RADA MIASTA TRZEBINI

AKTUALIZACJA PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY TRZEBINIA NA LATA 2014-2017 Z UWZGLĘDNIENIEM PERSPEKTYWY NA LATA 2018-2021

PROJEKT

TRZEBINIA 2014 r.

Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Trzebinia na lata 2014-2017 z uwzgl ędnieniem perspektywy na lata 2018-2021

Instytut Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energi ą Polskiej Akademii Nauk Pracownia Bada ń Środowiskowych i Gospodarki Odpadami 31-261 Kraków, ul. Józefa Wybickiego 7 Telefon: (12) 633 58 69, Fax: (12) 632 35 24

Zleceniodawca: Gmina Trzebinia reprezentowana przez:

Urz ąd Miasta w Trzebini ul. Piłsudskiego 14 32-540 Trzebinia

AKTUALIZACJA PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY TRZEBINIA NA LATA 2014-2017 Z UWZGLĘDNIENIEM PERSPEKTYWY NA LATA 2018-2021

PROJEKT

Kierownik zespołu autorskiego dr in ż. Beata Klojzy-Karczmarczyk

Trzebinia 2014 r.

2 Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Trzebinia na lata 2014-2017 z uwzgl ędnieniem perspektywy na lata 2018-2021

Zleceniodawca: Gmina Trzebinia reprezentowana przez: Urz ąd Miasta w Trzebini ul. Piłsudskiego 14 32-540 Trzebinia

AKTUALIZACJA PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY TRZEBINIA NA LATA 2014-2017 Z PERSPEKTYWĄ NA LATA 2018-2021

PROJEKT

Wykonano zgodnie z umow ą nr: GK.KOS.272.6.2014, nr rej. 17(C-2)14 z dn. 07.03.2014 r.

Wykonawca:

Instytut Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energi ą Polskiej Akademii Nauk Pracownia Bada ń Środowiskowych i Gospodarki Odpadami ul. Wybickiego 7, 31-261 Kraków

Zespół autorski: dr in ż. Beata Klojzy-Karczmarczyk dr in ż. Said Makoudi mgr in ż. Janusz Mazurek mgr in ż. Jarosław Staszczak tech. Jan Żółtek

Trzebinia 2014 r.

3 Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Trzebinia na lata 2014-2017 z uwzgl ędnieniem perspektywy na lata 2018-2021

SPIS TRE ŚCI

1. Wprowadzenie ...... 6 1.1. Podstawa prawna opracowania...... 6 1.2. Cel opracowania...... 7 1.3. Metodyka prac nad programem...... 10 1.4. Cele polityki ekologicznej pa ństwa oraz województwa małopolskiego...... 12 1.5. Ochrona środowiska w dokumentach strategicznych powiatu i gminy Trzebinia...... 18 1.6. Kompetencje gminy w zakresie ochrony środowiska...... 21 2. Ogólna charakterystyka Gminy Trzebinia...... 25 2.1. Poło żenie administracyjne i geograficzne ...... 25 2.2. Sytuacja demograficzna...... 27 2.3. Warunki hydrologiczne i klimatyczne...... 27 2.4. Warunki geologiczne i hydrogeologiczne, surowce mineralne ...... 28 2.5. Środowisko przyrodnicze powiatu...... 32 2.6. Użytkowanie terenu i charakterystyka gleb ...... 32 2.7. Sytuacja gospodarcza gminy ...... 33 2.8. Walory kulturowe i zabytki Gminy Trzebinia...... 35 3. Stan zasobów i ocena zagro żeń środowiska na terenie Gminy Trzebinia...... 36 3.1. Powietrze atmosferyczne ...... 36 3.1.1. Stan czysto ści powietrza atmosferycznego ...... 36 3.1.2. Źródła zanieczyszczenia powietrza atmosferycznego...... 42 3.2. Wody powierzchniowe...... 45 3.2.1. Zasoby i stan czysto ści wód powierzchniowych ...... 45 3.2.2. Zagro żenia powodziowe...... 50 3.2.3. Gospodarka wodno – ściekowa ...... 50 3.3. Wody podziemne...... 54 3.3.1. Zasoby i stan jako ści wód podziemnych...... 54 3.3.2. Ogniska zanieczyszcze ń wód podziemnych i powierzchniowych...... 57 3.4. Powierzchnia ziemi i zanieczyszczenie gleb...... 60 3.4.1. Stan jako ści gleb...... 60 3.4.2. Skutki zaniechania rolniczego u żytkowania gruntów rolnych...... 64 3.4.3. Główne zagro żenia i problemy ochrony gleb...... 66 3.4.4. Zagro żenia powierzchni terenu...... 71 3.4.5. Wpływ rozpraszania zabudowy na krajobraz i środowisko przyrodnicze...... 73 3.5. Zasoby surowców mineralnych...... 74 3.6. Klimat akustyczny ...... 75 3.7. Zasoby i walory przyrodnicze...... 81 3.7.1. Szata ro ślinna i świat zwierz ęcy...... 84 3.7.2. Formy ochrony przyrody...... 86 3.7.3. Ziele ń urz ądzona...... 93 3.7.4. Gospodarka le śna ...... 96 3.7.5. Gospodarka łowiecka, pszczelarstwo, w ędkarstwo...... 97 3.8. Elektromagnetyczne promieniowanie niejonizuj ące ...... 98 3.9. Gospodarka odpadami...... 102 3.10. Zagro żenie powa żnymi awariami i nadzwyczajne zagro żenia środowiska...... 106 3.11. Wpływ istniej ących oraz prognozowanych problemów komunikacyjnych w gminie na

jako ść powietrza i klimat akustyczny...... 108 3.12. Główne zagro żenia dla środowiska na obszarze gminy - podsumowanie...... 109 3.13. Edukacja ekologiczna...... 111

4 Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Trzebinia na lata 2014-2017 z uwzgl ędnieniem perspektywy na lata 2018-2021

4. Cele i zadania programu ochrony środowiska, kierunki i harmonogram działa ń ekologicznych..... 112 4.1. Priorytety polityki ekologicznej gminy Trzebinia...... 112 4.2. Kierunki i harmonogram działa ń ekologicznych...... 117 4.2.1. Kierunki działa ń systemowych...... 119 4.2.1.1. Ochrona środowiska w planowaniu przestrzennym...... 119 4.2.1.2. Edukacja ekologiczna...... 123 4.2.2. Ochrona zasobów przyrodniczych...... 127 4.2.2.1. Ochrona przyrody...... 128 4.2.2.2. Ochrona zasobów i poprawa jako ści wody...... 133 4.2.2.3. Ochrona gleb i powierzchni ziemi...... 139 4.2.3. Poprawa jako ści środowiska i zapewnienie bezpiecze ństwa ekologicznego...... 144 4.2.3.1. Ochrona i poprawa jako ści powietrza atmosferycznego...... 144 4.2.3.2. Poprawa jako ści klimatu akustycznego...... 150 4.2.3.3. Ochrona przed promieniowaniem niejonizuj ącym...... 154 4.2.3.4. Przeciwdziałanie powa żnym awariom i ograniczanie skutków

nadzwyczajnych zagro żeń środowiska...... 156 4.2.3.5. Działania w zakresie gospodarowania odpadami komunalnymi...... 160 5. Plan działa ń i koszty realizacji zada ń własnych gminy Trzebinia...... 163 5.1. Zadania finansowe w zakresie działa ń systemowych...... 164 5.2. Zadania finansowe w zakresie ochrony zasobów przyrodniczych...... 166 5.3. Zadania finansowe w zakresie poprawy jakosci środowiska...... 169 6. Narz ędzia i instrumenty polityki ekologicznej gminy...... 171 6.1. Instrumenty prawne ...... 171 6.2. Instrumenty finansowe - źródła finansowania programu...... 172 6.3. Instrumenty społeczne - działania informacyjno-edukacyjne...... 178 7. Zarz ądzanie i monitoring realizacji programu ...... 181 7.1. Zarz ądzanie programem ochrony środowiska ...... 181 7.2. Monitoring jako ści środowiska ...... 182 7.3. Monitoring polityki środowiskowej ...... 183 7.4. Monitoring realizacji zada ń programu...... 183 8. Streszczenie w j ęzyku niespecjalistycznym...... 187 9. Spis wykorzystanych materiałów ...... 193 10. Zał ączniki...... 195

5 Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Trzebinia na lata 2014-2017 z uwzgl ędnieniem perspektywy na lata 2018-2021

1. WPROWADZENIE

1.1. Podstawa prawna opracowania Organ wykonawczy gminy w celu realizacji polityki ekologicznej pa ństwa, sporz ądza i aktualizuje co 4 lata, gminny program ochrony środowiska, uwzgl ędniaj ąc wymagania o których mowa w art. 14 oraz art. 17 ustawy z dnia 21 kwietnia 2001 r. - Prawo ochrony środowiska (tekst jednolity Dz. U. z 2013 r., poz. 1232, z pó źn. zm.). Gminny program ochrony środowiska uchwala rada gminy. Nadrz ędnym celem gminnego programu ochrony środowiska jest wynikaj ąca z polityki ekologicznej pa ństwa, troska o zapewnienie bezpiecze ństwa ekologicznego środowiska na terenie gminy (dla mieszka ńców, zasobów przyrodniczych i infrastruktury społecznej) z zachowaniem zasady zrównowa żonego rozwoju społeczno-gospodarczego. Zadaniem gminnego programu ochrony środowiska jest wskazanie sposobu realizacji polityki ekologicznej państwa na terenie gminy, poprzez wyznaczenie głównych celów ekologicznych (priorytetów ekologicznych, celów średniookresowych i krótkoterminowych, wraz z uzasadnieniem ich wyboru, harmonogramem działa ń ekologicznych oraz wskazaniem środków niezb ędnych do osi ągni ęcia zało żonych celów). Program ochrony środowiska jest dokumentem planowania strategicznego, wspomagaj ącym procesy decyzyjne i aktywne zarz ądzanie środowiskiem. Umo żliwia podj ęcie zintegrowanych działa ń na obszarze gminy w celu zapewnienia mieszka ńcom bezpiecze ństwa ekologicznego i stałej poprawy warunków życia, chroni ąc przy tym stan zasobów przyrodniczych i kulturowych. Realizacja programu ochrony środowiska, to cały szereg przedsi ęwzi ęć wymagaj ących wspólnego działania wszystkich instytucji samorz ądowych, organizacji społecznych, podmiotów gospodarczych oraz mieszka ńców. Realizacja przez samorz ądy zało żonych celów środowiskowych jest jednoznacznie zwi ązana z ich kompetencjami stanowi ącymi i wykonawczymi. Rada gminy uchwalaj ąc program ochrony środowiska przyjmuje do realizacji wytyczone w nim priorytety i cele ekologiczne skoncentrowane na obszarach i w dziedzinach zapewniaj ących maksymalne korzy ści dla środowiska. Rada Miasta Trzebini w 2005 r. przyj ęła uchwał ą pierwszy „Program Ochrony Środowiska dla Gminy Trzebinia”. W roku 2010 r. uchwalono „Aktualizacj ę Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Trzebinia na lata 2010 – 2013”. W roku 2014 podj ęto prace maj ące na celu aktualizacj ę programu na lata 2014-2017 z uwzgl ędnieniem perspektywy do roku 2021. Zaktualizowany dokument został opracowany przez Instytut Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energi ą, Polskiej Akademii Nauk w Krakowie. Obecna „Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Trzebinia na lata 2014- 2017 z uwzgl ędnieniem perspektywy na lata 2018-2021” stanowi kontynuacj ę dokumentu programowego „Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Trzebinia na lata 2010-

6 Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Trzebinia na lata 2014-2017 z uwzgl ędnieniem perspektywy na lata 2018-2021

2013” opracowanego w 2010 r., przez Instytut Mechanizacji Budownictwa i Górnictwa Skalnego, Oddział w Katowicach. Aktualizacja Programu ochrony środowiska dla Gminy Trzebinia została opracowana zgodnie z art. 17 ust.1 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 roku Prawo ochrony środowiska - (tekst jednolity Dz. U. z 2013 r., poz. 1232, z pó źn. zm.). Zweryfikowane i przyj ęte w zaktualizowanym programie ochrony środowiska cele nadrz ędne polityki ekologicznej dla Gminy Trzebinia, s ą zgodne z zało żeniami Polityki Ekologicznej Pa ństwa (uchwała Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 22 maja 2009 r. w sprawie przyj ęcia dokumentu „Polityka ekologiczna Pa ństwa w latach 2009 - 2012 z perspektyw ą do roku 2016” ) oraz z „Programem Ochrony Środowiska dla Województwa Małopolskiego na lata 2007- 2014” jak równie ż z projektem jego aktualizacji opracowanym w 2014 r. p.n. „Program Strategiczny Ochrona Środowiska” . Aktualizacja programu została sporz ądzona przy współpracy i wykorzystaniu materiałów udost ępnionych przez Wydział Gospodarki Komunalnej, Ochrony Środowiska, Rolnictwa i Le śnictwa, Urz ędu Miasta w Trzebini. Przy opracowaniu dokumentu wykorzystano równie ż informacje przekazane przez Starostwo Powiatowe w Chrzanowie, Urz ąd Marszałkowski Województwa Małopolskiego, sprawozdania Wojewódzkiego Inspektoratu Ochrony Środowiska w Krakowie, opracowania Wojewódzkiego Urz ędu Statystycznego oraz informacje z pozostałych instytucji i podmiotów wykonuj ących na terenie gminy zadania zwi ązane z ochron ą środowiska.

1.2. Cel opracowania Nadrz ędnym celem „Aktualizacji Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Trzebinia na lata 2014-2017 z uwzgl ędnieniem perspektywy na lata 2018-2021” (w skrócie PO Ś), jest weryfikacja i uaktualnienie celów i kierunków działa ń ekologicznych zmierzaj ących do zapewnienia maksymalnej ochrony środowiska jako istotnego elementu rozwoju gospodarczego i społecznego gminy. W celu przeprowadzenia aktualizacji programu, sporządzono analiz ę stanu i tendencji zmian jako ści głównych komponentów środowiska na terenie gminy. Zgodnie z przyj ętą struktur ą zaktualizowanego programu, zdefiniowano w nim nadrzędne cele średniookresowe do roku 2021 oraz wynikaj ące z nich kierunki działa ń i zadania krótkoterminowe, przewidziane do realizacji w latach 2014 - 2017. Ochrona środowiska powinna by ć zagadnieniem spójnym z cało ści ą działa ń realizowanych przez gmin ę. Naczeln ą zasad ą, która powinna by ć przyj ęta w działaniach zmierzaj ących do zdrowego i przyjaznego środowiska jest zasada zrównowa żonego rozwoju. Oznacza to taki rozwój, który zaspokaja potrzeby obecnego pokolenia, nie ograniczaj ąc mo żliwo ści realizacji potrzeb przyszłych pokole ń. Zrównowa żony rozwój oznacza prowadzenie szerokiej działalno ści gospodarczej i społecznej przy jednoczesnym ograniczaniu lub eliminowaniu dalszej degradacji środowiska

7 Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Trzebinia na lata 2014-2017 z uwzgl ędnieniem perspektywy na lata 2018-2021 naturalnego oraz na podejmowaniu działa ń zmierzaj ących do rewitalizacji zniszczonych elementów środowiska. Nadrz ędnym kryterium rozwi ąza ń o charakterze strategicznym na wszystkich szczeblach zarz ądzania, powinna by ć kontynuacja działa ń systemowych zgodnie z zasad ą zrównowa żonego rozwoju. Jest to takie prowadzenie strategii, polityki i działa ń w poszczególnych sektorach gospodarki i życia społecznego, które pozwala zachowa ć zasoby i walory środowiska przyrodniczego w stanie zapewniaj ącym mo żliwo ści ci ągłego korzystania z nich, przy jednoczesnym zachowaniu trwało ści funkcjonowania procesów przyrodniczych oraz naturalnej ró żnorodno ści biologicznej na poziomie ekosystemowym, gatunkowym i genowym. Polityka środowiskowa umo żliwia harmonizacj ę rozwoju społeczno-gospodarczego z ochron ą walorów środowiska i powoduje konieczno ść integrowania zagadnie ń ochrony środowiska z polityk ą sektorow ą w pozostałych dziedzinach gospodarki.

Długoterminowym celem „Aktualizacji Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Trzebinia na lata 2014-2017 z uwzgl ędnieniem perspektywy na lata 2018-2021” jest d ąż enie do zrównowa żonego rozwoju gospodarczego gminy, gdzie ochrona środowiska stanowi nierozł ączn ą cz ęść procesów rozwojowych i jest rozpatrywana razem z nimi. Sformułowanie podstaw polityki ekologicznej samorządu gminnego wi ąż e si ę decyduj ąco z okre śleniem celu tej polityki, który z jednej strony powinien uwzgl ędnia ć krajowe, wojewódzkie i powiatowe zadania ochrony środowiska, za ś z drugiej strony tworzy ć warunki do realizacji lokalnych celów społeczno-ekonomicznych. Na przyszły stan środowiska przyrodniczego gminy ma wpływ wiele czynników. S ą to m.in.: tempo wzrostu poziomu życia mieszka ńców, skala aktywno ści przemysłowo-usługowej, kierunki rozwoju rolnictwa i transportu, dost ępno ść środków finansowych na inwestycje z zakresu ochrony środowiska itp.

Bior ąc pod uwag ę główne uwarunkowania i problemy ochrony środowiska, w „Aktualizacji Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Trzebinia na lata 2014-2017 z uwzgl ędnieniem perspektywy na lata 2018-2021” jako główny kierunek przyj ęto kontynuacj ę dotychczasowej polityki ekologicznej Gminy Trzebinia skupionej wokół podstawowego celu:

„Kompleksowa poprawa jako ści środowiska Gminy Trzebinia dla zapewnienia bezpiecze ństwa ekologicznego, realizowana z zachowaniem zasad zrównowa żonego rozwoju ”

Cel ten jest zgodny z celem podstawowym umieszczonym w projekcie programu ochrony środowiska województwa małopolskiego „Program Strategiczny Ochrona Środowiska” opracowanym w 2014 r. W dokumencie tym b ędącym aktualizacj ą obecnego programu ochrony środowiska dla województwa, przyj ęto jako cel nadrz ędny:

8 Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Trzebinia na lata 2014-2017 z uwzgl ędnieniem perspektywy na lata 2018-2021

„Poprawa bezpiecze ństwa ekologicznego oraz ochrona zasobów środowiska dla rozwoju Małopolski” Przyj ęty cel polityki ekologicznej dla Gminy Trzebinia wynika równie ż z dokumentu bezpo średnio nadrz ędnego jakim jest Projekt Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Chrzanowskiego na lata 2011-2014 z perspektyw ą do roku 2018 (www.powiat- chrzanowski.pl/files/aktualizacia_po_.pdf). Ochrona środowiska jest jednym z obowi ązkowych działa ń władz publicznych, które poprzez swoj ą polityk ę powinny dąż yć do zapewnienia bezpiecze ństwa ekologicznego. Do obowi ązków gmin nale ży, miedzy innymi, wykonywanie zada ń z zakresu ochrony środowiska oraz udział w odpowiedzialno ści za jako ść życia mieszka ńców. Członkostwo w Unii Europejskiej narzuca odpowiednie wymogi i konieczno ść osi ągni ęcia standardów UE w zakresie ochrony środowiska. Efektywno ść działa ń w zakresie ochrony środowiska przyrodniczego zale ży, w znacznej mierze, od polityki i rozwi ąza ń przyj ętych na szczeblu lokalnym a tak że od pozyskania środków finansowych oraz zainteresowania i zrozumienia ze strony mieszka ńców. Podejmowane działania powinny by ć prowadzone zgodnie z opracowanym uprzednio programem krótko- i średniookresowym, sporz ądzonym na podstawie przeprowadzonej analizy aktualnej sytuacji i przewidywanych zagro żeń środowiska w gminie. Program ochrony środowiska jest dokumentem planowania i zarz ądzania strategicznego o charakterze doradczym, stawiaj ącym cele i kierunki polityki ekologicznej samorządu gminnego i okre ślaj ącym wynikaj ące z tej polityki działania, które powinny by ć podejmowane przez wszystkie grupy zadaniowe maj ące swój udział w ochronie środowiska i korzystaniu z jego zasobów. Program ochrony środowiska powinien stanowi ć przesłank ę do konstruowania budżetu gminy i jest podstaw ą do ubiegania si ę o fundusze pomocowe ze źródeł krajowych oraz z funduszy Unii Europejskiej. Realizacja zada ń postawionych w programie ochrony środowiska, słu żą cych do osi ągni ęcia celów ekologicznych z podziałem na poszczególne komponenty środowiska, powinna spowodowa ć popraw ę warunków życia mieszka ńców poprzez zachowanie lub polepszenie walorów środowiska przyrodniczego przy uwzgl ędnieniu głównego charakteru działalno ści gospodarczej gminy. Poszczególne wytyczne, zawarte w programie ochrony środowiska, powinny by ć respektowane i uwzgl ędniane w programach i planach szczegółowych oraz w działaniach inwestycyjnych w zakresie ochrony środowiska. Program ochrony środowiska słu żyć b ędzie koordynacji działa ń zwi ązanych z ochron ą środowiska w gminie.

Sporz ądzona „Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Trzebinia na lata 2014-2017 z uwzgl ędnieniem perspektywy na lata 2018-2021” obejmuje nast ępuj ące główne elementy: − Charakterystyka ogólna obszaru Gminy Trzebinia.

9 Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Trzebinia na lata 2014-2017 z uwzgl ędnieniem perspektywy na lata 2018-2021

− Charakterystyka stanu aktualnego środowiska przyrodniczego na obszarze gminy w odniesieniu do poszczególnych jego komponentów. − Obserwowane oraz przewidywane zagro żenia środowiska przyrodniczego na obszarze gminy. − Cele ekologiczne postawione do osi ągni ęcia dla poszczególnych komponentów środowiska. − Główne kierunki działa ń zmierzaj ących do poprawy w zakresie ochrony środowiska w okresach krótko- i średnioterminowych. − Uwarunkowania realizacyjne programu w zakresie koordynacji działa ń, źródeł finansowania oraz w zakresie zarz ądzania środowiskiem. − Zasady monitorowania efektów wdra żania programu.

1.3. Metodyka prac nad programem Obecna aktualizacja Programu ochrony środowiska dla Gminy Trzebinia, podobnie jak poprzednia aktualizacja Programu na lata 2010-2013, została opracowana zgodnie z zasad ą otwartego planowania , czyli w ścisłej współpracy z przedstawicielami administracji rz ądowej, samorz ądowej, instytucji naukowo-badawczych, organizacji ekologicznych oraz z zakładami przemysłowymi funkcjonuj ącymi na danym terenie i lokaln ą społeczno ści ą. Dokumentem wyj ściowym do sporz ądzenia aktualizacji było opracowanie: „Aktualizacja Programu ochrony środowiska dla Gminy Trzebinia na lata 2010-2013”. W pracach nad aktualizacj ą Programu na lata 2014-2017, wykorzystano równie ż wszelkie dokumenty udost ępnione przez powiat i gmin ę takie jak: programy ochrony środowiska aktualne i z lat ubiegłych, sprawozdania z realizacji programów ochrony środowiska, strategie rozwoju powiatu i gminy, ankiety, sprawozdania środowiskowe i in. Na podstawie dostarczonych informacji oraz w oparciu o opublikowane wyniki bada ń środowiska na terenie gminy za lata 2011-2013, uaktualniono dane dotycz ące stanu środowiska na terenie gminy, poszczególnych jego komponentów oraz zakresu realizowanych zadań. Kieruj ąc si ę potrzeb ą stosowania jasnych i czytelnych zasad zgodno ści Programu ochrony środowiska z Polityk ą ekologiczn ą pa ństwa przyj ęto, że aktualizacja Programu ochrony środowiska dla Gminy Trzebinia powinna mie ć struktur ę zbli żon ą do „Polityki ekologicznej pa ństwa na lata 2009-2012 z perspektyw ą do roku 2016” . W zwi ązku z powy ższym obecna „Aktualizacja Programu ochrony środowiska dla Gminy Trzebinia na lata 2014-2017 z uwzgl ędnieniem perspektywy na lata 2018 - 2021” uwzgl ędniaj ąca analiz ę i ocen ę aktualnego stanu środowiska, zawiera: − cele ekologiczne średnioterminowe do roku 2021 wraz z kierunkami działa ń i zadaniami krótkoterminowymi na lata 2014-2017, − harmonogram realizacji programu w latach 2014-2021, − zarz ądzanie programem, − aspekty finansowe wdra żania programu. Cele ekologiczne przewidziane do osi ągni ęcia do roku 2021 wraz z kierunkami działa ń zostały uj ęte w trzech blokach tematycznych:

10 Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Trzebinia na lata 2014-2017 z uwzgl ędnieniem perspektywy na lata 2018-2021

− kierunki działa ń systemowych, − działania w zakresie ochrony zasobów przyrodniczych, − działania dla poprawy jako ści środowiska i zapewnienia bezpiecze ństwa ekologicznego. Ponadto nale ży podkre śli ć, że podstawowymi danymi wyj ściowymi stanowi ącymi baz ę dla okre ślenia celów i kierunków działa ń w niniejszym dokumencie były informacje o zmianach środowiska w ubiegłych latach (szczególnie w latach 2011 - 2013). W niniejszym dokumencie wykorzystano równie ż niektóre z zapisów „ Aktualizacji Programu ochrony środowiska dla Gminy Trzebinia na lata 2010 – 2013, które z uwagi na aktualno ść problemów w dziedzinie ochrony środowiska nadal zachowały wa żno ść i istnieje uzasadniona celowo ść kontynuacji wyznaczonych wtedy celów i zada ń. Przy opracowywaniu aktualizacji programu uwzgl ędniono równie ż najwa żniejsze zasady ogólne tworzenia programów ochrony środowiska, które le żą u podstaw polityki ochrony środowiska w Unii Europejskiej, a tak że polityki ekologicznej Polski. S ą to: − Zasada zrównowa żonego rozwoju – polityka i działania w poszczególnych sektorach gospodarki i życia społecznego powinny by ć prowadzone w taki sposób, aby zachowa ć zasoby i walory środowiska w stanie zapewniaj ącym trwałe mo żliwo ści korzystania z nich zarówno przez obecne, jak i przyszłe pokolenia. Zrównowa żony rozwój polega na równorz ędnym traktowaniu celów społecznych, ekonomicznych i ekologicznych, poprzez integrowanie polityki ochrony środowiska z polityk ą w poszczególnych dziedzinach gospodarki. − Zasada równego dost ępu do środowiska przyrodniczego - któr ą nale ży rozumie ć jako konieczno ść zaspokajanie potrzeb obecnego pokolenia z równoczesnym tworzeniem i utrzymywaniem warunków do zaspokajania potrzeb przyszłych pokole ń, jako prawo do równego korzystania ze środowiska dla wszystkich regionów i grup społecznych oraz jako konieczno ść równowa żenia potrzeb rozwojowych i cywilizacyjnych człowieka z potrzebami ochrony podstawowych procesów przyrodniczych wraz z ochron ą ró żnorodno ści biologicznej, − Zasada przezorno ści – rozwi ązywanie pojawiaj ących si ę problemów ekologicznych powinno nast ępowa ć przez działania podejmowane gdy pojawia si ę uzasadnione prawdopodobie ństwo, że problem wymaga rozwi ązania, a nie dopiero wtedy, gdy istnieje pełne naukowe tego potwierdzenie, − Zasada uspołecznienia polityki ekologicznej – oznacza tworzenie instytucjonalnych, prawnych i materialnych warunków do udziału obywateli, grup społecznych i organizacji pozarz ądowych w procesie kształtowania modelu zrównowa żonego rozwoju, przy równoczesnym rozwoju edukacji i poprawy świadomo ści ekologicznej. Gminy jako podstawowe jednostki samorz ądu terytorialnego maj ą najwi ększ ą mo żliwo ść dotarcia do mieszka ńców w celu kreowania odpowiednich postaw ekologicznych,

11 Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Trzebinia na lata 2014-2017 z uwzgl ędnieniem perspektywy na lata 2018-2021

− Zasada „zanieczyszczaj ący płaci” – oznacza pełn ą odpowiedzialno ść , w tym materialn ą, za skutki zanieczyszczania i stwarzania innych zagro żeń dla środowiska na ich sprawc ę, czyli jednostk ę użytkuj ącą zasoby środowiska, − Zasada prewencji – pozwala na przeciwdziałanie nadmiernym emisjom przy zało żeniu, że przeciwdziałanie negatywnym skutkom dla środowiska naturalnego musi by ć podejmowane na etapie planowania przedsi ęwzi ęć mog ących negatywnie oddziaływa ć na środowisko. Oznacza to obowi ązek przeprowadzenia procedury oceny oddziaływania na środowisko oraz konieczno ść monitoringu środowiskowego prowadzonych inwestycji. Przy podziale dost ępnych środków na ochron ę środowiska, preferencje powinny otrzymywa ć działania zapobiegaj ące powstawaniu zanieczyszcze ń, np. poprzez stosowanie najlepszych dost ępnych technik (BAT). − Zasada skuteczno ści ekologicznej i efektywno ści ekonomicznej – oznacza potrzeb ę minimalizacji nakładów inwestycyjnych na jednostk ę uzyskanego efektu ekologicznego.

1.4. Cele polityki ekologicznej pa ństwa oraz województwa małopolskiego Opracowana „Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Trzebinia na lata 2014-2017 z uwzgl ędnieniem perspektywy na lata 2018-2021” zawieraj ąca zaktualizowane cele polityki ekologicznej gminy, jest zgodna z zało żeniami Polityki Ekologicznej Pa ństwa ( uchwała Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 22 maja 2009 r. w sprawie przyj ęcia dokumentu „Polityka ekologiczna Pa ństwa w latach 2009 - 2012 z perspektyw ą do roku 2016” ) oraz pozostaje w zgodno ści z zało żeniami obowi ązuj ącego „Programu Ochrony Środowiska dla Województwa Małopolskiego na lata 2007-2014 ” oraz z ustaleniami zawartymi w projekcie aktualizacji programu wojewódzkiego: „Program Strategiczny Ochrona Środowiska” - stan na wrzesie ń 2014 r. Konstytucja Rzeczpospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 roku stanowi, że pa ństwo zapewnia ochron ę środowiska, kieruj ąc si ę zasad ą zrównowa żonego rozwoju. Ochrona środowiska jest obowi ązkiem władz publicznych, które powinny prowadzi ć polityk ę zapewniaj ącą bezpiecze ństwo ekologiczne współczesnemu i przyszłym pokoleniom. Jako podstawowy warunek skutecznej realizacji polityki ekologicznej pa ństwa wymienia si ę respektowanie zasady zrównowa żonego rozwoju w strategiach i politykach w poszczególnych dziedzinach gospodarowania. Realizacja przyj ętej polityki ekologicznej pa ństwa opiera si ę na systemie prawa ochrony środowiska oraz programach, strategiach i polityce ekologicznej, okre ślanych na ró żnych szczeblach administracji. Polityka ekologiczna pa ństwa okre śla zasady i sposoby ochrony dziedzictwa przyrodniczego oraz racjonalne u żytkowanie zasobów przyrody. Wskazuje na konieczno ść zapewnienia bezpiecze ństwa ekologicznego, poprzez znacz ący wzrost lesisto ści, utrzymanie europejskiej sieci ekologicznej Natura 2000, ochron ę terenów wodno-błotnych, ochron ę bioró żnorodno ści, renaturalizacj ę i udra żnianie rzek, popraw ę stanu czysto ści wód powierzchniowych i podziemnych, popraw ę klimatu akustycznego oraz ochron ę przed oddziaływaniem pól elektromagnetycznych i powa żnymi awariami przemysłowymi, a tak że przeciwdziałanie zmianom

12 Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Trzebinia na lata 2014-2017 z uwzgl ędnieniem perspektywy na lata 2018-2021 klimatu oraz uporz ądkowanie gospodarowania odpadami. Obliguje do zrównowa żonego wykorzystywania surowców, materiałów, wody i energii oraz do coraz wi ększego rozwoju energetyki odnawialnej, nakazuje kształtowanie stosunków wodnych i ochron ę przed powodziami. Głównym celem Polityki Ekologicznej Pa ństwa jest zapobieganie zagro żeniom zdrowia w środowisku i ograniczenie ryzyka dla zdrowia wynikające z nara żenia na szkodliwe czynniki środowiskowe. Zgodnie z tym dokumentem, programy ochrony środowiska maj ą by ć ukierunkowane na osi ągni ęcie głównych celów: − działania na rzecz zapewnienia realizacji zasady zrównowa żonego rozwoju, − przystosowanie do zmian klimatu, − ochrona ró żnorodno ści biologicznej, − racjonalne u żytkowanie zasobów przyrody, − zrównowa żone wykorzystanie surowców, materiałów, wody i energii, − poprawa jako ści środowiska i bezpiecze ństwa ekologicznego. Analizuj ąc szczegółowo ustalenia Polityki Ekologicznej Pa ństwa mo żna wyró żni ć nast ępuj ące grupy celów koniecznych do uwzgl ędnienia w gminnych programach ochrony środowiska:

1. W zakresie działa ń systemowych : − zapewnienie, aby projekty gminnych dokumentów strategicznych podlegały procedurze oceny oddziaływania na środowisko a wyniki oceny były uwzgl ędniane w tych dokumentach, − wspieranie przedsi ębiorstw w zakresie przyst ępowania do systemów zarz ądzania środowiskowego, − wydawanie stosownych decyzji, zezwole ń, pozwole ń, wynikaj ących z przepisów ochrony środowiska, − doskonalenie struktur zarz ądzania środowiskiem, − podnoszenie świadomo ści ekologicznej mieszka ńców, − udział gminy w planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym w zakresie ustale ń miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego (mpzp) w zakresie ochrony środowiska, szczególnie dla terenów zagro żonych.

2. W zakresie ochrony zasobów naturalnych : − zachowanie bogatej ró żnorodno ści biologicznej, − racjonalne u żytkowanie zasobów le śnych, − racjonalizacja gospodarowania zasobami wód powierzchniowych i podziemnych, − ochrona przed erozj ą oraz stosowanie dobrych praktyk rolniczych i rekultywacja terenów zdegradowanych przyrodniczo.

13 Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Trzebinia na lata 2014-2017 z uwzgl ędnieniem perspektywy na lata 2018-2021

3. W zakresie poprawy jako ści środowiska i zapewnienia bezpiecze ństwa ekologicznego : − ochrona wód przed zanieczyszczeniem, − ochrona powietrza atmosferycznego przed zanieczyszczeniem, − ochrona środowiska przed hałasem i przed oddziaływaniem pól elektromagnetycznych, − radykalna poprawa gospodarowania odpadami, − skuteczny nadzór nad instalacjami b ędącymi potencjalnymi źródłami awarii przemysłowych powoduj ących zanieczyszczenie środowiska. Cele oraz zadania konieczne dla realizacji postawionych celów, z zakresu ochrony środowiska dla całego województwa, zostały uj ęte w aktualnym „Programie Ochrony Środowiska dla Województwa Małopolskiego na lata 2007-2014”. W dokumencie tym okre ślono długoterminow ą polityk ę ochrony środowiska dla województwa, przedstawiono cele do osi ągni ęcia, okre ślono sposoby zarz ądzania środowiskiem i aspekty finansowe realizacji programu. Realizacja postanowie ń programu wojewódzkiego pozwoli na osi ągni ęcie w dłu ższym okresie czasu, zrównowa żonego rozwoju całego województwa, gdzie ochrona środowiska jest integraln ą cz ęś ci ą procesów rozwojowych i rozpatrywana jest z nimi łącznie. Program ochrony środowiska dla województwa jest dokumentem okre ślaj ącym cele i priorytety w zakresie poprawy stanu środowiska równie ż na obszarze powiatu chrzanowskiego i gminy Trzebinia. Cele te okre ślaj ą tak że kierunki działa ń dla Programu ochrony środowiska dla gminy Trzebinia. S ą to nast ępuj ące działania priorytetowe (priorytety ekologiczne) polityki ekologicznej województwa: − Poprawa stanu wód i racjonalne gospodarowanie zasobami wodnymi oraz ochrona przed powodzi ą i susz ą, − Ochrona powietrza przed zanieczyszczeniami. Oprócz w/w priorytetów uznano za wa żne dla poprawy stanu środowiska naturalnego uwzgl ędnienie w programie przedsi ęwzi ęć dotycz ących: − Ochrony przed hałasem (w szczególno ści komunikacyjnym), − Ochrony żywych zasobów przyrody, − Ochrony powierzchni ziemi (gleb i złó ż surowców mineralnych), − Racjonalizacji wykorzystania zasobów surowców i energii (w tym tak że energii odnawialnej), − Ochrony przed promieniowaniem elektromagnetycznym, − Ochrony przed skutkami powa żnych awarii przemysłowych, − Zapewnienia bezpiecze ństwa biologicznego Małopolski, − Podnoszenia świadomo ści ekologicznej mieszka ńców – działania promocyjne, edukacyjne. W Programie Ochrony Środowiska dla Województwa Małopolskiego okre ślono równie ż cele o charakterze systemowym, maj ące słu żyć realizacji celu nadrz ędnego. S ą to nast ępuj ące cele systemowe:

14 Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Trzebinia na lata 2014-2017 z uwzgl ędnieniem perspektywy na lata 2018-2021

− Poprawa skuteczno ści i dokładno ści działa ń organów administracji ds. ochrony środowiska, − Zwi ększenie aktywno ści rynku do działa ń na rzecz ochrony środowiska, − Poprawa działania mechanizmów ekonomicznych w ochronie środowiska, − Wzrost świadomo ści ekologicznej mieszka ńców województwa oraz poprawa dost ępu do informacji o środowisku, − Wzrost aktywno ści społecznych organizacji ekologicznych, − Zagospodarowanie przestrzeni województwa zgodnie z zasad ą zrównowa żonego rozwoju, − Rozwój bada ń i post ępu technicznego maj ących na celu popraw ę stanu środowiska, − Rozwój współpracy mi ędzynarodowej w dziedzinie ochrony środowiska.

Główne cele środowiskowe są osi ągane poprzez realizacj ę przyporz ądkowanych im zada ń i działa ń maj ących na celu ochron ę i popraw ę jako ści środowiska. Poni żej zestawiono cele długoterminowe okre ślone w Programie Ochrony Środowiska dla Województwa Małopolskiego: − Spełnienie norm jako ści powietrza atmosferycznego poprzez sukcesywn ą redukcj ę emisji zanieczyszcze ń do powietrza, − Podniesienie komfortu akustycznego mieszka ńców województwa, − Minimalizacja oddziaływania promieniowania elektromagnetycznego, − Osi ągni ęcie dobrego stanu wód powierzchniowych i podziemnych poprzez zapewnienie poprawy jako ści wód oraz ochron ę zasobów wodnych, − Ochrona gleb przed degradacj ą, rekultywacja terenów zdegradowanych i poprzemysłowych, − Zachowanie walorów i zasobów przyrodniczych z uwzględnieniem bio- i georó żnorodno ści oraz krajobrazu, − Zapewnienie bezpiecze ństwa biologicznego Małopolski, − Ochrona ekosystemów le śnych, − Ochrona zasobów złó ż przez oszcz ędne i zrównowa żone gospodarowanie, − Minimalizacja skutków wyst ępowania niekorzystnych zjawisk atmosferycznych i geodynamicznych, − Zmniejszenie ryzyka wyst ąpienia i ograniczanie skutków powa żnych awarii przemysłowych dla ludzi i środowiska.

Cele te pozostaj ą w zgodności z celem głównym rozwoju Małopolski sformułowanym w „Strategii Rozwoju Województwa Małopolskiego na lata 2011 - 2020”: „Efektywne wykorzystanie potencjałów regionalnej szansy dla rozwoju gospodarczego oraz wzrost spójno ści społecznej i przestrzennej Małopolski w wymiarze regionalnym, krajowym i europejskim”

15 Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Trzebinia na lata 2014-2017 z uwzgl ędnieniem perspektywy na lata 2018-2021

Cel ten realizowany jest w poszczególnych obszarach działa ń poprzez okre ślenie i realizacj ę szczegółowych kierunków rozwoju województwa. Z punktu widzenia programu ochrony środowiska wa żne s ą obszary działa ń dotycz ące sfery przestrzennej, infrastruktury komunikacyjnej i środowiska. Są to nast ępuj ące obszary działa ń: − Obszar 2 - Dziedzictwo i przemysły czasu wolnego, − Obszar 3 - Infrastruktura dla dost ępno ści komunikacyjnej, − Obszar 5 - Rozwój miast i terenów wiejskich, − Obszar 6 - Bezpiecze ństwo ekologiczne, zdrowotne i społeczne. W Programie Ochrony Środowiska dla Województwa Małopolskiego okre ślono zakres działa ń, które musz ą by ć wdra żane na poziomie lokalnym. Do podstawowych zada ń, których wdro żenie wymaga uczestnictwa gminy nale żą : ─ oszcz ędna gospodarka zasobami naturalnymi takimi jak woda, no śniki energii, wzrost lesisto ści w skali województwa, ─ rozwój obszarów szczególnie chronionych, ─ ekologiczna lokalizacja obiektów zwi ązanych z działalno ści ą przemysłow ą, ─ gospodarka wodno-ściekowa, ─ gospodarka odpadami, ─ rozwój zaplecza turystyczno-rekreacyjnego, ─ usprawnienie ruchu podmiejskiego, ─ optymalizacja transportu publicznego, ─ edukacja ekologiczna. Wa żnym elementem polityki ekologicznej realizowanej przez gmin ę jest edukacja ekologiczna wymagaj ąca współpracy zarówno z władzami województwa, jak i pozarz ądowymi organizacjami ekologicznymi. Dokumentem wynikaj ącym z Programu ochrony środowiska jest Program ochrony powietrza dla województwa małopolskiego . Celem dokumentu jest osi ągni ęcie w całej Małopolsce do 2023 r. dopuszczalnych poziomów zanieczyszcze ń w powietrzu: pyłu PM10, PM2,5, benzo(a)pirenu, dwutlenku azotu i dwutlenku siarki. Jak wynika ze zaktualizowanego w 2013 r. dokumentu, najwa żniejszymi kierunkami działa ń w zakresie ochrony powietrza na terenie gminy są: − realizacja gminnych programów ograniczania niskiej emisji – eliminacja niskosprawnych urz ądze ń na paliwa stałe, − rozbudowa i modernizacja sieci ciepłowniczych, − termomodernizacja budynków oraz wspieranie budownictwa energooszcz ędnego w budownictwie mieszkaniowym oraz w obiektach u żyteczno ści publicznej, − ograniczenie emisji z transportu, − ograniczenie emisji przemysłowej, − edukacja ekologiczna mieszka ńców.

16 Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Trzebinia na lata 2014-2017 z uwzgl ędnieniem perspektywy na lata 2018-2021

Efektem realizacji Programu ochrony powietrza dla województwa małopolskiego b ędzie zmniejszenie wielko ści emisji zanieczyszcze ń emitowanych do powietrza. Przewiduje si ę m.in. osi ągni ęcie redukcji emisji pyłu PM10 o 28,2% i pyłu PM2,5 o 28,1%. Dokumentem strategicznym o zasi ęgu wojewódzkim maj ącym powi ązania planistyczne z polityk ą ekologiczn ą województwa jest Plan Zagospodarowania Przestrzennego Województwa Małopolskiego . Podstawowym zadaniem planu zagospodarowania przestrzennego jest okre ślenie celów, zasad oraz kierunków gospodarowania przestrzeni ą województwa, które stanowi ą rozwini ęcie długofalowej polityki regionalnej, okre ślonej w strategii rozwoju województwa. Wa żnym zadaniem jest tak że stworzenie optymalnych warunków przestrzennych do realizacji przyj ętych w strategii priorytetów inwestycyjnych, jak równie ż programów krajowych i wojewódzkich. Istotn ą funkcj ą tego dokumentu jest koordynacja zada ń rz ądowych i samorz ądowych w celu osi ągni ęcia merytorycznej spójno ści i zgodno ści z wojewódzk ą polityk ą przestrzenn ą. Stanowi ąc najwi ększ ą i usystematyzowan ą baz ę danych o gospodarowaniu przestrzeni ą regionu, plan mo że tak że słu żyć jako płaszczyzna wymiany informacji i podejmowania negocjacji pomi ędzy samorz ądem województwa i gmin ą. Za cel generalny zagospodarowania przestrzennego województwa małopolskiego przyj ęto: „Harmonijne gospodarowanie przestrzeni ą jako podstawa dynamicznego i zrównowa żonego rozwoju województwa” Cele strategiczne stawiane w planie poszczególnym komponentom polityki przestrzennej dotycz ące ochrony środowiska to: − oszcz ędne i zrównoważone gospodarowanie kopalinami, − zintegrowana ochrona zasobów wodnych przed zanieczyszczeniem oraz nadmiernym lub nieuzasadnionym zu życiem, − zwi ększenie bezpiecze ństwa przeciwpowodziowego, − wykorzystanie zasobów glebowych przy uwzgl ędnieniu warunków ekonomicznych i racjonalno ści ekologicznej, − zapewnienie trwało ści ekosystemów le śnych, − ochrona przyrody i ró żnorodno ści biologicznej poprzez zachowanie, wzbogacanie i odtwarzanie zasobów przyrody, − uporz ądkowanie gospodarki odpadami, − likwidacja zagro żeń dla środowiska z tytułu zanieczyszczenia powietrza, hałasu, wibracji i promieniowania elektromagnetycznego, − zapewnienie zaopatrzenia w wod ę wysokiej jako ści i odprowadzania ścieków. Poszczególnym celom strategicznym przypisane zostały cele operacyjne. Kolejnym poziomem są kierunki działa ń, jakie nale ży podj ąć dla osi ągni ęcia zało żonych celów operacyjnych. Inne zagadnienia po średnio wpływaj ące na popraw ę stanu środowiska, które znalazły si ę w planie to: − rozwój zagospodarowania turystycznego w harmonii z ochron ą przyrody, − ekologizacja produkcji rolnej,

17 Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Trzebinia na lata 2014-2017 z uwzgl ędnieniem perspektywy na lata 2018-2021

− dobrze rozwini ęty system transportowy pod wzgl ędem technicznym, przestrzennym, gospodarczym, społecznym i środowiskowym, − rozwój sieci gazowych w obszarach niedoboru zaopatrzenia w gaz zwłaszcza w miejscowo ściach uzdrowiskowych w celu wyeliminowania palenisk w ęglowych, − ograniczenie do minimum negatywnych skutków oddziaływania elektroenergetyki na środowisko przyrodnicze.

1.5. Ochrona środowiska w dokumentach strategicznych powiatu i gminy Trzebinia Przy tworzeniu powiatowej polityki ekologicznej układem odniesienia oprócz polityki ekologicznej pa ństwa i województwa są lokalne dokumenty o charakterze strategicznym: „Projekt Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Chrzanowskiego na lata 2011-2014 z perspektyw ą do roku 2018”, „Strategia rozwoju Powiatu Chrzanowskiego na lata 2006-2015” oraz „Strategia rozwoju Gminy Trzebinia na lata 2014-2020”.

Projekt Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Chrzanowskiego W „Projekcie Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Chrzanowskiego na lata 2011- 2014” jako cel nadrz ędny polityki ekologicznej Powiatu Chrzanowskiego przyj ęto: „Zrównowa żony rozwój społeczno-gospodarczy powiatu chrzanowskiego zapewniaj ący wysok ą jako ść środowiska” Program ochrony środowiska dla powiatu jest dokumentem planowania strategicznego, stawiaj ącym cele i kierunki polityki ekologicznej samorz ądu powiatu i okre ślaj ącym wynikaj ące z niej działania. Do głównych celów programu zaliczono nast ępuj ące zadania: − Zapewnienie wysokiej jako ści powietrza oraz redukcja emisji pyłów i gazów, − Poprawa jako ści wód powierzchniowych i podziemnych, rozbudowa systemu kanalizacji oraz racjonalne zu życie wody i ochrona przed powodzi ą, − Ochrona powierzchni ziemi i gleb przed degradacj ą oraz rekultywacja terenów zdegradowanych − Racjonalne gospodarowanie zasobami naturalnymi, − Zmniejszenie uci ąż liwo ści hałasu w środowisku, − Zachowanie walorów i zasobów przyrodniczych oraz wzrost poziomu lesisto ści powiatu, − Utrzymanie warto ści pól elektromagnetycznych na poziomie nie przekraczaj ącym dopuszczalnego lub ich obni żenie do warto ści dopuszczalnych, − Minimalizacja ilo ści powstaj ących odpadów i eliminacja zagro żeń wynikaj ących z gospodarowania odpadami, − Podnoszenie świadomo ści ekologicznej mieszka ńców.

18 Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Trzebinia na lata 2014-2017 z uwzgl ędnieniem perspektywy na lata 2018-2021

Strategia Rozwoju Powiatu Chrzanowskiego na lata 2006-2015 „Strategia Rozwoju Powiatu Chrzanowskiego na lata 2006-2015”, jest dokumentem w którym okre ślono zbiór zada ń przeznaczonych do realizacji nie tylko przez Starostwo Powiatowe, ale przez cał ą społeczno ść lokaln ą i wszystkie instytucje działaj ące na terenie powiatu. Za główne kierunki rozwoju powiatu chrzanowskiego uznano: − rozwój terenów inwestycyjnych i infrastruktury technicznej, − rozwój gospodarki lokalnej, − rozwój kultury, sportu i rekreacji, − rozwój usług społecznych dla mieszka ńców.

Z punktu widzenia ochrony środowiska za najwa żniejszy cel strategiczny uznano: „Rozwój infrastruktury technicznej zwi ększaj ącej atrakcyjno ść inwestycyjn ą powiatu” Dla realizacja tego celu okre ślono jako najwa żniejsze nast ępuj ące cele operacyjne: − poprawa dost ępno ści komunikacyjnej oraz przepustowo ści wewn ętrznego układu drogowego na terenie powiatu, − rozwój infrastruktury wodno-kanalizacyjnej i gospodarki odpadami, − rewitalizacja obszarów zdegradowanych, − rozwój infrastruktury społecze ństwa informacyjnego. Aktualnie dla spełnienie powy ższych celów wymagana jest realizacja szeregu zada ń, do których w odniesieniu do gminy Trzebinia zaliczy ć nale ży: − budow ę południowej obwodnicy miasta Trzebinia w ci ągu drogi krajowej nr 79, − budow ę wschodniej obwodnicy miasta Trzebinia, − zako ńczenie realizacj ę projektu kanalizacji na terenie powiatu chrzanowskiego, − wdra żanie koncepcji rozwi ązuj ących problemy kanalizacyjne na terenach wiejskich powiatu, − propagowanie budowy przydomowych oczyszczalni ścieków na terenach wiejskich powiatu gdzie z przyczyn technicznych brak sieci kanalizacyjnej, − rewitalizacj ę terenów zdegradowanych w gminie Trzebinia, − rekultywacj ę składowisk odpadów pogórniczych i terenów zapadliskowych na terenie powiatu. Strategia Rozwoju Gminy Trzebinia na lata 2014-2020 „Strategia Rozwoju Gminy Trzebinia na lata 2014-2020” jest dokumentem który zawiera zadania przeznaczone do realizacji głównie na terenie gminy przez cał ą społeczno ść lokaln ą i wszystkie instytucje działaj ące na terenie gminy. Przeprowadzona w strategii analiza SWOT wykazała że w sferze przyrodniczo-rekreacyjnej i w sferze gospodarczej najistotniejsze problemy mog ące mie ć wpływ na ochron ę środowiska to: − Brak obwodnic wyprowadzaj ących ruch z centrum miasta i obszarów wiejskich, − Niezadowalaj ący stan techniczny infrastruktury drogowej,

19 Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Trzebinia na lata 2014-2017 z uwzgl ędnieniem perspektywy na lata 2018-2021

− Brak monitoringu działa ń w zakresie zagospodarowania przestrzennego, − Niska klasa gleb, zanik rolnictwa, du ża powierzchnia nieu żytków rolnych, − Niska rozpoznawalno ść turystyczna i przyrodnicza Gminy, − Brak Programu Opieki nad Zabytkami, − Negatywne skutki geologiczne przemysłu wydobywczego, − Wymagaj ące rekultywacji tereny przemysłowe, − Niewystarczaj ąca ochrona zasobów przyrodniczych, brak stref ochrony wokół Puszczy Dulowskiej, − Wysoki poziom niskiej emisji (mentalno ść mieszka ńców, czynnik ekonomiczny), − Du ża ilo ść odpadów azbestowych, − Problem utylizacji odpadów, składowisko zlokalizowane w centrum miasta, − Brak regulacji prawnych własno ści cieków wodnych. Z przeprowadzonej w strategii analizy SWOT wynika również że w sferze przyrodniczo- rekreacyjnej i w sferze gospodarczej najwa żniejsze mocne strony gospodarki i warunki lokalizacyjne mog ące mie ć pozytywny wpływ na ochron ę środowiska to: − Potencjał ludzki – ludzie z inicjatyw ą, dobrze wykształceni, du ża ilo ść działalno ści gospodarczych, du ża liczba organizacji pozarz ądowych – aktywno ść społeczno ści gminy, − Rozwini ęta infrastruktura techniczna na przewa żaj ącym obszarze gminy – oczyszczalnie ścieków, wodoci ągi, kanalizacja, gaz sieciowy, − Uchwalone miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego, − Potencjał przyrodniczy Gminy Trzebinia ( ście żki geologiczne, Jurajski Park Krajobrazowy), − Walory turystyczno-rekreacyjne ( ście żki rowerowe, akweny wodne, tereny zielone, wysoka lesisto ść , − Rozwini ęta infrastruktura techniczna na przewa żaj ącym obszarze gminy – oczyszczalnie ścieków, wodoci ągi, kanalizacja, gaz sieciowy. Jak wynika z powy ższych zestawie ń, na terenie gminy Trzebinia przewa żaj ą słabe strony zwi ązane głównie z oddziaływaniem na środowisko przemysłu i gospodarki komunalnej. Na podstawie analizy SWOT wyszczególniono w strategii priorytety wynikaj ące z przyj ętej wizji rozwoju Gminy Trzebinia do 2020 roku i zdefiniowanych wyzwa ń rozwojowych. Ze wzgl ędu na stwarzanie w perspektywie długookresowej najwi ększych mo żliwo ści wzrostu, uznane one zostały za najwa żniejsze. Wyodr ębniono pi ęć obszarów priorytetowych, które s ą wzgl ędem siebie równowa żne i uzupełniaj ące si ę: − Obszar 1. Gospodarka i edukacja zawodowa. − Obszar 2. Infrastruktura dla dost ępno ści komunikacyjnej − Obszar 3. Miasto Trzebinia i obszary wiejskie − Obszar 4. Bezpiecze ństwo publiczne, ekologiczne i społeczne.

20 Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Trzebinia na lata 2014-2017 z uwzgl ędnieniem perspektywy na lata 2018-2021

− Obszar 5. Zarz ądzanie rozwojem gminy. Dla ochrony środowiska na terenie gminy najwi ększe znaczenie posiadaj ą cele operacyjne skupione wokół Obszaru 3. oraz Obszaru 4. strategii gminy. S ą to odpowiednio nast ępuj ące cele operacyjne: − Cel operacyjny III.1 Rewitalizacja i rozwój obszarów silnie zurbanizowanych. − Cel operacyjny III.2 Rozwój obszarów wiejskich. − Cel operacyjny III.4 Ochrona przestrzeni kulturowej i przyrodniczej. − Cel operacyjny IV.1 Poprawa bezpiecze ństwa ekologicznego oraz wykorzystanie zasobów środowiska naturalnego dla rozwoju Trzebini. − Cel operacyjny IV.3 Wspieranie systemów zarz ądzania bezpiecze ństwem publicznym. Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego Gminy Trzebinia „Studium Uwarunkowa ń i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Trzebinia” przyj ęte zostało Uchwał ą nr XII/114/V/2007 Rady Miasta Trzebini z dnia 28 wrze śnia 2007 r. Dokument stanowi kompleksow ą diagnoz ę wszystkich podstawowych uwarunkowa ń rozwoju oraz kierunków przekształce ń struktury przestrzennej gminy Trzebinia. Studium wskazuje ponadto tereny pod inwestycje z rozró żnieniem na sposoby u żytkowania gruntów oraz wyznacza główn ą sie ć dróg w gminnym systemie transportu. Jako cztery niezb ędne programy operacyjne studium wymienia: − Program realizacji przedsi ęwzi ęć publicznych samorz ądu terytorialnego, − Program gospodarki gruntami, − Program ochrony dziedzictwa kulturowego i kształtowania atrakcyjnego krajobrazu gminy, − Program rozwoju nowoczesnej edukacji i nauki. W dokumencie tym wyznaczono tak że obszary zdegradowane, wymagaj ące rewitalizacji oraz zidentyfikowano szereg problemów infrastrukturalnych.

1.6. Kompetencje gminy w zakresie ochrony środowiska Wa żnym czynnikiem kształtuj ącym polityk ę ekologiczn ą gminy i maj ącym wpływ na egzekwowanie wymaga ń przepisów ochrony środowiska w gminie s ą uprawnienia i zadania przysługuj ące urz ędom administracji gminnej na mocy obowi ązuj ących aktów prawnych. Do kompetencji Wydziału Gospodarki Komunalnej, Ochrony Środowiska i Le śnictwa Gminy Trzebinia w zakresie ochrony środowiska nale żą nast ępuj ące uprawnienia i zadania wynikaj ące z obowi ązuj ących aktów prawnych ( źródło: Regulamin organizacyjny Urz ędu Miasta Trzebini ):

A. W zakresie ochrony środowiska, rolnictwa i le śnictwa: 1. Wykonywanie zada ń z zakresu prawa ochrony środowiska, w tym w szczególno ści: − opracowanie, aktualizacja i nadzór nad realizacj ą Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Trzebinia,

21 Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Trzebinia na lata 2014-2017 z uwzgl ędnieniem perspektywy na lata 2018-2021

− sprawowanie kontroli przestrzegania i stosowania przepisów o ochronie środowiska w zakresie obj ętym wła ściwo ści ą Burmistrza, − wydawanie decyzji dla osób fizycznych eksploatuj ących instalacje w ramach zwykłego korzystania ze środowiska, − przyjmowanie informacji o opłatach za korzystanie ze środowiska. 2. Wykonywanie zada ń z zakresu ustawy o udost ępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społecze ństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko, w tym w szczególno ści: − prowadzenie post ępowania w sprawach ocen oddziaływania na środowisko planowanych przedsi ęwzi ęć oraz strategicznych ocen oddziaływania na środowisko, − udost ępnianie informacji o środowisku i jego ochronie. 3. Opiniowanie projektów miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego w zakresie obj ętym wła ściwo ści ą Referatu. 4. Sprawowanie kontroli przestrzegania i stosowania przepisów prawa wodnego w zakresie obj ętym wła ściwo ści ą Burmistrza, a w szczególno ści: − prowadzenie post ępowania w sprawach zmiany stanu wody na gruncie oraz rozstrzygania sporów w tym zakresie, − prowadzenie post ępowania w sprawach powszechnego i zwykłego korzystania z wód, − uczestnictwo w rozprawach wodno prawnych, − wykonywanie zada ń zwi ązanych z prowadzeniem wykazu oraz ewidencj ą kąpielisk. 5. Wykonywanie zada ń zwi ązanych z ochron ą powietrza, w zakresie obj ętym wła ściwo ści ą Burmistrza, w tym wynikaj ących z Programu Ochrony Powierza dla Województwa Małopolskiego. 6. Wykonywanie zada ń z zakresu ustawy o odpadach, a w szczególno ści: − wydawanie decyzji nakazuj ących posiadaczowi odpadów usuni ęcie odpadów z miejsc nie przeznaczonych do ich składowania lub magazynowania, − opiniowanie wniosków w sprawach o wydanie decyzji dotycz ących gospodarki odpadami, będących w kompetencji organów ochrony środowiska, − przyjmowanie informacji na temat wytwarzanych odpadów oraz sposobów gospodarowania tymi odpadami. 7. Wykonywanie zada ń z zakresu prawa geologicznego i górniczego, a w szczególno ści opiniowanie i uzgadnianie sprawy z zakresu koncesji geologicznych, projektów prac geologicznych oraz planów ruchu zakładów górniczych, w zakresie obj ętym wła ściwo ści ą Burmistrza. 8. Sprawowanie kontroli przestrzegania i stosowania przepisów ustawy o ochronie przyrody w zakresie obj ętym wła ściwo ści ą Burmistrza, a w szczególno ści: − wydawanie zezwolenia na wycink ę drzew i krzewów, z wyj ątkiem terenów le śnych, − prowadzenie post ępowa ń zwi ązanych z wymierzaniem kar za wycink ę drzew i krzewów bez wymaganego zezwolenia,

22 Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Trzebinia na lata 2014-2017 z uwzgl ędnieniem perspektywy na lata 2018-2021

− prowadzenie spraw zwi ązanych z formami ochrony przyrody indywidualnej. 9. Prowadzenie spraw dotycz ących rolnictwa na terenie Gminy, a w szczególno ści: − wydawanie po świadcze ń o prowadzeniu gospodarstwa rolnego oraz za świadcze ń o pracy w gospodarstwie rolnym, − prowadzenie spraw zwi ązanych ze spisem rolnym, − prowadzenie spraw dotycz ących ochrony ro ślin, w tym zwalczania chorób szkodników ro ślin oraz współpraca z wła ściwymi instytucjami w tym zakresie, − prowadzenie nadzoru nad uprawami maku i konopi włóknistych, − prowadzenie spraw dotycz ących produkcji zwierz ęcej, wyst ępowania choroby zaka źnej zwierz ąt oraz współpracuje z wła ściwymi instytucjami w tym zakresie, − współpraca z izbami rolniczymi. 10. Nadzór nad gospodark ą le śną w lasach gminnych w zakresie obj ętym wła ściwo ści ą Burmistrza oraz współpracuje z wła ściwymi instytucjami w tym zakresie. 11. Wykonywanie zada ń z zakresu ustawy o ochronie gruntów rolnych i le śnych, w zakresie opinii projektów rekultywacji i zagospodarowania gruntów rolnych i le śnych. 12. Realizacja zada ń z zakresu prawa łowieckiego, w zakresie obj ętym wła ściwo ści ą Burmistrza oraz współpracuje z kołami łowieckimi. 13. Prowadzenie działa ń z zakresu popularyzacji ochrony przyrody i edukacji ekologicznej. 14. Prowadzenie spraw zwi ązanych z gospodarowaniem Bud żetem Gminy w zakresie realizowanych przez Referat zada ń. B. W zakresie gospodarki komunalnej: 1. Organizowanie i nadzorowanie letniego i zimowego utrzymania czysto ści na terenie gminy Trzebinia. 3. Prowadzenie kontroli sanitarno- porz ądkowych. 4. Organizowanie i zbiórka padłych zwierz ąt i ich utylizacja. 5. Wyznaczanie obszarów podlegaj ących obowiązkowej deratyzacji i terminów jej przeprowadzania. 6. Współpraca z Powiatow ą Stacj ą Sanitarno-Epidemiologiczn ą. 7. Prowadzenie inwentaryzacji odpadów azbestowo- cementowych. 8. Organizowanie oraz nadzór nad zbiórk ą odpadów azbestowo- cementowych. 9. Realizacja zada ń wynikaj ących z Regulaminu utrzymania czysto ści i porz ądku na terenie gminy Trzebinia. C. Na podstawie przepisów Ustawy o ochronie zwierz ąt: 1. Okre ślanie wymaga ń wobec osób utrzymuj ących zwierz ęta domowe w zakresie utrzymywania bezpiecze ństwa i czysto ści w miejscach publicznych. 2. Organizacja ochrony przed bezdomnymi zwierz ętami. 3. Wydawanie zezwole ń na utrzymanie psa rasy uznanej za agresywn ą oraz ich ewidencja. 4. Nadzór nad schroniskami świadcz ącymi usługi na rzecz Gminy.

23 Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Trzebinia na lata 2014-2017 z uwzgl ędnieniem perspektywy na lata 2018-2021

5. Współpraca z Powiatowym Lekarzem Weterynarii oraz Towarzystwem opieki nad zwierz ętami. 6. Opieka nad rannymi zwierz ętami.

Pozostałe zadania w zakresie ochrony środowiska: 1. Realizacja zada ń z zakresu gospodarki wodno-ściekowej, konserwacja rowów melioracyjnych, cieków wodnych naturalnych. 2. Realizacja zada ń w zakresie zakładania i utrzymywania w nale żytym stanie terenów zieleni i zadrzewie ń. 3. Współpraca z komórkami organizacyjnymi Urz ędu i jednostkami organizacyjnymi Gminy w zakresie gospodarki odpadami. 4. Współpraca w opracowywaniu programów rozwoju Gminy w zakresie gospodarki komunalnej. 5. Wydawanie zezwole ń na przył ącz do sieci wodoci ągowej lub kanalizacyjnej deszczowej i sanitarnej będących we władaniu Gminy. 6. Bie żące utrzymanie oraz remonty gminnych sieci kanalizacyjnych sanitarnych i deszczowych oraz wodoci ągowych. 7. Współpraca ze Zwi ązkami mi ędzygminnymi. 8. Współpraca z Powiatowym Centrum Zarz ądzania Kryzysowego. 9. Współpraca z Zarz ądcami dróg na terenie Gminy Trzebinia.

24 Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Trzebinia na lata 2014-2017 z uwzgl ędnieniem perspektywy na lata 2018-2021

2. OGÓLNA CHARAKTERYSTYKA GMINY TRZEBINIA

2.1. Poło żenie administracyjne i geograficzne Miejsko-wiejska gmina Trzebinia poło żona jest w północno-wschodniej cz ęś ci powiatu chrzanowskiego, w zachodniej cz ęś ci województwa małopolskiego. Gmina Trzebinia graniczy od strony północnej z gminami Bukowno i Olkusz, od strony wschodniej z gmin ą Krzeszowice, od południa z gmin ą Alwernia, od strony południowej i zachodniej z gmin ą Chrzanów oraz od strony północno-zachodniej z gmin ą Jaworzno (województwo śląskie). Gmina Trzebinia zajmuje obszar o powierzchni 105,2 km 2, w tym 31,3 km 2 przypada na powierzchni ę miasta. W skład gminy wchodzi miasto Trzebinia – siedziba gminy oraz nast ępuj ące miejscowo ści: Bol ęcin, Czy żówka, Dulowa, Karniowice, Lgota, Młoszowa, My ślachowice, Piła Kościelecka, Płoki i Psary (rysunek 1).

Rys.1. Mapa gminy Trzebinia ( źródło: Urz ąd Miasta Trzebini )

Gmina Trzebinia poło żona jest na granicy dwóch wa żnych regionów kulturowych i gospodarczych: śląskiego i krakowskiego. Gmina posiada dogodne warunki komunikacyjne. Przez jej teren przebiega linia kolejowa Kraków - Katowice, z odgał ęzieniem do Chrzanowa oraz z bocznicami do miejscowych zakładów przemysłowych. Dobr ą komunikacj ę samochodow ą zapewnia rozbudowany układ dróg. Droga krajowa nr 79 oraz autostrada A4 stanowi ącą jedne z głównych arterii komunikacyjnych Polski południowej, ł ącz ąc Górny Śląsk z Małopolsk ą. Ponadto miejscowo ści poło żone w gminie poł ączone s ą sieci ą dróg lokalnych (gminnych i powiatowych) o nawierzchni asfaltowej. Trzebinia jest poło żona w stosunkowo niewielkiej odległo ści od du żych o środków

25 Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Trzebinia na lata 2014-2017 z uwzgl ędnieniem perspektywy na lata 2018-2021 gospodarczych: Krakowa – 37 km oraz Katowic – 36 km. Trzebinia posiada równie ż korzystne poło żenie w stosunku do portów lotniczych w Balicach – 30 km oraz w Pyrzowicach – 62 km, co istotnie wpływa na jej atrakcyjno ść gospodarcz ą.

Rys.2. Podział fizyczno-geograficzny gminy Trzebinia ( źródło: Trzebinia Zarys dziejów miasta i regionu, Wydawnictwo i Drukarnia SECESJA, Kraków 1994)

Obszar gminy Trzebinia poło żony jest na Wy żynie Śląsko-Krakowskiej. Przez Trzebini ę przechodzi granica Wy żyny Śląskiej i Krakowskiej. Śląska cz ęść jest mniejsza i obejmuje jedynie północno-zachodni ą cz ęść miasta. W jej skład wchodz ą dwa mniejsze subregiony. Południowa i wschodnia cz ęść gminy nale żą do Wy żyny Krakowskiej, która dzieli si ę na kilka mniejszych jednostek. Podział jednostek geograficznych Wy żyny Śląsko-Krakowskiej na obszarze gminy jest nast ępuj ący: 1. Wy żyna Krakowska 1.1. Garb Tenczy ński 1.1.1. Blok Płazia ński 1.2. Rów Krzeszowicki 1.2.1. Niecka Dulowska 1.3. Płaskowy ż Ojcowski 1.3.1. Pagóry My ślachowickie 2. Wy żyna Śląska 2.1. Niecka Wilkoszy ńska

26 Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Trzebinia na lata 2014-2017 z uwzgl ędnieniem perspektywy na lata 2018-2021

2.1.1. Garb Ci ęż kowicki 2.2. Kotlina Przemszy 2.2.1. Kotlina Biskupiego Boru Obszar gminy Trzebinia jest wy żyn ą wzniesion ą od 270 m n.p.m. w rejonie Chechła, przy uj ściu Ropy koło granicy z Chrzanowem, do 470 m n.p.m. na północ od Psar, na granicy administracyjnej z gmin ą Krzeszowice. W obr ębie terenu miasta Trzebinia kulminacj ę stanowi grzbiet garbu Czerwonej Góry (403,7 m n.p.m.) poło żonej na południe od My ślachowic. Od strony południowej miasta znajduje si ę wzniesienie Góra Bo żniowa (402,2 m n.p.m.) z Krzy żem Milenijnym. Okolice Rynku w Trzebini s ą poło żone na wysoko ści ok. 330 m n.p.m., i tak ą wysoko ść mo żna uzna ć za średni ą warto ść , charakterystyczn ą dla miasta Trzebinia. Absolutne ró żnice wysoko ści na terenie gminy Trzebinia wynosz ą ok. 200 m, a w obr ębie miasta ok. 130 m.

2.2. Sytuacja demograficzna Gmin ę Trzebinia zamieszkuje aktualnie około 33,6 tys. mieszka ńców, co stanowi ok. 26 % ludno ści powiatu i ok. 1,0 % ludno ści województwa (stan na 31.12.2013 – dane UM w Trzebini, 2014). Średnia g ęsto ść zaludnienia gminy wynosi ok. 320 osób/km 2. Około 60% mieszka ńców gminy (tj. 19,6 tys.) zamieszkuje w mie ście, a pozostała cz ęść , czyli 40% (tj. 14 tys. osób) w 10 sołectwach.

Tabela 1. Liczba mieszka ńców mie ście i gminie Trzebinia w latach 2009 - 2013 (stan na 31.12.2013 r.) Rok 2009 2010 2011 2012 2013

Liczba mieszka ńców 34 000 33 975 33 899 33 851 33 591 gminy ogółem:

Miasto 20 043 19 964 19 889 19 815 19 956

Wie ś ogółem 13 957 14 011 14 010 14 036 13 995 Źródło: Urz ąd Miasta w Trzebini, 2014, www.trzebinia.pl

Trudno ści na lokalnym rynku pracy w ostatnich latach zwi ązane z redukcj ą działalno ści przemysłu w gminie, spowodowały wyst ąpienie wysokiego poziomu bezrobocia, co jest przyczyn ą znacznego odpływu migracyjnego ludno ści - saldo migracji jest tu od kilku lat ujemne i dotyczy głównie miasta. W sołectwach najwi ęcej osób mieszka w Młoszowej (ok. 2 700), My ślachowicach (ok. 2200) oraz Bol ęcinie (ok. 1850). Najmniej osób zamieszkuje w Czy żówce i Pile Ko ścieleckiej (ok. 650).

2.3. Warunki hydrologiczne i klimatyczne Gmina Trzebinia poło żona jest na obszarze który wykazuje cechy klimatyczne charakterystyczne dla podregionu Wy żyny Śląskiej. Klimat na obszarze gminy jest umiarkowany ciepły i umiarkowany wilgotny z charakterystycznym wpływem procesów zachodz ących w obszarach

27 Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Trzebinia na lata 2014-2017 z uwzgl ędnieniem perspektywy na lata 2018-2021 miejsko–przemysłowych. Na podstawie rocznej sumy opadów i średniej rocznej temperatury powietrza klimat omawianego obszaru sklasyfikowano w grupie klimatów wilgotnych o wyra źnej przewadze opadów nad parowaniem. Pogoda i klimat Trzebini kształtowany jest nie tylko przez czynniki lokalne, ale równie ż przez napływaj ące masy powietrza z regionów s ąsiednich. Podstawowe średnie parametry klimatyczne na obszarze gminy są nast ępuj ące: − średnia roczna temperatura powietrza - 7,8 oC; najcieplejszym miesi ącem jest lipiec o średniej temperaturze ok. 17,4 oC a najzimniejszym stycze ń o średniej temperaturze ok. - 4,1 oC, − średnia roczna wielko ść opadu atmosferycznego wynosi 770-811 mm, − średnia długo ść sezonu wegetacji waha si ę w granicach 205-215 dni (okres wegetacji jest zró żnicowany od 205 dni na wierzchowinach do 215 w dolinach), − czas zalegania trwałej pokrywy śnie żnej wynosi 70 dni. Na terenie gminy Trzebinia w ci ągu roku wyst ępuje ok. 42 dni bezwietrznych. Przez pozostałe dni wiej ą wiatry z ró żnych kierunków z wyra źną przewag ą wiatrów z sektora zachodniego i wschodniego. Pr ędko ść wiatrów oraz cz ęstotliwo ść ich wyst ępowania z poszczególnych kierunków s ą wa żnymi czynnikami pozwalaj ącymi okre śli ć tereny najbardziej zagro żone zanieczyszczeniami atmosferycznymi. Stopie ń zanieczyszczenia na danym terenie jest wprost proporcjonalny do cz ęstotliwo ści wyst ępowania wiatrów i odwrotnie proporcjonalny do ich pr ędko ści. Gmina Trzebinia posiada niezbyt bogat ą sie ć hydrograficzn ą. Obszar gminy Trzebinia poło żony jest na terenie zlewni rzek: Biała Przemsza, Chechło i Rudawa. Tereny gminy znajduj ą si ę w obszarze Regionalnego Zarz ądu Gospodarki Wodnej (RZGW) w Krakowie oraz RZGW w Gliwicach, który zarz ądza wodami przynale żnymi do Regionu Wodnego Małej Wisły. Najwa żniejsze cieki powierzchniowe na terenie gminy to: Kozi Bród, Chechło, Dulówka, Jaworznik. Potok Kozi Bród, o długo ści ok. 10 km na terenie gminy Trzebinia, jest najdłu ższym potokiem gminy. Odwadnia północno-zachodni ą cz ęść powiatu chrzanowskiego. Potok ten stanowi lewobrzeżny dopływ Białej Przemszy. Potok Chechło przepływa przez południow ą cz ęść gminy Trzebinia na odcinku około 7 km. Potok Chechło wypływa z Puszczy Dulowskiej (teren gminy Krzeszowice). Wa żniejszym dopływem potoku Chechło jest potok Młoszówka. Potok Dulówka o długo ści na obszarze gminy ok. 6 km, bierze pocz ątek w obfitych źródłach na terenie Psar i stanowi najdalej na zachód wysuni ęty dopływ Rudawy. Potok Jaworznik jest prawobrze żnym dopływem Koziego Brodu. Ma on sztuczne koryto zmienione w zwi ązku z eksploatacj ą zło ża piasku w „Siersza-Misiury”. Na obszarze gminy znajduje si ę kilka małych i cztery wi ększe zbiorniki wodne (Balaton, Zalew Chechło, Kozi Bród, Gliniak), które są by ć wykorzystywane jako o środki rekreacyjne, w ędkarskie i sportowe.

