Menbasa Tako

Lets Read

3,

-earc Summer Institute of Unovistics—, Inc. Troolaton 1980 Publishers Published in cooperation with Bureau of Elementary Education and Institute of National Language Ministry of Education and Culture , Philippines

Additional copies are available from:

FilLit FilLit Box 2270 or SIL, Bagabag Airport Manila 2801 Bagabag, 1505

A Primer in Northern Kankanay

47.22-280-5.4C 52.30P-806014B Printed in the Philippines PAUNANG SALITA

Ang isang katangiang masasabi tungkol sa Pilipinas ay ang pagkakaroon nito ng iba't ibang pangkat etniko na nag-aangkin ng kani-kanilang wikang katutubo. Gayon man, ito'y hindi naging balakid sa pag-unlad ng bansa, bagkus nagpatibay pa nga sa pagbubuklod at pagkakaisa ng mga mamamayan tungo sa pagkakaroon ng isang diwang panlahat. • Ang aklat na ito ay isa sa serye ng ganitong uri ng mga babasahing inihahanda para sa higit na ikalilinang ng mga kaalaman, kakayahan, kasanayan, pagpapahalaga at pagmamahal sa sariling wika ng mga mag-aaral. Sinikap na malakipan ang aklat ng mga paksang inaaakalang magdudulot ng malaki at makabuluhang kapakimabangan sa mga gagamit nito. Sa paghahanda ng mga ito'y isinaalang-alang ang mga pangkalahatang layunin ng bansa. Isinaalang-alang din ang mga pangkasalukuyang pangangailangan ng mga mag-aaral sa pagpapalawak at pagpapayaman ng kanilang talasalitaan, paglinang ng kakayahang gumamit ng wikang gamitin at wastong pagsulat nito. May inilakip ding mga pagsasanay na inaakalang makatutulong sa mabisang pag-aaral ng wika. Matitiyak na ganap na nilangg -natutuhan at nauunawaan ang wika kung ito'y buong katalinuhan na nilang natatalakay sa klase at naiuugnay o nagagamit sa tunay na buhay. Buong pagmamalaking inihahandog ng Ministri ng Edukasyon at Kultura ang aklat na ito taglay ang matapat na hangarin at mithiing lalo pang mapataas ang uri ng edukasyon para sa di marunong bumasa at sumulat sa pamamagitan ng pag-aaral ng kinagisnang wika. At inaasahan din sa gayon ang madaling pagkatuto ng wikang pambansa.

Onofre D. Corpuz Ministro ng Edukasyon at Kultura PREFACE

This book, Menbasa Tako, has been prepared to teach the skill of reading and writing to speakers of Northern Kankanay of , Republic of the Philippines. It is to be taught following the pre-reading workbook, Menlogi Tako ay Menbasa. The letters of the Northern Kankanay alphabet are: a, b, k, d, e, g, i, 1, m, n, ng, o, p, s, t, w, y, and glottal stop (symbolized by a hyphen). These letters, except for e follow their counterparts in the National Language. E is the mid-central vocoid. The letters are taught in the following sequence: i, o, a, e, 1, p, n, s, m, t, b, k, d, g, w, y, ng. Glottal stop is introduced with the lesson on m, but not taught as a separate letter. The method used in this book is phonics with closed syllables being introduced with the letter n. Each letter is practiced in controlled syllable, word, and story drills. Writing is taught and used to reinforce the reading skills. Directions for teaching each lesson are given at the beginning of each lesson in the Teacher's Edition of Menbasa Tako. Doris Porter of the Summer Institute of Linguistics prepared the lessons and the teacher's guide. Dinig-as Ap-apid and Marciana Ap-apid wrote some of the stories and Mr. Ap-apid checked the materials. • • I

