STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY TRZEBINIA Etap IV

SOFT SYSTEM S.C. 32-540 TRZEBINIA, ul. DŁUGA 15

Numer i data umowy 5/GAU/2018 z dnia 4 czerwca 2018r. Data wykonania SIERPIEŃ 2020 r. dokumentacji

DOKUMENTACJA URBANISTYCZNA

Przedmiot Umowy STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY TRZEBINIA

Faza /etap Etap IV – część 4a (III wyłożenie do publicznego wglądu)

Nazwa PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO opracowania w ramach fazy Zamawiający Gmina Trzebinia – Urząd Miasta w Trzebini 32-540 Trzebinia, ul. Piłsudskiego 14

Zespół autorski Imię, nazwisko Nr uprawnień Podpis

Główny mgr inż. arch. Agata KT-359 projektant Kossowska

Autor mgr inż. Anna Grzejdziak KT-470 opracowania

Komunikacja mgr inż. Stanisław Nr ew. Albricht 145/2001

mgr inż. Maciej Górnikiewicz

Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Trzebinia PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO

1. Wprowadzenie...... 3 1.1. Wstęp...... 3 1.2. Podstawa prawna opracowania...... 3 1.3. Cele i zakres prognozy oddziaływania na środowisko...... 5 1.4. Metody zastosowane przy sporządzaniu prognozy...... 5 1.5. Informacja o materiałach i publikacjach wykorzystanych przy sporządzaniu opracowania...... 6 2. Istniejący stan środowiska oraz potencjalne zmiany tego stanu w przypadku braku realizacji projektowanego dokumentu...... 7 2.1. Stan i funkcjonowanie środowiska...... 9 2.1.1. Położenie geograficzne, rzeźba terenu...... 9 2.1.2.Budowa geologiczna...... 10 2.1.3. Zasoby surowców mineralnych...... 13 2.1.4. Warunki klimatyczne i topoklimatyczne...... 16 2.1.5. Wody powierzchniowe...... 18 2.1.6. Wody podziemne...... 20 2.1.7. Pokrywa glebowa...... 22 2.1.8. Zbiorowiska roślinne...... 23 2.1.9. Fauna...... 28 2.2. Wartości przyrodnicze obszaru, ich ochrona prawna i ocena jej stanu...... 29 2.2.1. Ocena wartości przyrodniczych obszaru...... 29 2.2.2. Obszary objęte ochroną prawną i ocena jej stanu i funkcjonowania...... 44 2.2.3. Ocena walorów krajobrazowych obszaru...... 50 2.3. Ocena jakości środowiska, występujących zagrożeń oraz możliwości ich minimalizacji.58 2.3.1. Zanieczyszczenia atmosfery...... 58 2.3.2. Jakość wód powierzchniowych...... 60 2.3.3. Chemizm i jakość wód podziemnych...... 62 2.3.4. Klimat akustyczny, drgania i wibracje...... 62 2.3.5. Zanieczyszczenie gleb...... 66 2.3.6. Poważne awarie- nadzwyczajne zagrożenia środowiska...... 71 2.3.7. Tereny zalewowe, szkody hydrogeologiczne...... 72 2.3.8. Tereny zagrożone deformacjami ciągłymi i nieciągłymi...... 74 2.3.9. Zagrożenie osuwiskowe...... 79 2.3.10. Promieniowanie elektromagnetyczne niejonizujące...... 80 2.3.11. Ocena odporności środowiska na degradację oraz zdolność do regeneracji.81 2.3.12. Ocena charakteru i intensywności zmian zachodzących w środowisku...... 84 2.3.13. Ocena możliwości minimalizacji zagrożeń środowiska...... 85 2.3.14. Zagrożenia dotyczące przyrody i krajobrazu oraz możliwości ich minimalziacji...... 87 2.4. Przyrodnicze predyspozycje do kształtowania struktury funkcjonalno- przestrzennej..... 90 2.4.1. Obszary predysponowane do pełnienia funkcji przyrodniczej...... 90 2.4.2. Korytarze ekologiczne...... 92 2.5. Podsumowanie- określenie przydatności poszczególnych terenów do rozwoju funkcji. . 92 3. Zawartość, główne cele Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego oraz jego powiązania z innymi dokumentami...... 98 3.1. Cel i zakres opracowania projektu Studium...... 98 3.2. Cele polityki przestrzennej i kierunki zmian...... 99 3.3. Analiza rezerw terenów inwestycyjnych i ocena rzeczywistych potrzeb gminy w tym zakresie...... 102

Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Trzebinia PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO 3.4. Struktura przestrzenna Gminy- przeznaczenie, zagospodarowanie i użytkowanie terenów...... 108 3.5. Porównanie projektu Studium z obowiązującym Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Trzebinia...... 119 3.6.Powiązania projektu Studium z innymi dokumentami...... 130 3.6.1. Plan Zagospodarowania Przestrzennego Województwa Małopolskiego oraz Strategia Rozwoju Województwa Małopolskiego...... 130 3.6.2. Program Strategiczny Ochrony Środowiska...... 133 3.6.3. Plan Gospodarki Odpadami Województwa Małopolskiego na lata 2016- 2022 – aktualizacja...... 134 3.6.4. Program ochrony powietrza dla województwa małopolskiego...... 136 3.6.5. Miejscowe Plany Zagospodarowania Przestrzennego...... 138 3.6.6. Strategia Rozwoju Gminy Trzebinia na lata 2014- 2020...... 142 3.6.7. Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Trzebinia...... 143 4. Wstępna prognoza dalszych zmian środowiska w przypadku braku realizacji projektowanego Studium...... 144 5. Istniejące problemy ochrony środowiska istotne z punktu widzenia realizacji projektowanego dokumentu, w szczególności dotyczące obszarów podlegających ochronie na podstawie ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody...... 145 6. Cele ochrony środowiska ustanowione na szczeblu międzynarodowym, wspólnotowym i krajowym, istotne z punktu widzenia projektowanego dokumentu, oraz sposoby, w jakich te cele i inne problemy środowiska zostały uwzględnione podczas opracowywania dokumentu. 158 7. Przewidywane oddziaływania na środowisko...... 167 7.1. NATURA 2000...... 167 7.2. Różnorodność biologiczna, flora i fauna...... 168 7.3. Ludzie...... 169 7.3.1. Warunki życia mieszkańców...... 169 7.3.2. Emitowanie hałasu...... 171 7.3.3. Emitowanie pól elektromagnetycznych ...... 173 7.3.4. Wytwarzanie odpadów ...... 174 7.4. Woda ...... 175 7.5. Powietrze ...... 177 7.6. Powierzchnia ziemi ...... 178 7.7. Krajobraz...... 179 7.8. Warunki klimatyczne i aerosanitarne...... 182 7.9. Zasoby naturalne...... 182 7.10. Zabytki ...... 184 7.11. Dobra materialne ...... 186 8. Informacje o możliwym transgranicznym oddziaływaniu na środowisko...... 186 9. Stan środowiska na obszarach objętych przewidywanym znaczącym oddziaływaniem. .. 186 10. Rozwiązania mające na celu zapobieganie, ograniczanie lub kompensację przyrodniczą negatywnych oddziaływań na środowisko, mogących być rezultatem realizacji projektowanego dokumentu...... 188 11. Rozwiązania alternatywne do rozwiązań zawartych w projektowanym dokumencie. .... 189 12. Propozycje dotyczące przewidywanych metod analizy skutków realizacji postanowień Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Trzebinia. .. 189 13. Streszczenie sporządzone w języku niespecjalistycznym...... 191 14. Analiza zmian sposobu zagospodarowania terenów...... 192

Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Trzebinia PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO 1. Wprowadzenie. 1.1. Wstęp.

1.2.Podstawa prawna opracowania.

Obowiązek sporządzenia prognozy oddziaływania na środowisko ustaleń Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego nakłada Ustawa z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (Dz. U. 2020 poz. 283 ze zm.). Zgodnie z art. 46 ust.1 studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy wymaga przeprowadzenia strategicznej oceny oddziaływania na środowisko. Zgodnie z art. 51 ust.1 Organ opracowujący studium, w ramach strategicznej oceny oddziaływania na środowisko sporządza prognozę oddziaływania na środowisko. Jej zakres określony został w art.51 i art.52. Przy sporządzeniu niniejszego opracowania wykorzystano również niżej wymienione akty prawne: ➢ Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r., Prawo ochrony środowiska (Dz.U. 2020 poz. 1219 ze zm.), ➢ Ustawa z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody (Dz.U. 2020 poz.55 ze zm.), ➢ Ustawa z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (Dz.U. 2020 poz.293 ze zm.), ➢ Ustawa z dnia 18 lipca 2001 r. Prawo wodne (Dz. U. 2020 poz.310), ➢ Ustawa z dnia 3 lutego 1995 r. o ochronie gruntów rolnych i leśnych (Dz.U. 2017

3 Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Trzebinia PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO poz.1161), ➢ Ustawa z dnia 9 czerwca 2011 roku Prawo geologiczne i górnicze (Dz. U. 2019 poz.868 z późn.zm), ➢ Ustawa z dnia 14 grudnia 2012 r. o odpadach (Dz. U. 2019 poz.701 z późn.zm), ➢ Ustawa z dnia 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach (Dz. U. 2019, poz.2010 z późn.zm), ➢ Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 10 września 2019 r. w sprawie przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko (Dz.U. z 2019 r. poz. 1839), ➢ Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 1 października 2012 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie dopuszczalnych poziomów hałasu w środowisku (Dz.U. 2012 poz.1109), ➢ Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 30 października 2003 r. w sprawie dopuszczalnych poziomów pól elektromagnetycznych w środowisku oraz sposobów sprawdzania dotrzymania tych poziomów (Dz.U.2003 Nr 192 poz.1883), ➢ Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 16 grudnia 2016 r. w sprawie ochrony gatunkowej zwierząt (Dz.U. 2016 poz.2183), ➢ Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 października 2014 r. w sprawie ochrony gatunkowej roślin (Dz.U. 2014 poz.1409), ➢ Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 października 2014 r. w sprawie ochrony gatunkowej grzybów (Dz.U. 2014 poz.1408), ➢ Rozporządzenie Ministra Gospodarki Komunalnej z dnia 25 sierpnia 1959 r. w sprawie określenia, jakie tereny pod względem sanitarnym są odpowiednie na cmentarze (Dz.U. 1959 nr 52 poz. 315), ➢ Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 1 września 2016 r. w sprawie sposobu prowadzenia oceny zanieczyszczenia powierzchni ziemi (Dz.U. 2016 poz. 1359). Wymagania dotyczące zakresu merytorycznego prognozy zostały uzgodnione w piśmie Regionalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska w Krakowie z dn. 13 września 2017 r. znak: OO.411.2.13.2017.MaS oraz w piśmie Państwowego Powiatowego Inspektora Sanitarnego w Chrzanowie z dn. 8 września 2017 r. znak: PSE.NZ.420-81/2017. Zakres i stopień szczegółowości informacji wymaganych w prognozie jest zgodny z art. 51 Ustawy o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (Dz. U. 2020 poz. 283 ze zm.). Prognoza ta stanowi element strategicznej oceny oddziaływania na środowisko.

4 Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Trzebinia PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO 1.3.Cele i zakres prognozy oddziaływania na środowisko.

Podstawowym celem prognozy opracowywanej równocześnie z projektem Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego jest identyfikacja, charakterystyka i ocena możliwych wpływów na środowisko przyrodnicze, środowisko kulturowe oraz na jakość życia mieszkańców, jakie potencjalnie mogą nastąpić na skutek realizacji ustaleń Studium oraz współpraca z autorem ustaleń projektu Studium w celu wyeliminowania niekorzystnych ustaleń, które mogą spowodować negatywne skutki dla środowiska. Zakres prognozy odpowiada wymogom wynikającym z ustawy z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko. Niniejsza prognoza obejmuje: ➢ omówienie treści, głównych celów wynikających z projektu Studium, ➢ analizę dokumentów powiązanych z projektem Studium i ocenę zgodności analizowanego projektu z celami w nich zawartymi, ze szczególnym uwzględnieniem celów dotyczących zagadnień środowiskowych, ➢ określenie metodologii sporządzania prognozy wpływu na środowisko, ➢ odniesienie się do kwestii monitorowania skutków wdrażania ustaleń projektu Studium dla środowiska, ➢ ocenę aktualnego stanu środowiska na obszarze objętym projektem Studium, a także wstępną ocenę potencjalnych zmian stanu środowiska w przypadku braku realizacji projektowanego dokumentu, ➢ ocenę potencjalnego wpływu ustaleń projektu Studium na środowisko przyrodnicze, informacje o możliwości wystąpienia oddziaływania transgranicznego, odniesienie się do innych zagadnień wymaganych w prognozie (istniejące problemy ochrony środowiska, istotne z punktu widzenia projektowanego dokumentu, propozycja łagodzenia i kompensacji skutków realizacji ustaleń projektu Studium, propozycja zmian w rozwiązaniach projektu Studium zmierzających do ograniczenia negatywnego oddziaływania).

Prognoza składa się z części tekstowej i graficznej. Zakres przestrzenny opracowania obejmuje obszar przedstawiony na rysunku prognozy tj. cały obszar w granicach administracyjnych gminy Trzebinia. W zakresie powiązań i oddziaływań zewnętrznych zakres poszerzono poza opisywany teren.

1.4.Metody zastosowane przy sporządzaniu prognozy.

Podczas sporządzania prognozy przeprowadzono analizę występujących w obszarze gminy uwarunkowań środowiskowych oraz zależności pomiędzy komponentami środowiska. Do charakterystyki środowiska przyrodniczego oraz kulturowego, jego funkcjonowania i jakości oraz do oceny stanu zagospodarowania terenu wykorzystano opracowanie ekofizjograficzne wykonane na potrzeby SUiKZP oraz inwentaryzację urbanistyczną wykonaną w fazie analitycznej do projektu Studium.

5 Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Trzebinia PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO Następnie analizie poddano zapisy projektu Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego m.in.: zasady i cele polityki przestrzennej, kierunki zmian w strukturze przestrzennej, kategorie terenów oraz wskaźniki dotyczące zagospodarowania oraz użytkowania terenów, zasady ochrony środowiska i jego zasobów, ochrony przyrody i krajobrazu, w tym krajobrazu kulturowego, obszary zagrożeń, zasady ochrony dziedzictwa kulturowego oraz dóbr kultury współczesnej, kierunki rozwojów komunikacji i systemów infrastruktury technicznej. Oceniono zgodność ustaleń projektu Studium z obowiązującymi przepisami prawa oraz z dokumentami określającymi obszary, cele i kierunki polityki przestrzennej oraz zasady ochrony środowiska. Porównano sporządzany projekt z obowiązującym Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego. Wyniki przedstawiono w formie pisemnej oraz tabelarycznej. Przy ocenie możliwych przemian elementów środowiska założono, że będą one zachodziły pod wpływem realizacji ustaleń projektu Studium. W celu ich prezentacji zastosowano głównie metodę opisową oraz kartograficzną. Za pomocą metody kartograficznej wskazano nowe tereny budowlane, dołożone w projekcie Studium w stosunku do obowiązujących aktów planistycznych gminy (SUiKZP oraz planów miejscowych), również z uwzględnieniem stanu istniejącego. Projektowane kierunki rozwoju przeanalizowano pod kątem uwarunkowań środowiskowych i kulturowych występujących w obszarze gminy. Opracowanie składa się z części opisowej i graficznej. Prognoza obejmuje obszar objęty projektem Studium wraz z obszarami pozostającymi w zasięgu oddziaływania wynikającego z realizacji ustaleń projektu Studium. Prognoza była sporządzana wraz z projektem Studium, a ustalenia budzące zastrzeżenia były omawiane na bieżąco, a następnie weryfikowane i konstruowane tak, aby ewentualne negatywne oddziaływania na środowisko zostały zminimalizowane.

1.5. Informacja o materiałach i publikacjach wykorzystanych przy sporządzaniu opracowania.

1. Zmiana Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Trzebinia, zatwierdzona Uchwałą Nr VI/48/V/2007 Rady Miasta Trzebinia z dnia 29 marca 2007r i zmieniona uchwałami nr XII/114/V/2007 z dnia 28 września 2007, nr XLV/470/VI/2013 z dnia 20 grudnia 2013r. oraz uchwałą nr LV/597/VI/2014 z dnia 20 października, 2. Miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego obowiązujące w gminie Trzebinia, 3. Opracowanie ekofizjograficzne dla gminy Trzebinia. Biuro Rozwoju Krakowa S.A., 2016 r., 4. Plan Zagospodarowania Przestrzennego Województwa Małopolskiego uchwalony przez Sejmik Województwa Małopolskiego Uchwałą Nr XV/174/03 z dnia 22 grudnia 2003 r., 5. Strategia Rozwoju Województwa Małopolskiego przyjęta przez Sejmik Województwa Małopolskiego Uchwałą Nr XII/183/11 z dnia 16 września 2011 r., 6. Aktualizacja Planu Gospodarki Odpadami Województwa Małopolskiego na lata 2016- 2022 przyjętego Uchwałą Nr XXV/397/12 Sejmiku Województwa Małopolskiego z dnia 2 lipca 2012.,

6 Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Trzebinia PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO 7. Program ochrony powietrza dla województwa małopolskiego wdrożony uchwałą Nr XXXII/451/17 Sejmiku Województwa Małopolskiego z dnia 22. 01. 2017 r., 8. Strategia Rozwoju Gminy Trzebinia na lata 2014-2020 stanowiąca załącznik do Uchwały nr XLIX/511/VI/2014 Rady Miasta Trzebini z dnia 28 marca 2014 r., 9. Program Strategiczny Ochrony Środowiska z perspektywą działań w latach 2014-2020, przyjęty uchwałą Nr LVI/894/14 Sejmiku Województwa Małopolskiego z dnia 27 października 2014 r. jako aktualizacja Programu Ochrony Środowiska Województwa Małopolskiego na lata 2007-2014, 10. A. Szponar „Fizjografia urbanistyczna”, Warszawa 2003 r., 11. Mapy oddziaływania modernizowanej linii kolejowej Trzebinia-Krzeszowice na klimat akustyczny, stan aktualny i stan projektowany wykonane w ramach przedsięwzięcia: „Modernizacja linii kolejowej E30, etap II, odcinek Zabrze - Katowice – Kraków”, PKP 2014 r., 12. Inne materiały cytowane w tekście opracowania.

2. Istniejący stan środowiska oraz potencjalne zmiany tego stanu w przypadku braku realizacji projektowanego dokumentu.

Rozdział opracowano na podstawie opracowania ekofizjograficznego sporządzonego na potrzeby Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Trzebinia. Wykorzystana w nim literatura oraz inne materiały źródłowe:

1. Geografia regionalna Polski. J. Kondracki Wyd. Naukowe PWN, Warszawa 1998 r. 2. Mapa geologiczno-gospodarczo-sozologiczna w skali 1:25 000 Miasta i Gminy Trzebinia. Polska Akademia Nauk na zlecenie Małopolskiego Urzędu Wojewódzkiego w Krakowie, Kraków 2001 r. 3. Regiony klimatyczne Polski w świetle częstości występowania różnych typów pogody. A. Woś Zeszyty Instytutu Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania Polskiej Akademii Nauk Nr 20, Warszawa 1993 r. 4. Inwentaryzacja roślin i grzybów, objętych ochroną na terenie gminy Trzebinia. S. Gawroński, J. Gawroński, P. Grzegorzek na zlecenie gminy Trzebinia, Chrzanów 2013 r. 5. Awifauna lęgowa Zbiornika Chechło koło Trzebini, M. Ciach, NATURALIA 2: 132-134, Towarzystwo Badań i Ochrony Przyrody, Kielce 2014 r. 6. Trzebinia. Zarys dziejów miasta i regionu. Pod redakcją F. Kiryka. Kraków 1994r. 7. Aktualizacja programu ochrony środowiska dla gminy Trzebinia na lata 2014-2017 z uwzględnieniem perspektywy na lata 2018-2021. Instytut Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energią Polskiej Akademii Nauk na zlecenie gminy Trzebinia, Trzebinia 2014 r. 8. Opracowanie koncepcji przeciwdziałania powstawaniu terenów zalewowych w związku z zatopieniem zrobów byłej KWK „Siersza” w Trzebinii wraz z określeniem metod odwodnienia. AGOS-GEMES Sp. z o.o. na zlecenie Spółki Restrukturyzacji Kopalń S.A. Katowice, Katowice 2012r. 9. Uwarunkowania przyrodnicze i hydrochemiczne rewitalizacji zbiornika wodnego Chechło w gminie Trzebinia. Monografia. A. Bogdał i inni. Wydawnictwo Uniwersytetu Rolniczego w Krakowie, Kraków 2014 r. 10. Załącznik nr 9 do Zarządzenia Nr 0050.25.2016 Burmistrza Miasta Trzebini z dnia 29.01.2016 r. 11. Koncepcja sieci ekologicznej województwa pomorskiego dla potrzeb planowania przestrzennego. Pomorskie Biuro Planowania Regionalnego, Gdańsk 2014 r. 12. Ochrona środowiska 2015, Informacje i opracowania statystyczne Główny Urząd Statystyczny, Warszawa 2015 r. 13. http://geostanowiska.pgi.gov.pl/ 14. Wniosek do Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego nr VRP/RPG/107/2016 z dnia 11.05.2016 r. DB Cargo Polska S.A.

7 Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Trzebinia PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO 15. Analiza środowiskowa przedsięwzięcia polegającego na eksploatacji piasku na powierzchni ok. 54 ha w miejscowości Trzebinia w części udokumentowanego złoża „Siersza-Misiury”, Fundacja Nauka i Tradycje Górnicze, Kraków 2013 r. 16. http://www.straz.krakow.pl/ 17. Raporty WIOŚ o stanie środowiska z okresu 2010 - 2015 r. 18. Metodyka sporządzania opracowań ekofizograficznych - ocena odporności środowiska na degradację oraz jego zdolność do regeneracji M. Kistowski na zlecenie Towarzystwa Urbanistów Polskich, 2003 r. 19. Ocena jakości powietrza w województwie małopolskim w 2015 roku. WIOŚ, Kraków 2016 r. 20. Program ochrony środowiska przed hałasem dla województwa małopolskiego – załącznik do uchwały nr XLII/663/13 Sejmiku Województwa Małopolskiego z dnia 30 września 2013 r. InvestEko S.A. na zlecenie Zarządu Województwa Małopolskiego, Kraków 2013 r. 21. Inwentaryzacja starych wyrobisk porudnych, Etap I – rejon: Stara Góra – Podbuczyna. Proglob na zlecenie Z.G. Trzebionka S.A. w likwidacji, Trzebinia 2010 r. 22. Inwentaryzacja starych wyrobisk porudnych, Etap II – rejon: Trzebinia – Wodna, Trzebinia – Trzebionka – Swyty – Trzebionka. Proglob na zlecenie Z.G. Trzebionka S.A. w likwidacji, Trzebinia 2010 r. 23. Kompleksowa analiza przydatności do zabudowy terenu górniczego „Trzebionka I”. Proglob na zlecenie Z.G. Trzebionka S.A. w likwidacji, Trzebinia 2013 r. 24. Dokumentacja geologiczno-inżynierska dla terenów niezabudowanych, potencjalnie zagrożonych podtopieniem oraz reaktywacją starej, płytkiej eksploatacji górniczej zlikwidowanej KWK „Siersza”, AGOS – GEMES Sp. z o.o. na zlecenie Spółki Restrukturyzacji Kopalń S.A. Katowice, Katowice 2007 r. 25. Środowisko przyrodnicze Krakowa. Zasoby-Ochrona-Kształtowanie, IGiGP UJ, Kraków 2013 r.

26. Dokumentacja hydrogeologiczna zbiornika wód podziemnych triasu chrzanowskiego GZWP 452 (T1,2). Krakowskie Przedsiębiorstwo Geologiczne Progeo na zlecenie Ministerstwa Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa. Kraków 1998 r. 27. Opracowanie ekofizjograficzne Gminy Trzebinia. Inżynieria Środowiska na zlecenie Urzędu miasta i gminy Trzebinia, Kraków 2005r, 28. Inwentaryzacja cieków wodnych i rowów odwadniających na terenie gminy Trzebinia, Zakład Usług Technicznych „BUD-INŻ.” na zlecenie gminy Trzebinia, Olkusz-Trzebinia 2002r. 29. www.miip.malopolska.pl 30. Wyniki klasyfikacji i oceny stanu jednolitych części wód powierzchniowych w województwie małopolskim, Wydział Monitoringu Środowiska WIOŚ, Kraków 2015r. 31. Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Chrzanowskiego. Instytut gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energią Polskiej Akademii Nauk na zlecenie Zarządu Powiatu Chrzanowskiego, Chrzanów 2005 r. 32. Projekt Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Chrzanowskiego na lata 2015-2018 z perspektywą do roku 2022, Instytut gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energią Polskiej Akademii Nauk na zlecenie Zarządu Powiatu Chrzanowskiego, Chrzanów 2015 r. 33. Monitoring Chemizmu Gleb Ornych Polski, www.gios.gov.pl/chemizm_gleb 34. Wpływ projektowanej eksploatacji ze złoża Siersza 2 na powierzchnię i obiekty budowalne z uwzględnieniem ochrony zabudowy mieszkaniowej. Balamara Resources, Katowice 2016 r. 35. Program ochrony powietrza dla województwa małopolskiego - załącznik nr 1 do uchwały Nr XLII/662/13 Sejmiku Województwa Małopolskiego z dnia 30 września 2013 r. Atmoterm S.A. na zlecenie Zarządu Województwa Małopolskiego, Kraków 2013 r. 36. Projekt planu ochrony dla Tenczyńskiego Parku Krajobrazowego. Krameko Sp. z o.o. na zlecenie Zespołu Parków Krajobrazowych Województwa Małopolskiego, Kraków 2016 r. 37. Zewnętrzny plan operacyjno-ratowniczy Orlen Południe S.A., Zakład Trzebinia, Trzebinia, 2016 r., 38. Program racjonalnego gospodarowania gruntami rolnymi na terenie gminy Trzebinia, Instytut Gospodarki Przestrzennej i Komunalnej, Oddział w Krakowie na zlecenie Brytyjskiego Funduszu Know-How i Zarządu Miasta Trzebini, Kraków 1998 r., 39. Ekspertyza wpływu przewidywanej eksploatacji piasku ze złoża Siersza-Misiury w Trzebini, na środowisko gruntowo-wodne. Państwowy Instytut Geologiczny, Państwowy Instytut Badawczy na zlecenie Gminy Trzebinia, Sosnowiec 2016 r., 40. Prognoza wpływu działalności górniczej oraz pozostawionych wyrobisk korytarzowych występujących na terenie górniczym „Siersza” na powierzchnię oraz określenie przydatności terenu do zabudowy po zakończeniu

8 Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Trzebinia PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO działalności górniczej, Stowarzyszenie Naukowe im. Stanisława Staszica w Krakowie na zlecenie Koplani Węgla Kamiennego „Siersza” w Trzebini, Kraków 2000 r. 41. Mapa fizjografii, skala 1:5000 opracowana w ramach aktualizacji materiałów wejściowych do planu ogólnego zagospodarowania przestrzennego miasta i gminy Trzebinia, 1987 r., 42. Osobliwości przyrody Trzebini, Anna Kubajak na zlecenie Wydziału Gospodarki Komunalnej Ochrony Środowiska Rolnictwa i Leśnictwa Urzędu Miasta w Trzebini. 43. Szczegółowa mapa geochemiczna Górnego Śląska 1:25 000, Arkusz Chrzanów M-34-63-D-b, Arkusz Myślachowice M-34-63-B-d, Arkusz Nowa Góra M-34-64-A-c; Państwowy Instytut Geologiczny 2008 r.

2.1. Stan i funkcjonowanie środowiska.

2.1.1. Położenie geograficzne, rzeźba terenu.

Gmina Trzebinia położona jest w zachodniej części województwa małopolskiego, przy granicy z województwem śląskim, w powiecie chrzanowskim. Graniczy: - od północy – z gminą Bukowno i gminą Olkusz, - od wschodu- z gminą Krzeszowice, - od zachodu- z gminą Chrzanów i gminą Jaworzno, - od południa- z gminą Alwernia.

Rzeźba terenu w granicach gminy jest znacznie zróżnicowana i uzależniona od urozmaiconej budowy geologicznej. W morfologii zaznaczają się duże formy geomorfologiczne uzależnione od trzeciorzędowej tektoniki uskokowej: wzgórza zrębowe i rowy tektoniczne [2]. Wysokości bezwzględne wynoszą od 270 m n.p.m. nad Chechłem, przy ujściu Ropy koło granicy z Chrzanowem do 470 m n.p.m., na północ od Psar. Średnia wartość dla miasta wynosi około 330 m n.p.m. Najwyższy punkt w mieście stanowi Czerwona Góra o wysokości 403,7 m n.p.m., następnie Góra Bożniowa – 402,2 m n.p.m. Różnice w wysokości są widoczne szczególnie w części północno-wschodniej gminy, na terenie Dulowej (150 m), Młoszowej (130m), Karniowic (105 m) oraz Psar (102 m).

Zgodnie z podziałem fizycznogeograficznym Polski według J. Kondrackiego [1] gmina Trzebinia położona jest na granicy dwóch fizjograficznych makroregionów – Wyżyny Krakowsko- Częstochowskiej i Wyżyny Śląskiej. W granicach gminy wyróżnia się pięć jednostek fizjograficznych. W części południowej oraz wschodniej gminy, w granicach Wyżyny Krakowskiej są to [2, 6]: ➢ Wyżyna Olkuska (Pagóry Myślachowickie), ➢ Rów Krzeszowicki (Niecka Dulowska), ➢ Garb Tenczyński (Blok Płaziański). Północno- zachodnia część gminy znajdująca się w granicach Wyżyny Śląskiej obejmuje: ➢ wschodnie zakończenie Garbu Ciężkowickiego (Pagórów Jaworznickich), ➢ południowo- wschodni skraj Kotliny Biskupiego Dworu.

Blok Płaziański [2,6] stanowi zachodnią część Garbu Tenczyńskiego będącego wzniesieniem zrębowym. Na terenie gminy obejmuje Piłę Kościeleckiej i Bolęcin, łącznie powierzchnię około 6 km2. Wysokości bezwzględne kształtują się od 273 m n.p.m. w dnie doliny Chechła do 353 m n.p.m. koło Wygody. Blok Płaziański zbudowany jest z dolomitów oraz wapieni triasowych i jurajskich leżących na łupkowo – piaskowcowych utworach karbońskich. Dolomity i wapienie ścięte są erozyjnie i tworzą dość płaską wierzchowinę. W krajobrazie, w tej części gminy wyróżnia się ostańcowa Skałka Triasowa (365 m n.p.m.) zlokalizowana na zachód od Bolęcina. Północno-wschodnie stoki Bloku Płaziańskiego opadają do Niecki Dulowskiej, położonej około 80 m poniżej.

Niecka Dulowska [2,6] stanowi zachodnią część Rowu Krzeszowickiego, który jest wąskim obniżeniem tektonicznym o szerokości około 3-4 km, skierowanym z SE na NW. Niecka obejmuje południową część miasta i gminy o powierzchni około 26 km2. Jej dno jest płaską równiną położoną 273-293 m n.p.m.,

9 Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Trzebinia PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO pochyloną na zachód. Północna i południowa granica niecki wyraźnie zaznacza się w morfologii stromymi, schodowo opadającymi progami ograniczonymi uskokami o wysokości względnej około 70 m. Nieckę wypełniają ilasto - piaszczyste osady miocenu o miąższości do 120 m, zdegradowane piaski plejstoceńskie oraz osady aluwialne potoku Dulówka i potoku Chechło. Wschodnią część niecki porasta Puszcza Dulowska. Obniżenie pełni ważną rolę komunikacyjną – zlokalizowana jest tu linia kolejowa, droga krajowa nr 79 oraz autostrada A-4.

Pagóry Myślachowickie [2,6] stanowią zachodnią część Płaskowyżu Ojcowskiego na Wyżynie Olkuskiej. Obejmują północno – wschodnią część gminy, o powierzchni około 55 km2. Budują najwyższą część gminy, wznoszącą się 350-450 m n.p.m. Wysokości bezwzględne rosną w kierunku wschodnim. Najwyższy punkt w gminie znajduje się na wierzchowinie koło Lgoty – 470 m n.p.m. Skalne podłoże Pagórów tworzą zlepieńce permskie oraz triasowe dolomity i wapienie. Obszar rozcięty jest głębokimi, stromościennymi dolinami potoków o kierunku N-S (doliny: Dulówki, Młoszówki) i jarów. Pomiędzy dolinami i na północ od terenów źródliskowych potoków powierzchnia terenu jest zrównana. Wierzchowinę płaskowyżu pokrywają lessy, a lokalnie płaty utworów lodowcowych i wodnolodowcowych. Zbocza dużych dolin i stoki wzniesień cechują się często dużym nachyleniem do ponad 20%. Rozcina je sieć stromych dolinek. W głęboko wciętych dolinach występują miejscami stopnie i tarasy o wysokości do 9 m, utworzone z martwicy wapiennej.

Kotlina Biskupiego Boru [2,6] graniczy od wschodu z Pagórami Myślachowickimi. Obejmuje ona północno – zachodnią część miasta, głównie Sierszę. W obrębie gminy Trzebinia ma powierzchnią około 10 km2. Kotlina Biskupiego Boru jest najbardziej wschodnią częścią pradoliny Przemszy (Kotliny Przemszy). Kotlina jest wyerodowana w utworach karbońskich, wypełniają ją piaski czwartorzędowe. Ma płaskie dno, które wznosi się od 303 m n.p.m. nad Kozim Brodem przy granicy miasta do 360 m n.p.m. na Górze Eksnerówce.

Garb Ciężkowicki [2,6] stanowiący część Niecki Wilkoszyńskiej położony jest w środkowo- zachodniej części miasta na powierzchni około 8 km2. Tworzy pasmo wzgórz ciągnących się z NW na SE od Gór Luszowskich, przez Wodną i Trzebinię o wysokości względnej do 70 m, wzniesionych 310-360 m n.p.m. Kulminację stanowią wierzchołki: 371 m n.p.m. koło Gór Luszowskich i 384,3 m n.p.m. na wschód od Podbuczyny. Garb Ciężkowicki budują wapienie jurajskie i dolomity triasowe. Opada stromymi stokami ku graniczącej od północy Kotliny Biskupiego Boru.

Morfologia powierzchni na terenie gminy jest znacznie przekształcona w wyniku działalności górniczej oraz inne przemysłowej. Składają się na to [2]: - nasypy kolejowe o wysokości do kilku metrów, - hałdy o wysokościach do kilkunastu metrów, związane z eksploatacją złóż węgla kamiennego, rud cynkowo-ołowiowych, wapieni, dolomitów oraz działalnością zakładów metalurgicznych i energetycznych, - wyrobiska wgłębne i stokowo-wgłębne dawnych kopalń odkrywkowych wapieni, dolomitów, iłów częściowo wyrównane w wyniku rekultywacji samoistnej, niekiedy wypełnione wodą, - deformacje nieciągłe, obniżenia terenu, leje, skarpy w rejonie płytkiej eksploatacji podziemnej złóż rud i węgla kamiennego, - obniżenia terenu powstałe w wyniku osiadania powierzchni nad obszarami podziemnej eksploatacji węgla na terenie byłej kopalni „Siersza”, - zmiany położenia koryt rzek i potoków w związku z eksploatacją piasku podsadzkowego (potok Jaworznik) i węgla kamiennego (potok Kozi Bród).

2.1.2.Budowa geologiczna.

Stratygrafia i litologia

Obszar gminy Trzebinia położony jest we wschodniej części Górnośląskiego Zagłębia Węglowego (zapadlisko śląsko – krakowskie), w pobliżu jego granicy z monokliną śląsko – krakowską. Ma to wpływ na

10 Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Trzebinia PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO urozmaiconą budowę geologiczną obszaru. Występują tu utwory od karbonu górnego aż po czwartorzęd. Budowa geologiczna gminy jest szeroko rozpoznana dzięki licznym odsłonięciom naturalnym i sztucznym, wyrobiskom kopalni podziemnej węgla kamiennego, rud Zn – Pb oraz licznym wierceniom. Charakterystyczną cechą budowy tego obszaru jest występowanie zachodniego zakończenia tektonicznego Rowu Krzeszowickiego, który dzieli go na trzy części zróżnicowane pod względem budowy geologicznej. Na północ od rowu występują przede wszystkim utwory karbonu przykryte przez utwory permu, triasu i jury. Na południe od niego na znacznym obszarze utwory karbonu przykryte są bezpośrednio przez utwory triasowe i jurajskie. W Rowie Krzeszowickim na podłożu paleozoicznym spoczywają osady miocenu.

➢ Karbon Najstarszymi zarejestrowanymi utworami są utwory najwyższego karbonu dolnego (wizenu górnego) i najniższego karbonu dolnego (namuru) w postaci iłowców i mułowców, częściowo piaszczystych zwane warstwami malinowickimi. Na nich zalegają utwory karbonu produktywnego (najwyższa część namuru i westfal): piaskowce, mułowce, iłowce z pokładami węgla kamiennego. Zostały one szczegółowo rozpoznane podczas dokumentowania i eksploatacji złoża „Siersza”. Utwory karbonu produktywnego są dwudzielne. W dolnej części zaliczanej do warstw brzeżnych (paralicznych) górnośląskiego karbonu produktywnego, wyróżnia się warstwy sarnowskie, florowskie i grodzieckie. Warstwy sarnowskie mają charakter wybitnie piaskowcowy. Gruboławicowe piaskowce występujące w dolnym i górnym odcinku warstw przedzielone są warstwą iłowców i mułowców. Miąższość ich wynosi od 140 do 200 m. Występuje tu kilka cienkich pokładów węgla.

Warstwy florowskie budują iłowce i mułowce ze sferosyderytami i podrzędnymi przewarstwieniami piaskowców o łącznej miąższości około 200 do 300m. Występują tutaj nieliczne pokłady węgla o miąższości ponad 1 m oraz liczne pokłady miąższości poniżej 1 m (miąższość pozabilansowa).

Warstwy grodzieckie zbudowane są z mułowców i iłowców z cienkimi wkładkami drobnoziarnistych piaskowców. Grubość warstw wynosi od 0 do 110 m. Występują w nich pokłady węgla głównie o miąższościach poniżej 1 m.

Górna część utworów karbonu produktywnego obejmuje warstwy załęskie dolne i rudzkie, orzeskie i załęskie górne, łaziskie i libiąskie z pokładami węgla. Oddzielona jest od dolnej części karbonu produktywnego luką sedymentacyjną.

Warstwy rudzkie i załęskie dolne zbudowane są z piaskowców różnoziarnistych kruchych z podrzędnymi przewarstwieniami iłowców. Ich grubość wynosi od 0 do 70 m.Występuje tutaj kilka pokładów węgla o miąższościach poniżej 1 m.

Warstwy orzeskie i załęskie górne budują mułowce i iłowce z podrzędnie występującymi warstwami piaskowca. Ich miąższość wynosi 200 do 220 m. W profilu warstw występują często pokłady węgla o zmiennej miąższości. Niekiedy pokłady łączą się ze sobą i mają miąższość do 9 m, najczęściej 3,5 m. Warstwy łaziskie są wykształcone jako piaskowce różnoziarniste szarogłazowe i arkozowe z cienkimi przewarstwieniami mułowców i iłowców. Ich grubość wynosi od 230 do 330 m. Występują w nich grube pokłady węgla, max. do 3 -10 m miąższości. Na powierzchni warstwy te występują jako bezwęglowe „piaskowce karniowickie”.

Warstwy libiąskie zbudowane są z piaskowców szarogłazowych i arkozowych z cienkimi przewarstwieniami łupków i mułowców. Miąższość ich wynosi do około 100 m. Nie stwierdzono w nich pokładów węgla. Na powierzchni są zwietrzałe, określane jako „piaskowce karniowickie”.

Utwory karbonu występują na powierzchni lub pod niewielkim nadkładem osadów czwartorzędowych we wschodniej i środkowej części obszaru gminy oraz w rejonie Sierszy, Karniowic i Dulowej w postaci piaskowców karniowickich. Na pozostałym obszarze stanowią podłoże dla młodszych utworów.

11 Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Trzebinia PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO

➢ Perm Utwory permskie to przede wszystkim grubootoczakowe czerwone zlepieńce myślachowickie (Myślachowice, Młoszowa, Karniowice i Dulowa), w których dominują otoczaki wapieni karbońskich tkwiące w spoiwie ilasto-piaszczysto-wapnistym. Zlepieńce są słabo zcementowane czerwonym spoiwem. Miąższość osadu wynosi 30-50 m. Lokalnie w rejonie Karniowic i Dulowej pod zlepieńcami pojawiają się wapienie porowate, gąbczaste, z licznymi szczątkami flory i fauny słodkowodnej – tzw. „martwica karniowicka”. Martwica tworzy prawie poziomo leżącą płytę o miąższości 2-6 m, rozprzestrzenioną na obszarze około 6km2. Z permu pochodzą również czerwonawo-szare tufy porfirowe, dacytowe – tzw. tufy filipowickie zalegające powyżej zlepieńca myślachowickiego. Są one związane z działalnością wulkaniczną w niedalekim sąsiedztwie gminy. Utwory permskie występują w północno-wschodniej części obszaru gminy.

➢ Trias Utwory triasu rozpoczynają się od dolnotriasowych (pstry piaskowiec), słabozwięzłych piaskowców i mułowców, zielonawo-szarych i czerwonawych o miąższości do 25 m oraz dolomitów i margli dolomitycznych najwyższego pstrego piaskowca - retu o miąższości do około 30 m. Na nich zalegają utwory wapienia muszlowego (trias środkowy) tworzące gruby kompleks skał węglanowych o miąższości 100-150 m: wapienie gogolińskie, dolomity kruszconośne i diploporowe. Wapienie gogolińskie są zróżnicowane, wykształcone jako wapienie faliste, często margliste, rozdzielone wapieniami zlepieńcowatymi i podścielone wapieniami krynoidowymi. Środkową część tej sekwencji skalnej tworzą dolomity kruszconośne, zawierające cynk, ołów, żelazo oraz niewielkie domieszki srebra i kadmu. Miąższość ich jest zmienna i wynosi od kilkunastu do ponad 40 m. Dolomity diploporowe mają miąższość do 50 m. Najmłodszymi utworami są górnotriasowe (kajper) zielonoszare i czerwonawe iłowce, lokalnie z przewarstwieniami piaskowców, a także dolomitów i wapieni dolomitycznych.

➢ Jura W spągu utworów jurajskich, w południowej części gminy miejscami pojawiają się w sposób nieciągły iły dolnojurajskie (glinki mirowskie). Wypełniają one obniżenia morfologiczne podłoża. Nad nimi lub bezpośrednio na utworach triasowych zalegają piaski średnio- i gruboziarniste, piaskowce wapnisto- żelaziste oraz wapienie piaszczyste z oolitami żelazistymi jury środkowej (brunatnej-baton-kelowej). Ich miąższość jest zmienna, dochodzi do 15 m. Występują płatami przede wszystkim w rejonie Bolęcina. Powyżej położone są margle i wapienie margliste najniższej jury górnej (oksfordu) i gruby kompleks wapieni skalistych, płytowych i ławicowych (oksford-raurak), o miąższości do ponad 130 m. Wapienie na znacznym obszarze są zerodowane. Odsłaniają się w partiach szczytowych wzgórz oraz na zboczach wzniesień obrzeżających od południa Rów Krzeszowicki. Utwory węglanowe triasu i jury budują pasma wzniesień w północnej, środkowej i południowej części gminy. ➢ Trzeciorzęd Występuje w Rowie Krzeszowickim. Reprezentowany przez serię utworów ilastych miocenu środkowego (badenu). Są to iły szaro-zielone i jasnoszare, częściowo margliste i pylaste, w dolnej części z przewarstwieniami margli. Ogólna ich miąższość na terenie gminy dochodzi do 120 m.

➢ Czwartorzęd Utwory czwartorzędowe tworzą nieciągłą pokrywę na całym obszarze gminy. Wykształcone są jako rumosze, gliny i piaski zwietrzelinowe (rezydualne), gliny zwałowe, piaski i żwiry wodnolodowcowe i rzeczne, piaski eoliczne, lessy, martwice wapienne. Ze zlodowaceniem południowopolskim związane są płaty glin zwałowych oraz pokrywy zwietrzelinowe w postaci gruzowisk. Na większym obszarze występują piaski wodnolodowcowe, pochodzące ze zlodowacenia środkowopolskiego. Piaszczyste utwory fluwioglacjalne i aluwialne, pochodzące z okresu zlodowaceń środkowo- i północnopolskich wypełniają obniżenie pradoliny Przemszy wyciętej w utworach karbońskich. Ich miąższość dochodzi do około 40-60 m. Na pozostałym obszarze piaski i żwiry

12 Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Trzebinia PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO wodnolodowcowe występują płatami i mają zmienną miąższość, zwykle do kilku metrów. Z najmłodszego zlodowacenia północnopolskiego pochodzą lessy, tworzące nieciągłą pokrywę starszych utworów. Spotkać można je na Pagórach Myślachowickich. Z czwartorzędem związane są także pojawiające się w niektórych rejonach gminy piaski eoliczne. Pokrywy czwartorzędowe na wierzchowinach osiągają miąższość dochodzącą do kilku, rzadziej kilkunastu metrów (lessy, piaski fluwioglacjalne i wydmowe). U podstawy zboczy występują często rumosze, piaski i gliny deluwialne. Najmłodsze utwory, pochodzące z holocenu tj. mady, mułki, piaski, żwiry odkładane są w dolinach rzek i potoków. Znacząca rolę odgrywają tez antropogeniczne osady pogórnicze, pohutnicze oraz popioły z elektrowni.