2.4. Warunki geologiczne i hydrogeologiczne, surowce mineralne Obszar gminy Trzebinia wyró żnia si ę urozmaicon ą budow ą geologiczn ą. Wynika to z jej poło żenia we wschodniej cz ęś ci Górno śląskiego Zagł ębia W ęglowego, w pobli żu jego granicy z

28 Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Trzebinia na lata 2014-2017 z uwzgl ędnieniem perspektywy na lata 2018-2021

Monoklin ą Śląsko-Krakowsk ą. Na niewielkim stosunkowo obszarze wyst ępuj ą tu na powierzchni utwory od karbonu górnego a ż po czwartorz ęd. Współczesna rze źba terenu gminy Trzebinia jest wynikiem wieloetapowych zmian si ęgaj ących górnej kredy. W rze źbie tego obszaru wyra źnie zaznaczaj ą si ę struktury młodej tektoniki uskokowej. Rozległe morfologicznie obni żenia rozwini ęte s ą z reguły w miejscach zapadlisk, natomiast wzgórza w miejscach zr ębów. W budowie geologicznej obszaru gminy wyró żnia si ę utwory karbonu, triasu, jury, trzeciorz ędu i czwartorz ędu, tworz ące dwa pi ętra strukturalne. Utwory karbonu na obszarze gminy Trzebinia znane s ą głównie z gł ębokich wierce ń. Najstarszymi osadami odsłaniaj ącymi si ę na powierzchni s ą utwory w ęglono śne westfalu wyst ępuj ące w rejonie Sierszy. Pokłady w ęgla wyst ępuj ące w śród piaskowców, zlepie ńców, mułowców i łupków, na terenie gminy Trzebinia eksploatowane były przez kopalni ę „Siersza”. Utwory permskie (m.in. zlepie ńce my ślachowickie i tufy filipowickie), wyst ępuj ą na obszarze My ślachowic, Młoszowej, Karniowic i Dulowej, a zbudowane s ą z otoczaków dewo ńskich i karbo ńskich wapieni, oraz otoczaków porfirowych i iłowych. Utwory triasu rozpoczynaj ą si ę seri ą piaskowców z wkładkami mułowców. Nad nimi wyst ępuj ą margle i margliste dolomity retu. Wapie ń muszlowy reprezentowany jest przez wapienie i dolomity z podrz ędnymi wkładkami margli, a środkow ą cz ęść tej sekwencji tworz ą dolomity kruszcono śne, zawieraj ące rudy cynku i ołowiu eksploatowane do niedawna w kopalni „Trzebionka”. Dolomity triasowe stanowi ą wa żny poziom wodono śny, stanowi ący do niedawna podstaw ę zaopatrzenia w wod ę dla regionu chrzanowskiego. Utwory jury mo żna spotka ć w Lgocie, Bol ęcinie i Pile Ko ścieleckiej. Zbudowane s ą z piasków, piaskowców i zlepie ńców jury środkowej. Górnojurajskie wapienie płytowe zalegaj ą na obrze żeniach Rowu Krzeszowickiego i Niecki Dulowskiej oraz spoczywaj ą w jej dnie. Utwory kredowe. Na terenie gminy brak jest utworów kredowych. Utwory trzeciorz ędowe reprezentowane s ą przez osady mioce ńskie - iły margliste z iłowcami z przewarstwieniami piasków, zalegaj ące głównie w Niecce Dulowskiej. Utwory czwartorz ędowe wykształcone s ą głównie w postaci piasków ró żnoziarnistych z przekładkami żwirów, glin i iłów, genezy lodowcowej (plejstocen) oraz rzecznej (holocen). Plejstoce ńskie piaski rzecznolodowcowe wypełniaj ą doliny i obni żenia terenu. W rejonach wzniesie ń triasowych, mi ąż szo ść utworów czwartorz ędowych jest niewielka lub te ż brak jest tam pokrywy czwartorz ędowej. Wody podziemne na obszarze gminy Trzebinia wyst ępuj ą w obr ębie kilku pi ęter wodono śnych: karbo ńskiego, permskiego, triasowego, jurajskiego i czwartorz ędowego. W granicach omawianego obszaru wyst ępuj ą we fragmentach cztery główne zbiorniki wód podziemnych (GZWP): − GZWP Chrzanów (nr 452) zwi ązany z pi ętrem wodono śnym triasu,

29 Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Trzebinia na lata 2014-2017 z uwzgl ędnieniem perspektywy na lata 2018-2021

− GZWP Tychy - Siersza (nr 457) zwi ązany z pi ętrem wodono śnym karbonu górnego - zbiornik aktualnie nie figuruje na mapie udokumentowanych zbiorników wód podziemnych PIG (stan na rok 2013), − GZWP Biskupi Bór (nr 453) zwi ązany z pi ętrem wodono śnym czwartorz ędu, − GZWP Olkusz-Zawiercie (nr 454) zwi ązany z pi ętrem wodono śnym triasu. Najwi ększe znaczenie posiada triasowe pi ętro wodono śne z wyst ępuj ącymi w jego obr ębie GZWP Chrzanów nr 452 oraz GZWP 454 Olkusz Zawiercie. W obr ębie triasowego pi ętra wodono śnego wyró żnia si ę dwa poziomy wodono śne oddzielone od siebie słabo przepuszczalnym pakietem marglisto - wapiennym. Wspomniane poziomy s ą zwi ązane z wapieniami i dolomitami górnego retu, dolomitami diploporowymi i kruszcono śnymi w obr ębie wapienia muszlowego. Z uwagi na istnienie sp ęka ń, szczelin i kanałów krasowych ł ącz ących wspomniane poziomy wodono śne wyst ępuj ące w obr ębie pi ętra triasowego, stwierdza si ę ścisł ą wi ęź hydrauliczn ą pomi ędzy nimi. Wody podziemne w czwartorz ędzie wyst ępuj ą w piaszczysto - żwirowych utworach holocenu i plejstocenu. Osady czwartorz ędu maj ą zmienn ą mi ąż szo ść a ich warstwa, w obr ębie omawianego obszaru, nie jest ci ągła. Wyst ępowanie przepuszczalnych utworów czwartorz ędu ograniczone jest do morfologicznych obni żeń powierzchni terenu oraz dolin rzecznych. Zwierciadło wód podziemnych w obr ębie pi ętra czwartorz ędowego ma charakter swobodny i wyst ępuje na gł ęboko ściach od bliskich 0 do ok. 20 m ppt. Współczynnik filtracji utworów czwartorz ędowych przyjmuje warto ści z przedziału l,7x10 -5 - 5,0x10 -5 m/s . Strumie ń wód zasilaj ących pi ętro czwartorz ędowe pochodzi z infiltracji opadów atmosferycznych oraz z drena żu wód cieków powierzchniowych. Mo żliwe jest tak że zasilanie na kontaktach osadów czwartorz ędowych z wodono śnymi utworami buduj ącymi pi ętra jurajskie i triasowe. Drena ż niewielkich zasobów pi ętra odbywa si ę przez nieliczne eksploatowane studnie gospodarskie oraz dodatkowo przez cieki powierzchniowe. W celu ochrony zbiorników głównych i u żytkowych wód podziemnych, wydzielono w roku 1995 (A.S. Kleczkowski, 1995) odpowiednio obszary: zwykłej - OZO, wysokiej – OWO i najwy ższej – ONO, ochrony wód podziemnych. Obszary najwy ższej ochrony (ONO) oraz wysokiej ochrony (OWO) zlokalizowane s ą w miejscach, powierzchniowego zasilania poziomu wodono śnego. Dotyczy to bezpo średniego zagro żenia wód zbiorników, np. na wychodniach triasowych, w wodono śnych utworach dolin rzecznych, piaszczysto-żwirowych utworach wodnolodowcowych, oraz wsz ędzie tam, gdzie brak jest skutecznej izolacji poziomów wodonośnych. Obszar OWO dla GZWP 452 obejmuje cał ą południow ą cz ęść obszaru gminy Trzebinia. W granicach gminy Trzebinia wyst ępują liczne kopaliny: w ęgiel kamienny, rudy cynku i ołowiu, dolomity, wapienie, zlepie ńce, iły ceramiki budowlanej oraz zło ża piasków. Na terenie gminy do niedawna dominował przemysł wydobywczy w ęgla kamiennego oraz wydobywczo-przeróbczy rud cynkowo-ołowiowych. Eksploatowano tak że zło ża wapieni i piasków podsadzkowych. Obecnie mo żliwo ści wykorzystania kopalin s ą bardzo ograniczone, ze wzgl ędu na: niekorzystn ą sytuacj ę na rynkach surowcowych, wyczerpanie niektórych złóż (szczególnie rudnych),

30 Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Trzebinia na lata 2014-2017 z uwzgl ędnieniem perspektywy na lata 2018-2021 istniej ące zagospodarowanie terenu gminy, wymagania ochrony środowiska, warunki wyst ępowania umo żliwiaj ące prowadzenie tylko niewielkiej eksploatacji, jakość nieodpowiadaj ącą wymaganiom surowcowym. Na terenie gminy znajduje si ę niewiele złó ż rozpoznanych i udokumentowanych, stanowi ących rezerw ę surowcow ą, w tym tylko jedno eksploatowane (piasku podsadzkowego „Siersza-Misiury”).

Rys.3. Mapa Głównych Zbiorników Wód Podziemnych na obszarze gminy Trzebinia (źródło: http://epsh.pgi.gov.pl/ - stan na rok 2014)

31 Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Trzebinia na lata 2014-2017 z uwzgl ędnieniem perspektywy na lata 2018-2021

2.5. Środowisko przyrodnicze gminy Na o bszarze gminy Trzebinia w zwi ązku z długotrwał ą działalno ści ą przemysłu wydobywczego, chemicznego i metalurgicznego obserwujemy dzi ś pozostało ści dawnej działalno ści przemysłowej w postaci składowisk, terenów zdegradowanych oraz innych form krajobrazu poprzemysłowego. Pomimo tych niekorzystnych wieloletnich zmian, bogate środowisko przyrodnicze gminy dalej stanowi o atrakcyjno ści turystycznej tego obszaru. Aktualnie cz ęść szczególnie cennych obiektów przyrodniczych podlega na obszarze gminy ró żnym formom ochrony. Gmina charakteryzuje si ę do ść dobrym stopniem lesisto ści. Ł ącznie ponad 40% powierzchni gminy pokryte jest ró żnego rodzaju lasami jak bory sosnowe, buczyny, ł ęgi. Do najwa żniejszych obszarów cennych przyrodniczo i prawnie chronionych lub wymagaj ących ochrony na terenie gminy Trzebinia nale ży zaliczyć: − Rezerwat przyrody „Ostra Góra”, − Użytek ekologiczny w Sierszy, − Puszcz ę Dulowsk ą, − Jurajskie Parki Krajobrazowe - Dolinki Krakowskie wraz z ich otulinami, − fragment Tenczy ńskiego Parku Krajobrazowego, − Wąwozy Karniowickie, − Bialny Dół, − Bo żniowa Góra, − Fragmenty starych buczyn w ró żnych miejscach gminy, − Zachowane fragmenty naturalnych cieków: Kozi Bród i Dulówka, − Zbiorniki wodne Chechło, Balaton, Gliniak, − Unikalne stanowiska geologiczne na terenie gminy, − Pojedyncze pomniki przyrody nieo żywionej i o żywionej.

2.6. U żytkowanie terenu i charakterystyka gleb Powierzchnia gminy obejmuje ok. 10 540 ha. Powierzchnia terenu zakwalifikowana jako użytki rolne wynosi 4 301 ha, z czego 2 996 ha przypada na grunty orne, 221 ha na sady, 455 ha ł ąki i 586 ha na pastwiska (tabela 2). Ogólny udział u żytków rolnych w stosunku do całej powierzchni gminy wynosi 40,8%. W ostatnich latach obserwuje si ę wyra źny wzrost ilo ści nieu żytków. Tereny te w sposób naturalny ulegaj ą zadrzewieniu. Prowadzi to coraz cz ęś ciej do zaniku dotychczasowych form krajobrazu gdzie na obszarach wiejskich dominowały tereny otwarte z pojedynczymi skupiskami drzew lub krzewów

32 Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Trzebinia na lata 2014-2017 z uwzgl ędnieniem perspektywy na lata 2018-2021

Tabela. 2. Struktura u żytkowania gruntów na terenie gminy Trzebinia Lasy Pozostałe Razem Grunty Sady i grunty grunty użytki Pastwiska Wyszczególnienie orne i ł ąki le śne i nieu żytki rolne ogółem ogółem powierzchnia [ha] Gmina Trzebinia 4 301 2 996 1041 586 4 641 1 598 Źródło: dane Urz ędu Miasta w Trzebini

2.7. Sytuacja gospodarcza gminy Gmina Trzebinia ma charakter przemysłowy z niewielkim udziałem rolnictwa. Do niedawna dominował tutaj przemysł wydobywczy, oparty na bogatej bazie kopalin przede wszystkim w ęglu kamiennym, rudach cynkowo-ołowiowych, wapieniach i piaskach. Likwidacje kopalni „Siersza” i „Trzebionka” poci ągn ęły za sob ą szereg istotnych zmian gospodarczych na terenie gminy Trzebinia. Wzrost bezrobocia w gminie jest wynikiem ogólnego załamania miejscowego rynku pracy w którym znacz ącą rol ę odgrywał zawsze przemysł wydobywczy i hutniczy. Wg danych GUS (stan na 31 grudnia 2012 r.) stopa bezrobocia mierzona na poziomie powiatu chrzanowskiego wynosi 12,7%. Podmioty gospodarki narodowej zarejestrowane w rejestrze REGON wg wybranych sekcji w gminie Trzebinia przedstawiono w tabeli 3.

Tabela 3. Podmioty gospodarki narodowej zarejestrowane w rejestrze REGON wg wybranych sekcji w gminie Trzebinia ( źródło - GUS, stan na 31 grudnia 2012 r., „Województwo Małopolskie 2013. Podregiony, Powiaty, Gminy”) W tym: Przemysł ci

razem ś Gmina ść Trzebinia nictwo ś pojazdów łowiectwo rolnictwo, naukowa i i i le techniczna trans-port, działalno gospodarka informacja i gastronomia magazynowa komunikacja budownictwo profesjonalna obsługa rynku nieruchomo przemysłowe handel i naprawy zakwaterowanie i przetwórstwo ogółem 3212 31 350 316 405 971 84 264 145 63 232 w tym 2046 18 209 187 230 611 52 150 138 42 160 miasto

Z danych przedstawionych w tabeli wynika, że na terenie gminy Trzebinia najwi ększ ą liczb ę podmiotów gospodarczych stanowi ą podmioty zarejestrowane w sekcji PKD obejmuj ącej handel i naprawy samochodów (ok. 35%). Pozostałe podmioty zajmuj ą si ę przemysłem i przetwórstwem przemysłowym (ok. 26%), budownictwem (ok. 13%), transportem i gospodark ą magazynow ą (ok. 8%), obsług ą rynku nieruchomo ści (ok. 4,5%). Rolnictwem jak wynika z zestawienia zajmuje si ę jedynie ok. 0,9% firm. Na obszarze gminy Trzebinia główne o środki przemysłu reprezentuje sektory chemiczny i energetyczny. Przemysł wydobywczy po zako ńczeniu działalno ści ZG „Trzebionka”, przestał odgrywa ć istotn ą rol ę w gospodarce gminy. Wi ększo ść du żych zakładów produkcyjnych i

33 Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Trzebinia na lata 2014-2017 z uwzgl ędnieniem perspektywy na lata 2018-2021 przetwórczych zlokalizowana jest na terenie miasta Trzebini. Na terenach poprzemysłowych w Trzebini powstaj ą obecnie Strefy Aktywno ści Gospodarczej skupiaj ące na ograniczonym terenie do kilkunastu wi ększych podmiotów gospodarczych głównie z bran ż produkcyjno-usługowych. Do najwi ększych przedsi ębiorstw na terenie gminy nale żą firmy: − PKE S.A. Elektrownia „Siersza” S.A. w Trzebini, − Grupa Kapitałowa Rafinerii Trzebinia S.A., − „GÓRKA CEMENT” Sp. z o.o. w Trzebini, − DB Schenker Rail Polska S.A. - Kopalnia Piasku Szczakowa, − Strefa Aktywno ści Gospodarczej na terenie po zlikwidowanych Zakładach Metalurgicznych i Zakładach Tłuszczowych oraz Grevita-Konfex (dawna Gumownia) (pow. ok. 42,4 ha).Do najwi ększych przedsi ębiorstw na obszarze strefy nale ży zaliczy ć: - VARIANT S.A., - SYNTAJ Poland Sp. z o.o. S.K.A., - P.P.H.U. "POLBART", - Pharma CF Sp. z o.o., - DAS COMPANY Sp. z o.o., - RE-SORT Metal Recycling Sp. j., - Besser Kras System, Modern-Bud Sp. z o.o., - EUROBAC Sp. z o.o., - FH Promet, - Eltemes Sp. z o.o., - Colas Polska Sp. z o.o. − Strefa Aktywno ści Gospodarczej w Górce (pow. ok. 27 ha). Do najwi ększych przedsi ębiorstw na obszarze powstaj ącej strefy w Górce nale ży zaliczy ć: - TOR-BUD Sp. z o.o., - Nalmat Sp. z o.o., - PPHiU „Pro-Metal”, - "DARKOP" Corporation Sp. z o.o., - Libra sp. z o.o., - Cedrus S.C., - Aldeco Mosaico Sp. z o.o., - STEINBERG Sp. z o.o., - VTB Logistic, - VARMSEN Polska Sp. z o.o., - Prosz-Met Sp. z o.o., - Metal Art, - Orlen Asfalt -baza transportowa, - Touax Kontenery, - Krisbud Sp. z o.o.

W roku 2014 została oddana do u żytku nowa strefa aktywno ści gospodarczej w Trzebini na tzw. Miechowie w rejonie węzła autostrady A4. Strefa ma powierzchni ę ok. 17,3 ha. Najwi ększe zlikwidowane przedsi ębiorstwa na terenie gminy, które pozostawiły po sobie istotne obci ąż enie dla środowiska w postaci hałd odpadów poprodukcyjnych to: − Zakłady Metalurgiczne "Trzebinia" , − KWK „Siersza”, − Zakład Surowców Ogniotrwałych "GÓRKA" w Trzebini, − Zakłady Górnicze „Trzebionka” S.A. w Trzebini (składowisko odpadów poflotacyjnych - 14% powierzchni składowiska na terenie gminy Trzebinia, pozostała cz ęść na terenie gminy

34 Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Trzebinia na lata 2014-2017 z uwzgl ędnieniem perspektywy na lata 2018-2021

Chrzanów). Aktualnie na terenie przemysłowym w obiektach po Zakładach Górniczych, działaj ą przedsi ębiorstwa produkcyjno-handlowe: Terra Trade Sp. z o.o., Terra Eneo Sp. J., VITRE Sp. z o.o., PPH Konsmech, PAPC Sp. z o.o., ON-Service Sp. z o.o., PUH Włodzimierz S.A.

2.8. Walory kulturowe i zabytki gminy Trzebinia Udokumentowane pocz ątki historii Trzebini w granicach pa ństwa polskiego si ęgaj ą XIV wieku. Od pocz ątku istnienia Trzebinia zwi ązana była z górnictwem kruszcowym a pó źniej z wydobyciem w ęgla kamiennego. Pozostało ści po tak długiej historii nie s ą jednak obecnie tak bardzo widoczne. Na terenie gminy Trzebinia znajduje si ę jednak szereg interesuj ących zabytków, w śród których wymieni ć nale ży: − Zespół Pałacowo - Parkowy w Młoszowej zajmuj ący pow. 29,5 ha, poło żony na zboczach dwóch naturalnych w ąwozów. Najstarsze wzmianki o przedmiotowej budowli pochodz ą z XIV wieku. Obiekt wybudowany w stylu neogotyckim, składa si ę z cz ęś ci pałacowej oraz przyległej do niej kaplicy. Do chwili obecnej zachował si ę w kształcie nadanym mu podczas przebudowy na przełomie XVIII i XIX w. Pałac poło żony na terenie 17-hektarowowego parku ze starym drzewostanem, otoczony jest murem z baszt ą i Bastionem Belwederskim. − Dwór Zieleniewskich w Trzebini – zespół poło żony w Trzebini przy ul. Piłsudskiego. Zespół obejmuj ący dwór, park i mur ogrodzeniowy, rodowodem si ęga XIII wieku. Ostatnimi wła ścicielami byli Paulina i Marian Zieleniewscy, których nazwisko do dnia dzisiejszego pozostało w nazwie dworu. Dwór posiada wiele charakterystycznych cech dla staropolskich dworów m.in.: łamany dach polski oraz czterokolumnowy portyk od strony zajazdu. Obecnie jest on siedzib ą instytucji kultury organizuj ącej liczne koncerty, wystawy i spotkania. W otaczającym dwór parku zachowały si ę ciekawe drzewa, z których 6 zostało zakwalifikowanych jako pomniki przyrody. − Do rejestru Wojewódzkiego Urz ędu Ochrony Zabytków w Krakowie wpisane s ą ponadto: dom na rogu ul. Św. Stanisława i Ko ściuszki w Trzebini, Kaplica przy ul. Chrzanowskiej obok ul. Grunwaldzkiej w Trzebini, budynek dawnej huty żelaza w Płokach, Willa NOT przy ul. Grunwaldzkiej 29. Poza wymienionymi wy żej obiektami na terenie gminy Trzebinia na uwag ę zasługuj ą: − Sanktuarium Matki Bo żej Fatimskiej w Trzebini – ko ściół p.w. Naj świ ętszego Serca Pana Jezusa słynie z cudownej Figury Matki Bo żej Fatimskiej umieszczonej w kaplicy. Ko ściół i klasztor s ą otoczone rozległym parkiem, w którym znajduje si ę w kamiennej grocie figura Matki Bo żej. W parku rozmieszczone s ą równie ż stacje Drogi Krzy żowej. Przy ko ściele znajduje si ę grobowiec Salwatorianów i pierwszy w Polsce Dom Rekolekcyjny dla osób świeckich. W klasztorze ksi ęż y Salwatorianów organizowane s ą koncerty muzyki kameralnej. − Sanktuarium Maryjne w Płokach. Ko ściół powstał w pocz ątkach XIV stulecia. Słynie z cudownego obrazu Matki Boskiej nieznanego autora z XV wieku. Obraz ten został ukoronowany koronami papieskimi. Sanktuarium w Płokach jest o środkiem kultu religijnego.

35 Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Trzebinia na lata 2014-2017 z uwzgl ędnieniem perspektywy na lata 2018-2021

3. STAN ZASOBÓW I OCENA ZAGRO ŻEŃ ŚRODOWISKA NA OBSZARZE GMINY TRZEBINIA

3.1. Powietrze atmosferyczne Czynnikiem istotnie wpływaj ącym na jako ść środowiska i poziom życia mieszka ńców jest stan czysto ści powietrza. Ochrona powietrza polega na zapewnieniu jak najlepszej jego jako ści, w szczególno ści poprzez utrzymanie poziomów substancji w powietrzu poni żej dopuszczalnych dla nich warto ści granicznych lub co najmniej na tych poziomach oraz zmniejszanie poziomów substancji w powietrzu co najmniej do dopuszczalnych, gdy nie s ą one dotrzymane. Za zanieczyszczenia powietrza uwa ża si ę obecno ść w dolnej warstwie atmosfery substancji stałych, ciekłych i gazowych, obcych naturalnemu jej składowi oraz wyst ępuj ących w ilo ściach zagra żaj ących zdrowiu człowieka oraz szkodliwych dla ro ślin i zwierz ąt. Ocen ę stanu jako ści powietrza dla gminy Trzebinia sporz ądzono na podstawie wyników bada ń i ocen opublikowanych przez Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Krakowie.

3.1.1. Stan czysto ści powietrza atmosferycznego Podstawowymi aktami prawnymi obowi ązuj ącymi w Polsce w zakresie prowadzenia i rozpowszechniania ocen jako ści powietrza s ą: ─ ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (tekst jednolity Dz. U. z 2013 r., poz. 1232, z pó źn. zm.), ─ rozporz ądzenie Ministra Środowiska z 24 sierpnia 2012 roku w sprawie poziomów niektórych substancji w powietrzu (Dz. U. 2012 r., poz. 1031), ─ rozporz ądzenie Ministra Środowiska z dnia 13 wrze śnia 2012 r. w sprawie dokonywania oceny poziomów substancji w powietrzu (Dz.U. 2012, poz. 1032), ─ rozporz ądzenie Ministra Środowiska z dnia 2 sierpnia 2012 r. w sprawie stref, w których dokonuje si ę oceny jako ści powietrza (Dz.U. 2012, poz. 914), ─ rozporz ądzenie Ministra Środowiska z dnia 12 wrze śnia 2008 r. w sprawie sposobu monitorowania wielko ści emisji substancji obj ętych wspólnotowym systemem handlu uprawnieniami do emisji (Dz.U. 2008, nr 183, poz. 1142). Celem oceny jako ści powietrza jest uzyskanie informacji o st ęż eniach zanieczyszcze ń na obszarze poszczególnych stref, w zakresie umo żliwiaj ącym: − Dokonanie klasyfikacji stref, według okre ślonych kryteriów (poziomy dopuszczalne substancji, dopuszczalne cz ęsto ści przekraczania tych poziomów, terminy osi ągni ęcia poziomów dopuszczalnych), których warto ści zostały okre ślone w rozporz ądzeniu Ministra Środowiska z 24 sierpnia 2012 roku w sprawie poziomów niektórych substancji w powietrzu (Dz. U. 2012 r., poz. 1031). Wynik klasyfikacji jest podstaw ą do okre ślenia potrzeby podj ęcia i prowadzenia działa ń

36 Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Trzebinia na lata 2014-2017 z uwzgl ędnieniem perspektywy na lata 2018-2021

na rzecz poprawy jako ści powietrza w danej strefie (w tym opracowywania programów ochrony powietrza POP). − Uzyskanie informacji o przestrzennych rozkładach stęż eń zanieczyszcze ń na obszarze strefy, w zakresie umo żliwiaj ącym wskazanie obszarów przekrocze ń warto ści kryterialnych oraz okre ślenie poziomów st ęż eń wyst ępuj ących na tych obszarach. Informacje te s ą niezb ędne do okre ślenia obszarów wymagaj ących podj ęcia działa ń na rzecz poprawy jako ści powietrza (redukcji st ęż eń zanieczyszcze ń) lub, w przypadku uznania posiadanych informacji za niewystarczaj ące – do przeprowadzenia dodatkowych bada ń we wskazanych rejonach. − Wskazanie prawdopodobnych przyczyn wyst ępowania ponadnormatywnych st ęż eń zanieczyszcze ń w okre ślonych rejonach (w zakresie mo żliwym do uzyskania na podstawie posiadanych informacji). Roczna ocena jako ści powietrza w strefach jest wykonywana w oparciu o wyniki pomiarów przeprowadzonych w danym roku na stałych stacjach monitoringu. Ocen ę wykonuje si ę pod k ątem spełnienia kryteriów ustanowionych w celu ochrony zdrowia dla nast ępuj ących substancji:

− dwutlenek siarki (SO 2),

− dwutlenek azotu (NO 2), − tlenek w ęgla (CO),

− benzen (C 6H6),

− ozon (O 3), − pył zawieszony (PM10) − ołów (Pb) w pyle zawieszonym PM10, − arsen (As) w pyle zawieszonym PM10, − kadm (Cd) w pyle zawieszonym PM10, − nikiel (Ni) w pyle zawieszonym PM10, − benzo(a)piren (B(a)P) w pyle zawieszonym PM10, − pył zawieszony PM 2,5.

Ocena wykonana pod k ątem spełnienia kryteriów odniesionych do ochrony roślin obejmuje:

− dwutlenek siarki (SO 2),

− dwutlenek azotu (NO 2),

− ozon (O 3). List ę substancji, dla których istnieje obowi ązek prowadzenia rocznej oceny jako ści powietrza zawiera rozporz ądzenie M Ś z 13 wrze śnia 2012 r. w sprawie dokonywania oceny poziomów substancji w powietrzu (Dz. U. z 2012 r., poz. 1032). Ocen ę dla wszystkich zanieczyszcze ń wykonuje si ę w układzie stref okre ślonym w Rozporz ądzeniu M Ś z dnia 2 sierpnia 2012 r. w sprawie stref, w których dokonuje si ę oceny jako ści powietrza (Dz. U. z 2012 r., poz. 914). W nowym układzie, dla wszystkich zanieczyszcze ń uwzgl ędnionych w ocenie: SO 2, NO 2, NOx, CO, C 6H6, O 3, pyłu PM10,

37 Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Trzebinia na lata 2014-2017 z uwzgl ędnieniem perspektywy na lata 2018-2021 zawarto ści ołowiu, arsenu, kadmu, niklu i benzo(a)pirenu w pyle PM10 oraz dla pyłu PM2,5, stref ę stanowi ą: − aglomeracja o liczbie mieszka ńców powy żej 250 tys., − miasto (nie b ędące aglomeracj ą) o liczbie mieszka ńców powy żej 100 tys., − pozostały obszar województwa, nie wchodz ący w skład aglomeracji i miast powy żej 100 tys. mieszka ńców.

Podstaw ę klasyfikacji stref w oparciu o wyniki rocznej oceny jako ści powietrza, zgodnie z art.89 ustawy Prawo ochrony środowiska, stanowi ą: − dopuszczalny poziom substancji w powietrzu (z uwzględnieniem dozwolonej liczby przekrocze ń poziomu dopuszczalnego okre ślonego dla niektórych zanieczyszcze ń), − dopuszczalny poziom substancji w powietrzu powi ększony o margines tolerancji (dozwolone przypadki przekrocze ń poziomu dopuszczalnego odnosz ą si ę tak że do jego warto ści powi ększonej o margines tolerancji), − poziomy docelowe dla niektórych substancji, − poziomy celów długoterminowych dla ozonu.

Tabela 4. Zestawienie stref oceny powietrza atmosferycznego w województwie małopolskim

w latach 2011 - 2013 Typ strefy: Liczba Klasyfikacja wg Obszar Nazwa Kod A-aglomeracja mieszka ńców kryteriów dot. strefy strefy strefy M-miasto >100 tys. w strefie ochrony ro ślin [km 2] P- pozostałe [tys.] [tak/nie] Aglomeracja PL1201 A 327 758 334 nie Krakowska strefa małopolska (w tym gmina PL1203 P 14 784 2 482 791 tak Trzebinia)

Na potrzeby oceny bie żą cej (rocznej) sporz ądza si ę klasyfikacj ę stref w oparciu o nast ępuj ące zało żenia: − klasa A - poziom st ęż eń nie przekracza warto ści dopuszczalnej; nie jest wymagane prowadzenie działa ń na rzecz poprawy jako ści powietrza, − klasa B - poziom st ęż eń przekracza warto ść dopuszczaln ą, lecz nie przekracza warto ści dopuszczalnej powi ększonej o margines tolerancji; nale ży okre śli ć obszary przekrocze ń warto ści dopuszczalnych, − klasa C - poziom st ęż eń przekracza warto ść dopuszczaln ą powi ększon ą o margines tolerancji; niezb ędne jest opracowanie programu ochrony powietrza (POP).

38 Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Trzebinia na lata 2014-2017 z uwzgl ędnieniem perspektywy na lata 2018-2021

Zaliczenie strefy do okre ślonej klasy (A, B lub C) zale ży od st ęż eń zanieczyszcze ń wyst ępuj ących na jej obszarze i wi ąż e si ę z okre ślonymi wymaganiami w zakresie działa ń na rzecz poprawy jako ści powietrza (w przypadku, gdy nie s ą spełnione odpowiednie kryteria) lub na rzecz utrzymania tej jako ści (je żeli spełnia ona przyj ęte standardy). Podstaw ę zaliczenia strefy do okre ślonej klasy, stanowi ą wyniki oceny uzyskane na obszarach o najwy ższych poziomach st ęż eń danego zanieczyszczenia w strefie. Gmina Trzebinia znajduje si ę w strefie małopolskiej (kod PL1203). Na terenie gminy Trzebinia obowi ązuj ą dopuszczalne poziomy zanieczyszcze ń powietrza substancjami chemicznymi okre ślone ze wzgl ędu na: ─ ochron ę zdrowia ludno ści, ─ ochron ę ro ślin.

Tabela 5. Poziomy dopuszczalne dla niektórych substancji w powietrzu, zró żnicowane ze wzgl ędu na ochron ę zdrowia ludzi i ochron ę ro ślin, terminy ich osi ągni ęcia, okresy dla których uśrednia si ę wyniki pomiarów, dopuszczalne cz ęsto ści przekraczania tych poziomów oraz marginesy tolerancji Dopuszczalna cz ęsto ść Poziom Termin Nazwa Okres przekraczania dopuszczalny osi ągni ęcia substancji uśredniania poziomu Lp. substancji Margines tolerancji poziomów (numer wyników dopuszczalnego w powietrzu dopuszczal- CAS) a) pomiarów w roku w µµµg/m 3 nych kalendarzo- wym b)

[µµµg/m 3]

ROK 2010 2011 2012 2013 2014

benzen rok 1 5c) ------2010 (71-43-2) kalendarzowy

dwutlenek azotu 2 jedna godzina 200 c) 18 razy - - - - - 2010 (10102-44- 0) rok 40 c) ------2010 kalendarzowy

tlenki azotu d) rok 3 (10102-44- 30 e) ------2003 kalendarzowy 0, 10102- 43-9)

jedna godzina 350 c) 24 razy - - - - - 2005

4 dwutlenek 24 godziny 125 c) 3 razy - - - - - 2005 siarki rok (7446-09- kalendarzowy 5) i pora zimowa 20 e) ------2003 (okres od 1 X do 31 III)

39 Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Trzebinia na lata 2014-2017 z uwzgl ędnieniem perspektywy na lata 2018-2021

ołów 0 rok 5 (7439-92- 0,5 c) ------2005 kalendarzowy 1) rok 6 pył 25 c), j) - 4 3 2 1 1 2015 kalendarzowy zawieszony g) PM2,5 20 c), k) ------2020

7 pył 24 godziny 50 c) 35 razy - - - - - 2005 zawieszony rok h) 40 c) ------2005 PM10 kalendarzowy tlenek 8 węgla osiem godzin- 10 000 c, i) ------2005 (630-08-0)

Obja śnienia: a) Oznaczenie numeryczne substancji wg Chemical Abstracts Service Registry Number. b) W przypadku programów ochrony powietrza, o których mowa w art. 91 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. - Prawo ochrony środowiska, cz ęsto ść przekraczania odnosi si ę do poziomu dopuszczalnego wraz z marginesem tolerancji. c) Poziom dopuszczalny ze wzgl ędu na ochron ę zdrowia ludzi. d) Suma dwutlenku azotu i tlenku azotu w przeliczeniu na dwutlenek azotu. e) Poziom dopuszczalny ze wzgl ędu na ochron ę ro ślin. f) Suma metalu i jego zwi ązków w pyle zawieszonym PM10. g) St ęż enie pyłu o średnicy aerodynamicznej ziaren do 2,5 µm (PM2,5) mierzone metod ą wagow ą z separacj ą frakcji lub metodami uznanymi za równorz ędne. h) St ęż enie pyłu o średnicy aerodynamicznej ziaren do 10 µm (PM10) mierzone metod ą wagow ą z separacj ą frakcji lub metodami uznanymi za równorz ędne. i) Maksymalna średnia o śmiogodzinna, spo śród średnich krocz ących, obliczanych co godzin ę z o śmiu średnich jednogodzinnych w ci ągu doby. Ka żdą tak obliczon ą średni ą o śmiogodzinn ą przypisuje si ę dobie, w której si ę ona ko ńczy; pierwszym okresem obliczeniowym dla ka żdej doby jest okres od godziny 17 00 dnia poprzedniego do godziny l 00 danego dnia; ostatnim okresem obliczeniowym dla ka żdej doby jest okres od godziny 16 00 do 24 00 tego dnia czasu środkowoeuropejskiego CET. j) Poziom dopuszczalny dla pyłu zawieszonego PM2,5 do osi ągni ęcia do dnia 1 stycznia 2015 r. (faza I). k) Poziom dopuszczalny dla pyłu zawieszonego PM2,5 do osi ągni ęcia do dnia 1 stycznia 2020 r. (faza II).

Na terenie gminy Trzebinia znajduje si ę obecnie jedno stałe stanowisko pomiarowe, z którego wyniki wykorzystano w ocenie rocznej za rok 2012 i 2013. Jest to stacja pomiarowa zlokalizowana w Trzebini na Osiedlu ZWM (kod: MpTrzebiWIOSZWM0305). Na stanowisku rejestrowane s ą aktualnie st ęż enia NO 2, SO 2, CO, PM10, PM2,5 oraz O3. Do roku 2012 na stanowisku w Trzebini badany był równie ż benzo(a)piren oraz metale ci ęż kie. Poni żej w tabelach 6-8 zestawiono informacje o przekroczeniach warto ści poziomów dopuszczalnych w powietrzu w latach 2012-2013, dla niektórych substancji w punkcie monitoringowym na terenie gminy Trzebinia. Dla parametrów: NO 2, SO 2, CO nie stwierdza si ę przekrocze ń.

Tabela 6. Przekroczenia warto ści dopuszczalnego poziomu pyłu zawieszonego PM 10 24-godz. w punkcie monitoringowym na terenie gminy Trzebinia Dopuszczalna cz ęsto ść Lokalizacja ilo ść przekraczania poziomu Rok Strefa stanowiska przekrocze ń dopuszczalnego w roku kalendarzowym 2012 małopolska Osiedle ZWM 68 35 razy

2013 małopolska Osiedle ZWM 54 35 razy

40 Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Trzebinia na lata 2014-2017 z uwzgl ędnieniem perspektywy na lata 2018-2021

Tabela 7. Przekroczenia warto ści dopuszczalnego poziomu benzo(a)pirenu - st ęż enia średnie roczne w punkcie monitoringowym na terenie gminy Trzebinia Poziom docelowy Lokalizacja Rok Strefa Warto ść [ng/m 3] substancji 3 stanowiska w powietrzu w ng/m

2012 małopolska Osiedle ZWM 4,7 1

2013 małopolska Osiedle ZWM nie mierzono 1

Tabela 8. Przekroczenia warto ści dopuszczalnego poziomu pyłu zawieszonego PM 2,5 st ęż enia średnie roczne, w punkcie monitoringowym na terenie gminy Trzebinia Poziom dopuszczalny Lokalizacja Warto ść Rok Strefa substancji [ µµµg/m 3] stanowiska w powietrzu w µµµg/m 3

2012 małopolska Osiedle ZWM 32 25

2013 małopolska Osiedle ZWM 28 25

Przekroczenia dopuszczalnego poziomu st ęż eń 24-godzinnych pyłu zawieszonego PM10 wyst ępuj ą głównie w sezonie zimowym a zwi ązane s ą przede wszystkim z nisk ą emisj ą z indywidualnych systemów ogrzewania budynków, oraz w mniejszym stopniu z emisj ą komunikacyjn ą z ruchu pojazdów w centrum miasta. Wynikiem rocznej oceny jako ści powietrza w strefie małopolskiej w 2012 i 2013 roku jest klasyfikacja stref wykonana dla kryterium ochrony zdrowia i kryterium ochrony ro ślin. Zgodnie z t ą klasyfikacj ą dla kryterium ochrony zdrowia strefa małopolska zakwalifikowana została do klasy C. Dla kryterium ochrony ro ślin zaliczono stref ę małopolsk ą do klasy A. Do opracowania programów ochrony powietrza (POP) zostały zakwalifikowane wszystkie strefy województwa małopolskiego - dla kryterium ochrony zdrowia (strefa małopolska ze wzgl ędu na SO 2, pył zawieszony PM10, benzo(a)piren w pyle PM10, pył zawieszony PM2,5). Wykonana klasyfikacja stref za 2013 rok potwierdziła wyst ępuj ące w poprzednich latach przekroczenia dopuszczalnych i docelowych poziomów st ęż eń pyłu zawieszonego PM10 i PM2,5 oraz benzo(a)pirenu w pyle zawieszonym PM10 na terenie województwa małopolskiego, co skutkuje konieczno ści ą kontrolowania st ęż eń zanieczyszcze ń na obszarach przekrocze ń oraz realizacj ą wszystkich działa ń okre ślonych w Programie ochrony powietrza dla województwa małopolskiego opracowanym w 2013 roku i wdro żonym uchwał ą Nr XLII/662/13 Sejmiku Województwa Małopolskiego z dnia 30.09.2013 roku. Najwi ększe źródła emisji zanieczyszcze ń przemysłowych do powietrza zlokalizowane s ą na terenie miasta Trzebinia. Według danych Rocznika Statystycznego

41 Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Trzebinia na lata 2014-2017 z uwzgl ędnieniem perspektywy na lata 2018-2021

GUS, gmina Trzebinia posiada jedn ą z wi ększych emisji pyłów i gazów w województwie małopolskim. Miasto Trzebinia zajmuje od kilku lat drugie miejsce po Krakowie w rankingu 18 miast województwa małopolskiego o du żej skali zagro żenia powietrza. W Programie ochrony powietrza dla województwa małopolskiego zobligowano gmin ę Trzebinia do podj ęcia działa ń naprawczych w tym opracowania gminnego programu ograniczania niskiej emisji (PONE) – eliminacji niskosprawnych urz ądze ń na paliwa stałe. Odpowiedzialnymi za realizacj ę zadania s ą organy wykonawcze gminy.

3.1.2. Źródła zanieczyszczenia powietrza atmosferycznego Emisja i rozprzestrzenianie si ę zanieczyszcze ń w powietrzu, zale żą od specyfiki poszczególnych emitorów oraz od warunków propagacji zanieczyszcze ń w atmosferze. Na obszarze gminy Trzebinia w ci ągu roku wyst ępuje około 42 dni bezwietrznych. Przez pozostałe dni wiej ą wiatry z ró żnych kierunków z wyra źną przewag ą wiatrów wiej ących z sektora zachodniego i wschodniego. Pr ędko ść wiatrów oraz cz ęstotliwo ść ich wyst ępowania z poszczególnych kierunków s ą wa żnymi czynnikami pozwalającymi okre śli ć tereny najbardziej zagro żone zanieczyszczeniami z atmosfery. Stopie ń zanieczyszczenia na danym terenie jest wprost proporcjonalny do cz ęstotliwo ści wyst ępowania wiatrów i odwrotnie proporcjonalny do ich pr ędko ści. Emisj ę pyłów i gazów do powietrza dzielimy w zale żno ści od warunków technicznych odprowadzania zanieczyszcze ń na zorganizowan ą (za pomoc ą środków technicznych) i niezorganizowan ą (odbywaj ącą sie bez udziału środków technicznych - emitorów). W emisji zorganizowanej wyró żniamy emisje przemysłowe, nisk ą emisj ę, emisje komunikacyjne. Emisje dzielimy równie ż na punktowe, liniowe i powierzchniowe. Głównymi źródłami zanieczyszczenia powietrza na terenie gminy Trzebinia są nast ępuj ące rodzaje emisji: − emisja niska z kotłowni, indywidualnych palenisk domowych oraz małych zakładów, − emisja z zakładów przemysłowych, − emisja komunikacyjna. Do najwi ększych emitentów substancji do atmosfery, ze źródeł energetycznych i przemysłowych, na terenie gminy Trzebinia zaliczają si ę: − Grupa Kapitałowa Rafinerii Trzebinia, − Elektrownia „Siersza” w Trzebini, W zał ączniku nr 2 do Programu, podano wykaz zakładów z terenu gminy Trzebinia posiadaj ących decyzje na wprowadzanie zanieczyszcze ń (pyłów i gazów) do powietrza. Niska emisja na terenie gminy pochodzi głównie ze spalania węgla słabej jako ści w kotłowniach domowych (nie posiadaj ą one w praktyce żadnych urz ądze ń ochrony powietrza). Zagro żenie stanowi tak że nielegalne spalanie w kotłach domowych ró żnego rodzaju materiałów

42 Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Trzebinia na lata 2014-2017 z uwzgl ędnieniem perspektywy na lata 2018-2021 odpadowych, w tym tworzyw sztucznych (opakowa ń plastikowych). Wielko ść emisji z tych źródeł jest trudna do oszacowania i wykazuje zmienno ść sezonow ą, zwi ązan ą z okresem grzewczym. Na terenie gminy działaj ą równie ż lokalne kotłownie wykorzystuj ących jako no śniki energii głównie w ęgiel i gaz ziemny które zaopatruj ą w ciepło zakłady przemysłowe, obiekty u żyteczno ści publicznej, obiekty strefy usług oraz drobne zakłady usługowe i produkcyjne. W zabudowie jednorodzinnej do ogrzewania wykorzystuje si ę głównie kotły w ęglowe oraz w mniejszym stopniu gazowe), a tak że sporadycznie kominki opalane drewnem, systemy olejowe i elektryczne. Na terenie gminy Trzebinia w obiektach użyteczno ści publicznej (przedszkola, szkoły, o środki zdrowia, domy kultury) działaj ą 24 kotłownie, głównie na paliwo gazowe (w tym w mie ście Trzebinia 6 kotłowni). Na znacznym obszarze miasta i w cało ści w sołectwach, ze wzgl ędu na rozproszon ą zabudow ę, wykorzystuje si ę indywidualne systemy ogrzewania piecowego. Gmina praktycznie w 100% jest zgazyfikowana, (gaz ziemny, wysokometanowy GZ–50), mimo to głównie ze wzgl ędu na wysok ą cen ę gazu i dost ępno ść w ęgla, wi ększo ść gospodarstw indywidualnych wykorzystuje systemy ogrzewania oparte na w ęglu kamiennym. Podobne oddziaływanie na środowisko jak niska emisja, maj ą emisje ze źródeł komunikacyjnych. Na stan jako ści powietrza na terenie gminy wpływa szczególnie transport samochodowy, który stwarza zagro żenie pogorszenia jako ści powietrza w pobli żu dróg o du żym nat ęż eniu ruchu. W przypadku szlaków komunikacyjnych emitowane s ą spaliny oraz pyły powstaj ące na skutek ścierania opon i nawierzchni dróg. Lawinowo wzrastająca liczba pojazdów powoduje przeci ąż enie dróg lokalnych i przelotowych w Trzebini głównie w godzinach szczytu na ulicach: Ko ściuszki, Krakowskiej i Piłsudskiego. Jak wynika z opracowania „Analiza ruchu dotycz ąca obci ąż enia projektowanej wschodniej obwodnicy m. Trzebinia pod k ątem dokonania merytorycznej oceny zasadno ści jej realizacji” - opracowanie: PPU Inkom S.C. Katowice 2011, przeprowadzone Generalne Pomiary Ruchu (GPR) w 2005 oraz 2010 roku, wykazały istotny wzrost nat ęż enia ruchu na wi ększo ści badanych odcinków dróg w gminie. Średniodobowy ruch (SDR) na drogach krajowych i wojewódzkich w gminie w roku 2005 oraz 2010 przedstawia tabela 9.

Tabela 9. Średniodobowy ruch (SDR) na drogach krajowych i wojewódzkich w gminie Trzebinia w latach 2005 oraz 2010 ( źródło: Analiza ruchu... PPU Inkom S.C. Katowice 2011 )

Droga SDR 2005 (poj./dob ę) SDR 2010 (poj./dob ę) Autostrada A-4 przed w ęzłem chrzanowskim 25 477 21 021 Autostrada A-4 za w ęzłem chrzanowskim 31 015 30 068 Droga krajowa nr 79 na odcinku od węzła chrzanowskiego do 15 945 17 834 skrzy żowania z ul. Piłsudskiego Droga wojewódzka 791 od skrzy żowania z ul. Krakowsk ą do 4 848 6 304 My ślachowic

43 Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Trzebinia na lata 2014-2017 z uwzgl ędnieniem perspektywy na lata 2018-2021

Wprowadzenie od 1 lipca 2011 na wybranych odcinkach dróg krajowych systemu poboru opłat dla pojazdów samochodowych lub zespołem pojazdów o dopuszczalnej masie całkowitej przekraczaj ącej 3,5 tony wpłyn ęło na zauwa żalny wzrost udziału pojazdów ci ęż kich w ci ągach tych pobliskich dróg krajowych (b ądź wojewódzkich) , które systemem „VIA TOLL” nie zostały obj ęte. Najwi ększe obci ąż enie ruchem ci ęż arowym wyst ąpiło na DK 79 oraz DW 791. Łączna długo ść sieci drogowo–ulicznej na terenie gminy Trzebinia wynosi ok. 230 km, w tym: − autostrada A-4 Katowice-Kraków, odcinek o długo ści 6 km, biegnie on przez niezabudowane tereny Trzebini oraz tereny le śne miejscowo ści Młoszowa i Bol ęcin. − droga krajowa DK nr 79 relacji Kraków-Trzebinia-Chrzanów na długo ści 9,15 km (od km 373+880 do km 382+920), na całej długo ści odcinka wyst ępuje zabudowa mieszkaniowa, − droga wojewódzka nr 791 relacji Olkusz-Trzebinia na długo ści 10,64 km, praktycznie na całej długo ści odcinka wyst ępuje zabudowa mieszkaniowa, − drogi powiatowe – całkowita długo ść dróg powiatowych wynosi ok. 75 km, z czego ci ągi miejskie maj ą ok. 33 km, − drogi gminne o ł ącznej długo ści ok. 134 km.

Działalno ść zakładów przemysłowych (produkcyjnych i usługowych) stanowi dodatkowe źródło zanieczyszczenia powietrza nakładaj ące si ę na pozostałe rodzaje emisji. W tabeli 10 zestawiono łączn ą emisj ę zanieczyszcze ń pyłowych i gazowych do powietrza powstaj ących w zakładach szczególnie uci ąż liwych w 2011 r. (wg „Ochrona środowiska w województwie małopolskim w latach 2010-2011”, WUS, Kraków, 2012).

Tabela 10. Emisja zanieczyszcze ń pyłowych i gazowych [Mg] do powietrza atmosferycznego z zakładów szczególnie uci ąż liwych gminy Trzebinia w 2011 r.

Emisja zanieczyszcze ń Zanieczyszczenia [Mg/rok] zatrzymane w urz ądzeniach pyłowych gazowych do redukcji w % ogółem w tym ogółem w tym: zanieczyszcze ń wytworzonych ze spalania dwutlenek tlenek azotu pyłowych gazowych paliw siarki 589 536 2 434 024 8 556 3 224 99,8 65,8

Emisja niezorganizowana w odró żnieniu od zorganizowanych form emisji przemysłowych i komunalnych polega na wprowadzaniu do powietrza zanieczyszcze ń bez po średnictwa przeznaczonych do tego celu środków technicznych. Do emisji niezorganizowanej zalicza si ę emisj ę zanieczyszcze ń z obiektów powierzchniowych ( pylenie z hałd, emisje z wysypisk, prace budowlane

44 Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Trzebinia na lata 2014-2017 z uwzgl ędnieniem perspektywy na lata 2018-2021 poł ączone z pyleniem, po żary, wypalanie traw i inne). Szczególnie szkodliwe jest działanie włókien azbestowych z wietrzej ących elementów pokry ć dachowych. Emisje rakotwórczych włókien azbestowych powstaj ą równie ż przy demonta żu wyrobów azbestowo-cementowych lub wyrobów izolacyjnych zawieraj ących azbest. Z uwagi na to, że wyroby zawieraj ące azbest stwarzaj ą szczególne zagro żenie dla środowiska i zdrowia ludzkiego powinny podlega ć sukcesywnej eliminacji przy zachowywaniu specjalistycznych procedur prowadzenia prac. Na jako ść powietrza w gminie Trzebinia ma równie ż wpływ emisja zanieczyszcze ń spoza granic gminy (tzw. emisja transgraniczna) która zale ży od aktualnych warunków meteorologicznych. W odległo ści ok. 20 km od granic gminy znajduje si ę Elektrownia „Jaworzno III” będąca oprócz aglomeracji górno śląskiej istotnym źródłem napływowych zanieczyszcze ń powietrza.

3.2. Wody powierzchniowe Wielko ść i jako ść zasobów wodnych nale żą do najwa żniejszych czynników wpływaj ących na ogólny stan środowiska przyrodniczego. Mo żliwo ść racjonalnego wykorzystania dost ępnych zasobów wody stanowi jeden z najwa żniejszych czynników rozwoju społeczno-gospodarczego. Wielko ść dost ępnych aktualnie zasobów wody wynika z naturalnych procesów zwi ązanych z jej obiegiem w przyrodzie (poziom opadów atmosferycznych, zdolności retencyjne zlewni, warunki infiltracji wód – budowa geologiczna podło ża). Znacz ący wpływ na zasoby wodne maj ą czynniki antropogeniczne (działalno ść przemysłowa, ska żenie wód ściekami, melioracja terenów, regulacja cieków wodnych, zmiany struktury wykorzystywania gruntów, urbanizacja, zwi ększenie ilo ści pobieranej wody). W zwi ązku z powy ższym, zachodzi konieczno ść przeciwdziałania niekorzystnym tendencjom prowadz ącym do pogarszania jakości wody, a co za tym idzie zmniejszania jej zasobów dyspozycyjnych.

3.2.1. Zasoby i stan czysto ści wód powierzchniowych

Gmina Trzebinia posiada umiarkowanie bogat ą sie ć hydrograficzn ą. Obszar gminy Trzebinia poło żony jest w obr ębie dorzecza Wisły na terenie zlewni rzek: Biała Przemsza, Chechło i Rudawa. Tereny gminy znajduj ą si ę w obszarze Regionalnego Zarz ądu Gospodarki Wodnej (RZGW) w Krakowie oraz RZGW w Gliwicach, który zarz ądza wodami przynale żnymi do Regionu Wodnego Małej Wisły. W tabeli 11 zestawiono informacje na temat cieków wodnych znajduj ących si ę na terenie gminy Trzebinia.

45 Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Trzebinia na lata 2014-2017 z uwzgl ędnieniem perspektywy na lata 2018-2021

Tabela 11. Cieki wodne na obszarze gminy Trzebinia Długo ść na terenie L.p. Nazwa cieku gminy [km] 1 Kozi Bród 9,7 2 Chechło 6,8 3 Młoszówka 5,0 4 Dulówka 5,9 5 Jaworznik 4,2 6 Wodna 2,8 7 Ropa 2,3 8 Pstru żnik 1,6 9 Ropka 1,6 Źródło: dane Urz ędu Miasta w Trzebini, 2014 Północna cz ęść obszaru gminy odwadniana jest przez lewobrze żne dopływy Białej Przemszy (potok Kozi Bród z dopływem Jaworznik), południowa cz ęść gminy odwadniana jest przez Chechło z dopływami Młoszówka, Pstru żnik, Wodna, wraz z kilkoma mniejszymi ciekami, południowo- wschodni ą cz ęść gminy odwadnia Dulówka w zlewni Rudawy wraz z mniejszymi dopływami. Najwa żniejszymi ciekami powierzchniowymi gminy są: Kozi Bród, Chechło, Dulówka, Młoszówka, Jaworznik i Pstru żnik. Ł ączna długo ść cieków wodnych na terenie gminy Trzebinia wynosi ok. 40 km. Na terenie gminy do śródl ądowych wód powierzchniowych lub ich cz ęś ci istotnych dla regulacji stosunków wodnych na potrzeby rolnictwa zalicza si ę potoki: Kozi Bród, Chechło, Jaworznik, Dulówka, Młoszówka. Prawa wła ścicielskie w stosunku do wód istotnych dla regulacji stosunków wodnych dla potrzeb rolnictwa (polepszenie zdolno ści produkcyjnej gleby i ułatwienie jej uprawy) oraz do pozostałych wód wykonuje marszałek województwa małopolskiego. Cieki te pozostaj ą w administracji Małopolskiego Zarz ądu Melioracji i Urz ądze ń Wodnych (MZMiUW) w Krakowie, ich ł ączna długo ść wynosi ok. 28 km. Pozostałe cieki utrzymywane są przez gmin ę. Znaczna cz ęść powierzchni gminy le ży w zlewni potoku Chechło. Potok ten w swoim środkowym biegu przepływa przez południow ą cz ęść gminy Trzebinia na odcinku około 6,8 km. Potok Chechło wypływa drobnymi strumieniami z torfowisk w Puszczy Dulowskiej (na terenie gminy Krzeszowice). Tereny biegu środkowego potoku Chechło są w znacznej cz ęś ci zmeliorowane. Rzeka płynie w dolinie o szeroko ści ok. 4,5 km. Do Chechła wpadaj ą nast ępuj ące cieki: − potok Młoszówka (dopływ prawobrze żny), − ciek Ropa (dopływ prawobrze żny) jest nieregulowanym odbiornikiem wód terenowo- przemysłowym, ciek ten na odcinku l km tworzy granic ę mi ędzy Chrzanowem i Trzebini ą, − ciek Ropka (prawobrze żny dopływ cieku Ropa) jest małym ciekiem w cz ęś ci nieuregulowanym (dolny odcinek), w cz ęś ci ubezpieczonym trwale (górny odcinek), − ciek Pstru żnik (lewobrze żny dopływ cieku Ropa) jest krótkim nieuregulowanym ciekiem wodnym, cz ęś ciowo ubezpieczonym kiszk ą faszynow ą,

46 Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Trzebinia na lata 2014-2017 z uwzgl ędnieniem perspektywy na lata 2018-2021

− ciek Wodna (lewobrze żny dopływ potoku Luszówka) jest nieregulowanym naturalnym strumieniem, który płynie po granicy gmin Trzebinia i Chrzanów. Do zlewni Białej Przemszy na obszarze gminy Trzebinia nale żą nast ępuj ące cieki naturalne: − Potok Kozi Bród który odwadnia północno-zachodni ą cz ęść powiatu chrzanowskiego. Długo ść Koziego Brodu na terenie gminy i miasta Trzebinia wynosi około 9,7 km i jest to najdłu ższy potok w Trzebini. Potok ten stanowi lewobrze żny dopływ Białej Przemszy. Bierze pocz ątek w lasach na wschód od My ślachowic. W głównym odcinku, koło osiedli Awaryjne i Gaj oraz w Sierszy jest on uregulowany, obwałowany i wybetonowany, a jego koryto w rejonie osiedla Gaj jest przesuni ęte w stosunku do poło żenia pierwotnego. Na południe od Czy żówki, potok jest spi ętrzony i tworzy zbiornik wykorzystywany do celów rekreacyjnych. Potok Kozi Bród opuszcza Trzebini ę za oczyszczalni ą ścieków, koło przysiółka Stara Maszyna. − Potok Jaworznik jest prawobrze żnym dopływem Koziego Brodu. Ma on sztuczne koryto zmienione w zwi ązku z eksploatacj ą piasku podsadzkowego w zło żu „Siersza-Misiury”.

Do zlewni Rudawy na obszarze gminy Trzebinia nale ży potok Dulówka i dopływaj ące do niego drobne cieki naturalne: − Potok Dulówka jest lewobrze żnym dopływem potoku Krzeszówka. Górny odcinek potoku Dulówka wraz z ciekami Karniówka i Psarka znajduje si ę we wschodniej cz ęś ci gminy Trzebinia. Pocz ątek potoku stanowi ą obfite źródła zlokalizowane w rejonie Psar, z których dwa („Bialny Dół” i „Buk”) s ą równie ż uj ęciami wody pitnej. Potok ten stanowi jeden z cenniejszych pod wzgl ędem przyrodniczym, cieków wodnych. Potok Dulówka pomimo uregulowania cz ęś ci koryta w minionych latach i tym samym zniszczenia naturalnych meandrów, prowadzi wody stosunkowo mało zanieczyszczone i stanowi naturalne tarlisko pstr ąga potokowego. Potok ten powinien by ć chroniony przed nadmiern ą i nieuzasadnion ą ingerencj ą w naturalne ukształtowanie koryta. Wody stoj ące na terenie gminy reprezentowane s ą przez kilka małych i średnich, przewa żnie sztucznych zbiorników. Na terenie gminy Trzebinia brak jest du żych jezior o szczególnych walorach przyrodniczo-krajobrazowych oraz wielkich sztucznych retencyjnych zbiorników wodnych o znaczeniu ponadlokalnym. Stawy i oczka wodne, tereny zawodnione, rozlewiska utworzone spi ętrzeniem wód płyn ących spełniaj ą funkcje sportowo-rekreacyjne. W obr ębie Piły Ko ścieleckiej zlokalizowane s ą 2 stawy prywatne (wykonane w latach 1988-1989) o łącznej powierzchni 2,84 ha. Stawy te s ą zarybione i wraz z terenami przyległymi s ą wykorzystywane przez prywatnych wła ścicieli do celów rekreacyjnych. Na terenie gminy mo żna korzysta ć z nast ępuj ących obiektów rekreacyjnych: − Balaton jest akwenem poło żonym w samym centrum miasta, w nieczynnym wyrobisku kamieniołomu. Lustro wody ma powierzchni ę ok. 3 ha, średnia gł ęboko ść zbiornika wynosi 9,5 m. Wody Balatonu spełniaj ące wymogi dla pierwszej klasy czysto ści, zasilane s ą źródłami podziemnymi i nadaj ą si ę do hodowli pstr ąga. W sezonie letnim Balaton funkcjonuje jako

47 Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Trzebinia na lata 2014-2017 z uwzgl ędnieniem perspektywy na lata 2018-2021

kąpielisko miejskie, natomiast przez cały rok akwen jest wykorzystywany przez Polski Zwi ązek Wędkarski – Koło w Trzebini. − Zalew Chechło jest zlokalizowany na skraju Puszczy Dulowskiej, w rejonie Piły Ko ścieleckiej i jest najwi ększym zbiornikiem wodnym (54 ha) w gminie. Zalew stanowi doskonałe miejsce wypoczynku dla mieszka ńców gminy. Nad zalewem zlokalizowane s ą o środki wypoczynkowe, ośrodek rekreacji i sportów wodnych, które posiadaj ą pełne zaplecze gastronomiczno-noclegowe i wypo życzalnie sprz ętu wodnego. − Kozi Bród (Osowiec) to poło żony na rzece zbiornik retencyjny dla Elektrowni Siersza, przy którym znajduje si ę dobrze wyposa żony o środek rekreacyjny, stanowi ący doskonałe miejsce wypoczynku dla mieszka ńców gminy. − Gliniak jest zbiornikiem wodnym o powierzchni ok. 4 ha zlokalizowanym w wyrobisku poeksploatacyjnym cegielni w Bol ęcinie. Klasyfikacja i badania jako ści wód powierzchniowych przeprowadzana jest dla wydzielonych jednolitych cz ęś ci wód powierzchniowych. Jednolita cz ęść wód powierzchniowych (JCWP) jest podstawow ą jednostk ą gospodarki wodnej (ł ącznie z ochron ą środowiska) w my śl Ustawy Prawo wodne, zgodnie z Ramow ą Dyrektyw ą Wodn ą. Jednolita cz ęść wód jest poj ęciem obejmuj ącym zarówno zbiorniki wód stoj ących, jak i cieki, a tak że przybrze żne fragmenty wód morskich i wody podziemne. Jednolita cz ęść wód powierzchniowych (JCWP) - oznacza oddzielny i znacz ący element wód powierzchniowych, taki jak: − jezioro lub inny naturalny zbiornik wodny, − sztuczny zbiornik wodny, − struga, strumie ń, potok, rzeka, kanał, lub ich cz ęś ci, − morskie wody wewn ętrzne, wody przej ściowe lub przybrze żne. Obowi ązek badania i oceny stanu wód powierzchniowych w ramach Pa ństwowego Monitoringu Środowiska wynika z art. 155a ust. 2 ustawy z dnia 18 lipca 2001 r. Prawo wodne (tekst jednolity Dz.U. z 2012 r. poz. 145, z pó źn. zm.). Do kompetencji wojewódzkiego inspektora ochrony środowiska nale ży wykonywanie bada ń wód powierzchniowych w zakresie elementów fizykochemicznych, chemicznych i biologicznych. W roku 2011 i 2012 Inspektorat prowadził badania wód powierzchniowych zgodnie z zatwierdzonym wieloletnim „Programem Pa ństwowego Monitoringu Środowiska Województwa Małopolskiego na lata 2010-2012” i Aneksem nr 1 do w/wym. programu, według zapisów obowi ązuj ącego wówczas rozporz ądzenia Ministra Środowiska z dnia 13 maja 2009 r. w sprawie form i sposobu prowadzenia monitoringu jednolitych cz ęś ci wód powierzchniowych i podziemnych (Dz. U. Nr 81, poz. 685). Lata 2011-2012 były kolejnymi latami realizacji 6-letniego cyklu monitoringowego, a jednocze śnie rok 2011 był pierwszym rokiem monitoringu diagnostycznego. W 2011 roku wprowadzono zmiany w przepisach wykonawczych do znowelizowanej ustawy Prawo wodne, dostosowuj ące krajowy system monitoringu i oceny stanu wód

48 Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Trzebinia na lata 2014-2017 z uwzgl ędnieniem perspektywy na lata 2018-2021 powierzchniowych do wymaga ń dyrektywy 2000/60/WE Parlamentu Europejskiego, ustanawiaj ącej ramy wspólnotowego działania w dziedzinie polityki wodnej oraz dyrektyw EQS 2008/105/WE (w sprawie środowiskowych norm jako ści w dziedzinie polityki wodnej) i QA/QC 2009/90/WE (ustanawiaj ącej specyfikacje techniczne w zakresie analizy i monitorowania stanu chemicznego wód). Wprowadzono nowe rozporz ądzenia: − rozporz ądzenie Ministra Środowiska z dnia 9 listopada 2011 r. w sprawie sposobu klasyfikacji stanu jednolitych cz ęś ci wód powierzchniowych oraz środowiskowych norm jako ści dla substancji priorytetowych (Dz.U. Nr 257, poz.1545), − rozporz ądzenie Ministra Środowiska z dnia 9 listopada 2011 r. w sprawie klasyfikacji stanu ekologicznego, potencjału ekologicznego i stanu chemicznego jednolitych cz ęś ci wód powierzchniowych (Dz. U. Nr 258, poz. 1549), − rozporz ądzenie Ministra Środowiska z dnia 10 listopada 2011 r. w sprawie wykazu substancji priorytetowych w dziedzinie polityki wodnej (Dz. U. Nr 254, poz. 1528), − rozporz ądzenie Ministra Środowiska z dnia 15 listopada 2011 r. w sprawie form i sposobu prowadzenia monitoringu jednolitych cz ęś ci wód powierzchniowych i podziemnych (Dz. U. Nr 258, poz.1550). Z analizy „Programu Pa ństwowego Monitoringu Środowiska Województwa Małopolskiego na lata 2010-2012” wynika, że na terenie gminy Trzebinia brak punktu pomiarowego monitoringu jako ści wód powierzchniowych. Natomiast na podstawie przeprowadzonych bada ń w ramach w/w programu wynika, że w 2011 r. i 2012 r. na terenie powiatu chrzanowskiego, na rzece Chechło, w najbli ższym pomiarowym punkcie kontrolnym „M ętków” przeprowadzany był monitoring operacyjny. Według wst ępnej oceny czysto ści jednolitych cz ęś ci wód w województwie małopolskim w 2011 r., stan wody w punkcie zamykaj ącym „M ętków-Chechło” przedstawia si ę nast ępuj ąco („Ocena jako ści wód powierzchniowych w województwie małopolskim w roku 2011”, WIO Ś, Kraków 2012 r.): − potok Chechło: IV klasa pod wzgl ędem oceny elementów biologicznych; przekroczone warto ści graniczne dla stanu dobrego i stanu wy ższego ni ż dobry pod wzgl ędem oceny elementów fizykochemicznych oraz nie przekroczone warto ści graniczne dla stanu dobrego i stanu wy ższego ni ż dobry pod wzgl ędem oceny substancji szczególnie szkodliwych dla środowiska wodnego. Stan ekologiczny wody oceniony został jako słaby, a stan chemiczny jako poni żej stanu dobrego, czyli wska źniki przekraczaj ą warto ści graniczne. Ogólnie stan jednolitych cz ęś ci wód powierzchniowych został oceniony jako stan zły. Stwierdzono tak że post ępuj ące zagro żenie eutrofizacj ą badanych jcwp. W latach 2011-2012 nie prowadzono monitoringu zanieczyszczenia osadów dennych wód powierzchniowych na terenie gminy Trzebinia. Uzyskane wyniki monitoringu jednolitych cz ęś ci wód powierzchniowych (jcwp) wskazuj ą że w ostatnich latach nie nast ąpiło istotne pogorszenie jako ści wód powierzchniowych w powiecie

49 Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Trzebinia na lata 2014-2017 z uwzgl ędnieniem perspektywy na lata 2018-2021 chrzanowskim. Nale ży jednak podkre śli ć że brak jest wyników bada ń monitoringowych wód powierzchniowych na terenie gminy Trzebinia.

3.2.2. Zagro żenia powodziowe Gmina Trzebinia poło żona jest w dorzeczu rzeki Wisły. Powierzchniow ą sie ć hydrograficzn ą stanowi ą cieki stale prowadz ące wod ę, a jedynie rowy odwadniaj ące maj ą charakter cieków okresowych, czynnych podczas wiosennych roztopów lub po intensywnych opadach. Na obszarze gminy nie wyst ępuje bezpo średnie zagro żenie powodziowe. Istniej ące zagro żenia zwi ązane s ą z mo żliwo ści ą wyst ępowania okresowych lokalnych stref podtopie ń. Jednym z powa żniejszych czynników stwarzaj ących zagro żenie wyst ąpienia wód zalewowych, jest zatopienie kopalni KWK „Siersza”. W zwi ązku z powy ższym, prowadzony jest pełny monitoring zmian stosunków wodnych w prognozowanym obszarze i wykonywane s ą szczegółowe analizy oraz badania prognostyczne zasięgu stref podtopie ń dla okre ślenia docelowej rz ędnej poło żenia zwierciadła wody po zatopieniu leja depresji oraz weryfikacji prognozy tempa zatapiania kopalni. Z corocznych sprawozda ń prowadzonego monitoringu wpływu zatapiania zlikwidowanej KWK „Siersza” na środowisko wynika, że nie nale ży si ę spodziewa ć w najbli ższym czasie istotnych podtopie ń i zalewisk, zwi ązanych z zatapianiem „Sierszy”. W 2010 roku nast ąpiło całkowite zatrzymanie odwadniania wyrobisk kopalni „Trzebionka” co równie ż mo że w przyszło ści wpłyn ąć na zmian ę lokalnych stosunków wodnych, jednak w stopniu znacznie mniejszym ni ż ma to miejsce w przypadku KWK „Siersza”. Przewiduje si ę że zagro żone wyst ąpieniem podtopie ń mog ą by ć tereny, na których obecnie brak jest cieków lub ich koryta s ą odizolowane od wód gruntowych. Do takich terenów nale żą głównie obszary le śne: − na południe od Le śniczówki w Sierszy, − tereny le śne poło żone pomi ędzy potokiem Kozi Bród a ul. Mły ńsk ą, − tereny le śne poło żone na południe od byłej Centralnej Podsadzkowni, − tereny le śne poło żone pomi ędzy Kanałem wód Przemysłowych, a ul. Grunwaldzk ą, − tereny poło żone na północ od budynku NOT w Sierszy, − Krze – ul. Żabia, − składowisko komunalne w Trzebini, − teren poło żony w północno-zachodniej cz ęś ci Młoszowej, − potok Młoszówka - rejon piezometru P-13, − na wschód od ulicy Forkiewicza - rejon piezometru P-13.

3.2.3. Gospodarka wodno-ściekowa Do niedawna podstawowym źródłem zaopatrzenia ludno ści gminy Trzebinia w wod ę był główny triasowy zbiornik wód podziemnych GZWP 452 Chrzanów. Pi ętro wodono śne triasu

50 Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Trzebinia na lata 2014-2017 z uwzgl ędnieniem perspektywy na lata 2018-2021 charakteryzuje si ę na ogół korzystnymi parametrami hydrogeologicznymi. Zasoby wód podziemnych tego zbiornika okre śla si ę na wystarczaj ące na potrzeby istniej ących i nowych u żytkowników wód. W zwi ązku z zatopieniem wyrobisk kopalni „Trzebionka” mo żliwy jest wzrost st ęż enia siarczanów w ujmowanych wodach poziomu triasowego. Stanowi to realne zagro żenie dla uj ęć wód podziemnych eksploatowanych przez Rejonowe Przedsi ębiorstwo Wodoci ągów i Kanalizacji Sp. z o.o. w Chrzanowie (RPWiK) które jest głównym dostawc ą wody dla potrzeb zakładów przemysłowych oraz odbiorców komunalnych w gminie Trzebinia. Dla zabezpieczenia potrzeb mieszka ńców powiatu wybudowano magistral ę doprowadzaj ącą wod ę u żytkow ą ze zbiorników znajduj ących si ę w Dzie ćkowicach na terenie woj. śląskiego. Do rozdziału ujmowanej oraz dostarczanej wody i utrzymania odpowiedniej jako ści, słu żą instalacje wodoci ągowe nad którymi nadzór sprawuj ą słu żby techniczne RPWiK. Łączna długo ść sieci wodoci ągowej na terenie gminy wynosi (dane RPWiK Chrzanów - stan na dzie ń 31 grudnia 2013 r.): − sie ć rozdzielcza - 219,6 km, − magistralna - 22,9 km, − liczba przył ączy - 6985 szt. Stan techniczny sieci wodoci ągowej na terenie gminy jest dobry. Stan techniczny przył ączy wodoci ągowych w ocenie RPWiK jest bardzo dobry. Do sieci wodoci ągowej przył ączonych jest ok. 7,5 tys. (szt.) podmiotów i 99,8% mieszka ńców gminy. Zu życie wody w gminie w 2013 r. wyniosło 2 444 671 m 3 w tym: − przemysł 1377144 m 3/rok − gospodarstwa domowe 909451 m 3/rok − cele inne 158076 m 3/rok Zgodnie z informacj ą RPWiK najwi ększymi odbiorcami wody w 2013 r. byli: − Elektrownia Siersza - 995373 m 3, − Energomedia S.A. - 249458 m 3, − F.H. Promet -2985 m 3. Wody wykorzystywane przez RPWiK Sp. z o.o. do zaopatrywania mieszka ńców gminy Trzebinia w wod ę pochodz ą w znacznej cz ęś ci z uj ęć wód podziemnych. Wykaz aktualnie eksploatowanych uj ęć na terenie gminy Trzebinia przedstawiono w tabeli 12. Stan techniczny uj ęć wód podziemnych na terenie Gminy Trzebinia okre ślany jest jako dobry. Aktualne wyniki bada ń (za rok 2013) wykonane przez Laboratorium RPWiK w Chrzanowie wykazuj ą, że wszystkie uj ęcia wody znajduj ące si ę na terenie gminy Trzebinia spełniaj ą podstawowe i dodatkowe wymagania mikrobiologiczne i chemiczne oraz dodatkowe wymagania organoleptyczne i fizykochemiczne w odniesieniu do wymaga ń zawartych w Rozporz ądzeniu Ministra Zdrowia z dnia

51 Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Trzebinia na lata 2014-2017 z uwzgl ędnieniem perspektywy na lata 2018-2021

29 marca 2007 r. w sprawie jako ści wody przeznaczonej do spo życia przez ludzi (Dz. U. z 2007 r., Nr 61, poz. 417). Wyniki bada ń udost ępniane s ą na bie żą co na strony internetowej RPWiK Chrzanów.

Tabela 12. Uj ęcia wód podziemnych administrowane przez RPWiK w Chrzanowie (dane RPWiK w Chrzanowie, stan na 2014 r .)

Przeznaczenie Maksymalny Lp. Nazwa uj ęcia Lokalizacja uj ęcia pobór 1 Uj ęcie Lech Trzebinia na potrzeby wodoci ągu komunalnego 280,00 m 3/h 2 Bol ęcin Bol ęcin na potrzeby wodoci ągu komunalnego 90 m 3/h 3 Uj ęcie Bialny Dół Psary na potrzeby wodoci ągu komunalnego 46,20 m 3/h 4 Uj ęcie Buk Psary na potrzeby wodoci ągu komunalnego 19.10 m 3/h 5 Płoki Płoki na potrzeby wodoci ągu komunalnego 23,00 m 3/h 6 Uj ęcie S-1 i S-2 Lgota na potrzeby wodoci ągu komunalnego 12,00 m 3/h

Poza wymienionymi uj ęciami wód z terenu gminy Trzebinia administrowanymi przez RPWiK, do celów socjalno-bytowych wykorzystywane jest tak że uj ęcie wody podziemnej „Czy żówka”. Uj ęcie to zgodnie z decyzj ą Wojewody Małopolskiego znak: OS.III.6210-1-3/2000 z dnia 5 stycznia 2001 r. administrowane jest przez PKE S.A. Elektrownia „Siersza” w Trzebini i składa si ę z dwóch studni gł ębinowych S-1 i S-2 bis. Maksymalny pobór wody z uj ęcia mo że wynosi ć 50 m3/h lub 1100 m 3/dob ę. Wody podziemne eksploatowane s ą tak że z uj ęcia składaj ącego si ę z czterech studni gł ębinowych: S-5, S-6, S-10 i S-11 zlokalizowanych w rejonie potoku i zbiornika Kozi Bród. Studnie S-5, S-6, S-10 i S-11 słu żą do celów technologicznych instalacji energetycznego spalania paliw zlokalizowanej na terenie Elektrowni „Siersza” w Trzebini. W 2011 i 2012 r. przeprowadzono w województwie małopolskim badania w zakresie wód ujmowanych do zaopatrzenia w wod ę do spo życia („Ocena jako ści wód w województwie małopolskim w 2012 r.”, WIO Ś, Kraków, 2013r.). Wg informacji zawartych w opracowaniu na terenie gminy Trzebinia nie ma punktów kontrolnych monitoringu. Ścieki wytwarzane na terenie gminy Trzebinia s ą oczyszczane przez Oczyszczalni ę Ścieków Trzebinia–Siersza, której parametry technologiczne zaprezentowano w tabeli 13 oraz Grupow ą Oczyszczalni ę Ścieków w Chrzanowie. Najwi ększe ilo ści ścieków pochodz ących z przemysłu powstaj ą z działalno ści gospodarczej nast ępuj ących przedsi ębiorstw (stan na 31.12.2013r.): − Tauron Wytwarzanie S.A. Oddział - PKE Elektrownia „Siersza" (32 358 m 3/rok), − Grupa Kapitałowa Rafinerii Trzebinia (897 488 m 3/rok). Na terenie gminy Trzebinia czynne s ą aktualnie dwie przemysłowe oczyszczalnie lub podczyszczalnie ścieków zlokalizowane w nast ępuj ących obiektach: − Grupa Kapitałowa Rafinerii Trzebinia, − PKE Elektrownia „Siersza”.

52 Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Trzebinia na lata 2014-2017 z uwzgl ędnieniem perspektywy na lata 2018-2021

Tabela 13. Parametry techniczne oczyszczalni ścieków Trzebinia-Siersza ( dane RPWiK Chrzanów )

Mechaniczno-biologiczna z podwy ższonym Typ procesu technologicznego usuwaniem biogenów Nazwa miejscowo ści, zakładu obsługiwanego przez gmina Trzebinia oczyszczalni ę 3 Przepustowo ść 5241 (Q max m /dob ę) Elektrownia „Siersza” S.A. Obsługiwane podmioty gospodarcze Ścieki bytowe z terenu Trzebini, Sierszy, Gaja, My ślachowic Ścieki oczyszczone - parametry: St ęż enie: 3 BZT 5 – mgO 2/dm 4,7 3 Zog – mg/dm 4,95 ChZT – mg N/dm 3 34,25 Azot ogólny kg N/d 17,30 Fosfor ogólny kg P/d 2,39 Odbiornik ścieków Potok Kozi Bród zlewnia Biała Przemsza

Charakterystyka istniej ących oczyszczalni i podczyszczalni ścieków: − Trzebinia-Siersza – mechaniczno-biologiczna oczyszczalnia ścieków komunalnych RPWiK, − Elektrownia „Siersza” S.A. w Trzebini – oczyszczalnia mechaniczna wód przemysłowych. Podczyszczone ścieki przemysłowo-deszczowo-bytowe odprowadzane s ą na oczyszczalni ę ścieków RPWiK w Trzebini-Sierszy, − Podczyszczalnia mechaniczno-chemiczna Grupy Kapitałowej Rafinerii Trzebinia S.A. Podczyszczone ścieki s ą zrzucane do kanalizacji ogólnospławnej RPWiK, − Oczyszczalnia mechaniczno-chemiczna Firmy „Stanbud2”. Oczyszczone ścieki odprowadzane są do potoku Kozi Bród. Pozostałe przedsi ębiorstwa z terenu gminy Trzebinia odprowadzaj ą ścieki do ogólnodost ępnych sieci kanalizacji miejskiej lub ścieki gromadzone s ą w okresowo opró żnianych zbiornikach. Gmina Trzebinia posiada jedn ą z najlepiej rozwini ętych sieci kanalizacyjnych w powiecie chrzanowskim. Obecnie długo ść sieci kanalizacyjnej na terenie gminy Trzebinia wynosi ok. 156,8 km. Na szybki rozwój kanalizacji w gminie wpłyn ęło wybudowanie nowej sieci kanalizacyjnej w ramach Funduszu Spójno ści przekazanej do u żytku 31 sierpnia 2009 r. Zgodnie z danymi RPWiK w Chrzanowie, gmina Trzebinia ma obecnie do ść wysoki wska źnik skanalizowania w śród gmin powiatu chrzanowskiego, który w 2013 r. wyniósł 79,8% w porównaniu do 42,3% w roku 2008. Liczba przył ączy kanalizacyjnych wynosiła na koniec 2013 r. 3146 sztuk. Liczba mieszka ńców podł ączonych do kanalizacji wynosi 27 248 (stan na koniec 2013 r.). Istniej ąca sie ć kanalizacji sanitarnej wykonana jest w z rur PVC w systemie VIPRO oraz z rur PE, kamiennych i betonowych. Stan techniczny tej sieci ocenia si ę jako dobry i bardzo dobry.

