,635 ekar (7.545 hektar) tanah kerajaan di dalam Kawasan Simpanan Melayu yang terlibat sehingga tahun 1997. iii. Kelulusan pembatalan status TRM yang sepatutnya di bawah kuasa Raja Dalam Majlis tetapi kelonggaran ini telah diperuntukkan kepada Menteri Besar. iv. Lelongan dan perampasan melalui keputusan mahkamah yang melibatkan tanah-tanah yang dicagarkan kepada bank dan institusi-institusi kewangan atau individu-individu bukan Melayu (melibatkan urus niaga atau perjanjian tidak sah). v. Permohonan pemilik TRM untuk menarik balik status tanah. Sehingga tahun 1997 terdapat kira-kira 21,162 ekar (470 hektar) TRM telah dibatalkan status.
Menurut laporan Penyata Rasmi Dewan Rakyat bertarikh 8 November 2000, Timbalan Menteri Tanah dan Pembangunan Koperasi, Dr. Tan Kee Kwong telah menyatakan sehingga 31 Ogos 2000, sebanyak 20,865 hak milik TRM yang melibatkan kawasan seluas 17,201 hektar telah diambil balik dan dibatalkan status bagi pembangunan perumahan, komersial dan kegunaan awam.
Isu ini turut dibangkitkan oleh Ahli Parlimen Kota Bharu iaitu YB Ramli Ibrahim melalui kenyataannya di dalam Penyata Rasmi Dewan Rakyat yang bertarikh 31 Mac 2003. Beliau mendedahkan sebanyak 500,000 hektar TRM di Kuala Lumpur telah diambil balik di bawah Akta Pengambilan Tanah 1960 dan masih belum diganti. Beliau mempersoalkan tiada inisiatif oleh kerajaan bagi memastikan kuota TRM di Kuala Lumpur dapat dipenuhi. Soalan dan pertanyaan beliau dijawab oleh YB Tengku Dato’ Adnan Tengku Mansor di mana TRM di Kuala Lumpur yang terlibat dengan pengambilan tanah masih dikekalkan statusnya. Ini kerana, tujuan pengambilan tanah adalah untuk kegunaan awam. Beliau menambah lagi, kerajaan tidak mampu untuk menggantikan semula TRM di Kuala Lumpur kerana penawaran dan avaibility tanah 53 adalah terhad. Oleh itu, pengekalan status tanah merupakan langkah yang terbaik dan mampu dilaksanakan bagi mengekalkan keluasan TRM di Kuala Lumpur.
Jadual 2.7 menunjukkan keluasan TRM di daerah-daerah Sabak Bernam, Sepang dan Kuala Selangor yang terlibat dengan pengambilan tanah sebagaimana yang dibentangkan oleh Mohd Azmi (1997).
Jadual 2.7 Pengambilan TRM di Selangor sehingga tahun 1996 Daerah Keluasan (hektar) Daerah Asal % Ambil Baki % Sabak 99,714 27,830.03 27.91% 4,361.40 23,468.63 23.54% Bernam Sepang 59,966.00 5,248.08 8.75% 2,922.00 2,326.08 3.88% Kuala 119,452.46 3,928.77 3.29% 3,192.75 736.02 0.62% Selangor
Sumber: Mohd Azmi, 1997
Keluasan TRM di kawasan tersebut mengalami penyusutan antara 3% dan 5% akibat daripada pengambilan tanah. Daerah Kuala Selangor mencatatkan kadar penyusutan tertinggi dari 3,928.77 hektar kepada 736.02 hektar. Walaupun data tanah- tanah yang diambil, namun keluasan yang diganti tidak dilaporkan. Menurut beliau lagi, tanah-tanah ini mempunyai nilai komersial yang tinggi dan boleh dibangunkan dengan unit-unit perumahan, komersial dan perindustrian.
Laporan penyelidikan oleh Institut Penilaian Negara (2006) juga telah merekodkan sebanyak 235.10 hektar TRM di Daerah Hulu Langat terlibat dengan pengambilan tanah sepanjang tahun 2006 untuk pelbagai tujuan. Mukim-mukim Hulu Langat dan Semenyih mencatatkan keluasan tertinggi seperti yang ditunjukkan di dalam Jadual 2.8.
54
Jadual 2.8 Pengambilan TRM di Daerah Hulu Langat sepanjang tahun 2006 Mukim Kawasan Rizab Keluasan TRM (hektar) Melayu Asal Ambil Baki Beranang Beranang 262.82 9.93 252.89 Rinching 554.43 7.65 546.78 Cheras Bukit Enggang 292.87 2.01 290.86 Batu 10 185.81 5.60 180.21 Hulu Langat Bukit Enggang 391.64 14.92 376.72 Hulu Langat 10,467.46 138.19 10,329.27 Semenyih Jalan Bangi 234.15 22.77 211.38 Sg. Lalang 196.44 1.69 194.75 Kajang Paya Kajang 206.57 28.49 178.08 Sg. Ramal 92.81 3.85 88.97 Keseluruhan 12,885.00 235.10 12,649.91
Sumber: Institut Penilaian Negara, 2006. b) Perubahan akibat daripada faktor permintaan tanah
Salleh (2004) melaporkan bahawa, pada masa kini keluasan TRM tidak mencapai nisbah 50% keluasan tanah di Semenanjung Malaysia di mana rekod pada tahun 1957 menunjukkan keluasannya sekitar tiga juta hektar. Namun sehingga tahun 2004, keluasan TRM telah berkurangan hampir 50% daripada keluasan asal. Penyusutan ini berpunca daripada perubahan sektor ekonomi negara daripada sektor pertanian kepada moden yang melibatkan pembangunan unit-unit harta tanah untuk pembangunan komersial dan perindustrian. Terdapat 9,000 hektar TRM di Selangor telah diambil balik dan dibatalkan status bagi memberi laluan kepada projek-projek pembangunan dan hanya satu per tiga yang diganti. Jadual 2.9 menunjukkan kawasan-kawasan TRM yang telah diambil balik dan dilupuskan bagi memberi laluan kepada pembangunan oleh pemaju dan pemodal bukan Melayu :-
Jadual 2.9 Kawasan TRM yang terlibat dengan pembangunan Tahun Negeri Lokasi Keluasan Tujuan Pemaju (ekar) 1990 Kedah Pantai Chenang, TM Pembangunan Pelangi Beach Pelangi Beach Resort Langkawi Resort 1993 Kedah Kerpan, Ayer Hitam 1,000.00 Pembangunan Projek Samak Aquaculture Akuakultur Sdn Bhd. 1993 Terengganu Pulau Redang 300.00 Pembangunan Resort Pelangi Beach Resort 1994 Negeri Kg. Mambau, Rasah 930.00 Pembangunan Bercampur RB Holdings Berhad Sembilan Seremban 2 1994 Kedah Tandop, Alor Setar 303.82 Pembangunan Tandop Tiada Maklumat Industrial Park. 1994 Kedah Kg. Padang Da'wah, 17.81 Pembangunan Pusat Bandar Tiada Maklumat Kg. Cok dan Kg. Tepi Sri Utama Sg. Pasir, Sg. Sungai. Petani. 1996 Johor Tg. Langsat-Tg. Piai 26,000.00 Pembangunan Bandar Baru Kuok Bros. dan UEM Group 1999 Kuala Kg. Sg. Penchala, 94.00 Projek Lebuhraya Penchala Sistem Penyuraian Lumpur Damansara, Mukim Link Trafik KL Barat Sdn Petaling Bhd 2002 Perak Kampar 1,500.00 Pembangunan Universiti MCA Tunku Abdul Rahman (UTAR) TM Perak Lekir, Daerah 22,000.00 Pembangunan Ladang Lekir KL-Kepong Berhad Manjung TM Perak Beruas, Daerah 5,000.00 Pembangunan Ladang Kelapa Tiada Maklumat Manjung Sawit
Sumber: Ubahsuai dari Salleh (2004) 55 56
Nik Mohd Zain (1996), Yusof (1996) dan Institut Penilaian Negara (2006) telah membuat inventori perbandingan keluasan TRM di Kuala Lumpur antara tahun 1983, 1996 dan 2006. Jadual 2.10 menunjukkan analisis perbandingan kuantitatif TRM di Kuala Lumpur.
Jadual 2.10 Analisis Perbandingan TRM di Kuala Lumpur Mukim Kawasan Keluasan (hektar) dan tahun 1983 1996 2006 Batu Selayang 205.00 87.30 90.10 Petaling Segambut 728.00 292.30 277.50 Petaling Sg. Penchala 743.00 290.00 291.70 Gombak Gombak 918.00 318.80 258.30 Hulu Kelang Kg. Datuk Keramat 226.00 87.10 87.10 Ampang Kg. Pandan TM TM 6.07 Batu Batu TM 24.30 24.30 Jumlah 2,820.00 1,099.80 1,035.07
Sumber: Ubahsuai dari Nik Mohd Zain (1996), Yusof (1996) dan Institut Penilaian Negara (2006).
* TM = Tiada Maklumat
Berdasarkan data di atas, terdapat penyusutan sebanyak 50% keluasan TRM di Kuala Lumpur antara tahun-tahun 1983, 1996 dan 2006. Mukim Gombak dan Hulu Kelang menunjukkan kadar penyusutan yang tertinggi berbanding dengan mukim- mukim lain akibat daripada faktor tekanan pembangunan. Alinah (2003) menyenaraikan kawasan-kawasan TRM yang telah diambil balik oleh pemaju-pemaju bukan Melayu bagi penyediaan kemudahan laluan masuk ke tapak projek pembangunan. Berdasarkan data dan maklumat yang dilaporkan antara tahun 1999 dan 2000 di Daerah Hulu Langat, sebanyak tiga kawasan TRM terlibat yang membabitkan 11 lot tanah pemilik Melayu seperti yang ditunjukkan di dalam Jadual 2.11:-
57
Jadual 2.11 Kes-kes pengambilan tanah TRM Daerah Hulu Langat bagi penyediaan kemudahan infrastruktur projek pembangunan oleh pemaju
Tahun Mukim Lokasi Keluasan Tujuan Projek Pemaju (hektar) 1999 Cheras Jalan Sg. 3.6400 Jalan keluar-masuk Tetuan Narajaya Long ke tapak Sdn Bhd (anak pembangunan syarikat Lion Bandar Mahkota Group). Cheras. 2000 Kajang Kg. Sg. 0.0282 Jalan masuk ke Tetuan Rentas Ramal, tapak cadangan Varia Sdn Bhd Kajang perumahan di atas Lot 1593 melalui Lot 1595 2000 Kajang Kg. Sg. 0.0246 Jalan keluar-masuk Tetuan Rentas Ramal, ke tapak cadangan Varia Sdn Bhd Kajang perumahan di Lot 1636 melalui Lot 1635.
Sumber: Alinah, 2003 c) Perubahan akibat daripada pelupusan tanah
Ahmad (1985) menyatakan sekitar tahun 1947 hingga 1970, keluasan TRM telah menyusut sebanyak 674,906 hektar. Tanah-tanah ini terlibat dengan proses pembangunan negara terutama yang terletak di kawasan yang strategik serta sesuai untuk pembangunan. Kebanyakan tanah ini tidak diganti seperti yang dikehendaki di dalam Perlembagaan Persekutuan. Isu penyusutan tanah milikan Melayu mula disedari dan diberi perhatian pada tahun-tahun 1980-an setelah Parlimen membuat semakan dan pindaan ke atas peruntukkan Perkara 89 berhubung dengan penggantian TRM yang telah dimansuhkan status. Peruntukkan penggantian TRM yang dibatalkan status diusulkan oleh Setiausaha Parlimen Kementerian Tanah dan Pembangunan Koperasi pada ketika itu iaitu Datuk Fauzi Abdul Rahman sejajar dengan kehendak Akta Perlembagaan (Pindaan) 1981 yang berkuat kuasa pada 15 Mei 1984 (Bernama, 17 November 1996).
Yang Dipertua Persatuan Pekebun Kecil Malaysia, Datuk Ahmad Arshad turut menyokong pendapat dan pandangan Talib (1992) melalui kenyataan beliau di dalam 58
Utusan Malaysia bertarikh 22 Januari 1997. Terdapat 30% atau 28,000 hektar daripada keseluruhan 3.6 juta hektar TRM yang dilucut status telah diganti. Beliau menambah lagi, punca utama yang menyebabkan TRM “terjual” kepada pemodal atau pembeli bukan Melayu ialah faktor kemungkinan wujud sindiket atau orang tengah yang memberi khidmat nasihat perundangan dan jual beli TRM. Kes-kes ini berlaku di kebanyakan TRM yang berpotensi baik serta terletak di kawasan yang strategik. TRM ini mempunyai peluang untuk dimajukan dengan sektor komersial yang menguntungkan seperti yang berlaku di Langkawi, Selangor, Kuala Lumpur, Perak dan Johor.
Nor Asiah & Bashiran Begum (2009) turut mendedahkan, terdapat banyak lagi TRM yang dilucutkan status oleh PBN bagi memenuhi tuntutan pihak-pihak yang berkepentingan yang tidak memiliki tanah yang strategik. Akibatnya, berlaku penyusutan keluasan TRM secara besar-besaran. Faktor fleksibiliti dalam pemilikan tanah menjadi elemen utama yang memudahkan proses pelupusan dan pengambilan tanah.
2.8 Analisis Kelompangan Kajian
Berdasarkan kepada tinjauan ke atas kajian-kajian lampau yang dijalankan sebelumnya, penyelidik-penyelidik terdahulu lebih memberi perhatian kepada fenomena perubahan pola pemilikan tanah dalam sudut makro di mana ia dianalisis daripada perspektif polisi, ekonomi dan sosial. Berdasarkan analisis dan ulasan literatur, penyelidik mengenal pasti lompang kajian sedia ada yang menjadi asas utama penyelidikan ini sebagaimana yang ditunjukkan di dalam Rajah 2.2:-
59
ISU PEMILIKAN TANAH DALAM KALANGAN KAUM NATIF/MELAYU
Perubahan Pola Pemilikan Tanah
Peningkatan dan Pengekalan Penyusutan dan Kehilangan Keluasan dan Pegangan Tanah Keluasan dan Pegangan Tanah
Faktor-faktor yang mempengaruhi
Perspektif Polisi Perspektif Ekonomi Perspektif Sosial
Nilai Moral (Pemilik Tanah Individu)
NILAI KAPITALISTIK NILAI PATRIOTIK
KELOMPANGAN KAJIAN SEDIA ADA
Rajah 2.2 Analisis kelompangan kajian
Berdasarkan kepada tinjauan dan penelitian ke atas kajian-kajian lampau, dapatan dan penemuan kajian lebih menjurus kepada impak pembangunan ke atas tanah milikan natif/Melayu dari skop makro yang mengkhususkan kesan daripada faktor-faktor polisi, ekonomi dan sosial. Oleh itu, penyelidik telah mengenal pasti kelompangan kajian iaitu nilai moral tanah yang merupakan elemen terpenting dalam mempengaruhi faktor-faktor perubahan pola pemilikan tanah. Secara khususnya, nilai moral tanah merujuk kepada persepsi dan sikap pemilik tanah individu yang melihat tanah sama ada sebagai satu bentuk komoditi yang boleh diurus niaga atau sebagai aset atau modal yang boleh menjana manfaat dan faedah daripada pembangunan.
Oleh itu, di dalam membincangkan sejauhmanakah implikasi persepsi pemilik tanah individu ke atas tanah, penyelidik telah membuat tinjauan dan penelitian ke atas teori-teori yang berkaitan iaitu Teori Gelagat Manusia serta Teori Nilai Moral dan Etika. Pada pandangan penyelidik, teori-teori ini boleh dikaitkan dengan sikap dan 60
keperibadian pemilik tanah Melayu itu sendiri yang menyebabkan kewujudan sikap kapitalistik atau patriotistik yang menyumbang kepada peningkatan atau penyusutan tanah pegangan Melayu di Semenanjung Malaysia secara umumnya atau secara khususnya di kawasan kajian.
2.9 Teori Gelagat Manusia 2.9.1 Definisi Gelagat Manusia
Secara umumnya, Lesser & Pope (2010) mentakrifkan gelagat manusia sebagai suatu kegiatan atau aktiviti yang dapat diamati sama ada secara langsung atau tidak oleh pihak lain. Dalam konteks bidang psikologi, gelagat manusia boleh didefinisikan sebagai suatu reaksi yang bersifat sama ada sederhana atau kompleks di mana ia tidak hanya dilihat mempunyai hubungan dengan sifat manusia. Pembahasan gelagat boleh dilihat daripada perspektif teori motivasi, pembelajaran atau bidang-bidang lain di mana setiap satunya memiliki penekanan dalam skop-skop yang tertentu. Secara keseluruhannya gelagat manusia adalah tidak semudah untuk difahami atau dijangka. Namun begitu, terdapat pelbagai faktor yang perlu diambil perhatian seperti faktor- faktor dalaman dan luaran yang berdasarkan dimensi pada masa lalu, sekarang dan masa depan. Ia bergantung kepada aspek-aspek yang boleh mempengaruhi sikap atau gelagat manusia (Lepri et. al., 2011).
Selain daripada itu, terdapat faktor lain yang tidak kurang pentingnya yang turut memberi kesan ke atas gelagat manusia seperti hakikat rangsangan itu sendiri, latar belakang pengalaman individu, motivasi, keperibadian dan sebagainya. Oleh itu, Lo (2010) menyatakan bahawa sikap individu merupakan aspek yang penting di dalam menentukan bentuk atau gelagat individu itu sendiri di samping faktor pengaruh di dalam persekitarannya. Secara spesifiknya, persekitaran secara timbal balik mampu untuk mempengaruhi sikap dan gelagat individu. Selain itu, terdapat elemen interaksi yang wujud antara situasi persekitaran dan sikap serta pelbagai faktor sama ada berbentuk dalaman atau luaran yang mempengaruhi sikap dan persepsi seseorang individu. Ia mampu untuk membentuk satu proses yang kompleks dan akhirnya menentukan bentuk serta gelagat seseorang.
61
Di dalam membincangkan konsep gelagat manusia, ia merupakan satu kajian yang agak unik dan istimewa di mana terdapat perbezaan di antara seorang individu dengan individu yang lain yang mencakupi aspek-aspek kebijakan, bakat, sikap, minat serta keperibadiannya. Oleh itu, seseorang individu yang memiliki sikap tertentu adalah didorong oleh tujuan dan objektifnya bagi mencapai sesuatu matlamat dan keinginannya. Oleh itu, elemen keperluan menjadi motivasi dan penggerak utama yang mampu membolehkan seseorang individu untuk berusaha bagi mencapai matlamat atau kepuasannya. Menurut pandangan Gintis (2009), kitaran atau pusingan bagi sesuatu perkara atau hal akan dapat membantu seseorang individu untuk mempelajari dan menilai keperluan untuk masa hadapan. Tujuannya untuk memastikan kelemahan atau kekurangan pada masa lalu dapat diatasi dan seterusnya dapat membentuk peribadi individu itu sendiri.
Secara ringkas, pengalaman masa lalu merupakan satu proses pembelajaran bagi individu bagi memperbaiki atau mempertingkatkan kemampuannya pada masa- masa akan datang. Di samping itu, beliau turut mengemukakan suatu rumusan di dalam mengkaji sikap atau gelagat individu yang secara langsung akan dapat memberi gambaran yang menyeluruh mengenai peranan gelagat terhadap persekitaran serta memberi kesan individu dan masyarakatnya.
Di dalam membincangkan jenis-jenis gelagat manusia, Skinner (1976) menyatakan bahawa terdapat perbezaannya dalam dua keadaan iaitu gelagat semula jadi dan bawaan (operant). Hutchison (2011) memperincikan pengertiannya iaitu, gelagat semula jadi merupakan sikap atau perilaku yang dibawa oleh individu sejak dilahirkan, manakala gelagat bawaan berupa perilaku yang terbentuk melalui proses pembelajaran.
2.9.2 Teori-Teori Gelagat Manusia
Dalam membincangkan teori-teori gelagat manusia, penyelidik telah mengenalpasti empat teori utama yang diusulkan oleh penyelidik-penyelidik lampau. Antaranya ialah, Teori Pelopor, Teori Dorongan, Teori Insentif, Teori Sifat dan Teori Kognitif.
62
a) Teori Pelopor
Teori ini telah dikemukakan oleh Mc Douglas yang didasarkan oleh psikologi sosial di mana gelagat manusia berpunca daripada naluri manusia itu sendiri. Naluri ditakrifkan sebagai suatu bentuk gelagat bawaan dan ia telah mengalami proses perubahan melalui pengalaman yang dilalui oleh individu. Mc Douglas telah menemui idea ini menerusi pandangan F. Alaport yang melihat kepada sikap dan keperibadian manusia itu sendiri yang dipengaruhi oleh faktor-faktor sekelilingnya termasuklah individu- individu yang berada di dalam persekitarannya (Zainol & Kamil, 2009).
Dalam konteks kajian ini, pemilik tanah kaum Melayu yang mempunyai pandangan dan persepsi ke atas tanah milikan mereka. Ini dapat dilihat melalui kepentingan tanah tersebut kepada mereka sebagai satu bentuk komoditi yang berharga dan boleh diurusniagakan di dalam pasaran atau sebagai satu bentuk aset yang dapat memberi manfaat atau faedah kepada mereka untuk jangka masa yang panjang. Namun begitu, intuisi atau naluri pemilik tanah kaum Melayu adalah sesuatu yang subjektif di mana persepsi mereka ke atas tanah adalah bergantung pada persekitaran semasa tanah-tanah yang terletak bersebelahan dan berhampiran dengan tanah milikan mereka. b) Teori Dorongan
Teori ini dicetuskan oleh pandangan bahawa setiap benda hidup yang mempunyai dorongan-dorongan tertentu dan biasanya mempunyai hubungan dengan keinginan dan keperluan yang membentuk gelagat individu tersebut. Apabila individu mempunyai keinginan tertentu, maka individu tersebut berusaha untuk memenuhi keperluannya. Sekiranya keperluan yang diingini oleh individu tersebut tercapai, maka akan wujud pengurangan terhadap dorongan-dorongan tersebut (Sherr, 2008).
Dalam mengaplikasikan teori ini di dalam bidang kajian ini, penyelidik mendapati bahawa terdapat sebilangan pemilik Melayu merasakan bahawa peningkatan di dalam pasaran tanah akan manfaat berupa pulangan segera melalui proses pelupusan tanah kepada golongan pemodal dan pemaju projek pembangunan 63
harta tanah. Ini kerana, pemilik-pemilik tersebut beranggapan bahawa proses pembangunan akan menjana peningkatan terhadap permintaan tanah untuk pembangunan dan secara tidak langsung ia memberi implikasi berupa peningkatan di dalam nilai pasaran semasa harta tanah. c) Teori Insentif
Teori ini berasaskan kepada pendapat yang menyatakan bahawa gelagat individu dipengaruhi oleh insentif-insentif tertentu. Menurut Lepri et. al. (2011), kewujudan insentif tersebut mampu mendorong individu untuk membentuk perilaku dan keperibadiannya yang setara yang insentif yang diperoleh. Insentif juga dikenali sebagai tunjang (reinforcement) yang mempunyai kesan positif dan negatif. Tunjang positif biasanya dikaitkan dengan penganugerahan atau pemberian tertentu, manakala tunjang negatif dilihat sebagai suatu hukuman atau sekatan tertentu akibat daripada tindakan atau perilaku individu itu sendiri. Tunjang positif juga memberi impak terhadap dorongan atau semangat kepada individu untuk melakukan sesuatu yang baik, sedangkan tunjang negatif bermatlamat untuk menghalang atau memberi peringatan terhadap individu menilai dan memikirkan sesuatu tindakan yang mungkin bertentangan dengan kehendak perundangan atau sekatan tertentu.
Dalam konteks teori ini daripada perspektif kajian ini, penyelidik mendapati bahawa proses pembuatan keputusan oleh pemilik-pemilik tanah terhadap masa depan tanah milikan mereka telah melalui proses pertimbangan. Ini kerana, dengan melihat prospek tertentu melalui aliran pembangunan, pemilik-pemilik Melayu melihat betapa pentingnya tanah-tanah milikan mereka tersebut untuk tujuan pembangunan. Manfaat yang menjadi pertimbangan ialah sama ada mereka akan memperoleh pulangan segera melalui proses pelupusan tanah atau jaminan perolehan pendapatan tanah tahunan melalui pengeksploitasian penggunaan tanah sesuai dengan keperluan pembangunan. d) Teori Sifat (Attributes)
Teori ini mengupas sebab musabab gelagat manusia yang berasaskan kepada faktor- faktor dalaman seperti sikap atau persepsi dan terdapat juga elemen-elemen luaran 64
yang membentuk gelagat manusia. Teori ini telah diusulkan oleh Fritz Heiderdan yang melihat dalam konteks lapangan psikologi sosial. Menurut Gintis (2009), perilaku manusia didorong atau dipengaruhi oleh faktor-faktor dalaman dan luaran yang secara langsung atau tidak langsung akan membentuk keperibadian manusia.
Menurut teori ini dari sudut pandang kajian ini, penyelidik mendapati faktor- faktor dorongan seperti aspek kewangan (fiscal) dan sentimental memainkan peranan yang penting di dalam membentuk persepsi dan sikap pemilik-pemilik Melayu di dalam menilai dan mempertimbangkan kepentingan tanah mereka. Dengan wujudnya salah satu daripada aspek itu, penyelidik yakin bahawa ia akan melahirkan jiwa kapitalistik atau patriotik kepada pemilik-pemilik tanah kaum Melayu dalam menentukan kepentingan dan kegunaan tanah mereka setelah melihat kesan-kesan daripada proses pembangunan itu sendiri. e) Teori Kognitif
Menurut prinsip teori ini, individu perlu untuk memilih atau mengenal pasti perilaku atau gelagat tertentu yang harus memiliki alternatif tertentu yang mampu untuk memberi manfaat atau faedah yang semaksimum yang mungkin (Lo, 2010 dan Lesser & Pope, 2010). Teori ini berdasarkan Model Subjective Expected Utility (SEU) yang berdasarkan kepada peranan faktor berfikir di dalam menentukan pilihannya. Dengan kemampuan untuk berfikir, seseorang akan dapat mengenal pasti dan menilai kesan sebagai asas pertimbangan selain melihat keadaan-keadaan tertentu yang sedang dilalui pada masa sekarang dan juga akan datang sebelum sesuatu tindakan dibuat. Namun begitu, model ini lebih kepada penonjolan keperibadian seseorang individu dan dalam keadaan-keadaan tertentu, ia boleh disingkirkan (Hutchinson, 2011).
Dalam konteks kajian ini, penyelidik mendapati proses pembuatan keputusan menjadi tunjang utama bagi seseorang pemilik Melayu bagi menentukan “nilai” tanah ini mengikut perspektif mereka. Namun begitu, aspek pertimbangan nilai menjadi asas utama kepada pemilik-pemilik Melayu di dalam menentukan “nilai” bagi tanah tersebut dan pengalaman masa lalu dan jangkaan masa hadapan turut diambil kira bagi menilai keperluan dan kepentingan tanah tersebut. 65
2.9.3 Ringkasan Teori Gelagat Manusia
Secara ringkasnya, Lesser & Pope (2010) menyatakan bahawa gelagat manusia ditentukan oleh tiga faktor utama iaitu kecenderungan, (Predispositioning), dukungan (Enabling) dan tunjangan (Reinforcing). Faktor yang pertama ialah kecenderungan di mana ia merangkumi pelbagai ciri iaitu pengetahuan dan sikap masyarakat terhadap perkara-perkara yang berkaitan masalah kesihatan, nilai dan tatasusila kemasyarakatan, tahap pendidikan, sosioekonomi dan sebagainya. Faktor yang kedua ialah dukungan yang melihat aspek-aspek kesediaan kemudahan, peralatan dan prasarana sosioekonomi masyarakat. Dan faktor yang ketiga ialah tunjangan yang dikaitkan sikap dan perilaku individu, ahli keluarga dan kepimpinan sesebuah masyarakat dalam membentuk gelagat manusia (Gintis, 2009).
Namun begitu, setiap individu memiliki perilaku yang berbeza dan ia disebabkan oleh elemen-elemen persepsi, pengetahuan, sikap, keperibadian dan pembelajaran. Elemen persepsi merupakan suatu proses mental yang wujud di dalam diri manusia itu sendiri. Elemen ini dapat digambarkan menerusi pendekatan pemerhatian, pendengaran, sentuhan di dalam persekitarannya (Lepri et. al., 2011). Sherr (2008) pula menyatakan bahawa, elemen persepsi merupakan suatu proses yang mengandungi tatacara pemilihan atau mekanisme organisasi sebagai alat membuat pemilihan di mana semua maklumat dan data berkaitan yang akan diproses atau sebaliknya.
Elemen kedua iaitu pengetahuan sebagai sumber ilmu yang diperoleh melalui pemerhatian pancaindera dan pengalaman yang telah dilalui oleh individu atau masyarakat. Elemen ini penting bagi membantu individu atau masyarakat di dalam proses penilaian dan pembentukan gelagat berasaskan pengalaman masa lalu serta melalui pemerhatian terhadap keperluan dan kepentingan bagi sesuatu objek yang dapat dilihat (Hutchinson, 2011). Elemen yang ketiga iaitu sikap di mana ia memainkan peranan penting bagi menentukan perilaku individu atau masyarakat terhadap pandangan bagi sesuatu perkara. Secara ringkasnya, Lo (2010) telah mentakrifkan sikap sebagai satu kecenderungan untuk bertindak balas di dalam 66
sesuatu hal atau perkara yang berkaitan dengan peribadi individu atau berasaskan kepada persekitaran. Oleh itu, dalam erti kata lain, ia merupakan satu bentuk rangsangan yang wujud dari dalam diri seseorang yang didasari oleh pemerhatian dan pengalaman yang dilaluinya.
Elemen yang keempat merujuk kepada latar belakang keperibadian individu di mana Gintis (2009) mentakrifkannya sebagai fungsi yang dibawa oleh seseorang individu bermula sejak kelahirannya. Biasanya, keperibadian seseorang dipengaruhi oleh persekitaran serta pengalaman yang dilalui sepanjang usia individu. Dan elemen yang terakhir ialah proses pembelajaran di mana ia merupakan suatu peringkat pembentukan perubahan tingkah laku atau siasah diri seseorang individu yang mencorakkan diri individu di dalam penguasaan ilmu pengetahuan, lisan, keterampilan diri, kebiasaan dan sikap. Semua ciri-ciri ini diperoleh akan disimpan dan diamalkan.
Berdasarkan kepada keseluruhan penilaian dan penelitian ke atas teori-teori gelagat manusia, penyelidik mendapati sikap, sifat, persepsi dan keperibadian individu telah mencerminkan nilai moral dan etika mereka ke atas sesuatu subjek yang memiliki kepentingan tertentu. Dalam konteks kajian ini, subjek yang menjadi perhatian ialah tanah di mana perbezaan pandangan dan persepsi pemilik tanah individu di dalam mentafsirkan “nilai” tanah tersebut dicorakkan oleh nilai moral tanah. Konsep nilai moral tanah telah dicetuskan oleh penyelidik menerusi tinjauan dan penilaian penyelidik ke atas komponen-komponen utama yang wujud di dalam teori gelagat manusia itu sendiri. Oleh itu, penelitian dan penilaian ke atas teori nilai moral dan etika akan menyokong pandangan penyelidik di dalam membentuk konsep nilai moral tanah pemilik Melayu ke atas pegangan tanah dan konsep ini akan diteliti di dalam topik-topik perbincangan berikutnya.
2.10 Teori Nilai Moral dan Etika 2.10.1 Definisi Nilai
Konsep nilai merupakan salah satu daripada cabang di dalam ilmu sains sosial yang mengandungi unsur-unsur seperti faedah, kepentingan, kualiti, material, perkara dan 67
fenomena yang wujud dalam berlaku di alam sekeliling. Secara khususnya, nilai merupakan sesuatu yang bersifat subjektif dan kualitatif di mana kewujudannya adalah melalui proses pemikiran dan emosi manusia yang berasaskan pengalaman berinteraksi dengan alam dan sesama manusia. Oleh itu, kesan daripada pengalaman tersebut telah membolehkan manusia mengambil iktibar daripada pertimbangan pemikiran dan emosi bagi seseorang individu meletakkan sesuatu nilai yang berdasarkan kepada pengalaman yang dilaluinya. (Shuhairimi, 2008).
Menurut Schwartz (2009), pemikiran dan ideologi nilai merupakan suatu konsep sentral di dalam kajian sains sosial di mana kewujudannya telah bermula sejak permulaan kehidupan manusia. Nilai juga adalah sesuatu yang penting di dalam menjelaskan perubahan dan organisasi personel dan sosial. Nilai juga telah memainkan peranan yang penting di mana ia tidak hanya di dalam skop sosiologi tetapi juga di dalam skop psikologi, antropologi dan bidang-bidang lain yang berkaitan. Beliau menambah lagi, nilai diperlukan bagi membentuk sesebuah masyarakat dan individu bagi mengenal pasti perubahan yang melangkaui masa serta untuk menerangkan bentuk motivasi yang didasari oleh sikap dan gelagat.
Nik Rosila (2007) pula mengetengahkan teori nilai (aksilogi) sebagai suatu bentuk tindakan untuk menganalisis, meneliti dan menghuraikan prinsip dan kaedah pengukuran segala ilmu pengetahuan serta segala objek yang didukung oleh pengetahuan dari segi harga, kegunaan dan manfaatnya. Bilsky & Schwartz (1994) telah mengemukakan ciri-ciri yang membentuk takrifan nilai iaitu kepercayaan, keinginan atau gelagat, mengatasi sesuatu keadaan, panduan pemilihan atau penilaian ke atas gelagat dan peristiwa serta penyusunan mengikut kepentingan yang relatif.
2.10.2 Takrif Moral dan Etika
Dari segi istilah, etika berasal daripada perkataan Yunani iaitu ta etha yang bermaksud amalan atau kebiasaan. Secara etimologi, moral dan etika merupakan satu bidang ilmu yang mengkaji perihal amalan dan kebiasaan bagi individu dan masyarakat. Sebagai salah satu daripada cabang ilmu, falsafah moral atau etika menjadi asas bagi nilai-nilai baik dan buruk yang diterima masyarakat sebagai bahan 68
refleksi di dalam penilaian secara sistematik (Hurka, 2000). Kod etika dan sistem nilai telah mewujudkan kumpulan sama ada berada di pihak yang benar atau salah di dalam sesebuah kelompok masyarakat dan ia boleh dinilai sama ada bersifat individualistik atau sosialistik (Bilsky& Schwartz, 1994).
Namun begitu, etika dan moral merupakan dua istilah yang serupa tetapi tidak sama di mana moral merujuk kepada perihal tatasusila yang berasal daripada perkataan Latin iaitu mos yang bermaksud kebiasaan dan adat. Manakala etika juga disebut moralis atau moralitas yang bermaksud sifat moral atau keseluruhan asas dan nilai yang memperihalkan sama ada baik atau buruk serta benar atau salah yang wujud di dalam pemikiran, perkataan dan tingkah laku manusia (Schwartz, 2012). Moral baik ditafsirkan sebagai segala bentuk tingkah laku yang dikenal pasti oleh prinsip etika sebagai sesuatu baik serta tidak memberi kemudaratan kepada individu berkenaan dan masyarakat di sekelilingnya. Manakala buruk diertikan sebagai segala bentuk tingkah laku yang dianggap oleh kefahaman etika sebagai sesuatu yang buruk yang boleh memberikan kesan mudarat kepada dirinya sendiri dan juga masyarakat di sekelilingnya. Pengajaran moral adalah mencakupi pembelajaran, mengkhutbahkan, piawaian serta peraturan bagi membentuk keperibadian manusia yang baik (Howell, 2010). Pada dasarnya, sumber asas bagi nilai moral ialah tradisi, ajaran agama atau ideologi, lisan atau tulisan yang disampaikan oleh golongan bijak pandai mahupun pemikir.
Terdapat perbezaan di antara istilah “etika” dan “moral” meskipun kedua- duanya sering kali dianggap mempunyai maksud yang sama (Ahmad Bashir, 2004). Secara etimologi, istilah etika berasal daripada perkataan Yunani iaitu ethos yang bermaksud kebiasaan, manakala istilah moral berasal daripada perkataan Latin iaitu mos yang juga membawa pengertian kebiasaan. Magnis (1975) menekankan makna sebenar etika sebagai suatu bidang ilmu manakala istilah moral lebih menekankan kepada sifat material ilmu itu sendiri.
Konsep etika memperincikan ciri yang berasaskan norma-norma umum dan prinsip manakala moral menjelaskan pengertian dan makna yang lebih khusus dan menyeluruh (Howell, 2010). Beliau memanjangkan lagi perbezaan kedua-dua istilah 69
ini di mana etika tidak mempunyai kemampuan bagi menetapkan sesuatu tindakan atau kebiasaan itu boleh atau tidak boleh dilakukan oleh manusia. Etika secara umumnya menganalisis pelbagai persoalan pokok yang bersangkutan dengan sikap dan perilaku manusia seperti ketulusan hati, kebebasan, tanggungjawab, nilai, norma, hak kewajipan dan keutamaan.
2.10.3 Teori-Teori Nilai Moral dan Etika
Terdapat beberapa teori nilai moral dan etika yang pernah diketengahkan oleh para ilmuwan pada masa lalu yang bermatlamat untuk mengkaji sikap dan persepsi individu dan masyarakat terhadap sesuatu bidang atau cabang tertentu yang berkaitan dengan kehidupan seharian mereka. Walaupun terdapat pelbagai pendekatan teori dan konsep, namun ia tetap berusaha untuk menjelaskan tindakan dan sifat bagi sesuatu objek daripada perspektif yang berbeza. a) Teori Hedonisme
Menurut bahasa Yunani, hedone membawa maksud kesenangan atau kenikmatan. Oleh itu Hedonisme merupakan satu ideologi atau kefahaman yang merujuk kepada apa yang dapat memuaskan dan meningkatkan tahap kesenangan dan kenikmatan di dalam diri manusia. Menurut Hurka (2000), ideologi Hedonisme merupakan cetusan Aristippos (433-355 SM) yang merupakan murid kepada Socrates di mana menurut beliau, kesenangan merupakan tunjang, kebenaran dan tujuan yang ingin dicapai dan individu tidak akan mencari sesuatu yang lain selain apa yang ingin dicapai. Aristippos juga telah memperkenalkan teori pengendalian kendiri di dalam mengetengahkan matlamat untuk mendapat kesenangan yang dapat dinikmati dengan baik sehingga dapat melampaui apa yang diingini.
Epikuros (341-270 SM) juga melihat kesenangan sebagai tujuan hidup manusia namun ia membawa maksud yang lebih luas sebagaimana yang dipelopori oleh Aristippos di mana konsep utamanya merangkumi pengalaman masa lalu dan akan datang. Epikuros melanjutkan lagi konsep kesenangan yang melebihi kepentingan jasad yang bermatlamat untuk mencapai ketenangan jiwa (Endang, 70
1998). Oleh itu, kelompok Hedonisme berusaha untuk menjauhi kesukaran sebaliknya untuk mendekatkan diri dengan kenikmatan (Bilsky & Schwartz, 1994).
Schwartz et. al. (2001) melihat hakikat kehidupan kelompok Hedonisme sebagai satu pergerakan daripada kesukaran menuju kenikmatan. Namun begitu, kesukaran bukanlah bertujuan untuk menghalalkan segala tindakan bagi menuju kenikmatan. Disebabkan itu, kelompok Hedonisme menganjurkan agar manusia bertindak secara rasional dan bijaksana, seimbang serta penguasaan ke atas diri sendiri bagi mencapai kenikmatan termasuklah dalam konteks membuat keputusan ke atas sesuatu sumber seperti pemilikan tanah. Tujuannya adalah untuk memastikan penguasaan sesebuah kelompok atau masyarakat dalam konteks kajian ini merujuk kepada pemilik tanah kaum Melayu untuk terus mengekalkan penguasaan mereka ke atas tanah. Ini bertujuan untuk menjamin kelangsungan golongan tersebut bagi menguasai kepentingan politik, ekonomi dan sosial di Malaysia.
Dengan ini, ideologi Hedonisme boleh dikaitkan dengan kewujudan Nilai Moral Tanah Patriotik ke atas kepentingan tanah sebagai aset utama dalam usaha untuk mengekalkan penguasaan kaum Melayu sebagai masyarakat peribumi di Semenanjung Malaysia. Di samping itu, golongan Melayu akan berusaha untuk mempertahankan pemilikan mereka ke atas tanah meskipun terdapat tekanan-tekanan pembangunan. b) Teori Eudemonisme
Menurut Bilsky & Schwartz (1994), pandangan Eudonisme berasal daripada pemikiran Aristotle (384-322 SM) yang bermaksud tujuan utama atau makna sebenar kehidupan manusia yang menuju kebahagiaan. Aristotle beranggapan bahawa setiap manusia memiliki nilai moral yang baik sekiranya mereka membuat pilihan-pilihan yang rasional, tepat di dalam segala bentuk tindakan serta berusaha untuk mencapai keunggulan di dalam sikap keintelektualannya. Di samping itu, kebahagiaan tidak semestinya tergolong sebagai tujuan sebenarnya (Endang, 1998).
71
Di dalam menetapkan ideologi Eudonisme dalam konteks Nilai Moral Tanah, pendekatan Nilai Patriotik Tanah memberi fokus utama di dalam mencapai tujuan akhir bagi kelompok tersebut bagi memastikan penguasaan ke atas pemilikan tanah oleh kaum Melayu akan berkekalan selama-lamanya. Berbanding dengan fahaman kapitalisme yang menjadikan matlamat keuntungan sebagai fokus terakhir di dalam mencapai makna sebenar kehidupan yang akhirnya golongan kapitalistik akan kehilangan segala-galanya terutama yang mempunyai nilai sentimental terhadap masyarakat dan generasi akan datang. c) Teori Egoisme
Rachels (2004) telah memperkenalkan dua konsep yang mempunyai hubungan dengan prinsip egoisme. Konsep yang pertama ialah egoisme psikologikal yang merujuk kepada teori yang menjelaskan bahawa setiap tindakan manusia akan didorong oleh sikap penting diri sendiri yang termateri di dalam diri individu itu sendiri. Menurut teori ini, setiap manusia bebas untuk melakukan apa-apa tindakan yang bersifat mulia dan rela untuk berkorban. Namun setiap tindakan tersebut adalah bersifat ilusi semata- mata. Menurut prinsip teori ini, tidak wujud satu bentuk tindakan yang bersifat altruisme atau bersungguh-sungguh di mana ia merujuk kepada satu bentuk tindakan yang mengutamakan kepentingan pihak lain dengan mengorbankan kepentingan diri sendiri.
Konsep kedua ialah egoisme etika yang merujuk sesuatu tindakan yang berlandaskan kepentingan diri sendiri (self-interest). Ciri utama di dalam konsep kedua amnya merujuk sesuatu tindakan mementingkan diri sendiri yang tidak menjejaskan kepentingan orang lain. Walaupun konsep ini berkeyakinan bahawa ia lebih memihak kepada kepentingan peribadi, namun ideologi egoisme etika tidak menjelaskan keperluan untuk mengelak daripada memberi bantuan atau pertolongan kepada orang atau pihak lain. Secara jelasnya menurut Rachels (2004), ideologi ini melihat tindakan menolong orang lain bukan untuk tujuan untuk membantu orang lain sebaliknya lebih menitikberatkan kepentingan peribadi bagi individu. Ini jelas menggambarkan bahawa, tindakan mengeksploitasi pihak lain menjadi keutamaan individu tersebut bagi mencapai matlamat dan tujuan kepentingan sendiri. 72
Dalam mengaitkan konsep nilai moral tanah diusulkan oleh penyelidik, ia jelas menggambarkan kewujudan Nilai Kapitalistik berlandaskan kepada fahaman tersebut meskipun terdapat ciri-ciri sosialistik di dalam konsep ideologi tersebut. Dalam hal ini, konsep ini boleh dikaitkan dengan peranan pihak pengusaha iaitu merujuk kepada golongan pemaju harta tanah yang menjadikan pembangunan sebagai alat untuk menarik minat orang lain bagi memberi peluang kepada golongan tersebut untuk mengeksploitasi sumber tanah bagi menjayakan matlamat pembangunan harta tanah. d) Teori Deontologi
Teori ini telah dipelopori oleh Emmanuel Kant (1724-1804 M) di mana paradigma teori ini berbeza dengan ideologi egoisme dan utilitarianisme. Kedua-dua ideologi ini mempunyai persamaan di dalam menilai baik atau buruknya sesuatu tindakan yang memberi manfaat yang baik sama ada kepada individu (egoisme) ataupun kelompok masyarakat (utilitarianisme) dan ia tergolong di dalam pengertian etika (Nelson, 1999). Teori yang digunakan bagi menilai sesuatu tindakan yang merugikan sama ada kepada individu atau masyarakat adalah tergolong di dalam pengertian tidak beretika. Bagi teori yang menilai sesuatu tindakan yang berasaskan kepada hasil, konsekuensi atau tujuan selain daripada tindakan tersebut disebut sebagai Teori Teleologi (Bowie, 2002). Berbeza dengan ideologi Teleologi, ideologi Deontologi menyatakan bahawa etika tidak semestinya sesuatu tindakan yang tidak mempunyai kaitan dengan tujuan, konsekuensi atau akibat daripada tindakan tersebut. Konsekuensi merupakan satu tindakan yang bukan menjadi pertimbangan bagi menilai etika (Stump, 2011).
Menurut Rachels (1986), Kant berpendapat bahawa, nilai kewajipan perlu dilaksanakan demi kewajipan atau kepentingan itu sendiri. Ia bukanlah keinginan untuk memperoleh tujuan kebahagiaan serta perintah tuhan. Menurut Kant lagi, ciri yang baik di dalam erti kata teori ini merujuk sesuatu tindakan baik yang disebabkan sesuatu yang berkehendak menjadi baik. Oleh itu sesuatu kehendak untuk menjadi yang baik disebabkan oleh kewajipan. Nilai moral kewajipan mengandungi imperatif perintah yang mewajibkan tanpa syarat. Kehendak adalah bersifat autonomi dan berpusat dari segi pengertian manusia yang didasari oleh akal sihat sehingga nilai 73
kewajipan mutlak adalah bersifat rasional. Kant berusaha untuk membangunkan teorinya yang berlandaskan pemikiran yang rasional yang berakar umbi daripada andaian bahawa manusia adalah bermaruah dan setiap tindakan atau perilaku antara individu dan individu lain berlandaskan moral kewajipan yang bersifat menyeluruh. Oleh itu, tiada sebarang bentuk tindakan lain selain tanggungjawab ke atas moral kewajipan itu sendiri (Reath, 2003).
Dalam konteks kajian ini, penyelidik mendapati nilai patriotik memiliki ciri- ciri yang terdapat di dalam teori ini. Daripada perspektif golongan patriotik, nilai kewajipan dan kepentingan menjadi landasan utama kepada kelompok patriotik untuk mempertahankan pemilikan tanah mereka dalam menghadapi proses pembangunan. Oleh itu, aspek mempertahankan pemilikan dan sentimen kepentingan tanah untuk meneruskan kelangsungan kaum Melayu di kawasan pembangunan baru adalah perlu bagi menjamin kewujudan kaum tersebut pada masa akan datang. e) Teori Utilitarianisme
Utilitarianisme berasal dari Bahasa Inggeris iaitu utilitarianism yang diambil dari perkataan utility yang sebenarnya berakar umbi dari perkataan Latin iaitu utilis yang bermaksud kegunaan dan manfaat. Manakala perkataan isme atau ism bermaksud ideologi atau fahaman (Gandjour, 2007). Oleh itu utilitarianisme boleh ditakrif sebagai suatu aliran atau kefahaman berhubung dengan kegunaan atau dalam erti kata lain sebagai suatu doktrin atau ideologi yang meyakini sesuatu hal atau perkara dianggap baik sekiranya ia mengandungi unsur kegunaan. Dari sudut kefahaman utilitarianisme, ia merupakan suatu tindakan atau kegiatan yang dibenarkan secara moral bagi menghasilkan kegunaan serta mendatangkan manfaat kepada orang ramai atau masyarakat (Mathewes, 2010 dan Nelson, 1999).
Utilitarianisme merupakan satu teori teleologi yang bersifat universal di mana fahaman ini mengukur sesuatu perkara atau hal sebagai benar atau salah mahupun baik atau buruk bagi setiap tindakan individu (Broome, 1998). Ia turut dilihat dari sudut pertimbangan manfaat tindakan si pelaku dan semua yang menerima akibat daripada tindakan si pelaku tersebut. Utilitarianisme merupakan satu andaian di mana 74
asas hidup bersama adalah menekankan soal pengorbanan yang seminimum yang mungkin di dalam mencapai kebahagiaan semaksimum yang mungkin (Endang, 1998).
Menurut perspektif kajian ini, penyelidik mendapati golongan pemilik tanah kaum Melayu kapitalis melihat tanah sebagai komoditi yang sama pentingnya dengan komoditi-komoditi lain yang boleh diurusniagakan di dalam pasaran terbuka. Dalam konteks ini, kegunaan tanah untuk tujuan pembangunan menjadi fokus utama golongan pemilik tanah kaum Melayu kapitalis di dalam memastikan nilai tanah milikan mereka setara dengan kepentingan pembangunan itu sendiri.
2.10.4 Ringkasan Teori Nilai Moral dan Etika
Berdasarkan kepada tinjauan dan penelitian yang dijalankan ke atas teori-teori ini, penyelidik telah mengenalpasti wujudnya konsep kesan baik atau buruk yang dicetuskan oleh individu ke atas sesuatu tindakan yang dilakukannya. Secara sintesisnya, tindakan atau perilaku individu berasaskan nilai moral dan etika juga ditunjangi oleh gelagat individu itu sendiri ke atas sesuatu subjek atau secara spesikasinya merujuk tanah sebagai sumber ekonomi. Oleh itu, sebarang tindakan yang dilakukan oleh pemilik tanah telah melalui proses pertimbangan peribadi individu itu sendiri dengan mengambil kira kesan yang akan berlaku setelah sesuatu tindakan itu dibuat.
Oleh itu berasaskan kepada penilaian literature ke atas gabungan kedua-dua teori gelagat manusia dan teori nilai moral dan etika, penyelidik mengusulkan konsep nilai kapitalistik yang merujuk kepada kesan buruk yang diputuskan oleh pemilik tanah kaum Melayu. Kesan daripada tindakan pemilik tanah kaum Melayu kapitalistik telah menyebabkan berlaku penyusutan pegangan tanah mereka. Manakala kesan baik daripada tindakan pemilik kaum Melayu yang berusaha menghalang tanah milikan mereka terlepas kepada golongan kapitalis atau pemodal dikenali sebagai nilai patriotik. Tindakan pemilik tanah kaum Melayu patriotik adalah berusaha untuk memastikan tanah pegangan mereka tidak menyusut sebaliknya dipertingkatkan daripada taburan semasa kepada yang lebih banyak lagi. 75
Setelah analisis secara emprikal ke atas teori-teori ini dijalankan, topik selanjutnya akan membincangkan konsep nilai moral tanah yang cuba diketengahkan oleh penyelidik.
2.11 Takrif Kapitalistik dan Patriotik 2.11.1 Kapitalistik
Menurut istilah, kapital berasal daripada perkataan Latin iaitu caput yang bermaksud “kepala” yang merujuk kepada perkataan “Pendapatan Per Kapita” atau “Pendapatan Per Kepala”. Secara umumnya, Kapita dikaitkan dengan modal manakala ism menunjukkan “fahaman” atau “ideologi” iaitu cara hidup masyarakat yang akhirnya menjadi kebiasaan. Gabungan kedua-dua istilah “Kapital” dan “Isme” telah mewujudkan makna “Kapitalisme” yang merupakan satu fahaman yang mementingkan pengumpulan modal. Berdasarkan istilah tersebut, terbit dua tanggapan iaitu fahaman yang memacu ke arah pemilikan bersifat peribadi ke atas modal dan takrifan yang kedua merujuk kepada kerangka falsafah yang mendukung fahaman tersebut. Kapitalistik merupakan sifat yang mementingkan modal bagi memonopoli pemilikan perniagaan atau aktiviti ekonomi. Idea kapitalisme telah diperkenalkan oleh Adam Smith melalui Teori Pembangunan Ekonomi di mana mekanisme hukum pasaran yang disokong oleh dorongan kepentingan-kepentingan peribadi yang berasaskan kepada kecekapan dan kekuatan individualisme dalam mewujudkan aturan sistem ekonomi (Eko, 2004 dan Diana, 2002). Bernstein (2007) mentakrifkannya sebagai satu bentuk nilai moral ekonomi yang melibatkan proses kerja komodifikasi dalam transisi kapitalisme, bentuk proses kerja dijalankan dan berbeza mengikut jenis kapitalisme yang wujud. Selain itu, ia mampu menyelesaikan masalah melalui pengaplikasian konsep, peranan dan pengaruh politik dalam pengagihan sumber.
Samekto (2000) mentakrif kapitalisme sebagai satu ideologi yang melakukan akumulasi modal. Ideologi ini memerlukan perluasan skop yang besar dalam penguasaan pasaran, sumber dan penggunaan tenaga buruh pada kadar seminimum yang mungkin. Stanislaus (2008) mendefinisikan ideologi kapitalisme sebagai satu sistem ekonomi yang menerapkan prinsip kebebasan di mana individu bebas untuk 76
memiliki dan mengembangkan modal bagi menjana manfaat dan faedah yang lebih besar. Menurut beliau lagi, kapitalisme dicirikan oleh hak milik peribadi, hak untuk mengumpul modal bagi memperoleh keuntungan yang maksima serta hak untuk bersaing. Dundung (2011) melihat aliran materialisme merupakan sebahagian daripada ideologi kapitalisme. Ia dibatasi dan didasarkan kepada pengetahuan individu menerusi persekitaran yang dapat dilihat, diukur, dan dibuktikan. Pada hakikatnya, nilai moral bersifat materi bukan bersifat rohani berbentuk khayalan, spiritual atau supranatural. Heilbroner (1986) di dalam Syahyuti (2006) mentakrif konsep kapitalisme sebagai bentuk kebebasan tanpa had untuk menjana manfaat peribadi serta membelanjakannya mengikut kemahuan tersendiri. Motif kepentingan peribadi didorong oleh falsafah liberalisme yang mewujudkan sistem pasaran bebas dan seterusnya mewujudkan ideologi kapitalisme. Jamil (2005) menggambarkan kapitalisme sebagai satu sistem ekonomi yang bercirikan modal dan dimiliki oleh individu swasta di mana keputusan ekonomi ditentukan oleh pasaran. Pada masa kini, ideologi ini tidak hanya dilihat dalam skop ekonomi tetapi diperluaskan dalam konteks sosial dan politik yang mempengaruhi seluruh sistem kehidupan.
Gelinas (2003) mentakrif kapitalisme global secara faktanya merupakan lanjutan dan penyempurnaan daripada kapitalisme klasik yang dikritik oleh Karl Marx. Di dalam kapitalisme klasik, ia melibatkan skop di dalam sesebuah negara manakala kapitalisme global dunia dilihat seakan tidak mempunyai sekatan kedaulatan. Oleh itu, muncul berbagai-bagai perusahaan multinasional yang menggambarkan kewujudan kapitalisme global di dunia. Sistem ekonomi kini tidak lagi melibatkan urusan di dalam negara, tetapi berkembang menjadi ekonomi sejagat. Pasaran bebas kini tidak hanya melibatkan urus niaga barangan dan perkhidmatan, tetapi juga melibatkan pasaran mata wang dan modal (Selu, 2006). Menurut Syahyuti (2006), konsep kapitalistik di dalam pemilikan tanah adalah bersifat keperluan sosial untuk memanfaatkan dan memajukan sumber-sumber tanah. Tujuannya untuk menghasilkan pulangan kepada pemilik, pemodal dan penduduk. Dalam skop yang lebih luas, masyarakat pasaran merupakan satu bentuk penerapan sistem sosial yang memacu kebebasan sosial dan moral bagi menjana keuntungan berterusan tanpa memikirkan soal-soal kebajikan lain. Easterly (2002), Hamza (2007) dan Noer (2011) 77
merumuskan bahawa kapitalistik sebagai satu konsep yang ditunjangi oleh ciri-ciri modal, individualistik, kuasa pasaran dan pasaran bebas.
Berdasarkan kepada konsep, takrifan dan definisi yang dibincangkan, konsep kapitalistik memiliki lima ciri utama. Ciri yang pertama adalah individualistik di mana setiap individu mempunyai hak mutlak untuk menggunakan harta-harta persendirian miliknya secara optimum bagi mencapai matlamat keuntungan. Umumnya, milikan persendirian sering kali dikaitkan dengan perusahaan swasta. Ciri yang kedua ialah, kebebasan di mana pengguna mempunyai hak mutlak untuk menentukan jenis barangan dan perkhidmatan yang diperlukan serta dapat memberi kepuasan yang maksimum. Kebebasan juga meliputi hak seseorang untuk membuat keputusan tanpa dipengaruhi oleh mana-mana pihak. Pemilihan sesuatu barangan dan perkhidmatan adalah bergantung kepada keinginan dan cita rasa individu.
Ciri yang ketiga ialah, materialistik yang merujuk kepada matlamat untuk memaksimumkan pulangan dan meminimumkan kos. Dalam konteks ini, individu kapitalis berusaha untuk menghasilkan sesuatu barangan dan perkhidmatan pada kadar kos yang lebih rendah bagi mendorongnya untuk memaksimumkan pulangan. Ciri yang keempat ialah, persaingan yang merujuk kepada kebebasan individu kapitalis untuk bersaing bagi menghasilkan barangan dan perkhidmatan. Melalui persaingan, ia akan mewujudkan unit-unit perusahaan dan penghasilan barangan pada kos yang lebih rendah dan cekap. Dan ciri yang kelima ialah, akumulasi modal di mana matlamat individu untuk mengumpul kekayaan melalui pengeksploitasian aset sebagai bentuk komoditi yang boleh menjana pulangan. Dalam skop ini, nilai kehalobaan dan keserakahan kekayaan menjadi matlamat seseorang individu kapitalis.
2.11.2 Patriotik
Patriotik merujuk kepada perasaan yang amat sangat kepada bangsa dalam konteks nilai-nilai politik, ekonomi, sosial dan kebudayaan. Dengan itu, sifat syak wasangka terhadap bukan bangsanya akan wujud sehingga mudah mempercayai bahawa kehadiran bangsa lain akan merosakkan struktur politik, ekonomi, sosial dan kebudayaannya. Ia berbeza dengan nilai nasionalisme yang hanya wujud sekiranya 78
sesuatu bangsa berada di bawah jajahan atau taklukan oleh bangsa lain. Secara umumnya, patriotik merupakan salah satu elemen di dalam ideologi sosialis di mana kepentingan komunal dan masyarakat menjadi keutamaan. Ideologi sosialis mementingkan kesamarataan dan keadilan dalam kalangan ahli-ahli komuniti (Harman, 2000 terjemahan Muhammad Salleh, 2001).
Nik Anuar (2002) mengaitkan patriotisme dengan kesetiaan dan kecintaan terhadap negara sendiri. Seseorang akan dianggap patriot apabila kepercayaan, amalan dan tindakannya menepati ciri-ciri patriotisme yang berteraskan kecintaan dan kesetiaan kepada negara. Menurut Nazri & Jamsari (2004), istilah patriotisme berasal daripada bahasa Greek, iaitu patriotes yang bermaksud fellow countrymen, iaitu rakan senegara dan patrice yang bermakna fatherland atau country, iaitu tanah air atau negara. Maksudnya, individu atau kumpulan akan sentiasa berada di hadapan serta berusaha untuk membela tanah air. Seorang patriot dikatakan sebagai seseorang yang mencintai negaranya akan melakukan apa sahaja untuk mempertahankannya.
Awang Had Salleh (1995) di dalam Nazri & Jamsari (2004) menghuraikan sejarah kewujudan patriotisme di dalam peradaban manusia. Ia bermula sejak manusia yang sebelumnya hidup berkomuniti kecil terasing atau terpencil mula memasuki penghidupan dalam komuniti lebih besar. Komuniti ini berlandaskan dua kesan iaitu wujudnya daerah bumi dan mempertahankan identiti bangsa. Nordin Kardi (2003) di dalam Nazri & Jamsari (2004) mentakrif patriotisme sebagai fahaman atau pegangan serta kepercayaan yang menggabungkan individu, kelompok dan wilayah. Ia melibatkan slogan dan simbol yang mencetuskan pengaruh yang kuat terhadap tingkah laku manusia dan dikaitkan dengan kesetiaan dan kecintaan seseorang terhadap negaranya sendiri.
Komponen-komponen utama di dalam “patriotisme” menurut Sulivan (1992) di dalam Abdul Rahman (2003) iaitu, Iconoclastic yang merujuk kepada bentuk patriotisme yang wujud melalui usaha yang bersungguh-sungguh untuk membangun dan memakmurkan negara. Rakyat akan menjadi rajin, berusaha dengan gigih, suka berdikari, tabah, berilmu serta berkemahiran dalam memajukan negara. Symbolic merujuk kepada perasaan kasih pada negara dan menghormati simbol-simbol 79
kenegaraan. Instinctive Environmental merujuk kepada perasaan yang mencintai alam sekitar negaranya. Capitalistic merupakan usaha untuk membangunkan negara bagi menjamin kesejahteraan kehidupan individu dan bangsanya. Dan, Nationalistic- Symbolic merujuk kepada masyarakat yang sangat ekstrem dan menganggap negara dan bangsa mereka adalah terhebat serta takjub pada diri sendiri, ideologi dan parti yang dianggotai.
Ringkasnya, idea ini diasaskan oleh beberapa ciri penting yang membentuk teori tersebut iaitu kepentingan komuniti, perasaan kasih dan sayang, perkongsian sumber secara bersama dan ekstremis. Terdapat lima prinsip utama di dalam konsep dan teori patriotik iaitu sentimental, semangat setia kawan, kesetiaan, sifat kemasyarakatan dan nasionalisme. Prinsip pertama ialah, sentimental yang merujuk kesukaran individu dan masyarakat untuk melepaskan kepentingan yang mempunyai nilai estetika. Sentimental sering kali dikaitkan dengan kecintaan individu dan masyarakat ke atas kepentingan tersebut. Prinsip yang kedua, semangat setia kawan yang menunjukkan ikatan ukhuwah dalam kalangan individu di dalam masyarakat. Ia dikaitkan dengan kerjasama dan nilai keharmonian ahli-ahli komuniti dalam usaha untuk mempertahankan sesuatu kepentingan yang mempunyai nilai estetika. Prinsip yang ketiga ialah, kesetiaan yang menjadi tunjang utama di dalam nilai patriotik. Ia sering dirujuk kepada kesediaan ahli-ahli komuniti untuk berkorban sama ada daripada segi materialistik, kebebasan dan sebagainya.