Tektonika

Na obszarze gminy Trzebinia można wydzielić dwa piętra strukturalne: starsze waryscyjskie, które tworzą utwory karbonu i młodsze alpejskie, które tworzą utwory permskie, mezozoiczne i trzeciorzędowe. W środkowej części gminy znajduje się płytka Niecka Wilkoszyńska, która jest ukierunkowana z NWW na SEE. Ku zachodowi przechodzi ona w Rów Krzeszowicki zmieniający stopniowo kierunek na równoleżnikowy. Niecka Wilkoszyńska zbudowana jest z utworów jurajskich oraz triasowych pojawiających się na powierzchni lub pod cienką pokrywą utworów czwartorzędowych. Rów Krzeszowicki jest głębokim zapadliskiem o założeniach trzeciorzędowych, zbudowane z wapieni jurajskich a wypełnione utworami trzeciorzędowymi. W kierunku Niecki Wilkoszyńskiej utwory miocenu zanikają. Rów Krzeszowicki i częściowo Niecka Wilkoszyńska ograniczone są uskokami o przebiegu NWW- SEE. Północne skrzydło zarówno Niecki Wilkoszyńskiej jak i Rowu Krzeszowickiego tworzą Zrąb Myślachowicki (Myślachowice-Lgota), ograniczony od północy uskokiem o kierunku SWW-NEE, oddzielającym do od Bloku Olkuskiego. Zrąb Myślachowicki i Blok Olkuski zbudowane są z utworów permu, triasu i jury płasko zalegających na karbońskim podłożu. Na południe od Rowu Krzeszowickiego znajduje się zrębowy Blok Płazy, zbudowany z wapieni jurajskich i triasowych oraz dolomitów triasowych leżących na utworach karbońskich. Starsze piętro strukturalne – waryscyjskie ma bardziej złożoną budowę z powodu deformacji ciągłych i uskoków. Upady warstw generalnie nie przekraczają 15°. W rejonie Trzebini stwierdzono w nich siodło o kierunku NWW-SEE, zgodnym z kierunkiem Niecki Wilkoszyńskiej. Upady warstw wynoszą tutaj od kilku do ponad 20° i zapadają w kierunku południowo-zachodnim. Utwory karbońskie i młodsze są pocięte przez liczne uskoki. Nakładają się tutaj wpływy tektoniczne orogenezy hercyńskiej i alpejskiej. Wyróżnia się dwa kierunki przebiegu uskoków. Starsze o przebiegu północ- południe przecinające utwory karbońskie i związane z orogenezą hercyńską oraz młodsze, o przebiegu wschód- zachód, związane z orogenezą alpejską, których amplitudy zrzutów są takie same w karbonie i utworach młodszych. Tektonika utworów karbońskich jest bardzo skomplikowana. Stwierdzono w nich duże uskoki o przebiegu równoleżnikowym i południkowym.

2.1.3. Zasoby surowców mineralnych.

Gmina Trzebinia, dzięki złożonej budowie geologicznej jest zasobna w surowce mineralne. W jej granicach występują urozmaicone kopaliny: węgiel kamienny, rudy cynku i ołowiu, dolomity, wapienie, zlepieńce, iły ceramiki budowlanej oraz złoża piasków. Niektóre z nich mają znaczenie wyłącznie historyczne (rudy cynku i ołowiu, zlepieńce), lecz znajdują się tutaj także kopaliny mogące mieć pewne znaczenie w przyszłości (węgiel kamienny, wapienie, dolomity i kopaliny ilaste) [2, 14,15]:

➢ Węgiel kamienny Utwory karbonu produktywnego (węglonośnego) występują w północnej i centralnej części gminy. W ich obrębie, w północnej części ich rozprzestrzeniania udokumentowano złoże „Siersza” oraz „Siersza – obszar rezerwowy” (złoże skreślone z bilansu zasobów), położone na terenie gminy Trzebinia oraz gminy Jaworzno. W

13 Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Trzebinia PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO 2015 r. ze złoża „Siersza” wydzielono złoże „Siersza 2”. Początki eksploatacji węgla na terenie gminy sięgają II połowy XVIII wieku. Prowadzono tu wówczas eksploatację sposobem chałupniczym na potrzeby huty cynku Siersza. Od 1804 roku w Sierszy okresowo działały kolejne kopalnie prowadzące eksploatację węgla: Albrecht, Izabella, Zofia w Krzu, Trentowiec, Elżbieta, Czarne Bagno, Nowa Izabella, Wanda, Artur, Zbyszek i KWK Siersza. KWK Siersza eksploatowała złoże „Siersza” i „Siersza – obszar rezerwowy” w latach 1947 – 1999 zarówno sposobem zawałowym jak i z podsadzką hydrauliczną w czterech Polach: Centralnym - pokłady: 206 (118), 207, 208, 209, 210, 214, 301 i 303; Wschodnim - pokłady: 207,208 i 209-210; Zachodnim - pokład 208; Południowym - pokłady: 207 i 209-210. Złoże „Siersza” w różnych częściach jest udokumentowane w kategoriach A, B, C1 i C2. Ma powierzchnię 2659 ha (powierzchnia po wydzieleniu złoża „Siersza 2”). Pokłady węgla występujące w złożu „Siersza” mają zróżnicowaną miąższość od poniżej 1 m (pozabilansowe) do kilku metrów. Największe miąższości mają pokłady warstw łaziskich od 3 do 10 m oraz pokłady 301-304, łączące się ze sobą, o miąższości (łącznej) przeważnie około 3,5 m i maksymalnie do 9 m. Zatwierdzone zasoby geologiczne złoża wynoszą 49 168 tys. ton poza filarami ochronnymi i 69 233 tys. ton w filarach ochronnych. Węgiel ze złoża „Siersza” jest wysokokaloryczny o wartości opałowej średnio 24,2 MJ/kg tj. mniej od przeciętnej w Górnośląskim Zagłębiu Węglowym. W zależności od zawartości popiołu waha się ona od 15,6 do maksymalnie 32,2 MJ/kg. Zawartość popiołu waha się w granicach od 11-31 % - średnio około 17,9 %. Wyróżniającą cechą węgla ze złoża kopalni Siersza jest wysoka zwykle zawartość siarki całkowitej, w ilości od 0,6-8,3 % (średnio 2,1 %). W popiołach węgli sierszańskich lokalnie występują nieco podwyższone zawartości pierwiastków śladowych np.: Zn do około 0,02%, Pb do 0,01 %, As do 0,006 %, Co do 0,014% w stosunku do innych węgli. Eksploatację złoża zakończono w 1999 roku. Obecnie trwa likwidacja kopalni poprzez jej zatopienie. Złoże „Siersza 2” o powierzchni 1331 ha wydzielono w 2015 r. ze złoża Siersza w celu uruchomienia wydobycia w pokładach: 208, 209, 210, 214, 301/302/303 na głębokościach od 100 do 450m. Na terenie gminy Trzebinia znajduje się ok. 35% złoża, a pozostała część, tj. 65% po stronie Jaworzna. Zatwierdzone zasoby bilansowe złoża wynoszą 202 035 tys. ton. Węgiel ze złoża „Siersza 2” jest wysokokaloryczny o wartości opałowej średnio 24,1 MJ/kg tj. mniej od przeciętnej w Górnośląskim Zagłębiu Węglowym. W zależności od zawartości popiołu waha się ona od 15,6 do maksymalnie 32,2 MJ/kg. Zawartość popiołu waha się w granicach od 3,75-39,6 % - średnio około 16,5 %. Zawartość siarki całkowitej wynosi od 0,24-7,8 % (średnio 1,74 %). Złoże ma budowę pokładową i liczy 18 pokładów. W południowej części gminy Trzebinia znajduje się obszar perspektywiczny występowania węgla, występującego przede wszystkim na głębokości poniżej 500 m, którego zasobność do głębokości około 1000 m wynosi 10-25 m i lokalnie do 30 m.

➢ Rudy cynku i ołowiu Rudy Zn-Pb występują gniazdowo w dolnej części triasowych dolomitów kruszconośnych. Ich znaczenie w granicach gminy jest wyłącznie historyczne. Eksploatacja rud metali trwała, od co najmniej XIII wieku do początków XX wieku. W wieku XVII-XVIII w Płokach znajdowała się huta ołowiu i prażalnia galamanu, wykorzystywanego do produkcji mosiądzu. Eksploatację prowadzono w małych kopalniach. Intensyfikacja wydobycia nastąpiła w szeregu kopalń w drugiej połowie XIX wieku. Na terenie gminy największymi były: podziemna kopalnia „Katarzyna” położona przy wschodniej granicy gminy, zajmująca rozległy obszar między Paryżem a Lgotą z centrum w Galmanie i „Trzebinia-Górka”. Działały one w latach 1873-1906. W granicach gminy znajdowały się także: północno-wschodnia część obszaru górniczego kopalni „Trzebionka”, jej szyby Włodzimierz i Andrzej oraz zakład przeróbczy. Obecnie trwa proces zatapiania kopalni. Rozległe ślady dawnego górnictwa rud pozostały w rejonie Gór Luszowskich, Podkrystynowa, Trzebionki, w Trzebini, na północ od Czyżówki, między Psarami, Płokami i Lgotą. Są to ślady dawnych wyrobisk odkrywkowych, koliste doły obrzeżone pierścieniem hałd w miejscach dawnych szybów i szybików, leje zapadliskowe nad wyrobiskami, wydłużone obniżenia w miejscach płytko położonych zawalonych sztolni, rozległe hałdy. Na terenie gminy nie ma obecnie żadnego udokumentowanego złoża rud cynku i ołowiu, jak również obszaru i terenu górniczego.

14 Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Trzebinia PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO ➢ Dolomity Występują na znacznym obszarze w granicach gminy - ciągi wzgórz w okolicach Psar, na północ od Czyżówki, w Podkrystynowie, Górach Luszowskich i na południe od Bolęcina. Dawniej pozyskiwano je w wielu miejscach na lokalne potrzeby budowlane. Stare wyrobiska dolomitów występują w: Czyżówce, Lgocie, Trzebini- Podkrystynowie, Psarach, a dolomitów kruszconośnych w Czyżówce i Trzebini- Podkrystynowie. Jedynym udokumentowanym złożem dolomitów drogowych i budowlanych jest złoże Bolęcin udokumentowane w 1960 r. w kategorii C1. Ma ono powierzchnię 16,5 ha. Zasoby geologiczne bilansowe złoża wynoszą 12 048,10 tys. m3. Miąższość złoża mieści się w przedziale od 9,5 do 45 m, grubość nadkładu wynosi od 5 do 6 m, a głębokość spągu 16 do 51 m. dolomity te posiadają wytrzymałość na ściskanie 66-10 MPa, nasiąkliwość 1,03 – 6,95%. Złoże jest eksploatowane odkrywkowo metoda strzałową. Wyznaczono dla niego obszar i teren górniczy Bolęcin I – koncesją Marszałka Województwa Małopolskiego SR-IX.7422.2.6.2015.KŻ z dnia 19.03.2015 r. Złoże to było wcześniej eksploatowane przed II wojną światową oraz w czasie jej trwanie, a także w latach pięćdziesiątych i sześćdziesiątych XX wieku. Możliwość wykorzystania dolomitów w granicach gminy jest znacznie ograniczona ze względu na uwarunkowania przyrodnicze oraz przestrzenne. Perspektywiczny jest jedynie teren położony na południe od udokumentowanego złoża „Bolęcin”.

➢ Wapienie W granicach gminy występują wapienie permskie (martwica karniowicka), triasowe (gogolińskie) i jurajskie. W przeszłości eksploatowano je w licznych niewielkich łomach: martwica karniowicka na wychodniach w rejonie Karniowic i Dulowej, wapienie gogolińskie w rejonie Psar, na granicy Trzebini i Młoszowej, na wschód od osiedla Gaj oraz wapienie jurajskie w Górce i paśmie wzgórz między Trzebinią, a Młoszową i na wschód od Młoszowej. Wapienie wykorzystywano jako kruszywo drogowe, kamień budowlany, do produkcji wapna oraz dla przemysłu cementowego. Do produkcji cementu wykorzystywano wapienie i margle jurajskie eksploatowane na dużą skalę ze złoża „Górka” w Trzebini. Obecnie na terenie gminy znajduje się jedno udokumentowane złoże wapienia jurajskiego i triasowego „Młoszowa”, rozpoznane w kat. C1 w 1958 r. Powierzchnia złoża wynosi 2,38 ha. Złoże „Młoszowa” wyróżnia się dobrą jakością wapieni (ponad 53% CaO). Złoże to po udokumentowaniu nie było eksploatowane. W jego obrębie znajduje się stary kamieniołom. Możliwości jego zagospodarowania są ograniczone przez zalesienie terenu i bliskość obszarów zabudowanych. Posiada natomiast dobre położenie komunikacyjne. Perspektywy dla nowych złóż są ograniczone przez zagospodarowanie terenu oraz uwarunkowania przyrodnicze. Jedyny obszar perspektywiczny znajduje się na wschód od złoża „Młoszowa”.

➢ Iły ceramiki budowlanej Skały ilaste występują wśród utworów mioceńskich w Rowie Krzeszowickim. Stanowią one surowiec do produkcji ceramiki budowlanej. W przeszłości eksploatowane były na potrzeby lokalne w Młoszowej, Bolęcinie i Dulowej. W Młoszowej wydobywano również gliny czwartorzędowe (deluwialne lessy). Obecnie na terenie gminy Trzebinia znajdują się dwa udokumentowane złoża surowców ilastych ceramiki budowlanej „Bolęcin I” oraz „Górka (Trzebinia-Siersza)”, w których kopaliną są iły i mułki mioceńskie występujące pod nadkładem piasków czwartorzędowych. Złoże „Bolęcin I” udokumentowano w 1981 r. w kategorii C1. Kopaliną towarzyszącą jest piasek schudzający. Eksploatację złoża prowadzono od okresu przedwojennego do początku lat dziewięćdziesiątych. Obecnie jest ona zaniechana. Powierzchnia złoża wynosi 3,15 ha. Aktualne zasoby oszacowano na 812 tys.m3. Zasoby o dobrych parametrach jakościowych zostały wyczerpane. W pozostałych stwierdzono dużą zawartość margli. Złoże „Górka” (Trzebinia-Siersza) przy ul. Długiej w Trzebini udokumentowano w 1967 r. w kategorii B+C1. Eksploatację prowadzono w latach 1960 – 1997. Obecnie jest zaniechana. Powierzchnia złoża wynosi 3,45 ha. Aktualne zasoby geologiczne bilansowe iłów i iłołupków wynoszą 503,5 tys.m3, a piasków, które są kopaliną towarzyszącą wynoszą 34,7 ty. m3.

15 Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Trzebinia PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO ➢ Piaski Piaski są kopaliną powszechnie występującą w granicach gminy. Można je podzielić na dwa rodzaje: - piaski wodnolodowcowo-aluwialne: pradolina Przemszy w północnej części gminy i w Rowie Krzeszowickim, - piaski eoliczno-wydmowe: na podłożu wyżej wymienionych lub niezależnie od nich na wierzchowinach (np. w rejonie Płok, Psar i w okolicach Myślachowic).

Czwartorzędowe piaski zalegające w pradolinie Przemszy między Jaworznem a Olkuszem udokumentowano w 1954 roku jako złoże piasku podsadzkowego „Pustynia Błędowska”, w granicach, którego wydzielono szereg obszarów złożowych odrębnie udokumentowanych. W granicy gminy Trzebinia były to częściowo tu zalegające złoże Siersza – Czyżówka oraz złoże Siersza – Misiury. Części złoża „Pustynia Błędowska”, poza wydzielonymi z niego złożami nazwano „Pustynia Błędowska – obszar pozostały”. Złoże „Siersza – Czyżówka” udokumentowano w 1958 r. w kategorii B. Złoże zostało wyeksploatowane, a teren poeksploatacyjny wykorzystano na osadniki Elektrowni Siersza, w części wschodniej zalesiono. Złoże jest wykreślone z zasobów. Złoże „Siersza – Misiury” udokumentowano w 1978 r. w kategorii B na potrzeby eksploatacji piasku podsadzkowego przez KWK „Siersza”. Stanowią go piaski czwartorzędowe występujące w jednej warstwie o zmiennej miąższości wahającej się od 5,0 do 31,7 m (średnio 18 m) i głębokości zalegania do 31,7 m. Nadkład (na obszarze nieeksploatowanym) stanowi warstwa gleby o średniej miąższości 0,35 m. Piaski mają granulację od 0,1 do 2,0 mm, są barwy jasnopopielatej i żółtej. Litologicznie są to piaski od drobno- do gruboziarnistych, z przewarstwieniem żwirów i utworów ilasto -gliniastych. Lokalnie występują w nich zanieczyszczenia domieszkami żwirów i otoczaków o średnicy do 40 mm. Całkowita powierzchnia złoża wynosi 520 ha. Ustalone w dokumentacji łączne bilansowe zasoby geologiczne wynoszą 62 894,338 tys. m3. Wydobycie piasków prowadzone było w ramach ustanowionego decyzją MOŚZNiL nr BKk/OZ/839/96 z dnia 13.V.1996 r. Obszaru Górniczego „Szczakowa III” oraz ustanowionego także tą decyzją Terenu Górniczego „Szczakowa”. Obecnie decyzją Marszałka Województwa Małopolskiego znak: SR-IX.7422.32019.KŻ z dnia 25.01.2019r. – obszar został wykreślony z „Rejestru obszarów górniczych (…)” obszar Szczakowa III. Z powodu wyczerpywania się zasobów, planowane jest zapewnienie nowego terenu do eksploatacji. Poza wyżej opisanymi złożami, eksploatację na dużą skalę prowadzono wcześniej w pobliżu zalewu Kozi Bród i w Czyżówce. Tereny poeksploatacyjne zostały zalesione. Na potrzeby kopalni „Siersza” eksploatowano także piaski w rejonie szybu „Wanda”. Piaski zalęgające w Rowie Krzeszowickim były dokumentowane w granicach złóż kopalin ilastych „Bolęcin I” i „Górka (Trzebinia-Siersza)” jako surowiec schudzający.

➢ Inne kopaliny Z innych utworów, które wykorzystywano jako kopaliny wymienić należy zlepieńce myślachowickie (perm), eksploatowane na potrzeby budowy dróg do końca II wojny światowej w Młoszowej.

2.1.4. Warunki klimatyczne i topoklimatyczne.

Gmina Trzebinia zgodnie z klasyfikacją Romera położona jest w zasięgu dwóch regionów klimatycznych – w krainie regionu wyżyn środkowych (D1) i w krainie podgórskich nizin i dolin (E7). W pierwszym regionie klimatycznym panuje duże zróżnicowanie mikroklimatyczne, związane ze znacznym urzeźbieniem terenu. Dominują tu cechy klimatu kontynentalnego, średnie temperatury powietrza są wysokie, dość często występują ulewy. W drugim regionie klimat jest dość łagodny, opady są korzystnie rozłożone dla rolnictwa, a okres wegetacyjny najdłuższy w Polsce.[9] Zgodnie z podziałem klimatycznym wg Wosia Gmina Trzebinia położona jest w XXVI regionie klimatycznym Śląsko- Krakowskim, obejmującym Pogórze Śląskie, Pogórze Wielickie, Wyżynę Śląską oraz południową część Wyżyny Krakowsko – Częstochowskiej. Region ten na tle pozostałych regionów wyróżnia się stosunkowo największą liczbą dni z pogodą bardzo ciepłą z opadem. Również największa jest frekwencja dni z pogodą umiarkowanie ciepłą z dużym zachmurzeniem i opadem Natomiast mniej jest dni umiarkowanie ciepłych i jednocześnie pochmurnych oraz dni chłodnych i równocześnie pochmurnych. [3]

16 Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Trzebinia PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO Według podziału rolniczo-klimatycznego Polski wg Gumińskiego obszar gminy mieści się w XV dzielnicy częstochowsko-kieleckiej, w której okres wegetacyjny trwa 210-220 dni, a dni z przymrozkiem jest średnio w roku od 112 do 130. Warunki meteorologiczne panujące w gminie Trzebinia można częściowo scharakteryzować wykorzystując dane z najbliżej położonych stacji IMGW Kraków i Katowice [12]: - Średnia roczna temperatura powietrza w 2014 r. wynosiła 9,8ºC (Kraków) i 10ºC (Katowice), z dziesięciolecia 8,7ºC (Kraków) i 8,8ºC (Katowice), a z trzydziestolecia 8,1ºC (Kraków) i 8,2ºC (Katowice). Na obu stacjach różnice temperatur są niewielkie, można założyć, że podobne warunki panowały w Trzebini. Średnia temperatura na przestrzeni lat widocznie rośnie. - Najcieplejszym miesiącem jest lipiec ze średnią temperaturą 20,4ºC, 19,8ºC z dziesięciolecia i 17,8ºC z trzydziestolecia. - Najchłodniejszym miesiącem jest styczeń o średniej temperaturze -1,2ºC (Kraków), -0,2ºC (Katowice), -2,2ºC (Kraków) i -1,8ºC (Katowice) z dziesięciolecia i -2,3ºC (Kraków) i -1,7ºC (Katowice) z trzydziestolecia. - Roczna suma opadów po uśrednieniu wynosiła w 2014 r. 668 mm, w dziesięcioleciu (2001-2010) 745 mm, a w trzydziestoleciu (1971-200) 696 mm. - Najwięcej opadów występuje w porze letniej (VI-VII), a najmniej w porze zimowej (XII – II). - Średnio najbardziej deszczowe są czerwiec i lipiec, najmniej luty.

W gminie Trzebinia pokrywa śnieżna utrzymuje się przez około 75 dni, ale ta liczba w ostatnich latach znacznie się zmniejsza. W ciągu roku występuje około 37,1 dni z mgłą – 10,2% w stosunku rocznym, liczba dni mglistych i ze smogiem wzrasta, szczególnie zimą; bardziej mgliste są niżej położone rejony miasta i gminy, ciągnące się wzdłuż linii kolejowej z Krakowa do Katowic. Średnioroczne zachmurzenie wynosi około 50%. W zakresie wiatrów najczęściej występuje [37]: pogoda bezwietrzna (21,6%), wiatr wschodni (17,2%), wiatr południowo-zachodni (14,0%), wiatr południowo-wschodni (12,5%), wiatr zachodni (9,8%), wiatr południowy (7,8%), wiatr północny (7,3%), wiatr północno-wschodni (5,1%), wiatr północno-zachodni (4,7%). Najczęściej wieją wiatry z sektora wschodniego (34,8%), niż zachodniego (28,5%). Prędkości wiatrów są niewielkie. Częstotliwość występowania wiatrów i ich prędkość wpływają na stan aerosanitarny powietrza. W gminie Trzebinia stosunkowo duże ilości cisz i słabych wiatrów, utrzymujących się łącznie przez 71,7% dni w roku są zjawiskiem niekorzystnym w zakresie możliwości przewietrzania obszaru. Najbardziej zagrożone imisją zanieczyszczeń są tereny położone na wschód i zachód od źródeł ich emisji.

Warunki topoklimatyczne w obszarze opracowania są zróżnicowane, w zależności od rzeźby terenu, wyniesienia nad poziom morza, wilgotności podłoża oraz zagospodarowania i użytkowania terenu. Na omawianym obszarze można wydzielić kilka głównych typów topoklimatu: ➢ Topoklimat form wypukłych Tereny niezalesione, głownie zbocza o nachyleniu powyżej 5°, stoki wzniesień, niezbyt rozległe partie wierzchowinowe. Są to tereny o dużym i umiarkowanym nasłonecznieniu, o wystawie południowej i małym nasłonecznieniu, o wystawie północnej. Korzystne warunki dla budownictwa na zboczach eksponowanych ku S, SSW, SSE z wyłączeniem stoków o nachyleniu ponad 10°. Zaleganie pokrywy śnieżnej jest tu krótsze, a temperatury maksymalne wysokie, relatywnie duży dopływ promieniowania słonecznego, dobre przewietrzanie, korzystne warunki termiczno-wilgotnościowe. Na powierzchniach o przeciętnym dopływie promieniowania słonecznego, gdzie panują przeciętne warunki termiczno-wilgotnościowe panują korzystne lub przeciętne warunki dla budownictwa. Na zboczach eksponowanych ku N, NNE, NNW nachylonych >5% nasłonecznienie jest mało korzystne. Pokrywa śnieżna zalega tu dłużej, temperatury maksymalne są niższe, wilgotność powietrza w warstwie przyziemnej jest często podwyższona. Warunki są mało korzystne dla zabudowy mieszkaniowej. Zaleca się na nich ograniczanie intensywności zabudowy, w tym ograniczanie jej wysokości. ➢ Topoklimat form płaskich wyniesionych ponad dna dolin Rozległe wierzchowiny i obszary o nachyleniu poniżej 5°. Stosunkowo dobre nasłonecznienie i przewietrzanie. Na terenach tych mogą tworzyć się w czasie pogodnych noce przyziemne inwersje temperatury łagodzone dopływem ciepła z głębszych warstw gleby. Są zagrożone występowaniem przymrozków typu radiacyjnego. Warunki do zabudowy przeciętne.

17 Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Trzebinia PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO ➢ Topoklimat form wklęsłych Występuje w podmokłych dnach dolin, w zagłębieniach terenowych i na niżej położonych łąkach. Są to tereny wilgotniejsze, z częstymi zjawiskami mgieł i występowaniem inwersyjnych układów temperatury oraz podwyższoną ilością dni z przymrozkami. Słabo przewietrzane. Warunki dla zabudowy są niekorzystne w dnach dolin, potencjalne zagrożenie koncentracją zanieczyszczeń w powietrzu – na tych terenach intensywność i zwartość zabudowy powinna być ograniczona (stanowi ona potencjalne źródła niskiej emisji oraz pogarsza warunki przewietrzenia). W wyżej położonych dnach dolin oraz w nieckach obniżeniowych warunki mało korzystne ze względu na potencjalne zagrożenie koncentracją zanieczyszczeń – powinno się na nich ograniczać intensywność zabudowy oraz jej zwartość. ➢ Topoklimat powierzchni zadrzewionych (lasów) Występują na obszarach leśnych i zadrzewionych. Cechuje się mniejszym spadkiem temperatury w godzinach nocnych i mniejsza dobową amplitudą temperatur niż obszary sąsiednie (otwarte pola i łąki). Obszary leśne zaburzają swobodne przemieszczanie mas powietrza zmieniając ich kierunek oraz tworząc nisze o charakterze czasowym, w których powietrze stagnuje. ➢ Topoklimat powierzchni zbiorników wodnych i ich otoczenia Występuje na obszarach powierzchni wodnych i obszarach przylegających do nich, pozostających pod wpływem wody. Dobowe amplitudy są zmniejszone niż na sąsiednich terenach (wody zbiorników łagodzą wpływ oddziaływania na temperaturę powietrza).

2.1.5. Wody powierzchniowe.

➢ Rzeki [2, 7, 8, 27, 28] Obszar gminy położony jest w obrębie dorzecza Wisły, w zlewni dwóch rzek i potoku: − północna część – rzeka Biała Przemsza wraz z lewobrzeżnymi dopływami (potok Kozi Bród wraz ze swoim dopływem Jaworznikiem), − południowa część – potok Chechło z dopływami (Młoszówka, Pstrużnik, Wodna oraz inne niewielkie cieki), − południowo – wschodnia część – górna Rudawa (Dulówka i mniejsze cieki).

Ciekami o największym znaczeniu są: Kozi Bród, Chechło, Dulówka, Młoszówka, Jaworznik i Pstrużnik. Łączna długość cieków wodnych na terenie gminy Trzebinia wynosi około 40 km. Cieki te (poza Pstrużnikiem) wskazane są jako śródlądowe wody powierzchniowe istotne dla regulacji stosunków wodnych na potrzeby rolnictwa. Prawa właścicielskie dla nich oraz do pozostałych wód wykonuje Marszałek Województwa Małopolskiego, a cieki pozostają w administracji Małopolskiego Zarządu Melioracji i Urządzeń Wodnych w Krakowie – ich łączna długość wynosi około 28 km. Pozostałe cieki utrzymywane są przez gminę.

Zlewnia rzeki Biała Przemsza Najdłuższym ciekiem powierzchniowym na terenie gminy jest Kozi Bród, jego długość na tym odcinku wynosi około 9,7 km. Płynie w kierunku zachodnim i odwadnia północną część gminy. Początek bierze w lasach na wschód od Myślachowic. Ciek pojawia się na dnie doliny z zasilania korytowego na wysokości około 370 m n.p.m. i stanowi lewobrzeżny dopływ Białej Przemszy. W górnym biegu na wysokości osiedli Awaryjne i Gaj oraz w Sierszy jego koryto zostało uregulowane, obwałowane i wybetonowane, a w rejonie osiedla Gaj przesunięte względem pierwotnego położenia. Na południe od Czyżówki potok jest spiętrzony w celu powstania zbiornika retencyjnego dla Elektrowni Siersza. Obecnie tworzy zbiornik o charakterze rekreacyjnym „Osowiec”. Kozi Bród przyjmuje wody przemysłowe z Elektrowni Siersza i opuszcza Trzebinię za oczyszczalnią ścieków, koło przysiółka Stara Maszyna. Najdłuższym dopływem Koziego Brodu na terenie gminy jest potok Jaworznik (prawobrzeżny dopływ). Biegnie on w północnej części gminy, na niewielkim odcinku wzdłuż jej granicy. Jego koryto jest uregulowane i sztuczne, zmienione w związku z eksploatacją piasku podsadzkowego w złożu „Siersza – Misiury”. Do czasu zlikwidowania kopalni „Siersza” stanowił on jedyny odbiornik zrzutu jej wód kopalnianych. Przyjmuje zrzut wód kopalnianych kopalni piasku „Szczakowa”.

18 Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Trzebinia PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO Zlewnia potoku Chechło Znaczna część powierzchni gminy leży w zlewni potoku Chechło. Potok przepływa przez południową część gminy, jego długość na tym odcinku wynosi około 6,75 km. Płynie w kierunku zachodnim i odwadnia południową część gminy. Początek bierze na terenie torfowiska w Puszczy Dulowskiej, położonego na terenie sąsiedniej gminy, Krzeszowice. W rejonie Piły Kościeleckiej został utworzony zbiornik retencyjny na spiętrzonych wodach potoku. Do zlewni potoku Chechło należy prawobrzeżny dopływ Młoszówka. Jest głównym ciekiem wodnym przepływającym przez teren Młoszowej. W górnym biegu znajduje się w terenach zabudowanych. Potok posiada w znacznej części koryto uregulowane, częściowo stanowi rów przydrożny. Dawniej został on praktycznie osuszony w wyniku prowadzonej eksploatacji węgla kamiennego i obecnie prowadzi głównie wody opadowe. Kolejnym prawobrzeżnym dopływem Chechła jest Ropa. Jest lokalnym ciekiem płynącym w większości przez teren gminy Trzebinia, za wyjątkiem końcowego odcinka, poniżej autostrady A4, który płynie naprzemiennie przez tereny Trzebini i gminy Chrzanów. Za początek cieku należy przyjąć wypływ ze zbiornika Balaton. W górnej części od wypływu tworzy rów, a następnie za linią kolejową przechodzi w potok o długości około 2,3 km. Na całej długości koryto jest wyłożone ażurowymi lub betonowymi płytami, miejscami wybetonowane jest w całości. Potok całym biegiem znajduje się przeważnie w terenach niezabudowanych. Ropka jest prawobrzeżnym dopływem cieku Ropa, małym ciekiem w dolnym odcinku nieregulowanym, w części górnego biegu trwale ubezpieczonym o długości około 1,5 km. Lewobrzeżnym dopływem cieku Ropa jest Pstrużnik. Przyjmuje się, że początek potoku znajduje się w rejonie torów kolejowych przy ul. Parkowej, następnie przechodzi przepustem pod ul. Nowotki i płynie wzdłuż ul. Rybnej. Pierwotnie prowadził prawie wyłącznie wody kopalniane. Obecnie jest to typowy ciek miejsko komunalny, który prowadzi głównie wody opadowe i roztopowe z miasta Trzebinia. Koryto jest częściowo uregulowane, ziemne, odcinkowo wyłożone płytami ażurowymi, w latach ubiegłych ciek ubezpieczono biologicznie (kiszką faszynową) oraz ukształtowano skarpy na pewnych odcinkach, progach palisadowych. Wodna, lewobrzeżny dopływ potoku Luszówka płynie głównie na granicy gmin Trzebinia i Chrzanów. Jest nieregulowanym, naturalnym ciekiem, koryto ubezpieczone jest płytami jedynie na wylocie potoku do Luszówki. Stawki to prawobrzeżny dopływ Chechła, mający swoje źródło w głęboko wyciętym wąwozie w okolicy przysiółka Stawki. Wykazuje dużą zmienność przepływu, uzależnioną od opadów atmosferycznych. Zlewnia rzeki Rudawy Do zlewni Rudawy na obszarze gminy Trzebinia należy potok Dulówka i jego dopływy w postaci niewielkich, naturalnych cieków (potok Karniowski, Młynówka). Potok Dulówka jest lewobrzeżnym dopływem potoku Krzeszówka, wpada do niego na terenie gminy Krzeszowice. Na terenie Gminy Trzebinia od jej granicy przepływa przez tereny wsi Dulowa, Karniowice i Psary. Początek potoku stanowią cztery obfite źródła w rejonie Psar, z czego dwa zostały przekształcone na ujęcia wody pitnej („Bialny Dół” i „Buk”). Drobne cieki płynące w kierunku południowym, łączą się w jeden i tworzą początek potoku Dulówki. Potok wykazuje znaczne wahania intensywności przepływu, które wynikają z dużych naturalnych wahań źródeł triasowych, zasilających cieki powierzchniowe w tym rejonie, oraz z faktu zagospodarowania dwóch z nich na ujęcia. Łączna długość potoku płynącego na terenie gminy Trzebinia wynosi około 5,9 km i jest w większej części nieregulowany. Na niewielkich odcinkach potok posiada trwałe zabezpieczenia skarp, zwłaszcza we wsi Karniowice, a na całym odcinku występują liczne przepusty i mosty stanowiące przeważnie dojazdy do posesji. Potok Dulówka stanowi jeden z najcenniejszych pod względem przyrodniczym cieków wodnych. Pomimo uregulowania części koryta i tym samym zniszczenia naturalnych meandrów, prowadzi wody stosunkowo mało zanieczyszczone i stanowi naturalne tarlisko pstrąga potokowego.

➢ Zbiorniki wodne [2, 7, 8, 27, 28] Wody stojące na terenie gminy to przeważnie sztuczne zbiorniki wodne w wyniku działalności zakładów górniczych i przemysłowych zlokalizowanych na terenie gminy. Balaton jest akwenem położonym w samym centrum miasta, w nieczynnym wyrobisku kamieniołomu. Lustro wody ma powierzchnię około 3 ha, średnia głębokość zbiornika wynosi 9,5 m. Wody zbiornika spełniają wymogi dla pierwszej klasy czystości, zasilane są źródłami podziemnymi. Wyrobisko Balaton było połączone z kamieniołomem „Górka” sztolnią, wydrążoną w latach 70-tych ubiegłego wieku. Na początku lat 90-tych sztolnię zamknięto tamą wodną, uniemożliwiając spływ skażonych wód w kierunku Balatonu. Obecnie czystość

19 Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Trzebinia PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO wód umożliwia hodowlę pstrąga. Przez cały rok zbiornik wykorzystywany jest przez polski Związek Wędkarski, a w sezonie letnim funkcjonuje, jako kąpielisko miejskie. Zalew Chechło znajduje się na skraju Puszczy Dulowskiej, w rejonie Piły Kościeleckiej i jest największym zbiornikiem wodnym w gminie (54 ha). Utworzony został w latach 60-tych poprzez spiętrzenie wód na potoku Chechło. Zalew stanowi miejsce rekreacji dla mieszkańców gminy oraz turystów. Od strony południowej brzeg jest uregulowany przez konstrukcję zapory. W tej części, nad zalewem zlokalizowane są ośrodki rekreacyjno – wypoczynkowe, które posiadają zaplecze gastronomiczno – noclegowe. Pozostałą część pozostawiono w formie naturalnej. Osowiec to położony na rzece zbiornik, utworzony przez spiętrzenie wód Koziego Brodu. Ma charakter zbiornika retencyjnego dla Elektrowni Siersza S.A., równocześnie spełnia rolę akwenu rekreacyjnego, przy którym znajduje się ośrodek rekreacyjno – wypoczynkowy. Gliniak to zbiornik o powierzchni około 4 ha, znajdujący się na skraju Puszczy Dulowskiej. Jest to jeden z dwóch zbiorników, powstały w skutek zalania wyrobiska eksploatacyjnego gliny dla cegielni w Bolęcinie. Większy wykorzystywany jest w charakterze akwenu rekreacyjnego. Drugi, mniejszy obecnie zarasta, stanowi jednocześnie ciekawy obiekt pod względem przyrodniczym. Zbiornik Cegielnia położony jest pomiędzy drogą krajową nr 79, a linią kolejową na południu gminy. Powstał w miejscu wyrobiska złoża surowców ilastych ceramiki budowlanej „Górka” (Trzebinia – Siersza) dla nieistniejącej już cegielni, przez wypełnienie go wodami z opadów atmosferycznych. Obecnie służy wędkarzom za łowisko. Dodatkowo do czasu podjęcia działań mających na celu zlikwidowanie tzw. bomby ekologicznej funkcjonował zbiornik Górka, o pojemności 330 870 m³, związany z byłymi Zakładami Surowców Ogniotrwałych „Górka”. Powstał on w wyrobisku poeksploatacyjnym kamieniołomu, w obrębie którego składowano odpady poprodukcyjne. Obecnie, na skutek rekultywacji obiektu zbiornik został całkowicie osuszony. W wyniku działań rekultywacyjnych na dnie osuszonego kamieniołomu utworzono zbiornik retencyjny zbierający wody opadowe. Został on pozostawiony do naturalnej sukcesji. Szersze informacje na temat rekultywacji zawarto w rozdziale dotyczącym jakości gleb w rozdziale 3.5. Ponadto na terenie gminy znajdują się mniejsze zbiorniki, wykorzystywane prywatnie (np. niewielkie stawy hodowlane utworzone na Dulówce).

2.1.6. Wody podziemne. Opis pięter wodonośnych.

W granicach gminy Trzebinia poziomy wodonośne występują w utworach czwartorzędowych, jurajskich, triasowych, permskich i karbońskich [2,8]:

➢ Czwartorzędowe piętro wodonośne: Czwartorzędowe piętro wodonośne tworzą piaski wodonośne i żwiry wodnolodowcowe oraz aluwialne zasilane bezpośrednio przez wody opadowe, w mniejszym stopniu wody infiltracyjne z cieków powierzchniowych. Piaski mają różną granulację – od pylastych do grubych. Miąższość osadów czwartorzędu waha się od 0 m do 53,2 m. Niekiedy utwory piaszczysto-żwirowe czwartorzędu przedzielone są warstwami gliniasto-ilastymi o różnej miąższości i rozprzestrzenieniu, wskutek czego lokalnie występować mogą dwa lub kilka horyzontów wodonośnych o charakterze nieciągłym. Warunki hydrogeologiczne w tym poziomie wodonośnym są silnie zróżnicowane. Zwierciadło wody jest zwykle swobodne, a jedynie pod wkładkami nieprzepuszczalnymi iłów i mułków bywa napięte. Głębokość zwierciadła wody wynosi od 0,3 do 16,8 m p.p.t. W północno-zachodniej części gminy, gdzie utwory czwartorzędowe leżą bezpośrednio na karbońskich, występuje jeden poziom czwartorzędowo-karboński ujmowany w rejonie szybów „Lech”. W obrębie utworów czwartorzędowych w rejonie Bolęcina występuje użytkowy poziom wód podziemnych wykorzystywany do ujęcia w Bolęcinie. Horyzont wodonośny jest uzależniony od morfologii, ma charakter nieregularny i znajduje się w ścisłym związku z poziomem wody w ciekach powierzchniowych. Na znacznym obszarze w granicach dawnego terenu górniczego kopalni „Siersza” poziom czwartorzędowy był osuszony przez drenaż kopalniany. Wytworzony lej depresji w części południowej nakłada się na lej związany z eksploatacją ujęcia „Lech” i ujęć w Czyżówce. W związku z likwidacją kopalni należy

20 Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Trzebinia PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO oczekiwać powrotu wcześniejszych warunków hydrogeologicznych i zawodnienie utworów czwartorzędowych.

➢ Jurajskie piętro wodonośne: Jurajskie piętro wodonośne tworzą wapienie jury górnej i środkowej. Występują tu dwa poziomy wodonośne o charakterze szczelinowym. I poziom związany jest z górnojurajskimi wapieniami skalistymi, płytowymi, marglistymi. Zwierciadło wody ma charakter swobodny lub napięty. Występuje na głębokości od 1,5 m n.p.t terenu do 16,1 m p.p.t. II poziom związany jest z wapieniami piaszczystymi, piaskowcami i żwirowcami jury środkowej. Poziomy rozdzielają nieprzepuszczalne iłowce dolnej części jury górnej. Miąższość utworów tworzących kompleks wynosi 1,5-158,3 m. Zasilanie jurajskiego piętra wodonośnego następuje na wychodniach warstw lub na drodze infiltracji poprzez przepuszczalne utwory czwartorzędu. Pozostaje on w łączności hydraulicznej z poziomami triasowymi i w granicach gminy ma on podrzędne znaczenie.

➢ Triasowe piętro wodonośne: Triasowe piętro wodonośne tworzą dwa poziomy wodonośne. I poziom jest szczelino-krasowy w dolomitach i wapieniach triasu muszlowego. Zwierciadło wód omawianego poziomu ma charakter swobodny lub słabo napięty, stabilizujący się na głębokości od 16,5 do 40,0 m p.p.t. Poziom ten tworzy główny i zasobny zbiornik wód podziemnych. II poziom, szczelinowo- porowy związany jest z cienkimi warstwami wapieni marglistych i dolomitów, utworami piaszczysto-żwirowymi i piaskowcami pstrego piaskowca. Zwierciadło tego poziomu ma charakter swobodny lub słabo napięty, stabilizujący się na głębokości od 6,7 do 64,0 m p.p.t. Poziomy te rozdzielone są one nieciągłą warstwą marglistych warstw gogolińskich. Miąższość utworów triasowych wynosi 2,8-213,9 m. Zasadnicze znaczenie ma poziom w dolomitach diploporowych i kruszconośnych. Na wychodniach utworów triasu jest on zasilany bezpośrednio wodami infiltrującymi z powierzchni. Zasilanie poziomu następuje też pośrednio przez przepuszczalne osady czwartorzędu i jury, a także wodami dalekiego krążenia poprzez sieć spękań, szczelin i uskoków. Triasowe poziomy wodonośne pozostają w łączności hydraulicznej z poziomami karbońskimi zwłaszcza w strefach zaburzeń tektonicznych. W chwili obecnej triasowe poziomy wodonośne są w znacznym stopniu osuszone wskutek wieloletniej eksploatacji rud metali nieżelaznych prowadzonej przez Zakłady Górnicze „Trzebionka” S.A.

➢ Permskie piętro wodonośne: Utwory permu zalegają bezpośrednio na zerodowanej powierzchni karbonu w sposób nieciągły. Miąższość utworów permu wykazuje duże zróżnicowanie i waha się od 1,0 m do 121,0 m. Utworami wodonośnymi są osady czerwonego spągowca reprezentowane przez tufy i tufity filipowickie prowadzące wody typu szczelinowego poprzez system spękań, jak również niżej zalegające zlepieńce serii myślachowickiej, do której zalicza się także piaski i piaskowce różnej granulacji. Osadami nieprzepuszczalnymi dla wód są przewarstwienia iłów i iłowców, zalegające w formie nieciągłej w serii myślachowickiej. Głębokość zwierciadła układa się na głębokości od 1,8 do 36,4 m p.p.t Poziom ma charakter subartezyjski. Jest to zbiornik wód o ograniczonej zasobności i zasięgu. Jego zasilanie odbywa się przez wody opadowe infiltrujące poprzez dobrze przepuszczalną warstwę utworów czwartorzędowych, na drodze alimentacji wód triasowych i jurajskich, a także bezpośrednich kontaktów hydraulicznych z piaskowcami warstw łaziskich karbonu oraz poprzez system szczelin i spękań tektonicznych oraz przez wody dalekiego krążenia.

➢ Karbońskie piętro wodonośne: Występujące w karbonie horyzonty wodonośne typu warstwowo-szczelinowego związane są z piaskowcami warstw libiąskich, łaziskich, orzeskich, rudzkich i brzeżnych. Zawodnienie poszczególnych warstw utworów karbonu uzależnione jest głównie od wykształcenia litologicznego, warunków zasilania oraz tektoniki. Zasilanie horyzontów karbońskich odbywa się na wychodniach piaskowców, przykrytych zawodnionymi i dobrze przepuszczalnymi osadami czwartorzędowymi oraz poprzez utwory jury, triasu i permu oraz poprzez sieć spękań tektonicznych wodami dalekiego zasięgu. W warstwach libiąskich zawodnione są piaskowce różnoziarniste, arkozowe, słabozwięzłe o lepiszczu ilastym. Występujące w nich napięte zwierciadło wody stabilizowało się na głębokości 4,4 - 41,6 m poniżej powierzchni terenu. W profilu warstw łaziskich horyzonty wodonośne stanowią piaskowce nie różniące się

21 Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Trzebinia PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO litologicznie od tych w warstwach libiąskich. Zwierciadło wód ma na ogół charakter napięty. Warstwy orzeskie mają inne od omówionych wyżej wykształcenie litologiczne z przeważającą ilością nieprzepuszczalnych dla wody warstw iłowców. Zwierciadło ma charakter napięty. Warstwą wodonośną w warstwach brzeżnych są piaskowce drobnoziarniste. Zwierciadło wody ma charakter napięty.