53 Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Trzebinia na lata 2014-2017 z uwzgl ędnieniem perspektywy na lata 2018-2021

Aktualna ilo ść ścieków z terenu gminy Trzebinia odbieranych przez oczyszczalnie administrowane przez RPWiK w Chrzanowie wynosi: − z przemysłu: 962 486m 3/rok, − z gospodarstw :596 585 m 3/rok, − inne źródła :95 733m 3/rok. Tam, gdzie kanalizacja nie jest projektowana, mieszka ńcy musz ą wyposa żać nieruchomo ści w zbiorniki bezodpływowe (szamba) lub przydomowe oczyszczalnie ścieków. Aby zach ęci ć mieszka ńców do budowy indywidualnych oczyszczalni, od 2005 r. w gminie Trzebinia przyznawane są w tym celu dotacje dla osób fizycznych. Wysoko ść przyznawanego dofinansowania wynosi 30% warto ści zakupu i monta żu przydomowej oczyszczalni ścieków. W latach 2005-2007 dofinansowano budow ę 54 oczyszczalni na ł ączn ą kwot ę 87.009,42 zł, natomiast w 2008 r. dofinansowano budow ę 22 oczyszczalni na ł ączn ą kwot ę 39.431,00 zł. Ze wzgl ędu na spore zainteresowanie mieszka ńców dofinansowanie b ędzie kontynuowane równie ż w latach nast ępnych. Łączna długo ść kanalizacji deszczowej ( φ od 250 mm do 800 mm, najcz ęś ciej 300 mm) na terenie gminy Trzebinia wynosi ok. 17 tys. mb. Stan techniczny kanalizacji deszczowej: − bardzo dobry – ok. 4 000 mb, − średni – ok. 9 000 mb, − zły – ok. 3 600 mb. Bie żą ce konserwacje naprawy i czyszczenie kanalizacji deszczowej znajduj ącej si ę na terenie gminy Trzebinia prowadzone s ą w zale żno ści od potrzeb, a ich cz ęstotliwo ść wynika ze stanu technicznego kanalizacji.

3.3. Wody podziemne

3.3.1. Zasoby i stan jako ści wód podziemnych Na obszarze gminy Trzebinia poziomy wodono śne wyst ępuj ą w utworach czwartorz ędowych, jurajskich, triasowych, permskich i karbo ńskich. Na przedmiotowym obszarze wystepuj ą we fragmentach cztery główne zbiorniki wód podziemnych (GZWP): − czwartorz ędowy Biskupi Bór (nr 453), − triasowy Chrzanów (nr 452) - najwa żniejszy w kontek ście zaopatrzenia gminy w wod ę, − triasowy Olkusz-Zawiercie (nr 454), − karbo ński Tychy - Siersza (nr 457). Na obszarze gminy wystepuj ą tak że U żytkowe Poziomy Wód Podziemnych (UPWP) o mniejszym lokalnym znaczeniu w utworach czwartorz ędowych w rejonie Czy żówki-Płok i Bol ęcina. Użytkowe Poziomy Wód Podziemnych powinny spełnia ć kryteria: wydajno ść potencjalna studni powy żej 5 - 10 m 3/h i jako ść wody w klasie I - III. Główne Zbiorniki Wód Podziemnych

54 Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Trzebinia na lata 2014-2017 z uwzgl ędnieniem perspektywy na lata 2018-2021 charakteryzuje wydajno ść potencjalna studni ponad 70 m 3/h, wodoprzewodno ść poziomu wodono śnego ponad 10 m 2/h, jako ść wody w klasie III lub lepszej. Karbo ńskie pi ętro wodono śne składa si ę z czterech podstawowych serii skalnych: 2 serii o du żej przepuszczalno ści i wodono śno ści oraz 2 serii skał słabo przepuszczalnych i wodono śnych. W rejonie Trzebini dominuj ą warstwy o du żej wodono śno ści w utworach zaliczonych do krakowskiej serii piaskowcowej. Jest to najwi ększy kompleks wodono śny w pi ętrze karbonu. Prawie 75% skał tego kompleksu stanowi ą wodono śne, gruboławicowe piaskowce. W obr ębie głównego wydzielenia na obszarze gminy zlokalizowany jest zbiornik GZWP-457 Tychy-Siersza. Jest to zbiornik o du żych zasobach i znacznej rozci ągło ści. Jego zasoby dyspozycyjne okre ślone zostały na 1020 tys. m 3/dob ę przy średniej gł ęboko ści uj ęć si ęgaj ącej 160 m. W obr ębie karbo ńskiego pi ętra wodono śnego wydzielono dwa zbiorniki: główny zbiornik wód podziemnych GZWP 457 Tychy-Siersza i użytkowy poziom wód podziemnych UPWP Mikołów-Sosnowiec. GZWP 457 Tychy-Siersza jest zbiornikiem o typie szczelinowo-porowym charakteryzuj ącym si ę do ść znacznym zró żnicowaniem stopnia odporno ści na zanieczyszczenia. W gminie Trzebinia wyst ępuje niski stopie ń zagro żenia kontaktem hydraulicznym i ci ągnie si ę w ąskim na 200 do 1000 m pasem od rejonu Dulowej, przez Trzebini ę a ż do południowych obrze ży Sierszy. Niski stopie ń zagro żenia wi ąż e si ę z izolacj ą nadległych utworów triasu. Omawiany zbiornik wód podziemnych charakteryzuje si ę wodami średniej jako ści klas Ic i Id nie wymagaj ącymi uzdatniania. UPWP Mikołów-Sosnowiec zajmuje pas o szeroko ści 1,5 - 2,5 km od rejonu Psar, w kierunku doliny Koziego Brodu i dalej w kierunku północno-zachodnim. Jest to zbiornik szczelinowo-porowy, jednak o gorszych parametrach hydrogeologicznych pod wzgl ędem zasobno ści i wydajno ści ni ż zbiornik Tychy-Siersza. Zbiornik Mikołów-Sosnowiec posiada wody średniej jako ści klas Ic, Id - wymagaj ące uzdatniania. Triasowe pi ętro wodono śne zwi ązane jest z utworami triasu środkowego i dolnego. W profilu hydrogeologicznym tego pi ętra wydziela si ę trzy poziomy wodono śne: pstrego piaskowca, retu i wapienia muszlowego. W obr ębie pi ętra triasowego na obszarze gminy wydzielone s ą dwa poziomy wodono śne: GZWP 452 Chrzanów i GZWP 454 Olkusz-Zawiercie (rys. 3). GZWP 452 Chrzanów - w obr ębie gminy Trzebinia wyst ępuje w utworach triasu środkowego i dolnego o zasobach dyspozycyjnych 82,5 tys. m 3/dob ę i średniej gł ęboko ści uj ęć 150 m. Zbiornik charakteryzuje si ę du żą wodono śno ści ą o typie szczelinowo-krasowym, o bardzo zró żnicowanym stopniu odporno ści na zanieczyszczenia. Zalega niezgodnie na wodonośnych utworach karbonu nale żą cych do GZWP Tychy - Siersza, przy czym stanowi główny poziom wodono śny, zbiornik karbo ński za ś podrz ędny. Oba poziomy lokalnie posiadaj ą kontakt hydrauliczny. Zbiornik posiada wody średniej jako ści klas Ic, Id, które wymagaj ą uzdatniania. Lokalny kierunek przepływu wód podziemnych w przeszło ści został zaburzony przez prowadzon ą tu do roku 2010 eksploatacj ę rud cynku i ołowiu w kopalni „Trzebionka”. Odwodnienie kopal ń spowodowało powstanie rozległego leja depresyjnego, gł ębokiego na ponad 200 m. Stanowi on zasadnicz ą baz ę drena żu wód podziemnych,

55 Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Trzebinia na lata 2014-2017 z uwzgl ędnieniem perspektywy na lata 2018-2021 powoduj ąc zmiany w niemal całym triasowym kompleksie wodonośnym opisywanego zbiornika wód podziemnych. Aktualnie wody tego zbiornika s ą zagro żone zanieczyszczeniem siarczanami, w wyniku uwalniania si ę siarczanów z utlenionych form minerałów siarczkowych, pochodz ących z ociosów zatapianych wyrobisk podziemnych. GZWP 454 Olkusz - Zawiercie zwi ązany jest z regionem śląsko-krakowskim. W granicach gminy Trzebinia poziom ten wkracza fragmentarycznie od strony północnej, zalegaj ąc na poziomach karbo ńskich. Są to dwa fragmenty GZWP 454: mniejszy obszar w rejonie Czy żówki oraz wi ększy a ż po rejon rezerwatu Ostra Góra na zachód od Psar. Poziom charakteryzuje si ę średni ą jako ści ą wód podziemnych - klasy Ic i Id, wymagaj ących uzdatniania. Lokalny kierunek migracji wód podziemnych okre ślono na południowy, zaburzony cz ęś ciowo depresj ą w wyniku eksploatacji wód podziemnych w rejonie Czy żówki. Czwartorz ędowe pi ętro wodono śne wyst ępuje fragmentarycznie w północnej cz ęś ci gminy Trzebinia GZWP 453 – Bór Biskupi. Warstwy wodono śne wykształcone s ą w piaszczystych osadach rzecznych (dolina górnej Wisły), a tak że w piaszczysto-żwirowych osadach rzecznolodowcowych. W profilach warstw wyst ępuje po kilka poziomów wodono śnych oddzielonych od siebie warstwami glin zwałowych oraz iłów i mułków. Jako ść wód tego poziomu jest bardzo zmienna od najczystszych do zupełnie bezu żytecznych dla gospodarki komunalnej. W celu ochrony zbiorników u żytkowych wód podziemnych, wydziela si ę odpowiednio obszary: najwy ższej – ONO, wysokiej – OWO i zwykłej – OZO ochrony wód podziemnych. Obszary najwy ższej ochrony (ONO) zlokalizowane s ą w miejscach, powierzchniowego zasilania poziomu wodono śnego. Dotyczy to bezpo średniego zagro żenia wód zbiorników, np. na wychodniach triasowych, w wodono śnych utworach dolin rzecznych, piaszczysto-żwirowych utworach wodnolodowcowych oraz wsz ędzie tam gdzie brak skutecznej izolacji poziomów wodono śnych. Obszary wymagaj ące najwy ższej ochrony w granicach gminy Trzebinia wyst ępuj ą głównie w nast ępuj ących rejonach: − na granicy gmin Trzebinia, Chrzanów i Alwernia w ramach triasowego i karbo ńskiego poziomu wodono śnego, − na granicy gmin Trzebinia i Alwernia (nie wydzielono tu obszaru zasilania powierzchniowego), − we wschodniej, północno-wschodniej i północnej cz ęś ci gminy Trzebinia w zwi ązku z triasowym poziomem wodono śnym. Obszary wysokiej ochrony wód podziemnych (OWO) zlokalizowane s ą równie ż w miejscach zasilania powierzchniowego, jednak o ni ższym ryzyku zagro żenia poziomu wodono śnego i w oddaleniu od uj ęć wód podziemnych (lub poziomów zasilaj ących to uj ęcie). Naturalna ochrona poziomów wodono śnych jest na tych obszarach jednak niewystarczaj ąca. Obszary wymagaj ące wysokiej ochrony obejmuj ą rozległy obszar gminy Trzebinia we wschodniej i środkowej jej cz ęś ci.

56 Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Trzebinia na lata 2014-2017 z uwzgl ędnieniem perspektywy na lata 2018-2021

Obszary zwykłej ochrony wód podziemnych (OZO) wydzielone s ą w obszarach izolowanych w sposób naturalny, o niskim ryzyku zanieczyszczenia. Obszary wymagaj ące zwykłej ochrony wód podziemnych obejmuj ą praktycznie cał ą powierzchni ę terenu gminy Trzebinia. Ocen ę wód podziemnych w kontek ście ich wykorzystania do celów spo żywczych przeprowadza si ę w oparciu o rozporz ądzenie Ministra Zdrowia z dnia 29 marca 2007 r. w sprawie jako ści wody przeznaczonej do spo życia przez ludzi (Dz. U. z 2007 r. Nr 61, poz. 417) oraz rozporz ądzenie Ministra Zdrowia z dnia 20 kwietnia 2010 r. zmieniaj ące rozporz ądzenie w sprawie jako ści wody przeznaczonej do spo życia przez ludzi (Dz. U. z 2010 r. Nr 72, poz. 466). Wyniki bada ń porównuje si ę z parametrami zamieszczonymi w rozporz ądzeniu Ministra Środowiska z dnia 23 lipca 2008 r. w sprawie kryteriów i sposobu oceny stanu wód podziemnych (Dz.U. z 2008 r. Nr 143, poz. 896). Zgodnie z w/w rozporz ądzeniem klasyfikacja elementów fizykochemicznych stanu wód podziemnych obejmuje pi ęć klas jako ści wód podziemnych: − klasa I - wody bardzo dobrej jako ści, − klasa II - wody dobrej jako ści, − klasa III - wody zadowalaj ącej jako ści, − klasa IV - wody niezadowalaj ącej jako ści, − klasa V - wody złej jako ści. W latach 2011-2012 na terenie gminy Trzebinia nie wykonywano bada ń jako ści wód podziemnych w ramach Pa ństwowego Monitoringu Środowiska (badania PIG - rok 2012) oraz w ramach monitoringu regionalnego (badania WIO Ś w Krakowie - lata 2011-2012). Według pomiarów przeprowadzonych w ramach monitoringu wód podziemnych wykonywanych przez Pa ństwowy Instytut Geologiczny w 2012 r., zbiornik GZWP nr 452 w miejscowo ściach Płaza i Chrzanów-Borowiec oraz GZWP nr 453 w miejscowo ści Bukowno-Bór Biskupi posiadaj ą wody II i III klasy i nie maj ą przekroczonych wska źników klasyfikacyjnych i norm jako ściowych (Monitoring jako ści śródl ądowych wód podziemnych, GIO Ś). Sie ć krajowa monitoringu wód podziemnych w roku 2012 obejmowała na terenie gminy Trzebinia jeden punkt o nr 2253, zlokalizowany w Bol ęcinie w utworach czwartorz ędowych (JCWPd 149). Stwierdzono słaby stan ilo ściowy zasobów wody oraz zakwalifikowano je do III klasy jako ści wód podziemnych.

3.3.2. Ogniska zanieczyszcze ń wód powierzchniowych i podziemnych Podstawowym źródłem zanieczyszczenia wód powierzchniowych i podziemnych są zanieczyszczenia pochodzenia antropogenicznego, b ędące wynikiem działalno ści człowieka. Umownie mo żna je podzieli ć pod wzgl ędem zasi ęgu wyst ępowania na obszarowe, liniowe i punktowe.

57 Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Trzebinia na lata 2014-2017 z uwzgl ędnieniem perspektywy na lata 2018-2021

Ze wzgl ędu na pochodzenie zanieczyszcze ń mo żna je podzieli ć na: geogeniczne czyli zwi ązane z uwarunkowaniami przyrodniczymi i geologicznymi oraz antropogeniczne, b ędące wynikiem działalno ści człowieka. Najcz ęś ciej mamy do czynienia z zanieczyszczeniami poligenetycznymi powstaj ącymi w wyniku oddziaływania na danym obszarze ró żnych rodzajów zanieczyszcze ń. Zanieczyszczenia obszarowe s ą to trafiaj ące ze spływami wód opadowych i roztopowych do cieków powierzchniowych nawozy mineralne i organiczne oraz środki ochrony ro ślin i ścieki bytowe z terenów nieskanalizowanych. Zanieczyszczenia te są trudne do oszacowania i kontrolowania, a maj ą znaczny wpływ na stan czysto ści wód powierzchniowych. Problem zanieczyszcze ń obszarowych jest widoczny szczególnie tam, gdzie rzeki przepływaj ą przez tereny wiejskie o niskim stopniu skanalizowania. Przemysłowo-rolniczy charakter zlewni powoduje wprowadzanie do wód rzek ścieków komunalnych (zły stan bakteriologiczny wody) oraz nawozów rolniczych (du że st ęż enia azotanów). Do zanieczyszcze ń obszarowych zaliczamy tak że zanieczyszczenia małopowierzchniowe takie jak składowiska odpadów oraz zanieczyszczenia wielkoobszarowe (emisja gazów i pyłów do atmosfery). Zanieczyszczenia liniowe stanowi ą: zanieczyszczone chemicznie i bakteriologicznie rzeki, drogi o intensywnym ruchu samochodowym oraz linie kolejowe obci ąż one du żą ilo ści ą przewozów. Ze wzgl ędu na du żą intensywno ść ruchu, ogniska te stwarzaj ą potencjalne zagro żenia ska żenia powierzchni terenu, a st ąd infiltracyjnego wnikania do wód podziemnych poprzez wody opadowe takich substancji jak: substancje ropopochodne, gazowe produkty spalin (głównie zwi ązki azotu, siarki, ołowiu i rt ęci), innych substancji nieorganicznych m.in. soli rozmra żaj ących, środków przeciwkorozyjnych. Zanieczyszczenia te infiltruj ą do wód w sposób ci ągły i długotrwały, powoduj ąc z upływem czasu ich kumulacj ę. Zanieczyszczenia punktowe to głównie ścieki komunalne i przemysłowe. Ścieki komunalne na terenach wiejskich nie skanalizowanych, są gromadzone w bezodpływowych zbiornikach i wywo żone do oczyszczalni lub oczyszczane w przydomowych instalacjach rozs ączalnych. Część ścieków mo że trafia ć nielegalnie na pola i nieu żytki. Ze wzgl ędu na znaczne koszty dowozu ścieków do oczyszczalni, problemu tego nie da si ę rozwi ąza ć bez rozbudowy sieci kanalizacyjnej. Bior ąc pod uwag ę ogóln ą trudn ą sytuacj ę gospodarcz ą oraz wieloletnie zaniedbania w tym zakresie, doko ńczenie sanitacji terenów wiejskich powinno by ć przez najbli ższe lata zadaniem priorytetowym w dziedzinie ochrony środowiska na terenie gminy. Zanieczyszczenia antropogeniczne s ą szczególnie niebezpieczne dla wód powierzchniowych i podziemnych. Zwi ązane s ą z dawna działalno ści ą górnicz ą i hutnicz ą oraz z obecnym rozwojem gospodarczym terenów miejskich i post ępuj ącą urbanizacj ą terenów wiejskich. Ogniska wielkopowierzchniowe, do których nale żą : emisje gazów i pyłów przemysłowych, zarówno ze źródeł zlokalizowanych na terenie gminy, jak i napływaj ące z terenów o ściennych ( Śląsk), niedostatecznie rozwini ęta sie ć kanalizacyjna i oczyszczalni ścieków oraz zabiegi chemizacji rolnictwa i le śnictwa,

58 Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Trzebinia na lata 2014-2017 z uwzgl ędnieniem perspektywy na lata 2018-2021 powoduj ą zanieczyszczenie wód podziemnych wskutek bezpo średniego zrzutu ścieków do gruntu, co jest szczególnie gro źne w dolinach rzecznych, gdzie płytko zalega zwierciadło wód podziemnych. Innym istotnym zagro żeniem antropogenicznym dla wód podziemnych na terenie gminy są dzikie wysypiska odpadów. Szczególnie niebezpieczne s ą wysypiska umiejscowione w dolinie potoku czy jarze, gdzie wody podziemne nie s ą izolowane warstw ą utworów nieprzepuszczalnych. Zagro żeniem dla jako ści wód podziemnych mog ą by ć potencjalnie składowiska odpadów komunalnych, w przypadku zaistnienia nieprawidłowo ści w ich funkcjonowaniu. Zanieczyszczenia neogeniczne zwi ązane s ą z naturalnymi procesami przyrodniczymi i geologicznymi. Na obszarze województwa małopolskiego cz ęstym zjawiskiem jest wzrost naturalnej zawarto ści żelaza i manganu w wodach podziemnych. Zjawisko to wyst ępuje głównie w utworach czwartorz ędowych, na skutek wymywania zwi ązków żelaza i manganu, przy zmianach kwasowo ści oraz potencjału red-ox. W rejonie chrzanowskim wystepuj ą naturalne anomalie st ęż enia metali ci ęż kich w glebach zwi ązane z wychodniami śląsko-krakowskich złó ż rudy cynkowo-ołowiowej. Na obszarze gminy Trzebinia wyst ępuj ą obszarowe, liniowe i punktowe źródła zanieczyszcze ń wód powierzchniowych i podziemnych, do których należą : − ścieki deszczowe spływaj ące z dróg, placów i stacji paliw, powoduj ące zanieczyszczenie wód powierzchniowych głównie substancjami ropopochodnymi, − niekontrolowane zrzuty ścieków przemysłowych, − nielegalne zrzuty ścieków bytowych na terenach wiejskich, − zanieczyszczenia spływaj ące z pól, szczególnie w okresach po nawo żeniu gruntów rolnych, − zanieczyszczone cieki powierzchniowe (potok Chechło od uj ścia Ropy), − post ępuj ąca urbanizacja miasta, − wyst ępowanie tzw. „dzikich” wysypisk odpadów, − gęsta sie ć szlaków komunikacyjnych (w tym autostrada A-4, DK 79), − składowanie materiałów i dystrybucja paliw, − pozostało ści po działalno ści przemysłu metalurgicznego i materiałów budowlanych (hałdy na powierzchni terenu - byłe Zakłady Metalurgiczne w Trzebini, odpady w wyrobiskach kamieniołomów - Zakłady Surowców Ogniotrwałych „Górka”), − pozostało ści po przeróbce kopalin - hałda kopalni „Siersza”, − składowisko odpadów innych ni ż niebezpieczne i oboj ętne (komunalnych) w Trzebini, − składowisko odpadów poprodukcyjnych PKE S.A. Elektrownia „Siersza" w Trzebini (odpady paleniskowe), − składowisko odpadów poflotacyjnych Zakładów Górniczych "Trzebionka" - (na terenie gminy 14% pow. składowiska).

59 Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Trzebinia na lata 2014-2017 z uwzgl ędnieniem perspektywy na lata 2018-2021

Istotnym elementem kontrolnym i wpływaj ącym na zmniejszenie zagro żenia dla środowiska gruntowo-wodnego jest przewidziany prawem system nakazuj ący uzyskiwanie pozwole ń wodno- prawnych na odprowadzenie do gruntu lub do wód oczyszczonych ścieków. W zał ączniku nr 3 przedstawiono aktualny wykaz podmiotów gospodarczych z terenu gminy Trzebinia posiadaj ących pozwolenia wodno-prawne wraz z zakresami i terminami ich obowi ązywania, wydane przez Starost ę Chrzanowskiego.

3.4. Powierzchnia ziemi i zanieczyszczenie gleb 3.4.1. Stan jako ści gleb Ochrona gleb w rozumieniu ustawy Prawo ochrony środowiska prowadzona jest w ramach ochrony powierzchni ziemi i polega na zachowaniu możliwo ści ich produkcyjnego wykorzystania oraz utrzymaniu jako ści na poziomie wymaganych standardów (okre ślonych rozporz ądzeniem Ministra Środowiska z dnia 09.09.2002 r. w sprawie standardów jako ści gleby oraz standardów jako ści ziemi). Ustawa ta postanawia, że oceny jako ści gleb i ziemi oraz obserwacji długofalowych zmian w tym zakresie dokonuje si ę w ramach monitoringu krajowego, który realizowany jest przez IUNG Puławy i przewiduje pobieranie prób badawczych z profili glebowych poło żonych w ści śle okre ślonych miejscach kraju. Na terenie gminy Trzebinia nie ma aktualnie punktów pomiarowo-kontrolnych wł ączonych do krajowej sieci monitoringu gleb. W zwi ązku z powy ższym, ocena stopnia zanieczyszczenia gleb na terenie gminy dla porównania z wynikami bada ń z lat ubiegłych jest utrudniona. WIOŚ w Krakowie wykonuje, w ramach monitoringu regionalnego, własne badania gleb poło żonych na wybranych obszarach o potencjalnym zagro żeniu zanieczyszczeniem. Maj ą one na celu dokumentowanie zmian zachodz ących w glebach, sygnalizowanie zagro żeń i umo żliwienie wczesnego podejmowania działa ń ochronnych. Ze wzgl ędu na bardzo powolne zmiany, jakie zachodz ą w środowisku glebowym, badania te wykonywane s ą cyklicznie w odst ępach co 5 lat, w rejonach wpływu ró żnorodnych źródeł zanieczyszcze ń zwi ązanych z koncentracj ą na danym obszarze przemysłu, przebiegiem ci ągów komunikacyjnych o du żym nat ęż eniu ruchu oraz lokalizacj ą składowisk odpadów. WIO Ś w Krakowie w latach 2012-2013 nie prowadził na terenie gminy Trzebinia bada ń monitoringowych zanieczyszczenia gleb. Powierzchnia całkowita gruntów w gminie Trzebinia wynosi ok. 10 540 ha, z czego około 4 641 ha (44%) stanowi ą lasy i grunty le śne a 4 300 ha (40,8%) u żytki rolne. Pozostała cz ęść ok. 1 600 ha (15,2%) stanowi ą grunty zabudowane i zurbanizowane, grunty pod wodami, u żytki ekologiczne, nieu żytki i tereny ró żne. Szczegółowe zestawienie u żytkowania terenów na obszarze gminy Trzebinia przedstawiono w tabeli 14. Gleby gminy Trzebinia charakteryzuj ą si ę du żym zró żnicowaniem zarówno pod wzgl ędem typologicznym, gatunkowym jak i wilgotno ściowym. Wynika to z bogatej i zło żonej budowy geologicznej i tym samym ró żnorodno ści skał na bazie, których wytworzyły si ę gleby. Na wyst ępuj ących na terenie gminy wapieniach triasowych i jurajskich wytworzyły si ę r ędziny brunatne na ogół płytkie i szkieletowe.

60 Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Trzebinia na lata 2014-2017 z uwzgl ędnieniem perspektywy na lata 2018-2021

Tabela 14. Struktura u żytkowania terenów w gminie Trzebinia (źródło: Urz ąd Miasta Trzebinia, 2014 r., Starostwo Powiatowe w Chrzanowie 2014r.) Udział procentowy Powierzchnia w Lp. Wyszczególnienie w stosunku do cało ści [ha] terenu gminy [%] 1. Całkowita powierzchnia 10 540 100 2. Użytki rolne, w tym: 4 301 40,8/(100) 2.1. grunty orne 2 996 /(69,7) 2.2. sady 221 /(5,1) 2.3. łąki trwałe 455 /(10,6) 2.4. pastwiska trwałe 586 /(13,6) 2.5. grunty orne zabudowane, pod stawami, 43 /(1,0) rowami 3. Lasy i grunty le śne 4 641 44,0 Pozostałe grunty zabudowane i zurbanizowane, 4. grunty pod wodami, u żytki ekologiczne, nieu żytki i 1 598 15,4 tereny ró żne.

W miejscach o zwi ększonej erozji tj. na wierzchołkach wzniesie ń i stokach o du żym stopniu nachylenia na twardych skalistych wapieniach wytworzyły si ę r ędziny o bardzo małej mi ąż szo ści i niewykształconym profilu glebowym. Drug ą grup ę gleb na terenie gminy Trzebinia tworz ą gleby brunatne wietrzeniowe o lekkim składzie mechanicznym warstw powierzchniowych i wła ściwych stosunkach wodnych. Wyst ępuj ą na niedu żym obszarze w Młoszowej i Karniowicach. Zaliczone zostały do kompleksu IV i V. Do kolejnej grupy zaliczy ć mo żna gleby wytworzone z piasków fluwioglacjalnych tj. gleby brunatne wła ściwe i wyługowane, rzadziej pseudobielicowe lub w typie czarnych ziem zdegradowanych, wytworzone najcz ęś ciej z piasku słabo gliniastego. Wszystkie gleby piaszczyste s ą mało zasobne w składniki pokarmowe, na ogół kwa śne, a w zale żno ści od poło żenia i układu warstw posiadaj ą ró żne stosunki wodne: okresowo podmokłe, okresowo suche, trwale suche lub dostatecznie uwilgotnione. W zale żno ści od budowy profilu i kategorii wilgotno ści zaliczono je do kompleksów: IV, V, VI, VII, X, VIII u żytków zielonych średnich i słabych. Osobn ą grup ę stanowi ą gleby brunatne wyługowane i pseudobielicowe wytworzone z lessu. Zajmuj ą one do ść zwarty, a powierzchniowo du ży obszar w Psarach, Karniowicach, Młoszowej i Dulowej o pow. ok. 525 ha. Gleby lessowe wyst ępuj ące w Karniowicach s ą lekko spiaszczone i zaliczone zostały do kompleksu IV, natomiast nie posiadaj ące domieszki gleby Psar zaliczono do kompleksu II. Do kompleksu IV zaliczone zostały te ż gleby wytworzone z lessu zalegaj ącego na średnich gł ęboko ściach na piasku gliniastym lekkim, które wyst ępuj ą na obszarze ok. 20 ha w Młoszowej. Na bardziej stromych stokach w terenie lessowym wyst ępuj ą intensywnie erodowane gleby brunatne wyługowane, cierpi ące okresowo na niedobór wilgoci. Gleby te zaliczane s ą do kompleksu III, a wyst ępuj ą na obszarze ok. 117 ha w Karniowicach, Psarach i Młoszowej. Cz ęść gleb lessowych charakteryzuje si ę okresowym nadmiernym uwilgotnieniem i z tego wzgl ędu zaliczono je do kompleksu VIII. W obszarze lessowym omawianego terenu spotykamy równie ż gleby brunatne deluwialne – namyte. Gleby takie poło żone s ą w dnach rynien przepływowych i parowów

61 Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Trzebinia na lata 2014-2017 z uwzgl ędnieniem perspektywy na lata 2018-2021 wy żłobionych przez wod ę i s ą to przewa żnie gleby u żytków zielonych średnich. Wi ększo ść gleb lessowych wyst ępuj ących na tym terenie posiada wła ściwe uwilgotnienie. W Młoszowej i Dulowej nad potokami spotykamy mady o niewykształconym profilu i składzie mechanicznym pyłu zwykłego i piasku gliniastego mocnego pod ścielonego żwirem. S ą to gleby użytków zielonych w typie siedliskowym ł ęgu wła ściwego. Powierzchnia tego rodzaju gleb wynosi ok. 26 ha. Wśród gleb u żytków zielonych du ży udział posiadaj ą równie ż gleby wytworzone ze skały organicznej. Rozró żni ć tu mo żna gleby torfowo mineralne o niezbyt mi ąż szym poziomie torfu (ok. 35 cm) zalegaj ącym na piasku słabo gliniastym lub na pyle zwykłym oraz gleby murszowo mineralne o ok. 30 cm poziomie murszowym, równie ż zalegaj ącym na piaskach. Gleby te poło żone s ą w miejscach o płytkim poziomie wody gruntowej i s ą okresowo podmokłe. W zale żno ści od stopnia podmokło ści zaliczono je do u żytków zielonych średnich i słabych. W śród u żytków zielonych wyst ępuj ą jeszcze gleby glejowe i glejowe deluwialne wytworzone z gliny średniej, zalegającej płytko na glinie ci ęż kiej. Gleby te s ą trwale podmokłe w skutek czego dominuj ącym w nich procesem jest proces glejowy. Najlepsze gleby gminy Trzebinia sklasyfikowane przewa żnie w klasie III b tworz ą kompleks II - pszenny dobry (stanowi 5,3 % pow. gruntów ornych). Kompleks ten wyst ępuje w obszarze lessowym w Psarach oraz na niewielkiej powierzchni w Karniowicach i Młoszowej na łagodnych i dobrze nasłonecznionych stokach. Kompleks III pszenny (stanowi 10 % pow. gruntów ornych) wyst ępuje na silnych i średnich stokach w obszarze lessowym, gdzie wykształciły si ę gleby brunatne wła ściwe oraz w obszarze skały wapiennej triasowej w postaci r ędziny brunatnej zwi ęzłej. Najwi ększy udział kompleks III posiada w: Psarach - 22 %, Karniowicach - 21 %, Pile Ko ścieleckiej -11 %. Kompleks IV żytni bardzo dobry stanowi ponad 24 % powierzchni gruntów ornych. Do tego kompleksu zaliczono jedne z najlepszych gleb wyst ępuj ących na terenie gminy, a wytworzonych z lessu z domieszk ą piasku w obszarze lessowym oraz w obszarze utworów lu źnych wytworzonych z piasków gliniastych mocnych. Najwi ęcej gleb tego kompleksu spotykamy w: Karniowicach - 56,6 %, Młoszowej - 32,0 %, Dulowej - 19,0 %. Kompleks V zajmuje najwi ększy areał tj. ok. 27,5 % ogólnej powierzchni gruntów ornych gminy. W skład kompleksu wchodz ą gleby brunatne wła ściwe i wyługowane wytworzone z piasków wodnolodowcowych oraz płytkie i szkieletowe r ędziny brunatne w obszarze skał wapiennych triasowych i jurajskich. Najliczniej kompleks ten reprezentowany jest w: Dulowej - 36,3 %, Młoszowej - 30,2 %, Psarach - 33,8 %, Bol ęcinie - 31,0 %. Poło żenie gleb kompleksu VI żytniego słabego jest podobne. S ą to na ogół gleby piaszczyste bardziej lu źne i suche oraz r ędziny brunatne bardziej szkieletowe płytkie i suche ni ż kompleksu pi ątego. Ł ączny ich areał wynosi ok. 23 % gruntów ornych. Najwi ększy udział posiadaj ą w: Bol ęcinie -51,4 %, Dulowej - 43,5 %, Pile Ko ścieleckiej - 35,5 %.

62 Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Trzebinia na lata 2014-2017 z uwzgl ędnieniem perspektywy na lata 2018-2021

Gleby wytworzone z utworów fluwioglacjalnych bardzo lu źnych o składzie mechanicznym piasków słabo gliniastych płytko pod ścielonych piaskiem lu źnym zaliczono do kompleksu VII żytniego najsłabszego. S ą to gleby trwale suche, wyst ępuj ą w miejscach nieco wy żej poło żonych w sąsiedztwie gleb kompleksu VI i V. Ł ączny ich areał wynosi ok. 6% gruntów ornych. Najliczniej wyst ępuj ą w: Młoszowej - 13,7 %, Bol ęcinie - 10,8 %, Pile Ko ścieleckiej - 6,5 %. Kompleks VIII zbo żowo-pastewny mocny posiada niedu ży udział w gruntach ornych gminy. Są to gleby okresowo nadmiernie uwilgotnione o ł ącznej pow. ok. 17 % gruntów ornych. Spotykamy je w małych konturach w Młoszowej, Pile Ko ścieleckiej, Karniowicach i Bol ęcinie. Podobnie niedu ży obszarowo jest kompleks IX zbo żowo-pastewny słaby, który posiada ł ączn ą pow. ok. 2,5 % powierzchni ogólnej gruntów. S ą to gleby okresowo podmokłe o bardzo lekkim składzie mechanicznym. Wyst ępuj ą w małych konturach w miejscach ni żej poło żonych w Pile Ko ścieleckiej, Bol ęcinie i Młoszowej. U żytki zielone omawianego terenu zajmuj ą ł ączny areał ok. 497 ha. Wyró żniono w nich dwa kompleksy 2 z i 3 z. U żytki zielone średnie s ą liczniejsze i zajmuj ą ok. 271 ha ł ącznej powierzchni u żytków zielonych tj. ok. 54,6 %. Wyst ępuj ą one w małych konturach we wszystkich sołectwach, najwi ęcej w Młoszowej, Dulowej, Pile Ko ścieleckiej i Bol ęcinie. U żytki zielone słabe zajmuj ą powierzchni ę pozostał ą tj. ok. 226 ha. Wyst ępuj ą tak że w małych konturach we wszystkich obiektach, głównie w Bol ęcinie i Pile Ko ścieleckiej. Poni żej w tabeli 15 zestawiono udział gleby u żytków rolnych w poszczególnych klasach bonitacji na terenie gminy Trzebinia, natomiast na rysunku 4 przedstawiono map ę obszaru gminy Trzebinia z wyszczególnionymi rodzajami wyst ępuj ących gleb.

Tabela 15. Procentowy udział gleb u żytków rolnych w poszczególnych klasach bonitacyjnych na terenie gminy Trzebinia ( źródło: dane Urz ędu Miasta Trzebinia, 2009 r.)

Lp. Klasa bonitacyjna [%] udział gleb 1. I klasa 0,16 2. II klasa 0,01 3. III klasa 5,17 4. IV klasa 25,59 5. V klasa 41,70 6. VI klasa 27,37

63 Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Trzebinia na lata 2014-2017 z uwzgl ędnieniem perspektywy na lata 2018-2021

Rys. 4. Struktura gleb na obszarze gminy Trzebinia ( źródło: Program Ochrony środowiska dla gminy Trzebinia 2010-2013 ) Legenda: A – R ędziny: I – r ędziny triasowe i jurajskie; B – Gleby brunatne: a: wytworzone z piasków, 2 – słabo gliniaste, 3 – gliniaste, b: 4 – gleby wytworzone z glin zwałowych, c: 5 – wytworzone z lessów, C – Gleby bielicowe: a: wytworzone z piasków, 6 – lu źne, 7 – słabo gliniaste, 8 – gliniaste, b: wytworzone z utworów pyłowych, 9 – średnie napiaskowe, 10 – średnie margliste, c: II – gleby wytworzone z lessów. D – gleby bagienne, 12 – gleby mułowo-bagienne.

3.4.2. Skutki zaniechania rolniczego u żytkowania gruntów rolnych Gmina Trzebinia tradycyjnie posiada charakter przemysłowy z niewielkim udziałem rolnictwa. Ogółem na terenie gminy funkcjonuje ok. 3,2 tys. podmiotów gospodarczych, z tego zarejestrowan ą działalno ść rolnicz ą w roku 2012 prowadziły jedynie 52 podmioty. Coraz mniej gospodarstw domowych prowadzi działalno ść rolnicz ą na potrzeby własne. Skutkuje to post ępuj ącym zaniechaniem rolniczego wykorzystania gruntów ornych, które staj ą si ę ugorami na które zaczyna wkracza ć ro ślinno ść ł ąkowa i le śna. Sprzyja temu naturalne rozdrobnienie działek rolnych na terenie gminy. Działalno ść rolnicza na terenie gminy posiada niewielkie znaczenie gospodarcze. Brak opłacalno ści produkcji rolnej na glebach nienajlepszej jako ści spowodował że w ostatnim dziesi ęcioleciu nast ąpił masowy proces zaniechania uprawy gruntów ornych. Obecnie wi ększo ść

64 Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Trzebinia na lata 2014-2017 z uwzgl ędnieniem perspektywy na lata 2018-2021 gruntów ornych w gminie stanowi ą odłogi na których rozwin ęła si ę ro ślinno ść ł ąkowa i zadrzewienia śródpolne. Dla środowiska przyrodniczego niesie to za sob ą ró żne skutki, zarówno pozytywne jak i negatywne. Nieuniknione s ą tak że zmiany w krajobrazie widoczne szczególnie na obszarach wysoczyzn, gdzie w wielu rejonach gminy, dominuj ą obecnie zwarte kompleksy zadrzewie ń o charakterze młodego lasu, wiekowo w przedziale 10 - 15 lat. Powoduje to zmiany w składzie gatunkowym zwierz ąt na tych terenach. Odłogowanie gruntów rolnych przez okres dłu ższy ni ż dwa lata mo że ju ż stanowi ć zagro żenie dla bioró żnorodno ści obszaru. Odłogowanie doprowadziło równie ż do całkowitego zaniku ł ąk jednoko śnych, na których nast ępuje obecnie szybka sukcesja ro ślinno ści uznawanej powszechnie za chwasty. Z powodu zaprzestania użytkowania pastwiskowego nieurodzajnych gruntów, w tym np. muraw ciepłolubnych, których wyj ątkowa flora i fauna były uzale żnione dotychczas od prowadzenia ekstensywnego wypasu, obserwuje si ę wkraczanie na ł ąki wysokich gatunków ro ślin wypieraj ących szybko gatunki niskie, bardziej szlachetne, które przegrywaj ą z nimi konkurencj ę o światło i składniki pokarmowe. Zmiany te powoduj ą zubo żenie ró żnorodno ści gatunkowej drobnych ssaków i ptactwa na terenach dotkni ętych odłogowaniem. O ile zmiany polegaj ące na powstaniu zadrzewie ń śródpolnych mo żna uzna ć za interesuj ące z krajobrazowego punktu widzenia, to zarastanie ł ąk ro ślinno ści ą wysok ą przyczynia si ę do zmniejszenia atrakcyjno ści krajobrazowej. Innym problemem zwi ązanym z powi ększaniem si ę areałów terenów odłogowanych jest wyst ępuj ące na wiosn ę zagro żenie po żarowe. Przesuszone wysokie trawy stanowi ą, w przypadku zaistnienia po żaru, potencjalne zagro żenie dla lasów i terenów zamieszkałych. W ostatnich latach w gminie Trzebinia, szczególnie w sołectwach Młoszowa, Dulowa, Bol ęcin, obserwuje si ę wzmo żony rozwój populacji owadów mog ących przenosi ć niebezpieczne dla zdrowia i życia choroby. Dotyczy to szczególnie nagminnie pojawiaj ących si ę kleszczy roznosz ących gro źną w skutkach borelioz ę. Organizmy te bytuj ą w wysokich trawach i jest wysoce prawdopodobne że masowe odłogowanie gruntów ornych oraz zaniechanie wykaszania ł ąk doprowadziło do drastycznego zwi ększenia ich populacji. Problem ten zaczyna by ć na tyle istotny że nale żało by rozwa żyć mo żliwo ść wykonywania okresowych oprysków na terenach najbardziej dotkni ętych t ą plag ą. Na odłogowanych podmokłych terenach ł ąk ko śnych nast ępuje równie ż w okresach opadów nadmierny rozwój populacji komarów co równie ż wpływa negatywnie na komfort mieszka ńców osiedli poło żonych w rejonach wyst ępowania du żych areałów odłogowanych terenów ł ąkowych. Obserwuje si ę tak że rozwój innych grup uci ąż liwych organizmów takich jak ślimaki i krocionogowate.

65 Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Trzebinia na lata 2014-2017 z uwzgl ędnieniem perspektywy na lata 2018-2021

Grunty odłogowane mog ą by ć terenami potencjalnej ekspansji inwestorów maj ących na celu pozyskanie ich dla potrzeb budownictwa mieszkaniowego oraz wykorzystania do celów przemysłowo- usługowych. Pomimo przedstawionych powy żej niekorzystnych zjawisk zwi ązanych z zaniechaniem rolniczego u żytkowania znacznych areałów gruntów, nale ży stwierdzi ć, że przyroda sama powinna jednak regulowa ć swoje „problemy ekologiczne” wsz ędzie tam gdzie jest to mo żliwe i uzasadnione gospodarczo. Nie stanowi tajemnicy fakt że tzw. Wspólna Polityka Rolna Unii Europejskiej doprowadziła w wielu miejscach Europy do olbrzymich strat przyrodniczych, przynosz ąc w zamian kłopotliw ą nadprodukcj ę żywno ści. Intensyfikacja rolnictwa i zwi ązane z ni ą niestety niekorzystne zjawiska, stoją w sprzeczno ści z podstawowymi priorytetami ochrony przyrody.

3.4.3. Główne zagro żenia i problemy ochrony gleb Główne zagro żenia dla gleb na terenie gminy Trzebinia podobnie jak na obszarze całego województwa zwi ązane s ą przede wszystkim z działalno ści ą gospodarcz ą i post ępuj ącą urbanizacj ą terenów rolniczych. Do najwa żniejszych czynników powoduj ących degradacj ę gleb nale ży zaliczy ć: − pogłębiaj ące si ę niedobory wody, − zanieczyszczenie wód powierzchniowych i podziemnych, − zanieczyszczenie atmosfery (emisje przemysłowe i niska emisja pyłów i gazów), − degradacj ę fizyczn ą, chemiczn ą i biologiczn ą gleb, − nielegalne wysypiska i wylewiska odpadów, − odłogowanie gruntów ornych i ł ąkowych, − urbanizacj ę i osadnictwo. Działalno ść przemysłowa, komunalna i rolnicza człowieka, mo że prowadzi ć do niekorzystnych zmian w środowisku glebowym. Do najcz ęstszych przekształce ń nale żą działania zwi ązane z górnictwem: deformacja terenu, zmiana struktur geologicznych, zmiany stosunków wodnych oraz wycofywanie si ę ro ślin i zwierz ąt z eksploatowanego obszaru. Stopie ń uszkodzenia gruntów i gleb okre śla si ę stosuj ąc poj ęcia degradacji i dewastacji: − grunty zdegradowane to grunty, których rolnicza lub le śna warto ść u żytkowa zmalała, w szczególno ści w wyniku pogorszenia si ę warunków przyrodniczych albo wskutek zmian środowiska oraz działalno ści przemysłowej, a tak że wadliwej działalności rolniczej, − grunty zdewastowane to grunty, które utraciły całkowicie warto ść u żytkow ą w wyniku przyczyn, o których mowa powy żej. Wynikiem degradacji jest obni żenie jako ści i ilo ści próchnicy w glebach, zmiany kwasowo ści i struktury gleb, a w konsekwencji spadek zasobno ści i żyzno ści gleby. Procesy degradacji powierzchni ziemi, w zale żno ści od przyczyn, dzieli si ę na: naturalne, geotechniczne, przemysłowe, urbanizacyjne, komunikacyjne, agrotechniczne i chemiczne. Potencjalnymi źródłami zanieczyszcze ń powierzchni ziemi, a tym samym środowiska glebowego na terenie gminy Trzebinia s ą głównie:

66 Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Trzebinia na lata 2014-2017 z uwzgl ędnieniem perspektywy na lata 2018-2021

− emisje pyłów i gazów ze źródeł przemysłowych, komunikacyjnych i komunalnych (niska emisja), − ścieki przemysłowe i bytowe na obszarach wiejskich, − wysypiska odpadów, składowiska przemysłowe i komunalne, hałdy pogórnicze. Zanieczyszczenia powierzchni terenu i gleb w gminie Trzebinia s ą głównie pochodzenia antropogenicznego i zwi ązane s ą z aktualn ą działalno ści ą lub funkcjonowaniem w latach ubiegłych na jej terenie podmiotów gospodarczych sektora wydobywczego, energetycznego, rafineryjnego i metalurgicznego. Na obszarze gminy Trzebinia istniej ą tak że naturalne anomalie geochemiczne zwi ązane z budow ą geologiczn ą dotycz ące podwy ższonych zawarto ści metali ci ęż kich. W tabeli 16 zestawiono list ę obiektów maj ących wpływ obecnie i w przeszło ści (ze skutkami do dnia dzisiejszego), na wzrost zanieczyszczenia powierzchni terenu w gminie Trzebinia.

Tabela 16. Wykaz najwa żniejszych obiektów antropogenicznych maj ących wpływ na zanieczyszczenie powierzchni terenu w gminie Trzebinia

Lp. Wła ściciel terenu Obiekt zanieczyszczaj ący środowisko 1. PKE S.A. Elektrowni „Siersza" Składowisko odpadów paleniskowych „Czy żówka” Południowego Koncernu Energetycznego S.A. 2.. Spółka Restrukturyzacji Kopal ń Składowisko odpadów powęglowych S.A. w Bytomiu 3. Skarb Pa ństwa Wyrobisko pomarglowe „Górka” – zbiornik zanieczyszczonych wód wraz ze składowiskiem odpadów po produkcji wodorotlenku glinu Tereny poprzemysłowe na których znajdowały si ę instalacje produkcyjne po zlikwidowanych ZSO 4. Tereny byłych Zakładów Górniczych „Trzebionka” S.A. Składowisko odpadów poflotacyjnych (na terenie Trzebini 14% (obecnie wła ściciel osoby pow. składowiska) fizyczne) 5. Tereny byłych Zakładów Metalurgicznych (ZM) w Hałda odpadów hutniczych ZM Trzebini - wła ściciel osoba fizyczna 6. Usługi Komunalne „Trzebinia” Składowisko odpadów innych ni ż niebezpieczne i oboj ętne Sp. z o.o. (komunalne) 7. Generalna Dyrekcja Dróg Autostrada A-4 oraz droga krajowa DK 79 na odcinkach Krajowych i Autostrad biegn ących przez tereny le śne, u żytki zielone i grunty rolne 8. Powiat Chrzanowski, Gmina Drogi powiatowe, drogi gminne Trzebinia

Ocena stopnia zanieczyszczenia gleb jest na obszarze gminy Trzebinia utrudniona z uwagi na brak aktualnych najnowszych wyników bada ń monitoringowych zawarto ści metali ci ęż kich i siarki w glebach. Na podstawie bada ń przeprowadzonych na terenie gminy Trzebinia w 1995 r. przez Akademi ę Rolnicz ą w Krakowie, stwierdzono, że na całym badanym obszarze w powierzchniowej warstwie gleby do 20 cm, wyst ępuje podwy ższona zawarto ść metali ci ęż kich a zwłaszcza ołowiu, kadmu i cynku. Nie znaleziono jednak ścisłej współzale żno ści pomi ędzy zawarto ści ą metali ci ęż kich, a rozmieszczeniem poszczególnych punktów badawczych jak te ż s ąsiedztwem zakładów

67 Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Trzebinia na lata 2014-2017 z uwzgl ędnieniem perspektywy na lata 2018-2021 przemysłowych. Jednak w miar ę oddalania si ę od centrum gminy Trzebinia zwłaszcza w kierunku wschodnim, zarysowuje si ę tendencja zmniejszania si ę zawarto ści metali w glebie. W rejonie Lgoty oraz w rejonie Trzebini-Sierszy i Gór Luszowskich gleby s ą bardziej zanieczyszczone i wymagaj ą dalszych bada ń, aby okre śli ć dokładne granice obszarów najbardziej ska żonych. Zawarto ść metali ci ęż kich w glebach, a wi ęc zawarto ść kadmu, ołowiu, cynku, niklu i miedzi okre śla 5 - stopniowa skala zanieczyszczenia: 0 - zawarto ść naturalna, I - zawarto ść podwy ższona, II - słabe zanieczyszczenie, III - średnie zanieczyszczenie, IV - silne zanieczyszczenie, V - bardzo silne zanieczyszczenie. Zanieczyszczenie gleb metalami ci ęż kimi na terenie gminy Trzebinia opracowano na podstawie „Oceny stanu zanieczyszczenia gleb województwa małopolskiego metalami ci ęż kimi i siark ą” (WIO Ś w Krakowie, 1999) i przedstawiono w tabelach od 17 do 21.

Tabela 17. Zanieczyszczenie gleb gminy Trzebinia kadmem na tle zanieczyszcze ń w powiecie, województwie i kraju

Stopie ń województwo powiat gmina gleby Polski Lp. zanieczyszczenia małopolskie chrzanowski Trzebinia [%[ kadmem [%] [%[ [%] 1. 0 88,87 54,61 5,36 - 2. I 9,53 38,18 37,07 - 3. II 1,06 5,95 27,71 - 4. III 0,29 1,00 16,33 66,66 5. IV 0,17 0,25 11,52 33,34 6. V 0,08 0,01 2,00 -

Zgodnie z danymi zawartymi w „Programie racjonalnego gospodarowania gruntami rolnymi na terenie gminy Trzebinia” (opracowanie IGPiK O/Kraków), na terenie gminy wyst ępuj ą nawet gleby bardzo silnie zanieczyszczone kadmem. Takie gleby spotyka si ę w rejonie ul. Wodnej i Starej Góry oraz w rejonie sołectwa Płoki. Gleby te powinny by ć wył ączone z produkcji rolniczej na cele konsumpcyjne oraz z u żytkowania pastwiskowego. Zalecane jest zadarnienie tych gleb oraz ewentualna uprawa ro ślin przemysłowych. Gleby silnie zanieczyszczone wyst ępuj ą w gminie w wielu miejscach, najliczniej w obr ębie zachodniej granicy miasta Trzebinia. Wyst ępowanie gleb silnie zanieczyszczonych kadmem stwierdzono tak że w obr ębie sołectw: Czy żówka, Płoki i Lgota. Na tego rodzaju glebach nie powinny by ć uprawiane ro śliny na cele spo żywcze, natomiast zaleca si ę produkcj ę ro ślin na cele przemysłowe oraz produkcj ę traw nasiennych. Średnio zanieczyszczone kadmem gleby zalegaj ą w centralnej cz ęś ci gminy, w rejonie My ślachowic, Psary, Karniowic i Dulowej. Na tego rodzaju gleb mo żna uprawia ć ro śliny konsumpcyjne (zbo ża, ro śliny okopowe i pastewne) pod

68 Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Trzebinia na lata 2014-2017 z uwzgl ędnieniem perspektywy na lata 2018-2021 warunkiem przeprowadzania okresowych kontroli poziomu zawarto ści metali ci ęż kich w wymienionych ro ślinach. Ponadto zaleca si ę stosowanie upraw przemysłowych i traw nasiennych.

Tabela 18. Zanieczyszczenie gleb gminy Trzebinia cynkiem na tle zanieczyszcze ń w powiecie, województwie i kraju

Stopie ń województwo powiat gmina gleby Polski Lp. zanieczyszczenia małopolskie chrzanowski Trzebinia [%] cynkiem [%] [%] [%] 1. 0 87,84 49,00 30,81 - 2. I 10,63 47,29 28,96 33,34 3. II 1,27 3,08 35,18 66,66 4. III 0,23 0,50 5,05 - 5. IV 0,03 0,08 - - 6. V 0,00 0,05 - -

Tabela 19. Zanieczyszczenie gleb gminy Trzebinia ołowiem na tle zanieczyszcze ń w powiecie, województwie i kraju

Stopie ń województwo powiat gmina gleby Polski Lp. zanieczyszczenia małopolskie chrzanowski Trzebinia [%] ołowiem [%] [%] [%] 1. 0 96,89 78,23 23,57 0,00 2. I 2,44 17,78 39,38 33,33 3. II 0,40 2,58 17,52 33,33 4. III 0,25 1,17 18,53 33,34 5. IV 0,02 0,21 1,00 - 6. V 0,00 0,03 - -

Tabela 20. Zanieczyszczenie gleb gminy Trzebinia niklem na tle zanieczyszcze ń w powiecie, województwie i kraju

Stopie ń województwo gmina gleby Polski powiat Lp. zanieczyszczenia małopolskie Trzebinia [%] chrzanowski[%] niklem [%] [%] 1. 0 95,35 80,02 88,83 66,66 2. I 4,20 17,03 11,17 33,34 3. II 0,34 2,58 - - 4. III 0,06 0,33 - - 5. IV 0,01 0,4 - - 6. V 0,00 0,00 - -

Tabela 21. Zanieczyszczenie gleb gminy Trzebinia miedzi ą na tle zanieczyszcze ń w powiecie, województwie i kraju

Stopie ń województwo powiat gmina gleby Polski Lp. zanieczyszczenia małopolskie chrzanowski Trzebinia [%] miedzi ą [%] [%] [%] 1. 0 96,55 90,42 75,81 33,33 2. I 3,04 9,00 15,52 33,33 3. II 0,25 0,46 8,67 33,34 4. III 0,07 0,04 - - 5. IV 0,08 0,08 - - 6. V 0,00 0,00 - -

69 Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Trzebinia na lata 2014-2017 z uwzgl ędnieniem perspektywy na lata 2018-2021

Zawarto ść siarki w glebie okre śla si ę natomiast w zale żno ści od składu granulometrycznego gleb mineralnych i zawarto ści materii organicznej w glebach mineralno-organicznych. Uwzgl ędniaj ąc te kryteria zawarto ść siarki okre ślono w skali stopniowej od I-III gdzie: - I stopie ń - oznacza zawarto ść nisk ą, - II stopie ń - oznacza zawarto ść średni ą, - III stopie ń - oznacza zawarto ść wysok ą, Wyró żnia si ę jeszcze stopie ń IV, który wskazuje na zawarto ść podwy ższon ą w wyniku antropopresji. Stan zanieczyszczenia siark ą gleb gminy Trzebinia przedstawiono w tabeli 22.

Tabela 22. Zanieczyszczenie gleb gminy Trzebinia siark ą na tle zanieczyszcze ń w powiecie, województwie i kraju

województwo powiat gmina Udział gleb gleby Polski Lp. małopolskie chrzanowski Trzebinia o zawarto ści [%] [%] [%] [%] 1. niska 58,07 66,48 46,69 66,66 2. średnia 25,11 15,90 16,43 - 3. wysoka 13,15 7,12 6,86 - 4. bardzo wysoka 3,68 10,50 30,01 33,34

Na podstawie wyników bada ń gleb terenu gminy Trzebinia opracowanych przez Instytut Gospodarki Przestrzennej i Komunalnej Oddział w Krakowie obszar gminy został podzielony na dwie strefy o zró żnicowanej przydatno ści gruntów rolnych do produkcji żywno ści. Obszar zakwalifikowany do produkcji żywno ści obejmuje południowo-wschodni ą cz ęść gminy tj. sołectwa: Piła Ko ścielecka, Bol ęcin, Dulowa, Młoszowa (niewielki fragment wschodni), Karniowice, Psary, My ślachowice (cz ęść wschodnia) oraz Lgota (cz ęść wschodnia). Obszar zakwalifikowany do wył ączenia z produkcji żywno ści obejmuje miasto Trzebinia, Młoszow ą (cz ęść zachodnia), My ślachowice (niewielki fragment wschodni), Czy żówk ę, Płoki (cz ęść północn ą) i Lgot ę (cz ęść zachodni ą). Najbardziej aktualne informacje na temat stopnia zanieczyszczenia gleb na terenie gminy Trzebinia znajduj ą si ę w „Zbiorczym sprawozdaniu z przeprowadzonych bada ń na terenie miasta i gminy Trzebinia w latach 2005-2007” opracowanym w 2007 r. przez Uniwersytet Rolniczy w Krakowie, Wydział In żynierii Środowiska i Geodezji. W sprawozdaniu tym znajduj ą si ę informacje dotycz ące zawarto ści: − metali ci ęż kich w glebie u żytków i nieu żytków rolnych, − kadmu, ołowiu i cynku w ro ślinach (runi ł ąkowej i ziemniaków), − metali ci ęż kich w tkankach kurzych, − metali ci ęż kich w osoczu krwi mieszka ńców gminy. W tabeli 23 zestawiono zawarto ść metali ci ęż kich (Pb, Cd i Zn) w poszczególnych rodzajach badanych materiałów. Z wykonanych bada ń wynika, że na terenie gminy Trzebinia ponad: − 70% gleb jest silnie zanieczyszczonych kadmem,

70 Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Trzebinia na lata 2014-2017 z uwzgl ędnieniem perspektywy na lata 2018-2021

− 30 % gleb jest silnie zanieczyszczonych ołowiem, − 40 % gleb jest silnie zanieczyszczonych cynkiem.

Tabela 23. Zawarto ść metali ci ęż kich (Pb, Cd i Zn) na terenie gminy Trzebinia w poszczególnych komponentach ( źródło: Sprawozdanie z bada ń ... UR w Krakowie WI ŚiG, 200.)

Lp. Nazwa komponentu Zawarto ść (mediana) metali ci ęż kich [mg/kg s.m.] Pb Cd Zn 1. Ru ń u żytków zielonych 3,125 1,01 100,35 2. Skórka bulwy ziemniaka 6,33 1,09 56,57 3. Mi ąż sz bulwy ziemniaka 0,1 0,34 18,64 4. Gotowany mi ąż sz bulwy ziemniaka 0,203 0,063 15,35 5. Pokos traw z u żytków zielonych 3,13 1,01 100,35 6. Tkanki kurze 0,05 0,03 10,00

W cytowanym opracowaniu zaprezentowano równie ż potencjalne mo żliwo ści wykorzystania użytków rolnych z terenu gminy, w tym: − metody pozwalaj ące zmniejszy ć transfer zdeponowanych w glebie metali do łańcucha troficznego (wapniowanie, nawo żenie gleb nawozami organicznymi itp.), − dobór ro ślin, który umo żliwi przerwanie przepływu metali w ła ńcuchu pokarmowym mieszka ńców gminy, − hodowla zwierz ąt jako forma działalno ści gospodarczej pozwalaj ącej przekierunkować strumie ń metali ci ęż kich, − wył ączenie gruntów zanieczyszczonych z produkcji rolnej.

3.4.4. Zagro żenia powierzchni terenu Na terenie gminy Trzebinia wyst ępuj ą głównie zagro żenia zwi ązane z mo żliwo ści ą niekorzystnego oddziaływania na ukształtowanie powierzchni terenu i mog ące powodowa ć jego deformacje lub obni żaj ące znacznie walory krajobrazowe. S ą to procesy antropogeniczne głównie zwi ązane z działalno ści ą górnicz ą odkrywkow ą (kopalnia piasku, eksploatacja wapieni) oraz procesy geodynamiczne wywołane pozostało ściami po eksploatacji podziemnej w ęgla i rud Zn-Pb (osiadanie terenu, zapadliska). Do elementów wpływaj ących negatywnie na krajobraz nale żą hałdy i składowiska odpadów przemysłowych). Na obszarze gminy naturalne procesy geodynamiczne (zjawiska osuwiskowe) nie wyst ępuj ą w stopniu uzasadniaj ącym podj ęcie szczegółowych działa ń. Przewa żaj ącym kierunkiem rekultywacji górniczych wyrobisk odkrywkowych na terenie gminy jest kierunek le śny lub wodny (cz ęsto wyst ępuje samoistne wypełnienie wod ą) i w zwi ązku z tym zagro żenia wynikaj ące z eksploatacji kopalin mo żna zamieni ć w szanse rozwoju w postaci tworzenia zbiorników wodnych w celach rekreacyjnych i podniesienia atrakcyjno ści terenu (przykładem jest zbiornik Balaton w Trzebini i Gliniak w Bol ęcinie).

71 Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Trzebinia na lata 2014-2017 z uwzgl ędnieniem perspektywy na lata 2018-2021

Zagro żenie dla naturalnego ukształtowania powierzchni terenu stanowi ą równie ż wszelkiego rodzaju prace budowlane poł ączone z konieczno ści ą wykonywania robót ziemnych podczas budowy du żych obiektów kubaturowych oraz inwestycji liniowych (drogi, wykopy pod sieci kanalizacyjne i wodoci ągowe). Zagro żenie to powinno zosta ć zminimalizowane przez odpowiednie zaprojektowanie lokalizacji obiektu i prawidłowe wykonywanie prac. W ostatnich latach obserwuje si ę niepokoj ące zjawisko polegaj ące na uzbrajaniu działek przeznaczonych głównie pod działalno ść gospodarcz ą, poprzez nadmierne nadbudowywanie terenu działki w stosunku do terenu otaczaj ącego. Przykładem takich działa ń s ą tereny poło żone wzdłu ż drogi krajowej DK 79, w sołectwach Dulowa i Młoszowa. Zgodnie z ustaw ą Prawo ochrony środowiska działania ochronne w stosunku do ziemi polega na zapobieganiu i przeciwdziałaniu niekorzystnym zmianom powierzchni ziemi, a w razie jej uszkodzenia lub zniszczenia – na przywróceniu do stanu wła ściwego poprzez: − racjonalne gospodarowanie, − zachowanie warto ści przyrodniczych, − zachowanie mo żliwo ści produkcyjnego wykorzystania, − ograniczenie zmian naturalnego ukształtowania, − utrzymanie jako ści gleby i ziemi powy żej lub co najmniej na poziomie wymaganych standardów, − doprowadzenie jako ści gleby i ziemi co najmniej do wymaganych standardów, gdy nie s ą one dotrzymane. Zasadnicz ą jednak i zarazem najbardziej szczegółow ą regulacj ą dotycz ącą problematyki ochrony zasobów i jako ści gruntów jest ustawa z dnia 3 lutego 1995 r, o ochronie gruntów rolnych i le śnych (Dz. U. z 2004 r. Nr 121 poz.1266 z pó źn. zm.). Celem jej jest zachowanie jak najwi ększego obszaru gruntów, poprawa ich jako ści oraz pełne wykorzystanie dla potrzeb produkcji rolnej i le śnej. Cel ten ma charakter wprawdzie gospodarczy, jednak że ł ącz ą si ę z nim tak że cele środowiskowe, bowiem grunty rolne i le śne nale życie zagospodarowane s ą te ż pozytywnym elementem środowiska, podnosz ącym jego warto ść . Zadania z zakresu ochrony gruntów polegaj ą na: − ograniczaniu przeznaczania gruntów rolnych i le śnych na cele nierolnicze i niele śne, tzn. ograniczania innego ni ż rolniczy sposobu u żytkowania gruntów rolnych oraz innego ni ż le śny sposobu u żytkowania gruntów le śnych, − zapobieganiu procesom degradacji i dewastacji gruntów rolnych i le śnych, szkodom w produkcji rolnej i le śnej oraz w drzewostanach, − poprawianiu warto ści u żytkowej gruntów oraz zapobieganiu obni żania ich produkcyjno ści, − przywracaniu gruntom zdegradowanym albo zdewastowanym ich warto ści u żytkowych lub przyrodniczych (rekultywacja).

72 Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Trzebinia na lata 2014-2017 z uwzgl ędnieniem perspektywy na lata 2018-2021

Tabela 24. Wykaz terenów poprzemysłowych zrekultywowanych w ostatnich latach lub przeznaczonych do rekultywacji na obszarze gminy Trzebinia (źródło: informacja Starostwa Powiatowego w Chrzanowie 2014 r.) Powierzchnia Kierunek Lp. Nazwa terenu Nazwa zakładu Uwagi [ha] rekultywacji Wyrobisko Rekultywacja w latach pomarglowe 2011- 2015 w ramach Teren Skarbu „Górka” – zbiornik funduszy POIi Ś Pa ństwa zanieczyszczonych zgodnie z opr. 1. po 9,7 - wód wraz ze dokumentacj ą na zlikwidowanych składowiskiem zlecenie NFO ŚiGW ZSO „Górka” odpadów głównie obecnie trwaj ą prace wodorotlenku glinu rekultywacyjne Spółka Rekultywacja Składowisko Zako ńczenie prac Restrukturyzacji obszarów odpadów rekultywacyjnych 2. Kopal ń S.A. w 16,75 górniczych w pogórniczych, ul. planuje si ę na Bytomiu oddział kierunku Kopalniana 31.12.2019 r. Sosnowiec le śnym rekultywacja etapowa Wyrobisko Kierunek Termin zako ńczenia DB Schenker Rail 3. popiaskowe 50,0 rekultywacji 31.12.2025 r. Obszar S.A. pole SIERSZA – 3S le śny zrekultywowany zalesiony i zamkni ęty Hałda odpadów hutniczych cynkowo-ołowiowo- miedziowych (hałda wła ściciel nie hutnicza) ZM I, ul. Wła ściciel – podejmuje działa ń w 4. 3 - Ko ściuszki 59 po osoba fizyczna kierunku rekultywacji Zakładach terenu Metalurgicznych „Trzebinia” w upadło ści ok. 22 (powierzchnia Teren po Rekultywacja Składowisko wierzchowiny) Zakładach w kierunku odpadów ok. 64 Górniczych zadrzewienia- rekultywacja 5. poflotacyjnych (staw (pow. „Trzebionka” S.A. zbocza zako ńczona osadowy) podstawy) obecny wła ściciel użytki zielone - ZG „Trzebionka” z czego 14% na osoba fizyczna wierzchowina terenie gminy Trzebinia

3.4.5. Wpływ rozpraszania zabudowy na krajobraz i środowisko przyrodnicze Na terenie gminy Trzebinia znajduje si ę wiele miejsc o niezaprzeczalnych walorach krajobrazowych i przyrodniczych jednocze śnie. Na terenach tych przy opracowywaniu nowych planów zagospodarowania przestrzennego powinno si ę unika ć wprowadzania zabudowy (w szczególno ści zabudowy rozproszonej). Dotyczy to głównie terenów gdzie w morfologii wyst ępuj ą malownicze wzniesienia, na których wprowadzenie zabudowy stanowiło by element znacznej degradacji walorów krajobrazowych. Rozpraszanie zabudowy wpływa ujemnie nie tylko na tereny o walorach przyrodniczych i krajobrazowych. Przewaga zwartej zabudowy mieszkaniowej polega na poprawie ładu przestrzennego oraz obni żeniu kosztów infrastruktury i utrzymania terenów osiedli. Zwarta zabudowa przeciwdziała fragmentacji terenów przyrodniczych, w tym rolnych.

73 Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Trzebinia na lata 2014-2017 z uwzgl ędnieniem perspektywy na lata 2018-2021

Do terenów na których konieczne jest przeciwdziałanie rozpraszaniu zabudowy nale żą w szczególno ści obszary poło żone w pobli żu rezerwatów przyrody i na terenach parków krajobrazowych. W gminie Trzebinia s ą to nast ępuj ące lokalizacje: − tereny poło żone pomi ędzy Psarami i My ślachowicami w s ąsiedztwie rezerwatu „Ostra Góra”, − tereny Parku Krajobrazowego Dolinki Krakowskie w Lgocie (na wschód od ul. Klonowej), − tereny Parku Krajobrazowego Dolinki Krakowskie w Dulowej poło żone w rejonie ul. Na Skałce, − tereny na południowy zachód od lasu Wyr ąb w Karniowicach i Dulowej, − tereny na wschód od Kowalikowej Góry w Karniowicach, − bezimienne wzniesienie w Psarach o rz ędnej 444,1 m n.p.m. na zachód od lasu G ąszcze, − tereny w My ślachowicach w otoczeniu Ostrej Góry, − południowe i południowo - zachodnie stoki Góry Bartoskiej w Młoszowej, − starorzecza potoków: Dulówki, Karniówki, Psarki (rejon – na południowy zachód od Skotnicy) doliny potoków, w tym Młoszówki w rejonie Piasków pomi ędzy ul. Pierwsz ą i Szembeka oraz na Piaskach, dolina rzeki Chechło. Na terenach wymienionych powy żej oraz w wielu innych miejscach gdzie w krajobrazie wystepuj ą nie poro śni ęte lasem wzniesienia stanowi ące atrakcyjne punkty widokowe, nie powinno si ę wprowadza ć jakiejkolwiek zabudowy. Dodatkowym czynnikiem niekorzystnym dla środowiska jest fakt że tereny te nie posiadaj ą żadnego uzbrojenia i jego doprowadzenie wi ązało by si ę ze znaczn ą ingerencj ą w krajobraz (sie ć energetyczna i o świetleniowa) i przyrod ę (wykopy). W zwi ązku z powy ższym realizowanie nowej zabudowy powinno si ę projektowa ć w nawi ązaniu do kompleksów zabudowy ju ż istniej ącej. Na podstawie informacji Urz ędu Miasta w Trzebini, najwi ększa presja inwestorów w zakresie inwestycji mieszkaniowych skupia si ę aktualnie w rejonach: − Bol ęcin przy ul. Granicznej (strona zachodnia) i bocznej od Zakopia ńskiej (działka nr 715), − Płoki w rej. ul. Le śnej (cz ęść środkowa), − Psary na obrze żach zabudowy przy ul. Ostra Góra, − Karniowice w rejonie rezerwatu Ostra Góra oraz przy ul. Jurajskiej i w kierunku zachodnim od tej ulicy, rejon ul. Zielonej (cz ęść zachodnia) oraz tereny w kierunku Parku Krajobrazowego (rejon ul. Mickiewicza, Głogowej, Witkiewicza).

3.5. Zasoby surowców mineralnych W granicach gminy wyst ępuj ą kopaliny: w ęgiel kamienny, rudy cynku i ołowiu, dolomity, wapienie, zlepie ńce, iły ceramiki budowlanej oraz zło ża piasków. Na terenie gminy Trzebinia do niedawna dominował przemysł wydobywczy w ęgla kamiennego i rud cynku i ołowiu. Aktualnie górnictwo na terenie gminy zwi ązane jest głównie z eksploatacj ą odkrywkow ą piasków podsadzkowych i podrz ędnie skał w ęglanowych.

74 Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Trzebinia na lata 2014-2017 z uwzgl ędnieniem perspektywy na lata 2018-2021

Obecnie mo żliwo ści wykorzystania kopalin s ą bardzo ograniczone, ze wzgl ędu na: znaczny stopie ń zagospodarowania terenu gminy, wymagania ochrony środowiska, warunki wyst ępowania umo żliwiaj ące prowadzenie tylko niewielkiej eksploatacji, jakość nieodpowiadaj ącą wymaganiom surowcowym. Na terenie gminy znajduje si ę tylko sze ść złó ż surowców mineralnych rozpoznanych i udokumentowanych, stanowi ących rezerw ę surowcow ą, w tym tylko jedno eksploatowane (piasku podsadzkowego „Siersza-Misiury”.

Tabela 25. Wykaz złó ż kopalin na terenie gminy Trzebinia (opracowano na podstawie Bilansu Zasobów Złó ż Kopalin w Polsce PIG-PIB, Warszawa 2014 – stan na 31.12.2013 r.)

Stan Zasoby Zasoby zagospodarowania geologiczne przemysłowe Zło że zło ża bilansowe w tys. Mg w tys. Mg Piaski i żwiry Siersza-Misiury E 63 126 6 400 Rudy cynku i ołowiu Trzebionka Z tylko - pozabilansowe Surowce ilaste ceramiki budowlanej Bol ęcin I Z 812 - Górka Z 538 - Skały zwi ęzłe osadowe Bol ęcin Z 12 048 - (dolomity) Młoszowa R 1 269 - (wapienie) Węgle kamienne Siersza Z 226 804 - Tenczynek P 64 543 - (cz ęś ciowo) Obja śnienia do tabeli: E – zło że zagospodarowane – eksploatowane P – zło że o zasobach rozpoznanych wst ępnie R – zło że o zasobach rozpoznanych szczegółowo Z – zło że zaniechane

W zwi ązku z zainteresowaniem przedsi ębiorców poszukiwaniem i rozpoznaniem istniej ących zasobów w ęgla kamiennego, Minister Środowiska wydał w latach 2013-2014, trzy koncesje na wszcz ęcie poszukiwa ń i rozpoznania zasobów złó ż w ęgla kamiennego i metanu na terenie gminy Trzebinia, na obszarach: Siersza, Siersza 2, Siersza-Krystyna.