Prinsip yang keempat ialah, sifat kemasyarakatan yang dianuti oleh ahli masyarakat bagi mewujudkan persefahaman dan kerjasama yang erat untuk pelbagai tujuan. Matlamat perkongsian dan pengagihan sama rata menjadi fokus utama di mana setiap ahli komuniti akan menerima faedah dan manfaat daripada sumber yang dimiliki. Dan prinsip yang kelima ialah, nasionalisme yang merupakan satu gerakan ideologi untuk mempertahankan kepentingan masyarakat serta menentang sebarang bentuk pencerobohan dan gangguan pihak luar untuk menguasai komuniti tersebut. Gerakan ini menanamkan sifat kecintaan, setia kawan dan penerapan usaha-usaha untuk mendorong ahli mempertahankan komuniti sama ada secara fizikal atau bukan fizikal.
80
2.12 Konsep Nilai Moral Tanah 2.12.1 Nilai Kapitalistik Tanah
Sejajar dengan pemodenan dan perkembangan negara bangsa pada masa kini, kedua- dua nilai moral tidak lagi tertumpu kepada sistem ekonomi dan moral masyarakat. Nilai-nilai ini telah berkembang secara global yang merangkumi elemen-elemen sosial, politik dan kebudayaan termasuklah di dalam konteks pembangunan dan pemilikan tanah. Berdasarkan penelitian ke atas kajian-kajian terdahulu, penyelidik mendapati tiada penulisan, jurnal atau wacana yang membincangkan konsep, takrifan dan teori nilai kapitalistik daripada perspektif pembangunan dan pemilikan tanah. Namun demikian, penyelidik mengaplikasikan ideologi, fahaman dan nilai-nilai kapitalistik ke dalam perspektif pembangunan dan pemilikan tanah. Jika dinilai dalam persekitaran semasa, nilai kapitalistik telah mengalami evolusi dan berkembang dalam semua bentuk lapangan kehidupan masyarakat serta bertepatan dengan persekitaran globalisasi. Suatu ketika dahulu, nilai ini telah mencorakkan amalan ekonomi dan kontrak sosial kemasyarakatan.
Secara konsepnya, kapitalistik di dalam pemilikan tanah merujuk kepada sikap individu yang mengeksploitasi tanah dan sumber-sumbernya sebagai komoditi yang boleh dipasarkan. Oleh itu, faktor-faktor di dalam proses pembangunan menjadi elemen utama dalam menentukan harga pasaran semasa tanah. Tambahan lagi, faktor- faktor permintaan dan penawaran telah menjadi asas utama yang mempengaruhi pemilik tanah dalam menentukan kepentingan tanah untuk pelbagai tujuan pembangunan. Oleh itu, ciri-ciri nilai kapitalistik di dalam pemilikan tanah ialah modal, individualistik, kuasa pasaran dan pasaran bebas. Jika ditinjau daripada perspektif elemen asas nilai kapitalistik, tanah merupakan hak milik persendirian. Oleh itu, tanah merupakan sumber komoditi yang boleh dieksploitasi untuk menjana manfaat dan faedah melalui penghasilan produk berasaskan sumber tanah. Tanah boleh diurusniagakan di mana mekanisme harga menjadi penunjuk dalam menentukan nilai tanah berdasarkan faktor permintaan dan penawaran. Sebagaimana barangan dan perkhidmatan yang lain, nilai tanah akan meningkat sekiranya permintaan ke atasnya melebihi penawaran terutama bagi tanah-tanah yang ekonomik dan mempunyai faktor fizikal yang baik. 81
Namun begitu, semua elemen kapitalistik di dalam pemilikan tanah akan wujud sekiranya berlaku proses pembangunan fizikal atau bukan fizikal. Elemen- elemen tersebut ialah, individualistik, kebebasan, persaingan dan akumulasi modal. Elemen individualistik di dalam pembangunan dan pemilikan tanah lebih memfokuskan kepada peranan dan penglibatan pihak-pihak yang berkepentingan ke atas tanah. Sesuai dengan prinsip kapitalistik, pemilik tanah mempunyai kepentingan secara langsung dalam menentukan dan memutuskan cara penggunaan tanah. Elemen ini wujud disebabkan oleh prinsip pemilikan tanah yang berasaskan sistem Torrens di mana pemilik mempunyai hak yang tidak boleh disangkal bagi mengeksploitasi sumber tanah. Selain itu, tanah merupakan sumber pengeluaran ekonomi dan aset komoditi yang boleh menjana pulangan ekonomi. Elemen yang kedua ialah, kebebasan atau liberalisasi yang merujuk kepada kebebasan dan hak pemilik tanah berdaftar untuk melakukan transaksi tanah seperti proses pindah milik tanah. Pemilik tanah bebas untuk mendapatkan bakal pembeli yang sanggup dan bersedia untuk melakukan perundingan pindah milik tanah. Dengan demikian, harga yang terbaik melalui persaingan dalam kalangan bakal pembeli yang sanggup menawarkannya. Selain itu, ciri kebebasan adalah tidak mutlak sepenuhnya di mana tanah mempunyai sekatan dan batasan tertentu yang diperuntukkan di dalam perundangan tanah. Tujuannya untuk menghalang pemilik melampaui kegunaan tanah yang dibenarkan.
Elemen yang ketiga iaitu persaingan yang merujuk pertandingan apabila terdapat lebih daripada dua bakal pembeli yang menunjukkan minat untuk mendapatkan tanah bermilik. Persaingan ini wujud apabila terdapat perkembangan positif dalam sektor ekonomi semasa berhampiran dengan tanah tersebut. Bagi penjual, elemen kapitalis akan wujud sekiranya berlaku proses tawar menawar dalam kalangan bakal-bakal pembeli dalam menentukan harga yang tertinggi dan terbaik. Diakhir proses persaingan, pemilik tanah kapitalistik akan memilih tawaran harga yang lebih baik dan tinggi. Dan elemen yang keempat ialah, akumulasi modal yang dilihat kurang menonjol berbanding elemen-elemen kapitalistik lain di dalam pembangunan dan pemilikan tanah. Elemen ini akan wujud sekiranya terdapat perkembangan ekonomi seperti perubahan struktur pasaran harta tanah, faktor permintaan melebihi faktor penawaran tanah dan peningkatan nilai pasaran tanah 82
secara mendadak. Namun begitu, kewujudannya bergantung kepada kesesuaian dasar dan program pembangunan. Akumulasi modal lebih tertumpu kepada sikap pemilik tanah yang mengambil pendekatan ”tunggu dan lihat” bagi melihat perkembangan perubahan pasaran tanah.
Berdasarkan kepada intipati di dalam prinsip-prinsip teori nilai, penyelidik mendapati bahawa nilai kapitalistik adalah nilai buruk akibat daripada tindakan pemilik individu Melayu yang melupuskan kepentingan tanah kepada golongan pemodal bagi mendapatkan pulangan segera dalam bentuk balasan penjualan tanah. Di samping itu juga, pemilik tanah kapitalistik telah mengenalpasti kebolehpasaran tanah milikan mereka melalui pemerhatian sekeliling di mana impak positif dari sudut pasaran tanah menjadi pertimbangan dan penilaian mereka. Manakala menurut perspektif teori gelagat manusia, penyelidik meneliti dari aspek keperibadian di mana masyarakat Melayu luar bandar adalah golongan yang memiliki taraf sosioekonomi yang rendah dan masih mengekalkan cara hidup tinggalan nenek moyang mereka yang pernah berada di dalam era kolonialisasi.
2.12.2 Nilai Patriotik Tanah
Sebagaimana yang dibincangkan sebelumnya, patriotik merupakan salah satu cabang ideologi sosialisme yang mementingkan kepentingan bersama (sosialistik). Patriotik melibatkan kepentingan komuniti bagi mengekalkan penguasaan politik, ekonomi dan sosial. Tujuan dan matlamat nilai patriotik untuk mengekalkan serta mempertahankan kelangsungan dan penguasaan komuniti patriotik dalam menghadapi tekanan daripada komuniti imigran dan luaran yang berusaha untuk menguasai sosiopolitik dan sosioekonomi.
Dalam konteks pembangunan dan pemilikan tanah, ia mempengaruhi komuniti untuk mengekalkan penguasaan tanah dan berusaha untuk memonopoli faedah dan manfaat pembangunan yang berkembang ke kawasan mereka. Matlamat nilai patriotik di dalam pembangunan dan pemilikan tanah ialah, untuk mengekalkan kelangsungan pemilikan tanah melalui pengeksploitasian manfaat dan faedah pembangunan. Selain itu, individu dan komuniti patriotik akan mengambil langkah-langkah perlu untuk 83
membatasi penguasaan pihak luar terutama kelompok kapitalis dalam penguasaan pemilikan tanah serta memanfaatkan faedah pembangunan yang sepatutnya dinikmati oleh kelompok patriotik. Dalam menerapkan elemen-elemen patriotik pembangunan dan pemilikan tanah, ciri-ciri nilai asas sosialis dan patriotik menjadi sebahagian daripada nilai moral individu dan komuniti patriotik bagi mengekalkan penguasaan tanah dan memanfaatkan peluang-peluang pembangunan. Terdapat lima ciri-ciri nilai asas sosialis dan patriotik di dalam pembangunan dan pemilikan tanah.
Ciri yang pertama ialah, nilai sentimental yang merujuk persepsi individu dan komuniti patriotik yang melihat pembangunan merupakan aset yang boleh meningkatkan taraf sosioekonomi dan sosiopolitik. Manakala dari sudut pemilikan tanah, nilai sentimental merujuk tanah milikan individu dan masyarakat patriotik merupakan aset berharga. Pengeksploitasian sumber tanah oleh golongan patriotik bertujuan untuk mengekalkan milikan tanah serta memanfaatkan kesan pembangunan tanah. Ciri yang kedua merujuk semangat setia kawan sebagai bentuk keakraban individu dan komuniti patriotik untuk bekerjasama dalam menghadapi impak pembangunan. Ia melibatkan peranan dan tindakan ahli-ahli patriotik untuk mempertahankan milikan tanah dari dimiliki oleh kelompok kapitalis dan pendatang. Konsep ini mementingkan sikap perkauman dalam sosialis kemasyarakatan.
Ciri yang ketiga ialah, kesetiaan terhadap semangat atau kuasa dalaman kelompok patriotik dalam memberi sepenuh perhatian kepada kumpulan masyarakat dalam pelbagai perspektif termasuk hal-hal berkaitan dengan pemilikan tanah. Meskipun wujud tekanan pembangunan, individu patriotik berusaha untuk menangani impak pembangunan dengan mengekalkan pemilikan tanah. Ciri yang keempat merangkumi sifat kemasyarakatan yang menunjukkan nilai-nilai mementingkan suku, bangsa dan kelompok masyarakat melebihi kepentingan peribadi. Dalam konteks pembangunan dan pemilikan tanah, setiap ahli patriotik akan bekerjasama bagi mempertahankan hak milikan tanah ahlinya walaupun berlaku pengambilalihan tanah sama ada secara perundangan atau tekanan permintaan oleh kelompok kapitalis. Sifat kerjasama yang kuat dalam kalangan ahli patriotik dalam pengagihan manfaat pembangunan bagi memastikan faedah tersebut tidak dipelopori oleh kelompok kapitalis atau masyarakat luar. Dan, ciri nasionalisme menunjukkan sentimen dalam 84
kalangan individu patriotik yang berusaha untuk mempertahankan milikan tanah. Usaha ini meliputi proses pemilihan bakal-bakal pembeli, kepentingan manfaat pembangunan kepada kelompok patriotik dan menyekat tekanan dan kehalobaan golongan kapitalis dan masyarakat luar untuk menguasai faedah pembangunan dan pemilikan tanah.
Di dalam menerapkan prinsip-prinsip teori nilai moral, penyelidik turut mengambil kira keupayaan pertimbangan golongan pemilik tanah Melayu patriotik yang menilai tanah sebagai simbol kekuasaan bagi sesebuah kawasan pembangunan. Dalam konteks ini, individu patriotik melakukan satu tindakan yang baik di mana mereka berusaha untuk mengekalkan saiz dan pegangan pemilikan tanah di tengah- tengah arus pemodenan dan pembangunan. Dengan menggunakan tanah sebagai “senjata” utama di dalam menguasai taraf sosioekonomi di kawasan baru, maka pemilik-pemilik tanah kaum Melayu berideologi patriotik berusaha untuk memperluaskan penguasaan tanah atau menjadi tanah sebagai alat untuk menguatkan kuasa sosioekonomi kaum Melayu. Manakala menurut perspektif nilai moral dan etika, golongan ini telah mempelajarinya melalui pengalaman masa lalu atau pemerhatian ke atas kawasan-kawasan lalin yang suatu masa lalu merupakan kawasan didominasi oleh kaum Melayu sebelum proses pembangunan dijalankan. Pengalaman pahit yang dilalui oleh golongan terdahulu telah membentuk keperibadian golongan pemilik tanah Melayu patriotik dalam usaha mereka mengekalkan kekuasaan kaum Melayu di kawasan perbandaran dan pembangunan baru. Ini adalah untuk memastikan perkara sama berulang kembali.
2.13 Kerangka Konseptual Kajian
Berdasarkan perbincangan dan analisa literatur ke atas konsep dan prinsip nilai-nilai moral tanah di dalam pembangunan dan pemilikan tanah, penyelidik merumuskan kerangka konseptual kajian yang digunakan di dalam kajian ini. Rajah 2.3 menunjukkan kupasan secara ringkas elemen-elemen yang diambil kira dalam mengadaptasi implikasi perubahan pola pemilikan tanah akibat dari penerapan nilai- nilai moral tanah yang mempengaruhi faktor-faktor perubahan pola pemilikan tanah akibat dari proses pembangunan :- ISU PEMILIKAN TANAH DALAM KALANGAN KAUM MELAYU : KAJIAN KES DI DAERAH LARUT, MATANG DAN SELAMA.
Perubahan Pola Pemilikan Tanah
sama ada
Peningkatan Penyusutan
Faktor-faktor yang mempengaruhi
Polisi Ekonomi Sosial
Perundangan dan Sistem Milikan Tanah Pola Pasaran Tanah Sikap dan Persepsi Pemilik Tanah Kaum Aplikasi Sistem Torrens dalam perundangan Pola dan Struktur Pasaran Tanah Melayu tanah a) Tujuan dan alasan Pelupusan Tanah. b) Pemilihan bakal-bakal pembeli. Pengetahuan Pasaran Tanah Pengetahuan Dasar Pembangunan Tanah c) Usaha-usaha untuk mempertahan dan a) Implikasi pembangunan di dalam penentuan menguasai milikan tanah. a) Pengetahuan pemilik tanah mengenai harga d) Persepsi pemilik dan komuniti lain di dasar-dasar pembangunan b) Pengetahuan pemilik tanah Melayu mengenai dalam menghadapi proses pembangunan. b) Jenis pembangunan pola pasaran tanah. c) Potensi pembangunan tanah. d) Implikasi program pembangunan sekitar. e) Proses pembangunan sebagai alasan pelupusan tanah
Pemilik Melayu Pengalaman Pemerhatian Keperibadian Persepsi
Nilai Moral Tanah
Kesan Buruk - Kapitalistik Patriotik Kesan Baik - Susut Meningkat Rajah 2.3 Kerangka konseptual kajian 85 86
Berdasarkan rajah di atas, penyelidik telah mengenal pasti kesan pembangunan ke atas tanah milikan Melayu dalam bentuk perubahan pola pemilikan tanah. Perubahan ini telah menyebabkan berlaku peningkatan atau penyusutan tanah kaum natif di luar bandar. Dalam kajian ini, penyelidik memfokuskan peranan pemilik Melayu secara individu. Terdapat tiga faktor utama yang mempengaruhi perubahan pola pemilikan tanah pegangan Melayu iaitu faktor-faktor polisi, ekonomi dan sosial.
Fokus daripada perspektif polisi tertumpu kepada sistem perundangan tanah dan dasar-dasar pembangunan. Sistem perundangan tanah mencakupi pengaplikasian sistem milikan tanah yang diamalkan oleh kerajaan. Sistem ini mempunyai kelebihan dan kekurangan yang tersendiri. Secara tidak langsung, ia mewujudkan nilai kapitalistik atau patriotik di dalam pemilikan tanah. Manakala dasar-dasar pembangunan pula, ia merangkumi cadangan dan perlaksanaan projek dan program pembangunan yang boleh mencetuskan nilai-nilai kapitalistik atau patriotik. Kewujudan nilai-nilai ini bergantung kepada bentuk dan kepentingan dasar-dasar pembangunan fizikal dan bukan fizikal.
Faktor ekonomi dikaitkan dengan struktur dan nilai pasaran tanah di mana berkemungkinan akan berlaku peningkatan, penurunan atau pengekalan nilai. Perubahan pola pasaran tanah wujud akibat daripada cadangan dan perlaksanaan dasar-dasar pembangunan serta merupakan impak peringkat kedua yang berlaku akibat daripada pembangunan. Tanpa pengaruh dan implikasi dasar-dasar pembangunan, perubahan struktur pasaran tanah tidak akan berlaku. Selain itu, pengetahuan pemilik-pemilik tanah terhadap impak dasar-dasar pembangunan ke atas pola pasaran tanah turut menyumbang kepada kewujudan nilai-nilai kapitalistik atau patriotik.
Dan faktor sosial pula ditinjau dari sudut budaya, persekitaran sosial, sikap dan persepsi pemilik tanah terhadap implikasi pembangunan. Impak sosial diukur daripada perspektif pemilik-pemilik tanah yang melihat kesan pembangunan yang menggabungkan elemen-elemen polisi pembangunan, sistem pemilikan tanah dan perubahan pola pasaran tanah. Secara tersiratnya, faktor tersebut boleh mempengaruhi emosi dan psikologi pemilik-pemilik tanah kaum Melayu. Ia penting bagi menentukan 87
kepentingan tanah sama ada sebagai komoditi yang boleh diurusniagakan atau aset yang dapat mengekalkan penguasaan kaum Melayu bagi memanfaatkan peluang dan faedah pembangunan.
Berdasarkan kepada ciri-ciri di atas, ia dijadikan sebagai asas pengukuran untuk mengenal pasti sama ada pemilik-pemilik tanah kaum Melayu di luar bandar memiliki sikap kapitalistik atau patriotik dalam menghadapi pembangunan. Untuk tujuan kajian ini, penyelidik telah melabelkan nilai kapitalistik sebagai kesan buruk, manakala nilai patriotik pula sebagai kesan baik akibat daripada tindakan pemilik- pemilik tanah kaum Melayu di kawasan kajian.
Di dalam membentuk perilaku pemilik tanah kaum Melayu, aspek-aspek utama yang membentuk keperibadian individu telah mengambilkira komponen- komponen utama di dalam Teori Gelagat Manusia sebagaimana yang dibincangkan sebelumnya. Oleh itu, elemen-elemen tersebut merangkumi pengalaman, pembelajaran, keperibadian dan persepsi yang digarapkan bersama faktor-faktor kajian yang digunakan semasa kerja lapangan. Oleh itu, penerapan komponen- komponen ini akan dibincangkan secara terperinci di dalam Bab Kaedah Penyelidikan.
2.14 Rumusan
Secara rumusannya, bab ini membincangkan komponen-komponen utama kajian ini iaitu terma-terma kajian dan ulasan literatur daripada kajian-kajian lampau. Terma- terma yang dibincangkan ialah takrif dan konsep pembangunan, pemilikan tanah dan komuniti Melayu. Manakala komponen yang kedua ialah, ulasan literatur daripada kajian-kajian lampau yang membincangkan isu-isu berkaitan dengan kesan pembangunan ke atas tanah milikan Melayu. Pembangunan merupakan pelan tindakan pemodenan dan pemajuan yang dirancang dan dilaksanakan untuk meningkatkan taraf sosioekonomi masyarakat. Terdapat dua bentuk pembangunan iaitu, pembangunan fizikal yang melibatkan proses perubahan guna tanah. Manakala pembangunan bukan fizikal merupakan program perlaksanaan dasar-dasar pembangunan sosioekonomi yang tidak melibatkan perubahan corak dan guna tanah. Pemilikan tanah merujuk 88
kepada hak dan kepentingan individu atau masyarakat terhadap tanah dan sumber- sumbernya yang meliputi jaminan pemilikan, penggunaan tanah dan pengeksploitasian sumber daya tanah. Komuniti Melayu merupakan penduduk asal di Semenanjung Malaysia dan telah mewarisi kepentingan politik, ekonomi dan sosial sejak turun-temurun. Dan komponen terakhir ialah, analisis dan ulasan literatur ke atas kajian-kajian terdahulu yang membincangkan isu pola pemilikan tanah komuniti natif akibat daripada pembangunan dari perspektif global dan lokal. Penelitian ini meliputi isu peningkatan dan penyusutan pola pembangunan daripada perspektif global menerusi kajian-kajian yang telah dijalankan. Implikasi ini diukur daripada perspektif polisi, ekonomi dan sosial yang merupakan ciri utama yang mempengaruhi perubahan pola pemilikan tanah natif.
Di samping itu, nilai kapitalistik dan patriotik digunakan bagi mengukur persepsi dan sikap pemilik Melayu terhadap pemilikan tanah. Nilai-nilai ini mempengaruhi faktor-faktor perubahan pola pemilikan tanah seperti polisi, ekonomi dan sosial. Ia wujud akibat daripada perlaksanaan pelan-pelan dan dasar-dasar pembangunan di luar bandar. Kapitalistik merujuk kepada sikap menyanjung material, keuntungan dan pengumpulan modal melalui pengeksploitasian faktor-faktor pengeluaran ekonomi secara individualistik. Manakala patriotik bermatlamat untuk mengekalkan penguasaan kepentingan komunal serta menghalang usaha pihak luar untuk menguasai pemilikan komuniti sosialis. Pembentukan nilai-nilai moral tanah ini berlandaskan prinsip-prinsip dan elemen-elemen di dalam Teori Gelagat Manusia dan Teori Nilai Moral dan Etika. Dalam erti kata yang lain, kapitalis bersifat individualistik dan monopoli manakala patriotik mementingkan kesamarataan dan komunalisme serta berusaha untuk mempertahankan hak dan kedaulatan masyarakat. Penyelidik turut mengadaptasikannya dalam konteks pembangunan dan pemilikan tanah. Tujuannya untuk membuktikan kewujudan nilai-nilai tersebut yang mempengaruhi perubahan pola pemilikan tanah. Terdapat beberapa ciri asas nilai kapitalistik dan patriotik yang diterapkan ke dalam faktor-faktor polisi, ekonomi dan sosial. Berdasarkan inti pati yang diperoleh melalui ulasan literatur, penyelidik telah membentangkan Kerangka Konseptual Kajian sebagai panduan untuk mengukur nilai- nilai moral tanah yang mempengaruhi faktor-faktor perubahan pola pemilikan tanah pegangan Melayu di luar bandar.
BAB III
KAEDAH PENYELIDIKAN
3.1 Pendahuluan
Bab ini membincangkan kaedah dan teknik pengumpulan dan penilaian data kajian yang digunakan. Selain itu, penyelidik telah mengenal pasti sumber-sumber data yang diperlukan bagi melengkapkan keperluan dan kehendak objektif-objektif kajian. Selain itu, penyelidik akan menyatakan kaedah dan proses pengumpulan dan analisis data dengan menggunakan teknik-teknik yang sesuai. Diakhir bab ini, penyelidik memperincikan teknik-teknik pengumpulan dan analisis data-data kajian serta ringkasan lokasi kawasan kajian yang dipilih untuk tujuan penyelidikan ini.
3.2 Ringkasan Proses Penyelidikan
Secara khususnya, kajian ini bertujuan untuk mengenal pasti faktor-faktor perubahan pola pemilikan tanah pegangan Melayu akibat daripada kesan pembangunan. Oleh itu, penyelidik akan memfokuskan isu nilai moral tanah yang mempengaruhi polisi, ekonomi dan sosial yang menyumbang kepada isu kehilangan dan penyusutan tanah kaum Melayu. Rajah 3.1 menunjukkan proses analisis dan penilaian data kajian. 90
Pernyataan a) Bagaimanakah pola pemilikan tanah pegangan Melayu di Daerah Larut, Matang dan Selama? Permasalahan Kajian b) Sejauh manakah faktor-faktor polisi, ekonomi dan sosial boleh mempengaruhi perubahan pola pemilikan tanah pegangan Melayu di Daerah Larut, Matang dan Selama? c) Adakah pemilik tanah kaum Melayu di Daerah Larut, Matang dan Selama memiliki nilai kapitalistik atau patriotik ke atas tanah dalam menghadapi proses pembangunan?
Objektif Kajian a) mengenal pasti pola pemilikan tanah dalam kalangan kaum Melayu dari sudut saiz keluasan tanah di Daerah Larut, Matang dan Selama antara tahun 2000 dan 2008, b) meneliti faktor-faktor pembangunan iaitu polisi, ekonomi dan sosial yang mempengaruhi perubahan pola pemilikan tanah pegangan Melayu, dan c) menganalisis nilai moral tanah sama ada kapitalistik atau patriotik ke atas pemilik-pemilik tanah kaum Melayu terhadap pemilikan tanah kesan daripada faktor-faktor pembangunan.
Metodologi Kajian Kajian eksploratori/kemungkinan
Isu pemilikan tanah Perubahan pola pemilikan tanah pegangan Melayu pegangan Melayu di luar bandar Peningkatan saiz dan pegangan tanah kaum Melayu Penyusutan saiz dan pegangan tanah kaum Melayu
Skop kajian Responden Jenis milikan Dasar Lokasi Jenis kegunaan tanah kajian tanah pembangunan Kawasan luar Pertanian Pemilik tanah Tanah Rizab Fizikal bandar kaum Melayu Melayu Bukan Fizikal Tanah pegangan Melayu
90 bersambung… 91
…sambungan Faktor-faktor yang Polisi Ekonomi Sosial mempengaruhi perubahan pola Perundangan Pengetahuan Pola Pasaran Pengetahuan Perspektif Pemilik Tanah pemilikan tanah Tanah Dasar Tanah Pasaran Tanah Pembangunan
Sumber Data Sekunder Utama Utama Utama Utama Penulisan Jurnal, Soal Selidik Data Urus niaga Soal Selidik Soal Selidik Buku Akademik Harta tanah dsb. Sekunder Utama Laporan Pasaran Soal Selidik Harta
Teknik Analisis dan Kualitatif dan Kuantitatif Kuantitatif Kuantitatif Kuantitatif Penilaian Kuantitatif
Dapatan Analisis Ulasan Literature Deskriptif Deskriptif Deskriptif Deskriptif
Deskriptif
Pengalaman
Pemerhatian Penemuan Kajian Pemilik Melayu Nilai Moral Tanah Kapitalistik Nilai Buruk Keperibadian Patriotik Nilai Baik Persepsi
Kesimpulan dan Penutup
Rajah 3.1 Carta alir proses penyelidikan 91 92
3.3 Kawasan Kajian : Daerah Larut, Matang dan Selama, Perak
Daerah Larut, Matang dan Selama terletak di utara negeri Perak dan telah dibuka pada tahun 1840-an. Daerah ini telah diwartakan salah sebuah kawasan di dalam Koridor Ekonomi Wilayah Utara (NCER) pada 31 Julai 2007 dan dilihat unik kerana memiliki tiga akses dari utara ke selatan dan satu akses dari timur ke barat iaitu Jalan Persekutuan I (Kuala Lumpur-Butterworth), Jalan Pesisir Pantai (Changkat Jering- Gelang Patah), Lebuh raya Utara-Selatan dan Jalan raya Timur-Barat. Merujuk statistik pada tahun 2000, jumlah populasi penduduk di kawasan kajian adalah seperti berikut :-
Jadual 3.1 Pecahan Kumpulan Etnik di Daerah LMS Kumpulan Etnik Populasi (%) (orang) Melayu 168,978 61.75% Bumiputera Lain 864 0.32% Cina 68,955 25.20% India 31,307 11.44% Lain-lain 516 0.19% Bukan Warganegara 3,021 1.10% Jumlah 273,641 100.00%
Sumber: Jabatan Perangkaan, Malaysia, 2000
Jadual 3.1 menunjukkan kaum Melayu mempunyai populasi yang terbesar di Daerah LMS iaitu 168,978 orang atau 61.75%. Manakala kumpulan etnik kategori lain-lain yang mempunyai jumlah populasi yang paling rendah iaitu 516 orang. Etnik Bukan Melayu seperti kaum Cina dan India, masing-masing menunjukkan bilangan iaitu 68,955 orang dan 31,307 orang. Aktiviti ekonomi utama di Daerah LMS ialah sektor pertanian desa atau tempatan seperti buah-buahan tempatan, kampung dan pertanian bercampur yang kebanyakannya diusahakan oleh petani-petani Melayu yang tinggal di luar bandar. Manakala sektor pertanian komersial seperti tanaman kelapa sawit dan getah pula diusahakan oleh syarikat-syarikat perladangan negara dan kelompok petani kecil dan sederhana di samping sektor-sektor komersial dan industri.
Koridor Ekonomi Wilayah Utara (NCER) merupakan inisiatif kerajaan sebagai medium untuk memastikan Daerah LMS memiliki asas ekonominya yang tersendiri. 93
Ia dapat meningkatkan taraf sosioekonomi masyarakat tempatan terutama kaum Melayu di luar bandar. Kaum Melayu memiliki tanah yang luas dan perlu mengeksploitasikannya bagi memperoleh manfaat pembangunan dan pulangan ekonomi. Daerah LMS dizonkan untuk sektor pertanian dan elektrik dan elektronik (E&E) di dalam pelan NCER.
Rajah 3.2 Lokasi Daerah LMS di dalam Negeri Perak
Sumber: Kerja Lapangan, 2009
Rajah 3.2 menunjukkan Daerah LMS di dalam Negeri Perak di mana Daerah Manjung terletak di selatan, Selat Melaka terletak di sebelah barat serta Daerah Kerian dan Negeri Kedah pula terletak di utara. Daerah Hulu Perak pula terletak di timur-laut Daerah LMS dan Daerah Kuala Kangsar pula terletak di timur kawasan kajian. Justifikasi pemilihan daerah ini ialah, daerah LMS telah mengalami kadar penyusutan TRM tertinggi berbanding daerah-daerah lain di negeri Perak melalui analisis perbandingan antara tahun 2002 dan 2004. Perincian analisis ini dibincangkan di dalam Bab Lima.
94
3.4 Bentuk Penyelidikan
Bentuk penyelidikan yang dijalankan ialah kajian eksploratori atau kemungkinan. Penyelidik telah meneliti dan menilai kewujudan nilai moral tanah ke atas pemilik- pemilik tanah kaum Melayu yang telah melupuskan tanah (Zamalia, 2008 dan Singh et. al., 2006). Nilai-nilai ini merupakan hipotesis utama kajian dalam mengaitkannya dengan faktor-faktor perubahan pola pemilikan tanah akibat daripada pembangunan.
3.5 Sumber Data dan Proses Pengumpulan Data
Terdapat dua bentuk data kajian yang digunakan iaitu data utama dan data sekunder (Zamalia, 2008 dan Mohd Sheffie, 1991). Sumber data utama merangkumi data-data urus niaga harta tanah pertanian yang diperoleh dari JPPH dan temu bual di lapangan. Data sekunder pula mencakupi sumber-sumber rujukan atau kajian lain seperti dokumen polisi pembangunan tanah, penulisan akademik, laporan dan sebagainya.
Secara spesifiknya, terdapat tiga objektif utama kajian yang ingin dicapai merangkumi beberapa proses pengumpulan dan penilaian data kajian (Mann, 2007; Wigginton & Abecasis, 2005; Liu et. al., 1999 dan Berenson et. al., 1998). Oleh itu, penjelasan dan huraian bagi setiap sumber-sumber data yang digunakan di dalam kajian ini diperincikan di dalam topik-topik yang terkandung di dalam instrumen kajian yang berikutnya.
3.6 Instrumen Kajian
Terdapat beberapa instrumen yang digunakan bagi mengenal pasti dan menganalisis data-data kajian. Setiap instrumen kajian yang digunakan penyelidik adalah bergantung kepada keperluan bagi objektif kajian. Oleh itu, data-data yang digunakan adalah merangkumi data-data utama dan sekunder yang berbentuk kuantitatif dan kualitatif (Golafshani, 2003 dan Marshall & Rossman, 1999). Penjelasan bagi setiap instrumen ini diperincikan di dalam topik yang membincangkan sumber-sumber data berikutnya.
95
3.6.1 Data Urus niaga Harta Tanah JPPH
Bagi mencapai keperluan dan tujuan di dalam objektif pertama, penyelidik menggunakan Data Urus niaga Harta Tanah yang merupakan data utama yang diperoleh daripada JPPH yang mengandungi data-data kuantitatif bagi setiap pindah milik harta tanah yang didaftarkan di Pejabat Tanah dan Pejabat Pendaftar Hak milik (Zamalia, 2008 dan Mohd Sheffie, 1991). Penyelidik menganalisis dan menilai data- data pindah milik tanah yang direkodkan di kawasan kajian dari tahun 2000 hingga 2008. Terdapat lima kriteria maklumat yang digunakan di dalam analisis. Kriteria yang pertama ialah, daerah, mukim/bandar dan alamat. Kriteria ini merujuk kepada lokasi harta tanah yang telah dipindah milik dan tujuannya untuk mengenal pasti kedudukan harta tanah. Kriteria yang kedua ialah, luas lot yang merujuk kepada keluasan tanah yang telah dipindah milik. Tujuannya ialah, untuk melihat keluasan tanah yang dipindah milik. Kriteria yang ketiga ialah, kategori harta tanah di mana fokus analisis adalah kepada tanah-tanah pertanian di kawasan luar bandar. Kriteria yang keempat ialah, tarikh transaksi/penilaian yang diperlukan untuk mengenal pasti pindah milik harta tanah mengikut tahun. Tujuannya untuk membandingkan jumlah pindah milik setiap tahun mengikut sela masa kajian. Dan kriteria yang kelima ialah, nama pemberi dan penerima pindah milik. Tujuannya untuk memudahkan penyelidik mengklasifikasikan kumpulan responden kajian dan menganalisis serta membentuk jadual perbandingan pindah milik mengikut kumpulan etnik.
Setelah analisis ke atas pola pemilikan harta tanah melalui data urus niaga harta tanah dijalankan, penyelidik memulakan proses perbandingan antara tiga kumpulan utama iaitu pindah milik antara penjual dan pembeli Melayu, pindah milik antara penjual Melayu dan pembeli bukan Melayu dan pindah milik antara penjual bukan Melayu dan pembeli Melayu. Berdasarkan perbandingan analisis, penyelidik memberi perhatian perbezaan antara pindah milik antara penjual Melayu dan bukan Melayu dan pindah milik antara penjual bukan Melayu dan pembeli Melayu. Daripada perbandingan tersebut, penyelidik akan mengenal pasti sama ada berlaku peningkatan atau penyusutan saiz tanah pegangan Melayu di kawasan kajian. Perbandingan ini akan menggunakan pendekatan statistik deskriptif (Mann, 2007; Wigginton & Abecasis, 2005; Liu et. al., 1999 dan Berenson et. al., 1998). 96
Data urus niaga harta tanah JPPH juga digunakan untuk dua tujuan lain di dalam proses analisis dan penilaian data lain. Tujuan yang pertama ialah, analisis perubahan pola pemilikan tanah pegangan Melayu. Penyelidik mengelaskan kepada tiga kategori pindah milik iaitu pindah milik antara penjual dan pembeli Melayu, penjual Melayu dan pembeli bukan Melayu serta penjual bukan Melayu dan pembeli Melayu. Dan tujuan yang kedua pula ialah, pensampelan dan populasi responden kajian. Tujuannya untuk mengenal pasti responden-responden kajian yang diperlukan bagi mengumpul maklumat di lapangan. Oleh itu, proses penyaringan dan tapisan responden kajian dibuat mengikut kategori pindah milik.
3.6.2 Dokumen Polisi Pembangunan
Selaras dengan keperluan analisis objektif kedua yang diteliti dari sudut polisi, penyelidik mengumpulkan data-data cadangan perlaksanaan program-program pembangunan dari jabatan dan agensi kerajaan yang terlibat dalam merangka polisi pembangunan di kawasan kajian. Data-data ini merupakan data sekunder yang berbentuk kuantitatif dan kualitatif di mana penyelidik memperolehnya melalui sumber-sumber kerajaan (Zamalia, 2008 dan Mohd Sheffie, 1991). Antaranya ialah, Jabatan Perancangan Bandar dan Desa Negeri Perak, Pejabat Setiausaha Kerajaan Negeri Perak, Pejabat Daerah dan Tanah LMS, Pejabat Undang-undang Negeri Perak dan Unit Perancang Ekonomi Negeri Perak. Oleh itu, dokumen-dokumen dasar pembangunan daerah LMS seperti Rancangan Struktur Negeri Perak, Rancangan Tempatan Daerah LMS, Pelan NCER, Perak Maju 2015 dan sebagainya adalah berbentuk kualitatif (Golafshani, 2003 dan Marshall & Rossman, 1999).
Secara khususnya, pengumpulan data dari sudut polisi terdiri daripada analisis ke atas data-data sekunder seperti dasar-dasar pembangunan dan maklumat-maklumat lain berkaitan dengan pembangunan yang diperoleh daripada sumber-sumber kerajaan. Dokumen-dokumen ini diteliti dengan menggunakan pendekatan analisis dokumen iaitu dengan melihat bentuk-bentuk projek dan program pembangunan tanah yang dijalankan oleh pihak-pihak yang berkaitan (Denzin & Lincoln, 2000; Bernard, 1995 dan Musson; 1998). 97
3.6.3 Laporan Pasaran Harta Tanah
Bagi menilai dan meneliti corak dan struktur pasaran tanah pertanian di kawasan kajian bagi mencapai hasrat di dalam objektif kedua daripada aspek ekonomi, penyelidik mengumpul data-data nilai pasaran tanah dari Laporan Pasaran Harta dari tahun 2000 hingga 2008. Data-data ini merupakan data sekunder yang diterbitkan oleh JPPH secara berkala yang mengandungi data-data kuantitatif seperti harga semasa harta tanah, nilai sewa semasa, permintaan dan penawaran harta tanah semasa dan analisis perubahan harga harta tanah mengikut negeri-negeri di Malaysia (Zamalia, 2008 dan Mohd Sheffie, 1991).
Data Urus niaga Harta Tanah JPPH merupakan data kuantitatif terhad dan digunakan sebagai panduan juru nilai dalam proses penilaian harta tanah. Untuk tujuan penilaian kajian, penyelidik menganalisis data-data tersebut mengikut kategori lokasi, jenis penggunaan tanah pertanian, jenis pegangan tanah, jenis milikan tanah dan tahun pindah milik (Singh et. al., 2006).
3.7 Tinjauan di Lapangan 3.7.1 Borang Soal Selidik
Borang soal selidik merupakan instrumen yang terpenting yang merangkumi sebahagian daripada keperluan objektif kedua dari sudut faktor sosial serta sepenuhnya untuk menilai aspek induktif di dalam objektif yang ketiga. Ia merupakan proses pemerolehan data-data mentah dari lapangan yang dianalisis mengikut keperluan-keperluan tersebut.
Untuk tujuan itu, penyelidik membahagikan soalan-soalan di dalam borang soal selidik kepada enam bahagian utama. Tujuannya, untuk mengenal pasti nilai moral responden sama ada kapitalistik atau patriotik. Terdapat dua kategori responden yang ditemu bual di mana penyelidik menggunakan satu format borang soal selidik yang disesuaikan. Maklumat dan respons yang diterima merupakan data utama kajian yang diintegrasikan di mana kadar atau nilai kuantitatif diukur dengan menggunakan 98 penunjuk nilai moral tanah yang akan dibincangkan dalam subtajuk berikutnya (Zamalia, 2008; Singh et. al., 2006 dan Mohd Sheffie, 1991). Penemuan hasil analisis akan dibentangkan dalam bentuk histogram mengikut kumpulan responden. Terdapat enam bahagian di dalam borang soal selidik kajian iaitu Bahagian A, B, C, D, E dan F.
Bahagian A mengemukakan soalan-soalan am seperti latar belakang sosioekonomi, lokasi dan tempat tinggal responden, kedudukan kawasan perbandaran atau pusat pembangunan berhampiran dengan harta tanah yang dilupuskan. Soalan- soalan ini menggunakan skala Ordinal dan Nominal (Zamalia, 2008 dan Singh et. al., 2006). Bahagian B mengutarakan soalan-soalan yang berkaitan dengan aspek-aspek teknikal tanah milik responden yang dilupuskan seperti kategori tanah, kegunaan tanah, hak milik tanah, aspek-aspek fizikal tanah, kaedah pemerolehan milikan dan perkara-perkara lain berkaitan dengan pindah milik tanah. Penyelidik menggunakan skala Ordinal dan Nominal.
Bahagian C mengemukakan soalan-soalan yang berkaitan dengan penentuan tawaran harga jualan harta tanah yang mengandungi soalan-soalan kritikal yang berkaitan dengan urus niaga harta tanah sama ada antara penjual dan pembeli Melayu atau pembeli Melayu atau penjual bukan Melayu. Bahagian ini mengupas pandangan dan reaksi responden-responden berhubung implikasi proses pembangunan fizikal dan bukan fizikal dalam penentuan tawaran harga jualan harta tanah. Soalan-soalan ini dijadikan sebagai asas utama bagi menilai implikasi daripada pelupusan tanah.
Bahagian D merangkumi soalan-soalan yang menjurus ke arah persoalan- persoalan dan isu-isu pembangunan yang memberi kesan kepada tawaran harga harta tanah dan pelupusan tanah kepada pembeli Melayu atau bukan Melayu. Soalan-soalan ini menggabungkan skala Likert, skala Nominal dan skala Ordinal yang bertujuan untuk mendapatkan respons daripada responden mengenai keadaan semasa harta tanah mereka.
Bahagian E mengandungi dua bahagian yang mempunyai dua ciri soalan yang berbeza bagi dua kategori responden. Ia bertujuan untuk mendapatkan pandangan 99 responden mengenai rasional pelupusan tanah kepada pembeli Melayu atau bukan Melayu. Bahagian ini penting untuk membantu penyelidik bagi menilai sama ada responden-responden kajian memiliki salah satu nilai-nilai moral tanah. Soalan-soalan ini juga digunakan bagi mendapatkan alasan responden yang telah melupuskan tanah. Berdasarkan pandangan dan komentar yang diterima daripada responden, maka proses analisis dan penilaian utama kajian ini dapat dijalankan (Zamalia, 2008 dan Mohd Sheffie, 1991).
Dan Bahagian F merujuk kepada komen, pandangan dan cadangan responden mengenai isu pemilikan dan pembangunan tanah kaum Melayu. Soalan-soalan ini bersifat futuristik bagi mengenal pasti persepsi responden terhadap tanah yang masih dimiliki dan mempunyai potensi pembangunan masa akan datang (Singh et. al., 2006).
3.7.2 Keperluan Borang Soal Selidik
Borang soal selidik dilihat penting yang digunakan bagi mendapatkan data-data kuantitatif dan kualitatif tambahan bagi menyokong kekurangan data yang diperolehi daripada sumber-sumber kerajaan terutama yang melibatkan data-data implikasi polisi, ekonomi dan sosial. Data-data ini dikategorikan sebagai data utama yang diperoleh oleh penyelidik menerusi tinjauan di lapangan (Zamalia, 2008; Singh et. al., 2006 dan Mohd Sheffie, 1991). Oleh itu, data-data ini mampu menguatkan pandangan dan hasil tinjauan terdahulu untuk menyokong dapatan kajian ini. Secara spesifiknya, data-data ini digunakan bagi mencapai sebahagian daripada keperluan di dalam objektif kedua kajian dan memenuhi kehendak kajian di dalam objektif ketiga.
3.7.3 Ujian Rintis : Kebolehpercayaan Borang Soal Selidik
Bagi menilai kesesuaian soalan-soalan kaji selidik nilai moral tanah dalam kajian ini, satu ujian rintis telah dijalankan ke atas lima buah mukim di kawasan kajian iaitu mukim-mukim Sg. Tinggi, Bukit Gantang, Simpang, Batu Kurau dan Selama. Justifikasi pemilihan sampel-sampel tersebut ialah, mukim-mukim ini mewakili tiga buah kawasan yang telah dikenal pasti sebagai kawasan tidak membangun, sedang membangun dan membangun. Responden-responden yang memiliki ciri-ciri yang 100 ditetapkan diperoleh melalui proses tapisan di dalam Data Urus niaga Harta Tanah JPPH. Melalui ujian ini, seramai 15 orang pemilik Melayu (empat orang dari Mukim Sg. Tinggi, dua orang dari Mukim Bukit Gantang, dua orang dari Mukim Simpang, empat orang dari Mukim Batu Kurau dan tiga orang dari Mukim Selama) telah memberi kerjasama untuk menjawab soalan-soalan kaji selidik tersebut.
Melalui data ujian rintis nilai moral tanah yang diperoleh, penyelidik telah menganalisisnya untuk mengukur kebolehpercayaan instrumen soal selidik tersebut. Menurut Mohd Salleh & Zaidatul (2001), pendekatan Cronbach’s Alpha boleh digunakan untuk ujian rintis tersebut. Ia sesuai bagi pemboleh ubah yang mempunyai data-data berbentuk Ordinal dan Nominal. Pembentukan alat pengukuran nilai moral tanah menggunakan data-data berbentuk Ordinal iaitu skala Likert seperti yang telah dibincangkan sebelumnya.
Jadual 3.2 Analisis Kaji Selidik Sampel Ujian Rintis Mukim Kategori Pindah milik Tanah Bil. responden Melayu-Melayu Melayu-Bukan Melayu Sg. Tinggi 2 2 4 Bukit Gantang 1 1 2 Simpang 1 1 2 Batu Kurau 3 1 4 Selama 2 1 3 Jumlah 9 6 15
Sumber: Kerja Lapangan, 2012
Merujuk Jadual 3.2, kelima-lima mukim tersebut merupakan kawasan petempatan luar bandar di mana sektor pertanian merupakan teras utama ekonomi di kawasan tersebut. Sejumlah 15 orang pemilik yang juga merupakan responden kajian memenuhi ciri-ciri yang ditetapkan iaitu lokasi tanah di kawasan luar bandar, jenis penggunaan tanah pertanian, tanah pemilikan Melayu dan telah dipindah milik antara tahun 2000 dan 2008. Justifikasi pemilihan sampel dan responden di atas dibuat kerana mereka memenuhi kehendak kaedah kajian yang telah digariskan.
Penyelidik telah menggunakan analisis kebolehpercayaan melalui kaedah Cronbach’s Alpha. Analisis ini menggunakan perisian Statistical Package for Social 101
Science (SPSS). Justifikasi pemilihan kaedah ini ialah, ia sesuai digunakan ke atas soal selidik yang kebanyakannya menggunakan data berbentuk Ordinal dan Nominal. Kaedah ini digunakan secara meluas bagi penyelidikan kajian lapangan yang menggunakan borang soal selidik (Khalid, 2003). Nilai maksimum pekali kebolehpercayaan ialah satu dan sekiranya ia kurang daripada nilai 0.5, maka instrumen tersebut memiliki nilai kebolehpercayaan yang rendah.
Hasil daripada analisis ini, semua soalan di dalam borang soal selidik yang dicadangkan mempunyai nilai pekali Cronbach’s Alpha yang melebihi 0.5. Oleh itu, tiada penyingkiran soalan. Secara purata, setiap soalan menunjukkan nilai pekali antara 0.411 hingga 0.778. Secara keseluruhan analisis menunjukkan nilai pekali tersebut ialah 0.756. Oleh itu, soal selidik bagi kajian ini adalah reliable (Ghazali, 2005). Walau bagaimanapun, kaji selidik ini tidak dijalankan secara kuantitatif sepenuhnya di mana penyelidik hanya menggunakan statistik deskriptif.
3.7.4 Populasi dan Pensampelan Data
Populasi dan pensampelan data dalam kajian ini diperlukan bagi mengenal pasti bilangan responden ditemu bual (Zamalia, 2008; Singh et. al., 2006 dan Mohd Sheffie, 1991). Responden kajian dipilih dalam kalangan pemilik tanah kaum Melayu yang telah melupuskan tanah antara tahun 2000 dan 2008 melalui cabutan dari Data Urus niaga Harta Tanah JPPH. Terdapat dua kumpulan responden yang ditemu bual iaitu kategori responden yang melupuskan tanah kepada pembeli Melayu dan responden yang melupuskan tanah kepada pembeli bukan Melayu. Rajah 3.3 menunjukkan dua kategori responden kajian yang dikenal pasti iaitu,
102
Rajah 3.3 Kategori Responden Kajian
191
1748
Penjual dan Pembeli Melayu Penjual Melayu dan Pembeli Bukan Melayu
Sumber: Kerja Lapangan, 2012
Pensampelan data merupakan sebahagian daripada populasi dipilih yang merangkumi dua kategori pindah milik iaitu antara penjual dan pembeli Melayu dan antara penjual Melayu dan pembeli Bukan Melayu (Singh et. al., 2006 dan Salkind, 1997). Teknik pensampelan yang digunakan ialah kaedah pensampelan rawak berstrata di mana populasi dibahagikan kepada sub-populasi yang tidak bertindih (Creswell, 2003).
Seterusnya, penyelidik memilih sampel rawak mudah dari setiap sub-populasi. Penyelidik menstrata responden mengikut jenis penggunaan tanah, kategori pemilikan tanah Melayu, tahun transaksi, penerima pindah milik/pelupusan iaitu pindah milik antara penjual dan pembeli Melayu dan pindah milik antara penjual Melayu dan pembeli bukan Melayu. Dan, lokasi merujuk mukim-mukim di dalam pentadbiran Daerah LMS. Pemilihan responden kajian melibatkan proses pengelasan data mengikut mukim, jenis kegunaan tanah pertanian, lokasi, harga jualan, jenis milikan tanah, tahun, penjual dan pembeli. Ringkasan pemilihan responden kajian ditunjukkan dalam Jadual 3.3 :- 103
Jadual 3.3 Analisis Kawasan, Responden Kajian, Sasaran Responden dan Bilangan Responden yang ditemu bual Bil. Kawasan Responden Kajian Sasaran Responden Bil. Ditemu bual Mukim 1* 1* 1* 1* 2** 2** 2** 2** RM MM RM MM RM MM RM MM Assam Kumbang 1 6 7 3 49 25 0 5 8 0 2 5 Bandar Matang 0 0 1 0 0 1 0 0 0 0 0 0 Batu Kurau 49 24 6 301 86 15 30 9 5 21 3 2 Bukit Gantang 27 6 5 167 14 12 17 1 4 11 1 4 Hulu Ijok 16 19 0 24 26 0 2 3 0 1 2 0 Hulu Selama 16 17 1 54 38 3 5 4 1 3 1 1 Jebong 2 10 6 9 40 10 1 4 4 1 3 3 Kamunting 0 3 4 0 4 9 0 0 3 0 0 3 Pengkalan Aor 3 7 0 5 34 0 1 3 0 1 1 0 Selama 2 30 7 184 220 19 18 22 6 10 11 4 Sg. Limau 28 8 3 31 16 4 3 2 1 1 2 1 Sg. Tinggi 10 29 19 69 141 64 7 15 20 7 7 16 Simpang 12 12 2 50 22 2 5 2 1 3 1 1 Trong 14 11 4 27 30 5 3 3 2 3 2 2 Tupai 3 5 5 22 10 22 2 1 7 1 1 3 Jumlah 183 187 70 946 730 191 94 74 62 63 37 45
Sumber: Kerja Lapangan, 2012
Nota : * Pindah milik antara Penjual dan Pembeli Melayu ** Pindah milik antara Penjual Melayu dan Pembeli Bukan Melayu. RM merujuk kepada Tanah Rizab Melayu. MM merujuk kepada Tanah pegangan Melayu bukan daripada kategori Tanah Rizab Melayu. 103 104
3.7.5 Bilangan petempatan dan kampung
Sebanyak 183 buah kawasan dan petempatan telah dikenal pasti yang melibatkan TRM di mana Mukim Batu Kurau mencatatkan bilangan tertinggi iaitu 79 buah (26.78%) dan tiada rekod yang dilaporkan di Bandar Matang dan Mukim Kamunting. Ini kerana Bandar Matang mempunyai keluasan kawasan yang kecil dan Mukim Kamunting merupakan kawasan komersial dan tinggalan kawasan perlombongan bijih timah. Oleh itu, keluasan TRM di Mukim Kamunting adalah antara yang terendah berbanding dengan mukim-mukim lain. Bagi kategori kedua yang melibatkan pindah milik tanah pegangan Melayu bukan TRM antara penjual dan pembeli Melayu, Mukim Selama menunjukkan bilangan yang tertinggi iaitu 30 buah (16.04%) dan Bandar Matang tidak mencatatkan sebarang pindah milik. Mukim Kamunting pula mencatatkan bilangan petempatan yang terendah iaitu tiga buah kawasan (1.60%). Dan kategori pindah milik antara penjual Melayu dan pembeli bukan Melayu, Mukim Sg. Tinggi mencatatkan bilangan tertinggi iaitu 19 buah (27.14%) dan tiada rekod di mukim-mukim Pengkalan Aor dan Hulu Ijok.
3.7.6 Pemilihan responden kajian
Penyelidik memilih dua kategori pindah milik harta tanah iaitu pindah milik antara penjual dan pembeli Melayu melibatkan TRM dan Tanah pegangan Melayu bukan TRM, manakala kategori yang kedua merupakan pindah milik antara penjual Melayu dan pembeli bukan Melayu di mana terdapat 1,867 pindah milik. Sebanyak 1,676 pindah milik (89.77%) melibatkan kedua-dua jenis tanah pegangan Melayu di antara penjual dan pembeli Melayu. Pindah milik antara penjual Melayu dan pembeli bukan Melayu menunjukkan bilangan sebanyak 191 pindah milik (10.23%). Bagi pindah milik antara penjual dan pembeli Melayu yang melibatkan TRM, Mukim Batu Kurau mencatatkan bilangan pindah milik yang tertinggi iaitu 301 pindah milik (31.82%). Bandar Matang dan Mukim Kamunting tidak merekodkan sebarang pindah milik tanah. Bagi kategori yang kedua, Mukim Selama mencatatkan bilangan pindah milik yang terbanyak iaitu 220 pindah milik (30.14%) dan Bandar Matang tidak mencatatkan sebarang pindah milik. Analisis pindah milik antara penjual Melayu dan pembeli bukan Melayu memperlihatkan Mukim Sg. Tinggi mempunyai rekod yang 105 tertinggi iaitu 64 transaksi (33.51%) dan tiada pindah milik di mukim-mukim Hulu Ijok dan Pengkalan Aor.
3.7.7 Sasaran responden kajian
Berdasarkan data pindah milik harta tanah JPPH, penyelidik telah membuat proses tapisan bagi mengenal pasti bilangan sasaran responden kajian di mana 10% daripadanya merupakan pindah milik antara penjual dan pembeli Melayu. Dan, 30% merupakan pindah milik antara penjual Melayu dan pembeli bukan Melayu. Penyelidik telah membuat pemilihan secara rambang ke atas responden yang ditemu bual. Bagi pindah milik antara penjual dan pembeli Melayu yang melibatkan TRM, Mukim Batu Kurau menunjukkan bilangan yang tertinggi iaitu 30 orang (31.91%). Kawasan ini mempunyai kawasan TRM yang terbesar selain mencatatkan pindah milik tanah pertanian yang tertinggi. Tiada responden yang dikenal pasti di Bandar Matang, Mukim Assam Kumbang dan Kamunting. Kawasan-kawasan ini mempunyai keluasan TRM terkecil selain tiada atau mempunyai bilangan pindah milik yang kurang dari dua transaksi. Bagi pindah milik Tanah pegangan Melayu bukan TRM yang melibatkan penjual dan pembeli Melayu, Mukim Selama menunjukkan bilangan tertinggi iaitu 22 orang (29.73%). Mukim ini mempunyai kawasan pembangunan tanah pertanian terbesar yang dibuka oleh kerajaan serta mempunyai populasi etnik Melayu yang tertinggi. Bandar Matang dan Mukim Kamunting menunjukkan tiada responden yang dikenal pasti sebagai sasaran responden kajian. Ini kerana, kawasan- kawasan ini mencatatkan bilangan pindah milik tanah pertanian yang sedikit disebabkan oleh saiz tanah yang kecil.
Dan kategori pindah milik antara penjual Melayu dan pembeli bukan Melayu, Mukim Sg. Tinggi menunjukkan bilangan yang tertinggi iaitu 20 orang (32.26%). Kawasan ini merupakan petempatan pertanian komersial yang terbesar serta berpotensi menarik yang disebabkan oleh kedudukannya di laluan utama pesisir pantai antara Changkat Jering dan Sitiawan yang juga merupakan laluan alternatif ke selatan. Namun begitu, tiada responden yang dikenal pasti di Bandar Matang, Mukim Pengkalan Aor dan Mukim Hulu Ijok. Ini disebabkan oleh faktor saiz tanah yang kecil 106 di Bandar Matang dan Mukim Pengkalan Aor serta memiliki kawasan komersial yang besar. Mukim Hulu Ijok mempunyai populasi penduduk etnik Melayu yang tertinggi.
3.7.8 Bilangan responden yang ditemu bual
Bagi proses mengenal pasti responden, seramai 145 orang responden telah berjaya ditemu bual. Faktor-faktor seperti kesukaran untuk mengenal pasti alamat, responden bermastautin di luar kawasan, responden berpindah ke tempat lain, keengganan responden untuk ditemu bual dan kekangan masa menyebabkan penyelidik tidak dapat menemu bual keseluruhan responden yang disasarkan. Secara terperincinya, kategori pindah milik antara penjual dan pembeli Melayu melibatkan kedua-dua jenis tanah pegangan Melayu melibatkan 100 orang responden sahaja yang ditemu bual. Manakala pindah milik antara penjual Melayu dan pembeli Bukan Melayu menunjukkan 45 orang responden daripada keseluruhan 62 orang sasaran responden.
Secara spesifik, kategori pindah milik pertama menunjukkan 67.02% daripada keseluruhan 94 orang sasaran responden yang ditemu bual. Mukim Batu Kurau menunjukkan bilangan tertinggi iaitu 21 orang responden (33.33%) dan tiada responden yang ditemu bual di Bandar Matang, Mukim Assam Kumbang dan Mukim Kamunting. Bagi kategori yang kedua, seramai 37 orang responden yang berjaya ditemu bual. Mukim Selama menunjukkan bilangan yang tertinggi iaitu 11 orang responden (29.73%) dan tiada responden yang ditemu bual di Bandar Matang dan Mukim Kamunting. Dan kategori ketiga, seramai 45 orang responden di mana Mukim Sg. Tinggi menunjukkan bilangan responden yang teramai iaitu 16 orang (35.56%) dan tiada responden ditemu bual di Bandar Matang, Mukim Pengkalan Aor dan Mukim Hulu Ijok.
3.8 Proses Pengumpulan Data
Perlaksanaan proses pengumpulan data kajian ini merangkumi tiga peringkat yang berbeza dan seiring dengan keperluan serta kehendak-kehendak di dalam objektif kajian yang dinyatakan di dalam Bab Satu. Namun begitu, setiap objektif kajian mempunyai kaitan antara satu sama lain di dalam merungkai isu pemilikan tanah 107 pegangan Melayu di kawasan kajian. Oleh itu, sumber-sumber data tersebut mencakupi data-data utama dan sekunder yang diperoleh daripada pelbagai sumber yang berbentuk kuantitatif dan kualitatif.
Bagi memenuhi keperluan dan kehendak objektif pertama, penyelidik memperoleh data-data berkaitan dengan pindah milik harta tanah yang melibatkan penjual dan pembeli Melayu yang melibatkan tanah-tanah rizab Melayu dan bukan rizab Melayu, pindah milik harta tanah antara penjual Melayu dan pembeli Bukan Melayu serta pindah milik harta tanah antara penjual bukan Melayu dan pembeli Melayu. Data-data pindah milik ini diperoleh melalui analisis ke atas data urus niaga harta tanah JPPH. Setelah itu, perbandingan di antara saiz tanah antara kaum Melayu dan bukan Melayu dijalankan bagi mengenal pasti struktur dan pola pemilikan tanah antara tahun 2000 dan 2008.
Dengan menggunakan dapatan daripada analisis objektif pertama, penyelidik mengenal pasti faktor-faktor yang menyumbang kepada perubahan pola pemilikan tanah pegangan Melayu di kawasan kajian. Bagi mencapai keperluan dan kehendak objektif kedua, terdapat tiga faktor yang diteliti oleh penyelidik merangkumi faktor polisi, ekonomi dan sosial. Ketiga-tiga faktor ini menurut pandangan penyelidik mempunyai hubungan yang signifikan yang menyumbang kepada perubahan pola pemilikan tanah pegangan Melayu dalam konteks kawasan kajian penyelidik. Untuk tujuan itu, penyelidik mengelaskan proses penelitian tersebut secara berasingan.
Bagi menganalisis implikasi polisi pembangunan ke atas perubahan pola pemilikan tanah, penyelidik meneliti dua komponen utama iaitu penilaian ke atas dokumen-dokumen polisi pembangunan yang diperoleh daripada sumber-sumber kerajaan. Dan komponen yang kedua iaitu penilaian ke atas sistem pemilikan tanah yang sedang diguna pakai di Malaysia. Penilaian ini dilakukan melalui pengumpulan data-data sekunder seperti penulisan jurnal, buku, artikel dan sebagainya yang membincangkan amalan perlaksanaan sistem pemilikan tanah di Semenanjung Malaysia. Seterusnya daripada aspek faktor ekonomi, penyelidik menganalisis dan menilai data-data pasaran tanah yang diperoleh melalui Laporan Pasaran Harta dari tahun 2000 hingga 2008. Penelitian ini dikelaskan mengikut lokasi, jenis penggunaan 108 tanah pertanian, tarikh transaksi dan keluasan. Selain itu juga, penyelidik turut memperoleh maklumat-maklumat pasaran harta tanah melalui temu bual bersama responden dengan menggunakan borang soal selidik. Dan analisis ke atas faktor sosial, penyelidik memperoleh maklumat berkaitan melalui temu bual di lapangan. Dan proses penelitian ke atas data-data sosial, penyelidik menggunakan borang soal selidik dengan sepenuhnya dan diperoleh melalui temu bual bersama responden di lapangan (Zamalia, 2008; Singh et. al., 2006 dan Mohd Sheffie, 1991).
Setelah semua data yang berkaitan dengan keperluan objektif pertama dan kedua diperoleh dan dianalisis, penyelidik menilai kaitan dan hubungan antara kedua- dua objektif tersebut dengan keperluan di dalam objektif ketiga. Oleh itu, analisis nilai moral tanah diperoleh melalui temu bual bersama responden di lapangan dengan menggunakan borang soal selidik. Untuk tujuan itu, elemen-elemen terpenting di dalam teori gelagat manusia seperti pengalaman, pemerhatian, keperibadian dan persepsi diterapkan di dalam borang tersebut serta disesuaikan dengan keperluan kajian ini. Antara elemen-elemen yang diterapkan dengan menggunakan pendekatan teori ini ialah pemerhatian persekitaran kawasan kajian, pengalaman masa lalu, kepentingan pembangunan dan hasrat responden terhadap proses pembangunan itu sendiri (Lepri et. al., 2011; Gintis, 2009; Zamalia, 2008; dan Singh et. al., 2006).