• r

in a i pit

1 I a

/

I AIOI EI A 0 I i. I 0 a A • I 0

3

i -401 -0- -0 - -G 0- -

rs. 0 aogdoo

0 i 0 ogsa 0+ o 0 i bola boffin

■■••■ .1■0 ■•■ O IAOOAO A 0 0 I a 0

0 0 I A 7

■I• mi■ ■I•1•1 C‘i

a a e ,Kapa a

lal ban9a abek lane 0

-E a w a

1 0

A IACAA I A A A a I 0 0 0 a 0 A a a A

11

a A

12 -e e - -e- e-

e

rig

-el een9 eneb en9n3a 13 eoeade a eban o a eeng e la es

oken

14

.■1■1• M.■

lEAEOE A E 0 I e a

A 0 0 a e

15 e E

6

4 1

16 I

17 a

e

18

d p a n9a _gad

n9i+ be Ic na

pa+ nsa kan

__dan P°Y sa

19

k o lt_ la+ bans__

+as Papa)/ si k

ob gag— p I 11 y

kap. tab ob

20

mi■■■ ■=11■ ■•■ ■••■• •■•••11. .MINEW ..■■•• ..111■1

!amok lae9 i ma

21

Jt y

e 0 amok a e laba 0 sala a nalaka

22

Wm, me MIN

L ALOLEL A E L.

A E a A

0 0

23

a

\e la 10

24 to is na

In to r0 0 so li h pi ni net le -be to

25 P

111■11. 1=11/•• I■da• 1■1 ••■• 1■1•0 ■ •••• •■•■ MR.&

palso peta-to

26 p „ P a

P alo e

1 a n agm P°° pak D pokpok

27 P PAP LI P L P P A e L P P 1 E o L 0 P A i E I a

28

t 14

/ a Pa / ,0 po / ...- p/..., : 1 • ...... I • H • Pe

Pc P'

P

29 0 SQ po po p pi IU p +eh__ pe p_e_ SP. n P. 4 -74 44 ti A4 pa I a -Pala I

Papa

÷aa pa

30

pala apo pao

pili ope paa

papa opo poo

palalo Pilipa

lilo

lala

lele

31 H a i eH) a i o

I lo I i al °I i I el I la In li le

to al it li ol al

le it ol

le \la el el

32 0 i 0 i e la lo Ii le at 01 el I I I ra P in po pi re ap op ip ep P

4 Pa ap Pc op P' ip r e PT

ap pa pe ep pa pi le el po ap ep le pi po el pe

33 Daspak

34 ■■■■■ ■■+ n a bnn o n

e n n I P ana na ay

ka no n e nesnes

35 CI LNNPI N P N N

N P e

L 0 E n 0 P\ a

36 14 a n a

/

, 0 no

le' ni- • i I n ne

na no H

ne

37 na a na pa na

no P° I o no no n ni Pi ni i ne Pe I e ne nR th na Jana na n .nan pa na_ la_ra clan

_na ina Alan ina nan _na _ona inani. ni

38

a 0 a 0 e pe P Pa PO aP °P P eP P na no ni ne an nn in en n

na an nn o n n i in ne e n

Na la On in

Pa na An an

La pa In on

39 ith a na p a nap

iikith i na nap I na nap

anop

apal

inanop

apalan

40

AO n 'Xi\ irk i na lana nan

ala a la ala ona pala lele leplep

penpen

41

ala apo Ana all apa ani ila Ipi ine ill ope ina

lana pana la no pala papa lili lala pill lele

apal apon liplip anop alan penpen olin

42 5 -

MN. /•=m .1■111 %No • 1 • • S

tsos n s

P Sala

sokso

P e s a

se n9e

44 S SLSNES N L S S

P n N A

a

45

a 0 i e S sa 'so si se.

sa (a SA sa Pa

SO so no so to

si H Si P' Si

Se. Se. ne le se

46

14 th

e sa esa nan nan i so san

so o o son sa a a son

sa pa Naay nan ason so li Ipi.

47 a 0 i a 0 i e C C

na no ne an on in en n os is s sa so i se as es s

Sa as Sc) Os

Si is S P, P.S

Sa Po os ip

po le As Es

Le sa Ip An

Pi Na es as

na pi an Os

48 sala soli sina sapo soso sini sana sill poso sapi sino piso

apos onas asin alis anes osal olas anos oson

Nasapa si Ina ay en ninani.