3.6. Klimat akustyczny Hałas stanowi jedno z zagro żeń cywilizacyjnych. Rozwój gospodarczy gminy Trzebinia zwi ązany jest z powstawaniem nowych zakładów przemysłowych, rozwojem transportu, a co za tym idzie ze zwi ększonym generowania hałasu przemysłowego, komunalnego i komunikacyjnego. Obecnie nara żone na hałas s ą nie tylko budynki mieszkalne, szkoły i inne obiekty poło żone w pobli żu

75 Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Trzebinia na lata 2014-2017 z uwzgl ędnieniem perspektywy na lata 2018-2021 arterii komunikacyjnych b ądź zakładów przemysłowych, lecz równie ż tereny wypoczynkowo- rekreacyjne oraz tereny le śne. Rozpoznanie problemu nadmiernej emisji hałasu do środowiska jest znacznie mniejsze w porównaniu do innych zagadnie ń ochrony środowiska. Badania przeprowadzone w ostatnich latach na obszarze województwa małopolskiego wskazuj ą jednak na poszerzanie si ę obszarów o niekorzystnym klimacie akustycznym, co prowadzi do zwi ększenia populacji obj ętej szkodliwym jego wpływem. Do głównych źródeł hałasu wpływaj ących na zwi ększenie uci ąż liwo ści akustycznej dla środowiska zewn ętrznego nale ży ruch drogowy i kolejowy oraz działalno ść prowadzona na terenach niektórych obiektów przemysłowych. W województwie małopolskim, w ramach monitoringu hałasu oraz kontroli i ewidencji obiektów emituj ących hałas, realizowane s ą działania obejmuj ące: − Planowe, cykliczne badania hałasu komunikacyjnego w miastach, w celu opracowania planów akustycznych miast; − Planowe badania hałasu drogowego na głównych trasach komunikacyjnych; − Planowe i interwencyjne kontrole zakładów przemysłowych oraz innych obiektów emituj ących hałas do środowiska. Realizuj ąc zadania Programu Pa ństwowego Monitoringu Środowiska Województwa Małopolskiego, w latach 2011 - 2013 WIO Ś w Krakowie prowadził pomiary hałasu komunikacyjnego na terenie województwa małopolskiego, na które składały si ę pomiary akustyczne obejmuj ące drogi, kolej oraz lotnisko w Balicach. Głównym zało żeniem wykonanych pomiarów było okre ślenie warunków panuj ących w bezpo średnim s ąsiedztwie tras komunikacyjnych i uzyskanie informacji o uci ąż liwo ści akustycznej analizowanych miejsc. Laboratorium WIO Ś w Krakowie wykonuje pomiary hałasu w oparciu o rozporz ądzenie Ministra Środowiska z dnia 16 czerwca 2011 roku w sprawie wymaga ń w zakresie prowadzenia pomiarów poziomów w środowisku substancji lub energii przez zarz ądzaj ącego drog ą, lini ą kolejow ą, lini ą tramwajow ą, lotniskiem, portem (Dz. U. 2011 r., Nr 140, poz. 824). Dopuszczalne poziomy hałasu w porze dnia oraz w porze nocy dla dróg lub linii kolejowych, oraz dla pozostałych obiektów i działalno ści b ędącej źródłem hałasu okre śla aktualne rozporz ądzenie Ministra Środowiska w sprawie dopuszczalnych poziomów hałasu w środowisku z dnia 23 pa ździernika 2012 roku (Dz. U. 2012 r., poz. 1109). Hałas kolejowy Pod poj ęciem hałasu kolejowego rozumie si ę hałas powstaj ący w wyniku eksploatacji linii kolejowych. Zagro żenie hałasem wynikaj ące z eksploatacji szlaku kolejowego jest znacz ąco odczuwalne szczególnie w najbli ższym otoczeniu torowisk. O poziomie hałasu na obszarach znajduj ących si ę z bezpo średnim s ąsiedztwie linii kolejowych decyduj ą takie czynniki jak: nat ęż enie ruchu, ilo ść poci ągów towarowych (w ogólnej liczbie składów poci ągów), pr ędko ść i płynno ść ruchu

76 Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Trzebinia na lata 2014-2017 z uwzgl ędnieniem perspektywy na lata 2018-2021 poci ągów, poło żenie torów, stan techniczny taboru kolejowego oraz torowiska, ukształtowanie terenu, przez który przebiega linia kolejowa, oraz odległo ść pierwszej linii zabudowy od skrajnego toru. W latach 2011-2013 Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Krakowie nie przeprowadził pomiarów hałasu kolejowego w punktach na terenie gminy Trzebinia. Wcze śniejsze kontrole przeprowadzane przed rokiem 2011, stwierdzały jednak zawsze przekroczenia dopuszczalnego poziomu hałasu zarówno w porze dnia jak i nocy (w odniesieniu do norm aktualnych na dzie ń przeprowadzenia pomiarów). Hałas przemysłowy Zagro żenie hałasem przemysłowym na terenie gminy wyst ępuje w mniejszym stopniu. Źródła hałasu przemysłowego maj ą zasi ęg lokalny i nie powoduj ą znacz ącego pogorszenia klimatu akustycznego na terenie gminy Trzebinia. Realne oddziaływanie hałasu przemysłowego mo że by ć jednak znacznie wi ększe poniewa ż przypadki narusze ń w zakresie przekroczenia dopuszczalnego poziomu hałasu cz ęsto nie są zgłaszane. Hałas przemysłowy i zwi ązana z nim uci ąż liwo ść akustyczna spowodowana jest działalno ści ą na terenie gminy zakładów przemysłowych reprezentujących takie sektory gospodarki jak: energetyka, petrochemia, budownictwo, transport. Decyzje w zakresie emisji hałasu do środowiska wydawane s ą w toku post ępowania administracyjnego dla podmiotów naruszaj ących dopuszczalne normy lub s ą elementem decyzji ustalaj ących zakres pozwole ń zintegrowanych. Na terenie gminy Trzebinia decyzje administracyjne na emitowanie hałasu do środowiska posiadaj ą: PKE S.A. Elektrownia „Siersza” S.A., Grupa Kapitałowa Rafinerii Trzebinia S.A, „GÓRKA CEMENT” Sp. z o.o. oraz Energomedia Sp. z o.o. Hałas drogowy Szybki rozwój motoryzacji indywidualnej w ostatnich latach poł ączony ze wzrostem przewozów transportowych oraz opó źnieniami w rozbudowie układów drogowo-ulicznych przyczynił si ę do znacznego pogorszenia klimatu akustycznego zwłaszcza na obszarach zurbanizowanych. Dora źną popraw ę sytuacji mo żna uzyska ć poprzez polepszenie stanu nawierzchni i zmian ę pr ędko ści strumienia pojazdów. Istotnym zagro żeniem ze strony hałasu drogowego jest wzrost ruchu samochodowego (zwłaszcza ci ęż arowego) na drogach znaczenia ponadlokalnego. Podstawowe źródło hałasu drogowego w gminie Trzebinia stanowi ą nast ępuj ące arterie komunikacyjne: − fragment autostrady A-4 o dł. ok. 6 km relacji Katowice-Kraków. Biegnie on przez miasto Trzebinia oraz wie ś Młoszowa i Bol ęcin. Omawiany odcinek autostrady przebiega głównie przez lasy zlokalizowane w południowej cz ęś ci gminy. Tylko na niewielkim odcinku autostrada przebiega przez teren zabudowy miasta Trzebinia, − droga krajowa DK nr 79 relacji Kraków-Trzebinia-Chrzanów na długo ści 9,15 km (od km 373+880 do km 382+920), − droga wojewódzka nr 791 relacji Olkusz-Trzebinia na długo ści 10,64 km,

77 Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Trzebinia na lata 2014-2017 z uwzgl ędnieniem perspektywy na lata 2018-2021

− drogi powiatowe – całkowita długo ść dróg powiatowych wynosi 74,28 km, z czego ci ągi miejskie stanowi ą ok. 32,49 km, − drogi gminne – długo ść dróg wynosi 134 km. W 2012 r. badania hałasu na terenie gminy, wykonano w miejscowo ści My ślachowice. Badaniem klimatu akustycznego obj ęto odcinek 074 km 0+200 drogi wojewódzkiej nr 791. Badany obszar zakwalifikowano do terenów zabudowy niskiej, dla której wg. nowego rozporz ądzenia dopuszczalny poziom hałasu wynosi: dla pory dnia 65 dB, dla pory nocy 56 dB. W porze dnia nie stwierdzono przekrocze ń dopuszczalnego poziomu hałasu, natomiast dla pory nocy stwierdzono przekroczenie o 1,3 dB (zgodnie z rozporz ądzeniem obowi ązuj ącym w dniu wykonania pomiaru). Jest oczywistym że tak prowadzone wybiorcze badania nie przedstawiają rzeczywistego stopnia zagrożenia hałasem terenów gminnych poło żonych w zasi ęgu oddziaływania akustycznego szlaków komunikacyjnych. Uchwał ą Sejmiku Województwa Małopolskiego z dnia 30 wrze śnia 2013 r. nr XLII/663/13 przyj ęto „Program ochrony środowiska przed hałasem dla województwa małopolskiego”. W dokumencie tym zawarto ocen ę realizacji poprzedniego „Programu ochrony środowiska przed hałasem dla województwa małopolskiego na lata 2009-2013” przyj ętego uchwał ą Nr XXXIV/494/09 Sejmiku Województwa Małopolskiego z dnia 3 lipca 2009 r.

78 Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Trzebinia na lata 2014-2017 z uwzgl ędnieniem perspektywy na lata 2018-2021

Rys. 5. Główne istniej ące i projektowane drogi i szlaki kolejowe na terenie gminy Trzebinia (źródło: Urz ąd Miasta w Trzebini - stan aktualny na 31.05. 2014)

W aktualnym programie zatwierdzonym uchwał ą z dnia 30 wrze śnia 2013 r., analizie w celu okre ślenia proponowanych działa ń naprawczych poddano m.in. trasy komunikacyjne przebiegaj ące na terenie gminy Trzebinia, na których nat ęż enie ruchu wynosi powy żej 3 mln. pojazdów rocznie, tj.: − odcinek autostrady A4 - brak propozycji działa ń naprawczych, − odcinek drogi krajowej DK-79 - proponowane działania naprawcze: szczelna nawierzchnia o obni żonej hała śliwo ści o skuteczno ści ok. 3 dB, − droga wojewódzka DW 791 - odcinek który biegnie przez gmin ę Trzebinia nie został poddany analizie. Popraw ę sytuacji w zakresie uci ąż liwo ści hałasu komunikacyjnego mo żna osi ągn ąć m.in. poprzez modernizacj ę lub przebudow ę tras komunikacyjnych, wła ściw ą dbało ść o stan nawierzchni

79 Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Trzebinia na lata 2014-2017 z uwzgl ędnieniem perspektywy na lata 2018-2021 dróg, budow ę obwodnic czy opracowanie koncepcji zmian ruchu samochodowego na najbardziej obci ąż onych skrzy żowaniach np. poprzez zastosowanie ronda. Nale ży tak że stosowa ć rozwi ązania techniczne (realizowane przez zarz ądców dróg) ograniczaj ące rozprzestrzenianie si ę hałasu np. ekrany akustyczne, pasy zieleni izolacyjnej. Z uwagi jednak na wzgl ędy architektoniczne oraz zbyt blisk ą zabudow ę wzdłu ż ci ągów komunikacyjnych ich zastosowanie jest znacznie ograniczone. Na podstawie dokonanej powy żej analizy stanu aktualnego, do głównych problemów zwi ązanych z klimatem akustycznym na terenie gminy Trzebinia nale ży zaliczy ć: − uci ąż liwo ść akustyczna zwi ązana z wzrostem nat ęż enia ruchu na DK 79 i drodze wojewódzkiej nr 791 (w zwi ązku z wprowadzeniem systemu opłat na drogach krajowych zwi ększyło si ę nat ęż enie ruchu na drogach alternatywnych, wprowadzenie opłat na DK 79 nie zmniejszyło znacz ąco ruchu tym samym nie przywróciło w pełni poprzedniego stanu), − brak wschodniej obwodnicy miasta, − uci ąż liwo ść akustyczna zwi ązana z odcinkiem autostrady A4 przebiegaj ącym przez teren gminy, − brak systemu monitorowania hałasu drogowego.

Oddziaływanie drga ń i wibracji Wibracje (w tym infrad źwi ęki) wytwarzane s ą przez urz ądzenia techniczne rezonuj ące w trakcie pracy (np. ruchome zespoły i podzespoły maszyn i urz ądze ń, elementy wiruj ące pomp, spr ęż arek, wentylatorów itp.), a także przez hałas, wstrz ąsy podło ża, przepływy cieczy przez niesprawnie działaj ące instalacje, itp. Wymóg prawny stosowania ochrony przed drganiami odnosi si ę w Polsce jedynie do konstrukcji budynków i zawiera go rozporz ądzenie w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiada ć budynki i ich usytuowanie (Dz.U. nr 75/2002, poz. 690, z pó źn. zm.). Podobne wymagania i zalecenia zawiera tak że rozporz ądzenie w sprawie bezpiecze ństwa i higieny pracy przy pracach zwi ązanych z nara żeniem na hałas lub drgania mechaniczne (Dz.U. nr 157/2005, poz. 1318). Bez wzgl ędu na to jaka jest kwalifikacja prawna obiektów emituj ących drgania w zakresie ochrony terenu przed drganiami i wibracjami, nale ży d ąż yć do maksymalnego ograniczenia ich emisji. Najlepsz ą ochron ę przed szkodliwym działaniem hałasu i wibracji zapewnia profilaktyka. W przypadku konstrukcji budowlanych i obecnych w nich instalacji technicznych są to okre ślone technologiczne rozwi ązania materiałowe, takie jak dylatacje, wła ściwe fundamentowanie (z wibroizolacj ą) maszyn i urz ądze ń, usztywnianie konstrukcji ścian i budynków w razie ich rezonansów. Natomiast w przypadku infrastruktury technicznej (maszyn, urz ądze ń i instalacji) stosowane mog ą by ć dodatkowe rozwi ązania zabezpieczaj ące, redukuj ące emisj ę hałasu i wibracji (aktywnie tłumi ące dźwi ęki i drgania), jak np. tłumiki hałasu na wlotach i wylotach powietrza (lub gazu) maszyn przepływowych, d źwi ękoszczelne kabiny, poduszki powietrzne, spr ęż yny – wszystkie wykonane z materiałów o wła ściwo ściach wibroizolacyjnych. W zakresie ograniczenia wibracji i drga ń od

80 Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Trzebinia na lata 2014-2017 z uwzgl ędnieniem perspektywy na lata 2018-2021

środków transportu mo żliwe działania to poprawa nawierzchni ci ągów komunikacyjnych i placów manewrowych. Na terenie gminy Trzebinia odczuwalne wibracje o wi ększym nat ęż eniu mog ą pochodzi ć od środków transportu w rejonach zabudowy mieszkaniowej poło żonej w centrum Trzebini, szczególnie w rejonach skrzy żowa ń drogi krajowej 79 z drogami powiatowymi. Oprócz tego na wibracje o ró żnym stopniu nasilenia mog ą by ć nara żeni mieszka ńcy terenów przylegaj ących do tras kolejowych i w pobli żu zakładów przemysłowych.

3.7. Zasoby i walory przyrodnicze Gmina Trzebinia, a szczególnie miasto, charakteryzuje si ę znaczn ą koncentracj ą przemysłu a jednocze śnie du ża cz ęść powierzchni gminy posiada wybitne walory przyrodnicze. Najcenniejszym obszarem pod wzgl ędem ekologicznym, jest poło żona w południowo-wschodniej cz ęś ci gminy Puszcza Dulowska. Gmina Trzebinia, mimo du żej ilo ści obiektów przemysłowych mo że poszczyci ć si ę malowniczym krajobrazem, tworzonym przez liczne, często zalesione pagórki i wzniesienia. Jest to obszar o zaskakuj ąco du żej ró żnorodno ści form krajobrazu i przyrody. Pierwotne formy krajobrazu w wielu miejscach uległy przekształceniu. Dominuje w nich rze źba antropogeniczna. Spowodowała je wielowiekowa eksploatacja kopalin i rozwój przemysłu przetwórczego. Znaczna cz ęść gminy obj ęta jest ró żnymi formami ochrony przyrody. Lasy zajmuj ą ok. 4640 ha jej powierzchni (to jest 44 %). Tworz ą one najcz ęś ciej du że, zwarte kompleksy. Najwi ększym wśród nich jest Puszcza Dulowska, której zachodnia część znajduje si ę w granicach gminy. Du że kompleksy le śne wyst ępuj ą w rejonie Płok, Psar, My ślachowic i Czy żówki. W Sierszy znajduje si ę kompleks le śny „Podbuczyna”. Ponadto na terenie miasta i gminy istnieje sporo niewielkich obszarowo miejsc gdzie w ostatnich kilkunastu latach na terenach porolniczych powstały naturalne skupiska zadrzewie ń. Lasy stanowi ą najcz ęś ciej bory sosnowe z domieszk ą brzozy i buka. S ą one siedliskami zró żnicowanej flory i fauny. W śród kompleksów le śnych zachowały si ę fragmenty borów naturalnych lub niewiele przekształconych w stosunku do stanu naturalnego. Lesisto ść gminy jest wi ększa od średniej krajowej i ulega powi ększeniu w czym maja udział naturalne procesy zarastania odłogów. Lasy w cało ści nale żą do ochronnych grupy I. Spełniaj ą one funkcje wodoochronne, bioklimatyczne i zdrowotno-rekreacyjne dla ludno ści zamieszkuj ącej region o wysokim zagro żeniu ekologicznym. Lasy gminy znajduj ą si ę w II i III strefie uszkodze ń przemysłowych, a tylko 13,2 % w strefie I. Administracyjnie 89,8 % lasów to lasy pa ństwowe, pod zarz ądem Nadle śnictwa Chrzanów, 9,4 % to lasy prywatne, a 0,7 % lasy gminne. Kilkana ście procent powierzchni gminy zajmuj ą gleby chronione III i IVa klasy bonitacyjnej. S ą to przewa żnie gleby r ędzinne, brunatne, a podrz ędnie bielicowe i murszowate. Gleby chronione wyst ępuj ą przede wszystkim w Karniowicach, Młoszowej, Psarach. Lokalnie, głównie na obrze żeniu Puszczy Dulowskiej oraz na północ od Gór Luszowskich wyst ępują

81 Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Trzebinia na lata 2014-2017 z uwzgl ędnieniem perspektywy na lata 2018-2021 chronione ł ąki na glebach o podło żu organicznym (gleby torfowe, murszowate). Znaczenie rolnicze posiadaj ą gleby brunatne wytworzone na podło żu lessów i piasków fluwioglacjalnych. Główne kompleksy przydatno ści rolniczej to żytni bardzo dobry i pszenny wadliwy. Wschodnia cz ęść gminy obj ęta jest wielkoprzestrzenn ą ochron ą przyrody i krajobrazu. Znajduj ą si ę tutaj zachodnie fragmenty dwóch parków krajobrazowych: Dolinek Krakowskich, Parku Tenczy ńskiego, które wchodz ą w skład Zespołu Jurajskich Parków Krajobrazowych (ZJPK) ustanowionego na tym terenie w 1980 roku. Strefa mi ędzy nimi jest obszarem Krajobrazu Chronionego (OKCh). Północna cz ęść obszaru ZJPK na terenie gminy wchodzi w skład biocentrum obszaru w ęzłowego o znaczeniu mi ędzynarodowym (30M - obszar Jury Krakowsko-Cz ęstochowskiej), sieci ekologicznej ECONET. Pozostała jego cz ęść nale ży do biocentrum o znaczeniu krajowym (46K - obszar krakowski). Według systemu CORINE na terenie gminy brak ostoi udokumentowanych. W Puszczy Dulowskiej znajduj ą si ę ostoje bobrów i żurawia nie uj ęte jeszcze w rejestrze. Park Krajobrazowy Dolinki Krakowskie znajduje si ę na północ od Rowu Krzeszowickiego w południowej cz ęś ci Wy żyny Olkuskiej. W północnej cz ęś ci obejmuje on ci ąg zalesionych wzniesie ń, a w południowej przełomow ą dolin ę Dulówki. Tenczy ński Park Krajobrazowy obejmuje Puszcz ę Dulowsk ą poło żon ą w Rowie Krzeszowickim. Jest to kompleks le śny wymagaj ący specjalnej ochrony, charakteryzuj ący si ę du żą ró żnorodno ści ą zbiorowisk ro ślinnych, w śród których znajduje si ę kilkadziesi ąt gatunków chronionych, oraz typów siedlisk z przewag ą borów i lasów mieszanych wilgotnych i świe żych. W drzewostanie dominuje sosna i brzoza. Puszcza jest miejscem bytowania licznej fauny. Ciekawostk ą s ą inkubowane bobry, które znalazły tutaj dogodne warunki bytowania na obszarze około 20 ha i szybko si ę rozmna żaj ą. Dla ich ochrony proponuje si ę utworzenie rezerwatu „Puszcza Dulowska”. Przez centrum puszczy poprowadzona jest ście żka dydaktyczna przyrodniczo- le śna o długo ści około 5 km, pozwalaj ąca na zapoznanie si ę z całym bogactwem wyst ępuj ących tu elementów przyrody. Na terenie gminy utworzono dotychczas tylko jeden rezerwat przyrody „Ostra Góra”. Obejmuje on triasowe wzgórze z zachowanym naturalnym drzewostanem buczyny karpackiej i siedliskami chronionych gatunków flory. W „Planie zagospodarowania przestrzennego gminy” i w „Planie urz ądzenia lasu” zamieszczone s ą propozycje utworzenia 2 kolejnych rezerwatów le śnych: „Czy żówka” i „Padoły” wraz z otulinami. Rada Miasta Trzebini w 1992 r. ustanowiła u żytek ekologiczny obejmujący 60 ha w kompleksie le śnym „Podbuczyna”. Nadle śnictwo Chrzanów, które jest zarz ądc ą tego terenu zaproponowało w „Planie urz ądzenia lasu” utworzenie zamiast tego u żytku mniejszy zespół przyrodniczo-krajobrazowy o powierzchni 14,6 ha. Proponuje si ę te ż utworzenie u żytku ekologicznego w Trzebini, obejmuj ącego północn ą cz ęść zespołu stawów w dolinie Pstru żnika, w sąsiedztwie zbiornika „Balaton”. Na terenie gminy znajduje si ę wiele okazów drzew pomnikowych, przewa żnie lip, a tak że kasztanowców i d ębów. Jedno z nich zostało zarejestrowane jako pomnik przyrody przez

82 Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Trzebinia na lata 2014-2017 z uwzgl ędnieniem perspektywy na lata 2018-2021

Konserwatora Wojewódzkiego. Staraniem samej gminy zaproponowane zostało w 1991 r. ustanowienie 19 pomników, znajduj ących si ę głównie w Parku Zieleniewskich w Trzebini, w parku w Bol ęcinie i w Płokach Dzi ęki urozmaiconej budowie geologicznej gmina obfituje w odsłoni ęcia utworów skalnych o du żej warto ści naukowej i dydaktycznej, które powinny by ć chronione jako stanowiska dokumentacyjne przyrody nieo żywionej. Najwa żniejszymi w śród nich, unikatowymi w skali nie tylko krajowej, ale tak że europejskiej, s ą wyst ępuj ące na niewielkim obszarze w Karniowicach odsłoni ęcia martwicy karniowickiej - permskiego wapienia słodkowodnego. Wi ększo ść jej odsłoni ęć to stare łomy, obecnie całkowicie, lub cz ęś ciowo zaro śnięte. W Młoszowej i w Trzebini przy ul. Piłsudskiego znajduj ą si ę zabytkowe parki obj ęte ochron ą konserwatorsk ą. Na tak ą ochron ę zasługuje równie ż park w Górce, posiadaj ący cenny drzewostan, mi ędzy innymi aleje grabow ą. Poza wymienionymi obiektami obj ętymi prawn ą ochron ą na terenie gminy istnieje wiele miejsc i stanowisk wyró żniaj ących si ę du żymi walorami przyrodniczymi, lub krajobrazowymi, geologicznymi i kulturowymi. Na szczególn ą uwag ę zasługuj ą: − fragmenty naturalnych starych buczyn, zawieraj ących okazy pomnikowe na terenie lasów w Gaju, Psarach, Płokach i Młoszowej, − wąwozy karniowickie w zachodniej cz ęś ci Karniowic - system rozgał ęzionych gł ębokich i stromych parowów na powierzchni około 6 ha poro śni ętych drzewostanem mieszanym cz ęsto z przewag ą buka i wieloma ro ślinami chronionymi w poszyciu, − Góra Bo żniowa z murawami kserotermicznymi i stanowiskiem dziewi ęciosiła bezłodygowego, − wzgórze na granicy Trzebini i Młoszowej (na wschód od cmentarza) stare wyrobisko z niewielkimi osłoni ęciami wapieni gogoli ńskich falistych, − Bialny Dół odsłoni ęcia wapieni gogoli ńskich falistych i płytowych z ichnofaun ą, w niewielkich, zarastanych łomach, oraz bogatymi murawami kserotermicznymi i naskalnymi, − potok Kozi Bród od źródeł w lasach my ślachowickich do zbiornika retencyjnego meandruj ący wśród piaszczystych wydm poro śni ętych sosnami, − potok Dulówka na odcinku pomi ędzy ul. Potockiego a Krakowsk ą w Dulowej, − zalew Chechło pełni ący funkcj ę retencyjn ą i rekreacyjn ą z bogatymi zbiorowiskami ro ślinno ści wodnej, nadwodnej i bagiennej, − zalew Balaton w poeksploatacyjnym wyrobisku wapieni i margli jurajskich (odsłoni ęcia wapieni w ścianach wyrobiska ze zjawiskami krasowymi), teren samoistnie rekultywowany przez naturaln ą sukcesj ę ro ślinno ści (ponad 100 gatunków ro ślin kwiatowych), − dwa wyrobiska byłej cegielni w Bol ęcinie, jeden wykorzystywany dla celów rekreacyjnych, drugi zarastaj ący, który jest siedliskiem płazów i gadów,

83 Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Trzebinia na lata 2014-2017 z uwzgl ędnieniem perspektywy na lata 2018-2021

− pasmo wzniesie ń mi ędzy Młoszow ą i Dulow ą poro śni ętych lasem, z licznymi śladami eksploatacji wapieni, z widocznym zaburzonym ich uło żeniem w odsłoni ęciach przy brzegu Rowu Krzeszowickiego; na granicy gminy gł ęboki parów bezimiennego potoku - dopływu Dulówki, − ślady dawnej eksploatacji i przeróbki rud cynku i ołowiu zapadliska, ślady po szybikach, zwałowiska stanowi ące elementy krajobrazu kulturowego charakterystycznego dla tego regionu, znajduj ące si ę w Lgocie, Płokach, Psarach, Czy żówce, Trzebini, Sierszy, Wodnej, Górach Luszowskich. Teren gminy jest atrakcyjny dla turystyki pieszej, rowerowej, zmotoryzowanej, konnej, dla rekreacji weekendowej.

3.7.1. Szata ro ślinna i świat zwierz ęcy

Obszar gminy Trzebinia charakteryzuje si ę bogactwem świata zwierz ęcego i ro ślinnego, który mimo wpływu zanieczyszcze ń z przemysłu, charakteryzuje si ę rzadko spotykan ą bioró żnorodno ści ą. Pomimo długotrwałej działalno ści wydobywczej i wpływu uci ąż liwych dla środowiska zakładów przemysłowych, w gminie Trzebinia mo żna spotka ć wiele stanowisk ro ślin chronionych. Zgodnie z najnowszym opracowaniem „Inwentaryzacja ro ślin i grzybów, obj ętych ochroną na terenie gminy Trzebinia” z 2013 r., flora chronionych ro ślin naczyniowych na terenie gminy Trzebinia liczy 47 gatunków ści śle chronionych i 15 gatunków cz ęś ciowo chronionych. Liczba cz ęś ciowo chronionych gatunków mchów wynosi 13. W sumie liczba chronionych gatunków ro ślin naczyniowych wynosi 75. Na terenie gminy Trzebinia stwierdzono dwa gatunki ści śle chronionych grzybów oraz cztery gatunki cz ęś ciowo chronione. Ł ącznie na terenie gminy Trzebinia stwierdzono 81 gatunków ro ślin i grzybów obj ętych ochrona gatunkow ą. Jest to znaczna liczba gatunków jak na gmin ę, której obszar jest tak znacznie zagospodarowany i uprzemysłowiony. Na szczególn ą uwag ę zasługuj ą m.in. nast ępuj ące gatunki ści śle chronione:

Bagno zwyczajne Ledum palustre Buławnik czerwony Cephalanthera rubra Buławnik mieczolistny Cephalanthera longifolia Buławnik wielkokwiatowy Cephalanthera damasonium Centuria pospolita Centaurium erythraea Ciemi ęż yca (ciemierzyca) zielona Veratrum lobelianum Cis pospolity Taxus baccata Dziewi ęć sił bezłodygowy Carlina acaulis Gnidosz rozesłany ostałe gatunki Pedicularis sylvatica Gnie źnik le śny Neottia nidus-avis Goryczka w ąskolistna Gentiana pneumonanthe Goryczuszka (goryczka) orz ęsiona Gentianella ciliata Gółka długoostrogowa (2) Gymnadenia conopsea Kosaciec syberyjski Iris sibirica

84 Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Trzebinia na lata 2014-2017 z uwzgl ędnieniem perspektywy na lata 2018-2021

Kosatka kielichowa Tofieldia calyculata Kruszczyk błotny Epipactis palustris Kruszczyk rdzawoczerwony Epipactis atrorubens Kruszczyk szerokolistny Epipactis helleborine Kukułka (storczyk) Fuchsa Dactylorhiza fuchsii Kukułka (storczyk) szerokolistna Dactylorhiza majalis Liczydło górskie Streptopus amplexifolius Lilia bulwkowata (2) Lilium bulbiferum Lilia złotogłów Lilium martagon Listera jajowata Listera opata Mieczyk dachówkowaty (2) Gladiolus imbricatus Miodownik melisowaty Melittis melissophyllum Naparstnica zwyczajna Digitalis grandiflora Orlik pospolity Aquilegia vulgaris Paprotka zwyczajna Polypodium vulgare Parzydło le śne Aruncus sylvestris Podkolan biały Platanthera biforia Pokrzyk wilcza-jagoda Atropa belladonna Pomocnik baldaszkowy Chimaphila umbellata Przylaszczka pospolita Hepatica nobilis Rojownik (rojnik) pospolity Jovibarba sobolifera Rosiczka okr ągłolistna Drosera rotundifolia Skrzyp olbrzymi Equisetum telmateia Skrzyp pstry Equisetum variegatum Śniedek baldaszkowaty Ornithogalum umbellatum Turzyca Davalla (2) Carex davalliana Wawrzynek wilczełyko Daphne mezereum Widlicz (Widłak) spłaszczony Diphasiastrum complanatum Widłak go ździsty Lycopodium clavatum Widłak jałowcowy Lycopodium annotinum Zaraza lutea Orobanche luteata Zaraza wielka Orobanche elatior Zimowit jesienny (2) Colchicum autumnale Purchawica olbrzymia Langermannia gigantea Paw ęż nica rudawa Peltigera rufescens

W lasach porastaj ących gmin ę dominuj ą sosny zwyczajne, brzozy brodawkowate, olsze czarne, modrzewie europejskie, świerki pospolite. Ponadto na terenie gminy Trzebinia wyst ępuj ą tak że d ęby szypułkowe, buki zwyczajne, topole osiki, klony jawory, d ęby czerwone, kruszyny pospolite, dzikie bzy koralowe i wierzby uszate. W podszyciu le śnym wyst ępuj ą borówki czarne, borówki brusznice, wrzosy zwyczajne, maliny wła ściwe, je żyny wzniesione. W miejscach podmokłych mo żna spotka ć mchy płonniki oraz mchy torfowcowe. W suchych partiach le śnych spotykane s ą rokiety pospolite. W śród paproci dominuj ą orlice pospolite. Trawy reprezentowane s ą

85 Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Trzebinia na lata 2014-2017 z uwzgl ędnieniem perspektywy na lata 2018-2021 głównie przez trzcinniaki piaskowe, kłosownice le śne oraz wiechliny roczne. W śród turzycowatych wyró żni ć mo żna turzyce dr żą czkowate oraz sitowie le śne, a w ekosystemach typowo le śnych bodziszki le śne, dzi ęgle le śne, gajowce żółte, ostro żnie błotne i jastrz ębce le śne. Na terenach żyznych ch ętnie wyst ępuj ą pokrzywy dwupienne, przytuliny wła ściwe, jaskry wielokwiatowe, podbiały pospolite. Na terenie gminy spotka ć mo żna, co najmniej 500 gatunków grzybów i porostów. W śród porostów szczególnie na terenie Puszczy Dulowskiej spotka ć mo żna miasecznice proszkowate oraz porosty listkowate, pustułki p ęcherzykowate, które s ą gatunkami charakterystycznymi dla terenów zurbanizowanych o wysokiej zawarto ści dwutlenku siarki w powietrzu. Świat zwierz ęcy w lasach reprezentowany jest przez sarny, jelenie, daniele, dziki, lisy, wiewiórki, zaj ące i jenoty, czyli tzw. lisy azjatyckie. Jest to gatunek niepo żą dany, gdy ż niszczy wszystko, co gniazduje na ziemi. W ostatnich latach zaobserwowano tak że ślady wyst ępowania łosi i wilków. W lasach gminy Trzebinia wyst ępuj ą ponadto żmije, zaskro ńce, nietoperze, koszatki, popielice, ssaki owado żerne reprezentowane przez je że i ryjówkowate, ssaki drapie żne takie jak tchórze, kuny le śne. Na terenie puszczy Dulowskiej i terenach źródliskowych rzeki Chechło żyj ą i rozmna żaj ą si ę bobry, żurawie oraz wydry. Wśród owadów na uwag ę zasługuj ą rzadkie i po żyteczne koziorogi, nadobnice alpejskie, spr ęż yki i zimuj ące biedronki. W lasach obserwowa ć mo żna okazałe mrowiska mrówki rudnicy. Pod wzgl ędem ornitologicznym gmina Trzebinia reprezentowana jest przez kuropatwy, ba żanty, dzi ęcioły (du ży, czarny, zielony, dzi ęciołek), sowy, orły bieliki, czaple siwe, bociany czarne, żurawie i cietrzewie żyj ące w rejonie Sierszy. Znacznie gorzej przedstawia si ę sytuacja ichtiofauny na terenie gminy. Problem organizmów wodnych cz ęsto jest pomijany w dokumentach zwi ązanych z ochron ą środowiska. Z uwagi na zanieczyszczenie rzek w rejonie, obserwujemy od lat zanik wielu gatunków ryb i raków. Na uwag ę zasługuje tutaj potok Dulówka w zlewni Rudawy jako jedyny ciek w gminie w którym bytuj ą i rozmna żaj ą si ę jeszcze pstr ągi potokowe. Zagro żeniem dla potoku s ą zanieczyszczenia wody, za śmiecanie, mały przepływ w zwi ązku z uj ęciem źródeł dla wodoci ągu oraz nadmierne, nieuzasadnione prostowanie i obudowywanie jego koryta.

3.7.2. Formy ochrony przyrody Podstawowym aktem prawnym w dziedzinie ochrony przyrody jest Ustawa z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody (tj. Dz.U. 2013 r., poz. 627 ze zm.). Okre śla ona cele, zasady i formy ochrony przyrody o żywionej i nieo żywionej oraz krajobrazu. Obszar gminy Trzebinia charakteryzuje si ę du żym urozmaiceniem przyrodniczo– krajobrazowym. Obok terenów przemysłowych i zdegradowanych, wyst ępuje wiele atrakcyjnych przyrodniczo terenów o bogatej szacie ro ślinnej i zwierz ęcej. Na terenie gminy zorganizowano wiele ście żek przyrodniczo-dydaktycznych, szlaków turystycznych, gdzie mo żna obserwowa ć równie ż atrakcje przyrody nieo żywionej m.in. interesuj ące formy geologiczne oraz zwiedza ć obiekty kultury materialnej. Ogólnie 44% powierzchni gminy pokryte jest ró żnego rodzaju lasami jak bory sosnowe,

86 Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Trzebinia na lata 2014-2017 z uwzgl ędnieniem perspektywy na lata 2018-2021 buczyny, ł ęgi co stanowi dodatkowy atut gminy. Dla ochrony terenów cennych przyrodniczo, na obszarze gminy Trzebinia powstał rezerwat Ostra Góra oraz szereg parków a w wielu miejscach gminy znajduj ą si ę pojedyncze pomniki przyrody. Do obszarów prawnie chronionych na terenie gminy Trzebinia zalicza si ę: − Rezerwat przyrody „Ostra Góra” - powierzchnia 7,59 ha, − Użytek ekologiczny „Podbuczyna” - powierzchnia 14,36 ha, − Południowo-wschodni ą cz ęść gminy w ramach Zespołu Jurajskich Parków Krajobrazowych: - Park Krajobrazowy Dolinki Krakowskie - powierzchnia w gminie 1444,9 ha, - Tenczy ński Park Krajobrazowy - powierzchnia w gminie 1178,4 ha, − Pomniki przyrody nieo żywionej, − Pomniki przyrody o żywionej. Łączna powierzchnia obszarów prawnie chronionych na terenie gminy Trzebinia wynosi ok. 2645,3 ha co stanowi ok. 25% powierzchni gminy. Rezerwat „Ostra Góra” znajduje si ę jest na granicy miejscowo ści Karniowice i Psary. Rezerwat ten został utworzony w listopadzie 1959 r. w celu ochrony reliktowego w tym rejonie starodrzewu bukowego o charakterze parkowym. Powierzchnia rezerwatu wynosi 7,59 ha. Wapienne wzgórze wznosi si ę po śród pól na wysoko ść 435 m n.p.m. Strome zbocza porastaj ą 150-200-letnie buki. Ponadto na terenie rezerwatu w warstwie podszytu wyst ępuj ą jarz ębiny, głogi, jałowce. W warstwie runa le śnego spotyka si ę tutaj ro śliny: żywiec gruczołowaty, przylaszczka, czworolist pospolity, kopytnik pospolity i szczyr trwały. Na zboczach Ostrej Góry widoczne s ą wapienne i dolomitowe skałki triasowe. Na terenie rezerwatu wyst ępuje 15 gatunków chronionych ro ślin, a tak że ponad 100 gatunków ro ślin leczniczych. Wyst ępuj ą tu ro śliny rzadkie takie jak kozibród wschodni, dla którego triasowe skałki wapienne s ą jedynym stanowiskiem wyst ępowania na terenie gminy. Teren rezerwatu stanowi schronienie dla saren, zaj ęcy, kuropatw oraz ptactwa przelotowego.

Użytek ekologiczny „Podbuczyna” został obj ęty ochron ą prawn ą ze wzgl ędu na pi ękne, licz ące 130 lat okazy starych buków, porastaj ących wzniesienie le żą ce pomi ędzy Wodn ą a Siersz ą w Trzebini. Zajmuje powierzchni ę 14,36 ha i zlokalizowany jest wewn ątrz lasów Sierszy. Poza buczyn ą w rezerwacie wyst ępuj ą 70-letnie sosny i brzozy oraz d ęby. W podło żu lasu bukowego zawsze zalega gruba warstwa ściółki. Przez warstw ę podło ża przebijaj ą tylko najsilniejsze ro śliny, zwłaszcza te, które kwitn ą wczesn ą wiosn ą (zanim na bukach pojawi ą si ę li ście). Wyst ępuje tutaj konwalia majowa, wawrzynek wilcze łyko oraz rozległe stanowiska przylaszczek. Rzadziej trafiaj ą si ę ro śliny chronione, takie jak lilia złotogłów oraz storczyki z gatunku wyblin jednolistny i buławnik wielkokwiatowy. Obiekt ten stanowi prawdziw ą perł ę przyrodnicz ą.

Zespół Jurajskich Parków Krajobrazowych został utworzony w 1981 r. dla ochrony krajobrazu. Na terenie gminy Trzebinia znajduj ą si ę (w cz ęś ci) dwa parki:

87 Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Trzebinia na lata 2014-2017 z uwzgl ędnieniem perspektywy na lata 2018-2021

1. Park Krajobrazowy Dolinki Krakowskie obejmuj ący cz ęściowo tereny Dulowej, Karniowic, Młoszowej wraz z zabytkowym parkiem, rezerwat „Ostra Góra”, a tak że tereny Psar, My ślachowic i Lgoty. Park Krajobrazowy Dolinki Krakowskie obejmuje południow ą cz ęść Jury Krakowsko-Cz ęstochowskiej, opadaj ącą w kierunku Rowu Krzeszowickiego. Kraw ędź wy żyny rozci ęta jest przez kilkana ście gł ębokich dolin i wąwozów, w cz ęś ci wykorzystywanych przez strumienie. W wielu miejscach odsłaniaj ą si ę wapienne skałki, stanowi ące charakterystyczny krajobraz. Park w gminie Trzebinia ma powierzchni ę 1444,9 ha. Celem zachowania szczególnych walorów krajobrazowych parku oraz tworzenia warunków do rozwoju społeczno-gospodarczego zgodnego z zasadami zrównowa żonego rozwoju Rada Miasta Trzebinia w dniu 30 grudnia 2004 r. pozytywnie zaopiniowała projekt Planu Ochrony Parku Krajobrazowego Dolinki Krakowskie. 2. Tenczy ński Park Krajobrazowy obejmuje swym zasi ęgiem Pił ę Ko ścieleck ą, Bol ęcin i prawie cał ą Puszcz ę Dulowsk ą rozci ągaj ąc si ę na obszarze 1178,4 ha. Pod wzgl ędem geograficznym obejmuje północn ą cz ęść Garbu Tenczy ńskiego, ci ągn ącą si ę wzdłu ż Rowu Krzeszowickiego. W krajobrazie parku dominuj ą zalesione wzgórza. Wyst ępuj ą tu równie ż liczne odsłoni ęcia geologiczne. Rada Miasta Trzebinia w dniu 30 grudnia 2004 r. pozytywnie zaopiniowała projekt Planu Ochrony Tenczy ńskiego Parku Krajobrazowego.

Pomniki przyrody nieo żywionej. W gminie Trzebinia znajduje si ę jeden pomnik przyrody nieo żywionej tj. triasowa skałka wapienna poło żona w sołectwie Bol ęcin. Skałka zbudowana z dolomitu diploporowego poło żona jest na obszarze Jurajskich Parków Krajobrazowych i wchodzi w skład Bloku Płazia ńskiego, który stanowi zachodni ą cz ęść Garbu Tenczy ńskiego. Skałka powstała ok. 215 mln lat temu na dnie morza triasowego jako osad wapienny bogaty w szcz ątki glonów i liliowców, o laminowanej, g ąbczasto-porowej strukturze. Utwory wapienne ok. 180 mln lat temu w wyniku procesów geologicznych zostały przeobra żone w dolomit diploporowy. Proces wydobywania skałki na powierzchni ę rozpocz ął si ę ok. 10 mln lat temu podczas jednej z kolejnych faz orogenezy alpejskiej. Najistotniejszy proces rze źbienia skałki miał miejsce w plejstocenie ok. 3 mln lat temu i przebiegał pod działaniem intensywnych opadów atmosferycznych. Dalsza erozja skały nast ąpiła ok. 1 mln lat temu podczas trwaj ącego zlodowacenia krakowskiego.

88 Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Trzebinia na lata 2014-2017 z uwzgl ędnieniem perspektywy na lata 2018-2021

Rys.6. Obszary i obiekty chronione oraz inne obiekty przyrodniczo cenne na terenie gminy Trzebinia ( źródło: Kubajak A. - Osobliwo ści przyrody Trzebini. Wyd. Kubajak. 2000)

Pomniki przyrody o żywionej . Na terenie Trzebini szczególn ą ochron ą obj ętych jest 26 drzew i krzewów. Sze ść najbardziej okazałych znajduje si ę na li ście tworów przyrody obj ętych ochron ą przez władze wojewódzkie, pozostałe podlegaj ą ochronie na podstawie uchwały Rady Miasta Trzebinia

89 Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Trzebinia na lata 2014-2017 z uwzgl ędnieniem perspektywy na lata 2018-2021 z dnia 22 pa ździernika 2004 r. Zgodnie z uchwał ą za pomniki przyrody uznano 21 drzew. Powy ższa uchwała została zmieniona Uchwał ą Nr XXXVII/393/V/2009 Rady Miasta Trzebinia z dnia 25 wrze śnia 2009r. Poni żej w tabeli 26 wyszczególniono pomniki przyrody ustanowione na terenie gminy Trzebinia nast ępuj ącymi aktami prawnymi tj.: − Rozporz ądzenie Nr 7 Wojewody Małopolskiego z dnia 13 kwietnia 2004 r. w sprawie uznania za pomniki przyrody oraz uchylenia uznania za pomniki przyrody na terenie województwa małopolskiego (Dz. Urz. z 2004 r., Nr 85 poz. 1086), − Uchwała Nr XXVII/389/IV/2004 Rady Miasta Trzebinia z dnia 22 pa ździernika 2004 r. w sprawie uznania wymienionych drzew rosn ących na terenie Gminy Trzebinia za pomniki przyrody i obj ęcia ich ochron ą prawn ą.

Tabela 26. Pomniki przyrody na terenie gminy Trzebinia ( źródło: Urz ąd Miasta Trzebinia, 2014) Lp. Nazwa Rodzaj Lokalizacja Zgodnie z Rozporz ądzeniem Wojewody Małopolskiego 1. Dere ń wła ściwy krzew Młoszowa Park Miejski 2. Lipa szerokolistna drzewo - obwód 615 cm Młoszowa Park Miejski 3. Magnolia drzewiasta drzewo - obwód 162 cm Młoszowa Park Miejski 4. Tulipanowiec ameryka ński drzewo - obwód 215 cm Młoszowa Park Miejski Lipa drobnolistna na skałce 5. drzewo - obwód 390 cm Płoki poni żej ko ścioła wapiennej 6. Lipa drobnolistna drzewo - obwód 410 cm Płoki przy murze ko ścielnym Zgodnie z Uchwał ą Rady Miasta Trzebini 7. Jesion wyniosły drzewo - obwód 490 cm Park w Bolęcinie 8. Jesion wyniosły drzewo - obwód 650 cm Park w Bolęcinie 9. Jesion wyniosły drzewo - obwód 400 cm Park w Bolęcinie 10. Jesion wyniosły drzewo - obwód 340 cm Park w Bol ęcinie 11. Kasztanowiec zwyczajny drzewo - obwód 400 cm Park w Bol ęcinie 12. Lipa drobnolistna drzewo - obwód 420 cm Park przy ulicy Zawadzkiego w Trzebini Le śnictwo Siersza oddział 99-100, przy 13. Buk zwyczajny drzewo - obwód 490 cm ulicy D ębowej w Górach Luszowskich Park przy Dworze Zieleniewskich 14. Lipa drobnolistna drzewo - obwód 330 cm w Trzebini Park przy Dworze Zieleniewskich 15. Lipa drobnolistna drzewo - obwód 330 cm w Trzebini Park przy Dworze Zieleniewskich 16. Wi ąz polny drzewo - obwód 340 cm w Trzebini Park przy Dworze Zieleniewskich 17. Kasztanowiec żółty drzewo - obwód 350 cm w Trzebini Park przy Dworze Zieleniewskich 18. Kasztanowiec zwyczajny drzewo - obwód 310 cm w Trzebini Park przy Dworze Zieleniewskich 19. Wi ąz polny drzewo - obwód 310 cm w Trzebini przy ogrodzeniu Szkoły Podstawowej w 20. Lipa drobnolistna drzewo - obwód 410 cm My ślachowicach Puszcza Dulowska, Le śnictwo Dulowa 21. Wi ąz polny drzewo - obwód 390 cm oddział 108 przy skrzy żowaniu ulic Słowackiego 22. Lipa drobnolistna drzewo - obwód 200 cm i Kili ńskiego w Trzebini przy górnej bramce do Ko ścioła Parafii 23. Lipa drobnolistna drzewo - obwód 375 cm Rzymskokatolickiej p.w. Narodzenia NMP w Płokach 24. Lipa drobnolistna drzewo - obwód 450 cm przy schodach do Ko ścioła Parafii

90 Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Trzebinia na lata 2014-2017 z uwzgl ędnieniem perspektywy na lata 2018-2021

Rzymskokatolickiej p. w. Narodzenia NMP w Płokach przy przystanku autobusowym w centrum 25. Lipa drobnolistna drzewo - obwód 430 cm Płok 26. Lipa drobnolistna drzewo - obwód 480 cm przy budynku OSP w Płokach

Tereny proponowane do obj ęcia ochron ą w gminie Trzebinia Poza wymienionymi powy żej chronionymi obszarami i pomnikami przyrody, na obj ęcie ochron ą zasługuj ą zgodnie z Map ą Geologiczno - Gospodarczo-Sozologiczn ą Miasta i Gminy Trzebinia, stanowiska dokumentacyjne przyrody nieo żywionej których wykaz zamieszczono w tabeli 27. Tabela 27. Wykaz proponowanych stanowisk dokumentacyjnych przyrody nieo żywionej (źródło : Mapa Geologiczno-Gospodarczo-Sozologiczna Miasta i Gminy Trzebinia )

Lp. Miejscowo ść Lokalizacja, wymiar Uzasadnienie Odsłoni ęcie 40 m dł. do 4 m Najwi ększe w gminie i najlepiej udost ępnione odsłoni ęcie wys. w północnej cz ęś ci wsi, wapieni gogoli ńskich ( środkowego triasu) w nieczynnym 1. Psary za ostatnimi zabudowaniami kamieniołomie. po wschodniej stronie ulicy W górnej cz ęś ci profilu widoczne charakterystyczne ławice Jana Pawła II. wapienia falistego. Stanowisko o znaczeniu lokalnym. Około 200 m od asfaltowej Holoce ńska martwica wapienna na potoku w postaci ławicy 2. Psary szosy na potoku poni żej uj ęcia tworz ącej mały wodospad (około 1 m wysoko ści). Teren źródła „Buk”. trudno dost ępny, zaro śni ęty. Odsłoni ęcie dł. około 80 m, Nieczynny kamieniołom na zboczu wzniesienia nachylonego wys. do 20 m, na końcu ul. na zachód i południe. Du że odsłoni ęcie permskich Skalnej, po lewej stronie za zlepie ńców my ślachowickich (otoczaki wielko ści 2-7 cm, ostatnimi zabudowaniami. najcz ęś ciej wapieni karbo ńskich scementowane spoiwem 3. Karniowice piaszczysto-marglistym barwy czerwonej). Miejscami na powierzchni otoczaków widoczne s ą pier ścienie dyfuzyjne. Stanowisko o znaczeniu krajowym, proponowane na list ę światowego dziedzictwa. Odsłoni ęcie długo ści około 4 Niewielkie sztuczne odsłoni ęcie w w ąwozie, gdzie wyra źnie m i wysoko ści do 1m na widoczny jest w skarpie kontakt piaskowców warstw 4. Karniowice przedłu żeniu ulicy Skalnej, na łaziskich karbonu górnego (dawniej uwa żanych za arkoz ę pocz ątku w ąwozu po jego kwaczalsk ą) ze zlepie ńcami my ślachowickimi. lewej stronie. Na zboczu góry Bartoskiej, Najwi ększe w skali regionu odsłoni ęcie permskich wzdłu ż potoku Młoszówka za zlepie ńców my ślachowickich w starym kamieniołomie 5. Młoszowa zabudowaniami odsłoni ęcie na eksploatowanym przed II wojn ą światow ą. Ściana długo ści około 300 m i zapełzni ęta, poro śni ęta traw ą, w górnej cz ęś ci drzewami. W wysoko ści do 20 m. wielu miejscach doskonałe odsłoni ęcia zlepie ńców.

Ponadto na szczególn ą ochron ę zasługuje Puszcza Dulowska, która jest perł ą na mapie przyrodniczej gminy Trzebinia. Bór ten, poło żony jest w granicach Jurajskiego Parku Krajobrazowego. Drzewostan puszczy buduj ą: sosna zwyczajna, brzoza brodawkowata, olsza czarna, modrzew europejski, świerk pospolity i d ąb szypułkowy. Puszcza jest terenem źródliskowym rzeki Chechło. Na jej obszarze wyst ępuj ą 52 gatunki ro ślin obj ętych ochron ą jak np. podrze ń żebrowiec, kruszczyk szerokolistny, skrzyp olbrzymi, pomocnik baldaszkowaty, czy barwnik pospolity. Na uwag ę zasługuj ą tak że wyst ąpienia liczydła górskiego, żywca gruczołkowatego b ędącego endemitem karpackim, czy barwnika pospolitego. Na terenie puszczy sukcesywnie od 1985 roku rozmna żaj ą si ę

91 Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Trzebinia na lata 2014-2017 z uwzgl ędnieniem perspektywy na lata 2018-2021 bobry oraz działa O środek Hodowlany Zwierz ąt, w którym na potrzeby polskich lasów prowadzona jest hodowla danieli i dzików. Zgodnie z opracowaniem „Inwentaryzacja ro ślin i grzybów, obj ętych ochron ą na terenie gminy Trzebinia”, wykonanym w 2013 r., na objecie ochron ą zasługuj ą równie ż 43 obszary przyrodniczo cenne o ł ącznej powierzchni ok. 877,7 ha (tabela 28).

Tabela 28. Wykaz obszarów przyrodniczo cennych w gminie Trzebinia ( źródło: „Inwentaryzacja ro ślin i grzybów, obj ętych ochron ą na terenie gminy Trzebinia”, 2013 r.) Lp. Nazwa Powierzchnia w ha 1 Balaton – Dolina Rybnej 22,58 2 Bartoska – Kowalikowa – Parowy Karniowickie 103,70 3 Bialny Dół 3,92 4 Bo żniowa Góra 32,72 5 Bór suchy w Czy żówce 10,06 6 Buczyna storczykowa w Płokach 52,72 7 Buławniki w Krystynowie 15,52 8 Cisowe Skały 48,78 9 Dolina Koziego Brodu 17,03 10 Dolina potoku Chechło w Bol ęcinie i Pile Ko ścieleckiej 56,11 11 Dolina za źródłem Buk 4,46 12 Eksnerówka Punkt widokowy 2,03 13 Hałda w Starej Górze 0,42 14 Kamieniołom Górka 8,26 15 Lasy i ł ęgi doliny Wodnej 18,34 16 Liczydło górskie w Dulowej 11,30 17 Łąka i zaro śla w Miechowie 1,78 18 Łąki Karniowskie 25,59 19 Łąki Młoszowa-Dulowa 11,51 20 Łąki w Bol ęcinie 28,89 21 Łęg Dulówki 11,76 22 Łęg przy ul. Kwiatowej 2,58 23 Martwica Karniowicka I II 17,20 24 Mieczyki w dolinie Łu żnika 43,54 25 Mysowa Góra 16,54 26 Na Skałkach 0,59 27 Park Ekologiczny przy Działkach 3,75 28 Podbuczyna 35,38 29 Podtopienia w Sierszy 4,60 30 Rezerwat Ostra Góra 15,43 31 Rzeczyska 17,89 32 Skałka Triasowa 5,55 33 Stawki w Bol ęcinie 7,34 34 Warpie kopalni Jan w Psarach 41,82

92 Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Trzebinia na lata 2014-2017 z uwzgl ędnieniem perspektywy na lata 2018-2021

35 Warpie w Górach Luszowskich 9,54 36 Wilcza Góra – punkt widokowy 0,73 37 Wychodnie wapieni i źródła w Galmanie 12,81 38 Wzgórze z Parkiem w Młoszowej 33,55 39 Zalew Osowiec i otulina 16,46 40 Zanikaj ący dopływ Koziego Brodu w Płokach 2,58 41 Źródliska Dulówki 82,38 42 Źródliska i murawy w dolinie potoku Wodna 13,44 43 Źródła Jaworznika 6,53 Suma 877,71 Procent powierzchni gminy 8,34

3.7.3. Ziele ń urz ądzona

W mie ście Trzebinia oraz na obszarach sołectw wyst ępuj ą dwa rodzaje zbiorowisk ro ślinnych – ziele ń urz ądzona oraz ro ślinno ść spontaniczna. Ziele ń urz ądzona to obszary całkowicie ukształtowane przez człowieka pod wzgl ędem rozmieszczenia i doboru gatunków oraz stale piel ęgnowane. W Trzebini znajduj ą si ę nast ępuj ące formy zieleni urz ądzonej: parki spacerowe, trawniki, ozdobne klomby, ziele ń wzdłu ż ulic, ziele ń towarzysz ąca zabudowie mieszkaniowej itp. Tereny te s ą regularnie utrzymywane i piel ęgnowane. Tereny zieleni urz ądzonej kształtuj ą warunki przestrzenne i cz ęś ciowo zdrowotne życia w gminie, wpływaj ą na walory estetyczne krajobrazu, s ą miejscem wypoczynku i rekreacji dla mieszka ńców. Dodatkowo w otoczeniu zieleni urz ądzonej powinna by ć realizowana koncepcja ście żek spacerowych oraz tras rowerowych (w tym – ponadlokalnych), ł ącz ących tereny przyrodniczo cenne i atrakcyjne krajobrazowo. Poni żej w tabeli 29 wymieniono formy zieleni urz ądzonej obecne na terenie gminy Trzebinia.

Tabela 29.Formy zieleni urz ądzonej wyst ępuj ące na tereni miasta i gminy Trzebinia (źródło: dane Urz ędu Miasta Trzebinia 2014 r. ) Razem [%] Tereny Lp. Rodzaj Ilo ść powierzchnia Teren miasta powierzchni wiejskie ha gminy Parki 4 91,1 56,7 34,40 0,86 1. spacerowo- wypoczynkowe 2. Ziele ńce 36 28,2 22,50 5,7 0,24 3. Zieleń uliczna - 4 3,00 1,00 0,04 4. Tereny zieleni - 4,3 4,30 0 0,04 osiedlowej 5. Żywopłoty - 4320mb 3990mb 330mb -

Najwa żniejsze tereny na obszarze gminy Trzebinia, na których znajduj ą si ę zagospodarowane i utrzymywane przez słu żby gminne tereny zieleni urz ądzonej to: Sektor A- Ziele ń przydrogowa, ronda i parkingi Rondo "Solidarno ści" z terenami przyległymi od ul. Młoszowskiej, Słowackiego i Krakowskiej ul. Krakowska (przydrogowe ziele ńce), parking "za Młynem",

93 Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Trzebinia na lata 2014-2017 z uwzgl ędnieniem perspektywy na lata 2018-2021 ul. Piłsudskiego (ziele ń przydrogowa), os. gen. Waltera wraz ze schodami, ul. Stanisława (skarpa, wysepki i przystanek), tereny przyległe do ronda na ul. Ko ściuszki, ul. Pułaskiego (parking), ul. Dworcowa (parking i przystanki), wzdłu ż ul. Dworcowej ul. Puszkina, ul. Wary ńskiego od zbiegu z ul. Głowackiego (droga do Chechła) Rondo przy ul. Dworcowej i Ochronkowej, ul. Słowackiego (parking i jego otoczenie),

Sektor A- Skwery i ziele ńce miejskie ul. Długa "Herb"(skwer i ście żka), ul. Wary ńskiego, ul. Kopernika (przy kładce kolejowej), ul. Pułaskiego (zieleniec osiedlowy mi ędzy domami), ul. Ko ściuszki i Harcerska (zieleniec ograniczony ście żką piesz ą), ul Harcerska, ul. Rybna i Szkolna, Mały Rynek, ul. Stanisława (przy bloku za sklepem motoryzacyjnym oraz przy transformatorze), ul. Krakowska i Ochronkowa plac rekreacyjny (Zborny), ul. Ochronkowa, Krakowska, Żmirki, ul. Krakowska i Ochronkowa (Ahold), ul. Słowackiego oraz Żwirki i Wigury, ul. Piłsudskiego (trzy kawałki ł ącznie), ul. Parkowa (od ul. Zawadzkiego do ko ńca -bez placu zabaw i boiska), ul. Ko ściuszki i Dworcowa (przy wiadukcie), Na osiedlu Piaski - ście żka piesza od ul. Krakowskiej ul. Kili ńskiego (skwery przy Domu Działkowca, plac zabaw i ście żka rowerowa z boiskiem), ul. Mickiewicza i Krasickiego.

Sektor A- Tereny zieleni parkowej Park przy Dworze Zieleniewskich wraz z rabatami przed parkiem, Tereny przyległe do Parku Harcerskiego, Park w Bol ęcinie, Tereny zieleni w centrum Bol ęcina (Nowsie).

Sektor A- Obiekty u żyteczno ści publicznej Tereny wokół budynku Biblioteki przy ul. Narutowicza 10, Działki gminne przy parkingu Kina "Sokół", Tereny przy cmentarzu w Bol ęcinie.

Sektor A- Tereny rekreacyjno-sportowe Teren rekreacyjno-sportowy przy ul.22-lipca, Plac zabaw na terenie przy ul. Zawadzkiego, Ul. Parkowa (boisko i plac zabaw ), Ul. Słoneczna (boisko i plac zabaw), Teren rekreacyjny w Pile Ko ścieleckiej.

Sektor A- Tereny przy budynkach mieszkalnych Rynek 24, 25, 26, Ul. Ko ściuszki 4, 23, 25, 27, 29, 43, 44, 46, 48, 94,102,126, Ul. Żmirki 11, ul. Ochronkowa 36, ul. Długa 11, Ul. Słowackiego 47, 47b, ul. Pułaskiego 3, 5, 7 i 9.

Sektor B Teren przy ul. Młoszowskiej - pasy przychodnikowe, Tereny przy gara żach i pozostałe przy ul. Młoszowskiej, Ul. Wi śniowa - Krakowska - Plac Targowy, bloki 17 i 18 os. ZWM oraz parking,

94 Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Trzebinia na lata 2014-2017 z uwzgl ędnieniem perspektywy na lata 2018-2021

Osiedle Krakowska I i II- teren zawarty mi ędzy ulicami: Wi śniowa i Krakowska (z wył ączeniem placów zabaw), Teren tarasów/półek przy ul. Wi śniowej (bez placu zabaw), Teren przy osiedlu ZWM i ul. Młoszowskiej, Tereny placów zabaw , Teren przy budynku Urz ędu Miasta i Gminy, Teren parkingu przy ul. Młoszowskiej oraz Rynek 3 i 18, Tereny rekreacyjne przy ul. Florkiewicza w Młoszowej, Tereny rekreacyjne w Karniowicach - Błonia Karniowickie z przyległymi terenami Działki gminne przy potoku w Karniowicach, ul. Pierwsza w Młoszowej oraz skarpy przy ul. Florkiewicza w Młoszowej i ul. Luzara w Trzebini, Łąkawiec w Psarach, Tereny przy obiektach u żyteczno ści publicznej: Psary: (NZOZ, Dom Kultury, Dom Stra żaka i OSP), Karniowice Dom Kultury, Młoszowa OSP, Tereny obok cmentarza w Dulowej, Psarach.

Sektor C Tereny osiedla przy ul 1-go Maja 76;76a;76b;78;80;82;82a wraz z terenami rekreacji amatorskiej Tereny parków: przy ul. Tysi ąclecia Pa ństwa Polskiego, przy ul. Grunwaldzkiej w Trzebini park wraz z Will ą NOT , Tereny przy ul. Tysi ąclecia PP bl. nr 53,55 i 72, Tereny przy ul. 24- Stycznia i ul. Kasprzaka (Mokra), Sfyty oraz skwerek przy ul. 24 - Stycznia i Kasprzaka, Tereny rekreacyjno-sportowe : przy ul. Robotniczej, przy ul. Grunwaldzkiej (na os. Energetycznym) przy ul. Granicznej, przy ul. Rodzinnej, Osiedle Krze - skrzy żowanie ul. Grunwaldzkiej i 22-lipca, Teren os. Krze: Gwarków i Kopalniana 4,6,10, ul. Grunwaldzka 97a, Tereny przy obiektach u żyteczno ści publicznej: - ul. Grunwaldzka w Trzebini (szyb Zbyszek), NZOZ przy ul. Grunwaldzkiej, Ziele ńce i skwery na terenie Gminy - w Trzebini - ul. Podwale i Sobieskiego, skrzy żowanie ul. Grunwaldzkiej i Zwyci ęstwa, ul. Braci Romockich, Przy ul. Le śnej i Chrzanowskiej, skrzy żowanie Chrzanowskiej i Ogrodowej, Ogrodowa, Mły ńska, Niecała, 1-maja PUB i Kwiatowa, a tak że rondo Podbuczyna, ul. Dołki (przystanek i skwer), Tereny obok cmentarzy – Krystynów.

Sektor D Teren osiedla Gaj w Trzebini z wył ączeniem terenów nale żą cych do wspólnot mieszkaniowych bl. nr 37 i 38 wraz ze skwerkami przy ul. Jana Pawła, Tereny na osiedlu Energetyków w Trzebini (ul. Jana Pawła II), Tereny na osiedlu Siersza w Trzebini , Tereny w Sołectwie Czy żówka, Tereny w Sołectwie Płoki, Tereny w Sołectwie Lgota, Tereny w Sołectwie My ślachowice.

Sektor E

Tereny zieleni na rynku w Trzebini, Teren przy skrzy żowaniu ul. Ochronkowej i Narutowicza - (a żury), Tereny zieleni gruntowej oraz nasadzenia w donicach, murkach i wie ży kwiatowej na Rynku a tak że w "a żurach" przy ul. Ochronkowej.

95 Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Trzebinia na lata 2014-2017 z uwzgl ędnieniem perspektywy na lata 2018-2021

3.7.4. Gospodarka le śna

Podstawowymi przepisami prawnymi reguluj ącymi zagadnienia gospodarki le śnej b ędącej w gestii gminy są: − Ustawa z dnia 28 wrze śnia 1991 r. o lasach (tj. Dz. U.2011, nr 12, poz. 59 ze zm.) , − Rozporz ądzenie Rady Wspólnot Europejskich Nr 2080/92 EWG okre ślaj ące m.in. wielko ść i zakres wsparcia finansowego udzielanego wła ścicielom zalesiaj ącym grunty rolne (wymóg stosowania tego rozporz ądzenia, które znacz ąco przyspieszyło tempo zalesie ń w pa ństwach zachodnich, powstał z chwil ą wej ścia Polski do UE). Główne zagro żenia i problemy na terenie gminy w zakresie lesistości: − niepełne wykonywanie zabiegów piel ęgnacyjnych oraz nie realizowanie odnowie ń w lasach prywatnych i na gruntach przej ściowo pozbawionych drzewostanu, − kradzie że drzewa, − za śmiecanie terenów le śnych wokół terenów mieszkaniowych oraz dróg, − niewystarczaj ąca ilo ść infrastruktury turystycznej i komunalnej w s ąsiedztwie lasów. Na terenie Trzebini wystepuj ą ró żne typy lasów. Najwi ęcej jest borów które stanowi ą 82,4% ogółu kompleksów le śnych w Trzebini Wyst ępuj ą tak że lasy mieszane bukowe oraz lasy li ściaste o charakterze ł ęgowym. W chwili obecnej stopie ń lesisto ści w gminie Trzebinia wynosi 44%. Obszar gminy obj ęty gruntami le śnymi wynosi 4 640,99 ha, z czego 4 102,89ha lasów jest własno ści ą Skarbu Pa ństwa (Pa ństwowego Gospodarstwa Le śnego Lasy Pa ństwowe Nadle śnictwo Chrzanów). Pozostała powierzchnia lasów jest własno ści ą osób fizycznych (470,2 ha) prawnych i Gminy Trzebinia (50,08 ha). Na terenie miasta Trzebinia znajduje si ę 861 ha lasów, pozostała cz ęść na terenach wiejskich. Powierzchnia lasów na terenie gminy Trzebinia systematycznie si ę powi ększa. Wpływa na to prowadzone zalesianie i naturalne procesy zarastania nieu żytków rolnych. Zalesianiu gruntów sprzyjaj ą przepisy prawa pozwalaj ące ubiega ć si ę o dofinansowanie zalesienia ze środków Starostwa Powiatowego, Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa lub innych funduszy. Gospodarka le śna w gminie Trzebinia prowadzona jest na podstawie aktualnych uproszczonych planów urz ądzania lasów. Lasy wchodz ące w skład miasta i gminy Trzebinia znajduj ą si ę w obr ębie le śnym Trzebinia, le śnictwa: Siersza, Dulowa, My ślachowice i Piła Ko ścielecka. Głównym typem siedliskowym lasów na terenie gminy Trzebinia jest siedlisko BM św (bór mieszany świe ży) zajmuj ące 23% powierzchni le śnej, natomiast pozostałe siedliska borowe i mieszane zajmuj ą 32% powierzchni. Żyzne siedliska le śne wyst ępuj ą na 45% omawianej powierzchni. Dominuj ącym gatunkiem panuj ącym jest sosna zwyczajna, która zajmuje 68% powierzchni. Wyst ępuj ące na siedliskach borowych drzewostany s ą jednowiekowe z domieszk ą d ębu, buka i modrzewia. Brzoza brodawkowata i buk zwyczajny zajmuj ące po 10% powierzchni stanowi ą najliczniej wyst ępuj ącą grup ę gatunków współpanuj ących. Ponadto buk zwyczajny na siedlisku LMwy ż (las mieszany wy żynny) zajmuj ącym 9,4% powierzchni, tworzy

96 Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Trzebinia na lata 2014-2017 z uwzgl ędnieniem perspektywy na lata 2018-2021 jednogatunkowe lite buczyny. Gatunki rodzimych d ębów, modrzew europejski, olsza czarna oraz świerk pospolity stanowi ą grup ę gatunków domieszkowych.

3.7.5. Gospodarka łowiecka, pszczelarstwo, w ędkarstwo Na terenie gminy Trzebinia działaj ą organizacje pozarz ądowe zajmuj ące si ę statutowo ochron ą środowiska do których nale żą w szczególno ści koła łowieckie, w ędkarskie oraz pr ęż nie działaj ące na terenie gminy organizacje pszczelarskie. Łowiectwo to jeden z elementów ochrony środowiska przyrodniczego, który oznacza ochron ę zwierz ąt łownych (zwierzyny) i gospodarowanie ich zasobami w zgodzie z zasadami ekologii oraz zasadami racjonalnej gospodarki rolnej, le śnej i rybackiej. Na terenie gminy Trzebinia działa 9 kół łowieckich w obwodach polnych (gdzie grunty le śne stanowi ą mniej ni ż 40% ogólnej powierzchni) i w obwodach le śnych (gdzie, co najmniej 40% ogólnej powierzchni stanowi ą grunty le śne: 1. Koło Łowieckie „Ba żant” w My ślachowicach – obwód le śny, 2. Koło Łowieckie „Jawor” w Jaworznie – obwód le śny, 3. Ośrodek Hodowli Zwierz ąt OHZ w Dulowej – obwód le śny (wył ączony z wydzier żawiania), 4. Koło Łowieckie „Sokół” w Olkuszu – obwód le śny, 5. Koło Łowieckie „Jedno ść ” w Bolesławiu – obwód le śny, 6. Koło Łowieckie „Słonka” w Trzebini – obwód polny, 7. Koło Łowieckie „Diana” w Chrzanowie – obwód polny, 8. Koło Łowieckie „Górnicze” w Jaworznie – obwód polny, 9. Koło Łowieckie „Sarna” w Czatkowicach – obwód polny.

Ka żde z kół łowieckich corocznie przygotowuje plany łowieckie, obejmuj ące pozyskanie zwierzyny łownej wraz ze stanem jej populacji na podstawie corocznej inwentaryzacji oraz zagospodarowanie i szkody łowieckie. Charakterystyczne elementy gospodarki łowieckiej na terenie gminy to silnie zurbanizowane tereny i co z tym związane wysoka antropopresja, przejawiaj ąca si ę głównie siln ą penetracj ą terenu oraz silnie rozbudowan ą sieci ą dróg, w tym autostrad ą na południu, praktycznie ograniczaj ącą w tym kierunku migracj ę zwierzyny. Główne obszary łowieckie na terenie gminy to tereny le śne, z wyj ątkiem jednego obwodu, na którym dominuj ą tereny polne (uprawy rolne, nieu żytki). Do najwi ększych problemów dotycz ących gospodarki łowieckiej, zwi ązanych z wyst ępowaniem zwierz ąt łownych nale żą : − spadek liczebno ści podstawowych gatunków zwierzyny drobnej (zaj ąc, kuropatwa), − sukcesywne kurczenie si ę powierzchni u żytkowej obwodów, na skutek zabudowy i urbanizacji terenów wiejskich oraz podmiejskich, − kłusownictwo, − zmiany w strukturze upraw rolnych, − chemizacja i mechanizacja rolnictwa (niekontrolowane pod wzgl ędem ilo ści i jako ści stosowanie środków chemicznych).

97 Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Trzebinia na lata 2014-2017 z uwzgl ędnieniem perspektywy na lata 2018-2021

W gminie Trzebinia działa Koło Pszczelarzy. Zarejestrowanych jest ok. 930 rodzin pszczelich. Do głównych zada ń Koła nale ży: − utrzymywanie w dobrej kondycji ilo ści rodzin pszczelich, − podnoszenie wiedzy i umiej ętno ści pszczelarzy poprzez szkolenia, − zaopatrywanie w matki hodowlane poprawiaj ące warto ść u żytkow ą miejscowej pszczoły, odkłady pszczele, lekarstwa dla zwalczania warrozy oraz inne świadczenia dla pszczelarzy w ramach wykorzystywania dotacji unijnych, − działanie członków Koła dla powi ększania bazy pou żytkowej przez nasadzenia drzew i krzewów miododajnych oraz zagospodarowywanie pól i nieu żytków dla wysiewu ro ślin dla pszczół, − współpraca z władzami gminy, powiatu i innymi jednostkami dla pozyskiwania środków i pomocy wspieraj ącej działalno ść Koła.

Gospodarka w ędkarska na terenie gminy Trzebinia odgrywa istotn ą rol ę w ramach działalno ści Okr ęgu Polskiego Zwi ązku W ędkarskiego w Katowicach. Na terenie gminy Trzebinia znajduje si ę obwód rybacki rzeki Chechło nr 1 (region wody górnej Wisły). Obwód rybacki obejmuje wody rzeki Chechło od jej źródeł do uj ścia do rzeki Wisły wraz z wodami zbiornika zaporowego Chechło oraz wody dopływów na tym odcinku wraz z wodami naturalnych zbiorników wodnych o ci ągłym dopływie lub odpływie do wód tego odcinka. Długo ść rzeki Chechło w granicach obwodu to 25,1 km. Zarybianie rzeki i zbiornika zaporowego przeprowadza si ę corocznie. W skład obwodu rybackiego Chechło wchodz ą nast ępuj ące łowiska: − łowisko nr 043, rzeka Chechło z dopływami, od źródeł do uj ścia do zbiornika Chechło koło Trzebini oraz poni żej zbiornika do uj ścia do rzeki Wisły, − łowisko nr 012, o pow. 54,0 ha, poło żone w Trzebini.

3.8. Elektromagnetyczne promieniowanie niejonizuj ące Promieniowanie niejonizuj ące powstaje w wyniku działania zespołów sieci i urządze ń elektroenergetycznych, urz ądze ń wykorzystywanych do bada ń w diagnostyce i zabiegach fizykoterapeutycznych, stacji nadawczych, telekomunikacyjnych, radiolokacyjnych i radionawigacyjnych. Źródłami tego promieniowania s ą systemy przesyłowe energii elektrycznej, stacje radiowe, telewizyjne i telefonii komórkowej oraz urz ądzenia elektryczne o mniejszej uci ąż liwo ści, diagnostyczne, terapeutyczne, przemysłowe, a tak że domowe. Promieniowanie to ma istotny wpływ na środowisko, mo że negatywnie oddziaływa ć na zdrowie ludzi, zwierz ąt i wzrost ro ślin powoduj ąc tzw. efekt termiczny b ędący przyczyn ą zmian biologicznych w organizmach żywych. Dla ochrony środowiska istotne znaczenie maj ą urz ądzenia, które emituj ą fale elektromagnetyczne wysokiej cz ęstotliwo ści w postaci radiofal o cz ęstotliwo ści 0,1–300 MHz i mikrofal od 300 do 300 000 MHz, umieszczone w środowisku naturalnym.

98 Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Trzebinia na lata 2014-2017 z uwzgl ędnieniem perspektywy na lata 2018-2021

Promieniowanie niejonizuj ące uwa ża si ę obecnie za jedno z powa żniejszych zanieczyszcze ń środowiska, a jego oddziaływanie na środowisko b ędzie stale wzrasta ć, co zwi ązane jest z post ępem cywilizacyjnym. W polskim prawie ochrona przed polami elekroenergetycznymi została uj ęta w ustawie Prawo ochrony środowiska. Zapewnienie najlepszego stanu środowiska powinno by ć realizowane poprzez utrzymanie poziomów pól elektromagnetycznych poni żej dopuszczalnych lub, co najmniej na tych poziomach oraz zmniejszenie poziomów pól elektromagnetycznych, co najmniej do dopuszczalnych, gdy nie s ą one dotrzymane. Rozporz ądzenie Ministra Środowiska z dnia 30 pa ździernika 2003 r. w sprawie dopuszczalnych poziomów pól elektromagnetycznych w środowisku oraz sposobów sprawdzania dotrzymania tych poziomów (Dz. U. 2003, nr 192, poz. 1883) okre śla: − dopuszczalne poziomy pól elektromagnetycznych w środowisku, zró żnicowane dla: - terenów przeznaczonych pod zabudow ę mieszkaniow ą, - miejsc dost ępnych dla ludno ści, − zakresy cz ęstotliwo ści pól elektromagnetycznych, dla których okre śla si ę parametry fizyczne charakteryzuj ące oddziaływanie pól elektromagnetycznych na środowisko; − metody sprawdzania dotrzymania dopuszczalnych poziomów pól elektromagnetycznych; − metody wyznaczania dotrzymania dopuszczalnych poziomów pól elektromagnetycznych. Utrzymana została zasada, zgodnie, z któr ą nie normuje si ę dopuszczalnych poziomów pól elektromagnetycznych tam gdzie przebywanie ludzi nie b ędzie miało miejsca. Rozporz ądzenie okre śla równie ż zakresy cz ęstotliwo ści pól elektromagnetycznych, dla których okre ślone zostan ą parametry fizyczne, charakteryzuj ące oddziaływanie tych pól na środowisko, tak że zakres i sposób prowadzenia bada ń pól elektromagnetycznych. Na mocy Rozporz ądzenia Ministra Środowiska z dnia 2 lipca 2010 r. w sprawie rodzajów instalacji których eksploatacja wymaga zgłoszenia (Dz.U. z 2010 r., nr 130, poz. 880) zgłoszenia wymagaj ą nast ępuj ące urz ądzenia wytwarzaj ące pola elektromagnetyczne: − linie i stacje elektroenergetyczne o napi ęciu znamionowym nie ni ższym ni ż 110 kV, − instalacje radiokomunikacyjne, radionawigacyjne i radiolokacyjne, których równowa żna moc promieniowania izotropowo jest równa 15W lub wy ższa, emituj ące pola elektromagnetyczne o cz ęstotliwo ści od 30 kHz do 300 GHz. Pomiary nat ęż enia pól elektromagnetycznych w latach 2012 - 20132 roku WIO Ś w Krakowie prowadził zgodnie z rozporz ądzeniem Ministra Środowiska z dnia 12 listopada 2007 roku w sprawie zakresu z sposobu prowadzenia okresowych bada ń poziomów pól elektromagnetycznych w środowisku (Dz. U. Nr 221, poz. 1645). Zakres bada ń obejmował pomiary nat ęż enia składowej elektrycznej pola elektromagnetycznego w przedziale od 3MHz do 3GHz. Pomiary nat ęż enia promieniowania elektromagnetycznego wykonano tradycyjnie w stałych 45 punktach województwa małopolskiego. Pomimo obowi ązywania w Polsce rygorystycznych przepisów w zakresie ochrony ludno ści przed promieniowaniem elektromagnetycznym, w żadnym z mierzonych punktów nie

99 Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Trzebinia na lata 2014-2017 z uwzgl ędnieniem perspektywy na lata 2018-2021 wykazano przekrocze ń dopuszczalnego poziomu promieniowania pól elektromagnetycznych w środowisku. Tabela 30. Wyniki pomiarów monitoringu pól elektromagnetycznych na terenie gminy Trzebinia w roku 2013 (WIO Ś Kraków) Nazwa Warto ść Warto ść Data Lp punktu Współrz ędne geograficzne średnia dop. pomiaru pomiarowego [V/m] [V/m]

Trzebinia 1. 29.04.2013 b.d. 0,11 7,0 teren miejski

Terenami potencjalnie zagro żonymi promieniowaniem elektromagnetycznym niejonizuj ącym są obszary w bezpo średniej blisko ści linii energetycznych wysokiego napi ęcia oraz stacji bazowych telefonii komórkowej. Na obszarze gminy Trzebinia zlokalizowane s ą nast ępujące źródła niejonizuj ącego promieniowania elektromagnetycznego: − stacje bazowe telefonii komórkowej, − linie i urz ądzenia elektroenergetyczne, − stacje transformatorowe oraz stacja przeka źnikowa telefonii komórkowej. Wg informacji uzyskanych w Polskich Sieciach Elektroenergetycznych – Południe S.A. w Katowicach, przez teren gminy Trzebinia przebiegaj ą napowietrzne linie energetyczne biegn ące w pocz ątkowym odcinku z Elektrowni „Siersza” do stacji w ęzłowej 220/110 kV przy Elektrowni „Siersza”, stamt ąd liniami 110 kV do lokalnych Głównych Punktów Zasilania (GPZ) 110 kV, nast ępnie, po transformacji napi ęcia liniami średnich napi ęć (SN) do stacji transformatorowych SN/nn, sk ąd po kolejnej transformacji napi ęcia na 0,4 kV do odbiorców liniami niskiego napi ęcia (nn). Stacja w ęzłowa 220/110 kV poł ączona jest obecnie z krajowym systemem elektroenergetycznym przesyłowymi liniami napowietrznymi 220 kV relacji: − Siersza – Byczyna – linia dwutorowa, na terenie gminy Trzebinia odcinek ok. 3,3 km, − Siersza – Lubocza – Klikowa – linia dwutorowa, na terenie gminy Trzebinia odcinek ok. 8,8 km, − Siersza – Ło śnice – linia jednotorowa, na terenie gminy Trzebinia odcinek ok. 2,6 km. Ze stacji 220/110 kV Siersza wyprowadzane s ą tak że linie napowietrzne 110 kV, doprowadzaj ące energi ę elektryczn ą do GPZ 110 kV/SN poło żonych na terenie gminy Trzebinia oraz sąsiaduj ących gmin. Obecnie na terenie gminy Trzebinia zlokalizowane s ą nast ępuj ące Główne Punkty Zasilania (GPZ): − GPZ 110/30/6 kV Trzebinia – zasila odbiorców bytowo – komunalnych, − GPZ 110/30/6 kV Wodna - zasila odbiorców bytowo – komunalnych, − GPZ 110/20/6 kV Włodzimierz – zasila odbiorców przemysłowych i bytowo–komunalnych, − GPZ 110/6 kV Szyb Artur – przeznaczony do zasilania du żych odbiorców przemysłowych,

100 Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Trzebinia na lata 2014-2017 z uwzgl ędnieniem perspektywy na lata 2018-2021

− GPZ 110/6 kV Metalurgia I (ZM I) dla du żych odbiorców przemysłowych, − GPZ 110/6 kV Metalurgia II – Elektrorafineria (ZM II) - dla du żych odbiorców przemysłowych. Przez teren gminy Trzebinia przechodz ą napowietrzne trasy 110 kV relacji: − stacja w ęzłowa 220/110 kV Siersza – GPZ Bukowno – linia dwutorowa, − stacja w ęzłowa 220/110 kV Siersza – GPZ Olkusz – linia dwutorowa, − stacja w ęzłowa 220/110 kV Siersza – GPZ Lubocza – linia dwutorowa, − stacja w ęzłowa 220/110 kV Siersza – GPZ ZM I – GPZ ZM II – GPZ Trzebinia – linia dwutorowa, − stacja w ęzłowa 220/110 kV Siersza – GPZ Szyb Artur – Szyb Włodzimierz – linia dwutorowa, − stacja w ęzłowa 220/110 kV Siersza – GPZ Wodna – linia dwutorowa, − GPZ Trzebinia – GPZ Z.Ch. Alwernia – linia jednotorowa, − GPZ Trzebinia – GPZ Chrzanów – linia dwutorowa, − GPZ Trzebinia – Szyb Włodzimierz – El. Jaworzno III – linia dwutorowa. Bezpo średni ą obsług ę odbiorców zapewnia układ sieci średnich i niskich napi ęć . Sie ć bezpo średniego napi ęcia prowadzona jest na napi ęciu 30 kV, 15 kV, 6 kV oraz sporadycznie 20 kV. Na terenie gminy Trzebinia pracuje obecnie: − 34,679 km napowietrznych linii 30 kV, − 16,952 km napowietrznych linii 15 kV, − 57,548 km napowietrznych linii 6 kV, − 51,733 km kablowych linii 6 kV, − 1,565 km napowietrznych linii 20 kV oraz 2,6 km kablowych linii 20 kV. Przez teren gminy Trzebinia nie przebiegaj ą linie przesyłowe 400 kV. Przebiegaj ące na łącznym odcinku 16 km linie przesyłowe 220 kV biegn ą głównie przez tereny le śne. Najdłu ższa na obszarze gminy Trzebinia linia przesyłowa Siersza-Kraków biegnie obrze żami Czy żówki, Płok i Psar przez tereny niezabudowane le śne, pól i ł ąk. Na terenie gminy Trzebinia znajduje si ę wiele stacji bazowych i przeka źników GSM najwi ększych polskich operatorów ERA GSM i Plus GSM. Przeka źniki GSM znajduj ą si ę m. in.: − na budynku Urz ędu Miasta, ul. Piłsudskiego 14, − na budynku nieistniej ącej Ciepłowni, ul. Głowackiego, − na terenie osiedla ZWM, dawna kotłownia osiedlowa, − na Ko ściele, ul. Luzara, − na terenie Rafinerii Trzebinia, − na terenie Ko ścioła w Sierszy, ul. Górnicza. Z informacji uzyskanych w Wojewódzkim Inspektoracie Ochrony Środowiska w Krakowie wynika, że w rejestrze za lata 2010-2013 sporz ądzonym dla województwa małopolskiego, nie

101 Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Trzebinia na lata 2014-2017 z uwzgl ędnieniem perspektywy na lata 2018-2021 stwierdzono przekroczenia dopuszczalnych poziomów pól elektromagnetycznych w środowisku w żadnym punkcie pomiarowym w gminie Trzebinia.