3.9 Teknik Analisis Data
Dalam proses analisis data-data kajian, penyelidik menggunakan gabungan kaedah kuantitatif dan kualitatif. Penggunaan pendekatan-pendekatan tersebut bergantung kepada tujuan dan keperluan bagi setiap objektif kajian.
3.9.1 Teknik Kuantitatif
Di dalam menganalisis data-data kajian dengan menggunakan pendekatan kuantitatif, penyelidik mengelaskan proses tersebut mengikut keperluan objektif dan jenis data- data kajian yang diperoleh. Secara ringkasnya, ketiga-tiga objektif kajian menggunakan pendekatan kuantitatif kecuali analisis faktor polisi dan sosial yang 109 terkandung di dalam objektif kedua kajian. Kedua-dua faktor ini dianalisis dengan menggunakan pendekatan kualitatif yang dibincangkan di dalam teknik kualitatif.
Bagi proses analisis objektif pertama iaitu untuk menentukan pola pemilikan tanah pegangan Melayu, penyelidik menggunakan statistik deskriptif melalui pendekatan agregat di mana analisis perbandingan perbezaan keluasan tanah antara tanah pegangan Melayu dan bukan Melayu dijalankan (Wigginton & Abecasis, 2005; Liu et. al., 1999 dan Berenson et. al., 1998). Tujuannya untuk melihat corak perubahan keluasan pemilikan tanah pegangan Melayu di kawasan kajian sama ada berlaku penyusutan, penambahan atau tidak mengalami sebarang perubahan. Analisis ini dijalankan dengan menggunakan kaedah akumulasi keluasan tanah yang dilupuskan dan diperoleh oleh pemilik tanah Melayu dan bukan Melayu. Kaedah ini menggunakan teknik hitungan matematik asas iaitu melalui penggunaan operasi tambah (+) dan tolak (-) di mana unit ukuran tanah hektar digunakan sebagai indikator analisis (Mann, 2007). Bagi mengakumulatifkan keseluruhan keluasan tanah pegangan Melayu dan bukan Melayu, penyelidik menggunakan operasi tambah (+) dan analisis penambahan/penyusutan keluasan tanah pegangan Melayu pula menggunakan operasi (-). Diakhir peringkat analisis, penyelidik menggunakan rumus analisis berikut :-
PENAMBAHAN Luas tanah (hektar) yang Luas Tanah (hektar) yang / PENYUSUTAN = dipindah milik antara penjual - dipindah milik antara penjual KELUASAN Melayu dan pembeli bukan bukan Melayu dan pembeli TANAH Melayu Melayu
Bagi analisis ke atas objektif kedua kajian, teknik kuantitatif hanya digunakan untuk menganalisis struktur pasaran tanah seperti yang direkodkan di dalam Laporan Pasaran Harta antara tahun 2000 dan 2008. Penyelidik menggunakan pendekatan nombor indeks yang merujuk kepada perubahan nilai pasaran harta tanah melalui perbandingan mengikut tahun (Peck et. al., 2007; Diwert, 2007 dan Frank & Althoen, 1994). Terdapat ciri-ciri lain yang digunakan dalam analisis ini iaitu lokasi, jenis kegunaan tanah pertanian, jenis pemilikan tanah dan tahun/tarikh urus niaga. Berikut adalah pendekatan formula asas bagi Indeks Mudah :
Indeks Mudah = Tahun Semasa X 100 Tahun Asas
110
Penyelidik telah membina satu set formula yang diubahsuai dari formula asas Nombor Indeks Mudah bagi menyesuaikannya dengan keperluan analisis penyelidikan dengan menggunakan persamaan formula tersebut :-
Peratus Perubahan Nilai Tahun Nilai Tahun Nilai Harta Tanah = Semasa - Asas X 100 Nilai Tahun Asas Merujuk formula di atas, tahun sebelum yang merekodkan nilai pasaran harta tanah digunakan sebagai tahun asas.
Berdasarkan hasil analisis dalam bentuk indeks perubahan nilai pasaran tanah, penyelidik telah membuat perbandingan dengan menggunakan Jadual Penunjuk Nilai bagi melihat bentuk perubahan nilai pasaran harta tanah (Reh, 2010; Kusairi & Fatimah, 2008 dan Kaufman, 1988). Untuk itu, penyelidik membina Jadual Penunjuk Analisis Perubahan Nilai Pasaran seperti berikut :-
Jadual 3.4 Penunjuk Analisis Kadar Perubahan Nilai Pasaran Harta Tanah Kadar Perubahan Nilai Pasaran Petunjuk Analisis Harta Tanah Kurang 0% Tiada Perubahan dan Berlaku Kejatuhan Nilai 0% hingga 0.99% Peningkatan Nilai Secara Minimal 1% hingga 10.99% 11 % hingga 20.99% 21% hingga 30.99% Peningkatan Nilai Sederhana 31% hingga 40.99% 41% hingga 50.99% 51% hingga 60.99% 61% hingga 70.99% Peningkatan Nilai Tinggi 71% hingga 80.99% 81% hingga 90.99% 91% hingga 100% Lebih 100% Peningkatan Nilai Amat Tinggi
Sumber: Kerja Lapangan, 2012
Jadual 3.4 menunjukkan indikator yang digunakan bagi menganalisis kadar- kadar perubahan nilai pasaran harta tanah di kawasan kajian. Terdapat tiga kemungkinan perubahan nilai pasaran yang berlaku iaitu, penurunan nilai pasaran harta tanah, tiada perubahan nilai dan peningkatan nilai pasaran harta tanah. Bagi kadar perubahan nilai pasaran harta tanah yang menunjukkan pola penurunan atau 111 berkedudukan konsisten, penyelidik menggunakan penunjuk nilai 0% ke bawah. Manakala kadar perubahan nilai pasaran harta tanah yang menunjukkan kadar lebih dari 0%, terdapat empat kategori perubahan nilai pasaran iaitu perubahan minimal, sederhana, tinggi dan amat tinggi.
Dan teknik analisis kuantitatif yang digunakan di dalam kajian adalah merujuk kepada proses analisis ke atas maklum balas responden sebagaimana yang diperlukan di dalam objektif ketiga. Dalam analisis ini, penyelidik menggunakan borang soal selidik bagi mengukur implikasi faktor-faktor polisi, ekonomi dan sosial ke atas perubahan pola pemilikan tanah. Pengukuran ini menggunakan skala Likert, Nominal dan Ordinal (Zamalia, 2008 dan Singh et. al., 2006). Bagi pengukuran yang menggunakan skala Likert dan Nominal, penyelidik menggunakan nilai-nilai tersebut bagi merujuk respons yang diterima bagi setiap soalan kualitatif yang ditujukan semasa proses pengumpulan maklumat di lapangan dijalankan. Skala pengukuran tersebut adalah ditunjukkan di dalam Jadual 3.5 dan 3.6:-
Jadual 3.5 Nilai-nilai di dalam Skala Likert Maklum balas Nilai Sangat Tidak Setuju 1 Tidak Setuju 2 Tiada Kaitan/Mungkin 3 Setuju 4 Sangat Setuju 5
Sumber: Kerja Lapangan, 2012
Jadual 3.6 Nilai-nilai di dalam Skala Nominal Maklum balas Ya Tidak Nilai 1 2
Sumber: Kerja Lapangan, 2012
Setelah itu, setiap maklum balas yang diterima daripada responden dianalisis dengan menggunakan perisian SPSS. Penyelidik juga menggunakan perisian MS Excel bagi menyelaras dan merumus keseluruhan data yang telah dianalisis dengan menggunakan perisian SPSS. Pada peringkat akhir analisis, penyelidik menghasilkan 112 statistik deskriptif dengan menggunakan teknik mod dan purata seperti yang dirumuskan di dalam jadual kekerapan dan purata.
3.9.2 Teknik Kualitatif
Menurut Bogdan & Taylor (1975), pendekatan kualitatif merupakan penelitian yang menghasilkan data-data deskriptif berbentuk pernyataan yang diperoleh melalui dapatan lisan atau perilaku individu yang dikaji. Richie & Lewis (2003) mentakrif pendekatan kualitatif sebagai kaedah penelitian kajian sains sosial yang dijalankan daripada aspek-aspek konsep, perilaku, persepsi dan persoalan-persoalan yang berkaitan dengan individu yang diamati.
Dalam konteks penelitian ini, penyelidik menggunakan pendekatan kualitatif dalam mencapai tujuan dan matlamat sebahagian objektif kedua. Untuk tujuan itu, terdapat satu penelitian dan pengamatan kualitatif yang dijalankan ke atas dua elemen utama di dalam faktor polisi yang mempengaruhi perubahan pola pemilikan tanah pegangan Melayu di kawasan kajian (Richie & Lewis, 2003). Bagi penelitian ke atas elemen pertama faktor polisi iaitu pernyataan dasar-dasar pembangunan yang mempengaruhi perubahan pola pemilikan tanah pegangan Melayu, penyelidik menggunakan pendekatan analisis dokumen (Musson, 1998). Pendekatan ini mencakupi analisis kualitatif ke atas ketetapan dasar yang dibentuk oleh pihak pembuat polisi di dalam merangka pelan dan perancangan pembangunan yang dijalankan. Melalui pernyataan dasar tersebut, penyelidik mengenalpasti senarai program-program pembangunan yang telah, sedang dan akan dijalankan di sekitar kawasan kajian antara tahun 2000 hingga 2008. Dan diakhir penelitian tersebut, hasilan dan dapatan yang diperoleh daripada analisis secara kualitatif dirumuskan dalam bentuk penyataan dan ringkasan di mana ia dikelaskan mengikut kategori dasar pembangunan fizikal dan bukan fizikal (Golafshani, 2003; Marshall & Rossman, 1999 dan Musson, 1998). Tujuannya untuk memperkemaskan fakta-fakta berkaitan dengan pembangunan serta memudahkan proses penelitian ke atas dasar-dasar tersebut yang memberi kesan ke atas tanah-tanah milikan kaum Melayu di kawasan kajian.
113
Disamping itu juga, penyelidik turut membuat penilaian ke atas pernyataan yang berkaitan dengan jenis milikan tanah kaum Melayu bagi mengupas elemen polisi dari sudut sistem pemilikan tanah yang diaplikasi di kawasan kajian secara khusus. Teknik kualitatif yang digunakan ialah pendekatan naratif di mana untuk mencapai maksud itu, penyelidik membuat tinjauan dan penelitian ke atas kajian-kajian lampau, artikel, penulisan-penulisan akademik dan jurnal yang membincangkan faktor tersebut (Marshall & Rossman, 1999). Diakhir analisis ini, penyelidik merumuskan sistem perundangan dan amalan pemilikan tanah yang merangkumi ciri-ciri, kelebihan dan kekurangan sistem tersebut (Moh. Nazir, 2005). Ini bertujuan untuk mengaitkan hubungannya dengan faktor utama analisis kajian.
3.9.3 Gabungan Kaedah Kualitatif dan Kuantitatif
Seperti yang telah dibincangkan di dalam topik-topik sebelum ini, kajian ini melibatkan penggunaan gabungan kaedah-kaedah kualitatif dan kuantitatif di mana analisis bagi mengenal pasti pola pemilikan tanah pegangan Melayu menggunakan pendekatan kuantitatif statistik deskriptif. Hasilan yang dikenal pasti adalah berbentuk peratusan penyusutan saiz tanah pegangan Melayu dan ia digunakan sebagai asas oleh penyelidik dalam mengaitkannya dengan faktor-faktor pembangunan iaitu polisi, ekonomi dan sosial yang kemudiannya dikenali sebagai faktor tiga-serangkai (Mukupa, 2011; Asiah et. al., 2006 dan Reddy & Lal, 2002).
Berdasarkan kepada dapatan analisis tersebut, penyelidik mengenal pasti faktor-faktor pembangunan yang menyumbang kepada perubahan pola tersebut. Untuk maksud analisis tersebut, penyelidik menggunakan pendekatan kualitatif bagi mengamati dan meneliti faktor-faktor tersebut menerusi data-data sekunder yang berbentuk kualitatif dan kuantitatif. Penelitian ke atas elemen-elemen polisi seperti pernyataan dasar pembangunan dan penulisan akademik yang membincangkan sistem pemilikan tanah yang diaplikasi di Semenanjung Malaysia menggunakan pendekatan kualitatif di mana teknik-teknik naratif dan perbincangan ke atas pernyataan tersebut menerusi penilaian empirikal dan kupasan daripada hasil penelitian itu dijadikan sebagai hujah untuk mengaitkan implikasi dasar dan sistem menurut aspek polisi sebagai salah satu penyumbang kepada permasalahan tersebut. Penemuan daripada 114 penilaian kualitatif adalah elemen terpenting di dalam penelitian deduktif yang pernah diutarakan oleh penyelidik-penyelidik terdahulu yang membincangkan implikasi polisi ke atas perubahan pola pemilikan tanah (Nor Asiah & Bashiran Begum, 2009; Salleh, 2004; Alinah, 2003; Azman, 1998 dan Yusof, 1996).
Seterusnya, analisis ke atas faktor ekonomi dibuat melalui penilaian dan analisis kuantitatif ke atas data-data urus niaga harta tanah yang diperoleh penyelidik melalui sumber JPPH. Data-data tersebut adalah berbentuk kuantitatif di mana penyelidik menggunakan pendekatan kuantitatif deskriptif bagi mengenal pasti corak dan pola pasaran harta tanah di kawasan kajian. Perubahan pola pasaran harta tanah akan dilihat dalam bentuk nombor indeks (peratusan) dan dengan menggunakan jadual penunjuk nilai yang diusulkan oleh penyelidik, maka bentuk perubahan pola tersebut menunjukkan berlaku peningkatan nilai harta tanah pertanian di kawasan kajian. Oleh itu, penyelidik akan menjadikan elemen peningkatan nilai pasaran harta tanah sebagai alasan untuk menyatakan implikasi daripada elemen-elemen polisi pembangunan iaitu aspek-aspek dasar-dasar pembangunan dan sistem pemilikan tanah sebagai penyebab utama kepada berlaku peningkatan nilai tanah di samping penyelidik mengaitkannya dengan kepada isu perubahan pola saiz tanah pegangan Melayu seperti yang dijelaskan di dalam dapatan objektif pertama (Mohd Azmi, 1997 dan Ahmad, 1985).
Dan, faktor pembangunan yang terakhir iaitu sosial di mana penyelidik menggunakan pendekatan induktif bagi mengenal pasti kewujudan elemen-elemen di dalam teori gelagat manusia yang mempengaruhi tindakan responden selaku pemilik- pemilik tanah pegangan Melayu yang terlibat di dalam pelupusan tanah. Dengan menggunakan borang soal selidik, penyelidik meneliti ciri-ciri pengalaman, pengetahuan, persepsi dan keperibadian responden yang menyumbang kepada isu perubahan pola pemilikan tanah. Penilaian ini dibuat dengan menggunakan pendekatan kualitatif yang mencakupi penelitian ke atas respons-respons yang diterima melalui soalan-soalan yang berkaitan diajukan kepada responden. Penilaian ke atas elemen-elemen tersebut berasaskan pendekatan deduktif yang pernah diusulkan oleh penyelidik-penyelidik terdahulu yang mengaitkan faktor sikap pemilik Melayu itu sendiri yang menyebabkan berlaku kemerosotan saiz tanah pegangan Melayu (Tenku Idris, 1996; Nik Mohd Zain, 1996; Talib, 1992 dan Ahmad, 1985). 115
Setelah hasilan dan dapatan daripada analisis ke atas faktor-faktor pembangunan yang mempengaruhi perubahan pola pemilikan tanah di kawasan kajian, penyelidik menjalankan proses penilaian data yang terakhir iaitu penelitian nilai moral tanah sama ada kapitalistik atau patriotik dalam kalangan pemilik tanah kaum Melayu. Pengamatan ini merupakan elemen induktif yang cuba diketengahkan oleh penyelidik melalui tinjauan dan penelitian di lapangan. Data-data kualitatif yang dibentuk di dalam borang selidik yang bersandarkan prinsip-prinsip di dalam Teori Gelagat Manusia iaitu pengalaman, pengetahuan, keperibadian dan persepsi (Sherr, 2008; Gintis, 2009 dan Hutchinson, 2011). Dalam konteks kajian ini, dengan berlandaskan prinsip di dalam Teori Etika dan Nilai Moral, penyelidik menetapkan bahawa Nilai Patriotik sebagai nilai yang baik yang dapat mengekalkan dan meningkatkan saiz tanah pegangan Melayu manakala Nilai Kapitalistik sebagai nilai yang buruk yang menyumbang kepada penyusutan saiz tanah pegangan Melayu (Bilsky& Schwartz, 1994; Endang, 1998; Hurka, 2000; Ahmad Bashir, 2004 dan Schwartz, 2012).
Bagi tujuan penelitian nilai moral, penyelidik mengukur dengan menggunakan teknik kuantitatif yang berasaskan data-data kualitatif yang diperoleh di lapangan. Teknik ini menggunakan pendekatan mod di mana nilai tertinggi bagi sesuatu penunjuk atau sela nilai dijadikan asas bagi mengenal pasti nilai moral tanah yang mendominasi pandangan dan maklum balas yang diterima daripada responden. Dalam proses ini, penyelidik merumuskan dapatan dan penemuan analisis ini dalam bentuk deskriptif melalui kaedah perbandingan nilai. Melalui penyelarasan dan pengubahsuaian skala Likert, penyelidik membina Jadual Penunjuk Nilai Moral Tanah seperti ditunjukkan di dalam Jadual 3.7 sebagai asas penilaian, iaitu :-
Jadual 3.7 Jadual Penunjuk Nilai Moral Tanah melalui pengubahsuaian Skala Likert Sela Nilai Penunjuk Nilai Moral Nilai Moral Tanah 1 Sangat Patriotik Nilai Moral Patriotik 2 Patriotik 3 Tiada Nilai Tiada Nilai Moral 4 Kapitalistik Nilai Moral Kapitalistik 5 Sangat Kapitalistik
Sumber: Kerja Lapangan, 2012
116
Dengan menggunakan nilai antara 1 dan 5, penyelidik mengekodkan nilai moral tanah yang diukur melalui pernyataan-pernyataan kualitatif di dalam borang soal selidik. Sebahagian besar soalan-soalan ini mengandungi pernyataan-pernyataan yang lebih menonjolkan persepsi responden menurut perspektif perundangan, dasar- dasar pembangunan dan pola pasaran tanah di kawasan kajian. Setiap pernyataan kualitatif mengukur implikasi pembangunan ke atas pemilikan tanah pegangan Melayu dari sudut kesan positif dan negatif. Oleh itu, setiap pernyataan nilai moral tanah menyentuh secara langsung dan tidak langsung ke atas persepsi responden yang ditemu bual. Pengukuran nilai moral tanah tetap kekal dalam kedudukan seperti yang ditunjukkan di dalam Jadual 3.7 dan dinilai mengikut kepentingan dan keperluan pernyataan tersebut.
3.10 Rumusan
Secara ringkasnya, bab ini membincangkan kaedah penyelidikan yang digunakan dalam proses pengumpulan data, bentuk penyelidikan, sumber-sumber data yang diperlukan, instrumen analisis, populasi dan pensampelan serta teknik analisis dan penilaian data kajian. Oleh itu, dapatan dan penemuan kajian ini diaplikasi bagi mengenal pasti kewujudan nilai moral tanah yang mempengaruhi faktor-faktor perubahan pola pemilikan tanah. Ringkasnya, perbincangan kaedah ini telah mengambil kira keperluan-keperluan penyelidikan seperti yang dirumuskan di dalam kerangka konseptual kajian. Dengan merujuk kerangka tersebut, kaedah ini dijadikan panduan bagi memastikan proses analisis dan penilaian data dapat dilaksanakan selaras dengan tujuan dan objektif-objektif kajian. Selain itu, bab ini membincangkan secara terperinci lokasi kawasan kajian yang dikenal pasti sebagai sampel kajian. Pemilihan lokasi kawasan kajian yang terletak di luar bandar telah mengambil kira beberapa faktor yang dilihat dapat memenuhi keperluan kajian untuk melihat implikasi perubahan pola pemilikan tanah pegangan Melayu akibat daripada proses pembangunan. 117
BAB IV
DASAR PEMBANGUNAN DAN JENIS MILIKAN TANAH MELAYU DI DAERAH LARUT, MATANG DAN SELAMA
4.1 Pendahuluan
Bab ini membincangkan dasar-dasar pembangunan fizikal dan bukan fizikal yang dicadangkan, sedang dilaksanakan dan telah dilaksanakan di kawasan kajian antara tahun 2000 dan 2008. Dasar-dasar ini mempunyai signifikan yang tersendiri dalam mempengaruhi perubahan pola pemilikan tanah sama ada secara langsung dan tidak langsung. Dasar-dasar ini meliputi dasar-dasar pembangunan fizikal yang mengubah kegunaan dan pengezonan tanah secara fizikal. Ini secara langsung memberi kesan ke atas permintaan tanah, penggunaan sumber tanah baru dan perubahan taraf sosioekonomi pemilik dan masyarakat sekitar.
Di dalam bab ini juga, penyelidik mengulas serba ringkas jenis-jenis pemilikan tanah yang diguna pakai di dalam sistem pentadbiran tanah di Semenanjung Malaysia. Tujuan perbincangan topik ini kerana ia mempunyai signifikan dari sudut kesan pembangunan. Penyelidik mendapati terdapat hubungan sangat signifikan antara perlaksanaan dasar-dasar pembangunan dan pemilikan tanah. Ini kerana, terdapat impak yang wujud daripada pertembungan kedua-dua komponen ini ke atas perubahan pola pemilikan tanah. Secara dasarnya, sistem pemilikan tanah di Semenanjung Malaysia telah diamalkan sejak era penjajahan British dan kekal diguna pakai dengan penyelarasan dan penambahbaikan yang mengambil kira kesesuaian keperluan semasa.
Diakhir bab ini, penyelidik merumuskan dasar-dasar pembangunan mengikut kategori pembangunan. Tujuannya untuk melihat jenis pembangunan yang menjadi 118 pilihan oleh kerajaan dan pihak swasta yang bermatlamat untuk meningkatkan taraf sosioekonomi masyarakat dan kawasan luar bandar yang sesuai dengan kepentingan sumber ekonomi di kawasan tersebut. Penyelidik juga merumuskan jenis-jenis pemilikan tanah di kawasan kajian yang dilihat penting bagi meneliti bentuk milikan tanah Melayu yang menerima kesan akibat daripada pelaksanaan dasar-dasar pembangunan tersebut.
4.2 Dasar-dasar Pembangunan
Terdapat dasar-dasar pembangunan yang diwartakan, sedang dilaksanakan dan dirancang di kawasan luar bandar di dalam pentadbiran Daerah LMS. Ia diklasifikasikan mengikut peringkat Persekutuan, Negeri, Tempatan dan Khusus.
4.2.1 Polisi Pembangunan Peringkat Persekutuan
Berikut adalah dasar-dasar dan polisi pembangunan peringkat Persekutuan yang telah dirancang dan dilancarkan di kawasan kajian, iaitu :- a) Rancangan Jangka Panjang Ketiga (2001-2010)
Rancangan Jangka Panjang Ketiga merupakan lanjutan dari rancangan-rancangan pembangunan negara yang diperkenalkan sejak dari Dasar Ekonomi Baru (DEB : 1970-1990) dengan mengekalkan dasar Affirmative Action bagi mengimbangkan taraf sosioekonomi rakyat Malaysia serta mengelak berulangnya Tragedi 13 Mei 1969. Dengan mengekalkan dua matlamat utama DEB iaitu membasmi kemiskinan dan menyusun semula masyarakat, rancangan ini memperuntukkan cadangan-cadangan pembangunan politik, ekonomi dan sosial negara untuk tempoh sepuluh tahun dan dikenali sebagai Dasar Wawasan Negara (DWN). Dasar ini mengandungi cadangan- cadangan pelan pembangunan sebagai usaha kerajaan untuk memastikan matlamat Malaysia menjadi negara maju menjelang tahun 2020 sesuai dengan hasrat Wawasan 2020.
119
Dalam konteks pembangunan, teras pembangunan DWN memberi tumpuan untuk mengujudkan masyarakat yang saksama melalui pembasmian kemiskinan dan mengatasi ketidakseimbangan kumpulan etnik wilayah. Untuk itu, kerajaan berusaha untuk meningkatkan kadar pertumbuhan di negeri-negeri kurang melalui galakan pertumbuhan sektor ekonomi seperti pembuatan, pelancongan dan pertanian moden bagi mengimbangkan pembangunan antara wilayah. Teras pembangunan ketiga iaitu peningkatan daya saing sektor utama bertujuan untuk menggalakkan pertumbuhan sektor pertanian bagi menambah pengeluaran makanan, meningkatkan daya saing komoditi perindustrian melalui penyatuan kawasan pertanian dan membangunkan sumber baru pertumbuhan. Semestinya, kawasan luar bandar berpotensi menjadi pembekal utama sumber-sumber bahan mentah untuk keperluan sektor ekonomi negara. b) Rancangan-rancangan Malaysia
Dalam kajian ini, peruntukkan perbelanjaan bagi pembangunan sektor pertanian dan pembangunan wilayah antara tahun 2000 dan 2008 telah melibatkan tiga Rancangan Malaysia iaitu RMK7, RMK8 dan RMK9 adalah seperti ditunjukkan di dalam Jadual 4.1, iaitu :-
Jadual 4.1 Ringkasan Peruntukkan Pembangunan Wilayah dan Pertanian di dalam RMK7, RMK8 dan RMK9
Rancangan Strategi Pembangunan Peruntukkan Pembangunan Malaysia Wilayah Pertanian (RM/bilion) (RM/juta) RMK7 Mengekalkan penekanan kepada 103.565 7.5663 (1996- konsep pembangunan seimbang di 2000) dalam Dasar Pembangunan Nasional 1991-2000).
bersambung… 120
…sambungan
RMK8 Menggabungkan strategi, program dan 170 7.86 (2001- projek yang dirangka bagi mencapai 2005) objektif Dasar Wawasan Negara 2001- 2010 dan memberi tumpuan untuk mencapai pertumbuhan mapan dan berdaya tahan. RMK9 Memantapkan bidang perkhidmatan, 230 11.435 (2006- pembuatan dan pertanian baru serta 2010) memberi tumpuan kepada pembangunan modal insan.
Sumber: Ubahsuai dari RMK7, RMK8 dan RMK9
Berdasarkan peruntukkan pembangunan di dalam RMK7, RMK8 dan RMK9, didapati terdapat peningkatan jumlah peruntukkan keperluan pembangunan. Ini sesuai dengan matlamat negara untuk meningkatkan kemampuan politik, ekonomi dan sosial negara melalui pendekatan pembangunan tanah. RMK9 memberi penekanan kepada sektor pertanian dan perindustrian melalui pelbagai bentuk insentif dan galakan dalam memperkasakan kedua-dua sektor ini. c) Koridor Pertumbuhan Segi Tiga Indonesia-Malaysia-Thailand (IMT-GT)
Koridor Pertumbuhan Segi Tiga Indonesia-Malaysia-Thailand (IMT-GT) merupakan koridor yang melibatkan negara-negara yang terletak di sepanjang laluan Selat Melaka. IMT-GT mengandungi lapan buah wilayah selatan Thailand, lapan buah negeri di Semenanjung Malaysia dan lapan buah wilayah di Pulau Sumatera, Indonesia. Kawasan-kawasan ini mempunyai nilai sejarah yang diwarisi sejak turun temurun. Oleh itu, pembentukan koridor ini merupakan usaha untuk merapatkan semula hubungan sejarah antara wilayah-wilayah tersebut. Fokus utama koridor ini untuk pembangunan pelbagai bidang politik, ekonomi dan sosial serta mengukuhkan sektor-sektor ini melalui perhubungan dan kerjasama antara pihak kerajaan dan swasta.
121
d) Peruntukkan pembangunan di dalam bajet negara
Terdapat tiga kategori peruntukkan pembangunan pertanian dan luar bandar di dalam bajet negara iaitu pembangunan pertanian, luar bandar dan infrastruktur luar bandar. Pembangunan Pertanian merangkumi pemberian intensif kepada golongan petani untuk meningkatkan pembangunan sektor pertanian sebagai sumber pendapatan utama negara. Ia merangkumi latihan, pemberian bantuan dan subsidi serta intensif-intensif lain. Pembangunan Luar Bandar meliputi peruntukkan bajet bagi pembinaan dan penyelenggaraan kemudahan luar bandar seperti pembinaan jalan-jalan baru, kerja- kerja naik taraf jalan sedia ada, pembinaan kemudahan dan infrastruktur luar bandar dan sebagainya. Peruntukkan kemudahan infrastruktur pertanian diperlukan untuk memajukan sektor pertanian dan aktiviti masyarakat luar bandar melalui pembinaan pusat-pusat pengumpulan hasil pertanian, peruntukkan kepada agensi-agensi pembangunan pertanian dan luar bandar. Ia bertujuan untuk meningkatkan taraf sosioekonomi masyarakat luar bandar dan sektor pertanian. Jadual 4.2 menunjukkan unjuran peruntukkan bajet negara bagi program-program pembangunan pertanian dan luar bandar seluruh negara.
Jadual 4.2 Peruntukan bajet pembangunan luar bandar dari tahun 2000-2008 Tahun Peruntukkan Bajet Tahunan Jumlah Pembangunan Pembangunan Luar Infrastruktur (RM) Pertanian Bandar Pertanian 2000 1,050,000,000 1,360,000,000 - 2,410,000,000 2001 3,079,144,000 856,000,000 84,000,000 4,019,144,000 2002 1,580,000,000 770,000,000 - 2,350,000,000 2003 - 1,460,300,000 289,700,000 1,750,000,000 2004 - 3,567,100,000 450,000,000 4,017,100,000 2005 - 449,000,000 18,700,000 467,700,000 2006 2,700,000,000 2,080,000,000 - 4,780,000,000 2007 90,000,000 1,231,000,000 615,000,000 1,936,000,000 2008 6,500,000,000 1,142,000,000 85,000,000 7,727,000,000
Sumber: Kementerian Kewangan Malaysia, 2000-2008 e) Dasar Pertanian Negara Ketiga (DPN3) 1998-2010
Dasar Pertanian Negara Ketiga (DPN3) 1998-2010 merupakan lanjutan dasar-dasar pertanian negara yang diperkenalkan sejak tahun 1984. DPN3 bermatlamat untuk 122 meningkatkan daya saing sektor pertanian dan memaksimumkan pendapatan melalui penggunaan sumber secara optimum, meningkatkan sumbangan sektor pertanian kepada Keluaran Dalam Negara Kasar (KDNK) dan menambah pendapatan pengeluar. DPN3 bertujuan untuk menjamin bekalan makanan yang mencukupi, selamat, berkhasiat serta bermutu tinggi pada harga yang berpatutan, mengurangkan penggunaan buruh dalam kegiatan pertanian, memperkukuhkan daya saing sektor pertanian negara, meningkatkan pelaburan swasta dalam pengeluaran makanan, merubah sektor pekebun kecil, menyokong perindustrian negara dan pelaburan luar negara serta memastikan pembangunan pertanian dan perhutanan yang mapan. RMK9 (2006-2010) memberi tumpuan khusus untuk memperkasakan sektor pertanian melalui teras-teras dasar RMK9. Di dalam dasar ini, sumber-sumber pertanian yang diberi perhatian ialah tanaman makanan dan komersial, sayur-sayuran, perikanan dan penternakan bagi menghasilkan sumber bahan makanan dan mentah bagi industri berasaskan pertanian. e) Rancangan Fizikal Negara (RFN)
Jadual 4.3 merumuskan cadangan perlaksanaan RFN yang bermatlamat untuk mencapai sasaran sebagai negara maju menjelang tahun 2020 :-
Jadual 4.3 Fokus Perancangan di dalam RFN No. Fokus Pembangunan RFN 1 Perancangan Guna tanah bersepadu dan mapan 2 Perancangan aktiviti ekonomi berasaskan bandar 3 Kerjasama perancangan fizikal dengan negara-negara ASEAN 4 Peningkatan produktiviti dan mengurangkan ketidakseimbangan wilayah 5 Konsep kelompok industri bagi perancangan tanah industri bersambung… 123
…sambungan
6 Pembangunan berasaskan impak proses pembangunan 7 Pemuliharaan lapan buah kawasan Jelapang Padi Strategik 8 Memaksimumkan kekuatan lokasi dan sumber asas bagi pembangunan pelancongan 9 Penyelarasan dan sokongan bagi pertumbuhan bandar dalam konurbasi 10 Sokongan ke atas empat konurbasi utama-Kuala Lumpur, Georgetown, Johor Bahru dan Kuantan. 11 Perancangan dan pembangunan konurbasi sebagai sebuah wilayah bersepadu 12 Pengekalan keunikan fizikal konurbasi 13 Pengeksploitasian ciri khas bandar yang disokong oleh infrastruktur yang sesuai 14 Pembangunan potensi ekonomi setempat bagi bandar kecil dan sederhana 15 Pengukuhan rasionalisasi perkhidmatan bagi pembangunan Pusat Pertumbuhan Desa 16 Perangkaan piawaian perancangan bagi Bandar Maju. 17 Pembentukan sebuah agensi pusat bagi menerbitkan secara berkala berkaitan maklumat pembangunan guna tanah 18 Pengintegrasian kawasan Sensitif Alam Sekitar di dalam perancangan dan pengurusan alam semula jadi 19 Central Forest Spine (CFS) sebagai tulang belakang Kawasan Sensitif Alam Sekitar 20 Perlindungan Ekosistem Persisiran Pantai Sensitif 21 Kawasan pembangunan tanah tinggi 22 Perlindungan sumber air permukaan dan air bawah tanah 23 Rangkaian Pengangkutan Negara Bersepadu yang mengambil kira hubungan guna tanah dan pengangkutan 24 Mengujudkan sistem kereta api laju yang bersepadu 25 Perluasan rangkaian jalan raya negara 26 Pembangunan lapangan terbang dan pelabuhan utama 27 Konsep pembangunan berorientasikan Transit (TOD) sebagai asas perancangan guna tanah bandar 28 Sistem pengangkutan awam bersepadu di semua pusat bandar utama 29 Penyediaan Rangka spatial bagi kecekapan penyampaian perkhidmatan infrastruktur bersepadu 30 Panduan perancangan kawasan sumber air yang berasaskan penawaran dan permintaan mengikut kuantiti dan lokasi 31 Perlindungan pencemaran dan penyusutan bekalan air bawah tanah 32 Penyediaan sistem rawatan kumbahan berpusat bagi setiap kawasan petempatan bandar 33 Penyediaan rangkaian kemudahan dan pemulihan sisa pepejal bersepadu di setiap kawasan petempatan bandar
bersambung… 124
…sambungan
34 Perizaban tanah sebagai kawasan rizab parit dan sungai 35 Penyediaan Loji Jana kuasa Elektrik dan penempatan lokasi strategik bagi sistem rangkaian agihan utama 36 Penyediaan kemudahan teknologi ICT di semua petempatan
Sumber: Ubahsuai dari Rancangan Fizikal Negara, 2010
4.2.2 Polisi Pembangunan Peringkat Negeri Perak a) Perancangan Pembangunan oleh Unit Perancang Ekonomi Negeri Perak
Bagi peruntukkan pembangunan di negeri Perak, Unit Perancang Ekonomi Negeri (UPEN) Perak bertanggungjawab untuk mengurus peruntukkan perbelanjaan pembangunan di bawah RMK9. Berikut adalah peruntukkan perbelanjaan pembangunan yang diterima oleh UPEN Perak dari tahun 2006 hingga 2008 sebagaimana yang diringkaskan di dalam Jadual 4.4 :-
Jadual 4.4 Peruntukkan Pembangunan oleh Kerajaan Negeri Perak melalui peruntukkan RMK9 bagi tahun 2006 hingga 2008
Peruntukkan (RM’000,000) Jumlah Maksud Peruntukkan Terkumpul Pembangunan RMK9 2006 2007 2008 (RM) Jabatan Kerja Raya 317.2 68.6 126.00 59.31 571.11 Kemajuan Masyarakat dan 170 31.0 61.00 27.00 289.00 Luar Bandar Jabatan Pengairan 52.7 8.0 17.80 8.82 87.32 dan Saliran Jabatan Pertanian 50.0 5.5 14.40 8.01 77.92 Kerajaan Tempatan 30.0 5.5 10.77 5.26 51.53 dan Perumahan Jabatan Perkhidmatan 35.0 3.5 10.66 6.44 55.60 Haiwan Jabatan Perhutanan 45.0 4.0 26.00 8.00 83.00 Jabatan Agama 125.0 3.85 11.45 4.00 144.30 Islam
bersambung… 125
…sambungan
Jabatan Kehakiman 18.0 3.5 5.00 2.00 28.50 Syariah Pelbagai 467.1 86.13 184.98 52.00 790.21 Jumlah 1,310.00 2,225.58 2,475.06 2,188.85 2,178.49
Sumber: Ubahsuai dari Laporan Tahunan UPEN Perak 2006-2008
Jabatan Kerja Raya (JKR) dan Kementerian Pembangunan Masyarakat dan Luar Bandar menerima agihan peruntukkan terkumpul antara tahun 2006 dan 2008 sebanyak 29.24% dan 13.70%. Jadual 4.5 menunjukkan senarai projek-projek pembangunan fizikal dan bukan fizikal yang sedang dan telah dilaksanakan di kawasan kajian oleh UPEN Perak melalui peruntukkan RMK9 sejak dari tahun 2006 :-
Jadual 4.5 Senarai projek pembangunan di bawah RMK9 di kawasan kajian Nama Projek/Aktiviti Lokasi Mukim Tahun Terlibat Penyelarasan Pembangunan NCER, Perak Utara 2007 meliputi :- i. Projek Pertanian Semua Mukim ii. Sektor Pelancongan di dalam iii. Projek Pembangunan Sosial Daerah Larut, Penyelarasan Perlaksanaan Projek IMT- Seluruh Matang dan 2007 GT Negeri Selama Taman Kekal Pengeluaran Makanan Perak Utara 2008 Menaiktarafkan Zon Perindustrian Seluruh Kamunting 2007 Negeri dan Tupai Projek Khas Industri Seluruh Batu Kurau 2007 Negeri dan Sg. Tinggi Projek Pusat Pemasaran Ikan Hiasan Perak Utara Hulu Selama 2008 Negeri Projek Pusat Pembiakan Kambing Boer Pondok Hulu Ijok 2008 Nasional Tanjung Projek Pembinaan Kereta Kabel Bukit Larut Bandar 2009 Taiping
Sumber: Unit Perancang Ekonomi Negeri Perak, 2010
126
b) Pelan Strategik Perak Maju 2015
Perancangan pembangunan ke arah Wawasan Perak Maju 2015 telah bermula seawal tahun 1999 di mana perancangan sistematik telah dibuat pada 24 November 2006. Matlamat utamanya, untuk menjadikan Perak sebagai sebuah negeri maju menjelang tahun 2015 menerusi pembangunan ekonomi negeri, pembasmian kemiskinan dan setinggan. Dalam menjayakan wawasan tersebut, misi Perak Maju 2015 adalah untuk menjana semua sektor bagi mencapai sasaran matlamat penunjuk sosioekonomi yang memenuhi kriteria sebuah negeri maju serta untuk meningkatkan taraf dan kualiti hidup rakyat melalui persekitaran selesa dan gaya hidup yang sihat. Objektif utama Perak Maju 2015 untuk menilai dan menaksir senario ekonomi negeri semasa sehingga tahun 2015, mengenal pasti langkah-langkah di dalam membasmi kemiskinan menjelang tahun 2010, menyedia kaedah dan mekanisme untuk mengenal pasti alat pengukuran yang sesuai dan efektif bagi mengakses status maju, dan mengenal pasti aktiviti-aktiviti ekonomi baru bagi menggalakkan pembangunan.
Kerajaan negeri telah mengenal pasti dua buah zon pembangunan utama iaitu daerah-daerah di dalam kawasan NCER dan daerah-daerah lain yang tidak termasuk di dalam mana-mana kawasan zon pembangunan. Terdapat tujuh matlamat pelan strategik pembangunan Perak Maju 2015 iaitu, untuk memberi nafas baru kepada sektor pertanian, strategi pembangunan perindustrian moden, strategik baru sektor perlombongan, pembangunan dan latihan sektor sumber manusia, meningkatkan taraf dan kualiti hidup rakyat, strategi dan pelan pembangunan wilayah dan galakan pembangunan pelaburan awam. Jadual 4.6 merumuskan analisis SWOT ke atas Daerah LMS yang telah dirangka oleh kerajaan negeri, iaitu :-
127
Jadual 4.6 Analisis SWOT Daerah LMS di dalam Pelan Strategik Perak Maju 2015 Analisis Fakta Kekuatan Anggaran populasi semasa bagi penduduk di daerah ini pada tahun 2006 ialah 309,800. Pada tahun 2001, jumlah kemasukan pelancong domestik dan asing ke negeri ini seramai 2.8 juta di mana sejumlah 1.4 juta orang pelancong telah melawat daerah ini. Dianggarkan antara tahun 2010 dan 2015, jumlah kemasukan pelancong akan meningkat sebanyak 5%. Daerah LMS mempunyai potensi yang baik untuk pembangunan agro- pelancongan. Mempunyai kelebihan lokasi di mana daerah ini terletak berhampiran dengan kawasan pembangunan dan perindustrian di negeri Pulau Pinang dan Kedah di utara dan berpotensi untuk menerima aliran limpahan pembangunan dari negeri-negeri berkenaan. Mempunyai bilangan penglibatan pengusaha Bumiputera yang ramai di dalam sektor perkhidmatan makanan dan restoran. Kelemahan Kadar pertumbuhan populasi antara tahun 1991 hingga 2000 hanya 0.06% jika dibandingkan dengan kadar pertumbuhan purata nasional iaitu 2.3% Petunjuk bilangan imigrasi keluar yang tinggi dalam kalangan golongan belia. Beberapa program baru yang ditawarkan bagi menarik minat lepasan sekolah berhijrah. Peluang Fasiliti sedia ada bagi pelancong domestik boleh dipertingkatkan bagi menarik kehadiran pelancong asing. Skop bagi menarik lebih ramai pelancong dengan berasaskan kepada ciri- ciri semula jadi, kraf tangan, monumen bersejarah dan kebudayaan. Promosi bagi pakej-pakej pelancongan melalui kerjasama dengan agensi- agensi pelancongan untuk meningkatkan bilangan ketibaan pelancong. Produk pelancongan sedia ada perlu dikekalkan dan diselenggarakan dengan baik seperti bangunan-bangunan warisan dan bersejarah di Taiping, Bukit Larut, Taman Tasik Taiping, Zoo Taiping dan kemudahan Night Safari yang merupakan produk pelancongan baru perlu diperkenalkan iaitu Laluan Botanikal di dalam Zoo Taiping serta usaha- usaha untuk mempromosikan Taiping sebagai Bandar Warisan. Pelan-pelan cadangan pembangunan telah dibuat bagi membangunkan kawasan Kubu Gajah sebagai Taman Teknologi Makanan Halal dan Taman Teknologi Biodiversiti di Kamunting Raya. Kawasan Hutan Bakau di sepanjang pesisir pantai telah dicadangkan untuk dibangunkan sebagai Pusat Ekopelancongan di Kuala Sepetang yang mempunyai potensi untuk dibangunkan sebagai produk pelancongan semula jadi.
bersambung… 128
…sambungan
Cabaran Peningkatan di dalam salah laku juvana dan masalah berkaitan dengan salah guna dadah. Peningkatan kadar jenayah.
Sumber: Pelan Strategik Perak Maju 2015, UPEN, 2010 c) Rancangan Struktur Negeri (RSN)
RSN Perak 2001-2020 telah mendapat persetujuan oleh Majlis Mesyuarat Kerajaan Negeri pada 19 Disember 2007. Ia telah dirancang sejak perlaksanaan Rancangan Malaysia Kelapan dan diwartakan pada 10 April 2008. Jadual 4.7 merumuskan cadangan perlaksanaan RSN Perak :
Jadual 4.7 Cadangan Perlaksanaan RSN Negeri Perak 2001-2020 Objektif Dasar Pembangunan Meningkatkan Daya Saing dan Daya Tahan Pertumbuhan Ekonomi Ekonomi Negeri melalui kerjasama serantau yang berteraskan K- State di dalam pembangunan sektor ekonomi yang strategik dan berpotensi. Meningkatkan pertumbuhan ekonomi negeri melalui pertanian (Bio-tech), sektor perkhidmatan (ICT, Pendidikan Tinggi dan Pelancongan) dan perindustrian (Hi-Tech) bagi menjana KDNK dan Pendapatan Per kapita Negeri seperti yang disasarkan menjelang tahun 2020. Memperkukuhkan pembangunan luar bandar dan ekonomi desa berdasarkan kepada kekuatan dan potensi sosioekonomi setempat serta sumber jaya asli sedia ada ke arah menjadikan sektor luar bandar lebih berdaya maju dan berdaya saing. Memperkukuhkan Masyarakat Perdagangan dan Perindustrian Bumiputera (MPPB) yang berwibawa dan mandiri melalui penyertaan yang lebih aktif di dalam aktiviti ekonomi bandar dan desa negeri.
bersambung… 129
…sambungan
Pembangunan Menyasarkan pertambahan penduduk negeri sekitar 2.7 juta orang Sosial dan bilangan guna tenaga sekitar 1.27 juta menjelang tahun 2020 di samping memastikan agihan serta taburan penduduk dan guna tenaga yang lebih seimbang antara daerah. Meningkatkan kualiti hidup rakyat sejajar dengan peningkatan Indeks Kualiti Hidup Malaysia dan Pelan Integriti Nasional (PIN) melalui pembangunan seimbang di dalam sektor perumahan, perkhidmatan sosial dan kemudahan masyarakat. Kemajuan ekonomi negeri perlu diimbangi dengan kesejahteraan sosial yang bertunjangkan masyarakat lestari yang berpengetahuan, produktif, berdaya saing, penyayang dan jati diri. Pembangunan Hala tuju pembangunan petempatan negeri perlu berdasarkan sasaran Fizikal Hierarki 2020 serta menggalakkan pembangunan pusat-pusat pertumbuhan strategik sedia ada secara lebih terancang dan bersepadu bagi meningkatkan kadar urbanisasi negeri. Merancang pemajuan dan mengawal pembangunan fizikal negeri secara bersepadu ke arah pembangunan yang lebih seimbang antara kepentingan ekonomi dan kesejahteraan alam sekitar. Pertumbuhan ekonomi negeri dan peningkatan taraf hidup rakyat perlu disokong oleh pembangunan infrastruktur, utiliti awam dan prasarana ICT yang bersepadu dan seimbang antara daerah, bandar dan luar bandar. Pemeliharaan Kawalan kualiti alam sekitar dan pelan pengurusan KSAS (Kawasan Alam Sekitar Sensitif Alam Sekitar) perlu diintegrasikan di tiga peringkat pembangunan (sebelum, semasa dan selepas pembangunan) sejajar dengan konsep dan pendekatan pembangunan lestari. Pengukuhan Memperkasakan agensi pembangunan negeri (sektor awam) melalui Institusi pengukuhan sistem urus tadbir, kualiti perkhidmatan dan pendekatan Pelaksanaan pelaksanaan ke arah merealisasikan Wawasan Perak Maju 2015 dan K-State 2010. Rancangan Struktur Negeri Perak (RSNPK) sebagai rangka kerja perancangan fizikal dan pembangunan sosioekonomi negeri ke arah mencapai Wawasan Negeri Maju 2015 yang berteraskan K-State.
Sumber: Ubahsuai dari Rancangan Struktur Negeri Perak 2001-2020
4.2.3 Polisi Pembangunan Peringkat Daerah Larut, Matang dan Selama a) Rancangan Tempatan Daerah Larut, Matang dan Selama
Jadual 4.8 merumuskan cadangan-cadangan pembangunan yang dirancang di daerah LMS, iaitu :-
130
Jadual 4.8 Cadangan Pembangunan di Daerah LMS Guna tanah Cadangan Projek Lokasi Agro Taman Eko-Agropelancongan Perak Kaki Bukit Larut pelancongan Taman Agro-Perhutanan Perak Taman Hutan Bakau Matang Pusat Eko-Warisan Pelancongan Perak Sg. Kerang dan Sg. Jarum Mas Pembangunan Semula Bandar-bandar Taiping Warisan Sejarah Negeri Perak Industri Taman Teknologi Biodiversiti Perak Kamunting Raya Taman Teknologi Makanan Halal Perak Kubu Gajah Taman Industri Asas Tani Perak Pondok Tanjung Infrastruktur Projek Naik taraf dan Pemodenan Desa Kg. Pinang (Pokok Dalam Kawasan Bandar Assam) Projek Desa Wawasan Perak Dalam cadangan Cadangan Lebuh raya Pantai Barat Taiping-Pelabuhan Klang (135km) Cadangan Lebuh raya Pantai Barat Fasa 2 Taiping-Selama-Cadangan Lebuh raya Tulang Belakang Kedah (33km) Cadangan Jalan Pesisir Pantai Kuala Trong-Kuala Sepetang-Kuala Kurau Cadangan Jalan Penghubung Kati-Batu Kurau-Selama Cadangan Jalan Penghubung Bandar Taiping-Kuala Sepetang Projek Naik taraf Jalan Changkat Jering-Pantai Remis-Segari Projek Naik taraf Jalan Taiping-Pondok Tanjung- Kubu Gajah Cadangan Pembinaan Persimpangan Trong Bertingkat Lebuh raya Pantai Barat di Trong Cadangan Pembinaan Persimpangan Changkat Jering Bertingkat Lebuh raya Pantai Barat dan PLUS di Changkat Jering Cadangan Pembinaan Persimpangan Taiping Utara Bertingkat Lebuh raya Pantai Barat di Taiping Utara Rumah Wanita dan Pusat Keluarga Bandar Taiping dan Penyayang Bandar Selama Institusi Projek Penempatan Semula Kem Bandar Baru Trong Tentera Komersial Projek Naik taraf Pusat Petempatan Bandar Baru Trong dan Kecil Berkonsepkan "ala Bandar Baru" Batu Kurau Pembangunan Infill Pekan-pekan Kecil Pusat Petempatan Kecil Sedia ada bersambung… 131
…sambungan
Luar Bandar Pusat Kemajuan Ekonomi Desa Dalam cadangan Setempat Projek Ekonomi Kampung Terbimbing Dalam cadangan Projek Desa Bestari Perak Felda Ijok Pengangkutan Projek Landasan Kereta api Berkembar Jajaran Taiping-Pondok (Fasa Kedua) Ipoh-Padang Besar Tanjung Terminal Pengangkutan Awam Kamunting Raya Bersepadu Perak Perikanan Taman Wharf Perak Kuala Sepetang Pertanian Ladang Ternakan Lestari Perak Pulau Pasir Hitam, Trong, Kuala Trong, Kuala Sepetang dan Rantau Panjang-Sg. Bayor. Ladang Ternakan Integrasi Perak Estet Perladangan Persendirian Ladang Mesra Rakyat Perak Bukit Naga, Sg. Keluang, Sg. Rotan, Ijok dan Sg. Bayor Perumahan Projek Perumahan Perak 2020 Dalam cadangan
Sumber: Ubahsuai dari RT Larut Matang dan Selama, 2010
Jadual 4.9 menunjukkan bilangan cadangan projek pembangunan mengikut sektor di Daerah LMS :-
Jadual 4.9 : Rumusan Cadangan Projek Mengikut Sektor Sektor Penunjuk Bilangan Projek Pengangkutan A 1 Pertanian B 5 Infrastruktur C 14 Industri D 1 Pembinaan Jalan E 11 Perumahan F 1 Jumlah 33
Sumber: Ubahsuai dari RT Larut Matang dan Selama, 2010
132
Jadual 4.10 Rumusan Cadangan Projek Pembangunan mengikut sektor di LMS Sektor Jumlah Mukim A B C D E F Selama 0 1 4 0 1 1 7 Hulu Selama 0 2 5 0 0 1 8 Hulu Ijok 0 2 3 0 1 1 7 Batu Kurau 1 0 4 0 1 1 7 Kamunting 1 0 3 1 1 1 7 Assam Kumbang 1 0 3 0 3 1 8 Tupai 1 0 4 0 0 1 6 Pengkalan Aor 1 0 3 0 0 1 5 Jebong 0 2 4 0 3 1 10 Simpang 0 0 3 0 3 1 7 Bukit Gantang 1 0 5 0 3 1 10 Sg. Limau 0 1 3 0 3 1 8 Trong 0 1 5 0 3 1 10 Sg. Tinggi 0 1 3 0 3 1 8 Bandar Taiping 1 1 2 0 2 1 7 Pekan Kuala Sepetang 0 1 1 0 0 0 2 Bandar Selama 0 0 1 0 0 0 1 Jumlah 7 12 56 1 27 15 118
Sumber: Ubahsuai dari RT Larut Matang dan Selama, 2010
Berdasarkan Jadual 4.10, cadangan projek yang menjadi pilihan utama ialah pembangunan infrastruktur. Terdapat 14 cadangan projek yang dirangka di mana Mukim-mukim Jebong, Bukit Gantang dan Trong mencatatkan sepuluh cadangan projek. Jadual 4.11 dan 4.12 merumuskan cadangan pembinaan jalan baru dan naik taraf jalan.
Jadual 4.11 Bilangan Projek Jalan Baru dan Naik taraf Jalan di LMS Jenis Laluan Penunjuk Pembinaan Jalan Naik taraf Jalan Baru (JB) (NTJ) Bil. Jarak (km) Bil. Jarak (km) Lebuh raya A 2 54.0 0 0 Jalan Persekutuan B 0 0 2 38.19 Jalan Negeri C 10 40.54 7 136.6 Jalan Susur D 2 12.46 1 1.9 Jalan Kampung E 1 6.2 0 0 Jalan Bandaran F 0 0 1 0.7 Jumlah 15 113.20 11 177.39
Sumber: Ubahsuai dari RT Larut Matang dan Selama, 2010 133
Jadual 4.12 Projek pembinaan jalan baru dan naik taraf jalan mengikut Mukim Kategori Jalan Jumlah Mukim A B C D E F JB NTJ JB NTJ JB NTJ JB NTJ JB NTJ JB NTJ JB NTJ Selama 0 0 0 0 0 3 0 0 0 0 0 0 0 3 Hulu Selama 0 0 0 0 0 1 0 0 0 0 0 0 0 1 Hulu Ijok 0 0 0 0 0 2 0 0 0 0 0 0 0 2 Batu Kurau 1 0 0 0 1 2 1 1 0 0 0 0 3 3 Kamunting 1 0 0 1 2 3 0 0 0 0 1 0 5 4 Assam Kumbang 1 0 0 1 6 0 0 0 0 0 1 0 9 1 Tupai 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 1 0 1 0 Pengkalan Aor 1 0 0 1 2 0 2 0 1 0 0 0 7 1 Simpang 1 0 0 1 2 0 2 0 1 0 0 0 7 1 Jebong 0 0 0 0 1 0 0 0 0 0 0 0 1 0 Bukit Gantang 1 0 0 0 1 0 0 0 0 0 1 1 3 1 Sg. Limau 1 0 0 1 2 0 2 0 1 0 0 0 7 1 Trong 0 0 0 1 0 0 0 0 0 0 0 1 1 2 Sg. Tinggi 1 0 0 1 0 0 0 0 0 0 0 0 2 1 Bandar Taiping 0 0 0 0 0 2 0 0 0 0 0 0 0 2 Pekan Kuala Sepetang 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 Bandar Selama 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 Jumlah 8 0 0 7 17 13 7 1 3 0 4 2 46 23
Sumber: Ubahsuai dari RT Larut Matang dan Selama, 2010 133 134
Berdasarkan bilangan cadangan pembinaan jalan-jalan baru dan perlaksanaan kerja-kerja naik taraf jalan di atas, projek yang melibatkan Jalan Negeri mencatatkan bilangan yang tertinggi iaitu sepuluh projek. Ia melibatkan jarak sejauh 40.54 km bagi jalan baru dan tujuh projek melibatkan jarak 136.6 km bagi kerja-kerja menaik taraf jalan sedia ada. Mukim Assam Kumbang mencatatkan bilangan projek yang tertinggi iaitu sembilan projek bagi pembinaan jalan baru dan Mukim Kamunting mencatatkan bilangan projek naik taraf jalan yang tertinggi iaitu empat projek. b) Projek Pembangunan Wilayah Ekonomi Koridor Utara (NCER)
Jadual 4.13 menunjukkan ringkasan projek pembangunan di LMS dalam Pelan NCER :-
Jadual 4.13 Cadangan Projek di bawah Program NCER Nama Cadangan Projek Lokasi Pembangunan Kawasan Perindustrian Elektrik dan Kawasan Perindustrian Elektronik Kamunting Projek Penyambungan Lebuh raya Timur-Barat (Gerik- Selama, Batu Kurau dan Jeli) ke kluster elektrik dan elektronik di Kamunting Kamunting Projek Ternakan moden di Selama Pondok Tanjung Cadangan Pembinaan Jalan Pesisir Pantai Trong ke Pulau Pinang Projek monorel menghubungkan Taiping dengan Zon laluan Taiping- Seberang Perai, Pulau Pinang Butterworth Projek Perikanan Komersial Kuala Sepetang
Sumber: Diubahsuai dari Rangka Tindakan Sosioekonomi NCER dan Buletin Peladang Changloon, 2007
Status perlaksanaan program-program NCER oleh pihak berkuasa Pelaksanaan NCER (NCIA) sehingga tahun 2010 ditunjukkan di dalam jadual 4.14 :-
135
Jadual 4.14 Status Perlaksanaan Projek NCER Sektor Aktiviti Tahun Status Perlaksanaan % Peringkat Pertanian Program meningkatkan hasil 2008 20% Pelantikan kontraktor padi (Sawahku Maju) di kawasan LMS dan Kerian Projek Pembangunan Ternakan 2008 30% Perlaksanaan oleh Kambing Boer di Pondok Jabatan Perkhidmatan Tanjung Veterinar. Program Akuakultur Komuniti 2008 5% Proses kelulusan di Sg. Kerang konsep Pelancongan Perancangan dan pembangunan 2008 10% Peringkat akhir komponen-komponen perancangan pelancongan di Taiping Infrastruktur Projek Landasan Berkembar 2008 KTMB Fasa 2 (Laluan Bukit Gantang-Pondok Tanjung)
Sumber: Unit Perancang Ekonomi Negeri Perak, 2010
Dalam merealisasikan pelan NCER, terdapat beberapa strategi pembangunan yang dicadangkan bagi mencapai peningkatan pertumbuhan iaitu, bidang pertanian dan pendapatan penduduk luar bandar (2007-2012), Pemesatan Pembangunan Wilayah (2013-2020) dan Pemantapan Nilai sebagai peneraju di peringkat global (2021-2025). c) Rancangan Kawasan Khas (RKK)
Terdapat sebuah kawasan RKK di daerah LMS iaitu RKK Matang dan Kuala Sepetang. Ia melibatkan kawasan di dalam Mukim Jebong yang mempunyai kepentingan sejarah, aktiviti ekonomi tradisional dan kawasan eko-pelajaran berasaskan sumber alam semula jadi. Pekan Matang merupakan pekan Melayu yang diwujudkan semasa era penjajahan British di mana Kota Ngah Ibrahim merupakan pusat pentadbiran Jajahan Larut yang menggantikan Pekan Bukit Gantang. Pekan ini juga dikenali sebagai Port Weld yang merupakan sebuah pelabuhan penting satu ketika dahulu untuk mengeksport hasil bijih timah serta merupakan kawasan petempatan nelayan. Pusat Eko-Pelajaran Hutan Paya Bakau Matang menjadi salah satu daya tarikan pelancong bagi aktiviti-aktiviti berasaskan sumber hutan bakau. 136
Perancangan RKK Matang dan Kuala Sepetang bertemakan Desa Pelancongan Warisan yang bertujuan untuk menjadikan Matang dan Kuala Sepetang sebagai kawasan desa pelancongan warisan yang berdaya maju selaras dengan Wawasan Perak Maju 2015. Jadual 4.15 menunjukkan strategi pembangunan bagi kawasan RKK Matang dan Kuala Sepetang :-
Jadual 4.15 Strategi Pembangunan RKK Matang dan Kuala Sepetang 2015 Strategi Aktiviti Tindakan Pertama Pengurusan Menggunakan pelbagai aset semula jadi, sejarah dan Pelbagai Aset budaya untuk dibangunkan sebagai produk pelancongan daripada sumber ekonomi melalui pembaikan, naik taraf dan pengekalan. Kedua Matang Menjadikan Matang sebagai bandar warisan berasaskan Bandar konsep pelancongan warisan serta lain-lain sektor hiliran Warisan yang dapat menjana pertumbuhan ekonomi. Ketiga Perancangan Merancang dan menyusun semula guna tanah supaya lebih dan teratur, menarik dan dapat menyokong sistem Penyusunan perkhidmatan dan perhubungan yang lebih efisien. Semula Guna Pembangunan Kuala Sepetang khasnya perlu dijalankan tanah secara lestari dan perhatian khusus diberikan kepada alam sekitar dan sejarahnya. Keempat Pembangunan Melaksanakan kawalan guna tanah dan perancangan bagi Penempatan pembangunan akan datang bagi keseluruhan kawasan RKK, meningkatkan taraf infrastruktur dan kemudahan serta menjalankan penempatan dan penyusunan semula bagi kawasan terbabit secara langsung dengan perlaksanaan projek. Kelima Naik taraf dan Membangunkan infrastruktur dan kemudahan awam untuk Pembaikan menjana pertumbuhan sektor pelancongan dan lain-lain Infrastruktur sektor ekonomi. Ini membabitkan pembaikan dan naik taraf serta penambahan kepada infrastruktur utama seperti jalan raya, jeti nelayan dan penumpang, terminal bas dan teksi serta peningkatan landskap dan rekreasi.
bersambung… 137
…sambungan
Keenam Kawalan dan Mengawal dan memantau setiap perlaksanaan projek yang Pemantauan dicadangkan menggunakan mekanisme yang sewajarnya seperti penggunaan garis panduan berkaitan dan Social Impact Assessment sebagai alat pemantauan kesan kepada masyarakat. Ketujuh Pembangunan Mempelbagaikan sektor ekonomi khususnya sektor sedia Sosioekonomi ada dan berpotensi berkembang maju seperti ekopelancongan, perikanan dan industri dapur arang serta sektor hiliran seperti pengangkutan, perkhidmatan, pemakanan dan penginapan serta memberi penekanan kepada penglibatan menyeluruh penduduk tempatan di Matang dan Kuala Sepetang dalam sektor-sektor ini.