Opis użytkowych zbiorników wód podziemnych.

Gmina Trzebinia znajduje się w zasięgu dwóch Głównych Zbiorników Wód Podziemnych: ➢ triasowego Chrzanów (nr 452), ➢ triasowego Olkusz-Zawiercie (nr 454). Występuje tu także Użytkowy Poziom Wód Podziemnych w utworach czwartorzędowych w rejonie Czyżówki- Płok (UPUP Mikołów-Sosnowiec) i Bolęcina.

➢ Główny Zbiornik Wód Podziemnych Nr 452 Chrzanów Występuje w centralnej i południowej części gminy. Zbiornik jest związany z piętrem wodonośnym triasu, reprezentowanym przez kilka poziomów wodonośnych. Główne poziomy wodonośne triasu stanowią dolomity i wapienie triasu środkowego i retu, co wpływa na szczelinowo- krasowy typ zbiornika. Jego powierzchnia całkowita wynosi 310 km2, głębokość ujęć sięga 150 m. Zasoby dyspozycyjne zbiornika określono na 105 tys.m3/24h. Zasilanie zbiornika zachodzi m.in. na drodze infiltracji opadów w obrębie wychodni, przesiąkania z nadległych utworów czwartorzędu i jury, dopływów z piętra wodonośnego karbonu i dewonu, jak również w wyniku infiltracji wód z cieków powierzchniowych i dopływów bocznych. Zbiornik jest drenowany przez ujęcia wód, wcześniej był silnie drenowany przez kopalnię „Trzebionka”.

➢ Główny Zbiornik Wód Podziemnych Nr 454 Olkusz-Zawiercie Występuje w północno-wschodniej części gminy. Zbiornik jest związany z piętrem wodonośnym triasu. Jest zbiornikiem szczelinowo- krasowym. Ma charakter częściowo odkryty. Jego powierzchnia całkowita wynosi 732 km2, głębokość ujęć sięga 100 m. Zasoby dyspozycyjne zbiornika określono na 391 tys.m3/24h. Zasilanie zbiornika również zachodzi m.in. na drodze infiltracji opadów w obrębie wychodni, przesiąkania z nadległych utworów czwartorzędu i jury, dopływów z piętra wodonośnego karbonu i dewonu, jak również w wyniku infiltracji wód z cieków powierzchniowych i dopływów bocznych. Wody triasowe GZWP Olkusz-Zawiercie zasilają liczne źródła zlokalizowane na wychodniach triasu środkowego, wśród których są szczególnie obfite („Bialny Dół” i „Buk” w Psarach) o wydajności od 1 do 6,8 m3/min. Zasilają one lokalne ujęcie wody pitnej

W obu zbiornikach zwierciadło wód wodonośnej serii węglanowej triasu ma charakter swobodny w rejonie wychodni i drenażu kopalń rud Zn-Pb, a subartezyjski w obszarach przykrytych utworami izolującymi. Współczynniki filtracji wahają się w granicach od 0,1 do 64,8 m/24h, a najczęściej przyjmuje wielkość od 1 do 10 m/24h. Miąższość warstwy wodonośnej zawiera się w granicach od <20 do >40 m.

Na obszarze gminy Trzebinia zgodnie z mapą GZWP wg Kleczkowskiego znajdował się także czwartorzędowy GZWP nr 453 Biskupi Dwór. Zbiornik ten zgodnie z zatwierdzoną „Dokumentacją hydrogeologiczną określającą warunki hydrogeologiczne z związku z ustanawianiem obszarów ochronnych GZWP nr 453 Zbiornik Biskupi Bór” znajduje się na północ od gminy Trzebinia. W obszarze gminy nie znajduje się również projektowany obszar ochronny dla tego zbiornika.

➢ UPWP Mikołów – Sosnowiec - czwartorzędowy zbiornik o charakterze szczelinowo- porowym. Występuje w pasie o szerokości 1,5 – 2,5 km od rejonu Psar, w kierunku doliny Koziego Brodu, do osadników Elektrowni Siersza i dalej w kierunku północno-zachodnim. Jego parametry hydrogeologiczne (zasobność i wydajność) są gorsze niż występującego poza granicami gminy GZWP nr 457 Tychy-Siersza.

2.1.7. Pokrywa glebowa.

Na terenie gminy Trzebinia widoczne jest zróżnicowanie gleb zarówno pod względem typologicznym,

22 Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Trzebinia PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO gatunkowym jak i wilgotnościowym. Wynika to z różnorodnej budowy geologicznej, zróżnicowanego ukształtowania terenu oraz zmiennych warunków wodnych. Występują tu [6, 7]: ➢ gleby bielicowe Wytworzyły się na wodnolodowcowych piaskach luźnych i słabo gliniastych. Są to naturalne gleby leśne borów sosnowych świeżych lub wilgotnych. Jako gleby uprawne stanowią najsłabsze użytki w granicach V i VI klasy bonitacyjnej. Ich powierzchnia stale się zmniejsza poprzez eksploatację piasków. W sąsiedztwie wyrobisk znaczna część tych gleb uległa zmianom na skutek osuszenia. Na terenie gminy zajmują największa powierzchnię – około 39%. ➢ rędziny Rędziny czyste wytworzyły się na skałach węglanowych (triasowe i jurajskie dolomity oraz wapienie), a rędziny mieszane na ich zwietrzelinach. Występują na grzbietach i stokach wzgórz oraz stromych zboczach. Są one płytkie i kamieniste. Rędziny są glebami dość dobrymi, jednakże trudności w uprawie kwalifikują je jako gleby V i VI klasy bonitacyjnej. Są natomiast dobre jako gleby leśne. Znaczna część rędzin została zdewastowana w wyniku płytkiej eksploatacji rud cynkowo-ołowianych. Na powstałych odpadach zwanych warpiami wytworzyły się rędziny typu mieszanego. W okolicach Psar i Galmanu porasta je drzewostan bukowy. W otoczeniu rędzin czystych, pod wpływem roślinności leśnej wytworzyły się rędziny brunatne. Triasowe są zwykle mniej szkieletowe i bardziej gliniaste od jurajskich. Ich wartość użytkowa, zależna od rodzaju obcych domieszek, waha się od II do V klasy bonitacyjnej. ➢ gleby brunatne Gleby brunatne wietrzeniowe o lekkim składzie mechanicznym warstw powierzchniowych i właściwych stosunkach wodnych występują na niedużym obszarze w Młoszowej i Karniowicach. Kolejną grupa są gleby wytworzone z piasków fluwioglacjalnych tj. gleby brunatne właściwe i wyługowane, rzadziej pseudobielicowe lub w typie czarnych ziem zdegradowanych, wytworzone najczęściej z piasku słabo gliniastego. Większe ich kompleksy znajdują się w Trzebionce, Trzebini, Mloszowej i Dulowej. Gleby te są mało zasobne w składniki pokarmowe, przeważnie kwaśne, posiadają różne stosunki wodne: okresowo podmokłe, okresowo suche, trwale suche lub dostatecznie uwilgotnione. Natomiast gleby brunatne wyługowane i pseudobielicowe wytworzone z lessu występują w środkowo-wschodniej części gminy, po okolice Młoszowej. Są to najbardziej urodzajne gleby w gminie. Ich wartość użytkowa jako gleb uprawnych waha się od II do IV klasy bonitacyjnej. Zależna jest o miąższości lessu oraz nachylenia terenu. W obszarze lessowym wytworzyły się także gleby brunatne deluwialne – namyte. Położone są one w dnach rynien przepływowych i parowów wyżłobionych przez wodę. ➢ gleby bagienne Gleby hydromorficzne są naturalnymi glebami użytków zielonych typu grądowego, łęgowego lub bagiennego. Tworzą się w miejscach, w których w nadmiarze występuję woda. Występują w źle odwadnianych obniżeniach wyścielonych utworami nieprzepuszczalnymi, np. pomiędzy Sierszą a Wodną i Trzebinią oraz na południe od Dulowej. Są najczęściej porośnięte przez las lub stanowią mało wydajne łąki. W lasach koło Dulowej występują też niewielkie płaty gleb torfowych, a na terenach lessowych, w dnach parowów i wądołów – hydromorficzne gleby mułowo-glejowe. Zajmują one znikomą powierzchnię.

Cześć gleb w gminie jest zagrożonych erozją, szczególnie gleby lessowe oraz inne na utworach luźnych, a także rędziny o lekkim składzie. W gminie Trzebinia przeważają gleby średnie - V i VI klasy bonitacyjnej (41,70% oraz 27,37 %). Kolejne są gleby średnie IV klasy bonitacyjnej (25,59%). Gleb dobrych klasy III jest mało (5,17%), a gleb najlepszych - I klasa i bardzo dobrych – II klasa znikoma ilość (0,16% i 0,01%).

2.1.8. Zbiorowiska roślinne.

Szata roślinna gminy Trzebinia należy do krainy botanicznej Wyżyny Śląskiej, okręgu wschodniego. Urozmaicone warunki naturalne przekładają się na duże zróżnicowanie siedliskowe. Mimo wpływu zanieczyszczeń z przemysłu obszar objęty opracowaniem charakteryzuje się rzadko spotykaną bioróżnorodnością. Zbiorcze zestawienie poszczególnych zbiorowisk roślinnych znajduje się w tabeli poniżej:

23 Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Trzebinia PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO Zbiorowisko roślinne Powierzchnia Ha % Oles 32,26 0,31 Łęg olszowy 227,20 2,16 Zarośla na siedlisku łęgu olszowego 1,56 0,01 Grąd 412,40 3,92 Zarośla na siedlisku grądu 45,65 0,43 Ciepłolubna buczyna storczykowa 164,10 1,56 Kwaśna buczyna niżowa 61,51 0,58 Bór suchy 1,73 0,02 Bór świeży 1770,80 16,82 Zarośla na siedlisku boru świeżego 10,29 0,10 Bór wilgotny 348,10 3,31 Zarośla na siedlisku boru wilgotnego 28,73 0,27 Bór bagienny 8,36 0,08 Bór mieszany 1629,40 15,48 Zbiorniki wodne 49,01 0,47 Zbiorowiska roślinności bagiennej 40,69 0,39 Łąki świeże i pastwiska 43,22 0,41 Łąki wilgotne 275,30 2,61 Murawy piaskowe 10,34 0,10 Murawy kserotermiczne 8,97 0,09 Pola i trwałe użytki zielone 554,90 5,27 Odłogi młodsze 900,30 8,55 Odłogi starsze 1428,10 13,56 Zieleń urządzona 99,17 0,94 Hałdy kamieniołomy 286,60 2,72 Tereny zabudowane 1625,20 15,44 Zbiorowiska ruderalne 156,10 1,48 Wysypiska gruzu i śmieci 1,91 0,02 Zarośla na hałdach 95,65 0,91 Drogi 210,50 2,00 Suma 10528,06 100,00 Tabela 1. Powierzchnie zbiorowisk roślinnych i innych obszarów na terenie gminy Trzebinia. Źródło: Inwentaryzacja roślin i grzybów, objętych ochroną na terenie gminy Trzebinia.

Opis zbiorowisk roślinnych występujących na terenie gminy Trzebinia pochodzi z opracowania wykonanego na zlecenie gminy Trzebinia pn.: „Inwentaryzacja roślin i grzybów, objętych ochroną na terenie gminy Trzebinia”:

➢ Zbiorowiska leśne Na terenie gminy rozwinęły się różnorodne zbiorowiska leśne. Ich powierzchnia stanowi 44,76% całego obszaru gminy. Wśród nich znajdują się takie, które są typowo wykształcone. Wiele jednak zostało znacznie zniekształconych. W obszarze gminy Trzebinia można wydzielić: Bór świeży (Vaccinio myrtilli-Pinetum). Bór świeży zajmuje największą powierzchnię na obszarze gminy. Związany jest z ubogimi glebami

24 Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Trzebinia PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO wytworzonymi z piasków. Duże połacie boru świeżego znajdują się w okolicach Sierszy, Czyżówki, Płok, oraz w Puszczy Dulowskiej. W skład drzewostanu wchodzi głównie sosna, której towarzyszą brzoza brodawkowata, jarzębina i dąb czerwony. Warstwa podszytu jest słabo rozwinięta i składa się z podrostu wyżej wymienionych drzew oraz kruszyny. W runie obficie rosną: borówka czernica, borówka brusznica, wrzos pospolity, pszeniec zwyczajny i śmiałek podgięty oraz znacznie rzadziej: siódmaczek leśny, pomocnik baldaszkowy, gruszyczka mniejsza i gruszyczka jednostronna. Warstwę przyziemną, zazwyczaj silnie zwartą tworzą pospolite mchy: rokietnik pospolity, gajnik lśniący i złotowłos (płonnik) strojny. Zbiorowisko ma duże walory krajobrazowe. Bór mieszany (Querco roboris-Pinetum (dawniej Pino-Quercetum). Bory mieszane rozwijają się na lokalnych wyniosłościach terenu, na glebach brunatnych wyługowanych. Dość duże płaty boru mieszanego można spotkać w okolicy Sierszy, Czyżówki, Myślachowic i Płok. Gatunkiem dominującym w drzewostanie jest dąb szypułkowy i sosna zwyczajna, którym dodatkowo towarzyszą brzoza brodawkowata i osika, czasami buk, jawor i grab. W podszyciu licznie występują: leszczyna, kruszyna, trzmielina europejska i głogi. W runie występuje perłówka zwisła, konwalia majowa, dąbrówka rozłogowa, fiołek leśny, orlica pospolita i borówka czernica. Bór wilgotny (Molinio-Pinetum). Większe powierzchnie tego zbiorowiska zachowały w Puszczy Dulowskiej. W drzewostanie dominuje sosna z domieszką brzozy brodawkowatej i brzozy omszonej. Warstwa podszytu składa się głównie z kruszyny. Runo w płatach typowych buduje trawa - trzęślica modra, borówka czernica, borówka brusznica, siódmaczek leśny, orlica pospolita i pszeniec zwyczajny. Płaty zdegradowane (przesuszone) buduje głównie trzcinnik leśny. W warstwie przyziemnej rośnie dużo gatunków mchów, m. in: mech torfowiec nastroszony, płonnik pospolity i rokietnik pospolity. Bór bagienny (Vaccinio uliginosi-Pinetum). Ich występowanie związane jest z wysokim stanem wody gruntowej i glebami organogenicznymi (torfami). Zbiorowiska tego typu, aczkolwiek silnie zdegradowane występują w lokalnych zagłębieniach terenu wśród borów świeżych i wilgotnych. Spotkać tam można skrawki sośnin z runem zawierającym skarlałe okazy bagna zwyczajnego i borówki bagiennej jak np. w Pile Kościeleckiej nad Zalewem Chechło. Bór suchy (Cladonio-Pinetum). Występuje na ubogich glebach wytworzonych z piasków. Dość duży płat boru suchego znajduje się w okolicach osadnika Elektrowni Siersza. Gatunkiem dominującym w drzewostanie jest sosna. Warstwa podszytu jest słabo rozwinięta i składa się z podrostu sosny, jarzębiny oraz kruszyny. W runie nielicznie rosną rośliny zielne: borówka czernica, borówka brusznica, wrzos pospolity, pszeniec zwyczajny i śmiałek podgięty oraz znacznie rzadziej: pomocnik baldaszkowy i gruszyczka jednostronna. Bardzo zwartą warstwę przyziemną tworzą porosty: chrobotek leśny, łagodny, reniferowy, płucnica islandzka, pospolite mchy: rokietnik pospolity, gajnik lśniący i płonnik jałowcowaty. Oles (Carici elongatae-Alnetum) Zbiorowisko to jest typowym lasem bagiennym z rozwijającą na kępach olszą czarną i rosnącymi w zagłębieniach pomiędzy kępami licznymi roślinami bagiennymi np. turzycą długokłosą, kosaćcem żółtym, sitowiem leśnym, psianką słodkogórz, wiązówką błotną itd. Nieliczne silnie zdegradowane płaty można jeszcze spotkać w Puszczy Dulowskiej. Łęg olszowy (Circaeo-Alnetum). Jego występowanie związane jest z rozległymi obniżeniami terenu o płytko zalegającej wodzie gruntowej i glebach zazwyczaj mułowo-glejowych. W drzewostanie dominuje olsza czarna, której towarzyszą jesion, dąb szypułkowy i brzoza brodawkowata. Warstwę podszytu stanowią licznie tu rosnące: czeremcha, bez czarny i kruszyna. Runo tworzą gatunki wilgociolubnych, takie jak: czyściec leśny, czartawa leśna, rzeżucha gorzka, śledzienica skrętolistna, niecierpek pospolity i ciemiężyca zielona. Dość dobrze zachowane, ale w większości już silnie przekształcone płaty łęgu można jeszcze spotkać w dolinie Chechła – Puszcza Dulowska, Bolęcin Piła Kościelecka. Grąd (Tilio-Carpinetum). Niewielkie skrawki lasów grądowych występują w miejscach trudno dostępnych jak: debrze, parowy i wąwozy lessowe, rzadziej na stromych zboczach. Pierwotnie zajmował rozległe obszary w Trzebini, Młoszowej, Psarach i Karniowicach. W drzewostanie lasów grądowych rosną licznie: grab, lipa drobnolistna, dąb szypułkowy, buk, jawor oraz sosna. Ta ostatnia posadzona jako domieszka na siedliskach żyznych (gleby brunatne) rozwija się dobrze,

25 Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Trzebinia PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO natomiast wprowadzona na siedliskach uboższych (płytkie rędziny) rośnie bardzo słabo i szybko zamiera. W podszycie występuje duża ilość krzewów, takich jak: leszczyna, trzmielina zwyczajna, trzmielina brodawkowata, dereń świdwa, kalina i głogi. Runo jest zazwyczaj bardzo bogate i złożone z wielu interesujących gatunków roślin jak: kopytnik pospolity, gwiazdnica wielkokwiatowa, czworolist, miodunka ćma, lilia złotogłów, przylaszczka pospolita, kruszczyk szerokolistny, bluszcz pospolity, groszek wiosenny, itd. Buczyna karpacka (Dentario glandulosae-Fagetum). Na terenie gminy Trzebinia w dwóch miejscach występuje żywiec gruczołowaty – gatunek charakterystyczny dla tego zbiorowiska – w łęgu Puszczy Dulowskiej i rezerwacie Ostra Góra. Jednakże z powodu braku innych gatunków charakterystycznych dla tego zbiorowiska trudno jednoznacznie zaliczyć te płaty do buczyny karpackiej. Ciepłolubna buczyna storczykowa (zw. Cephalanthero-Fagion). Płaty tego zbiorowiska leśnego odszukano na lokalnych wzniesieniach w północno-zachodniej części gminy: Czyżówka, Siersza, Psary, Płoki. Na płytkiej rędzinie wytworzonej z wapieni i dolomitów triasowych rozwinął się czysty drzewostan bukowy z ciekawym, bogatym w gatunki chronione runem, które tworzą: konwalia majowa, bluszcz pospolity, dzwonek brzoskwiniolistny, lilia złotogłów, buławnik wielkokwiatowy, buławnik mieczolistny, buławnik czerwony, kruszczyk szerokolistny, kruszczyk rdzawoczerwony i inne bardziej pospolite rośliny mezofilne. Kwaśna buczyna niżowa (Luzulo pilosae-Fagetum). Zbiorowisko to rozwija się na kwaśnych glebach brunatnych wytworzonych z lessów. Mały płat kwaśnej buczyny niżowej zaobserwowano na zboczu jednego z wzgórza w Płokach. W drzewostanie występuje tu prawie wyłącznie buk, podszycie jest znikome, a w słabo zwartym runie rosną: kosmatka owłosiona, turzyca pigułkowata i konwalijka dwulistna.

➢ Zbiorowiska zaroślowe Zbiorowiska te powstały w wyniku zalesiania gruntów (również w drodze sukcesji naturalnej) na różnych siedliskach (łęgu olszowego, grądu, boru świeżego, boru wilgotnego, hałdy). Występują głównie na zarastających łąkach miedzy Trzebinią i Piłą Kościelecką, oraz na terenie miasta. Najczęściej sadzonymi gatunkami drzew rodzimych są: sosna zwyczajna, modrzew europejski, brzoza brodawkowata, lipa drobnolistna, buk zwyczajny, klon jawor, jesion wyniosły, dąb szypułkowy, olsza czarna, z krzewów rokitnik pospolity. Z gatunków drzew obcych: robinia akacjowa, mieszańce topoli, dąb czerwony, klon jesionolistny, jesion pensylwański, czeremcha amerykańska, sosna czarna i wejmutka, oliwnik wąskolistny, oraz krzewy śnieguliczka biała, jaśminowiec wonny, tawuła wierzbolistna, żylistek szorstki, forsycja pośrednia. Z samosiewu wyrastają z drzew rodzimych głównie: brzoza brodawkowata, sosna zwyczajna, wierzba iwa, olsza czarna, a z gatunków obcych: dąb czerwony, klon jesionolistny, jesion pensylwański, czeremcha amerykańska, orzech włoski. Z krzewów rodzimych: głogi (jednoszyjkowy i dwuszyjkowy), śliwa tarnina, dzika róża, dereń świdwa szakłak pospolity, jarząb pospolity, kruszyna pospolita.

➢ Zbiorowiska roślinności bagiennej (Klasa Phragmitetea) Zbiorowiska tego typu są na terenie gminy bardzo rzadkie i wykształcone fragmentarycznie. Występują w zarastających stawach i gliniankach, nad Zalewem Chechło, w różnego typu wykopach, na brzegach wolno płynących potoków i w lokalnych zagłębieniach terenu. Jedynym dobrze wykształconym zespołem roślinności bagiennej jest szuwar turzycy zaostrzonej, sporadycznie spotykany w rowach i zagłębieniach wśród łąk. Do zbiorowisk roślinności bagiennej należą także trzcinowiska zajmujące znaczny obszar w otoczeniu hałdy b. ZG Trzebionka i w sąsiedztwie torów kolejowych, w ujściowym odcinku Chechła do Zalewu. Ponowne rozprzestrzenianie się tego typu zbiorowisk w ostatnich latach widoczne jest w Puszczy Dulowskiej i jej najbliższym otoczeniu wskutek działalności bobrów.

➢ Zbiorowiska łąkowe Łąki w gminie Trzebinia wykazują duże zróżnicowanie pod względem składu florystycznego. Występują tu niżej opisane zbiorowiska, różniące się pod względem wymagań w stosunku do wilgotności podłoża i zasobności gleb oraz sposobów zagospodarowania.

26 Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Trzebinia PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO Łąki świeże i pastwiska (rząd Arrhenatheretalia) - Łąka świeża (Arrhenatheretum medioeuropaeum). Występowanie łąk świeżych związane jest z glebami mineralnymi (mady, gleby brunatne), systematycznie nawożonymi i umiarkowanie wilgotnymi. Najwięcej łąk świeżych występuje na wyższych terasach rzek i potoków, mogą znajdować się także na siedliskach porolnych. Na terenie gminy skrawki łąk świeżych zachowały się w Sierszy, Młoszowej Dulowej, Pile Kościeleckiej. Ruń takiej łąki jest bogata florystycznie i buduje ją wiele wartościowych traw (kupkówka pospolita, rajgras wyniosły, kostrzewa łąkowa, kostrzewa czerwona, wiechlina łąkowa, wyczyniec łąkowy) oraz bylin dwuliściennych (złocień właściwy, świerzbnica polna, koniczyna łąkowa, pępawa dwuletnia, dzwonek rozpierzchły). - Pastwisko życicowo-grzebienicowe (Lolio-Cynosuretum). Pastwiska są zbiorowiskami zastępczymi w stosunku do łąk. Występują tu gatunki takie jak: życica trwałą, grzebienica pospolita, tymotka łąkowa, wiechlina roczna, koniczyna białą i babka zwyczajna. Ich powierzchnia na terenie gminy jest bardzo mała, zasięgiem ograniczają się do sąsiedztwa niektórych gospodarstw rolnych.

Łąki wilgotne (rzędy Molinietalia, Caricetalia fuscae i inne) - Łąki trzęślicowe Molinietum medioeuropaeum). Łąki tego typu były bardzo szeroko rozpowszechnione w rejonie Niecki Dulowskiej i Niecki Wilkoszyńskiej. Rozwijają się na glebach organogenicznych (zatorfionych) i słabych glebach mineralnych charakteryzujących się dużymi wahaniami poziomu wody gruntowej w ciągu roku. Są wyjątkowo bogate florystycznie. Można tu spotkać rośliny rzadkie i podlegające ochronie gatunkowej, m.in.: kosaciec syberyjski, mieczyk dachówkowaty, goryczka wąskolistna, gółka długoostrogowa, kruszczyk błotny, kosatka kielichowa, a także inne gatunki takie jak: sierpik barwierski, czarcikęs łąkowy, dziewięciornik błotny. Najładniejsze łąki trzęślicowe występują w rejonie Gór Luszowskich i Bolęcina. - Łąki ostrożeniowe (Cirsietum rivularis). Zbiorowisko tego typu występuje na niewielkich powierzchniach stale podtopionych, zazwyczaj wśród łąk trzęślicowych. Oprócz pospolitych traw w bogatej florystycznie znaczny jest udział roślin błotnych, np.niezapominajka błotna, firletka poszarpana, kuklik zwisły, koniczyna białoróżowa i skrzyp błotny, a z gatunków chronionych kukułka szerokolistna i listera jajowata. Wygląd zbiorowiska kształtuje wysoka bylina - ostrożeń łąkowy. Dość duże płaty tej łąki występują przy torach między Młoszową a Dulową. - Ziołorośla z wiązówką błotną (Filipendulo-Geranietum). Rozwijają się one w miejscach wilgotnych, głównie wzdłuż rowów melioracyjnych. Stanowią również pierwsze stadium zarastania opuszczonych wilgotnych łąk. Ziołorośla składają się z wysokich bylin Gatunkiem charakterystycznym i zarazem dominującym w zbiorowisku jest wiązówka błotna, której zazwyczaj towarzyszą: bodziszek błotny, przytulia czepna, dzięgiel leśny, pokrzywa, trzcina i wysokie turzyce. Dość duże płaty tego zbiorowiska występują pośród łąki trzęślicowej w Górach Luszowskich. - Zespół sitowia leśnego (Scirpetum silvatici). Jest to ubogi florystycznie zespół składający się głównie z sitowia leśnego i kilku gatunków roślin charakterystycznych dla łąk wilgotnych, porastający małe mokradła śródleśne i podtopione zagłębienia wśród łąk. Niewielkie płaty tego zbiorowiska występują w Puszczy Dulowskiej.

➢ Murawy piaskowe (klasa Koelerio Glaucae- Corynephoretea) Rozwijają się na ubogich glebach piaszczystych. W gminie Trzebinia składają się z kilku gatunków traw (szczotlicha siwa, kostrzewa czerwona, kostrzewa owcza, mietlica pospolita) i drobnych bylin dwuliściennych (goździk kropkowany, koniczyna polna, zawciąg pospolity, macierzanka piaskowa, rogownica polna). Można je spotkać na terasie potoku Wodna i Luszówka na granicy z gminą Chrzanów.

➢ Murawy kserotermiczne (klasa Festuco-Brometea) Murawy kserotermiczne występują na terenach bardzo suchych i nasłonecznionych. Najbujniejsze murawy kserotermiczne rozwijają się na płytkich rędzinach wytworzonych z wapieni lub dolomitów, rzadziej na głębokich lessach. Płaty muraw kserotermicznych występują często na pojedynczych, nie zalesionych wzgórzach Bloku Płaziańskiego i Pagórów Myślachowickich. Najciekawsze pod względem florystycznym murawy znajdują się na Bożniowej Górze, w Bialnym Dole i wokół Skałki Triasowej w Bolęcinie. Szereg płatów tego zbiorowiska rozwija się wtórnie na małych hałdach (Stara Góra) obok starych wyrobisk rud galmanowych na warpiach (Góry Luszowskie). Rozwijają się także niekiedy na opuszczonych polach.

27 Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Trzebinia PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO Z ciekawszych gatunków budujących murawy w gminie Trzebinia występują: dziewięćsił bezłodygowy, driakiew żółta, bodziszek czerwony, wilżyna ciernista, posłonek pospolity, rutewka mniejsza, głowienka wielkokwiatowa, przetacznik kłosowy, tymotka Boehmera, pajęczyca gałęzista, goździk kartuzek, goryczka orzęsiona i szałwia okręgowa.

➢ Pola i trwałe użytki zielone na gruntach ornych Na obszarze gminy wiele gruntów ornych utrzymywana jest jako trwałe użytki zielone. W kompleksie tym, szczególnie w północnej części gminy zaznaczają się również pola, na których zaniechano uprawy. Na polach rozwijają się zbiorowiska chwastów, zróżnicowane w zależności od typów gleb. Na ubogich glebach bezwapiennych pojawiają się m.in. miotła zbożowa, czerwiec roczny, szczaw polny, natomiast na obojętnych, zasobnych w węglany występuje ostróżeczka polna, jaskier polny, owies głuchy

➢ Odłogi Odłogowane pola są spontanicznie zarastane przez różne gatunki roślin. Obserwować tam można kolejne stadia zachodzącej sukcesji wtórnej. Odłogi najmłodsze (1-2 letnie) są porośnięte głównie przez perz i ostrożeń polny, w nieco starszych (3-5 letnie) pojawiają się licznie wysokie byliny np. wrotycz pospolity, nawłoć późna, chaber łąkowy, tojeść pospolita trzcinnik piaskowy, oraz pierwsze krzewy: głogi, tarnina, dzika róża, dereń świdwa oraz drzewa brzoza brodawkowata, sosna zwyczajna, wierzba iwa, olsza czarna. Na odłogach najstarszych (5-10 letnie) dominują w/w drzewa i krzewy.

➢ Zbiorowiska ruderalne Roślinność ruderalna w postaci wysokich bylin i traw, niewielkich krzewów i nalotu drzew porasta miejsca silnie przekształcone, nie użytkowane i nie koszone. Cechą charakterystyczną takich miejsc są masowo rosnące tu gatunki obce w tym wiele zaliczonych do roślin inwazyjnych jak byliny: konyza (przymiotno) kanadyjska, nawłoć kanadyjska, nawłoć późna, winobluszcz zaroślowy, masowo pojawiający się przy autostradzie rukiewnik wschodni, rozprzestrzeniająca się w związku z zasoleniem poboczy dróg mannica odstająca czy masowo występujący przy torach kolejowych rdestowiec ostrokończysty.

➢ Zieleń urządzona Są to obszary całkowicie ukształtowane przez człowieka, regularnie utrzymywane i pielęgnowane. W gminie Trzebinia są to parki spacerowe, trawniki, ozdobne klomby, zieleń wzdłuż ulic, zieleń towarzysząca zabudowie mieszkaniowej itd. Tereny te kształtują warunki przestrzenne i częściowo zdrowotne życia w gminie, wpływają na walory estetyczne krajobrazu. Niektóre z nich stanowią miejsce wypoczynku i rekreacji dla mieszkańców.

2.1.9. Fauna.

Świat zwierzęcy w lasach reprezentowany jest przez sarny, jelenie, daniele, łosie, dziki, lisy, zające, wiewiórki i jenoty. W lasach występują ponadto nietoperze, koszatki, popielice, ssaki owadożerne reprezentowane przez jeża europejskiego oraz kilka przedstawicieli ryjówkowatych, drobne gryzonie takie jak nornice i myszowate oraz ssaki drapieżne – tchórz, kuna leśna. Część z nich (m.in. sarny, lisy, zające szaraki) stały się również elementem otwartego krajobrazu. Na terenie Puszczy Dulowskiej i terenach źródliskowych potoku Chechło żyją bobry, indrodukowane w puszczy w 1985 r. W sąsiedztwie spiętrzeń, będących wynikiem ich działalności, wysokich na 80-170 cm, powstają nowe biotopy, w których zaczynają osiedlać się nowe rośliny i zwierzęta np. bocian czarny, żuraw i wydra. Na terenie Puszczy Dulowskiej żyje również żółw błotny. Gatunek dawniej spotykany na terenie całej Polski, a obecnie bardzo rzadki. Gady są reprezentowane przez jaszczurki, gniewosza, żmiję zygzakowatą i zaskrońca, a płazy przez salamandrę plamistą, traszkę (zwyczajną, grzebieniastą i górską), kumaka nizinnego, żabę rzekotkę, ropuchę szarą i zieloną, żabę trawną. Gromadę ptaków reprezentują gatunki przywiązane do środowisk lasów i zagajników oraz łąk i pól, np. kuropatwa, bażant, grzywacz, dzięcioł (duży, czarny, zielony, dzięciołek), dudek, sójka, kukułka, jerzyk,

28 Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Trzebinia PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO dymówka, pliszka siwa, pleszka, kląskawka, kwiczoł, drozd, śpiewak, zaganiacz, piecuszek, pierwiosnek, kapturka, cierniówka, piegża, bogatka, modraszka, gąsiorek, szpak, wilga, sroka, zięba, grubodziób, dzwoniec, makolągwa, trznadel, wróbel, skowronek, wilga, sikorka, muchówka, sowa, myszołowy, jastrzębie, czaple siwe, żurawie i cietrzewie. Na osiedlach w mieście pospolita jest synogarlica turecka, a w parkach i ogrodach zadomowił się kos. Zbiorniki wodne, powstałe na terenie gminy Trzebinia w wyniku działalności człowieka stanowią tereny wzbogacające różnorodność gatunkową i siedliskową. Są to bardzo ważne tereny dla rozrodu i zimowania ptaków, a w okresie ich migracji stanowią miejsca odpoczynku i żerowania. Przykładem jest wybudowany w latach 20 XX w. zbiornik Chechło, na którym stwierdzono występowanie gatunków ptaków związanych ze środowiskiem wodno-błotnym takich jak: trzciniak, potrzos, trzcinniczek, kaczka krzyżowka, kokoszka, wodnik, derkacz, rokitniczka, czajka, łabędź niemy, bączek, łyska, remiz, łozówka, kropiatka i dziwonia, czapla siwa, mewa białogłowa, śmieszka, rybitwa rzeczna oraz brzegówka [5]. Nad pozostałymi zbiornikami wodnymi (np. Balaton, Kozi Bród czy w Bolęcinie) również należy się spodziewać ptaków wodno-błotnych. Liczebność ich gatunków będzie uzależniona od potencjalnych miejsc lęgowych (szuwary, wyspy i roślinność pływająca). Zbiorniki wodne np. Balaton i Chechło są corocznie zarybiane, dzięki czemu występują w nich gatunki ryb takie jak karp, lin, jaź, okoń, szczupak, kleń, sum, węgorz czy pstrąg. Z kolei z uwagi na zanieczyszczenie rzek w rejonie, od lat obserwuje się zanik wielu gatunków ryb i raków. Najbogatsze w gatunki są bezkręgowce, przede wszystkim spośród owadów chrząszcze i motyle.

2.2. Wartości przyrodnicze obszaru, ich ochrona prawna i ocena jej stanu.

2.2.1. Ocena wartości przyrodniczych obszaru.

➢ Ochrona gatunkowa roślin i zwierząt. W granicach gminy Trzebinia stwierdzono łącznie 60 gatunków roślin i grzybów objętych ochrona gatunkową, w tym: 15 gatunków roślin naczyniowych ściśle chronionych, 30 gatunków roślin naczyniowych częściowo chronionych, 12 gatunków częściowo chronionych mchów, 3 gatunki częściowo chronionych grzybów. Występują tu także siedliska chronionych gatunków zwierząt – ptaków, ssaków, płazów i gadów czy bezkręgowców.

➢ Flora Na zlecenie gminy Trzebinia w 2013 r. wykonano opracowanie pn.: „Inwentaryzacja roślin i grzybów, objętych ochroną na terenie Gminy Trzebinia” [4]. Na terenie gminy stwierdzono łącznie 60 gatunków roślin i grzybów objętych ochrona gatunkową, w tym: - 15 gatunków roślin naczyniowych ściśle chronionych, - 30 gatunków roślin naczyniowych częściowo chronionych, - 12 gatunków częściowo chronionych mchów, - 3 gatunki częściowo chronionych grzybów.

➢ Lista gatunków roślin naczyniowych ściśle chronionych [4]: 1. Buławnik czerwony Cephalanthera rubra 2. Buławnik mieczolistny Cephalanthera longifolia 3. Buławnik wielkokwiatowy Cephalanthera damasonium 4. Goryczka wąskolistna Gentiana pneumonanthe. 5. Gółka długoostrogowa Gymnadenia conopsea 6. Kosaciec syberyjski Iris sibirica 7. Kosatka kielichowa Tofieldia calyculata 8. Kruszczyk błotny Epipactis palustris 9. Kukułka (storczyk) Fuchsa Dactylorhiza fuchsii 10. Lilia bulwkowata Lilium bulbiferum 11. Lilia złotogłów Lilium martagon. 12. Mieczyk dachówkowaty (2) Gladiolus imbricatus.

29 Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Trzebinia PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO 13. Rojownik (rojnik) pospolity Jovibarba sobolifera 14. Rosiczka okrągłolistna Drosera rotundifolia. 15. Turzyca Davalla Carex davalliana.

➢ Występowanie gatunków roślin naczyniowych częściowo chronionych [4]: 1. Bagno zwyczajne Ledum palustre 2. Bobrek trójlistkowy Menyanthes trifoliata 3. Centuria pospolita Centaurium erythraea 4. Ciemiężyca (ciemierzyca) zielona Veratrum lobelianum 5. Cis pospolity Taxus baccata 6. Dziewięćsił bezłodygowy Carlina acaulis 7. Gnidosz rozesłany ostałe gatunki Pedicularis sylvatica 8. Gnieźnik leśny Neottia nidus-avis 9. Goryczuszka (goryczka) orzęsiona Gentianella ciliata 10. Grzybienie białe Nymphaea alba 11. Kruszczyk rdzawoczerwony Epipactis atroruben 12. Kruszczyk szerokolistny Epipactis helleborine 13. Kukułka (storczyk) szerokolistna Dactylorhiza majali 14. Listera jajowata Listera opata 15. Miodownik melisowaty Melittis melissophyllum 16. Naparstnica zwyczajna Digitalis grandiflora 17. Orlik pospolity Aquilegia vulgaris 18. Parzydło leśne Aruncus sylvestris 19. Pierwiosnek (pierwiosnka) wyniosły Primula elatior 20. Podkolan biały Platanthera biforia 21. Pokrzyk wilcza-jagoda Atropa belladonna 22. Pomocnik baldaszkowy Chimaphila umbellata 23. Wawrzynek wilczełyko Daphne mezereum 24. Widlicz (Widłak) spłaszczony Diphasiastrum complanatum 25. Widłak goździsty Lycopodium clavatum 26. Widłak jałowcowy Lycopodium annotinum 27. Wilżyna ciernista Ononis spinosa 28. Zaraza czerwonawa Orobanche lutea 29. Zaraza wielka Orobanche elatior 30. Zimowit jesienny Colchicum autumnale

➢ Występowanie gatunków mchów częściowo chronionych [4]: 1. Brodawkowiec czysty Pseudoscleropodium purum 2. Drabik drzewkowaty Climacium dendroides 3. Fałdownik nastroszony Rhytidiadelphus squarrosus 4. Gajnik lśniący Hylocomium splendens 5. Jodłówka pospolita Abietinella abietina 6. Mokradłoszka zaostrzona Calliergonella cuspidata 7. Płonnik pospolity Polytrichum commune 8. Próchniczek błotny Aulacomnium palustre 9. Rokietnik pospolity Pleurozium schreberi 10. Torfowiec nastroszony Sphagnum squarrosum 11. Widłoząb kędzierzawy Dicranum polysetum 12. Widłoząb miotłowy Dicranum scoparium

➢ Występowanie na terenie gminy gatunków grzybów częściowo chronionych [4]: 1. Chrobotek leśny Cladonia arbuscula

30 Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Trzebinia PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO 2. Chrobotek reniferowy Cladonia rangiferina 3. Płucnica islandzka Cetraria islandia

➢ Tereny przyrodniczo cenne, nieobjęte ochroną prawną. Tereny przyrodniczo cenne zostały wskazane i szeroko opisane w opracowaniu wykonanym na zlecenie gminy Trzebinia pn.: ”Inwentaryzacja roślin i grzybów, objętych ochroną na terenie gminy Trzebinia”. S. Gawroński, J. Gawroński, P. Grzegorzek. Granice obszarów przyrodniczo cennych wyznaczono w oparciu o następujące kryteria waloryzacji: występowanie chronionych gatunków roślin i grzybów, występujące zbiorowiska roślinne, występowanie potencjalnych siedlisk chronionych gatunków organizmów, występowanie przestrzennych form i obiektów ochrony przyrody, występowanie korytarzy ekologicznych, krajobraz ze szczególnym uwzględnieniem panoram widokowych, hydrologia, geologia, geomorfologia, gleby, zabytki kultury materialnej, uwarunkowania rozwoju gospodarczego. W terenach nie leśnych obszary te powinny zostać wyłączone z zabudowy.

Lp. Nazwa Powierzchnia w ha 1. Balaton – Dolina Rybnej 22,58 2. Bartoska – Kowalikowa – Parowy Karniowickie 103,70 3. Bialny Dół 3,92 4. Bożniowa Góra 32,72 5. Bór suchy w Czyżówce 10,06 6. Buczyna storczykowa w Płokach 52,72 7. Buławniki w Krystynowie 15,52 8. Cisowe Skały 48,78 9. Dolina Koziego Brodu 17,03 10. Dolina potoku Chechło w Bolęcinie i Pile Kościeleckiej 56,11 11. Dolina za źródłem Buk 4,46 12. Eksnerówka punkt widokowy 2,03 13. Hałda w Starej Górze 0,42 14. Kamieniołom Górka 8,26 15. Lasy i łęgi doliny Wodnej 18,34 16. Liczydło Górskie w Dulowej 11,30 17. Łąka i zarośla w Miechowie 1,78 18. Łąki Karniowskie 25,59 19. Łąki Młoszowa – Dulowa 11,51 20. Łąki w Bolęcinie 28,89 21. Łęg Dulówki 11,76 22. Łęg przy ul. Kwiatowej 2,58 23. Martwica Kariowicka I II 17,20 24. Mieczyki w dolinie Łużnika 43,54 25. Mysowa Góra 16,54 26. Na Skałkach 0,59 27. Park Ekologiczny przy Działkach 3,75 28. Podbuczyna 35,38 29. Podtopienia w Sierszy 4,60 30. Rezerwat Ostra Góra 15,43 31. Rzeczyska 17,89 32. Skałka Triasowa 5,55 33. Stawki w Bolęcinie 7,34 34. Warpie kopalni Jan w Psarach 41,82 35. Warpie w Górach Luszowskich 9,54

31 Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Trzebinia PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO 36. Wilcza Góra – punkt widokowy 0,73 37. Wychodnie wapieni i źródła w Galmanie 12,81 38. Wzgórze z Parkiem w Młoszowej 33,55 39. Zalew Osowiec i otulina 16,46 40. Zanikający dopływ Koziego Brodu w Płokach 2,58 41. Źródliska Dulówki 82,38 42. Źródliska i murawy w dolinie potoku Wodna 13,44 43. Źródła Jaworznika 6,53 Suma 877,71 ha Procent powierzchni gminy 8,34 % Tabela 2. Wykaz i powierzchnia obszarów przyrodniczo cennych. Źródło: Inwentaryzacja roślin i grzybów, objętych ochroną na terenie gminy Trzebinia.

Charakterystyka obszarów przyrodniczo cennych pochodzi z materiału źródłowego. Została zweryfikowana w związku ze zmianami rozporządzeń w sprawie ochrony gatunkowej roślin i grzybów.

1. Balaton – Dolina Rybnej Obszar obejmuje zalane wyrobisko kamieniołomu i jego najbliższe otoczenie z dawnymi stawami przy ul Rybnej. W kamieniołomie do 1974 roku wydobywano jurajskie margle i wapienie służące do produkcji cementu. Wyrobisko zalały wody podziemne tworząc sztuczny zbiornik o powierzchni około 3ha. Od południowego zachodu obszar graniczy z ul.Św. Stanisława. Na dnie wyrobiska od strony zachodniej w miejscach podtopionych i wilgotnych rośnie kilka gatunków roślin ściśle chronionych, takich jak: gółka długoostrogowa, kruszczyk błotny, turzyca Dawalla, kosatka kielichowa oraz częściowo chronionych: kukułka szerokolistna, skrzyp pstry. Przy wylocie kamieniołomu znajduje się niewielki stawek porośnięty roślinnością bagienną: pałką szerokolistną, manną mielec, trzciną pospolitą oraz roślinnością wodną: rdestownicą pływającą i strzałką wodną. Strome zbocza kamieniołomu porastają zarośla złożone z krzewów: róży dzikiej, derenia świdw, szakłaka pospolitego, głogu jednoszyjkowego, oraz drzew: brzoza brodawkowata, sosna zwyczajna, topola osika, czereśnia ptasia, jarzębina, klon jawor oraz dwa obce gatunki pochodzące z północnej ameryki: klon jesionolistny i czeremcha amerykańska. W zaroślach występuje kruszczyk szerokolistny. Odłogi i miejsca ruderalne na wierzchowinie otaczającej kamieniołom porasta roślinność wśród której dominują trawy: rajgras wyniosły i trzcinnik piaskowy oraz szereg roślin ciepłolubnych jak: babka średnia, żmijowiec pospolity, dziewanna wielkokwiatowa, lebiodka pospolita, lucerna sierpowata. Z gatunków chronionych rośnie tu centuria pospolita. Stawy przy ul. Rybnej w większości osuszone porasta trzcina pospolita, knieć błotna, kielisznik zaroślowy. W miejscach, gdzie jeszcze utrzymuje się woda rośnie pałka szerokolistna, krwawnica pospolita i turzyca prosowa. Obszar jest przyrodniczo bardzo cenny. Zasługuje na ochronę jako teren parkowo rekreacyjny z dużymi fragmentami terenów zieleni biocenotycznej. Stanowi bardzo ważne miejsce rozrodu płazów. Z wierzchowiny roztaczają się rozległe panoramy na południową część gminy.

