«Ислам Азыркы Светтик Мамлекетте» Эл Аралык Конференциясынын Баяндамалар Жыйнагы (Бишкек Ш., 28-29 Сентябрь 2017 Ж)
Total Page:16
File Type:pdf, Size:1020Kb
«ИСЛАМ АЗЫРКЫ СВЕТТИК МАМЛЕКЕТТЕ» эл аралык конференциясынын Баяндамалар жыйнагы (Бишкек ш., 28-29 сентябрь 2017 ж) Бишкек – 2017 УДК 29 ББК 86.38 И87 2017 жылдын 28-29-сентябрында Бишкек шаарында Кыргыз Республикасынын Президенти А.Ш Атамбаевдин колдоосу менен өткөн «Ислам азыркы светтик мамлекетте» аттуу эл аралык конференциянын катышуучуларынын баяндамалары жыйнакта жарыяланууда. Аталган конференцияга 20дан ашык өлкөдөн келген мамлекеттик органдарынын өкүлдөрү жана эксперттер катышышты. Баяндамалар эл аралык конференциянын катышуучулары тарабынан берилген түп нускасы менен өзгөрөсүз жарыяланат. Конференциянын уюштуруучулары бул жыйнакта басылып чыккан эл аралык конференциянын катышуучуларынын көз карашы менен бөлүшө албайт. http://islaminmodernstate.org.kg Жалпы редакция: З.Эргешов Түзүүчүлөр: З.Чотаев, Г.Исаева Техникалык редакция: М.Эркинбекова И87 Ислам азыркы светтик мамлекетте: Эл аралык конф.баяндамалар жыйнагы. «Islam in a Modern Secular State»: The collection of the reports of the International Conference. Ислам в современнем светском государстве: Сборник докладов международной конф. - Б.: 2017. - 304 б.- Тест кырг, орус, анг. тил. Бул басылма Кыргыз Республикасынын Дин иштери боюнча мамлекеттик комиссиясы тарабынан даярдалып Кыргыз Республикасындагы Бириккен Улуттар Уюмунун Өнүктүрүү программасынын колдоосу менен басылып чыкты. Бул жыйнакта чагылдырылган ой-пикирлер Бириккен Улуттар Уюмунун Өнүктүрүү программасынын расмий ой-пикири болуп эсептелбейт. И 04003000000-17 УДК 29 ISBN 978-9967-09-328-7 ББК 86.38 МАЗМУНУ МАЗМУНУ ................................................................................................................. 3 ЭЛ АРАЛЫК КОНФЕРЕНЦИЯНЫН АЧЫЛЫШЫ. ....................................... 12 Кыргыз Республикасынын Президенти А. Ш. Атамбаевдин сөзү ................... 12 Индия Республикасынын Тышкы иштер мамлекеттик министри М. Д. Акбардын сөзү ............................................................................................ 21 Казахстан Республикасынын дин жана жарандык коом иштери министри Н. Б. Ермекбаевдин сөзү ....................................................................................... 24 Египет Араб Республикасынын маданият министри Х. Эльтантавинин сөзү.......................................................................................... 27 Тажикистан Респубикасынын дин иштери, улуттук салттар, майрамдар жана ырым-жырымдарды тартипке салуу комитетининин төрөгасы С. Давлатзоданын сөзү .......................................................................................... 31 Бельгия Королдугунун Федералдык парламентинин депутаттар палатасынын өкүлү В. Йокселдин сөзү .............................................................. 32 Орусия Федерациясынын улуттар иштери Федералдык агенттигинин жетекчисинин орун басары А. В. Меженьконун сөзү ........................................ 35 Азербайжан Респубикасынын диний билимдер менен иштөө мамлекеттик комитетинин төрөгасынын биринчи орун басары С. С. Адиль оглынын сөзү .................................................................................... 37 Өзбекстан Республикасынын министирлер кабинетинин алдындагы дин иштери боюнча комитетинин төрөгасынын орун басары У. М. Хасанбаевдин сөзү ....................................................................................... 42 БУУнун өнүктүрүү программысынын зомбулуктуу экстремизмдин алдын алуу дүйнөлүк программасынын атайын даанышманы жана менеджери А. Аванесовдун сөзү ............................................................................................. 46 Европа Биримдигинин Борбордук Азиядагы атайын өкүлү П. Буриандын сөзү ................................................................................................ 49 ЕККУнун Бишкектеги программасынын жетекчиси П. ф. Аркстын сөзү ....... 51 ПЛЕНАРДЫК ОТУРУМ ....................................................................................... 53 М. Кемпер: «Нидерландия жана Германиядагы светтүүлүк жана ислам» ...... 53 А. Мунханиф: «Светтик улуттук мамлекетте исламды талкуулоодо:дин, мамле- кеттик курулуш жана Индонезиядагы маданий өзгөчөлүгүн динамикасы» ... 61 Н. Такер: «Плюралистик коомго жана светтик мамлекетке узун жол: диний зомбулукту алдын алуу жана экстремистик жолго тартууда каршы аракет жасоодо тарыхтын кайгылуу сабактары» .......................................................... 71 Б. Тиби: «Ислам-бул диний ишеним, мамлекеттик тартип эмес: исламизм жана мамлекеттеги саясий тартип» .................................................... 76 А. Малашенко: «Азыркы заман ислам мамлекети жана ислам» ...................... 