Sumber: Draf Rancangan Kawasan Khas Matang dan Kuala Sepetang 2015
Dalam melaksanakan cadangan pemajuan di RKK Matang dan Kuala Sepetang, beberapa cadangan pembangunan telah dirancang mengikut guna tanah seperti yang ditunjukkan di dalam Jadual 4.16 :-
Jadual 4.16 Cadangan Guna tanah di RKK Matang dan Kuala Sepetang Kawasan Guna tanah Aktiviti Lokasi Kuala Komersial Penempatan Pusat Perniagaan di Pekan Kuala Sepetang kawasan sedia ada. Sepetang Projek Fishermen Wharf. Seberang Sg. Penempatan Semula Penduduk. Sepetang Kecil Industri Pusat industri ringan khusus Pekan Kuala berasaskan sumber perikanan dan Sepetang hasil laut. Kediaman Mengekalkan petempatan sedia ada Kg. Menteri dan yang memerlukan tindakan bagi Kg. Baru meningkatkan taraf daripada segi jalan masuk dan sirkulasi, saliran dan pembetungan. Rekreasi Kawasan permainan kanak-kanak dan Pekan Kuala kemudahan masyarakat. Sepetang dan Jalan Matang Pelancongan Pembinaan Chalet Nelayan dan Pekan Kuala Cabaran Bakau. Sepetang
bersambung… 138
…sambungan
Matang Pentadbiran Pengekalan Pekan Matang sebagai Pekan Matang dan Institusi pusat pentadbiran Mukim. Pengekalan Memastikan kawalan dan Pekan Matang, Kg. Nilai pemeliharaan bangunan-bangunan Jebong dan Kg. Sejarah dan warisan serta penyediaan kemudahan Menteri Warisan awam yang mencukupi. Kediaman Penempatan sedia ada di sepanjang Sg. Larut dan Sg. Larut perlu dibangunkan semula Kawasan Matang sebagai kawasan perumahan yang berdensiti rendah. Industri Mewujudkan kawasan IKS yang lebih Pekan Matang dan terancang dan tersusun kawasan sekitarnya Pelancongan Mewujudkan sebuah taman yang Pekan Matang dikenali sebagai Laman Nostalgia yang merangkumi kawasan Kota Ngah Ibrahim, Rumah Kapten Speedy, Pejabat Penghulu Matang. Mewujudkan kawasan Homestay Dua buah kampung berhampiran.
Sumber: Draf RKK Matang dan Kuala Sepetang 2015 d) Perlaksanaan DPN3 di Kawasan Kajian
Dalam kajian ini, hampir keseluruhan kawasan kajian merupakan tanah-tanah pertanian yang menjadi penyumbang utama dalam pengeluaran sumber bahan mentah makanan dan pertanian. Ia tidak hanya diperlukan oleh industri dalam negeri tetapi turut menyumbang kepada pengeluaran industri antara negeri, wilayah dan antarabangsa. Komoditi utama di kawasan kajian ialah getah, kelapa sawit dan buah- buahan. Jadual 4.17, 4.18 dan 4.19 menunjukkan keluasan kawasan mengikut mukim dan pecahan pada tahun 2004 :-
139
Jadual 4.17 : Keluasan Kawasan Mengikut Mukim Pentadbiran Mukim-mukim Keluasan Mukim hektar % Bukit Gantang Bukit Gantang 13,975.34 6.67% Sg. Tinggi Sg. Tinggi 31,702.70 15.13% Trong Trong 15,312.89 7.31% Matang Simpang, Sg. Limau dan Pengkalan 8,786.77 4.19% Aor Jalan Matang Jebong 13,064.10 6.23% Taiping Assam Kumbang 5,875.84 2.80% Tupai 5,508.74 2.63% Bandar Taiping 402.33 0.19% Kamunting Kamunting 4,352.66 2.08% Batu Kurau Batu Kurau 35,957.63 17.16% Hulu Ijok Hulu Ijok 22,727.00 10.85% Selama Selama 16,252.77 7.76% Hulu Selama Hulu Selama 35,612.00 17.00% Jumlah 209,530.77 100.00%
Sumber: Pejabat Tanah dan Daerah Larut, Matang dan Selama, 2010
Berdasarkan kepada jadual di atas, terdapat tiga buah mukim yang terbesar di LMS iaitu Mukim Sg. Tinggi di selatan, Mukim Batu Kurau dan Selama di utara. Mukim-mukim ini merupakan kawasan pengeluaran hasil pertanian terbesar di mana tanaman kelapa sawit diusahakan di Mukim Sg. Tinggi dan sempadan antara mukim Batu Kurau dan Hulu Ijok. Manakala tanaman getah diusahakan di mukim-mukim Batu Kurau dan Selama.
Jadual 4.18 : Pecahan Guna tanah di dalam pentadbiran Daerah Larut Matang Guna tanah Keluasan hektar % Kediaman 7,602.29 5.64% Perniagaan dan Perkhidmatan 205.78 0.15% Industri 536.78 0.40% Pertanian 37,647.01 27.92% Institusi dan Kemudahan Masyarakat 1,231.31 0.91% Kawasan Lapang dan Rekreasi 270.50 0.20%
bersambung… 140
…sambungan
Infrastruktur dan Utiliti 306.65 0.23% Tanah Kosong/Terbiar 4,945.44 3.67% Badan Air 10,166.13 7.54% Hutan 68,975.18 51.15% Pengangkutan 2,952.54 2.19% Jumlah Keseluruhan 134,839.61 100.00%
Sumber: Rancangan Tempatan Daerah Larut Matang 2015
Jadual 4.19 : Pecahan Guna tanah di dalam pentadbiran Daerah Selama Guna tanah Keluasan hektar % Rizab Sungai 2,009.52 2.69% Pertanian dan Penternakan 27,713.38 37.15% Hutan Simpan 43,348.92 58.11% Institusi dan Kemudahan Masyarakat 185.90 0.25% Perumahan 241.37 0.32% Infrastruktur dan Utiliti 826.63 1.11% Tanah Kosong dan Belukar 180.06 0.24% Tanah Lapang dan Rekreasi 57.97 0.08% Perniagaan 15.03 0.02% Industri 12.99 0.02% Jumlah 74,591.77 100.00%
Sumber: Rancangan Tempatan Daerah Selama 2015
Jadual 4.18 dan 4.19 menunjukkan kegunaan tanah tertinggi untuk aktiviti- aktiviti pertanian dan perhutanan. Di dalam Draf Rancangan Tempatan Larut Matang, kedua-dua aktiviti ini menyumbang kepada 27.92% dan 51.15% daripada keseluruhan keluasan guna tanah. Manakala di Daerah Selama, kedua-dua kategori ini merangkumi keluasan guna tanah sebanyak 37.15% dan 58.11%. Sesuai dengan hasrat kerajaan untuk menjadikan pertanian sebagai sektor utama ekonomi negara, beberapa strategi telah diperkenalkan di dalam DPN3. Antaranya ialah, pembukaan tanah-tanah pertanian baru, pembangunan in-situ, perkhidmatan sokongan pertanian, pembangunan sosial dan institusi, penswastaan dan penyertaan pihak swasta dan pembangunan komoditi. Peruntukkan pembangunan sektor pertanian di dalam RMK9 menunjukkan betapa serius kerajaan memberi tumpuan dalam sektor pertanian. Oleh itu, pembangunan sektor pertanian dan perhutanan dijangka memberi impak kepada 141 kemajuan ekonomi luar bandar bagi meningkatkan taraf sosioekonomi komuniti luar bandar. e) Perlaksanaan Pelan Strategik Perak Maju 2015
Dalam menjayakan matlamat dan sasaran mencapai status negeri maju menjelang tahun 2015, beberapa cadangan pembangunan di daerah LMS telah dirangka seperti yang ditunjukkan di dalam Jadual 4.20, iaitu :-
Jadual 4.20 Cadangan Pembangunan di Daerah LMS di dalam Pelan Strategik Perak Maju 2015
Sektor Cadangan Pembangunan dengan Fokus Makro Lokasi Ekonomi Perkilangan Kelebihan dari sudut lokasi yang bersempadan Kamunting, dengan kawasan perindustrian dan pembangunan Batu Kurau, di negeri-negeri Pulau Pinang dan Kedah di mana Jebong, Assam ia mampu menarik aliran pembangunan Kumbang dan perindustrian ke daerah LMS. Selama. Perkhidmatan Potensi yang baik bagi pembangunan agro- Bandar (Pelancongan, pelancongan. Taiping Pendidikan Mempunyai daya tarikan pelancongan yang Seluruh dan Kesihatan berasaskan kepada ciri-ciri semula jadi, kraf Mukim tangan tempatan, monumen warisan dan ciri-ciri kebudayaan. Menggalakkan kehadiran pelancongan kerjasama dengan agensi-agensi pelancongan. Mengekalkan produk pelancongan sedia ada dan Bukit Gantang memperkenalkan produk pelancongan baru yang berasaskan kepada ciri-ciri sedia ada. Mewujudkan sebuah kawasan perindustrian Kubu Gajah produk makanan halal. Mewujudkan sebuah kawasan perindustrian Kamunting biodiversiti moden. Pembangunan kawasan hutan paya bakau di Kuala pesisir pantai bagi dijadikan sebagai Pusat Sepetang dan Ekopelancongan Negeri. Trong
bersambung… 142
…sambungan
Pembangunan Mengekal dan mempertingkatkan penglibatan Seluruh Biotech bilangan pengusaha bumiputera di dalam sektor Mukim perkhidmatan makanan dan restoran. K-Inisiatif Taiping akan dijadikan sebagai hab bagi fasa Bandar kedua pertumbuhan K-corridor. Taiping
Sumber: Pelan Strategik Perak Maju 2015, UPEN
Berdasarkan cadangan di atas, fokus utamanya menjurus kepada pembangunan sektor perkhidmatan dengan mengekalkan produk sektor ekonomi sedia ada. Selain itu, produk-produk ekonomi baru yang memberi kesan kepada perubahan fizikal dan bukan fizikal diperkenalkan di kawasan-kawasan yang berpotensi seperti sektor pelancongan. Ringkasnya, Pelan Strategik Perak Maju 2015 dijadikan teras dalam merangka RSN Perak, RT Larut Matang dan RT Selama. e) Perlaksanaan Projek-projek Pembangunan Ekonomi
Projek-projek ini dilaksanakan oleh agensi-agensi kerajaan seperti Jabatan Perkhidmatan Veterinar, Perbadanan Kemajuan Ekonomi Negeri Perak, Jabatan Pertanian dan sebagainya. Tujuannya untuk mewujudkan asas ekonomi baru yang berperanan sebagai pembekal sumber dan kemudahan kepada sektor teras ekonomi. Terdapat dua projek pembangunan ekonomi asas yang dikenal pasti sebagaimana yang ditunjukkan di dalam Jadual 4.12, iaitu:-
Jadual 4.21 Senarai Projek Pembangunan Sektor Ekonomi yang telah dilancarkan Ciri-ciri Projek Projek Pembangunan Ekonomi Projek Biofuel Negara Projek Kambing Boer Nasional Aktiviti Industri Pengeluaran Ethanol Industri Penternakan dan Ekonomi Utama Pembiakan Kambing Boer Lokasi Trong Pondok Tanjung Laluan Utama Jalan Taiping-Trong-Beruas Jalan Taiping-Selama dan Jalan Taiping-Trong-Pantai Remis bersambung… 143
…sambungan
Agensi Pelaksana Perbadanan Kemajuan Jabatan Perkhidmatan Veterinar Negeri Perak (PKNP) dan Pioneer Bio Industries Sdn. Bhd. (PBISB) Mukim Terlibat Trong dan Sg. Limau Batu Kurau dan Hulu Ijok Tahun Pelancaran 5 Januari 2007 Jun 2008 Keluasan (hektar) 10,000.00 1,600.00 Kos (RM) 14.4 bilion 13 juta
Sumber: Ubahsuai dari Warta Perak, 2010 f) Pewartaan Pengambilan Tanah
Jadual 4.22 dan 4.23 merumuskan kes-kes pengambilan tanah yang melibatkan kawasan kajian dari tahun 2000 hingga 2008, iaitu :-
Jadual 4.22 Kes pengambilan tanah mengikut mukim dan keluasan terlibat antara tahun 2000 dan 2008
Mukim Bil. Kes Keluasan (hektar) Assam Kumbang 6 16.96 Bandar Taiping 2 2.10 Batu Kurau 7 53.42 Bukit Gantang 3 40.54 Hulu Ijok 3 29.07 Hulu Selama 4 30.30 Kamunting 1 0.06 Pekan Changkat Jering 1 4.27 Pekan Rantau Panjang 1 0.03 Pengkalan Aor 2 8.03 Selama 9 56.75 Sg. Tinggi 2 1.30 Simpang 2 2.83 Trong 1 0.20 Tupai 2 0.17 Jumlah 46 246.05
Sumber: Ubahsuai dari Warta Kerajaan Negeri Perak 2000-2008
144
Jadual 4.23 Kes pengambilan tanah mengikut tujuan dan keluasan terlibat antara tahun 2000 dan 2008
Tujuan Pengambilan Bil. Kes Keluasan (hektar) Infrastruktur 1 0.06 Institusi Kerajaan 5 6.70 Jalan 24 129.79 Kawasan Perindustrian 1 1.86 Kemudahan Awam 2 5.12 Kesihatan 3 3.41 Pendidikan 3 19.46 Pengangkutan 5 78.34 Perumahan 2 1.30 Jumlah 46 246.05
Sumber: Ubahsuai dari Warta Kerajaan Negeri Perak 2000-2008
Sebanyak 46 kes pengambilan tanah yang telah diisytiharkan oleh PBN melalui Warta yang melibatkan tanah seluas 246.05 hektar. Mukim Selama mencatatkan bilangan kes tertinggi iaitu sembilan kes yang melibatkan tanah seluas 56.75 hektar. Manakala kes pengambilan tanah bagi pelbagai tujuan, tujuan pembinaan dan pembesaran jalan mencatatkan bilangan kes tertinggi iaitu 24 kes yang melibatkan tanah seluas 129.79 hektar. g) Perlaksanaan kerja-kerja fizikal tanah
Kerja-kerja ini melibatkan pembinaan infrastruktur baru dan naik taraf infrastruktur- infrastruktur sedia ada untuk keselesaan dan keperluan pengguna. Ia secara tidak langsung memberi kesan ke atas perubahan nilai pasaran harta tanah. Berdasarkan pemerhatian, penyelidik telah mengenal pasti kerja-kerja fizikal tanah seperti pembinaan jalan-jalan baru dan sedia ada. Berikut adalah kerja-kerja fizikal JKR Negeri Perak antara tahun 2000 dan 2008 :-
145
Jadual 4.24 Senarai kerja-kerja fizikal oleh JKR Negeri Perak antara tahun 2000 dan 2008
Nama Projek Laluan Mukim Tarikh Siap Jambatan Raja KM5, Jalan Damar Daerah Manjung 31.03.2001 Permaisuri Bainun Laut-Pantai Remis bersempadan dengan (12.8 km) Mukim Sg. Tinggi melibatkan Jalan Kuala Trong-Pantai Remis Projek Menaik taraf Jalan Beruas-Batu Daerah Manjung 28.11.2003 Laluan 73, Jalan Hampar bersempadan dengan Beruas-Batu Hampar Mukim Sg.Tinggi melibatkan laluan Jalan Trong-Beruas Jejambat Jalan Kereta Laluan Persekutuan Bandar Taiping (Laluan 31.03.2004 api (396 m) 74, Jalan Simpang- Jalan Taiping-Simpang- Taiping, Perak. Kuala Sepetang) Jalan Bukit Bertam Laluan dari Kg. Hulu Selama 20.03.2006 ke Sempadan Kedah Medan hingga Laluan Jalan Batu 3 dekat Bukit Bertam, Selama (13.8 km) Hulu Selama berhampiran Pekan Mahang, Kedah Projek Naik taraf dan Jalan Taiping- Kamunting, Batu Kurau, 2006 melebarkan Jalan Selama melalui Hulu Ijok dan Selama Taiping-Selama Kawasan Pondok Tanjung Projek Menggantikan Jalan Kuala Trong- Sg. Tinggi 2006 Jambatan Sg. Panchor Pantai Remis
Sumber: Ubahsuai dari Laporan Tahunan JKR Negeri Perak, 2002-2006
4.3 Klasifikasi Dasar-dasar Pembangunan
Berdasarkan senarai cadangan-cadangan program dan projek pembangunan yang digariskan dan dirancang oleh kerajaan Persekutuan, Negeri dan pihak berkuasa tempatan di Daerah LMS, rumusannya ditunjukkan di dalam Jadual 4.25, iaitu:- 146
Jadual 4.25 Rumusan dasar-dasar pembangunan fizikal dan bukan fizikal di Daerah LMS Dasar dan Polisi Pembangunan Peringkat Klasifikasi Sektor Aset/Modal Rancangan-rancangan Malaysia Persekutuan Bukan Fizikal Pelbagai Sektor Peruntukkan kewangan Koridor Pertumbuhan Segi Tiga Persekutuan Fizikal Pelbagai Sektor Tanah dan Sumber daya Indonesia-Malaysia-Thailand (IMT-GT) Peruntukkan pembangunan di dalam Persekutuan Bukan Fizikal Pelbagai Sektor Peruntukkan kewangan bajet Negara Dasar Pertanian Negara Ketiga (DPN3) Persekutuan Bukan Fizikal Sektor Pertanian Pemodenan dan 1998-2010 peningkatan infrastruktur Rancangan Fizikal Negara (RFN) Persekutuan Fizikal Pembangunan Tanah Tanah dan Sumber daya Perancangan Pembangunan oleh Unit Negeri Bukan Fizikal Pelbagai sektor Pembuatan polisi dan Perancang Ekonomi Negeri Perak peruntukkan kewangan Pelan Strategik Perak Maju 2015 Negeri Fizikal Pelbagai sektor Tanah dan Sumber daya Rancangan Struktur Negeri (RSN) Negeri Fizikal Pembangunan Tanah Tanah dan Sumber daya Rancangan Tempatan Daerah Larut, Tempatan Fizikal Pembangunan Tanah Tanah dan Sumber daya Matang dan Selama Projek Pembangunan Wilayah Ekonomi Wilayah Bukan Fizikal Pelbagai Sektor Pembuatan polisi dan Koridor Utara (NCER) peruntukkan kewangan Rancangan Kawasan Khas (RKK) Tempatan Fizikal Pembangunan Tanah Tanah dan Sumber daya Perlaksanaan Dasar Pertanian Negara di Tempatan Bukan Fizikal Sektor Pertanian Pemodenan dan Kawasan Kajian peningkatan infrastruktur Perlaksanaan Pelan Strategik Perak Tempatan Fizikal Pelbagai sektor Tanah dan Sumber daya Maju 2015 Perlaksanaan Projek-projek Tempatan Fizikal Pembangunan Tanah Tanah dan Sumber daya Pembangunan Ekonomi dan Ekonomi Pewartaan Pengambilan Tanah Tempatan Fizikal Pembangunan Tanah Tanah dan Sumber daya Perlaksanaan kerja-kerja fizikal tanah Tempatan Fizikal Pembangunan Tanah Tanah dan Sumber daya
Sumber: Kerja Lapangan, 2012 146
147
Berdasarkan rumusan di atas, penyelidik mendapati kebanyakan perancangan dan perlaksanaan dasar-dasar pembangunan menitikberatkan pembangunan fizikal. Perlaksanaan projek-projek ini memerlukan sumber tanah untuk mencapai matlamat dan objektif pembangunan. Secara ringkasnya, daripada keseluruhan 16 buah pelan pembangunan, 10 daripadanya melibatkan pembangunan fizikal dan bakinya merupakan program-program pengekalan sektor ekonomi dan penggunaan tanah.
4.4 Jenis Milikan Tanah Komuniti Melayu
Secara ringkasnya, jenis-jenis pemilikan tanah di kawasan kajian ialah, TRM di bawah ERM (NMB) (Bab 142) 1933, Tanah Hak milik Terbuka Melayu melalui pemberimilikan tanah di bawah Seksyen 42 Akta KTN 1965. Selain itu, pindah milik tanah daripada penjual bukan Melayu, pemilikan tanah di bawah Dasar Ekonomi Baru dan Dasar-dasar Pembangunan Nasional melalui peruntukkan kuota bumiputera. Dan, pemilikan tanah GSA seperti petempatan-petempatan Felda di Mukim-mukim Hulu Ijok dan Selama.
4.4.1 Tanah Rizab Melayu
TRM merupakan satu bentuk pemilikan tanah individu kaum Melayu di Semenanjung Malaysia yang wujud seawal tahun 1913 oleh kolonial British. Kewujudan undang- undang ini merupakan inisiatif Residen British di Negeri Sembilan iaitu Douglas Graham Campbell melalui Mesyuarat Residen-residen British di Kuala Lumpur pada Oktober 1908. Ia bertitik tolak daripada kebimbangan Sultan Idris Shah dari Perak yang melihat gejala pelupusan tanah dalam kalangan masyarakat Melayu tanpa kawalan. British juga khuatir sekiranya gejala ini tidak dibendung dengan segera, kemungkinan pemilikan tanah pegangan Melayu di Tanah Melayu untuk jangka masa panjang akan tergugat. Kenyataan ini dilihat ada logiknya sebagaimana yang telah berlaku di Pulau Pinang dan Singapura yang kini didominasi oleh kaum Cina yang menguasai politik, ekonomi dan sosial. Menurut Nik Mohd Zain (1993), telah berlaku penjualan tanah secara besar-besaran dalam kalangan petani Melayu kepada pendatang dan syarikat perladangan Eropah sebelum tahun 1908. Oleh itu, jika tiada usaha untuk melindungi pemilikan tanah pegangan Melayu, ia akan menggugat 148 kepentingan petani, peladang dan kerajaan sendiri. Perundangan TRM pertama telah dibentuk di NMB pada tahun 1913 dan dikenali sebagai ERM 1913. Ia selaras dengan pembentukan perundangan tanah rizab natif di koloni-koloni Jajahan British lain untuk melindungi hak dan milikan tanah masyarakat peribumi (Nik Mohd Zain, 1996). Shaik Mohd Nor Alam (1996) merujuk peruntukkan di dalam Perkara 89, Fasal 6, Perlembagaan Persekutuan Malaysia yang mentakrif TRM sebagai tanah-tanah yang dirizabkan untuk diberi milik kepada orang-orang Melayu atau kepada Bumiputera-bumiputera bagi negeri di mana tanah itu terletak; dan “Orang Melayu” termasuklah seseorang yang disifatkan sebagai seorang Melayu bagi maksud-maksud merizabkan tanah di bawah undang-undang bagi negeri di mana ia bermastautin”.
Objektif-objektif utama pembentukan perundangan TRM ialah, untuk menjaga tanah-tanah milik Melayu supaya tidak terjatuh ke tangan Bukan Melayu dan memastikan kawasan-kawasan padi dikekalkan sebagai sumber makanan kepada penduduk-penduduk yang sentiasa meningkat (Nik Mohd Zain (1996). Terdapat enam ERM yang diwartakan di negeri-negeri Melayu Semenanjung Malaysia sebelum merdeka iaitu, ERM bagi NMB (Bab 142) 1933 bagi negeri-negeri Perak, Selangor, Wilayah Persekutuan Kuala Lumpur, Negeri Sembilan dan Pahang. Enakmen ini menggantikan ERM 1913 yang dimansuhkan pada tahun 1933, ERM Kelantan 1930, ERM Kedah 1931, ERM Perlis 1935, ERM Johor 1936 dan ERM Terengganu 1941. Setiap negeri di Semenanjung Malaysia memiliki perundangan ERM tersendiri, tetapi terdapat ketidakseragaman terma atau tafsiran tertentu (Shaik Mohd Nor Alam, 1996). Antaranya ialah, definisi Melayu di mana ERM Kedah dan Perlis mengiktiraf keturunan Arab sebagai Melayu. Manakala ERM Kelantan hanya mengiktiraf Anak Watan Melayu Kelantan untuk memiliki TRM di Kelantan. Faktor yang kedua ialah pemilikan TRM oleh bukan Melayu, peruntukkan perundangan di dalam ERM Kedah dan Perlis membolehkan Petani berketurunan Siam memiliki dan mengusahakan TRM tetapi tidak boleh mewariskan. Faktor yang ketiga ialah pemajakan TRM oleh bukan Melayu, perundangan ERM Kedah membenarkan TRM dipajakkan kepada bukan Melayu tidak melebihi 30 tahun. Faktor yang keempat ialah permohonan pengisytiharan TRM di mana peruntukkan perundangan ERM Terengganu dan Johor membenarkan pemilik memohon kepada pihak berkuasa negeri untuk mengisytiharkan tanah miliknya sebagai TRM. Dan faktor yang terakhir iaitu lokasi 149
TRM, perundangan ERM Terengganu hanya mengisytiharkan TRM di kawasan perbandaran, manakala kawasan lain diisytiharkan sebagai Tanah Pegangan Melayu.
Keunikan ERM berdasarkan ciri-ciri khusus adalah untuk melindungi kepentingan TRM seperti sekatan urus niaga bagi menghalang pemilik-pemilik Melayu melakukan urus niaga seperti pindah milik, gadaian, pajakan dan lien kepada Bukan Melayu. Kedua, sekatan pelupusan iaitu larangan pelupusan, pemberian permit dan Lesen Pendudukan Sementara (TOL) ke atas tanah-tanah Kerajaan Negeri atau Persekutuan yang belum diberi milik atau dilupuskan dan berada di dalam kawasan Rizab Melayu yang digazet kepada bukan Melayu. Dan ketiga, sekatan bukan urus niaga seperti hak bukan Melayu untuk memasukkan kaveat, perletakhakkan, penahanan, amanah, pemberian probet dan surat wakil kuasa ke atas tanah-tanah bermilik TRM. Terdapat lima keistimewaan perundangan ERM di Semenanjung Malaysia iaitu proses pemindaan dan pemansuhan, sekatan pemberimilikan dan urus niaga, definisi Melayu, penggantian TRM yang terlibat dengan pengambilan tanah dan penggantian semula TRM yang dilucut status. Keistimewaan yang pertama ialah, proses pemindaan dan pemansuhan. Menurut Nik Abdul Rashid (2001), peruntukkan Perkara 89 dan 90 Perlembagaan Persekutuan menetapkan bahawa TRM dilindungi daripada sebarang bentuk usaha pemindaan atau pemansuhan perundangan ERM. Ia perlu mendapat persetujuan atau kelulusan di dalam Sidang Dewan Undangan Negeri (DUN) atau Dewan Rakyat (Parlimen) dengan memperoleh majoriti dua per tiga orang ahli dewan. Keistimewaan yang kedua ialah, sekatan pemberimilikan dan urus niaga. Salleh (2001) menyatakan, ERM merupakan perundangan istimewa yang boleh mengatasi sebarang bentuk undang-undang umum termasuklah Perlembagaan Persekutuan di mana pemberimilikannya adalah khusus kepada orang Melayu. Manakala daripada segi urus niaga TRM, hanya Melayu yang dibenarkan untuk menerima sebarang bentuk urus niaga dan bukan Melayu dihalang untuk terlibat dalam proses urus niaga TRM meskipun melalui perundangan yang sah. Keistimewaan ketiga ialah, definisi Melayu di mana ERM mempunyai keistimewaan yang boleh mengatasi tafsiran Melayu di dalam Perkara 160 dan Perkara 89 Fasal 6, Perlembagaan Persekutuan.
150
Keistimewaan yang keempat ialah, penggantian TRM yang terlibat dengan pengambilan tanah. Jadual Pertama, Perkara 2A, Akta Pengambilan Tanah 1960 memperuntukkan, Di dalam mentaksirkan nilai pasaran bagi mana-mana tanah yang dijadualkan di mana ia merupakan Tanah Rizab Melayu atau Tanah Pegangan Melayu di bawah Enakmen Rizab Melayu Terengganu 1941, atau tanah adat di Negeri Sembilan atau Melaka di mana tanah-tanah tersebut tidak boleh diambil kira status pegangan tanah tersebut kecuali jika tanah tersebut diakui selepas pengambilan dilakukan digunakan secara khusus bagi seseorang yang mempunyai hak untuk memegang tanah tersebut di bawah mana-mana undang-undang bertulis. Peruntukkan ini jelas menyatakan bahawa, TRM yang terlibat dengan pengambilan tanah maka penentuan pampasan tanah bergantung kepada tujuan pengambilan. Sekiranya TRM diambil untuk kepentingan komuniti Melayu, jumlah pampasan dinilai mengikut kegunaan semasa. Sebaliknya untuk tujuan komersial, maka pampasannya berdasarkan pasaran semasa yang sama dengan tanah-tanah bukan TRM. Walaupun TRM terlibat dengan pengambilan tanah, ia perlu diganti semula seperti yang dikehendaki di dalam Perkara 89, Perlembagaan Persekutuan. Dan keistimewaan yang kelima ialah, penggantian semula TRM yang dilucut status. Ahmad (1985) merujuk peruntukkan Perkara 89, Perlembagaan Persekutuan dan ERM. TRM boleh dilucutkan status dengan syarat tanah tersebut harus diganti dengan tanah-tanah yang mempunyai ciri-ciri similar-in-character yang terletak berhampiran atau bersebelahan dengan TRM yang dilucut status. Sekiranya tidak terdapat tanah-tanah bukan Rizab Melayu yang mempunyai ciri-ciri similar-in-character, maka pemohon atau pemilik TRM boleh menggantikan tanah di tempat lain yang mempunyai nilai setara dengan TRM tanpa mengambil kira keluasannya. Tujuannya untuk mengekalkan keluasan TRM selaras dengan kehendak di dalam Perlembagaan Persekutuan Malaysia.
Berdasarkan semakan ke atas peta pentadbiran Daerah LMS, penyelidik telah mengenal pasti 23 Kawasan Rizab Melayu. Jadual 4.26 menunjukkan kawasan TRM mengikut mukim dan kampung-kampung utama dan rangkaian yang terkandung di dalamnya :- 151
Jadual 4.26 Kawasan Rizab Melayu di Daerah LMS Bil. Spesifik Bil. Keseluruhan Bil. Terkumpul Kawasan Rizab Mukim Kg. Kg. Kg. Kg. Kg. Kg. Melayu Utama Rangkaian Utama Rangkaian Utama Rangkaian Batu 20 Batu Kurau 3 10 3 10 3 10 Batu Kurau Batu Kurau 7 33 Hulu Ijok 1 3 8 36 11 46 Bukit Gantang Bukit Gantang 7 27 7 27 18 73 Bukit Gelugor Selama 0 0 0 0 18 73 Cht. Manis Sg. Tinggi 0 0 0 0 18 73 Hulu Ijok Selama 1 1 Hulu Ijok 5 22 6 23 24 96 Jalan Kg. Dew Assam Kumbang 7 7 Jebong 1 2 8 9 32 105 Jalan Matang Jebong 2 2 Simpang 1 1 3 3 35 108 Kg. Medan Selama 1 4 1 4 36 112 Kg. Pinang Kamunting 5 5 Assam Kumbang 2 2 7 7 43 119 Kubu Gajah Selama 0 0 0 0 43 119 Matang Guar Jebong 2 5 2 5 45 124 Pengkalan Aor Tupai 5 5 Pengkalan Aor 3 3 8 8 53 132
bersambung… 151 152
…sambungan
Pulau Pasir Hitam Sg. Tinggi 1 1 1 1 54 133 Selama dan Hulu Hulu Selama 5 17 Selama Selama 3 7 8 24 62 157 Sg. Jambu Selama 2 7 2 7 64 164 Sg. Limau Simpang 1 2 Sg. Limau 3 10 Trong 3 7 7 19 71 183 Sg. Tinggi Sg. Tinggi 5 23 5 23 76 206 Sg. Wang Sg. Tinggi 1 4 1 4 77 210 Simpang Simpang 3 6 3 6 80 216 Tebing Tinggi Selama 1 1 Hulu Ijok 0 0 1 1 81 217 Tebok Bukit Gantang 1 4 Trong 2 7 3 11 84 228 Ulu Kerian Hulu Selama 2 11 2 11 86 239 Jumlah 86 239 86 239
Sumber: Peta Daerah LMS, 2010 dan Maklumat Am Daerah LMS, 2007 152 153
Namun begitu, keluasan secara terperinci TRM tidak diperoleh daripada pentadbiran Daerah LMS.
4.4.2 Tanah Hak milik Terbuka Milikan Melayu
Mohd Azmi (1997) secara umumnya menyatakan terdapat tanah lain di kawasan desa bukan daripada kategori Kawasan Rizab Melayu yang digunakan untuk aktiviti pertanian komersial seperti tanaman padi, koko, getah, kelapa sawit dan kelapa. Pemilikan tanah ini diperoleh melalui penerokaan tanah, pemberian Lesen Pendudukan Sementara (TOL) dan penempatan semula tanah pertanian. Ia berbeza dengan pemberimilikan tanah di bawah Akta Tanah (Kawasan Petempatan Berkelompok) 1960 yang merujuk petempatan secara beramai-ramai menerusi agensi- agensi pembangunan tanah seperti Felda dan Felcra.
Pemilikan tanah juga diperoleh melalui pindah milik tanah antara bukan Melayu dan Melayu dalam pindah milik terbuka. Selain itu, terdapat bentuk pemilikan tanah melalui perkahwinan campur antara Melayu dan bukan Melayu serta pewarisan dan pemberian hadiah antara suami dan isteri, bapa kepada anak atau ibu kepada anak.
4.4.3 Pemilikan Tanah melalui Dasar Ekonomi Baru
Terdapat bentuk pemilikan tanah pegangan Melayu melalui perlaksanaan Dasar Ekonomi Baru (DEB) yang diperkenalkan pada tahun 1970. Ramlah et. al. (1991) menganalisis dasar-dasar DEB yang bertujuan untuk mengimbangkan taraf sosioekonomi antara kaum Melayu dan kaum-kaum bukan Melayu akibat dari dasar tinggalan penjajah. Setiap etnik dikenali mengikut aktiviti ekonomi sebelum DEB diperkenalkan yang menyebabkan wujud jurang sosioekonomi yang amat ketara antara kaum Melayu dan kaum bukan Melayu. Kesannya ialah, kadar kemiskinan kaum Melayu lebih tinggi berbanding kaum bukan Melayu lain seperti kaum Cina yang menguasai bidang ekonomi di Malaysia.
Dua matlamat utama DEB iaitu, untuk membasmi kemiskinan dan menyusun semula masyarakat Malaysia bertujuan untuk mengimbangkan taraf sosioekonomi 154 mengikut kaum daripada aspek pendapatan, guna tenaga dan kekayaan termasuklah aspek pemilikan tanah. DEB juga menentukan peratus pemilikan aset modal rakyat Malaysia dan kepentingan asing bagi mengimbangkan sosioekonomi kaum Melayu agar setaraf dengan kaum-kaum bukan Melayu yang lain. Untuk itu, kaum Bumiputera diperuntukkan aset modal sebanyak 30%, kaum bukan Bumiputera 40% dan kepentingan asing pula ialah 30%. Setiap pembangunan yang melibatkan sektor harta tanah, diperuntukkan 30% kepada kaum Melayu. PBN juga memperuntukkan halangan atau sekatan pindah milik tanah di dalam dokumen hak milik bagi menjamin kepentingan Bumiputera untuk satu jangka masa tertentu atau memerlukan kelulusan PBN bagi proses urus niaga.
4.4.4 Pemilikan Tanah di bawah Kawasan Petempatan Berkelompok
Kawasan penempatan berkelompok merupakan satu bentuk pemilikan tanah yang diberi oleh agensi-agensi pembangunan tanah yang ditubuhkan melalui akta-akta Parlimen dan enakmen negeri-negeri seperti Felda, Felcra dan Perbadanan Pertanian Negeri dengan kerjasama kerajaan negeri dan Persekutuan. Tujuannya untuk memperuntukkan tanah kepada golongan rakyat yang miskin serta tidak mempunyai tanah dan mengusahakannya dengan aktiviti-aktiviti pertanian komersial seperti kelapa sawit, getah, tebu dan tanaman padi secara perladangan. Program ini merupakan cetusan idea Allahyarham Tun Abdul Razak di mana Felda bertanggungjawab untuk membuka tanah-tanah ladang komersial baru. Dan Felcra pula, melaksanakan program penyatuan dan pemulihan tanah serta program-program tanah belia yang tidak dapat dilaksanakan oleh kerajaan negeri. Program-program ini diperuntukkan di dalam Akta Tanah (Kawasan Penempatan Berkelompok) 1960.
Felda merupakan sebuah agensi pembangunan tanah pertama yang diasaskan sebelum negara mencapai kemerdekaan. Menurut Tunku Samsul Bahrin & Lee (1988), Felda diwujudkan melalui Ordinan Pembangunan Tanah 1956 dan dipinda menjadi Akta Lembaga Kemajuan Tanah Persekutuan 1956. Tujuannya untuk mengatasi masalah kemiskinan rakyat akibat ketiadaan tanah untuk diusahakan. Setiap isirumah peneroka Felda diperuntukkan empat hektar tanah ladang dan tapak kediaman yang berkeluasan 0.2 hektar dan dikehendaki membayar sejumlah bayaran 155 tahunan yang dikenali sebagai Bayaran Tahunan Yang Disatukan (CAC). CAC merupakan bayaran berperingkat seperti kos ukur, premium tanah, cukai tanah, kos operasi dan sebagainya kepada pihak pengurusan Felda. Kebanyakan peserta Felda terdiri daripada kaum Melayu di mana Chan (1983) berpendapat bahawa Felda merupakan bentuk pembangunan tanah yang bersifat bias untuk kepentingan kaum Melayu yang mendominasi kawasan tanah rancangan Felda. Tambahan lagi, kerajaan negeri Johor telah mengisytiharkan kawasan rancangan Felda sebagai TRM (Ridzuan, 1994 & Azman, 1998) seperti yang ditetapkan di dalam ERM Johor 1936.
Lembaga Pemulihan dan Penyatuan Tanah Persekutuan (Felcra) telah diwujudkan melalui Akta Pemulihan dan Penyatuan Tanah Persekutuan 1966 (Md. Ariff, 1996). Felcra berfungsi untuk memulihkan semula dan memajukan tanah-tanah bermilik yang berpecah-pecah, kawasan rancangan tanah pinggir, rancangan tanah terkawal dan kawasan-kawasan tanah baru terkumpul dan/atau yang berhampiran dengan kawasan-kawasan yang mempunyai tanah-tanah bermilik bersaiz kecil dan tidak ekonomik. Felcra juga berperanan untuk memajukan tanah bagi mengeluarkan hasil serta mengkaji kaedah dalam mempelbagaikan aktiviti-aktiviti pertanian bagi meningkatkan pendapatan golongan pekebun. Selain itu, Felcra bertanggungjawab untuk mengenal pasti kawasan-kawasan yang berkependudukan padat di mana penduduk akan diberi kawasan tanah yang sesuai untuk dimajukan sama ada melalui usaha pihak Felcra atau kerjasama dengan pihak Felda. Felcra juga menyediakan perkhidmatan untuk mengurus, memberi khidmat nasihat serta membantu pemilik- pemilik tanah yang telah dipulihkan semula bagi menentukan kaedah dan cara pertanian yang sempurna.
Terdapat beberapa konsep pembangunan tanah yang dilaksanakan Felcra yang tidak hanya untuk membangunkan tanah-tanah luar bandar yang tidak produktif menjadi lebih produktif. Felcra diberi tanggungjawab untuk membangunkan sosial dan minda kaum Melayu bagi mengkomersialkan tanah-tanah milik mereka melalui program-program pembangunan tanah Felcra melalui Kaedah Penyatuan Tanah dan Kaedah Pemulihan Tanah. Kaedah Penyatuan Tanah merupakan kaedah penyatuan tanah-tanah terbiar dan bersaiz kecil supaya menjadi lebih ekonomik serta mampu meningkatkan hasil pengeluaran. Dan Kaedah Pemulihan Tanah pula merupakan 156 kaedah untuk memulihkan dan memajukan tanah-tanah terbiar terutama yang terdapat di kawasan perkampungan tradisi. Tanah-tanah rancangan Felcra dianggap sebagai salah satu bentuk pemilikan tanah komuniti Melayu dengan berdasarkan kepada alasan-alasan berikut :- i. Felcra didefinisikan sebagai “Melayu” di dalam semua ERM. ii. Felcra terlibat dalam pemulihan tanah-tanah terbiar dan tidak ekonomik di kawasan perkampungan tradisional sama ada Kawasan Rizab Melayu atau bukan Rizab Melayu. Program “Pembangunan Kampung in-situ” telah diperkenalkan oleh Felcra pada tahun 1977. iii. Felcra bertanggungjawab untuk membantu pemilik-pemilik Melayu bagi menebus TRM yang dipegang oleh bukan Melayu melalui kemudahan dan insentif yang diwujudkan pada tahun 1971. iv. Fokus utama pembangunan tanah Felcra, untuk memajukan ekonomi kaum Melayu di mana terdapat pelbagai program yang melibatkan TRM yang tidak ekonomi melalui kaedah penyatuan tanah yang bersaiz kecil untuk dijadikan sebagai kawasan tanah ladang. v. Sebahagian besar peserta Rancangan Tanah Belia sama ada yang diwujudkan oleh Felcra atau pengambilalihan rancangan tanah belia negeri terdiri daripada kaum Melayu kerana turut melibatkan agensi-agensi kerajaan yang bersifat Melayu-Islam seperti Majlis Kebangsaan Hal Ehwal Agama Islam.
Jadual 4.27 menunjukkan projek-projek pemulihan dan penyatuan tanah di bawah seliaan Felcra di Daerah LMS.
157
Jadual 4.27 Kawasan Rancangan Penyatuan dan Pemulihan Tanah Felcra di LMS Zon Kawasan Lokasi Mukim Keluasan Kawasan (hektar) Ladang Keseluruhan Dimajukan Ditanam Sg. Malau/ Changkat Sg. Malau Hulu Ijok 195.57 195.57 181.20 Binjai Anak Kurau Batu Kurau 43.38 17.00 17.00 Hulu Mengkuang 1 Selama 64.66 64.66 64.66 Kg. Pantai Besar Seberang Batu Kurau 64.96 64.96 62.00 Sg. Jambu 3 Selama 66.21 66.21 61.60 Sg. Jambu 2 Selama 55.90 55.90 52.68 Sg. Sega Hulu Ijok 29.84 29.84 28.18 Hulu Mengkuang 2 Selama 33.73 33.73 28.62 Hulu Mengkuang 3 Selama 22.23 23.23 20.25 Kg. Medan Selama 23.55 23.55 22.92 Cherok Pelandok Hulu Ijok 34.34 34.34 28.12 Changkat Binjai 2 Selama 49.00 49.00 47.00 Jalan Kerian/Cht. Larut Selama 65.33 65.33 63.50 Kg. Garuk Selama 31.29 31.29 30.47 Batu 23 Batu Kurau 27.92 27.92 26.81 Sg. Rotan Batu Kurau 39.41 39.41 34.93 Sg. Limau Hulu Ijok 15.28 15.28 14.30 Kg. Batu 21 Batu Kurau 48.32 48.32 44.98 Sg. Seputeh Hulu Ijok 30.00 16.48 14.96 Klian Tok Budi 2 (Pemulihan) Hulu Ijok 179.05 111.96 111.96 Air Hitam Batu Kurau 60.00 40.00 40.00 Kg. Perlis Hujung Matang Jebong 54.97 54.97 37.73 Jalan Selama/Cht. Lobak Selama 80.20 80.20 69.99 Belia Teras/ Hulu Ijok 14.00 10.77 9.40 Batu 2 1/2 Jln Cht. Lobak Selama 76.00 63.57 62.00 Matang Road Jebung Jebong 34.00 34.00 34.00 Jumlah Keluasan Kawasan 1439.14 1297.49 1209.26 157 Sumber: Pejabat Felcra Wilayah Perak, Ipoh, 2009 158
Bagi Rancangan Pembangunan Tanah Felda, penyelidik tidak memperoleh maklumat terperinci daripada segi keluasan kawasan pembangunan tanah. Namun begitu, kawasan petempatan Rancangan Tanah Felda telah dikenal pasti di Mukim Hulu Ijok yang melibatkan kawasan petempatan Felda Ijok.
4.5 Rumusan
Berdasarkan cadangan dan perlaksanaan projek-projek pembangunan tanah yang dirancang dan dijalankan di sekitar kawasan kajian menunjukkan, terdapat implikasi positif daripada proses pembangunan terhadap perubahan polisi, ekonomi dan sosial kaum Melayu. Polisi-polisi pembangunan yang dirancang sama ada di peringkat Persekutuan, Negeri dan Tempatan lebih menumpukan kepada pembangunan di kawasan-kawasan luar bandar. Ini kerana, kebanyakan kawasan perbandaran utama telah mengalami ketepuan pembangunan. Selain itu, matlamat dan tujuan perancangan dan perlaksanaan projek dan program pembangunan menitikberatkan kepentingan dan keperluan komuniti luar bandar bagi meningkatkan taraf sosioekonomi mereka. Apa yang pasti, implikasi ini dilihat memberi kesan terhadap kaum Melayu yang memiliki populasi yang tinggi di kawasan-kawasan luar bandar yang sedang dan akan menerima aliran pembangunan. Sesuai dengan perlaksanaan dasar-dasar pembangunan fizikal dan bukan fizikal, ia mempengaruhi pola pemilikan tanah di kawasan luar bandar yang secara keseluruhannya terutama yang melibatkan tanah-tanah milik kaum Melayu. Tanah-tanah milikan Melayu di kawasan luar bandar sama ada TRM atau Tanah Milikan Melayu dilihat sesuai untuk dimajukan dan dibangunkan bagi mengatasi masalah kekurangan penawaran tanah- tanah pembangunan baru. Cadangan dan perlaksanaan dasar-dasar dan program pembangunan yang dirancang oleh kerajaan telah mengambil kira kesesuaian dan kebolehan tanah-tanah tersebut untuk dibangunkan. Oleh itu, proses penilaian, tinjauan tapak dan persekitaran telah dijalankan dan dianalisis bagi mengenal pasti kepentingan tanah milikan Melayu di kawasan luar bandar mengambil kira kepentingan elemen-elemen polisi, ekonomi dan sosial. Oleh itu, penyelidik merumuskan bahawa terdapat hubungan yang amat signifikan antara dasar-dasar pembangunan dan pemilikan tanah pegangan Melayu yang memberi kesan terhadap perubahan pola pemilikan tanah. 159
BAB V
ANALISIS POLA PEMILIKAN TANAH PEGANGAN MELAYU DI DAERAH LARUT, MATANG DAN SELAMA
5.1 Pendahuluan
Bab ini membincangkan pola pemilikan tanah pegangan Melayu di daerah LMS yang diteliti dari skop mikro meliputi penilaian dan analisis pola pemilikan tanah pegangan Melayu di kawasan kajian. Penyelidik menggunakan data kuantitatif yang diperoleh dari Data Urus niaga Harta Tanah JPPH dengan membandingkan pola pemilikan antara tahun 2000 dan 2008.
Diakhir bab ini, penyelidik merumuskan pola pemilikan tanah pegangan Melayu di kawasan kajian bagi mengenal pasti dan menilai sama ada berlaku peningkatan atau penyusutan saiz dan pegangan kepentingan tanah. Tujuannya untuk dijadikan sebagai asas bagi membuktikan bahawa proses pembangunan mempengaruhi perubahan pola pemilikan tanah.
5.2 Analisis perubahan pola mengikut daerah pentadbiran Negeri Perak
Jadual 5.1 menunjukkan analisis perbandingan keluasan TRM mengikut daerah di negeri Perak antara tahun 2002 dan 2004.
160
Jadual 5.1 Analisis Perbandingan Keluasan TRM mengikut Daerah di Perak antara tahun 2002 dan 2004 Daerah Keluasan (hektar) Daerah 2002 2004 Susut/Tambah Luas % Luas % Luas % Luas % Batang Padang 270,929.07 12.91% 17,507.46 6.46% 17,206.90 6.35% -300.56 -1.75% Kinta 195,604.40 9.32% 5,047.81 2.58% 5,003.50 2.56% -44.31 -0.89% Hilir Perak 172,627.37 8.23% 37,386.35 21.66% 37,704.00 21.84% 317.65 0.84% Manjung 116,983.02 5.57% 27,531.19 23.53% 31,673.40 27.08% 4,142.21 13.08% Perak Tengah 127,772.23 6.09% 115,121.25 90.10% 115,458.70 90.36% 337.45 0.29% Kuala Kangsar 253,846.15 12.10% 42,467.50 16.73% 41,536.02 16.36% -931.48 -2.24% LMS 209,290.71 9.97% 66,632.57 31.84% 64,238.80 31.65% -2,393.77 -3.73% Kerian 95,704.30 4.56% 25,561.62 26.71% 26,176.30 27.35% 614.68 2.35% Hulu Perak 655,644.36 31.24% 541,385.74 82.57% 541,383.50 82.57% -2.24 0.00% Keseluruhan 2,098,401.60 100.00% 878,641.48 41.87% 880,381.12 41.95% 1,739.64 0.20%
Sumber: Ubahsuai dari Kertas Mesyuarat Bertulis Julai 2002 dan Penyata Rasmi Sidang DUN ke-11, Mesyuarat ke-3, Penggal Pertama bertarikh 7 Oktober 2004. 160 161
Berdasarkan analisis perbandingan keluasan TRM di negeri Perak, secara keseluruhannya terdapat peningkatan sebanyak 1,739 hektar (0.20%) antara tahun 2002 dan 2004. Peningkatan keluasan TRM di negeri Perak disumbangkan oleh pewartaan atau penggantian TRM baru di daerah-daerah Manjung seluas 4,142.21 hektar, Kerian (614.68 hektar), Hilir Perak (317.65 hektar) dan Perak Tengah (337.45 hektar). Namun lima buah daerah mencatatkan penyusutan iaitu daerah-daerah Batang Padang, Kinta, Kuala Kangsar, LMS dan Hulu Perak. Daerah LMS mencatatkan kadar penyusutan tertinggi iaitu 2,393.77 hektar dan Daerah Hulu Perak mencatatkan kadar penyusutan terendah iaitu 2.24 hektar. Punca penyusutan dan kehilangan tanah milikan Melayu di kawasan kajian akibat daripada pelupusan tanah kepada pembeli bukan Melayu.
Pada pemerhatian penyelidik, daerah LMS mempunyai potensi pembangunan yang menyeluruh. Ini sesuai dengan pewartaan projek NCER pada tahun 2007 di mana hanya empat buah daerah di Perak Utara yang terlibat iaitu daerah-daerah Kerian, LMS, Hulu Perak dan Kuala Kangsar. Penyelidik berpendapat keluasan TRM di daerah LMS berpotensi untuk menyusut memandangkan tumpuan projek NCER di daerah ini melibatkan pembangunan sektor industri Elektrik dan Elektronik. Ini akan menyebabkan berlaku peningkatan permintaan tanah yang tinggi terutama bagi kawasan yang terletak berhampiran kawasan perindustrian Kamunting dan Tupai. Andaian ini dilihat munasabah kerana telah banyak kawasan TRM di daerah ini telah dimansuhkan statusnya. Antaranya ialah kawasan Rizab Melayu di Pekan Simpang, Changkat Jering dan Ayer Puteh.
5.3 Analisis perubahan pola di Daerah LMS
Jadual 5.2 menunjukkan keseluruhan pindah milik harta tanah mengikut kumpulan penjual dan pembeli di daerah LMS antara tahun 2000 dan 2008.
162
Jadual 5.2 Analisis pindah milik mengikut kumpulan penjual dan pembeli antara tahun 2000 dan 2008
Penjual Pembeli Bilangan % Melayu Melayu 1,748 52.86% Melayu Bukan Melayu 191 5.78% Melayu Organisasi 112 3.39% Bukan Melayu Melayu 12 0.36% Bukan Melayu Bukan Melayu 858 25.94% Bukan Melayu Organisasi 192 5.81% Organisasi Organisasi 73 2.21% Organisasi Melayu 28 0.85% Organisasi Bukan Melayu 93 2.81% Jumlah 3,307 100.00%
Sumber: Kerja Lapangan, 2012
Daripada keseluruhan 3,307 pindah milik yang direkodkan, pindah milik antara penjual dan pembeli Melayu mencatatkan bilangan tertinggi iaitu 1,748 transaksi (52.86%). Manakala pindah milik antara penjual Bukan Melayu dan pembeli Melayu mencatatkan bilangan terendah iaitu 12 pindah milik (0.36%). Fokus utama analisis ini iaitu pindah milik antara penjual Melayu dan pembeli Bukan Melayu iaitu 191 transaksi. Secara agregatnya, terdapat 179 hak milik tanah yang dimiliki oleh bukan Melayu yang masih belum dikembalikan kepada pemilik Melayu berbanding dengan jumlah pemilikan tanah Melayu yang dilupuskan kepada bukan Melayu. Analisis ini menunjukkan penyusutan dan kehilangan tanah milikan kaum Melayu di Daerah LMS antara tahun 2000 dan 2008.
Jadual 5.3 menunjukkan rumusan pindah milik tanah pertanian di kawasan kajian antara tahun 2000 dan 2008.
163
Jadual 5.3 Pindah milik tanah di Daerah LMS antara tahun 2000 dan 2008 Tahun Mukim Jumlah 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 Assam Kumbang 2 8 4 26 30 25 22 33 20 170 Bandar Matang 0 0 0 1 0 0 0 1 0 2 Batu Kurau 3 0 23 64 88 111 80 140 140 649 Bukit Gantang 0 1 15 40 42 40 57 76 54 325 Hulu Ijok 0 0 0 0 0 0 1 11 51 63 Hulu Selama 0 0 0 0 0 0 0 27 88 115 Jebong 0 0 10 37 28 62 21 38 26 222 Kamunting 40 2 6 11 4 7 13 26 4 113 Pengkalan Aor 0 0 2 9 5 5 6 5 12 44 Selama 0 0 26 115 76 81 120 168 134 720 Sg. Limau 0 0 11 21 2 11 23 20 20 108 Sg. Tinggi 0 3 38 61 88 97 139 132 184 742 Simpang 0 0 5 12 7 7 16 37 16 100 Trong 0 0 11 10 16 21 23 24 24 129 Tupai 0 15 3 21 20 18 28 15 30 150 Jumlah (tahun) 45 29 154 428 406 485 549 753 803 3652
Sumber: Ubahsuai dari JPPH, 2000-2008 163 164
Berdasarkan analisis di dalam jadual di atas tersebut, jelas menggambarkan berlaku peningkatan bilangan urus niaga tanah di kawasan kajian pada kadar yang konsisten. Bilangan pindah milik tanah telah meningkat hampir empat kali ganda antara tahun 2002 dan 2003 akibat daripada pewartaan dan perlaksanaan pelbagai pelan dan projek pembangunan ekonomi dan tanah di kawasan kajian. Peningkatan ini juga didorong oleh masalah penawaran tanah di kawasan perbandaran dan pembangunan sedia ada yang terhad serta menuntut peningkatan permintaan tanah di kawasan-kawasan pinggir dan luar bandar yang mempunyai akses yang sempurna. Jadual ini juga menunjukkan mukim-mukim Selama, Batu Kurau dan Kamunting yang mencatatkan bilangan pindah milik tertinggi berbanding mukim-mukim lain di LMS. Ketiga-tiga mukim ini terletak berhampiran dengan kawasan perbandaran moden serta memiliki kawasan tanah yang luas. Oleh itu, penawaran tanah yang terhad di bandar-bandar utama seperti Bandar Selama, Taiping dan Manjung telah mendorong kepada peningkatan permintaan tanah serta mempunyai kemudahan perhubungan yang baik dan moden.
5.3.1 Analisis Mengikut Mukim dan Keluasan Tanah
Jadual 5.4, 5.5 dan 5.6 menunjukkan analisis kuantitatif pindah milik antara penjual Melayu dan pembeli bukan Melayu dan antara penjual bukan Melayu dan pembeli Melayu. Analisis ini mengambil kira pemboleh ubah seperti bilangan pindah milik mengikut mukim, keluasan tanah mengikut mukim, tahun, jenis penggunaan tanah dan kategori pihak-pihak yang terlibat antara tahun 2000 dan 2008.
165
Jadual 5.4 Analisis bilangan pindah milik antara Melayu dan bukan Melayu mengikut Mukim antara tahun 2000 dan 2008
Kategori Etnik Bukan Melayu Jumlah Mukim Cina India Mengikut Etnik A B A B A B Assam Kumbang 22 0 3 0 25 0 Bandar Matang 1 0 0 0 1 0 Batu Kurau 11 2 4 0 15 2 Bukit Gantang 6 0 6 1 12 1 Hulu Ijok 0 0 0 0 0 0 Hulu Selama 3 0 0 1 3 1 Jebong 7 0 3 0 10 0 Kamunting 9 1 0 0 9 1 Pengkalan Aor 0 0 0 0 0 0 Selama 9 0 10 2 19 2 Sg. Limau 2 0 2 0 4 0 Sg. Tinggi 59 3 5 1 64 4 Simpang 1 0 1 0 2 0 Trong 4 0 1 0 5 0 Tupai 22 0 0 1 22 1 Jumlah 156 6 35 6 191 12
Sumber: Kerja Lapangan, 2012
Nota : A merujuk kepada Pembeli Bukan Melayu B merujuk kepada Penjual Bukan Melayu
Mukim Sg. Tinggi mencatatkan bilangan pindah milik tertinggi yang melibatkan penjual Melayu dan pembeli bukan Melayu iaitu 64 transaksi (33.51%), Mukim Hulu Ijok dan Pengkalan Aor tidak mencatatkan sebarang pindah milik. Pindah milik antara penjual bukan Melayu dan pembeli Melayu merekodkan bilangan pindah milik tertinggi iaitu empat pindah milik (33.33%) di Mukim Sg. Tinggi. Tiada transaksi yang direkodkan di mukim-mukim Assam Kumbang, Bandar Matang, Hulu Ijok, Jebong, Pengkalan Aor, Sg. Limau, Simpang dan Trong. Pembeli Cina mencatatkan bilangan tertinggi iaitu 156 transaksi (81.67%) di mana Mukim Sg. Tinggi menunjukkan bilangan pindah milik tertinggi. Pindah milik antara penjual Melayu dan pembeli India mencatatkan 35 transaksi (18.32%). Mukim Selama menunjukkan bilangan tertinggi iaitu sepuluh urus niaga. Dan, penerima pindah milik daripada pembeli Sikh merekodkan satu transaksi di Mukim Assam Kumbang. Pindah milik antara penjual bukan Melayu dan pembeli Melayu menunjukkan kaum Cina dan India masing-masing mencatatkan enam transaksi. Mukim Sg. Tinggi mencatatkan 166 urus niaga tertinggi iaitu tiga antara penjual Cina dan pembeli Melayu dan Mukim Selama iaitu dua transaksi antara penjual India dan pembeli Melayu.
Jadual 5.5 dan 5.6 menunjukkan pindah milik mengikut keluasan terlibat bagi kedua-dua kategori pindah milik antara Melayu dan etnik-etnik bukan Melayu.
Jadual 5.5 Analisis keluasan tanah yang dipindah milik mengikut Mukim antara tahun 2000 dan 2008
Keluasan (hektar) Mukim Cina India A B A B Assam Kumbang 19.44 - 3.79 - Bandar Matang 0.36 - - - Batu Kurau 13.12 1.10 6.98 - Bukit Gantang 6.03 - 6.27 0.16 Hulu Selama 0.84 - - 1.30 Jebong 7.80 - 3.72 - Kamunting 8.75 1.41 - - Selama 11.57 - 16.07 0.46 Sg. Limau 1.37 - 0.80 Sg. Tinggi 69.42 5.63 5.69 1.28 Simpang 0.14 - 1.24 - Trong 6.19 - 2.36 - Tupai 25.19 - - 1.05 Jumlah 170.24 8.13 46.92 4.24
Sumber: Kerja Lapangan, 2012
Nota : A merujuk kepada Pembeli Bukan Melayu B merujuk kepada Penjual Bukan Melayu
Berdasarkan jadual di atas, analisis pindah milik antara penjual Melayu dan pembeli Cina melibatkan keluasan terbesar iaitu 170.24 hektar (78.39%) daripada keseluruhan 217.16 hektar dan pindah milik di antara penjual Melayu kepada pembeli ttnik India melibatkan tanah seluas 46.92 hektar (21.61%). Bagi kategori pindah milik antara penjual daripada etnik-etnik bukan Melayu dan pembeli Melayu, keluasan yang terlibat ialah 12.37 hektar. Penjual Cina merekodkan keluasan tanah dilupuskan tertinggi iaitu 8.13 hektar (65.75%) dan diikuti oleh kaum India seluas 4.24 hektar (34.25%) kepada pembeli Melayu.
167
Jadual 5.6 Analisis Peningkatan/Penyusutan Keluasan Tanah Milikan Melayu Mengikut Mukim antara tahun 2000 dan 2008
Keluasan Tanah (hektar) Mukim % Nota Penjual Pembeli Perbezaan Assam Kumbang 23.23 0.00 -23.23 -100.00% Susut Bandar Matang 0.36 0.00 -0.359 -100.00% Susut Batu Kurau 20.10 1.10 -19.00 -94.55% Susut Bukit Gantang 12.29 0.16 -12.14 -98.73% Susut Hulu Selama 0.84 1.30 0.45 53.87% Tambah Jebong 11.53 0.00 -11.53 -100.00% Susut Kamunting 8.75 1.41 -7.34 -83.87% Susut Selama 27.65 0.46 -27.19 -98.33% Susut Sg. Limau 2.18 0.00 -2.18 -100.00% Susut Sg. Tinggi 75.11 6.91 -68.21 -90.81% Susut Simpang 1.38 0.00 -1.38 -100.00% Susut Trong 8.55 0.00 -8.55 -100.00% Susut Tupai 25.19 1.05 -24.14 -95.84% Susut Jumlah 217.16 12.37 -204.79 -94.30% Susut
Sumber: Kerja Lapangan, 2012
Jadual 5.6 menunjukkan analisis peningkatan/penyusutan tanah milikan kaum Melayu di kawasan kajian dengan menggunakan formula berikut :-
Penambahan / Luas tanah (hektar) yang Luas tanah (hektar) yang
Penyusutan = dipindah milik antara - dipindah milik antara Keluasan penjual Melayu dan penjual bukan Melayu Tanah pembeli bukan Melayu dan pembeli Melayu
Data di dalam Jadual 5.6 menunjukkan penyusutan keluasan tanah kaum Melayu sebanyak 204.79 hektar (94.30%). Tanah-tanah ini masih dimiliki oleh pemilik-pemilik bukan Melayu dari pelbagai kumpulan etnik. Analisis ini telah mengambil kira keluasan yang dipindah milik kepada pembeli bukan Melayu dan pindah milik oleh penjual bukan Melayu kepada pembeli Melayu. Mukim Hulu Selama mencatatkan penambahan keluasan tanah, manakala mukim-mukim lain menunjukkan penyusutan keluasan tanah pada kadar peratusan yang tinggi.