2. Bartoska – Kowalikowa – Parowy Karniowickie Obszar obejmuje strome, zalesione, zachodnie zbocza wzgórz Góry Bartoskiej i Kowalikowej opadającej do doliny Młoszówki, oraz zalesione głębokie parowy między Młoszową a Karniowicami, których południową granicę zamyka ul.Spacery. Do obszaru włączono tereny trwałych użytków rolnych na dawnych polach, sięgających szerokim klinem od południa aż pod sam szczyt góry Bartoskiej. Lasy porastające głębokie, wyerodowane w lessie parowy to głównie drzewostany bukowe o ubogim runie grądowym jak: zawilec gajowy, szczawik zajęczy, gajowiec żółty, fiołek leśny, dąbrówka rozłogowa, wiechlina gajowa, kokoryczka wielokwiatowa, nerecznica samcza i wietlica samicza, konwalia majowa, kopytnik pospolity i barwinek pospolity. Obok nich rosną tu też gatunki chronione: kruszczyk szerokolistny, parzydło leśne. Drzewostany części południowo-zachodniej to w większości sztuczne lub wyrosłe w drodze sukcesji zarośla i młode laski na siedlisku grądowym, dominuje w nich: brzoza brodawkowata, sosna zwyczajna, modrzew europejski, topola osika, wierzba iwa i olsza czarna. W skrajnie ubogim runie spotykamy nieliczne gatunki runa lasów liściastych jak: fiołek leśny, wiechlina gajowa, wietlica samicza. Na krawędzi stromych zboczy odsłania się zlepieniec myślachowicki. Bliżej ul.Spacery znajduje się kilka niewielkich dzikich wysypisk śmieci. Obszar jest bardzo

32 Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Trzebinia PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO cenny przyrodniczo, jego drzewostany mają wybitne znaczenie glebochronne i krajobrazowe. Otwarty teren pod szczytem Góry Bartoskiej od południa posiada nieprzecięty walor krajobrazowy z rozległą panoramą południowej części gminy. Na dnie wąwozów i parowów niewielkie płytkie zagłębienia służą jako miejsca rozrodu płazów.

3. Bialny Dół Teren położony w sołectwie Psary w obrębie Pagórów Myślachowickich. Obejmuje teren dawnego kamieniołomu wapienia położony na północ od ul. Ostra Góra. Południowe zbocze, dno i skarpy nieczynnego kamieniołomu porasta roślinność kserotermiczna z takimi gatunkami jak: babka średnia, biedrzeniec mniejszy, chaber driakiewnik i nadreński, cieciorka pstra, driakiew żółtawa, dziewanna pospolita, goździk kartuzek, kłosownica pierzasta, krwiściąg mniejszy, macierzanka zwyczajna, pięciornik piaskowy, posłonek rozesłany, poziomka twardawa, rozchodnik ostry, rzepik pospolity, tymotka Boehmera, wilczomlecz sosnka, żebrzyca roczna, oraz dwa gatunki chronione: rojownik pospolity (ochrona ścisła) i dziewięćsił bezłodygowy (ochrona częściowa). Roślinności murawowej towarzyszą zarośla krzewów złożone z śliwy tarniny, dzikiej róży, szakłaka pospolitego i derenia świdwy. Teren przyrodniczo bardzo cenny. Z krawędzi kamieniołomu roztacza się rozległa panorama na wschodnią część gminy.

4. Bożniowa Góra Teren położony jest w obszarze miasta. Obejmuje kulminacyjne wzgórze gminy o wysokości 402,36 m n.p.m. Od północnego zachodu przylega do składowiska odpadów komunalnych, a od północnego-wschodu do lasów państwowych Nadleśnictwa Chrzanów. Teren geomorfologicznie bardzo urozmaicony pełen wcięć wąwozowych niewielkich parowów i stromych skarp. Południowo-zachodnie zbocza wzgórza porasta murawa kserotermiczna z takimi gatunkami jak: babka średnia, biedrzeniec mniejszy, chaber driakiewnik i nadreński, cieciorka pstra, drżączka średnia, driakiew żółtawa, dziewanna pospolita, dziewięćsił pospolity, gorysz pagórkowaty, goździk kartuzek, kłosownica pierzasta, koniczyna pagórkowata, kostrzewa bruzdkowana, krwiściąg mniejszy, lepnica zwisła i zwyczajna, lucerna sierpowata, macierzanka zwyczajna, marzanka pagórkowata, pięciornik piaskowy, posłonek rozesłany, poziomka twardawa, przetacznik kłosowy, pszeniec różowy, rozchodnik ostry, rzepik pospolity, tymotka Boehmera, wilczomlecz sosnka, żebrzyca roczna, żmijowiec pospolity, oraz gatunki chronione: jak dziewięćsił bezłodygowy, pierwiosnek wyniosły, centuria pospolita czy mech jodłówka pospolita. Roślinności murawowej towarzyszą zarośla krzewów złożone z dzikiej róży, szakłaka pospolitego, głogu jednoszyjkowego, śliwy tarniny i derenia świdwy. Dużą powierzchnię tego obszaru stanowią sadzone laski z modrzewiem europejskim, sosną zwyczajną i dębem szypułkowym, oraz odłogi miejscami silnie zarastające orlicą pospolitą i trzcinnikiem piaskowym, wrotyczą pospolitą oraz inwazyjnym gatunkiem nawłoci późnej. Obszar bardzo cenny przyrodniczo. Górę Bożniową porastają cenne murawy kserotermiczne. Ze szczytu roztaczają się rozległe panoramy gminy. Przystanek geologicznej ścieżki dydaktycznej „Zlepieńce Myślachowickie”.

5. Bór suchy w Czyżówce Obszar położony w Czyżówce na wchód od składowiska popiołów Elektrowni Siersza. Obejmuje bór suchy i przylegający do niego bór świeży. W obu zbiorowiskach w drzewostanie dominuje sosna zwyczajna. W ubogim podszycie rośnie kruszyna pospolita, jałowiec pospolity i jarzębina. Zbiorowiska odróżnia runo leśne. W borze suchym dominują porosty z częściowo chronionymi gatunkami jak: chrobotek leśny, reniferowy i płucnica islandzka. Mniejszy udział w runie mają również częściowo chronione mchy rokietnik pospolity, płonnik jałowcowy, widłoząb kędzierzawy i miotłowy. Niewielki udział w runie mają rośliny zielne: borówka czernica i brusznica, pszeniec zwyczajny, a z gatunków roślin częściowo chronionych zimozielony pomocnik baldaszkowaty. W zbiorowisku boru świeżego w runie porosty mają mniejszy udział. Bardzo duże pokrycie mają tu mchy: głównie rokietnik pospolity oraz borówka czernica i brusznica, pszeniec zwyczajny, pomocnik baldaszkowaty, oraz również ściśle chroniony widlicz (widłak) spłaszczony. Obszar cenny przyrodniczo.

6. Buczyna storczykowa w Płokach Obszar położony w bukowym lesie w Płokach, na południe od drogi prowadzanej z Lgoty. Obejmuje leśne zbiorowisko buczyny storczykowej. Drzewostan buduje prawie wyłącznie buk pospolity, sporadycznie rośnie sosna zwyczajna. Podszyt ubogi, stanowią go pojedyncze buki, leszczyna, bez koralowy, kalina koralowa

33 Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Trzebinia PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO i kruszyna pospolita. Runo jest równie ubogie, ale rośnie tu szereg gatunków roślin jak: dąbrówka rozłogowa, fiołek leśny, groszek czerniejący i wiosenny, kokoryczka wielokwiatowa, kosmatka owłosiona, miodunka ćma, perłówka zwisła, podagrycznik pospolity, trędownik bulwiasty, szczawik zajęczy, szczyr trwały, zawilec gajowy, bluszcz pospolity, konwalia majowa, kopytnik pospolity, pierwiosnek lekarski, przytulia wonna, przylaszczka pospolita. Obok nich spotkać tu można szereg roślin ściśle chronionych jak: buławnik czerwony, mieczolistny i wielkokwiatowy, lilia złotogłów, oraz gatunki częściowo chronione: gnieźnik leśny, kruszczyk szerokolistny, wawrzynek wilczełyko. Obszar cenny przyrodniczo.

7. Buławniki w Krystynowie Obszar położony w Krystynowie, na zachód od ulicy 1000-lecia Państwa Polskiego i cmentarza. Teren dawnego kamieniołomu wapienia i licznych warpi po górnictwie rud galmanu. W luźnym drzewostanie dominuje brzoza brodawkowata, sosna zwyczajna, topola osika. Podszyt jest dość ubogi, stanowią go sadzone buki pospolite i lipy drobnolistne oraz krzewy: leszczyny, wierzby iwy, jarzębiny, derenie świdwy, głogi jedno i dwuszyjkowe oraz kalina koralowa i kruszyna pospolita. Runo bujne zdominowane jest przez kłosownicę pierzastą. W runie rosną też liczne gatunki leśne w tym ściśle chronione jak: buławnik czerwony, lilia złotogłów oraz gatunki częściowo chronione: kruszczyk szerokolistny i rdzawoczerwony, wawrzynek wilczełyko. Warto tu zwrócić uwagę na buławnika czerwonego. Storczyk ten szczególnie licznie rośnie w drzewostanie zdominowanym przez brzozę brodawkowatą, która porasta warpie na południowy-zachód od drogi prowadzącej do cmentarza. Populacja tego gatunku w tym miejscu liczy około 1000 osobników. Jest to jedna z najliczniejszych populacji tego gatunku w Polsce. Gatunek w Polsce według czerwonej listy krytycznie zagrożony, a według czerwonej księgi zagrożony. Teren przyrodniczo bardzo cenny ze względu na wyjątkowo obfite występowanie buławnika czerwonego.

8. Cisowe Skały Obszar położony na północ od Czyżówki, obejmuje zalesione wzgórza o wysokości 416,1 m i 413,1 m n.p.m. oraz odlesione wzgórze o wysokości 416,7 m n.p.m.. Zalesione wzgórza porasta w większości buczyna storczykowa. Drzewostan buduje prawie wyłącznie buk pospolity, sporadycznie rośnie sosna zwyczajna, grab zwyczajny, lipa drobnolistna, klon jawor. Podszyt jest ubogi, stanowią go pojedyncze buki pospolite, dereń świdwa, leszczyna, bez czarny, trzmielina pospolita oraz kalina koralowa i kruszyna pospolita. Runo jest umiarkowanie ubogie, rośnie tu szereg gatunków roślin jak: dąbrówka rozłogowa, fiołek leśny, groszek czerniejący i wiosenny, kokoryczka wielokwiatowa, miodunka ćma, perłówka zwisła, podagrycznik pospolity, trędownik bulwiasty, szczawik zajęczy, szczyr trwały, turzyca palczasta, zawilec gajowy, przylaszczka pospolita, bluszcz pospolity, konwalia majowa, kopytnik pospolity, pierwiosnek lekarski i przytulia wonna. Obok nich rośnie tu szereg roślin ściśle chronionych jak: buławnik mieczolistny i wielkokwiatowy, lilia złotogłów oraz gatunki częściowo chronione: gnieźnik leśny, miodownik melisowaty, kruszczyk szerokolistny, wawrzynek wilczełyko. Teren otwarty to opuszczone pola, obecnie młodsze (3-5-cio letnie) i starsze (6-10-cio letnie) odłogi, niektóre z nich masowo porasta pierwiosnek lekarski. Rozłogi pól są historycznie bardzo stare i nawiązują do dawnego łanowego podziału (pasmowy podział pól), co stanowi ciekawostkę tego terenu. W buczynie liczne wychodnie skał triasowych – ławice skrasowiałych dolomitów kruszconośnych. Stanowisko geologicznej ścieżki dydaktycznej „Dolomity triasu w Czyżówce”. Obszar przyrodniczo bardzo cenny.

9. Dolina Koziego Brodu Obszar obejmuje dolinę Koziego Brodu od Czyżówki do źródeł. Porastają go zarośla łęgu wierzbowo- olszowego z wierzbą kruchą, olszą czarną i czeremchą zwyczajną, oraz fragmenty wilgotnych łąk. W zbiorowisku wilgotnych łąk rosną: bodziszek błotny, dzięgiel leśny, jeżyna popielica, kłosówka wełnista, knieć błotna, kosaciec żółty, krwawnica pospolita, mięta długolistna, mozga trzcinowata, niezapominajka błotna, ostrożeń łąkowy, ostrożeń warzywny, sadziec konopiasty, sit rozpierzchły, skrzyp zimowy, śmiałek darniowy, tojeść pospolita, trzcina pospolita, turzyca pospolita, zaostrzona i brzegowa, wiązówka błotna. Potok na całej długości naturalnie meandruje, tworząc liczne starorzecza, w bardzo czystej wodzie rośnie potocznik wąskolistny, przetacznik bobownik i rzeżucha gorzkawa i niecierpkowa. Miejscami potok płynie głębokim jarem, na brzegach którego rośnie paprotka zwyczajna oraz częściowo chronione mchy: drabik drzewkowaty, fałdownik nastroszony, płonnik pospolity, mokradłoszka zaostrzona i torfowiec nastroszony. Przyległy obszar porasta bór świeży z dominacją sosny zwyczajnej w drzewostanie, w podszycie kruszyna pospolita, w runie

34 Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Trzebinia PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO borówka czernica i brusznica, a w warstwie mszystej częściowo chroniony rokietnik pospolity W tym miejscu znaleziono też kilkuletnią siewkę ściśle chronionego cisa pospolitego. W połowie biegu potoku znajdują się pozostałości tamy i resztki sztucznego zbiornika. Obszar bardzo cenny przyrodniczo.

10. Dolina potoku Chechło w Bolęcinie i Pile Kościeleckiej Obszar położony jest w Pile Kościeleckiej. Obejmuje ujściowy odcinek Chechła od autostrady A4 do Zalewu Chechło. Teren przy autostradzie porasta ols, fragmenty grądu i bory mieszane. Na drugim brzegu znajduje się duży staw, a wzdłuż brzegów rzeki poniżej stawu rozciągają się szuwary trzcinowe, które w ujściowym jej biegu zarastają większe powierzchnie otwartej wody. Do obszaru włączono również fragmenty łęgu olszowego i płaty wilgotnych łąk wzdłuż cieku wpływającego uregulowanym rowem do zalewu od strony Trzebini. W drzewostanie olsu dominuje olsza czarna. Tu wyraźne ślady działalności bobrów, liczne podtopienia i tama bobrowa na Chechle. W płatach grądu w drzewostanie występuje dąb szypułkowy, lipa drobnolistna, brzoza brodawkowata, grab zwyczajny, świerk pospolity. W podszyciu czeremcha zwyczajna, trzmielina pospolita, leszczyna, bez czarny. W runie rośnie: czworolist pospolity, podagrycznik pospolity, szczyr trwały, kokoryczka wielokwiatowa, świerząbek orzęsiony, turzyca drżączkowa, miodunka ćma, gajowiec żółty, dąbrówka rozłogowa, jarzmianka większa, zawilec gajowy. Z gatunków częściowo chronionych rosną tu: kruszczyk szerokolistny, wawrzynek wilczełyko. W drzewostanie lasów mieszanych dominuje sosna zwyczajna dąb szypułkowy, brzoza brodawkowata, świerk pospolity, a w runie większe pokrycie ma borówka czernica i brusznica oraz mech rokietnik pospolity. Z gatunków wodnych, roślin częściowo chronionych występują grzybienie białe. Obszar ujściowy odcinek Chechła przed Zalewem, jego naturalny bieg, rozlewiska, liczne szuwary trzcinowe stanowią ostoję ptaków wodnych i miejsce rozmnażania płazów. Obszar przyrodniczo bardzo cenny.

11. Dolina za źródłem Buk Obszar obejmuje dolinę potoku w Psarach od ul Jurajskiej do źródła Buk przy ul. Ostra Góra. Teren na dnie wąwozu, którym płynie ciek porastają fragmenty zarośli łęgu wierzbowo-olszowego i olszowego z wierzbą kruchą, olszą czarną i czeremchą zwyczajną, oraz niewielkie płaty wilgotnych łąk. W zbiorowisku wilgotnej łąki rosną: knieć błotna, długolistna, mozga trzcinowata, niezapominajka błotna, ostrożeń łąkowy, ostrożeń warzywny, sadziec konopiasty, sit rozpierzchły, śmiałek darniowy, tojeść pospolita, trzcina pospolita, turzyca zaostrzona, wiązówka błotna, a z gatunków inwazyjnych niecierpek gruczołowaty. Strome zbocza porasta las grabowy z ubogim runem. Rośnie tu kalina koralowa i kopytnik pospolity. Obszar cenny przyrodniczo i krajobrazowo. Porastające dolinę drzewostany mają wybitne znaczenie glebochronne. Na dnie potoku martwica wapienna.

12. Eksnerówka Punkt widokowy Obszar położony na terenie Sierszy. Obejmuje szczytową partię niewielkiego, lokalnego wzniesienia o wysokości 389,93m n.p.m. Teren geomorfologicznie dosyć urozmaicony z pofałdowaną partią szczytową i stromymi skarpami, w całości porasta go rzadki drzewostan złożony głównie z sosny zwyczajnej i brzozy brodawkowatej. W podszycie sadzony buk zwyczajny, lipa drobnolistna, klon jawor, oraz wyrosłe naturalnie krzewy derenia świdwy, leszczyny, głogu jednoszyjkowego, jarzębiny, kruszyna pospolita i kalina koralowa. W bardzo ubogim runie rośnie chroniony kruszczyk szerokolistny. Obszar jest cenny przyrodniczo i krajobrazowo, stanowi dobry punkt widokowy. W partiach szczytowych w lukach między drzewami roztaczają się wąskie i szersze panoramy, szczególnie na północną i zachodnią części gminy.

13. Hałda w Starej Górze Obszar położony na terenie Sierszy Stara Góra. Obejmuje niewielki nieczynny kamieniołom i jego najbliższe otoczenie. Geomorfologicznie jest dosyć urozmaicony z wyrobiskiem, nasypem hałdy odpadów i ich stromymi skarpami. Cały teren porasta murawa kserotermiczna z takimi gatunkami jak: babka średnia, biedrzeniec mniejszy, chaber driakiewnik i nadreński, cieciorka pstra, drżączka średnia, driakiew żółtawa, dziewanna pospolita, dziewięćsił pospolity, gorysz pagórkowaty, goździk kartuzek, kłosownica pierzasta, koniczyna pagórkowata, kostrzewa bruzdkowana, krwiściąg mniejszy, lepnica zwisła i zwyczajna, lucerna sierpowata, macierzanka zwyczajna, marzanka pagórkowata, poziomka twardawa, rozchodnik ostry, rzepik pospolity, wilczomlecz sosnka, żebrzyca roczna, żmijowiec pospolity, dzwonek brzoskwinio listny, pierwiosnek

35 Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Trzebinia PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO lekarski oraz gatunek częściowo chroniony: jak dziewięćsił bezłodygowy. Roślinności murawowej towarzyszą nieliczne zarośla krzewów złożone z dzikiej róży, szakłaka pospolitego, głogu jednoszyjkowego, śliwy tarniny i derenia świdwy, oraz pojedyncze sosny i brzozy. Obszar cenny przyrodniczo. Z lokalnego wzniesienia roztacza się panorama północnej części gminy.

14. Kamieniołom Górka Obszar znajduje się ok. 2 km na północny - zachód od centrum miasta Trzebini, w bezpośrednim sąsiedztwie budynków dawnych Zakładów Surowców Ogniotrwałych „Górka” S.A. W otoczeniu kamieniołomu, od strony południowej w miejscach podtopionych i wilgotnych rośnie kilka gatunków roślin ściśle chronionych takich gatunków jak: gółka długoostrogowa, kruszczyk błotny. Na spłaszczeniu przy koronie kamieniołomu znajduje się niewielki stawek porośnięty roślinnością bagienną jak: pałka szerokolistna, trzcina pospolita i wodną jak: rdestownica pływająca, strzałka wodna. Południowe zbocza kamieniołomu przylegające do ul. 22 lipca pokrywają warpie kopalni galmanu, które porastają drzewa: brzoza brodawkowata, sosna zwyczajna, topola osika, czereśnia ptasia, jarzębina, robinia akacjowa oraz pojedyncze krzewy: róża dzika, dereń świdwa, szakłak pospolity, głóg jednoszyjkowy. W zaroślach występuje kruszczyk szerokolistny, a w runie dominuje trawa kłosownica pierzasta. Odłogi otaczające od wschodu kamieniołom porasta roślinność wśród której dominują trawy: rajgras wyniosły i trzcinnik piaskowy, perz właściwy, kostrzewa czerwona, wrotycz pospolity oraz inwazyjny gatunek nawłoć późna. Otoczenie kamieniołomu jest przyrodniczo cenne.

15. Lasy i łęgi doliny Wodnej Obszar położony jest w trójkącie pomiędzy dworcem towarowym PKP Trzebinia, torowiskiem linii kolejowej Trzebinia – Oświęcim, a od zachodu granicę wyznacza potok Wodna, płynący tu w głębokim korycie, i leżący bezpośrednio za nim osadnik byłej kopalni ZG Trzebionka. Na obszarze występują płaty łęgu olszowego, płaty łąk trzęślicowych, fragmenty boru świeżego i niewielki płat murawy piaskowej. Na wilgotnej łące, której ruń zdominowana jest przez trzęślicę modrą z dużym udziałem krwiściągu lekarskiego rośnie kilka gatunków roślin ściśle chronionych takich gatunków jak: gółka długoostrogowa, kruszczyk błotny, goryczka wąskolistna, kosatka kielichowa i okazały grzyb purchawica olbrzymia. Fragmenty boru świeżego to w większości nasadzony drzewostan, w jednym miejscu sosnowy, w innym brzozowy. W jego ubogim runie zwraca uwagę niezwykła obfitość występujących tu storczyków: kruszczyka rdzawoczerwonego i szerokolistnego i ich mieszańców. Płat murawy piaskowej porasta uboga roślinność zielna takich gatunków jak: szczotlicha siwa, jasieniec piaskowy, macierzanka piaskowa, bylica polna jastrzębiec kosmaczek, mietlica pospolita i strzęplica sina. Teren jest przyrodniczo cenny oraz interesujący krajobrazowo, szczególnie w miejscu, gdzie potok Wodna płynie nieuregulowany w głębokim korycie, a na jego brzegach rosną malownicze wierzby kruche. W płacie łęgu rośną okazałe olsze czarne, a na drzewach i krzewach widoczne są ślady działalności bobrów (zgryzy bobrowe).

16. Liczydło górskie w Dulowej Obszar obejmuje fragment Puszczy Dulowskiej przy dworcu kolejowym. Obszar porasta mozaika płatów grądu niskiego i łęgu olszowego w miejscach bardziej wilgotnych. W drzewostanie rośnie dąb szypułkowy, olsza czarna, brzoza brodawkowata, grab zwyczajny, świerk pospolity, w podszycie czeremcha zwyczajna, trzmielina pospolita, leszczyna, bez czarny. W runie spotykamy: czworolist pospolity, podagrycznik pospolity, ostrożeń warzywny, sadziec konopiasty, śmiałka darniowego, szczyr trwały, kokoryczkę wielokwiatową, świerząbek orzęsiony, miodunkę ćma, gajowiec żółty, dąbrówkę rozłogową, jarzmiankę większą, wiązówkę błotną, zawilca gajowego, liczydło górskie, przylaszczka pospolita, kopytnik pospolity, kalina koralowa, kruszyna pospolita, porzeczka czarna. Z gatunków chronionych rosną tu: ciemiężyca zielona, kukułka Fuchsa, wawrzynek wilczełyko, mech drabik drzewkowaty. Obszar przyrodniczo bardzo cenny.

17. Łąka i zarośla w Miechowie Obszar położony między torowiskiem linii kolejowej Trzebinia – Oświęcim, a oczyszczalnią ścieków rafinerii Trzebinia. Na obszarze występuje mozaika niewielkich płatów zarośli wierzbowych, płatów łąk trzęślicowych i fragmenty zdegradowanego torfowiska niskiego. Płaty wilgotnej łąki, której ruń zdominowana jest przez trzęślicę modrą z niewielkim udziałem krwiściągu lekarskiego, są ubogie florystycznie i miejscami

36 Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Trzebinia PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO silnie zarastane przez trzcinę pospolitą. Natomiast płat torfowiska niskiego chociaż obecnie silnie zdegradowany zachował bogactwo florystyczne. Rośnie tu: chroniona gółka długoostrogowa, kruszczyk błotny oraz chronione gatunki mchów jak: próchniczek błotny i mokradłoszka zaostrzona. Torfowisko to obecnie zarasta trzciną pospolitą, wierzbą pięciopręcikową i płożącą, brzozę brodawkowatą i sosną zwyczajną. W zaroślach występuje inwazyjny gatunek kolczurka klapowana. Teren bardzo cenny przyrodniczo ze względu na resztki torfowiska niskiego.

18. Łąki Karniowskie Obszar położony na południe od torów kolejowych Trzebinia – Kraków przed stacją Dulowa. Na obszarze występuje kośna łąka świeża z licznymi gatunkami jak: babka lancetowata, barszcz zwyczajny, bodziszek łąkowy, brodawnik jesienny, brodawnik zwyczajny, chaber łąkowy, dzwonek rozpierzchły, firletka poszarpana, głowienka pospolita, groszek łąkowy, gwiazdnica trawiasta, jaskier ostry, jaskier rozłogowy, jastrun właściwy, komonica zwyczajna, koniczyna biała, koniczyna łąkowa, konietlica łąkowa, kostrzewa łąkowa, kozibród łąkowy, krwawnik pospolity, krzyżownica zwyczajna, kupkówka pospolita, mietlica olbrzymia, mniszek lekarski, pięciornik rozłogowy, przetacznik ożankowy, przytulia pospolita, rzeżucha łąkowa, stokrotka pospolita, szczaw zwyczajny, świerzbnica polna, tomka wonna, turzyca bladozielona, tymotka łąkowa, wiechlina łąkowa, wiechlina zwyczajna, wyczyniec łąkowy. Miejscami występują niewielkie płaty łąk wilgotnych z kosaćcem żółtym, turzycą zaostrzoną, gwiazdnicą długolistna, kniecią błotną i częściowo chronionym gatunkiem gnidoszem rozesłanym. Obszar jest cenny przyrodniczo, stanowi miejsce żerowania saren, jeleni, żurawi.

19. Łąki Młoszowa-Dulowa Obszar położony na północ od torów kolejowych Trzebinia – Kraków między Młoszową a Dulową. Na obszarze występują łąki wilgotne, miejscami silnie zarastające zaroślami wierzbowymi i olszowymi. Występują tu takie gatunki związane z siedliskami bardziej świeżymi jak: babka lancetowata, barszcz zwyczajny, bodziszek łąkowy, brodawnik zwyczajny, chaber łąkowy, dzwonek rozpierzchły, firletka poszarpana, głowienka pospolita, groszek łąkowy, gwiazdnica trawiasta, jaskier ostry, jaskier rozłogowy, jastrun właściwy, komonica zwyczajna, koniczyna biała, koniczyna łąkowa, konietlica łąkowa, kostrzewa łąkowa, krwawnik pospolity, krzyżownica zwyczajna, kupkówka pospolita, mietlica olbrzymia, pięciornik rozłogowy, przetacznik ożankowy, przytulia pospolita, rzeżucha łąkowa, szczaw zwyczajny, świerzbnica polna, tomka wonna, turzyca bladozielona, tymotka łąkowa, wiechlina łąkowa, wiechlina zwyczajna, wyczyniec łąkowy. Dominują jednak gatunki łąk wilgotnych jak bodziszek błotny, drżączka średnia, dziewięciornik błotny, dzięgiel leśny, jeżyna popielica, kłosówka wełnista, knieć błotna, kosaciec żółty, krwawnica pospolita, krwiściąg lekarski, kuklik zwisły, len przeczyszczający, mięta długolistna, niezapominajka błotna, ostrożeń łąkowy, ostrożeń warzywny, pięciornik kurze ziele, przytulia bagienna, przytulia północna, przytulia właściwa, rdest ziemnowodny, sit rozpierzchły, śmiałek darniowy, tojeść pospolita, trzcina pospolita, trzęślica modra, turzyca sina, wiązówka błotna, wierzba płożąca. W zaroślach, które tworzą wierzba szara, pięciopręcikowa, płożąca i krucha, oraz olsza czarna rośnie kozłek całolistny, kuklik pospolity i rzadki starzec kędzierzawy. Na łąkach tych występuje kilka gatunków chronionych: listera jajowata i kukułka szerokolistna, ten ostatni miejscami jest bardzo liczny. Obszar jest cenny przyrodniczo.

20. Łąki w Bolęcinie Obszar położony w Bolęcinie między torowiskiem nieczynnej linii kolejowej Trzebinia – Spytkowice (w części zachodniej przechodzi 100 m na południe za torowisko), a autostradą A4. Na obszarze występuje mozaika płatów wilgotnych łąk i zarośli wierzbowych. Szczególne bogactwo florystyczne cechuje płaty zmienno wilgotnych łąk trzęślicowych. Rosną tu takie gatunki jak: bodziszek błotny, bukwica zwyczajna, czarcikęs łąkowy, drżączka średnia, dziewięciornik błotny, dzięgiel leśny, jeżyna popielica, kłosówka wełnista, kosaciec żółty, krwawnica pospolita, krwiściąg lekarski, kuklik zwisły, len przeczyszczający, niezapominajka błotna, olszewnik kminkolistny, ostrożeń łąkowy, ostrożeń warzywny, pięciornik kurze ziele, przytulia bagienna, przytulia północna, przytulia właściwa, rdest wężownik, rdest ziemnowodny, rutewka wąskolistna, sierpik barwierski, sit rozpierzchły, śmiałek darniowy, tojeść pospolita, trzęślica modra, turzyca sina, wiązówka błotna, wierzba płożąca, kalina koralowa. Równie obszerna jest lista gatunków roślin chronionych: goryczka wąskolistna, gółka długoostrogowa, kosaciec syberyjski, kruszczyk błotny, mieczyk dachówkowaty. Miejscami płaty łąk trzęślicowych zarasta trzcina pospolita winnych miejscach tworzą się fragmenty zbiorowiska z

37 Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Trzebinia PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO dominacją wiązówki błotnej i mięty długolistnej. Teren jest bardzo cenny przyrodniczo ze względu na ginące w skali Polski zbiorowisko łąk trzęślicowych.

21. Łęg Dulówki Obszar obejmuje dolinę Dulówki od ul. hr. A. Potockiego dalej między ul.Parku Jurajskiego i ul. Św. Floriana do drogi krajowej Trzebinia – Kraków. Obszar porastają zarośla łęgu wierzbowo-olszowego i olszowego z wierzbą kruchą, olszą czarną i czeremchą zwyczajną, oraz fragmenty wilgotnych łąk. W zbiorowisku wilgotnych łąk rosną: bodziszek błotny, dzięgiel leśny, jeżyna popielica, kłosówka wełnista, knieć błotna, krwawnica pospolita, mięta długolistna, mozga trzcinowata, niezapominajka błotna, ostrożeń łąkowy, ostrożeń warzywny, sadziec konopiasty, sit rozpierzchły, śmiałek darniowy, tojeść pospolita, trzcina pospolita, turzyca pospolita, zaostrzona i brzegowa, wiązówka błotna, kalina koralowa i kopytnik pospolity, a z gatunków inwazyjnych niecierpek gruczołowaty. Obszar cenny przyrodniczo i krajobrazowo, szczególne walory posiadają naturalnie meandrujący Potok Dulówka. Porastające drzewostany mają wybitne znaczenie glebochronne. Na dnie niewielkie płytkie zagłębienia, służą jako miejsca rozrodu płazów.

22. Łęg przy ul. Kwiatowej Obszar położony między ul.Kwiatową a dworcem towarowym PKP. Obejmuje lokalne źródlisko niewielkiego cieku i zarośla wierzbowe nad jego brzegiem. W części źródliskowej położonej przy zachodnim skraju ul.Kwiatowej występuje płat wilgotnej łąki, miejscami zabagnionej. Łąkę, porasta trzęślica modra, krwiściąg lekarski, ostrożeń łąkowy i warzywny, krwawnica pospolita turzyca zaostrzona, prosowata i pospolita. Miejscami łąkę silnie zarasta trzcina pospolita, a w miejscach wilgotniejszych pałka szerokolistna. Obok wyżej wymienionych gatunków licznie rosną tu gatunki chronione jak gółka długoostrogowa, kruszczyk błotny, bobrek trójlistkowy, a na koszonej łące trzęślicowej za ulicą niżej biegu potoku goryczka wąskolistna. Otoczenie dalszego biegu cieku porastają miejscami zwarte łany trzciny pospolitej, oraz okazałe wierzby kruche i olsze czarne. Teren bardzo cenny przyrodniczo ze względu na źródliskowy płat wilgotnej łąki oraz zadrzewienia nad ciekiem.

23. Martwica Karniowicka I, II Martwica Karniowicka – obejmuje dwa obszary. Pierwszy to teren od ul.Skalnej w Karniowicach do lokalnego wzgórza o wysokości 378,8 m n.p.m. Drugi położony jest przy wschodniej granicy gminy na końcu ul.Brata Alberta. Oba obszary zostały wybrane ze względu na osobliwości geologiczne. Na terenie obszaru pierwszego od strony Karniowic przy ul.Skalnej na stromym zboczu odsłania się zlepieniec myślachowicki – skała osadowa, pochodząca z dolnego permu, a bliżej szczytu lokalnego wzgórza znajdują się odsłonięcia martwicy karniowickiej. Na krawędzi zbocza w południowej jego części odsłania się skała pochodząca z przełomu karbonu i permu, niezwykły słodkowodny wapień zwany martwicą karniowicką. Skała ta sedymentowała w strefie brzegowej gorących źródeł wulkanicznych, których brzegi porastały ówczesne gatunki skrzypów. Odsłonięcia tej samej martwicy karniowickiej możemy zobaczyć również na drugim obszarze przy ul.Brata Alberta. Odsłonięcia obu tych skał są geologiczną osobliwością na skalę Polski.

24. Mieczyki w dolinie Łużnika Obszar położony w Górach Luszowskich, między ul. Stojałowskiego, a granicą gminy Trzebinia z gminą Chrzanów. Położony jest w źródliskowej części potoku Łużnik. Na obszarze występuje mozaika płatów wilgotnych łąk i zarośli wierzbowych. Szczególne bogactwo florystyczne cechuje płaty zmienno wilgotnych łąk trzęślicowych. Rosną tu takie gatunki jak: bodziszek błotny, bukwica zwyczajna, czarcikęs łąkowy, drżączka średnia, dziewięciornik błotny, dzięgiel leśny, jeżyna popielica, kłosówka wełnista, knieć błotna, kosaciec żółty, krwawnica pospolita, krwawnik kichawiec, krwiściąg lekarski, kuklik zwisły, len przeczyszczający, niezapominajka błotna, olszewnik kminkolistny, oman wierzbolistny, ostrożeń łąkowy, ostrożeń warzywny, pępawa dwuletnia, pięciornik kurze ziele, przytulia bagienna, przytulia północna, przytulia właściwa, rdest wężownik, rdest ziemnowodny, rutewka wąskolistna, sierpik barwierski, sit rozpierzchły, śmiałek darniowy, tojeść pospolita, trzęślica modra, turzyca sina, wiązówka błotna, wierzba płożąca, wilżyna bezbronna. Równie obszerna jest lista gatunków roślin ściśle chronionych: goryczka wąskolistna, gółka długoostrogowa, kosaciec syberyjski, kruszczyk błotny, mieczyk dachówkowaty oraz częściowo chronionych: kukułka szerokolistna, listera jajowata,. Szczególną uwagę zwraca niezwykle bogata populacja mieczyka dachówkowatego licząca kilka

38 Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Trzebinia PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO tysięcy osobników. W niewielkich zaroślach wierzbowo-olszowych rośnie kalina koralowa i kopytnik pospolity. W miejscach nieco suchszych występują gatunki murawowe jak koniczyna pagórkowata i dzwonek skupiony. W zachodniej części terenu na wyniesieniu wokół niewielkiego lasu sosnowego płat murawy piaskowej porasta uboga roślinność zielna takich gatunków jak: goździk kartuzek, jasieniec piaskowy, macierzanka piaskowa, bylica polna jastrzębiec kosmaczek, mietlica pospolita, zawciąg pospolity. Miejscami płaty łąk trzęślicowych zarasta trzcina pospolita w innych miejscach tworzą się fragmenty zbiorowiska z dominacją wiązówki błotnej i mięty długolistnej. Teren jest bardzo cenny przyrodniczo ze względu na ginące w skali Polski zbiorowisko łąk trzęślicowych.

25. Mysowa Góra Obszar położony na wschód od Elektrowni Siersza. Obejmuje lokalne wzgórze o wysokości 383 m n.p.m. Wzgórze w partii szczytowej porasta buczyna storczykowa i grąd, a w niższych partiach wzgórza las mieszany. Drzewostan buczyny storczykowej buduje prawie wyłącznie buk pospolity, sporadycznie rośnie sosna zwyczajna. Podszyt dość ubogi, stanowią go pojedyncze buki, leszczyna, bez koralowy, kalina koralowa i kruszyna pospolita. W runie rośnie tu szereg gatunków roślin jak: dąbrówka rozłogowa, fiołek leśny, gajowiec żółty, groszek czerniejący i wiosenny, kokoryczka wielokwiatowa, miodunka ćma, perłówka zwisła, podagrycznik pospolity, trędownik bulwiasty, szczawik zajęczy, szczyr trwały, zawilec gajowy, przylaszczka pospolita, bluszcz pospolity, konwalia majowa, kopytnik pospolity, przytulia wonna. Obok nich rośnie tu szereg roślin ściśle chronionych jak: buławnik mieczolistny i wielkokwiatowy, lilia złotogłów oraz gatunki częściowo chronione: kruszczyk szerokolistny, orlik pospolity, wawrzynek wilczełyko. W płacie grądu w drzewostanie dominują gatunki iglaste modrzew i sosna, ale w runie licznie występuje przylaszczka pospolita, przytulia wonna, szczyr trwały i inne w/w gatunki. Drzewostan lasu mieszanego stanowi sosna zwyczajna, świerk pospolity, brzoza brodawkowata, topola osika, dąb szypułkowy, klon jawor, buk pospolity. W runie większy udział ma borówka czernica i brusznica, kosmatka owłosiona, oraz gruszyczka jednostronna. Obszar cenny przyrodniczo.

26. Na Skałkach Obszar położony na terenie miasta. Obejmuje niewielki nieczynny kamieniołom i jego najbliższe otoczenie. Teren geomorfologicznie bardzo urozmaicony z wyrobiskami, nasypami odpadów, stromymi skarpami. Cały teren porasta murawa kserotermiczna z takimi gatunkami jak: babka średnia, biedrzeniec mniejszy, chaber driakiewnik, cieciorka pstra, drżączka średnia, driakiew żółtawa, dziewanna pospolita, kostrzewa czerwona, wyka ptasia, goździk kartuzek, kłosownica pierzasta, krwiściąg mniejszy, lepnica zwyczajna, lucerna sierpowata, macierzanka zwyczajna, poziomka twardawa, rozchodnik ostry, rzepik pospolity, wilczomlecz sosnka, żmijowiec pospolity, gatunki chronione: jak dziewięćsił bezłodygowy i pierwiosnek lekarski. Roślinności murawowej towarzyszą nieliczne zarośla krzewów złożone z dzikiej róży, szakłaka pospolitego, głogu jednoszyjkowego, śliwy tarniny i derenia świdwy. Obszar cenny przyrodniczo.

27. Park Ekologiczny przy Działkach Obszar położony między ogródkami działkowymi w Trzebini, a torami linii kolejowej Trzebinia – Kraków. Obszar zajmuje płat wilgotnej łąki i fragment zadrzewienia. Na łące rosną takie gatunki jak: bodziszek błotny, bukwica zwyczajna, czarcikęs łąkowy, drżączka średnia, dzięgiel leśny, jeżyna popielica, kłosówka wełnista, knieć błotna, krwawnica pospolita, krwiściąg lekarski, kuklik zwisły, len przeczyszczający, niezapominajka błotna, olszewnik kminkolistny, ostrożeń łąkowy, ostrożeń warzywny, pięciornik kurze ziele, przytulia bagienna, przytulia północna, przytulia właściwa, rdest wężownik, rdest ziemnowodny, sit rozpierzchły, śmiałek darniowy, tojeść pospolita, trzęślica modra, turzyca sina, wełnianka szerokolistna, wiązówka błotna, wierzba płożąca. Licznie rosną tu dwa chronione storczyki gółka długoostrogowa, i kruszczyk błotny. W zadrzewieniach dominuje sosna zwyczajna, brzoza brodawkowata i topola osika. Łąka ta nie jest koszona, miejscami jest silnie zarośnięta przez nawłoć późną. Miejsce przyrodniczo cenne ze względu na obecność chronionych gatunków jak i położenie (blisko centrum miasta) Właściwym użytkowaniem tego terenu było by utworzenie tu niewielkiego parku ekologicznego z łąką jako terenem zieleni biocenotycznej.

28. Podbuczyna Obszar położony w Podbuczynie. Obejmuje leśne zbiorowisko buczyny storczykowej i lasu grądowego.

39 Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Trzebinia PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO Drzewostan buczyny storczykowej buduje prawie wyłącznie buk pospolity, sporadycznie rośnie sosna zwyczajna. Wiele z rosnących tu buków ma rozmiary pomnikowe. Jeden z nich rośnie na skraju lasu przy drodze prowadzącej do Sierszy. Podszyt buczyny ubogi, stanowią go pojedyncze buki, dereń świdwa, leszczyna, bez czarny i koralowy, kalina koralowa i kruszyna pospolita. Runo jest równie ubogie, ale rośnie tu szereg gatunków roślin jak: dąbrówka rozłogowa, fiołek leśny, groszek wiosenny, kokoryczka wielokwiatowa, kosmatka owłosiona, miodunka ćma, perłówka zwisła, podagrycznik pospolity, trędownik bulwiasty, szczawik zajęczy, szczyr trwały, zawilec gajowy, przylaszczka pospolita, bluszcz pospolity, konwalia majowa, kopytnik pospolity i przytulia wonna. Obok nich rośnie tu szereg roślin ściśle chronionych jak: buławnik czerwony, mieczolistny i wielkokwiatowy, lilia złotogłów oraz gatunki częściowo chronione jak gnieźnik leśny, kruszczyk szerokolistny, wawrzynek wilczełyko. W partii grądowej w drzewostanie obok buka większy udział ma klon jawor, brzoza brodawkowata, sosna zwyczajna, a runo jest jeszcze bardziej ubogie. W lesie widoczne uskoki tektoniczne. Obszar cenny przyrodniczo. Część tego obszaru jest użytkiem ekologicznym.

29. Podtopienia w Sierszy Obszar położony w dolinie Koziego Brodu między zabudową Sierszy a lasem. Podtopienia występują okresowo i zalewają ubogie łąki świeże i zarośla złożone z wierzby kruchej, pięciopręcikowej, purpurowej, brzozy brodawkowatej, sosny zwyczajnej i topoli osiki. W niewielkim lasku sosnowym występują stanowiska kruszczyka szerokolistnego. Teren jest przyrodniczo cenny jako potencjalne miejsce rozrodu płazów.

30. Rezerwat Ostra Góra Wzgórze o wysokości 435 m n.p.m. Podłoże tworzą od południa odporne na wietrzenie triasowe dolomity, od północy podatne na wietrzenie wapienie, uzupełnione od północnego zachodu tzw. zlepieńcem myślachowickim. Rezerwat porasta las bukowy reprezentujący zespół buczyny karpackiej. Drzewostan o charakterze starodrzewu. Liczne buki w wieku 200-250 lat – o pierśnicy ponad 1 m – osiągają rozmiary pomnikowe, liczne są także drzewa dziuplaste. Występują tu następujące ściśle chronione gatunki: buławnik wielkokwiatowy, czerwony i mieczolistny oraz gatunki objęte ochroną częściową: orlik pospolity, pokrzyk wilcza jagoda, wawrzynek wilczełyko, kruszczyk szerokolistny. Z innych nie chronionych gatunków wymienić należy żywiec gruczołowaty, czworolist pospolity, szczyr trwały, kopytnik pospolity, pierwiosnek lekarski, bluszcz pospolity, przylaszczkę pospolitą, marzankę wonną. Obszar powiększono o jego otulinę.