80 3 СЕКЦИЯ I. «МАМЛЕКЕТ ЖАНА ИСЛАМДЫН ӨЗ АРА КЫЗМАТТАШУУ ТАЖРЫЙБАСЫ» .................................................................................................... 82 А. Мокеев: «Карахандар каганатындагы коом жана мамлекеттин өзүн өзү аңдап билүүсүндөгү ислам дининин ролу» ........................................................ 82 Н. Байтенова: «Секуляризм мамлекеттин цивилизациялуу өнүгүүсүнүн кепилдиги катары» ................................................................................................ 85 Г. Тулеметова: «Азыркы Өзбекстанда ислам изилдөөлөрүнүн өсүш динамикасы (1992-жылдан 2017-жылга чейин диний изилдөө боюнча диссертациялык материалдардын негизинде)» .................................................. 90 М. А. Муса: «Ислам, саясат жана мамлекет» ..................................................... 98 С. Мырзаибраимов «Светтик мамлекетте үммөт жана улут түшүнүгү» ....... 103 А. Батыралиев: «Дин таануу» сабагын мектептин жана ЖОЖдун окуу пландарына киргизүүнүн зарылчылыгы» ......................................................... 109 М. Ибраев: «Мамлекет жана исламдын кызматташуу тажрыйбасы» ............ 114 М. А. Бег: «Демократия жана ислам» ............................................................... 117 Т. Мамытов: «Радикализм жана экстремизм – азыркы дүйнөдөгү терроризмдин негиздери» ................................................................................... 120 Х. Гийнард: «Палестина саясатындагы ислам чакырыктары: Хамас хартиясынан Палестиналык негизги укуктарга чейин» .................................. 126 Ж. Фронтбек кызы: « Аялдардын диний уюмдарынын ишмердүүлүгү жөнүндө АПКУ Мутакалимдин мисалында» ................................................... 130 Н. Эсенаманова: «Кыргыз Республикасынын коомдук саясий жашоосундагы диний фактор» ..................................................................................................... 134 С. Давлатзода: «Тажикистан Республикасындагы дин тутуу жана абийир эркиндиги» ........................................................................................................... 149 Т. Абдырахманов «Диний билим берүү чөйрөсүндөгү мамлекеттик саясат» ........................................................................................... 153 К. Айдаркул: «Укук коргоо органдары менен диний уюмдардын өз ара аракеттенүүсүндөгү: көйгөйлөрү жана келечеги» ........................................... 161 А. Асанканов, С. Дюшенбиев: «Кыргызстанда мамлекеттик органдардын жана диний уюмдардын өз ара байланышы» ................................................... 165 Г. Исаева: «Кыргыз Республикасынын диний чөйрөсүндөгү мамлекеттик саясатты ишке ашыруу маселелери» ................................................................. 170 СЕКЦИЯ II. «ДИНИЙ РАДИКАЛДАШУУ ШАРТТАРЫНДАГЫ ЭТНО- МАДАНИЙ САЛТТАР» ....................................................................................... 174 М. Б. Арафат: «Этно-маданий салттар жана диний радикалдашуу» ............. 174 А. Радж: «Диний радикалдашууну жана экстремизмди башкаруу: малайзиялык тажрыйба» .................................................................................... 178 К. Маликов: «Ислам улуттук мамлекеттик курулушта ресурс катары, Кыргызстандын улуттук мамлекетти курууга катышууда ислам дининин келечеги» .............................................................................................................. 184 4 М. Чжунпин: «Экзегетикалык жумуш-Кытай ислам чөйрөлөрүндөгү радикалдуу идеяларга каршы ыкма» ................................................................. 190 Л. Боннефуа: «Светтүүлүктүн француз стили жана ислам» ........................... 193 Э. А. Аккылыч: «Ислам радикалдашуусу: диний социалдашуу жана диний чөйрө контекстиндеги биография » ................................................................... 195 И. Асланова: «Кыргыз Республикасында дин таануу жана диний билим берүү чөйрөсүндө жөнгө салуу» ............................................................ 198 А. К. Зайферт: «Ислам азыркы светтик Борбордук Азия мамлекеттеринде: Германиянын көрүнүшдөгү светтик мамлекет менен диндин өз ара байланышы» ........................................................................................................ 203 Ш. Ризоён: «Тажикстанда диний экстремизмди алдын алуу жана иденттүүлүктү бекемдөө маселелери» .............................................................. 210 Н. Исмаилов: «Бийликтин мыйзамдуулугун кээ бир аспекттери жана ислам укугунун доктриналык булактарынан элдин бийлигин камсыз кылуу»........ 214 СЕКЦИЯ III. «ИСЛАМ ЖАНА САЯСАТ» ....................................................... 219 С. Т. Насрин: «Ислам жана саясат: Түштүк Азиядагы маектер» .................... 219 А. Ормушев: «Борбордук Азия өлкөлөрүндө ислам динин өнүгүшүнүн өзгөчөлүктөрү» .................................................................................................... 225 Н. Шамралиев: «Диний билим берүү системасын