5.3.2 Analisis mengikut tahun dan keluasan tanah
Jadual 5.7, 5.8 dan 5.9 menunjukkan analisis pindah milik dan keluasan tanah melibatkan kedua-dua kategori pindah milik antara tahun 2000 dan 2008. 168
Jadual 5.7 Analisis bilangan pindah milik antara Melayu dan etnik-etnik bukan Melayu mengikut tahun antara tahun 2000 dan 2008
Cina India Jumlah Tahun A B A B A B 2000 1 0 0 0 1 0 2001 1 0 0 0 1 0 2002 18 1 4 1 22 2 2003 18 0 2 1 20 1 2004 21 3 6 0 27 3 2005 37 0 6 2 43 2 2006 28 2 5 0 33 2 2007 21 0 8 2 29 2 2008 11 0 4 0 15 0 Jumlah 156 6 33 6 191 12
Sumber: Kerja Lapangan, 2012
Nota : A merujuk kepada Pembeli Bukan Melayu B merujuk kepada Penjual Bukan Melayu
Tahun 2005 merekodkan bilangan yang tertinggi iaitu 43 transaksi (22.51%) antara penjual Melayu dan pembeli dari kedua-dua kumpulan etnik bukan Melayu. Manakala tahun 2004 mencatatkan bilangan tertinggi yang melibatkan penjual dalam kalangan etnik-etnik bukan Melayu dan pembeli Melayu iaitu tiga transaksi (25.00%). Bagi analisis mengikut etnik-etnik bukan Melayu, kaum Cina merekodkan bilangan penerimaan pindah milik tertinggi daripada penjual Melayu iaitu 37 pada tahun 2005 dan etnik India sebanyak lapan transaksi pada tahun 2007. Analisis pemerolehan pemilikan tanah oleh pembeli Melayu daripada penjual bukan Melayu, tahun 2004 mencatatkan empat transaksi yang diterima daripada kaum Cina dan India pada tahun 2005 dan 2007 iaitu masing-masing dua transaksi.
Jadual 5.8 menunjukkan analisis keluasan tanah yang dipindah milik melibatkan kedua-dua kategori pindah milik. Manakala Jadual 5.9 menunjukkan analisis peningkatan/penyusutan keluasan tanah kaum Melayu mengikut tahun dan kumpulan etnik-etnik bukan Melayu di kawasan kajian.
169
Jadual 5.8 Analisis keluasan tanah yang dipindah milik antara Melayu dan etnik-etnik bukan Melayu mengikut Tahun antara tahun 2000 dan 2008
Keluasan (hektar) Tahun Cina India Pembeli Penjual Pembeli Penjual 2000 0.80 - - - 2001 0.50 - - - 2002 16.20 - 6.68 1.05 2003 22.45 0.57 2.32 0.07 2004 28.10 5.63 7.11 - 2005 34.98 - 9.04 1.43 2006 31.73 1.94 4.33 - 2007 21.19 - 11.40 1.69 2008 14.29 - 6.04 - Jumlah 170.24 8.13 46.92 4.24
Sumber: Kerja Lapangan, 2012
Analisis di atas menunjukkan kaum Cina menerima pindah milik yang melibatkan keluasan tanah yang terbesar pada tahun 2005 iaitu 34.98 hektar (20.52%) dan diikuti pembeli India yang melibatkan keluasan 11.40 hektar (26.11%) pada tahun 2007. Bagi analisis mengikut kategori pindah milik antara pembeli dari ketiga-tiga kumpulan etnik bukan Melayu dan pembeli Melayu, tahun 2004 mencatatkan keluasan tanah diterima oleh pembeli Melayu daripada penjual Cina yang tertinggi iaitu 5.63 hektar (69.18%). Manakala daripada penjual India mencatatkan keluasan tertinggi pada tahun 2007 sebanyak 1.69 hektar (39.79%).
170
Jadual 5.9 Analisis Peningkatan/Penyusutan Tanah Milikan Melayu antara tahun 2000 dan 2008
Jumlah Keluasan Tahun % Nota Penjual Pembeli Perbezaan 2000 0.80 0.00 -0.80 -100.00% Susut 2001 0.50 0.00 -0.50 -100.00% Susut 2002 22.88 1.05 -21.83 -95.42% Susut 2003 24.78 0.64 -24.14 -97.42% Susut 2004 35.21 5.63 -29.59 -84.02% Susut 2005 44.02 1.43 -42.58 -96.74% Susut 2006 36.05 1.94 -34.11 -94.62% Susut 2007 32.59 1.69 -30.90 -94.82% Susut 2008 20.33 0.00 -20.33 -100.00% Susut Jumlah 217.16 12.37 -204.79 -94.30% Susut
Sumber: Kerja Lapangan, 2012
Analisis di atas menunjukkan tiada penambahan keluasan tanah milikan Melayu antara tahun 2000 dan 2008. Sebanyak 94.30% atau 204.79 hektar yang masih belum memenuhi kuota tanah yang telah dilupuskan oleh pemilik Melayu kepada pembeli bukan Melayu.
5.3.3 Analisis Mengikut Jenis Kegunaan Pertanian dan Keluasan Tanah
Jadual 5.10 merumuskan analisis pindah milik antara penjual Melayu dan pembeli Bukan Melayu mengikut guna tanah pertanian. Manakala Jadual 5.11 menunjukkan pindah milik tanah antara penjual bukan Melayu dan pembeli Melayu mengikut jenis kegunaan pertanian. Dan, Jadual 5.12 merumuskan analisis peningkatan/penyusutan tanah milikan Melayu mengikut jenis kegunaan pertanian.
171
Jadual 5.10 Analisis bilangan pemilikan tanah yang diperoleh/dilupuskan oleh etnik- etnik bukan Melayu dan jenis guna tanah pertanian antara tahun 2000 dan 2008
Jenis Guna tanah Kategori Pembeli Jumlah Mengikut Pertanian Bukan Melayu Guna tanah Cina India A B A B A B Durian 12 0 0 0 12 0 Dusun 21 2 3 0 24 2 Getah 17 2 1 1 18 3 Kampung 2 0 0 1 2 1 Kelapa 1 0 0 0 1 0 Kelapa Sawit 14 1 10 0 24 1 Padi 2 0 0 0 2 0 Rambutan 0 0 0 1 0 1 Tanah Kosong 49 0 13 1 62 1 Tanaman Bercampur 2 0 2 0 4 0 Tiada 36 1 6 2 42 3 Jumlah 156 6 35 6 191 12
Sumber: Kerja Lapangan, 2012
Nota : A merujuk kepada Pembeli Bukan Melayu B merujuk kepada Penjual Bukan Melayu
Merujuk Jadual 5.10, pindah milik antara penjual Melayu dan pembeli bukan Melayu menunjukkan tanah kosong memiliki pindah milik yang tertinggi iaitu 62 transaksi (32.46%). Manakala pindah milik antara penjual Bukan Melayu dan pembeli Melayu, tanah untuk kegunaan getah dan ”tiada” mencatatkan bilangan tertinggi iaitu tiga transaksi (25.00%). Analisis kuantitatif mengikut jenis penggunaan tanah pertanian, tanah kosong mencatatkan bilangan tertinggi yang diterima oleh pembeli Cina dan India iaitu 49 transaksi (31.41%) dan 13 transaksi (39.39%). Analisis yang melibatkan pindah milik antara penjual bukan Melayu dan pembeli Melayu menunjukkan tanah dusun dan getah mencatatkan bilangan tertinggi yang diterima daripada penjual Cina iaitu dua transaksi (33.33%). Manakala tanah daripada kategori ”tiada” merekodkan bilangan tertinggi iaitu dua transaksi (33.33%) yang diterima daripada penjual India.
172
Jadual 5.11 Analisis keluasan tanah yang diperoleh/dilupuskan oleh etnik-etnik bukan Melayu dan jenis guna tanah pertanian antara tahun 2000 dan 2008
Keluasan (hektar) Mengikut Pembeli Jenis Guna Bukan Melayu tanah Pertanian Cina India Penjual Pembeli Penjual Pembeli Durian 12.63 - - - Dusun 25.30 1.94 3.02 - Getah 19.43 2.58 1.93 1.30 Kampung 0.60 - - 0.16 Kelapa 0.30 - - - Kelapa Sawit 22.55 3.05 13.00 - Padi 0.24 - - - Rambutan - - - 1.28 Tanah Kosong 48.62 - 17.47 0.39 Tanaman 2.97 - 2.51 - Bercampur Tiada 37.59 0.57 9.00 1.12 Jumlah 170.24 8.13 46.92 4.24
Sumber: Kerja Lapangan, 2012
Merujuk jadual di atas, tanah kosong mencatatkan keluasan tertinggi yang dilupuskan oleh penjual Melayu kepada pembeli bukan Melayu iaitu 66.09 hektar (30.43%). Analisis pindah milik antara penjual Melayu dan pembeli bukan Melayu menunjukkan tanah kosong mencatatkan keluasan tertinggi yang dilupuskan kepada pembeli Cina dan India di mana masing-masing menerima tanah seluas 48.62 hektar (25.56%) dan 17.47 hektar (40.01%). Pindah milik antara penjual bukan Melayu dan pembeli Melayu menunjukkan tanaman kelapa sawit mencatatkan keluasan terbesar yang diterima daripada penjual Cina iaitu 3.05 hektar (37.49%). Daripada penjual India, tanah tanaman getah mencatatkan keluasan yang terbesar iaitu 1.30 hektar (30.59%).
173
Jadual 5.12 Analisis Peningkatan/Penyusutan Tanah Milikan Melayu mengikut jenis guna tanah pertanian antara tahun 2000 dan 2008
Jenis Guna tanah Jumlah Keluasan % Nota Pertanian Pembeli Penjual Perbezaan Durian 12.63 0.00 -12.63 -100.00% Susut Dusun 28.32 1.94 -26.38 -93.16% Susut Getah 21.36 3.87 -17.48 -81.86% Susut Kampung 0.60 0.16 -0.44 -73.96% Susut Kelapa 0.30 0.00 -0.30 -100.00% Susut Kelapa Sawit 35.55 3.05 -32.50 -91.42% Susut Padi 0.24 0.00 -0.24 -100.00% Susut Rambutan 0.00 1.28 1.28 100.00% Tambah Tanah Kosong 66.09 0.39 -65.70 -99.41% Susut Tanaman Bercampur 5.48 0.00 -5.48 -100.00% Susut Tiada 46.59 1.69 -44.91 -96.38% Susut Jumlah 217.16 12.37 -204.79 -94.30% Susut
Sumber: Kerja Lapangan, 2012
Analisis di atas menunjukkan penyusutan keluasan tanah milikan Melayu. Sebanyak 12.37 hektar atau 5.70% yang diterima oleh pembeli Melayu daripada penjual bukan Melayu berbanding dengan 204.79 hektar yang dilupuskan kepada pembeli Bukan Melayu. Daripada keseluruhan jenis kegunaan pertanian yang dilaporkan, tanah tanaman rambutan sahaja yang mencatatkan penambahan keluasan iaitu 1.28 hektar. Sebaliknya kegunaan lain mencatatkan kadar penyusutan keluasan tertinggi antara 81.86% dan 100.00%.
5.4 Dapatan daripada Penelitian Pola Pemilikan Tanah Komuniti Melayu
Merujuk statistik di dalam Jadual 5.13 menunjukkan komuniti Melayu yang paling tinggi melupuskan tanah berbanding kaum-kaum bukan Melayu lain. Manakala analisis mengikut kategori pembeli, komuniti Melayu juga merupakan kumpulan etnik yang paling tinggi memperoleh milikan tanah yang dilupuskan.
174
Jadual 5.13 Analisis perbandingan penjual dan pembeli mengikut kumpulan etnik Kategori Penjual Kategori Pembeli Etnik Bil. Peratus Bil. Peratus Melayu 2,052 62.01% 1,789 54.06% Cina 899 27.17% 981 29.65% India 163 4.92% 159 4.80% Lain-lain 0 0.00% 2 0.06% Organisasi 195 5.89% 378 11.42% Jumlah 3,309 100.00% 3,309 100.00%
Sumber: Ubahsuai dari JPPH, 2012
Jika ditinjau daripada aspek perbandingan antara penjual dan pembeli secara agregat, pemilikan tanah Melayu telah mengalami penyusutan berbanding kumpulan- kumpulan lain yang menunjukkan peningkatan dalam pemilikan tanah. Isu ini harus dipandang serius kerana, besar kemungkinan fenomena penyusutan pemilikan tanah pegangan Melayu akan terus meningkat dari semasa ke semasa. Hakikatnya, komuniti Melayu tidak memandang tanah sebagai aset bernilai tetapi komoditi yang mempunyai permintaan yang tinggi untuk diurus niaga dalam pasaran terbuka dan bukannya manfaat yang boleh dieksploitasi.
5.5 Rumusan
Berdasarkan analisis pola pemilikan tanah pegangan Melayu di kawasan kajian, penyelidik mendapati berlaku penyusutan saiz dan kehilangan tanah pegangan Melayu akibat daripada pembangunan. Oleh itu, penyelidik merumuskan bahawa elemen- elemen polisi, ekonomi dan sosial yang telah mendorong pemilik-pemilik tanah kaum Melayu untuk melupuskan kepentingan tanah terutama. Berdasarkan penelitian dan penilaian ke atas data-data pola pemilikan tanah, penyelidik mendapati tiada sebarang usaha yang dilakukan sama ada oleh pemilik dan pihak-pihak yang berkepentingan untuk mendapatkan semula tanah-tanah yang dilupuskan kepada bukan Melayu. Bagi membuktikan kesan daripada faktor-faktor polisi, ekonomi dan sosial ke atas penyusutan tanah milikan kaum Melayu, penyelidik menganalisis faktor-faktor tersebut bagi menyokong dapatan dan penemuan daripada isu dan permasalahan tersebut. Namun begitu, penelitian dan penilaian ke atas faktor-faktor tersebut diukur dari sudut penilaian ke atas nilai moral tanah. 175
BAB VI
ANALISIS KE ATAS FAKTOR-FAKTOR YANG MEMPENGARUHI PERUBAHAN POLA PEMILIKAN TANAH
6.1 Pendahuluan
Bab ini membincangkan analisis kualitatif dan kuantitatif ke atas faktor-faktor perubahan pola pemilikan tanah pegangan Melayu. Faktor-faktor tersebut ialah polisi, ekonomi dan sosial yang dikenal pasti menerusi sorotan kajian lampau seperti yang dibincangkan di dalam Bab Dua. Bagi mengukur implikasi faktor-faktor tersebut ke atas perubahan pola pemilikan tanah, penyelidik menggunakan data-data yang diperlukan seperti yang dibincangkan di dalam Bab Kaedah Penyelidikan merangkumi data-data kualitatif dan kuantitatif yang dikumpulkan dari pelbagai sumber sama ada utama dan sekunder. Di akhir bab ini, penyelidik merumuskan impak faktor-faktor ini ke atas perubahan pola pemilikan tanah pegangan Melayu di kawasan kajian. Hasil analisis ini digunakan bagi mengukur nilai moral tanah pemilik-pemilik Melayu sama ada kapitalistik atau patriotik.
6.2 Ringkasan Analisis Perubahan Pola Pemilikan Tanah
Berdasarkan analisis ke atas pola pemilikan tanah pegangan Melayu di dalam Bab Lima, penyelidik telah mendapati berlaku penyusutan saiz dan kehilangan pegangan tanah milikan Melayu. Sebahagian besar tanah milikan Melayu yang dilupuskan kepada bukan Melayu merupakan tanah milikan terbuka disebabkan oleh tiada sekatan yang menghalang pemilik-pemilik Melayu untuk melupuskan tanah kepada sesiapa sahaja. Senario ini berbeza dengan batasan yang dikenakan ke atas pemilik-pemilik TRM untuk melupuskan kepentingan tanah. Namun, masih terdapat ruang kepada pemilik-pemilik TRM untuk melupuskan tanah melalui kelonggaran yang dibenarkan 176 di bawah perundangan rizab Melayu. Mereka boleh memohon untuk menarik balik status Rizab Melayu kepada PBN dengan syarat bahawa tanah tersebut perlu diganti dengan tanah yang mempunyai ciri-ciri yang setara dengan TRM yang hendak dilucutkan statusnya.
Secara umumnya, masalah ini wujud apabila tanah-tanah milikan Melayu sama ada TRM atau Tanah Milikan Terbuka Melayu mempunyai nilai komersial yang tinggi untuk dibangunkan dan dimajukan. Akibatnya, terdapat segelintir pemilik Melayu yang mudah menerima tawaran dan pujuk rayu daripada pemodal dan pengusaha bukan Melayu untuk membeli tanah tersebut. Hal ini pernah ditimbulkan oleh Datuk Mohd Hayani Abdul Rahman (ADUN Bera) melalui kenyataan di dalam Utusan Malaysia bertarikh 19 Jun 2003. Beliau melihat faktor peningkatan nilai pasaran tanah telah mendorong pihak-pihak tertentu memujuk pemilik-pemilik Melayu untuk melupuskan tanah. Akibatnya, terdapat segelintir pemilik Melayu yang “gelap mata” melupuskan tanah setelah ditawar dengan harga belian yang tinggi dan menarik.
6.3 Perspektif Polisi 6.3.1 Analisis ke atas Sistem Pemilikan dan Perundangan Tanah
Berdasarkan analisis kualitatif ke atas kajian-kajian terdahulu, penyelidik merumuskan bahawa Sistem Torrens yang diperkenalkan sejak tahun 1858 merupakan sistem pentadbiran dan perundangan yang masih diamalkan di Semenanjung Malaysia. Sistem ini mempromosikan konsep hak milik yang tidak boleh disangkal sebagai asas. Menurut Shukri at. al. (2010), Zaki et. al. (2010), Novina (2009), Ainul et. al. (2008), Roger (2006), Salleh (2003), Salleh (2001), Mills (1999) dan Ridzuan (1994), konsep ini merumuskan bahawa, setiap pemilik tanah memiliki dokumen hak milik tanah yang jelas dan dijamin oleh kerajaan. Dokumen ini mempamerkan keperincian tanah untuk diketahui yang tidak hanya kepada pemilik tanah berdaftar tetapi pihak-pihak lain yang ingin mengetahui syarat dan kepentingan tanah tersebut. Selain itu, setiap individu juga boleh terlibat dalam sebarang bentuk urus niaga tanah melalui pendaftaran yang mudah tanpa memerlukan carian yang rumit. Dan, hak 177 pemilik tanah dan pihak-pihak lain yang memegang pajakan atau gadaian juga tidak boleh disangkal.
Secara spesifiknya, pemilikan tanah pegangan Melayu di kawasan kajian adalah berbentuk pemilikan tanah secara individu. Penyelidik mendapati bentuk pemilikan ini menyebabkan pemilik-pemilik Melayu tradisional terdedah dengan desakan dan tekanan untuk melupuskan tanah kepada pemodal dan pemaju untuk melaksanakan projek-projek pembangunan harta tanah. Bagi TRM, ia mempunyai peruntukkan yang melindungi kepentingannya namun terdapat peruntukkan perundangan lain yang membenarkan proses penarikan status tanah tersebut. Ini jelas menunjukkan wujud “ketidakkebalan” undang-undang untuk melindungi kepentingan tanah milikan kaum Melayu. Bagi tanah-tanah bukan TRM, tiada batasan atau halangan yang membolehkan pemodal dan pemaju untuk mendapatkan kepentingan tanah tersebut.
Merujuk konsep hak milik yang tidak boleh disangkal di dalam Sistem Torrens, penyelidik mendapati terdapat tiga kelemahan yang menyebabkan pemilikan tanah pegangan Melayu boleh diambil alih oleh pemodal dan pemaju projek pembangunan harta tanah. Ia dilakukan sama ada melalui proses perundingan jual beli atau melalui proses pengambilan balik tanah. Kelemahan pertama ialah, fleksibiliti pemilikan tanah. Meskipun terdapat halangan atau sekatan dalam proses urus niaga TRM, namun peruntukkan ini membolehkan tanah-tanah tersebut berubah menjadi “hak milik terbuka”. Ia dibuat melalui permohonan dan kelulusan dari PBN. Ini berlaku bagi TRM yang memiliki potensi pembangunan ekonomi yang baik serta berkedudukan yang strategik.
Kelemahan kedua ialah, pemilikan tanah secara individu di mana setiap pemilik tanah bebas untuk melakukan sebarang aktiviti ke atas tanah tanpa sebarang halangan dan batasan. Oleh itu, pemilik tanah berdaftar memiliki hak untuk membuat keputusan dalam menilai kepentingan tanah sama ada sebagai komoditi atau aset. Untuk menjalankan sebarang bentuk transaksi tanah, pemilik tidak perlu melalui proses lain yang melibatkan pihak ketiga bagi menentukan keputusan yang hendak dibuat. Ia jelas berbeza dengan amalan pemilikan tanah secara kolektif sebagaimana 178 yang diamalkan dalam sistem tanah adat di Negeri Sembilan dan Naning yang perlu mendapatkan kelulusan dan kebenaran Undang Luak. Dan kelemahan ketiga ialah, konsep hak milik yang tidak boleh disangkal itu sendiri di mana pihak lain tidak mempunyai hak untuk mempertikaikan sebarang tindakan pemilik ke atas tanah. Sebarang bentuk tuntutan ke atas tanah milik pemilik berdaftar adalah tidak sah. Ia dilihat sebagai usaha untuk menidakkan hak asasi dan membuat keputusan ke atas pemilik berdaftar.
6.3.2 Analisis pengetahuan responden mengenai dasar dan program pembangunan a) Pengetahuan responden mengenai dasar-dasar pembangunan
Merujuk Jadual 6.1, seramai 84 orang responden mengetahui kewujudan cadangan pembangunan melalui dasar-dasar pembangunan yang diperkenalkan dan dilancarkan oleh kerajaan. Seramai 32 orang (38.10%) daripada kategori penjual dan pembeli Melayu yang melibatkan TRM, 20 orang (23.81%) bagi kategori penjual dan pembeli Melayu yang melibatkan tanah milikan Melayu bukan TRM dan 32 orang (38.10%) yang melibatkan pindah milik antara penjual Melayu dan pembeli bukan Melayu.
Jadual 6.1 Pengetahuan responden mengenai dasar-dasar pembangunan semasa Bil. (Kategori Responden) Pandangan Melayu-Melayu Melayu-Bukan Jumlah Peratus Responden TRM TMM Melayu Ya 32 20 32 84 57.93% Tidak 31 17 13 61 42.77% Jumlah 63 37 45 145 100.00%
Sumber: Kerja Lapangan, 2012
Ringkasnya, penyelidik mendapati kebanyakan responden mengetahui cadangan-cadangan pembangunan melalui media massa, majlis pelancaran oleh pemimpin negara dan terdapat sesetengah responden yang berkhidmat dengan jabatan- jabatan kerajaan yang terlibat di dalam perancangan dan perlaksanaan cadangan pembangunan.
179
b) Jenis pembangunan
Dari 145 orang responden yang ditemu bual, 77 orang responden melihat segmen pembangunan pertanian yang paling banyak dijalankan. Secara terperincinya, 37 orang responden (48.05%) terdiri daripada kumpulan yang melupuskan TRM kepada pembeli Melayu. 18 orang responden (23.38%) daripada kumpulan yang melupuskan tanah bukan TRM kepada pembeli Melayu dan 22 orang responden (28.57%) yang melupuskan kepada pembeli bukan Melayu. Jadual 6.2 menunjukkan unjuran maklum balas yang diterima daripada responden mengenai jenis pembangunan yang dikenal pasti.
Jadual 6.2 Jenis pembangunan yang dikenal pasti oleh responden Bil. (Kategori Responden) Jenis Melayu-Melayu Melayu-Bukan Jumlah Peratus Pembangunan TRM TMM Melayu Perumahan 1 2 1 4 2.76% Komersial 4 0 0 4 2.76% Bercampur 13 5 16 34 23.45% Perindustrian 0 0 0 0 0.00% Bandar Baru 1 0 0 1 0.69% Pertanian 37 18 22 77 53.10% Lain-lain 7 12 6 25 17.24% Jumlah 63 37 45 145 100.00%
Sumber: Kerja Lapangan, 2012
Penyelidik melihat pembangunan pertanian merupakan inisiatif kerajaan sesuai dengan matlamat dan objektif DPN3. Kerajaan telah memperuntukkan pemberian insentif, kemudahan dan pembiayaan pertanian yang bermatlamat untuk meningkatkan pendapatan masyarakat desa bagi memodenkan teknik pengeluaran hasil-hasil pertanian. c) Potensi pembangunan tanah responden
Daripada keseluruhan 101 orang responden yang bersetuju bahawa tanah yang dilupuskan berpotensi untuk segmen pembangunan pertanian, 47 orang (46.53%) merupakan daripada kumpulan yang melupuskan TRM kepada pembeli Melayu. 180
Diikuti pula oleh responden yang melupuskan tanah milikan Melayu kepada pembeli Melayu iaitu 30 orang (29.70%) dan 24 orang (23.76%) yang melupuskan kepada pembeli bukan Melayu.
Jadual 6.3 Potensi pembangunan bekas tanah milikan responden Bil. (Kategori Responden) Pandangan Responden Melayu-Melayu Melayu-Bukan Jumlah % TRM TMM Melayu Perumahan 3 2 4 9 6.21% Komersial/Perdagangan 2 0 3 5 3.45% Perindustrian/Perusahaan 2 1 4 7 4.83% Bercampur 4 4 10 18 12.41% Pembangunan Pertanian 47 30 24 101 69.66% Institusi-institusi Kerajaan 0 0 0 0 0.00% Bandar Baru/Pusat Pentadbiran 0 0 0 0 0.00% Lain-lain 5 0 0 5 3.45% Jumlah 63 37 45 145 100.00%
Sumber: Kerja Lapangan, 2012
Oleh itu, pembangunan pertanian menjadi fokus utama kerajaan dalam memenuhi keperluan dan matlamat DPN3. Sesuai dengan objektif dan matlamat DPN3 untuk menjamin stok bekalan makanan dan bahan mentah bagi keperluan sektor perindustrian. Melalui DPN3, pemodenan dan peningkatan taraf sektor menjadi keutamaan. d) Implikasi program pembangunan sekitar
Merujuk Jadual 6.4, seramai 118 orang responden menyatakan terdapat projek-projek pembangunan di kawasan sekitar yang memberi impak pembangunan ke atas tanah- tanah yang dilupuskan. Daripada keseluruhan 118 orang responden yang bersetuju dengan pandangan tersebut, 54 orang (45.76%) daripada kategori pindah milik TRM bersetuju. Responden yang terlibat dalam transaksi tanah-tanah milikan Melayu bukan TRM seramai 25 orang (21.19%) dan 39 orang (33.05%) yang melupuskan kepada bukan Melayu.
181
Jadual 6.4 Implikasi projek-projek pembangunan di kawasan sekitar memberi kesan ke atas tanah milikan masyarakat Melayu
Bil. (Kategori Responden) Pandangan Melayu-Melayu Melayu-Bukan Jumlah Peratus Responden TRM TMM Melayu Ya 54 25 39 118 81.38% Tidak 8 12 6 26 17.93% Mungkin 1 0 0 1 0.69% Jumlah 63 37 45 145 100.00%
Sumber: Kerja Lapangan, 2012
Penyelidik merumuskan bahawa, responden-responden kajian sedar akan kewujudan projek-projek pembangunan yang sedang dan akan dilaksanakan di kawasan sekitar. Ini disebabkan oleh kerja-kerja fizikal tanah dan hebahan awam mengenai dasar dan program oleh pentadbiran daerah dan mukim. e) Proses pembangunan sebagai alasan pelupusan tanah
Jadual di bawah merumuskan maklum balas yang diterima melalui tinjauan di lapangan :-
Jadual 6.5 Proses pembangunan sebagai alasan responden melupuskan tanah Jenis Kategori Pindah milik Bilangan Milikan AS S TK TS ATS Jumlah Tanah TRM Penjual dan pembeli 13 40 10 0 0 63 Melayu TMM Penjual dan pembeli 7 17 13 0 0 37 Melayu Penjual Melayu dan 14 22 9 0 0 45 pembeli bukan Melayu Jumlah 34 79 32 0 0 145
Sumber: Kerja Lapangan, 2012
Nota : AS – Amat Setuju S – Setuju TK – Tiada Kaitan TS – Tidak Setuju ATS – Amat Tidak Setuju
182
Berdasarkan analisis di atas, seramai 79 orang responden bersetuju bahawa alasan yang menyebabkan mereka melupuskan tanah ialah perkembangan positif daripada proses pembangunan. Secara spesifik, 40 orang responden (50.63%) terdiri daripada kumpulan yang melupuskan TRM kepada pembeli Melayu. Diikuti 17 orang responden (21.52%) daripada kategori pindah milik antara penjual dan pembeli Melayu bagi tanah milikan Melayu bukan TRM. Dan, 22 orang responden (27.85%) yang melupuskan kepada pembeli bukan Melayu.
Ringkasnya, proses pembangunan telah memberi kesan secara langsung kepada responden untuk melupuskan kepentingan tanah. Faktor pembangunan secara positifnya turut mempengaruhi struktur pasaran tanah dan persekitaran sosiologi komuniti luar bandar. Ini menyebabkan berlaku penyusutan dan kehilangan pegangan tanah kaum Melayu. Analisis faktor-faktor tersebut akan dibincangkan dalam topik- topik berikutnya.
6.4 Perspektif Ekonomi 6.4.1 Pola dan Struktur Pasaran Tanah
Melalui analisis perubahan nilai pasaran harta tanah ke atas Laporan Pasaran Harta dan Data Urus niaga Harta Tanah JPPH, penyelidik mendapati berlaku peningkatan nilai pasaran tanah pertanian di luar bandar. Peningkatan tersebut adalah bersifat minima dan sederhana pada kadar 1.00% hingga 20.99% dan 21.00% hingga 40.99%. Dengan menggunakan pendekatan analisis min (purata), Jadual 6.6 merumuskan analisis perubahan pola pasaran tanah :-
f m i i f1m1 f 2 m2 ...... fi mi kumpulan fi f1 f 2 ... fi di mana;
i = bilangan jeda f = kekerapan kelas m = titik tengah kelas N = jumlah kekerapan.
183
Jadual 6.6 Purata Perubahan Nilai Pasaran Tanah Penunjuk Kadar Perubahan Proses Laporan Data Urus niaga Nilai Analisis Pasaran Harta Harta Tanah JPPH Penunjuk Sela Kadar Pertama Minima 0% - 0.99% 1% - 10.99% 10.16% 9.95% 11 % - 20.99% Sederhana 21% - 30.99% 31% - 40.99% 32.66% 37.07% 41% - 50.99% 51% - 60.99% Kedua Minima 0% - 0.99% 1% - 10.99% 11.00% 8.23% 11 % - 20.99% Sederhana 21% - 30.99% 31% - 40.99% 26.00% 34.94% 41% - 50.99% 51% - 60.99% Ketiga Minima 0% - 0.99% 1% - 10.99% - 9.33% 11 % -20.99% Sederhana 21% - 30.99% 31% - 40.99% - 26.00% 41% - 50.99% 51% - 60.99% Keempat Minima 0% - 0.99% 1% - 10.99% - - 11 % - 20.99% Sederhana 21% - 30.99% 31% - 40.99% - 36.00% 41% - 50.99% 51% - 60.99% Kelima Minima 0% - 0.99% 1% - 10.99% - - 11 % - 20.99% Sederhana 21% - 30.99% 31% - 40.99% - - 41% - 50.99% 51% - 60.99%
Sumber: Kerja Lapangan, 2012
Berdasarkan jadual di atas, kadar peningkatan nilai pasaran harta tanah secara minima menunjukkan purata peningkatan antara 6.00% dan 16.00%. Manakala, peningkatan secara sederhana menunjukkan purata antara 26.00% dan 39.70%. 184
Peningkatan ini dipengaruhi oleh kesesuaian faktor-faktor polisi pembangunan dan sistem milikan tanah yang memberi kesan ke atas tanah dan kegunaannya.
6.4.2 Pengetahuan Pasaran Tanah a) Implikasi Pembangunan di dalam penentuan harga
Jadual 6.7 menunjukkan rumusan analisis implikasi pembangunan dalam proses penentuan tawaran harga, iaitu :-
Jadual 6.7 Implikasi pembangunan di dalam proses penentuan harga Maklum Balas Kategori Responden AS S TK TS ATS Jumlah Tawaran Harga Penjual dan Pembeli 19 32 10 2 0 63 Jualan Melayu (TRM) mengambil kira Penjual dan Pembeli 8 16 13 0 0 37 faktor-faktor Melayu (Bukan TRM) pembangunan Penjual Melayu dan 11 27 7 0 0 45 Pembeli Bukan Melayu Jumlah 38 75 30 2 0 145 Tawaran Harga Penjual dan Pembeli 10 39 14 0 0 63 Jualan Melayu (TRM) mengambil kira Penjual dan Pembeli 4 20 13 0 0 37 potensi Melayu (Bukan TRM) pembangunan Penjual Melayu dan 10 29 6 0 0 45 sekitar. Pembeli Bukan Melayu Jumlah 24 88 33 0 0 145 Tawaran Harga Penjual dan Pembeli 21 26 15 1 0 63 Jualan Melayu (TRM) mengambil kira Penjual dan Pembeli 5 15 17 0 0 37 kesan Melayu (Bukan TRM) pembangunan. Penjual Melayu dan 8 26 10 0 1 45 Pembeli Bukan Melayu Jumlah 34 67 32 1 1 145
Sumber: Kerja Lapangan, 2012
Nota : AS – Amat Setuju S – Setuju TK – Tiada Kaitan TS – Tidak Setuju ATS – Amat Tidak Setuju
Analisis ke atas responden mengambil kira faktor-faktor pembangunan di mana seramai 75 orang responden (51.72%) bersetuju bahawa penentuan tawaran 185185 harga jualan telah mengambil kira faktor-faktor pembangunan. Secara spesifiknya, 32 orang (42.67%) merupakan kumpulan yang melupuskan TRM kepada pembeli Melayu, 16 orang (21.33%) yang melupuskan tanah milikan Melayu bukan TRM kepada pembeli Melayu dan 27 orang (37.00%) yang melupuskan kepada pembeli bukan Melayu. Faktor-faktor tersebut ialah penyediaan kemudahan infrastruktur, naik taraf kemudahan sedia ada, kemudahan akses, jaringan komunikasi moden, intensif pembangunan dan sebagainya. Faktor-faktor ini telah memberi nilai tambah ke atas kawasan sekitar dalam proses pemodenan masyarakat dan industri luar bandar.
Bagi analisis yang kedua iaitu responden mengambil kira potensi pembangunan sekitar, seramai 88 orang dari 145 orang responden bersetuju bahawa potensi pembangunan di kawasan sekitar menjadi salah satu faktor yang diambil kira dalam penentuan tawaran harga jualan. Secara spesifiknya, 39 orang responden (44.32%) yang melupuskan TRM bersetuju dengan pandangan tersebut. Ini diikuti 20 orang responden (22.73%) yang melupuskan tanah milikan Melayu bukan TRM kepada pembeli Melayu dan kategori responden yang melupuskan kepada pembeli bukan Melayu iaitu 29 orang responden (32.95%). Terdapat segelintir responden yang mengambil kira faedah dan manfaat yang bakal diterima berdasarkan potensi dan kemampuan tanah untuk jangka masa panjang seperti guna tanah, kegunaan sektor pertanian tanah dan sebagainya.
Dan analisis ke atas penentuan harga berdasarkan kepada pembangunan, sejumlah 67 orang responden (46.21%) bersetuju kesan-kesan positif daripada pembangunan akan datang menjadi faktor yang dipertimbangkan dalam penentuan harga harta tanah. Daripada keseluruhan responden yang ditemu bual, kategori responden yang melupuskan TRM kepada pembeli Melayu dan tanah milikan Melayu kepada pembeli bukan Melayu, masing-masing mencatatkan bilangan setuju seramai 26 orang, manakala 15 orang yang melupuskan tanah milikan Melayu kepada pembeli Melayu.
186
b) Pengetahuan pemilik mengenai pola nilai pasaran tanah semasa
Jadual 6.8 merumuskan maklum balas-maklum balas yang diterima daripada responden mengenai pengetahuan mereka dalam struktur dan pola pasaran tanah di kawasan kajian.
Jadual 6.8 Pengetahuan responden mengenai struktur dan pola pasaran tanah Pandangan Responden Kategori AS S TK TS ATS Jumlah Peningkatan nilai pasaran ke atas A 13 40 10 0 0 63 tanah yang dilupuskan oleh B 7 17 13 0 0 37 responden dipengaruhi oleh kesan C 14 22 9 0 0 45 pembangunan. Jumlah 34 79 32 0 0 145 Peningkatan nilai pasaran tanah A 18 41 4 0 0 63 berjiran akibat proses B 7 22 8 0 0 37 pembangunan mendorong C 14 23 8 0 0 45 responden melupuskan tanah. Jumlah 39 86 20 0 0 145
Sumber: Kerja Lapangan, 2012
Nota : A - Penjual dan Pembeli Melayu (TRM) B - Penjual dan Pembeli Melayu (Bukan TRM) C - Penjual Melayu dan Pembeli Bukan Melayu AS – Amat Setuju S – Setuju TK – Tiada Kaitan TS – Tidak Setuju ATS – Amat Tidak Setuju
Dalam analisis pertama iaitu proses pembangunan ke atas bekas tanah milikan responden mencatatkan 79 orang responden bersetuju bahawa mereka telah mengambil kira faktor pembangunan yang memberi kesan positif dalam penentuan tawaran harga jualan tanah. Daripada keseluruhan responden yang bersetuju, pindah milik TRM antara penjual dan pembeli Melayu merekodkan 40 orang (50.63%), 17 orang (21.52%) bagi pindah milik antara penjual dan pembeli Melayu yang melibatkan tanah bukan TRM dan 22 orang (27.82%) yang melibatkan pindah milik antara penjual Melayu dan pembeli bukan Melayu. Oleh itu, responden melihat peningkatan nilai pasaran tanah telah mendorong responden untuk melupuskan tanah. Peningkatan ini dikenal pasti oleh responden melalui perkembangan proses pembangunan seperti perlaksanaan program dan projek pembangunan fizikal dan bukan fizikal. 187
Dan analisis yang kedua iaitu peningkatan nilai tanah kawasan sekitar akibat daripada proses pembangunan, 86 orang responden bersetuju dengan alasan tersebut di mana secara khususnya 41 orang responden yang telah melupuskan TRM. Diikuti 17 orang yang melupuskan TMM kepada pembeli Melayu dan 22 orang yang melupuskan kepada pembeli bukan Melayu.
Rumusannya daripada analisis tersebut ialah, penyelidik mendapati responden mengambil perhatian dan mengetahui perkembangan pergerakan nilai pasaran tanah sesuai dengan implikasi perlaksanaan program-program pembangunan di kawasan sekitar. Impak perubahan nilai ini secara langsung mempengaruhi persepsi dan sikap komuniti luar bandar mengenai kemampuan dan kebolehpasaran tanah-tanah tersebut.
6.5 Perspektif Sosial a) Tujuan dan alasan pelupusan tanah
Jadual 6.9 merumuskan alasan-alasan responden untuk melupuskan tanah, iaitu
Jadual 6.9 Alasan-alasan utama pelupusan tanah responden Bil (Kategori Responden) Pandangan Melayu-Melayu Melayu-Bukan Jumlah Peratusan Responden TRM TMM Melayu Terpaksa 4 4 4 12 8.28% Cagaran/Dilelong 1 0 0 1 0.69% Pertikaian Hak Pewarisan Tanah 2 1 1 4 2.76% dalam kalangan Pewaris Tawaran Harga Menarik/Ditawar 39 25 34 98 67.59% oleh pembeli Lain-lain 17 7 6 30 20.69% Jumlah 63 37 45 145 0.00%
Sumber: Kerja Lapangan, 2012
Daripada keseluruhan 145 orang responden yang ditemu bual, tawaran harga menarik dan tawaran pembelian daripada bakal pembeli menunjukkan bilangan 188 tertinggi iaitu 98 orang dan hanya seorang responden yang telah kehilangan tanah akibat dilelong. Secara spesifiknya, seramai 39 orang responden (39.80%) yang melupuskan TRM kepada pembeli Melayu. Manakala pindah milik antara penjual dan pembeli Melayu yang melibatkan tanah bukan TRM mencatatkan 25 orang (25.51%). Dan, pelupusan tanah kepada pembeli penjual bukan Melayu seramai 34 orang (34.69%).
Oleh itu, penyelidik mendapati responden-responden yang melupuskan tanah disebabkan oleh faktor tawaran harga yang dijana oleh perkembangan dasar dan program pembangunan yang sedang dilaksanakan di sekitar kawasan kajian. Persepsi peningkatan harga secara langsung mewujudkan budaya masyarakat untuk menjalankan proses tawar menawar dan perundingan antara penjual dan bakal-bakal pembeli bagi mendapatkan tawaran harga yang tinggi dan baik. Bertitik tolak kepada sikap dan budaya masyarakat serta tekanan permintaan tanah yang tinggi telah menyebabkan faktor harga yang tinggi mempengaruhi keputusan dan pertimbangan pemilik untuk melupuskan tanah. b) Pemilihan Bakal Pembeli.
Jadual 6.10 merumuskan respons yang diterima dari responden kajian mengenai kategori pembeli yang menjadi keutamaan dalam proses pindah milik tanah :-
Jadual 6.10 Keutamaan pemilihan bakal pembeli Kategori Pindah milik Kategori Pembeli Melayu-Melayu Melayu-Bukan Jumlah Peratus TRM TMM Melayu Melayu 63 21 0 84 57.93% Bukan Melayu 0 0 0 0 0.00% Tak Kisah 0 15 45 60 41.38% Lain-lain 0 1 0 1 0.69% Jumlah 63 37 45 145 100.00%
Sumber: Kerja Lapangan, 2012
Berdasarkan jadual di atas, seramai 84 orang responden (57.93%) lebih mementingkan pemilihan bakal pembeli Melayu di mana 63 orang terdiri daripada 189 responden yang melupuskan TRM. Manakala 21 orang terdiri dalam kalangan responden yang melupuskan tanah bukan TRM. Berdasarkan data tersebut, penyelidik mendapati dapatan ini tidak signifikan di mana pemilik TRM terpaksa akur dengan sekatan dan batasan perundangan ERM yang menghalang pelupusan tanah kepada bakal pembeli bukan Melayu. Bagi membuktikan terdapat sebilangan responden yang akur dengan sekatan tersebut, Jadual 6.11 merumuskan pandangan responden yang melihat implikasi batasan perundangan ERM menyukarkan tanah untuk dipasarkan dalam pasaran terbuka.
Jadual 6.11 Sekatan dan halangan perundangan ERM Respons Bil. Responden Peratus Amat Setuju 57 90.48 Setuju 5 7.94 Mungkin 0 0.00 Tidak Setuju 1 1.59 Amat Tidak Setuju 0 0.00 Tiada Kaitan 82 0.00 Jumlah 145 100.00
Sumber: Kerja Lapangan, 2012
Analisis di atas menunjukkan 90.48% (57 orang) bersetuju bahawa sekatan dan batasan perundangan ERM telah membatasi mereka untuk mendapatkan pembeli- pembeli bukan Melayu yang mampu menawarkan tawaran harga yang lebih tinggi berbanding dengan pembeli-pembeli Melayu. Meskipun terdapat kelonggaran perundangan, kekangan dari sudut kos dan aset gantian menyebabkan mereka tidak mampu untuk memenuhi syarat-syarat penarikan balik status TRM. c) Usaha-usaha mempertahan dan menguasai milikan tanah
Penyelidik mendapati sebahagian besar responden tidak berusaha untuk mendapatkan semula atau menambah pemilikan tanah. Ketiadaan usaha-usaha ini dibuktikan melalui maklum balas di dalam Rajah 6.1 dan Rajah 6.2.
190
Rajah 6.1 Responden tidak kesal melupuskan tanah kepada pembeli bukan Melayu
Ya 28%
Tidak Tiada 3% Kaitan 69% Sumber: Kerja Lapangan, 2012
Seramai 41 orang responden (28%) tidak berasa kesal di atas tindakan melupuskan tanah kepada pembeli bukan Melayu yang disebabkan oleh tawaran harga yang tinggi dan menarik. Manakala Jadual Rajah 6.2 membuktikan tiada inisiatif yang diambil oleh responden untuk mendapatkan kembali tanah yang telah dilupuskan kepada pembeli bukan Melayu. Daripada keseluruhan responden yang ditemu bual, 41 orang responden (28%) tidak berusaha untuk mendapatkan kembali tanah yang dilupuskan kepada pembeli bukan Melayu. Ini kerana setelah pembeli membayar harga belian yang munasabah, maka sekiranya mereka ingin mendapatkan kembali tanah tersebut pasti harga belian lebih tinggi dari harga yang dilupuskan.
Rajah 6.2 Responden tidak berusaha untuk mendapatkan tanah yang dilupuskan Ya 28%
Tidak Tiada Kaitan 3% 69%
Sumber: Kerja Lapangan, 2012
Rajah 6.3 merumuskan analisis persepsi dan sikap responden mengenai masa depan tanah-tanah yang masih dimiliki. Kebanyakan tanah tersebut terletak di dalam 191 kawasan yang sama. Oleh itu, tanah-tanah ini juga mempunyai potensi dan kepentingan yang sama sebagaimana tanah-tanah yang telah dilupuskan oleh responden sebelumnya.
Rajah 6.3 Responden berhasrat untuk melupuskan tanah yang masih dimiliki Tiada Kaitan 10%
Tidak Ya 34% 56%
Sumber: Kerja Lapangan, 2012
Berdasarkan analisis di atas, 81 orang responden (56%) berhasrat untuk melupuskan tanah pada masa akan hadapan. Terdapat dua alasan utama yang mendorong mereka untuk berbuat demikian iaitu perwarisan (melibatkan responden- responden yang berumur) dan sekiranya terdapat bakal pembeli yang menawarkan harga munasabah. Namun begitu, masih terdapat 49 orang responden (34%) yang berhasrat untuk mengekalkan pemilikan tanah dengan alasan-alasan seperti tanah tersebut merupakan tapak kediaman, kepentingan tanah sebagai sumber ekonomi responden dan isirumah. Selain itu, terdapat masalah dalam pemilikan beramai-ramai di mana responden berkongsi bahagian pemilikan tanah bersama pemilik-pemilik bahagian lain. Oleh itu, sebarang keputusan berhubung transaksi tanah perlu mendapat persetujuan pemilik-pemilik bahagian lain. d) Persepsi pemilik dan komuniti lain mengenai implikasi pembangunan
Dalam analisis ini, penilaian dijalankan mengikut komponen-komponen lain selain komponen dasar yang dibincangkan sebelumnya. Untuk itu, Jadual 6.12 merumuskan hasil penemuan yang membincangkan komponen-komponen seperti tawaran harga 192 jualan yang menarik, implikasi proses pembangunan dan persepsi pemilik-pemilik kejiranan seperti berikut :
Jadual 6.12 Responden bersetuju bahawa proses pembangunan menyebabkan ramai pemilik lain melupuskan tanah
Jenis Milikan Kategori Pindah Bilangan Tanah milik AS S TK TS ATS Jumlah Tanah Rizab Penjual dan pembeli 18 41 4 0 0 63 Melayu Melayu Tanah Milikan Penjual dan pembeli 7 22 8 0 0 37 Melayu Melayu Penjual Melayu dan 14 23 8 0 0 45 pembeli bukan Melayu Jumlah 39 86 20 0 0 145
Sumber: Kerja Lapangan, 2012
Berdasarkan maklum balas yang diterima, hampir 60% (86 orang) bersetuju bahawa pandangan bahawa pemilik-pemilik tanah yang berjiran juga berhasrat untuk melupuskan tanah. Responden turut menyatakan bahawa, terdapat sesetengah pemilik tanah melihat impak pembangunan yang mendorong mereka untuk menerima mana- mana bakal pembeli yang menawarkan pembelian tanah. Impak pembangunan ini juga disokong oleh perubahan pola pasaran tanah yang dilupuskan oleh responden. Mereka telah membandingkan harga-harga pelupusan lain yang pernah dilupuskan sebelumnya. Namun begitu, terdapat segelintir pemilik tanah di kawasan sekitar yang tidak dapat melupuskan tanah kerana terdapat halangan-halangan seperti masalah pemilikan tanah secara beramai-ramai, sekatan perundangan tanah khas, campur tangan pihak ketiga, gadaian dan sebagainya.
6.6 Rumusan
Secara keseluruhannya, penyelidik mendapati elemen-elemen polisi, ekonomi dan sosial telah menyebabkan berlakunya penyusutan pegangan tanah milikan Melayu di kawasan kajian dan selari dengan dapatan dan penemuan daripada kajian-kajian lampau. Namun begitu, hasil analisis ini digunakan bagi menyokong hipotesis kajian dalam mengaitkannya dengan kewujudan nilai-nilai moral tanah seperti kapitalistik 193 dan patriotik dalam pemilikan tanah. Penyelidik juga mendapati telah wujud elemen- elemen kapitalis yang secara tidak langsung telah mendorong pemilik-pemilik Melayu untuk melupuskan tanah. Ia dapat diteliti melalui pengaruh dasar-dasar pembangunan fizikal dan bukan fizikal serta perubahan pola pasaran tanah yang menarik minat responden-responden kajian. Bagi melihat hasilan dan penemuan secara keseluruhan mengenai kewujudan nilai-nilai moral tanah, bab berikutnya menganalisis secara terperinci elemen-elemen ini dengan berasaskan kepada dapatan dan penemuan analisis dalam bab ini.
BAB VII
PENILAIAN DAN ANALISIS NILAI MORAL TANAH
7.1 Pendahuluan
Bab ini membincangkan analisis dan penilaian nilai moral tanah ke atas responden- responden kajian sama ada kapitalistik atau patriotik. Untuk itu, asas penunjuk nilai moral tanah digunakan bagi mengukur hasilan dan dapatan analisis yang diperoleh melalui proses penilaian yang telah dijalankan di dalam Bab Enam. Analisis nilai moral tanah merupakan asas utama kajian bagi menyokong pandangan dan dapatan kajian-kajian terdahulu yang membincangkan isu-isu kehilangan dan penyusutan pegangan tanah kaum Melayu. Hasil analisis ini telah membantu penyelidik bagi mengetengahkan dan mempromosikan konsep nilai moral tanah dalam mempengaruhi perubahan pola pemilikan tanah komuniti natif di luar bandar. Untuk itu, elemen- elemen polisi, ekonomi dan sosial diukur secara kualitatif dan kuantitatif dengan menggunakan indikator tertentu bagi mengenal pasti kewujudan nilai moral tanah. Dapatan dan hasilan analisis faktor-faktor ini dirumuskan dan dibincangkan secara berasingan mengikut skop analisis.
Diakhir analisis ini, penyelidik membentangkan penemuan nilai moral tanah secara keseluruhan yang diukur ke atas responden-responden kajian. Seterusnya, merumuskan implikasi nilai moral ini yang menyumbang kepada permasalahan tersebut. Hasil analisis ini juga digunakan bagi menyokong pandangan bahawa, nilai moral tanah telah mempengaruhi sikap pemilik-pemilik tanah kaum Melayu yang menyebabkan berlaku penyusutan dan kehilangan tanah masyarakat natif di luar bandar.
195
7.2 Analisis nilai moral tanah daripada perspektif dasar pembangunan
Penyelidik menggunakan hipotesis bahawa pembangunan fizikal memerlukan tanah untuk dibangunkan. Pembangunan bukan fizikal menekankan pembangunan sosioekonomi yang tidak melibatkan perubahan perancangan dan guna tanah. Pembangunan yang melibatkan penggunaan dan perubahan status guna tanah mampu mengubah persepsi dan sikap pemilik tanah kaum Melayu. Ia turut disokong oleh perubahan struktur dan pasaran tanah akibat dari implementasi dasar-dasar pembangunan untuk jangka masa panjang. Pembangunan fizikal menuntut keperluan tanah sebagai aset modal bagi merealisasikan pembangunan fizikal. Sebaliknya, pembangunan bukan fizikal memerlukan peruntukkan bajet, perancangan dan latihan kepada komuniti. Ini bertujuan untuk memodenkan guna tanah semasa serta mempertingkatkan kemudahan infrastruktur sedia ada. Jadual 7.1 merumuskan keseluruhan dasar pembangunan ekonomi dan tanah yang telah dilancarkan dan dilaksanakan di kawasan kajian. 196
Jadual 7.1 Analisis Nilai Moral Tanah ke atas Dasar-dasar Pembangunan Dasar dan Polisi Peringkat Klasifikasi Sektor Aset/Modal Penunjuk Nilai Moral Pembangunan Kapitalistik Patriotik Rancangan-rancangan Persekutuan Bukan Fizikal Pelbagai Sektor Peruntukkan √ Malaysia kewangan Koridor Pertumbuhan Segi Persekutuan Fizikal Pelbagai Sektor Tanah dan √ Tiga Indonesia-Malaysia- Sumber daya Thailand (IMT-GT) Peruntukkan Persekutuan Bukan Fizikal Pelbagai Sektor Peruntukkan √ pembangunan di dalam kewangan bajet Negara Dasar Pertanian Negara Persekutuan Bukan Fizikal Sektor Pertanian Pemodenan dan √ Ketiga (DPN3) 1998-2010 peningkatan infrastruktur Rancangan Fizikal Negara Persekutuan Fizikal Pembangunan Tanah dan √ (RFN) Tanah Sumber daya Perancangan Negeri Bukan Fizikal Pelbagai sektor Pembuatan polisi √ Pembangunan oleh Unit dan peruntukkan Perancang Ekonomi kewangan Negeri Perak Pelan Strategik Perak Negeri Fizikal Pelbagai sektor Tanah dan √ Maju 2015 Sumber daya Rancangan Struktur Negeri Fizikal Pembangunan Tanah dan √ Negeri (RSN) Tanah Sumber daya Rancangan Tempatan Tempatan Fizikal Pembangunan Tanah dan √ Daerah Larut, Matang dan Tanah Sumber daya Selama
bersambung… 196 197
…sambungan
Projek Pembangunan Wilayah Bukan Fizikal Pelbagai Sektor Pembuatan polisi √ Wilayah Ekonomi Koridor dan peruntukkan Utara (NCER) kewangan Rancangan Kawasan Khas Tempatan Fizikal Pembangunan Tanah dan √ (RKK) Tanah Sumber daya Perlaksanaan Dasar Tempatan Bukan Fizikal Sektor Pertanian Pemodenan dan √ Pertanian Negara di peningkatan Kawasan Kajian infrastruktur Perlaksanaan Pelan Tempatan Fizikal Pelbagai sektor Tanah dan √ Strategik Perak Maju 2015 Sumber daya Perlaksanaan Projek- Tempatan Fizikal Pembangunan Tanah dan √ projek Pembangunan Tanah dan Sumber daya Ekonomi Ekonomi Pewartaan Pengambilan Tempatan Fizikal Pembangunan Tanah dan √ Tanah Tanah Sumber daya Perlaksanaan Kerja-kerja Tempatan Fizikal Pembangunan Tanah dan √ Fizikal tanah Fizikal Tanah Sumber daya Jumlah 10 6
Sumber: Kerja Lapangan, 2012
197 198
Berdasarkan jadual di atas, penyelidik mendapati kebanyakan perancangan dan perlaksanaan dasar-dasar pembangunan lebih menitikberatkan pembangunan fizikal. Secara tidak langsung, perlaksanaan projek-projek pembangunan ini memerlukan sumber tanah bagi mencapai matlamat dan objektif pembangunan. Daripada keseluruhan 16 bentuk pelan pembangunan yang dirancang dan dilaksanakan, penyelidik mendapati 10 daripadanya melibatkan pembangunan fizikal yang diukur sebagai nilai kapitalistik. Manakala bakinya lebih merujuk kepada aktiviti-aktiviti pengekalan sektor sosioekonomi dan penggunaan tanah. Dalam konteks ini, penyelidik melabelkannya sebagai kesan nilai patriotik di mana pihak pembuat polisi telah melihat dasar-dasar ini sebagai cara untuk mengekalkan sektor semasa serta meningkatkan taraf sosioekonomi masyarakat setempat.
Secara keseluruhannya, penyelidik mendapati nilai kapitalistik telah mempengaruhi sikap dan persepsi pemilik-pemilik Melayu dalam membuat keputusan bagi menentukan hala tuju dan kepentingan tanah. Ini kerana, penyelidik mendapati kepentingan tanah untuk pembangunan merupakan aset yang terpenting kepada pemaju dan pemodal bagi membangunkan sektor ekonomi setempat. Selain itu, pemilik-pemilik tanah telah didorong untuk menjadikan tanah sebagai komoditi yang boleh diurus niaga terutama tanah-tanah yang terletak di kawasan dikhususkan dan dizonkan secara spesifik untuk pembangunan ekonomi dan tanah. Melihat kepada kemampuan dan kebolehan tanah untuk dimajukan itu sesuai dengan polisi dan dasar pembangunan yang diketengahkan, ia bukan sahaja memberi impak secara langsung kepada pemilik-pemilik tanah tetapi turut mempengaruhi sikap dan persepsi pemilik- pemilik tanah yang berhampiran dan berjiran dalam menentukan hala tuju kepentingan tanah.
Secara prinsipnya, tanah-tanah di sekitar kawasan yang dizonkan untuk pembangunan berpotensi sebagai tapak bagi aktiviti-aktiviti subsektor utama. Secara tidak langsung, ia mewujudkan industri hiliran yang menyediakan kemudahan dan keperluan kepada kawasan-kawasan pembangunan utama. Ia dilihat sesuai dengan mentaliti masyarakat luar bandar bagi meningkatkan taraf sosial dan ekonomi serta mengatasi kesukaran dalam meneruskan kelangsungan hidup komuniti Melayu akibat daripada tekanan pembangunan. 199
7.3 Analisis nilai moral tanah daripada perspektif sistem pemilikan tanah
Berdasarkan kepada analisis dan penilaian kualitatif ke atas amalan Sistem Torrens di Semenanjung Malaysia, terdapat kelemahan dalam mempertahankan hak pemilikan tanah pegangan Melayu iaitu keterbukaan ruang kepada mana-mana pihak untuk mengadakan proses perundingan dan urus niaga tanah. Batasan dan sekatan yang diperuntukkan dalam sistem ini lebih mementingkan kepentingan individu untuk mempertahankan hak milikan tanah. Dengan itu, ia tidak melibatkan campur tangan pihak-pihak lain dalam mempengaruhi pemilik tanah berdaftar untuk menjalankan sebarang bentuk urusan yang berkaitan tanah.
Rajah 7.1 menunjukkan rumusan kelemahan dari sudut jaminan keselamatan tanah milikan kaum Melayu di kawasan kajian, iaitu :-
200
JENIS MILIKAN TANAH BERASASKAN KEPADA SISTEM TORRENS
Pemilikan di bawah Pemilikan di bawah Fasal 89, Pemilikan Tanah Pemilikan di bawah Akta Seksyen 42, KTN 1965 Perlembagaan Persekutuan Simpanan Melayu Tanah (Kawasan Petempatan Pemberimilikan tanah Perizaban tanah hak milik Pemilikan tanah di bawah Berkelompok) 1960 kerajaan oleh PBN terbuka akibat daripada Enakmen Rizab Melayu Penempatan kawasan tanah perizaban TRM yang baru. 1933. rancangan Felda dan Felcra
Pemilikan di bawah Dasar Ekonomi Pemilikan melalui pindah milik tanah Baru dan Dasar Pembangunan Nasional Penerimaan pindah milik tanah daripada Pemilikan menerusi kuota Bumiputra penjual bukan Melayu melalui pelupusan tanah
KELEMAHAN SISTEM DAN IMPLIKASI KE ATAS PEMILIKAN TANAH KOMUNITI MELAYU
Fleksibiliti Pemilikan Tanah Pemilikan Tanah Secara Konsep Hak milik Tidak Boleh Individual Disangkal
KEWUJUDAN CIRI-CIRI NILAI KAPITALISTIK DI DALAM PEMILIKAN TANAH
Liberalisasi Pindah milik dan Wujud Nilai Individualistik di Mewujudkan persepsi dan sifat Urus niaga Tanah dalam pembuatan keputusan materialistik yang melibatkan tanah yang berprofil tinggi
Rajah 7.1 Penemuan nilai kapitalistik daripada kelemahan Sistem Torrens 200 Sumber: Kerja Lapangan, 2012
201
Penyelidik merumuskan kelemahan dalam pemilikan tanah pegangan Melayu merupakan satu kelebihan atau kekuatan kepada kewujudan nilai kapitalistik. Ia mempengaruhi persepsi dan sikap pemilik-pemilik tanah kaum Melayu untuk mengadakan sebarang bentuk perundingan dengan mana-mana bakal pembeli dalam menentukan harga jualan. Keterbukaan atau liberalisasi ini didorong oleh tiga faktor iaitu fleksibiliti pemilikan tanah, individualistik dan konsep hak milik yang tidak boleh disangkal. Jika diteliti dari sudut ciri-ciri nilai kapitalistik, komponen- komponen seperti individualistik, pasaran bebas, kebebasan pemilik tanah dan materialistik telah mendominasi persepsi pemilik Melayu untuk menerima tawaran pembelian tanah-tanah yang berpotensi baik untuk dibangunkan.
Meskipun begitu, nilai patriotik masih boleh wujud sekiranya pemilik-pemilik Melayu memiliki nilai-nilai sentimental, patriotik dan sosialistik bagi mempertahankan milikan tanah serta mengambil peluang daripada faedah pembangunan. Namun realitinya, pembangunan fizikal yang melibatkan kepentingan tanah adalah sukar bagi pemilik-pemilik kaum Melayu untuk mempertahankan milikan tanah.
7.4 Analisis nilai moral daripada perspektif pasaran tanah
Elemen ini amat berkesan terutama yang melibatkan pemilik-pemilik tanah kapitalistik. Penyelidik berpendapat pemilik-pemilik tanah lebih memahami corak dan kepentingan tanah kesan daripada proses pembangunan. Secara alamiah, proses ini telah memberi implikasi ke atas corak dan struktur pasaran tanah di mana telah berlaku peningkatan nilai pasaran tanah sama ada secara perlahan-lahan atau mendadak. Situasi ini bergantung kepada kepentingan dan keperluan tanah untuk pembangunan. Dari sudut lahiriah pula, pemilik-pemilik tanah lebih terkesan dengan melihat impak berbentuk monetari melalui pengalaman pemilik lain yang telah melupuskan tanah atau menerima pampasan tanah akibat daripada pengambilan balik tanah.
Berdasarkan analisis pola pasaran tanah, penyelidik mendapati berlaku peningkatan nilai pasaran tanah. Merujuk kepada jadual penunjuk perubahan nilai 202 pasaran tanah, peningkatan nilai tanah menggambarkan wujudnya nilai kapitalistik walaupun dalam bentuk minimum dan sederhana. Ini secara tidak langsung telah mendorong masyarakat Melayu luar bandar untuk mendapatkan bakal-bakal pembeli yang sanggup menawarkan pembelian tanah. Ini jelas menggambarkan pola peningkatan nilai tanah juga disumbangkan oleh sikap kapitalistik komuniti Melayu luar bandar. Ini kerana, harga harta tanah telah ditentukan oleh permintaan tanah mengikut jenis pembangunan yang sedang dan akan dilaksanakan. Pemilik-pemilik Melayu juga mempercayai kebolehan harga pasaran tanah untuk meningkat dari semasa ke semasa yang bergantung kepada faktor kepentingan tanah, lokasi dan kedudukan.