3.9. Gospodarka odpadami Wytwarzanie odpadów komunalnych i przemysłowych może wpływa ć na stan środowiska naturalnego. Jednym z podstawowych celów nowego systemu gospodarki odpadami komunalnymi w Polsce jest osi ągni ęcie odpowiednich poziomów ograniczenia masy odpadów komunalnych ulegaj ących biodegradacji kierowanych na składowiska oraz zwi ększenie poziomu recyklingu i odzysku odpadów zebranych selektywnie. Zgodnie z art. 3b Ustawy o utrzymaniu czysto ści i porz ądku w gminach oraz rozporz ądzeniem Ministra Środowiska z 29 maja 2012 r. w sprawie poziomów recyklingu, przygotowania do ponownego u życia i odzysku innymi metodami niektórych frakcji odpadów komunalnych, gminy do dnia 31 grudnia 2020 r. powinny osi ągn ąć : − w przypadku odpadów komunalnych takich jak: papier, metale, tworzywa sztuczne i szkło - co najmniej 50% poziom recyklingu i przygotowania do ponownego u życia; − w przypadku innych ni ż niebezpieczne odpadów budowlanych i rozbiórkowych- co najmniej 70% poziom recyklingu, przygotowania do ponownego u życia i odzysku innymi metodami. Zgodnie z art. 3c cytowanej ustawy, gminy maj ą równie ż obowi ązek ograniczy ć mas ę odpadów komunalnych ulegaj ących biodegradacji przekazywanych do składowania w stosunku do masy tych odpadów wytworzonych w 1995 r.: − do dnia 16 lipca 2013 r. – do nie wi ęcej ni ż 50% wagowo całkowitej masy odpadów komunalnych ulegaj ących biodegradacji przekazywanych do składowania; − do dnia 16 lipca 2020 r. – do nie wi ęcej ni ż 35% wagowo całkowitej masy odpadów komunalnych ulegaj ących biodegradacji przekazywanych do składowania Poziomy ograniczenia masy odpadów komunalnych ulegaj ących biodegradacji przekazywanych do składowania, które gmina jest obowi ązana osi ągn ąć w poszczególnych latach oraz sposób obliczania poziomu ograniczenia masy odpadów komunalnych ulegaj ących biodegradacji przekazywanych do składowania, zostały okre ślone w drodze ni żej wymienionych rozporz ądze ń: − Rozporz ądzenie Ministra Środowiska z dnia 25 maja 2012 r. w sprawie poziomów ograniczenia masy odpadów komunalnych ulegaj ących biodegradacji przekazywanych do składowania oraz sposobu obliczania poziomu ograniczania masy tych odpadów. − Rozporz ądzenie Ministra Środowiska z dnia 29 maja 2012 r. w sprawie poziomów recyklingu, przygotowania do ponownego u życia i odzysku innymi metodami niektórych frakcji odpadów komunalnych. Gospodark ę odpadami komunalnymi na terenie gminy Trzebinia prowadzi na mocy nowych uregulowa ń prawnych, Zwi ązek Mi ędzygminny „Gospodarka Komunalna” w Chrzanowie (MZGK), do którego oprócz Trzebini nale żą gminy Chrzanów i Libi ąż . Zorganizowanym zbieraniem odpadów na terenie gminy Trzebinia obj ętych jest aktualnie 100% mieszka ńców. Zbieraniem odpadów

102 Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Trzebinia na lata 2014-2017 z uwzgl ędnieniem perspektywy na lata 2018-2021 komunalnych z terenu gminy Trzebinia zajmuje si ę obecnie (stan na 2014r.) firma Usługi Komunalne Trzebinia Sp. z o.o. Zasady gospodarowania odpadami na terenie Zwi ązku reguluje szczegółowo uchwała Zgromadzenia MZGK nr 4/2013 z dnia 5 marca 2013 r. w sprawie Regulaminu utrzymania czysto ści i porz ądku w zakresie gospodarowania odpadami komunalnymi na terenie gmin członkowskich Zwi ązku Mi ędzygminnego „Gospodarka Komunalna”. Dodatkowe ustalenia szczegółowe wnosi uchwała nr 21/2013 z dnia 17 kwietnia 2013 r. w sprawie szczegółowego sposobu i zakresu świadczenia usług w zakresie odbierania odpadów i zagospodarowania tych odpadów w zamian za uiszczon ą przez wła ściciela nieruchomo ści opłat ę za gospodarowanie odpadami komunalnymi. W nowym systemie gospodarowania odpadami komunalnymi nieruchomo ści zostały podzielone na trzy grupy: nieruchomo ści zamieszkałe, nieruchomości niezamieszkałe oraz nieruchomo ści mieszane. Wprowadzony system gospodarowania odpadami komunalnymi wymaga, aby ka żdy wła ściciel nieruchomo ści zło żył deklaracj ę o wysoko ści opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi. Wysoko ść stawki opłaty zale żna jest od sposobu gromadzenia odpadów komunalnych (z segregacj ą lub wył ącznie jako odpady zmieszane) oraz od ilo ści osób zamieszkuj ących posesj ę. Dla tych mieszka ńców, którzy segreguj ą odpady, opłata za ich odbiór jest obliczana według stawki obni żonej. Sposób gromadzenia odpadów w wariancie z segregacj ą jest nast ępuj ący: − pojemniki stałe wielokrotnego u żytku poj. 110 l lub worki jednorazowe w kolorze czarnym, w których gromadzone s ą zmieszane odpady komunalne, tj. takie, które nie będą odbierane selektywnie, w tym popiół (zimny). Kolor worków jednorazowych mo że by ć inny, pod warunkiem czytelnego i nie budz ącego w ątpliwo ści oznakowania ich zawarto ści. − transparentne worki na odpady zbierane selektywnie w kolorze: - niebieskim: papier i opakowania z papieru (makulatura, tektura, itp.), - zielonym: szkło i opakowania ze szkła (ł ącznie białe i kolorowe), - żółtym: tworzywa sztuczne i opakowania z tworzyw sztucznych, metale i ich opakowania, opakowania wielomateriałowe, - br ązowym: odpady zielone z piel ęgnacji ogrodów i terenów zieleni.

Kolor worków mo że by ć inny, pod warunkiem czytelnego i nie budz ącego w ątpliwo ści oznakowania ich zawarto ści. Operator odbieraj ący odpady wymienia worki w kolorze niebieskim, zielonym i żółtym w ilo ści odebranych pełnych worków. Odbierane są równie ż inne ni ż dostarczone przez firm ę worki, pod warunkiem, że maj ą pojemno ść co najmniej 60 l i umo żliwiaj ą kontrol ę zawarto ści bez ich rozwi ązywania. Cz ęstotliwo ść odbierania odpadów jest ustalona w harmonogramie operatora odbieraj ącego odpady.

103 Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Trzebinia na lata 2014-2017 z uwzgl ędnieniem perspektywy na lata 2018-2021

Odpady komunalne zbierane na terenie gminy Trzebinia zagospodarowywane s ą aktualnie w instalacjach poza terenem gminy. Składowisko odpadów komunalnych w Trzebini przy ul. Piłsudskiego zaprzestało przyjmowania odpadów z dniem 31.04.2014 r. Szczegółowe informacje na temat gospodarki odpadami na terenie gminy Trzebinia gromadzone s ą w wojewódzkiej bazie danych o odpadach (Wojewódzki System Odpadowy - WSO). Źródłem informacji o odpadach komunalnych s ą sprawozdania z gospodarowania odpadami składane corocznie do Marszałka województwa małopolskiego. Informacje o odpadach zamieszczane s ą równie ż w publikacjach Głównego Urz ędu Statystycznego (GUS). Przewodnicz ący Zarz ądu MZGK w Chrzanowie jest zobowi ązany, na podstawie art. 9q ustawy z dnia 13 wrze śnia 1996 r. o utrzymaniu czysto ści i porz ądku w gminach (tekst jednolity: Dz. U. z 2012 r. poz. 391 z pó źn. zm.), do sporz ądzania rocznego sprawozdania z realizacji zada ń z zakresu gospodarowania odpadami komunalnymi, które jest opracowywane na podstawie sprawozda ń kwartalnych przekazywanych przez przedsi ębiorców prowadz ących działalno ści w zakresie odbierania odpadów komunalnych z nieruchomo ści poło żonych na terenie gmin członkowskich Zwi ązku. W śród informacji, które sprawozdanie zawiera jest m.in. wskazanie osi ągni ętego poziomu recyklingu, poziomu przygotowania do ponownego u życia i odzysku innymi metodami oraz stopie ń ograniczenia masy odpadów komunalnych ulegaj ących biodegradacji przekazywanych do składowania w danym roku. Ze sprawozdania MZGK w Chrzanowie za rok 2013 r., wynika że osi ągni ęte na terenie gminy Trzebinia poziomy s ą nast ępuj ące: − ograniczenia masy odpadów komunalnych ulegaj ących biodegradacji kierowanych do składowania – 0,96%, (dopuszczalnym poziom w 2013 roku masy odpadów komunalnych ulegaj ących biodegradacji przekazanych do składowania w stosunku do masy tych odpadów wytworzonych w 1995 r. – 50%), − recyklingu, przygotowania do ponownego u życia nast ępuj ących frakcji odpadów komunalnych: papier, metal, tworzywa sztuczne i szkła – 25,74 %, (wymagany poziom w 2013 roku – 12 %), − recyklingu, przygotowania do ponownego u życia i odzysku innymi metodami innych ni ż niebezpieczne odpadów budowlanych i rozbiórkowych – 100%, (wymagany poziom w 2013 roku – 12 %).

Poni żej w tabeli 31 zamieszczono porównanie ilo ści odpadów komunalnych odbieranych na terenie gminy Trzebinia w latach 2012-2013. Jak wynika z porównania w ostatnich latach ilo ść odbieranych odpadów komunalnych utrzymuje si ę na średnim poziomie ok. 9 tys. Mg rocznie. Zmieszane niesegregowane odpady komunalne pochodz ące z terenu gminy Trzebinia o kodzie: 20 03 01 s ą przekazywane obecnie do instalacji zagospodarowania odpadów poza terenem gminy Trzebinia.

104 Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Trzebinia na lata 2014-2017 z uwzgl ędnieniem perspektywy na lata 2018-2021

Tabela 31. Masa odebranych odpadów komunalnych o kodzie 20 03 01 z terenu gminy Trzebinia w roku 2012 i 2013 [Mg] (źródło - sprawozdania Urz ędu Miasta i MZGK z realizacji zada ń z zakresu gospodarowania odpadami za lata 2012- 2013)

Osi ągni ęty poziom Masa odebranych Masa odpadów o recyklingu, odpadów o Masa Masa odpadów Osi ągni ęty kodzie: 20 03 01 przygotowa- kodzie: 20 03 01 odpadów o komunalnych poziom redukcji poddanych nia do (Niesegrego- kodzie: ulegaj ących masy odpadów innym ni ż ponownego Rok wanych 20 03 01 biodegradacji ulegaj ących składowanie użycia frakcji zmieszanych poddanych zebranych biodegradacji procesom odp. kom.: odpadów składowaniu selektywnie kierowanych do przetwarzania papieru, komunalnych [Mg] [Mg] składowania [% ] [Mg] metali, [Mg]) tw. szt., szkła [%] 2012 8 314,59 584,30 7 730,29 4,2 1,54 24,77 2013 9 651,41 66,6 9 584,81 153,12 0,96 25,74

Tabela 32. Ł ączna masa odebranych odpadów komunalnych zbieranych selektywnie z terenu gminy Trzebinia w roku 2012 i 2013 [Mg] (źródło - sprawozdania Urz ędu Miasta i MZGK z realizacji zada ń z zakresu gospodarowania odpadami za lata 2012- 2013)

Kod odpadów 15 01 01 15 01 02 15 01 04 15 01 06 15 01 07 20 01 01 20 01 02 20 01 39 20 01 99 Rodzaj Opakowania Opakowania z Zmieszane Inne frakcje odebranych Opakowania Opakowania Papier i Tworzywa z papieru i tworzyw odpady Szkło zbierane z metali ze szkła tektura sztuczne odpadów tektury sztucznych opakowaniowe selektywnie komunalnych 2012 117,73 63,57 6,25 30,55 390,99 b.d. b.d. b.d. b.d.

2013 128,78 136,52 10,35 0,18 527,86 2,13 b.d. b.d. b.d.

Tabela 33. Masa odpadów komunalnych zbieranych selektywnie z terenu gminy Trzebinia poddanych recyklingowi w roku 2012 i 2013 [Mg] (źródło - sprawozdania Urz ędu Miasta i MZGK z realizacji zada ń z zakresu gospodarowania odpadami za lata 2012- 2013)

Kod odpadów 15 01 01 15 01 02 15 01 04 15 01 06 15 01 07 20 01 01 20 01 02 20 01 39 20 01 99 Rodzaj Opakowania Opakowania z Zmieszane Inne frakcje odebranych Opakowania Opakowania Papier i Tworzywa z papieru i tworzyw odpady Szkło zbierane z metali ze szkła tektura sztuczne odpadów tektury sztucznych opakowaniowe selektywnie komunalnych 2012 117,73 63,57 b.d. 24,89 b.d. b.d. b.d. b.d. b.d.

2013 128,78 136,52 b.d. 149,67 524,96 b.d. b.d. b.d. b.d.

W tabeli 34 zamieszczono informacje o całkowitej ilo ści odpadów wytworzonych na terenie gminy Trzebinia w latach 2012-2013, z wyszczególnieniem całkowitej ilo ści odpadów niebezpiecznych ze wszystkich sektorów gospodarczych i źródeł komunalnych na terenie gminy.

105 Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Trzebinia na lata 2014-2017 z uwzgl ędnieniem perspektywy na lata 2018-2021

Tabela 34. Całkowita masa odpadów wytworzonych w latach 2012-2013 na terenie gminy Trzebinia (źródło: Wojewódzki System Odpadowy 2014 r. ) Masa odpadów [Mg] Masa odpadów [Mg] Rodzaj odpadów Rok 2012 Rok 2013 Odpady komunalne 8 314,59 9 651,41 Odpady niebezpieczne ogółem 2 236,09 3 629,33

Odpady z sektora gospodarczego 326 924,93 293 289,72

Gospodarowanie odpadami azbestowymi Oprócz odpadów komunalnych, w dziedzinie gospodarki odpadami w gminie istotne znaczenie posiada gospodarowanie odpadami azbestowymi realizowane z udziałem jednostek gminnych. Gmina Trzebinia aktywnie uczestniczy w usuwaniu wyrobów zawieraj ących azbest z posesji na terenie gminy. Pomoc gminy polega na corocznym dofinansowywaniu kosztów odbioru, transportu i unieszkodliwienia wyrobów zawieraj ących azbest od osób fizycznych w ramach ustalonego limitu. Źródłem finansowania s ą środki zabezpieczone w bud żecie gminy oraz udział własny mieszka ńców. W tabeli 35 zestawiono ilo ści odpadów azbestowych usuni ętych w okresie sprawozdawczym z terenu gminy.

Tabela 35. Zestawienie ilo ści usuni ętych odpadów azbestowych z terenu gminy Trzebinia w latach 2009-2013 ( źródło: Urz ąd Miasta w Trzebini, 2014r.) Ilo ść wywiezionych odpadów Rok Kwota umowy [zł] [Mg] 2009 149 997,0 500 2010 170 000,0 625,5 2011 80 000,0 273 2012 80 000,0 275 2013 60 000,0 181

3.10. Zagro żenie powa żnymi awariami i nadzwyczajne zagro żenia środowiska Przez powa żną awari ę wg art. 3 pkt. 23 ustawy Prawo ochrony środowiska rozumie si ę zdarzenie, w szczególno ści emisj ę, po żar lub eksplozj ę, powstałe w trakcie procesu przemysłowego, magazynowania lub transportu, w których wyst ępuje jedna lub wi ęcej niebezpiecznych substancji, prowadz ące do natychmiastowego powstania zagro żenia życia lub zdrowia ludzi lub środowiska lub powstania takiego zagro żenia z opó źnieniem. Zgodnie z art. 243 ww. Ustawy - ochrona środowiska przed powa żną awari ą oznacza zapobieganie zdarzeniom mog ącym powodowa ć awari ę oraz ograniczanie jej skutków dla ludzi i środowiska. Na negatywne skutki awarii nara żone s ą: powierzchnia ziemi, grunt, wody gruntowe, podziemne i powierzchniowe, powietrze oraz zdrowie i życie ludzi. Zapobieganie zagro żeniom polega na ochronie wód podziemnych, uj ęć wody i innych obszarów poprzez izolowanie projektowanych obiektów do podło ża, odbieraniu wód opadowych poprzez szczelny system odprowadzania ścieków deszczowych oraz odpowiednie planowanie

106 Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Trzebinia na lata 2014-2017 z uwzgl ędnieniem perspektywy na lata 2018-2021 przeciwdziałania sytuacjom awaryjnym na wszystkich szczeblach administracji rz ądowej i samorz ądowej. Główne zadania zwi ązane z prowadzeniem spraw zwi ązanych z przeciwdziałaniem wyst ąpienia powa żnej awarii nale żą do Pa ństwowej Stra ży Po żarnej (PSP) oraz Wojewódzkiego Inspektora Ochrony Środowiska. Działania prewencyjne oraz ewidencjonowanie zakładów o zwi ększonym lub du żym ryzyku wyst ąpienia awarii przyczynia si ę do przewidywania zagro żeń wynikaj ących z wyst ąpienia powa żnej awarii. Na podstawie art. 29 pkt. 4 ustawy z dnia 20.07.1991 r. o Inspekcji Ochrony Środowiska (tekst jednolity Dz. U. z 2013 r., poz. 686) prowadzony jest rejestr zakładów, mog ących spowodowa ć powa żną awari ę w formie elektronicznej bazy danych. Na terenie gminy Trzebinia wojewoda małopolski wskazał Rafineri ę Trzebinia S. A. jako zakład stwarzaj ący zagro żenie powa żną awari ą. Grupa kapitałowa Rafinerii Trzebinia S. A. produkuje i sprzedaje paliwa silnikowe (benzyny i oleje nap ędowe), oleje opałowe, oleje smarowe, masy parafinowe, asfalty i bituminy. W zwi ązku z działalno ści ą Rafinerii Trzebinia S. A. mo żliwe jest wyst ąpienie po żarów, wybuchów oraz uwolnie ń toksycznych substancji do atmosfery. Ponadto do potencjalnych zagro żeń środowiska mog ących doprowadzi ć do sytuacji kryzysowych nale ży zaliczyć: − po żary lasów oraz obiektów przemysłowych, − katastrofy komunikacyjne z udziałem pojazdów przewożą cych niebezpieczne substancje, − niekontrolowane uwolnienie substancji niebezpiecznych do środowiska z instalacji (w tym w wyniku awarii załadunku i rozładunku produktów chemicznych, miejscowe stacje paliw płynnych, rozdzielnie gazu ziemnego).

Wg danych Głównego Inspektoratu Ochrony Środowiska (GIO Ś) w Warszawie, w latach 2012-2013 nie odnotowano zgłoszenia z terenu gminy Trzebinia, o zdarzeniach mog ących spowodowa ć nagłe zanieczyszczenie środowiska, w tym żadne ze zdarze ń nie zostało sklasyfikowane jako powa żna awaria. Na terenie gminy Trzebinia nie zanotowano zdarze ń o charakterze powa żnych awarii – w rozumieniu przepisów rozporz ądzenia Ministra Środowiska z dnia 30 grudnia 2002 r. w sprawie powa żnych awarii obj ętych obowi ązkiem zgłoszenia do GIO Ś ( Dz. U. z 2003 r. Nr 5, poz. 58). W okresie 2012-2013 nie odnotowano tak że zdarze ń z substancjami chemicznymi mog ącymi spowodowa ć ska żenia ziemi jak i powietrza. Potencjalnym zagro żeniem są jednak substancje niebezpieczne przechowywane i wykorzystywane w procesach technologicznych w zakładach działaj ących na terenie gminy. Działania prewencyjne polegaj ą na systematycznej kontroli zakładów przez Stra ż Po żarn ą. Zagro żenie powa żną awari ą zwi ązane jest równie ż z przewozem substancji niebezpiecznych. Szczegółowe przepisy dot. przewozu substancji niebezpiecznych zawarte s ą w Ustawie z dnia

107 Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Trzebinia na lata 2014-2017 z uwzgl ędnieniem perspektywy na lata 2018-2021

19 sierpnia 2011 r. o przewozie towarów niebezpiecznych (Dz. U. z 2011 r. nr 227 poz. 1367 ze zmianami). Na terenie gminy Trzebinia najwi ększym potencjalnym zagro żeniem dla środowiska w tym zakresie są: odcinek drogi krajowej nr 79, odcinek autostrady A4. Zagro żenie zwi ązane z przewozem substancji niebezpiecznych dla środowiska mo że być równie ż zwi ązane z odcinkami linii kolejowych przebiegaj ących przez teren gminy: Kraków-Oświ ęcim i Kraków -Katowice.

3.11. Wpływ istniej ących oraz prognozowanych problemów komunikacyjnych w gminie na jako ść powietrza i klimat akustyczny Układ drogowy w gminie i nat ęż enie ruchu pojazdów na drogach, maj ą istotny wpływ na kilka podstawowych komponentów środowiska. Najistotniejsze jest oddziaływanie na jako ść powietrza i klimat akustyczny. Głównym zagro żeniem ze strony hałasu drogowego jest wzrost ruchu samochodowego (zwłaszcza ci ęż arowego) na drogach znaczenia ponadlokalnego. W rozdz. 3.1.2 przedstawiono informacje na temat tempa wzrostu natęż enia ruchu samochodowego na głównych trasach w gminie z których wynika że nale ży spodziewa ć si ę dalszego pogorszenia jako ści powietrza i klimatu akustycznego spowodowanego szybkim wzrostem nat ęż enia ruchu pojazdów. Podstawowe źródło hałasu drogowego w gminie Trzebinia stanowi ą nast ępuj ące arterie komunikacyjne: − fragment autostrady A-4 o dł. ok. 6 km przebiegający przez miasto Trzebinia oraz miejscowo ści Młoszowa i Bol ęcin. Omawiany odcinek autostrady przebiega głównie przez lasy zlokalizowane w południowej cz ęś ci gminy. Tylko na niewielkim odcinku autostrada przebiega przez teren zabudowy miasta Trzebinia, − droga krajowa DK nr 79 relacji Kraków-Trzebinia-Chrzanów na długo ści 9,15 km (od km 373+880 do km 382+920), droga ta przechodzi przez zabudowane centrum Trzebini i zwarta zabudow ę Młoszowej i Dulowej, − droga wojewódzka nr 791 relacji Olkusz-Trzebinia na długo ści 10,64 km, droga przebiega przez centrum Trzebini, My ślachowic i Lgoty. Niekorzystne dla mieszka ńców oddziaływanie w zakresie hałasu posiadaj ą równie ż układy komunikacyjne na odcinkach dróg powiatowych w nast ępuj ących osiedlach: − osiedle Wodna, − osiedle Trzebionka, − centrum Czy żówki, − osiedle Siersza. Przewidywane do realizacji obwodnice Trzebini (południowa i wschodnia) których projektowany orientacyjny przebieg przedstawiono na rysunku 5, mog ą jak si ę prognozuje przynie ść istotn ą popraw ę klimatu akustycznego i rozładowanie ruchu w centrum Trzebini. Nie przynios ą jednak poprawy na odcinkach dróg przebiegaj ących przez inne obszary zabudowane w gminie. Skutecznego rozwi ązania problemów komunikacyjnych nale ży upatrywa ć tutaj w innych działaniach cz ęsto o charakterze systemowym (ogólnokrajowym):

108 Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Trzebinia na lata 2014-2017 z uwzgl ędnieniem perspektywy na lata 2018-2021

− wyprowadzenie transportu ci ęż arowego na inne drogi tranzytowe np. A4, − przesuni ęcie samochodowego transportu ci ęż arowego w stron ę transportu kolejowego, − dalsze modernizacji układu drogowego dla poprawy płynno ści ruchu, − odsuni ęcie planowanej zabudowy poza strefy zasi ęgu potencjalnych oddziaływa ń drogi, − poprawa jako ści nawierzchni i stanu technicznego pojazdów, kontrola ograniczenia pr ędko ści pojazdów.

3.12. Główne zagro żenia dla środowiska na obszarze gminy - podsumowanie Analiza stanu środowiska na terenie gminy Trzebinia przeprowadzona w oparciu o zebrane informacje oraz wyniki z bada ń wykonywanych głównie przez WIO Ś w latach 2012-2013 i wcze śniejszych, oraz analiza informacji o stanie działa ń w zakresie ochrony środowiska przekazanych przez słu żby gminne i inne instytucje, pozwala wyci ągn ąć wnioski, że w dalszym ci ągu do najistotniejszych problemów gminy w dziedzinie ochrony środowiska nale ży zaliczy ć: ─ nienajlepszy stan jako ści wód powierzchniowych, ─ średni stan jako ściowy wód podziemnych zbiornika GZWP 452, ─ brak 100% pokrycia terenu sieci ą kanalizacyjn ą, ─ emisja zanieczyszcze ń do powietrza z lokalnych źródeł - niska emisja, ─ napływ zanieczyszcze ń pyłowych i gazowych z aglomeracji s ąsiednich, ─ wzrastaj ące zagro żenie hałasem komunikacyjnym, ─ zanieczyszczenie gleb i degradacja powierzchni terenu. Przedstawione powy żej problemy i zwi ązane z nimi zagro żenia dla środowiska przyrodniczego w gminie, wynikaj ą cz ęsto z przyczyn niezale żnych od stopnia realizacji programu ochrony środowiska. Do ich likwidacji niezb ędne s ą nakłady finansowe wielokrotnie przekraczaj ące obecne mo żliwo ści bud żetu gminy. Konsekwentna realizacja przyj ętych w aktualizacji programu celów i priorytetów, szczególnie w zakresie poprawy stanu ekologicznego najbardziej zagro żonych komponentów środowiska, powinna w dalszym ci ągu stanowi ć podstaw ę planowania szczegółowych zada ń i nakładów finansowych zwi ązanych z ochron ą środowiska w gminie. Z zebranych materiałów wynika że w ostatnich 4 latach nast ąpił do ść znaczny wzrost długo ści sieci kanalizacyjnej. W wyniku zrealizowanych inwestycji długo ść sieci kanalizacyjnej zwi ększyła si ę szczególnie na terenach wiejskich. Stan wód powierzchniowych na terenie gminy mo żna oceni ć w sposób po średni, na podstawie monitoringu prowadzonego przez WIO Ś w punkcie M ętków na rzece Chechło, zbieraj ącej równie ż wody cieków z terenu gminy Trzebinia. Uzyskane wyniki wskazuj ą na potrzeb ę podj ęcia dalszych działa ń maj ących na celu usprawnienie gospodarki wodno-ściekowej, a tak że na konieczno ść ograniczenia zanieczyszcze ń dopływaj ących do wód ze źródeł powierzchniowych na obszarze całego powiatu. Analiza wyników bada ń wód podziemnych wykonanych na terenie powiatu i gminy

109 Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Trzebinia na lata 2014-2017 z uwzgl ędnieniem perspektywy na lata 2018-2021

Trzebinia w latach 2012-2013, przez Pa ństwowy Instytut Geologiczny oraz WIOŚ w Krakowie, prowadzi do wniosku, że jako ść wód podziemnych w granicach powiatu i gminy, szczególnie w poziomie czwartorz ędowym, nie jest zadowalaj ąca i tak że wymaga podj ęcia działa ń w celu jej poprawy. Potencjalnymi źródłami zanieczyszczenia wód podziemnych i powierzchniowych na terenie gminy Trzebinia mog ą by ć nieoczyszczone ścieki bytowe lub gospodarcze, odprowadzane do cieków lub do gruntu oraz zanieczyszczone wody opadowe, odprowadzane z terenów przemysłowych. Doko ńczenie inwestycji w zakresie uporz ądkowania gospodarki wodno-ściekowej na terenie gminy Trzebinia jest jednym z głównych zada ń, którego realizacja w znaczny sposób przyczyni si ę do poprawy stanu środowiska naturalnego, a w szczególno ści wód powierzchniowych. Zagro żenie dla wód podziemnych i powierzchniowych stanowi post ępuj ąca urbanizacja gminy. Ogniska wielkopowierzchniowe, do których nale żą : emisje gazów i pyłów przemysłowych, zarówno ze źródeł zlokalizowanych na terenie gminy, jak i napływaj ące z terenów sąsiednich, lokalne braki w sieci kanalizacyjnej oraz powszechne stosowanie środków chemicznych w ochronie ro ślin, powoduj ą zanieczyszczenia wód powierzchniowych i w konsekwencji podziemnych. Na terenie gminy Trzebinia wyst ępuj ą głównie triasowe i czwartorz ędowe użytkowe poziomy wodono śne. Najwi ększe znaczenie posiada poziom triasowy (GZWP nr 452 – Chrzanów), który stanowił do niedawna jedno z głównych źródeł zaopatrzenia ludno ści w wod ę. W okresie ostatnich kilku lat jako ść powietrza w strefie małopolskiej (wg kryteriów odniesionych do ochrony zdrowia oraz wg kryteriów ze wzgl ędu na ochron ę ro ślin) nie uległa zmianie. Dalej jest to w uj ęciu ogólnym klasa C dla ochrony zdrowia i klasa A dla ochrony ro ślin. Jednak nale ży pami ęta ć, że wynik klasyfikacji dla strefy nie powinien by ć jednoznacznie uto żsamiany ze stanem jako ści powietrza na obszarze gminy. W ostatnich latach, jak wynika z prowadzonych przez WIO Ś bada ń monitoringowych, nast ąpiła niewielka poprawa jako ści powietrza w Trzebini. W gminie Trzebinia głównym źródłem emisji zanieczyszczeń do powietrza jest tzw. emisja antropogeniczna, wynikaj ąca z działalno ści człowieka. Emisja antropogeniczna obejmuje emisję nisk ą, emisj ę komunikacyjn ą oraz emisj ę z zakładów przemysłowych. Oprócz źródeł lokalnych na jako ść powietrza w gminie znacz ący wpływ maj ą ponadregionalne zanieczyszczenia pochodz ące z sąsiednich ośrodków (głównie z aglomeracji śląskiej i O świ ęcimia). Istotn ą rol ę w kształtowaniu lokalnego poziomu zanieczyszcze ń powietrza odgrywa niska emisja, która pochodzi głównie ze spalania w ęgla w lokalnych kotłowniach i paleniskach indywidualnych (nie posiadaj ą one w praktyce żadnych urz ądze ń ochrony powietrza). Źródłem powstawania zanieczyszcze ń jest wykorzystywanie w przestarzałych urz ądzeniach grzewczych węgla niskiej jako ści, a tak że ró żnego rodzaju materiału odpadowego. Wielko ść emisji z tych źródeł jest trudna do oszacowania i wykazuje zmienność sezonow ą, zwi ązan ą z okresem grzewczym. Na jako ść powietrza wpływa równie ż transport, który stanowi zagro żenie dla jego czysto ści głównie w pobli żu dróg o du żym nat ęż eniu ruchu. Poza emisj ą spalin wyst ępuje tu równie ż zapylenie powietrza powstaj ące na skutek ścierania si ę opon i materiału nawierzchni dróg.

110 Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Trzebinia na lata 2014-2017 z uwzgl ędnieniem perspektywy na lata 2018-2021

Głównym źródłem hałasu na terenie gminy Trzebinia powoduj ącym najwi ększ ą uci ąż liwo ść akustyczną jest hałas komunikacyjny (głównie drogowy). Poprawę klimatu akustycznego w Trzebini mo żna uzyska ć poprzez budow ę nowych tras obwodnicowych lub alternatywnych, wyposa żonych w stosowne zabezpieczenia akustyczne, wyprowadzaj ących ruch pojazdów ci ęż kich w obszary niezamieszkałe oraz kontynuacj ę modernizacji dróg istniej ących. Dla odcinków dróg o nat ęż eniu ruchu powy żej 3 mln. pojazdów rocznie oraz dla linii kolejowych o nat ęż eniu ruchu powy żej 30 tys. składów na rok, zarz ądcy tych szlaków maj ą obowi ązek co 5 lat wykonywa ć mapy akustyczne. W praktyce nie zawsze jest to realizowane.

Działalno ść przemysłowa, komunalna i rolnicza człowieka, mo że prowadzi ć do niekorzystnych zmian w środowisku glebowym i krajobrazie. Do najcz ęstszych zmian w ukształtowaniu powierzchni terenu w gminie Trzebinia nale żą skutki działalno ści zwi ązanej z górnictwem (obecnym i byłym): wyrobiska odkrywkowe, skladowiska nadpoziomowe, hałdy, deformacje terenu, zmiana struktur geologicznych, zmiany stosunków wodnych. Na terenie gminy Trzebinia przewa żaj ą gleby IV, V i VI klasy bonitacyjnej. Ł ącznie klasy te obejmuj ą prawie 95% powierzchni u żytków rolnych, co sprawia, że jako ść gleb w gminie nie nale ży do najlepszych. Do głównych przyczyn degradacji gleb i powierzchni terenu w gminie, nale ży zaliczy ć pozostało ści po eksploatacji i przeróbce kopalin, szlaki komunikacyjne, podwy ższone zawarto ści metali ci ęż kich w glebie zwi ązane z przemysłem. Niekorzystne dla walorów krajobrazowych są tak że linie przesyłowe wysokiego napi ęcia i maszty telekomunkacyjne.

3.13. Edukacja ekologiczna

Zobowi ązania gminy i innych podległych jednostek samorz ądowych, społecznych i edukacyjnych a tak że mediów, do prowadzenia edukacji ekologicznej, okre śla ustawa Prawo ochrony środowiska w art. 77-80. Wprowadza ona obowi ązek uwzgl ędniania problematyki ochrony środowiska i zrównowa żonego rozwoju w programach kształcenia ogólnego we wszystkich typach szkół. Obowi ązek popularyzacji ochrony środowiska adresowany jest równie ż do wszystkich środków masowego przekazu. Edukacja ekologiczna prowadzona w gminie realizowana jest głównie na poziomie przedszkoli i szkół, w zwi ązku z czym prawidłowe nawyki proekologiczne kształtowane s ą od najmłodszych lat. Najpopularniejszymi formami edukacji ekologicznej jest udział w akcjach: „Sprz ątanie Świata”, „Dzie ń Ziemi” oraz udział w konkursach ekologicznych organizowanych przez jednostki kulturalno-oświatowe a tak że organizacja wystaw o tematyce ekologicznej i przygotowywanie inscenizacji przyrodniczych. W śród starszych dzieci propaguje si ę prawidłowe gospodarowanie odpadami przez organizacj ę akcji zbierania puszek aluminiowych, baterii oraz makulatury. Organizowane s ą równie ż akcje sadzenia drzew, krzewów oraz konkursy wiedzy ekologicznej. W latach 2007-2013 gmina Trzebinia była inicjatorem działa ń oraz uczestniczyła aktywnie w akcjach edukacyjnych innych organizatorów.

111 Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Trzebinia na lata 2014-2017 z uwzgl ędnieniem perspektywy na lata 2018-2021

4. CELE I ZADANIA PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA, KIERUNKI I HARMONOGRAM DZIAŁA Ń EKOLOGICZNYCH

Cele ekologiczne programu ochrony środowiska, stanowi ą zbiór najwa żniejszych działa ń po osi ągni ęciu których, powinna nast ąpi ć poprawa jako ści konkretnego elementu środowiska lub powinien zosta ć utrzymany obecny zadowalaj ący jego stan. Na podstawie analizy aktualnego stanu środowiska na terenie gminy Trzebinia (rozdz. 2. oraz rozdz. 3. programu), wyznaczono główne kierunki działa ń słu żą ce do osi ągni ęcia poszczególnych celów ekologicznych oraz konkretne zadania ekologiczne w ramach wyznaczonych kierunków. Działania te w wi ększo ści maj ą charakter ci ągły i powinny by ć realizowane a ż do osi ągni ęcia zało żonego celu. Wszystkie wyznaczone cele oraz kierunki działa ń i zadania, stanowi ą podstaw ę realizacji polityki ekologicznej gminy Trzebinia. Zgodnie z przyj ętą struktur ą programu zdefiniowano w nim cele nadrz ędne w trzech podstawowych dziedzinach: − działania o charakterze systemowym, − ochrona zasobów przyrodniczych, − poprawa jako ści środowiska i zapewnienie bezpiecze ństwa ekologicznego. Zdefiniowanym celom nadrz ędnym, zało żonym do realizacji do roku 2021, przypisano wynikaj ące z nich kierunki działa ń i zadania krótkoterminowe, przewidziane do realizacji w latach 2014 - 2017. Cele i zadania ekologiczne s ą zgodne z zało żeniami Polityki Ekologicznej Pa ństwa (uchwała Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 22 maja 2009 r. w sprawie przyj ęcia dokumentu „Polityka ekologiczna Pa ństwa w latach 2009 - 2012 z perspektyw ą do roku 2016”) oraz z zało żeniami obowi ązuj ącego aktualnie „Programu Ochrony Środowiska dla Województwa Małopolskiego na lata 2007-2014 ”. Wyznaczone cele, kierunki i zadania ekologiczne, okre ślaj ą plan działa ń gminy Trzebinia, zmierzaj ących do poprawy jako ści wszystkich komponentów środowiska na jego terenie.

4.1. Priorytety polityki ekologicznej gminy Trzebinia Wybór celów nadrz ędnych i wynikaj ących z nich priorytetów ekologicznych oraz zada ń krótkoterminowych dla gminy Trzebinia, wynika z priorytetów i zada ń z zakresu ochrony środowiska wyszczególnionych w aktualnie obowi ązuj ących nast ępuj ących dokumentach wy ższego rz ędu z których najwi ększe znaczenie posiadaj ą:

− Polityka Ekologiczna Pa ństwa,

− Program Ochrony Środowiska dla Województwa Małopolskiego,

− Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Chrzanowskiego,

− Strategia Rozwoju Gminy Trzebinia,

− Studium Uwarunkowa ń i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Trzebinia.

112 Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Trzebinia na lata 2014-2017 z uwzgl ędnieniem perspektywy na lata 2018-2021

Przy wyznaczaniu celów i zada ń ekologicznych kierowano si ę równie ż nast ępuj ącymi uwarunkowaniami okre ślaj ącymi charakter i specyfik ę gminy: − przemysłowy charakter gospodarki z niewielkim udziałem rolnictwa, − perspektywy rozwoju rekreacyjno - turystycznego gminy, − aktualny stan środowiska naturalnego i komfort życia mieszka ńców gminy, − diagnoza zagro żeń środowiska na obszarze gminy i powiatu, − aktualny stopie ń realizacji przedsi ęwzi ęć maj ących na celu popraw ę stanu środowiska. W wyniku przeprowadzonej analizy stanu aktualnego środowiska w latach 2012 - 2013 i w latach poprzednich, oraz na podstawie oceny zagro żeń środowiska i potrzeb oraz mo żliwo ści rozwoju gospodarczego gminy, w „Aktualizacji Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Trzebinia na lata 2014-2017 z uwzgl ędnieniem perspektywy na lata 2018-2021”” przyj ęto nadrz ędny cel polityki ekologicznej gminy Trzebinia :

„Kompleksowa poprawa jako ści środowiska Gminy Trzebinia dla zapewnienia bezpiecze ństwa ekologicznego, realizowana z zachowaniem zasad zrównowa żonego rozwoju ”

Cel ten jest zgodny z celem podstawowym w opublikowanym projekcie (2014 r.) „Programu Strategicznego - Ochrona Środowiska dla Województwa Małopolskiego”. W dokumencie tym b ędącym aktualizacj ą obecnego programu ochrony środowiska dla województwa, przyj ęto za cel nadrz ędny: „Popraw ę bezpiecze ństwa ekologicznego oraz ochron ę zasobów środowiska dla rozwoju Małopolski” W Programie Ochrony Środowiska dla Województwa Małopolskiego okre ślono zakres działa ń, które powinny by ć wdra żane na poziomie lokalnym. Główne zasady polityki ekologicznej gminy to: 1. Zasada likwidacji aktualnych problemów , którymi w dziedzinie ochrony środowiska s ą: − zanieczyszczenie wód powierzchniowych i podziemnych; − zanieczyszczenie gleb; − dysproporcje pomi ędzy długo ści ą sieci wodoci ągowej i kanalizacyjnej; − emisje zanieczyszcze ń ze środków transportu i kotłowni lokalnych lub pieców indywidualnych opalanych w ęglem (tzw. „niska emisja”); − emisje zanieczyszcze ń z zakładów przemysłowych i z regionów s ąsiednich; − tereny zdegradowane i zdewastowane; − nadmierny hałas w centrach miejscowo ści, przy ci ągach komunikacyjnych. 2. Zasada prewencji czyli zapobiegania przyszłym problemom. Zasada ta dotyczy rozwoju dziedzin gospodarki, mog ących negatywnie oddziaływa ć na środowisko. Dla skutecznego przeciwdziałania potencjalnym problemom niezb ędne jest wskazanie terenów, sektorów dziedzin sprzyjaj ących rozwojowi problemów środowiskowych. Działania prewencyjne

113 Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Trzebinia na lata 2014-2017 z uwzgl ędnieniem perspektywy na lata 2018-2021

powinny by ć podejmowane na etapie powstawania zanieczyszcze ń, podczas ich emisji oraz w miejscu ich odbioru. 3. Zasada spójno ści . Zasada ta dotyczy zintegrowanej polityki rozpatrywania problemów rozwojowych z problemami ochrony środowiska. 4. Zasada oszcz ędnego korzystania z zasobów naturalnych . Zasada ta zaleca prowadzenie edukacji ekologicznej w zakresie oszcz ędnego korzystania z nieodnawialnych zasobów oraz propagowanie oszcz ędnego korzystania z zasobów odnawialnych. 5. Zasada odpowiedzialno ści grup zadaniowych . Wdra żanie programu ochrony środowiska powinno by ć realizowane przy udziale wszystkich grup zadaniowych uczestnicz ących w programie, dla programu gminnego s ą to: powiat, jednostki zwi ązane z przemysłem, jednostki zwi ązane z rolnictwem, organizacje pozarz ądowe i inne. 6. Zasada regionalizmu . Zasada ta oznacza, że ka żdy region ma prawo do własnej polityki społeczno-gospodarczej i ekologicznej. Program działa ń niezb ędnych dla realizacji polityki ekologicznej gminy Trzebinia, w zakresie ochrony środowiska, powinien by ć osi ągni ęty poprzez realizacj ę celów priorytetowych i zada ń prowadz ących do osi ągni ęcia poprawy stanu obecnego dla poszczególnych elementów środowiska: − poprawa jako ści powietrza atmosferycznego, − poprawa jako ści wód powierzchniowych i podziemnych, − racjonalne korzystanie z zasobów glebowych, − racjonalne korzystanie z surowców mineralnych, − ochrona obszarów i obiektów przyrodniczych, − zwi ększenie lesisto ści gminy, − zmniejszenie uci ąż liwo ści hałasu dla mieszka ńców i środowiska, − ochrona przed skutkami promieniowania elektromagnetycznego, − prawidłowa gospodarka odpadami, − zrównowa żony rozwój turystyki i rekreacji, − zwi ększenie świadomo ści ekologicznej mieszka ńców. Poprawa stanu środowiska uzale żniona jest od poprawy stanu jego poszczególnych komponentów: powietrza atmosferycznego, wód powierzchniowych i podziemnych, zasobów przyrodniczych. Natomiast na podniesienie komfortu życia mieszka ńców gminy składa si ę kilka czynników, które wzajemnie si ę uzupełniaj ą, m.in.: poprawa warunków bytowych, poprawa stanu wyposa żenia gminy w urz ądzenia obsługi turystyki, rekreacji i wypoczynku, wzrost atrakcyjno ści środowiska przyrodniczego i krajobrazowego, ale równie ż poprawa stanu jako ści wód, powietrza oraz terenów le śnych. Realizacja wyznaczonych celów, kierunków i zada ń ekologicznych, w odniesieniu do konkretnych elementów środowiska, b ędzie elementem wypełniania zada ń okre ślonych w polityce ekologicznej pa ństwa i powinna prowadzi ć do zrównowa żonego rozwoju gminy.

114 Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Trzebinia na lata 2014-2017 z uwzgl ędnieniem perspektywy na lata 2018-2021

Z dokonanej oceny stanu środowiska wynika, że podstawowe priorytety gminy Trzebinia w zakresie ochrony środowiska w latach 2014-2017 i w perspektywie do roku 2021, powinny stanowi ć kontynuacj ę i rozwini ęcie celów oraz zada ń realizowanych dotychczas w nast ępuj ących dziedzinach:

Ochrona i poprawa jako ści powietrza atmosferycznego. Do zada ń priorytetowych w zakresie poprawy jako ści powietrza atmosferycznego nale ży ograniczenie niskiej emisji z lokalnych źródeł grzewczych oraz emisji liniowej (ze źródeł komunikacyjnych). W tym kierunku nale ży kontynuowa ć likwidacj ę lokalnych kotłowni opalanych paliwem o niskiej jako ści. Nale ży zwi ększy ć promocj ę wykorzystania innych no śników ciepła ni ż w ęgiel oraz zwi ększy ć udział odnawialnych źródeł energii, których wykorzystanie do ogrzewania w znacznym stopniu ograniczy emisje szkodliwych substancji do atmosfery. Zadaniem gminy w kierunku zminimalizowania emisji liniowej b ędzie usprawnienie komunikacji na drogach gminnych poprzez budow ę nowych odcinków dróg, modernizacj ę istniej ących i budow ę tras rowerowych. Priorytet ten wymaga przeprowadzenia działa ń skoordynowanych z jednostkami szczebla gminnego, powiatowego, wojewódzkiego i krajowego w zakresie modernizacji dróg przebiegaj ących przez teren gminy. Zadania te jednocze śnie wpłyn ą korzystnie na popraw ę środowiska akustycznego w gminie. Zwi ększenie wykorzystania źródeł energii odnawialnej. W okresie najbli ższych 10 - 20 lat stopniowe zwi ększenie wykorzystania ekologicznych (w tym odnawialnych) źródeł energii wykorzystywanych m.in. w ogrzewaniu budynków i uzyskiwaniu ciepłej wody u żytkowej, powinno zyska ć aprobat ę nie tylko w instytucjach i firmach ale tak że w śród mieszka ńców gminy. Sukces wzrostu wykorzystania ciepła z zasobów odnawialnych wi ąż e si ę z działaniami promocyjnymi modelowych technologii wykorzystuj ących m.in. energi ę sło ńca i systemy z pompami ciepła, oraz z działaniami informacyjnymi dotycz ącymi korzy ści dla środowiska i życia mieszka ńców wynikajacych ze stosowania tych technologii. Główn ą rol ę w tym zakresie b ędzie odgrywało pa ństwo i tworzony system legislacyjny w postaci zach ęt ekonomicznych. Rola gminy powinna polega ć na promowaniu odnawialnych źródeł energii poprzez dawanie przykładu we wdra żaniu odnawialnych źródeł w obiektach jej podległych. Ochrona i poprawa jako ści wód powierzchniowych i podziemnych. Priorytet ten wi ąż e si ę ochron ą istniej ących zasobów wód powierzchniowych płyn ących i stoj ących (zbiorniki wodne u żytkowane do celów rekreacji i wypoczynku) poprzez eliminacj ę potencjalnych zagro żeń w postaci zrzutu nieoczyszczonych ścieków komunalnych i przemysłowych do wód. W zakresie tego priorytetu realizowane b ędą zadania z zakresu rozbudowy i modernizacji systemu kanalizacji sanitarnej i deszczowej. W ramach ochrony wód powierzchniowych realizowane b ędę równie ż zadania maj ące na celu ochron ę dorzecza Wisły przed zanieczyszczeniami. Do zada ń tych nale ży obj ęcie kanalizacj ą sanitarn ą terenów dot ąd nieskanalizowanych na terenach wszystkich sołectw i odprowadzenie ścieków do istniej ących komunalnych lub w uzasadnionych przypadkach do

115 Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Trzebinia na lata 2014-2017 z uwzgl ędnieniem perspektywy na lata 2018-2021 przydomowych oczyszczalni ścieków. Całkowite uporz ądkowanie gospodarki wodno-ściekowej w gminie przyczyni si ę nie tylko do poprawy jako ści wód, ale tak że do rozwoju funkcji wypoczynkowo - turystycznych gminy. Ochrona przed hałasem. Do zada ń priorytetowych w zakresie poprawy stanu klimatu akustycznego zwi ązanego z eksploatacj ą dróg na terenie gminy nale żą działania zwi ązane z modernizacj ą nawierzchni dróg istniej ących oraz budow ą nowych dróg i obwodnic Trzebini. Racjonalna gospodarka odpadami. W zwi ązku z obowi ązuj ącymi nowymi uwarunkowaniami prawnymi (ustawa z dnia 13 wrze śnia 1996 r. o utrzymaniu czysto ści i porz ądku w gminach - tekst jednolity Dz. U. 2012 r., poz. 391 ze zm.), zadania w przedmiocie gospodarki odpadami komunalnymi realizowane s ą na terenie gminy Trzebinia przez Zwi ązek Mi ędzygminny Gospodarka Komunalna w Chrzanowie (MZGK), do którego oprócz Trzebini nale żą gminy Chrzanów i Libi ąż . Główne zadania w zakresie gospodarowania odpadami (w tym z sektora komunalnego) wynikaj ą z ustawowej konieczno ści ograniczania ich składowania. W tym celu konieczne jest rozwijanie systemów selektywnego zbierania odpadów, ograniczanie ilo ści odpadów u źródła, wdra żanie nowoczesnych technologii odzysku i unieszkodliwiania odpadów oraz prowadzenie kampanii edukacyjnych dla mieszka ńców. Zorganizowanym zbieraniem odpadów komunalnych na terenie gminy Trzebinia jest aktualnie obj ętych 100% mieszka ńców. MZGK prowadzi równie ż dzialania edukacyjne w śród mieszka ńców w zakresie promowania postaw proekologicznych, szczególnie w temacie ograniczenia zjawiska nielegalnego spalania odpadów. W zakresie gospodarowania odpadami przemysłowymi mechanizmy prawne pozwalaj ące na kontrolowanie przedsi ębiorców posiada powiat (tylko dla podmiotów, dla których wydał decyzje). Edukacja ekologiczna. Intensyfikacja działa ń systemowych w zakresie szeroko pojmowanej edukacji ekologicznej stanowi istotny element wszelkich działa ń proekologicznych na terenie gminy. Wszystkie wprowadzane przez gmin ę działania proekologiczne musz ą spotka ć si ę ze zrozumieniem i akceptacj ą ze strony społecze ństwa, w innym przypadku działania te mog ą okaza ć si ę bezcelowe i w efekcie nie przynios ą zamierzonych korzy ści. Na terenie gminy zgodnie z zasad ą, że edukacj ą ekologiczn ą nale ży obj ąć całość społecze ństwa, organizowane s ą akcje ekologiczne z udziałem dzieci, młodzie ży i dorosłych. Najwa żniejsze działania w zakresie edukacji ekologicznej to: − wdra żanie programów edukacji ekologicznej w szkołach, − organizowanie konkursów i akcji promuj ących racjonalne korzystanie ze środowiska, − edukacja mieszka ńców w zakresie oszcz ędnego korzystania z komponentów środowiska, w tym ograniczania ilo ści odpadów komunalnych, − prowadzenie kampanii informacyjnych w mediach.

116 Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Trzebinia na lata 2014-2017 z uwzgl ędnieniem perspektywy na lata 2018-2021

Ochrona i poprawa stanu ekologicznego zasobów przyrodniczych. Gmina Trzebinia, pomimo przemysłowego charakteru gospodarki, posiada bardzo wysokie walory przyrodnicze oraz walory kulturowe. Przyroda gminy charakteryzuje si ę ró żnorodno ści ą i bogactwem fauny i flory, chronionej na terenie użytków ekologicznych, parków i rezerwatu Ostra Góra. Jednym z najwi ększych bogactw przyrodniczych gminy jest Puszcza Dulowska. Na terenie puszczy istniej ą szczególne warunki do rozwoju aktywnych form turystyki rekreacyjnej poł ączonej z edukacj ą ekologiczn ą (szlaki piesze i rowerowe). W zwi ązku z powy ższym turystyka ekologiczna powinna by ć promowana jako jeden z wa żnych kierunków rozwoju gminy. Kontynuacja dalszego rozwoju funkcji turystycznych i rekreacyjnych gminy uzale żniona jest mi ędzy innymi od zachowania i poprawy stanu ekologicznego istniej ących walorów przyrodniczych gminy.

4.2. Kierunki i harmonogram działa ń ekologicznych Cele i kierunki działa ń w zakresie ochrony środowiska dla Gminy Trzebinia okre ślone zostały w nawi ązaniu do głównych priorytetów i zada ń wyszczególnionych w dokumentach wy ższego szczebla tj: Polityka Ekologiczna Pa ństwa, Program Ochrony Środowiska dla Województwa Małopolskiego, Strategia Rozwoju Gminy Trzebinia i Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Chrzanowskiego. Nale ży jednak pami ęta ć, że ze wzgl ędu na indywidualny charakter ka żdej gminy w zakresie potrzeb i zagro żeń w dziedzinie ochrony środowiska, od cz ęś ci zada ń i priorytetów zawartych w tych dokumentach odst ąpiono a niektóre zadania zostały zmodyfikowane w celu dostosowania do lokalnych warunków. Program ochrony środowiska dla gminy Trzebinia, zawiera zadania ekologiczne podzielone na dwie grupy (zadania własne gminy i koordynowane): − zadania własne (Wł) - pod poj ęciem zada ń własnych nale ży rozumie ć te przedsi ęwzi ęcia, które będą finansowane w cało ści lub cz ęś ciowo ze środków bud żetowych b ędących w dyspozycji gminy, − zadania koordynowane (Kr) - s ą to pozostałe zadania, zwi ązane z ochron ą środowiska i racjonalnym wykorzystaniem zasobów przyrodniczych, które s ą finansowane ze środków przedsi ębiorstw oraz ze środków zewn ętrznych, b ędących w dyspozycji organów i instytucji szczebla powiatowego, wojewódzkiego i centralnego.

Poprzez koordynacj ę rozumie si ę zaplanowane uczestniczenie w danym zadaniu lub procesie. W zwi ązku z tym niektóre zadania (np. realizowane bezpo średnio przez mieszka ńców termomodernizacje) maj ące po średni wpływ na stan środowiska w gminie Trzebinia, nie s ą dla gminy ani zadaniami własnymi, ani koordynowanymi. W takim przypadku kolumn ę „Typ ” w tabeli harmonogramu pozostawiono pust ą (-). Realizacja zada ń ekologicznych spoczywa głównie na gminie, podmiotach gospodarczych i instytucjach odpowiedzialnych, przy świadomym udziale mieszka ńców gminy. Zadania

117 Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Trzebinia na lata 2014-2017 z uwzgl ędnieniem perspektywy na lata 2018-2021 inwestycyjne zwi ązane są w wi ększo ści z infrastruktur ą (wodoci ągi, kanalizacja, oczyszczalnie ścieków, drogi) której stan wpływa znacz ąco na jako ść poszczególnych komponentów środowiska naturalnego oraz na poziom życia mieszka ńców gminy.

Poni żej, w kolejnych podrozdziałach, dokonano szczegółowego omówienia celów, priorytetów i zada ń w zakresie ochrony środowiska gminy Trzebinia, w podziale na poszczególne jego komponenty oraz przedstawiono wpływ realizacji tych działa ń na środowisko. W opisie celów i zada ń zastosowano nast ępuj ący układ hierarchiczny: − Cele nadrz ędne przewidziane do realizacji do roku 2021, przypisane zostały do poszczególnych komponentów środowiska, którym nadano oznaczenia literowe (np. P – powietrze atmosferyczne), − Kierunki działa ń w ramach celu nadrz ędnego oznaczone zostały dodatkowo cyframi w kolumnie LP1 harmonogramu działa ń ekologicznych, − Zadania krótkoterminowe do realizacji w latach 2014-2017 w ramach poszczególnych kierunków działa ń, oznaczono dodatkowymi cyframi w kolumnie LP2 harmonogramu.

Wykaz zastosowanych skrótów literowych do oznaczenia symbolu celu nadrz ędnego:

1. Kierunki działa ń systemowych : S - Stosowanie zasad ochrony środowiska w strategiach sektorowych i planowaniu przestrzennym. E - Wzrost świadomo ści ekologicznej społecze ństwa.

2. Działania w zakresie ochrony zasobów przyrodniczych : B - Wzrost ró żnorodno ści biologicznej i ochrona terenów cennych przyrodniczo. W - Poprawa jako ści wód powierzchniowych i podziemnych i ochrona ich zasobów. G - Ochrona gleb przed zanieczyszczeniem i degradacj ą, rekultywacja terenów zdegradowanych i zdewastowanych.

3. Działania w zakresie poprawy jako ści środowiska i zapewnienia bezpiecze ństwa ekologicznego P - Ochrona i poprawa jako ści powietrza atmosferycznego poprzez ograniczenie emisji gazów i pyłów. H - Minimalizacja uci ąż liwo ści hałasu przemysłowego i komunikacyjnego. N - Kontrola i ograniczenie emisji promieniowania niejonizuj ącego. A - Ograniczenie skutków awarii przemysłowych i nadzwyczajnych zagro żeń środowiska, poprawa bezpiecze ństwa transportu substancji niebezpiecznych. O - Minimalizacja wytwarzania odpadów, rozwój systemów selektywnego zbierania i odzysku odpadów.

118 Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Trzebinia na lata 2014-2017 z uwzgl ędnieniem perspektywy na lata 2018-2021

Zakres merytoryczny harmonogramu działa ń ekologicznych na lata 2014-2017 z perspektyw ą do roku 2021, odpowiada poszczególnym komponentom środowiska naturalnego, omówionym szczegółowo w analizie stanu i diagnozie zagro żeń środowiska gminy (rozdz.3). Do ka żdego celu nadrz ędnego przypisano kierunki działa ń średnioterminowych do roku 2021 oraz konkretne zadania krótkoterminowe do wykonania w latach 2014-2017. W kolumnie „Rodzaj” dokonano zgodnego z wytycznymi Polityki Ekologicznej Państwa, podziału zada ń na średnioterminowe – (M) do roku 2021, oraz krótkoterminowe – (S) na lata 2014-2017. Zadania ci ągłe oraz okresowe zaliczono do zada ń średnioterminowych. W tabelach 36 do 45 zestawiono cele ekologiczne i zadania szczegółowe które nale ży rozumie ć jako katalog proponowanych działa ń proekologicznych, których realizacja uzale żniona jest od aktualnych potrzeb gminy, sytuacji ekonomicznej oraz mo żliwo ści uzyskania dofinansowania na poszczególne przedsi ęwzi ęcia z Wojewódzkiego b ądź Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej, z funduszy Unii Europejskiej oraz innych źródeł wymienionych w rozdz. 6 programu.

4.2.1. Kierunki działa ń systemowych Skuteczna realizacja celów ochrony środowiska zale ży w du żej mierze od działa ń o charakterze systemowym, które s ą elementem harmonijnego równowa żenia celów ochrony środowiska oraz celów gospodarczych i społecznych dla optymalnego rozwoju gminy. Oznacza to, że coraz wi ększy nacisk nale ży kła ść na działania umo żliwiaj ące: zwi ększenie świadomo ści ekologicznej społecze ństwa, uwzgl ędnianie aspektów ekologicznych w politykach sektorów gospodarki i działaniach planistycznych, zarz ądzanie środowiskowe oraz aktywizacj ę rynku do działa ń na rzecz ochrony środowiska. Poni żej zestawiono główne cele w zakresie działa ń systemowych w których gmina powinna aktywnie uczestniczy ć.

4.2.1.1. Ochrona środowiska w planowaniu przestrzennym

Dla zachowania cennych zasobów przyrodniczych, utrzymania i poprawy jako ści środowiska oraz zapewnienia bezpiecze ństwa ekologicznego, bez konieczno ści hamowania rozwoju gospodarczo- społecznego w gminie, nale ży kierowa ć si ę zasadami zrównowa żonego rozwoju. W tym celu nale ży uwzgl ędni ć podstawowe potrzeby ochrony środowiska we wszystkich dokumentach strategicznych, odnosz ących si ę do głównych dziedzin gospodarki maj ących wpływ na środowisko, takich jak: transport, przemysł (w tym energetyczny), gospodarka komunalna i urbanistyka, budownictwo, rolnictwo i le śnictwo, turystyka i rekreacja. Powy ższe sektory wykazuj ą najwi ększ ą presj ę na środowisko poprzez bezpo średnie i po średnie korzystanie z jego zasobów oraz generowanie zanieczyszcze ń i szkodliwych oddziaływa ń fizycznych. Organy odpowiedzialne za przygotowanie gminnych dokumentów strategicznych, powinny dba ć o integracj ę celów i zada ń dotycz ących rozwoju danej dziedziny z ochron ą środowiska. Szczególnie wa żna jest rola gminy w tworzeniu, wdra żaniu i koordynacji sektorowych dokumentów o charakterze

119 Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Trzebinia na lata 2014-2017 z uwzgl ędnieniem perspektywy na lata 2018-2021 strategicznym (projekty polityk, programy, strategie, plany zagospodarowania terenu), które powinny być poddawane tzw. strategicznym ocenom oddziaływania na środowisko dla sprawdzenia, czy rozwi ązania w nich zastosowane nie stanowi ą zagro żenia dla środowiska przyrodniczego. Konieczno ść przeprowadzania ocen wynika z ustawy z dnia 3 pa ździernika 2008 r. o udost ępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społecze ństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (tekst jednolity Dz. U. z 2014 r., poz. 1235 z pó źn. zm.). Polskie przepisy dotycz ące konieczno ści uwzgl ędniania zagadnie ń dotycz ących ochrony środowiska w planach zagospodarowania przestrzennego zawarte s ą w ustawie z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (tekst jednolity: Dz. U. z 2012, poz. 647 z pó źn. zm.). Miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego s ą podstawowymi instrumentami kształtowania ładu przestrzennego pozwalaj ącymi na racjonaln ą gospodark ę terenami. Od kilku lat obserwuje si ę wzmocnienie roli planowania przestrzennego jako instrumentu ochrony środowiska. Do miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego wykonywane s ą opracowania ekofizjograficzne i prognozy oddziaływania na środowisko, które uwzgl ędniaj ą zagadnienia ochrony środowiska na etapie tworzenia tych planów. Opracowywane w ramach zada ń gminy Trzebinia, plany zagospodarowania przestrzennego, powinny odnosi ć si ę do lokalizacji obiektów mog ących znacz ąco oddziaływa ć na środowisko, wskazywa ć i uwzgl ędnia ć obiekty obj ęte i przewidziane do obj ęcia ró żnymi formami ochrony przyrody oraz inne obszary o szczególnych walorach przyrodniczych (art.15, pkt 2, pkt 3 Ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym). Ponadto w planach zagospodarowania przestrzennego nale ży uwzgl ędnia ć działania na rzecz optymalizacji potrzeb transportowych, wykorzystywania odnawialnych źródeł energii czy te ż zachowania proporcji pomi ędzy obszarami zainwestowanymi i biologicznie czynnymi. Zgodnie z ustaw ą o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym tak że powiaty oraz inne jednostki mog ą współuczestniczy ć w opiniowaniu i uzgadnianiu ustale ń projektów gminnych opracowa ń planistycznych w zakresie swoich kompetencji.

Zidentyfikowane problemy ekologiczne: − brak dostatecznych działa ń edukacyjnych wyja śniaj ących korzy ści środowiskowe opracowania planów zagospodarowania terenu, − konflikty społeczne dotycz ące lokalizacji obwodnicy Trzebini, − istniej ąca presja na lokalizowanie zabudowy w s ąsiedztwie obiektów cennych przyrodniczo (rezerwaty, u żytki ekologiczne, doliny potoków), − presja na odrolnienie gruntów pod działalno ść gospodarcz ą, − presja na inwestycje naruszaj ące integralno ść korytarzy ekologicznych, szczególnie w dolinach rzecznych.