Sino nan olas ay innayana?

Alas sais nan olas ay innayana.

49 4,

--;kr- manok ma-La 50 1=1■ ail•■■ •■••■ .1111111M.

in

m mnomw m

P P ma& a n bim ► S n lames

mokon

51 M MONMA M

L P n N m P P S m M

52 a 0 e m ma mn mi me

ma 1 sa ma na ma

I MO I MO so mo no mi ni mi mi si

I mel me se ne me

53 ama ama ama mapa

sama mani a mam amam lima a ma na amana

misa mola

amas amis emes a nap a pal Naamas nan

manin Ina. a mas

54

a Ol i e a o i

sa so si se as os is es S em E ma mo mi me am om im

am m in

em

mani mapa alam ilam

mola molmol naom posom

Mila misa slim anim

meme mema enem asem

55 ala ili ope epa al i ila opo esa apo ina ona emes ama iso onno enem ani ine asi aso

apal sapsap nasnas oral sipsip nesnes anap sepsep anop olas penpen lemlem alis pospos lomlom apos paspas lesles anos

oma ama apo amin

om -a aam -a aap-o am - in

alis apos anap

men -al is men -apos men - anap

56 Ilam si Alapo. Palalo nan anosna isnan enem ay aap-ona.

1. Lima ay aap-on Alapo.

0 owen baken

2. Naanos si Alapo.

owenCD baken 57 ina ili apo inana ilina apona

pala sala palana salana

ila ala

Ilan alan ilaen alaen ilaena alaena

58 Masapol Ama nan ason Alapo. Alaena nan ason Alapo. Maosal nan ason Alapo isnan men-anopana.

1. Osalen Ama nan aso.

owen baken 2. Men-anop si Ama.

owen baken

59

sapo sala

isapo isala

mensapo mensala

nasapo salaen

sinapo sinala

lasa sapa

Iasi pala

sal in soop

Iselin isoop

nasalinan nasoopan

salinan soopan

60

.11■1/1. .111•••• ...1111111■

t alaw tokod 61

T_I OTLTS T

M s -t

N P n P

62

a 0 e

1-a

to to ti to to tolo pati teen tapa tona lati teba tapi tosa tipak tepe

tapi pati itapi napati mentapi menpati

63

ota taa paa

oto too pao

tali tolo pati tapi tosa pato tasa tona pito

lata tamtam

Iota tonton mata

olat Hot ipit naet epat soot ilit anet

tep-a om-a

ten-en pat-o

64 Sino nan iilaen Ipi issa? Iilaena nan latan Ana. Inamas Ana nan latana. Naamas isnan om-a. Into nan om-a ay naamasana? Nan om-an inana nan naamasana.

1. Sino nan naamas?

2. Into nan naamasana?

65 • •

••••■•

baka baat 66

bpk b b I

Pr

TBLBE B

P T n P m n L p I M b m

67

• ago I e h ha bo hi be

ba bo bi be balo boti bina abe bato boso bimo obe

soban label tabas sabon bitil sobil

benben lebleb abes betbet sabsab eban basbas sebseb obon

68 Tolo nan Paton Ana.

Menlames nan papatona.

Palalo nan lames nan esa mo nan tapina.

Anet isdan Ana nan tolo ay patona no

lomamesda am-in.

nan paton Ana. (Tolo, Esa)

nan papatona. (Mentapi, Menlames)

nan lames nan esa. (Palalo, Paliso)

69 Into nan bolan Ana?

An-anapen Ana nan bolana.

Naamas nan bolan Ana.

Inamas Ipi san bolana.

Naslat si Ana isnan naamasan nan balo

ay bolana.

Naamas nan Ana. (bolan, bota)

Inamas nan bola. (Ana, Ipi

3. nan bolan Ana. (Balo, Bat())

4. Ana nan bolana. (Amasen, Anapen)

70

saba laba

mensaba menlaba

mensabsaba menlablaba

Menlablaba si Ina.