Sesuai dengan prinsip jadual penunjuk nilai, peningkatan ini secara nyata menunjukkan wujud nilai kapitalistik. Nilai ini berasaskan kepada elemen mekanisme harga dan pasaran bebas yang menjadi tunjang nilai tersebut. Ini telah mendorong komuniti Melayu melihat tanah sebagai komoditi bebas dan menjadi hak individu untuk menentukan hala tuju tanah tersebut. Penyelidik juga mendapati sikap kapitalistik akan menjadi lebih berkesan sekiranya berlaku persaingan sengit dalam kalangan bakal pembeli dalam membuat tawaran harga ke atas tanah-tanah yang mempunyai potensi ekonomi yang baik. Situasi ini akan wujud sekiranya tanah ini mempunyai kadar permintaan yang tinggi dan disokong oleh penawaran yang terhad.
7.5 Analisis nilai moral tanah daripada perspektif responden kajian
Penilaian dan analisis ke atas responden-responden kajian dari skop polisi, ekonomi dan sosial telah menunjukkan wujud nilai kapitalistik. Terdapat dua hasilan analisis yang dikenal pasti sebagai bukti kewujudan sikap kapitalistik yang menyebabkan tanah-tanah milikan Melayu jatuh ke tangan bukan Melayu melalui proses perundangan yang sah. Dalam konteks analisis secara kuantitatif ke atas responden kajian, faktor-faktor perundangan milikan tanah, dasar-dasar dan program pembangunan fizikal dan bukan fizikal serta persepsi ke atas pasaran tanah menjadi elemen asas bagi pengukuran tersebut. Bagi menilai corak sikap dan persepsi responden-responden kajian yang ditemu bual, penyelidik menggunakan empat faktor 203 analisis dan penilaian iaitu elemen-elemen polisi pembangunan, pola pasaran tanah dan sosiologi responden sebagai asas ukuran nilai.
Berikut ialah rumusan penemuan nilai moral tanah responden yang melihat kesan pembangunan ke atas pemilikan tanah sama ada sebagai komoditi atau aset modal. a) Dasar pembangunan dan perundangan tanah.
Penyelidik mengukur nilai moral responden dari skop alasan melupuskan kepentingan tanah akibat dari implikasi proses pembangunan dan sekatan atau batasan perundangan rizab Melayu. Jadual 7.2 merumuskan dapatan dan penemuan yang diterima penyelidik melalui temu bual yang dijalankan ke atas responden kajian.
204
Jadual 7.2 Analisis nilai moral responden daripada perspektif dasar pembangunan dan perundangan tanah Maklum balas Respons Nilai Penunjuk Nilai Peratusan Responden Moral Individu Kumulatif Bil % Bil % Proses pembangunan Amat Setuju 5 Sangat Kapitalistik 34 23.45% 113 77.93% sebagai alasan Setuju 4 Kapitalistik 79 54.48% responden Tiada Kaitan 3 Tiada Nilai 32 22.07% 32 22.07% melupuskan tanah. Tidak Setuju 2 Patriotik 0 0.00% 0 0.00% Amat Tidak Setuju 1 Sangat Patriotik 0 0.00%
Maklum balas Respons Nilai Penunjuk Nilai Peratusan Responden Moral Individu Kumulatif Bil % Bil % Sekatan dan Amat Setuju 5 Sangat Kapitalistik 57 39.31% 62 42.76% halangan Setuju 4 Kapitalistik 5 3.45% perundangan Tiada Kaitan 3 Tiada Nilai 82 56.55% 82 56.55% Enakmen Rizab Tidak Setuju 2 Patriotik 1 0.69% 1 0.69% Melayu Amat Tidak Setuju 1 Sangat Patriotik 0 0.00%
Sumber: Kerja Lapangan, 2012
204 205
Penyelidik mendapati 77.93% daripada keseluruhan responden menunjukkan nilai kapitalistik apabila mereka bersetuju bahawa implikasi dan proses pembangunan telah menjadi matlamat dan tujuan melupuskan kepentingan tanah. Manakala dari sudut penguatkuasaan dan kawalan perundangan TRM, hanya 63 orang responden dalam kalangan responden-responden yang melupuskan TRM. Daripada jumlah tersebut, 42.76% daripada keseluruhan responden yang ditemu bual memiliki nilai kapitalistik. Responden-responden ini melihat batasan perundangan TRM telah menyukarkan mereka untuk mendapat bakal-bakal pembeli bukan Melayu yang berminat untuk memiliki tanah tersebut. b) Penentuan Harga Jualan Tanah
Penyelidik menggunakan tiga indikator kajian bagi mengukur nilai moral responden yang ditemu bual dari skop pola pasaran tanah. Indikator tersebut ialah harga jualan tanah yang mengambil kira faktor-faktor pembangunan, harga jualan yang mengambil kira potensi pembangunan sekitar dan tawaran harga jualan yang mengambil kira kesan dan implikasi daripada proses pembangunan. Jadual 7.3 merumuskan dapatan dan penemuan nilai moral tanah responden yang ditemu bual di lapangan.
206
Jadual 7.3 Analisis nilai moral responden dari sudut penentuan harga jualan tanah Maklum balas Respons Nilai Penunjuk Nilai Moral Peratusan Responden Individu Kumulatif Bil % Bil % Tawaran Harga Amat Setuju 5 Sangat Kapitalistik 38 26.21% 113 77.93% Jualan Setuju 4 Kapitalistik 75 51.72% mengambil kira Tiada Kaitan 3 Tiada Nilai 30 20.69% 30 20.69% faktor-faktor Tidak Setuju 2 Patriotik 2 1.38% 2 1.38% pembangunan Amat Tidak Setuju 1 Sangat Patriotik 0 0.00%
Maklum balas Respons Nilai Penunjuk Nilai Moral Peratusan Responden Individu Kumulatif Bil % Bil % Tawaran Harga Amat Setuju 5 Sangat Kapitalistik 24 16.55% 112 77.24% Jualan Setuju 4 Kapitalistik 88 60.69% mengambil kira Tiada Kaitan 3 Tiada Nilai 33 22.76% 33 22.76% potensi Tidak Setuju 2 Patriotik 0 0.00% 0 0.00% pembangunan Amat Tidak Setuju 1 Sangat Patriotik 0 0.00% sekitar.
Maklum balas Respons Nilai Penunjuk Nilai Moral Peratusan Responden Individu Kumulatif Bil % Bil % Tawaran Harga Amat Setuju 5 Sangat Kapitalistik 34 23.45% 101 69.66% Jualan Setuju 4 Kapitalistik 67 46.21% mengambil kira Tiada Kaitan 3 Tiada Nilai 32 22.07% 32 22.07% kesan Tidak Setuju 2 Patriotik 1 0.69% 2 1.38%
pembangunan. Amat Tidak Setuju 1 Sangat Patriotik 1 0.69% 206
Sumber: Kerja Lapangan, 2012
207
Berdasarkan analisis ke atas faktor penentuan harga jualan tanah yang mengambil kira faktor-faktor pembangunan, seramai 113 orang responden (77.93%) menunjukkan sikap kapitalistik. Ini kerana, potensi dan proses pembangunan telah memainkan peranan yang penting dalam melonjak pola pasaran tanah kesan daripada manfaat dan faedah yang boleh dijana daripada pembangunan.
Seterusnya, analisis ke atas faktor potensi pembangunan yang diambil kira oleh responden dalam penentuan tawaran harga jualan/belian tanah di mana 77.34% daripada keseluruhan responden yang ditemu bual menunjukkan sikap kapitalistik. Responden-responden ini telah melihat implikasi pembangunan sebagai satu rahmat yang meningkatkan nilai pasaran tanah pertanian luar bandar.
Dan analisis ke atas faktor responden mempertimbangkan kesan pembangunan yang wujud semasa proses penetapan tawaran harga jualan tanah. Penyelidik mendapati 69.66% daripada keseluruhan responden menunjukkan sikap kapitalistik berbanding 1.38% bersikap patriotik. Kesan-kesan pembangunan yang diambil kira oleh responden kapitalistik seperti perlaksanaan program-program pembangunan fizikal yang sedang dijalankan sama ada dalam lingkungan lokasi tanah yang dilupuskan atau kawasan-kawasan petempatan lain yang berhampiran. c) Implikasi Pembangunan ke atas Pola Pasaran Tanah
Dalam analisis ini, indikator yang digunakan bagi mengukur nilai moral tanah responden seperti aspek-aspek peningkatan nilai pasaran tanah yang dipengaruhi oleh kesan pembangunan dan peningkatan nilai pasaran tanah kejiranan akibat daripada pembangunan yang mendorong responden melupuskan kepentingan tanah. Jadual 7.4 merumuskan hasilan analisis ke atas indikator tersebut menerusi maklum balas dan tinjauan di lapangan.
208
Jadual 7.4 Analisis nilai moral tanah responden dari sudut implikasi pembangunan ke atas corak dan pola pasaran tanah Maklum balas Respons Nilai Penunjuk Nilai Moral Peratusan Responden Individu Kumulatif Bil % Bil % Peningkatan nilai pasaran Amat Setuju 5 Sangat Kapitalistik 34 23.45% 113 77.93% ke atas tanah yang Setuju 4 Kapitalistik 79 54.48% dilupuskan oleh Tiada Kaitan 3 Tiada Nilai 32 22.07% 32 22.07% responden dipengaruhi Tidak Setuju 2 Patriotik 0 0.00% 0 0.00% oleh kesan pembangunan. Amat Tidak Setuju 1 Sangat Patriotik 0 0.00%
Maklum balas Respons Nilai Penunjuk Nilai Moral Peratusan Responden Individu Kumulatif Bil % Bil % Peningkatan nilai pasaran Amat Setuju 5 Sangat Kapitalistik 39 26.90% 125 86.21% tanah berjiran akibat Setuju 4 Kapitalistik 86 59.31% proses pembangunan Tiada Kaitan 3 Tiada Nilai 20 13.79% 20 13.79% mendorong responden Tidak Setuju 2 Patriotik 0 0.00% 0 0.00% melupuskan tanah. Amat Tidak Setuju 1 Sangat Patriotik 0 0.00%
Sumber: Kerja Lapangan, 2012 208 209
Analisis ke atas aspek peningkatan nilai pasaran tanah responden yang dilupuskan akibat daripada kesan pembangunan menunjukkan 77.93% daripada keseluruhan responden bersikap kapitalistik. Terdapat sebilangan responden yang pernah melantik juru nilai swasta bagi menentukan nilai modal tanah bagi mendapatkan pinjaman dari institusi kewangan. Dengan berasaskan nilai modal tersebut, penyelidik mendapati responden telah memberi perhatian serius mengenai perkembangan pola pasaran tanah di sekitar kawasan tersebut.
Dan analisis ke atas pengetahuan responden mengenai pola pasaran tanah berjiran dengan tanah yang dilupuskan, 86.21% daripada keseluruhan responden yang ditemu bual bersikap kapitalis. Terdapat segelintir responden kapitalis yang ditemu bual telah membuat tinjauan awalan sebelum proses penawaran pelupusan tanah dilakukan. Mereka telah menjadikan perubahan corak dan pola pasaran tanah bersebelahan dan berjiran sebagai asas penetapan harga. Terdapat responden yang mengetahui pola pasaran tanah kawasan sekitar melalui proses pengambilan balik tanah. Dengan ini, nilai pampasan tanah yang diterima oleh pemilik-pemilik yang terlibat telah dijadikan penunjuk dalam menentukan tawaran harga jualan. d) Persepsi masyarakat Melayu luar bandar dalam menghadapi proses pembangunan
Analisis di dalam jadual 7.5 menunjukkan 86.21% daripada keseluruhan responden bersetuju bahawa individu dan komuniti Melayu yang bermastautin di dalam kawasan petempatan responden juga mempunyai hasrat untuk melupuskan tanah pada masa akan datang. Oleh itu, penyelidik merumuskan bahawa komuniti Melayu di sekitar kawasan kajian turut bersikap kapitalistik yang melihat kesan pembangunan telah memberi manfaat dari sudut penawaran tanah untuk pembangunan. Masyarakat Melayu didapati lebih mementingkan faedah dan manfaat tanah yang dapat memenuhi keperluan dan kehendak pemodal dalam merealisasikan program-program pembangunan. 210
Jadual 7.5 Analisis nilai moral tanah responden ke atas perspektif kaum Melayu secara menyeluruh
Maklum balas Responden Respons Nilai Penunjuk Nilai Peratusan Moral Individu Kumulatif Bil % Bil % Responden bersetuju bahawa proses pembangunan Amat Setuju 5 Sangat Kapitalistik 39 26.90% 125 86.21% menyebabkan pemilik lain melupuskan tanah. Setuju 4 Kapitalistik 86 59.31% Tiada Kaitan 3 Tiada Nilai 20 13.79% 20 13.79% Tidak Setuju 2 Patriotik 0 0.00% 0 0.00% Amat Tidak 1 Sangat Patriotik 0 0.00% Setuju
Sumber: Kerja Lapangan, 2012 210 211211
7.6 Dapatan Penelitian
Berdasarkan kepada penilaian dan penelitian ke atas responden kajian, nilai kapitalistik merupakan implikasi negatif atau kesan buruk yang ditunjukkan oleh pemilik-pemilik tanah kaum Melayu. Dalam konteks kajian ini, sebahagian besar pemilik-pemilik tanah kaum Melayu lebih memilih untuk melupuskan tanah-tanah milikan mereka kepada mana-mana pembeli yang sanggup menawarkan harga yang lebih baik dan tinggi. Dengan mengambil kira elemen-elemen yang terdapat di dalam Teori Gelagat Manusia sebagaimana yang dibincangkan di dalam bab-bab yang sebelumnya, ciri-ciri pengalaman, pengetahuan, keperibadian dan persepsi telah dilihat mencorak sikap dan mentaliti kebanyakan pemilik-pemilik tanah kaum Melayu. Elemen-elemen ini telah membentuk sikap materialistik sebagaimana yang dibincangkan di dalam kerangka nilai kapitalistik di mana kelompok ini melihat tanah sebagai komoditi yang boleh diniagakan serta memiliki pola pasaran harga yang menarik.
Lebih menarik lagi, faktor-faktor pembangunan dilihat menjadi prospek utama yang membentuk sikap kapitalis dalam kalangan pemilik-pemilik Melayu yang dilihat lebih mudah untuk berurusan bagi melupuskan tanah pegangan mereka berbanding dengan usaha-usaha untuk mempertahankan milikan tanah mereka. Namun begitu, terdapat sebilangan responden yang ditemu bual juga memiliki sikap patriotis atas dasar tanggungjawab dan nilai sentimental yang terdapat di dalam diri mereka bagi mempertahankan tanah milikan mereka dalam menghadapi proses pembangunan. Namun begitu, bilangan responden patriotis adalah sedikit berbanding responden kapitalis yang secara agregat hanya 30% daripada keseluruhan responden yang ditemu bual. Menurut kefahaman konsep patriotik yang diusulkan, nilai patriotik merupakan implikasi positif atau nilai baik yang berusaha untuk memastikan pengekalan kuasa kaum Melayu ke atas tanah bagi menjamin kelangsungan kaum Melayu.
7.7 Rumusan
Secara ringkasnya, kewujudan nilai kapitalistik telah dikenal pasti sejak peringkat pelancaran dan pewartaan dasar-dasar dan program-program pembangunan. 212
Penyelidik mendapati pembangunan fizikal lebih mendominasi dasar-dasar pembangunan tersebut di mana tanah diperlukan sebagai modal bagi memastikan setiap perancangan pembangunan dapat dijalankan. Secara tidak langsung, dasar-dasar ini telah memberi implikasi dari sudut sistem pemilikan tanah berasaskan Sistem Torrens yang bersifat liberal iaitu hak milik tidak boleh disangkal. Elemen ini telah membolehkan faktor dasar-dasar pembangunan menyerap masuk secara tersirat serta mempengaruhi pemilik-pemilik tanah untuk tanah aset yang boleh diurus niaga. Hakikatnya, konsep individualistik dalam Sistem Torrens telah menyekat campur tangan pihak lain untuk membatasi tindakan pemilik Melayu kapitalistik untuk melupuskan tanah. Dengan itu, kelemahan sistem itu sendiri telah membuka peluang kepada nilai kapitalistik untuk mempengaruhi pemilik tanah. Tekanan permintaan dan penawaran ke atas tanah-tanah pembangunan baru turut memberi implikasi kepada pemilik-pemilik tanah kaum Melayu untuk melupuskan tanah. Ini kerana, keserasian dasar-dasar pembangunan tanah dan sistem pemilikan tanah menjadi menyumbang utama kepada peningkatan nilai pasaran tanah. Penyelidik mendapati berlaku peningkatan nilai pasaran tanah di kawasan kajian yang telah mencorakkan pembentukan nilai kapitalistik dalam kalangan pemilik tanah kaum Melayu di luar bandar.
Berdasarkan analisis pasaran tanah, penyelidik mendapati berlaku peningkatan nilai tanah secara minima dan sederhana dan ia dilihat amat ketara sekitar tahun-tahun 2005 hingga 2008 yang berpunca daripada cadangan pembangunan komprehensif di kawasan kajian. Berdasarkan dapatan dan respons yang diperoleh melalui tinjauan di lapangan, penyelidik mendapati bahawa implikasi pembangunan telah mempengaruhi responden dan masyarakat sekitarnya menjadi kapitalistik. Berdasarkan ukuran analisis yang dijalankan, peratusan responden kapitalistik adalah lebih tinggi berbanding dengan responden patriotik. Ukuran ini merangkumi persepsi responden ke atas dasar-dasar pembangunan, pemilikan tanah dan perubahan pola pasaran tanah yang mendorong mereka menjadi kapitalistik. Penyelidik mendapati responden- responden kapitalistik lebih memberi perhatian serius terhadap impak pembangunan dalam mempengaruhi peningkatan nilai pasaran tanah.
BAB VIII
KESIMPULAN DAN CADANGAN
8.1 Pendahuluan
Di dalam bab ini, penyelidik menyimpul dan merumuskan keseluruhan kajian ini. Rumusan dan kesimpulan ini merangkumi penemuan dan dapatan yang diperoleh melalui pengumpulan data, analisis dan penilaian serta rumusan penemuan daripada konseptual kajian seperti yang diusulkan di dalam Bab Dua. Penemuan kajian ini merupakan sebagai langkah awalan yang diinspirasikan oleh penyelidik dalam mengembangkan konsep nilai moral tanah di dalam pembangunan dan pemilikan tanah. Konsep ini merupakan pengenalan kepada nilai moral tanah dalam pengembangan takrif kapitalistik dan patriotik. Ini kerana, nilai ini merupakan satu sistem sosioekonomi dan sosiopolitik yang pada awal wujud dalam sistem pentadbiran dan amalan ekonomi. Diakhir bab ini, penyelidik merumuskan dan membincangkan dapatan dan penemuan bagi setiap persoalan penyelidikan serta mengusulkan model penemuan kajian. Penyelidik juga mengemukakan cadangan, kesimpulan dan penutup bagi kajian ini. Di samping itu juga, penyelidik mencadangkan cadangan penyelidikan pada masa akan datang bagi mengaplikasikan model ini dalam konsep yang lebih luas.
8.2 Penemuan Kajian
Berdasarkan kepada analisis ke atas data-data kajian, penyelidik merumuskan penemuan kajian seperti berikut :-
214
8.2.1 Penyusutan saiz dan kehilangan pegangan tanah kaum Melayu
Berdasarkan hasil analisis ke atas data urus niaga harta tanah JPPH, penyelidik mendapati berlaku penyusutan dan kehilangan tanah milikan Melayu akibat dilupuskan kepada bukan Melayu. Sebanyak 191 pegangan tanah milikan Melayu telah dilupuskan kepada bukan Melayu antara tahun 2000 dan 2008. Ia membabitkan kawasan seluas 217.16 hektar berbanding dengan pemerolehan tanah daripada bukan Melayu iaitu enam pegangan yang melibatkan kawasan seluas 12.37 hektar. Perbandingan secara agregat menunjukkan 204.78 hektar tanah yang masih belum diperoleh oleh pemilik-pemilik tanah Melayu dalam usaha untuk mengembalikan jumlah keluasan tanah milikan Melayu sebelum tahun 2000. Isu pembangunan dan kepentingan sektor ekonomi telah menjadi punca utama yang menyebabkan berlaku kehilangan tanah milikan Melayu.
8.2.2 Faktor-faktor yang mempengaruhi perubahan pola pemilikan tanah
Berikut adalah rumusan keseluruhan analisis ke atas objektif-objektif kajian, iaitu :- a) Faktor Polisi Pembangunan
Berdasarkan kepada analisis kualitatif ke atas dasar-dasar pembangunan, penyelidik mendapati faktor ini merupakan elemen utama yang mencetus perubahan ekonomi dan sosial ke atas isu penyusutan dan kehilangan tanah milikan Melayu di kawasan kajian. Perlaksanaan dan cadangan pelan-pelan pembangunan di peringkat Persekutuan, Negeri dan Tempatan merupakan subjek utama yang mempengaruhi persepsi dan sikap komuniti dan pemilik tanah kaum Melayu terhadap permasalahan tersebut. Implikasi daripada cadangan polisi pembangunan yang disokong oleh perlaksanaan kerja-kerja fizikal tanah telah memberi implikasi ke atas peningkatan permintaan tanah. Apabila senario ini berlaku, perubahan struktur pasaran tanah menjadi penunjuk utama bagi melihat implikasi proses pembangunan fizikal dan bukan fizikal terhadap kewujudan nilai kapitalistik dalam kalangan pemilik Melayu yang melihat tanah sebagai sumber materialistik.
215
Implikasi ini selari dengan pandangan Rahayu (2008) dan Uton (2011) yang melihat perubahan fungsi tanah apabila polisi dan dasar pembangunan diperkenalkan terutama yang melibatkan pembangunan pertanian secara moden dan komersial. Dalam konteks ini, dasar-dasar pembangunan di peringkat Persekutuan dan negeri bertujuan untuk mengkomersialkan pertanian luar bandar. Ia melibatkan proses pemodenan dan menaiktarafkan sistem pengeluaran pertanian yang sedia ada melalui penyediaan kemudahan dan infrastruktur moden. Contohnya, kerajaan telah berusaha untuk mempertingkatkan kemudahan akses dan perhubungan melalui pengambilan tanah bermilik bagi pembesaran jalan-jalan utama di kawasan kajian melalui warta pengambilan tanah. Selain itu, terdapat usaha-usaha yang dilakukan oleh kerajaan negeri melalui pelan-pelan pembangunan di dalam Rancangan Struktur Negeri Perak dan Rancangan Tempatan Larut, Matang dan Selama. Pelan-pelan ini bertujuan untuk memodenkan dan menaiktarafkan kemudahan infrastruktur pusat komersial luar bandar.
Berdasarkan analisis kualitatif ke atas dasar-dasar dan pelan-pelan pembangunan di kawasan kajian, lebih dari separuh pelan-pelan dan dasar-dasar pembangunan ini melibatkan cadangan dan perlaksanaan program pembangunan fizikal. Oleh itu, perlaksanaannya menuntut sumber tanah sebagai keperluan bagi memastikan pelan tersebut dapat dilaksanakan seperti yang dirancang. Penyelidik berpendapat, implikasi dari sudut polisi merupakan faktor pencetus awalan yang mendorong impak ke atas perubahan struktur pasaran harta tanah. Ia turut disokong oleh sistem pemilikan tanah yang diguna pakai dalam konteks pendaftaran tanah di Semenanjung Malaysia. b) Faktor Ekonomi – Perubahan Nilai Pasaran Tanah
Implikasi dari sudut ekonomi seperti perubahan corak pasaran tanah mula mengambil tempat setelah polisi dan cadangan pembangunan diwartakan dan dilaksanakan. Corak struktur pasaran tanah merupakan bentuk yang mudah difahami oleh komuniti dan pemilik Melayu berbanding dengan pewartaan dan perlaksanaan polisi pembangunan. Kebiasaannya, impak ini wujud setelah pihak pemaju dan swasta memulakan kerja- kerja fizikal tanah. Secara tidak langsung, pemilik-pemilik Melayu yang memiliki 216 tanah berhampiran mula melihat impak tersebut setelah projek tersebut siap dalam tempoh jangka masa tertentu.
Perubahan struktur pasaran tanah juga disumbangkan oleh kes-kes pengambilan balik tanah melalui pewartaan warta kerajaan negeri. Ia secara tidak langsung telah mewujudkan spekulasi bahawa kawasan tersebut akan dimajukan dengan sektor tertentu sebagaimana yang dinyatakan di dalam warta tersebut. Biasanya warta ini dipamerkan di lokasi-lokasi yang strategik bagi memudahkan masyarakat melihat kandungan dan menilai impak daripada pengambilan tanah tersebut. Di samping itu, jumlah pampasan tanah yang diterima telah dijadikan sebagai asas oleh pemilik-pemilik di kawasan sekitar untuk menilai kebolehpasaran (Marketability) tanah setelah projek tersebut dilaksanakan. Dengan yang demikian, nilai tanah di kawasan-kawasan yang tidak terlibat dengan pengambilan tanah akan meningkat dan berlaku lebih banyak urus niaga tanah.
Selain itu, perlaksanaan projek-projek pembangunan ekonomi oleh pemaju yang berprofil tinggi turut menyumbang kepada peningkatan permintaan tanah di kawasan berhampiran. Sebagai contoh, perlaksanaan projek-projek pembangunan Biodiesel di Trong dan Pembiakan Kambing Boer di Pondok Tanjung telah menyumbang kepada permintaan tanah yang tinggi oleh pemaju dan pengusaha industri hiliran di kawasan sekitarnya. Kedua-dua kawasan ini telah menerima limpahan pembangunan daripada perlaksanaan kedua-dua projek pembangunan ekonomi. c) Faktor Sosial – Persepsi sosial pemilik tanah kaum Melayu ke atas tanah
Daripada perspektif sosial, penyelidik mendapati isu penyusutan dan kehilangan tanah milikan kaum Melayu di kawasan kajian berpunca daripada bentuk dan sistem pemilikan tanah yang diamalkan. Bagi kawasan-kawasan pembangunan luar bandar yang berpotensi tinggi serta berkedudukan strategik, penawaran tanah-tanah kerajaan sedia ada adalah terhad. Ini telah mendorong kebanyakan pemaju dan pelaksana projek pembangunan mendapatkan tanah-tanah bermilik termasuklah tanah milikan Melayu. Akibatnya, tanah-tanah ini terlepas ke tangan pemaju dan pelaksana projek 217 dalam kalangan bukan Melayu. Jika dilihat dari sudut geografi, kebanyakan tanah kerajaan terletak di kawasan berbukit bukau dan tidak sesuai untuk sebarang bentuk pembangunan. Oleh itu, pemilihan tanah-tanah bermilik individu merupakan pendekatan terbaik oleh pemaju untuk mendapatkan tanah-tanah pembangunan. Selain itu, faktor mudah berurus niaga dengan pemilik-pemilik individu juga mendorong kepada peningkatan urus niaga tanah. Penyelidik beranggapan bahawa, konsep hak milik yang tidak boleh disangkal dan hak kebebasan pemilik tanah untuk membuat keputusan yang tidak boleh dipertikai menjadi penyebab utama kepada permasalahan tersebut. Kebebasan pemilik individu Melayu sekiranya tidak dibendung, boleh menyebabkan kadar penyusutan dan kehilangan tanah akan terus meningkat yang akhirnya menyebabkan kaum Melayu kehilangan hak tanah. Oleh itu, konsep pemilikan tanah secara kolektif dilihat satu bentuk milikan tanah yang lebih sesuai dan terbaik.
Melihat kepada kelemahan sistem pemilikan tanah, ia menjadi satu kelebihan untuk membolehkan nilai kapitalistik mempengaruhi pemilik-pemilik Melayu untuk melupuskan tanah. Tindakan ini melalui kelonggaran dan liberalisasi di dalam syarat dan terma pemilikan tanah. Secara spesifiknya, terdapat empat bentuk sekatan dan batasan pemilikan tanah yang dinyatakan secara tersurat di dalam dokumen hak milik iaitu jenis penggunaan tanah, syarat-syarat nyata, sekatan-sekatan kepentingan dan endorsan-endorsan tertentu. Namun begitu, sekatan dan batasan ini masih mempunyai kelonggaran yang membolehkan pemilik-pemilik tanah untuk memohon pemansuhan melalui permohonan secara terus kepada PBN untuk pertimbangan. Sekiranya tiada sebarang halangan tertentu, permohonan ini boleh diluluskan sama ada bersyarat atau tidak.
Faktor persepsi pemilik tanah kaum Melayu terhadap tanah sebagai komoditi ini juga dilihat selari dengan prinsip-prinsip yang terkandung di dalam teori gelagat manusia iaitu pengalaman, pengetahuan, keperibadian dan persepsi. Jika diteliti bagi setiap satu prinsip, penyelidik mendapati elemen pengalaman telah menjadi batu loncatan kepada pemilik tanah untuk melupuskan kepentingan tanah berasaskan pengalaman-pengalaman dilalui pemilik tanah yang dilihat mampu meneliti dan mengamati pola pasaran tanah berdasarkan pindah milik-pindah milik tanah yang 218 telah berlaku di kawasan sekitar. Setelah itu, penyelidik juga mendapati tingkat atau tahap pengetahuan pemilik tanah juga turut menyumbang kepada isu penyusutan tanah di mana elemen-elemen ilmu menerusi media telah menjadi alat kepada mereka untuk melakukan perbandingan harga jualan tanah setelah mengambil kira faedah dan manfaat yang boleh dijana melalui pelan-pelan dan dasar-dasar pembangunan yang dirancang dan dilaksanakan oleh pihak pemerintah. Ini dapat dilihat menerusi tahap pengetahuan dalam kalangan responden ditemu bual yang rata-ratanya memiliki taraf pendidikan sekurang-kurangnya peringkat Sijil Pelajaran Malaysia (SPM) atau menengah.
Seterusnya, elemen keperibadian dilihat akan kurang menonjol berbanding dengan elemen-elemen pengalaman dan pengetahuan. Namun begitu, apa yang ingin diketengahkan oleh penyelidik berkait rapat dengan sikap pemilik tanah itu sendiri yang melihat tanah bukannya sebagai aset sebaliknya sebagai komoditi yang mampu mencapai satu tingkat harga tertentu. Dalam konteks, keperibadian dikaitkan dengan kemampuan dan kebolehan pemilik-pemilik tanah Melayu untuk melakukan perbandingan harga tawaran yang ditawarkan oleh bakal-bakal pembeli yang berminat untuk mendapatkan tanah miliknya bagi pelbagai tujuan dan maksud tertentu. Keperibadian ini lebih kepada sikap “tamak” di mana tawaran harga yang difikirkan munasabah dipertimbangkan oleh pemilik-pemilik Melayu tanpa memikirkan kesan jangka panjang ke atas generasinya akan datang bagi mengekalkan kelangsungan kaum Melayu ke atas tanah. Dalam hal ini, penyelidik mendapati bahawa faktor umur dan “tak apa” telah diambil perhatian memandangkan kebanyakan golongan muda lebih berminat untuk berhijrah dan bekerja makan gaji berbanding hasrat golongan tersebut untuk kembali untuk mengusahakan dan memanfaatkan sumber tanah.
Dan elemen yang terakhir iaitu persepsi lebih bersifat “apa yang boleh diperoleh” daripada sumber tanah. Dalam konteks ini, tanah dilihat sebagai komoditi yang sama sebagaimana komoditi-komoditi lain yang boleh diurusniagakan di dalam pasaran terbuka di mana harga pasaran dijadikan sebagai faktor oleh kelompok ini sebagai asas untuk melupuskan kepentingan tanah. Kapasiti tanah sebagai komoditi bukanlah sesuatu yang baru di mana kebanyakan masyarakat kini berpegang pada fahaman bahawa tanah tidak akan rosak dan harganya akan terus kekal atau meningkat 219 dari tahun ke tahun. Oleh itu, tanah tidak akan mengalami susut nilai berbanding dengan komoditi-komoditi lain yang memiliki jangka hayat tertentu. Oleh itu, pemilik-pemilik Melayu percaya, sekiranya tanah mereka tidak dijual/dilupuskan menerusi pindah milik biasa maka suatu masa nanti tanah mereka akan diambil secara paksa oleh pihak kerajaan untuk maksud pembangunan menerusi peruntukan Akta Pengambilan Tanah 1960. Jadi tidak perlu mereka bersusah payah untuk mendapatkan bakal pembeli untuk memperoleh hak ke atas tanah milikan mereka. Jika ditinjau daripada dapatan yang diperoleh melalui kerja lapangan, penyelidik mendapati bahawa terdapat ramai pemilik tanah kaum Melayu yang sealiran dengan responden kajian untuk turut sama melupuskan kepentingan tanah sekiranya terdapat tawaran harga yang munasabah daripada bakal-bakal pembeli atau sekiranya pihak berkuasa berhasrat untuk mengambil balik tanah milikan mereka. Ini jelas bertentangan dengan pemikiran kaum-kaum bukan Melayu terutama masyarakat Cina yang tidak merelakan tanah milikan mereka diambil balik oleh pihak berkuasa. Ini dapat melihat menerusi sokongan kaum tersebut terhadap pakatan pembangkang yang mengemukakan salah satu manifesto pilihanraya untuk memberi hak milik tanah kekal sekiranya mereka berjaya memenangi Pilihan raya Umum Ke-12.
Secara ringkasnya, kewujudan elemen-elemen di dalam teori gelagat manusia di dalam konteks isu penghakisan tanah milikan Melayu di kawasan kajian adalah didorong oleh dua faktor pembangunan utama iaitu faktor polisi dan ekonomi pembangunan. Kedua-dua faktor ini dilihat selari dengan keadaan dan persekitaran masyarakat Melayu luar bandar yang sekian lama berada di dalam kelompok masyarakat kelas kedua berbanding dengan kelompok-kelompok masyarakat lain di Semenanjung Malaysia. Oleh itu, tanah dilihat sebagai satu-satunya tinggalan legasi penjajah Inggeris yang diberikan kepada masyarakat Melayu luar bandar sama ada dalam bentuk Tanah Simpanan Melayu atau Tanah Pegangan Melayu kepada generasi Melayu luar bandar terdahulu. Apabila berlaku peredaran zaman serta perkembangan pembangunan, tanah tersebut yang dahulunya tidak memiliki apa-apa nilai dari aspek pembangunan telah menjadi sesuatu yang bernilai. Oleh itu, telah berlaku transformasi pemikiran antara generasi sekarang dan generasi terdahulu. Jika dibandingkan bentuk pemikiran generasi Melayu luar bandar terdahulu, mereka melihat tanah sebagai sumber sosioekonomi di dalam meneruskan kelangsungan hidup mereka. Sebaliknya, 220 generasi sekarang melihat tanah sebagai komoditi yang bernilai tinggi dari aspek penggunaan dan perubahan guna tanah semasa yang selari dengan tuntutan pembangunan yang diperkenalkan oleh pihak berkuasa.
8.2.3 Nilai Kapitalistik – Komponen utama yang mempengaruhi faktor-faktor penyusutan dan kehilangan tanah milikan Melayu di luar bandar
Nilai kapitalistik merupakan nilai moral tanah yang mempengaruhi pola penyusutan dan kehilangan pegangan tanah milikan kaum Melayu di kawasan kajian. Sesuai dengan konsep nilai tersebut yang melihat setiap faktor pengeluaran ekonomi termasuk tanah sebagai komoditi yang mempunyai spekulasi nilai yang boleh diurus niaga. Dalam konteks pemilikan dan pembangunan tanah, nilai kapitalistik mencerminkan sikap dan persepsi pemilik terhadap tanah sebagai sumber yang memiliki mekanisme harga yang ditentukan oleh permintaan dan penawaran. Ia diukur daripada segi manfaat dan faedah seperti keuntungan modal yang dijana melalui pindah milik tanah.
Bagi menentukan kewujudan nilai kapitalistik yang diukur dalam kalangan pemilik tanah kaum Melayu, terdapat beberapa elemen asas yang mencetuskan kewujudan nilai tersebut. Elemen-elemen ini diteliti daripada peringkat permulaan pembentukan dasar-dasar pembangunan dalam mempengaruhi pembentukan nilai kapitalistik dalam kalangan pemilik tanah kaum Melayu. Dasar-dasar pembangunan dirangka mengikut kesesuaian amalan pemilikan tanah. Ini untuk memastikan setiap perlaksanaan dasar pembangunan tidak bertentangan dengan peruntukkan dan batasan penggunaan tanah. Manfaat dan faedah dari dasar-dasar pembangunan yang bersesuaian dengan sistem pemilikan tanah akan mempengaruhi corak dan struktur pasaran tanah di mana akan berlaku peningkatan nilai semasa tanah. Peningkatan ini boleh dinilai sama ada melalui pindah milik tanah pertama selepas perlaksanaan projek-projek pembangunan atau melalui jumlah pampasan yang diterima oleh pemilik-pemilik terlibat akibat daripada pengambilan balik tanah.
Secara spesifiknya, kewujudan nilai kapitalistik di peringkat ketiga-tiga elemen tersebut boleh dikenal pasti apabila berlaku fenomena dan situasi tertentu. Bagi elemen dasar-dasar pembangunan, pembentukan nilai kapitalistik berlaku apabila 221 pewartaannya memberi implikasi terhadap perubahan guna tanah semasa. Ini melibatkan proses pembangunan fizikal dan peningkatan permintaan ke atas tanah. Bagi komponen bentuk milikan tanah lebih tertumpu kepada konsep dan amalan pentadbiran tanah itu sendiri. Rasionalisasi dan liberalisasi di dalam sistem tersebut seperti amalan Sistem Torrens yang bermatlamat untuk memenuhi kepentingan hak milik yang tidak boleh disangkal memberi kebebasan kepada pemilik-pemilik tanah kaum Melayu untuk menjalankan transaksi tanpa campur tangan pihak lain. Konsep ini dilihat satu kekurangan atau kelemahan sistem dalam menjamin perlindungan kepentingan tanah kaum Melayu. Kelemahan ini menunjukkan satu kelebihan kepada nilai kapitalistik dalam mencorakkan persepsi dan pandangan pemilik ke atas hak tanah yang dimilikinya. Dan elemen struktur pasaran tanah merupakan peringkat terakhir yang menerima impak positif dasar pembangunan dan bentuk milikan tanah. Amnya, perubahan ke atas guna tanah secara tidak langsung akan meningkatkan struktur pasaran tanah. Ini berpunca daripada peralihan fungsi guna tanah daripada pertanian atau tradisional kepada guna tanah yang lebih moden. Umumnya, nilai tanah pertanian adalah rendah berbanding dengan nilai tanah pembangunan. Ia disebabkan oleh faktor spekulasi dan manfaat penggunaan tanah yang lebih efektif. Peningkatan nilai tanah menunjukkan kewujudan nilai kapitalistik dan secocok dengan salah satu elemen kapitalis iaitu mekanisme harga yang ditentukan oleh pasaran.
Apabila ketiga-tiga elemen ini diintegrasikan, ia mencorakkan pembentukan nilai kapitalistik daripada perspektif sosial. Ini dapat diteliti melalui persepsi dan pandangan komuniti Melayu tempatan yang melihat prospek pembangunan positif dalam bentuk faedah dan manfaat monetari yang boleh dijana. Penyelidik melihat ketiga-tiga elemen dasar pembangunan, bentuk pemilikan tanah dan perubahan struktur pasaran tanah sebagai gabungan tiga serangkai yang mencorakkan nilai kapitalistik dalam kalangan pemilik-pemilik tanah kaum Melayu. Berdasarkan kepada faktor tiga serangkai, ia telah membentuk ciri-ciri pemilik tanah kaum Melayu kapitalistik yang memiliki elemen-elemen individualistik, kebebasan, persaingan dan akumulasi modal. Kewujudan elemen-elemen ini dapat diukur apabila pemilik dan komuniti Melayu melihat kepentingan tanah sebagai komoditi yang diukur dari sudut kebolehpasarannya. Faktor kebolehpasaran tanah ditentukan oleh permintaan ke atas tanah yang disokong oleh implikasi positif daripada gabungan faktor tiga serangkai. 222
Berdasarkan tinjauan ke atas hubungan antara konsep nilai moral tanah prinsip-prinsip yang membentuk teori nilai moral dan etika, penyelidik merumuskan bahawa nilai kapitalistik merupakan nilai buruk yang menyumbang kepada isu penyusutan saiz tanah pegangan Melayu yang didorong oleh nilai materialistik atau kebendaan di mana pemilik-pemilik Melayu lebih melihat tanah memiliki nilai komersial berbanding nilai sentimental. Oleh itu, tidak wujud rasa bertanggungjawab untuk melindungi kepentingan tanah bagi menjamin generasi Melayu akan datang merasai dan menikmati sumber tanah. Apa yang menjadi perhatian, penyelidik mendapati rata-rata responden yang ditemu bual lebih memikirkan bagaimana tanah milikan mereka dapat ditawarkan untuk maksud pelupusan berbanding dengan usaha- usaha untuk memanfaatkan sumber tanah bagi menjana lebih banyak pulangan menerusi penggunaan tanah.
Apa yang dikhuatiri, nilai buruk daripada tingkah laku kapitalis oleh pemilik- pemilik tanah kaum Melayu boleh menyebabkan masyarakat Melayu kehilangan hak dan kekuasaan ke atas tanah dan sekaligus kuasa politik di Semenanjung Malaysia sebagaimana pengalaman yang dilalui oleh komuniti-komuniti Melayu lain di Alam Melayu seperti di Singapura, Pulau Pinang, Patani, Kepulauan Sulu, Pulau Krismas dan Pulau Cocos Keeling. Mereka tidak ubah seperti “penumpang” di bumi tinggalan nenek moyang mereka. Penyelidik dapat merumuskan bahawa tindakan kapitalis yang tidak hanya kepada golongan masyarakat biasa tetapi turut melibatkan golongan aristokrat Melayu yang sanggup menukarkan tanah milikan mereka kepada ganjaran yang tidak berkekalan selama-lamanya. Oleh itu, penyelidik mendapati nilai moral tanah kapitalistik merupakan suatu bentuk nilai buruk di mana ia akan memberi kesan dalam bentuk kerugian kuasa-kuasa politik dan sosioekonomi kepada masyarakat Melayu terutama bagi golongan yang tinggal di kawasan luar bandar.
Dan, nilai moral tanah patriotik yang didokong oleh nilai ketanggungjawaban dilihat sebagai nilai yang baik di mana bagi segelintir masyarakat Melayu luar bandar yang memiliki nilai moral ini akan terus mampu mengekalkan penguasaan ke atas tanah dan sekaligus akan dapat memastikan Melayu sebagai “tuan” ke atas bumi bertuah ini. Jika diteliti dan diamati tinjauan perpustakaan sebagaimana yang dibincangkan di dalam Bab Dua, penyelidik mendapati golongan Melayu yang 223 memiliki tanah di kawasan-kawasan bandar utama dilihat memiliki tahap nilai patriotik yang lebih menebal. Pada pandangan penyelidik, masyarakat Melayu bandar telah melalui pengalaman masa lalu kesan daripada tindakan generasi Melayu terdahulu yang telah melupuskan tanah-tanah tinggalan nenek moyang kepada golongan kapitalis yang asalnya datang ke tempat mereka sebagai pendatang atau musafir. Dan kini, golongan pendatang yang rata-ratanya komuniti kaum bukan Melayu telah menjadi dominan dan seterusnya menguasai politik dan ekonomi masyarakat bandar. Oleh itu, pengalaman lalu telah menjadi asas kepada mereka untuk memastikan saki baki tanah yang masih dimiliki mereka terus kekal meskipun pelbagai tawaran pembelian yang lumayan ditawarkan oleh golongan pemodal bukan Melayu yang kadang kala boleh menjadi pemilik Melayu “gelap mata” sebagaimana yang terjadi kepada masyarakat Melayu luar bandar.
8.3 Analisis ke atas Pernyataan Persoalan Penyelidikan 8.3.1 Pola pemilikan tanah pegangan Melayu di Daerah LMS
Penyelidik merumuskan bahawa, terdapat penyusutan dan kehilangan pegangan tanah milikan Melayu di kawasan kajian. Berdasarkan kepada penilaian dan analisis data yang dijalankan, sebanyak 191 pegangan tanah kaum Melayu yang melibatkan kawasan seluas 217.16 hektar telah dilupuskan kepada bukan Melayu. Hanya 12 pegangan tanah milikan bukan Melayu yang telah berpindah milik kepada pembeli Melayu melibatkan kawasan hanya seluas 12.37 hektar. Secara agregatnya, antara tahun 2000 dan 2008 sebanyak 204.79 hektar keluasan tanah milikan Melayu telah menyusut dengan anggaran purata penyusutan sebanyak 22.75 hektar setahun.
Penyelidik telah mengenal pasti faktor penyusutan dan kehilangan tanah milikan Melayu berpunca daripada nilai kapitalistik yang wujud dalam kalangan pemilik tanah Melayu akibat daripada pembangunan. Jelasnya di sini bahawa, sekiranya pemilik-pemilik tanah kaum Melayu menilai tanah sebagai aset adalah mustahil untuk berlakunya penyusutan tanah. Ini kerana, mereka akan berusaha untuk memanfaatkan kepentingan tanah serta meluaskan penguasaan tanah bagi menguasai sektor pertanian yang merupakan bidang ekonomi yang diwarisi sejak turun temurun.
224
8.3.2 Faktor-faktor pembangunan mempengaruhi perubahan pola pemilikan tanah pegangan Melayu
Berdasarkan kepada analisis ke atas faktor-faktor polisi, ekonomi dan sosial, penyelidik mendapati bahawa faktor-faktor ini secara langsung mempengaruhi isu kehilangan dan penyusutan tanah milikan Melayu di kawasan kajian.
Faktor polisi pembangunan tanah menjadi faktor pencetus dalam mempengaruhi corak dan struktur pasaran tanah di kawasan kajian. Ini dapat diperhatikan dengan jelas melalui pewartaan dan perlaksanaan cadangan pelan-pelan pembangunan ekonomi dan tanah yang menyebabkan peningkatan permintaan ke atas tanah. Secara praktisnya, cadangan perlaksanaan projek-projek pembangunan pada awalnya melibatkan tanah-tanah milik kerajaan yang diberi milik kepada pemaju dan pengusaha utama. Apabila keadaan ini berlaku, tanah-tanah bermilik yang berhampiran dengan tanah-tanah kerajaan yang dimajukan mula memperlihatkan potensi sebagai zon pembangunan industri sokongan dan hiliran kepada projek pembangunan utama. Dengan itu, berlaku peningkatan nilai tanah secara perlahan- lahan, sederhana dan seterusnya tinggi apabila faktor permintaan tanah menjadi subjek utama. Secara prinsip ekonomi tanah, permintaan tanah pembangunan yang tinggi dan disokong oleh penawaran tanah yang terhad telah menyebabkan berlakunya peningkatan nilai bagi tanah-tanah bermilik yang berpotensi untuk dimajukan.
Pada pandangan penyelidik, perubahan struktur pasaran tanah ditentukan oleh kuasa pasaran dan permintaan ke atas tanah amat berkait rapat dengan bentuk pemilikan tanah. Umumnya, tanah-tanah hak milik terbuka telah menerima kesan secara langsung daripada peningkatan nilai pasaran tanah berbanding dengan tanah- tanah TRM. Meskipun kedua-dua bentuk milikan tanah tersebut terletak di dalam kawasan yang sama, sekatan hak milik TRM telah mengakibatkan wujud pasaran terhad yang membatasi urus niaga tanah antara Melayu dan bukan Melayu. Namun begitu, halangan ini bukan bersifat kekal kerana sistem pemilikan tanah di Semenanjung Malaysia adalah fleksibel. Ini kerana, konsep hak milik individu meletakkan hak dan kebebasan pemilik untuk menentukan keupayaan dan kebolehan tanah untuk dimajukan dan dibangunkan. Ini jelas dinyatakan di dalam perundangan TRM di mana tanah-tanah ini boleh dibatalkan statusnya melalui permohonan kepada 225
PBN di mana kuasa kelulusan tersebut telah diperuntukkan di dalam perundangan TRM. Terdapat segelintir pemilik Melayu yang pernah memohon untuk menarik balik status TRM di mana mereka merupakan proksi kepada pemodal-pemodal bukan Melayu untuk mendapatkan TRM yang berpotensi untuk dimajukan.
Penyelidik juga menerima maklum balas secara lisan, di mana terdapat pembeli-pembeli TRM yang menjadi pemilik tanah de facto yang berperanan sebagai pemilik tanah untuk satu tempoh masa tertentu. Sepanjang tempoh tersebut, pembeli ini telah memohon kepada PBN untuk menarik balik status pegangan tanah tersebut. Untuk tujuan itu, pemodal dan pengusaha bukan Melayu akan menyediakan sokongan dan bantuan dari sudut teknikal dan perundangan kepada pemilik Melayu de facto bagi memudahkan urusan tersebut. Walaupun ia dilihat tidak bertentangan dengan undang-undang, tetapi daripada segi moral menunjukkan pemilik de facto bersifat kapitalistik dan tidak berusaha untuk mempertahankan pemilikan tanah. Oleh itu, isu penipuan di dalam proses urus niaga tanah secara tersurat tidak berlaku kerana proses pindah milik TRM antara penjual dan pembeli Melayu serta permohonan penarikan balik status TRM adalah sah di sisi undang-undang. Keadaan ini boleh dilihat melalui kes-kes pindah milik TRM yang ditawarkan dengan harga yang tinggi daripada pembeli Melayu de facto. Pemilik Melayu sedemikian dianggap sebagai pengkhianat dan pembelot kepada bangsa Melayu kerana sanggup menggadai maruah dan kedaulatan ke atas tanah.
8.3.3 Nilai moral tanah komuniti Melayu ke atas pemilikan tanah
Merujuk kepada penemuan dan dapatan daripada analisis nilai moral tanah ke atas pemilik-pemilik Melayu, penyelidik telah menguji dengan menggunakan faktor-faktor pembangunan sebagai asas indikator ke atas responden kajian. Dengan mengintegrasikan analisis ke atas dasar-dasar pembangunan, sistem pemilikan tanah, pasaran tanah dan sosiologi masyarakat Melayu ke atas tanah di kawasan kajian, penyelidik mendapati faktor-faktor ini mempunyai hubungan yang signifikan antara satu sama lain. Ini telah menyebabkan berlaku kehilangan dan penyusutan tanah milikan Melayu akibat daripada sikap kapitalistik responden yang melupuskan tanah. Analisis ke atas nilai moral tanah merupakan pelengkap kepada isu kajian sedia ada 226 yang membincangkan relevansi antara proses pembangunan dan pemilikan tanah pegangan Melayu. Namun begitu, penemuan yang paling penting ialah, pengaruh nilai kapitalistik yang menjadi tonggak utama yang mempengaruhi faktor-faktor penyusutan saiz dan pegangan tanah kaum Melayu.
Seperti yang telah dibincangkan sebelumnya, nilai kapitalistik merupakan salah satu elemen dalam nilai moral tanah yang melihat tanah sebagai komoditi yang boleh diurus niaga. Elemen-elemen kapitalis dalam kalangan pemilik Melayu yang melupuskan tanah menunjukkan nilai-nilai materialistik, individualistik dan liberalisasi yang menyebabkan berlaku kehilangan dan penyusutan tanah kaum Melayu. Secara prinsipnya, tanah merupakan salah satu faktor pengeluaran ekonomi yang dilihat daripada perspektif kapitalistik sebagai kepentingan individu yang membolehkan harga komoditi tersebut ditentukan dalam pasaran terbuka. Dengan yang demikian, faktor penentuan harga komoditi tanah ditentukan oleh kuasa pasaran bebas dan peningkatan nilai tanah bergantung kepada permintaan dan penawaran tanah di pasaran. Oleh itu, faktor-faktor dasar dan program pembangunan yang diintegrasikan dengan sistem pemilikan tanah menjadi pencetus kepada perubahan pola pasaran tanah di kawasan kajian. Walaupun perspektif ini kurang mendapat perhatian dalam konteks nasional, namun daripada perspektif rasis dilihat boleh menggugat ketuanan bangsa Melayu. Tujuannya untuk memastikan kaum Melayu dapat meneruskan kelangsungan dalam menghadapi cabaran globalisasi yang menuntut batasan tanpa sempadan dalam meningkatkan taraf sosioekonomi.
Oleh itu sekiranya komuniti Melayu masih mengekalkan sikap kapitalis dalam pemilikan tanah, adalah sukar bagi generasi Melayu akan datang untuk mengekalkan penguasaan tanah di Semenanjung Malaysia pada masa hadapan. Sebagai contoh, pada masa kini komuniti Melayu di Pulau Pinang dan Singapura telah menjadi kelompok minoriti. Ini disebabkan oleh sikap kapitalistik dalam kalangan pemilik dan golongan aristokrat Melayu terdahulu yang melepaskan milikan dan kedaulatan tanah kepada pendatang. Akhirnya, komuniti pendatang Cina telah berjaya menguasai ekonomi di bekas wilayah-wilayah Melayu tersebut.
227
8.4 Sumbangan Kajian
Berdasarkan kepada penemuan dan dapatan daripada kajian ini, penyelidik telah mengenal pasti bahawa pemilikan tanah komuniti Melayu sedang mengalami penyusutan akibat daripada pembangunan. Penyelidik mendapati faktor-faktor penyusutan dan kehilangan tanah milikan kaum Melayu seperti dasar-dasar pembangunan, amalan sistem pemilikan tanah dan perubahan pola pasaran tanah telah dipengaruhi oleh nilai kapitalistik. Nilai ini juga telah mendominasi sikap dan persepsi pemilik-pemilik Melayu yang menyebabkan tanah-tanah milikan mereka dilupuskan akibat daripada perkembangan positif daripada proses pembangunan.
Dalam konteks ini, nilai kapitalistik yang wujud dalam kalangan pemilik Melayu didorong oleh persepsi tanah sebagai komoditi yang boleh diurus niaga. Oleh itu, faktor penentuan harga adalah ditentukan oleh mekanisme pasaran yang dipengaruhi oleh permintaan yang tinggi serta disokong oleh penawaran tanah pembangunan sedia ada yang rendah. Pembentukan Konsep Nilai Moral Tanah ini adalah didasarkan oleh prinsip-prinsip dan elemen-elemen yang terkandung di dalam Teori Gelagat Manusia yang merupakan teori teras yang mengkaji psikologi dan keperibadian manusia. Dapatan daripada Teori Gelagat Manusia juga disokong oleh Teori nilai moral dan etika yang meneliti kesan-kesan daripada tindakan manusia atau individu yang didasari oleh Teori Gelagat Manusia. Teori nilai moral dan etika lebih bersifat implikasi baik dan buruk daripada sesuatu tindakan yang diambil oleh individu. Kesan ini dilihat dan diamati menerusi pengalaman lampau yang pernah dilalui oleh sesuatu kelompok masyarakat akibat daripada satu-satu tindakan.
Rajah 8.1 merumuskan model penyusutan dan kehilangan pegangan tanah komuniti Melayu luar bandar daripada proses pembangunan. Di dalam model tersebut, penyelidik merangkumkan gabungan faktor-faktor polisi, ekonomi dan sosial yang mencetuskan kewujudan nilai kapitalistik dalam kalangan pemilik-pemilik tanah untuk melupuskan tanah. Dengan yang demikian, sumbangan utama kajian ini ialah implikasi nilai kapitalistik dalam kalangan kaum Melayu telah menyebabkan berlaku penyusutan dan kehilangan pegangan tanah komuniti Melayu luar bandar akibat daripada proses pembangunan. 228
Faktor-faktor polisi pembangunan, sistem milikan tanah dan pola pasaran tanah telah memberi ruang kepada nilai kapitalistik untuk menjadi penyebab utama kepada permasalahan tersebut. Walaupun perkembangan faktor-faktor tersebut dilihat sebagai sesuatu positif dalam konteks nasional, namun dari sudut sosioekonomi komuniti Melayu dilihat sebagai satu ancaman. Ini kerana, ancaman ini boleh menyebabkan komuniti Melayu akan kehilangan hak dan penguasaan ke atas politik, ekonomi dan sosial di negara sendiri. Oleh itu, keadaan akan mewujudkan satu bentuk penjajahan baru bukan fizikal di mana pembuatan polisi akan dikuasai oleh kelompok bukan Melayu. Ini menggambarkan seolah-olah komuniti Melayu telah dijajah atau dikuasai oleh komuniti bukan natif. Penjajahan sebegini boleh dilihat melalui fenomena yang dihadapi oleh masyarakat Melayu di Singapura, komuniti Indian di Amerika Syarikat dan Kanada, komuniti Aborigins di Australia dan masyarakat Maori di New Zealand.
Perubahan Struktur Pasaran Tanah dan Peningkatan Nilai Tanah
Dasar dan Program Faktor Ekonomi Implikasi Dasar dan Pembangunan Fizikal Sistem Pemilikan Tanah
NILAI KAPITALISTIK Faktor Polisi (NILAI ETIKA BURUK) Faktor Sosial
SIKAP DAN PERSEPSI Kelemahan Sistem Peningkatan Nilai PEMILIK TANAH NATIF Torrens dalam Pasaran Tanah amalan pemilikan MELAYU KE ATAS tanah PEMILIKAN TANAH
Penyusutan Saiz dan Kehilangan Pegangan Tanah Komuniti Melayu di kawasan luar bandar
Rajah 8.1 Model penyusutan dan kehilangan tanah milikan Melayu di luar bandar kesan daripada nilai kapitalistik
Dari sudut bidang pengurusan harta tanah, kajian nilai moral tanah dilihat sebagai satu skop minor dalam menganalisis amalan sistem pemilikan tanah individu. Tujuannya ialah, untuk mengenal pasti pendekatan atau kaedah untuk mengatasi permasalahan dalam pemilikan tanah komuniti Melayu. Untuk maksud tersebut, 229 pengukuhan dan pemerkasaan undang-undang pemilikan tanah komuniti natif diperlukan. Sebagaimana yang termaktub di dalam Perlembagaan Persekutuan, komuniti natif diletakkan dalam kedudukan yang istimewa di mana segala bentuk jaminan dan perlindungan telah diperuntukkan termasuklah hal-hal yang berkaitan dengan pemilikan tanah. Jika ditinjau dari sudut sejarah, pembentukan undang-undang dasar negara dan pemilikan tanah komuniti natif bertujuan untuk melindungi dan mengekalkan kelangsungan bangsa peribumi di Malaysia. Oleh itu, pemantapan dan pemerkasaan undang-undang tersebut amat diperlukan bagi memastikan hak dan kepentingan pemilikan aset komuniti peribumi secara umumnya dan khususnya kaum Melayu di Malaysia dapat dipertahankan.
Dalam pada itu, perlindungan dan jaminan ke atas pemilikan harta tanah kaum Melayu tidak lagi hanya tertumpu dari sudut perundangan semata-mata. Sebaliknya, satu kajian yang menyeluruh meliputi aspek-aspek politik, ekonomi dan sosial perlu diambil kira dalam membendung gejala pelupusan tanah. Dengan demikian, penglibatan semua pakar dalam pelbagai bidang adalah diperlukan dan kajian susulan bagi setiap impak perlu dibuat secara berkala. Oleh itu, pemikiran lapuk yang sering kali menyalahkan kegagalan pentadbiran tanah dalam mengekang isu kehilangan dan penyusutan pegangan tanah dalam kalangan kaum Melayu tidak boleh dijadikan sebagai alasan. Ini kerana, skop bidang pengurusan harta tanah tidak lagi terbatas dalam konteks pentadbiran tanah sebaliknya meliputi bidang-bidang politik, ekonomi dan sosial tanah yang mempunyai hubungan signifikan dalam mengetengahkan isu hak dan jaminan pemilikan tanah.
Walaupun matlamat dan tujuan ini bersifat rasis, namun komuniti Melayu perlu memiliki jaminan khas untuk memastikan matlamat pembentukan Masyarakat Perindustrian dan Perdagangan Bumiputera seperti yang terkandung dalam cabaran- cabaran utama Wawasan 2020 dapat dijayakan. Walaupun kaum Melayu dan peribumi Malaysia memiliki perlindungan khusus, namun kaum-kaum bukan peribumi tidak dipinggirkan. Oleh itu, satu bentuk kerjasama yang harmoni perlu diwujudkan dan dimantapkan bagi mengintegrasikan Konsep Satu Malaysia dalam mewujudkan suasana yang harmoni antara kaum di Malaysia.
230
8.5 Cadangan bagi mengatasi kehilangan dan penyusutan tanah milikan Melayu
Dalam mengekang kewujudan nilai kapitalistik dalam kalangan pemilik tanah kaum Melayu, terdapat beberapa bentuk pelan tindakan dan pendekatan yang efektif. Ia bertujuan untuk mendidik dan memberi kefahaman kepada pemilik dan pihak-pihak berkepentingan lain berusaha untuk mengelak dari berlakunya penyusutan dan kehilangan tanah milikan Melayu pada masa akan datang. Dengan yang demikian, komuniti Melayu akan dapat mengekalkan hak dan ketuanan bangsa Melayu di Semenanjung Malaysia untuk selama-lamanya. Antara cadangan tersebut ialah, a) Memberi penerangan kepada komuniti tradisional Melayu luar bandar mengenai kepentingan tanah sebagai aset yang tidak bernilai. Ia akan menjana sumber daya pengeluaran tanah serta memanfaatkan hasilnya tanpa perlu dilupuskan kepada pemodal kapitalistik. Selain itu juga, keburukan prinsip tanah sebagai komoditi harus dijelaskan dari sudut kesan-kesan negatifnya. b) Mendidik dan memperkasakan pendekatan patriotik bersifat materialistik bagi memastikan komuniti Melayu dapat mengekalkan milikan tanah serta mengambil peluang daripada faedah pembangunan melalui peningkatan taraf sosioekonomi. Selain itu, penerapan nilai patriotik-kapitalistik diperlukan bagi memberi semangat kepada komuniti Melayu untuk memaksimumkan penggunaan tanah bagi menghasilkan pengeluaran sumber ekonomi untuk keperluan pembangunan. c) Menyediakan latihan dan pendidikan yang lebih berkesan kepada generasi muda Melayu untuk merancang dan mengendali kepentingan tanah milik keluarga untuk dimajukan. Ini bertujuan untuk menghalang generasi ini berhijrah ke bandar. d) Mewujudkan jawatankuasa bertindak untuk menjaga kebajikan tanah-tanah milikan Melayu. Jawatankuasa ini bertanggungjawab untuk menghalang usaha-usaha pihak lain terutama pelabur dan pemodal bukan Melayu untuk mendapatkan milikan tanah melalui proses perundingan jual beli dengan pemilik tanah. Jawatankuasa ini juga perlu memiliki dana yang mencukupi melalui sumbangan ahli-ahli komuniti dan petempatan untuk melindungi tanah-tanah milikan Melayu yang akan dirampas oleh institusi kewangan. 231 e) Memperkasakan tugas dan tanggungjawab Penghulu Mukim, Ketua-ketua Kampung dan Pengerusi Jawatankuasa Keselamatan dan Kemajuan Kampung. Komiti ini bertanggungjawab untuk memantau perjalanan sebarang bentuk urus niaga tanah. Pada masa kini, sebarang bentuk urus niaga tanah hanya melibatkan peguam sebagai saksi dan pemerhati di dalam urusan tersebut. f) Menubuhkan jawatankuasa khas di peringkat kampung dan Mukim yang akan memantau sebarang kemungkinan daripada proses pembangunan seperti perubahan fungsi tanah, asas ekonomi kampung dan petempatan dan sebagainya. Jawatankuasa ini bertindak sebagai bentang hadapan untuk menilai dan menganalisis dasar-dasar pembangunan. Setelah polisi tersebut diteliti dengan lebih mendalam, maka jawatankuasa ini akan memberi taklimat kepada komuniti kampung melalui mesyuarat yang akan dikendalikan. g) Cadangan Jawatankuasa Bertindak dan Jawatankuasa Khas perlu mengandungi komposisi gabungan anggota pelbagai lapisan ahli masyarakat, akademik dan pentadbiran kampung. Penghulu Mukim akan bertindak sebagai pengerusi di dalam jawatankuasa tersebut. Tujuannya untuk memudahkan proses penyelidikan dan membuat keputusan bagi mengekang isu kehilangan tanah milikan Melayu. Dengan ini, tidak akan wujud nilai kapitalistik kepada pemilik individu di mana konsep musyawarah dan persepakatan akan mengatasi sikap individualistik pemilik tanah kaum Melayu. h) Mewujudkan sebuah Majlis Tanah Milik Natif Melayu yang bertanggungjawab untuk menjaga kepentingan tanah yang menghadapi konflik seperti pertikaian hak warisan tanah, perampasan dan pelelongan oleh institusi- institusi kewangan dan sebagainya. Fungsi Majlis sama seperti peranan Baitul Mal tetapi matlamat utamanya untuk bertindak mengambil alih kepentingan tanah bermilik yang bermasalah. Penyelidik mencadangkan agar Majlis ini dinaungi oleh Sultan dan Yang Dipertuan Agong. Ia sesuai dengan peranan institusi beraja Melayu untuk melindungi hak dan keistimewaan masyarakat Melayu seperti yang diperuntukkan di dalam Perlembagaan Persekutuan. i) Mengadakan rundingan dan konsultasi dengan pihak kerajaan dengan menetapkan syarat tertentu bagi menghalang penguasaan monopoli oleh pemodal dan pelabur sama ada bukan Melayu atau pelabur asing.