31. Rzeczyska Obszar obejmuje dolinę cieku odwadniającego Górę Bartoską od ul. Spacerowej do drogi krajowej Trzebinia – Kraków. Porastają go zarośla łęgu wierzbowo-olszowego i olszowego z wierzbą kruchą, olsza czarną i czeremchą zwyczajną, oraz fragmenty wilgotnych łąk. W zbiorowisku wilgotnych łąk rosną: bodziszek błotny, dzięgiel leśny, jeżyna popielica, kłosówka wełnista, knieć błotna, krwawnica pospolita, mięta długolistna, mozga trzcinowata, niezapominajka błotna, ostrożeń łąkowy, ostrożeń warzywny, sadziec konopiasty, sit rozpierzchły, śmiałek darniowy, tojeść pospolita, trzcina pospolita, turzyca pospolita, zaostrzona i brzegowa, wiązówka błotna. Z gatunków inwazyjnych niecierpek gruczołowaty. W północno wschodniej części obszaru przy jego granicy z polami płat łąki trzęślicowej z kruszczykiem błotnym. Przy drodze krajowej Trzebinia – Kraków położony jest cenny przyrodniczo staw hodowlany. Wschodnia granica obszaru została ograniczona przez jednorodzinną zabudowę wkraczającą często na miejsca bardzo wilgotne. Obszar jest cenny przyrodniczo. Stanowi istotny korytarz ekologiczny. Porastające go drzewostany mają wybitne znaczenie glebochronne. Na dnie niewielkie płytkie zagłębienia, a szczególnie staw służą jako miejsca rozrodu płazów.

32. Skałka Triasowa Obszar położony na terenie Bolęcina w obrębie Bloku Płaziańskiego należącego do Garbu Tenczyńskiego. Pomnik przyrody nieożywionej. Wysoki na kilkanaście metrów ostaniec skalny pochodzący z triasu. Jest to bardzo nietypowy i niezwykle malowniczy twór skalny, zbudowany z wapienia diploporowego. Obszar obejmuje również najbliższe otoczenie skałki. Cały teren porastają skrawki muraw kserotermicznych z takimi gatunkami jak: babka średnia, biedrzeniec mniejszy, chaber driakiewnik i nadreński, cieciorka pstra, drżączka średnia, driakiew żółtawa, dziewanna pospolita, dziewięćsił pospolity, goździk kartuzek, kłosownica pierzasta, koniczyna pagórkowata, kostrzewa bruzdkowana, krwiściąg mniejszy, lepnica zwisła i zwyczajna, lucerna sierpowata, macierzanka zwyczajna, marzanka pagórkowata, poziomka twardawa, rozchodnik ostry,

40 Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Trzebinia PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO rzepik pospolity, wilczomlecz sosnka, żebrzyca roczna, żmijowiec pospolity, pierwiosnek lekarski oraz gatunki chronione: jak dziewięćsił bezłodygowy, goryczyczuszka orzęsiona, zaraza wielka. Roślinność w otoczeniu skałki to odłogi z następującymi gatunkami: czosnek winnicowy, trzcinnik piaskowy, perz właściwy, starzec jakubek, traganek szerokolistny, wrotycz pospolity oraz inwazyjny gatunek nawłoć późna. Towarzyszą im liczne zarośla krzewów złożone z dzikiej róży, szakłaka pospolitego, głogu jednoszyjkowego i dwuszyjkowego, śliwy tarniny, derenia świdwy, wierzby iwy, kaliny koralowej oraz pojedyncze sosny zwyczajne, topole osiki i brzozy brodawkowate. Obszar bardzo cenny przyrodniczo. Z lokalnego wzniesienia roztacza się szeroka panorama na Chrzanów, Trzebinię, Krzeszowice oraz Puszczę Dulowską.

33. Stawki w Bolęcinie Obszar obejmuje fragment lasu przy Stawkach na granicy z gminą Alwernia. Porasta go ubogi las mieszany, fragmenty łęgu olszowego i dwa niewielkie torfowiska. W zbiorowisku łęgu olszowego w drzewostanie rośnie olsza czarna wierzba krucha, olsza czarna, brzoza brodawkowata jesion wyniosły, czeremcha zwyczajna. W poszycie rośnie czeremcha zwyczajna, trzmielina pospolita, róża alpejska, bez czarny. W runie rośnie: czworolist pospolity, kozłek całolistny, podagrycznik pospolity, dzięgiel leśny, pępawa błotna, jeżyna popielica, knieć błotna, krwawnica pospolita, mięta długolistna, mozga trzcinowata, niezapominajka błotna, ostrożeń łąkowy, ostrożeń warzywny, sadziec konopiasty, sit rozpierzchły, śmiałek darniowy, świerząbek orzęsiony, tojeść pospolita, turzyca pospolita, zaostrzona, karbieniec pospolity, jarzmianka większa, wiązówka błotna, zawilec gajowy, liczydło górskie, kopytnik pospolity, kalina koralowa, kruszyna pospolita, porzeczka czarna. Z gatunków częściowo chronionych rosną tu: ciemiężyca zielona, wawrzynek wilczełyko, mchy: drabik drzewkowaty, torfowiec nastroszony. Drzewostan lasu mieszanego stanowi dąb czerwony, dąb szypułkowy, sosna zwyczajna, brzoza brodawkowata, topola osika. W ubogim runie rośnie borówka czernica i brusznica, śmiałek pogięty oraz częściowo chroniony rokietnik pospolity. W obrębie lasu mieszanego znajdują się dwa niewielkie torfowiska. Na jednym z nich pomiędzy torfowcami nastroszonymi rośnie rosiczka okrągłolistna, w obrębie otwartej wody grzybienie białe. W części brzegowej rośnie: kosaciec żółty, pałka szerokolistna turzyca pospolita, pięciopalecznik błotny i wełnianka szerokolistna. Obszar bardzo cenny przyrodniczo.

34. Warpie kopalni Jan w Psarach Obszar położony na Północ od Psar. Obejmuje północno–wschodnie zbocza lokalnego wzgórza o wysokości 447,7 m n.p.m. Wzgórze w partii szczytowej porasta buczyna storczykowa, a wschodnie zbocza na terenie warpi po dawnej kopalni galmanu Jan, porastają lasy mieszane. Drzewostan buczyny storczykowej buduje prawie wyłącznie buk pospolity. Podszyt bardzo ubogi, stanowią go pojedyncze buki. Równie ubogie jest runo. Rośnie tu: dąbrówka rozłogowa, fiołek leśny, gajowiec żółty, groszek czerniejący i wiosenny, kokoryczka wielokwiatowa, miodunka ćma, perłówka zwisła, podagrycznik pospolity, trędownik bulwiasty, szczawik zajęczy, szczyr trwały, zawilec gajowy, przylaszczka pospolita, bluszcz pospolity, konwalia majowa, kopytnik pospolity, przytulia wonna. Obok nich rośnie tu szereg roślin ściśle i częściowo chronionych jak: buławnik czerwony i mieczolistny, kruszczyk szerokolistny, lilia złotogłów, wawrzynek wilczełyko. W płacie lasu mieszanego w drzewostanie dominują gatunki iglaste – modrzew europejski i sosna zwyczajna rzadziej świerk pospolity, a z gatunków liściastych – dąb szypułkowy, brzoza brodawkowata, topola osika, klon jawor. W podszycie rośnie kruszyna pospolita, podsadzany buk pospolity, dereń świdwa, wierzba iwa, jałowiec pospolity. W runie pojedynczo występuje przylaszczka pospolita, przytulia wonna, konwalia majowa, bluszcz pospolity, kopytnik pospolity, szczyr trwały i inne w/w gatunki oraz gatunki borowe: borówka czernica, kosmatka owłosiona oraz gruszyczka jednostronna. Po wschodniej granicy obszaru przebiega szlak dawnego górnictwa. Obszar jest cenny przyrodniczo.

35. Warpie w Górach Luszowskich Obszar położony na terenie Gór Luszowskich. Obejmuje powierzchnię niewielkiego wzniesienia pokrytego pozostałościami dawnego górnictwa galmanowego – płytkimi szybikami i nasypami urobku i ich najbliższe otoczenie. Teren geomorfologicznie umiarkowanie urozmaicony, w całości porośnięty mozaiką niewielkich płatów muraw kserotermicznych z takimi gatunkami jak: babka średnia, biedrzeniec mniejszy, chaber driakiewnik, rajgras wyniosły, cieciorka pstra, drżączka średnia, driakiew żółtawa, dziewanna pospolita, dziewięćsił pospolity, gorysz pagórkowaty, goździk kartuzek, kłosownica pierzasta, kostrzewa bruzdkowana,

41 Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Trzebinia PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO krwiściąg mniejszy, lepnica zwisła i zwyczajna, lucerna sierpowata, macierzanka zwyczajna, poziomka twardawa, rzepik pospolity, wilczomlecz sosnka, żmijowiec pospolity, dzwonek brzoskwinio listny, pierwiosnek lekarski oraz gatunki chronione: jak dziewięćsił bezłodygowy. Zdecydowaną większość obszaru pokrywa roślinność odłogów z gatunkami jak: kostrzewa czosnek winnicowy, trzcinnik piaskowy, perz właściwy, starzec jakubek, traganek szerokolistny, wrotycz pospolity oraz inwazyjny gatunek nawłoć późna. Roślinności muraw i odłogów towarzyszą liczne zarośla krzewów złożone z dzikiej róży, szakłaka pospolitego, głogu jednoszyjkowego i dwuszyjkowego, śliwy tarniny i derenia świdwy, oraz niewielkie kępy drzew złożone z sosny zwyczajnej, wierzby iwy, brzozy brodawkowatej i topoli osiki. Obszar cenny przyrodniczo. Z lokalnego wzniesienia roztacza się panorama północnej części gminy, oraz na północ w kierunku gminy Chrzanów.

36. Wilcza Góra – punkt widokowy Obszar położony na terenie Gaja. Obejmuje szczytową partię niewielkiego, lokalnego wzniesienie o wysokości 373,92 m n.p.m. Teren geomorfologicznie mało urozmaicony ze spłaszczonym szczytem i stromymi jego skarpami. Cały teren porasta średnio bogata w gatunki murawa kserotermiczna z takimi gatunkami jak: babka średnia, biedrzeniec mniejszy, chaber driakiewnik, cieciorka pstra, drżączka średnia, driakiew żółtawa, goździk kartuzek, krwiściąg mniejszy, lepnica zwyczajna, lucerna sierpowata, macierzanka zwyczajna, poziomka twardawa, rajgras wyniosły, rzepik pospolity, wilczomlecz sosnka, żebrzyca roczna, żmijowiec pospolity, wilżyna bezbronna oraz gatunki chronione: jak dziewięćsił bezłodygowy, pierwiosnek lekarski. Brak krzewów i drzew. Obszar jest cenny przyrodniczo, bardzo cenny jako punkt widokowy. Z lokalnego wzniesienia roztaczają się szerokie panoramy, szczególnie na północną i zachodnią części gminy.

37. Wychodnie wapieni i źródła w Galmanie Obszar położony na zachód od Galmanu 500 m od drogi Trzebinia – Olkusz. Obejmuje wyrobisko nieczynnego kamieniołomu wapieni, zachodnie i południowe zbocza lokalnego wzgórza o wysokości około 425 m n.p.m. Wzgórze w partii szczytowej porasta las bukowy na siedlisku grądu. W niższych partiach wzgórze porasta las mieszany. U podstawy wzgórza ujęcie wody pitnej. W drzewostanie na stromych zboczach dominują krzywulcowe buki, sporadycznie rośnie sosna zwyczajna. Podszyt dość ubogi, stanowią go pojedyncze buki, leszczyna, dereń świdwa. Runo skrajnie ubogie, pojedynczo rośnie: fiołek leśny, gajowiec żółty, groszek wiosenny, kokoryczka wonna, perłówka zwisła, szczawik zajęczy, szczyr trwały. Obok nich, również pojedynczo rośnie przylaszczka pospolita oraz bluszcz pospolity, konwalia majowa, kopytnik pospolity. Drzewostan lasu mieszanego stanowi buk pospolity, sosna zwyczajna, świerk pospolity, brzoza brodawkowata, topola osika, dąb szypułkowy. W runie większy udział ma borówka czernica, kosmatka owłosiona, oraz gruszyczka jednostronna. Duże walory krajobrazowe, strome zbocza i krzywulcowe buki, bezpośrednia strefa ochronna dla ujęcia wody pitnej decydują, że obszar jest przyrodniczo cenny.

38. Wzgórze z Parkiem w Młoszowej Obszar położony w Młoszowej. Obejmuje zespół pałacowo parkowy rozbudowany w końcu XIX wieku przez rodzinę Florkiewiczów, oraz grzbiet wzgórza z kamieniołomem ciągnący się w kierunku Dulowej wzdłuż krakowskiej drogi. W zabytkowym parku rośnie kilka pomnikowych drzew. W runie krajobrazowego parku rośnie przylaszczka pospolita, bluszcz pospolity, kalina koralowa, kopytnik pospolity i konwalia majowa. Grzbiet wzgórza szczególnie w rejonie nieczynnego kamieniołomu porasta drzewostan, na który składają okazałe buki o niezwykłych kształtach, z których większość ma rozmiary pomnikowe. Podszyt buczyny stosunkowo ubogi, stanowią go pojedyncze buki, dereń świdwa, leszczyna, bez czarny i koralowy oraz kalina koralowa. Runo jest równie ubogie, ale rośnie tu szereg gatunków roślin jak: dąbrówka rozłogowa, fiołek leśny, groszek wiosenny, kokoryczka wielokwiatowa, kosmatka owłosiona, miodunka ćma, perłówka zwisła, podagrycznik pospolity, szczawik zajęczy, szczyr trwały, zawilec gajowy. Obok nich rośnie tu szereg roślin chronionych jak: kruszczyk szerokolistny, wawrzynek wilczełyko, oraz gatunki takie jak przylaszczka pospolita, bluszcz pospolity, konwalia majowa, kopytnik pospolity i przytulia wonna. Między parkiem a płatem buczyny przy kamieniołomie sztuczne nasadzenia modrzewia europejskiego i sosny zwyczajnej, brzozy brodawkowatej, prawie pozbawiane runa. Na południowych skrajach lasu niewielkie skrawki muraw kserotermicznych z pierwiosnkiem lekarskim i dziewięćsiłem bezłodygowym. Obszar bardzo cenny przyrodniczo.

42 Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Trzebinia PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO 39. Zalew Osowiec i otulina Obszar obejmuje dolinę Koziego Brodu od mostu na drodze do Czyżówki do tamy Zalewu Osowiec. Dolinę Koziego brodu przed zalewem porastają zarośla łęgu wierzbowo-olszowego z wierzbą kruchą, olsza czarną i czeremchą zwyczajną, oraz fragmenty wilgotnych łąk. W zbiorowisku wilgotnych łąk rosną: bodziszek błotny, dzięgiel leśny, jeżyna popielica, kłosówka wełnista, knieć błotna, krwawnica pospolita, mięta długolistna, mozga trzcinowata, niezapominajka błotna, ostrożeń łąkowy, ostrożeń warzywny, sadziec konopiasty, sit rozpierzchły, śmiałek darniowy, tojeść pospolita, trzcina pospolita, turzyca pospolita, zaostrzona i brzegowa, wiązówka błotna. Czyste wody zalewu służą celom rekreacyjnym pobliskiego ośrodka wypoczynkowego i wędkarstwu. Potoki i zalew znajdują się w dość głębokim jarze na brzegach, którego rośnie częściowo chroniony widłak jałowcowaty. Przyległy obszar porasta bór świeży z dominacją sosny zwyczajnej w drzewostanie. W podszycie występuje kruszyna pospolita, w runie borówka czernica i brusznica, ściśle chroniony pomocnik baldaszkowaty, a w warstwie mszystej częściowo chroniony rokietnik pospolity. Obszar bardzo cenny przyrodniczo.

40. Zanikający dopływ Koziego Brodu w Płokach Obszar położony w Płokach. Obejmuje zanikający dopływ Koziego Brodu od źródeł, ujętych tu jako ujęcie wody pitnej, do drogi łączącej Myślachowice z Płokami. Obszar porasta bór świeży z dominacją sosny zwyczajnej w drzewostanie, w podszycie kruszyna pospolita, w runie borówka czernica i brusznica, a w warstwie mszystej częściowo chroniony rokietnik pospolity. Przy samym brzegu pojedynczo rośnie brzoza brodawkowata i olsza czarna. Obszar cenny przyrodniczo jako przykład wpływu człowieka na stosunki wodne. W czasie większych i dłuższych opadów ciekiem płynie woda.

41. Źródliska Dulówki Źródliska Dulówki – obszar położony jest między Nową Wsią a ul. Św. Krzyża. Od wschodu graniczy z gminą Krzeszowice. Mieszane i grądowe lasy porastają bardzo urozmaicony geomorfologiczne teren. Złożoną fizjonomię obszaru tworzą liczne głębokie, wyerodowane w lessie parowy, debrza, wąwozy, często o stromych zboczach, dnem których sączy się woda. Drzewostany grądowe buduje dąb szypułkowy, buk pospolity, grab zwyczajny, klon jawor, lipa drobnolistna z domieszką sosny zwyczajnej. Ubogie runo porastają takie gatunki jak: zawilec gajowy, szczawik zajęczy, gajowiec żółty, fiołek leśny, dąbrówka rozłogowa, wiechlina gajowa, kokoryczka wielokwiatowa, nerecznica samcza i wietlica samicza, bluszcz pospolity, konwalia majowa, kopytnik pospolity. Drzewostany porastające w części północnej to drzewostany mieszane z większym udziałem sosny zwyczajnej i brzozy brodawkowatej, topoli osiki, wierzby iwy. W ubogim runie spotykamy obok w/w gatunków borówka czernica konwalijka dwulistna i kosmatka owłosiona Na krawędzi stromych zboczy w południowej części obszaru odsłania się skała pochodząca z przełomu karbonu i permu, niezwykły słodkowodny wapień zwany martwicą karniowicką. Skała ta sedymentowała w strefie brzegowej gorących źródeł wulkanicznych, których brzegi porastały ówczesne gatunki skrzypów. Obszar bardzo cenny przyrodniczo. Porastające drzewostany mają wybitne znaczenie glebochronne i krajobrazowe. Na dnie wąwozów i parowów, niewielkie płytkie zagłębienia służą jako miejsca rozrodu płazów. Odsłonięcie martwicy karniowickiej jest geologiczną osobliwością na skalę Polski.

42. Źródliska i murawy w dolinie potoku Wodna Obszar położony na granicy gminy Trzebinia z gminą Chrzanów między ul.1 Maja, a ul.E. Plater. Obejmuje zabagnioną dolinę potoku Wodna, niewielkie fragmenty muraw i odłogi sięgające do torów linii kolejowej. W części źródliskowej występują różne zbiorowiska wilgotnych łąk, miejscami zabagnionych. Łąkę porasta: bodziszek błotny, bukwica zwyczajna, czarcikęs łąkowy, drżączka średnia, dziewięciornik błotny, dzięgiel leśny, jeżyna popielica, kłosówka wełnista, krwiściąg lekarski, kuklik zwisły, niezapominajka błotna, olszewnik kminkolistny, ostrożeń łąkowy, ostrożeń warzywny, pępawa dwuletnia, pięciornik kurze ziele, przytulia bagienna, przytulia północna, przytulia właściwa, rdest wężownik, rdest ziemnowodny, rutewka wąskolistna, sierpik barwierski, sit rozpierzchły, skrzyp zimowy, śmiałek darniowy, tojeść pospolita, trzęślica modra, turzyca sina, wiązówka błotna, wierzba płożąca. Obok wyżej wymienionych gatunków licznie rosną tu gatunki chronione jak: gółka długoostrogowa, kruszczyk błotny, kukułka szerokolistna, zimowit jesienny i bobrek trójlistkowy. Otoczenie dalszego biegu cieku porastają miejscami zwarte łany trzciny pospolitej. Pozostały teren porasta mozaika niewielkich płatów muraw kserotermicznych z takimi gatunkami jak: babka

43 Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Trzebinia PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO średnia, biedrzeniec mniejszy, chaber driakiewnik, rajgras wyniosły, cieciorka pstra, drżączka średnia, driakiew żółtawa, dziewanna pospolita, dziewięćsił pospolity, gorysz pagórkowaty, goździk kartuzek, kłosownica pierzasta, kostrzewa bruzdkowana, krwiściąg mniejszy, lepnica zwisła i zwyczajna, lucerna sierpowata, macierzanka zwyczajna, poziomka twardawa, rzepik pospolity, wilczomlecz sosnka, żmijowiec pospolity, oraz gatunki chronione: dziewięćsił bezłodygowy, pierwiosnek lekarski. Zdecydowaną większość obszaru pokrywa roślinność odłogów z gatunkami: kostrzewa czerwona, czosnek winnicowy, trzcinnik piaskowy, perz właściwy, starzec jakubek, wrotycz pospolita oraz inwazyjny gatunek nawłoć późna. Roślinności muraw i odłogów towarzyszą liczne zarośla krzewów złożone z dzikiej róży, szakłaka pospolitego, głogu jednoszyjkowego i dwuszyjkowego, śliwy tarniny i derenia świdwy, wierzby iwy, brzozy brodawkowatej i topoli osiki. Teren ten jest bardzo cenny przyrodniczo ze względu na bogate florystycznie płaty wilgotnych łąk.

43. Źródła Jaworznika Obszar położony na granicy gminy Trzebinia z gminą Jaworzno na zachód od składowiska popiołów Elektrowni Siersza. Źródła potoku wypływają na dnie głębokiego kanionu o bardzo stromych brzegach, które porasta mieszany las z takimi gatunkami drzew i krzewów jak: sosna zwyczajna, topola osika, świerk pospolity, brzoza brodawkowata, lipa drobnolistna, olsza czarna, leszczyna, jarzębina, kruszyna pospolita. W runie licznie występują paprocie: wietlica samicza, nerecznica samcza i krótkoostna, rośłiny: konwalia majowa, kopytnik pospolity, oraz chronione gatunki mchów: fałdownik nastroszony, gajnik lśniący, płonnik pospolity, mokradłoszka zaostrzona. Do obszaru włączono też fragment boru świeżego ze stanowiskami kruszczyka rdzawoczerwonego i szerokolistnego. Teren ten jest cenny przyrodniczo ze względu na bardzo bogatą rzeźbę terenu i interesującą florę na dnie i stromych zboczach.

➢ Geostanowiska Na terenie gminy Trzebinia, zgodnie z informacjami z Centralnego Rejestru Geostanowisk Polski jako geostanowiska (obiekty geologiczne ważne z punktu widzenia prezentacji i zachowania georóżnorodności Polski, a także istotne dla nauki, kultury i historii) uznano: − Balaton w Trzebini (nieczynne wyrobisko kamieniołomu wapieni i margli jurajskich), − Bożniowa Góra (wypiętrzone skupiska zlepieńca myślachowickiego, na północnych stokach pokłady permskiego piaskowca arkozowego), − Cisowe Skały (odsłonięcie dolomitów środkowego triasu w postaci białych i janoszarych baszt skalnych), − Deformacje terenu po eksploatacji górniczej na osiedlu Siersza w Trzebini (deformacje po wyeksploatowanych pokładach węgla), − Góra Bartoska (ściana dawnego wyrobiska zlepieńca myślachowickiego), − Kozi Bród (meandrująca rzeczka wcinająca się w pokrywę piasków eolicznych z wydmami śródlądowymi pokrytymi lasami), − Martwica karniowicka w Jarach Dulowskich (najlepiej zachowane i największe odsłonięcie martwicy karniowickiej), − Martwica karniowicka w Karniowicach, − Odsłonięcie zlepieńców myślachowickich w Młoszowej, − Skała Bolęcka (ostaniec zbudowany z dolomitów diploporowych, które należą do środkowej części wapienia muszlowego – trias środkowy), − Wapienie warstw gogolińskich w Psarach, − Zlepieniec myślachowicki w Karniowicach.

2.2.2. Obszary objęte ochroną prawną i ocena jej stanu i funkcjonowania.

Do prawnych form ochrony przyrody występujących na terenie gminy Trzebinia należą: − rezerwat przyrody „Ostra Góra”, − Park Krajobrazowy Dolinki Krakowskie, − Tenczyński Park Krajobrazowy, − użytek ekologiczny „Podbuczyna”,

44 Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Trzebinia PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO − pomniki przyrody nieożywionej, − pomniki przyrody ożywionej.

Rezerwat przyrody „Ostra Góra” Rezerwat leśny „Ostra Góra” utworzono Zarządzeniem Nr 399 Ministra Leśnictwa i Przemysłu Drzewnego z dnia 25 listopada 1959 r. (Monitor Polski 1960, Nr 10, poz.45). Rezerwat zajmuje powierzchnię 7,22 ha. Zlokalizowany jest na południe od drogi łączącej wsie Myślachowice i Psary, na obszarze Nadleśnictwa Chrzanów. Obejmuje oddział lasu 344 b, c w Karniowicach. Położony jest na izolowanym, kopulastym wzgórzu o łagodnych zboczach, zwanym Ostrą Górą, wznoszącym się na wysokość 435 m n.p.m. Celem ochrony jest zachowanie ze względów naukowych, dydaktycznych i turystycznych fragmentu naturalnej buczyny karpackiej występującej wśród rozległych obszarów sztucznie wprowadzonych drzewostanów sosnowych, zachowanie fragmentu drzewostanu liściastego wśród litych sośnin dla urozmaicenia i upiększenia krajobrazu oraz proces regeneracji zbiorowiska po jego wcześniejszej degeneracji spowodowanej gospodarką. Rezerwat porasta drzewostan bukowy (dominują 150- 200 letnie buki) – stanowiący resztki występujących niegdyś w tej części Jury Krakowsko – Częstochowskiej rozległych, pierwotnych, naturalnych i zgodnych z siedliskiem buczyn, zastąpionych obecnie w przeważającej części litymi sośninami. Osobliwością rezerwatu jest ponadto charakterystyczny nietypowy kształt koron buków. W warstwie podszytu występuje jarzębina, głogi, jałowce. W warstwie runa leśnego spotkać można takie gatunki jak: żywiec gruczołowaty, przylaszczka, czworolist pospolity, kopytnik pospolity, szczyr trwały, orlik pospolity, dziewięćsił bezłodygowy, buławniki: wielkokwiatowy i mieczolistny, pomocnik baldaszkowy, naparstnica zwyczajna, goryczka orzęsiona, bluszcz pospolity, kruszczyk szerokolistny. Na terenie rezerwatu stwierdzono występowanie wielu gatunków roślin chronionych, a także ponad 100 gatunków roślin leczniczych. Występują tam ponadto gatunki chronionych mszaków oraz gatunki mszaków rzadkich w kraju. Ekosystem występujący na obszarze rezerwatu powstawał w wyniku wielokrotnej regeneracji po zaniechaniach różnych form działalności człowieka (wyręby, wywóz ściółki, wypas owiec i innych zwierząt).[42] Największym zagrożeniem dla prawidłowej ochrony rezerwatu jest widoczna presja urbanizacyjna w jego sąsiedztwie. W celu jej ograniczenia i zabezpieczenia przed zagrożeniami zewnętrznymi wynikającymi z działalności człowieka rozważyć należy możliwość utworzenia otuliny rezerwatu, w której nie należałoby zmieniać przeznaczenia obecnych gruntów rolnych na cele budowlane, lokalizować urządzeń i obiektów rekreacyjnych, dróg dojazdowych, parkingów itd. Wyznaczanie otuliny dla rezerwatu leży w gestii RDOŚ-iu. W niniejszym opracowaniu zasugerowano jej przebieg (na rysunku oznaczono jako proponowana strefa ochronna rezerwatu). W odniesieniu do samego rezerwatu nadal powinny być podejmowane działania w celu utrzymania na tym terenie drzewostanu o dotychczasowym składzie. Dopuszczalne jest sztuczne wprowadzanie buka z domieszką dębu i jodły z uwago na brak odnowień naturalnych. Niezbędne jest przestrzeganie zakazów ustanowionych w Zarządzeniu Nr 399 Ministra Leśnictwa i Przemysłu Drzewnego z dnia 25 listopada 1959 r. (Monitor Polski 1960, Nr 10, poz.45).

Parki Krajobrazowe Na terenie gminy Trzebinia znajdują się Tenczyński Park Krajobrazowy oraz Park Krajobrazowy Dolinki Krakowskie, należące do Zespołu Parków Krajobrazowych Województwa Małopolskiego, funkcjonującego dawniej jako Zespół Jurajskich Parków Krajobrazowych. Parki te, utworzone w 1981 roku, obejmują głównie obszar Jury Krakowsko – Częstochowskiej z charakterystycznym dla niej krajobrazem. Obszar ZJPK charakteryzuje się wybitnym w skali regionalnej i ogólnokrajowym bogactwem i zróżnicowaniem ekologicznym i geobotanicznym flory i zbiorowisk roślinnych. Stwierdzono tu występowanie: około 1300 gatunków roślin wyższych, około 2000 gatunków roślin zarodnikowych, kilkudziesięciu roślin objętych ochroną ścisłą lub częściową. W obydwu Parkach występują gatunki roślin chronionych znajdujące się w „Polskiej Czerwonej Księdze Roślin”. Głównym siedliskiem przyrodniczym obu Parków są siedliska leśne. W parkach występuje wiele gatunków ssaków, ptaków, gadów, płazów oraz bezkręgowców, wśród których znajdują się gatunki podlegające ochronie. Park jest również

45 Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Trzebinia PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO miejscem występowania unikatowych zwierząt wpisanych do „Polskiej Czerwonej Księgi Zwierząt”. Oprócz bogactwa przyrodniczego obszar wartościowy jest również z punktu widzenia kulturowego. Tenczyński Park Krajobrazowy zajmuje powierzchnię 13 658,1 ha. Obejmuje Garb Tenczyński, Rów Krzeszowicki, Dolinę Górnej Wisły i Obniżenie Cholerzyńskie. W gminie Trzebinia obejmuje swym zasięgiem prawie całą Puszczę Dulowską (wschodnia część Bolęcina, południowa część Młoszowej oraz południową część Dulowej) - obszar o łącznej powierzchni 1168 ha, co stanowi około 11,1% powierzchni gminy. Otulina Parku o powierzchni w gminie 280 ha (2,7%) obejmuje południowo – zachodnią części Bolęcina oraz południową część Piły Kościeleckiej. Park Krajobrazowy Dolinki Krakowskie zajmuje powierzchnię 20686,1 ha. Obejmuje zlewnię lewobrzeżnych dopływów Rudawy oraz dolną część Doliny Prądnika. W gminie Trzebinia obejmuje Lgotę, wschodnią część Płok, Psar, Karniowic, północno-wschodnią Dulowej – obszar o łącznej powierzchni 1002 ha, co stanowi około 9,5% powierzchni gminy. Otulina Parku obejmuje swym zasięgiem wschodnią część Młoszowej, Myślachowic, część Płok oraz północną część Dulowej, ma powierzchnię 1827 ha (17,4%). Sam fakt utworzenia parków krajobrazowych i obowiązywania rozporządzeń (przytoczonych poniżej) nie stanowi odpowiedniej ochrony występujących tam zasobów przyrodniczych i krajobrazowych. O odpowiedniej ochronie można mówić, gdy dla obszarów w granicach parku obowiązują miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego spójne z planami ochrony parków krajobrazowych. W warunkach gminy Trzebinia obszary objęte parkami są pokryte tylko częściowo planami miejscowymi (Dulowa, fragment w Młoszowej). Plan ochrony obowiązuje jedynie dla Tenczyńskiego Parku Krajobrazowego. Brak miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego przekłada się bezpośrednio na brak zrównoważonej działalności inwestycyjnej na terenie parków. Presja urbanizacyjna skutkuje wydawaniem indywidualnych decyzji o warunkach zabudowy w miejscach, które powinny zostać wolne od zabudowy. Przykładem są wydane decyzje w terenach otwartych w Karniowicach, czy w sąsiedztwie kompleksu leśnego w Lgocie. Presja budowlana jest tylko z jednym zagrozeń dla obszarów parków krajobrazowych. Idąc za projektem planu ochrony [36]: ➢ zagrożeniami dla elementów środowiska abiotycznego są: presja urbanistyczna, zanieczyszczenie wód powierzchniowych i podziemnych, degradacja gleb, zanieczyszczenie powietrza atmosferycznego, niekontrolowany ruch turystyczny, degradacja źródeł, hałas, ➢ zagrożeniami dla środowiska biotycznego są: sukcesja wtórna, ekspansja gatunków obcych (inwazyjnych) dla flory Parku oraz gatunków obcych dla fauny Parku, eliminacja martwego drewna, planowane zalesienia, brak objęcia formą ochrony przyrody obszarów cennych, wypalania traw i zarośli, wzrost natężenia ruchu samochodowego, zmniejszenie funkcjonalności, drożności korytarzy ekologicznych, kłusownictwo, ruch pojazdów crossowych, zaśmiecanie, dzikie wysypiska odpadów, ➢ zagrożeniami dla walorów krajobrazowych są: zaśmiecanie, obniżenie walorów wizualnych krajobrazu przez nowo powstajacą zabudowę, obiekty dysharmonizujące krajobraz, obniżenie walorów wizualnych krajobrazu poprzez projektowaną drogę przecinającą Puszczę Dulowską, ➢ zagrożeniami dla walorów kulturowych są: przerwanie ciągłości lokalnej tradycji budowlanej, zniekształcenie tradycyjnego krajobrazu architektonicznego wsi, zanikanie niematerialnej tradycji regionu. W związku z powyższym wszelkie działania planistyczne w parkach krajobrazowych i ich otulinach powinny być prowadzone z uwzględnieniem ochrony szczególnych walorów krajobrazowych i przyrodniczych poprzez: − ochronę charakterystycznego krajobrazu jurajskiego, a szczególnie terenów otwartych, − zabezpieczenie przed przekształceniem, szczególnie zabudową terenów o szczególnych walorach estetyczno – widokowych, − zachowanie ciągów i punktów widokowych, − ochronę walorów krajobrazu kulturowego poprzez zachowanie tradycyjnych form zabudowy oraz zespołów z zabytkowym układem przestrzennym, − zabezpieczenie istnienia obszarów i obiektów cennych przyrodniczo, − zachowanie lokalnych i ponadloklanych powiązań przyrodniczych, − dbałość o prawidłowe funkcjonowanie ekosystemów leśnych i zachowanie w nich naturalnej różnorodności biologicznej, − zachowanie naturalnych zbiorowisk nieleśnych,

46 Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Trzebinia PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO − zachowanie zbiorowisk roślinności półnaturalnej (kserotermicznej, torfowiskowej, wilgotnych łąk i ziołorośli), a szczególnie stanowisk występowania chronionych gatunków roślin. Wszelka działalność powinna być także zgodna z obowiązującymi dla Parków rozporządzeniami.

Użytek ekologiczny „Podbuczyna” Użytek ekologiczny „Podbuczyna” utworzono Uchwałą Nr VIII/87/VIII/2019 Rady Miasta Trzebini z dn. 26.04.2019 r. Ochroną prawną objęty został starodrzew bukowy wraz z innymi elementami występującej na tym terenie przyrody ożywionej. Powierzchnia użytku wynosi 18,32 ha i jest położona w oddziałach leśnych 98c, 99c, 99d, 99g Leśnictwa Myślachowice, na części działki ewidencyjnej nr 399/1 Trzebinia Miasto, obręb Wodna. Celem ochrony jest zachowanie starodrzewia buków pospolitych (Fagus sylvatika), stanowiących na tym terenie ponad 10% udziału w składzie gatunkowym, wraz z innymi występującymi na tym terenie organizmami chronionymi. Gospodarowanie użytkiem powinno być zgodne z aktem prawnym ustanawiającym formę ochrony. Jako największe zagrożenie dla prawidłowej ochrony użytku wskazać należy zbyt dużą presję urbanizacyjną na południe od jego granic. Otoczenie użytku wymaga nieinwazyjnego dla funkcjonowania środowiska zagospodarowania. W związku z tym powinno się zmierzać do nieprzeznaczania na cele budowlane terenów rolnych sąsiadujących z użytkiem. Obowiązują także nakazy i ograniczenia wymienione w uchwale nr VIII/87/VIII/2019 Rady Miasta Trzebini z dn. 26.04.2019 r.

Pomnik przyrody nieożywionej W gminie Trzebinia znajduje się jeden pomnik przyrody nieożywionej – triasowa skałka wapienna im. prof. S.Siedleckiego położona ok. 1 km na południowy-zachód od centrum sołectwa Bolęcin na działce nr 598. Pomnik utworzono Rozporządzeniem Nr 14/02 Wojewody Małopolskiego z dnia 31 stycznia 2002 r. w sprawie pomników przyrody na terenie województwa małopolskiego (Dz. Urz. z 2002 r., Nr 22 poz. 431). Skałka zbudowana jest z dolomitu diploporowego, który powstał w jurze, około 180 mln lat temu wskutek przemiany z wapienia. Wspomniany wapień powstał zaś około 215 mln lat temu z maty glonowej wyłapującej z wody węglan wapnia, w niezbyt głębokim, ciepłym morzu. Wapień był bogaty w szczątki glonów i liliowców, o laminowanej, gąbczasto-porowatej strukturze. Proces wydobywania skałki rozpoczął się około 10 mln lat temu Najintensywniejszy proces rzeźbienia miał miejsce w pliocenie, czyli co najmniej 3 mln lat temu, gdy występowały bardzo intensywne opady deszczu. Dalsza erozja nastąpiła około miliona lat temu, kiedy całe terytorium Polski znalazło się pod pokrywą lodowca zlodowacenia krakowskiego. U podnóża skałki rosną takie rośliny chronione, jak: wilżyna ciernista, dziewięćsił bezłodygowy. Występuje też kozibród wschodni, który ma tutaj swoje jedyne stanowisko w gminie.[7] Otoczenie Skałki Triasowej powinno pozostać wolne od zabudowy. Właściwe jego utrzymanie wymaga również zabiegów koszenia i przecinania zarastających drzew i krzewów. Obowiązują zakazy z Rozporządzenia Nr 14/02 Wojewody Małopolskiego z dnia 31 stycznia 2002r.

Pomniki przyrody ożywionej Na terenie gminy Trzebinia ochroną jako pomniki przyrody ożywionej objęto 26 drzew i krzewów następującymi aktami prawnymi: − Orzecz. RL-VI-230/4/53 z dnia 30.06.1953 r., − Rozporządzeniem Nr 7 Wojewody Małopolskiego z dnia 13 kwietnia 2004 r. w sprawie uznania za pomniki przyrody oraz uchylenia uznania za pomniki przyrody na terenie województwa małopolskiego (Dz. Urz. z 2004 r., Nr 85 poz.1086), − Uchwałą Nr XXVII/389/IV/2004 Rady Miasta Trzebinia z dnia 22 października 2004r. w sprawie uznania wymienionych drzew rosnących na terenie Gminy Trzebinia za pomniki przyrody i objęcie ich ochroną prawną. Pomniki przyrody posiadają wartość przyrodniczą, krajobrazową a także naukową i mikroklimatyczną. Zagospodarowanie miejsc ich występowania powinno być zgodne z aktami prawnymi obejmującymi je ochroną. Obecnie w gminie Trzebinia nie prowadzi się działań w kierunku ustanowienia nowych pomników przyrody ożywionej.

47 Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Trzebinia PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO Opis formy ochrony przyrody Lp. Gatunek Miejscowość Obręb/Działka Lokalizacja obwód wysokość (cm) (m) Orzecz. RL-VI-230/4/53 z dnia 30.06.1953 r. Wiąz szypułkowy Trzebinia obręb 0015 (Wodna) Os. Wodna, 420 - 1. (Ulmus leavis) dz. nr 13 widoczny od ul. 1-go Maja Rozporządzenie Nr 7 Wojewody Małopolskiego z dnia 13.04.2004 r. Dereń właściwy 2. Młoszowa 1406 park miejski - 7 (Cornus mas) Lipa szerokolistna 3. Młoszowa 1406 park miejski 270, 200, 215 10 (Tilia platyphyllos) Magnolia drzewiasta 4. Młoszowa 933 park miejski 162 20 (Magnolia acuminata) Tulipanowiec amerykański 5. Młoszowa 933 park miejski 215 20 (Liriodendron tulipifera) Lipa drobnolistna 6. Płoki 145/5 poniżej kościoła, w pobliżu OSP 390 15 (Tilia cordata) Lipa drobnolistna 7. Płoki 143/1 przy murze kościelnym 410 20 (Tilia cordata) Uchwała Nr XXVII/389/ IV/2004 Rady Miasta Trzebinia z dnia 22.X.2004 r. Jesion wyniosły 8. Bolęcin 7/5 w parku 650 20 (Fraxinus excelsior) Jesion wyniosły 9. Bolęcin 756 w parku 400 25 (Fraxinus excelsior) Jesion wyniosły 10. Bolęcin 7/5 w parku 340 20 (Fraxinus excelsior) Kasztanowiec zwyczajny 11. Bolęcin 7/5 w parku 400 20 (Aesculus hippocastanum) Lipa drobnolistna obręb 0014 (Trzebionka) 12. Trzebinia park przy ul. Zawadzkiego 420 20 (Tilia cordata) 82/1 Buk pospolity obręb 0015 (Wodna) Leśnictwo Siersza, oddz.99-100, 13. Góry Luszowskie 490 20 (Fagus sylvatica) 399/1 ul. Dębowa 14. Lipa drobnolistna Trzebinia obręb 0013 (Trzebinia) park przy Dworze Zieleniewskich 330 15

48 Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Trzebinia PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO (Tilia cordata) 1669 Lipa drobnolistna obręb 0013 (Trzebinia) 15. Trzebinia park przy Dworze Zieleniewskich 330 30 (Tilia cordata) 585/2 Wiąz polny obręb 0013 (Trzebinia) 16. Trzebinia park przy Dworze Zieleniewskich 340 30 (Ulmus minor) 575/4 Kasztanowiec żółty obręb 0013 (Trzebinia) 17. Trzebinia park przy Dworze Zieleniewskich 350 15 (Aesculus flava) 575/4 Kasztanowiec zwyczajny obręb 0013 (Trzebinia) 18. Trzebinia park przy Dworze Zieleniewskich 310 30 (Aesculus hippocastanum) 575/8 Wiąz polny obręb 0013 (Trzebinia) 19. Trzebinia park przy Dworze Zieleniewskich 310 30 (Ulmus minor) 575/6 Lipa drobnolistna 20. Myślachowice 5/15 przy ogrodzeniu szkoły podstawowej 410 20 (Tilia cordata) Wiąz polny Puszcza Dulowska, Leśnictwo Dulowa 21. Młoszowa 1128/9 390 25 (Ulmus minor) oddz.108 Lipa drobnolistna obręb 0013 (Trzebinia) 22. Trzebinia skrzyżowanie ul. Słowackiego i Kilińskiego 200 20 (Tilia cordata) 1246 Lipa drobnolistna przy górnej bramce do Kościoła Parafii 23. Płoki 139 375 25 (Tilia cordata) Rzymskokatolickiej p.w. Narodzenia NMP Lipa drobnolistna przy schodach do Kościoła Parafii 24. Płoki 144 450 25 (Tilia cordata) Rzymskokatolickiej p.w. Narodzenia NMP Lipa drobnolistna 25. Płoki 41/5 przy przystanku autobusowym w centrum 430 30 (Tilia cordata) Lipa drobnolistna 26. Płoki 145/1 przy budynku OSP 480 15 (Tilia cordata) Tabela 3. Wykaz pomników przyrody ożywionej na terenie gminy Trzebinia.

49 Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Trzebinia PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO

2.2.3. Ocena walorów krajobrazowych obszaru.

Gmina Trzebinia położona jest na terenie zróżnicowanym zarówno pod względem ukształtowania jak i pokrycia. Południowa i zachodnia część obszaru to tereny pagórkowate, charakteryzujące się niewielkim urozmaiceniem wzniesień terenu, o niedużych spadkach. Północno – wschodnia część terenu gminy posiada bardziej zróżnicowane ukształtowanie, występują znacznie większe wzniesienia, o większych spadkach terenu. Atutem gminy są lasy tworzące najczęściej duże, zwarte kompleksy. Największym wśród nich jest Puszcza Dulowska, której zachodnia część znajduje się w granicach gminy. Większe kompleksy leśne występują również w rejonie Płok, Lgoty, Psar, Myślachowic i Czyżówki. W Sierszy znajduje się kompleks leśny „Podbuczyna”. Charakter gminy nie jest typowo rolniczy, niemniej większe kompleksy można spotkać w Trzebini-Górach Luszowskich, Młoszowej, Psarach, Karniowicach, w Płokach, Lgocie. Część terenu Dulowej, Bolęcina i Młoszowej obejmuje Tenczyński Park Krajobrazowy, natomiast Lgota, część Płok, Psar, Karniowic i Dulowej należą do Parku Krajobrazowego Dolinki Krakowskie. Liczne na terenie gminy Trzebinia skały wapienne to twory geologiczne, spotykane tylko na terenie Jury Krakowsko - Częstochowskiej. Urozmaicenie budowy geologicznej terenów Trzebini w dwóch miejscach powoduje występowanie zjawisk unikatowych w skali Europy: w południowej części gminy, na terenie sołectwa Bolęcin znajduje się wysoki na kilkanaście metrów ostaniec zwany „skałką triasową”, natomiast we wschodniej części gminy, na terenie sołectwa Karniowice można zaobserwować odsłony niezwykle rzadko spotykanego wapienia słodkowodnego, zwanego „martwicą Karniowicką”. Na malowniczy krajobraz obszaru gminy składa się również wyjątkowo urozmaicona budowa geologiczna dostępna dla obserwacji w odsłonięciach naturalnych i w nieczynnych kamieniołomach. Przykładem może być występujący „wapień falisty” na wzgórzu „Bialny Dół” w miejscu byłego lokalnie eksploatowanego kamieniołomu, czy Cisowe Skały w Czyżówce, na wschód od Elektrowni Siersza. Dzięki takim walorom występują tu dogodne warunki dla turystyki pieszej i rowerowej. Mocno zapisują się również w krajobrazie zbiorniki wodne: zalew Chechło położony częściowo w mieście, w południowo-zachodniej części obszaru gminy, Balaton zlokalizowany na terenie dawnego kamieniołomu w centrum Trzebini oraz ośrodek wypoczynkowy w Sierszy położony nad potokiem Kozi Bród (lewobrzeżnym dopływem Przemszy), a także zbiornik po wyrobisku gliny tzw. Gliniak w Bolęcinie. Istotnymi w krajobrazie są dawne założenia historyczne o wartościach kulturowych jak: Zespół Pałacowo-Parkowy w Młoszowej, Dwór Zieleniewskich w Trzebini oraz dwa znane w Małopolsce ośrodki kultu maryjnego: Sanktuarium Maryjne w Płokach i podniesione w roku 2013 do rangi Bazyliki Mniejszej Sanktuarium Matki Bożej Fatimskiej w Trzebini.