Sino nan lablabaana?

Lablabaan Ina nan eban Bibi?

Masapol ay masabonan nan eban.

1nalana nan sabon isnan ib-ana.

Sino nan menlablaba?

Sino nan lablabaana?

71 ba pi ito, tai ma to (ta, to) (ma, sal

bo (ii, le) (be, la)

pa ma tma, mol

sa no )to, ti

la bo Ili, boi (bo, bal

la to bo pi sa si

72

iK

73 1171 Ikkkk n

K KBK KT

B K b

T k

N b k n rn

S m

74

0 e k ka ko

ke

ka ko ki ke kali kosa kilas moke kapi koma kimit poke kano komo kipit baken kaba koto kipet kesen

kaan taok kiskis koop laok koskos kaab book kaskas

75 siki kosa sikik kosak sikim kosam sikina kosana

menkali nenkali menlaba nenlaba mensaba nensaba menbasa nenbasa

mensabaan mensabaan menbasaan

76 ba ta (a, e) (na, sal bo sa lba, be) pa MO (o, H (me, la)

la ta (mes, mebl (kon,kop)

ki SO (mit, min) (kip, kil I

MO pi ( kon, kopl

to ka (es, en) lab, am)

si le (im, ill (et, em)

SO ba (0"), OS) (at, ap)

77

•-•-.

-c

doyaw dodon

78 .11111111.■ 1111■11.

b d dp -E

.mmm 11■1. ■••■ .10.■■• .11M■im-

DBTDDL

T n d b K d k D b t

N m

79

a 0 e

do di

de.

da do di de dapo doll dila dede dana dosa di lo deda data do no nodi dedan damo bado padi depap

daan maid dook dadael saad doom

dildil sedsed kadkad

mendosa n adosa menbasa n abasa mendepap n adepap

80

damo bado damok badok damom badom damona badona

mensabsaba saba mensaba menob-obla obla menobla

namolaan mola mamolaan nailotan ilot mailotan

Mensabsaba si Ama. Mensabsaba isnan om-ami. Masapol ay mensaba to mamolaan. Anet adoado nan alaenmi isnan om-a.

Si no nan mensabsaba?

2. Into nan mensabsabaana?

81 Enem nan bakan da Pablo.

Adoado nan itedda ken daida.

No timpon di sasama et daida nan isamsamada.

Maid m akaobla i snan oblaen nan enem ay baka.

obla makaobla nakaobla sama makasama nakasama ited makaited nakaited

82 ••-■

• •••

83 b 9 L d 9

GTGG DG

T k d

B d 9 K b b

D 9 n

m

84

a 0 e 9

9 0 9' 9e

gapo gosi gido gage gaki goma gipan gepak

giken gamig gemgem gobat disig galgal gasot dokog gesges

iaeg baod gaeb baeg gaod saad

85 Into nan gamig Ama? Disigena nan kaiw koma. An-anapen Ama nan gamigna. Dat kanan Ina, Binolod Kopa nan gamig mo id kob-a. Kaisobsoblina.

1. Sino nan an-anapen Ama?

2. Dan an-anapen Ama nan gamigna?

86

w w vv \Tv

--i- 7 • 1 I • , t • •

\A/

• • • • • • • • wanes wao

87 V\T

w w e.wa w

B E W \A/ AW

w 8 N 9

9 P

88

a 0 e w wa

wo wi

wP

wa wi we wada wiik wewe waka bawl owen walas waned polaw widan wanes iliw wasit wakat kaiw waaw tawa Iowa wao lawa dowa