232
8.6 Cadangan Penyelidikan Akan Datang
Dalam mengembangkan konsep nilai moral tanah, penyelidik mencadangkan aplikasi konsep ini diukur dan dinilai daripada perspektif pihak-pihak lain yang berkepentingan di dalam pemilikan tanah komuniti Melayu. Kajian ini boleh diperkembangkan dari sudut amalan polisi perundangan pengambilan tanah yang merupakan salah satu faktor yang menyumbang kepada isu kehilangan dan penyusutan tanah milikan Melayu di Semenanjung Malaysia. Secara khususnya, terdapat dua bentuk pelupusan tanah yang menyumbang kepada isu kehilangan dan penyusutan pemilikan tanah Melayu iaitu pelupusan secara sukarela dan pelupusan secara paksa atau pengambilan balik tanah. Jika dilihat daripada perspektif semasa, perundangan pengambilan tanah dilihat seolah-olah bebas digunakan bagi membolehkan mana-mana tanah bermilik kaum Melayu yang memiliki kepentingan ekonomi untuk diambil balik. Pola ini dilihat lebih banyak berlaku berbanding dengan tindakan pelupusan secara sukarela. Meskipun terdapat pelbagai peruntukkan, syarat dan terma yang digariskan di dalam Perlembagaan Persekutuan, ERM dan perundangan-perundangan bertulis lain yang bertujuan untuk mengekalkan pemilikan dan pegangan tanah komuniti Melayu, kelemahan dari sudut penguatkuasaan telah menyumbang permasalahan tersebut.
Dalam kajian ini, penyelidik menumpukan faktor pelupusan tanah secara sukarela yang merupakan faktor utama yang penyumbang kepada permasalahan ini. Namun, ia hanya difokuskan kepada pemilik-pemilik tanah individual Melayu. Selain itu juga, pengembangan konsep ini boleh diukur daripada perspektif pemodal, pemaju harta tanah dan pelabur dalam kalangan kaum Melayu dalam usaha untuk membangunkan pelbagai sektor pembangunan tanah dan ekonomi. Pemerhatian secara profesional melalui tinjauan di lapangan, kajian ke atas projek-projek pembangunan lampau dan sebagainya. Hasil tinjauan tersebut boleh dijadikan sebagai sumber utama bagi mengukur kewujudan nilai moral tanah dalam kalangan pemodal, pemaju harta tanah dan pelabur. Kajian ini juga dilihat sama penting bagi mengukur penglibatan kerajaan kepada isu kehilangan dan penyusutan tanah milikan Melayu.
233
Penyelidik berpendapat bahawa, analisis dan penilaian isu kehilangan dan penyusutan tanah milikan Melayu terhadap pemilik, pihak-pihak yang berkepentingan di dalam pemilikan tanah pegangan Melayu, pemodal, pemaju harta tanah dan pelabur Melayu juga mempunyai signifikan yang khusus bagi mengatasi isu tersebut. Oleh itu, ia akan menjadi satu kajian menyeluruh bagi mengenal pasti aktor-aktor penting yang menyumbang kepada permasalahan tersebut. Penyelidik berharap agar kajian ini menjadi inisiatif awalan kepada pengkaji dan penyelidik pada masa akan datang. Dengan demikian, mereka boleh menyumbang cadangan bagi mencari kaedah dan pendekatan untuk mengekalkan hak dan milikan tanah kaum Melayu di Semenanjung Malaysia agar dapat diwarisi oleh generasi Melayu pada masa hadapan.
8.7 Kesimpulan
Secara keseluruhannya, kajian ini telah menunjukkan bahawa proses pembangunan telah menyebabkan berlaku penyusutan saiz dan kehilangan pegangan tanah milikan Melayu di luar bandar. Isu ini telah disebabkan oleh implikasi dasar-dasar pembangunan, sistem pemilikan tanah, perubahan pola dan struktur pasaran tanah serta sikap pemilik-pemilik tanah akibat dipengaruhi oleh nilai kapitalistik. Penyelidik telah mendapati responden-responden kajian melihat sumber dan kepentingan tanah sebagai komoditi yang boleh diurus niaga. Pasaran komoditi tanah ditentukan oleh faktor permintaan yang tidak terbatas dan disokong oleh faktor penawaran yang terhad menjadi alasan utama terhadap isu penyusutan dan kehilangan pegangan tanah.
Apa yang membimbangkan ialah, sekiranya fenomena ini tidak diberi perhatian serta tiada tindakan pencegahan dilakukan, penyelidik percaya suatu masa nanti kadar pemilikan tanah pegangan Melayu akan berubah kadar nisbah iaitu kurang 50% daripada keluasan Semenanjung Malaysia. Oleh itu, komuniti Melayu luar bandar tidak seharusnya bergantung kepada pemilikan TRM yang meliputi 12.34% daripada keseluruhan tanah di Semenanjung Malaysia. Proses pembangunan dan perkembangan sektor ekonomi moden boleh mempengaruhi corak pemilikan tanah untuk tempoh jangka masa yang panjang. Ia akan mendorong pemilik-pemilik tanah Melayu dan pihak-pihak berkepentingan untuk melupuskan tanah kepada 234 pelabur/pemodal melalui pelbagai kaedah dan cara yang tidak bertentangan dengan undang-undang pemilikan tanah.
Kesan penyusutan dan kehilangan tanah kaum Melayu akibat daripada sikap kapitalistik telah menyebabkan masyarakat Melayu luar bandar mengalami kerugian dan tidak menerima apa-apa manfaat daripada pembangunan. Pembeli-pembeli yang memperoleh milikan tanah Melayu merupakan golongan kapitalis yang telah melihat kemampuan dan potensi pembangunan jangka panjang. Mereka telah menerima manfaat ekonomi yang lebih tinggi dan baik sama ada melalui pemajuan tanah atau pelupusan tanah kepada pembeli lain setelah projek pembangunan tanah dijalankan. Selain itu juga, penyelidik telah mendapati implikasi faktor-faktor polisi, sistem pemilikan tanah dan pola pasaran tanah telah mencorakkan persepsi dan sikap pemilik-pemilik tanah untuk menjadi kapitalis. Faktor-faktor ini telah mendorong berlakunya penyusutan dan kehilangan tanah akibat daripada proses pembangunan. Sebagai langkah yang bijak yang harus dirangka dan dirancang oleh pihak-pihak berkepentingan terutama pihak kerajaan ialah, memastikan setiap dasar dan polisi pembangunan dapat mengimbangkan kawalan ke atas pemilikan tanah Melayu. Pengawalan pemilikan tanah komuniti kaum Melayu seperti halangan atau batasan pelupusan tanah terutama yang melibatkan tanah-tanah milikan terbuka Melayu perlu diperketat. Ini untuk memastikan setiap faedah dan manfaat ekonomi yang dijana dari pelan dan rancangan pembangunan ekonomi yang dikhususkan dapat meningkatkan taraf sosioekonomi masyarakat Melayu.
Oleh itu, penerapan nilai-nilai patriotisme kepada pemilik tanah individu dan masyarakat Melayu luar bandar amat diperlukan. Ia bertujuan untuk mendidik dan merangsang pemikiran dan persepsi mereka untuk melihat tanah sebagai aset yang berharga dalam mengekalkan kelangsungan masyarakat Melayu untuk menguasai faedah dan manfaat ekonomi. Dengan itu, nilai-nilai patriotisme dan nasionalisme dalam kalangan kaum Melayu diperlukan bagi mengimbangkan penguasaan komuniti bukan Melayu ke atas faedah dan manfaat sosioekonomi daripada pembangunan. Penerapan nilai-nilai ini dilihat dapat menjamin generasi Melayu masa depan akan terus kekal menguasai pemilikan tanah dan memanfaatkan faedah pembangunan bagi menghadapi tekanan kemajuan dan pemodenan sektor sosioekonomi. 235
8.8 Penutup
Komuniti Melayu merupakan penduduk peribumi di Malaysia secara khusus dan umumnya di Nusantara. Pemilikan tanah memperlihatkan simbolik hak dan ketuanan bangsa Melayu bagi meneruskan kelangsungan mereka dalam penguasaan politik, ekonomi dan sosial di Semenanjung Malaysia. Sejak sekian lama, Semenanjung Malaysia telah dijajah oleh British di mana penguasaan terhadap pelbagai bidang sosioekonomi telah berpindah tangan kepada kelompok bukan Melayu. Ini telah mengakibatkan komuniti Melayu kekal sebagai rakyat kelas kedua.
Tanah merupakan satu-satunya hak penguasaan kaum Melayu terutama di luar bandar. Oleh itu, setiap perlaksanaan pembangunan harus diambil sebagai manfaat dan faedah bagi memastikan kaum Melayu dapat mengekalkan ketuanan mereka di Malaysia. Gejala pelupusan tanah milikan Melayu pada masa kini telah dipengaruhi oleh nilai kapitalistik akibat dari dasar-dasar pembangunan, kelemahan sistem pemilikan tanah dan peningkatan nilai tanah. Oleh itu, sekiranya isu ini tidak dibendung akan menyebabkan pemilikan dan keluasan tanah milikan Melayu akan terus menyusut dan berkurang. Pada akhirnya, komuniti Melayu tidak mampu bersaing dengan kaum-kaum bukan Melayu lain yang berpengalaman dan berupaya untuk memaju dan menguasai ekonomi negara. Bagi mengekalkan penguasaan ekonomi komuniti Melayu yang disandarkan kepada pemilikan tanah secara pewarisan atau pemberian istimewa oleh kerajaan, mereka seharusnya menggunakan peluang dari dasar-dasar dan pelan-pelan pembangunan yang dirangka dan dilaksanakan. Tujuannya untuk memperkukuh dan mempertingkatkan daya saing komuniti Melayu bagi menguasai pelbagai bidang ekonomi.
Diakhir penulisan ini, penyelidik menyarankan kepada pemilik-pemilik tanah Melayu dan pihak-pihak berkepentingan agar berusaha untuk mempertahankan milikan Melayu. Selain itu, komuniti Melayu harus menguasai manfaat sosioekonomi sebagai landasan untuk menunjukkan kemampuan mereka untuk bersaing dengan komuniti bukan Melayu lain. Oleh itu, persepsi nilai kapitalistik harus berubah daripada sikap mudah untuk melupuskan tanah kepada pemodal, pembeli atau pelabur 236 kapitalis kepada usaha untuk menjana pulangan yang maksima. Untuk itu, usaha- usaha tersebut boleh dilakukan melalui penggunaan dan pengeksploitasian sumber tanah untuk kemajuan dan peningkatan taraf sosioekonomi komuniti Melayu. 237
RUJUKAN
Abdul Aziz Bari. 2001. Siapakah Melayu. Dewan Budaya, Jun: 8-9.
Abdul Hakim Mohammed, Abdul Hamid Mar Iman & Adibah Awang. 2009. Pembangunan harta tanah dan pelestarian alam. Prosiding Seminar Pembangunan Harta Tanah Menurut Perspektif Islam 2009, hlm. 37-49.
Abdul Rahman Aziz. 2003. Falsafah Pembangunan. Sintok: Penerbit Universiti Utara Malaysia.
Abdulai, R. T., Ndekugri, I. E., Olomolaiye, P. O. & Proverbs, D.G. 2007. Land registration and security of land tenure. Case studies of Kumasi, Tamale, Bolgatanga and Wa in Ghana. The International Development Planning 29(4): 475-501.
Abhiman Das. 1999. Socio-economic development in India: A regional analysis. Journal of Development and Society 28(2): 313-345.
Adams, M, Sibanda, S. & Turner, S. 1999. Land tenure reform and rural livelihoods in Southern Africa. The ODI Natural Resources Perspectives 39: 37-44.
Adams, M. 2003. Land tenure policy and practice in Zambia : issues relating to the development of the agricultural sector. Working Paper, hlm. 1-25.
Adams, M., Cousins, B. & Manona, S. 1999. Land tenure and economic development in rural South Africa : Constraints and Opportunities. Overseas Development Institute Working Paper No. 125.
Adeyolu, S. K. 2004 . Land use and tenure in the tropics. Journal of Land Reform 1: 80-102.
Adrian Sutawijaya. 2004. Analisis Faktor-Faktor yang Mempengaruhi Nilai Tanah sebagai Dasar Penilaian Nilai Jual Obyek Pajak (NJOP) PBB di Kota Semarang. Jurnal Ekonomi Pembangunan 9(1): 65-78.
Agbosu, L. K. 2000. Land law in Ghana : Contradiction between Anglo-American and Customary conceptions of tenure and practices. Land Tenure Center Working Paper No. 33.
Agusta, I. 1998. Teknik Pengumpulan dan Analisis Data Kualitatif. Prosiding Latihan Metode Kualitatif, hlm. 20-32.
Ahmad Bashir Aziz. 2004. Nilai dan etika pengurusan: Analisa dari perspektif agama- agama di Malaysia. Prosiding Seminar Nilai dalam Komuniti, hlm. 53-66.
Ahmad Nazri Abdullah. 1985. Melayu dan Tanah. Petaling Jaya: Media Intelek Sdn Bhd. 238
Ahmad Nazri Abdullah. 1985. Undang-Undang Tanah Simpanan Melayu. Dlm. Khoo Kay Kim (pnyt.). Sejarah Masyarakat Melayu Moden, hlm. 72-103. Kuala Lumpur : Jabatan Penerbitan Universiti Malaya.
Ainul Jaria Maidin, Sharifah Zubaidah Syed Abdul Kader, Bashiran Begum Mobarak Ali, Nor Asiah Mohamad, Azlinor Sufian, Ratna Azah Rosli & Fauziah Md. Nor. 2008. Principles of Malaysian Land Law. Petaling Jaya: Lexis Nexis.
Alinah Ahmad. 2003. Kepentingan Akta Pengambilan Tanah 1960 sebagai Mekanisme Pemangkin Pembangunan Negara. Prosiding Seminar Pentadbiran dan Perundangan Tanah untuk Pegawai Daerah/Pentadbir Tanah Semenanjung Malaysia 2003, hlm. 1-22.
Alinah Ahmad. 2006. Kepentingan Akta Pengambilan Tanah 1960 sebagai Mekanisma Pemangkin Pembangunan Negara. Jurnal Institut Tanah dan Ukur Negara. 1: 40-62.
American Educational Research Association. 2006. Standards for Reporting on Empirical Social Science Research in AERA Publications. The Educational Researcher 35(6): 33-40.
Amino Agos Suyub, Raja Norazli Raja Nordin & Khairil Anuar Karim. 2008. Tanah Rizab Melayu: Kaedah-Kaedah memaju dan mengekalkan pemilikannya. Kertas Kerja. Jabatan Pentadbiran Tanah, Fakulti Kejuruteraan dan Sains Geoinformasi.
Amriah Buang. 2007. Pertanian Melayu dan Kelestariannya. Syarahan Perdana UKM. Bangi: Penerbit Universiti Kebangsaan Malaysia.
Anderson, J. A. 1999. The politics of land scarcity: Land disputes in Save Communal Area, Zimbabwe. Journal of Southern African Studies 25(4): 553-578.
Anon. 1996. Kerajaan Negeri perlu ganti Tanah Rizab Melayu yang dibatalkan, Bernama, 4 Disember. http://www.blis.bernama.com.my [13 Mei 2008]
Anon. 1996. Kerajaan Pusat perlu wujud mekanisma untuk penyewaan Tanah Rizab Melayu, Bernama, 7 November. http://www.blis.bernama.com.my [13 Mei 2008]
Anon. 1996. Masalah pembangunan Tanah Rizab Melayu dibincang minggu depan, Bernama, 4 November. http://www.blis.bernama.com.my [13 Mei 2008]
Anon. 1996. Tanah Rizab Melayu sudah diganti, kata Khalil, Bernama, 26 November. http://www.blis.bernama.com.my [13 Mei 2008]
Anon. 1997. Sediakan garis panduan Tanah Rizab Melayu, Utusan Malaysia, 22 Januari. http://www.blis.bernama.com.my [13 Mei 2008]
Anon. 2000. Mengekalkan Ketuanan Melayu. Dewan Masyarakat. November: 19-21. 239
Anon. 2003. Penduduk dinasihat jangan jual tanah. Utusan Malaysia, 19 Jun. http://www.utusan.com.my/utusan/arkib.asp. [12 Jun 2008]
Anuar Abdul Rahim. 2006. Land Reform and Land Consolidation: A Comparison between Malaysia and Some Selected European Countries. Jurnal Institut Tanah dan Ukur Negara 1: 11-25
Anuar Alias. 2007. An acquisition of Orang Asli Native Land in Malaysia: Perceptions and challenges in quantifying of the compensation. Proceedings of the 12th. AsRES Conference, hlm. 1-28.
Appiah, K. A. & Gates Jr., H. L. 2009. Africana: The Encyclopedia of the African and African-American Experience. http://www.oxfordaasc.com [31 Januari 2009]
Aris Munandar. 2002. Pembangunan nasional, keadilan sosial dan pemberdayaan masyarakat. Jurnal Universitas Paramadina 2(1): 12-24.
Armitage, L. 2002. Indigenous property rights : Custom and commerce at the interface – A case of the Ahi People‟s Land, Morobe Province, PNG. Journal of Pacific Rim Property Research 12(4): 1-10.
Arvian Triantoro. 2008. Praktek akuntansi dalam budaya kapitalisme. Fokus Ekonomi 3(1): 60-75.
Asiah Othman, Razani Abdul Rahim & Khadijah Husin. 2006. Implikasi Pencerobohan Tanah Kerajaan. Kajian Kes: Bandaraya Johor Bahru. Laporan Akhir Penyelidikan Jangka Pendek. Skudai: Universiti Teknologi Malaysia. Tidak diterbitkan.
Ayoob Khaleel Ismael & Ibrahim Ngah. 2011. The effect of rural population density on socioeconomic characteristics of rural communities-Review of Literature. Jurnal Intelek 6(1): 17-21.
Azima Abdul Manaf & Ismail Omar. 2005. Tanah Pertanian Terbiar – Pendekatan Institusi : Ke arah Imbangan Pembangunan Tanah Pertanian, Kajian Kes di Daerah Kuala Pilah, Negeri Sembilan. Prosiding Keharmonian Hidup Imbangan Alam dan Pembangunan 2005, hlm. 101-118.
Azima Abdul Manaf, Mohd Shamsuddin & Mustafa Omar. 2011. Kesan Perwartaan Taman Laut ke atas Penduduk Pulau Tinggi, Mersing, Johor. Journal of Tropical Marine Ecosystem 1: 35-43.
Azman Mamat. 1998. Tanah Rizab Melayu : Analisis Prospek Pembangunan. Kuala Lumpur: Institut Tadbiran Awam Malaysia dan Jabatan Perkhidmatan Awam Malaysia.
Badaruddin Mohamed, Rahmat Azam Mustafa, Aldrin Abdullah, Alip Rahim, Amriruddin Fauzi Bahaudin, Hassim Mat, Kautsar Ali, Lee, L. M. & Nurwati Badarulzaman. 2001. Prinsip-Prinsip Perancangan. Ed. awal. Pulau Pinang: Penerbit USM. 240
Baharum Mohamad Salleh. 1993. Pengalaman Pembangunan Pelancongan di atas Tanah Simpanan Melayu – Satu Penghayatan dan Cabaran. Prosiding Seminar Tanah Rizab Melayu – Perspektif Pembangunan 1993, hlm. 1-20.
Bakker, L. 2008. “Can we get Hak Ulayat?”. Land and community in Pasir and Nunukan, East Kalimantan. Center for Southeast Asia Studies Working Paper No. 2.
Barman, J. 2007. Erasing indigenous indigeneity in Vancouver. The British Columbia Studies 115: 3-30.
Barnes, G. 2008. The evolution and resilience of community-based land tenure in rural Mexico. The Land Use Policy 26: 393-400.
Barraclough, S. L. 1999. Land Reform in Developing Countries : The Role of the State and other Actors. UNRISD Discussion Paper No. 101.
Bashiran Begum Mobarak Ali. 2007. The Red-Ink Grant : Tracing legitimacy in History. Journal of Malaysian and Comparative Law 34: 159.
Behzad Saheb Zadeh & Norbaya Ahmad. 2009. Community development project (CDP) : A way to achieve sustainable development. Proceedings of the International Conference on Development 2009, hlm. 40-51.
Beinin, J. & Hajjar, L. 2004. Palestine, Israel and the Arab-Israel Conflict. A Primer. Middle East Research & Information Project. http://www.merip.org [12 April 2009]
Belshaw, H. 1946. Land tenure in New Zealand. The Far Eastern Survey 15(8): 115- 119.
Benjaminsen, T., Holden, S., Lund, C. & Sjaastad, E. 2008. Formalisation of land rights: some empirical evidence from Mali, Niger and South Africa. The Land Use Policy 26(1): 28-35.
Berenson, M. L., Levine, D. M. & Krehbiel, T. C. 1998. Basic Business Statistics: Concepts and Application. New Jersey: Prentice Hall International.
Bernard, H. R. 1995. Research Methods in Anthropology. Ed. ke-2. London: SAGE Publications.
Bernstein, H. 2007. Capitalism and Moral Economy : Land questions in Sub-Saharan Africa. Proceedings of the “Poverty and Capital”, hlm. 32-50.
Bhatia, V. K. & Rai, S. C. 2004. Evaluation of socio-economic development in small areas. New Delhi: Indian Society of Agricultural Statistics.
Bian, B. 2008. Native Customary Rights (NCR) over land in Sarawak, Malaysia. Kuching: t.pt. 241
Bilsky, W. & Schwartz. 1994. Values and personality. European Journal of Personality 8: 163-181.
Boast, R. P. 2007. Sir John Salmond and Maori land tenure. The Victoria University of Wellington Law Reviews 38(4): 831-851.
Bogdan, R. & Taylor, S. J. 1975. Introduction to Qualitative Research Method – A Phenomenological Approach to the Social Sciences. New York: John Wiley & Sons.
Bourassa, S. C. & Strong, A. L. 2002. Restitution of Land to New Zealand Maori : the role of social structure. The Pacific Affairs 75(2): 227-260.
Bowen, J. R. 2000. Should we have a universal concept of “indigenous peoples” rights‟? Ethnicity and essentialism in the twenty-first century. The Anthropology Today 16(4): 12-16.
Boydell, S. & Shah, K. 2003. An inquiry into the nature of land ownership in Fiji. Proceedings of the Pacific Rim Real Estate Society 2003, hlm. 1-12.
Boydell, S. & Small, G. 2003. The emerging need for regional property solutions – a Pacific Perspective. Proceedings of the Pacific Rim Real Estate Society 2003, hlm. 13-25.
Boydell, S. 2001. Philosophical perceptions of Pacific Property – Land as a communal Asset in Fiji. Proceedings of the Pacific Rim Real Estate Society 2001, hlm. 30-42.
Bradstock, A. 2006. Land reform and livelihoods in South Africa‟s Northern Cape province. The Land Use Policy 25: 247-259.
Braimoh, A. K. 2008. Agricultural land-use change during economic reforms in Ghana. The Land Use Policy 26: 763-771.
Brause, R. S. 2000. Writing Your Doctoral Dissertation. Invisible Rules for Success. London: Falmer Press.
Brazenor, C., Ogleby, C. & Williamson, I. 1999. The spatial dimension of Aboriginal Land Tenure. Proceedings of the 6th. South East Asian Surveyor Congress, hlm. 1-11.
Brennan, M. A. 2009. IFAS community development : Toward a consistent definition of community development. Florida: Institute of Food and Agricultural Science, University of Florida.
Broome, J. 1998. Can there be a preference-based utilitarianism? Dlm. Maurice Salles & John Weymark (pnyt.). Proceedinsg of the Caen Conference in Honour of John Harsanyi and John Rawls, hlm. 1-25. London: Cambridge University Press. 242
Bruce, J. W. 1998. Review of Tenure Terminology. Proceedings of the Tenure Briefs, hlm. 1-45.
Bruden, J. & Geisler, C. 2007. Community-based land reform: Lessons from Scotland. The Land Use Policy 24: 24-34.
Bryman, A. 1998. Integrating Quantitative and Qualitative Research: How is it done? London: SAGE Publications.
Bryman, A. 2004. Social Research Methods. Ed. ke-2. London: Oxford University Press.
Bujang, M. 2004. Malaysia‟s Case Study. A community initiative : Mapping Dayak‟s Customary Lands in Sarawak. Proceedings of the Regional Community Mapping Network Workshop 2004, hlm. 1-12.
Bulan, R. & Locklear, A. 2008. Legal perspectives on Native Customary Land Rights in Sarawak. Kuala Lumpur: Suruhanjaya Hak Asasi Manusia.
Bullen, P. 1991. Performance Indicators: New Management jargon, political marketing, or one small element in developing quality services? Association of Children’s Welfare Agencies Newsletter Mei: 5-10.
Castellani, L. G. 2000. Recent developments in land tenure law in Eritrea, Horn of Africa. Land Tenure Center Working Paper No. 37.
Chamhuri Siwar. 1996. Penilaian Dasar, Strategi dan Institusi Pembangunan Luar Bandar dan Pembasmian Kemiskinan. Dlm. Abd. Malik Ismail & Mohaini Tajuddin (pnyt.). Institusi Pertanian: Peranan, Masalah dan Keberkesannya, hlm. 65-79. Kuala Lumpur: Dewan Bahasa dan Pustaka.
Chinene, V. R. N., Maimbo, F., Banda, D. J. & Msune, S. C. 1998. A comparison of customary and leasehold tenure: Agriculture and development in Zambia. Journal of Land Reform 2: 50-64.
Chome, J. & McCall, M. K. 2005. Neo-Customary title registration in informal settlements. The case of Blantyre, Malawi. The International Development Planning 27(4): 451-477.
Choudhury, M. A. 1997. The Concept and Measurement of Social Wellbeing: The Case of Canadian Native Indians. Journal of Social Economics 24(11): 1256- 1289.
Colchester, M. 2004. Indigenous peoples and communal tenures in Asia. Journal of Land Reform 1: 150-162.
Colchester, M., Pang, W. A., Chuo, W. M. & Jalong, T. 2007. Land is Life. Land rights and oil palm development in Sarawak. London: Forest Peoples Programme. 243
Coldham, S. 1995. Land tenure reform in Tanzania : Legal problems and perspectives. Journal of Modern African Studies 33(2): 227-242.
Consumer‟s Association of Penang. 1998. Declaration and Recommendations at the CAP National Conference. Penang: Consumer‟s Association of Penang.
Corpuz, V. T. & Tamang, P. 2007. Oil palm and other commercial tree plantations, monocropping: Impacts on Indigenous Peoples‟ Land Tenure and Resource Management Systems and Livelihoods. Proceedings of the Forum on Indigenous Issues. 5th Session of the United Nations Permanent Forum, hlm. 42-51.
Cotkin, G. 2008. History‟s moral turn. Journal of the History of Idea 69(2): 293-315.
Creswell, J. W. 2003. Research Design. Qualitative, Quantitative and Mixed Methods Approaches. California: SAGE Publications.
Crotty, M. 1998. The Foundations of Social Research. Meaning and Perspective in the Research Process. London: SAGE Publications.
Currit, N. & Easterling, W. E. 2008. Globalization and population drivers of rural- urban land-use change in Chihuahua, Mexico. The Land Use Policy 26: 535- 544.
Daryono. 2004. The alternative dispute resolution (ADR) and customary (adat) land dispute in Indonesia. Proceedings of the Biennial Conference of the Asian Studies Association of Australia 2004, hlm. 89-99.
Daudelin, J. 2003. Land and violence in Post-conflict situations. North-South Institute and the World Bank Report Paper 2003.
Deininger, K. & Binswanger, H. 1999. The Evolution of the World Bank's Land Policy: Principles, Experience, and Future Challenges. World Bank Research Observer 14(2): 247-76.
Deininger, K. & Chamorro, J. S. 2004. Investment and income effects of land regularization: the case of Nicaragua. World Bank Working Paper 2002.
Deininger, K. & Feder Gershon. 1998. Land institutions and land markets. World Bank Working Paper 1998.
Delanty, G. 1997. Social Science: Beyond constructivism and realism. Minnesota: University of Minnesota Press.
Demsetz, H. 1967. Toward a Theory of Property Rights. The American Economic Reviews 57(2): 347-359.
Deny Hidayati. 1998. Penduduk, Pembangunan dan Lingkungan: Potensi Permasalahan dan Tantangan di KTI. Prosiding Semiloka Nasional Membangun Manusia Berkualitas di Kawasan Timur Indonesia: Menghadapi Era Globalisasi, hlm. 10-19. 244
Denzin, N. K. & Lincoln, Y. S. 2000. Handbook of Qualitative Research. London: SAGE Publications.
Dewan Bandaraya Kuala Lumpur. 2008. Pelan Struktur Kuala Lumpur.
Dewan Rakyat Malaysia. 2000. Jawapan Lisan. Penyata Rasmi Dewan Rakyat. 2(11): 14-16 Parlimen Kesepuluh Penggal Kedua.
Dewan Rakyat Malaysia. 2003. Jawapan Lisan. Penyata Rasmi Dewan Rakyat. 4(3): 47 Parlimen Kesepuluh Penggal Keempat.
Dewan Rakyat Malaysia. 2003. Kemiskinan dan kedaifan Melayu Pulau Pinang. Penyata Rasmi Dewan Rakyat. 4(4): 105-108 Parlimen Kesepuluh Penggal Keempat.
Dewan Rakyat Malaysia. 2007. Jawapan Lisan. Penyata Rasmi Dewan Rakyat. 4(10): 17-19 Parlimen Kesebelas Penggal Keempat.
Dewan Undangan Negeri Perak. 1997. Mesyuarat Kedua. Penyata Rasmi DUN. 2(3): 1 Dewan Undangan Negeri Kesembilan Penggal Ketiga.
Dewan Undangan Negeri Perak. 1997. Mesyuarat Kedua. Penyata Rasmi DUN. 3(2): 12 Dewan Undangan Negeri Kesembilan Penggal Kedua.
Dewan Undangan Negeri Perak. 2002. Kertas Mesyuarat Bertulis. Minit Mesyuarat DUN. 3(2): 9 Dewan Undangan Negeri Kesepuluh Penggal Kedua.
Dewan Undangan Negeri Perak. 2004. Mesyuarat DUN Ketiga. Penyata Rasmi DUN. 3(1): 17 Dewan Undangan Negeri Kesebelas Penggal Pertama.
Diana Wijayanti. 2002. Melacak Pembuktian Teori-Teori Pertumbuhan Ekonomi. Jurnal Ekonomi Pembangunan 2002: 181-186.
Diwert, W. E. 2007. Index Number. University of British Colombia Discussion Paper No. 07-02.
Doolittle, A. A. 2001. From village land to “Native Reserve”: Changes in property rights in Sabah, Malaysia, 1950-1996. The Human Ecology 29(1): 69-98.
Doolittle, A. A. 2007. Native land tenure, conservation and development in a Pseudo- Democracy: Sabah, Malaysia. Journal of Peasant Studies 34(3&4): 474-497.
Dorsett, S. 1999. Restitution of urban land in South Africa : The story of District Six. The University of NSW Law Journal 45: 191-220.
Durand-Lasserve, A & Selod, H. 2007. The formalisation of urban land tenure in developing countries. Proceedings of the Urban Research Symposium 2007, hlm. 50-61.
E. P. Box, G., M. Jenkins, G. & C. Reinsel, G. 2008. Time Series Analysis: Forecasting and Control. New Jersey: John Wiley Publication. 245
Easterby-smith, M., Thorpe, R. & Lowe, A. 2002. Management Research. An Introduction. London: SAGE Publications.
Eastwood, R., Kirsten, J. & Lipton, M. 2006. Premature Deagriculturalisation? Land Inequality and Rural Dependency in Limpopo Province, South Africa. Journal of Development Studies 42(3): 1325-1349.
Eko Prasetyo. 2004. Kapitalisme & Neoliberalisme: Sebuah Tinjauan Singkat. Ekonomi Politik Journal Al-Manär I: 1-9.
Endang Daruni Asdi. 1998. Implikasi teori-teori moral pada hukum. Syarahan Perdana Universitas Gadjah Mada. Yogyakarta: Universitas Gadjah Mada.
Erman Rajagukguk. 2007. Indonesia : Hukum Tanah di Zaman Penjajahan. Prosiding Seminar Tanah, Keterhakisan Sosial dan Ekologi: Pengalaman Malaysia dan Indonesia 2007, hlm. 70-77.
European Commission. 2009. A socio-economic perspective from the conference. Round Table Discussions 2009.
Fairuzah Basri et. al. 2008. Tamadun Islam dan Tamadun Melayu: Perkembangan dan Isu Kontemporari. Shah Alam: Pusat Penerbitan Universiti.
Faron, L. C. 2009. South-American-Indian di dalam Encyclopedia Britannica Online. http://www.eb.com [26 Mac 2009]
Fernando, N. A. 2008. Rural Development Outcomes and Drivers : An Overview and Some Lessons. EARD Special Issue Julai: 18-20.
Fingleton, J. 2004. Is Papua New Guinea viable without customary groups? The Pacific Economic Bulletin 19(2): 96-103.
Flick, U. 1998. An Introduction to Qualitative Research. London: Sage.
Forni, N. 2000. Common property regime : Origins and implications of the theoretical debate. Land Reform, Land Settlement and Cooperatives. http://www.fao.org [26 Januari 2009]
Fortess, R. 2005. Compensation Models for Native Titles. Proceedings of the Pacific Rim Real Estate Society 2005, hlm. 15-26.
Frank, H. & Althoen, S. C. 1994. Statistics: Concepts and Applications. New York: Cambridge University Press.
Frankema, E. H. P. 2006. The colonial roots of Latin American land inequality in a global comparative perspective: Factor endowments or political economy? Proceedings of the Evolution of the Global Economy 2006, hlm. 1-12.
Friedman, B. J. 2006. The Moral Consequences of Economic Growth. Society. January/February: 15-22. 246
Fx Adji Samekto. 2000. Isu Demokrasi dalam era Globalisasi. Diskusi. Ogos: 8-10.
G. A. M. Suartika. 2007. Perencanaan dan Pembangunan Keruangan: Perwujudan dan Komunikasi Antar Kepentingan dalam Pemanfaatan Lahan. Jurnal Permukiman Natah 5(2): 62-108.
Gachter, S. and Riedl, A. 2005. Moral Property Rights in bargaining with infeasible claims. Management Science 51(2): 249-263.
Gallup, J. L. 2000. Geography and Socioeconomic Development. Proceedings of the Andean region for the Andean Competitiveness Project 2000, hlm. 49-61.
Gandjour, A. 2007. Is it rational to pursue utilitarianism? The Ethical Perspectives: Journal of the European Ethics Network 14(2): 139-158.
Gelinas, J. B. 2003. Juggernaut Politics: Understanding Predatory Globalization. London & New York: Zed Books.
Ghazali Darusalam. 2005. Kesahan dan kebolehpercayaan dalam kajian kualitatif dan kuantitatif. Jurnal Pendidikan: 58-79.
Gilling, B. D. 2000. The Maori Land Court in New Zealand : An historical overview. The Recognition of Aboriginal Rights 5(3): 17-29.
Gintis, H. 2009. The bounds of reason. Game theory and the unification of the behavioral sciences. New Jersey: Princeton University Press.
Girvan, N. 2007. Towards a single development vision and the role of the single economy. Proceedings of the Conference of Heads of Government of the Caribbean Community 2007, hlm. 44-52.
Golafshani, N. 2003. Understanding Reliability and Validity in Qualitative Research. The Qualitative Report 8(4): 597-607.
Gosarevski, S., Hughes, H. & Windybank, S. 2004. Is Papua New Guinea viable with customary land ownership. The Pacific Economic Bulletin 19(3): 133-136.
Gould, K. A. 2005. Land regularization on agricultural frontiers : The case of Northwestern Petẻn , Guatemala. The Land Use Policy 23: 395-407.
Guba, E. G. & Lincoln, Y. S. 1994. Competing Paradigms in Qualitative Research di dalam Handbook of qualitative research. London: SAGE Publications
Guba, E. G. & Lincoln, Y. S. 1994. Handbook of Qualitative Research. London: SAGE Publications.
Gunawan Wiradi. 1999. Tinjauan Ulang Istqarah/Wacana Agraria. Dialog Merumuskan Arah dan Strategi Reformasi Agraria Februari: 24-25.
Gunther Chaloupek. 2009. Technological change and economic development in Werner Sombart‟s Concept of Economic System. Proceedings of the 13th 247
Annual Conference of the European Society for the History of Economic Thought 2009, hlm. 115-122.
Habsah Hashim. 2004. Impak Pembangunan Terhadap Masyarakat Desa. Prosiding Seminar Kebangsaan Perancangan Bandar dan Wilayah ke-22: Ke arah Pembangunan Luar Bandar Mapan 2004, hlm. 77-85.
Halim Haron. 2006. Akta Tanah (Kawasan Penempatan Berkelompok) 1960 dan Pembangunan Masyarakat Felda. Jurnal Institut Tanah dan Ukur Negara 1: 44-52.
Halpern, D. 2001. Moral Values, Social Trust and Inequality. Can Values explain crime? Centre for Crime and Justice 2001(41): 236-251.
Hamidin Abd. Hamid. 2006. Kolonialisme dan Tanah di Afrika. Dlm. Mohammmad Redzuan Othman et. al. (pnyt.). Sejarah Pembinaan Negara Bangsa, hlm. 101- 125. Kuala Lumpur: Penerbit Universiti Malaya.
Hammond, F. N., Proverbs, D. & Antwi, A. 2008. Land policy and development in Africa. Journal of African Real Estate Research 1(1): 33-51.
Hamza Alawi. 2007. State and Class under Peripheral Capitalism. Dlm. Hamza Alawi & Teodor Senin (pnyt.). Introduction in the Sociology of Developing Societies, hlm. 44-60. New York: Macmillan Press Ltd.
Haryati Shafii & Nurasyikin Miskam. 2011. Pembentukan penunjuk dan indeks kualiti hidup bagi mengukur kesejahteraan hidup masyarakat di Pekan Parit Raja. Prosiding Persidangan Kebangsaan Geografi dan Alam Sekitar kali ke 3 2011, hlm. 1-13.
Hashim Aman. 1993. Development and Investment in Malay Reservation – A Financier‟s View. Prosiding Seminar Tanah Rizab Melayu 1993 – Perspektif Pembangunan, hlm. 30-39.
Hassan Ahmad. 2002. Orang Melayu dan Tamadun Bangsanya. Dewan Budaya. November: 44-45.
Hassan Ahmad. 2002. Tamatnya Kuasa Melayu di Malaysia?. Dewan Budaya. Oktober: 44-45.
Hendriks, B. 2008. The social and economic impacts of peri-urban access to land and secure tenure for the poor: the case of Nairobi, Kenya. The International Development Planning 30(1): 27-66.
Hendrix, B. A. 2005. Memory in Native American Land Claims. The Political Theory 33(6): 763-785.
Hitlin, S. & Piliavin, J. A. 2004. Values : Reviving a dormant concept. Annual Review of Sociology 30: 359-393. 248
Ho, O. & Spoor, M. 2006. Whose land? The political economy of land titling in transitional economies. The Land Use Policy 23: 580-587.
Hoepfl, M. C. 1997. Choosing Qualitative Research : A Primer for Technology Education Researchers. Journal of Technology Education 9(1): 47-63.
Hong, L. 2007. Singapore and its Tensed Pasts: History and Nation-Building. Asia Research Institute Working Paper No. 82.
Howell, R. 2010. Choosing ethical theories and principles and applying them to the question: „Should the seas be owned?”. International Journal of Transdisciplinary Research 5(1): 1-28.
Hsieh, D. M. 2002. The philosophy underpinnings of capitalism. Proceedings of the 2002 convention of Libertarian Party of Colorado, hlm. 1-9.
Hurka, T. 2000. Virtue, Vice and Value. New York: Oxford University Press.
Hutchison, E. D. 2011. Dimensions of human behavior. California: SAGE Publications.
IFAD. 2008. Enabling Poor Rural People to Overcome Poverty: Improving access to land and tenure security. Rome: International Food and Agricultural Development.
IFAD. 2008. Enabling Poor Rural People to Overcome Poverty: The Difference We Make. Rome: International Food and Agricultural Development.
Imam Koeswahyono. 2008. Melacak Dasar Konstitutional Pengadaan Tanah untuk Kepentingan Pembangunan Bagi Umum. Jurnal Konstitusi 1: 1-10.
IMT-GT Secretariat and Asian Development Bank. 2007. Building a Dynamic Future. A Roadmap for Development 2007-2011. Manila: Asian Development Bank.
Indro. eSJe. 1997. Tanah, Pertanian dan Pemiskinan Petani. Wacana. 10: 1-3.
Institut Penilaian Negara. 2006. A study of price movements in Malay Reservation Areas in the Klang Valley. Kajang: Institut Penilaian Negara.
Institut Tanah dan Ukur Negara. 2008. Pembangunan Tanah di bawah Kanun Tanah Negara 1965. http://www.instun.gov.my [15 Mei 2008].
Ismail Dollah Harun. 2004. Pembangunan Tanah-Tanah Rizab Melayu: Satu Tinjauan Permasalahan dan Perundangan. Prosiding Seminar Pentadbiran Tanah Semenanjung Malaysia 2004, hlm. 1-22.
Ismail Dollah Harun. 2006. Pembangunan Tanah-Tanah Rizab Melayu: Satu Tinjauan Permasalahan dan Perundangan. Jurnal Institut Tanah dan Ukur Negara 1: 49- 52. 249
Ismail Omar & Abdullah Md. Said. 2012. Pembangunan tanah dan halangannya. Johor Bahru: Penerbit Universiti Teknologi Malaysia.
Ismail Omar, Asiah Othman, Djurnani Wardata & Prijono Nugroho Djojomartono. tt. Strengthening in the Structure of Development Land Market in Kampong Bharu, Kuala Lumpur – Transaction Cost of Institutional Economics Analysis Perspective. Laporan Akhir Penyelidikan. Skudai: Universiti Teknologi Malaysia. Tidak diterbitkan.
Ismail Omar. 2000. The Influence of Valuation Rules on the Supply of Indigenous Land in Kuala Lumpur. Proceedings of the Pacific Rim Real Estate Society 2000, hlm. 1-22.
Ismail Omar. 2001. The effect of restrictions in interest on indigenous land market in Kuala Lumpur – An institutional economics perspective. Proceedings of the Pacific Rim Real Estate Society 2001, hlm. 1-30.
Ismail Omar. 2002. Institutional approach to the land development process in Kuala Lumpur - Agency relations in the supply of indigenous land for development. Proceedings of the Pacific Rim Real Estate Society 2002, hlm. 1-25.
Ismail Omar. 2002. Rules affecting the Land Development Process in Malaysia – A review on Regulation of Environmental Impact Assessment (EIA). Proceedings of the Pacific Rim Real Estate Society 2002, 26-42.
Ismail Omar. 2011. Tanah oh Tanah. Johor Bahru: Pustaka Firdausi.
Jabatan Penerangan Malaysia. 2010. 7 Wasiat Raja-Raja Melayu.
Jabatan Penilaian dan Perkhidmatan Harta, Kementerian Kewangan Malaysia. 2001. Laporan Pasaran Harta 2000.
Jabatan Penilaian dan Perkhidmatan Harta, Kementerian Kewangan Malaysia. 2002. Laporan Pasaran Harta 2001.
Jabatan Penilaian dan Perkhidmatan Harta, Kementerian Kewangan Malaysia. 2003. Laporan Pasaran Harta 2002.
Jabatan Penilaian dan Perkhidmatan Harta, Kementerian Kewangan Malaysia. 2004. Laporan Pasaran Harta 2003.
Jabatan Penilaian dan Perkhidmatan Harta, Kementerian Kewangan Malaysia. 2005. Laporan Pasaran Harta 2004.
Jabatan Penilaian dan Perkhidmatan Harta, Kementerian Kewangan Malaysia. 2006. Laporan Pasaran Harta 2005.
Jabatan Penilaian dan Perkhidmatan Harta, Kementerian Kewangan Malaysia. 2007. Laporan Pasaran Harta 2006. 250
Jabatan Penilaian dan Perkhidmatan Harta, Kementerian Kewangan Malaysia. 2008. Laporan Pasaran Harta 2007.
Jabatan Penilaian dan Perkhidmatan Harta, Kementerian Kewangan Malaysia. 2009. Laporan Pasaran Harta 2008.
Jabatan Perancangan Bandar dan Desa. 2005. Rancangan Kawasan Khas Matang dan Kuala Sepetang.
Jabatan Perancangan Bandar dan Desa. 2005. Rancangan Struktur Negeri Perak.
Jabatan Perancangan Bandar dan Desa. 2005. Rancangan Tempatan Larut dan Matang.
Jabatan Perancangan Bandar dan Desa. 2005. Rancangan Tempatan Selama.
Jabatan Perangkaan Malaysia. 2000. Banci Penduduk Malaysia 2000.
Jacobs, H. M. & Hirsch, B. H. 1998. Indigenous Land Tenure and Land Use in Alaska: Community impacts of the Alaska Native Claims Settlement Act. Land Tenure Center Working Paper No. 16.
Jamil Farooqui. 2009. Development and society : An analysis of different perspectives. Proceedings of the International Conference on Development 2009, hlm. 70-79.
Jamil Salmi. 2005. Violence and Democratic Society. Jakarta: Kelompok Pilar Media.
Jarvinen, P. H. 2001. Research Questions Guiding Selection of an Appropriate Research Method. Proceedings of the 8th European Conference on Information Technology Evaluation 2001, hlm. 99-109.
Johnson, R. B. & Onwuegbuzie, A. J. 2001. Mixed Methods Research: A Research Paradigm Whose Time Has Come. The Educational Researcher 33(7): 14-26.
Kamsiah Sirat. 2003. Kamus Istilah Pengurusan Hartanah. Shah Alam: Pusat Penerbitan Universiti.
Kementerian Tanah dan Pembangunan Koperasi. 2008. Tanah Rizab Melayu di Semenanjung Malaysia. http://www.nre.gov.my [13 Mei 2008]
Khalid Johari. 2003. Penyelidikan dalam Pendidikan. Petaling Jaya: Pearson Prentice Hall.
Khamis Mat Som. 2003. Akta Tanah (Kawasan Penempatan Berkelompok) 1960 dan Pembangunan Masyarakat Felda. Prosiding Seminar Pentadbiran dan Perundangan Tanah untuk Pegawai Daerah/Pentadbir Tanah Semenanjung Malaysia 2003, hlm. 60-69. 251
Khazim Mohd Tamrin. 2000. Peranan Orang Melayu Dalam Sejarah Pembangunan Awal Negeri Perak. Jurnal Persatuan Sejarah Malaysia Cawangan Perak 2: 22-30.
Khazim Mohd. Tamrin. 2005. Peneroka Tanah dan Hutan Pada Zaman Kolonial. Prosiding Keharmonian Hidup Imbangan Alam dan Pembangunan 2005, hlm. 43-63.
Kjosavik, D. J. & Shanmugaratnam, N. 2007. Property Rights Dynamic and Indigenous Communities in Highland Kerala, South India: An Institutional- Historical Perspective. Journal of Modern Asian Studies 41(6): 1183-1260.
Kong, L. 2000. Cultural policy in Singapore: Negotiating economic and socio-cultural agendas. Proceedings of the Geoforum for Special Issues on “Culture, Economy and Policy 2000, hlm. 17-24.
Kőssler, R. 2000. From reserve to Homeland: Local identities and South African Policy in Southern Namibia. Journal of Southern Africa 26(3): 447-462.
Kusairi Mohd Noh & Fatimah Mohamed Arshad. 2008. Some Reflections on the Key Performance Index. Prosiding Bengkel “Semakan Petunjuk Prestasi Utama (KPI) Pegawai Akademik 2008, hlm. 1- 11.
Lane, M. 2001. Indigenous land and community security: A (radical) planning agenda. Land Tenure Center Working Paper No. 45.
Lane, M. 2001. Looking after country: Institutional arrangements for indigenous lands management in Australia. Land Tenure Center Working Paper No. 47.
Lane, M. B. 2005. The role of planning in achieving indigenous land justice and community goals. The Land Use Policy 23: 385-394.
Langton, M., Rhae, Z. M. & Palmer, L. 2005. Community-oriented protected areas for indigenous peoples and local communities. Journal of Political Ecology 12: 23-49.
Larbi, W. O., Antwi, A. & Olomolaiye, P. 2003. Land valorisation processes and state intervention in land management in peri-urban Accra, Ghana. The International Development Planning 25(4): 355-371.
Larson, T. 2006. Sovereignty, security and property rights in land: the cases of Thailand and Japan. Proceedings of the Political Research Colloquium 2006, hlm. 1-10.
Laws, S. 2003. Research for Development. A Practical Guide. London: SAGE Publications.
Leli Yulifar. 2010. Sosiologi dan antropologi pembangunan. Jakarta: Fakultas Pendidikan dan Ilmu Pengetahuan Sosial. 252
Lemel, H. 2001. Patterns of tenure insecurity in Guyana. Land Tenure Center Working Paper No. 43.
Lepri, B., Salah, A. A., Pianesi, F. & Pentland, A. S. 2011. Human behavior understanding for inducing behavioral change: Social and Theoretical Aspects. Proceedings of the 2nd International Joint Conference on AmI 2011, hlm. 122- 130.
Lesser, J. G. & Saia, D. 2010. Human behavior and the social environment: Theory and practice. New York: Pearson.
Levi-Faur, D. 1997. Economic Nationalism: from Friedrich List to Robert Reich. Review of International Studies 23: 359-370.
Lilis Nur Faizah. 2007. Perkembangan Konsep Kepentingan Umum dalam Hukum Pengambilalihan Hak atas Tanah di Indonesia (1960-2006). Jakarta: Universitas Gadjah Mada.
Lily Zubaidah Rahim. 2001. Whose Imagined Community? Proceedings of the Conference of Racism and Public Policy 2001, hlm. 1-10.
Ling, C. W. 2004. Sagong Tasi: Reconciling state development and Orang Asli rights in Malaysian Courts. Asia Research Institute Working Paper No. 25.
Liu, R. Y., Parelius, J. M. & Singh, K. 1999. Multivariate Analysis by Data Depth: Descriptive Statistics, Graphics and Inferences. The Annals of Statistics 27(3): 783-858
Lo, A. W. 2010. SBE 2020: A complete theory of human behavior, US National Science Foundation, 30 September. http://www.nsf.gov [15 Jun 2013]
Long, B., Henriques, J., Andersen, H. S., Gausset, Q. & Egay, K. 2003. Land tenure in relation to Crocker Range National Park. The ASEAN Review of Biodiversity and Environmental Conservation. January-March 2003: 1-10.
Lounela, A. 1999. Some regional and national NGO’s in Indonesian Democratization Process: Development in Indonesia. Helsinki: Service Centre for Development Cooperation (KEPA).
Luers, A. L., Naylor, R. L. & Matson, P. A. 2005. A case study of land reform and coastal land transformation in southern Sonora, Mexico. The Land Use Policy 23: 436-447.
Lund, C. 2000. African Land Tenure: Questioning basic assumptions. http://www.hubrural.org [11 Ogos 2008]
Malaysia. 2000. Akta Kanun Tanah Negara 1965.
Malaysia. 2000. Akta Kemajuan Tanah 1956.
Malaysia. 2000. Akta Pengambilan Tanah 1960. 253
Malaysia. 2006. Akta Kanun Tanah Negara (Hakmilik-Hakmilik Pulau Pinang dan Melaka) 1963.
Malaysia. 2006. Akta Perancangan Bandar dan Desa 1976.
Malaysia. 2007. Perlembagaan Persekutuan.
Malaysia. 2008. Kajian Separuh Penggal Rancangan Malaysia Kesembilan, 2006- 2010.
Malim Ghozali PK. 2008. Mengenang Ogos dan Ketuanan Melayu. Dewan Budaya. Ogos: 13-16.
Mann, P. S. 2007. Introductory Statistics. Ed. ke-6. New Jersey: John Wiley & Sons Inc.
Mansor Mohd Nor, Abdul Rahman Abdul Aziz dan Mohamad Ainuddin Iskandar Lee. 2006. Hubungan Etnik di Malaysia. Kuala Lumpur: Pearson Prentice Hall.
Mariara, J. K. 2007. Land conservation and tenure security in Kenya : Boserup‟s hypothesis revisited. The Ecological Economics 64: 25-35.
Marshall, C. & Rossman, G. B. 1999. Designing Qualitative Research. Ed. ke-3. London: SAGE Publications.
Matthewes, C. 2010. Understanding religious ethics. New York: Wiley-Blackwell.
May, H. & Lahiff, E. 2006. Land reform in Namaqualand, 1994-2005: A review. Journal of Arid Environments 70: 782-798.
McCarthy, J. F. 2005. Between Adat and State: Institutional Arrangements on Sumatera‟s Forest Frontier. The Human Ecology 33(1): 57-82.
McMichael, P. 2007. Reframing development: Global peasants movements and the new agrarian question. The Revista Nera 10(10): 27-40.
Md. Zaki Abd. Manan, Hasnan Kasan & Mohd. Zamir Bahall. 2005. Pembangunan Islam di Malaysia. Kuala Lumpur: Jabatan Kemajuan Islam Malaysia.
Mehrota, A. N. & Peltonen, T. A. 2005. Socio-economic development and fiscal policy. Lesson from the cohesion countries for the new member states. European Central Bank Working Papers No. 467.
Metcalfe, S. & Kepe, T. 2008. Dealing Land in the Midst of Poverty : Commercial Access to Communal Land in Zambia. Journal of African and Asian Studies 7(2-3): 235-257.
MG Ana Budi Rahayu. 2007. Pembangunan perekonomian nasional melalui pemberdayaan masyarakat desa. Jakarta: Mizan Pustaka. 254
Miller, R. J. 2001. Economic Development in Indian Country: Will Capitalism or Socialism Succeed. The Oregon Law Review 80(3): 758-790.
Mills, T. 1999. A case for Torrens System of title registration. Proceedings of the Pacific Rim Real Estate Society 1999, hlm. 40-51.
Mit Witjaksono. 2009. Pembangunan ekonomi dan ekonomi pembangunan. Telaah istilah dan orientasi dalam konteks studi pembangunan. JESP 1(1): 3-12.
Moh. Nazir. 2005. Metode Penelitian. Bogor: Ghalia Indonesia.
Mohamad Radzi Mustafa. 2001. Definisi Melayu: Satu Persoalan Biologi. Jurnal Akademik 1(2): 25-28.
Mohd Azmi Abdul Hamid. 1997. Disappearing Malay Reserve Lands. Proceedings of the CAP National Conference. Land: Emerging Issues and Challenges 1997, hlm. 9-14.
Mohd Hasni Jaafar. 2001. Kesihatan persekitaran dalam perancangan bandar. Jurnal Kesihatan Masyarakat 7: 40-50.
Mohd Salleh Abu & Zaidatun Tasir. 2001. Pengenalan Kepada Analisis Data Berkomputer. SPSS 10.0 for Windows. Kuala Lumpur: Venton Publishing.
Mohd Sheffie Abu Bakar. 1991. Metodologi Penyelidikan untuk Ekonomi dan Bidang- Bidang Berkaitan. Bangi: Penerbit Universiti Kebangsaan Malaysia.
Mohd Zamberi A. Malek. 2001. Larut Daerah Terkaya. Bangi: Penerbit UKM.
Mokhzani A. Rahim. 2006. Book Review: Credit in a Malay Peasant Society. Malaysian Journal of Economic Studies 43(1/2): 141-143.
Moyo, S. 2003. The land question in Africa: Research perspectives and questions. Proceedings of the Codesria Conference on Land Reform 2003, hlm. 33-42.
Muhamad Ali Embi, Ahmad Faiz Abdul Hamid & Abdul Rahman Abdul Aziz. 2005. Bentuk-Bentuk Patriotisme: Kajian Masalah dikalangan Pegawai Malaysia. Jurnal Hukum Republika 5(1): 103-120.
Muhamad Rafiq Abdul Rahman. 2010. Selamatkan “jantung” orang Melayu di Kuala Lumpur. Dewan Masyarakat. April: 34-43.
Muhammad Kamil Awang. 1998. The Sultan and the Constitution. Kuala Lumpur: Dewan Bahasa dan Pustaka.
Muhammad Zulfan Tadjoeddin. 2004. Civil society engagement and communal violence : Reflections of various hypotheses in the context of Indonesia. The Politics Administration and Change 42: 1-18.
Mukupa, W. 2011. Land Administration to Support Sustainable Development. Proceedings of the FIG Working Week 2011, hlm. 14-23. 255
Murti, R. & Boydell, S. 2008. Land, conflict and community forestry in Fiji. The Management of Environmental Quality. An International Journal 19(1): 6-19.
Musson, G. 1998. Life histories. Dlm. Dans C. Cassell & G. Symon (pnyt.). Essential guide qualitative methods in organizational research, hlm. 45-67. California: SAGE Publications.
Mustapha Juman. 1998. Isu dan Cabaran Perladangan Berkelompok ke arah Komersialisasi. Dlm. Chamhuri Siwar, Abd. Malik Ismail & Abdul Hamid Jaafar (pnyt.). Reformasi Pertanian Malaysia ke arah Wawasan 2020, hlm. 121-150. Bangi: Penerbit Universiti Kebangsaan Malaysia.
Mwangi, E. & Dick, R, M. 2007. Cutting the web of interests: Pitfalls of formalizing property rights. The Land Use Policy 26: 36-43.
Mwebaza, R. 1999. How to integrate statutory and customary tenure? The Uganda Case. Proceedings of the DFID Workshop on Land Rights and Sustainable Development in sub-Saharan Africa, 1999, hlm. 24-33.
Myers, M. S. & Shah, K. 2004. Why native lands are worth less than freehold? Proceedings of the Pacific Rim Real Estate Society 2004, hlm. 42-50.
Nadzan Haron, A. Samad Idris & Muhammad Tainu. 1997. Pemilikan dan Pentadbiran Tanah Adat 1800-1960. Seremban: Jawatankuasa Penyelidik Budaya dan Kerajaan Negeri Sembilan.
Nadzan Haron. 1994. Perlaksanaan Peraturan Adat dalam sistem pentadbiran tanah di Negeri Sembilan. Jurnal Persatuan Sejarah Malaysia Cawangan Negeri Sembilan 18: 7-19.
Nadzan Haron. 1997. Pemilikan dan Pentadbiran Tanah Adat 1800-1960. Kuala Lumpur: Malindo Printers.
Narihisa, N. 2007. On the legitimacy of development: A case study of Communal Land struggle in Kapalo Hilalang, West Sumatra, Indonesia. Journal of International Economic Studies 21: 145-160.
Naziruddin Abdullah. 2005. Polisi pentadbiran dan pengurusan tanah: Analisis perbandingan antara Kanun Tanah Negara dan Hukum Islam. Jurnal Syariah 13: 125-145.
Nazri Muslim & Jamsari Alias. 2004. Patriotisme: Konsep Dan Pelaksanaannya Di Malaysia. Prosiding Seminar Antarabangsa Nilai dalam Komuniti Pasca Modenisme 2004, hlm. 31-40.
Nelson, W. H. 1999. Centre for Social and Political Thought. London: University of Sussex.
Ngidang, D. 2005. Deconstruction and Reconstruction of Native Customary Land Tenure in Sarawak. Journal of Southeast Asian Studies 43(1): 47-75. 256
Nicholas, C. 2002. Indigenous politics, development and identity in Peninsular Malaysia: the Orang Asli and the contest for resources. International Work Group on Indigenous Affairs Working Paper No. 95.
Nik Abdul Rashid Nik Abdul Majid. 1993. Malay Reservation Land – Concepts. Prosiding Seminar Tanah Rizab Melayu 1993 – Perspektif Pembangunan, hlm. 1-10.
Nik Abdul Rashid Nik Abdul Majid. 1993. Malay Reservation Land – What the Future Holds. Prosiding Seminar Tanah Rizab Melayu 1993 – Perspektif Pembangunan, hlm. 23-30.
Nik Abdul Rashid Nik Abdul Majid. 2001. Konsep dan Tafsiran Adat. Dlm. Abdul Latiff Abu Bakar (pnyt.). Adat Melayu Serumpun, hlm. 88-101. Melaka: Kerajaan Negeri Melaka dan Perbadanan Muzium Melaka.
Nik Anuar Nik Mahmud. 2002. Patriotisme dalam penulisan sejarah. http:// www.iksep.gov.my [15 Februari 2011]
Nik Hashim Mustapha, Redzuan Othman, Mohd. Fauzi Mohd Jani, Zainal Abidin Hashim, Zulkifli Senteri, Jamal Othman & Hassan Ali. 1996. Pembangunan Tanah Rizab Melayu dari Perspektif Ekonomi. Prosiding Persidangan Pembangunan Tanah Rizab Melayu 1996, hlm. 40-48.