Cel nadrz ędny (S) - Stosowanie zasad ochrony środowiska w strategiach sektorowych i planowaniu przestrzennym

Kierunki działa ń na lata 2014-2021 S 1 - Opracowywanie dokumentów o charakterze strategicznym dla gminy S 2 - Działania edukacyjne w zakresie opracowywania dokumentów strategicznych

120 Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Trzebinia na lata 2014-2017 z uwzgl ędnieniem perspektywy na lata 2018-2021 Tabela 36. Stosowanie zasad ochrony środowiska w strategiach sektorowych i planowaniu przestrzennym – kierunki działa ń i zadania do wykonania na terenie gminy Trzebinia do roku 2021 Cel nadrz ędny (S) - Stosowanie zasad ochrony środowiska w strategiach sektorowych i planowaniu przestrzennym Jednostki LP1 Kierunki działa ń LP2 Działania Okres realizacji Rodzaj Typ Finansowanie realizuj ące Współpraca Wydziału Gospodarki Komunalnej Ochrony Środowiska Rolnictwa 1 Gmina Trzebinia Zadanie ci ągłe M Wł / Kr Bud żet Gminy* i Le śnictwa z wykonawcami gminnych dokumentów strategicznych

Prowadzenie procedur ocen 2 oddziaływania na środowisko Gmina Trzebinia Zadanie ci ągłe M Wł / Kr Bud żet Gminy* dla dokumentów strategicznych Uwzgl ędnianie w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego konieczno ści 3 ochrony zasobów Gmina Trzebinia Zadanie ci ągłe M Wł Bud żet Gminy* Opracowywanie przyrodniczych, walorów dokumentów o krajobrazowych, gleb oraz 1 charakterze zasobów złó ż kopalin strategicznym Projektowanie linii zabudowy uwzgl ędniaj ącej odpowiednie Bud żet Gminy* dla gminy 4 Gmina Trzebinia Zadanie okresowe M Wł przewietrzanie osiedli na terenach o g ęstej zabudowie Uwzgl ędnienie w opracowywanych planach zagospodarowania 5 przestrzennego wymaga ń w Gmina Trzebinia Zadanie ci ągłe M Wł Bud żet Gminy* zakresie ochrony przed hałasem zgodnie z art. 114 Ustawy Prawo Ochrony Środowiska Wprowadzenie do planów zagospodarowania przestrzennego zapisów dot. 6 Gmina Zadanie ci ągłe M Wł Bud żet Gminy* lokalizacji źródeł promieniowania niejonizuj ącego

121 Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Trzebinia na lata 2014-2017 z uwzgl ędnieniem perspektywy na lata 2018-2021 Udział pracowników gminy w Działania szkoleniach w zakresie edukacyjne w wprowadzanych nowych zakresie 2 1 przepisów w dziedzinie ochrony Gmina Trzebinia Zadanie ci ągłe M Wł Bud żet Gminy opracowywania środowiska dokumentów Zakup czasopism i opracowa ń z strategicznych zakresu ochrony środowiska

* Działania b ędą wykonywane przez Gmin ę Trzebinia w ramach zada ń własnych etatowych bez konieczno ści poniesienia dodatkowych kosztów

122 Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Trzebinia na lata 2014-2017 z uwzgl ędnieniem perspektywy na lata 2018-2021

4.2.1.2. Edukacja ekologiczna Ogólne zobowi ązania do prowadzenia edukacji ekologicznej okre śla ustawa Prawo ochrony środowiska. Ustanawia ona obowi ązek uwzgl ędniania problematyki ochrony środowiska i zrównowa żonego rozwoju w programach kształcenia ogólnego we wszystkich typach szkół (art. 77 ustawy Prawo ochrony środowiska). Obowi ązek popularyzacji ochrony środowiska adresowany jest równie ż do wszystkich środków masowego przekazu (art. 78 ustawy Prawo ochrony środowiska). Odpowiednie podej ście do tematu edukacji ekologicznej mieszka ńców gminy, jest jednym z podstawowych warunków skutecznej realizacji celów i zada ń postawionych w Programie ochrony środowiska dla Gminy Trzebinia. Zapewnienie mieszka ńcom gminy łatwego i mo żliwie szerokiego dost ępu do informacji o środowisku i jego ochronie, a tak że o działaniach instytucji w sektorze ochrony środowiska, skutkuje wzrostem świadomo ści ekologicznej oraz wzrostem ilo ści inicjatyw oddolnych w dziedzinie ekologicznego korzystania ze środowiska. Działania w zakresie edukacji ekologicznej powinny dociera ć do wszystkich grup zawodowych, społecznych i wiekowych. Aby to osi ągn ąć konieczne jest znalezienie odpowiednio szerokich i zró żnicowanych środków przekazu. Formy i tre ści przekazu powinny by ć dostosowane do specyficznych cech społeczno ści lub grup do których s ą skierowane. Mo żna wyró żni ć wiele grup, do których maj ą by ć kierowane odpowiednio przygotowane informacje, najbardziej typowymi grupami cho ć nie jedynymi s ą: − pracownicy administracji publicznej, − nauczyciele, pracownicy lokalnych mediów (głównie prasy), pracownicy o środków kultury, − dzieci i młodzie ż, − doro śli mieszka ńcy miast, − doro śli mieszka ńcy terenów wiejskich, − przedsi ębiorcy, kadry kierownicze i pracownicy dozoru w przedsi ębiorstwach. Istotnym elementem skutecznie realizowanej polityki ekologicznej jest współpraca instytucji administracji publicznej z organizacjami pozarz ądowymi. Edukacj ę ekologiczn ą w śród dzieci i młodzie ży najlepiej jest prowadzi ć w trakcie zaj ęć szkolnych lub pozaszkolnych w świetlicach. Oprócz edukacji najmłodszych, kluczowe znaczenie ma podnoszenie świadomo ści ekologicznej pracowników administracji pa ństwowej, samorz ądowej, nauczycieli oraz pracowników firm. W szkołach gminy przeprowadzane s ą corocznie akcje ekologiczne z udziałem dzieci i młodzie ży. Ponadto w ramach działa ń proekologicznych w bud żecie gminy planowane s ą środki finansowe, przeznaczone na promocj ę działa ń ekologicznych. Edukacja ekologiczna mieszka ńców jest realizowana m.in. poprzez: − strony internetowe promuj ące działania proekologiczne w gminie, − druk ulotek i broszur informacyjnych dostarczanych bezpo średnio do domów, − plakaty rozwieszane w miejscach publicznych, − szkolenia, − publikacje w prasie lokalnej,

123 Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Trzebinia na lata 2014-2017 z uwzgl ędnieniem perspektywy na lata 2018-2021

− konkursy ekologiczne samodzielne lub b ędące elementem lokalnych imprez rozrywkowych. Konieczne działania dla skutecznego osi ągni ęcia celów prowadzonych akcji edukacyjnych to: − realizacja programu edukacji ekologicznej w szkołach, − tworzenie o środków edukacji ekologicznej, − promocja i pomoc w tworzeniu gospodarstw ekologicznych i agroturystycznych, − opracowanie projektów ście żek ekologicznych i tras turystycznych, − organizowanie konkursów promuj ących racjonalne korzystanie ze środowiska, − utrzymanie systemu zarz ądzania środowiskowego, − promowanie walorów krajobrazowo-przyrodniczych gminy, − edukacja mieszka ńców w zakresie oszcz ędnego korzystania z komponentów środowiska, w tym ograniczania ilo ści odpadów komunalnych, − prowadzenie szkole ń dla pracowników, − zwi ększenie ilo ści pracowników do realizacji zaplanowanych przedsi ęwzi ęć z zakresu edukacji ekologicznej. Zidentyfikowane problemy ekologiczne: − stały niedobór środków finansowych na cele edukacyjne, − brak o środków edukacji ekologicznej, − zbyt niski poziom edukacji starszych grup społecze ństwa oraz brak wi ększej liczby ofert edukacyjnych skierowanych do tej grupy wiekowej, − brak jednolitego programu edukacji ekologicznej w szkołach podstawowych poło żonych na terenie gminy, − zbyt mało konkursów promuj ących racjonalne korzystanie ze środowiska, − niedostateczna ilo ść ście żek ekologicznych, rowerowych i tras turystycznych, − niewystarczaj ące promowanie walorów krajobrazowo-przyrodniczych gminy. Cel nadrz ędny E - Wzrost świadomo ści ekologicznej społecze ństwa Kierunki działa ń na lata 2014-2021

E 1 - Rozwój edukacji ekologicznej E 2 - Rozwój i doskonalenie komunikacji społecznej

124 Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Trzebinia na lata 2014-2017 z uwzgl ędnieniem perspektywy na lata 2018-2021 Tabela 37. Wzrost świadomo ści ekologicznej społecze ństwa – kierunki działa ń i zadania do wykonania na terenie gminy Trzebinia do roku 2021 Cel nadrz ędny (E) – Wzrost świadomo ści ekologicznej społecze ństwa Jednostki LP1 Kierunki działa ń LP2 Działania Okres realizacji Rodzaj Typ Finansowanie realizuj ące Działania dla utrzymania i rozbudowy ście żek Bud żet Gminy 1 Gmina Trzebinia 2014-2017 S Wł / Kr ekologicznych, rowerowych Dotacje WFO ŚiGW i tras turystycznych Promocja działa ń Zwi ązek ekologicznych, w tym Mi ędzygminny Bud żet MZGK selektywnego zbierania „Gospodarka 2 Zadanie ci ągłe M Wł Dotacje WFO ŚiGW odpadów Komunalna”

(MZGK) w Chrzanowie Współpraca i wspieranie Bud żet Gminy 3 programów edukacji Gmina Trzebinia Zadanie ci ągłe M Wł ekologicznej dla szkół Dotacje WFO ŚiGW Wspieranie finansowe organizacji społecznych 4 realizuj ących programy Gmina Trzebinia Zadanie ci ągłe M Wł Bud żet Gminy ekologiczne Kontynuacja organizowanych Bud żet Gminy Rozwój edukacji 5 imprez ekologicznych „Dzie ń Gmina Trzebinia Zadanie ci ągłe M Wł / Kr 1 Dotacje WFO ŚiGW ekologicznej Ziemi”, „Sprz ątanie Świata” Kształtowanie wła ściwych postaw społecze ństwa wobec przyrody poprzez prowadzenie Bud żet Gminy 6 Gmina Trzebinia Zadanie ci ągłe M Wł / Kr szkole ń i edukacji ekologicznej Dotacje WFO ŚiGW w zakresie ochrony przyrody i bioró żnorodno ści Prowadzenie szkole ń dla rolników w zakresie stosowania Kodeksu Dobrej Praktyki Ośrodek Doradztwa 7 Rolniczej w celu ograniczania Zadanie okresowe M - Bud żet ODR Rolniczego (ODR) zanieczyszcze ń wód niekontrolowanymi spływami powierzchniowymi Koordynowanie działa ń dotycz ących upowszechniania Ośrodek Doradztwa Bud żet ODR 8 zasad Dobrych Praktyk Rolniczego Zadania ci ągłe M Kr Bud żet Gminy* Rolniczych - szkolenia dla Gmina Trzebinia rolników

125 Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Trzebinia na lata 2014-2017 z uwzgl ędnieniem perspektywy na lata 2018-2021 Rozwój Informowanie społecze ństwa w i doskonalenie zakresie ochrony środowiska 2 1 Gmina Trzebinia Zadania ci ągłe M Wł Bud żet Gminy* komunikacji poprzez stron ę internetow ą społecznej Urz ędu Miasta w Trzebini

* Działania b ędą wykonywane przez Gmin ę Trzebinia w ramach zada ń własnych etatowych bez konieczno ści poniesienia dodatkowych kosztów

126 Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Trzebinia na lata 2014-2017 z uwzgl ędnieniem perspektywy na lata 2018-2021

4.2.2. Ochrona zasobów przyrodniczych Podstawowym aktem prawnym w dziedzinie ochrony przyrody jest ustawa z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody (tj. Dz. U. z 2014 r., poz. 627 z pó źn. zm.). Ustawa ta okre śla cele, zasady i formy ochrony przyrody żywej i nieo żywionej oraz krajobrazu. Formami ochrony przyrody są: parki narodowe, rezerwaty przyrody, parki krajobrazowe, obszary chronionego krajobrazu, obszary Natura 2000, pomniki przyrody, stanowiska dokumentacyjne, użytki ekologiczne, zespoły przyrodniczo - krajobrazowe, ochrona gatunkowa ro ślin, zwierz ąt i grzybów. Ochrona zasobów przyrodniczych ma na celu: ─ utrzymywanie procesów ekologicznych i stabilno ści ekosystemów, ─ zachowanie ró żnorodno ści biologicznej, ─ zachowanie dziedzictwa geologicznego, ─ zapewnienie ci ągło ści istnienia gatunków ro ślin lub zwierz ąt wraz z siedliskami poprzez utrzymywanie lub przywracanie ich do wła ściwego stanu, ─ utrzymywanie lub przywracanie do wła ściwego stanu siedlisk przyrodniczych, a tak że innych zasobów przyrody i jej składników, ─ kształtowanie wła ściwych postaw człowieka wobec przyrody. Szczegółowy opis walorów przyrodniczych gminy Trzebinia przedstawiono w rozdz. 3.7 programu. Do najwa żniejszych i najcz ęstszych zagro żeń oraz problemów w dziedzinie ochrony przyrody, nale ży zaliczy ć w szczególno ści: − Zanik i zubo żenie cennych gatunków fauny i flory w wyniku niekorzystnych zmian wynikaj ących z gospodarczego wykorzystania środowiska. − Powstawanie barier ekologicznych. Prawidłowe funkcjonowanie systemu przyrodniczego zakłócaj ą bariery, które przegradzaj ą korytarze ekologiczne i wywołuj ą brak ł ączno ści przestrzennej pomi ędzy obszarami w ęzłowymi. Utrudnia to przepływ materii, energii i informacji genetycznej pomi ędzy w ęzłami, co z kolei skutkuje zakłóceniem równowagi ekologicznej i prowadzi do obni żenia sprawno ści funkcjonowania całego systemu przyrodniczego. Najcz ęś ciej wyst ępuj ącymi barierami s ą liniowe elementy infrastruktury technicznej i zwarta zabudowa. W zwi ązku z powy ższym, głównym celem polityki ekologicznej gminy w zakresie ochrony przyrody i krajobrazu jest d ąż enie do zachowania ró żnorodno ści biologicznej na poziomach: wewn ątrzgatunkowym (genetycznym), gatunkowym oraz ponadgatunkowym (ekosystemowym), bez konieczno ści nadmiernego ograniczania rozwoju gospodarczego. Nale ży d ąż yć do eliminacji konfliktów powstaj ących w wyniku trudno ści pogodzenia konieczno ści rozwoju gospodarczego z konieczno ści ą zachowania ró żnorodno ści biologicznej. Ochrona ró żnorodno ści biologicznej zwi ązana jest z konieczno ści ą ochrony zasobów przyrody i krajobrazu na terenie całej gminy. Powinna by ć realizowana niezale żnie od formalnego statusu ochronnego danego obszaru czy sposobu jego u żytkowania. Istotne

127 Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Trzebinia na lata 2014-2017 z uwzgl ędnieniem perspektywy na lata 2018-2021 znaczenie ma uwzgl ędnienie potrzeb ochrony przyrody ju ż na etapie opracowania dokumentów planistycznych w zakresie zagospodarowania przestrzennego terenów gminy. 4.2.2.1. Ochrona przyrody Ochrona zasobów przyrody ma prowadzi ć do zachowania istniej ącego jej stanu (ró żnorodno ści gatunkowej) oraz stwarzania warunków do jak najlepszego rozwoju. Nadrz ędnym zadaniem w zakresie ochrony przyrody jest powstrzymanie obserwowanych od lat tendencji do zmniejszania si ę ró żnorodno ści biologicznej oraz d ąż enie do odbudowy zniszczonych ekosystemów. W zwi ązku z powy ższym jako podstaw ę wszelkich działa ń w zakresie ochrony przyrody nale ży przyj ąć aktualne opracowania w zakresie inwentaryzacji przyrodniczej województwa oraz gminy Trzebinia, w celu wytypowania nowych obszarów, dla których konieczna jest ochrona. Inwentaryzacja taka jest prowadzona w ramach działa ń Regionalnego Konserwatora Przyrody oraz w ramach wykonywanych opracowa ń przyrodniczych i ekofizjograficznych dla gminy. Opracowania te w istotny sposób wspomagaj ą typowanie obszarów cennych przyrodniczo. Do zada ń gminy w dziedzinie ochrony przyrody i krajobrazu nale żą działania w zakresie realizacji i koordynacji nast ępuj ących głównych zada ń: − Kształtowanie polityki zagospodarowania przestrzennego respektuj ącego warto ści przyrodnicze i krajobrazowe, − Nale żyte uwzgl ędnianie roli opracowa ń ekofizjograficznych przy tworzeniu miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego w gminie, − Kształtowanie wła ściwych postaw społecze ństwa wobec przyrody poprzez prowadzenie szkole ń i edukacji ekologicznej w zakresie ochrony przyrody i bioró żnorodno ści, − Promowanie istniej ących form ochrony przyrody i innych miejsc cennych przyrodniczo, w tym tworzenie ście żek przyrodniczo - dydaktycznych, − Ochrona istniej ących i zakładanie nowych terenów zielonych na obszarach miast, − Zapewnienie dogodnych warunków organizacyjno-przestrzennych do rozwoju agroturystyki w gminie. Ochrona bioró żnorodno ści powinna by ć realizowana na zasadach zrównowa żonego rozwoju, dlatego te ż na wyznaczonych obszarach ochronnych nie przewiduje si ę wprowadzenia ochrony ścisłej. Generalnie nale ży stwierdzi ć, że u żytkowanie ziemi na tych obszarach nie mo że doprowadzi ć do zaniku siedlisk lub gatunków, pomniejszenia areału ich wyst ępowania lub do zmniejszenia liczebno ści gatunków ro ślin i zwierz ąt. Ochrona bioró żnorodno ści mo że by ć realizowana na podstawie planów ochrony, które wskazuj ą kierunki i metody gospodarowania na danym terenie. B ędą one zawiera ć np.: wytyczne dotycz ące zachowania lub przywrócenia ekstensywnych metod gospodarowania na obszarach rolniczych lub respektowania zasad ekologicznej gospodarki le śnej. Ich ustalenia b ędą wi ążą ce dla planów zagospodarowania przestrzennego, planów urz ądzania lasów oraz innych dokumentów strategicznych. Zgodnie z ustaw ą o ochronie przyrody, rada gminy mo że w drodze uchwały, objąć ochron ą szczególnie cenne miejsca i obiekty przyrodnicze w formie u żytków ekologicznych, stanowisk dokumentacyjnych, zespołów przyrodniczo-krajobrazowych i pomników przyrody. Istotnym kierunkiem

128 Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Trzebinia na lata 2014-2017 z uwzgl ędnieniem perspektywy na lata 2018-2021 działa ń sprzyjaj ącym zachowaniu bioró żnorodno ści na obszarze gminy będzie ochrona obszarów cennych przyrodniczo, dotychczas nie obj ętych ochron ą prawn ą, ale wa żnych z punktu widzenia zapewnienia spójno ści systemu przyrodniczego. Do takich obszarów nale żą przede wszystkim doliny rzeczne pełni ące funkcj ę korytarzy ekologicznych, ł ącz ących obszary w ęzłowe. Chronione powinny by ć tak że tereny zieleni, drzewostan parkowy oraz zadrzewienia i zakrzewienia, szczególnie te wzdłu ż cieków wodnych, które zapobiegaj ą przedostawaniu si ę do wód powierzchniowych zanieczyszcze ń. Wa żnym działaniem w zakresie ochrony przyrody b ędzie odbudowa zniszczonych ekosystemów, które utraciły równowag ę przyrodnicz ą. Dotyczy to szczególnie ekosystemów wodnych oraz cennych przyrodniczo wilgotnych siedlisk w dolinach cieków wodnych. Renaturalizacji powinny podlega ć koryta cieków wodnych niekorzystnie przekształcone w wyniku zabudowy ich dna i niepotrzebnej obudowy brzegów. Przykładem mo że tu by ć potok Dulówka, płyn ący na przewa żaj ącym odcinku w gł ębokim stabilnym korycie, z dala od zabudowa ń i dróg, którego regulacja przyniosła by jedynie negatywne skutki przyrodnicze. Renaturalizacja koryt rzecznych które zostały uregulowane, poł ączona z innymi działaniami ochronnymi, mo że przywróci ć naturalne bytowanie gatunków ryb i innych organizmów wodnych. Skuteczna ochrona ró żnorodno ści uzale żniona jest w znacznym stopniu od dokładnego rozpoznania zasobów przyrodniczych gminy, a tak że od poziomu wiedzy społecze ństwa na ten temat. Dlatego niezwykle istotne jest okresowe aktualizowanie opracowa ń ekofizjograficznych i przyrodniczych oraz przygotowanie odpowiednich programów edukacyjnych z zakresu ochrony przyrody. Nale ży d ąż yć do jak najpełniejszego respektowania w planach miejscowych i innych opracowaniach planistycznych ustale ń planów ochrony parków krajobrazowych, opracowa ń ekofizjograficznych i inwentaryzacji przyrodniczych. Obszary o du żych walorach przyrodniczych i podlegaj ące prawnej ochronie przyrody, mog ą by ć szczególnie atrakcyjne dla turystów. Walory przyrodnicze w poł ączeniu z udost ępnieniem lokalnych zasobów dziedzictwa kulturowego mog ą stanowi ć podstaw ę do rozwoju ró żnych form turystyki, a zwłaszcza agroturystyki i turystyki objazdowej. Konieczno ść rozbudowy struktury gospodarczej gminy, w której turystyka powinna posiada ć licz ącą si ę pozycj ę wynika przewa żnie ze wszystkich dokumentów programowych przyj ętych przez samorz ąd gminny. Turystyka powinna spełnia ć rol ę czynnika aktywizacji lokalnej społeczno ści i sta ć si ę instrumentem wspomagaj ącym restrukturyzacj ę wsi oraz wpływa ć na przemiany społeczno-gospodarcze i awans ekonomiczny terenów wiejskich, stymuluj ąc rozwój usług i handlu. Planowanie rozwoju turystyki, jak równie ż budowa i rozbudowa obiektów turystyczno-rekreacyjnych powinny by ć oparte o rygorystyczne respektowanie norm ochrony środowiska. Cech ą charakterystyczn ą środowiska przyrodniczego gminy Trzebinia jest jego bogata bioró żnorodno ść . Zadania w zakresie wzrostu bioró żnorodno ści realizowane b ędą głównie w ramach bud żetu gminy. Ochrona, rozwój i uporz ądkowanie systemu obszarów chronionych realizowana będzie m.in. poprzez ochron ę istniej ących i zakładanie nowych terenów zielonych na obszarze miasta. Zakładanie nowych terenów zielonych i rekreacyjnych jest skorelowane z turystyczn ą wizj ą rozwoju gminy. Kształtowanie polityki i zagospodarowania przestrzennego respektuj ącego warto ści przyrodnicze

129 Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Trzebinia na lata 2014-2017 z uwzgl ędnieniem perspektywy na lata 2018-2021 i krajobrazowe realizowane b ędzie przez planowanie inwestycji z zachowaniem walorów przyrodniczych i krajobrazowych oraz zapewnienie dogodnych warunków organizacyjno-przestrzennych do rozwoju agroturystyki w gminie. Realizacja tych działa ń w zakresie ochrony i wzrostu bioró żnorodno ści przyczyni si ę do wzrostu atrakcyjno ści turystycznej i krajobrazowej gminy oraz zwróci uwag ę na ochron ę cennej flory i fauny. Brak działa ń w tym zakresie mo że spowodowa ć obni żenie walorów przyrodniczych poprzez wygini ęcie cennych gatunków ro ślin i zwierz ąt. Aktualny stan gospodarki le śnej na terenie gminy został omówiony w rozdz. 3.7.4. programu. Zwi ększenie zalesie ń oraz ochrona istniej ących zasobów le śnych jest jednym z niezb ędnych działa ń proekologicznych, warunkuj ących osi ągni ęcie celów ochrony środowiska przyrodniczego oraz rozwój komplementarnych dziedzin gospodarki, zwłaszcza turystyki. Jak wynika z analizy stanu aktualnego, gmina Trzebinia posiada dobry wska źnik lesisto ści (ok. 44%), co stwarza dobre warunki do rozwoju ró żnych form turystyki zwłaszcza agroturystyki, ekoturystyki oraz wypoczynku weekendowego i rekreacji w środowisku le śnym. Lokalizacja zalesie ń powinna m.in. zapewnia ć: zmniejszenie rozdrobnienia i rozproszenia kompleksów le śnych, tworzenie korytarzy ekologicznych pomi ędzy wi ększymi kompleksami le śnymi oraz poł ączenie ich z obszarami o funkcjach ekologicznych. W odniesieniu do lasów istniej ących, szczególnie istotna b ędzie powszechna i ci ągła ich ochrona przed wył ączeniem z u żytkowania le śnego. Formalne aspekty działalno ści gospodarczej w lasach reguluj ą plany urz ądzania lasów. Plany te zawieraj ą mi ędzy innymi, programy edukacji le śnej społecze ństwa i programy ochrony przyrody, które w sferze działa ń gospodarczych uwzgl ędniaj ą m. in. potrzeb ę ochrony siedlisk przyrodniczych oraz ochron ę zagro żonych i chronionych gatunków fauny i flory. Zidentyfikowane problemy ekologiczne: − brak pełnego opracowania monitoringu stanu zachowania gatunków, obszarów chronionych, ptaków i siedlisk przyrodniczych, zgodnego z wymaganiami krajowymi i mi ędzynarodowymi, − zbyt mała retencja wód powierzchniowych, niewielka ilo ść stawów i tzw. „oczek wodnych” (wzgl ędy krajobrazowe i biocenotyczne), − zalesianie gruntów porolnych gatunkami obcymi rodzimej florze, b ądź gatunkami spoza naturalnego zasi ęgu geograficznego, − za śmiecanie terenów le śnych wokół terenów mieszkaniowych i turystycznych, − zbyt niski wska źnik powierzchni terenów zieleni niskiej ogólnodost ępnej, − zbyt mała ilo ść ście żek dydaktycznych w obr ębie obszarów przyrodniczo cennych, − niewystarczaj ąca ilo ść infrastruktury turystycznej i komunalnej w s ąsiedztwie lasów. − mało rozpropagowana agroturystyka i turystyka weekendowa. Osi ągni ęcie wyznaczonego celu ekologicznego w zakresie ochrony środowiska przyrodniczego wymaga nast ępuj ących działa ń: W dziedzinie gospodarki le śnej: − prowadzenie zalesiania równolegle z działaniami prowadz ącymi do zró żnicowania struktury gatunkowej lasów i poprawy struktury wiekowej drzewostanów, − opracowanie wieloletniego programu zalesienia nieu żytków oraz jego wdra żanie, − zalesianie gruntów porolnych gatunkami bliskimi rodzimej florze, − utrzymanie i ochrona istniej ących kompleksów le śnych (chronionych),

130 Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Trzebinia na lata 2014-2017 z uwzgl ędnieniem perspektywy na lata 2018-2021

− uwzgl ędnienie w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego struktury przestrzennej lasów w krajobrazie, − ograniczenia lub eliminacji zewn ętrznej presji na ekosystemy le śne, przez przyjazne lasom zagospodarowanie terenów przyległych do kompleksu le śnego, Ochrona zwierz ąt i ro ślin: − ochrona naturalnych siedlisk, stanowisk chronionych gatunków ro ślin i zwierz ąt, − opracowanie planów ochrony siedlisk gatunków fauny i flory, które s ą zagro żone, − dokarmianie zwierz ąt dziko żyj ących, − wydawanie informatorów o najcenniejszych walorach gminy i zasadach ich ochrony, − prowadzenie edukacji dla mieszka ńców gminy na temat ochrony rodzimej fauny, a tak że negatywnych zjawisk zwi ązanych z wypalaniem traw i pól, − zaniechanie realizacji du żych inwestycji na terenach wzmo żonej ochrony fauny. Utrzymanie i rozwój terenów zieleni urz ądzonej: − prace piel ęgnacyjne na terenach obj ętych ochron ą, − budowa przyrodniczych ście żek dydaktycznych oraz dróg rowerowych, − zwi ększenie powierzchni terenów zieleni w gminie poprzez zalesianie i zadrzewianie nowych terenów, − prowadzenie zaj ęć z przyrody i biologii na ście żkach dydaktycznych, − ochrona istniej ącej zieleni urz ądzonej. Gospodarka łowiecka, gospodarka w ędkarska: − zwi ększenie liczebno ści podstawowych gatunków zwierzyny drobnej, − zwi ększenie powierzchni u żytkowej obwodów łowieckich, − utrzymanie oraz poprawa stanu ekosystemów wodnych i od wody zale żnych, w szczególno ści poprzez wprowadzanie rodzimych gatunków ryb. Obszary chronione i pomniki przyrody: − obejmowanie ró żnymi formami ochrony prawnej, terenów przyrodniczo cennych wskazanych w waloryzacji przyrodniczej, poprzez tworzenie nowych parków gminnych, pomników przyrody, obszarów chronionego krajobrazu, u żytków ekologicznych, zespołów przyrodniczo krajobrazowych, − przygotowanie planu zabiegów konserwacyjnych i pielęgnacyjnych parków oraz pomników przyrody. Cel nadrz ędny (B) – Wzrost ró żnorodno ści biologicznej i ochrona terenów cennych przyrodniczo Kierunki działa ń na lata 2014-2021 B 1 - Ochrona, rozwój i uporz ądkowanie systemu obszarów chronionych B 2 - Kształtowanie polityki zagospodarowania przestrzennego respektuj ącego warto ści przyrodnicze i krajobrazowe B 3 - Realizacja zrównowa żonej gospodarki le śnej na terenach gminnych

131 Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Trzebinia na lata 2014-2017 z uwzgl ędnieniem perspektywy na lata 2018-2021 Tabela 38. Wzrost ró żnorodno ści biologicznej i ochrona terenów cennych przyrodniczo – kierunki działa ń i zadania do wykonania na terenie gminy Trzebinia do roku 2021 Cel nadrz ędny (B) – Wzrost ró żnorodno ści biologicznej i ochrona terenów cennych przyrodniczo Jednostki LP1 Kierunki działa ń LP2 Działania Okres realizacji Rodzaj Typ Finansowanie realizuj ące Ochrona istniej ących i Bud żet Gminy 1 zakładanie nowych terenów Gmina Trzebinia Zadanie ci ągłe M Wł Dotacje WFO ŚiGW zielonych na obszarach miasta Fundusze UE Ochrona, rozwój Piel ęgnacja terenów zielonych 2 Zarządcy dróg Zadanie ci ągłe M Wł / Kr Bud żety zarz ądców dróg i uporz ądkowanie w pasach drogowych 1 systemu obszarów Wspieranie organizacji po żytku chronionych publicznego z terenu gminy w 3 zakresie działa ń wpływaj ących Gmina Trzebinia Zadanie ci ągłe M Wł Bud żet Gminy na popraw ę stanu środowiska przyrodniczego Planowanie inwestycji z Bud żet Gminy* zachowaniem walorów Gmina Trzebinia 1 Zadanie ci ągłe M Wł / Kr Bud żety podmiotów Kształtowanie przyrodniczych i Inwestorzy gospodarczych polityki krajobrazowych zagospodarowania przestrzennego Aktualizacja opracowa ń 2 2 Gmina Trzebinia Zadanie okresowe M Wł Bud żet Gminy respektuj ącego ekofizjograficznych warto ści przyrodnicze i Zapewnienie dogodnych krajobrazowe warunków organizacyjno- Bud żet Gminy 3 Gmina Trzebinia Zadanie ci ągłe M Wł przestrzennych do rozwoju Fundusze UE agroturystyki w gminie Bud żet Gminy Prowadzenie zalesień na Gmina Trzebinia Bud żet Wła ścicieli Realizacja 1 terenach gminnych i Wła ściciele Zadanie okresowe S Wł / Kr nieruchomo ści zrównowa żonej prywatnych nieruchomo ści Dotacje WFO ŚiGW 3 gospodarki le śnej Fundusze UE na terenach Opracowanie uproszczonych gminnych planów urz ądzania lasów oraz 2 Gmina Trzebinia 2014-2017 S Wł Bud żet Gminy inwentaryzacja stanu lasów gminnych * Działania b ędą wykonywane przez Gmin ę Trzebinia w ramach zada ń własnych etatowych bez konieczno ści poniesienia dodatkowych kosztów

132 Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Trzebinia na lata 2014-2017 z uwzgl ędnieniem perspektywy na lata 2018-2021

4.2.2.2. Ochrona zasobów i poprawa jako ści wody

Podstaw ą ochrony wód są ustawy: Prawo ochrony środowiska oraz Prawo wodne. Ochrona wód polega na zapewnieniu jak najlepszej ich jako ści, w tym utrzymywaniu ilo ści wody na poziomie zapewniaj ącym ochron ę równowagi biologicznej. Szczególn ą uwag ę zwraca si ę na ochron ę wód podziemnych, polegaj ącą na zmniejszaniu ryzyka zanieczyszczeniem poprzez ograniczanie oddziaływania na obszary ich zasilania oraz utrzymywaniu równowagi zasobów tych wód. Ustawa Prawo wodne nakazuje gospodarowanie wodami zgodnie z zasadami zrównowa żonego rozwoju, uwzgl ędniaj ącymi zasad ę wspólnych interesów. Ochrona wód powinna by ć realizowana poprzez współprac ę administracji publicznej, u żytkowników wód i przedstawicieli lokalnych społeczno ści. Jednym z celów polityki ekologicznej pa ństwa, województwa, powiatu i gminy jest zapewnienie mieszka ńcom wody pitnej dobrej jako ści. Z tego powodu wa żne jest utrzymanie jako ści wód podziemnych i powierzchniowych, co najmniej na poziomie wymaganym przepisami. Ochrona wód powierzchniowych wi ąż e si ę głównie z wprowadzeniem zintegrowanego systemu gospodarki wodno- ściekowej. Wprowadzenie zintegrowanego systemu gospodarki wodno-ściekowej wynika z Dyrektywy 91/271/EWG i polega na rozbudowie systemów kanalizacji i modernizacji istniej ących oczyszczalni ścieków, z uwzgl ędnieniem aspektów zlewniowych. W miejscach, gdzie budowa kanalizacji zbiorczej nie przyniosłaby korzy ści dla środowiska lub spowodowała nadmierne koszty (np. przy rozproszonej zabudowie), dyrektywa dopuszcza zastosowanie indywidualnych rozwi ąza ń, pod warunkiem, że pozwol ą one na osi ągni ęcie tego samego poziomu ochrony wód. Na obszarach, gdzie wyst ępuje rozproszona zabudowa działania b ędą ukierunkowane na skanalizowanie i odprowadzenie ścieków do oczyszczalni indywidualnych. Uporz ądkowanie gospodarki ściekowej przyczyni si ę nie tylko do poprawy jako ści wód powierzchniowych, ale tak że zapobiegnie zanieczyszczeniu wód podziemnych. Jest to niezmiernie wa żne w przypadku gminy Trzebinia ze wzgl ędu na wykorzystywanie uj ęć wód podziemnych do celów zaopatrzenia ludno ści. Ochrona jako ści tych wód ma na celu zmniejszenie przenikania zanieczyszcze ń z powierzchni ziemi do warstw wodono śnych. W tej sytuacji konieczne jest respektowanie w planowaniu przestrzennym oraz w działaniach realizacyjnych, wszelkich informacji bie żą cych oraz prognoz dotycz ących oddziaływa ń na środowisko wodne projektowanej zabudowy. Zbiorniki wód podziemnych podlegają ochronie zgodnie z art. 98 ustawy Prawo ochrony środowiska. Ich ochrona polega w szczególno ści na: − zmniejszeniu ryzyka zanieczyszczenia tych wód poprzez ograniczenie oddziaływania na obszarach ich zasilania, − utrzymaniu równowagi zasobów tych wód. Wa żnym elementem ochrony wód podziemnych jest zapewnienie aktualnej informacji o jako ści tych wód. Zadanie to powinno by ć realizowane poprzez regionalny i lokalny monitoring wód

133 Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Trzebinia na lata 2014-2017 z uwzgl ędnieniem perspektywy na lata 2018-2021 podziemnych, który winien zapewni ć stał ą obserwacj ę dynamiki zmian jako ściowych oraz wspomaga ć działania zmierzaj ące do likwidacji lub ograniczenia ujemnego wpływu czynników antropogenicznych. Cele średnioterminowe w zakresie ochrony wód cz ęś ciowo s ą zbie żne z celami w zakresie poprawy ich jako ści i mog ą by ć rozpatrywane wspólnie. Zostały one zebrane w trzech kierunkach działa ń, z których do najwa żniejszych nale żą : ochrona zasobów i poprawa stanu wód podziemnych i powierzchniowych oraz zapewnienie mieszka ńcom wody pitnej dobrej jako ści. Zadania te zgłaszane s ą przez gmin ę oraz wynikaj ą ze stanu skanalizowania i zwodoci ągowania na terenie gminy. W kierunku racjonalizacji wykorzystania zasobów wodnych nale ży realizowa ć zadania zwi ązane z modernizacj ą systemów zaopatrzenia mieszka ńców w wod ę, które przyczyni ą si ę do zminimalizowania strat wody, oraz zadania zwi ązane ze sprawnym dostarczeniem wody do wszystkich mieszka ńców poprzez utrzymanie w nale żytym stanie technicznym sieci wodoci ągowej. W ramach zada ń zwi ązanych z ochron ą wód nale ży kontynuowa ć realizacj ę zada ń o charakterze nieinwestycyjnym polegaj ących na inwentaryzacji istniej ących źródeł zanieczyszcze ń wód i gleb ściekami. Istotne znaczenie maj ą działania w kierunku ograniczania spływu powierzchniowego zanieczyszcze ń do wód. W rolnictwie i przemy śle konieczne jest wprowadzenie najlepszych dost ępnych praktyk i technik co w konsekwencji ograniczy ilo ść zu żywanej wody i przyczyni si ę do zmniejszenia ładunku zanieczyszcze ń wprowadzanych do odbiorników. Istotnym zagadnieniem w tej materii jest proces podnoszenia świadomo ści ekologicznej mieszka ńców, m.in. poprzez propagowanie proekologicznych postaw obejmuj ących praktyki oszcz ędzania wody. Działania nastawione na zminimalizowanie strat wody powinny obejmowa ć wszystkie dziedziny gospodarki korzystaj ące z zasobów wodnych ze szczególnym uwzgl ędnieniem przemysłu, gospodarki komunalnej i rolnictwa. Realizacja działa ń w zakresie ochrony wód powierzchniowych i podziemnych poprzez ograniczenie nielegalnego zrzutu ścieków, przyczyni si ę do poprawy jako ści rzek i cieków gminy, co przeło ży si ę na popraw ę warunków bytowania organizmów wodnych i przyczyni si ę do dalszego ograniczenia zanieczyszczenia wód dorzecza Wisły. Poprawa infrastruktury (kanalizacja i wodoci ągi) wpłynie na zwi ększenie mo żliwo ści rozwojowych gminy. Zadania te wpłyn ą równie ż na ograniczenie zagro żenia wód zbiornika GZWP 452. Analiz ę stanu aktualnego jako ści wód powierzchniowych i podziemnych na terenie gminy Trzebinia zawiera rozdz. 3.2 oraz rozdz. 3.3. programu. Zidentyfikowane problemy ekologiczne: − zagro żenie zanieczyszczeniem Głównego Zbiornika Wód Podziemnych GZWP 452, − niekorzystny wpływ obszarowych zanieczyszcze ń pochodz ących ze spływów powierzchniowych, − dysproporcja pomi ędzy długo ści ą sieci wodoci ągowej i kanalizacyjnej, − du ża liczba zakładów przemysłowych stwarzaj ących potencjalne zagro żenie dla wód powierzchniowych i podziemnych, − zdegradowane tereny poprzemysłowe na obszarze gminy, − mo żliwo ść przenikania do wód i do ziemi ścieków przemysłowych zawieraj ących substancje szczególnie szkodliwe dla środowiska wodnego, − niewystarczaj ący poziom retencji powierzchniowej (zbyt mała ilo ść zbiorników wodnych), − zagro żenie eutrofizacj ą wód.

134 Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Trzebinia na lata 2014-2017 z uwzgl ędnieniem perspektywy na lata 2018-2021

Dla poprawy jako ści wód powierzchniowych i podziemnych i osi ągni ęcia wyznaczonego celu ekologicznego będzie konieczne przeprowadzenie nast ępuj ących działa ń: Wody powierzchniowe: − racjonalizacja gospodarowania wod ą, − ochrona przed zabudow ą terenów przylegaj ących bezpo średnio do cieków oraz terenów zaplanowanych pod budow ę zbiorników retencyjnych, − bie żą ca konserwacja koryt potoków (oczyszczanie z odpadów, zabezpieczenie skarp na odcinkach tego wymagaj ących, usuwanie niedro żno ści, oczyszczanie przepustów pod mostami), − bie żą ca konserwacja sztucznych rowów odwadniaj ących, − ograniczenie zanieczyszcze ń odprowadzanych do wód i do ziemi: kontrola stanu technicznego urz ądze ń do przechowywania i oczyszczania ścieków komunalnych, sposobu post ępowania ze ściekami, zapobieganie za śmiecaniu dolin potoków i cieków, − edukacja mieszka ńców w zakresie zagro żeń wynikaj ących z nieprawidłowej gospodarki ściekami i promocja nowoczesnych technologii gromadzenia i usuwania ścieków, − prowadzenie kontroli obiektów o najwi ększym zagro żeniu dla wód powierzchniowych na terenie gminy przez uprawnione jednostki, − ograniczanie zanieczyszcze ń obszarowych i punktowych pochodz ących z działalno ści rolniczej i bytowej (głównie z wadliwych indywidualnych systemów kanalizacji). Wody podziemne: − prowadzenie monitoringu chemizmu wód GZWP 452, − ograniczenie zanieczyszcze ń punktowych odprowadzanych do wód i ziemi: rekultywacja nieczynnych składowisk odpadów, ograniczenie wpływu oddziaływania czynnych składowisk odpadów, − bie żą cą likwidacja „dzikich wysypisk”, − rekultywacj ę wyrobiska pomarglowego „Górka”, − podejmowanie działa ń podmiotów gospodarczych w zakresie racjonalnego gospodarowania wod ą, w tym eliminowanie nieuzasadnionego wykorzystania wód podziemnych do celów przemysłowych oraz w zakresie wprowadzenia zamkni ętego obiegu wody przemysłowej.

Sie ć wodoci ągowa i kanalizacja: − rozbudow ę sieci wodoci ągowej, kanalizacyjnej sanitarnej i deszczowej oraz budow ę nowych odcinków na terenach przeznaczonych pod budownictwo, − utrzymanie kanalizacji deszczowej w dobrym stanie technicznym, − budow ę przydomowych oczyszczalni na terenach, gdzie budowa sieci kanalizacji sanitarnej jest nieopłacalna z przyczyn ekonomicznych, b ądź bardzo trudna do realizacji ze wzgl ędów technicznych (ukształtowanie terenu, rozproszona budowa),

135 Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Trzebinia na lata 2014-2017 z uwzgl ędnieniem perspektywy na lata 2018-2021

− prowadzenie inwentaryzacji przydomowych oczyszczalni i okresowej kontroli w zakresie prawidłowego odprowadzania ścieków i wywozu osadów ściekowych, − kontynuacj ę wsparcia finansowego dla mieszka ńców gminy realizuj ących przydomowe, biologiczne oczyszczalnie ścieków zgodnie z uchwał ą Rady Miasta Trzebini.

Cel nadrz ędny (W) - Poprawa jako ści wód powierzchniowych i podziemnych oraz ochrona ich zasobów

Kierunki działa ń na lata 2014-2021

W 1 - Efektywne zarz ądzanie zasobami wodnymi i ich racjonalne wykorzystanie W 2 - Ochrona zasobów i poprawa stanu wód podziemnych i powierzchniowych W 3 - Zapewnienie mieszka ńcom wody pitnej dobrej jako ści W 4 - Ochrona terenów zagro żonych podtapianiem

136 Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Trzebinia na lata 2014-2017 z uwzgl ędnieniem perspektywy na lata 2018-2021 Tabela 39. Poprawa jako ści wód powierzchniowych i podziemnych i ochrona ich zasobów – kierunki działa ń i zadania do wykonania na terenie gminy Trzebinia do roku 2021 Cel nadrz ędny (W)- Poprawa jako ści wód powierzchniowych i podziemnych i ochrona ich zasobów Jednostki LP1 Kierunki działa ń LP2 Działania Okres realizacji Rodzaj Typ Finansowanie realizuj ące Efektywne Rejonowe zarz ądzanie Przedsi ębiorstwo Bud żet RPWiK zasobami Minimalizacja strat wody Wodoci ągów i Dotacje WFO ŚiGW 1 1 Zadanie ci ągłe M Kr wodnymi i ich w sieci wodoci ągowej Kanalizacji Dotacje NFO ŚiGW racjonalne (RPWiK) w Fundusze UE wykorzystanie Chrzanowie Bud żet RPWiK Rozbudowa sieci kanalizacyjnej RPWiK Dotacje WFO ŚiGW 1 Zadanie ci ągłe M Kr na terenie gminy w Chrzanowie Dotacje NFO ŚiGW Fundusze UE Budowa przydomowych Bud żety wła ścicieli oczyszczalni ścieków na nieruchomo ści Wła ściciele 2 terenach gdzie brak mo żliwo ści Zadanie ci ągłe M Wł / Kr Dotacje WFO ŚiGW nieruchomo ści przył ączenia do kanalizacji Dotacje NFO ŚiGW miejskiej Dotacje z Bud żetu Gminy Prowadzenie inwentaryzacji i kontroli przydomowych Ochrona zasobów 3 Gmina Trzebinia Zadanie ci ągłe M Wł Bud żet Gminy* zbiorników i oczyszczalni i poprawa stanu ścieków komunalnych wód 2 podziemnych Ograniczenie negatywnego Bud żety wła ścicieli i wpływu na środowisko Wła ściciele nieruchomo ści powierzchniowych 4 zanieczyszcze ń punktowych i zarz ądcy Zadanie ci ągłe M - Dotacje WFO ŚiGW poprzez likwidacj ę źródeł nieruchomo ści Dotacje NFO ŚiGW zanieczyszczenia Bie żą ca konserwacja potoków, Bud żet Wła ścicieli i cieków i rowów Wła ściciele i 5 Zadanie ci ągłe M Wł /Kr zarz ądców cieków odwadniaj ących, renaturalizacja zarz ądcy cieków Dotacje WFO ŚiGW koryt potoków

Prowadzenie monitoringu 6 jako ści wód powierzchniowych WIO Ś Zadanie ci ągłe M Kr Bud żet WIO Ś i podziemnych Zapewnienie Bud żet RPWiK Sukcesywna rozbudowa sieci mieszka ńcom RPWiK Dotacje WFO ŚiGW 3 1 wodoci ągowej i modernizacja Zadanie ci ągłe M Kr wody pitnej dobrej w Chrzanowie Dotacje NFO ŚiGW wodoci ągów gminnych jako ści Fundusze UE

137 Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Trzebinia na lata 2014-2017 z uwzgl ędnieniem perspektywy na lata 2018-2021 Ochrona uj ęć wody i Bud żet RPWiK zbiorników wodnych, które RPWiK Dotacje WFO ŚiGW 2 Zadanie ci ągłe M Kr pełni ą funkcj ę zaopatrzenia w Chrzanowie Dotacje NFO ŚiGW ludno ści w wod ę pitn ą Fundusze UE Bud żet MZMiUW Ochrona terenów Systematyczna kontrola MZMiUW Bud żety Wła ścicieli 4 zagro żonych 1 dro żno ści cieków i urz ądze ń Wła ściciele cieków Zadanie ci ągłe M Kr cieków i urz ądze ń podtapianiem wodnych i urz ądze ń wodnych wodnych Dotacje WFO ŚiGW * Działania b ędą wykonywane przez Gmin ę Trzebinia w ramach zada ń własnych etatowych bez konieczno ści poniesienia dodatkowych kosztów

138 Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Trzebinia na lata 2014-2017 z uwzgl ędnieniem perspektywy na lata 2018-2021

4.2.2.3. Ochrona gleb i powierzchni ziemi Główne zasady oraz cele ochrony powierzchni ziemi okre ślaj ą przepisy ustawy Prawo ochrony środowiska. Istota działa ń ochronnych polega na zapobieganiu i przeciwdziałaniu niekorzystnym zmianom powierzchni ziemi, a w razie jej uszkodzenia lub zniszczenia, na przywróceniu do stanu wła ściwego. Zasadnicz ą jednak i zarazem najbardziej szczegółow ą regulacj ą dotycz ącą problematyki ochrony zasobów i jako ści gruntów jest Ustawa o ochronie gruntów rolnych i le śnych. Celem jej jest zachowanie jak najwi ększego areału gruntów, poprawa ich warto ści oraz pełne wykorzystanie dla potrzeb produkcji rolnej i le śnej. Cel ten ma charakter gospodarczy, jednak że ł ącz ą si ę z nim tak że cele środowiskowe, bowiem grunty rolne i le śne nale życie zagospodarowane s ą te ż pozytywnym elementem środowiska, podnosz ącym jego warto ść . Zanieczyszczenia chemiczne gleb, w szczególno ści metalami ci ęż kimi, na terenie gminy Trzebinia, wynikaj ą głównie z działalno ści przemysłu i transportu oraz z naturalnego tła geochemicznego zwi ązanego z wychodniami złó ż rudnych w niektórych rejonach gminy. Główne zagro żenia dla gleb na terenie gminy Trzebinia zwi ązane s ą przede wszystkim z działalno ści ą gospodarcz ą (w tym z nieistniej ącym ju ż przemysłem górniczym i metalurgicznym) oraz post ępuj ącą urbanizacj ą terenów rolniczych. Do najwa żniejszych czynników powoduj ących degradacj ę gleb nale ży zaliczy ć: − działalno ść przemysłu (emisje zanieczyszcze ń), − pogł ębiaj ące si ę niedobory wody, − zanieczyszczenie wód powierzchniowych i podziemnych, − zanieczyszczenia transgraniczne atmosfery, − degradacj ę fizyczn ą, chemiczn ą i biologiczn ą gleb, − urbanizację i osadnictwo. Szczegółowe informacje na temat aktualnego stanu oraz zagro żeń gleb w gminie Trzebinia zamieszczono w rozdz. 3.4. programu. W realizacji zada ń ochrony gleb, z których cz ęść posiada charakter nieinwestycyjny lub wi ąż e si ę z działalno ści ą statutow ą niektórych jednostek, uczestniczy ć będą takie jednostki jak: Małopolski Oddział Doradztwa Rolniczego, Małopolski Zarz ąd Melioracji i Urz ądze ń Wodnych, Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Krakowie, Okr ęgowa Stacja Chemiczno-Rolnicza w Krakowie oraz dyrektorzy placówek o światowych. Ochrona gleb wymaga prowadzenia kontroli stanu jako ści gleb i ich przydatno ści rolniczej. Nale ży równie ż prowadzi ć akcje szkoleniowe w zakresie wła ściwego stosowania nawozów w celu ochrony gleb przed degradacj ą powodowan ą przez produkcj ę rolnicz ą. Istotne jest prowadzenie rejestracji zmian fizycznych, chemicznych i biologicznych gleb, wynikaj ących z rodzaju i intensywno ści eksploatacji oraz oddziaływania negatywnych czynników takich jak: erozja, przemysł, emisje, odpady, ścieki. Prowadzenie okresowych bada ń jako ści gleby i ziemi stanowi istotny element ich ochrony. Zakres i sposób prowadzenia tych bada ń okre śla w drodze rozporz ądzenia Minister wła ściwy ds. środowiska.

139 Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Trzebinia na lata 2014-2017 z uwzgl ędnieniem perspektywy na lata 2018-2021

Do głównych kierunków działa ń w zakresie podniesienia jako ści gleb na terenie gminy Trzebinia nale żą : − ochrona powierzchni ziemi, − ochrona gleb u żytkowanych rolniczo, − rekultywacja terenów. Są to zadania w ramach działa ń prewencyjno - kontrolnych, które maj ą charakter działa ń długookresowych. Za ich realizacj ę odpowiedzialni s ą: powiat, gmina, wła ściciele i zarz ądcy nieruchomo ści, O środek Doradztwa Rolniczego oraz WIO Ś. Na powierzchni ę ziemi i stan gleb lokalnie wpływa równie ż prowadzona działalno ść górnicza. Wydobycie kopalin na obszarze gminy Trzebinia odbywa si ę obecnie w odkrywkowej kopalni piasku na terenie zło ża „Siersza-Misiury” i powoduje powstanie wyrobisk, przekształce ń powierzchni terenu które są na bie żą co rekultywowane. Z korzystaniem z zasobów kopalin wi ąż e si ę równie ż konieczno ść odpowiedniego zagospodarowania wyrobisk poeksploatacyjnych. Zapewnienie wła ściwej rekultywacji terenów poeksploatacyjnych jest konieczne, ze wzgl ędu na ochron ę walorów krajobrazowych i przyrodniczych terenów zdegradowanych.

Działania w zakresie ochrony gruntów, gleb i powierzchni ziemi polegaj ą na: − ograniczaniu przeznaczania gruntów rolnych i le śnych na cele nierolnicze i niele śne, tzn. ograniczania innego ni ż rolniczy sposobu u żytkowania gruntów rolnych oraz innego ni ż le śny sposobu u żytkowania gruntów le śnych, − zapobieganiu procesom degradacji i dewastacji gruntów rolnych i le śnych, szkodom w produkcji rolnej i le śnej oraz w drzewostanach, − poprawianiu warto ści u żytkowej gruntów oraz zapobieganiu obni żania ich produkcyjno ści, − przywracaniu gruntom zdegradowanym albo zdewastowanym ich warto ści u żytkowych, przyrodniczych i krajobrazowych (rekultywacja).

Zidentyfikowane problemy ekologiczne:

− zanieczyszczenie gleb metalami ci ęż kimi i zwi ązana z tym konieczno ść wył ączenia ich z produkcji żywno ści, − niekorzystne oddziaływanie terenów zanieczyszczonych w wyniku działalno ści przemysłu na środowisko gruntowo-wodne i konieczno ść podj ęcia działa ń w zakresie ich rekultywacji, − rezygnacja z u żytkowania rolniczego gleb i zwi ązana z tym ich degradacja (procesy erozyjne, silne zachwaszczenie i zakrzewienie), − znaczna presja przemysłu (zajmowanie terenów, składowiska, hałdy, place magazynowe), − skutki eksploatacji podziemnej wegla (osiadanie terenu), − zanieczyszczenie gleb wokół obiektów pogórniczych po eksploatacji rud cynkowo-ołowiowych.

140 Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Trzebinia na lata 2014-2017 z uwzgl ędnieniem perspektywy na lata 2018-2021

Do głównych działa ń ekologicznych mog ących przynie ść rozwi ązanie powy ższych problemów nale ży zaliczy ć: − systematyczn ą kontrol ę poziomu zanieczyszcze ń w glebach (zawarto ść metali ci ęż kich głównie kadmu i pH gleby), w pierwszej kolejno ści w obr ębie sołectw: Czy żówka, Płoki, Lgota, My ślachowice, Psary, Karniowice i Dulowa, − rekultywacj ę terenów zdegradowanych działalno ści ą przemysłow ą w celu ponownego wł ączenia ich do obiegu gospodarczego, − propagowanie w śród rolników oraz działkowiczów racjonalnego gospodarowania zasobami glebowymi i stosowania wła ściwych zabiegów agrotechnicznych (optymalizacja sposobów intensywno ści nawo żenia i stosowania środków ochrony ro ślin, zwi ększenie zu życia nawozów naturalnych), − opracowanie programów edukacyjnych dotycz ących ochrony powierzchni ziemi i gleb, − identyfikacj ę gruntów i nieu żytków do planowanego zalesienia, − promowanie działa ń ograniczaj ących degradacj ę i erozj ę gleb, − likwidacj ę punktowych źródeł zanieczyszczenia gleb (nielegalne wysypiska odpadów, nieszczelne szamba), − kontrol ę podmiotów gospodarczych w zakresie ich wpływu na zanieczyszczenie środowiska glebowego, − wykonanie i aktualizacja map glebowych gminy (z zaznaczeniem obszarów mog ących ulec zanieczyszczeniu) oraz uwzgl ędnienie ewentualnych zmian w planie zagospodarowania przestrzennego gminy, − propagowanie tworzenia grup producenckich oraz działa ń w kierunku scalania i wymiany gruntów, − upowszechnienie zasad Dobrej Praktyki Rolniczej i rolnictwa ekologicznego.

W działaniach zmierzaj ących do ochrony i wykorzystania gruntów rolnych nale ży wzi ąć pod uwag ę ska żenie gleb metalami ci ęż kimi na niektórych obszarach gminy, co ogranicza mo żliwo ść produkcji żywno ści, ale nie wyklucza mo żliwo ści prowadzenia upraw ro ślin niekonsumpcyjnych.

Cel nadrz ędny (G) – Ochrona gleb przed zanieczyszczeniem i degradacj ą, rekultywacja terenów zdegradowanych i zdewastowanych

Kierunki działa ń na lata 2014-2021

G 1 - Ochrona powierzchni ziemi G 2 - Ochrona gleb u żytkowanych rolniczo G 3 - Rekultywacja terenów zdegradowanych i zdewastowanych G 4 - Ograniczanie skutków procesów geodynamicznych

141 Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Trzebinia na lata 2014-2017 z uwzgl ędnieniem perspektywy na lata 2018-2021 Tabela 40. Ochrona gleb przed zanieczyszczeniem i degradacj ą, rekultywacja terenów zdegradowanych i zdewastowanych – kierunki działa ń i zadania do wykonania na terenie gminy Trzebinia do roku 2021

Cel nadrz ędny (G) – Ochrona gleb przed zanieczyszczeniem i degradacj ą, rekultywacja terenów zdegradowanych i zdewastowanych Jednostki LP1 Kierunki działa ń LP2 Działania Okres realizacji Rodzaj Typ Finansowanie realizuj ące Prowadzenie obserwacji Bud żet nastepców terenów zagro żonych szkodami Nast ępcy prawni prawnych górniczymi oraz terenów, na zlikwidowanych 1 Zadanie ci ągłe M - zlikwidowanych których wyst ępuj ą te szkody, a zakładów zakładów górniczych tak że rejestru zawieraj ącego górniczych Dotacje WFO ŚiGW informacje o tych terenach Ochrona Środki własne wła ścicieli Wła ściwe zagospodarowanie Wła ściciele 1 powierzchni ziemi i zarz ądców 2 terenów zagro żonych i zarz ądcy Zadanie ci ągłe M - nieruchomo ści deformacjami powierzchni nieruchomo ści Dotacje WFO ŚiGW Działania w zakresie Bud żet Gminy rewitalizacji i 3 Gmina Trzebinia Zadanie okresowe M Wł Fundusze UE zagospodarowania terenów Dotacje NFO ŚiGW gminnych Prowadzenie systemowych bada ń okre ślaj ących zanieczyszczenie gleb 1 WIO Ś Zadanie okresowe M - Bud żet WIO Ś użytkowanych rolniczo w ramach krajowego monitoringu ekologicznego Ochrona Prowadzenie okresowych bada ń Starosta Bud żet Powiatu gleb 2 jako ści gleb dla potrzeb 2014-2017 S Kr 2 Chrzanowski Dotacje WFO ŚiGW użytkowanych planowania przestrzennego rolniczo Kontrola podmiotów gospodarczych w zakresie ich 3 WIO Ś Zadania ci ągłe M - Bud żet WIO Ś wpływu na zanieczyszczenie gleb Bie żą ca likwidacja punktowych Wła ściciele Środki wła ścicieli 4 Zadania ci ągłe M Kr źródeł zanieczyszczenia gleb nieruchomo ści nieruchomo ści

142 Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Trzebinia na lata 2014-2017 z uwzgl ędnieniem perspektywy na lata 2018-2021 Monitoring stopnia zanieczyszczenia gleb w obr ębie funkcjonuj ących obecni 1 i w przeszło ści zakładów WIO Ś Zadanie ci ągłe M - Bud żet WIO Ś przemysłowych oraz wokół Rekultywacja czynnych i zamkni ętych terenów składowisk odpadów 3 zdegradowanych i zdewastowanych Kontrola w zakresie Starosta 2 wykonywania obowi ązku Zadanie ci ągłe M Kr Bud żet Powiatu Chrzanowski rekultywacji gruntów

Rekultywacja terenów Władaj ący 3 Zadanie ci ągłe M - Bud żety wła ścicieli terenu zdegradowanych powierzchni ą ziemi Prowadzenie obserwacji Ograniczanie Starosta terenów zagro żonych a tak że Bud żet Powiatu 4 skutków procesów 1 Chrzanowski Zadanie ci ągłe M Kr rejestru informacji o tych Dotacje WFO ŚiGW geodynamicznych terenach

143 Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Trzebinia na lata 2014-2017 z uwzgl ędnieniem perspektywy na lata 2018-2021

4.2.3. Poprawa jako ści środowiska i zapewnienie bezpiecze ństwa ekologicznego 4.2.3.1. Ochrona i poprawa jako ści powietrza atmosferycznego Ochrona powietrza polega na zapobieganiu powstawaniu zanieczyszcze ń, ograniczaniu lub eliminowaniu wprowadzonych do powietrza substancji zanieczyszczaj ących w celu zmniejszenia st ęż eń do dopuszczalnego poziomu lub utrzymania ich na poziomie dopuszczalnych wielko ści. Oceny powietrza atmosferycznego dokonuje si ę na podstawie rozporz ądzenia Ministra Środowiska w sprawie poziomów niektórych substancji w powietrzu (Dz. U. z 2012 r. Nr 0, poz. 1031). Dyrektywa 2008/50/WE (dyrektywa CAFE) Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 21 maja 2008 r. w sprawie jako ści powietrza i czystego powietrza dla Europy (Dz. Urz. UE L.152 z 11 czerwca 2008 r.) jest podstawowym aktem prawnym Unii Europejskiej w zakresie jako ści powietrza w pa ństwach członkowskich. Dyrektywa CAFE wprowadziła nowe mechanizmy dotycz ące zarz ądzania jako ści ą powietrza w strefach. Dyrektywa podlega procesowi transpozycji do prawa polskiego, jej wdro żenie nast ępuje poprzez wprowadzenie zmian w ustawie Prawo ochrony środowiska oraz ustawie o udost ępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie oraz ocenach oddziaływania na środowisko. W zwi ązku ze zmianami kompetencji do wydawania aktów wykonawczych do w/w ustaw, zmianie uległy tak że wymagania jakim powinny odpowiada ć programy ochrony powietrza, a tak że zawarto ść i sposób przekazywania informacji dotycz ących zanieczyszczenia powietrza. Główne zdiagnozowane zagro żenia i problemy w dziedzinie ochrony powietrza na terenie gminy Trzebinia (szczegółowo przedstawione w rozdz. 3.1 programu) to: − Niska emisja. Istotny wpływ na jako ść powietrza atmosferycznego w gminie ma niska emisja. Jej źródłem jest spalanie w ęgla niskiej jako ści w małych kotłowniach zakładowych i w indywidualnych gospodarstwach domowych. − Emisje przemysłowe. − Wzrastaj ące nat ęż enie ruchu drogowego w mie ście. − Napływ zanieczyszcze ń powietrza z s ąsiednich regionów (Oświ ęcim, aglomeracja śląska). Działania w zakresie ochrony powietrza atmosferycznego na terenie gminy Trzebinia powinny si ę skupia ć na działaniach prewencyjnych oraz eliminowaniu trzech głównych źródeł zanieczyszczenia: niskiej emisji, emisji komunikacyjnej oraz emisji przemysłowej. W zakresie egzekwowania wymogów ochrony powietrza na terenie gminy, najwi ększe uprawnienia posiadają starosta powiatowy oraz marszałek województwa, do których kompetencji nale ży m.in. wydawanie pozwole ń w drodze decyzji na wprowadzanie gazów lub pyłów do powietrza oraz przyjmowanie zgłoszeń instalacji mog ących negatywnie oddziaływa ć na środowisko, z których emisja nie wymaga pozwolenia. Wszystkie wi ększe podmioty gospodarcze emituj ące zanieczyszczenia do powietrza powinny podj ąć działania zmierzaj ące do ograniczenia emisji. B ędą one obejmowa ć wprowadzanie nowych, „czystych technologii”, modernizacj ę procesów technologicznych oraz instalowanie urz ądze ń

144 Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Trzebinia na lata 2014-2017 z uwzgl ędnieniem perspektywy na lata 2018-2021 redukuj ących ilo ść emitowanych zanieczyszcze ń. Szeroko powinna by ć tak że stosowana zasada stosowania najlepszych, dost ępnych środków technicznych - BAT. W zakładach przemysłowych i usługowych powinny by ć wprowadzane systemy zarz ądzania środowiskowego (ISO, EMAS i in.), daj ące korzy ści nie tylko w zakresie ochrony środowiska, ale równie ż ekonomiczne. Szczególnie wa żnym zadaniem jest ograniczenie niskiej emisji poprzez likwidacj ę i modernizacj ę starych, niskosprawnych kotłowni oraz wymian ę wyeksploatowanych kotłów na nowoczesne, wysokosprawne i posiadaj ące atesty. W ęgiel powinien by ć zast ępowany innymi, bardziej ekologicznymi no śnikami ciepła (gaz ziemny i in.). Jednym ze sposobów znacznego ograniczenia niskiej emisji jest wzrost wykorzystania energii ze źródeł odnawialnych. Najwi ększe szanse na rozwój w gminie Trzebinia ma wykorzystanie ciepła gruntu, oraz w mniejszym stopniu energii słonecznej. Nale ży równie ż promowa ć działania zmniejszaj ące straty cieplne w budynkach (izolacja cieplna). Termoizolacja prowadzona zarówno w skali indywidualnego odbiorcy, jak i zakładów przemysłowych mo że znacznie zredukowa ć zu życie energii, co automatycznie ograniczy emisj ę zanieczyszcze ń do powietrza. Emisja ze źródeł komunikacyjnych stanowi istotne zagro żenie na obszarze miasta i na terenach znajduj ących si ę w bezpo średnim s ąsiedztwie szlaków komunikacyjnych o du żym nat ęż eniu ruchu pojazdów (DK 79, DW 798, autostrada A4). Jej zmniejszenie mo że nast ąpi ć dzi ęki egzekwowaniu norm emisji spalin, niedopuszczaniu do ruchu pojazdów w złym stanie technicznym oraz nie posiadaj ących katalizatorów. Konieczna jest tak że rozbudowa i modernizacja infrastruktury drogowej. Du że znaczenie ma podniesienie standardu dróg i poprawa ich stanu technicznego. Zdecydowan ą popraw ę jako ści powietrza mo żna uzyska ć wyprowadzaj ąc ruch tranzytowy z miasta. Dla Trzebini opracowano projekty wybudowania wschodniej obwodnicy prowadz ącej do Olkusza oraz obwodnicy południowej odci ąż aj ącej ruch na DK 79 w centrum miasta. Jednym z istotnych czynników wpływaj ących na popraw ę jako ści powietrza atmosferycznego będzie wzrost świadomo ści ekologicznej społecze ństwa w tym zakresie. Szczególn ą rol ę powinny tu odegra ć szkoły, środki masowego przekazu i pozarz ądowe organizacje ekologiczne wspieraj ące działania samorz ądów. W najbli ższych latach szczególnie wa żne b ędzie promowanie działa ń prowadz ących do ograniczania niskiej emisji i emisji komunikacyjnej, które wpływaj ą znacz ąco na wyst ępowanie przekrocze ń dopuszczalnych poziomów substancji w powietrzu. Zadania w zakresie działa ń zapobiegawczo-kontrolnych, nieinwestycyjnych, realizowane s ą głównie przez Urz ąd Marszałkowski, WIO Ś, powiat i gmin ę Trzebinia z ich własnych bud żetów. Zadania w zakresie ograniczenia niskiej emisji to przewa żnie zadania inwestycyjne, które są finansowane głównie przez gmin ę, wła ścicieli nieruchomo ści, przedsi ębiorców oraz zarz ądców dróg z wykorzystaniem dost ępnych funduszy własnych i pomocowych. Zwi ększenie wykorzystania niekonwencjonalnych źródeł energii realizowane jest poprzez promowanie odnawialnych źródeł energii oraz technologii, poprzez dawanie przykładu we wdra żaniu odnawialnych źródeł energii oraz wspieranie pozyskiwania energii słonecznej dla obiektów prywatnych i gminnych.

145 Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Trzebinia na lata 2014-2017 z uwzgl ędnieniem perspektywy na lata 2018-2021

W zwi ązku z niedotrzymywaniem kryterium ochrony zdrowia, potwierdzonym wynikami monitoringu powietrza wykonywanego przez WIO Ś, strefa małopolska w której znajduje si ę gmina Trzebinia, została zakwalifikowana do opracowania programu ochrony powietrza. Zadanie to zrealizował w roku 2013 Urz ąd Marszałkowski.

Z Programu ochrony powietrza dla województwa małopolskiego wynikaj ą nast ępuj ące obowi ązki dla Burmistrza Miasta Trzebini:

Ograniczenie emisji powierzchniowej

− Realizacja gminnego programu ograniczenia niskiej emisji (PONE)-eliminacja niskosprawnych urz ądze ń na paliwa stałe, − Rozbudowa i modernizacja sieci ciepłowniczych zapewniaj ąca podł ączenie nowych u żytkowników, − Rozbudowa sieci gazowych zapewniaj ąca podł ączenie nowych u żytkowników, − Wykorzystanie odnawialnych źródeł energii w celu obni żenia kosztów eksploatacyjnych ogrzewania niskoemisyjnego, − Termomodernizacja budynków oraz wspieranie budownictwa energooszcz ędnego w budownictwie mieszkaniowym, − Termomodernizacja budynków oraz wspieranie budownictwa energooszcz ędnego w obiektach użyteczno ści publicznej, − Wyeliminowanie spalania odpadów oraz ograniczenie spalania pozostało ści ro ślinnych na powierzchni ziemi.

Ograniczenie emisji z transportu

− Poprawa organizacji ruchu samochodowego w mieście, − Utrzymanie dróg w sposób ograniczaj ący wtórn ą emisj ę zanieczyszcze ń poprzez regularne mycie, remonty i popraw ę stanu nawierzchni dróg.

Inne działania

− Edukacja ekologiczna mieszka ńców, − Spójna polityka na szczeblu lokalnym uwzgl ędniaj ąca priorytety jako ści powietrza (uchwalanie lub aktualizacja zało żeń do gminnych planów zaopatrzenia w ciepło, paliwa gazowe i energi ę elektryczn ą oraz aktualizacja dokumentów strategicznych pod k ątem wymaga ń stawianych w Programie w zakresie ochrony powietrza), − Poprawa warunków przewietrzania miasta i ochrona terenów zielonych.

146 Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Trzebinia na lata 2014-2017 z uwzgl ędnieniem perspektywy na lata 2018-2021

Zidentyfikowane problemy ekologiczne: − niska emisja - wykorzystywanie w ęgla jako głównego źródła ogrzewania domów, − wzrastaj ące nat ęż enie ruchu drogowego, przestarzały układ komunikacyjny (brak obwodnic), − emisji ze źródeł przemysłowych, − zanieczyszczenia napływowe z s ąsiednich aglomeracji, − brak wystarczaj ącej ilo ści pasów zieleni ochronnej wzdłu ż pasów drogowych, − zły stan techniczny cz ęś ci budynków (stare niewymienione okna, brak termoizolacji).

Działania prowadz ące do rozwi ązania powy ższych problemów lub cz ęś ciowego złagodzenia ich skutków to: − zmniejszenie rozmiaru niskiej emisji, − kontynuowanie pomiarów st ęż eń zanieczyszcze ń powietrza w sieci monitoringu powi ązanych z monitoringiem meteorologicznym, − promowanie odnawialnych źródeł energii (pompy ciepła i kolektory słoneczne), − promowanie zmiany paliwa stosowanego do celów grzewczych na paliwo o parametrach bardziej przyjaznych środowisku np. gaz, olej, wysokiej jako ści w ęgiel ekologiczny, − edukacja społecze ństwa w zakresie ochrony powietrza, w tym oszcz ędno ści energii i stosowania odnawialnych źródeł energii, szkodliwo ści spalania odpadów, − zwi ększeniu wykorzystania paliw alternatywnych. Dla minimalizacji skutków zagro żeń powietrza zdiagnozowanych na terenie gminy Trzebinia oraz osi ągni ęcia takiego jego stanu, który nie b ędzie zagra żał zdrowiu ludzi i środowisku oraz b ędzie spełniał wymagania prawne w zakresie jako ści powietrza i norm emisyjnych, przewidziano kierunki działa ń średnio i krótkookresowych na lata 2014-2021:

Cel nadrz ędny (P) – ochrona i poprawa jako ści powietrza atmosferycznego poprzez ograniczenie emisji gazów i pyłów

Kierunki działa ń na lata 2014-2021

P 1 - Identyfikacja źródeł i monitorowanie zanieczyszcze ń powietrza P 2 - Zmniejszenie zanieczyszczenia pochodz ącego z niskiej emisji P 3 - Zmniejszenie zanieczyszczenia powietrza pochodz ącego ze źródeł komunikacyjnych P 4 - Ograniczanie emisji z zakładów przemysłowych P 5 - Zwi ększenie wykorzystania niekonwencjonalnych, odnawialnych źródeł energii

147 Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Trzebinia na lata 2014-2017 z uwzgl ędnieniem perspektywy na lata 2018-2021 Tabela 41. Ochrona i poprawa jako ści powietrza atmosferycznego poprzez ograniczenie emisji gazów i pyłów – kierunki działa ń i zadania do wykonania na terenie gminy Trzebinia do roku 2021 Cel nadrz ędny (P) – Ochrona i poprawa jako ści powietrza atmosferycznego poprzez ograniczenie emisji gazów i pyłów Jednostki LP1 Kierunek działa ń LP2 Działania Okres realizacji Rodzaj Typ Finansowanie realizuj ące Coroczna ocena jako ści Identyfikacja 1 powietrza na podstawie WIO Ś Zadanie ci ągłe M - Bud żet WIO Ś źródeł i prowadzonego monitoringu 1 monitorowanie Opracowanie gminnego zanieczyszcze ń Bud żet Gminy 2 Programu ograniczania niskiej Gmina Trzebinia 2014-2017 M Wł powietrza Dotacja NFO ŚiGW emisji

Wykorzystanie odnawialnych źródeł energii w obiektach Bud żet Gminy Wła ściciele gminnych oraz wspieranie Bud żety wła ścicieli i 1 i zarz ądcy 2014-2017 S Wł finansowe osób fizycznych w zarz ądców nieruchomo ści nieruchomo ści zakresie zmiany sposobu Dotacje WFO ŚiGW ogrzewania na ekologiczny

Zmniejszenie Bud żet Gminy Wła ściciele zanieczyszczenia Bud żety wła ścicieli i 2 i zarz ądcy pochodz ącego z 2 Termomodernizacja budynków Zadanie ci ągłe M Wł / Kr zarz ądców nieruchomo ści nieruchomo ści niskiej emisji Dotacje WFO ŚiGW

Fundusze UE Ograniczenie spalania odpadów w kotłowniach domowych poprzez realizacj ę działa ń 3 Gmina Trzebinia Zadanie ci ągłe M Wł Bud żet Gminy* kontrolnych i egzekucyjnych zmierzaj ących do eliminacji tego procederu Poprawa stanu nawierzchni 1 dróg, dbało ść o jako ść i Zarz ądcy dróg Zadanie ci ągłe M Wł / Kr Bud żety zarz ądców dróg Zmniejszenie czysto ść dróg zanieczyszczenia powietrza Bud żety zarz ądców dróg 3 pochodz ącego ze 2 Budowa obwodnic Zarz ądcy dróg Zadanie okresowe M - Fundusze UE źródeł Dotacje pa ństwowe Budowa i rozbudowa tras Gmina Trzebinia komunikacyjnych Bud żet Gminy rowerowych, wspieranie akcji Starostwo 3 Zadanie ci ągłe M Wł / Kr Bud żet Powiatu promuj ących korzystanie z Powiatowe Fundusze UE rowerów

148 Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Trzebinia na lata 2014-2017 z uwzgl ędnieniem perspektywy na lata 2018-2021 Kontrola dotrzymywania przez Bud żet WIO Ś 1 zakłady przemysłowe WIO Ś Zadanie ci ągłe M - standardów emisyjnych Wydawanie pozwole ń na wprowadzanie gazów lub pyłów do powietrza lub pozwole ń Starosta zintegrowanych z Chrzanowski Ograniczanie uwzgl ędnieniem procesu Bud żet Powiatu 2 Zadanie ci ągłe M Kr 4 emisji z zakładów kompensacji emisji na Bud żet Województwa Marszałek przemysłowych obszarach przekrocze ń, województwa przyjmowanie zgłosze ń instalacji mog ących negatywnie oddziaływa ć na środowisko Instalowanie nowych oraz Bud żety zakładów poprawa sprawno ści obecnie Zakłady przemysłowych 3 Zadanie ci ągłe M - funkcjonuj ących urz ądze ń do przemysłowe Dotacje WFO ŚiGW redukcji zanieczyszcze ń Dotacje NFO ŚiGW Zwi ększenie wykorzystania Wdra żanie odnawialnych źródeł Wła ściciele Bud żety wła ścicieli niekonwencjonal- energii oraz technologii i zarz ądcy nieruchomo ści 5 1 Zadanie ci ągłe M Wł / Kr nych zwi ększaj ących efektywne nieruchomo ści Dotacje WFO ŚiGW odnawialnych wykorzystanie energii Fundusze UE źródeł energii * Działania b ędą wykonywane przez Gmin ę Trzebinia w ramach zada ń własnych etatowych bez konieczno ści poniesienia dodatkowych kosztów

149 Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Trzebinia na lata 2014-2017 z uwzgl ędnieniem perspektywy na lata 2018-2021

4.2.3.2. Poprawa jako ści klimatu akustycznego Głównymi źródłami emisji hałasu do środowiska na obszarze gminy Trzebinia s ą: ruch drogowy i kolejowy o znacznym zasi ęgu oddziaływania oraz niektóre obiekty przemysłowe w ograniczonym zasi ęgu ich oddziaływania. Zgodnie z przepisami ochrony środowiska bie żą ce przeciwdziałanie zagro żeniom dla klimatu akustycznego polega ć ma na zapewnieniu jak najlepszego stanu klimatu akustycznego na terenie gminy. W planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym przewiduje si ę mo żliwo ść ustanowienia stref ograniczonego u żytkowania lub rozwi ąza ń kompensuj ących negatywne oddziaływanie. Dla osi ągni ęcia poprawy klimatu akustycznego i zmniejszenia skali nara żenia mieszka ńców na ponadnormatywny poziom hałasu, podj ęte działania musz ą by ć przedmiotem polityki długofalowej oraz zwi ązanymi z ni ą programami naprawczymi. Oprócz działa ń o charakterze ci ągłym niezb ędna te ż b ędzie realizacja zada ń dora źnych realizowanych w krótszych przedziałach czasowych. Główne problemy w zakresie oddziaływania hałasu na terenie gminy Trzebinia wynikaj ące z diagnozy stanu aktualnego to: − Niekorzystne rozszerzanie si ę terenów zagro żonych hałasem zwi ązanym z eksploatacj ą dróg. Znaczny wzrost ruchu pojazdów, w tym całodobowego ruchu samochodów ci ęż arowych, powoduje zwi ększenie liczby osób nara żonych na ponadnormatywne oddziaływanie hałasu zwi ązanego z eksploatacj ą dróg (DK 79, A4, DW 791). Na obszarach zagro żonych hałasem drogowym nale ży obligowa ć zarz ądców dróg do wypełniania obowi ązków dotycz ących eliminacji uci ąż liwo ści akustycznych poprzez realizacj ę infrastruktury przeciwhałasowej (dotyczy ć to b ędzie przede wszystkim dróg i ulic obj ętych modernizacj ą lub rozbudow ą), budow ę obwodnic wyprowadzaj ących ruch pojazdów z centrów miejscowo ści (głównie centrum Trzebini) oraz ewentualne rozważenie mo żliwo ści budowy nowych alternatywnych dróg. − Działalno ść zakładów produkcyjnych. Zagro żenie hałasem przemysłowym stanowi mniejszy problem, ni ż zagro żenie hałasem drogowym. Nadmierna emisja hałasu zwi ązanego z działalno ści ą zakładów produkcyjnych, winna by ć ograniczana przez zakłady produkcyjne np. poprzez stosowanie zabezpiecze ń akustycznych na urz ądzeniach powoduj ących hałas lub popraw ę izolacyjno ści akustycznej budynków, w których prowadzona jest działalno ść produkcyjna (w ramach modernizacji lub zmiany profilu produkcyjnego). Z dniem 23 pa ździernika 2012 roku weszło w życie nowe rozporz ądzenie Ministra Środowiska zmieniaj ące dotychczasowe rozporz ądzenie w sprawie dopuszczalnych poziomów hałasu w środowisku. Dotychczas obowi ązuj ące rozporz ądzenie zawierało jedne z najostrzejszych norm w Unii Europejskiej. W nowym rozporz ądzeniu limity te zostały podniesione. W wyniku tego nast ąpiło zmniejszenie powierzchni obszarów nara żonych na ponadnormatywne oddziaływanie akustyczne źródeł hałasu. Źródłami, dla których ustalono rozporz ądzeniem Ministra Środowiska z dnia 1 pa ździernika 2012 r. (Dz. U. 2012, poz. 1109), dopuszczalne poziomy hałasu, w środowisku s ą: − drogi lub linie kolejowe w tym torowiska tramwajowe poza pasem drogowym i koleje linowe,

150 Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Trzebinia na lata 2014-2017 z uwzgl ędnieniem perspektywy na lata 2018-2021

− linie elektroenergetyczne, − starty, l ądowania i przeloty statków powietrznych, − pozostałe obiekty i działalno ść b ędąca źródłem hałasu. Polityk ę Unii Europejskiej w zakresie walki z hałasem okre śla dyrektywa 2002/49/WE w sprawie oceny i zarz ądzania hałasem w środowisku. Zgodnie z ustaw ą Prawo ochrony środowiska ochrona przed hałasem polega na zapewnieniu jak najlepszego stanu akustycznego środowiska poprzez utrzymanie poziomu hałasu poni żej poziomu dopuszczalnego lub na tym poziomie, a w przypadku przekroczenia dopuszczalnego poziomu hałasu na jego zmniejszeniu do co najmniej dopuszczalnego. Ponadto problem zagro żenia hałasem nale ży integrowa ć z aspektami planowania przestrzennego w opracowywaniu lub wprowadzaniu zmian do miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego. Głównym kierunkiem działa ń (celem średnioterminowym) w zakresie hałasu na terenie gminy Trzebinia jest zmniejszenie uci ąż liwo ści hałasu komunikacyjnego i przemysłowego. Dla realizacji tych celów wyznaczono zadania o charakterze inwestycyjnym i nieinwestycyjnym. Zadaniem ci ągłym dla WIO Ś jest kontrola zakładów przemysłowych w zakresie emisji hałasu. W działaniach gminy istotne jest systematyczne uwzgl ędnianie w opracowywanych planach zagospodarowania przestrzennego wpływu lokalizacji przedsi ęwzi ęć uci ąż liwych dla środowiska. Zarz ądcy dróg mog ą realizowa ć działania ograniczaj ące oddziaływanie hałasu, poprzez budow ę ekranów izolacyjnych wzdłu ż niektórych odcinków dróg, na których dochodzi do przekrocze ń dopuszczalnego nat ęż enia hałasu.

Zidentyfikowane problemy ekologiczne: − zły stan w cz ęś ci infrastruktury drogowej i konieczno ść przebudowy niektórych skrzy żowa ń na terenie miasta, − uci ąż liwość akustyczna zwi ązana z wzrostem nat ęż enia ruchu na DK 79 i drodze wojewódzkiej nr 791 (w zwi ązku z wprowadzeniem systemu opłat na drogach krajowych zwi ększyło si ę nat ęż enie ruchu na drogach alternatywnych, wprowadzenie opłat na DK 79 nie zmniejszyło znacz ąco ruchu tym samym nie przywróciło w pełni poprzedniego stanu), − brak wschodniej obwodnicy miasta, − uci ąż liwo ść akustyczna zwi ązana z odcinkiem autostrady A4 przebiegaj ącym przez teren gminy, − brak ekranów lub pasów zieleni izolacyjnej wzdłu ż tras komunikacyjnych (DK 79 i drogi wojewódzkiej nr 791), − brak systemu monitorowania hałasu drogowego. Osi ągni ęcie poprawy klimatu akustycznego w gminie poprzez obni żenie poziomu hałasu wymaga realizacji nast ępuj ących działa ń pozainwestycyjnych: − okresowe wykonywanie pomiarów hałasu wzdłu ż głównych szlaków komunikacyjnych drogowych i kolejowych, − opracowanie mapy akustycznej gminy, − stworzenie bazy danych o obiektach przemysłowych i usługowych stwarzaj ących zagro żenie akustyczne dla mieszka ńców i środowiska, − wykonanie analiz studialnych w celu optymalizacji organizacji ruchu drogowego w gminie,

151 Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Trzebinia na lata 2014-2017 z uwzgl ędnieniem perspektywy na lata 2018-2021

− opracowanie programów edukacyjnych dotycz ących ochrony przed hałasem, − kontrolowanie podmiotów gospodarczych w zakresie ich wpływu na środowisko akustyczne. Do głównych działa ń inwestycyjnych warunkuj ących osi ągni ęcie zakładanego celu ekologicznego w zakresie ograniczenia hałasu nale żą : − kontynuacja modernizacji i przebudowy dróg, − przebudowa skrzy żowa ń na których wystepuj ą najwi ększe problemy komunikacyjne, − utworzenie terenów zieleni izolacyjnej wokół obiektów uci ąż liwych dla środowiska, − budowa ekranów izolacyjnych przez zarz ądców dróg, − budowa systemu monitorowania hałasu drogowego, − zwi ększenie skuteczno ści egzekwowania ogranicze ń pr ędko ści pojazdów, − wykonywanie nawierzchni dróg w technologii ograniczaj ącej emisj ę hałasu do środowiska. Realizacja zada ń w zakresie ochrony przed hałasem przyczyni si ę do zmniejszenia uci ąż liwo ści hałasu komunikacyjnego który jest głównym problemem w zakresie emisji hałasu w gminie Trzebinia. Brak realizacji zaproponowanych działa ń spowoduje nieuchronny wzrost uci ąż liwo ści hałasu. W celu ochrony obszaru gminy Trzebinia przed hałasem, konieczne jest realizowanie wynikaj ących z celu nadrz ędnego nast ępuj ących kierunków działa ń w latach 2014-2021:

Cel nadrz ędny (H) – Minimalizacja uci ąż liwo ści hałasu przemysłowego i komunikacyjnego

Kierunki działa ń na lata 2014-2021 H 1 - Ograniczanie uci ąż liwo ści hałasu komunikacyjnego H 2 - Ograniczanie uci ąż liwo ści hałasu przemysłowego

152 Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Trzebinia na lata 2014-2017 z uwzgl ędnieniem perspektywy na lata 2018-2021 Tabela 42. Minimalizacja uci ąż liwo ści hałasu przemysłowego i komunikacyjnego – kierunki działa ń i zadania do wykonania na terenie gminy Trzebinia do roku 2021 Cel nadrz ędny (H) – Minimalizacja uci ąż liwo ści hałasu przemysłowego i komunikacyjnego Jednostki LP1 Kierunek działa ń LP2 Działania Okres realizacji Rodzaj Typ Finansowanie realizuj ące Prowadzenie pomiarów poziomów hałasu w środowisku Zarz ądcy dróg i Bud żety zarz ądców dróg 1 dla autostrady, dróg krajowych, Zadanie ci ągłe M - kolei i kolei dróg wojewódzkich i Ograniczanie magistralnych linii kolejowych uci ąż liwo ści GDDKiA w Warszawie 1 Poprawa stanu nawierzchni hałasu ZDW w Krakowie 2 dróg wojewódzkich, krajowych, Zarz ądcy dróg Zadanie ci ągłe M Kr komunikacyjnego ZDP w Chrzanowie powiatowych i gminnych Gmina Trzebinia Bud żety zarz ądców dróg 3 Budowa obwodnic Trzebini Zarz ądcy dróg Zadanie okresowe M Kr Fundusze UE Dotacje pa ństwowe Kontrola zakładów 1 przemysłowych w zakresie WIO Ś Zadanie ci ągłe M - Bud żet WIO Ś Ograniczanie emisji hałasu 2 uci ąż liwo ści hałasu Podejmowanie przedsi ęwzi ęć przemysłowego organizacyjnych i technicznych Bud żety przedsi ębiorców 2 Przedsi ębiorcy Zadanie ci ągłe M - w celu ograniczenia emisji Fundusze UE hałasu przemysłowego

153 Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Trzebinia na lata 2014-2017 z uwzgl ędnieniem perspektywy na lata 2018-2021

4.2.3.3. Ochrona przed promieniowaniem niejonizuj ącym Zgodnie z ustaw ą Prawo ochrony środowiska, ochrona przed polami elektromagnetycznymi polega na zapewnieniu jak najlepszego stanu środowiska poprzez utrzymanie poziomów pól elektromagnetycznych poni żej poziomów dopuszczalnych lub na tych poziomach, a tak że przez zmniejszenie poziomów tych pól do warto ści dopuszczalnych, w przypadku ich przekroczenia. Prawo ochrony środowiska okre śla obowi ązki zwi ązane z ocenami i pomiarami poziomów pól elektromagnetycznych na terenach przeznaczonych pod zabudow ę mieszkaniow ą oraz w miejscach dost ępnych dla ludno ści. Art. 123 w. wym. ustawy, nakłada na WIO Ś obowi ązek badania poziomów pól elektromagnetycznych w środowisku. Zasady monitoringu reguluje rozporz ądzenie Ministra Środowiska z dnia 12 listopada 2007 r. w sprawie zakresu i sposobu prowadzenia okresowych bada ń poziomów pól elektromagnetycznych w środowisku (Dz. U. z 2007 r. Nr 221, poz. 1645). Na podstawie analizy stanu aktualnego (rozdz. 3.8 programu) jako podstawowy problem na terenie gminy w zakresie zagro żenia promieniowaniem nale ży wskaza ć zwi ększon ą emisj ę promieniowania elektromagnetycznego w wyniku: − wzrostu zapotrzebowania na usługi radiokomunikacji, − rozwoju systemów telefonii komórkowych − rozwoju systemów zasilania elektroenergetycznego.