89 Wada nan bolan da Dono. Ay inilam nan bolada? Owen, inilak id kob-a. Menpolaw nan bolada.

wada wad-em winada

owen owenam inowenana

90 Ninwiik nan otik da Paotan. Ninwiik ay pilmi id kawni. Ninwiik tay naowat. Intedda nan kanena. Dat adi menwiik.

owen 1. Nenwiik nan kosa. baken

2. Da Paotan nan kakwa owen isnan otik. baken

3. Intedda nan kanen owen nan otik. baken

91 •

•Ksol," yabya b 92

€ () YID

Y Y DIGI T

A w Y b 9 b T a d \/./

93

a 0 e

Ya c)

y_e ye, ye siyan siyok oyek payak boyok kayet

poyo saoy lokey oyaw saay boyoy ayos oy-oy lasay

waya yasyas yapit laya yakyak yam-an daya yam-es

94 layaw lomayaw tayaw tomayaw

Naay di yayas. Yayas Ipi sa. Tolo nan yayasna. Idawat Ipi nan esa ay yayasna ken Dono. Tomayaw nan yayas Dono. Tomayaw ay lomayaw. Maymayat nan dowa ay yayas Ipi. Adida lomayaw.

95 ba ba I kas, mas) I nol. kol ) to ka I pen, wen) (wet, yet)

SI do Haw, maw) Ibot, not)

Oa da i nod, lod I I ses, wes)

SO ke I mod, kod) flay, say) lo lo clas, nas) Imoy, koy)

ke MO I ka s. da sl Idat, tat)

le MO thaw, paw) Ikon, won)

96

—r a-7; - — — • I e `, . 9 • '1/4 ; •••- t i t• I kJ

TIC -J

nc

ay it it 97 119— •••••

r1 9 ne 9 ns 9

N9 L G N9 Ng

b k Ng m 3 P 0 n9 M n9 9 T d 0

98 a o 1 ng noa non no i no P.

nga ngo ngi nge ngata ngodel ngiyog ngenge ngawi ngoso ngipil ngen

a ngab ongos a ngo a nges onget onga anget i nga

benget ta ngeb kayong bonget ta ngad kedeng ba nget baneeng

pangket pa nggep

99 Inmey si Ina ay omala is madengdeng.

Lipolyo nan dinatngana.

Inayalina to otowena.

Gawis ay madengdeng nan lipolyo.

sagang kitong senga palong kiting senge

lang-ay leng-ag

gadangdang magonggong

100 we yo (we,wil (do,yol wa gi Ido,kal (go,do) nga ga Iwi, gol (yo, gol

wa nge Iga,bel (wa,gal ya do Ingo,wa)

SO to Ingo,ngal Igaingal

sa na ngo ya

101

Kalibolibo ay Kosa

Id kasin kano wada nan sin-asawa ay mentetee isnan gawigawis ay baey. Gawigawis dedan nan biyagda ngem kolang pay laeng nan gasingda. Kolang tay maid kosada.

Waday kosata koma, kinwanin nan in-ina. Dat omey omala si asawana is kosa. Omey isnan bilig et mendaddaddad-aan enggana ay dinatngana nan bilig ay nanapno is kosa.

lilaena dat kosa isna, kosa isdi, kapasogasot ya kalibolibo ay kosa. Dat men-galalasing nan am-ama et kanana en makapiliyak dadlo is isaak. Danat piiiyen nan esang. Ngem idi domaan koma danat ilaen nan gag-awls ay esang danat alan. Idi kasin mentamaang dat wada nan gag-awis pay, danat kasin alan. Aped men-al-al-ala enggana ay inalana am-in daida. Danat ipango daida et somaa nan am-ama ya nan kagasogasot ya kalibolibo ay kosa.

Idi maaw-awni dat Ilan nan in-ina ay om-omdanda. Idi inomdanda dat kanan san in-ina, Sino nan inikkam? Esa ay kosa nan inbagak, ngem sino nan iilak? Kosa isna, kosa isdi, kagasogasot ya kalibolibo ay kosa. Adita makapakan ken daida. Egayak nemnemen dasa, insongbat nan am-ama. Sino ngen nan ikkanta?

Dat mennemnem nan in-ina et kanana, Getkek nan ikkanta, Ibagata ken daida no sino nan kagawisan. Dat siya nan alaenta.