Zróżnicowanie krajobrazu „Krajobraz to fizjonomia powierzchni Ziemi, będąca syntezą elementów przyrodniczych i działalności człowieka.” Słowa Profesora Janusza Bogdanowskiego zawierają całą istotę znaczenia pojęcia „krajobraz”. Gmina Trzebinia jest niezwykle zróżnicowana pod względem ukształtowania terenu i jego pokrycia. Wszystko to wpływa na różnorodność typów krajobrazu oraz jego rodzajów. Na potrzeby opracowania przyjęto podział krajobrazu nie z punktu widzenia geograficznego, gdzie na terytorium Polski wyróżniono 6 rodzajów i 18 gatunków krajobrazu, lecz z punktu widzenia dyscypliny związanej z kształtowaniem życiowej przestrzeni człowieka za pomocą szaty roślinnej, elementów wodnych i architektonicznych z uwzględnieniem rozmaitych czynników, które tworzą charakter otaczającego krajobrazu. Klasyfikację w opracowaniu przyjęto na podstawie m.in. badań Profesora Janusza Bogdanowskiego.

RODZAJ KRAJOBRAZU RODZAJ KRAJOBRAZU ZE TYPY KRAJOBRAZU ze względu na pokrycie ze względu na WZGLĘDU NA terenu ukształtowanie terenu FORMY KULTUROWE np. puszczański, np. płaski, sfalowany, łęgowy, pagórkowaty, górzysty, PIERWOTNY brak pustynny, dolinny wraz z stepowy, elementami

50 Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Trzebinia PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO polarny, geograficznymi, takimi górski jak wierzchowina, skały, (najwyższe szczyty) jary, doliny, rzeki, jeziora itp. zbieracki, np. leśny, NATURALNY pasterski, łąkowy łowiecki np. leśny, uprawowy, KULTUROWY rolniczo-osadniczy, podtypy: rezydencjonalno- historyczny, harmonijny parkowy, zabytkowy, dysharmonijny miejski, współczesny zdewastowany zurbanizowany, (zdegradowany) przemysłowy, rekreacyjny Tabela 4. Typy krajobrazu na podstawie opracowań Bogdanowskiego.

Gmina Trzebinia to obszar zróżnicowany, gdzie w tkankę krajobrazu kulturowego wplecione są niewielkie obszary o krajobrazie naturalnym, przy czym każdy z tych typów dodatkowo dzieli się na różne rodzaje ze względu na ukształtowanie jak i pokrycie terenu.

➢ KRAJOBRAZ PIERWOTNY Jest to typ krajobrazu, który powstał wyłącznie na skutek działania naturalnych czynników przyrodniczych, bez najmniejszej ingerencji człowieka. Uważa się, że na terenie Polski jest praktycznie niemożliwe uświadczenie tego typu krajobrazu. Zastrzec można jedynie, że pozostały krajobrazy zbliżone do niego, będące niewielkimi enklawami wśród krajobrazów innego typu i mają charakter najściślejszych form chronionej przyrody w postaci rezerwatów, parków narodowych.

➢ KRAJOBRAZ NATURALNY Na naturalny typ krajobrazu składają się takie same komponenty jak w przypadku krajobrazu pierwotnego: skała macierzysta, woda, powietrze, flora, fauna. Różnica polega na tym, że w naturalnym tworzywie przyrody zaznacza się działalność człowieka, która nie narusza zdolności samoregulujących ekosystemu. W takich obszarach brak jest elementów wytworzonych ręką ludzką. Mogą się pojawić natomiast formy naturalne, którym człowiek nadał kształt – polany w lasach, pastwiska itp. Na terenie gminy można doszukać się takich form krajobrazu w postaci obszarów o niezwykle wysokich wartościach przyrodniczych, szczególnie w południowej i wschodniej części gminy. Obszary te wchodzą w skład Tenczyńskiego Parku Krajobrazowego oraz Parku Krajobrazowego Dolinki Krakowskie i są to przykłady krajobrazu naturalnego leśnego. Pomimo, iż w typie krajobrazu pierwotnego wymieniony został rodzaj puszczański, niestety znajdująca się na terenie gminy Puszcza Dulowska nie będzie tworzyła w tym przypadku tego typu krajobrazu. Jej forma jest jak najbardziej naturalna, lecz w związku z podejmowaniem przez człowieka działań pielęgnacyjnych, wycinki, część puszczy – ta nieeksploatowana gospodarczo, wraz ze swym specyficznym charakterem została uznana za przykład krajobrazu naturalnego. Krajobraz naturalny Puszczy Dulowskiej obejmuje tereny o wyjątkowo zróżnicowanych typach siedlisk z dużą różnorodnością roślinną. Specyficzny charakter temu kompleksowi leśnemu nadają żeremia bobrów, dzięki którym powstają znaczne obszary zalewisk i terenów podmokłych, gdzie osiedlają się niewystępujące tu dotąd gatunki roślin i zwierząt. Te cechy pozwalają zaliczyć dane fragmenty lasu do krajobrazu naturalnego. Natomiast we wschodniej części obszaru gminy szczyt wzgórz pomiędzy Myślachowicami i Psarami porasta unikalna roślinność – buczyna karpacka – objęta rezerwatem przyrody „Ostra Góra”. Teren wcześniej poddany różnym formom działalności człowieka (wyręby, wywóz ściółki, wypas owiec i innych zwierząt) został objęty prawną formą ochrony przyrody w celu regeneracji ekosystemu, co obecnie daje efekt obszaru o

51 Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Trzebinia PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO wysokich walorach przyrodniczych i krajobrazowych. W krajobrazie charakteryzuje się odmiennością naturalności zadrzewień na tle sztucznie wprowadzanych drzewostanów sosnowych. Drzewostan o specyficznym kształcie koron, wraz z bogatym podszytem i runem obfitującym w wiele gatunków roślin chronionych i leczniczych nadaje obszarowi wysoką wartość krajobrazową. Innym przykładem krajobrazu naturalnego jest obszar użytku ekologicznego „Podbuczyna”. Teren został objęty ochroną prawną ze względu na piękne, liczące ponad 130 lat okazy starych buków, a także liczące po kilkadziesiąt lat sosny, brzozy i dęby, porastające wzniesienie leżące pomiędzy Wodną a Sierszą. Jest to kolejne cenne miejsce, które można zaliczyć do krajobrazu naturalnego. Reasumując krajobraz naturalny obejmuje bardziej lub mniej zwarte kompleksy lasów o cechach naturalnych, z dolinami rzecznymi i zakrzewieniami, roślinnością wodną i szuwarową oraz krajobraz łąk, torfowisk i bagien. Wody potoków (np. Kozi Bród, Chechło) dopełniają charakteru, meandrując wśród zadrzewień. Na terenie Trzebini można obserwować jeszcze takie miejsca, gdzie ingerencja człowieka jest niewidoczna, szczególnie są to różne typy lasów, zwłaszcza borów, ale też lasy mieszane bukowe oraz lasy liściaste o charakterze łęgowym. W przypadku krajobrazu naturalnego na terenie gminy Trzebinia, pod względem ukształtowania możemy wyróżnić krajobraz rodzaju pofalowanego i pagórkowatego. W przypadku Puszczy Dulowskiej teren faluje, słabo wyodrębnione wzniesienia nachodząc na siebie w panoramach przesłaniają długimi wałami horyzont. Natomiast w przypadku rezerwatu i użytku ekologicznego teren przyjmuje formę pagórkowatą, sfalowanie przechodzi w wyraźnie wyodrębniające się w krajobrazie szczyty wzniesień.

➢ KRAJOBRAZ KULTUROWY W przypadku, gdy zmiany wprowadzone przez człowieka idą na tyle daleko, iż trwałe istnienie tak ukształtowanego krajobrazu może być utrzymane tylko dzięki stałym zabiegom, można wówczas mówić o krajobrazie kulturowym.1 Człowiek oddziałuje na otoczenie, odkąd się pojawił i zespół zmian historycznych w przestrzeni w różnej formie, podjętych przez ludzi tworzy krajobraz kulturowy. W zależności od stopnia użytkowania przestrzeni, tego czy jest ono jest dostosowane do jej charakteru, czy zmiany w otoczenie wprowadzone są niekorzystne dla danego środowiska wówczas możemy mówić o krajobrazie harmonijnym, dysharmonijnym lub zdewastowanym. Na terenie gminy Trzebinia można zaobserwować każdy z przykładów, w zależności od miejsca i rodzaju zmian, jakie zaszły. Obok miasta Trzebini ośrodka uprzemysłowionego, w skład gminy wchodzi szereg miejscowości przeważnie o odległej dacie powstania i długiej historii. Na przestrzeni lat wsie i osady ulegały stopniowym, a niekiedy i przyspieszonym przekształceniom, zacierającym ich wiejski niegdyś charakter i przeobrażającym je w zespoły osiedli satelitarnych rozwijającej się aglomeracji urbanistycznej. Wyniki tego procesu są głównie widoczne w południowej i środkowej części obszaru, wokół ośrodków przemysłowych i głównych ciągów i węzłów komunikacyjnych. Część północna gminy Trzebinia, bogato zalesiona – zachowała fragmentarycznie charakter wiejski. Jednak zanikło na tych obszarach tradycyjne budownictwo wiejskie, a miały na to wpływ przemiany społeczno-ekonomiczne i postępujący regres rolnictwa. W samym budownictwie zaszły daleko idące zmiany nie tylko z zakresie funkcji zabudowy, jej budulca i technologii, ale i wzorców, które dotąd w historii zapewniały trwanie regionalnej tożsamości.

Krajobraz kulturowy harmonijny Z krajobrazem harmonijnym mamy do czynienia, gdy działalność człowieka była przemyślana i miała charakter celowy, a przemiany w środowisku nie doprowadziły do utraty jego wartości, równowaga biologiczna pozostała nienaruszona.

Krajobraz leśny Krajobraz leśny stanowi znaczną część w przestrzeni gminy Trzebinia, dzięki czemu stanowi swojego rodzaju rekompensatę dla miejsc znacznie przekształconych. Jest zbliżony do krajobrazu naturalnego, jednak ze względu na ingerencję człowieka w tworzywo, traci taki charakter. Lasy takie spełniają przede wszystkim funkcje społeczne (m.in. rekreacyjne, edukacyjne, turystyczne), ekologiczne (ochronne) oraz funkcje

1 Architektura Krajobrazu, Janusz Bogdanowski, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa-Kraków 1981

52 Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Trzebinia PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO gospodarcze (produkcja drewna i innych pożytków). Ze względu na funkcje, jakie spełniają lasy, pojawiają się w nich formy kulturowe w postaci dróg, ścieżek, elementów małej architektury itp. Naturalne tworzywo jest kształtowane przez człowieka, prowadzona jest gospodarka leśna oraz działania pielęgnacyjne i to decyduje o tym, że krajobraz leśny znajduje się w typie krajobrazów kulturowych, jednak stopień przekształceń nie zakłóca ekosystemów i nie narusza estetyki krajobrazu, przez co odbiera się go w kategorii miejsca harmonijnego, zgodnego z charakterem otoczenia. Znaczna część Puszczy Dulowskiej, poza niewielkimi fragmentami, obecnie znajduje się pod znacznym wpływem oddziaływania ze strony człowieka. Duże powierzchnie pocięte są regularnymi ciągami komunikacyjnymi, dodatkowo pojawiają się duże elementy liniowe w postaci autostrady czy linii kolejowych wraz z nasypami, wiaduktami czy mostami. Gospodarka leśna, zwózka materiału, szlaki turystyczne, komunikacyjne nadają krajobrazowi leśnemu Puszczy Dulowskiej charakter kulturowy – harmonijny. Również lasy położone we wschodniej części gminy (Karniowice, Młoszowa, Psary) pomimo działalności gospodarczej, wraz z przecinkami, komunikacją tworzą krajobraz kulturowy harmonijny.

Krajobraz osadniczo-rolniczy Należy uściślić, że krajobraz osadniczo-rolniczy zdecydowanie różni się od uprawowego-rolniczego. W gminie trudno spotkać typowy krajobraz rolniczy, gdyż do rzadkości należą intensywnie użytkowane pola i łąki. Krajobraz ma raczej charakter rolniczo-osadniczy, charakteryzujący się niską jednorodzinną zabudową mieszkaniową i sporadycznie usługową wraz z towarzysząca jej roślinnością synantropijną (samorzutne zadrzewienia i zakrzewienia) oraz zielenią urządzoną typu parki i ogrody przydomowe, czasem sady. Krajobraz ten można scharakteryzować, jako mozaika ogrodów, pół, łąk i zadrzewień śródpolnych, urozmaicona dolinkami cieków wodnych, zabudowaniami i starodrzewem, szczególnie widocznym w sołectwie Karniowice. Ze względu na utrzymanie proporcji między zainwestowaniem, uprawą, a środowiskiem naturalnym doświadczamy kolejnej formy krajobrazu kulturowego – harmonijnego.

Krajobraz osadniczy Do takiego krajobrazu możemy zaliczyć tereny o zachowanej tradycji miejsca, gdzie układ historyczny struktury przestrzennej nawiązuje do wiejskiego charakteru zabudowy, opartego o ukształtowaną przez lata sieć dróg. Pomimo wielesetletnich procesów zmian, które są nieuniknione wraz z rozwojem cywilizacji, nowa forma stanowi kontynuację rozwoju właściwości danego miejsca. Do tego rodzaju należą, położone po wschodniej i południowej stronie gminy sołectwa Lgota, Płoki, Psary, Myślachowice. Krajobraz kulturowy – osadniczy podkreślają miejsca kultu jak kościoły, sanktuaria (Sanktuarium Maryjne w Płokach i podniesione w roku 2013 do rangi Bazyliki Mniejszej Sanktuarium Matki Bożej Fatimskiej w Trzebini) i cmentarze, a także nierozerwalnie związane z krajobrazem kulturowym kapliczki i krzyże przydrożne. Te formy małej architektury stanowią trwały element polskiego krajobrazu i świadczą o tożsamości miejsca. Występują na rozdrożach i w ciągu dróg, zadbane i otoczone troską mieszkańców. Wspomnianej zabudowie towarzyszą często stare pojedyncze drzewa – mocne wpisane w krajobraz.

Krajobraz rezydencjonalno - parkowy W obszarze gminy występują trzy zabytkowe parki przy Dworze Zieleniewskich w Trzebini, Zespole Pałacowo-Parkowym w Młoszowej oraz przy Willi NOT w Trzebini. Zostały one wpisane są do rejestru zabytków Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków w Krakowie. Na terenie parków znajduje się wartościowy drzewostan. Miejsca te są cenne kulturowo i krajobrazowo, a przede wszystkim stanowią dokument historii, istotny dla lokalnej tradycji i krajobrazu kulturowego Trzebini i Młoszowej.

Krajobraz miejski Krajobraz urbanizacyjny miasta Trzebini wraz z jego osiedlami (Siersza, Góry Luszowskie, Wodna, Trzebionka) kształtował się przez lata wokół ośrodków wydobywczych i przemysłowych, a także głównych ciągów i węzłów komunikacyjnych. Powstawały osiedla zabudowy mieszkaniowej charakterystyczne dla terenów górniczych, obecnie część z nich wpisana jest do ewidencji zabytków ze względu na swoją wartość historyczną i kulturową. Stanowią one świadectwo przeszłości i podkreślają charakter miejsca (między innymi zespoły zabudowy mieszkaniowej przy ulicach Słowackiego, Pułaskiego, Kościuszki). Walory krajobrazowe

53 Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Trzebinia PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO podkreślane są przez liczne tereny zielone, od tła lasów, przez łąki i zbiorniki wodne, powstałe również na skutek działalności człowieka. Dzięki rewitalizacji centrum miasta powstało miejsce o wysokim standardzie architektury i krajobrazu. Miejsce, gdzie ludzie mogą godnie mieszkać, pracować i wypoczywać, a zarazem miejsce atrakcyjne dla przedsiębiorców.

Krajobraz przemysłowy Krajobraz taki kojarzy się przede wszystkim z silnymi przekształceniami oraz maksymalną ingerencją w otoczenie – wszystko to w negatywnym znaczeniu. Wbrew takiemu odbieraniu tego pojęcia można wskazać jednak krajobraz przemysłowy, jako harmonijny, który jest świadectwem przeszłości, historii danego miejsca. Już z przełomu XIII i XIV w. pochodzą wzmianki o tradycji wydobywania galmanu na terenach należących obecnie do gminy. Zatem niemal od początku istnienia Trzebini, przemysł wydobywczy jest obecny, a w roku 1415 osada otrzymała od króla Władysława Jagiełły przywilej nadający prawo magdeburskie i górnicze. Przez lata znajdowały się tu miejsca gdzie wydobywano rudę ołowiu i cynku, węgiel kamienny, galman, dolomit, znajdowały się kamieniołomy wapieni oraz wyrobiska iłów. Powstawała cała infrastruktura towarzysząca wydobyciu i obróbce materiału, zabudowania, ciągi komunikacyjne, instalacje itp. Można stwierdzić, że historia gminy jest nierozerwalnie złączona z przemysłem, a na jej terenie znajdują się obiekty stanowiące świadectwo tradycji i są pozytywnie wkomponowane w krajobraz. Za taki krajobraz można uznać między innymi wpisane w otoczenie zbiorniki wodne zlokalizowane w dawnych wyrobiskach (Balaton, Gliniak, Cegielnia). Jest to przykład harmonijnego wykorzystania obiektów, które niegdyś znacząco naruszyły i zdeformowały powierzchnię, a obecnie stanowią cenne obiekty w krajobrazie, z bogatą fauną i florą, dodatkowo pozytywnie wpływające na rozwój turystyki regionu. Pomimo, że dawniej takie obiekty szpeciły tereny, na przestrzeni lat w wyniku dojrzałości ekologicznej człowieka mogą stać się przykładem pozytywnych przemian i odpowiedniego kierunku rekultywacji z przywróceniem ich naturze i ludziom. Taki przykład stanowi również zrekultywowany teren, gdzie niegdyś funkcjonował zbiornik „Górka” związany z byłymi Zakładami Surowców Ogniotrwałych „Górka”. Zbiornik ten uznany za tzw. „bombę ekologiczną” przez kilka dekad stwarzał poważne zagrożenie dla środowiska. Dziś teren zrekultywowany zostaje oddany mieszkańcom Trzebini i będą oni mogą korzystać z terenu rekreacyjnego, podróżując trasą rowerową przebiegającą przez miejsce, które przez lata stanowiło wielkie niebezpieczeństwo. Znaczące dla krajobrazu kulturowego są zabytki przeszłości, a w krajobrazie przemysłowym Trzebini znajdują się obiekty o dużej wartości historycznej, stanowiące powiązanie z przemysłową przeszłością obszaru. Do takich obiektów można zaliczyć zabudowania związane z infrastrukturą przemysłową, np. dawny budynek zarządu Zakładów Metalurgicznych „Trzebinia”, obecnie zaadaptowany na hotel, zespół zabudowań przy dawnych Zakładach Tłuszczowych, czy budynek wieży szybowej i nadszybia oraz maszyny wyciągowej szybu „Zbyszek”. Część z obiektów wpisana jest do rejestru lub ewidencji zabytków. Są zadbane, odrestaurowane i idealnie komponują się z otoczeniem nadając krajobrazowi specyficzny charakter.

Krajobraz kulturowy dysharmonijny O krajobrazie dysharmonijnym możemy mówić, gdy człowiek przez swe czynności gospodarcze w wyniku nieświadomości lub chęci nadmiernych korzyści narusza naturalną równowagę składników fizjocenozy, wywołując trwałe, progresywnie występujące niekorzystne zmiany. Zmiany te niekorzystne dla naturalnego środowiska rzutują negatywnie na gospodarkę człowieka2, a jednocześnie zaznaczają się, jako formy zaburzające krajobraz.

Krajobraz leśny Ten rodzaj krajobrazu pojawia się, gdy wzrasta lesistość regionu, lecz równolegle spada bioróżnorodność. Ma to miejsce w przypadku szerzenia się monokultur sosnowych, mało atrakcyjnych przyrodniczo i krajobrazowo, gdzie strefa leśno-łąkowa, i leśno-uprawowa będąca naturalną ostoją wielu gatunków ptaków, drobnych płazów i ssaków zanika, wchłaniana przez powierzchnie leśne. Sosna to gatunek rosnący stosunkowo szybko, równocześnie nie jest zbyt wymagający, przez co jest jednym z najpopularniejszych, wykorzystywanych do zalesiania znacznych powierzchni przy rekultywacji i dla

2 Architektura Krajobrazu, Janusz Bogdanowski, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa-Kraków 1981

54 Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Trzebinia PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO pozyskania drewna. Jest szczególnie widoczne na przykładach lasów w północnej części gminy, gdzie na przykład w otoczeniu elektrowni niemal cały drzewostan stanowi stosunkowo młody las sosnowy z niewielkim udziałem drzewostanów innych gatunków. Dodatkowo poprzecinany liniami sieci infrastruktury i komunikacji daje przykład zaburzenia równowagi w krajobrazie naturalnym. Wydawać by się mogło, że każde zadrzewienie jest jak najbardziej pożądane w krajobrazie, niestety jakość w tym przypadku zostaje zdominowana przez ilość i jak każda uprawa monokulturowa, tak i ubogie biocenotycznie sośniny stanowią krajobraz dysharmonijny.

Krajobraz osadniczy Jako że krajobraz kulturowy podlega nieustannie zmianom i przekształceniom, jego struktura jest złożona i dynamiczna, niestety w takcie zmian zatraca się wiele cech charakterystycznych dla danego miejsca, przez do dochodzi do deformacji i utraty tradycji miejsca. Krajobraz taki można zaobserwować na obszarach gdzie zabudowa wiejska wyszła poza ramy zwartego układu i rozprzestrzeniła się wkraczając w tereny zielone (głównie wsie podmiejskie jak Bolęcin, Młoszowa). W sołectwach Młoszowa i Dulowa układ zabudowy i ich pierwotne centra zostały zaburzone układem komunikacyjnym (droga krajowa), który zdominował układ całej przestrzeni i podzielił wsie na dwa obszary.

Krajobraz miejski Zabudowa rozproszyła się i zacierają się granice pomiędzy zwartym centrum miejskim, a terenami przechodzącymi w satelitarne przysiółki i osiedla. Obiekty budowlane zbliżają się znacznie do terenów cennych przyrodniczo, powstają monotonne zabudowania deweloperskich osiedli domków jednorodzinnych. W taką tkankę wpleciona została zabudowa wielorodzinna w postaci bloków o niskiej wartości estetycznej (np. osiedle Gaj, osiedle przy ul. Gwarków).

Krajobraz zdewastowany

Krajobraz przemysłowy Największe przekształcenia terenu niesie za sobą rozwój przemysłu, niezależnie czy są to kopalnie odkrywkowe czy głębinowe, czy przykładem jest zabudowa i infrastruktura elektrowni, czy pozostałości po zakładach cementowni, czy rozległe tereny zajmowane przez rafinerię – mamy do czynienia z krajobrazem zdewastowanym. Czynnik ekonomiczny zdominował naturalne właściwości środowiska, które uległo degradacji. Najbardziej widoczne są przeobrażenia rzeźby terenu powodowane eksploatacją surowców metodą odkrywkową i głębinową. Wśród form wklęsłych są: wyrobiska, doły poeksploatacyjne, niecki a do wypukłych należą zwały i nasypy czy hałdy. Ślady dawnej eksploatacji i przeróbki rud cynku i ołowiu spowodowały zapadliska, zwałowiska. Elementy krajobrazu kulturowego związanego z przemysłem charakterystycznego dla tego regionu występują nie tylko w mieście (Trzebinia, Siersza, Wodna, Góry Luszowskie), ale też w sąsiadujących Lgocie, Płokach, Psarach i Czyżówce. Terenem silnie uprzemysłowionym, którego skutki w krajobrazie są jednymi z najbardziej widocznych na terenie gminy jest Elektrownia Siersza. Jest to teren silnie zurbanizowany a infrastruktura związana z działalnością elektrowni zdominowała środowisko przyrodnicze i istotnie ingeruje w krajobraz. Kominy obiektu są widoczne ze znacznych odległości i istotnie ingerują w panoramy, wyłaniając się z zielonej ściany lasu. W tkance miejskiej, w niemal bezpośrednim sąsiedztwie zabudowy mieszkaniowej i usługowej zlokalizowane są obiekty przemysłowe, znacznie wpływające na sylwetę miasta. Krajobraz zdewastowany można obserwować w Górce, w sąsiedztwie działającej cementowni. Są to tereny po byłych zakładach, gdzie ich ruiny szpecą krajobraz, sukcesywnie zarastając dziką roślinnością. Sam zakład produkcji cementu „Górka” prężnie działa i stanowi typowe zabudowania przemysłowe w krajobrazie miasta. Podobnie też jest z rozległym obszarem należącym do Grupy ORLEN Rafinerii Trzebinia S.A. Obszar ten jest typowym krajobrazem przemysłowym. Zabudowania, naziemne ciągi infrastruktury, kopuły zbiorników, bocznice kolejowe, cały zbiór obiektów jest przykładem zdewastowania krajobrazu sylwety miasta i jego panoramy. Obiekt widoczny jest z daleka i mocno odznacza się na tle zabudowy miejskiej. Ponadto na terenie całej gminy znajdują się negatywne świadectwa przemysłowej przeszłości, takie jak na przykład hałda odpadów przetwórczych przy ulicy Ochronkowej, składowisko odpadów gumowych przy ulicy Słowackiego, hałda po KWK „Siersza”.

55 Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Trzebinia PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO

W odbiorze krajobrazu ważne jest dla obserwującego postrzeganie różnych elementów otoczenia, jako składowych całości. Podstawowym elementem, mającym największy wpływ na percepcję jest dominanta, jako obiekt najbardziej widoczny i skupiający uwagę we wnętrzu krajobrazowym. Mniejszą rangę ma motyw akcentu, niemniej jednak współgrając z pozostałymi elementami (ściany, płaszczyzna pozioma, inne elementy wolno stojące) może nadać krajobrazowi charakter pozytywny lub negatywny. Na obszar gminy składa się cała sekwencja większych i mniejszych wnętrz krajobrazowych, które w zależności od charakteru ich składowych dają odbierać się pozytywnie lub nie. W zależności od miejsca prowadzenia obserwacji krajobrazu możemy wyróżnić ekspozycję czynną i bierną. Podstawowymi elementami ekspozycji czynnej są trasy i punkty widokowe, z których można obserwować bliższe i dalsze panoramy otoczenia. Natomiast podstawowymi elementami ekspozycji biernej są wspomniane już dominanty i wnętrza krajobrazowe. Na podstawie waloryzacji danych ekspozycji można określić stan zachowania walorów krajobrazowych.

Ekspozycja czynna Ze względu na urozmaiconą rzeźbę gminy w ternie można wyróżnić wiele ciekawych punktów i ciągów widokowych: − Wierzchowina składowiska odpadów poflotacyjnych po byłych Zakładach Górniczych „Trzebionka” S.A. – największa w zasięgu, rozległa panorama rozciągająca się na całą gminę; − W Trzebini w Górach Luszowskich – widoczna jest panorama miasta oraz pagórkowate zbocza miejscowości, a także wzgórze „Warpie”, z którego roztacza się panorama południowej części gminy w kierunku gminy Chrzanów (ciąg i punkt widokowy); − Wzniesienie Stara Góra w Górach Luszowskich – z lokalnego wzniesienia roztacza się panorama północnej części gminy; − W Trzebini widok z najwyższego wzniesienia „Góra Bożniowa” – ze szczytu roztaczają się rozległe panoramy gminy; − W Trzebini z wierzchowiny koło Balatonu roztaczają się rozległe panoramy na południową część gminy, podobnie jak z wielu wzniesień w centrum miasta; − Z Góry Bartoska w Młoszowej roztaczają się rozległe panoramy południowej części gminy; − W Płokach – zarówno w stronę dominanty krajobrazowej pozytywnej, jaką jest Sanktuarium Maryjne w Płokach, jak i z miejscowości w kierunku miasta i okolic, częściowo w panoramie dominują kominy Elektrowni Siersza – dominanta negatywna; − Wzgórze „Bialny Dół” położone w Psarach w obrębie Pagórów Myślachowickich - szczyt wzgórza jest znakomitym miejscem widokowym, skąd można dostrzec V-kształtne wcięcie doliny potoku Dulówka, wzdłuż której rozbudowały się Psary, Karniowice i Dulowa; z krawędzi kamieniołomu roztacza się rozległa panorama na wschodnią część gminy; − Z lokalnego wzniesienia w sąsiedztwie Skałki Triasowej w Bolęcinie roztacza się szeroka panorama w kierunku Chrzanowa, Trzebini, Krzeszowic oraz Puszczy Dulowskiej; − Ze szczytu wzniesienia, gdzie występują Cisowe Skały w Czyżówce widać panoramę okolicy; − W Pile Kościeleckiej ze wzgórza nad zalewem Chechło rozpościera się widok na zalew, Puszczę Dulowską, a w dalszym planie na panoramę miasta; − Z Wilczej Góry w Czyżówce roztaczają się szerokie panoramy, szczególnie na północną i zachodnią część gminy; − W Młoszowej (części wsi na północ od drogi krajowej) prawie z każdej wyżej położonej drogi wyłania się widok na otwarte tereny w kierunku Rudna; − Ciekawym punktem widokowym jest Eksnerówka w Sierszy; − W Psarach ze wzniesienia w rejonie zbiornika wody roztacza się panorama w kierunku północno- zachodnim i północno- wschodnim; − Inne punkty widokowe, jak np. w Trzebionce widok z ulicy Nowej w kierunku wzgórza z zamkiem w Rudnie jak i na panoramę miasta;

56 Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Trzebinia PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO − W Karniowicach w rejonie „martwicy karniowickiej” rozciąga się daleka panorama w kierunku południowym i zachodnim z dominantą negatywną kominów Elektrowni Siersza.

Ekspozycja bierna

Ekspozycja bierna pozytywna W sylwecie gminy najcenniejszymi elementami ekspozycji biernej są dominanty związane z obiektami kultu, które podkreślają centra miejscowości i wyróżniają się architekturą na tle pozostałej zabudowy. Również założenia pałacowe i dworskie, wraz z otoczeniem ogrodowo – parkowym odcinają się swoją formą w postaci charakterystycznych, zwartych grup zieleni, sygnalizując lokalizację ciekawego obiektu o znaczeniu kulturowym. Specyficznymi, pozytywnymi dominantami są elementy związane z przemysłem, będące równocześnie świadkami historii obszaru, takie jak szyb „Zbyszek” czy ceglane kominy po zakładach metalurgicznych.

Ekspozycja bierna negatywna W panoramie miasta i gminy dominują przede wszystkim sylwety licznych zakładów przemysłowych. Najmocniej widoczne w krajobrazie kominy Elektrowni Siersza widoczne są zarówno z miejscowości po stronie północno-wschodniej - Płoki jak i z południowo-wschodniej części – wzniesienia w Pile Kościeleckiej. Widoczne są również wysokie zabudowania cementowni w „Górce” (Górka Cement sp. z o.o.), ale też mocno zarysowuje się obszar rafinerii ze swymi białymi kopułami infrastruktury. Na terenie gminy powstały hałdy i składowiska odpadów pogórniczych, które obniżają wartości estetyczne krajobrazu. Wyraźnym przestrzennym elementem w krajobrazie są dominanty o charakterze liniowym w postaci autostrady tnącej gminę oraz linie kolejowe wraz z nasypami, wiaduktami i towarzysząca im infrastrukturą. Dodatkowo negatywnymi dominantami są słupy linii wysokiego napięcia, które są widoczne z daleka i wyjątkowo odznaczają się w krajobrazie. Niestety, jako elementy ekspozycji biernej negatywnej należy również wskazać obiekty objęte formą ochrony, lecz pozostające w złym stanie, które zamiast uatrakcyjniać krajobraz kulturowy, szpecą go.

O walorach krajobrazowych i kulturowych, a także przyrodniczych gminy świadczy także system szlaków pieszych, rowerowych i konnych oraz ścieżek dydaktycznych, przebiegających przez teren gminy:

Przez teren gminy przebiegają nastpujące szlaki piesze: ➢ szlak zielony: wkracza na teren gminy Trzebinia w części północno-wschodniej w miejscowościach Lgota – Płoki, ➢ szlak czarny: Płoki – Psary- Karniowice – Młoszowa - Trzebinia – Zalew Chechło.

Przez teren gminy przebiegają następujące szlaki rowerowe: ➢ szlak czerwony (pętla) - Trzebinia Balaton – Siersza – Czyżówka – Płoki – Psary – Puszcza Dulowska – Zalew Chechło – Trzebinia Balaton, ➢ szlak niebieski – PTTK - Zalew Chechło – Puszcza Dulowska – Rudno, ➢ szlak niebieski z Trzebini - Trzebinia i wiedzie w kierunku cmentarza. Młoszowa i Kowalikowa Góra. Dalej w stronę rezerwatu „Ostra Góra”, a następnie Nowej Wsi w gminie Krzeszowice, ➢ szlak czarny z Trzebini - Trzebinia, wzniesienie Na Skałkach – Wzgórza w Młoszowej - Puszcza Dulowska, ➢ szlak zielony - Chrzanów – Stawy Groble – Zagórcze Duże – Źrebce – Zalew Chechło – Chrzanów, ➢ szlak niebieski „okrężny” - Przebiega północną granicą gminy Trzebinia w miejscowościach Siersza i Czyżówka, ➢ szlak czarny „szlak kordonów granicznych” - Przebiega północną granicą gminy Trzebinia w miejscowościach Płoki i Lgota, ➢ szlak żółty - Olkusz – Żurada (pętla) – Płoki (szlak łącznikowy), ➢ szlak niebieski z Lgoty - Lgota - Sanktuarium Maryjne w Płokach,

57 Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Trzebinia PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO ➢ szlak zielony z Lgoty - Lgota - czarny łącznikowy szlak rowerowy, który prowadzi w stronę Bukowna i Olkusza.

Przez teren gminy przebiegają nastpujące ścieżki dydaktyczne: ➢ ścieżka zielona - Dom Kultury w Myślachowicach – Cisowe Skały – potok Kozi Bród – Miejsce śmierci ks. Michała Rapacza – Sanktuarium Matki Bożej w Płokach, ➢ ścieżka niebieska - Zalew Chechło – Piła Kościelecka – Staw Gliniak w Bolęcinie, ➢ ścieżka żółta - Zespół Pałacowo – Parkowy w Młoszowej – Góra Bartoska – Rezerwat Ostra Góra – Wzgórze Bialny Dół – Martwica Karniowicka – Kurhan w Karniowicach, ➢ ścieżka zielona przyrodniczo-leśna - Młoszowa – puszcza Dulowska, ➢ ścieżka czerwona - Martwica Karniowicka oraz rezerwat Ostra Góra.

Przez teren gminy przebiega ponadto szlak konny – żółty - Trasa prowadzi przez leśnictwa pow. chrzanowskiego: Kroczymiech, Żarki, Mętków, a na terenie gminy Trzebinia Myślachowice. Reasumując Gmina Trzebinia posiada niezwykle zróżnicowane i bogate walory krajobrazowe, zarówno pod względem przyrodniczym jak i kulturowym. Stan ich zachowania jest wysoki, aczkolwiek ciągłe zmiany i przekształcenia mogą zagrażać zachowaniu walorów. Na podstawie zestawienia elementów pozytywnych i negatywnych można wnioskować, że walory krajobrazowe są zakłócane przez szereg czynników związanych z lokalizacją i rozwojem przemysłu przetwórczego. Również dotychczasowa forma przemysłu wydobywczego generowała elementy dysharmonijne, dominujące nad pozytywnymi walorami, przyćmiewające ich odbiór w krajobrazie.

2.3. Ocena jakości środowiska, występujących zagrożeń oraz możliwości ich minimalizacji.

2.3.1. Zanieczyszczenia atmosfery.

Na stan jakości powietrza w Gminie Trzebinia wpływa wiele czynników, z których w zakresie emisji zorganizowanej najistotniejszymi są [7]: − emisja niska z kotłowni, indywidualnych palenisk domowych oraz małych zakładów, − emisja przemysłowa, − emisja komunikacyjna, − emisja napływowa.

➢ Emisja niska z indywidualnych palenisk domowych oraz lokalnych kotłowni (powierzchniowa) pochodząca głównie z terenów zabudowy mieszkaniowej ogrzewanej indywidualnie, małych kotłowni zaopatrujących w ciepło zakłady przemysłowe, obiekty strefy usług oraz drobne zakłady usługowe i produkcyjne. Związana jest ze spalaniem węgla słabej jakości w kotłowniach domowych i lokalnych kotłowniach, nielegalnym spalaniem w kotłach domowych odpadów, zwłaszcza tworzyw sztucznych. O

wpływie lokalnej emisji grzewczej na jakość powietrza świadczą przede wszystkim wyższe stężenia SO2 i

NO2 w sezonie grzewczym w porównaniu do sezonu letniego. Oddziaływanie emisji niskiej jest szczególnie odczuwane na terenach miejskich ze względu na złe warunki wentylacji oraz znaczną koncentrację źródeł emisji. W gminie Trzebinia, mimo iż wszystkie gospodarstwa domowe mają zapewnioną dostępność do odbioru gazu ziemnego, większość z nich nadal używa węgla kamiennego jako podstawowego źródła ciepła. Kotły gazowe wykorzystywane są w mniejszym stopniu, a kominki opalane drewnem, systemy olejowe i elektrycznie sporadycznie.

➢ Emisja przemysłowa (punktowa): emisja zorganizowana pochodząca głównie z procesu spalania paliw energetycznych i z procesów technologicznych. W gminie Trzebinia do największych emitentów substancji do atmosfery, ze źródeł energetycznych i przemysłowych należą: − Orlen Południe S.A. Zakład Trzebinia, − Tauron Wytwarzanie S.A. – Oddział Elektrownia Siersza w Trzebini.

58 Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Trzebinia PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO Ponadto decyzje na wprowadzanie gazów i pyłów do powietrza posiadają: − „AG” s.c. Zakład Elektrolitycznej Rafinacji Srebra w Trzebini, − „GÓRKA CEMENT” Sp. z o.o., − ENERGOMEDIA Sp. z o.o., − ORLEN Asfalt Sp. z o.o., − Budimex-Dromex S.A. Wytwórnia Mas Bitumicznych w Trzebini, − „AERO-BW” Sp. j. Zakład w Trzebini, − Przedsiębiorstwo Techniczne „HARDKOP”.

➢ Emisja komunikacyjna (liniowa) związana z transportem samochodowym występująca szczególnie w sąsiedztwie dróg o dużym natężeniu ruchu m.in. autostrady A-4, drogi krajowej nr 79 oraz drogi wojewódzkiej nr 791. W przypadku szlaków komunikacyjnych emitowane są spaliny oraz pyły powstające na skutek ścierania opon i nawierzchni dróg. W gminie Trzebinia poziom tej emisji wzrasta ze względu na istotny wzrost natężenia ruchu drogach.

➢ Emisja napływowa – emisja ze źródeł znajdujących się poza gminą Trzebinia. Istotnym źródłem napływowych zanieczyszczeń powietrza jest aglomeracja górnośląska, ale również znajdująca się w odległości ok. 20 km od granic gminy Elektrownia „Jaworzno III”. Emisja ta jest zależna od warunków meteorologicznych.

Oprócz emisji zorganizowanej, na terenie gminy Trzebinia występuje także emisja niezorganizowana. Polega ona na wprowadzaniu do powietrza zanieczyszczeń bez pośrednictwa przeznaczonych do tego celu środków technicznych. Zalicza się do niej emisję zanieczyszczeń z obiektów powierzchniowych tj. emisja w wysypisk, pylenie z hałd, pylenie podczas prac budowlanych, emisje rakotwórczych włókien azbestowych z wietrzejących elementów pokryć dachowych, pożary, wypalania traw i inne.

Ocena jakości powietrza Gmina Trzebinia objęta jest monitoringiem jakości powietrza prowadzonym w ramach Państwowego Monitoringu Środowiska przez Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Krakowie. Na terenie miasta Trzebinia zlokalizowane jest jedno stanowisko pomiarowe na Osiedlu ZWM (kod: MpTrzebOsZWM). Pomiary z tego stanowiska (CO, NO2, PM10, SO2) zostały wykorzystane w ocenie jakości powietrza w województwie małopolskim w 2015 roku. Wynikiem rocznej oceny jakości powietrza jest klasyfikacja stref w województwie małopolskim (Aglomeracja Krakowska, miasto Tarnów, strefa małopolska – m.in. Trzebinia) wykonana dla kryterium ochrony zdrowia i kryterium ochrony roślin. Klasyfikację stref zgodnie z kryterium ochrony zdrowia dokonano dla następujących zanieczyszczeń:

SO2, NO2, CO, C6H6, O3, pyłu zawieszonego PM10, pyłu PM2,5 oraz ołowiu, arsenu, kadmu, niklu i benzo(a)pirenu w pyle PM10. Klasyfikację stref zgodnie z kryterium ochrony roślin wykonano dla następujących zanieczyszczeń: SO2, NOX i ozonu.

➢ Klasyfikacja dla kryterium ochrony zdrowia

Poziomy stężeń SO2, NO2, CO, C6H6, ołowiu, arsenu, kadmu, niklu i benzo(a)pirenu w pyle PM10 nie przekroczyły poziomów dopuszczalnych i poziomów docelowych, i zostały zaliczone do klasy A. Natomiast poziomy stężeń PM10, B(a)P i PM2,5 były powyżej poziomów dopuszczalnych, co spowodowało zaliczenie ich do strefy C (podobnie jak w latach wcześniejszych). Ze względu na przekroczenie poziomu celu długoterminowego ozonu strefa małopolska została zaliczona do klasy D2.

Przekroczenia dopuszczalnego poziomu stężeń 24-godzinnych pyłu zawieszonego PM10 występują głównie w sezonie zimowym (szczególnie w miesiącach: styczeń, luty, marzec, listopad i grudzień). Wynikają przede wszystkim z oddziaływaniem emisji niskiej związanej z indywidualnym ogrzewaniem budynków. W 2015 roku, w punkcie pomiarowym w Trzebini zanotowano 55 dni z przekroczeniem dopuszczalnego poziomu

59 Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Trzebinia PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO stężeń 24 – godzinnych pyły zawieszonego PM10. W latach ubiegłych 2014 i 2013 wartość ta wyniosła odpowiedni 52 dni i 54 dni.

➢ Klasyfikacja dla kryterium ochrony roślin Ze względu na przekroczenie poziomu docelowego ozonu strefa małopolska została zaliczona do klasy C. Ze względu na przekroczenie poziomu celu długoterminowego ozonu strefa małopolska została zaliczona do strefy D2.

Wykonana klasyfikacja stref za 2015 rok potwierdziła występujące w poprzednich latach przekroczenia dopuszczalnych i docelowych poziomów stężeń pyłu zawieszonego PM10 i PM2,5 oraz benzo(a)pirenu w pyle zawieszonym PM10 na terenie województwa małopolskiego, co wskazuje na konieczność intensyfikacji działań określonych w Programie ochrony powietrza dla województwa małopolskiego wdrożonym uchwałą Nr XXXII/451/17 Sejmiku Województwa Małopolskiego z dnia 22.01.2017 roku.

2.3.2. Jakość wód powierzchniowych.

Obowiązek badania i oceny stanu wód powierzchniowych w ramach Państwowego Monitoringu Środowiska wynika z art. 155a ust. 2 ustawy z dnia 18 lipca 2001 r.– Prawo wodne (Dz. U. z 2014 r. poz. 659 z późn. zm.) zwanej dalej ustawą – Prawo wodne, przy czym zgodnie z ust. 3 tego artykułu badania jakości wód powierzchniowych w zakresie elementów fizykochemicznych, chemicznych i biologicznych należą do kompetencji wojewódzkiego inspektora ochrony środowiska.