Zidentyfikowane problemy ekologiczne: − brak monitorowania źródeł i wielko ści promieniowania niejonizuj ącego na terenie gminy, − lokalizowanie zabudowy w pobli żu istniej ących obiektów emituj ących promieniowanie niejonizuj ące, − intensywny rozwój systemów telefonii mobilnej.

Cel nadrz ędny (N) – Kontrola i ograniczanie emisji promieniowania niejonizuj ącego

Kierunki działa ń na lata 2014-2021 N 1 - Ocena oddziaływania pól elektromagnetycznych N 2 - Ochrona przed polami elektromagnetycznymi

154 Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Trzebinia na lata 2014-2017 z uwzgl ędnieniem perspektywy na lata 2018-2021 Tabela 43. Kontrola i ograniczenie emisji promieniowania niejonizuj ącego – kierunki działa ń i zadania do wykonania na terenie gminy Trzebinia do roku 2021 Cel nadrz ędny (N) – Kontrola i ograniczenie emisji promieniowania niejonizuj ącego Jednostki LP1 Kierunek działa ń LP2 Działania Okres realizacji Rodzaj Typ Finansowanie realizuj ące Dokonywanie oceny poziomów pól elektromagnetycznych w 1 WIO Ś Zadanie ci ągłe M - Bud żet WIO Ś środowisku i obserwacji ich zmian Gmina Gromadzenie i analiza danych Ocena Starosta Bud żet Gminy* nt. instalacji emituj ących pola oddziaływania 2 Chrzanowski Zadanie ci ągłe M Wł / Kr Bud żet Powiatu elektromagnetyczne 1 pól Marszałek Bud żet Województwa wymagaj ących zgłosze ń elektromagnetycz- Województwa nych Prowadzenie rejestru zawieraj ącego informacje o terenach, na których 3 WIO Ś Zadanie ci ągłe M - Bud żet WIO Ś stwierdzono przekroczenie dopuszczalnych poziomów pól elektromagnetycznych Weryfikacja wniosków o Starosta 1 lokalizacj ę stacji bazowych Zadanie ci ągłe M Kr Bud żet Powiatu Ochrona przed Chrzanowski telefonii komórkowej polami 2 elektromagnetycz- Modernizacja istniej ących sieci Bud żet Zakładu Zakład nymi 2 elektroenergetycznych i stacji Zadanie okresowe M - Energetycznego Energetyczny transformatorowych Fundusze UE

* Działania b ędą wykonywane przez Gmin ę Trzebinia w ramach zada ń własnych etatowych bez konieczno ści poniesienia dodatkowych kosztów

155 Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Trzebinia na lata 2014-2017 z uwzgl ędnieniem perspektywy na lata 2018-2021

4.2.3.4. Przeciwdziałanie powa żnym awariom i ograniczanie skutków nadzwyczajnych zagro żeń środowiska Podstawowym aktem prawnym reguluj ącym zagadnienia przeciwdziałania powa żnym awariom jest ustawa Prawo ochrony środowiska, w której zawarte s ą: przepisy ogólne, instrumenty prawne słu żą ce przeciwdziałaniu tym awariom, obowi ązki zakładu stwarzaj ącego takie zagro żenie, obowi ązki organów administracji w tym zakresie oraz zagadnienia dotycz ące współpracy mi ędzynarodowej (w przypadku wyst ąpienia awarii transgranicznych). Dodatkowo wiele rozwi ąza ń zwi ązanych z tym tematem, zawartych jest w ustawie o ochronie przeciwpo żarowej z dn. 24 sierpnia 1991 r. (tekst jednolity Dz.U. 2009, nr 178, poz. 1380 z pó źn. zm.) i ustawie o Pa ństwowej Stra ży Po żarnej z dn. 24 sierpnia 1991 r. (tekst jednolity Dz.U. 2009, nr 12, poz. 68 z pó źn. zm.). Zgodnie z art. 3 pkt. 23, ustawy PO Ś przez powa żną awari ę nale ży rozumie ć: „zdarzenie, w szczególno ści emisj ę, po żar lub eksplozj ę, powstałe w trakcie procesu przemysłowego, magazynowania lub transportu, w których wyst ępuje jedna lub wi ęcej niebezpiecznych substancji, prowadz ące do natychmiastowego powstania zagro żenia życia lub zdrowia ludzi lub środowiska lub powstania takiego zagro żenia z opó źnieniem” . Z kolei powa żna awaria przemysłowa to: „ powa żna awaria w zakładzie ” (art. 3, pkt. 24, PO Ś). Zakład stwarzaj ący zagro żenie wyst ąpienia powa żnej awarii przemysłowej w zależno ści od rodzaju, kategorii i ilo ści substancji niebezpiecznej b ędącej w jego posiadaniu zostaje uznany za zakład o zwi ększonym lub du żym ryzyku wyst ąpienia awarii. Na terenie gminy Trzebinia znajduje si ę jeden zakład o du żym ryzyku wyst ąpienia awarii - Rafineria w Trzebini S.A. Istotnym źródłem zagro żenia oprócz awarii w zakładach przemysłowych mo że by ć równie ż transport i przeładunek substancji niebezpiecznych. Obowi ązki zwi ązane z ewentualnymi awariami przemysłowymi spoczywaj ą głównie na prowadz ącym taki zakład oraz na organach Pa ństwowej Stra ży Po żarnej (PSP). Zgodnie z zapisami Ustawy Prawo ochrony środowiska, ka żdy zakład stwarzaj ący takie ryzyko musi zosta ć zgłoszony do wła ściwych organów PSP. Zgłoszenie to musi zosta ć przekazane do wiadomo ści Wojewódzkiemu Inspektorowi Ochrony Środowiska. Prowadzona ewidencja zakładów powinna by ć systematycznie weryfikowana. Główne zagro żenia i problemy w dziedzinie powa żnych awarii przemysłowych na terenie gminy Trzebinia, podobnie jak w całym województwie zwi ązane s ą z takimi czynnikami jak: − Brak odpowiednio przystosowanych dróg do bezpiecznego przewozu materiałów niebezpiecznych, − Powa żne awarie przemysłowe nale żą do grupy zdarze ń losowych szczególnie trudnych do przewidzenia, − Brak wystarczaj ącej edukacji społecze ństwa w zakresie post ępowania w przypadku zaistnienia powa żnej awarii przemysłowej, − Brak w pełni sprawnych mechanizmów monitoringu i nadzorowania obiektów produkcyjnych i magazynowych.

156 Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Trzebinia na lata 2014-2017 z uwzgl ędnieniem perspektywy na lata 2018-2021

Działania na terenie gminy w celu ochrony przed wyst ąpieniem powa żnej awarii powinny by ć ukierunkowane przede wszystkim na systematyczn ą kontrol ę przedsi ębiorstw posiadaj ących substancje niebezpieczne. Zagro żenie powa żną awari ą na terenie gminy Trzebinia mo że wynika ć głównie z nast ępuj ących przyczyn: − awaria transportowa przy przewo żeniu materiałów niebezpiecznych (drogowa lub kolejowa), − awaria przemysłowa: - po żar zbiorników z paliwem w Rafinerii Trzebinia S.A. - zakład znajduje si ę na li ście obiektów mog ących stanowi ć potencjalne źródło powa żnej awarii. Realizacja zada ń w zakresie ochrony przed zagro żeniami dla środowiska przyczyni si ę do zwi ększenia bezpiecze ństwa mieszka ńców gminy. Spowoduje popraw ę skuteczno ści przeciwdziałania zagro żeniom w efekcie prowadzonych kontroli w przedsi ębiorstwach posiadaj ących substancje niebezpieczne oraz zwi ększy stopie ń przygotowania odpowiednich słu żb do podj ęcia natychmiastowej i skutecznej akcji ratowniczej. Brak działa ń w tym zakresie spowoduje, że gmina nie b ędzie przygotowana do zarz ądzania sytuacj ą kryzysow ą i podj ęcia natychmiastowych działa ń w celu minimalizacji skutków powa żnego zagro żenia środowiska.

Zidentyfikowane główne problemy ekologiczne:

− transport substancji niebezpiecznych (w Trzebini krzy żuj ą si ę wa żne trasy transportu drogowego i kolejowego materiałów niebezpiecznych - głównie paliw), − lokalizacja na terenie gminy zakładu potencjalnie zagra żaj ącego powa żną awari ą przemysłow ą (zbiorniki paliwa i instalacje technologiczne Rafinerii Trzebinia S.A.),

W celu ochrony obszaru gminy Trzebinia przed skutkami ewentualnych powa żnych awarii przemysłowych i naturalnych zagro żeń powierzchni ziemi, konieczna jest realizacja okre ślonych poni żej kierunków działa ń w latach 2014-2017:

Cel nadrz ędny (A) –Ograniczanie skutków awarii przemysłowych i nadzwyczajnych zagro żeń środowiska, poprawa bezpieczeństwa transportu substancji niebezpiecznych

Kierunki działa ń na lata 2014-2021

A 1 - Działania profilaktyczne i kontrolne A 2 - Działania zmierzaj ące do zmniejszenia zagro żenia w przypadku wyst ąpienia awarii

157 Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Trzebinia na lata 2014-2017 z uwzgl ędnieniem perspektywy na lata 2018-2021 Tabela 44. Ograniczenie skutków awarii przemysłowych i nadzwyczajnych zagro żeń środowiska, poprawa bezpiecze ństwa transportu substancji niebezpiecznych – kierunki działa ń i zadania do wykonania na terenie gminy Trzebinia do roku 2021

Cel nadrz ędny (A) – Ograniczenie skutków awarii przemysłowych i nadzwyczajnych zagro żeń środowiska, poprawa bezpiecze ństwa transportu substancji niebezpiecznych Jednostki LP1 Kierunki działa ń LP2 Działania Okres realizacji Rodzaj Typ Finansowanie realizuj ące Systematyczna kontrola Komenda 1 przedsi ębiorstw posiadaj ących Pa ństwowej Stra ży Zadanie ci ągłe M - Bud żet PSP substancje niebezpieczne Po żarnej Prowadzenie ewidencji źródeł powa żnych awarii przemysłowych - aktualizacja WIO Ś Bud żet PSP 2 Zadanie ci ągłe M - bazy zakładów o zwi ększonym PSP Bud żet WIO Ś i du żym ryzyku wyst ąpienia powa żnej awarii Aktualizacja tras optymalnego Działania przewozu substancji 1 profilaktyczne i niebezpiecznych, budowa Wojewoda 3 Zadanie ci ągłe M - Bud żet Województwa kontrolne parkingów dla pojazdów Małopolski przewo żą cych substancje niebezpieczne Doskonalenie technologii Bud żety produkcji w celu ograniczenia 4 Przedsi ębiorcy Zadanie ci ągłe M - przedsi ębiorców ryzyka wyst ąpienia powa żnej Fundusze UE awarii Kontrola przestrzegania Inspekcja europejskiej umowy „ADR” o 5 Transportu Zadanie ci ągłe M - Bud żet ITD przewozie substancji i Drogowego (ITD) materiałów niebezpiecznych Starosta Działania Chrzanowski zmierzaj ące do Bud żet Gminy* Stałe podnoszenie sprawno ści Gmina zmniejszenia Bud żet PSP 2 1 systemu zarz ądzania i Komenda Zadanie ci ągłe M Wł / Kr zagro żenia w Bud żet Powiatu reagowania kryzysowego Powiatowa przypadku Pa ństwowej Stra ży wyst ąpienia awarii Po żarnej (PSP) Informowanie społecze ństwa o WIO Ś zagro żeniach powstałych w Wła ściwy organ Bud żet WIO Ś 2 wyniku powa żnej awarii Zadanie ci ągłe M - Pa ństwowej Stra ży Bud żet organu PSP przemysłowej z udziałem Po żarnej materiałów niebezpiecznych

158 Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Trzebinia na lata 2014-2017 z uwzgl ędnieniem perspektywy na lata 2018-2021 Prowadzenie akcji informacyjno - edukacyjnych Komenda dla społecze ństwa dotycz ących Powiatowa 3 Zadanie ci ągłe M - Bud żet PSP zasad post ępowania na Pa ństwowej Stra ży wypadek zaistnienia powa żnej Po żarnej awarii Komenda Utrzymywanie w gotowo ści Powiatowa 4 słu żb ratowniczych na wypadek Zadanie ci ągłe M - Bud żet PSP Pa ństwowej Stra ży zaistnienia powa żnej awarii Po żarnej * Działania b ędą wykonywane przez Gmin ę Trzebinia w ramach zada ń własnych etatowych bez konieczno ści poniesienia dodatkowych kosztów

159 Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Trzebinia na lata 2014-2017 z uwzgl ędnieniem perspektywy na lata 2018-2021

4.2.3.5. Działania w zakresie gospodarowania odpadami Celem głównym w rozwijaniu systemów gospodarki odpadami jest ograniczenie ilo ści powstaj ących odpadów poprzez poło żenie nacisku na zapobieganie powstawaniu odpadów i na ponowne ich u życie, jak równie ż intensyfikacj ę odzysku, szczególnie recyklingu takich materiałów jak: szkło, metale, tworzywa sztuczne oraz papier i tektura. Powy ższe działania przyczyni ą si ę do ograniczenia ilo ści odpadów unieszkodliwianych na składowiskach poprzez składowanie, oraz pozwol ą na osi ągni ęcie celów zało żonych w polityce ekologicznej pa ństwa i wymaga ń zawartych w podpisanym przez Polsk ę Traktacie Akcesyjnym UE. Gospodarowanie odpadami komunalnymi na terenie gminy Trzebinia prowadzi na mocy nowych uregulowa ń prawnych, Zwi ązek Mi ędzygminny Gospodarka Komunalna w Chrzanowie (MZGK). Zorganizowanym zbieraniem odpadów na terenie gminy Trzebinia obj ętych jest 100% mieszka ńców. Zasady gospodarowania odpadami na terenie Zwi ązku reguluje szczegółowo uchwała Zgromadzenia MZGK nr 4/2013 z dnia 5 marca 2013 r. w sprawie Regulaminu utrzymania czysto ści i porz ądku w zakresie gospodarowania odpadami komunalnymi na terenie gmin członkowskich Zwi ązku Mi ędzygminnego „Gospodarka Komunalna”. Dodatkowe ustalenia szczegółowe wnosi uchwała nr 21/2013 z dnia 17 kwietnia 2013 r. w sprawie szczegółowego sposobu i zakresu świadczenia usług w zakresie odbierania odpadów i zagospodarowania tych odpadów w zamian za uiszczon ą przez wła ściciela nieruchomo ści opłat ę za gospodarowanie odpadami komunalnymi. Nowy system gospodarowania odpadami komunalnymi wymaga, aby ka żdy wła ściciel nieruchomo ści zło żył deklaracj ę o wysoko ści opłaty za zagospodarowanie odpadami komunalnymi. Nieruchomo ści zostały w nowym systemie podzielone na trzy grupy: − nieruchomo ści zamieszkałe, − nieruchomości niezamieszkałe, − nieruchomo ści mieszane. Jednym z podstawowych celów nowego systemu gospodarki odpadami komunalnymi w Polsce, jest osi ągni ęcie odpowiednich poziomów ograniczenia masy odpadów komunalnych ulegaj ących biodegradacji kierowanych na składowiska oraz zwi ększenie poziomu recyklingu i odzysku odpadów zebranych selektywnie. Dla zach ęcenia mieszka ńców do selektywnego zbierania odpadów, wprowadzono ni ższe stawki opłaty za odpady segregowane. W ramach prowadzonej gospodarki odpadami komunalnymi, gmina lub zwi ązek gmin zobowi ązany jest równie ż do prowadzenia edukacji ekologicznej społecze ństwa w zakresie prawidłowego postepowania z odpadami komunalnymi, w tym z odpadami niebezpiecznymi.

Jednym z wa żnych elementów gminnej gospodarki odpadami innymi ni ż komunalne, jest udział gminy w sukcesywnym usuwaniu odpadów azbestowych z obiektów budowlanych (głównie pokry ć dachowych). Gmina Trzebinia aktywnie uczestniczy w usuwaniu wyrobów zawieraj ących azbest. Pomoc gminy polega na corocznym dofinansowywaniu kosztów odbioru, transportu i unieszkodliwienia

160 Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Trzebinia na lata 2014-2017 z uwzgl ędnieniem perspektywy na lata 2018-2021 wyrobów zawieraj ących azbest od osób fizycznych w ramach ustalonego limitu. Źródłem finansowania s ą środki zabezpieczone w bud żecie gminy Trzebinia.

Zidentyfikowane problemy ekologiczne: − zbyt niski poziom świadomo ści ekologicznej społecze ństwa odno śnie konieczno ści segregacji odpadów, − wprowadzenie nowego systemu gospodarowania odpadami nie zlikwidowało całkowicie problemu „dzikich” wysypisk, drobnym przedsi ębiorcom dalej opłaca si ę pozbywa ć nielegalnie niektórych grup odpadów, − brak skutecznego nadzoru nad podmiotami gospodarczymi w zakresie prowadzonej przez nie gospodarki odpadami.

Cel nadrz ędny (O) – Minimalizacja wytwarzania odpadów, rozwój systemów selektywnego zbierania i odzysku odpadów

Kierunki działa ń na lata 2014-2021

O 1 - Zapobieganie powstawaniu odpadów O 2 - Rozwój systemów selektywnego zbierania i odzysku odpadów O 3 - Działania kontrolne w gospodarce odpadami, rekultywacja gminnego składowiska odpadów komunalnych oraz eliminowanie nielegalnych składowisk

161 Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Trzebinia na lata 2014-2017 z uwzgl ędnieniem perspektywy na lata 2018-2021 Tabela 45. Minimalizacja wytwarzania odpadów, rozwój systemów selektywnego zbierania i odzysku odpadów – cele i działania do wykonania na terenie gminy Trzebinia do roku 2021 Cel nadrz ędny (O) - Minimalizacja wytwarzania odpadów, rozwój systemów selektywnego zbierania i odzysku odpadów LP1 Kierunki działa ń LP2 Działania Jednostki Okres realizacji Rodzaj Typ Finansowanie realizuj ące Zwi ązek Edukacja ekologiczna Bud żet Zwi ązku Mi ędzygminny Zapobieganie społecze ństwa w zakresie Mi ędzygminnego „Gospodarka 1 powstawaniu 1 prawidłowego postepowania z Zadanie ci ągłe M Kr „Gospodarka Komunalna” w odpadów odpadami komunalnymi (w tym Komunalna” (MZGK) w Chrzanowie odpadami niebezpiecznymi) Chrzanowie (MZGK) Rozwój systemów Zwi ązek selektywnego zbierania Mi ędzygminny Bud żet MZGK 1 2014-2015 S Kr odpadów komunalnych, w tym „Gospodarka Dotacje WFO ŚiGW zbierania surowców wtórnych Komunalna” Zapewnienie prawidłowej Zwi ązek gospodarki odpadami Mi ędzygminny 2 2014-2015 S Kr Bud żet MZGK niebezpiecznymi z sektora „Gospodarka Rozwój systemów komunalnego Komunalna” selektywnego 2 zbierania i odzysku Udział w tworzeniu systemów Zwi ązek Bud żet MZGK odpadów regionalnych instalacji do Mi ędzygminny Fundusze UE 3 2014-2016 S Kr odzysku i unieszkodliwiania „Gospodarka Dotacje WFO ŚiGW odpadów komunalnych Komunalna” Dotacje NFO ŚiGW Kontynuacja akcji usuwania Bud żet Gminy wyrobów zawieraj ących azbest Środki własne Gmina Trzebinia 4 zgodnie z gminnym Programem Zadanie ci ągłe M Wł / Kr wła ścicieli posesji Wła ściciele posesji usuwania wyrobów Dotacje WFO ŚiGW azbestowych Dotacje NFO ŚiGW Działania Rekultywacja zamykanego Spółka Usługi kontrolne w Bud żet UK Trzebinia 1 składowiska odpadów Komunalne (UK) w Zadanie ci ągłe M Kr gospodarce Dotacje WFO ŚiGW komunalnych Trzebini odpadami, rekultywacja Bud żet Gminy Gmina na terenach gminnego Likwidowanie nielegalnych Środki własne 3 2 gminnych Zadanie ci ągłe M Wł/Kr składowiska wysypisk odpadów wła ścicieli terenów Wła ściciele terenów odpadów Dotacje WFO ŚiGW komunalnych oraz Nadzór nad gospodark ą WIO Ś eliminowanie Bud żet WIO Ś 3 odpadami z sektora Starosta Zadanie ci ągłe M Kr nielegalnych Bud żet Powiatu gospodarczego Chrzanowski składowisk

162 Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Trzebinia na lata 2014-2017 z uwzgl ędnieniem perspektywy na lata 2018-2021

5. PLAN DZIAŁA Ń I KOSZTY REALIZACJI ZADA Ń WŁASNYCH GMINY TRZEBINIA

Program działa ń niezb ędnych dla realizacji polityki ekologicznej gminy Trzebinia w zakresie ochrony środowiska, powinien by ć zrealizowany poprzez wypełnienie celów nadrz ędnych i przypisanych im kierunków działa ń średniookresowych do roku 2021, realizowanych w sferze systemowej, w zakresie ochrony zasobów naturalnych oraz w dziedzinie poprawy jako ści środowiska i bezpiecze ństwa ekologicznego. Realizacja szczegółowych zada ń krótkoterminowych, wynikaj ących z tych celów, będzie si ę odbywała w latach 2014-2017. Szczegółowy wykaz celów i przyporz ądkowanych im kierunków działa ń ekologicznych przewidzianych do realizacji na obszarze gminy przez wszystkie podmioty i instytucje uczestnicz ące w realizacji programu, zawiera rozdz. 4. Z przyj ętych celów nadrz ędnych wynikaj ą konkretne działania inwestycyjne i pozainwestycyjne realizowane w ramach zada ń gminy Trzebinia. Przy okre ślaniu i wyborze zada ń własnych zało żono, że przyj ęte do realizacji cele i działania b ędą wypadkow ą obiektywnych potrzeb i realnych mo żliwo ści ich spełnienia. Ich wybór wynika głównie z: − zada ń obligatoryjnych, nało żonych na samorz ąd gminny przez ustawodawc ę, zawartych w obowi ązuj ących aktach prawnych i wytycznych „Polityki ekologicznej pa ństwa”, − z obligatoryjnych zada ń nało żonych na samorz ąd gminny w dokumentach planowania strategicznego: wojewódzkich, powiatowych i gminnych, − z dost ępnych środków finansowych w bud żecie gminy i z mo żliwo ści pozyskania środków ze źródeł zewn ętrznych.

W tabelach 46-53 zestawiono zadania szczegółowe przypisane do celów i kierunków działa ń ekologicznych, których realizacja wynika z aktualnych potrzeb gminy, sytuacji ekonomicznej oraz mo żliwo ści uzyskania dofinansowania na poszczególne przedsięwzi ęcia z Wojewódzkiego b ądź Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej, z funduszy strukturalnych i z pozostałych środków unijnych. Zadania własne powinny by ć realizowane z bud żetu gminy przy wykorzystaniu pozyskanych środków zewn ętrznych. Zadania w zakresie gospodarowania odpadami komunalnymi w gminie realizowane s ą w cało ści przez Zwi ązek Mi ędzygminny Gospodarka Komunalna w Chrzanowie, do którego nale ży gmina Trzebinia.

163 Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Trzebinia na lata 2014-2017 z uwzgl ędnieniem perspektywy na lata 2018-2021

5.1. Zadania finansowe w zakresie działa ń systemowych na lata 2014-2017

Tabela 46. Stosowanie zasad ochrony środowiska w strategiach sektorowych i planowaniu przestrzennym – zadania własne Gminy Trzebinia do wykonania w latach 2014-2017 Planowany Planowane Potencjalne źródła Lp. Kierunki działa ń Zadania termin nakłady finansowania realizacji tys. zł Współpraca Wydziału Opracowywanie Budżet Gminy Gospodarki Komunalnej dokumentów o Zadanie realizowane Ochrony Środowiska Rolnictwa 1 charakterze 2014 - 2017 - w ramach prac i Le śnictwa z wykonawcami etatowych Urz ędu strategicznym gminnych dokumentów Miasta dla gminy strategicznych Prowadzenie procedur ocen Bud żet Gminy oddziaływania na środowisko Zadanie realizowane dla inwestycji oraz dla 2014 - 2017 - w ramach prac opracowywanych dokumentów etatowych Urz ędu strategicznych Miasta Wykluczenie w planach Bud żet Gminy zagospodarowania Zadanie realizowane przestrzennego mo żliwo ści 2014-2017 - w ramach prac zabudowy na obszarach etatowych Urz ędu nara żonych na szkody górnicze Miasta Bud żet Gminy Uwzgl ędnianie w planach Zadanie realizowane zagospodarowania 2014-2017 - w ramach prac przestrzennego terenów etatowych Urz ędu nara żonych na podtapianie Miasta Wprowadzanie w planach zagospodarowania przestrzennego wymogów zaopatrywania mieszka ń w Bud żet Gminy ciepło na nowych osiedlach ze Zadanie realizowane źródeł niskoemisyjnych (np. 2014-2017 - w ramach prac nowoczesne systemy grzewcze etatowych Urz ędu spełniaj ące normy emisyjne, Miasta podł ączenie do sieci ciepłowniczej tam gdzie jest to mo żliwe) Bud żet Gminy Projektowanie linii zabudowy Zadanie realizowane uwzgl ędniaj ącej odpowiednie 2014-2017 - w ramach prac przewietrzanie osiedli na etatowych Urz ędu terenach o g ęstej zabudowie Miasta Wprowadzenie do planów Bud żet Gminy zagospodarowania Zadanie realizowane przestrzennego zapisów dot. 2014-2017 - w ramach prac lokalizacji źródeł etatowych Urz ędu promieniowania Miasta niejonizuj ącego Bud żet Gminy Uwzgl ędnianie w miejscowych Zadanie realizowane planach zagospodarowania 2014-2017 - w ramach prac przestrzennego konieczno ści etatowych Urz ędu ochrony zasobów złó ż kopalin Miasta Uwzgl ędnienie w opracowywanych planach Bud żet Gminy zagospodarowania Zadanie realizowane przestrzennego wymaga ń w 2014-2017 - w ramach prac zakresie ochrony przed hałasem etatowych Urz ędu zgodnie z art. 114 Ustawy Miasta Prawo Ochrony Środowiska

164 Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Trzebinia na lata 2014-2017 z uwzgl ędnieniem perspektywy na lata 2018-2021

Uwzgl ędnienie potrzeb ochrony terenów cennych przyrodniczo i Bud żet Gminy krajobrazowo przed degradacj ą Zadanie realizowane i zainwestowaniem, w tym 2014-2017 - w ramach prac wskazanych w rozdz. 3.4.5. etatowych Urz ędu programu oraz w inwentaryzacji Miasta przyrodniczej gminy

Udział pracowników gminy w szkoleniach, konferencjach w zakresie wprowadzanych nowych przepisów w dziedzinie Działania ochrony środowiska edukacyjne w Zakup materiałów zakresie dydaktycznych i szkoleniowych 2 2014 - 2017 10,0 /rok Bud żet Gminy opracowywania Zakup prasy bran żowej na dokumentów potrzeby Wydziału GK strategicznych i Urz ędu Zakup ksi ąż ek o tematyce zwi ązanej z ochron ą środowiska dla Miejskiej Biblioteki Publicznej

Tabela 47. Wzrost świadomo ści ekologicznej społecze ństwa – zadania własne Gminy Trzebinia do wykonania w latach 2014-2017 Planowany Planowane Potencjalne źródła Lp. Kierunki działa ń Zadania termin nakłady finansowania realizacji tys. zł Wspieranie akcji promuj ących korzystanie z rowerów

Promocja działa ń ekologicznych, w tym selektywnego zbierania odpadów

Prelekcje, wykłady, wycieczki, szkolenia, itp.

Wspieranie programów edukacji ekologicznej w placówkach o światy i kultury Bud żet Gminy Rozwój edukacji 1 2014-2017 50,0 /rok Dotacje WFO ŚiGW ekologicznej Wspieranie finansowe Fundusze UE organizacji społecznych realizuj ących programy ekologiczne

Wspieranie realizacji zada ń wynikaj ących z zasad zrównowa żonego rozwoju gospodarczego, sprzyjaj ących poprawie stanu środowiska

Kontynuacja organizowanych imprez: „Dzie ń Ziemi”, „Sprz ątanie Świata” Prowadzenie edukacji Bud żet Gminy ekologicznej w zakresie Zadanie realizowane ochrony powietrza, promocja 2014-2017 - w ramach prac ekologicznych systemów etatowych Urz ędu ogrzewania Miasta

165 Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Trzebinia na lata 2014-2017 z uwzgl ędnieniem perspektywy na lata 2018-2021

Realizacja projektu „Edukacja ekologiczna-bram ą do 2014-2015 125,7 zdrowego życia” Bud żet Gminy Realizacja projektu „Zdrowa Dotacje WFO ŚiGW żywno ść i aktywno ść 2014-2015 175,8 inwestycj ą w przyszło ść ” Informowanie społecze ństwa o Bud żet Gminy Rozwój i działaniach w zakresie zada ń Zadanie realizowane doskonalenie 2 ochrony środowiska za pomoc ą 2014-2017 - w ramach prac komunikacji strony internetowej Urz ędu etatowych Urz ędu społecznej Miasta Trzebini Miasta

5.2. Działania w zakresie ochrony zasobów przyrodniczych na lata 2014-2017

Tabela 48. Wzrost ró żnorodno ści biologicznej i ochrona terenów cennych przyrodniczo – zadania własne Gminy Trzebinia do wykonania w latach 2014-2017

Lp. Kierunki działa ń Zadania Planowany Planowane Potencjalne źródła termin nakłady finansowania realizacji tys. zł Ochrona istniej ących i zakładanie nowych terenów Bud żet Gminy 2014-2017 zielonych na obszarach miasta i Dotacje WFO ŚiGW w sołectwach 734,5/rok Piel ęgnacja terenów zielonych Bud żet Gminy w pasach drogowych przy 2014-2017 Dotacje WFO ŚiGW drogach gminnych Wspieranie organizacji po żytku publicznego z terenu gminy w zakresie działa ń wpływaj ących na popraw ę stanu środowiska przyrodniczego: − Zakup nasion ro ślin miododajnych oraz zakup leków dla pszczół w celu Ochrona, rozwój poprawy zdrowotno ści i uporz ądkowanie 1 rodzin pszczelich, systemu obszarów zapobiegaj ących ich chronionych masowemu wygini ęciu Bud żet Gminy − Zakup materiału siewnego 2014-2017 13,0/rok Dotacje WFO ŚiGW i nasadzeniowego na Fundusze UE zakładanie poletek łowieckich i pasów zaporowych dla ochrony upraw rolnyh i drzewostanu − Uzupełnianie struktury gatunkowej ryb na terenie Gminy Trzebinia rodzimymi gatunkami ryb w celu zachowania równowagi przyrodniczej ekosystemu Kształtowanie polityki Bud żet Gminy zagospodarowania Planowanie inwestycji Zadanie przestrzennego gminnych z zachowaniem realizowane w 2 2014-2017 - respektuj ącego walorów przyrodniczych i ramach prac warto ści krajobrazowych etatowych Urz ędu przyrodnicze Miasta i krajobrazowe

166 Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Trzebinia na lata 2014-2017 z uwzgl ędnieniem perspektywy na lata 2018-2021

Realizacja Opracowanie uproszczonych zrównowa żonej planów urz ądzania lasów oraz Bud żet Gminy 3 gospodarki le śnej 2014-2017 50,0 inwentaryzacja stanu lasów Dotacje WFO ŚiGW na terenach gminnych gminnych

Tabela 49. Poprawa jako ści wód powierzchniowych i podziemnych oraz ochrona ich zasobów – zadania własne Gminy Trzebinia do wykonania w latach 2014-2017

Lp. Kierunki działa ń Zadania Planowany Planowane Potencjalne źródła termin nakłady finansowania realizacji tys. zł Udzielanie dotacji do budowy Ochrona zasobów przydomowych oczyszczalni i poprawa stanu ścieków na terenach gdzie brak Bud żet Gminy wód mo żliwo ści technicznych i 1 2014-2017 150,0/rok Dotacje NFO ŚiGW podziemnych ekonomicznych przył ączenia do Dotacje WFO ŚiGW i kanalizacji miejskiej z powierzchniowych uwzgl ędnieniem prawa miejscowego i krajowego Przebudowa sieci Bud żet Gminy wodoci ągowej na terenie 2014 400,0 Fundusze UE Czy żówki Dotacje WFO ŚiGW

Odprowadzenie ścieków sanitarnych z kompleksu boisk Bud żet Gminy sportowych wybudowanych w 2014-2016 1,5 Fundusze UE ramach programu „Moje boisko Dotacje WFO ŚiGW Orlik 2012” w Trzebini Odprowadzenie wód opadowych z kompleksu boisk Bud żet Gminy sportowych wybudowanych w 2014-2016 29,1 Fundusze UE ramach programu „Moje boisko Dotacje WFO ŚiGW Orlik 2012” w Trzebini Przebudowa odcinka kanalizacji Bud żet Gminy deszczowej w mie ście Trzebinia 2014-2023 43,0 Fundusze UE w rejonie ul. Dworcowej Dotacje WFO ŚiGW Wykonanie kanalizacji Bud żet Gminy deszczowej zlewni ul. Rybna w 2014-2020 59,0 Fundusze UE Trzebini Dotacje WFO ŚiGW Przebudowa istniej ącej sieci kanalizacji deszczowej wraz z Bud żet Gminy remontem rowu 2014-2015 283,0 Fundusze UE odwadniaj ącego do wylotu Dotacje WFO ŚiGW potoku Kozi Bród przy ul. Płockiej w My ślachowicach Likwidacja zagro żenia Bud żet Gminy podtopieniem terenu Gminy 2014 32,7 Fundusze UE Trzebinia Dotacje WFO ŚiGW Likwidacja zagro żenia Bud żet Gminy podtopieniem terenu przy 2014 70,0 Fundusze UE ul. Ogrodowej i Zielonej Dotacje WFO ŚiGW w Trzebini Odwodnienie terenów przy ul. Bud żet Gminy Krótkiej i Sportowej w 2014-2015 133,6 Fundusze UE Bol ęcinie Dotacje WFO ŚiGW Przebudowa rowu odwadniaj ącego w rejonie Bud żet Gminy zlewni przy ul. Słonecznej w 2014 50,0 Fundusze UE Pile Ko ścieleckiej etap II Dotacje WFO ŚiGW

167 Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Trzebinia na lata 2014-2017 z uwzgl ędnieniem perspektywy na lata 2018-2021

Odwodnienie terenów przy ul. Bud żet Gminy Ogrodowej i Zielonej w 2014 70,0 Fundusze UE Trzebini Dotacje WFO ŚiGW Opracowanie dokumentacji Bud żet Gminy projektowej wykonania 2014 50,0 Fundusze UE odwodnienia terenów w rejonie Dotacje WFO ŚiGW "Starej Maszyny" w Trzebini Bud żet Gminy Odwodnienie terenów przy ul. 2014-2023 1 176,2 Fundusze UE Gł ębokiej w My ślachowicach Dotacje WFO ŚiGW Odwodnienie terenów Bud żet Gminy przyległych do ul. Cichej w 2014 80,0 Fundusze UE My ślachowicach Dotacje WFO ŚiGW Odwodnienie obiektu Bud żet Gminy sportowego "Moje boisko Orlik 2014-2015 176,2 Fundusze UE 2012 " przy Szkole Dotacje WFO ŚiGW Podstawowej nr 4 w Trzebini Odwodnienie terenów Bud żet Gminy przyległych do ul. 2014-2017 97,0 Fundusze UE Komornickiej, Krakowskiej, Dotacje WFO ŚiGW Lipowej i Krótkiej w Bol ęcinie Odwodnienie terenów w rejonie Bud żet Gminy zlewni ul. Kochanowskiego i 2014-2018 228,2 Fundusze UE Mickiewicza w Trzebini Dotacje WFO ŚiGW Odwodnienie terenów w rejonie Bud żet Gminy ul. Krakowskiej, Tenczy ńskiej, 2014-2023 906,1 Fundusze UE Sosnowej w Dulowej Dotacje WFO ŚiGW Bud żet Gminy Prowadzenie inwentaryzacji i Zadanie kontroli przydomowych 2014-2017 - realizowane w zbiorników i oczyszczalni ramach prac ścieków komunalnych etatowych Urz ędu Bie żą ca konserwacja potoków, Bud żet Gminy cieków i rowów 2014-2017 120,0/rok Fundusze UE odwadniaj ących, renaturalizacja Dotacje WFO ŚiGW koryt potoków

Tabela 50. Ochrona gleb przed ska żeniem i degradacj ą, rekultywacja terenów ska żonych, zagospodarowanie terenów gminnych – zadania własne Gminy Trzebinia do wykonania w latach 2014-2017 Lp. Kierunki działa ń Zadania Okres Planowane Potencjalne źródła realizacji nakłady finansowania tys. zł

Zagospodarowanie terenu Ochrona 2014 Bud żet Gminy 1 wokół Domu Stra żaka w 284,9 powierzchni ziemi Fundusze UE Dulowej

Zagospodarowanie terenu Bud żet Gminy wokół placu zabaw „Ł ąkawiec” 2014 204,7 Fundusze UE w Psarach

Rewaloryzacja parku wokół Domu Kultury „Willa NOT” Bud żet Gminy przy ul. Grunwaldzkiej w 2014-2016 129,0 Fundusze UE Trzebini

Park miejski w Trzebini Bud żet Gminy obejmuj ący teren Balatonu i 2014-2015 2 850,0 Fundusze UE Rybnej

168 Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Trzebinia na lata 2014-2017 z uwzgl ędnieniem perspektywy na lata 2018-2021

Wielko ść nakładów Likwidowanie nielegalnych zale ży od ilo ści Bud żet Gminy wysypisk odpadów na terenach 2014-2017 usuni ętych Dotacje WFO ŚiGW gminnych odpadów średnie koszty: ok. 50,0/rok

5.3. Działania w zakresie poprawy jako ści środowiska przyrodniczego na lata 2014-2017

Tabela 51. Ochrona i poprawa jako ści powietrza atmosferycznego poprzez ograniczenie emisji gazów i pyłów – zadania własne Gminy Trzebinia do wykonania w latach 2014-2017 Planowane Okres Potencjalne źródła Lp. Kierunek działa ń Zadania nakłady realizacji finansowania tys. zł Opracowanie planu gospodarki Bud żet Gminy 2015-2016 80,0 niskoemisyjnej Dotacje NFO ŚiGW Identyfikacja źródeł i Bud żet Gminy 1 monitorowanie Zadanie Opracowanie gminnego zanieczyszcze ń realizowane w Programu ograniczania niskiej 2015-2016 - powietrza ramach prac emisji etatowych Urz ędu Miasta Bud żet Gminy dotacje i po życzki Udzielanie dotacji dla osób Dotacje WFO ŚiGW fizycznych w zakresie zmiany 2014-2017 100,0/rok Dotacje NFO ŚiGW systemów ogrzewanie na Regionalny Zmniejszenie instalacje ekologiczne Program zanieczyszczenia 2 Operacyjny pochodz ącego z niskiej emisji Bud żet Gminy Działania kontrolne i Zadanie egzekucyjne zmierzaj ące do realizowane w 2014-2017 - eliminacji spalania odpadów w ramach prac kotłowniach domowych etatowych Urz ędu Miasta Poprawa stanu nawierzchni dróg gminnych, dbało ść o 2014-2017 Zmniejszenie jako ść i czysto ść dróg 585,0/rok Bud żet Gminy zanieczyszczenia Zimowe utrzymanie dróg powietrza 3 gminnych i chodników 2014-2017 pochodz ącego ze źródeł Rozbudowa odc. ul. Żmirka komunikacyjnych wraz z odwodnieniem oraz 2014-2015 580,0 Bud żet Gminy budowa ł ącznika z ul. Ochronkow ą Zwi ększenie Wdra żanie odnawialnych Bud żet Gminy wykorzystania źródeł energii w gminnych Fundusze UE 4 niekonwencjonal- 2014-2017 b.d. obiektach u żyteczno ści NFO ŚiGW nych źródeł publicznej WFO ŚiGW energii

169 Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Trzebinia na lata 2014-2017 z uwzgl ędnieniem perspektywy na lata 2018-2021

Tabela 52. Kontrola i ograniczenie emisji promieniowania niejonizuj ącego – zadania własne Gminy Trzebinia do wykonania w latach 2014-2017 Planowane Okres Potencjalne źródła Lp. Kierunek działa ń Zadania nakłady realizacji finansowania tys. zł Bud żet Gminy Ocena Gromadzenie i analiza danych Zadanie oddziaływania nt. instalacji emituj ących pola realizowane w 1 pól 2014-2017 - elektromagnetyczne ramach prac elektromagnetycz- wymagaj ących zgłosze ń etatowych Urz ędu nych Miasta

Tabela 53. Gospodarka odpadami – zadania własne Gminy Trzebinia do wykonania w latach 2014-2017 Planowane Okres Potencjalne źródła Lp. Kierunek działa ń Zadania nakłady realizacji finansowania tys. zł Bud żet Gminy Kontynuacja dofinansowania Środki finansowe Eliminowanie akcji usuwania wyrobów 2014-2017 200,0/rok wła ścicieli posesji zagro żeń zawieraj ących azbest Dotacje NFO ŚiGW 1 zwi ązanych z Dotacje WFO ŚiGW odpadami Opracowanie programu Bud żet Gminy azbestowymi usuwania materiałów 2014 20,0 Dotacje NFO ŚiGW zawieraj ących azbest z terenu Dotacje WFO ŚiGW Miasta i Gminy Trzebinia

170 Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Trzebinia na lata 2014-2017 z uwzgl ędnieniem perspektywy na lata 2018-2021

6. NARZ ĘDZIA I INSTRUMENTY POLITYKI EKOLOGICZNEJ

Efektywno ść działa ń w zakresie ochrony środowiska przyrodniczego zale ży, w znacznej mierze, od polityki i rozwi ąza ń przyj ętych na szczeblu lokalnym, od wielko ści pozyskanych środków finansowych oraz od stopnia zainteresowania i zrozumienia ze strony społecze ństwa. Program ochrony środowiska dla gminy jest dokumentem planowania strategicznego, formułuj ącym cele i kierunki polityki ekologicznej samorz ądu gminnego i okre ślaj ącym wynikaj ące z niej działania. Program powinien by ć wykorzystywany, jako instrument strategicznego zarz ądzania gmin ą w zakresie ochrony środowiska, jako podstawa tworzenia szczegółowych programów operacyjnych oraz zawierania umów i porozumie ń z innymi jednostkami administracyjnymi i podmiotami gospodarczymi. Program ochrony środowiska powinien stanowi ć przesłank ę konstruowania budżetu gminy i jest podstaw ą do ubiegania si ę o środki pomocowe ze źródeł krajowych i funduszy Unii Europejskiej. Poszczególne wytyczne zawarte w Programie, powinny by ć respektowane i uwzgl ędniane w programach i planach szczegółowych oraz w działaniach inwestycyjnych w zakresie ochrony środowiska. Program słu żyć b ędzie koordynacji szczegółowych działa ń zwi ązanych z ochron ą środowiska w gminie Trzebinia w latach 2014-2017. Realizacja procesu zrównowa żonego rozwoju prowadzona jest według zasad zawartych w aktualnej Polityce Ekologicznej Pa ństwa na lata 2009 - 2016. Polityka ekologiczna gminy jest i b ędzie realizowana przy zastosowaniu omówionych poni żej instrumentów zarz ądzania programem: prawnych, finansowych oraz społecznych.

6.1. Instrumenty prawne Instrumenty prawne przysługuj ące powiatom, gminom oraz instytucjom kontrolnym służą ce zarz ądzaniu programem ochrony środowiska i realizacji polityki ekologicznej na terenie gminy to:

1. Pozwolenia na wprowadzanie do środowiska substancji lub energii: − pozwolenia na wprowadzanie gazów lub pyłów do powietrza, − pozwolenia wodnoprawne na wprowadzanie oczyszczonych ścieków do wód, − pozwolenia w zakresie gospodarowania odpadami, − decyzje okre ślaj ące dopuszczalne poziomy hałasu w środowisku, − decyzje nakazuj ące ograniczenie negatywnego oddziaływania na środowisko, − koncesje, − pozwolenia zintegrowane. 2. Działania kontrolne WIO Ś i nakładanie kar za niezgodne z przepisami korzystanie ze środowiska.

171 Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Trzebinia na lata 2014-2017 z uwzgl ędnieniem perspektywy na lata 2018-2021

Kompetencje do wydawania pozwole ń w zakresie ochrony przed zanieczyszczeniami i uci ąż liwo ściami na terenie gminy podzielono pomi ędzy Marszałka, a Starost ę. Za podstawowe kryterium rozdziału kompetencji przyjmuje si ę skal ę uci ąż liwo ści danego obiektu. Rola gminy polega na wydawaniu opinii i uzgodnie ń oraz wydawaniu decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach realizacji inwestycji mog ących negatywnie oddziaływa ć na środowisko. Starosta jest organem wła ściwym we wszystkich sprawach dotycz ących obiektów i zakładów zaliczanych do przedsi ęwzi ęć mog ących potencjalnie znacz ąco oddziaływa ć na środowisko, dla których raport oddziaływania na środowisko mo że by ć wymagany. Marszałek jest organem wła ściwym w sprawach dotycz ących obiektów i zakładów zaliczanych do przedsi ęwzi ęć mog ących zawsze znacz ąco oddziaływa ć na środowisko, dla których raport jest wymagany. Szczególnym instrumentem prawnym jest pomiar stanu środowiska okre ślany mianem monitoringu. Prowadzony on jest zarówno jako badania jako ści środowiska, jak te ż w odniesieniu do ilo ści zasobów środowiskowych. Monitoring był zwykle zaliczany do instrumentów informacyjnych. Stanowił on i stanowi podstaw ę analiz, ocen oraz podejmowanych decyzji. Obecnie, wprowadzenie bada ń monitoringowych jako obowi ązuj ących poprzez zapisy w aktach prawnych, prowadz ą do zaklasyfikowania monitoringu, jako instrument o znaczeniu prawnym. Wa żnym czynnikiem bezpo średnio kształtuj ącym polityk ę ekologiczn ą gminy i maj ącym wpływ na egzekwowanie wymaga ń przepisów ochrony środowiska w gminie, s ą uprawnienia i zadania przysługuj ące urz ędom administracji gminnej na mocy obowi ązuj ących ustaw i przepisów wykonawczych. Kompetencje Wydziału Gospodarki Komunalnej, Ochrony Środowiska i Le śnictwa Gminy Trzebinia w zakresie ochrony środowiska w oparciu o obowi ązuj ące akty prawne, ustala „Regulamin organizacyjny Urz ędu Miasta Trzebini”.

6.2. Instrumenty finansowe - źródła finansowania programu Realizacja poszczególnych projektów zwi ązanych z ochron ą środowiska wymaga nakładów finansowych co jest mo żliwe poprzez wykorzystanie m.in.: − środków publicznych - pochodz ących z bud żetu gminy lub pozabud żetowych instytucji publicznych, − środków prywatnych - środki własne inwestora, − środków publiczno-prywatnych - pochodz ących z bud żetu gminy lub pozabud żetowych instytucji publicznych oraz środków własnych inwestora. Formy finansowania inwestycji ekologicznych to głównie: − udziały własne gminy lub przedsi ębiorstw, − zobowi ązania kapitałowe (kredyty, po życzki, obligacje, leasing), − udziały kapitałowe – (akcje i udziały w spółkach), − dotacje.

172 Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Trzebinia na lata 2014-2017 z uwzgl ędnieniem perspektywy na lata 2018-2021

Skuteczna realizacja zada ń postawionych w Aktualizacji Programu ochrony środowiska dla gminy Trzebinia, wymaga zabezpieczenia odpowiednich środków bud żetowych oraz pozabud żetowych. Do realizacji Programu konieczne jest posiadanie sprawnego systemu finansowania zada ń ochrony środowiska, w którym źródłami finansowania s ą: − bud żet gminy, − fundusze ekologiczne, − programy pomocowe, − środki własne inwestorów. Zadania gminy w zakresie ochrony środowiska finansowane s ą z bud żetu gminy oraz ze środków zewn ętrznych krajowych i unijnych, pozyskanych na realizacj ę niektórych zada ń. Do instrumentów finansowych gminy w zakresie ochrony środowiska nale żą głownie środki pozyskiwane z: − opłat za korzystanie ze środowiska, − nało żonych kar, − inne źródła np. po życzki, dotacje. Jednostki organizacyjne, instytucje i podmioty realizuj ące zadania inwestycyjne w zakresie ochrony środowiska i przyrody oraz zadania w zakresie edukacji ekologicznej, mog ą czyni ć starania o uzyskanie pomocy finansowej ze środków funduszy strukturalnych, funduszy celowych, fundacji oraz banków. Specyfik ą systemu finansowania ochrony środowiska w Polsce jest to, że wi ększ ą cz ęść wydatków ponosz ą przedsi ębiorstwa, fundusze ekologiczne i samorz ądy terytorialne. Dokładne okre ślenie źródeł, a szczególnie wielko ści środków mo żliwych do pozyskania stwarza du że trudno ści, szczególnie tych po roku 2014. Odnosi si ę to zarówno do środków własnych jak i innych, w tym szczególnie dotyczy to dost ępno ści środków unijnych w aktualnym okresie programowania - lata 2014-2021. W zale żno ści od rodzaju zadania form ą dofinansowania mo że by ć dotacja, preferencyjny kredyt lub po życzka. Poni żej w syntetycznej formie, wymienione zostały najwa żniejsze potencjalne źródła finansowania zada ń ekologicznych Aktualizacji Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Trzebinia , realizowanych w latach 2014-2021: − Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (www.nfosigw.gov.pl ) promuje du że przedsi ęwzi ęcia w dziedzinie ochrony środowiska. Celem działalno ści NFO ŚiGW jest wspieranie inwestycji ekologicznych o znaczeniu i zasi ęgu ogólnopolskim i ponadregionalnym oraz wybranych zada ń lokalnych, szczególnie istotnych z punktu widzenia potrzeb środowiska. − Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Krakowie (WFO ŚiGW), udziela pomocy finansowej na realizacj ę zada ń z zakresu ochrony środowiska i gospodarki wodnej zgodnych z kierunkami Polityki Ekologicznej Pa ństwa, Krajowego Programu Oczyszczania Ścieków Komunalnych, Strategii Rozwoju Województwa Małopolskiego oraz zadań

173 Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Trzebinia na lata 2014-2017 z uwzgl ędnieniem perspektywy na lata 2018-2021

wynikaj ących ze zobowi ąza ń mi ędzynarodowych Polski i obowi ązuj ących przepisów prawa. WFO ŚiGW najcz ęś ciej jedynie współfinansuje zadania inwestycyjne, do wysoko ści nie przekraczaj ącej 40% potwierdzonych dokumentami kosztów realizacji zadania. Podstawow ą form ą działalno ści WFO ŚiGW jest udzielanie po życzek na korzystnych warunkach oprocentowania i spłat a tak że dofinansowywanie niektórych zada ń w formie dotacji. Szczegółowe informacje o zasadach finansowania znajduj ą sie na stronie www.wfos.krakow.pl . − Bank Ochrony Środowiska S.A . (BO Ś), jest bankiem komercyjnym, nastawionym na finansowanie przedsi ęwzi ęć słu żą cych wył ącznie ochronie środowiska. Współpracuje z organizacjami zajmuj ącymi si ę finansowaniem działa ń z zakresu ochrony środowiska np. NFO ŚiGW, WFO ŚiGW. Bank współfinansuje w szerokim zakresie zadania z zakresu ochrony wody i gospodarki wodnej, ochrony atmosfery, ochrony powierzchni ziemi. Szczegółowe, aktualne informacje o zasadach finansowania banku, znajduj ą si ę na stronie internetowej http://www.bosbank.pl/. − Fundusze strukturalne Unii Europejskiej w zakresie ochrony środowiska dost ępne w latach 2014-2020 . W ramach funduszy strukturalnych działaj ą programy operacyjne. W Polsce dost ępne są nast ępuj ące programy operacyjne (PO) w ramach których mo żna uzyska ć dofinansowanie do projektów w dziedzinie ochrony środowiska: − Regionalne programy operacyjne wojewódzkie (RPO), − Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko, − Program Rozwoju Obszarów Wiejskich.

Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko 2014-2020 Jednym z najwa żniejszych źródeł finansowania du żych przedsi ęwzi ęć w ochronie środowiska w Polsce, w okresie programowym na lata 2014-2020 będzie Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko (POIi Ś). Głównym celem Programu jest podniesienie atrakcyjno ści inwestycyjnej Polski i jej regionów poprzez rozwój infrastruktury technicznej przy równoczesnej ochronie i poprawie stanu środowiska, zdrowia, zachowaniu to żsamo ści kulturowej i rozwijaniu spójno ści terytorialnej. Program obejmie wsparciem takie dziedziny jak: transport, środowisko, energetyk ę, kultur ę i dziedzictwo kulturowe, szkolnictwo wy ższe, a tak że ochron ę zdrowia. W zakresie ochrony środowiska przewidziano dofinansowanie dla: − du żych inwestycji komunalnych, − inwestycji ekologicznych w przedsi ębiorstwach, − projektów ochrony przyrody i bezpiecze ństwa ekologicznego, − edukacji ekologicznej. Wsparcie z Programu otrzymują zarówno samorz ądy i przedsi ębiorcy, jak równie ż m.in. organizacje pozarz ądowe, parki narodowe i Lasy Pa ństwowe. Obecnie przygotowane zostały

174 Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Trzebinia na lata 2014-2017 z uwzgl ędnieniem perspektywy na lata 2018-2021 programy operacyjne które pozwol ą na kontynuacj ę realizacji zada ń w dziedzinie ochrony środowiska do roku 2020. Na poziomie krajowym z polityki spójno ści w latach 2014-2020 realizowanych b ędzie 5 tematycznych programów operacyjnych, w tym program Infrastruktura i Środowisko 2014-2020 (www.pois.gov.pl). W ramach Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko 2014-2020 przewidziano realizacj ę zada ń skupionych wokół 8 osi priorytetowych, z których dla realizacji zada ń programów ochrony środowiska najwa żniejsza jest O ś II - Ochrona środowiska, w tym adaptacja do zmian klimatu.

Głównym celem Programu Infrastruktura i Środowisko 2014-2020 jest wsparcie gospodarki efektywnie korzystaj ącej z zasobów i przyjaznej środowisku oraz sprzyjaj ącej spójno ści terytorialnej i społecznej. Obszary planowane do wsparcia w tym programie to przede wszystkim zadania w nast ępuj ących dziedzinach:

− gospodarka niskoemisyjna, − przystosowanie do zmian klimatu, − zapobieganie ryzyku i zarz ądzanie ryzykiem, − ochrona środowiska naturalnego, − efektywno ść wykorzystania zasobów w sektorze środowiska, − dziedzictwo kulturowe, − zrównowa żony transport, − bezpiecze ństwo energetyczne, − sektor zdrowia.

Małopolski Regionalny Program Operacyjny 2014-2020 (MRPO) Celem głównym projektu MRPO na lata 2014-2020 przyjętego 01.04.2014r., jest tworzenie warunków dla wzrostu gospodarczego i zatrudnienia. Celami szczegółowymi s ą: − podnoszenie konkurencyjno ści i innowacyjno ści gospodarki Małopolski, − poprawa spójno ści wewn ętrznej regionu osi ągana w oparciu o zasad ę zrównowa żonego rozwoju, − rozwój potencjału instytucjonalnego podmiotów z terenu Małopolski. Działania z zakresu ochrony środowiska realizowane będą w ramach Osi priorytetowej 5 - Ochrona Środowiska. Maksymalna warto ść dotacji z UE mo że wynie ść od 50 do 85% środków kwalifikowanych inwestycji. Celem głównym realizacji działa ń dla Osi priorytetowej 5 - Ochrona środowiska jest wzmocnienie stanu bezpiecze ństwa ekologicznego regionu z zachowaniem zasad równowagi pomi ędzy popraw ą stanu środowiska, racjonalnym u żytkowaniem zasobów naturalnych oraz minimalizowaniem niekorzystnych oddziaływa ń na środowisko i jego zasoby. Cele szczegółowe to:

175 Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Trzebinia na lata 2014-2017 z uwzgl ędnieniem perspektywy na lata 2018-2021

− Zapewnienie stabilno ści ekosystemów oraz odporno ści na wpływ zewn ętrznych zakłóce ń środowiska oraz zapobieganie i minimalizowanie ryzyka wyst ąpienia kl ęsk żywiołowych, − Ochrona zasobów wodnych poprzez ograniczenie zanieczyszcze ń przedostaj ących si ę do wód podziemnych, powierzchniowych, gleb oraz działania na rzecz poprawy jako ści wód, − Zapobieganie powstawaniu odpadów, przygotowanie do ponownego ich u życia oraz intensyfikacja odzysku odpadów, a tym samym ograniczenie ich ilo ści na składowiskach.

W ramach Osi priorytetowej 5 udzielane jest bezzwrotne dofinansowanie przedsi ęwzi ęć w czterech głównych obszarach: − gospodarki wodno-ściekowej, − poprawy jako ści powietrza i zwi ększenie wykorzystania odnawialnych źródeł energii, − gospodarki odpadami, − poprawy bezpiecze ństwa ekologicznego oraz ochrony przed skutkami klęsk żywiołowych.

Głównymi beneficjentami programu b ędą mogły by ć: − Jednostki samorz ądu terytorialnego (JST), ich zwi ązki i stowarzyszenia, − Jednostki organizacyjne JST posiadaj ące osobowo ść prawn ą, − Administracja rz ądowa, − Spółki wodne, − Przedsi ębiorcy, − Organizacje pozarz ądowe, partnerzy społeczni i gospodarczy.

Drugim obszarem działania MRPO zwi ązanym ze środowiskiem jest Oś priorytetowa 4 - Regionalna polityka energetyczna przyjazna środowisku . Celem wiod ącym jest wspieranie przej ścia na gospodark ę niskoemisyjn ą we wszystkich sektorach. Będzie to realizowane poprzez stworzenie warunków do zrównowa żonego rozwoju nowoczesnego sektora energetycznego oraz sektora transportu miejskiego celem zapewnienia bezpiecze ństwa energetycznego mieszka ńców regionu oraz poprawy jako ści ich życia, z uwzgl ędnieniem zasad ochrony środowiska. Cele szczegółowe to: − Zwi ększenie produkcji i wykorzystania rozproszonych odnawialnych źródeł energii oraz zmniejszenie energochłonno ści w sektorze publicznym, mieszkaniowym i w przedsi ębiorstwach, − Dostosowanie sieci dystrybucyjnych do rozwijaj ącego si ę rynku odnawialnych źródeł energii oraz poprawa ich stanu technicznego, − Poprawa jako ści powietrza poprzez zmniejszenie emisji zanieczyszcze ń oraz gazów cieplarnianych do powietrza pochodz ących z indywidualnego ogrzewania mieszka ń, procesów przemysłowych i energetyki,

176 Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Trzebinia na lata 2014-2017 z uwzgl ędnieniem perspektywy na lata 2018-2021

− Stworzenie warunków dla budowy sprawnych, przyjaznych dla podró żnych, ekologicznych i zintegrowanych systemów transportu miejskiego. Główni beneficjenci programu to: − Jednostki samorz ądu terytorialnego, ich zwi ązki i stowarzyszenia, − Jednostki organizacyjne JST posiadaj ące osobowo ść prawn ą, − Administracja rz ądowa, − Przedsi ębiorcy, − Jednostki naukowe, − Szkoły wy ższe, − Spółdzielnie i wspólnoty mieszkaniowe.

Program Operacyjny Rozwoju Obszarów Wiejskich 2014 – 2020

Aktualny Projekt Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2014 – 2020 (PROW 2014- 2020) został opracowywany na podstawie przepisów Unii Europejskiej, w szczególno ści rozporz ądzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1305/2013 z dnia 17 grudnia 2013 r. w sprawie wsparcia rozwoju obszarów wiejskich przez Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich (EFRROW) i uchylaj ącego rozporz ądzenie Rady (WE) nr 1698/2005 oraz projektów aktów wykonawczych Komisji Europejskiej. Zgodnie z przepisami Unii Europejskiej program rozwoju obszarów wiejskich jest wkomponowany w cało ściowy system polityki rozwoju kraju, w szczególno ści poprzez mechanizm Umowy Partnerstwa. Umowa ta okre śla strategi ę wykorzystania środków unijnych na rzecz realizacji wspólnych dla UE celów okre ślonych w unijnej strategii wzrostu „ Europa 2020 - Strategia na rzecz inteligentnego i zrównowa żonego rozwoju sprzyjaj ącego wł ączeniu społecznemu ” z uwzgl ędnieniem potrzeb rozwojowych danego pa ństwa członkowskiego. Celem głównym Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2014–2020 b ędzie poprawa konkurencyjno ści rolnictwa, zrównowa żone zarz ądzanie zasobami naturalnymi i działania w dziedzinie klimatu oraz zrównowa żony rozwój terytorialny obszarów wiejskich.

Kredyty udzielane na preferencyjnych warunkach Preferencyjne kredyty na inwestycje proekologiczne, bez mo żliwo ści umorze ń udzielane s ą przez Bank Ochrony Środowiska S.A.(BO Ś). Kredytobiorca musi posiada ć cz ęść własnych środków na sfinansowanie zadania. BO Ś przy udzielaniu po życzek kieruje si ę podobnymi kryteriami jak FO ŚiGW – do głównych kryteriów zalicza si ę efektywno ść ekologiczn ą zadania i jego zgodno ść z priorytetami dla polityki ekologicznej województwa.

Komercyjne kredyty bankowe Komercyjne kredyty bankowe ze wzgl ędu na du że koszty finansowe zwi ązane z oprocentowaniem, nie mog ą by ć brane pod uwag ę jako podstawowe źródła finansowania inwestycji,

177 Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Trzebinia na lata 2014-2017 z uwzgl ędnieniem perspektywy na lata 2018-2021 lecz jako uzupełnienie środków z po życzek preferencyjnych. Samorz ądy s ą obecnie postrzegane przez banki jako interesuj ący i wiarygodni klienci, st ąd dost ęp do kredytów jest coraz łatwiejszy. Warunki komercyjnych kredytów inwestycyjnych udzielanych jednostkom samorz ądu terytorialnego s ą ka żdorazowo negocjowane indywidualnie. Własne środki inwestorów Niektóre inwestycje b ędą pokrywane ze środków własnych ró żnych podmiotów gospodarczych i inwestorów prywatnych. Inwestycje przewidywane do realizacji przez podmioty gospodarcze mog ą by ć dofinansowywane z kredytów komercyjnych oraz uzupełniaj ąco z funduszy ochrony środowiska, pod warunkiem uznania danego zadania za priorytetowe.

6.3. Instrumenty społeczne - działania informacyjno-edukacyjne Istotnym elementem skutecznego zarz ądzania środowiskiem jest świadomo ść ekologiczna społecze ństwa oraz przyjazne dla środowiska nawyki i codzienna postawa ludno ści. Edukacja i informacja z komunikacj ą s ą ze sob ą ści śle powi ązane. Wła ściwa informacja przyspiesza proces edukacji. W przypadku osi ągni ęcia wła ściwego poziomu edukacji, komunikacja z grupami zadaniowymi jest łatwiejsza, a przekazywane informacje s ą wła ściwie odbierane i wykorzystywane. Rzetelna informacja o stanie środowiska i działaniach na rzecz jego ochrony, a tak że umiej ętno ść porozumiewania si ę ze społecze ństwem s ą niezb ędne dla sukcesu realizowanej polityki ekologicznej. Gmina oraz gminy, przy wsparciu organizacji ekologicznych oraz placówek oświatowych i badawczych, powinny zapewni ć odpowiednie wsparcie medialne, zadba ć o sprzyjaj ącą atmosfer ę oraz promowa ć wyniki akcji na rzecz ochrony środowiska. Tradycyjne instrumenty, takie jak pozwolenia oraz system opłat i kar nie spełni ą całego zakresu celów i zada ń wyznaczonych przez Program ochrony środowiska dla gminy. Ka żda grupa zadaniowa (jednostka realizuj ąca zadanie oraz wszyscy mieszka ńcy) ponosi odpowiedzialno ść za zapewnienie czystego środowiska, zapobieganie problemom i ukierunkowanie przyszłego rozwoju. Mieszka ńcy gminy powinni by ć informowani o zadaniach poprzez pras ę, biuletyny, internet, lokalne media, czy te ż poprzez środki po średnie, takie jak pozarz ądowe organizacje ekologiczne. Realizacja celów programu ochrony środowiska poprzez edukacj ę ekologiczn ą, jest zadaniem długotrwałym, które nale ży realizowa ć w sposób ci ągły w działaniach urz ędu, co w dłu ższym horyzoncie czasu przynosi korzy ści ekologiczne i umo żliwia rozwi ązanie lub złagodzenie wa żnych problemów ekologicznych. Nawet wieloletnie nakłady na edukacj ę ekologiczn ą i cz ęsto z ni ą zwi ązan ą profilaktyk ę zagro żeń s ą znacznie ni ższe, ni ż wynikaj ące z ich zaniedbania, koszty likwidacji strat ekologicznych lub szybkiego wdro żenia wymaga ń prawnych. Jednym z najwa żniejszych instrumentów społecznych s ą kampanie informacyjno-edukacyjne. Współpraca gminy z przedsi ębiorstwami oraz wł ączenie si ę społecznych organizacji ekologicznych w proces informacyjno-edukacyjny powinny by ć ukierunkowane na:

178 Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Trzebinia na lata 2014-2017 z uwzgl ędnieniem perspektywy na lata 2018-2021

− prowadzenie szkole ń dla nauczycieli, urz ędników, przedsi ębiorców, działaczy samorz ądu terytorialnego i mieszka ńców, − przygotowywanie i kolporta ż materiałów informacyjno-edukacyjnych dla mieszka ńców, − organizowanie konkursów, wystaw, prelekcji, − prowadzenie ró żnego rodzaju kampanii ekologicznych. Działalno ść informacyjno-edukacyjna w szkołach . Szkoły maj ą bardzo szerokie mo żliwo ści wł ączenia si ę w proces informacyjno-edukacyjny zwi ązany z problematyk ą ochrony środowiska. W tym zakresie mo żliwe s ą zarówno formy zaj ęć lekcyjnych, jak i pozalekcyjnych. Szkoły powinny w szczególno ści: − inicjowa ć i korzysta ć z kontaktów z władzami samorz ądowymi oraz innymi reprezentantami społeczno ści lokalnej, szkołami wy ższymi, jednostkami badawczymi, terenowymi o środkami edukacji ekologicznej oraz innymi instytucjami i organizacjami (w tym z pozarz ądowymi organizacjami ekologicznymi), − uczestniczy ć w krajowych i mi ędzynarodowych programach edukacji ekologicznej, − stale podejmowa ć i rozszerza ć zakres praktycznych działa ń na rzecz ochrony środowiska w szkole i jej otoczeniu, − eksponowa ć pozytywn ą rol ę dzieci w edukacji ekologicznej dorosłych, − prowadzi ć edukacj ę ekologiczn ą w terenie. Dla osi ągni ęcia tych celów szkoła powinna wprowadzi ć ró żne formy działa ń bezpo średnio skierowanych na pobudzenie świadomo ści, podnoszenie poziomu wiedzy i wyrabianie umiej ętno ści wśród dzieci i młodzie ży, a po średnio równie ż u wszystkich mieszka ńców. Spo śród zalecanych form edukacyjno-oświatowych nale ży wymieni ć, miedzy innymi: − ście żki tematyczne w ramach przedmiotu o środowisku w nauczaniu pocz ątkowym oraz w klasach wy ższych w ramach poszczególnych przedmiotów, − badania ankietowe dzieci i młodzie ży, − rozmowy i spotkania z ciekawymi lud źmi (przedstawiciele wydziałów ochrony środowiska urz ędów gmin i starostwa, przedstawiciele zakładów przemysłowych, organizacji ekologicznych, jednostek naukowo-badawczych), − konkursy plastyczne, literackie, konkursy zbiórki surowców wtórnych, − przedstawienia teatralne, happeningi ekologiczne, − festyny, aukcje, pokazy, − dni otwarte w zakładach przemysłowych i w jednostkach badawczych, − współpraca i wymiana do świadcze ń z innymi szkołami, − tworzenie klubów młodego ekologa.

179 Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Trzebinia na lata 2014-2017 z uwzgl ędnieniem perspektywy na lata 2018-2021

Kampania informacyjno-edukacyjna dla podmiotów gospodarczych . Jest drugim wa żnym kierunkiem podnoszenia świadomo ści ekologicznej społecze ństwa. Główny ci ęż ar działa ń informacyjno-szkoleniowych dla podmiotów gospodarczych z terenu gminy powinny przej ąć izby gospodarcze, izby rzemie ślnicze, cechy, kongregacje kupieckie, itp. Zakres szkole ń powinien obejmowa ć, mi ędzy innymi: − zagadnienia prawne w ochronie środowiska, − obowi ązki podmiotów gospodarczych w zakresie ochrony środowiska, − zagadnienia zwi ązane ze stosowaniem najlepszych dost ępnych technik (BAT), − zagadnienia zwi ązane z obni żaniem materiałochłonno ści, wodochłonno ści i energochłonno ści procesów technologicznych, − zagadnienia zwi ązane z mo żliwo ści ą pozyskiwania energii ze źródeł odnawialnych, − gospodark ę odpadami przemysłowymi wraz z recyklingiem odpadów. Zdecydowana wi ększo ść osób czynnych zawodowo ma bezpo średni wpływ na stan środowiska. Wynika to z mniej lub bardziej świadomych decyzji podejmowanych na ka żdym stanowisku pracy. Realizacja zada ń zwi ązanych z ochron ą środowiska w znacznej mierze zale żna jest od konkretnych działa ń podejmowanych w zakładach pracy. Skuteczno ść tych działa ń wymaga spełnienia nast ępuj ących warunków: − wiedza o ochronie środowiska w miejscu pracy powinna by ć upowszechniana przez kierownictwo zakładu, specjalistyczne słu żby pracownicze i zwi ązki zawodowe, wł ączaj ąc w to program doskonalenia zawodowego kadry oraz elementy edukacji środowiskowej zwi ązanej ze specyfik ą prowadzonej działalno ści, − w programach szkoleniowych słu żb BHP w zakładach pracy, nale ży podj ąć tematyk ę skutków oddziaływania zakładów na lokalne środowisko i zdrowie ludzi, − we wszystkich działaniach promocyjnych nale ży zwróci ć uwag ę na technologie i rozwi ązania przyjazne środowisku. Kampania informacyjno-edukacyjna prowadzona przez organizacje społeczne. Działania pozarz ądowych organizacji ekologicznych polegaj ą głównie na: − kształtowaniu świadomo ści ekologicznej osób zaanga żowanych w działania społeczne, − przybli żaniu społecze ństwu istoty i znaczenia problemów ekologicznych, − wpływaniu na osoby i instytucje odpowiedzialne za podejmowanie decyzji dotycz ących zarz ądzania środowiskiem, − propagowaniu humanistycznego i kulturowego wzorca ekologii.

180 Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Trzebinia na lata 2014-2017 z uwzgl ędnieniem perspektywy na lata 2018-2021

7. ZARZ ĄDZANIE I MONITORING REALIZACJI PROGRAMU

7.1. Zarz ądzanie programem ochrony środowiska Podstawow ą zasad ą realizacji Programu ochrony środowiska dla gminy Trzebinia powinna by ć zasada wykonywania zada ń przez jednostki zwi ązane z systemem zarz ądzania środowiskiem, świadome istnienia programu i ich uczestnictwa w nim. Z punktu widzenia programu mo żna wyodr ębni ć nast ępuj ące podmioty uczestnicz ące w jego realizacji: − podmioty uczestnicz ące w organizacji i zarz ądzaniu programem, − podmioty realizuj ące zadania programu, − podmioty kontroluj ące przebieg realizacji i efekty programu, − społeczno ść lokalna, jako główny podmiot odbieraj ący wyniki działa ń programu. Zarz ądzanie środowiskiem odbywa si ę na wielu poziomach: krajowym, wojewódzkim, powiatowym oraz gminnym i obejmuje działania środowiskowe odpowiednio na danym obszarze. Działania na rzecz środowiska podejmowane s ą tak że w mniejszej skali przez podmioty gospodarcze korzystaj ące ze środowiska, które kieruj ą si ę głównie efektami ekonomicznymi i zasadami konkurencji rynkowej, ale zmuszone s ą do respektowania obowi ązuj ącego prawa nad wykonaniem którego powinny czuwa ć słu żby ochrony środowiska. Podmioty gospodarcze uczestnicz ą w zarz ądzaniu środowiskiem poprzez: − respektowanie wymaga ń zawartych w pozwoleniach emisyjnych, − modernizacj ę wykorzystywanych technologii, a w szczególno ści eliminowanie technologii uci ąż liwych dla środowiska, − instalowanie urz ądze ń ochrony środowiska i kontrolowanie wielko ści emisji zanieczyszcze ń. Instytucje działaj ące w ramach administracji rz ądowej i samorz ądowej odpowiedzialne za wykonywanie i egzekwowanie przepisów prawa maj ą na celu zapobieganie zanieczyszczeniu środowiska przez: − racjonalne planowanie przestrzenne, − kontrolowanie gospodarczego korzystania ze środowiska, − porz ądkowanie działalno ści zwi ązanej z gospodarczym korzystaniem ze środowiska, − instalowanie urz ądze ń ochrony środowiska. Najwa żniejsze działania w ramach zarz ądzania środowiskiem realizowane przez gmin ę dotycz ą nast ępuj ących zagadnie ń: − wdra żania Programu ochrony środowiska - koordynacja wdra żania Programu, weryfikacja celów i ich realizacji, ocena wdro żenia celów, współpraca z ró żnymi jednostkami, − edukacji i komunikacji ze społecze ństwem w ramach systemu informacji o środowisku - rozwój ró żnorodnych form edukacji ekologicznej, wykorzystanie mediów w celu informowania

181 Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Trzebinia na lata 2014-2017 z uwzgl ędnieniem perspektywy na lata 2018-2021

społecze ństwa o planowanych działaniach z zakresu ochrony środowiska, w tym realizacji programu, wydawanie ulotek i broszur informacyjnych itp., − propagowanie wdra żania systemów zarz ądzania środowiskiem, − monitoringu stanu środowiska – monitoringu komponentów środowiska oraz stopnia nara żenia mieszka ńców na skutki jego zanieczyszczenia. Głównym wykonawc ą Programu jest Burmistrz Miasta Trzebinia a bezpo średnim odbiorc ą społeczno ść lokalna. Bezpo średnim realizatorem programu b ędą podmioty gospodarcze planuj ące i realizuj ące inwestycje zgodnie z kierunkami nakre ślonymi przez Program. W celu skutecznego zarz ądzania Programem, Burmistrz Miasta Trzebinia powołuje zarz ądzeniem Kierownika Programu Ochrony Środowiska. Do zakresu odpowiedzialno ści Kierownika Programu nale ży zarz ądzanie programem, tj. koordynacja prac, monitorowanie realizacji programu, uruchamianie działa ń koryguj ących, przygotowanie sprawozdania zbiorczego oraz przedstawianie raportów Radzie Miasta. Kierownik programu zarz ądza programem przy współpracy z Naczelnikami wydziałów merytorycznych, odpowiedzialnych za realizacj ę zada ń zawartych w Programie ochrony środowiska. Do zakresu odpowiedzialno ści Naczelników wydziałów merytorycznych nale ży nadzór nad realizacj ą zada ń zawartych w Programie ochrony środowiska, sporz ądzanie sprawozda ń z jego wykonania i przekazywanie raportów Kierownikowi Programu. Wykonanie zarz ądzenia powierza si ę Naczelnikowi Wydziału Gospodarki Komunalnej, Ochrony Środowiska, Rolnictwa i Le śnictwa. Za realizacj ę poszczególnych zada ń Programu odpowiadają osoby lub jednostki organizacyjne, które po zako ńczeniu prac nad zadaniami zobowi ązane są do sporz ądzenia sprawozdania z wykonania zadania, obejmuj ącego m.in. przedmiot działania, zakres i poniesione nakłady. Co dwa lata organ wykonawczy gminy sporz ądza raport z wykonania cało ści zada ń Programu i przedstawia go Radzie Miasta Trzebinia.

7.2. Monitoring jako ści środowiska Podstaw ą oceny efektywno ści wdra żania programu ochrony środowiska jest wynik prowadzonego monitoringu. Monitoring dostarcza informacji na podstawie, których mo żna oceni ć, czy stan środowiska ulega poprawie czy pogorszeniu. W pracach kontroluj ących efektywno ść wdra żania programu ochrony środowiska wyró żniamy: − monitoring jako ści środowiska, − monitoring polityki środowiskowej. Monitoring środowiska mo że by ć traktowany jako system kontroli stanu środowiska, dostarczaj ący informacji o efektach wszystkich działa ń na rzecz ochrony środowiska. Jest narz ędziem wspomagaj ącym prawne, finansowe i społeczne instrumenty zarz ądzania środowiskiem. Zakres, sposób i cz ęstotliwo ść prowadzenia bada ń monitoringowych jest okre ślony odpowiednimi

182 Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Trzebinia na lata 2014-2017 z uwzgl ędnieniem perspektywy na lata 2018-2021 rozporz ądzeniami oraz wskazówkami i wytycznymi, dost ępnymi w opracowaniach specjalistycznych, z odniesieniem do poszczególnych komponentów środowiska. Badania stanu środowiska realizowane s ą w ramach Pa ństwowego Monitoringu Środowiska koordynowanego przez organy Inspekcji Ochrony Środowiska. Prace badawcze wchodz ą w skład systemu pozyskiwania, gromadzenia, przetwarzania i udost ępniania informacji o środowisku co umo żliwia ocen ę prawidłowo ści realizowanej polityki ekologicznej. Ocenie podlegaj ą oddzielnie poszczególne elementy monitoringu środowiska: − monitoring wód powierzchniowych, − monitoring wód podziemnych, − monitoring zbiorników zaporowych, − monitoring wody pitnej, − monitoring jako ści powietrza, − monitoring gleb, − monitoring hałasu, − monitoring promieniowania elektromagnetycznego, − inne dora źne działania monitoringowe.