Dat kanan nan sin-asawa isnan kalibolibo ay kosa en Sino nan kagagawisan ken dakayo? Sak-en, kinwanin nan esang. Baken, sak-en, kinwanin nan esang abes. Baken dakayo, nodi sak-en nan kagawisan, kinwanin nan esang. Enggana ay menasiligetda dadapay menasibonget et enggana ay nateyda am-in.

Dat sin-engan nan sin-asawa daida isnan tawa dat maid polos

102 nabay-an is esang. Ngem ilam, deey di ban-eban-eg ay kosa isnan napoponok ay logam. Dat bomala san in-ina et omeyna alan. [Waif sooten, Sino nan inikkam dadakan egay itapi ay pateyen isnan iib-am? "Owen", insongbat nan kosa, tay idi inbagayo no sino nan kagagawisan, egayak menlillili, isonga maid nakaliget ken sak-en.

Danat isgeg isnan baeyda et emsen nan in-ina danapay sagsagsagaysayen nan dotdotna et domangnge ya somileng. Inagew ay painomenda is gatas enggana ay nasiken et siya nan kagagawisan am-in isnan kagasogasot ya kalibolibo ay kosa.

103 Da Koniso ken Pag-ong

Wada nan dowa ay sin-gayyem ay da Koniso ken Pag-ong. Isnan esay agew kinwanida, Aye, gawigawis idwani ay agew is men-ay-ayaman. Gapo tay napigsa si Koniso ay mentagtag isonga danat kanan ken Pag-ong, Menlombata to kigad si makaedan omon-ona isnan deey ay kad-an di posong. Inlogida ay menlomba et tatatatayko si Koniso ay mangtaynan ken Pag-ong. Idi ginedwan Koniso nan daan dat omilleng isnan poon di baat. Danat kanan, Maseyepak olay ket kaysan si Pag-ong tay adi makatagtag ay kaneg ko. Isonga dat maseyep. Ngem si-Pag-ong olay iyam-anunana ay mendaan, ngem adi omil-illeng ay an-anosana kayet ay mendad-aan. Linaosana si Koniso ay maseseyep danat iyam-amma ay mendaan engganay inomdan isnan omayana. Nasdem pay dat magido si Koniso danat kanan, Katagtatagtagak kasin et maid eya et omdanak. Waay daan kayet si Pag-ong issa ay omon-onod. Dat mentagtag et idi omdan dat mataataa tay wads obpay si Pag-ong isdi ay mangses-eed ken siya. Naabak si Koniso tay olay makatagtag ngem sadot tay maseyseyep od isonga nataynan. Ngem si Pag-ong et olay meney ngem fiaanos ya nagaget isonga ginisanana si Koniso.

Isolatmo nan osto ay songbat isnan soot. I. Ay sino nan dowa ay sin-gayyem isnan istolya ay naay 7

2. Aytay dan layden Koniso no lomba nan ay-ayamenda?

3. Into nan inmillengan Koniso isnan daan?

4. Sino nan nangabak isnan nenlombaanda? 5. Aytay dan nangabak siya dapay meney?

104 Oongong-a ay Ninbalin is Biding

Id kasikasin wadada nan sin-ag-i ay ngoso. Raseseg-angda tay kedeng si inada is men-an-anap is menkatagoda. Inomdan nan aani dat omey men-ani si inada. Wada nan inalana ay maata danat sangngagen et bayowena is doom. Danat tangban isnan losongan. Naowat pay nan an-akna dadat kanan en alaena ta dom-enda ngem kinwanina en awni. Namin-ado ay kankananda issan inada en naowatda ngem adina kayet agtan daida. Rinmaan siya et omey mensakdo dat igiddan nan an-akna et omeyda isnan degyan et kaanenda nan naitatangeb isnan • losongan. Dadat men-osnog et dom-edom-enda nan doom. Dadat aped menbalin is kabidibiding. Idi domateng si inada danat an-anapen daida ngem maidda. Danat denngen nan kasikakali ay biding. Dat omey isnan degyan et lokabena nan tangeb di losong dat kabidibiding obpay nan wads. Danat kanan, Ine, ay-ayew pay nan doom ay kanaken esami menteda isnan an-akko. Romaan kayo apedyo dinongaw nan kanenmi. Dat menkali san kabidibiding et kananda, Dapay dakami san an-akmo: Gaggam od ay adi mangyali ta kanen mi dakami pay naowaowat. Dat men-aga si inada danapay kanan, Kanaken awni ta makag-aw dakayot obpay ikkan . sa. Dadama nan seg-angna isnan an-akna.