Presje Czynnikiem stanowiącym największe zagrożenie dla stanu jakości wód powierzchniowych jest działalność antropogeniczna. Do głównych presji wywieranych przez człowieka na środowisko wodne należy zaliczyć: − pobór wód na różne cele, − wprowadzanie ścieków komunalnych i przemysłowych oraz wód pochłodniczych i kopalnianych, − zanieczyszczenia obszarowe, spływające z wodami opadowymi głównie z terenów użytkowanych rolniczo, − zmiany morfologiczne i hydrologiczne (regulacja rzek, ochrona przeciwpowodziowa).

Ocena jakości wód powierzchniowych

nazwa reprezentatywnego punktu pomiarowo-kontrolnego

rok 2010 rok 2014

punkt pomiarowo- Chechło – Chechło – Chechło - Mętków Chechło - Mętków kontrolny Chrzanów Chrzanów typ 6 - Potok wyżynny węglanowy z substratem drobnoziarnistym na lessach i abiotyczny lessopodobnych silnie zmieniona lub T N - N sztuczna jcw (T/N) stan db/potencjał klasa elementów db stan/potencjał słaby - stan/potencjał zły biologicznych (silnie zmienione jcwp) klasa elementów stan - - hydromorfologicznych - dobry/potencjał

60 Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Trzebinia PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO maksymalny poniżej poniżej poniżej stanu/potencjału klasa elementów stanu/potencjału stanu/potencjału dobrego - fizykochemicznych dobrego dobrego (silnie zmienione

jcwp) klasa elementów fizykochemicznych – poniżej specyficzne stanu/potencjału - - - zanieczyszczenia dobrego syntetyczne i niesyntetyczne stan db/potencjał ocena substancji stan db/potencjał db szczególnie db - - (silnie zmienione szkodliwych jcwp) stan / potencjał stan / potencjał STAN/POTENCJAŁ umiarkowany słaby - stan / potencjał zły EKOLOGICZNY (silnie zmienione

jcwp) poniżej STAN CHEMICZNY - stanu/potencjału - dobry dobrego

STAN WÓD - zły - zły

Tabela 5. Zestawienie klasyfikacji stanu ekologicznego i chemicznego potoku Chechło w jcwp – ocena za rok 2010 i 2014.

W klasyfikacji stanu ekologicznego i chemicznego rzek w ppk monitoringu obszarów chronionych za rok 2014 stan/potencjał ekologiczny został sklasyfikowany jako zły, stan chemiczny jako dobry, natomiast wypadkowa wskazuje na stan ogólny zły. W związku z wynikami klasyfikacji rzeka nie spełnia wymogów dla obszarów chronionych wrażliwych na eutrofizację wywołaną zanieczyszczeniami pochodzącymi ze źródeł komunalnych.

Ocena wód wykorzystywanych do zaopatrzenia ludności w wodę do spożycia3 Ocena wód wykorzystywanych do zaopatrzenia ludności w wodę do spożycia została sporządzona w oparciu o opracowanie „Ocena obszarowa zaopatrzenia ludności w wodę do spożycia – na terenie Powiatu chrzanowskiego za 2014 rok” sporządzone w oparciu o badania wykonane przez Oddział Laboratoryjny Wojewódzką Stację Sanitarno - Epidemiologiczną w Krakowie oraz indywidualne badania przeprowadzone przez przedsiębiorstwa wodociągowo – kanalizacyjne zaopatrujące powiat w wodę. Według opracowania Gmina Trzebinia zaopatrywana jest w wodę przez wodociągi publicznego zaopatrzenia w wodę oraz częściowo przez Wodociąg zakładowego i częściowo publicznego zaopatrzenia w wodę (Wodociąg zakładowy Elektrowni Siersza w Trzebini). Ewentualne niedobory zastępowane są wodą użytkową z ujęcia w Dziećkowicach na terenie woj. Śląskiego. Jakość wody w wodociągach oceniono pozytywnie. Również laboratorium Rejonowego Przedsiębiorstwa Wodociągów i Kanalizacji Spółka z o. o. w Chrzanowie wykazuje, że woda dostarczana do sieci wodociągowej spełnia wszystkie wymagania

3 „Ocena obszarowa zaopatrzenia ludności w wodę do spożycia – na terenie Powiatu chrzanowskiego za 2014 rok” www.pssechrzanow.wsse.krakow.pl

61 Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Trzebinia PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO rozporządzenia Ministra Zdrowia w sprawie jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi z dn. 13.11.2015r. (Dz. U. z 2015r. poz. 1989).

2.3.3. Chemizm i jakość wód podziemnych.

Chemizm wód podziemnych występujących na terenie gminy Trzebinia przedstawia się następująco [2,8]:

➢ Wody czwartorzędowe są wodami słodkimi, charakteryzują się mineralizacją ogólną w granicach 147÷844 mg/l i odczynem pH w granicach 6,8÷8,3. Zawartość żelaza w wodzie zmienia się w granicach 0÷5,29 mg/l a azotanów 1÷68,82 mg/l. Wody są typu SO4-HCO3-Ca lub HCO3-Ca często ze zwiększoną zawartością siarczanów lub magnezu. Należą do klasy I (A i B) wód pitnych. ➢ Wody jurajskie są wodami słodkimi, silnie alkaicznymi o średniej twardości i reprezentują typ HCO3-Ca sporadycznie ze zwiększoną ilością siarczanów. ➢ Wody triasowe są wodami słodkimi, charakteryzują się mineralizacją ogólną w granicach 400÷548 mg/l i odczynem pH w granicach 7,5÷10,9. Zwykle są to wody typu HCO3-Ca sporadycznie ze zwiększoną zawartością siarczanów i magnezu. Wody triasowe zasilają m.in. źródło Bialny Dół (źr. nr 2) oraz źródło Buk na Ostrej Górze (źr. nr 3) będące ujęciami wody pitnej. Źródło Bialny Dół prowadzi wodę o mineralizacji ogólnej 370 mg/l, słabo zasadową o pH=7,3. Woda reprezentuje typ chemiczny HCO3-SO4-Ca przy zawartości SO42- wynoszącej 60,9 mg/l. Źródło Buk prowadzi wodę o mineralizacji ogólnej 410 mg/l, słabo zasadową o pH=7,3. Woda jest typu HCO3-SO4-Ca przy zawartości SO42- wynoszącej 77,7 mg/l. ➢ Wody permskie są wodami słodkimi i słabo zmineralizowanymi o mineralizacji ogólnej w granicach 194÷1136 mg/l, o odczynie silnie zasadowym pH = 9,4-11,5. Wody te są typu HCO3-Ca lub HCO3-Na. ➢ Wody karbońskie charakteryzują się mineralizacją nieprzekraczającą 1000 mg/l przy zawartości jonu Cl- zwykle <20 mg/l i zawartości jonu SO42- około 200÷500 mg/l. Sporadycznie występują wody z podwyższoną zawartością jonu SO42- (do 1765 mg/l) i wówczas ich mineralizacja ogólnej wzrastała do około 2950 mg/l. Są to wody typu SO4-HCO3-Mg-Ca lub SO4-HCO3-Ca-Mg.

Jakość wód podziemnych

➢ Wody zbiornika GZWP 457 Tychy-Siersza charakteryzują się średnią jakością klas Ic i Id i wymagają uzdatniania. ➢ Wody zbiornika GZWP 454 Olkusz - Zawiercie charakteryzują się średnią jakością klas Ic i Id i wymagają uzdatniania. ➢ Wody karbońskie są klasy Ib, częściowo Ia i IIa. ➢ Zbiornik Mikołów-Sosnowiec posiada wody średniej jakości klas Ic, I d – wymagające uzdatniania.

2.3.4. Klimat akustyczny, drgania i wibracje.

Dopuszczalne poziomy hałasu w środowisku określa Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 14 czerwca 2007 r. w sprawie dopuszczalnych poziomów hałasu w środowisku (tekst jednolity Dz.U. z 2014 r. poz.112). Dopuszczalny długookresowy średni poziom dźwięku A w dB pozostałe obiekty i działalność drogi lub linie kolejowe będąca źródłem hałasu L L L L Przeznaczenie terenu DWN N DWN N przedział czasu przedział czasu przedział czasu przedział czasu odniesienia równy odniesienia równy odniesienia równy odniesienia wszystkim dobom wszystkim porom wszystkim dobom równy wszystkim w roku nocy w roku porom nocy -tereny zabudowy mieszkaniowej

62 Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Trzebinia PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO jednorodzinnej, 64 59 50 40 -tereny zabudowy związanej ze stałym lub wielogodzinnym pobytem dzieci i młodzieży. - tereny domów opieki społecznej -tereny zabudowy mieszkaniowej wielorodzinnej i zamieszkania zbiorowego, -tereny zabudowy zagrodowej, 68 59 55 45 -tereny rekreacyjno- wypoczynkowe -tereny mieszkaniowo- usługowe Tabela 6. Dopuszczalne poziomy hałasu w środowisku powodowanego przez poszczególne grupy źródeł hałasu, z wyłączeniem hałasu powodowanego przez starty, lądowania i przeloty statków powietrznych oraz linie elektroenergetyczne, wyrażone wskaźnikami LDWN i LN, które to wskaźniki mają zastosowanie do prowadzenia długookresowej polityki w zakresie ochrony przed hałasem. Warunki akustyczne na terenie gminy kształtowane są przez: ➢ komunikację drogową i kolejową (najważniejsze źródło hałasu stanowi hałas komunikacyjny kształtowany przez ruch drogowy- około 80% wszystkich zagrożeń akustycznych w środowisku), ➢ obiekty przemysłowe i komunalne, ➢ linie elektroenergetyczne.

Hałas komunikacyjny ➢ Autostrada A4 Autostrada A4 relacji Kraków – Katowice przebiega na kierunku wschód – zachód w południowej części gminy. Biegnie ona przez miasto Trzebinia oraz Młoszową i Bolęcin, głównie przez tereny leśne. Na niewielkim odcinku autostrada przebiega przez teren zabudowy miasta Trzebinia. Na terenie gminy ma długość około 6 km. Stanowi ona ważny szlak komunikacyjny, łączący wschód i zachód Polski. Na terenie gminy Trzebinia autostrada charakteryzuje się bardzo dużym natężeniem ruchu, znacznymi prędkościami pojazdów oraz dużym procentowym udziałem pojazdów klasy ciężkiej. To wszystko wpływa na niekorzystny stan klimatu akustycznego w jej sąsiedztwie. Zasięgi oddziaływania hałasu o poziomie przekraczającym wartości dopuszczalne sięgają do około 350 m dla Ldwn i do około 154 m dla Ln od krawędzi jezdni. Powoduje to, iż budynki mieszkalne zlokalizowane nawet w znacznej odległości od autostrady pozostają w zasięgu ponadnormatywnego oddziaływania akustycznego. Wartość przekroczeń sięga 11dB. Szczegółowa charakterystyka terenów w gminie Trzebinia, na których przekroczone zostały dopuszczalne poziomy hałasu znajduje się w poniższej tabeli [20]: Liczba Kilometraż początku Zakres naruszeń Pow.obsz. mieszk. na Lp. – dopuszczalnych wartości przekroczeń obsz. Kilometraż końca poziomu hałasu [km2] przekroczeń Pierwsza linia zabudowy znajduje się w strefie wskaźnika Ldwn o wartości 68 – 75 dB. Budynki 380+900 1. na tym odcinku w większej 0,042 97 381+860 odległości od drogi znajdują się w zasięgu hałasu o poziomie przekraczającym wartości dopuszczalne

63 Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Trzebinia PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO Pierwsza linia zabudowy znajduje się w strefie wskaźnika Ldwn o wartości 68 – 75 dB. Budynki 383+150 2. na tym odcinku w większej 0,026 161 383+600 odległości od drogi znajdują się w zasięgu hałasu o poziomie przekraczającym wartości dopuszczalne Tabela 7. Tereny, na których przekroczone zostały dopuszczalne poziomy hałasu zlokalizowane w sąsiedztwie autostrady A-4 na terenie gminy Trzebinia.

➢ Droga krajowa nr 79 Kraków – Trzebinia- Chrzanów Droga krajowa nr 79 przebiega na kierunku wschód – zachód w południowej i centralnej części gminy na długości 9,15 km. Pierwsza linia zabudowy znajduje się w bezpośrednim sąsiedztwie pasa drogowego, w strefie wskaźnika Ldwn o wartości 68 – 75dB. Budynki na tym odcinku w większej odległości od drogi znajdują się w zasięgu hałasu o poziomie przekraczającym wartości dopuszczalne [20].

➢ Droga wojewódzka nr 791 Olkusz – Trzebinia Droga wojewódzka nr 791 przebiega od skrzyżowania z drogą krajową nr 79 w centrum Trzebini w kierunku północno – wschodnim w kierunku Olkusza i Zawiercia na długości 10,64 km. Jest ona obciążona ruchem o dużym natężeniu generującym uciążliwości akustyczne. W zasięgu hałasu o poziomie przekraczającym wartości dopuszczalne znajduje się pierwsza linia zabudowy.

Pozostałe drogi w gminie Trzebinia (drogi powiatowe, drogi gminne) generującą mniejszą uciążliwość akustyczną w ostatnich latach nie były objęte badaniem klimatu akustycznego.

➢ Linia kolejowa Układ komunikacyjny kolejowy gminy oparty jest o magistralną linię kolejową nr 133 Dąbrowa Górnicza – Ząbkowice – Kraków Główny na kierunku wschód – zachód oraz pierwszorzędną linię kolejową nr 93 Trzebinia – Zebrzydowice w kierunku południowym. Uzupełnienie układu stanowią linie kolejowe: drugorzędna linia kolejowa nr 103 Trzebinia – Wadowice w kierunku południowym – wyłączona z eksploatacji oraz linia znaczenia miejscowego nr 114 Trzebinia – Trzebinia – Siersza w kierunku północnym – tylko dla ruchu towarowego. Największą uciążliwość akustyczną generuje magistralna linia kolejowa nr 133. Charakteryzuje się ona zróżnicowaną strukturą ruchu kolejowego oraz prędkościami poruszania się pociągów. Za największą część emitowanego hałasu odpowiedzialny jest ruch pociągów osobowych, w drugiej kolejności – pociągów Intercity. Mimo ich stosunkowo małego udziału w całości ruchu, pociągi te charakteryzują się bardzo dużymi prędkościami, co powoduje znacznie większą wartość hałasu dla pojedynczych zdarzeń akustycznych [20]. Na omawianym odcinku zgodnie z mapami akustycznymi występują niewielkie przekroczenia dopuszczalnych poziomów hałasu w środowisku (do 5 dB). Zważywszy na postęp technologiczny w konstrukcji pojazdów szynowych oraz torowisk można przyjąć, że emisja hałasu od linii kolejowej zostanie w przyszłości znacznie ograniczona. Zgodnie z opinią PKP Polskie Linie Kolejowe S.A. dotyczącą zaopiniowania projektu Studium: - zasięg wynikający z drgań powodowanych ruchem na linii kolejowej i związana z tym uciążliwość dla zabudowy mieszkaniowej, chronionej akustycznie wynosi nie mniej niż 80 m od osi skrajnego toru istniejącej linii kolejowej, - zasięg wynikający z hałasu powodowanego ruchem na linii kolejowej nr 93 i związana z tym uciążliwość dla zabudowy mieszkaniowej, chronionej akustycznie wynosi nie mniej niż 40 m od osi skrajnego toru istniejącej linii kolejowej, - zasięg wynikający z hałasu powodowanego ruchem na linii kolejowej nr 114 i związana z tym uciążliwość dla zabudowy mieszkaniowej, chronionej akustycznie wynosi nie mniej niż 20 m od osi skrajnego toru istniejącej

64 Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Trzebinia PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO linii kolejowej, - zasięg wynikający z hałasu powodowanego ruchem na linii kolejowej nr 133 na odcinku Pieczyska- Trzebinia i związana z tym uciążliwość dla zabudowy mieszkaniowej, chronionej akustycznie wynosi nie mniej niż 73 m od osi skrajnego toru istniejącej linii kolejowej, - zasięg wynikający z hałasu powodowanego ruchem na linii kolejowej nr 133 na odcinku Trzebinia- Kraków Mydlniki i związana z tym uciążliwość dla zabudowy mieszkaniowej, chronionej akustycznie wynosi nie mniej niż 54 m od osi skrajnego toru istniejącej linii kolejowej, - zasięg wynikający z hałasu powodowanego ruchem na linii kolejowej nr 860 i związana z tym uciążliwość dla zabudowy mieszkaniowej, chronionej akustycznie wynosi nie mniej niż 60 m od osi skrajnego toru istniejącej linii kolejowej.

Hałas przemysłowy i komunalny Hałas przemysłowy i komunalny jest emitowany przez działalność prowadzoną przez podmioty gospodarcze o charakterze przemysłowym (m.in.energetyka, petrochemia, budownictwo) oraz małe podmioty gospodarcze zajmujące się drobną wytwórczością (małe zakłady rzemieślnicze, usługowe, gastronomiczne). Hałas ten występuje w mniejszym stopniu niż hałas komunikacyjny, uciążliwość ma zasięg lokalny. Do zakładów mających największy wpływ na klimat akustyczny należy: − Tauron Wytwarzanie S.A. – Oddział Elektrownia Siersza w Trzebini, − Orlen Południe S.A. Zakład Trzebinia, − „GÓRKA CEMENT” Sp. z o.o., − ENERGOMEDIA Sp. z o.o.

Hałas od linii energetycznych Hałas linii energetycznych generowany jest przez pracujące linie wysokiego napięcia. Spowodowany jest mikrowyładowaniami elektrycznymi na powierzchnię przewodów (na skutek ulotu) i zależy od warunków pogodowych, stanu środowiska, stanu technicznego, powierzchni przewodów. Przez omawiany obszar nie przebiegają linie najwyższych napięć 400kV, które są uciążliwym źródłem hałasu, szczególnie podczas złych warunków atmosferycznych. Linie WN o napięciu roboczym 110 i 220 kV nie emitują ponadnormatywnego hałasu.

Program ochrony środowiska przed hałasem dla województwa małopolskiego „Program ochrony środowiska przed hałasem dla województwa małopolskiego” został przyjęty przez Sejmik Województwa Małopolskiego w dniu 30 września 2013 r. Jego celem jest dostosowanie poziomu hałasu do dopuszczalnego poprzez niezbędne do realizacji działania naprawcze. W przypadku autostrady A4 działania naprawcze powinny polegać na budowie dodatkowych ekranów akustycznych. Nie zaproponowano modernizacji nawierzchni drogi, gdyż zadanie to zostało zrealizowane w latach 2011 – 2012 i ograniczyło o około 2dB poziom emisji hałasu w stosunku do stanu wykazanego w przygotowanych mapach akustycznych (rok 2011). Działania naprawcze dla drogi krajowej nr 79 obejmują ekranowanie akustyczne oraz zastosowanie nawierzchni o obniżonej hałaśliwości. Przy odpowiednim doborze technologii nawierzchni o obniżonej hałaśliwości istnieje możliwość znacznego obniżenia emisji hałasu do ok. 9dB. W gminie Trzebinia przewidziano: − szczelne nawierzchnie o obniżonej hałaśliwości o skuteczności ok.3 dB, na odcinku długości 8,6 km (od km 374+100 do km 382+720), − ekranowanie akustyczne po prawej stronie drogi na odcinku 88 m (od km 379+045 do km 379+133), − ekranowanie akustyczne po prawej stronie drogi na odcinku 109 m (od km 380+960 do km 381+069), − ekranowanie akustyczne po prawej stronie drogi na odcinku 135 m (od km 382+707 do km 382+842) – częściowo na terenie gminy Chrzanów. Dla linii kolejowej nie przewidziano zabezpieczeń akustycznych. Przewidziana modernizacja linii kolejowej, poprawiająca jakość torowiska przyczyni się do obniżenia emisji hałasu.

65 Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Trzebinia PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO Drgania i wibracje Odczuwalne wibracje na terenie gminy Trzebinia mogą pochodzić z pojazdów w rejonach zabudowy mieszkaniowej zlokalizowanej w sąsiedztwie drogi krajowej nr 79, drogi wojewódzkiej nr 791, a także w rejonie tras kolejowych i w sąsiedztwie zakładów przemysłowych.

2.3.5. Zanieczyszczenie gleb.

Jakość gleb [2, 7, 31, 32, 33] Wszelkie zmiany w środowisku glebowym, które wpływają na zmniejszenie aktywności, a tym samym obniżają produktywność gleb, określa się mianem degradacji. Degradacja jest procesem naturalnym lub antropogenicznym, tj. wynikającym z działalności człowieka. Skutkiem działania degradacji jest obniżenie jakości i ilości próchnicy w glebach, zmiany kwasowości i struktury gleb, a w konsekwencji spadek zasobności i żyzności gleby. Procesy degradacji powierzchni ziemi, w zależności od przyczyn, dzieli się na naturalne, geotechniczne, przemysłowe, urbanizacyjne, komunikacyjne, agrotechniczne i chemiczne. Zanieczyszczenia gleb, zmiany w ukształtowaniu powierzchni terenu, na obszarze Powiatu Chrzanowskiego wynikają głównie z działalności przemysłu i ruchu komunikacyjnego. Lokalnie są wynikiem działalności górniczej oraz składowania odpadów przemysłowych. Bardzo wysokie zawartości metali, szczególnie cynku, ołowiu i kadmu występują w obrębie wybranych obszarów w Powiecie Chrzanowskim i są związane z oddziaływaniem na środowisko przemysłu wydobywczo – przeróbczego metali nieżelaznych, a także z naturalnym tłem geochemicznym nad wychodniami skał rudnych. Zjawisko degradacji chemicznej gleb jest także związane z nieprawidłowym stosowaniem nawozów sztucznych, wykorzystywaniem do nawożenia i wapnowania odpadów i osadów ściekowych, a także stosowaniem preparatów do ochrony roślin. Powoduje wprowadzanie do środowiska glebowego pierwiastków metalicznych, związków azotowych, fosforoorganicznych, karbaminowych, alkilowych, chlorowanych węglowodorów i innych. Na terenie powiatu chrzanowskiego znajduje się 5 składowisk odpadów komunalnych (czynnych i zamkniętych) oraz 12 składowisk odpadów przemysłowych, z których znacząca część nie spełnia norm ekologicznych. Również wzdłuż większych ciągów komunikacyjnych (autostrada A4, linie kolejowe) obserwuje się większe zanieczyszczenie gleb. Od 1995 roku prowadzony jest monitoring chemizmu gleb ornych Polski. W 5-letnich odstępach pobierane są próbki w stałych punktach pomiarowo - kontrolnych. Na terenie powiatu Chrzanowskiego zlokalizowany jest jeden punkt, w miejscowości Grojec, w gminie Alwernia. Ostatnie udostępnione dane pochodzą z roku 2010 i wykazują, że zanieczyszczenie łącznie wszystkimi metalami (Cd, Cu, Ni, Pb, Zn) w badanych glebach jest niewielkie. Podobnie w niewielkim stopniu zanieczyszczone są one wielopierścieniowymi węglowodorami aromatycznymi. Dodatkowo, z analizy wyników można stwierdzić, że na przestrzeni okresu badawczego zawartość ww. pierwiastków (poza miedzią) spadła. Jednakże są to dane odnoszące się to obszaru stosunkowo oddalonego od terenów gminy Trzebinia. Rok Całkowita zawartość pierwiastków śladowych Jednostka 1995 2000 2005 2010 Mangan mg*kg-1 672 593 615 346 Kadm mg*kg-1 1.91 1.89 1.47 1.04 Miedź mg*kg-1 8.0 8.7 7.4 8.0 Chrom mg*kg-1 13.5 15.3 16.6 16.8 Nikiel mg*kg-1 8.2 9.7 10.4 12.2 Ołów mg*kg-1 38.8 36.7 39.7 36.9 Cynk mg*kg-1 111.7 113.3 116.0 106.3 Kobalt mg*kg-1 5.20 4.79 4.40 5.45 Wanad mg*kg-1 17.3 18.3 25.4 20.5

66 Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Trzebinia PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO Lit mg*kg-1 7.1 8.8 6.8 7.1 Beryl mg*kg-1 0.43 0.50 0.37 0.57 Bar mg*kg-1 65.7 65.7 59.3 61.9 Stront mg*kg-1 13.2 11.7 10.3 8.7 Lantan mg*kg-1 18.7 14.4 15.6 15.8 Tabela 8. Całkowita zawartość pierwiastków śladowych w ppk Grojec.

Gmina Trzebinia zajmuje czołówkę w rankingu najbardziej zanieczyszczonych gleb w powiecie Chrzanowskim. Zanieczyszczenia powierzchni terenu i gleb są przede wszystkim pochodzenia antropogenicznego i związane są z rozwijającą się przez lata działalnością sektora przemysłowego, wydobywczego, energetycznego, chemicznego i metalurgicznego. Ponadto za źródło zanieczyszczenia pierwiastkami można uznać anomalne zawartości metali w glebie, wynikające z występowania utworów rudonośnych w dolomitach środkowego triasu, uwydatnione w wielu miejscach przez ich historyczną eksploatację, powodującą wydobycie ich na powierzchnię. W przypadku gminy Trzebinia zanieczyszczenie gleb wynikające z nawożenia i niewłaściwego użytkowania rolniczego gruntów jest niewielkie, ze względu na niewielki udział rolnictwa, z którego zrezygnowano na rzecz innych działalności. Na podstawie wyników cyklu badań w latach 1992-1998, przeprowadzonych przez Okręgową Stację Chemiczno – Rolniczą w Krakowie, w gminie Trzebinia można zaobserwować znaczne podniesienie wskaźników względem województwa i powiatu. Ogólnie gmina Trzebinia, na tle województwa małopolskiego wykazuje średnie i silne zanieczyszczenie gleb metalami ciężkimi.

Na podstawie badań przeprowadzonych w ramach Programu racjonalnego gospodarowania gruntami rolnymi na terenie gminy Trzebinia stwierdzono różne stopnie zanieczyszczenia kadmem, ołowiem i cynkiem:

➢ Kadm W gminie występują gleby o stopniu skażenia kadmem od I do V, gdzie: - I – gleby o nieznacznie podwyższonej zawartości, stwierdzone w Bolęcinie i Dulowej, - II – gleby słabo zanieczyszczone, stwierdzone w Myślachowicach, Pile Kościeleckiej i Bolęcinie, - III – gleby średnio zanieczyszczone, stwierdzone w Trzebini – Sierszy, Czyżówce, Lgocie, Myślachowicach, Psarach, Trzebini, Karniowicach, Dulowej, IV – gleby silnie zanieczyszczone, stwierdzone w Trzebini-Sierszy, Płokach, Lgocie, Trzebini, Psarach, Karniowicach, V – gleby bardzo silnie zanieczyszczone, stwierdzone w Trzebini, Płokach, Trzebini – Górach Luszowskich, Trzebini – Górce, Młoszowej. Reasumując: najsilniejsze skażenie gleb zanotowano w rejonie Trzebini i Sierszy, najmniejsze skażenie wykazywały gleby w południowej części gminy, w rejonie Bolęcina i Dulowej.

➢ Ołów W gminie występują gleby o stopniu skażenia ołowiem od I do III, gleby silnie i bardzo silnie zanieczyszczone nie występują: - I – gleby o nieznacznie podwyższonej zawartości, stwierdzone w Czyżówce, Płokach, Myślachowicach, Psarach, Karniowicach, Dulowej, Pile Kościeleckiej, Bolęcinie, - II – gleby słabo zanieczyszczone, stwierdzone w Trzebini – Sierszy, Lgocie, Trzebini, Myślachowicach, Psarach, Karniowicach, Młoszowej, - III – gleby średnio zanieczyszczone, stwierdzone w Trzebini, Trzebini – Sierszy, Płokach, Trzebini – Górach Luszowskich, Trzebini Górce. Ponadto w Dulowej stwierdzono gleby nie zanieczyszczone, o naturalnym poziomie zawartości Pb. W gminie Trzebinia zanieczyszczenie ołowiem jest słabsze niż szczególnie silnego toksycznego kadmu.

67 Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Trzebinia PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO ➢ Cynk W gminie występują gleby o stopniu skażenia cynkiem od I do IV, gleby bardzo silnie zanieczyszczone nie występują: - I – gleby o nieznacznie podwyższonej zawartości (stwierdzone w Myślachowicach i Dulowej), - II – gleby słabo zanieczyszczone, stwierdzone w Trzebini – Sierszy, Myślachowicach, Psarach, Karniowicach, Dulowej, Pile Kościeleckiej i Bolęcinie, - III – gleby średnio zanieczyszczone, stwierdzone w Trzebini – Sierszy, Czyżówce, Płokach, Lgocie, Trzebini, Psarach, Karniowicach, Młoszowej, Dulowej, Bolęcinie, IV – gleby silnie zanieczyszczone, stwierdzone w Trzebini, Trzebini-Górach Luszowskich, Trzebini – Górce. Reasumując najsilniejsze skażenie gleb cynkiem występuje w rejonie Trzebini, Sierszy, Płok, Lgoty, a najsłabsze na południu gminy, chociaż i tam lokalnie stwierdza się gleby średnio zanieczyszczone. Zanieczyszczenie gleb cynkiem kształtuje się na poziomie niższym niż kadmem, zaś wyższym niż ołowiem.

W „Programie racjonalnego gospodarowania gruntami rolnymi na terenie gminy Trzebinia” wykazano gleby bardzo silnie zanieczyszczone kadmem. Gleby silnie zanieczyszczone występują w wielu miejscach, stwierdzono je w obrębie zachodniej granicy miasta Trzebinia oraz w obrębie sołectw Czyżówka, Płoki i Lgota. Średnio zanieczyszczone kadmem gleby zalegają w centralnej części gminy, w rejonie Myślachowic, Psar, Karniowic i Dulowej. W związku z tym gminę podzielono na dwie strefy o różnej przydatności gruntów rolnych do produkcji żywności [38]: - obszar wskazany do produkcji żywności (strefa A na rysunku ekofizjografii) obejmuje sołectwa: Piła Kościelecka, Bolęcin, Dulowa, Młoszowa (niewielki fragment wschodni), Karniowice, Psary, Myślachowice (wschodnia część), Płoki (część północna), Lgota (część wschodnia), - obszar zakwalifikowany do wyłączenia z produkcji żywności (strefa B na rysunku ekofizjografii): Miasto Trzebinia, Młoszowa (część zachodnia), Myślachowice (niewielki fragment wschodni), Czyżówka, Płoki (część północna), Lgota (część zachodnia). Skalę zanieczyszczenia potwiedza „Zbiorcze sprawozdanie z przeprowadzonych badań na terenie miasta i gminy Trzebinia w latach 2005-2007” opracowane przez Uniwersytet Rolniczy w Krakowie, w którym stwierdzono, że ponad 70% gleb jest silnie skażonych kadmem, 30% ołowiem a 40% cynkiem. Dodatkowo na podstawie wyników badań stwierdzono przekroczenie poziomu dopuszczalnego stężenia kadmu we krwi mieszkańców gminy Trzebinia, gdzie dopuszczalne stężenie wynosi 1µg/dl, a zawartość u kobiet wyniosła około 1,3 µg/dl a u mężczyzn 1,5 µg/dl. Oznacza to, że zanieczyszczenie tym pierwiastkiem znacząco wpływa na mieszkańców, mającym z nim kontakt w różnej formie na terenie gminy. Główne źródła zanieczyszczeń powierzchni terenu są przede wszystkim pochodzenia antropogenicznego. Na obszarze powiatu Chrzanowskiego funkcjonowało, jest w okresie likwidacji lub nadal działa wiele obiektów wpływających bezpośrednio lub pośrednio (poprzez powstające na skutek działalności formy powierzchniowe) na jakość gleb. Podstawowe formy na obszarze powiatu to: wykopy i nasypy komunikacyjne, wyrobiska powierzchniowe (np. kamieniołomy), nadpoziomowe składowiska odpadów przemysłowych i komunalnych (np. hałdy), wały przeciwpowodziowe, niecki powstające w wyniku osiadań terenów poeksploatacyjnych, osadniki, kanały, przekopy, uregulowane koryta rzeczne. W północnym obszarze gminy zlokalizowana jest elektrownia TAURON Wytwarzanie Spółka Akcyjna - Oddział Elektrownia Siersza w Trzebini. Jest to zakład ciągle funkcjonujący, wytwarzający energię elektroenergetyczną i cieplną. Sama elektrownia od 1990 roku poddawana jest przebudowie i modernizacji, co skutkuje zmniejszeniem jej negatywnego oddziaływania na środowisko. W 2001 roku zakład został skreślony z listy obiektów najbardziej uciążliwych dla środowiska. Elektrownia posiada składowisko odpadów paleniskowych (Czyżówka), które od 1996 r. nie przyjmuje już energetycznych odpadów na mokro. Składowania zaprzestano po wdrożeniu nowych rozwiązań z zakresu zagospodarowania odpadów paleniskowych, gdy uruchomiono nowe linie do pneumatycznego odbioru popiołów lotnych oraz osadnika żużla, pracującego w zamkniętym obiegu wodnym. Składowisko zlokalizowane jest na północ od elektrowni, w wyrobisku po eksploatacji piasku. Jego powierzchnia wynosi 61,5 ha. Po zakończeniu deponowania popiołów z poprzednich lat, zrekultywowano jedną kwaterę, przez obsypanie ziemią i obsianie trawą, a pozostałe dwie są w fazie eksploatacji. Deponuje się tam piaski ze złóż fluidalnych oraz stałe odpady z wapniowych metod odsiarczania gazów odlotowych. Kwatery posiadają system ochrony w postaci m.in. drenażu dna oraz skarp składowiska jak również i piezometrów do

68 Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Trzebinia PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO monitorowania poziomu i jakości wód gruntowych. Corocznie przeprowadza się również ocenę stabilności zboczy składowiska odpadów poprodukcyjnych metodami geotechnicznymi. Elektrownia planuje zamknięcie i zrekultywowanie kolejnych kwater i przeprowadzenie kompleksowej rekultywacji obiektów. Proponowane są dwa warianty. Pierwszy ma polegać na rekultywacji technicznej i biologicznej, z zabezpieczeniem i wprowadzenie zieleni. Drugi wariant bierze pod uwagę wykorzystanie kruszyw PKW powstałych na bazie skały płonnej towarzyszącej wydobyciu węgla., a rekultywacja miałby być prowadzona w kierunku rekreacyjno – sportowym i edukacyjnym. Drugi wariant wzbudzi zainteresowanie władz gminy ze względu na rozbudowaną formę – planuje się wykonanie budowy nadpoziomowej ze szlakami rowerowymi, trasami joggingowymi, torem gokartowym, punktami widokowymi, siłowniami napowietrznymi itp. Ponadto Elektrownia systematycznie przeprowadza ocenę stanu i możliwości bezpiecznego użytkowania wyrobów zawierających azbest.4 Zakłady górnicze „Trzebionka” S.A. w Trzebini w 2009 roku zakończyły swą działalność. Tereny zakładu zlokalizowane były w południowo zachodniej części miasta Trzebinia oraz częściowo na obszarze gminy Chrzanów (sołectwo Luszowice i miasto Chrzanów). Prowadziły podziemną eksploatację złóż rud cynkowo – ołowianych wraz ze wzbogacaniem w zakładzie przeróbczym. W czasie produkcji koncentratów, przy obróbce rud cynku i ołowiu powstawała znaczna ilość odpadów przeróbczych, którą składowano w stawie osadnikowym – składowisku odpadów poflotacyjnych, zlokalizowanym w znacznej części poza obszarem gminy (na terenie Trzebini znajdowało się 14% jego powierzchni). Po zakończeniu działalności zakładu podjęto rekultywację obiektu. Jeszcze w czasie działania zakładów, skarpy wewnętrzne były na bieżąco humusowane i zalesiane, jednak zanieczyszczenie gleb wokół metalami ciężkimi jest tak wysokie, że obszar wyłączono z terenów z możliwością prowadzenia upraw rolnych. Obecnie rekultywacja obiektu została zakończona - zbocza zostały zadrzewione, a wierzchowinę zajmują użytki zielone. Znaczną powierzchnię zajmują tereny Rafinerii Orlen Południe S.A. Zakład Trzebinia, która produkuje szeroką gamę paliw silnikowych i półprodukty przerobu ropy, oleje smarowe i parafiny. Oprócz rafinerii na obszarze funkcjonują inne spółki o charakterze produkcyjno – usługowym. Na potrzeby obiektu jednostki wyposażone są w szereg instalacji służących do unieszkodliwiana lub izolowania substancji szkodliwych. Znajdowały się tu zbiorniki ziemne tzw. doły kwasowe, które służyły do składowania smoły porafinacyjnej. Przy zadaniach proekologicznych podjęto się likwidacji i rekultywacji obiektów. W bezpośrednim sąsiedztwie zabudowań dawnych Zakładów Surowców Ogniotrwałych Górka S.A., a obecnie funkcjonujących „Górka Cement Sp z o.o.” zlokalizowano hałdę odpadów poprodukcyjnych, składując ją w nieczynnym kamieniołomie „Górka”, w którym eksploatowano wapienie i margle dla użytku cementowni. W niecce kamieniołomu składowano odpady stałe po produkcji tlenku glinu. W wyniku kontaktu składowiska z wodą ze strefy źródliskowej powstały odcieki, przedostające się do potoku Ropy, a następnie spływały do potoku Chechło. Aby zapobiec dalszemu zanieczyszczaniu wód zamknięto sztolnię tamą betonową powodując spiętrzenie odcieków w kamieniołomie. Na początku odpompowywano wodę do grupowej oczyszczali ścieków w Chrzanowie. Po tym jak wysoce alkaiczna ciecz zaczęła zakłócać procesy biologiczne oczyszczalni, a finalnie spowodowała uszkodzenia sieci kanalizacyjnej, przez którą przeprowadzano zrzut, RPWiK w Chrzanowie w 1996 roku odmówiło dalszego jej przyjmowania i zaprzestano transportu wody. Od tamtej pory poziom cieczy w zbiorniku systematycznie podnosił się, aż 16 lutego 2000 roku nastąpiło przelanie przez koronę. W obliczu zagrożenia podjęto doraźne działania w celu opanowania awarii, zatamowania przecieku oraz obniżenia poziomu lustra, które osiągnęło poziom +357,66 m. Wymagało to przepompowania i zrzutu około 30 tys. m³ cieczy, która przez Ropę trafiła do potoku Chechło. Dodatkowo ciecz odpływała do Ropy przez odtworzoną sztolnię. Stan utrzymujący akwen we względnej równowadze trwał do 2005 roku. Po podjęciu współpracy z duńskimi specjalistami, pracownikami naukowymi z Wydziału Górnictwa i Geotechniki AGH, przedsiębiorstwem geologicznym z Katowic określono plan działań mających na celu ostateczne rozwiązanie problemu. Strategię podzielono na dwa etapy, gdzie pierwszy, po uzyskaniu odpowiedniej rzędnej poziomu lustra cieczy obejmował całkowitą likwidację zanieczyszczonej cieczy i osuszenie kamieniołomu, a następnie w etapie II zabezpieczenie osadów i odpadów stałych i rekultywację przyrodniczą. W 2015 roku nastąpił odbiór zrealizowanej inwestycji. Same tereny poprzemysłowe zostały zanieczyszczone podczas procesu produkcji i wymagają działań np. rewitalizacycjnych, remediacyjnych. Funkcjonujący obecnie zakład produkcyjny przestrzega norm, co

4 TAURON Wytwarzanie Spółka Akcyjna – Oddział Elektrownia Siersza w Trzebini Deklaracja Środowiskowa za rok 2014, EMAS Zweryfikowany system zarządzania środowiskowego, wydanie VI, maj 2015 r.

69 Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Trzebinia PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO potwierdza certyfikat systemu zarządzania środowiskowego zgodny z normą PN-EN ISO 14001:2005. Na południu miasta Trzebinia, pomiędzy ulicami Kościuszki (od zachodu), Dworcową (od południa), Słowackiego (od wschodu), Żwirki i Wigury oraz Żmirki i Ochronkowej (od północy) rozciągają się tereny byłych Zakładów Metalurgicznych Trzebinia. Działalność tak zwanego starego zakładu ZM I początkowo związana była z przeróbką rud cynkowo – ołowiowych. W późniejszych latach zmienił się profil działalności zakładów i w latach 50-tych ubiegłego wieku zlokalizowano w tym miejscu Hutę Magnezu oraz Hutę Ogniową Miedzi. Dodatkowo w późniejszych latach powstał m. in. Wydział rozpylanych proszków metali i wyrobów spiekanych. Po ustaniu działalności część zabudowań przemysłowych została zlikwidowana. Obecnie na terenie pozostał budynek administracyjny, zaadaptowany na hotel, hala muflowa oraz mniejsze budynki, wykorzystywane przez przedsiębiorstwa prowadzące działalność na terenie. W wyniku działalności zakładów teren wykazuje podwyższoną, lokalnie anomalną zawartość chromu, niklu i miedzi, oraz towarzyszące im wysokie zawartości innych metali ciężkich, co wskazuje na degradację chemiczną terenu poprzemysłowego. 5 Źródłem zanieczyszczenia była prowadzona działalność z wykorzystaniem różnorodnych surowców, przyczyniająca się do emisji metali ciężkich poprzez stosowanie niewystarczająco zabezpieczonych technologii. Ponadto poprzez wyburzenie części zabudowań i ciągów technologicznych doszło do dodatkowego zanieczyszczania terenu w wyniku zalegania ich pozostałości w glebie. W południowej części terenu po byłych zakładach zlokalizowany jest zwał odpadów po produkcji cynku, miedzi i magnezu. W minionych latach niemal połowę surowca zużyto, jako materiał przydatny w drogownictwie. Niemniej jednak na obszarze nadal znajdują się dwie hałdy odpadów, zawierające głównie Fe2O3, SiO2, Al2O3, CaO, Zn, Pb, w podrzędnych ilościach natomiast Cu, As, Mn, Mo, Ag. Powierzchnia całkowita zwału wynosi około 3,13 ha, gdzie część wyższa (od zachodu) liczy około 14-16 m wysokości i ma powierzchnią 1,94 ha, niższa (od wschodu) – 1,19 ha.6 Niższa hałda niemal całkowicie poddała się sukcesji naturalnej, wstąpiła na nią roślinność zielna, niska, zakrzewienia i zadrzewienia w przewadze robinii akacjowej (Robinia pseudoacacia L.) oraz sosny zwyczajnej (Pinus sylvestris L.). Sukcesja wyższej części zwału postępuje znacznie wolniej, zwłaszcza od strony zachodniej, gdzie miąższość antropogenicznego utworu jest słabsza, widać osypywanie się materiału. Obszar jest niezabezpieczony i ogólnie dostępny. Rzeczony teren został objęty gminnym projektem powstania w pełni uzbrojonej Strefy Aktywności Gospodarczej (SAG) dla lokowania i prowadzenia działalności gospodarczej z zakresu produkcji i usług, związanych również z magazynowaniem i logistyką. Działalność byłej Kopalni Węgla Kamiennego „Siersza” znacznie wpłynęła na środowisko, przede wszystkim zaburzając warunki hydrodynamiczne. Ponadto w wyniku wydobycia powstało składowisko odpadów pogórniczych – hałda górnicza w Trzebini. Obiekt stanowił potencjalne źródło zanieczyszczenia środowiska ze względu na silne nasycenie siarczanami, które migrowały do okolicznych rowów opaskowych i wraz z wodą mogły przedostawać się do wód powierzchniowych i gleb. Spółka Restrukturyzacji Kopalń S.A. przystąpiła do rekultywacji składowiska, która w pierwszej fazie polegała na wykonaniu robót przygotowawczych mających na celu uporządkowanie terenu. Po wykonaniu obmiarów geodezyjnych usunięto odpady niewiadomego pochodzenia, wycięto drzewa i oczyszczono teren po wycince. Następnie w ramach rekultywacji technicznej wyprofilowano skarpy hałdy oraz jej wierzchowinę, nawieziono glebę mineralną, wykonano kolektor odwadniający oraz rowy parownikowe, a także przygotowano leśne drogi technologiczne. Kolejno przystąpiono do rekultywacji biologicznej polegającej na przygotowaniu gleby pod nasadzenia oraz wykonanie samych nasadzeń drzew liściastych i iglastych. Obecnie trwają prace pielęgnacyjne, a docelowo zrekultywowany teren, po wykonaniu operatu geodezyjnego, zostanie przejęty przez Nadleśnictwo Chrzanów. Na południu gminy, przy ulicy Słowackiego zlokalizowane zostało składowisko odpadów gumowych i plastikowych. Składowisko znajduje się w bezpośrednim sąsiedztwie Puszczy Dulowskiej, powstało w 2003/2004 r. Materiały pochodzą głównie z demontażu pojazdów. Po pożarze jednego z magazynów ze składem odpadów w marcu 2015 r. większość gum zabezpieczono foliami, lecz jest to prowizoryczne działanie, niezmniejszające wpływu materiałów na otoczenie. Niejasna sytuacja własnościowa utrudniała egzekwowanie wymogów starostwa dotyczących utylizacji materiałów i zabezpieczenia terenu. Fakt zagrożenia dla środowiska ze strony obiektu spowodował podjęcie przez władze powiatu chrzanowskiego i gminy Trzebinia działań

5 Cr, Ni, Cu w środowisku gruntowym terenu poprzemysłowego Zakładów Metalurgicznych I „Trzebinia”, Alicja Kot – Niewiadomska, Polska Akademia Nauk, Kraków 2013 6 Ocena stanu środowiska gruntowego w rejonie poprzemysłowym Zakładów Metalurgicznych „Trzebinia” (ZM I), Alicja Kot – Niewiadomska, Zeszyty naukowe nr 151, Uniwersytet Zielonogórski, Kraków 2013

70 Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Trzebinia PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO przygotowawczych do rekultywacji. Na przełomie maja i czerwca 2016 r. została wykonana inwentaryzacja. Wykazała ona, że na terenie zalega około 50 tysięcy metrów sześciennych odpadów. Kolejnym krokiem będzie ustalenie kosztorysu likwidacji obiektu oraz pozyskanie podmiotów, które zajmą się utylizacją materiału. Ponadto na terenie miasta Trzebinia, przy ulicy Piłsudskiego zlokalizowano składowisko odpadów komunalnych. Obecnie jest już zamknięte i zakończono eksploatowanie składowiska. Obiekt został poddany rekultywacji. W celu uniknięcia zanieczyszczenia i ochrony środowiska glebowego w sąsiedztwie na składowisku przeprowadzono plantowanie, zagęszczenie, wapnowanie oraz pokrywanie odpadów warstwą ziemi rodzimej. Sama kwatera składowiska posiada zabezpieczone dno i cały system drenażowy, zabezpieczenia skarp i odgazowanie. Zgodnie z projektem „Rekultywacja składowiska odpadów w Trzebieni”, współfinansowanym przez UE ze środków Funduszu Spójności w ramach Programu Infrastruktura i Środowisko głównym celem jest przywrócenie wartości przyrodniczych terenom po zamkniętym składowisku. Zrekultywowane tereny zostaną udostępnione mieszkańcom w formie ścieżek edukacyjnych.