7.3. Monitoring polityki środowiskowej Konieczno ść monitorowania polityki ochrony środowiska w gminie oznacza, że wdra żanie Programu jako jednego z podstawowych elementów tej polityki, będzie podlegało regularnej ocenie w zakresie: − okre ślenia stopnia wykonania zada ń, − okre ślenia stopnia realizacji przyj ętych celów, − oceny rozbie żno ści pomi ędzy celami i zadaniami, − analizy przyczyn powstałych rozbie żno ści. Najwa żniejszym wska źnikiem oceny osi ągni ęć gminy są wyniki monitorowania stopnia realizacji zada ń. Wyniki oceny rozbie żno ści pomi ędzy celami i analiza przyczyny tych rozbie żno ści, będą stanowiły wkład do opracowania kolejnej aktualizacji Programu ochrony środowiska dla gminy Trzebinia.

7.4. Monitoring realizacji zada ń programu Pomiar stopnia realizacji zada ń Programu odbywa si ę poprzez mierniki związane z poszczególnymi celami. W aktualnej Polityce Ekologicznej Pa ństwa do szczególnie wa żnych rodzajów mierników realizacji polityki ekologicznej zaliczono:

183 Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Trzebinia na lata 2014-2017 z uwzgl ędnieniem perspektywy na lata 2018-2021

− stopie ń zmniejszenia ró żnicy (w %) mi ędzy faktycznym zanieczyszczeniem środowiska a naukowo uzasadnionym dopuszczalnym (ładunkiem krytycznym), − ilo ść zu żywanej energii, materiałów, wody oraz ilo ść wytwarzanych odpadów i emitowanych zanieczyszcze ń w przeliczeniu na jednostk ę dochodu narodowego lub wielko ść produkcji (wyra żon ą w wielko ściach fizycznych lub za pomoc ą warto ści sprzedanej), − stosunek kosztów do uzyskiwanych efektów ekologicznych (dla oceny Programów i projektów inwestycyjnych w ochronie środowiska). Mierniki powinny by ć gromadzone i wykorzystywane do ocen realizacji polityki ekologicznej. Poza wymienionymi powy żej miernikami do oceny realizacji zada ń ekologicznych stosowane s ą równie ż nast ępuj ące rodzaje wska źników: − wska źniki społeczno-ekonomiczne, − wska źniki stanu środowiska i zmiany presji na środowisko, − wska źniki aktywno ści pa ństwa i społecze ństwa. Monitoring środowiska powinien by ć traktowany jako system kontroli jego stanu, dostarczaj ący informacji o uzyskanych efektach wszystkich działa ń na rzecz ochrony środowiska. Jest tak że narz ędziem wspomagaj ącym prawne, finansowe i społeczne instrumenty zarz ądzania środowiskiem. Zmiany warto ści wska źników charakteryzuj ących elementy środowiska są wymiernym efektem realizacji Programu. Wyró żnia si ę trzy rodzaje wska źników (mierników) przydatnych do monitorowania programu: 1. Wska źniki presji wywieranej na środowisko, odnosz ą si ę do tych form działalno ści, które zmniejszaj ą ilo ść i jako ść zasobów środowiska, przy czym mo żliwe jest rozró żnienie: − wska źników presji bezpo średniej, wyra żonej w kategoriach emisji zanieczyszcze ń lub konsumpcji zasobów środowiska, − wska źników presji po średniej, opisuj ących te szkodliwe formy działalno ści człowieka, które w efekcie prowadz ą do wywierania presji bezpo średniej. 2. Wska źniki stanu odnosz ące si ę do jako ści środowiska i jako ści jego zasobów. Odnosz ą si ę wi ęc do ostatecznych celów realizacji Programu i powinny by ć konstruowane w sposób umo żliwiaj ący dokonanie przegl ądowej oceny stanu środowiska i zmian dokonuj ących si ę w danym okresie czasu. 3. Wska źniki reakcji które wskazuj ą, w jakim stopniu społecze ństwo zainteresowane jest odpowiedzi ą na stan środowiska. Reakcja społeczna dotyczy ć mo że indywidualnych i kolektywnych działa ń prowadz ących do ograniczenia, opanowania lub unikni ęcia negatywnego oddziaływania na środowisko, ewentualnie powstrzymania post ępuj ącej ju ż degradacji środowiska. Zmiany warto ści wska źników charakteryzuj ących elementy środowiska są wymiernym efektem post ępu w realizacji programu. Wska źniki monitoringu Programu ochrony środowiska dla gminy Trzebinia wraz z miernikami ich realizacji zestawiono w tabeli 54.

184 Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Trzebinia na lata 2014-2017 z uwzgl ędnieniem perspektywy na lata 2018-2021

Tabela 54. Wska źniki monitorowania realizacji Programu ochrony środowiska dla gminy Trzebinia

Mierniki stanu środowiska/zmiany presji na Źródło informacji/ Lp. środowisko jednostka monitoruj ąca Zmniejszenie ładunków zanieczyszcze ń wprowadzanych do wód powierzchniowych: − jako ść wód powierzchniowych w punktach monitoringowych, RPWiK w Chrzanowie 1. − długo ść nowych odcinków kanalizacji, WIO Ś w Krakowie − % ludno ści gminy obsługiwany przez kanalizacj ę, − % ludno ści gminy obsługiwany przez oczyszczalnie ścieków, − ilo ść nowych oczyszczalni przydomowych, Zmniejszenie ładunków zanieczyszcze ń wprowadzanych do 2. wód podziemnych: WIO Ś w Krakowie − jako ść wód podziemnych w punktach monitoringu, Wzrost jako ści wody pitnej: − % ludno ści gminy obj ętych zbiorowym zaopatrzeniem w wod ę, − długo ść zmodernizowanych odcinków sieci RPWiK w Chrzanowie 3. wodoci ągowej, SANEPID w Chrzanowie − ilo ść zu żywanej wody na 1 mieszka ńca/rok, − ilo ść zu żytej wody na cele przemysłowe, − wyniki bada ń jako ści wody pitnej w sieci rozdzielczej, Zmniejszenie ilo ści zanieczyszcze ń wprowadzanych do powietrza: − klasyfikacja strefy dla kryterium ochrony zdrowia, − klasyfikacja strefy dla kryterium ochrony ro ślin, − średnioroczne wska źniki zanieczyszczenia powietrza (SO , NO , PM10), 2 2 Burmistrz Miasta Trzebinia − często ść przekraczania st ęż eń 24h PM10 ponad warto ść WIO Ś w Krakowie 4. dopuszczaln ą, Małopolski Urz ąd Statystyczny − ilo ść energii wytworzonej ze źródeł odnawialnych,

− wielko ść emisji zanieczyszcze ń pyłowych i gazowych do powietrza z zakładów, − ilo ść obiektów gminnych poddanych termomodernizacji, − ilo ść dofinansowanych inwestycji (zmiana ogrzewania), Stan jako ści ziemi i gleb : 5. Starosta Powiatowy w Chrzanowie − powierzchnia terów przeznaczonych do rekultywacji, Zmniejszenie hałasu emitowanego do środowiska: Starosta Powiatowy w Chrzanowie 6. − ilo ść decyzji administracyjnych w zakresie emisji Marszałek Województwa hałasu, Ochrona przyrody i krajobrazu: − powierzchnia terenów obj ętych ochron ą prawn ą, − liczba pomników przyrody, Burmistrz Miasta Trzebinia 7. − udział terenów zieleni publicznej (urz ądzonej, bez Nadle śnictwo Chrzanów lasów komunalnych) w stosunku do całkowitej Dyrekcja ZJPK powierzchni miasta, − wska źnik lesisto ści gminy, Promieniowanie elektromagnetyczne niejonizuj ące: WIO Ś w Krakowie 8. − liczba zidentyfikowanych obszarów o przekroczonych

warto ściach dopuszczalnych,

185 Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Trzebinia na lata 2014-2017 z uwzgl ędnieniem perspektywy na lata 2018-2021

Zwi ększenie świadomo ści ekologicznej społecze ństwa: − ilo ść szkole ń, odczytów, prelekcji, 9. − ilo ść akcji zorganizowanych dla ochrony środowiska, Burmistrz Miasta Trzebinia − ilo ść instytucji bior ących udział w organizowanych akcjach (szkoły, domy kultury, itp.), Gospodarowanie odpadami: − całkowita masa odpadów komunalnych wytworzonych na terenie gminy, − całkowita masa odpadów z sektora gospodarczego wytworzonych na terenie gminy, − całkowita masa odpadów niebezpiecznych wytworzonych Wojewódzki System Odpadowy w sektorze komunalnym i gospodarczym, 10. Zwi ązek Mi ędzygminny „Gospodarka − masa odpadów komunalnych zbieranych selektywnie, Komunalna” w Chrzanowie − masa odpadów komunalnych składowanych bez przetworzenia na składowiskach, − osi ągni ęty poziom redukcji składowania odpadów ulegaj ących biodegradacji w stosunku do wytworzonych w 1995 r., − ilo ść usuni ętych odpadów azbestowych, Wielko ść nakładów na ochron ę środowiska: − wielko ść nakładów na ochron ę środowiska na mieszka ńca, − wielko ść nakładów na dofinansowanie przydomowych 11. Burmistrz Miasta Trzebinia oczyszczalni ścieków, − wielko ść dofinansowania na usuwanie odpadów azbestowych, − wielko ść dofinansowania wymiany systemów ogrzewania, 12. Wielko ść nakładów na edukacj ę ekologiczn ą Burmistrz Miasta Trzebinia

Lista przyj ętych wska źników jest list ą otwart ą i mo że a nawet powinna by ć modyfikowana w przypadku pojawienia si ę nowych istotnych mierników nie uwzgl ędnionych wcze śniej. Proponuje si ę utrzymanie analizy poziomu mierników w odst ępach dwóch lat w uj ęciu ilo ściowym, w celu uchwycenia szybko ści przeobra żeń środowiska. Wska źniki powinny by ć szerzej analizowane podczas sporz ądzania raportów z wykonania programu ochrony środowiska.

Bezpo średnim wska źnikiem zaawansowania realizacji zada ń przedstawionych w Programie będzie wysoko ść ponoszonych nakładów finansowych. Uzyskane efekty rzeczowe, zweryfikowane przez ocen ę stanu jako ści i dotrzymywania norm środowiskowych, dokonan ą w ramach systemu monitoringu, ilustrowa ć b ędą stopie ń zaawansowania realizacji Programu i umo żliwia ć dokonywanie na bie żą co niezb ędnych korekt w tym dokumencie.

186 Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Trzebinia na lata 2014-2017 z uwzgl ędnieniem perspektywy na lata 2018-2021

8. STRESZCZENIE W J ĘZYKU NIESPECJALISTYCZNYM Ochrona środowiska jest jednym z obowi ązkowych działa ń władz publicznych, które poprzez swoj ą polityk ę powinny dąż yć do zapewnienia bezpiecze ństwa ekologicznego. Do obowi ązków gminy nale ży, miedzy innymi, wykonywanie zada ń z zakresu ochrony środowiska oraz odpowiedzialno ść za jako ść życia mieszka ńców. Członkostwo w Unii Europejskiej narzuca odpowiednie wymogi i konieczno ść osi ągni ęcia standardów UE w zakresie ochrony środowiska. Gmina Trzebinia w celu realizacji polityki ekologicznej pa ństwa, zobowi ązana jest do sporz ądzenia i aktualizacji co 4 lata gminnego programu ochrony środowiska, uwzgl ędniaj ąc wymagania okre ślone w ustawie Prawo ochrony środowiska. Program ochrony środowiska uchwala Rada Miasta Trzebini. Nadrz ędnym celem sporz ądzenia aktualizacji programu ochrony środowiska, jest troska o zapewnienie bezpiecze ństwa ekologicznego środowiska na terenie gminy (dla mieszka ńców, zasobów przyrodniczych i infrastruktury społeczno-gospodarczej) z zachowaniem zasady zrównowa żonego rozwoju społeczno-gospodarczego gminy. Zadaniem gminnego programu ochrony środowiska jest wskazanie sposobu realizacji polityki ekologicznej państwa na terenie gminy, poprzez wyznaczenie głównych celów ekologicznych i wynikaj ących z nich zada ń ekologicznych, wraz z uzasadnieniem ich wyboru, harmonogramem działa ń ekologicznych oraz wskazaniem środków niezb ędnych do osi ągni ęcia zało żonych celów. Realizacja programu ochrony środowiska to cały szereg przedsi ęwzi ęć ekologicznych zmierzaj ących do poprawy stanu środowiska, wymagaj ących wspólnego działania władz gminnych, wszystkich instytucji samorz ądowych, podmiotów gospodarczych oraz mieszka ńców gminy. W roku 2014 podj ęto prace maj ące na celu aktualizacj ę programu ochrony środowiska na lata 2014-2017 z uwzgl ędnieniem perspektywy na lata 2018-2021. Aktualizacja programu została sporz ądzona przy współpracy i wykorzystaniu materiałów udost ępnionych przez Wydział Gospodarki Komunalnej, Ochrony Środowiska, Rolnictwa i Le śnictwa, Urz ędu Miasta w Trzebini. Przy opracowaniu dokumentu wykorzystano równie ż informacje przekazane przez Starostwo Powiatowe w Chrzanowie, sprawozdania Wojewódzkiego Inspektoratu Ochrony Środowiska w Krakowie, opracowania Wojewódzkiego Urz ędu Statystycznego oraz informacje z pozostałych instytucji i podmiotów realizuj ących na terenie gminy zadania zwi ązane z ochron ą środowiska. W celu aktualizacji programu, przeprowadzono analizę stanu aktualnego i ocen ę tendencji zmian jako ści głównych komponentów środowiska na terenie gminy. Na podstawie przeprowadzonej oceny stanu środowiska zaproponowano szereg działa ń niezb ędnych dla poprawy stanu poszczególnych elementów środowiska oraz ochrony jego zasobów. Realizacja inwestycji proekologicznych i bie żą ce działania chroni ące środowisko, przyczyni ą si ę do poprawy warunków życia mieszka ńców gminy poprzez zachowanie lub polepszenie walorów środowiska przyrodniczego.

187 Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Trzebinia na lata 2014-2017 z uwzgl ędnieniem perspektywy na lata 2018-2021

Program działa ń niezb ędnych dla realizacji polityki ekologicznej gminy Trzebinia, w zakresie ochrony środowiska, powinien by ć realizowany w oparciu o zaproponowane w aktualizacji Programu ochrony środowiska dla gminy Trzebinia (w skrócie PO Ś) cele priorytetowe i wynikaj ące z nich zadania prowadz ące do osi ągni ęcia poprawy jako ści poszczególnych elementów środowiska: − poprawa jako ści powietrza atmosferycznego, − poprawa jako ści wód powierzchniowych i podziemnych, − poprawa jako ści gleb, − ochrona obszarów i obiektów przyrodniczych, − ochrona terenów le śnych gminy, − zmniejszenie uci ąż liwo ści hałasu, − ochrona przed skutkami promieniowania elektromagnetycznego. Poszczególne wytyczne, zawarte w programie ochrony środowiska, powinny by ć respektowane i uwzgl ędniane w programach i planach szczegółowych oraz w działaniach inwestycyjnych w zakresie ochrony środowiska. Efektywno ść inwestycji w dziedzinie ochrony środowiska zale ży, w znacznej mierze, od mo żliwo ści pozyskania środków finansowych na te działania oraz zainteresowania i zrozumienia ze strony mieszka ńców dla realizacji ustalonej polityki ekologicznej gminy.

Sporz ądzona aktualizacja PO Ś dla gminy Trzebinia składa si ę z nast ępuj ących głównych elementów: 1. Podstawy prawne programu oraz charakterystyka ogólna obszaru gminy. Przedstawiono podstaw ę prawn ą i formaln ą sporz ądzenia aktualizacji PO Ś dla gminy Trzebinia, główne cele opracowania oraz cele polityki ekologicznej pa ństwa oraz województwa małopolskiego i powiatu chrzanowskiego, istotne dla formy i tre ści opracowywanego dokumentu, a tak że okre ślono kompetencje gminy w zakresie ochrony środowiska. Omówiono główne uwarunkowania lokalizacyjne (administracyjne i geograficzne), demograficzne oraz aktualn ą sytuacj ę gospodarcz ą gminy w powi ązaniu z warunkami naturalnymi środowiska (budowa geologiczna, hydrogeologiczna, środowisko przyrodnicze, hydrologia, u żytkowanie terenu i charakterystyka gleb).

2. Charakterystyka stanu aktualnego środowiska przyrodniczego na obszarze gminy w odniesieniu do poszczególnych jego komponentów wraz z ocen ą obserwowanych i przewidywanych zagro żeń środowiska naturalnego. Rozdział ten jest jednym z dwóch najistotniejszych elementów aktualizowanego PO Ś dla gminy Trzebinia, zawiera aktualne informacje o stanie wszystkich istotnych komponentów środowiska naturalnego na terenie gminy oraz przedstawia najważniejsze zdiagnozowane zagro żenia dla środowiska, stwierdzone na podstawie przeprowadzonej analizy stanu aktualnego. Dokonana ocena i diagnoza

188 Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Trzebinia na lata 2014-2017 z uwzgl ędnieniem perspektywy na lata 2018-2021 zagro żeń środowiska, stanowiła podstaw ę do okre ślenia celów średnioterminowych i kierunków działa ń ekologicznych dla gminy do roku 2021. Analiza stanu środowiska na terenie gminy Trzebinia przeprowadzona w oparciu o wyniki bada ń monitoringowych wykonywanych głównie przez WIO Ś w Krakowie, w latach 2012-2013, oraz analiza informacji o stanie działa ń w zakresie ochrony środowiska przekazanych przez gmin ę i inne instytucje, pozwala wyci ągn ąć wnioski, że w dalszym ci ągu do najistotniejszych problemów gminy w dziedzinie ochrony środowiska nale ży zaliczy ć: ─ nienajlepszy stan jako ści wód powierzchniowych, ─ średni stan jako ściowy wód podziemnych, ─ brak wystarczaj ącego pokrycia terenu sieci ą kanalizacyjn ą, ─ napływ emisji zanieczyszcze ń pyłowych i gazowych z aglomeracji s ąsiednich, ─ wzrastaj ące zagro żenie hałasem komunikacyjnym, ─ trwałe zanieczyszczenie gleb i degradacja powierzchni terenu. Przedstawione powy żej problemy i zwi ązane z nimi zagro żenia dla jako ści środowiska przyrodniczego w gminie, wynikaj ą w znacznej cz ęś ci z wysokiego stopnia urbanizacji i uprzemysłowienia gminy. Wobec powy ższego, konsekwentna realizacja zaproponowanych w programie (w rozdz.4) celów i zada ń ekologicznych, szczególnie w zakresie poprawy stanu najbardziej zagro żonych komponentów środowiska czyli powietrza i wód, powinna w dalszym ci ągu stanowi ć podstaw ę planowania szczegółowych inwestycji ekologicznych zwi ązanych z ochron ą środowiska w gminie. Wykaz zaplanowanych szczegółowych inwestycji ekologicznych przedstawia rozdz. 5 programu.

3. Cele ekologiczne postawione do osi ągni ęcia dla poszczególnych komponentów środowiska. Główne kierunki działa ń zmierzaj ących do poprawy w zakresie ochrony środowiska w okresach krótko- i średnioterminowych. W rozdziale 4 programu, w wyniku dokonanej oceny stanu aktualnego oraz przeprowadzonej analizy zagro żeń dla środowiska na terenie gminy Trzebinia, przedstawiono i omówiono najwa żniejsze priorytety polityki ekologicznej gminy. Okre ślone zostały główne cele ekologiczne do osi ągni ęcia do roku 2021, oraz wynikaj ące z nich kierunki działa ń i zadania krótkoterminowe na lata 2014-2017. Zgodnie z aktualnie obowi ązuj ącą Polityk ą ekologiczn ą pa ństwa , cele oraz kierunki działa ń ekologicznych w aktualizowanym programie, rozpatrywano w trzech głównych obszarach działa ń: - działania o charakterze systemowym, - działania dla ochrony zasobów przyrodniczych, - działania dla poprawy jako ści środowiska i bezpiecze ństwa ekologicznego gminy. W rozdziale w sposób syntetyczny (w uj ęciu tabelarycznym) przedstawiono harmonogram realizacji priorytetów ekologicznych gminy, okre ślaj ąc jednocze śnie do jakiej grupy zada ń nale żą poszczególne działania planowane do realizacji (zadania własne gminy, zadania koordynowane przez gmin ę a realizowane przez inne jednostki oraz zadania b ędące całkowicie w zakresie kompetencji innych

189 Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Trzebinia na lata 2014-2017 z uwzgl ędnieniem perspektywy na lata 2018-2021 jednostek). Wi ększo ść z proponowanych kierunków działa ń to zadania do wykonania przez gmin ę, o charakterze ci ągłym, których realizacja b ędzie prowadzona w okresie obowi ązywania programu, a stopie ń ich zrealizowania b ędzie zale żny od posiadanych środków finansowych. W bie żą cej aktualizacji PO Ś dla gminy Trzebinia zaproponowano nast ępuj ące priorytetowe cele nadrz ędne wokół których b ędą się skupia ć działania szczegółowe: 1. Działania systemowe : S - Stosowanie zasad ochrony środowiska w strategiach sektorowych i planowaniu przestrzennym. E - Wzrost świadomo ści ekologicznej społecze ństwa. 2. Działania w zakresie ochrony zasobów przyrodniczych: B - Wzrost ró żnorodno ści biologicznej i ochrona terenów cennych przyrodniczo. W - Poprawa jako ści wód powierzchniowych i podziemnych i ochrona ich zasobów. G - Ochrona gleb przed zanieczyszczeniem i degradacj ą, rekultywacja terenów zdegradowanych i zdewastowanych. 3. Działania w zakresie poprawy jako ści środowiska przyrodniczego i bezpieczenstwa ekologicznego P - Ochrona i poprawa jako ści powietrza atmosferycznego poprzez ograniczenie emisji gazów i pyłów. H - Minimalizacja uci ąż liwo ści hałasu przemysłowego i komunikacyjnego. N - Kontrola i ograniczenie emisji promieniowania niejonizuj ącego. A - Ograniczenie skutków awarii przemysłowych i nadzwyczajnych zagro żeń środowiska, poprawa bezpiecze ństwa transportu substancji niebezpiecznych. O - Minimalizacja wytwarzania odpadów, rozwój systemów selektywnego zbierania i odzysku odpadów.

4. Zadania szczegółowe (własne) dla gminy Trzebinia na lata 2014-2017 W rozdziale 5 programu przedstawiono w uj ęciu tabelarycznym, własne zadania ekologiczne gminy Trzebinia, wraz z przewidywanymi kosztami ich realizacji w latach 2014-2017. Wi ększo ść proponowanych zada ń posiada charakter ci ągły. Stopie ń ich zrealizowania b ędzie zale żny od posiadanych i pozyskanych przez gmin ę środków finansowych. Przy okre ślaniu i wyborze zada ń własnych zało żono, że przyj ęte do realizacji cele i działania b ędą wypadkow ą obiektywnych potrzeb i realnych mo żliwo ści ich spełnienia. Ich wybór wynika głównie z: − zada ń obligatoryjnych, nało żonych na samorz ąd gminny przez ustawodawc ę, zawartych w obowi ązuj ących aktach prawnych i wytycznych „Polityki ekologicznej pa ństwa”, − z obligatoryjnych zada ń nało żonych na samorz ąd gminny w dokumentach planowania strategicznego: wojewódzkich, powiatowych i gminnych, − z dost ępnych środków finansowych w bud żecie gminy i z mo żliwo ści pozyskania środków ze źródeł zewn ętrznych. Zadania własne są realizowane z bud żetu gminy przy wykorzystaniu pozyskanych środków zewn ętrznych. Zadania w zakresie gospodarowania odpadami komunalnymi w gminie realizowane s ą w

190 Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Trzebinia na lata 2014-2017 z uwzgl ędnieniem perspektywy na lata 2018-2021 cało ści przez Zwi ązek Mi ędzygminny „Gospodarka Komunalna” w Chrzanowie, do którego nale ży gmina Trzebinia. Najwa żniejsze zadania w zakresie działa ń systemowych na lata 2014-2017 przewidziane do realizacji w aktualizacji PO Ś dla gminy Trzebinia to: −−− Działania w zakresie opracowywania dokumentów o charakterze strategicznym dla gminy, −−− Prowadzenie procedur ocen oddziaływania na środowisko dla inwestycji oraz dla opracowywanych dokumentów strategicznych, −−− Uwzgl ędnianie w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego konieczno ści ochrony zasobów środowiska, −−− Działania edukacyjne w zakresie opracowywania dokumentów strategicznych, −−− Prowadzenie i koordynacja działa ń edukacyjnych maj ących na celu wzrost świadomo ści ekologicznej społecze ństwa. Główne zadania w zakresie ochrony zasobów przyrodniczych na lata 2014-2017 przewidziane do realizacji w aktualizacji PO Ś dla gminy Trzebinia to: −−− Ochrona istniej ących i zakładanie nowych terenów zielonych na obszarach miasta i w sołectwach, −−− Piel ęgnacja terenów zielonych w pasach drogowych przy drogach gminnych, −−− Wspieranie organizacji po żytku publicznego z terenu gminy w zakresie działa ń wpływaj ących na popraw ę stanu środowiska przyrodniczego, −−− Poprawa jako ści wód powierzchniowych i podziemnych oraz ochrona ich zasobów (budowa i przebudowa odcinków sieci wodoci ągowej i kanalizacyjnej, odwadnianie terenów i likwidacja zagro żeń podtopieniami, bie żą ca konserwacja potoków, cieków i rowów odwadniaj ących, −−− Ochrona gleb przed ska żeniem i degradacj ą, rekultywacja terenów ska żonych, zagospodarowanie terenów gminnych, likwidowanie nielegalnych wysypisk odpadów na terenach gminnych. Najwa żniejsze zadania w zakresie poprawy jako ści środowiska przyrodniczego na lata 2014-2017 przewidziane do realizacji w aktualizacji PO Ś dla gminy Trzebinia to: −−− Ochrona i poprawa jako ści powietrza atmosferycznego poprzez ograniczenie emisji gazów i pyłów (opracowanie planu gospodarki niskoemisyjnej, udzielanie dotacji dla osób fizycznych w zakresie zmiany systemów ogrzewanie na instalacje ekologiczne, zwi ększenie wykorzystania energii odnawialnej, −−− Minimalizacja uci ąż liwo ści hałasu przemysłowego i komunikacyjnego, −−− Kontrola i ograniczenie emisji promieniowania niejonizuj ącego, −−− Eliminowanie zagro żeń zwi ązanych z odpadami azbestowymi.

191 Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Trzebinia na lata 2014-2017 z uwzgl ędnieniem perspektywy na lata 2018-2021

5. Uwarunkowania realizacyjne programu w zakresie koordynacji działa ń, źródeł finansowania oraz w zakresie zarz ądzania środowiskiem Efektywno ść działa ń w zakresie ochrony środowiska przyrodniczego zale ży, w znacznej mierze, od polityki i rozwi ąza ń przyj ętych na szczeblu lokalnym, od wielko ści pozyskanych środków finansowych oraz od stopnia zainteresowania i zrozumienia ze strony społecze ństwa. Program ochrony środowiska stanowi przesłank ę konstruowania budżetu gminy i jest podstaw ą do ubiegania si ę o środki pomocowe ze źródeł krajowych i funduszy Unii Europejskiej. W rozdziale przedstawiono najwa żniejsze instrumenty prawne, finansowe oraz społeczne za pomoc ą których mo żna będzie d ąż yć do osi ągni ęcia celów i zada ń ekologicznych nakre ślonych w projekcie aktualizowanego programu ochrony środowiska dla gminy Trzebinia. Istotnym elementem skutecznego zarz ądzania środowiskiem jest świadomo ść ekologiczna społecze ństwa oraz przyjazne dla środowiska nawyki i codzienna postawa ludno ści. W zwi ązku z powy ższym, prowadzenie skutecznej edukacji ekologicznej jest jednym z najistotniejszych działa ń, warunkuj ących powodzenie realizacji zada ń ekologicznych zaproponowanych w programie.

6. Zasady monitorowania efektów wdra żania programu. W rozdziale okre ślono kto i w jaki sposób powinien sprawowa ć nadzór nad realizacj ą postanowie ń zawartych w aktualizowanym programie. Okre ślono sposób w jaki powinien by ć prowadzony monitoring wdra żania programu (monitoring jako ści środowiska oraz monitoring skuteczno ści realizacji polityki środowiskowej w gminie). Okre ślono najwa żniejsze mierniki monitorowania stopnia realizacji aktualizacji Programu ochrony środowiska dla gminy Trzebinia z podziałem na poszczególne monitorowane komponenty środowiska lub główne źródła jego zagro żeń.

Realizacja celów nadrz ędnych wyznaczonych w „Aktualizacji programu ochrony środowiska dla Gminy Trzebinia na lata 2014-2017 z uwzgl ędnieniem perspektywy na lata 2018-2021” oraz wynikaj ących z nich kierunków działa ń ekologicznych, w odniesieniu do poszczególnych komponentów środowiska, b ędzie elementem wypełniania zada ń okre ślonych w polityce ekologicznej pa ństwa i powinna prowadzi ć do zrównowa żonego rozwoju gminy, w którym ochrona środowiska i wzrost gospodarczy pozostaj ą w równowadze gwarantuj ącej bezpiecze ństwo dla zdrowia i życia mieszka ńców.

192 Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Trzebinia na lata 2014-2017 z uwzgl ędnieniem perspektywy na lata 2018-2021

9. SPIS WYKORZYSTANYCH MATERIAŁÓW

1. Informacje i opracowania sprawozdawcze za lata 2011-2013 Wydziału Gospodarki Komunalnej Ochrony Środowiska Rolnictwa i Le śnictwa, Urz ędu Miasta w Trzebini. 2. Aktualizacja programu ochrony środowiska dla gminy Trzebinia na lata 2010-2013. Instytut Mechanizacji Budownictwa i Górnictwa Skalnego. Katowice, czerwiec 2010. 3. Ankieta dla potrzeb opracowania aktualizacji programu ochrony środowiska - Starostwo Powiatowe w Chrzanowie. 4. Ankieta dla potrzeb opracowania aktualizacji programu ochrony środowiska - Nadle śnictwo Chrzanów 5. Ankieta dla potrzeb opracowania aktualizacji programu ochrony środowiska - RPWiK Chrzanów. 6. Ankieta dla potrzeb opracowania aktualizacji programu ochrony środowiska - Usługi Komunalne Trzebinia. 7. Ankieta dla potrzeb opracowania aktualizacji programu ochrony środowiska - MZGK Chrzanów. 8. Deklaracje środowiskowe gminy Trzebinia za lata 2008-2011. 9. Inwentaryzacja przyrodnicza gminy Trzebinia, 2013 r. 10. Informacje i opracowania statystyczne. Ochrona środowiska w województwie małopolskim w roku 2011. Urz ąd Statystyczny w Krakowie, 2012. 11. Informacje i opracowania statystyczne. Ochrona środowiska w województwie małopolskim w roku 2012. Urz ąd Statystyczny w Krakowie, 2012. 12. II Polityka ekologiczna pa ństwa. Warszawa, czerwiec 2000. 13. Polityka ekologiczna pa ństwa w latach 2009-2012 z perspektyw ą do roku 2016, Ministerstwo Środowiska, Warszawa 2008 r. 14. Wytyczne sporz ądzania programów ochrony środowiska na szczeblu regionalnym i lokalnym. Ministerstwo Środowiska, Warszawa 2002. 15. Mapa Geologiczno-Gospodarczo-Sozologiczna Miasta i Gminy Trzebinia. Polska Akademia Nauk Instytut Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energi ą Pracownia Geologii Gospodarczej, Kraków 2001. 16. Trzebinia Zarys dziejów miasta i regionu, Wydawnictwo i Drukarnia SECESJA, Kraków 1994. 17. Kleczkowski A.S. (red.), 1984 - Ochrona wód podziemnych. Wydawnictwa Geologiczne, Warszawa, 328. 18. Kleczkowski A.S. 1990 (red.) – Mapa obszarów Głównych Zbiorników Wód Podziemnych (GZWP) w Polsce wymagaj ących szczególnej ochrony. Skala 1:500 000. Instytut Hydrogeologii i Geologii In żynierskiej AGH, Kraków. 19. Kondracki J., 1978 - Geografia fizyczna Polski. PWN Warszawa. 20. Malinowski J. (red), 1991 – Hydrogeologia – Budowa geologiczna Polski. Wydawnictwa Geologiczne, Warszawa. 21. Raport z wykonania Aktualizacji Program Ochrony Środowiska dla Gminy Trzebinia za lata 2010-2011. 22. Raport - Stan środowiska w województwie małopolskim w roku 2011, WIO Ś Kraków. Biblioteka monitoringu środowiska. Kraków 2012. 23. Raport - Stan środowiska w województwie małopolskim w roku 2012, WIO Ś Kraków. Biblioteka monitoringu środowiska. Kraków 2013. 24. Strategia Rozwoju Gminy Trzebinia na lata 2008 - 2013. 25. Program Ochrony Środowiska dla Województwa Małopolskiego na lata 2007 – 2014. 26. Program ochrony środowiska przed hałasem dla województwa małopolskiego 2013r. 27. Program ochrony powietrza dla województwa małopolskiego 2013r. 28. Wyniki oceny jako ści powietrza i klasyfikacji stref w województwie małopolskim w 2011 roku. WIO Ś w Krakowie. 29. Wyniki oceny jako ści powietrza i klasyfikacji stref w województwie małopolskim w 2012 roku. WIO Ś w Krakowie. 30. Wyniki oceny jako ści powietrza i klasyfikacji stref w województwie małopolskim w 2013 roku. WIO Ś w Krakowie.

Instytut Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energi ą PAN 193 Kraków, ul. Wybickiego 7 Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Trzebinia na lata 2014-2017 z uwzgl ędnieniem perspektywy na lata 2018-2021

31. Zbiorcze sprawozdanie z przeprowadzonych bada ń na terenie miasta i gminy Trzebinia w latach 2005-2007 - Uniwersytet Rolniczy w Krakowie, Wydział In żynierii Środowiska i Geodezji Kraków.2007. 32. Program małej retencji dla województwa małopolskiego. 33. Bilans zasobów złó ż kopalin w Polsce wg stanu na 31.12.2012 r. PIG-PIB. Warszawa 2013. 34. http://wikipedia.pl 35. www.trzebinia.pl 36. www.wrotamalopolski.pl 37. www.stat.gov.pl/krak 38. http://www.enion.pl/pl 39. www.teberia.pl 40. http://geoportal.pgi.gov.pl/ 41. http://www.nfosigw.gov.pl/ 42. http://www.funduszeeuropejskie.gov.pl 43. http://www.funduszestrukturalne.gov.pl 44. http://www.ekofundusz.org.pl 45. http://www.eog.gov.pl 46. www.gddkia.gov.pl 47. www.wup.krakow.pl

Instytut Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energi ą PAN 194 Kraków, ul. Wybickiego 7

ZAŁ ĄCZNIKI

Zał ącznik 1. Lista instalacji, posiadaj ących pozwolenia zintegrowane zgodnie z rozporz ądzeniem Ministra Środowiska z dnia 26 lipca 2002 r. w sprawie rodzajów instalacji mog ących powodowa ć znaczne zanieczyszczenie poszczególnych elementów przyrodniczych albo środowiska jako cało ści (Dz. U. z 2002 r. Nr 122, poz. 1055) ( źródło: WIO Ś Kraków, stan na 31.12.2013 r.)

Zał ącznik 2. Wykaz podmiotów gospodarczych z terenu gminy Trzebinia posiadaj ących decyzje na wprowadzanie gazów i pyłów do powietrza

Zał ącznik 3. Wykaz podmiotów gospodarczych z terenu gminy Trzebinia posiadaj ących pozwolenia wodno-prawne wraz z zakresem ich obowi ązywania wydane przez Starost ę Chrzanowskiego

Zał ącznik 4. Wykaz podmiotów gospodarczych z terenu gminy Trzebinia, posiadaj ących decyzje w zakresie gospodarowania odpadami wydane przez Starost ę Chrzanowskiego

195

Zał ącznik 1. Lista instalacji, posiadaj ących pozwolenia zintegrowane zgodnie z rozporz ądzeniem Ministra Środowiska z dnia 26 lipca 2002 r. w sprawie rodzajów instalacji mog ących powodowa ć znaczne zanieczyszczenie poszczególnych elementów przyrodniczych albo środowiska jako cało ści (Dz. U. z 2002 r. Nr 122, poz. 1055) (źródło: WIO Ś Kraków, stan na 31.12.2013 r.)

Znak decyzji/Termin Lp. Nazwa podmiotu Adres siedziby Zakres pozwolenia obowi ązywania pozwolenia

1. TAURON Wytwarzanie S.A. Siedziba: Instalacja - elektrownia 30.06.2016 r. Oddział Elektrownia Siersza Katowice w Trzebini ul. Lwowska 23 Instalacja: 32-541 Trzebinia 2. Energomedia 32-540 Trzebinia Instalacja - ciepłownia 31.05.2016 r. Sp. z o.o. ul. Fabryczna 22,

3. Rafineria „Trzebinia” S.A. 32-540 Trzebinia, Instalacja do rafinacji ropy 31.07.2018 r. ul. Fabryczna 22 naftowej (przerób ropy naftowej 375 tys. Mg/rok) 4. Rafineria „Trzebinia” S.A. 32-540 Trzebinia, Instalacja hydrorafinacji 11.10.2015 r. ul. Fabryczna 22 parafin

5. TAURON Wytwarzanie Siedziba: Składowisko odpadów 30.04.2017 r. S.A. Oddział Elektrownia Katowice przemysłowych Siersza w Trzebini ul. Lwowska 23 Instalacja: 32-541 Trzebinia

6. Orlen Asfalt Sp. z o.o. 32-540 Trzebinia, Instalacja do oksydacji 27.03.2019 r. ul. Fabryczna 22 asfaltów

7. Rafineria Trzebinia S.A 32-540 Trzebinia, Unieszkodliwianie odpadów 26.03.2018 r. ul. Fabryczna 22 niebezpiecznych ok. 20 ton / dob ę (instalacje do wytwarzania paliwa ciekłego, stałego)

8. EUROBAC Sp. z o.o. Siedziba: Instalacja do odzysku lub 02.10.2018 r. Paterek unieszkodliwiania, z ul. Dworcowej 9, wyj ątkiem składowania, 89-100 Nakło odpadów niebezpiecznych, o Instalacja: zdolno ści przetwarzania 32-540 Trzebinia ponad 10 Mg na dob ę ul. Dworcowa 2

9. Usługi Komunalne 32-540 Trzebinia Składowisko odpadów 22.06.2015 r. "Trzebinia" Sp. z o.o. Rynek 18 komunalnych

196

Zał ącznik 2. Wykaz podmiotów gospodarczych z terenu gminy Trzebinia posiadaj ących decyzje na wprowadzanie gazów i pyłów do powietrza (wg informacji Starostwa Powiatowego w Chrzanowie, stan na 30.05.2014r. )

Znak decyzji/Termin Lp. Nazwa podmiotu Adres siedziby Zakres pozwolenia obowi ązywania pozwolenia 1. „AG” s.c. D. Kurek, 32-540 Trzebinia, Instalacja elektrolitycznej OŚR.VI-7644/8/2004 z dnia A.Ojrzy ński Zakład ul. Ko ściuszki 59 rafinacji srebra 03.12.2004 r. obowi ązuje do Elektrolitycznej Rafinacji 30.11.2014 r. Srebra w Trzebini

2. „GÓRKA CEMENT” 32-540 Trzebinia, Elektrofiltry, instalacja OŚR.VI-7644/10/2004 z dnia Sp. z o.o. ul. 22 Lipca 58 przemiału i wypalania 17.01.2005 r. obowi ązuje do klinkieru 30.11.2014 r. 3. ENERGOMEDIA 32-540 Trzebinia Instalacja ciepłowni OŚR.VI-7644/11/2005 z dnia Sp. z o.o. ul. Fabryczna 22 06.01.2006 r. obowi ązuje do 31.12.2015 r. 4. ORLEN Asfalt Sp. z o.o. Instalacja: Instalacja do oksydacji OŚR.VI-7644/2/2008 z dnia 32-540 Trzebinia, asfaltów 12.03.2008 r. obowi ązuje do ul. Fabryczna 22 28.02.2016 r. Siedziba: 09-411 Płock, ul. Chemików 7 5. Budimex-Dromex S.A. Instalacja: Instalacja produkcji mas OŚR.6224.2.2012.B Ś6 z dnia Wytwórnia Mas 32-540 Trzebinia, bitumicznych 25.04.2012 r. obowi ązuje do Bitumicznych w Trzebini ul. Dworcowa 30.04.2022 r. Siedziba: 01-040 Warszawa, ul. Stawki 40 6. „AERO-BW” 32-540 Trzebinia Instalacja do wytwarzania OŚR.6224.6.2012.B Ś6 z dnia K. Domagała ul. Harcerska 10 aerozoli 27.09.2012 r. obowi ązuje do Sp. j. Zakład w Trzebini 30.09.2022 r.

7. Przedsi ębiorstwo 32-540 Trzebinia, Instalacja do odlewów OŚR.VI-7644/8/2004 z dnia Techniczne „HARDKOP” ul. Harcerska 12 żeliwnych, staliwnych i z 03.12.2004 r. obowi ązuje do br ązu 30.11.2014 r.

197 Zał ącznik 3. Wykaz podmiotów gospodarczych z terenu gminy Trzebinia posiadaj ących pozwolenia wodno-prawne wraz z zakresem ich obowi ązywania wydane przez Starost ę Chrzanowskiego ( stan na 30.05.2014r.)

Lp. Nazwa Adres siedziby Zakres pozwolenia Znak decyzji/ Termin podmiotu obowi ązywania

1 RPWiK 32-500 Chrzanów na odprowadzanie oczyszczonych OŚR.III.6223/12/2004 ul. Jagiello ńska 8 ścieków komunalnych po oczyszczalni 31.08.2014 r. „Trzebinia Siersza” w Trzebini do potoku Kozi Bród 2 Antoni Korpała 32-540 Trzebinia na pobór wód podziemnych z uj ęcia wód OŚR.V.6223/15/2005 ul. Starowiejska 38 podziemnych-czwartorz ędowych ze 31.05.2020 r. studni KA-1 zlokalizowanej na terenie Zakładu Przeróbki kruszywa w Bol ęcinie do celów przemysłowych oraz socjalno- bytowych 3 Jolanta Kozyra 32-545 Dulowa ul. na odprowadzanie ścieków opadowych O Ś R.III.6223/34/2005 Hurtownia i Witosa 4 z kolektorów zbiorczych kanalizacji 31.01.2016 r. Ubojnia Drobiu deszczowej z terenu firmy do potoku „KOKO” Dulówka poprzez rowy odwadniaj ące 4 Burmistrz Gmina 32-540 Trzebinia na odprowadzanie oczyszczonych OŚR.III.6223/31/2005 Trzebinia ul. Piłsudskiego 14 ścieków bytowych po oczyszczalni 28.02.2016 r. ścieków na terenie Szkoły Podstawowej w Płokach 5 Gmina Trzebinia 32-540 Trzebinia - na odprowadzanie ścieków opadowych O Ś R.III-6223/02/2006 ul. Piłsudskiego 14 z kanalizacji opadowej chodnika i drogi 30.04.2016 r. krajowej nr 79 ul. Krakowska w Młoszowej do cieku wodnego „Młoszowa F” - na wykonanie wylotu ścieków - na przebudow ę przepustu w ci ągu drogi krajowej w km 375+954,17 - na przeło żenie cieku wodnego „Młoszowa-F” na odcinku 34,18 mb 6 Powiatowy Zarz ąd 32-500 Chrzanów - na odprowadzanie ścieków opadowych O Ś R.III-6223/05/2006 Dróg w ul. mjr Grzybowskiego z nowoprojektowanego kolektora 30.04.2016 r. Chrzanowie 7a kanalizacji deszczowej drogi powiatowej nr K 1050 ul. Głównej w Płokach do cieku wodnego „Stok” w Płokach - na wykonanie wylotu ścieków z kanalizacji opadowej chodnika i drogi 7 Powiatowy Zarz ąd 32-500 Chrzanów - na odprowadzanie ścieków opadowych O Ś R.III-6223/08/2006 Dróg w ul. mjr Grzybowskiego z kanalizacji opadowej chodnika i drogi 30.04.2016 r. Chrzanowie 7a powiatowej nr K1050 ul. Płocka w My ślachowicach do ziemi poprzez studni ę chłonn ą 8 „Stanbud 2” 32-540 Trzebinia Wygaszenie pozwolenia OŚR.III-6223/06/2006 ul. Słowackiego 11 wodnoprawnego wydanego Firmie 30.04.2016 r. „Usługi Instalacyjne MPGW M. Niemczyk, W. W ąchol” z dnia 12.08.2003 r. nr O ŚR.III-6223/06/2003 Udzielenie p.w. na odprowadzanie oczyszczonych ścieków bytowych do rowu „Górka” lewobrze żnego dopływu potoku Kozi Bród 9 Powiatowy Zarząd 32-500 Chrzanów na odprowadzanie ścieków opadowych O ŚR.III-6223/09/2006 Dróg w ul. mjr Grzybowskiego z kolektora kanalizacji deszczowej 30.04.2016 r. Chrzanowie 7a odcinka od km 00+000 do km 00+981,81 drogi powiatowej nr 1050 ul. Kasztanowej w Płokach do cieku wodnego „Stawiska” w zlewni potoku Kozi Bród 10 „Ferpol-MF” Sp. 32-540 Trzebinia na pobór wód powierzchniowych z OŚR.III-6223/16/2006 z o.o. ul. Ko ściuszki 59 potoku Pstró żnik oraz zrzutu wód po 31.08.2016 r. wykorzystaniu 11 Burmistrz Miasta 32-540 Trzebinia - na pobór wód powierzchniowych cieku OŚR.III-6223/20/2006 Trzebinia ul. Piłsudskiego 14 wodnego „Potok Karniowicki” do 30.11.2021 r. napełnienia zbiornika wodnego do celów rekreacyjnych „Karniowice-Dulowa” - na zrzut wody po zbiorniku rekreacyjnym ”Karniowice-Dulowa” do potoku Karniowickiego

198 - na wykonanie urz ądze ń wodnych 12 RPWiK Chrzanów 32-500 Chrzanów na pobór wód podziemnych ze źródeł nr OŚR.III-6223/17/2006 ul. Jagiello ńska 8 1 i nr 2 oraz źródła nr 1 bis w Płokach 31.10.2021 r. 13 RPWiK 32-500 Chrzanów na pi ętrzenie i pobór wody dla celów OŚR.III-6223/11/2006 ul. Jagiello ńska 8 przemysłowych ze zbiornika Chechło 31.01.2027 r. zlokalizowanego w granicach adm. miejscowo ści Chrzanów, Trzebinia powiat Chrzanowski oraz zatwierdzenie instrukcji utrzymania i eksploatacji zbiornika wodnego Chechło 14 Przedsi ębiorstwo 27-420 Bodzechów - na odprowadzania ścieków opadowych OŚR.III-6223/03/2007 Przerobu i Obrotu ul. Przyborów 100 pochodz ących z kanalizacji opadowej obowi ązuj ące w cz ęś ci dot. Złomem placu przy ul. Słowackiego w Trzebini odprowadzania wód do „Złomhut” Sp. z do ziemi poprzez studni ę chłonn ą 30.06.2017 r. o.o. - na wykonanie studni chłonnej 15 Przedsi ębiorstwo 32-540 Trzebinia - odprowadzanie wód opadowych z OŚR.III-6223/04/2007 Handlowo- ul. Puszkina 6 kolektora kanalizacji deszczowej obowi ązuj ące w cz ęś ci dot. Usługowe kompleksu 5-ciu domów odprowadzania wód do „OLMAR” jednorodzinnych w Trzebini przy ul. 31.05.2017 r. Puszkina do rowu odwadniaj ącego Ropa - wykonanie wylotu wód opadowych i roztopowych 16 Zarz ąd Dróg Kraków ul. na odprowadzanie wód opadowych O Ś R.III-6223/12/2007 Wojewódzkich w Słowackiego 56 i roztopowych z kolektora kanalizacji 30.09.2017 r. Krakowie deszczowej drogi wojewódzkiej nr 791 ul. Trzebi ńskiej w Lgocie do ziemi poprzez zbiornik infiltruj ąco- odparowuj ący 17 Parafia Rzymsko- 32-540 Trzebinia na odprowadzanie oczyszczonych OŚR.III-6223/08/2007 Katolicka Św. ul. 1000-lecia 49 ścieków bytowych po oczyszczalni 30.08.2017 r. Barbary mechaniczno-biologicznej do ziemi w Krystynowie poprzez drena ż rozs ączaj ący 18 Burmistrz Miasta 32-540 Trzebinia - na odprowadzanie wód opadowych O Ś R.III-6223/13/2007 Trzebinia ul. Piłsudskiego 14 i roztopowych z rejonu skrzy żowania 31.12.2017 r. drogi krajowej nr 79 z ul. Pułaskiego i nowoprojektowanej ulicy (bez nazwy) do cieku wodnego Pstró żnik - na przebudow ę ruroci ągu 19 Akademia 40-287 Katowice - na pi ętrzenie wody w stawach OŚR.III-6223/25/2007 Ekonomiczna ul. 1 Maja 50 - na zrzut wód po stawie rekreacyjnym 31.01.2018 r. w Katowicach - na przebudow ę urz ądze ń wodnych (obecnie Uniwersytet Ekonomiczny) 20 Zakład „Variant” 31-319 Kraków na odprowadzenie wód opadowych O Ś R.III-6223/16/2008 S.A. ul. Czerwie ńskiego 3B z kanalizacji deszczowej oraz 30.06.2018 r. przebudow ę rowu polegaj ącą na wykonaniu wylotu ścieków do rowu przy ul. Dworcowej w Trzebini 21 Gmina Trzebinia 32-540 Trzebinia na odprowadzanie wód opadowych O Ś R.III-6223/10/2008 ul. Piłsudskiego 14 i roztopowych z terenu osiedla domków 30.06.2018 r. jednorodzinnych w miejscowo ści Dulowa 22 Zakład Wyrobów 32-543 My ślachowice na odprowadzanie wód opadowych z OŚR.III-6223/04/2008 Cukierniczych ul. Płocka terenów utwardzonych i dachów do 30.06.2018 r. Stanisława ziemi poprzez drena ż rozs ączaj ący Neukirch 23 Zarz ąd Dróg 30-085 Kraków na odprowadzanie wód opadowych O Ś R.AG.III-6223/19/2008 Wojewódzkich ul. Głowackiego 56 i roztopowych z kolektora kanalizacji 31.07.2018 r. deszczowej 775,50 mb odcinka ul. Olkuskiej w My ślachowicach 24 Fundacja DOBRY 32-540 Trzebinia Na korzystanie z wód potoku Kozi Bród OŚR.AG.III-6223/18/2008 START ul. Piłsudskiego 1A do celów grzewczych obejmuj ące pobór 31.08.2028 r. wody z uj ęcia wód powierzchniowych oraz zrzut wody po wykorzystaniu 25 KP1 Polska 52-315 Wrocław na odprowadzanie wód opadowych O Ś R.AG.III.6223/25/2008 Spółka z o.o. ul. Kobierzycka 20 i roztopowych z terenu KP1 Polska Sp. z 31.10.2018 r. o.o. Oddział w Bol ęcinie 26 Burmistrz Miasta 32-540 Trzebinia na odprowadzanie wód opadowych O Ś R.AG.III.6223/02/2009 Trzebinia ul. Piłsudskiego 14 i roztopowych z ulic Parkowej 31.03.2019 r. i Zawadzkiego w Trzebini do potoku Pstró żnik 27 ENION S.A. 42-500 B ędzin na odprowadzanie wód opadowych O Ś R.AG.III-6223/05/2009 Oddział w ul. Małob ądzka 141 i roztopowych do rowu w zlewni potoku 31.05.2019 r. Będzinie – Kozi bród

199 Będzi ński Zakład Elektroenergetycz- ny 28 RPWiK 32-500 Chrzanów - wyga śni ęcie pozwolenia OŚR.AG.III.6223/11/2009 ul. Jagiello ńska 8 wodnoprawnego na pobór wody z uj ęcia 30.11.2029 r. źródła „Buk” w Psarach - udzielenie pozwolenia wodnoprawnego na pobór wód podziemnych z utworów triasowych uj ęcia wody - źródło „Buk” 29 Generalna 31-542 Kraków - na wykonanie tymczasowego mostu OŚR.AG.III - 6224/13/2009 Dyrekcja Dróg ul. Mogilska przeznaczonego do przeprowadzenia obowi ązuj ąca w cz ęś ci dot. Krajowych drogi krajowej nr 79 w miejscowo ści odprowadzania wód opadowych i Autostrad Dulowa przez potok Dulówka dopływ i roztopowych do 31.07.2020 r. Oddział potoku Krzeszówka w zlewni rzeki w Krakowie Rudawy w km 08+181 - na rozbiórk ę mostu prowadzonego przez potok Dulówka dopływ potoku Krzeszówka w zlewni rzeki Rudawy w km 08+150 - na wykonanie mostu przeznaczonego do przeprowadzenia drogi krajowej nr 7 9 w miejscowo ści Dulowa przez potok Dulówka dopływ potoku Krzeszówka w zlewni rzeki Rudawy w km 08+150 - na przeprowadzenie linii teletechnicznej nad potokiem Dulówka w km 08+165,42 w miejscowo ści Dulowa – na odprowadzanie wód opadowych i roztopowych z kolektora lokalnego systemu kanalizacji opadowej przez potok Dulówka do zlewni rzeki Rudawy - na przebudow ę skarpy potoku Dulówka w km 08+131 30 Gmina Trzebinia 32-540 Trzebinia na odprowadzanie wód opadowych O Ś R.AG.III.6223/03/2010 ul. Piłsudskiego 14 i roztopowych z terenu boisk sportowo- 31.05.2020 r. rekreacyjnych do potoku Młoszówka 31 Gmina Trzebinia 32-540 Trzebinia na odprowadzanie wód opadowych O Ś R.AG.III.6223/06/2010 ul. Piłsudskiego 14 i roztopowych z systemu kanalizacji obowi ązuj ąca opadowej drogi powiatowej nr K1050 ul. w cz ęś ci dot. odprowadzania Płocka w My ślachowicach drogi gminnej wód do 31.07.2020 r. ulicy Gł ębokiej w My ślachowicach oraz terenów przyległych do dróg – do wód powierzchniowych potoku Kozi Bród - wykonanie wylotu i wlotu wód opadowych oraz umocnienia rowu odwadniaj ącego ulic ę Płock ą w My ślachowicach - na przebudow ę skarpy potoku Kozi Bród 32 Gmina Trzebinia 32-540 Trzebinia na odprowadzanie wód opadowych do OŚR.AG.III - 6223/08/2010 ul. Piłsudskiego 14 potoku Dulówka z ul. Św. Floriana i ul. 31.08.2020 r. Kazimierza Wielkiego w Dulowej 33 RPWiK 32-500 Chrzanów na odprowadzanie wód opadowych z OŚR.AG.III - 6223/04/2010 ul. Jagiello ńska 8 SUW Trzebionka do potoku Wodna 31.08.2020 r. 34 Przedsi ębiorstwo 30-701 Kraków na pobór wód podziemnych poziomu OŚR.AG.III - 6223/15/2010 Usługowo- ul. Zabłocie 7 czwartorz ędowego uj ętych za pomoc ą 31.10.2030 r. Handlowe studni kopanej S-1 „MODERN BUD” Sp. z o.o. 35 RPWiK 32-500 Chrzanów na pobór wód podziemnych do zasilania OŚR.AG.III - 6223/14/2010 ul. Jagiello ńska 8 wodoci ągu komunalnego z uj ęcia „Lech” 30.11.2020 r. w Trzebini 36 RPWiK 32-500 Chrzanów na pobór wód podziemnych do zasilania OŚR.AG.III - 6223/13/2010 ul. Jagiello ńska 8 wodoci ągu komunalnego z uj ęcia 31.01.2020 r. „Bialny Dół” w Psarach 37 Enion Spółka Będzin - na odprowadzanie wód opadowych do OŚR.AG.III - 6223/20/2010 Akcyjna ul. Małob ądzka 141 ziemi z lokalnego systemu kanalizacji obowi ązuj ąca Oddział w opadowej do ziemi poprzez rów w cz ęś ci dot. odprowadzania Będzinie – odwadniaj ący wód do 30.12.2020 r. Będzi ński Zakład - na przebudow ę rowu odwadniaj ącego Elektroenergetycz- ny 38 Gmina Trzebinia 32-540 Trzebinia na odprowadzanie wód opadowych O Ś R.AG.III - 6223/18/2010 ul. Piłsudskiego 14 i roztopowych z zespołu parkingowego 30.01.2021 r.

200 przy k ąpielisku „Balaton” do rowu w zlewni rzeki Chechło 39 Gmina Trzebinia 32-540 Trzebinia na odprowadzanie wód opadowych O Ś R.AG.III - 6223/19/2010 ul. Piłsudskiego 14 i roztopowych z systemu kanalizacji 31.01.2021 r. opadowej ul. Jana Pawła II do potoku Kozi Bród 40 Rzeszowska 35-105 Rzeszów - na odprowadzanie wód opadowych O Ś R.6341.8.2011.AG.III Centrala ul. Przemysłowa 3 i roztopowych z terenu Zakładu do obowi ązuje w cz ęś ci dot. Materiałów potoku Ropa odprowadzania wód do Budowlanych S.A. - na przebudow ę skarpy cieku wodnego 23.03.2021 r. Ropa 41 Gmina Trzebinia 32-540 Trzebinia - na odprowadzanie wód opadowych O Ś R.6341.15.2011.AG.III ul. Piłsudskiego 14 i roztopowych z systemu kanalizacji obowi ązuje w cz ęś ci dot. opadowej z rejonu skrzy żowania ul. Ks. odprowadzania wód do Rapacza z ul. Jana Pawła II w Psarach do 15.04.2021 r. potoku Karniowickiego - na wykonanie przepustów ci ągu drogi ul. Jana Pawła II rejon skrzy żowania z ul. Ks. Rapacza 42 Alabama Trans 46-600 Jaworzno - na odprow adzanie wód opadowych O Ś R.6341.25.2011.AG.III Spółka z o.o. ul. S ądowa 5A i roztopowych do ziemi poprzez system w cz ęś ci wykonania urz ądze ń skrzynek rozs ączaj ących obr ęb wodnych do My ślachowice 26.07.2014 r. - na wykonanie skrzynek rozs ączaj ących w pozostałej cz ęś ci do 15.06.2021 r. 43 RPWiK 32-500 Chrzanów na przekroczenie potoku Karniowskiego O Ś R.6341.39.2011.AG.III ul. Jagiello ńska 8 w km 04+150 ruroci ągiem kanalizacji z dnia 11.10.2011 r. sanitarnej wa żna do 07.11. 2014 r. 44 Gmina Trzebinia 32-540 Trzebinia - na odprowadzanie ścieków opadowych O Ś R.6341.38.2011.AG.III ul. Piłsudskiego 14 z systemu kanalizacji opadowej pasa w cz ęś ci dot. odprowadzania drogowego projektowanej drogi gminnej wód obowi ązuje do do cieku wodnego potok Kozi Bród 10.10.2021 r. w pozostałych - na odprowadzanie wód opadowych cz ęś ciach do 03.11.2014 r. i roztopowych z systemu kanalizacji opadowej pasa drogowego projektowanej drogi gminnej do ziemi poprzez system studni chłonnych - wykonanie wylotów ścieków - wykonanie studni chłonnych - wykonanie rowów odwadniaj ących - wykonanie przepustu 45 RPWiK 32-500 Chrzanów na odprowadzanie ścieków popłucznych OŚR.6341.40.2011.AG.III ul. Jagiello ńska 8 do wód powierzchniowych potoku Wodna km 01+450 20.10.2021 r.

46 Gmina Trzebinia 32-540 Trzebinia - na odprowadzanie wód opadowych O Ś R.6341.52.2011.AG.III ul. Piłsudskiego 14 i roztopowych z projektowanego z dnia 24.11.2011 r. systemu kanalizacji opadowej ul. w cz ęś ci dot. odprowadzania Głowackiego do potoku Pstró żnik obręb wód obowi ązuje do Trzebinia 20.11.2021 r. w pozostałej - wykonanie wylotu wód opadowych cz ęś ci do 3 lat od daty i roztopowych uprawomocnienia decyzji

47 Gmina Trzebinia 32-540 Trzebinia - na odprowadzanie wód opadowych O Ś R.6341.53.2011.AG.III ul. Piłsudskiego 14 i roztopowych z projektowanego z dnia 17.11.2011 r. systemu kanalizacji opadowej ulic w cz ęś ci dot. odprowadzania Komornickiej, Krakowskiej, Lipowej, wód obowi ązuje do Krótkiej oraz terenów przyległych w 10.11.2021 r. w pozostałej Bol ęcinie, do ziemi poprzez rów cz ęś ci do 3 lat od daty odwadniaj ący uprawomocnienia decyzji - wykonanie wylotu wód opadowych i roztopowych 48 Mieczysław Karniowice - na odprowadzanie ścieków opadowych O Ś R.6341.57.2011.AG.III Kawala Zakład ul. Kwiatowa 1 z terenu przedsi ęwzi ęcia przy ul. Rybnej w cz ęś ci dot. odprowadzania Instalacyjno- w Trzebini do ziemi poprzez skrzynki wód obowi ązuje do Budowlany rozsączaj ące obr ęb Trzebinia 10.01.2022 r. w pozostałej - na wykonanie systemów skrzynek cz ęś ci do 3 lat od daty rozs ączaj ących uprawomocnienia decyzji 49 Gmina Trzebinia 32-540 Trzebinia na rozbiórk ę istniej ącego przepustu na OŚR.6341.02.2012.AG.III ul. Piłsudskiego 14 potoku Kozi Bród w km 0+720 w z dnia 30.01.2012 r. zwi ązku z planowanym wykonaniem 3 lata od daty uprawomocnienia nowego przepustu decyzji 50 Enion Spółka 42-500 B ędzin na wykonanie przekroczenia cieku OŚR.6341.25.2012.AG.III Akcyjna ul. Małob ądzka wodnego potok Chechło kablem 31.05.2015 r. Oddział w energetycznym średniego napi ęcia

201 Będzinie 51 Enion Spółka 42-500 B ędzin na wykonanie przekroczenia cieku OŚR.6341.26.2012.AG.III Akcyjna ul. Małob ądzka wodnego potok Młoszówka kablem 31.05.2015 r. Oddział w energetycznym średniego napi ęcia Będzinie 52 Tauron 42-500 B ędzin na wykonanie przekroczenia cieku OŚR.6341.29.2012.AG.III Dystrybucja S.A. ul. Małob ądzka wodnego potok Młoszówka 3 lata Oddział w (od 10.07.2012 r.) Będzinie 53 PKP Polskie Linie 03-743 Warszawa na przekroczenie cieku wodnego potok OŚR.6341.28.2012.AG.III Kolejowe S.A. Ul. Targowa 74 Młoszówka uchodz ący do Zalewu z dnia 21.06.2012 r. Chechło w miejscowo ści Młoszowa 3 lata od dnia uprawomocnienia 54 RPWiK 32-500 Chrzanów na wykonanie studni gł ębinowej OŚR.6341.31.2012.AG.III ul. Jagiello ńska 8 wierconej obr ęb ewidencyjny Siersza z dnia 22.08.2012 r. 3 lata od dnia uprawomocnienia 55 Hawe Telekom Legnica na wykonanie przekroczenia cieku OŚR.6341.37.2012.AG.III z Spółka z o.o. ul. Działkowa 38 wodnego potok Młoszówka dnia 19.07.2012 r. 3 lata od dnia uprawomocnienia 56 PKP Polskie Linie 03-743 Warszawa na wykonanie przekroczenia cieku OŚR.6341.40.2012.AG.III Kolejowe S.A. ul. Targowa 74 wodnego potok Dulówka z dnia 13.07.2012 r. 3 lata od daty uprawomocnienia 57 F.H.U. DREW – 32-540 Trzebinia - na odprowadzanie wód opadowych O Ś R.6341.45.2012.AG.III LAND S.C. Beata ul. Ko ściuszki 31 i roztopowych Z dnia 24.08.2012 r. Kłosowska i - na wykonanie skrzynek rozs ączaj ących w cz ęś ci dot. odprowadzania Grzegorz Kicka do ziemi przy ul. Ko ściuszki 31 wód obowi ązuje do 01.08.2022 r. w pozostałej cz ęś ci do 3 lat od daty uprawomocnienia decyzji 58 Gmina Trzebinia 32-540 Trzebinia - na odprowadzanie wód opadowych O Ś R.6341.47.2012.AG.III ul. Piłsudskiego 14 i roztopowych z projektowanego w cz ęś ci dot. odprowadzania systemu kanalizacji opadowej ulic wód obowi ązuje do Tenczy ńskiej i Sosnowej w rejonie ulicy 01.09.2022 r. w pozostałej Krakowskiej w miejscowo ści Dulowa cz ęś ci do 02.10.2015 r. - wykonanie wylotu wód opadowych i roztopowych 59 Gmina Trzebinia 32-540 Trzebinia na wykonanie rowu odwadniaj ącego OŚR.6341.52.2012.AG.III ul. Piłsudskiego 14 obr ęb ewidencyjny Góry Luszowskie 3 lata (od 8.10.2012 r.) 60 PKP S.A. Oddział 31-516 Kraków na odprowadzanie wód opadowych O Ś R.6341.62.2012.AG.3 Gospodarowania Rondo Mogilskie 1 i roztopowych z istniej ącego systemu 01.10.2022 r. Nieruchomo ściami kanalizacji opadowej do ziemi poprzez w Krakowie rów odwadniaj ący do ziemi na Wydział dz.1098/72 obr. ew. Trzebinia Eksploatacji i Technicznego Utrzymania Nieruchomo ści 61 Pa ństwowe 32-500 Chrzanów na wykonanie studni gł ębinowej OŚR.6341.65.2012.AG.3 Gospodarstwo ul. O świ ęcimska 31 wierconej na terenie gosp. le śnego w 3 lata od dnia uprawomocnienia Le śne Dulowej Lasy Pa ństwowe Nadle śnictwo Chrzanów 62 Gmina Trzebinia 32-540 Trzebinia na przebudow ę rowów odwadniaj ących OŚR.6341.66.2012.AG.3 ul. Piłsudskiego 14 3 lata od dnia uprawomocnienia 63 Gmina Trzebinia 32-540 Trzebinia - na odprowadzanie wód opadowych O Ś R.6341.67.2012.AG.3 ul. Piłsudskiego 14 i roztopowych z projektowanego w cz ęś ci dot. odprowadzania systemu kanalizacji opadowej ul. wód obowi ązuje do Wyspia ńskiego i ul. Tuwima w 05.12.2022 r. w pozostałej miejscowo ści Trzebinia cz ęś ci do 3 lat od daty - na wykonanie wylotów wód uprawomocnienia decyzji opadowych i roztopowych 64 Gmina Trzebinia 32-540 Trzebinia - na likwidacj ę rowu odwadniaj ącego OŚR.6341.83.2012.AG.3 ul. Piłsudskiego 14 - na wykonanie urz ądzenia wodnego – 3 lata od dnia uprawomocnienia rowu odwadniaj ącego w Pile decyzji Ko ścieleckiej 65 „Magma” 32-540 Trzebinia na wprowadzanie do urz ądze ń OŚR.6341.84.2012.AG.III Agnieszka Mucha ul. Długa 39 kanalizacyjnych ścieków przemysłowych 01.01.2017 r. zawieraj ących substancje szkodliwe dla środowiska 66 Gmina Trzebinia 32-540 Trzebinia - na odprowadzanie wód opadowych O Ś R.6341.04.2013.AG.3 ul. Piłsudskiego 14 i roztopowych z projektowanego z dnia 19.02.2013 r. systemu kanalizacji opadowej terenu w cz ęś ci dot. odprowadzania parkingu i chodnika przy boisku wód obowi ązuje do

202 sportowym z placem zabaw 15.02.2023 r. w pozostałej w miejscowo ści Piła Ko ścielecka cz ęś ci do 3 lat od daty - wykonanie wylotu wód opadowych uprawomocnienia decyzji i roztopowych 67 TRANSGÓR 41-404 Mysłowice na wprowadzenie do urz ądze ń OŚR.6341.12.2013.AG.3 Spółka Akcyjna ul. Fabryczna 7a kanalizacyjnych RPWiK ścieków 01.03.2017 r. przemysłowych zawieraj ących substancje szczególnie szkodliwe dla środowiska 68 Gmina Trzebinia 32-540 Trzebinia - na odprowadzanie wód opadowych O Ś R.6341.15.2013.AG.3 ul. Piłsudskiego 14 i roztopowych z projektowanego w cz ęś ci dot. odprowadzania systemu kanalizacji opadowej ul. Przy wód obowi ązuje do Skarpie w Młoszowej do ziemi poprzez 15.04.2023 r. w pozostałej rów odwadniaj ący cz ęś ci do 23.04.2016 r. - na wykonanie wylotu wód opadowych i roztopowych 69 NEW MEN 32-540 Trzebinia na wspólne odprowadzanie wód OŚR.6341.19.2013.AG.3 CENTER Sp. z o.o ul. Długa 125 opadowych i roztopowych do cieku 15.05.2023 r. oraz Ropa Rzeszowska 35-105 Rzeszów Centrala ul. Przemysłowa Materiałów Budowlanych S.A. 70 Górno śląska 41-800 Zabrze na przekroczenie potoku Kozi Bród OŚR.6341.30.2013.AG.3 Spółka ul. Szcz ęść Bo że 11 ruroci ągiem gazowym 02.07.2016 r. Gazownictwa Sp. z o.o. 71 Górno śląska 41-800 Zabrze na przekroczenie potoku Kozi Bród OŚR.6341.29.2013.AG.3 Spółka ul. Szcz ęść Bo że 11 ruroci ągiem gazowym 02.07.2016 r. Gazownictwa Sp. z o.o. 72 Urz ąd Miasta 32-540 Trzebinia - na odprowadzanie wód opadowych O Ś R.6341.63.2013.AG.III w Trzebini ul. Piłsudskiego 14 i roztopowych poprzez rów 10.11.2021 r. odwadniaj ący - na wykonanie wylotu wód opadowych i roztopowych z terenu boiska w Pile Ko ścieleckiej 73 RPWiK 32-500 Chrzanów na pobór wód podziemnych z utworów OŚR.6341.16.2013.AG.3 ul. Jagiello ńska 8 triasowych z dwuotworowego uj ęcia – 31.03.2033 r. studni wierconych S-1 bis i S-2 w Lgocie oraz ustanowienie bezpo średniej strefy ochronnej uj ęcia wody 74 Gmina Trzebinia 32-540 Trzebinia na budow ę urz ądzenia wodnego tj. OŚR.6341.41.2013.AG.3 ul. Piłsudskiego 14 budow ę pomostu na potoku 12.08.2016 r. Karniowskim 75 RPWiK 32-500 Chrzanów na odprowadzanie ścieków z przelewów OŚR.6341.44.2013.AG.3 ul. Jagiello ńska 8 burzowych komunalnej kanalizacji 01.09.2023 r. ogólnospławnej zabudowanych na głównym ruroci ągu kanalizacji ogólnospławnej Trzebinia-Chrzanów w miejscowo ści Chrzanów oraz miejscowo ści Trzebinia 76 RPWiK 32-500 Chrzanów na pobór wód podziemnych z utworów OŚR.6341.53.2013.AG.3 ul. Jagiello ńska 8 czwartorz ędowych studni wierconych S- 30.11.2033 r. 1A, S-2A, S-4 bis i SII bis zlokalizowanych w miejscowo ści Bol ęcin 77 Wojewoda 31-156 Kraków - na wykonanie urz ądze ń wodnych tj. OŚR.6341.58.2013.AG.3 Małopolski ul. Basztowa 22 rowu odprowadzaj ącego wody ze strefy z dnia 18.11.2013 r. źródliskowej wraz ze stopniami 3 lata od dnia uprawomocnienia wodnymi, rowów opaskowych, zbiornika decyzji retencyjnego, drena ży francuskich na terenie rekultywowanego zbiornika odpadów niebezpiecznych i szkodliwych po zakładach „Górka” w Trzebini 78 Gmina Trzebinia 32-540 Trzebinia - na odprowadzanie wód opadowych O Ś R.6341.62.2013.AG.3 ul. Piłsudskiego 14 i roztopowych z nowoprojektowanego w cz ęś ci dot. odprowadzania lokalnego systemu kanalizacji opadowej wód obowi ązuje do odwadniaj ącej teren ul. Cichej 30.11.2023 r. w pozostałej w My ślachowicach oraz tereny przyległe cz ęś ci do 19.12.2016 r. do ziemi poprzez studnie chłonne - na wykonanie dwóch studni chłonnych 79 Gmina Trzebinia 32-540 Trzebinia na wykonanie ruroci ągu do OŚR.6341.66.2013.AG.3 ul. Piłsudskiego 14 przeprowadzenia wód 28.01.2017 r. powierzchniowych cieku wodnego

203 Pstró żnik od km 2+829 do km 1+680 80 Gmina Trzebinia 32-540 Trzebinia - na odprowadzanie wód opadowych O Ś R.6341.12.2014.AG.3 ul. Piłsudskiego 14 i roztopowych z nowoprojektowanego w cz ęś ci dot. odprowadzania lokalnego systemu kanalizacji opadowej wód obowi ązuje do terenu drogi gminnej ulicy Pogodnej 15.04.2024 r. w pozostałej w Karniowicach do potoku cz ęś ci do 19.05.2017 r. Karniowskiego - na wykonanie wylotu wód opadowych i roztopowych

204 Zał ącznik 4. Wykaz podmiotów gospodarczych z terenu gminy Trzebinia, posiadaj ących decyzje w zakresie gospodarowania odpadami wydane przez Starost ę Chrzanowskiego ( źródło: Starostwo Powiatowe w Chrzanowie, 2014 ) Lp. Nazwa podmiotu Adres siedziby Zakres pozwolenia Znak decyzji/Termin obowi ązywania pozwolenia Pozwolenia na wytwarzanie 1 SRS Waste Technology Siedziba: pozwolenie na wytwarzanie odpadów 20.11.2019 Spółka z o.o. 34-730 Mszana Dolna, z elementami zezwolenia na ul. Orkana 51 prowadzenie działalno ści w zakresie Instalacja: odzysku i zbierania odpadów 32-540 Trzebinia ul. Piłsudskiego 2 Syntaj Sp. z o.o. Siedziba: pozwolenie na wytwarzanie odpadów 19.08.2021 30-150 Kraków, ul. z elementami zezwolenia na Armii Krajowej 19 prowadzenie odzysku odpadów dla Instalacja: Zakładu Produkcyjnego w Trzebini 32-540 Trzebinia ul. Dworcowa 2 ul. Dworcowa 2 3. AUTO CENTRUM 32-540 Trzebinia pozwolenia na wytwarzanie 23.05.2022 ZIOMEK S.C. ul. Wyspia ńskiego 2 odpadów 4 Przedsi ębiorstwa 32-540 Trzebinia, pozwolenia na wytwarzanie odpadów 26.09.2021 Technicznego HARDKOP ul. Harcerska 12 z elementami zezwolenia na Sylwester Piasny prowadzenie odzysku odpadów 5 „JAMZA” Sp. z o.o. z 32-540 Trzebinia , pozwolenia na wytwarzanie odpadów 26.09.2022 ul. Piłsudskiego55

6 ORLEN OIL Sp. z o.o. Siedziba: pozwolenie na wytwarzanie 01.04. 2022 Kraków odpadów dla ORLEN OIL Sp. z ul. Opolska 100 o.o. - Zakład w Trzebini przy Instalacja: ul. Fabrycznej 22 32-540 Trzebinia, ul. Fabryczna 22 7 ONDO Sp. z o.o. Siedziba: pozwolenia na wytwarzanie odpadów 18.01.2023 31-319 Kraków, dla oddziału produkcyjnego w ul. Czerwie ńskiego 3B Trzebini przy ul Dworcowej 2 Instalacja: 32-540 Trzebinia ul. Dworcowa 2 8 EKO INWEST Sp. z o.o 32-540 Trzebinia, pozwolenie na wytwarzanie odpadów 12.06.2023 ul. Słowackiego 57 powstaj ących, w zwi ązku z eksploatacj ą instalacji do odzysku odpadów, uwzgl ędniaj ące odpowiednio wymagania przewidziane dla zezwolenia na zbieranie odpadów i zezwolenia na przetwarzanie odpadów Zezwolenia na zbieranie 1 Małgorzata Marszałek 32-541 Trzebinia zbieranie odpadów w Trzebini przy 30.04.2023 Przedsi ębiorstwo oś. Gaj 30/1 ul. 22 Lipca 64 Wielobran żowe „ARWIDA” 2 F.H.U. „Eko-System” s.c. 32-540 Trzebinia, zbieranie odpadów w Trzebini przy 01.07.2023 Robert Adamczyk, Jacek Bol ęcin, ul. Krakowska 4 Łyko ul. Krakowska 4 3 PAPC Sp. z o.o., Siedziba: zbieranie odpadów w Trzebini przy 22.08.2023 31-353 Kraków ul. Gen. Sikorskiego 71 ul. W. Żele ńskiego 82 Instalacja: 32-540 Trzebinia, ul. Gen. Sikorskiego 71 4 P.P.H.U. „POLBART” 32-540 Trzebinia, zbieranie odpadów w Trzebini przy 09 .04.2023 Bartosz Szumniak ul. Dworcowa 27 ul. Dworcowa 27

205 5 Firma Handlowa 32-540 Bol ęcin, zbieranie odpadów w Bol ęcinie 31.12.2023 „PROMET” Adam Sztybór ul. Ko ścielna przy ul. Ko ścielnej obok PKP 6 Usługi Komunalne Siedziba: zbieranie odpadów w Punkcie 27.08.2023 „Trzebinia” Sp. z o.o. 32-540 Trzebinia, Selektywnego Zbierania Odpadów Rynek 18 Komunalnych (PSZOK) w Trzebini Instalacja: przy ul. Piłsudskiego 32-540 Trzebinia, ul. Piłsudskiego 7 ZŁOMHUT Sp. z o. o. Siedziba: zbieranie odpadów w Trzebini, przy 08.08.2023 27-420 Bodzechów, ul. Słowackiego Przyborów 100 Instalacja: 32-540 Trzebinia ul. Słowackiego

8 „LIBRA” Sp. z o.o. 32-540 Trzebinia na przetwarzanie odpadów o OŚR.6233.57.2013.BSX ul. 22 Lipca 64 E kodach 10 12 01, 10 12 08, 12 01 14.01.2024 r. 01, 12 01 03, 17 04 02, 17 04 03, 17 04 06, 19 12 03

206