Nik Hashim Mustapha. 1996. Peranan, Masalah dan Keberkesanan Institusi Pembangunan Tanah. Dlm. Abd. Malik Ismail & Mohaini Tajuddin (pnyt.). Institusi Pertanian: Peranan, Masalah dan Keberkesannya, hlm. 148-171. Kuala Lumpur: Dewan Bahasa dan Pustaka.
Nik Haslinda Nik Hussain. 2010. Enakmen Tanah Rizab Melayu Kelantan Dan Pemilikan Tanah, 1930–40. Jurnal Kemanusiaan 17: 37-64.
Nik Mohd Zain Nik Yusof. 1993. Tanah Rizab Melayu – Tinjauan Masa Hadapan. Prosiding Seminar Tanah Rizab Melayu 1993 – Perspektif Pembangunan, hlm. 60-71.
Nik Mohd Zain Nik Yusof. 1996. Pembangunan Tanah Rizab Melayu dari Perspektif Sejarah, Perundangan dan Pembangunan Masa Depan. Prosiding Persidangan Pembangunan Tanah Rizab Melayu 1996, hlm. 1-23.
Nik Mohd Zain Nik Yusof. 1999. Pemilikan Tanah di bawah Perlembagaan Persekutuan dari Segi Dasar dan Perundangan. Dlm. Ahmad Ibrahim et. al. (pnyt.). Perkembangan Undang-Undang Perlembagaan Persekutuan, hlm. 44- 75. Kuala Lumpur: Dewan Bahasa dan Pustaka.
Nik Mohd Zain Nik Yusof. 2005. Pembangunan Hartanah Mengikut Perspektif Islam dan Perlaksanaannya di Malaysia. Prosiding Seminar Pentadbiran Tanah Menurut Perspektif Islam 2005, hlm. 27-42. 257
Nik Rosila Nik Yaacob. 2007. Nilai dan etika menolonong. Dlm. Ambigapathy Pandian & Aniswad Abd. Ghani (pnyt.). Etika dan nilai moral bangsa Melayu: Satu implikasi. Dalam isu-isu literasi semasa di Malaysia, hlm. 33-53. Serdang: Penerbit Universiti Putra Malaysia.
Nkambwe, M. 2003. Contrasting land tenures. The International Development Planning 25(4): 391-405.
Noer Fauzi Rachman. 2011. Kapitalisme Adalah Sebab, Agraria Adalah Akibat. Jurnal Dignitas Edisi 2. http://www.elsam.or.id [2 Januari 2012]
Nor Asiah Mohamad & Bashiran Begum Mubarak Ali. 2009. The Prospects and Challenges of Malay Reservation Land in the 21st Century. Journal of Real Estate 4(2): 1-16.
Nor Ghani Md. Nor, Mohd Azlan Shah Zaidi & Ahmad Zainuddin Abdullah. 1999. Cadangan Model Teoritikal bagi menilai kecekapan pelaburan dalam pembangunan Tanah Rizab Melayu. Journal of Social Science and Humanities 7(2): 97-102.
Norhalim Ibrahim. 1998. Peranan institusi adat di dalam pembangunan dan pentadbiran tanah. Jurnal Persatuan Sejarah Malaysia Cawangan Negeri Sembilan 21: 6-26.
Norhalim Ibrahim. 1999. Adat Perpatih. Prosiding Seminar dan Bengkel Adat Menuju Alaf Baru 1999, hlm. 1-18.
Norhalim Ibrahim. 2000. Adat Perpatih Rembau : Dahulu dan Kini. Prosiding Seminar Tanah Pusaka Adat Menghadapi Alaf Baru 2000, hlm. 1-23.
Norhayati Abd. Mukti & Hwa, S. P. 2004. Malaysian Perspective: Designing interactive Multimedia Learning Environment for Moral Values Education. Educational Technology & Society 7(4): 143-152.
O‟ Sullivan, J. & Dana, T. 2008. Redefining Maori economic development. International Journal of Social Economics 35(5): 364-379.
Okposin, S. B., Abdul Halim Abdul Hamid & Ong, H. B. 2003. Perubahan Fasa Ekonomi Malaysia. Kuala Lumpur: Utusan Publications & Distributors Sdn. Bhd.
Othman Ishak. 1997. Hubungan antara Undang-Undang Islam dengan Undang- Undang Adat. Kuala Lumpur: Dewan Bahasa dan Pustaka.
Othman Mohamed. 2001. Penulisan Tesis dalam bidang Sains Sosial Terapan. Serdang: Penerbit Universiti Putra Malaysia.
258
Pakhiriazad Hassan Zaki, Mohd Zaki Hamzah, Mohd Hasmawi Ismail, Khairil Wahidin Awang & Hazandy Abd. Hamid. 2010. Malay customary tenure and conflict on implementation of colonial land law in Peninsular Malaysia. Journal of Law and Conflict Resolution 2(2): 33-45.
Paterson, D. E. 2001. Some thoughts about Customary Land. Journal of South Pacific Law 2: 10-25.
Payne, G. 2003. Land tenure and property rights: an introduction. The Habitat International 28: 167-179.
Peck, R., Olsen, C. & Devore, J. 2007. Introduction to Statistics and Data Analysis. California: Brooks/Cole Cengage Learning.
Pejabat Perdana Menteri Malaysia. 2008. http://www.pmo.gov.my [31 Julai 2008].
Perak. 2000. Akta Pengambilan Tanah 1960. Warta Kerajaan Negeri Perak.
Perak. 2001. Akta Pengambilan Tanah 1960. Warta Kerajaan Negeri Perak.
Perak. 2002. Akta Pengambilan Tanah 1960. Warta Kerajaan Negeri Perak.
Perak. 2003. Akta Pengambilan Tanah 1960. Warta Kerajaan Negeri Perak.
Perak. 2004. Akta Pengambilan Tanah 1960. Warta Kerajaan Negeri Perak.
Perak. 2005. Akta Pengambilan Tanah 1960. Warta Kerajaan Negeri Perak.
Perak. 2006. Akta Pengambilan Tanah 1960. Warta Kerajaan Negeri Perak.
Perak. 2007. Akta Pengambilan Tanah 1960. Warta Kerajaan Negeri Perak.
Perak. 2008. Akta Pengambilan Tanah 1960. Warta Kerajaan Negeri Perak.
Perak. 2009. Maklumat Am Negeri Perak. http://www.perak.gov.my [10 November 2009]
Plant, R. 1998. Issues in indigenous poverty and development. Inter-American Development Bank Discussion Paper 2008.
Prabowo, H. 2006. Socio-economic marginalization of the Indigenous Betawinese Farmer in Jakarta. Proceedings of the Eleventh Conference of the International Association for the Study of Common Property, hlm. 91-102.
Preece, R. 1994. Starting Research. An introduction to Academic Research and Dissertation Writing. London: Pinter Publishers.
Rachels, J. 1986. The end of life Euthanasia and Morality. London: Oxford University Press. 259
Rachels, S. 2004. Six theses about pleasure. Philosophical Perspective 18(1): 247- 267.
Rahayu Fery Anitasari. 2008. Pelaksanaan Alih Fungsi Tanah Pertanian untuk Pembangunan Perumahan di Kota Semarang. Tesis Magister Kenotariatan, Universitas Diponegoro.
Ramos, A. R. 2009. South-Americas-Indigenous-Peoples. Encyclopedia Britannica Online. http://www.eb.com [26 Mac 2009]
Ratna Indrawasih. 2001. Pola Penguasaan dan Pemilikan Tanah di Bali. Jakarta: Penerbit Panca Sarana.
Ray, D. 2007. Introduction to Development Theory. Journal of Economic Theory 137: 1-10.
Reath, A. 2003. Value and law in Kant‟s Moral Theory. Ethics 2003(114): 127-155.
Reddy, M. & Lal, P. 2002. State land transfer in Fiji: Issues and implications. The Pacific Economic Bulletin 17(1): 146-153.
Reh, F., J. 2010. Key Performance Indicators: How an organization defines and measures progress toward its goals. http://www.management.about.com [16 Oktober 2010]
Rezki Perdani Sawal, Salhah Abdullah, Dini Farhana Baharudin & Noranis Ismail. 2009. Penerapan nilai-nilai Islam melalui penggunaan media dalam pendidikan. Prosiding Seminar Kebangsaan Media dan Pemikiran Islam 2009, hlm. 45-60.
Richard Wu & Mohd Yazid Zul Kepli. 2011. Implementation of Land Title Registration System in Malaysia: Lesson for Hong Kong. Malaysian Law Journal.
Richmond, D. 1993. Introduction to Valuation. London: Macmillan.
Ridzuan Awang. 1994. Undang-Undang Tanah Islam – Pendekatan Perbandingan. Kuala Lumpur: Dewan Bahasa dan Pustaka.
Rigsby, B. 1999. Aboriginal people, spirituality and the traditional ownership of land. The International Journal of Socio Economics 26(7/8/9): 963-973.
Ritchie, J. & Lewis, J. 2003. Qualitative Research Practice: A Guide for Social Science Students and Researchers. London: SAGE Publications.
Rogers, V. 2006. Reforming regional and local development policy in France. The Land Use Policy 25: 302-310.
Rohana Mustaffa. 2009. Kg. Baru. Antara Dua Darjat. Bahagian Kedua. Bernama, 30 Januari. http://www.bernama.com.my [15 Mei 2009] 260
Rohana Mustaffa. 2009. Kg. Baru. Antara Dua Darjat. Bahagian Keempat. Bernama, 13 Februari. http://www.bernama.com.my [15 Mei 2009]
Rohana Mustaffa. 2009. Kg. Baru. Antara Dua Darjat. Bahagian Kelima. Bernama, 20 Februari. http://www.bernama.com.my [15 Mei 2009]
Rohana Mustaffa. 2009. Kg. Baru. Antara Dua Darjat. Bahagian Ketiga. Bernama, 6 Februari. http://www.bernama.com.my [15 Mei 2009]
Rohana Mustaffa. 2009. Kg. Baru. Antara Dua Darjat. Bahagian Pertama. Bernama, 23 Januari. http://www.bernama.com.my [15 Mei 2009]
Rozalli Hashim. 2005. Pengurusan Pembangunan. Kuala Lumpur: Dewan Bahasa dan Pustaka.
Rubertone, P. E. 2000. The historical archaeology of Native American. Journal Annual Review Anthropology 29: 425-446.
Ruslin Hassan. 1993. Pembangunan Tanah Rizab Melayu. Kajian Kes : Kg. Bharu. Prosiding Seminar Tanah Rizab Melayu 1993 – Perspektif Pembangunan, hlm. 77-86.
S. Husin Ali. 2004. Merdeka, Rakyat dan Keadilan. Petaling Jaya: Strategic Information Research Development.
S. Ramaswamy. 2000. Malay Reservation Enactments in Peninsular Malaysia. Kuala Lumpur: International Law Book Services.
Sahak Mamat. 1998. Pembangunan Tanah Terbiar. Dlm. Chamhuri Siwar, Abd. Malik Ismail & Abdul Hamid Jaafar (pnyt.). Reformasi Pertanian Malaysia ke arah Wawasan 2020, hlm. 99-114. Bangi: Penerbit Universiti Kebangsaan Malaysia.
Salfarina Samsudin. 2011. A Review of Organizational Arrangement in Malaysia Land Administration System towards Good Governance: Issues and Challenges. Proceedings of the FIG Working Week 2011, hlm. 28-41.
Salim Rashid. 2000. Is land reform viable under democratic capitalism? University of Illinois Working Paper No. 127.
Salkind, N. J. 1997. Exploring Research. New Jersey: Pearson Education.
Salleh Buang. 1989. Malay Customary Tenure – A Brief Historical Survey. Dlm. Tan Sri Datuk Prof. Ahmad Ibrahim & Judith Sihombing (pnyt.). The Centenary of the Torrens System in Malaysia, hlm. 54-79. Kuala Lumpur: Malayan Law Journal Sdn Bhd.
Salleh Buang. 1993. Undang-Undang Tanah di Malaysia. Kuala Lumpur: Dewan Bahasa dan Pustaka. 261
Salleh Buang. 1997. Dimensi baharu masyarakat Malaysia. Masalah Undang- Undang. Kuala Lumpur: Dewan Bahasa dan Pustaka.
Salleh Buang. 2003. Kanun Tanah Negara 1965 dan Pelbagai Undang-Undang Berkaitan Tanah: Satu Tinjauan. Prosiding Seminar Pentadbiran dan Perundangan Tanah untuk Pegawai Daerah/Pentadbir Tanah Semenanjung Malaysia 2003, hlm. 1-12.
Salleh Buang. 2004. Questions over Malay Reserve Lands. National House Buyers Association. http://www.hba.org.my [15 Oktober 2010]
Salleh Buang. 2006. Kanun Tanah Negara 1965 dan Pelbagai Undang-Undang Berkaitan Tanah: Satu Tinjauan. Jurnal Institut Tanah dan Ukur Negara 1: 77- 87.
Salleh Buang. 2007. Malaysian Torrens System. Ed. ke-2. Kuala Lumpur: Dewan Bahasa dan Pustaka.
Sandefur, G., Ceballos, M., & Mannon, S. 2000. Land and Population on the Indian Reservations of Wisconsin: Past, Present and Future. Land Tenure Center Working Paper No. 42.
Saunders, M., Thornhill, A. & Lewis, P. 2000. Research methods for business students. London: Prentice Hall.
Sayers, S. 2007. Marxism and Morality. Philosophical Researches 2007(9): 8-12.
Schwartz, S. H. 1999. A theory of cultural values and some implications for work. Applied Phycology: An International Review 48(1): 23-47.
Schwartz, S. H. 2006. Les valeurs de base de la personne: Théorie, mesure et applications. Revue française de sociologie 42: 249-288.
Schwartz, S. H. 2012. An overview of the Schwartz Theory of Basic Values. Online Readings in Psychology and Culture 2(1): 1-20.
Schwartz, S. H., Melech, G., Lehmann, A., Burgess, S., Harris, M. & Owens, V. 2001. Extending the cross-cultural validity of the Theory of Basic Human Values with a different method of measurement. Journal of Cross-Cultural Psychology 32: 519-542.
Selu Margaretha Kushendrawati. 2006. Masyarakat Konsumen sebagai Ciptaan Kapitalisme Global : Fenomena Budaya Dalam Realitas Sosial. Makara, Sosial Humaniora 10(2): 49-57.
Selway, J. 2007. Turning Malays into Thai-men : nationalism, ethnicity and economic inequality in Thailand. The South East Asia Research 15(1): 53-87.
Shah, K. 2004. Facilitating property development in the Fiji Islands : The legal mechanism. A review of ALTA and NLTA : Reforms. Proceedings of the Pacific Rim Real Estate Society 2004, hlm. 41-52. 262
Shahidah Mohd Ariff & Adibah Awang. 2002. The need to consider customary ancestral adat land in the development of the National Spatial Data Infrastructure. Proceedings of the Seminar Land Administration Forum: Re- engineering the Cadastre to Support E-Government, hlm. 63-74.
Shaik Mohd Nor Adam Shaik Hussain. 1996. Tanah Rizab Melayu – Suatu Perspektif Undang-Undang. Prosiding Persidangan Pembangunan Tanah Rizab Melayu 1996, hlm. 78-91.
Shaikh Mohd Nor Alam Sheikh Hussein & Basiran Begum. 1995. Malay Reservations: Meeting the Challenges of the Millennium. Kuala Lumpur: t.pt.
Shakila Yacob. 2005. Amerika Syarikat. Pembentukan Negara Bangsa. Kuala Lumpur: Dewan Bahasa dan Pustaka.
Shal, V. 2003. Environment, Development and Indigenous People – Belize. Proceedings of the Indigenous Rights in the Commonwealth Caribbean and Americas Regional Expert Meeting 2003, hlm. 52-58.
Shamsul Amri. 2001. Identiti Melayu Pasca-DEB. Dewan Budaya. Jun: 18-20.
Shamsul, A. B. 2001. A history of an identity of a History: the idea and practice of “Malayness” in Malaysia reconsidered. Journal of Southeast Asian Studies 32(3): 355-366.
Sheehan, J. 2000. Assessing compensation for Native Title: a valuation perspective. Journal of Pacific Rim Property Research 6(1): 43-56.
Sheehan, J. 2006. Conceptualising Property Rights Research. Journal of Pacific Rim Property Research 12(4): 389-410.
Sherr, M. E. 2008. Social work with volunteers. Columbia: Lyceum Books Inc.
Shuhairimi Abdullah. 2008. Aplikasi nilai-nilai murni dalam kalangan usahawan ke arah pembangunan usahawan Muslim yang holistik. Prosiding Seminar Keusahawanan Islam II Peringkat Kebangsaan 2008, hlm. 88-97.
Siam-Heng, Heng. 2008. Wacana Pembangunan: Some remarks on „after development‟ of Malaysia. Jurnal Sains Kemasyarakatan dan Kemanusiaan 74: 115-121.
Silungwe, C. M. 2005. Customary land tenure reform and development: A critique of Customary land tenure reform under Malawi‟s National Land Policy. PhD thesis. Warmick Law School.
Sime Darby Berhad. 2007. Rangka Tindakan Sosio-ekonomi Wilayah Ekonomi Koridor Utara. http://www.ncer.com.my [2 Februari 2008].
Singh, G. 1994. Land laws, land policies and planning in Malaysia. Urban Management Programme for Asia and the Pacific Occasional Paper No. 8. 263
Singh, P., Chan, Y. F. & Sidhu, G. K. 2006. A Comprehensive Guide to Writing a Research Proposal. Batu Caves: Venton Publishing Sdn. Bhd.
Siti Mariam Malinumbay S. Salasal. 1998. The Concept of Land Ownership: Islamic Perspective. Buletin Geoinformasi 2(2): 285-304.
Sjaastad, E. & Cousin, B. 2008. Formalisation of land rights in the South: An overview. The Land Use Policy 26: 1-9.
Skinner, B. F. 1976. About Behaviorism. New York: Vintage Book Edition.
Small, G. 2002. A Realist Case Study in Land Rights Integration. Proceedings of the Transformation Land Conflict Symposium 2002, hlm. 72-96.
Stanislaus Nugroho. 2008. Apakah Kapitalisme (Global) Memiliki Moral? Respons 13(02): 88-39.
Stump, D. J. 2011. The scientist as impartial judge: Moral values in Duhem‟s Philosophy of Science. Philosophy 13: 1-25.
Sud, N. 2007. From Land to the Tiller to Land Liberalisation: The Political Economy of Gujarat‟s Shifting Land Policy. Journal of Modern Asia Studies 41(3): 603- 637.
Sullivan, P. 1998. Orang Asli and Malays Equity and Native Title in Malaysia. Dlm. Iorus, C. J., Magallanes & Hollick, M (pnyt.). Land conflicts in Southeast Asia. Indigenous Peoples, Environment and International Law. Bangkok: White Lotus Press.
Suparman Marzuki. 2008. Konflik Tanah di Indonesia. Prosiding Workshop Hasil Penelitian di Tiga Wilayah 2008, hlm. 75-81.
Sutton, M. Q. 2004. An Introduction to Native North America. Ed. ke-2. New York: Pearson Education Inc.
Sutton, P. 2001. Aboriginal country groups and the “community of native title holders”. National Native Title Tribunal Occasional Paper No. 01/2001.
Syafruddin Kalo. 2004. Di bawah cengkeraman kapitalisme: Konflik status tanah jaluran antara Onderneming dan rakyat penunggu di Sumatra Timur jaman kolonial. Kertas Perbincangan Jabatan Hukum Pidana 2004.
Syahyuti. 2006. Nilai-nilai kearifan pada konsep penguasaan tanah menurut Hukum Adat di Indonesia. Forum Penelitian Agro Ekonomi 24(1): 14-27.
Syed Husin Ali. 2008. Orang Melayu: Masalah dan Masa Depan. Kuala Lumpur: Buku Harakah.
Szirmai, A. 2004. The Dynamics of Socio-Economic Development: An introduction. London: Cambridge University Press. 264
Talib Samat. 1992. Langit Tinggi Dijunjung. Di Sekitar Permasalahan Orang Melayu dan Remaja Melayu. Kuala Lumpur: Dewan Bahasa dan Pustaka.
Tengku Mahmud Mansor. 1998. Reformasi Pertanian ke arah Wawasan 2020. Dlm. Chamhuri Siwar, Abd. Malik Ismail & Abdul Hamid Jaafar (pnyt.). Reformasi Pertanian Malaysia ke arah Wawasan 2020, hlm. 27-45. Bangi: Penerbit UKM.
Tenku Idris Tenku Hadi. 1996. Langkawi – The Hub of the Indonesia, Malaysia, Thailand Growth Triangle (IMT-GT). Kuala Lumpur: Pelanduk Publications.
Titik Handayani. 2006. Nasionalisme, Pendidikan dan Tantangan Globalisasi. Berita IPTEK 45(1): 68-75.
Todaro, M. P. & Smith, S. C. 2009. Economic Development. Ed. ke-10. New York: Prentice Hall.
Toncich, D. 2006. Key Factors in Postgraduate Research. A Guide for Students. Brighton: Chrystoble Engineering.
Toulmin, C. 2008. Securing land and property rights in sub-Saharan Africa: The role of local institutions. The Land Use Policy 26: 10-19.
Tri Pranadji. 2005. Kemajuan Ekonomi, Reformasi Agraria dan Land Reform di Pedesaan. Analisis sosiologi ekonomi pada masyarakat pedesaan ber-etnis Dayak di Kabupaten Landak dan Pontianak, Provinsi Kalimantan Barat. Analisis Kebijaksanaan Pertanian 3(2): 159-178.
Ubink, J. M. & Quan, J. F. 2008. How to combine tradition and modernity? Regulating customary land management in Ghana. The Land Use Policy 25: 198-213.
UN Habitat. 2005. Islamic Land Theories and Their Application. Islam, Land and Property Research Series 2005.
United Nations. 2009. World Population Prospects: The 2008 Revision Population Database. http://www.esa.un.org/unpp [16 April 2009].
Unruh, J. D. 2008. Land rights in postwar Liberia: The volatile part of the peace process. The Land Use Policy xxx: 1-9.
Upreti, B. R. 2007. Understanding land conflict: Some basic issues in Nepal. The Peace Initiative 3(1): 1-4.
Venn, T. J. 2007. Economic implication of inalienable and communal native title: The case of Wik forestry in Australia. The Ecological Economics 64: 131-142.
Wade, G. 2009. The origin and evolution of ethnocracy in Malaysia. Asia Research Institute Working Paper No. 112. 265
Wahbah al-Zuhaili (Terj.). 1999. Fiqh dan Perundangan Islam Jilid 5. Kuala Lumpur: Dewan Bahasa dan Pustaka.
Wan Abdul Kadir. 2000. Tradisi dan Perubahan Norma dan Nilai dikalangan Orang Melayu. Kuala Lumpur: Mastami Enterprise.
Wannasai, N & Shrestha, R. P. 2007. Role of land tenure security and farm household characteristics on land use change in the Prasae Watershed, Thailand. The Land Use Policy 25: 214-224.
Waqaisavou, T. 2001. Tourism in Fiji : Native Land owner attitude and involvement. Proceedings of the Pacific Rim Real Estate Society 2001, hlm. 55-71.
Wigginton, J. E. and Abecasis, G. R. (2005). PEDSTATS: Descriptive Statistics, Graphics and Quality Assessment for Gene Mapping Data. London: The Oxford University Press.
Williams, M & May, T. 1996. Introduction to the Philosophy of Social Research. London: UCL Press.
Wily, L. A. 2006. Custom and Commonage in Africa Rethinking the Orthodoxies. Journal of Land Use Policy 25: 43-52.
World Bank. 2009. Definition of Indigenous People. Operational Manual. http://www.worldbank.org [1 Februari 2009].
Xanthaki, A. 2003. Land rights of indigenous peoples in South-east Asia. Melbourne Journal of International Law 4: 467-499.
Yahaya Ahmad. 1996. Perjuangan Yang Belum Selesai. Prosiding Persidangan Dewan Perniagaan Melayu Malaysia 1996, hlm. 56-71.
Yeoh, B. S. A. & Huang, S. 1996. The conservation-redevelopment dilemma in Singapore. The case of the Kampong Gelam historic district. The Cities 13(6): 411-422.
Yidris Abdullah. 1997. Development of Malay Reservation Lands : Taking Up the Challenge. Proceedings of the Seminar on Malaysian Land Laws 1997: Land Development in Malaysia – Prospects and Challenges, hlm. 65-80.
Yidris Abdullah. 2006. Sistem Pentadbiran Tanah di Malaysia – Cabaran Masa Kini. Jurnal Institut Tanah dan Ukur Negara 1:50-65.
Yusof Kasim. 1993. Pembangunan dan Pelaburan Dalam Tanah Rizab Melayu. Prosiding Seminar Tanah Rizab Melayu 1996 – Perspektif Pembangunan, hlm. 33-41.
Zainal Kling. 2005. Petunjuk pembangunan sosial dalam sebuah ekonomi maju. Prosiding Seminar Ekonomi, Jabatan Mufti Selangor 2005, hlm. 1-20. 266
Zainol Abidin & Kamil Md. Idris. 2009. Sikap, norma subjektif dan kawalan gelagat ditanggap terhadap niat gelagat kepatuhan zakat pendapatan gaji. International Journal of Management Studies 16(1): 31-55.
Zainur Rashid Zainuddin & Mohamad Hussaini Razali. 2004. Palestin: Meniti rentetan sejarah. Seri Kembangan: Taawun Medi Resources.
Zamalia Mahmud. 2008. Handbook of Research Methodology. A Simplified Version. Shah Alam: Unit Penerbitan Akademik UiTM.
Zhu, J., Sim, L. L. & Liu, X. 2006. Place remaking under property rights regime: a case study of Niucheshui, Singapore. The Environmental and Planning 29: 2346-2365.
Zoomers, A. 2003. Land liberalization and sustainable development in Latin America. The International Development Planning 25(3): 245-262. 267
LAMPIRAN A : BORANG SOAL SELIDIK
KEGUNAAN PENYELIDIK
No. Siri : Tarikh : Harta Tanah :
PUSAT PENGAJIAN SOSIAL, PEMBANGUNAN DAN PERSEKITARAN FAKULTI SAINS SOSIAL DAN KEMANUSIAAN UNIVERSITI KEBANGSAAN MALAYSIA BANGI, SELANGOR DARUL EHSAN
TAJUK PENYELIDIKAN:
Isu hakisan pemilikan tanah pegangan Melayu: Kajian Kes di Daerah Larut, Matang dan Selama, Perak Darul Ridzuan
Assalamualaikum wbt
Yang Berbahagia Dato’/Datin/Dr./Tuan/Puan/Encik/Cik,
Tujuan kajian ini dijalankan adalah untuk mengkaji kesan daripada proses pembangunan harta tanah sama ada pembangunan yang berbentuk fizikal atau bukan fizikal ke atas tanah milikan pemilik yang pernah dilupuskan atau dijualkan kepada pembeli-pembeli sama ada Melayu dan Bukan Melayu. Oleh yang demikian, segala maklumat diberikan dianggap SULIT dan digunakan untuk tujuan penyelidikan semata-mata. Kerjasama dari Yang Berbahagia Dato’/Datin/Dr./Tuan/Puan/Encik/Cik amat saya dihargai dan diucapkan ribuan terima kasih.
PENYELIDIK :
Mohd Hasrol Haffiz Bin Aliasak No. Pelajar : P43252 Pelajar Ijazah Kedoktoran Falsafah (Sains Pembangunan)
Februari 2010 268
BAHAGIAN A : LATARBELAKANG SOSIOEKONOMI RESPONDEN
1. Nama Kampung/Penempatan:
2. Mukim : Daerah : Larut, Matang dan Selama
3. Jantina : 1. Lelaki 2. Perempuan
4. Umur : 1. Bawah 18 tahun 2. 18 – 40 tahun 3. 40 – 60 tahun 4. 60 tahun ke atas
5. Kelulusan 1. Tiada 2. Sekolah rendah Akademik : 3. SRP/PMR 4. SPM 5. STPM 6. Universiti/Institut 7. Lain-lain, nyatakan:
6. Bilangan 1. Kurang dari 2 2. 3 hingga 5 Isirumah : 3. 6 hingga 10 4. Lebih dari 10
7. Anggaran 1. Kurang dari RM1,000 2. RM1,001-RM1,500 Pendapatan : 3. RM1,501-RM2,000 4. RM2001-RM5,000 5. Lebih dari RM5,000
8. Jenis 1. Kakitangan Kerajaan 2. Kakitangan Swasta pekerjaan : 3. Bekerja Sendiri 4. Golongan Petani 5. Lain-lain, nyatakan:
9. Bandar/Pekan yang terhampir : 10. Jarak : kilometer
BAHAGIAN B : MAKLUMAT TEKNIKAL TANAH YANG DILUPUSKAN
11. Jenis Milikan Tanah yang dilupuskan 1. Tanah Rizab Melayu 2. Kategori Lain Nyatakan :
12. Jenis/Kategori Penggunaan Tanah 1. Pertanian 2. Bangunan 3. Perusahaan/Perindustrian 4. Lain-lain, nyatakan:
13. Jenis Pegangan Hak milik: 1. Kekal 2. Pajakan, tempoh : tahun
14. Syer Pemilikan Tanah: 1. Seorang 2. Beramai-ramai, nyatakan bil. pemilik syer: orang 269
15. Bila tanah tersebut dilupuskan/dijual: 1. Sebelum tahun 2000 2. 2000 - 2002 3. 2003 – 2005 4. 2006 – 2008
16. Nama Laluan Utama : Kedudukan/Jarak dari laluan utama : kilometer
17. Keadaan Geologi/Bentuk Muka Bumi : 1. Berbukit-bukau 2. Berpaya 3. Tanah Lapang 4. Lain-lain, nyatakan:
18. Kaedah Pemilikan : 1. Pewarisan/hadiah 2. Pembelian 3. Pemberimilikan kerajaan 4. Lain-lain, nyatakan:
19. Keadaan Tanah semasa dilupuskan: 1. Terbiar 2. Diusahakan, nyatakan jenis aktiviti: 3. Lain-lain:
20. Siapa Penerima Pindah milik/Pemilik: 1. Melayu 2. Bukan Melayu, nyatakan kaum :
BAHAGIAN C : MAKLUMAT PENILAIAN DAN TAWARAN HARGA JUALAN HARTA TANAH
21. Tawaran Harga Jualan: 1. Kurang dari RM10,000 2. RM10,001-RM50,000 3. RM50,001.00-RM100,000 4. RM100,001-RM500,000 5. RM500,001-RM1,000,000 6. RM1,000,001 ke atas
22. Bagaimanakah anda menentukan tawaran harga jualan ? 1. Persekitaran 2. Pengalaman Pelupusan antara 1 hingga 5 tahun 3. Penilaian oleh Juru ukur Penilaian 4. Anggaran melalui rujukan kepada Laporan Pasaran Harta 5. Maklumat dan nasihat rakan-rakan dan kenalan 6. Lain-lain, nyatakan:
23. Di dalam menentukan tawaran harga jualan, penjual telah mengambil kira faktor-faktor pembangunan dan persekitaran yang memberi impak yang positif. 1. Amat Setuju 2. Setuju 3. Mungkin/Tiada Kaitan 4. Tidak Setuju 5. Amat Tidak Setuju 270
24. Pernah anda melantik Juru ukur Penilaian Swasta (Penilai) bagi menjalankan kerja-kerja penilaian bagi harta tanah anda? 1. Ya, sila jawab soalan 25, 26 dan 27 2. Tidak
25. Apakah tujuan anda melantik Juru ukur Penilaian Swasta bagi kerja-kerja penilaian tersebut? 1. Tujuan Cagaran kepada institusi kewangan 2. Tujuan Jualan 3. Terlibat dengan proses pengambilan tanah bagi prosiding mahkamah 4. Lain-lain, nyatakan:
Bagi soalan-soalan No. 26 hingga 30, sila gunakan jawapan-jawapan berikut :- 1. Amat Setuju 2. Setuju 3. Mungkin/Tiada Kaitan 4. Tidak Setuju 5. Amat Tidak Setuju 1 2 3 4 5 26. Dengan berpandukan kepada nilai modal/taksiran nilai modal yang ditentukan oleh Juru ukur Penilaian Swasta, anda menetapkan tawaran harga jualan. 1 2 3 4 5 27. Di dalam menganggarkan tawaran harga jualan, anda telah mengambil kira kemungkinan atau potensi pembangunan yang terdapat di persekitaran harta tanah tersebut. 1 2 3 4 5 28. Anda telah memperoleh maklumat pengalaman pemilik- pemilik tanah bersebelahan dan kawasan sekitar tanah tersebut yang pernah menjual/melupuskan tanah sebelum ini. 1 2 3 4 5 29. Terdapat proses perundingan atau tawar menawar antara anda dengan bakal pembeli. 1 2 3 4 5 30. Tawaran harga jualan dipersetujui oleh kedua-dua pihak lebih rendah dengan harga asal yang ditawarkan.
31. Siapakah pembeli yang melakukan proses tersebut? 1. Melayu 2. Bukan Melayu
32. Terdapat bakal pembeli yang menawarkan harga belian yang lebih tinggi. 1. Ya, nyatakan harga: RM 2. Tidak
33. Siapakah pembeli yang membuat tawaran tersebut? 1. Melayu 2. Bukan Melayu 3. Lain-lain 4. Tiada Kaitan Nyatakan:
271
34. Tawaran harga jualan yang menarik menjadi salah satu alasan anda melupuskan tanah milikan tersebut. 1. Amat Setuju 2. Setuju 3. Mungkin/Tiada Kaitan 4. Tidak Setuju 5. Amat Tidak Setuju
BAHAGIAN D : KESAN PROSES PEMBANGUNAN KE ATAS PELUPUSAN TANAH
35. Adakah terdapat projek-projek pembangunan yang berhampiran? 1. Ya 2. Tidak
36. Nyatakan jenis pembangunan yang terdapat berhampiran dengan tanah yang telah dilupuskan/dijual. 1. Perumahan 2. Komersial 3. Pembangunan Bercampur 4. Perindustrian 5. Bandar Baru 6. Lain-lain
37. Jarak kawasan pembangunan dengan tanah tersebut. kilometer
38. Penentuan tawaran harga jualan juga ditentukan daripada kesan pembangunan tersebut. 1. Amat Setuju 2. Setuju 3. Mungkin/Tiada Kaitan 4. Tidak Setuju 5. Amat Tidak Setuju
39. Apakah potensi pembangunan yang terdapat pada tanah yang anda lupuskan? 1. Perumahan 2. Komersial/Perdagangan 3. Perindustrian/Perusahaan 4. Bercampur 5. Pembangunan Pertanian 6. Institusi-institusi Kerajaan 7. Bandar Baru/Pusat 8. Lain-lain, Pentadbiran nyatakan:
40. Adakah terdapat dasar pembangunan yang telah diwartakan oleh kerajaan? 1. Ya 2. Tidak
41. Sekiranya anda tidak melupuskan tanah tersebut, apakah bentuk manfaat yang mungkin anda peroleh dari tanah tersebut? 1. Tiada Manfaat 2. Pulangan hasil pertanian 3. Membangun tanah 4. Mengadakan kolaborasi dengan dengan sektor lain pelabur untuk membangun tanah 5. Lain-lain, nyatakan:
272
Bagi soalan-soalan No. 42 hingga 45, sila gunakan jawapan-jawapan berikut:- 1. Amat Setuju 2. Setuju 3. Mungkin/Tiada Kaitan 4. Tidak Setuju 5. Amat Tidak Setuju 1 2 3 4 5 42. Disebabkan tawaran harga yang menarik dan tinggi telah menyebabkan anda melupuskan tanah tersebut. 1 2 3 4 5 43. Anda menyesal dengan tindakan tersebut.
1 2 3 4 5 44. Secara ringkasnya, disebabkan oleh proses pembangunan telah menyebabkan anda melupuskan tanah milikan anda yang berpotensi tinggi untuk projek tersebut 1 2 3 4 5 45. Anda bersetuju bahawa proses pembangunan harta tanah sama ada di atas tanah anda atau kawasan persekitaran yang menyebabkan anda melupuskan tanah anda sama ada secara terpaksa atau sukarela kepada pembeli sama ada Melayu atau Bukan Melayu
BAHAGIAN E : PENGALAMAN PELUPUSAN TANAH
46. Sebab melupuskan/menjual tanah : 1. Terpaksa: 2. Cagaran/Dilelong 3. Pertikaian Hak Perwarisan Tanah dalam kalangan Pewaris 4. Tawaran Harga Menarik/ Ditawar oleh pembeli 5. Lain-lain, Nyatakan:
47. Keutamaan Pemilihan Kategori Pembeli : 1. Melayu 2. Bukan Melayu 3. Tak Kisah 4. Lain-lain, nyatakan :
48. Pemilihan Pembeli dan sebabnya : 1. Tiada Persaingan, nyatakan: 2. Pindah milik Kasih Sayang, nyatakan: 3. Bersifat Kaum, nyatakan: 4. Tawaran Harga yang tinggi, nyatakan: 5. Lain-lain, Nyatakan:
273
49. Bagaimana mendapat pembeli : 1. Pengiklanan, nyatakan bentuk pengiklanan: 2. Khidmat Broker/Ejen Harta Tanah 3. Tawaran Pembeli 4. Lain-lain, Nyatakan:
50. Bagaimanakah respons bakal-bakal pembeli ketika anda mula mengiklankan hasrat untuk menjual/melupuskan tanah tersebut? 1. Amat memberangsangkan 2. Memberangsangkan 3. Sederhana 4. Kurang memberangsangkan 5. Amat kurang 6. Tiada Kaitan memberangsangkan
51. Adakah terdapat ramai bakal Pembeli : 1. Ya, nyatakan bilangan: 2. Tidak
NOTA :
Berikut ialah kategori pelupusan/penjualan tanah milikan anda. Sekiranya anda telah melupuskan tanah kepada Pembeli Melayu, sila jawab soalan-soalan di
Bahagian E (A) dan jika kepada Pembeli Bukan Melayu, sila jawab soalan-soalan di Bahagian E (B).
BAHAGIAN E (A) : PELUPUSAN/PENJUALAN KEPADA PEMBELI MELAYU
52. Mengapakah anda memilih Pembeli Melayu?:
53. Adakah semasa proses pelupusan/penjualan tanah tersebut terdapat bakal pembeli dalam kalangan bukan Melayu? 1. Ya 2. Tidak
54. Jika ada bakal Pembeli Bukan Melayu, mengapakah anda tidak melupuskan kepadanya? 1. Perkauman 2. Tawaran harga tidak menarik 3. Halangan Perundangan 4. Lain-lain, 5. Tiada Kaitan Nyatakan :
Bagi soalan-soalan No. 55 hingga 58, sila gunakan jawapan-jawapan berikut :- 1. Amat Setuju 2. Setuju 3. Mungkin/Tiada Kaitan 4. Tidak Setuju 5. Amat Tidak Setuju 1 2 3 4 5 55. Disebabkan tanah tersebut dikategorikan sebagai Tanah Rizab Melayu menyebabkan ia tidak boleh dilupuskan/dijual kepada Pembeli Bukan Melayu. 274
1 2 3 4 5 56. Harga tawaran yang ditawarkan oleh bakal Pembeli Bukan Melayu kepada anda adalah menarik.
1 2 3 4 5 57. Pembeli Melayu menawarkan harga belian lebih tinggi daripada Pembeli Bukan Melayu 1 2 3 4 5 58. Kerana sayangnya anda kepada bangsa Melayu menyebabkan anda tidak melupuskan tanah kepada Bukan Melayu (bagi tanah bukan kategori Tanah Rizab Melayu).
BAHAGIAN E (B) : PELUPUSAN/PENJUALAN KEPADA PEMBELI BUKAN MELAYU
59. Mengapakah anda memilih Pembeli Bukan Melayu?
60. Adakah semasa proses pelupusan/penjualan tanah tersebut terdapat bakal pembeli dalam kalangan Melayu? : 1. Ya 2. Tidak
61. Jika ada bakal Pembeli Melayu, mengapakah anda tidak melupuskan kepadanya? 1. Tawaran Harga yang tinggi daripada bakal pembeli Bukan Melayu 2. Mudah berurusan dengan bakal pembeli Bukan Melayu 3. Bakal Pembeli Melayu banyak tawar-menawar 4. Lain-lain, Nyatakan:
62. Adakah terdapat sebarang syarat atau sekatan di dalam proses pelupusan tanah kepada Pembeli Bukan Melayu? 1. Ya 2. Tidak
63. Apakah jenis sekatan/syarat pelupusan tanah kepada Bukan Melayu yang telah dimasukkan ke dalam hak milik tanah berkenaan?
64. Bagaimanakah anda mendapat kelulusan?
275
Bagi soalan-soalan No. 65 dan 66, sila gunakan jawapan-jawapan berikut :- 1. Amat Setuju 2. Setuju 3. Mungkin/Tiada Kaitan 4. Tidak Setuju 5. Amat Tidak Setuju 1 2 3 4 5 65. Pembeli Bukan Melayu menawarkan harga belian lebih tinggi daripada Pembeli Melayu 1 2 3 4 5 66. Terdapat faktor-faktor lain yang telah mempengaruhi anda untuk melupuskan/menjual tanah kepada Bukan Melayu.
67. Berikut ialah kemungkinan faktor-faktor yang mungkin mempengaruhi anda melupuskan/menjual tanah kepada Pembeli Bukan Melayu. 1. Tekanan dari pemodal/pelabur Bukan Melayu melalui pujuk rayu dan sebagainya. 2. Kedudukan tanah yang dikelilingi oleh pemilik-pemilik tanah Bukan Melayu. 3. Berlaku pertandingan Harga Tawaran yang tinggi dalam kalangan Pembeli di mana Pembeli Bukan Melayu sanggup membayar dengan harga yang tinggi. 4. Pembeli Melayu hanya sanggup menawarkan sahaja tetapi apabila hampir proses penyempurnaan pindah milik, dia tidak sanggup. 5. Lain-lain, nyatakan:
68. Adakah anda kesal atau rasa bersalah dengan tindakan anda melupuskan/menjual tanah tersebut kepada Pembeli Bukan Melayu? 1. Ya 2. Tidak
BAHAGIAN F : PERSEPSI DAN CADANGAN RESPONDEN
69. Adakah anda merasa kesal melupuskan tanah milikan anda? 1. Ya 2. Tidak
70. Jika anda menyesal kerana melupuskan tanah kepada Pembeli Bukan Melayu, mengapa?
atau :
Jika anda menyesal kerana melupuskan tanah kepada Pembeli Melayu, mengapa?
276
71. Bagi yang melupuskan tanah kepada Pembeli Bukan Melayu, adakah anda berusaha untuk mendapat kembali? 1. Ya, nyatakan bentuk usaha: 2. Tidak, mengapa?:
72. Adakah anda masih memiliki tanah? 1. Ya 2. Tidak
73. Apakah kategori pemilikan tanah tersebut? 1. Tanah Rizab Melayu 2. Kategori Lain, nyatakan jenis:
74. Adakah anda berhasrat untuk menjual tanah tersebut pada masa akan datang? 1. Ya, nyatakan sebab: 2. Tidak, nyatakan sebab:
75. Jika anda berhasrat untuk melupuskan/menjual tanah, bagaimanakah kaedah pemilihan bakal pembeli? 1. Tawaran Harga yang menarik tanpa mengira kategori kaum 2. Memilih pembeli Bukan Melayu kerana mudah berurusan 3. Memilih pembeli Melayu tanpa mengambil kira harga tawaran 4. Lain-lain, sila nyatakan:
76. Persepsi anda terhadap bakal pembeli dalam kalangan Melayu (bagi yang lebih memilih kepada pembeli yang sanggup menawarkan harga yang tinggi dalam kalangan pembeli bukan Melayu), adakah terdapat kesukaran untuk menyempurnakan proses pindah milik tersebut?
77. Persepsi anda terhadap bakal pembeli dalam kalangan bukan Melayu (bagi yang lebih memilih kepada pembeli dalam kalangan Melayu), adakah terdapat kesukaran untuk menyempurnakan proses pindah milik tersebut?
78. Cadangan dan rekomendasi anda terhadap masa depan tanah milikan Melayu kesan daripada proses pembangunan.
SEKIAN TERIMA KASIH ATAS KERJASAMA YANG DIBERIKAN OLEH YANG BERBAHAGIA DATO’/DATIN/DR./TUAN/PUAN/ENCIK/CIK 277
LAMPIRAN B LOKASI DAN KEDUDUKAN KAWASAN KAJIAN
Sumber: Ubahsuai dari Jabatan Ukur dan Pemetaan Negeri Perak, 2012
278
LAMPIRAN C KEPERINCIAN CADANGAN PERLAKSANAAN RANCANGAN FIZIKAL NEGARA No. Dasar Agensi Pelaksana Utama Inisiatif Perlaksanaan RFN 1 Rangka Kerja bagi mencapai perancangan Agensi Persekutuan dan Menterjemahkan dasar dan cadangan RFN guna tanah bersepadu dan mampan Negeri dan JPBD dalam Rancangan Struktur dan Rancangan Tempatan. 2 Perancangan aktiviti ekonomi berasaskan Agensi Persekutuan dan Meletakkan aktiviti berasaskan bandar seperti bandar perlu mengguna pakai konsep Negeri, Perbadanan pengusahaan perindustrian, institusi “Tumpuan Terpilih” bagi pusat-pusat bandar Kemajuan Ekonomi pendidikan dan latihan swasta, bandar siber strategik di semua negeri Negeri, Kementerian dan infrastruktur utama di pusat bandar Pelajaran, MDC dan JPBD strategik 3 Memperkukuhkan kerjasama di dalam EPU, Kementerian Luar Mempromosikan projek di Kawasan perancangan fizikal di antara Malaysia dengan Negeri, agensi Negeri, Pertumbuhan Wilayah, penubuhan Zon negara-negara serantau ASEAN. JPBD, Professional Ekonomi Khas, mengeksport perkhidmatan Services Development profesional dan pembangunan rentas Corporation, Kementerian sempadan Kewangan 4 Tanah dan sumber semula jadi di wilayah Jabatan Pertanian, Kem. Menggalakkan kepelbagaian ekonomi yang kurang maju perlu digunakan secara Pelancongan, KTAK, khususnya dalam sektor pertanian dan mampan bagi meningkatkan produktiviti dan Kem. Pembangunan pelancongan, merapatkan jurang digital dan mengurangkan ketidakseimbangan wilayah Usahawan & Koperasi, menyediakan latihan teknikal serta program Kem. Kemajuan Luar pembangunan sosial Bandar dan Wilayah, JPBD, JMG
bersambung… 278 279
…sambungan
5 Mengguna pakai konsep „Kelompok Industri‟ MITI, PKEN, JPBD Kriteria peletakan kawasan perindustrian dalam perancangan untuk pembangunan tanah termasuklah faktor-faktor seperti kesan alam perindustrian sekitar, ekonomi dan kemudahsampaian serta pematuhan kepada konsep kelompok industri 6 Pembangunan pertanian perlu mengambil kira Jabatan Pertanian, JPBD, Memelihara KPU dan kawasan pengeluaran tekanan dan peluang dari proses perbandaran PBPT makanan penting. KPU perlu dikenal pasti di dalam RS dan RT 7 Lapan buah kawasan jelapang padi strategik Jabatan Pertanian, Memetakan kawasan jelapang padi di dalam iaitu Muda (MADA), Kemubu (KADA), JPBD RS dan RT IADP Kerian-Sungai Manik, IADP Barat Laut Selangor, IADP Pulau Pinang, IADP Seberang Perak, IADP Terengganu Utara (KETARA) dan IADP Kemasin-Semerak perlu dipulihara 8 Zon pembangunan pelancongan perlu Kem. Pelancongan, JPBD, Mengenal pasti pelbagai produk pelancongan menumpukan kepada pakej produk PBPT bandar, program yang berkesan dalam pelancongan yang berbeza untuk mempromosikan produk pelancongan tersebut memaksimumkan kekuatan lokasi dan sumber dan menyediakan infrastruktur sokongan masing-masing yang bersesuaian 9 Tumpuan pertumbuhan bandar di dalam Agensi Persekutuan dan Mengenal pasti kawasan conurbation di conurbation perlu disokong dan diselaraskan Negeri, JPBD dalam RS dan penyediaan rancangan wilayah bagi conurbation 10 Pertumbuhan empat conurbation utama iaitu Agensi Persekutuan dan Menubuhkan Jawatankuasa Perancang Kuala Lumpur, George Town, Johor Bahru Negeri, JPBD Wilayah untuk conurbation ini dan inisiatif dan Kuantan perlu disokong sokongan lain iaitu ICT, kesihatan, pendidikan, pelancongan dan sistem
pengangkutan awam 279 bersambung… 280
…sambungan
11 Conurbation perlu dirancang dan dibangunkan Agensi Persekutuan dan Menyediakan Rancangan Wilayah sebagai sebuah wilayah bersepadu Negeri, JPBD 12 Keunikan dan sempadan fizikal bandar, pekan Agensi Persekutuan dan Melaksanakan perancangan bandar secara dan kampung di dalam conurbation perlu Negeri, JPBD, menyeluruh termasuklah pembentukan had dikekalkan PBPT sempadan bandar di dalam RT 13 Bandar berciri khas perlu dikenal pasti dan JPBD, Kem. Pelancongan Mengenal pasti bandar berciri khas di dalam pembangunan projek yang RS dan melaksanakan program pembangunan mengeksploitasikan ciri-ciri berkenaan perlu yang bersesuaian disokong dengan infrastruktur yang bersesuaian 14 Bandar kecil dan sederhana perlu dibangunkan Agensi Persekutuan dan Menyediakan kemudahan awam, mengikut potensi ekonomi setempat Negeri, JPBD menggalakkan industri kraf dan berasaskan sumber dan membangunkannya sebagai bandar pemasaran utama untuk produk asas tani 15 Pembangunan Pusat Pertumbuhan Desa (PPD) Kem. Kemajuan Luar Mengkaji semula PPD sedia ada dan perlu diperkukuhkan untuk merasionalisasikan Bandar dan Wilayah, melaksanakan perancangan dan program perkhidmatan bagi penduduk luar bandar JPBD, Jab. Pertanian pembangunan petempatan luar bandar secara menyeluruh. 16 Piawaian perancangan perlu dirangka bagi Agensi Persekutuan dan Mengkaji semula piawaian perancangan sedia memenuhi keperluan sebuah negara maju Negeri, JPBD ada secara komprehensif 17 Sebuah agensi pusat perlu JPBD, PBPT Menyedia dan menerbitkan maklumat guna dipertanggungjawabkan untuk menerbitkan tanah. secara berkala maklumat pembangunan guna tanah
bersambung… 280 281
…sambungan
18 Kawasan Sensitif Alam Sekitar (KSAS) perlu Jab. Perhutanan, JAS, Penentuan KSAS dan Zon Penampan di diintegrasikan dalam perancangan dan JPBD dalam RS dan RT pengurusan guna tanah serta sumber semula jadi bagi memastikan pembangunan mampan 19 Central Forest Spine (CFS) akan diwujudkan Jab. Perhutanan, JAS, Jab. Mengenal pasti Forest Spine di dalam bagi membentuk tulang belakang rangkaian Perhilitan, JPBD Rancangan Pemajuan dan menyediakan pelan Kawasan Sensitif Alam Sekitar pengurusan CFS yang bersesuaian 20 Ekosistem persisiran pantai JPS, JPBD, Jab. Perhilitan, Mengenal pasti dan melindungi hutan bakau, sensitif perlu dilindungi dan digunakan secara Jab. Perikanan tapak pendaratan penyu, taman laut dan tapak mampan pendaratan burung berhijrah. Kawasan ini perlu dilindungi mengikut undang-undang atau dikenal pasti sebagai KSAS di dalam RS dan RT 21 Pembangunan di tanah tinggi perlu dikawal UPE, Jab. Tanah & Galian, Mengunapakai garis panduan sedia ada dan dengan tegas bagi melindungi keselamatan PBPT, JPBD syor dari Study of Sustainable Development of manusia dan kualiti persekitaran The Highlands of Peninsular Malaysia, EPU 2002 22 Kesemua sumber air permukaan dan air tanah JMG, JPS, Pihak berkuasa Persempadanan kawasan sumber air tanah merupakan aset strategik yang perlu Bekalan Air, Jab. dan permukaan serta kawasan imbuhan dan dilindungi dan digunakan secara optimum Perhutanan, JAS, JPBD, menyediakan pelan pengurusan yang PBN bersesuaian 23 Rangkaian pengangkutan negara bersepadu UPE, Kem. Pengangkutan, Menyediakan Pelan Rangkaian Pengangkutan perlu diwujudkan dengan mengambil kira Kem. Bersepadu dan mengenal pasti sebuah agensi hubungan antara guna tanah dan Kerja raya, JKR, JPBD penyelaras pengangkutan.
bersambung… 281 282
…sambungan
24 Satu sistem kereta api laju negara yang Kem. Pengangkutan, JPBD Menyediakan kajian kemungkinan terhadap bersepadu perlu diwujudkan cadangan ini. Mengenal pasti koridor dalam RS dan RT serta membangunkan ibu negeri sebagai hab pengangkutan berasaskan rel 25 Rangkaian jalan raya negara perlu UPL, JKR, JPBD Membangunkan lebuh raya ekspres bagi diperluaskan untuk kemudahsampaian di menyepadukan perhubungan kawasan pantai peringkat wilayah dan tempatan timur dan barat 26 Lapangan terbang dan pelabuhan utama perlu UPE, Kem. Pengangkutan Meningkatkan infrastruktur dan kemudahan dibangunkan mengikut fungsi yang saling sokongan di lapangan terbang dan pelabuhan melengkapi bagi mengukuhkan daya saing utama ekonomi negara dan memudahkan ketibaan pelancong 27 Konsep Pembangunan Berorientasikan Transit Kem. Pengangkutan, Mengenal pasti TOD dalam Rancangan (TOD) perlu digalakkan sebagai asas PBPT, JPBD Wilayah bagi conurbation, RS dan RT. perancangan guna tanah bandar bagi Memperkenalkan pembangunan bandar padat memastikan kebolehlaksanaan pengangkutan dan sistem pengangkutan awam bersepadu awam 28 Sistem pengangkutan awam bersepadu perlu UPE, Kem. Pengangkutan Menggalakkan penggunaan kemudahan dibangunkan di semua pusat bandar utama JPBD, PBPT pengangkutan awam termasuk bas dan kereta api di semua pusat bandar utama 29 RFN menyediakan rangka spatial bagi KTAK, KPKT, Agensi Agensi-agensi infrastruktur dan utiliti perlu penyampaian efisien perkhidmatan Infrastruktur dan pembekal mengguna pakai RFN sebagai asas infrastruktur bersepadu di peringkat negara, perkhidmatan utiliti perancangan dan penyelarasan penyediaan wilayah dan conurbation utama perkhidmatan infrastruktur
bersambung… 282 283
…sambungan
30 Penawaran dan permintaan bekalan air MSAN, Pihak berkuasa Dasar Air Negara di bawah Majlis Sumber mengikut kuantiti dan lokasi perlu menjadi Bekalan Air, JPS, JKR, Air Negara, perlu selaras dengan cadangan panduan perancangan kawasan sumber air JPBD RFN 31 Sumber air tanah dan kawasan imbuhan perlu JMG, Pihak berkuasa Mengenal pasti zon imbuhan air tanah dan dikenal pasti dan dilindungi Bekalan Air Negeri, JPBD telaga dan laksanakan kawalan guna tanah daripada aktiviti yang menyebabkan untuk melindungi sumber-sumber ini pencemaran dan pengurangan air 32 Semua petempatan bandar perlu disediakan Jabatan Perkhidmatan Mengambil kira Pelan Induk Sistem dengan kemudahan sistem rawatan kumbahan Pembetungan, JPBD, Kumbahan Berpusat di dalam RT berpusat PBPT 33 Semua petempatan perlu disediakan dengan KPKT, PBPT, JPBD Promosi pengurusan sisa pepejal dan kenal rangkaian kemudahan dan pemulihan sisa pasti loji rawatan sisa pepejal di bandar- pepejal bersepadu bandar utama 34 Tanah bagi kegunaan perparitan utama, sungai JPS, PBPT, JPBD Mengenal pasti dan mewartakan rizab sungai dan anak sungai perlu dijadikan rizab parit di dalam RS dan RT atau sungai 35 Loji jana kuasa elektrik dan KTAK, TNB, JPBD Menempatkan loji jana kuasa dan agihan rangkaian agihan utama adalah aset strategik utama bersesuaian dengan guna tanah yang perlu diletakkan di lokasi yang sesuai sekeliling untuk menyediakan kemudahan yang berterusan (reliable) dan efisien kepada pengguna
bersambung… 283 284
…sambungan
36 Penyediaan teknologi ICT yang bersesuaian UPE, KTAK, MDC, Kem. Memperluaskan konsep Bandar Siber ke perlu diutamakan di semua petempatan Pembangunan Wilayah dan kawasan lain, mengurangkan jurang Luar Bandar perbezaan digital dan promosi penggunaan ICT di semua peringkat kerajaan dan sektor swasta
Sumber: Rancangan Fizikal Negara, 2011 284 285
LAMPIRAN D CADANGAN PROJEK PEMBINAAN JALAN-JALAN BARU DI DAERAH LMS Cadangan Projek Rizab Panjang Mukim-mukim Terlibat (m) (km) Lebuh raya Taiping-Selama 60 25.4 Batu Kurau, Kamunting dan Assam Kumbang Lebuh raya Pantai Barat (Banting-Changkat Jering) 60 28.2 Simpang, Pengkalan Aor, Sg. Limau, Bukit Gantang dan Sg. Tinggi Jalan Lingkaran Luar Taiping 30 12.72 Kamunting, Tupai dan Bukit Gantang Jalan Kg. Sg. Rantakan dari Jalan Persekutuan 60 (Changkat Jering- 30 9.17 Simpang, Pengkalan Aor dan Sg. Pantai Remis) Limau Jalan ke Kuala Sepetang dari Jalan Persekutuan 74 (Jalan Ipoh- 30 8.07 Assam Kumbang dan Jebong Butterworth) Jalan dari Anak Kurau ke Jalan Negeri A7/Kamunting (Jalan 30 7.63 Batu Kurau dan Kamunting Taiping-Selama) Jalan dari Jalan Kamunting Lama ke Kamunting Raya 30 3.87 Kamunting dan Assam Kumbang Jalan dari Kg. Chempaka ke Penghubung Kati (sebahagian daripada 20 5.9 Batu Kurau cadangan jalan daerah baru Jalan Penghubung Kati-Batu Kurau- Selama) Jalan ke Kg Ayer Puteh dari Jalan Persekutuan I (Jalan Ipoh- 30 1.1 Assam Kumbang Butterworth) Jalan dari Jalan Persekutuan 3146 (Jalan Ipoh-Butterworth) ke 30 4.5 Assam Kumbang Aulong Jalan dari Jalan Persekutuan I (Jalan Ipoh-Butterworth) ke 30 2 Assam Kumbang Kamunting Raya Jalan dari Jalan Negeri A4 (Jalan Taiping-Kubu Gajah) ke Kg 30 2.7 Assam Kumbang Rahmat
bersambung… 285 286
…sambungan
Jalan dari Jalan Persekutuan I (Jalan Ipoh-Butterworth) ke Jalan 20 4.8 Simpang, Pengkalan Aor dan Sg. Negeri A109 (Jalan Taiping-Changkat Jering) Limau Jalan dari Kg. Cht. Raja ke Kawasan Perindustrian Pengkalan 20 1.76 Simpang, Pengkalan Aor dan Sg. Limau Jalan dari Jalan Negeri A109 (Jalan Taiping-Changkat Jering) ke 30 1.9 Simpang, Pengkalan Aor dan Sg. Kg. Batu Lima Limau Jalan dari Kg. Jaha ke Kuala Trong 20 6.2 Simpang, Pengkalan Aor, Sg. Limau dan Trong Jalan dari cadangan persimpangan bertingkat Trong (Cadangan 30 1.6 Bukit Gantang Lebuh raya Pantai Barat) ke Pekan Trong
Sumber: Ubahsuai dari Rancangan Tempatan Daerah Larut Matang dan Selama, 2010
286 287
LAMPIRAN E CADANGAN PROJEK NAIKTARAF JALAN-JALAN SEDIA ADA DI DAERAH LMS
Cadangan Projek Jalan Panjang Mukim-mukim terlibat (m) (km) Jalan Taiping-Selama (Jalan 40 27 Batu Kurau, Kamunting, Negeri A7) (Sebahagian Selama dan Hulu Ijok telah siap dan sebahagian dalam pembinaan) Jalan Ulu Sepetang-Redang 40 15.3 Batu Kurau Panjang (Jalan Negeri A5) Jalan Persekutuan 3146 40 4.42 Kamunting dan Assam (termasuk Jalan Stesen Kumbang Kamunting) Jalan Persekutuan 60 40 33.77 Simpang, Pengkalan Aor, (Changkat Jering-Pantai Sg. Limau, Trong dan Sg. Remis)(sebahagian daripada Tinggi cadangan menaiktaraf Jalan Changkat Jering-Pantai Remis-Segari) Jalan Pekan Trong 30 0.7 Bukit Gantang Jalan PLB dari Jalan Negeri 20 1.9 Batu Kurau A137 (Jalan Batu Kurau- Anak Kurau) ke Kg. Chempaka (sebahagian daripada cadangan jalan daerah baru Jalan Penghubung Kati-Batu Kurau-Selama) Jalan Assam Kumbang 40 1.4 Bandar Taiping Jalan Kamunting Lama 40 3.7 Kamunting Jalan Stesyen Hulu 40 1.4 Bandar Taiping Jalan Kamunting 40 2.8 Kamunting Jalan Negeri A6 antara Alor 30 37 Hulu Ijok dan Selama Pongsu-Selama Jalan Lenggong-Sumpitan- 30 48 Hulu Selama dan Selama Selama
Sumber: Ubahsuai dari RT Larut Matang dan Selama, 2010
288
LAMPIRAN F BANDAR DAN PEKAN UTAMA DI DAERAH LMS
Sumber: Kerja Lapangan, 2012 289
LAMPIRAN G
PERMOHONAN DATA TRANSAKSI HARTA TANAH JABATAN PENILAIAN DAN PERKHIDMATAN HARTA KEMENTERIAN KEWANGAN MALAYSIA
Sumber: Jabatan Penilaian dan Perkhidmatan Harta, 2010
290
Sumber: Jabatan Penilaian dan Perkhidmatan Harta, 2010
291
LAMPIRAN H
BORANG PINDAHMILIK TANAH, BAHAGIAN DAN PUSAKA AKTA KANUN TANAH NEGARA, 1965
291
292
292 293
LAMPIRAN I
7 WASIAT RAJA-RAJA MELAYU
Sumber: Jabatan Penerangan Malaysia, 2010 294
LAMPIRAN J
PIRAMID SISTEM KAPITALIS
Sumber: http://www.prosebeforehos.com, 2010