I. Aytay dan kaseseg-ang nan sin-ag-i ay ngoso?

2. Intoy inmayan nan inada isnan inomdanan nan aani?

3. Sino nan inalana? 4. Into nan nangidolinana isnan doom? 5. Sino nan inikkan nan oongong-a isnan kinmaanan nan inada?

6. Sino nan inommat ken daida?

105 Katataa ay Koyat

Id kasikasin wada nan napintas ay babai ay kangadan is Sinya. Es-esang siya ay anak dat matey si Inana. Dat makiasawa kasin si amana ngem nan inasawana et wada gedan nan anakna ay lalaki. San inasawan aman Sinya ya san anakna et aamisenda siya. Am-amed no lomokso si amana. Isnan namingsan, inmey ninlaba si Sinya isnan ginawang. Dat wada nan oongong-a ay lalalaki ay menpalpalsiit is koyat. Wada gedan isdi san ton-odna ay lalaki. Dat nawanada nan menbelelegew ay koyat. Idi palsiitan koma san ton-odna san koyat dat matanagtag si Sinya et men-ipawena san ledeng san ton-odna. Dat mabongetan san ton-odna et sogtosogtowena danapay pat-opat-owan siya enggana ay naplat si Sinya. San deeyda ay oongong-a ay kib-an san ton-odna et linmayawda tay omegyatda. Idi naplat si Sinya dat lomayaw san ton-odna ay nang-anok-a ken siya. Dat omey san koyat et yabyabana si Sinya danapay pagawisen nan nasogatan ken siya. Dat bomangon si Sinya et nasdaaw tay koyat et kedeng nan wada isnan sag-ena. Ninkali san koyat et kanana, Sak-en san palsiitan koma san makedse ay ton-odmo ngem gawigawis tay dakat ipawe nan ledengna et egayak natey. Gapo isnan badangmo ken sak-en et idyak nan singsing ay naay et no waday masapolmo dakat ibogaw nan ngadanko ay katataa ay koyat et anetak wada ay mangbadang ken sik-a. Kinwanin san koyat di, dat komaan. Ninlaba si Sinya dat somaa. Idi inomdan id baeyda dat kanan inana en alaena nan singsing ngem makiaanget si Sinya. Dat sapliten inana siya danat nemnemen san inbagan san koyat. Danat ibogaw nan katataa ay koyat dat mawanada nan lalaki ay kaneg anak di ali, et ayagana si Sinya et menloganda isnan kaneg ampolano. Nasdaawda inana issan inmat. Idi inmad-addawi da Sinya dat ibagan san lalaki en siya san koyat ay binadangana. Manakabalin

106 siya ay koyat isonga ninbalin ay ipogaw tay laydena ay men-asawada. Nin-asawada et naganaganakda dadapay natagotago.

I. Sino nan ngadan nan napintas ay babai?

2. Kaat nan anak nan asawan nan aman nan babai?

3. Sino nan inik-ikkan nan lalaki ken Sinya?

4. Sino nan inikkan Sinya to adi mapalsiitan nan koyat?

5. Sino nan inidyan nan koyat ken Sinya?

6. Ay ngan nan inikkan san koyat ay nangbadang ken Sinya?

Inmey si Sinya ay (menlaba, menakdo)

Wada nan lalalaki ay menpalpalsiit is (bakes, koyat)

Nan kib-an nan ton-od Sinya et da. (binadangan, linmayaw)

107