2.3.6. Poważne awarie- nadzwyczajne zagrożenia środowiska.

Pod pojęciem poważnej awarii rozumie się zdarzenie, w szczególności emisję, pożar lub eksplozję, powstałe w trakcie procesu przemysłowego, magazynowania lub transportu, w których występuje jedna lub więcej niebezpiecznych substancji, prowadzące do natychmiastowego powstania zagrożenia życia lub zdrowia ludzi lub środowiska lub powstania takiego zagrożenia z opóźnieniem (art. 3 pkt 23 ustawy Prawo ochrony środowiska). Poważna awaria przemysłowa oznacza poważną awarię w zakładzie (art.3 pkt 24 ustawy Prawo ochrony środowiska). Ochrona środowiska przed poważną awarią oznacza zapobieganie zdarzeniom mogącym powodować awarię oraz ograniczanie jej skutków dla ludzi i środowiska. Zagrożenie poważną awarią na terenie gminy Trzebinia związane jest z:

➢ Przemysłem i procesami technologicznymi będącymi źródłem zagrożeń dla środowiska w związku z awariami przemysłowymi np. pożarami, niekontrolowanym uwolnieniem substancji niebezpiecznych do środowiska itd. Szczególnym zagrożeniem są zakłady stosujące w procesie technologicznym różnorodne związki chemiczne. Na terenie gminy Trzebinia zakładem stwarzającym zagrożenie poważną awarią przemysłową tzn. zakładem dużego ryzyka (ZDR) jest Orlen Południe S.A. Zakład Trzebinia, który produkuje i sprzedaje estry metylowe kwasów tłuszczowych, glicerynę techniczną i farmaceutyczną, paliwa silnikowe, oleje opałowe, pozostałe produkty ropopochodne jak również parafiny, specyfiki parafinowe i woski. Substancje znajdujące się na terenie ORLEN Południe S.A. Zakład Trzebinia (ropa naftowa, benzyna, oleje napędowe i opałowe, metanol oraz substancje pomocnicze) stwarzają zagrożenia pożarowe, wybuchowe, toksyczne, a także zagrożenia dla środowiska naturalnego, zagrożenia dla zdrowia i życia człowieka. Do zagrożeń środowiska może dojść podczas wycieku ciekłych substancji niebezpiecznych (ropa naftowa, benzyna, olej napędowy, olej opalowy, metanol) - substancje niebezpieczne o charakterze palnym mogą po uwolnieniu rozprzestrzeniać się w postaci chmury parowej. Gdy substancje są cięższe od powietrza chmura parowa utrzymuje się przy powierzchni terenu i może wnikać we wszystkie otwory poniżej terenu. W sytuacji odwrotnej, gdy substancje są lżejsze od powietrza chmury parowe mogą rozprzestrzeniać się z wiatrem. Kolejnym zagrożeniem jest pożar zbiornika z ropą naftową lub substancją ropopochodną – zagrożenie ogranicza się do możliwości przeniesienia zadymienia w kierunku siedzib/ miejsca zamieszkania ludzi. Możliwe są następujące skutki: - Spowodowanie przejściowego zagrożenia dla zdrowia ludności z powodu wdychania produktów niezupełnego i niecałkowitego spalania. Skala zjawiska może być na tyle intensywna, że niezbędna okaże się czasowa ewakuacja; - Skażenie powierzchniowe roślinności (drzewa, trawy, uprawy roślinne) produktami niecałkowitego spalania. Będzie ono tym większe, im roślinność będzie bliżej źródła pożaru. - Skażenie wód powierzchniowych. W określonych, niekorzystnych warunkach pogodowych ( brak wiatru, mgła, opady atmosferyczne) produkty niecałkowitego spalania mogą opadać na powierzchnię wód. [16]

Na terenie gminy według danych na koniec 2016 r. uzyskanych z WIOŚ w Krakowie, do potencjalnych

71 Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Trzebinia PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO sprawców poważnych awarii przemysłowych zaliczone zostały: − TAURON Wytwarzanie Spółka Akcyjna – Oddział Elektrownia Siersza w Trzebini, − “ORLEN OIL” Spółka z o. o.; Zakład Produkcyjny w Trzebini, − "Euronaft Trzebinia" Spółka z o.o. , − EUROBAC Sp. z o.o. − SYNTAJ Spółka z Ograniczoną Odpowiedzialnością S.K.A

➢ Systemem transportowym i przewozem substancji niebezpiecznych drogami (największym potencjalnym zagrożeniem dla środowiska jest odcinek autostrady A-4 oraz odcinek DK nr 79) oraz linią kolejową (odcinki linii kolejowych Kraków - Oświęcim i Kraków - Katowice). W przypadku katastrofy, podczas której uszkodzeniu ulegną opakowania lub zbiorniki służące do przewożenia materiałów może nastąpić znaczna degradacja środowiska, a jej zasięg w zależności od warunków meteorologicznych może objąć od kilku do nawet kilkunastu kilometrów. W kontekście wystąpienia zdarzeń będących następstwem możliwych kolizji pojazdów należy zwrócić szczególną uwagę na zapewnienie bezpieczeństwa ruchu, w szczególności w obrębie projektowanych węzłów komunikacyjnych.

➢ Niekontrolowanym wyciekiem substancji niebezpiecznych do środowiska z instalacji (np. w wyniku awarii załadunku i rozładunku produktów chemicznych).

Wg rejestrów zdarzeń o znamionach poważnej awarii i poważnych awarii zamieszczonych na stronie GIOŚ w ostatnich latach na terenie gminy Trzebinia nie odnotowano zgłoszenia poważnych awarii, w tym poważnych awarii przemysłowych.

2.3.7. Tereny zalewowe, szkody hydrogeologiczne.

Na obszarze gminy Trzebinia zgodnie z mapami zagrożenia powodziowego oraz mapami ryzyka powodziowego opublikowanymi na Hydroportalu prowadzonym przez Krajowy Zarząd Gospodarki Wodnej nie występują obszary szczególnego zagrożenia powodzią. Ponadto w związku z tym, że potoki na obszarze objętym mpzp nie są obwałowane, nie ma tutaj także obszarów szczególnego zagrożenia powodzią w rozumieniu ustawy Prawo wodne jako m.in. obszar pomiędzy linią brzegu, a wałem przeciwpowodziowym. Powstawanie terenów zalewiskowych lub podmokłych w omawianym terenie związane jest z występowaniem terenów pogórniczych związanych z działalnością byłej KWK „Siersza”. Są one wynikiem zmian w ukształtowaniu powierzchni terenu spowodowanymi głównie wpływami ciągłymi z osiadań poeksploatacyjnych. Odtworzenie się zwierciadła wód karbońskich i czwartorzędowych po zatopieniu zrobów pogórniczych na obszarze górniczym „Siersza I” szacowane jest na około 2018 rok przy założeniu utrzymania się dopływów na dotychczasowym poziomie. Wówczas mogą wystąpić problemy z odwodnieniem płytkiego poziomu wodonośnego, który odtworzy się najprawdopodobniej [8]: – w starorzeczu potoku Kozi Bród – najniżej położone poziomy terenu na Osiedlu Siersza (skrzyżowanie ul. Górniczej z Jana Pawła II, obniżenia w parku), obszar Kolonia (przy potoku), tereny łąkowe Siersza - Młyny, – w najniżej położonym obniżeniu terenów leśnych zlokalizowanym pomiędzy Kanałem wód przemysłowych a ul. Grunwaldzką (Trętowiec). Dodatkowo w rejonie Młyny, Kolonia, Trętowiec (las), gdzie utwory karbonu przykryte są cienką warstwą wysoko przepuszczalnych utworów czwartorzędowych złożonych głownie z piasków kwarcowych przewiduje się wystąpienie wypływu wód karbońskich – stanowiące odwodnienie karbonu z wód.

Łącznie wg dokumentacji pn.: „Opracowanie koncepcji przeciwdziałania powstawaniu terenów zalewowych w związku z zatopieniem zrobów byłej KWK „Siersza” w Trzebinii wraz z określeniem metod odwodnienia” zidentyfikowano 20 obszarów obniżeń terenowych oznaczonych umownie I÷XX, 6 szt. terenów zalewiskowych oznaczonych umownie 1A, 1B, 2, 3, Wn-14/87, Wn-15/87. W obszarach tych niezbędna jest modernizacja istniejącego systemu odwodnienia.

72 Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Trzebinia PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO

Nazwa Powierzchnia Lokalizacja obszaru [ha]

OBNIŻENIA TERENOWE

I Obniżenie ~2,2ha Siersza, obniżenia pomiędzy ul.Cyprysową a ul. Partyzantów teren podmokły 1A i 1B rozdzielony ulicą Szczakowską II Obniżenie ~1ha, Jaworzno, rejon oczyszczalni ścieków w Sierszy, pomiędzy ul.Leśną a Stara Maszyną III Obniżenie ~3,8ha Siersza, pomiędzy ul. Robotniczą a Cyprysową w rejonie Szybu Czech, teren łąkowy podmokły, sąsiaduje od północy z lasem, przy Cisowej była płytka eksploatacja p.208/2 IV Obniżenie ~3,8ha Siersza, ob. Młyny, pomiędzy ul.Młyńska a ul. Podwale do potoku Kozi Bród V Obniżenie ~4,9ha Siersza - Młyny, Leśnictwo Siersza, oddziały leśne 94, w tym ~60% brak zadrzewienia, trawy VI Obniżenie 3,5ha Siersza - Trętowiec, pomiędzy ul. Grunwaldzką a ul. Zalewisko Wn-14/87 Brzozową. Tereny leśne Leśnictwa Siersza, oddział leśny o pow.~1,3ha, 94 VII Teren obniżeń ~7 do Siersza, teren po stronie południowej 8ha ul. Grunwaldzkiej za torowiskami kolejowymi, teren leśny Leśnictwa Siersza, oddziały leśne 94 i 99 VIII Obniżenie ~5,6ha Wodna, pomiędzy ul. Grunwaldzką a Zalewisko Wn-15/8 o ul.Kopalnianą i ul. Podbuczyna. Tereny leśne Leśnictwa pow. ~1,4ha Siersza,oddział leśny 91 i 97 IX Obniżenie ~4,4ha w trasie Siersza rejon ul. Dyrekcyjnej do ul. Solskiego/Jana Pawła starorzecza Koziego Brodu II. Teren zabytkowego Parku NOT. Teren oraz 1,5ha przy ul. zabudowy w obniżeniu pomiędzy ul.Górniczą, Jana Pawła Granicznej II, Kozim Brodem i Kościołem. X Obniżenie ~2,5ha Siersza, od Cmentarza do ul. Granicznej (zlewnia ~36ha) XI Obniżenie ~1,2ha Trzebinia – ob.Trętowiec, teren leśny przy zwałowisku przy byłym zakładzie KWK Siersza, pomiędzy ul. Jana Pawła II a ul. Grunwaldzką XII Obniżenie F~04- Siersza dz. Krze, pomiędzy ul. Żabią i 0,5ha, ul. Spacerową XIII Obniżenie ~1ha Trzebinia ul. Grunwaldzka XIV Obniżenie F~0,5ha, Trzebinia, ul. Grunwaldzka, rejon naprzeciw końca placu pokopalnianego przy byłym Szybie Paula XV Obniżenie 0,2-0,3 ha Trzebinia, droga dojazdowa od ul.Piłsudskiego do Składowiska Odpadów XVI Obniżenie 0,6-0,7ha Na północ od bazy składowiska odpadów, tereny zadrzewione, ale nie leśne XVII Obniżenie na pow. Trzebinia, przy ul. Piłsudskiego nr 116 0.3ha, czasem ~0,04ha zalewisko w ogrodzie XVIII Obniżenie na ~0,5ha Trzebinia, ul. Piłsudskiego nr 120 i 116

73 Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Trzebinia PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO XIX Obniżenie na Młoszowa, ul. Bożniowa 18 do granicy lasu, teren poza F~0,5ha zabudową, nieużytki, droga, spływ z oddz. leśnych 260, 261, 259. Teren obniżenia położony w strefie otuliny zespołu parków krajobrazowych XX Obniżenie 1,3-1,5ha Młoszów, Florkiewicza 96-126. Obniżenie położone pomiędzy zboczem góry a zabudowaniami przy potoku Młoszówka. Teren obniżenia położony częściowo w strefie otuliny zespołu parków krajobrazowych

TERENY ZALEWISKOWE

1A Potencjalne Siersza, obniżenia pomiędzy ul. Cyprysową a rozlewisko ~1ha ul. Partyzantów 1B Potencjalne Siersza, zabudowa i ogród przy ul. Szczakowskiej w rozlewisko 0,3ha Sierszy

2 Teren podmokły 1,5 ha Siersza, przy ul. Robotniczej (Wilcze Doły)

3 Potencjalne Młoszowa Wąwóz od Góry Bartoska i Kowalikowej Góry zalewisko w wylot przy ul.Florkiewicza 119 obniżeniu F~0,3 ha

Wn- Zalewisko F~1,5ha, Siersza Trętowiec, pomiędzy ul. Grunwaldzką 14/8 kubatura 15-20 tys. a ul. Brzozową. Tereny leśne Leśnictwa Siersza, oddział 7 m3 leśny 94

Wn- Zalewisko F~1,3ha, Wodna, pomiędzy ul. Grunwaldzką a 15/8 kubatura 15-20 tys. ul. Kopalnianą i ul. Podbuczyna. Tereny leśne Leśnictwa 7 m3 Siersza, oddział leśny 91 i 97

TRASA POTOKU KOZI BRÓD

Odcinek 1 Dwa obszary do Od ujścia Kanału Wód Przemysłowych do zabudowań przy Odcinek 2 obniżenia koryta ul. Młyńskiej. Dodatkowo rejonu obniżenia przy ul. - Odcinek 1 położony Szczakowskiej przed oczyszczalnią ścieków na osiedlu w rejonie Młyny Kolonia w Sierszy. - Odcinek 2 Położony w rejonie Kolonia

Tabela 9. Wykaz obszarów zagrożonych możliwością wystąpienia podtopień i zalewisk – obszary wymagające modernizacji istniejącego systemu odwodnienia.

2.3.8. Tereny zagrożone deformacjami ciągłymi i nieciągłymi.

➢ Stare wyrobiska porudne W gminie Trzebinia przeprowadzono inwentaryzację starych wyrobisk porudnych, których celem było stwierdzenie czy w górotworze istnieją pustki poeksploatacyjne związane ze starą, historyczną eksploatacją rud galmanu oraz wykrycie ewentualnych szczelin i nieciągłości w wierzchnich warstwach górotworu.

74 Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Trzebinia PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO Inwentaryzację wykonano w dwóch etapach. Etap I obejmował rejon: Stara Góra - Podbuczyna, a etap II rejon: Trzebinia - Wodna, Trzebinia - Trzebionka - Swyty - Trzebionka.

Etap I [21] – dotyczył pasa terenu o przebiegu z północnego - zachodu na południowy - wschód obejmującego w zachodniej części Starą Górę i Podbuczynę (stare osady górnicze), a we wschodniej zabudowania północno - zachodnich krańców miejscowości Trzebinia-Siersza. Stare wyrobiska poeksploatacyjne rud galmanu występują praktycznie na całym analizowanym obszarze. Stosowano tam metodę eksploatacji szybikową i szybikowo- kieszeniową. O prowadzonej działalności górniczej jak i hutniczej, mającej swe początki w pierwszej połowie XIII wieku świadczy występowania na tym terenie nieuporządkowanej rzeźby terenu w formie wałów, lejów i zapadlisk. Brak jest natomiast potwierdzającej to dokumentacji. Same wyrobiska uległy samoczynnej likwidacji poprzez zawał lub zaciśnięcie, bądź zostały zasypane po zakończeniu robót. Ze względu na stosowany sposób eksploatacji, a także na wyniki badań elektrooporowych, istnienie do dzisiaj w tych wyrobiskach pustek poeksploatacyjnych jest mało prawdopodobne, chociaż niewykluczone. W związku z tym, że nie można wykluczyć całkowicie możliwości występowania lokalnych deformacji nieciągłych typu powierzchniowego tzn. leji i zapadlisk, rejony te nie powinny być zagospodarowane, a w szczególności zabudowywane bez uprzedniego dokładnego rozeznania geologicznego i odpowiednich opinii górniczo – geologicznych określających możliwość powstania deformacji.

Etap II [22] – dotyczył pasa terenu o przebiegu z północnego zachodu na południowy wschód obejmującego obecnie tereny osiedla Trzebinia - Wodna, a dalej na wschód tereny osiedli Trzebinia - Trzebionka - Swyty - Górka. O istnieniu prostych form eksploatacji górniczej opartych o metodę szybikową i szybikowo - kieszeniową w tych rejonach (XIV, XV wiek), świadczy nieuporządkowana forma rzeźby terenu, w formie wałów i zapadlisk. W okresie XIX i początkach XX wieku eksploatację rud prowadzono metodą kieszeniową oraz filarowo - zabierkową. Świadczą o tym zachowane dokumenty. W rejonie Trzebinia – Wodna w XIX wieku uruchomiono kopalnię podziemną Karol - Franciszek. Sposób, w jaki likwidowano po zakończeniu eksploatacji szybiki stał się przyczyną powstawania po upływie kilkudziesięciu, a nawet kilkuset lat, lokalnych deformacji nieciągłych w postaci lejów i zapadlisk. Ponadto na podstawie badań stwierdzono w tym rejonie strefy anomalne wychodzące poza obrys pól starych zrobów udokumentowanych na mapach, co może świadczyć o istnieniu w pobliżu pustek pochodzenia krasowego lub o istnieniu wyrobisk górniczych nie naniesionych na mapach. W rejonie Trzebinia - Trzebionka - Swyty - Górka w XIX wieku rozpoczęto eksploatację w Kopalni Galmanu Trzebionka (lub Górka – Trzebionka). Zlokalizowana jest tu również tzw. sztolnia „szwedzka”. Uzyskane wyniki przeprowadzonych tu badań jednoznacznie potwierdziły istnienie niewielkich pustek w górotworze jak i występowanie miejsc silnego spękania górotworu. Dotyczy to też terenów zabudowanych, głównie zabudową mieszkaniową jednorodzinną. Podczas etapu II stwierdzono, że procesy przemieszczania się pustek do powierzchni oraz powstawanie nowych stref rozluźnionych i pustek w górotworze nie zostały zakończone. Wg „Inwentaryzacji.....” należy uwzględnić nie tylko zagrożenie wynikające z ewentualnego przemieszczania się istniejących pustek i stref rozluźnionych w górotworze do powierzchni terenu, co może skutkować powstaniem deformacji nieciągłych w formie leja zapadliskowego, ale również należy brać pod uwagę możliwość powstawania w przyszłości wtórnych stref rozluźnionych i pustek w górotworze na skutek erozyjnej działalności wody. Ponad to usytuowanie „stref anomalnych” poza granicami obrysów obszarów płytkiej eksploatacji górniczej świadczyć może o występowaniu w górotworze szczelin i pustek pochodzenia pozagórniczego, związanych ze zjawiskami krasowymi.

➢ Dawny obszar górniczy „Trzebionka I” Analiza zagrożenia powierzchni terenu, jego zabudowy i zagospodarowania, zlokalizowanego nad zlikwidowanymi wyrobiskami poeksploatacyjnymi i chodnikami obszaru górniczego „Trzebionka I” była przedmiotem opracowania pn.: „Kompleksowa analiza przydatności do zabudowy terenu górniczego „Trzebionka I” [23]. Miała ona na celu wskazanie zalecanych sposobów zagospodarowania tych terenów. Zakłady Górnicze „Trzebionka” S.A. prowadziły działalność górniczą w obrębie złoża rud cynku i ołowiu „Balin-Trzebionka”, obejmującego obszar górniczy „Trzebionka I” o powierzchni 1214,9 ha, z czego 923 ha położone były w granicach gminy Chrzanów, a pozostała część wraz z zakładem górniczym na tereni gminy Trzebinia. Likwidacja ZG „Trzebionka” S.A. spowodowała likwidację podziemnej części kopalni jak i

75 Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Trzebinia PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO również obiektów powierzchniowych zakładu górniczego. Obecnie wpływ na aktywizację osiadania terenu ma proces zatapiania kopalni. Zgodnie z [23] wyznaczono:

Kategorię A – obejmującą obszary, których przydatność do zagospodarowania jest przejściowo lub trwale warunkowa. Wydzielono w tej kategorii, w zależności od rodzaju zagrożenia, podkategorie:A1, A2 i A3 z uwagi na deformacje ciągłe powierzchni, gdzie:

- Kategoria A1 – tereny przydatne do realizacji inwestycji bez zabezpieczeń, obejmuje takie obszary, na których nie przewiduje się żadnych ograniczeń w zakresie ich zagospodarowania. Na terenach tych wszelkie budownictwo, zarówno niskie jak i wysokie jest dozwolone, pod warunkiem prawidłowej budowy obiektów. Możliwe deformacje w tych rejonach to deformacje ciągłe o znikomych wielkościach, ponadto deformacje te ujawniły się już kilkanaście lat temu, a obecne pomiary punktów linii obserwacyjnych nie wykazują żadnych zmian. Tereny tej kategorii obejmują w ogromnej większości powierzchnie terenu górniczego „Trzebionka I”. Znajdują się tu obszary nie zabudowane (na południe od linii kolejowej Trzebinia – Chrzanów), osiedle Wodna i Trzebionka oraz tereny zabudowy luźnej. Na większości obszaru eksploatację górniczą zakończono, przed co najmniej 11 laty.

- Kategoria A2 – tereny przydatne do realizacji inwestycji bez zabezpieczeń – brak eksploatacji na głębokości do 100 m, a eksploatacja na większych głębokościach zakończona została po upływie okresu czasu krótszego od pięciu lat. Są to ograniczenia przemijające wraz z czasem. Na ogół uważa się, że po upływie 5-8 lat od zakończenia eksploatacji następuje stabilizacja ciągłych deformacji powierzchni. Jako graniczny okres bezpieczeństwa zaproponowano przyjąć ok. 8 lat do czasu całkowitego uspokojenia górotworu. Po tym okresie tereny te należy kwalifikować w kategorii „A1”. Obejmują fragment obszaru gminy Trzebinia, przy ul. E. Plater na granicy z gminą Chrzanów, nad eksploatacją zakończoną w okresie lat 2006-2009. Proponuje się je przekwalifikować po 2017 roku na tereny kategorii A1.

- Kategoria A3 – tereny przydatne do realizacji inwestycji bez zabezpieczeń, jednak nie można wykluczyć dalszych, niewielkich i nieprognozowalnych deformacji przypowierzchniowej warstwy górotworu – nie występują na terenie gminy Trzebinia.

- Kategoria B – tereny zaleca się jako możliwe do zagospodarowania w ograniczonym zakresie, jeżeli znajdują się w rejonach zlikwidowanych szybów i sztolni. Teren w zasięgu zrobów starej płytkiej eksploatacji i strefie rozwiniętego krasu (strefa 10 m wzdłuż „sztolni szwedzkiej”) obejmuje obszary, na których pomiary geofizyczne wykazały strefy anomalne, w związku z tym ich przydatność do zagospodarowania jest trwale warunkowana. Są bowiem zagrożone występowaniem małych lokalnych deformacji ciągłych, które mogą się przekształcić w leje o średnicy do 3m z uwagi na możliwość powstania wtórnych stref rozluźnionych i szczelin w górotworze na skutek działalności wody. Dla terenu w 10 metrowym pasie wzdłuż przebiegu sztolni „szwedzkiej” tj. wzdłuż ulic Kasprzaka i Kruszkowskiego, z uwagi na położenie w strefie rozwiniętego krasu oraz na rejestrowane w latach poprzednich zapadliska oraz uszkodzenia budynków wskazane jest nie lokalizowanie nowych obiektów budowlanych. Celowe są także działania profilaktyczne polegające na zapewnieniu szczelności wodociągów i kanalizacji oraz prawidłowym odprowadzeniu wód opadowych poza strefę sztolni.

➢ Dawny obszar górniczy „Siersza I” – zagrożenie deformacjami nieciągłymi. W opracowaniu pn. „Dokumentacja geologiczno-inżynierska dla terenów niezabudowanych, potencjalnie zagrożonych podtopieniem oraz reaktywacją starej, płytkiej eksploatacji górniczej zlikwidowanej KWK Siersza” wyróżniono 10 rejonów występowania zrobów płytkiej eksploatacji węgla kamiennego (tj. do głębokości 100 m) w dawnym Obszarze Górniczym „Siersza I” o łącznej powierzchni 328,6 ha (na rysunku ekofizjografii zaznaczone jako tereny zagrożone reaktywacją starych, płytko zalegajacych zrobów zlikwidowanej KWK Siersza). Była ona związana z trzema Polami: Wschodnim, Centralnym oraz Zachodnim. Całkowicie pozbawione płytkiej eksploatacji było Pole Południowe. Oceniono także zagrożenie deformacjami nieciągłymi, jakie stwarzają one dla powierzchni terenu. Dla poszczególnych rejonów zaprojektowano również badania geofizyczne dla weryfikacji zagrożenia deformacjami

76 Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Trzebinia PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO nieciągłymi i ewentualnej lokalizacji otworów kontrolno-podsadzkowych dla likwidacji podziemnych pustek i stabilizacji podłoża.

Charakterystyka rejonów [24,8]: Rejon I Zlokalizowany w Karniowicach na południowo-wschodnim skłonie wzgórza Góra Bartoska. Sam teren płytkiego kopalnictwa rozciąga się od terenu zlikwidowanego Szybu Wschodniego przy ul. Szybikowej w kierunku południowo-wschodnim poprzez zachodnią część ul. Przerwy-Tetmajera do ul. Aleksandrowicza. Obszar znajduje się w większości poza obszarami zabudowanymi na terenach nieużytków rolnych, częściowo odłogowanych z widoczną sukcesją naturalną. Sam teren po szybie Wschodnim został zrekultywowany, a obiekty wyburzone do powierzchni terenu. Zabudowa zlokalizowana jest w południowej części obszaru. Zagrożenie tego terenu uznano za niewielkie. Jedynie wschodni fragment w centralnej części obszaru płytkiego kopalnictwa (o powierzchni 1,7 ha) jest realnie zagrożony deformacjami. Ponadto dotychczas w rejonie tym nie zanotowano przypadków wystąpienia deformacji nieciągłych.

Rejon II Rejon szybu „Zbyszek”, zlokalizowany w Trzebini na Osiedlu Północ w rejonie skrzyżowania ul. Piłsudskiego z ul. Grunwaldzką. Obszar po stronie zachodniej ul. Grunwaldzkiej stanowią tereny pokopalniane po Szybie Paula i Szybie Zbyszek, obecnie w postaci pustego placu szybowego z pozostałościami infrastruktury. Część budynków została zaadaptowana na warsztat samochodowy. Dwa budynki stanowią własność Urzędu Gminy. Ponadto na placu szybowym znajdują się przepompownia ścieków RPWiK w Chrzanowie oraz stacja TRAFO 6kV. Wzdłuż ulic zlokalizowanych jest kilka budynków mieszkalnych (zabudowa rozproszona) i usługowych. Po stronie wschodniej ul. Piłsudskiego w obszarze płytkiej eksploatacji znajduje się zabudowa usługowa. Wschodnią część terenów stanowią sady i zadrzewiony południowy stok wzgórza Czerwona Góra. Przez teren ten biegną dwie linie energetyczne średniego napięcia. W rejonie tym za obszary potencjalnie zagrożone uznano obszar obejmujący powierzchnię około 5,5 ha. Podobnie jednak jak w przypadku rejonu I zagrożenie to jest niewielkie.

Rejon III Teren leśny należący do Lasów Państwowych Nadleśnictwa Chrzanów, położony w odległości około 300m na południe od ul. Grunwaldzkiej i około 500 m na zachód od Zakładu Energetycznego „Siersza” przy ul. Kopalnianej. W sąsiedztwie, po stronie północnej i wschodniej pozostało zlikwidowane torowisko do byłej KWK „Siersza” oraz kanał wód przemysłowych odprowadzający wody w kierunku zachodnim do potoku Kozi Bród. Teren ten, o powierzchni 9,3 ha na podstawie wykonanej analizy w całości uznany został za niezagrożony deformacjami nieciągłymi.

Rejon IV Tereny leśne Siersza – Gaj. Obszar zlokalizowany w Trzebini, kolonia Piła Myślachowicka pomiędzy ulicami Kopalnianą i Jana Pawła II. Teren znajduje się u podnóża północno-zachodniego skłonu wzgórza Kamienna Góra. Tereny płytkiego kopalnictwa zajmują powierzchnię około 2,8 ha, z których 0,6 ha uznano za zagrożone, a 2,2 ha za potencjalnie zagrożone.

Rejon V Teren ten obejmuje rozległy (około 207 ha) obszar płytkiej eksploatacji wszystkich z wyjątkiem pokładu 414 pokładów grupy łaziskiej. Z uwagi na tak dużą powierzchnię podzielono go na część wschodnią i zachodnią.

Część wschodnia rejonu V

77 Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Trzebinia PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO Część wschodnia rejonu V obejmuje Osiedle Krze i położona jest w rejonie ulic Kopalnianej, Gwarków, Rzeszowiaków, Zgodnej i Spacerową, aż do ulicy Cichej położonej w Myślachowicach. Dalej w kierunku północno – zachodnim zlokalizowane są: osiedle domów wielorodzinnych oraz Zespół Szkół Mechaniczno – Elektrycznych wraz z halą sportową. Tereny przemysłowe byłej kopalni „Siersza” (dawny plac szybowy) rozciągają się w centralnej części rejonu V. Obecnie budynki infrastruktury kopalnianej zostały wyburzone. Pozostałą część wschodniego sektora rejonu V stanowią głównie lasy i w mniejszym stopniu tereny uprawne.

Część zachodnia rejonu V Zachodnia część terenu znajduje się na zachód od placu szybowego i obejmuje tereny zlikwidowanych osadników jak również istniejące obiekty boiska sportowego K.S. Górnik Siersza zlokalizowane pomiędzy ulicami Grunwaldzką, Sportową i Jana Pawła II. Znaczną część powierzchni zachodniego sektora rejonu V stanowią tereny zielone: zrekultywowane osadniki pokopalniane, ogródki działkowe (po stronie północnej) oraz las i tereny zadrzewień sąsiadujące ze zlikwidowanym torowiskiem. Przy ul. Sportowej znajduje się również wąski pas zabudowy jednorodzinnej oddzielony od terenu pokopalnianego pasem zadrzewienia. Po stronie południowej ul. Grunwaldzkiej znajdują się tereny starszego lasu, a równolegle do drogi (w odległości około 20m) w wykopie przebiega torowisko kolejowe. Przepływający w sąsiedztwie terenu potok Kozi Bród został uregulowany, a dno cieku umocniono prefabrykowanymi elementami betonowymi. Zagrożenie powierzchni deformacjami nieciągłymi jest w rejonie V duże. Powinno się go uznać jako silnie zagrożony deformacjami nieciągłymi. Dla konkretnych, ściśle projektowanych obiektów lub parcel, których wybór wynikałby z bieżących potrzeb inwestycyjnych powinno się wykonywać szczegółowe badania geofizyczne w celu lokalizacji otworów technologiczno-podsadzkowych, połączone z opracowaniem projektów robót wiertniczych i podsadzkowych dla likwidacji zagrożenia deformacjami nieciągłymi.

Rejon VI Rejon zlokalizowany w Trzebini (Siersza – Młyny), o powierzchni 16,4 ha, pomiędzy ulicami Młyńską i Chrzanowską, na wschód do otwartego kanału wód przemysłowych przy ul. Dębowej. Przez teren prowadzą również rów odwadniający zalewisko (Wn 14/87) oraz rów odprowadzający wody z zalewiska Wn 15/87 i wschodnich obszarów leśnych do Koziego Brodu. Około 60% powierzchni terenu zajmują lasy, a około 35% tereny łąk i pastwisk. Po stronie zachodniej teren płytkiej eksploatacji sięga obszaru rozproszonej zabudowy jednorodzinnej przy ul. Młyńskiej. Teren ten zagrożony jest również szkodami hydrogeologicznymi. W całości rejon VI zaliczony został do zagrożonych deformacjami nieciągłymi.

Rejon VII Rejon zlokalizowany w Trzebini od kolonii Młyny poprzez Górną Hutę i Starą Hutę do Osiedla Gaj. Teren rozciąga się na kierunku wschodnim od ulicy Sobieskiego poprzez ulice Dyrekcyjną, Górniczą, Solskiego, rejon skrzyżowania ulic 22 Stycznia i Dembowskiego, aż do ulicy Odkrywkowej. Zagospodarowanie terenu w 50% stanowi zabudowa mieszkaniowa jednorodzinna rozproszona wzdłuż w/w ulic, w tym kilka bloków niskiej zabudowy wielorodzinnej przy ul. Grunwaldzkiej naprzeciw parku przy ul. Dyrekcyjnej oraz obiekty Liceum Ogólnokształcącego im. Marii Skłodowskiej-Curie. Przez wschodnią część terenu przebiega również trasa kolejowa do PKE Elektrowni Siersza prowadzona na kilkumetrowym nasypie. Teren sąsiaduje bezpośrednio z kościołem parafialnym i zabudową jednorodzinną przy ulicach Grunwaldzkiej i Sobieskiego. Rejon VII płytkiego kopalnictwa zajmuje powierzchnię 33,9ha, z których 24,6 ha uznano za zagrożone, 3,9 ha za potencjalnie zagrożone, a pozostałe 5,4 ha za niezagrożone.

Rejon VIII Rejon położony jest w Trzebini, z uwagi na jego wymiary podzielono go na dwie części: zachodnią, położoną w Kolonii Wygnanka w rejonie ulic Cyprysowej i Szczakowskiej oraz wschodnią, położony na Osiedlu Siersza pomiędzy ulicami Szczakowską i Chrobrego, poprzez trójkąt ulic: Grunwaldzkiej, Leśnej i Zwycięstwa do ulic 22 Stycznia i Szybowej.

Część zachodnia Przeważającą część terenu zajmują lasy i tereny zielone. Obszary zabudowane ograniczone są do pojedynczych rozproszonych domów jednorodzinnych. W tej części rejonu VIII obszar o powierzchni 1,1 ha

78 Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Trzebinia PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO zaliczony został do zagrożonych, a 4,0 ha do potencjalnie zagrożonych.

Część wschodnia W części tej, od strony zachodniej kolejno występują: obszar zabudowy rozproszonej jednorodzinnej (blisko 100 zabudowań) rozciągający się na kierunku wschód-zachód od Kolonii Wygnanka przy potoku Kozi Bród poprzez kwartał zabudowy w rejonie ul. Zwycięstwa do nasypu torowiska kolejowego do PKE Elektrowni Siersza, dalej na wschód od torowiska obszary zadrzewione przechodzące na zrekultywowane tereny pokopalniane po zlikwidowanych szybach Zofia i Anna. Na placu szybowym pozostał nasyp po zlikwidowanej bocznicy torowiska, którego skarpy porastają samosiejki drzew. Na granicy wschodniej teren styka się z kilkoma zabudowaniami jednorodzinnymi przy ulicach Szybowej i Bocznej od ulicy Dembowskiego. Wschodnia część rejonu VIII zajmuje powierzchnię 29,5 ha, z której 24,0 ha zaliczono do zagrożonych, a 5,5 ha do niezagrożonych deformacjami nieciągłymi powierzchni.

Rejon IX Teren zlokalizowany jest w Trzebini, w Kolonii Wygnanka, w sąsiedztwie ulicy Robotniczej. Zagospodarowanie powierzchni stanowią tereny leśne.

Rejon X Rejon położony jest w Trzebini pomiędzy kolonią Stara Maszyna, a kolonią Misiury, pomiędzy ulicami Stara Maszyna i Leśną. Zagospodarowanie powierzchni terenu stanowią w 70% lasy należące do Leśnictwa Siersza, w 10% tereny pól uprawnych i zabudowy jednorodzinnej przy ul. Stara Maszyna oraz w ~20% tereny przemysłowe.

Poza wymienionymi obszarami, o ograniczonej przydatności do zagospodarowania (stare wyrobiska porudne, tereny w dawnym obszarze górniczym „Trzebionka I”, tereny zagrożone deformacjami nieciągłymi w dawnym obszarze górniczym „Siersza I” ) do terenów, w których możliwe jest wystąpienie ujemnych wpływów pogórniczych należą [40]:

➢ Pustki naturalne w zlepieńcu myślachowickim Deformacje nieciągłe mogą powstać w przypadku występowania w warstwach nadkładu utworów o bardzo małej wytrzymałości mechanicznej. Dotyczy to rejonu występowania zlepieńców myślachowickich, pod którym dokonana eksploatacja węgla spowodowała duże deformacje nieciągłe (pomiędzy Młoszową i Karniowicami).

➢ Stare szybiki Szybiki powstały w trakcie eksploatacji pokładów węgla. Miały one różne głębokości (nawet do 76m) i średnicę. Brak jest jednoznacznych informacji dotyczących ich likwidacji. Zostały one prawdopodobnie zasypane bądź też zaciśnięte. Dla szybików nie można wykluczyć istnienia pustek w ich rejonie. Ze względu na niepewną ich likwidację, powierzchnia terenu w granicach ich występowania nie jest w pełni bezpieczna i zdatna do zabudowy bez ograniczeń.

➢ Upadowe węglowe i sztolnie rudne Deformacje nieciągłe mogą powstać, gdy obudowa sztolni ulegnie z czasem zniszczeniu, a za obudową powstanie pustka przemieszczająca się ku powierzchni – zjawisko szczególnie niebezpieczne, jeżeli sztolnia przechodzi przez luźne, zawodnione warstwy górotworu.

2.3.9. Zagrożenie osuwiskowe.

Obszary naturalnych zagrożeń geologicznych, czyli tereny osuwisk oraz tereny potencjalnie zagrożone ruchami masowymi ze względu na negatywne skutki, jakie mogą powodować stanowią istotne uwarunkowanie rozwoju.

79 Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Trzebinia PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO Obecnie, na zlecenie Ministra Środowiska realizowany jest ogólnopolski projekt SOPO tj. System Osłony Przeciwosuwiskowej. Koordynatorem projektu jest Państwowy Instytut Geologiczny, pełniący funkcję Państwowej Służby Geologicznej. Celem projektu jest rozpoznanie i udokumentowanie wszystkich osuwisk oraz terenów potencjalnie zagrożonych ruchami masowymi w kraju, zgodnie z wymaganiami zawartymi w przepisach prawa, a także wsparcie władz rządowych i samorządowych w skutecznym zarządzaniu ryzykiem osuwiskowym polegającym na ograniczaniu szkód i zniszczeń spowodowanych osuwiskami w infrastrukturze mieszkalnej, gospodarczej i komunikacyjnej. Zadania w ramach SOPO obejmują m.in. opracowanie map osuwisk i terenów zagrożonych występowaniem ruchów masowych w skali 1: 10 000 oraz opracowanie kart rejestracyjnych osuwisk i terenów zagrożonych ruchami masowymi. W pierwszej kolejności powstały mapy na obszarze Karpat fliszowych, na których występuje 95% wszystkich osuwisk w Polsce. Powiat chrzanowski (w tym gmina Trzebinia) przewidziany jest do opracowania Mapy osuwisk i terenów zagrożonych ruchami masowymi po 2023 r.7 W dostępnych materiałach archiwalnych, na obszarze gminy Trzebinia nie stwierdzono dotychczas występowania osuwisk. Natomiast zgodnie z informacjami zawartymi na Mapie Geośrodowiskowej Polski, na terenie gminy zlokalizowany jest obszar predysponowany do występowania ruchów masowych. Rozciąga się on od wzgórza w Karniowicach, położonego pomiędzy ul. Władysława Łokietka, a lasem Wyrąb mniej więcej od wysokości ulicy Mickiewicza - w kierunku południowym do Dulowej, do okolic lokalnego wzgórza o wysokości 361,9 m n.p.m., zlokalizowanego na południe od ul. Św. Krzyża. Obszar ten powinien zostać zweryfikowany w ramach systemu SOPO. Obserwacja terenów zagrożonych ruchami masowymi oraz terenów, na których występują te ruchy, a także prowadzenie rejestru leży w kompetencji Starosty.

2.3.10. Promieniowanie elektromagnetyczne niejonizujące.

Istotnymi źródłami promieniowania elektromagnetycznego na terenie gminy Trzebinia są:

➢ linie elektroenergetyczne wysokiego napięcia 220kV, 110kV oraz związane z nimi stacje elektroenergetyczne - przekroczenia wartości natężenia pól elektromagnetycznych o częstotliwości 50Hz dopuszczalnych dla terenów przeznaczonych pod zabudowę mieszkaniową i wartości dopuszczalnych dla miejsc dostępnych dla ludności znajdują się w pobliżu linii, na poziomie terenu.

Przez teren gminy przebiegają linie przesyłowe najwyższych napięć 220 kV (wyprowadzone ze stacji węzłowej 220/110 kV przy Elektrowni Siersza) relacji: − Byczyna-Siersza t.1, Byczyna-Siersza t.2, − Siersza -Lubocza t.1, Siersza -Lubocza t.2, − Siersza-Łośnice. Biegną one głównie przez tereny leśne, a także pól i łąk. Ponadto ze stacji 220/110 kV Siersza wyprowadzane są linie napowietrzne 110 kV, doprowadzające energie elektryczną do Głównych Punktów Zasilania 110 kV/SN. Sieci rozdzielcze średniego napięcia pracują na napięciu 6,15 i 30 kV. Przez teren gminy nie przebiegają linie przesyłowe 400 kV.

➢ telekomunikacyjne linie radiowe i radiolinie, stacje radiofoniczne oraz stacje bazowe telefonii komórkowej, które w otoczeniu anten wytwarzają strefy o przekroczonych dopuszczalnych poziomach pola elektromagnetycznego; strefy przekroczeń są usytuowane na wysokościach, na których swobodny dostęp ludzi nie jest możliwy. Przekaźniki GSM znajdują się m.in. w Trzebini: na budynku Urzędu Miasta (ul. Piłsudskiego 14), na Kościele Piotra i Pawła (ul. Luzara 1), na terenie Orlen Południe S.A. Zakład Trzebinia, na terenie starej Ciepłowni (ul. Głowackiego 1), na maszcie obok RPWiK Chrzanów (ul. Sikorskiego 25), na maszcie energetycznym przy ul. Kopalnianej 2, na budynku dawnej kotłowni osiedlowej (teren osiedla ZWM), a także na terenie Kościoła w

7 www.pgi.gov.pl

80 Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Trzebinia PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO Trzebini Sierszy, na Kościele w Płokach, na kominie Elektrowni Siersza oraz na terenie dawnej cegielni w Bolęcinie.

➢ urządzenia emitujące pole elektromagnetyczne pracujące w zakładach przemysłowych, ośrodkach medycznych oraz będące w dyspozycji policji i straży pożarnej. Ocenę poziomów pól elektromagnetycznych w środowisku dokonuje w ramach państwowego monitoringu środowiska Wojewódzki Inspektor Ochrony Środowiska (art. 123 ustawy Prawo ochrony środowiska). Zgodnie z definicją zawartą w ustawie pole elektromagnetyczne (PEM), to pole elektryczne, magnetyczne lub elektromagnetyczne emitujące promieniowanie w zakresie częstotliwości od 0 Hz do 300 GHz. Wpływ promieniowania zależy od częstotliwości oraz od wysokości jego natężenia. Ochrona przed polami elektromagnetycznymi polega na zapewnieniu jak najlepszego stanu środowiska poprzez utrzymanie poziomów pól elektromagnetycznych poniżej dopuszczalnych lub co najmniej na tych poziomach, a także poprzez zmniejszanie poziomów tych pól co najmniej do dopuszczalnych, gdy nie są one dotrzymane (art. 121 ustawy Prawo ochrony środowiska). Dopuszczalne wartości poziomów pól elektromagnetycznych w środowisku określa rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 30 października 2003 roku w sprawie dopuszczalnych poziomów pól elektromagnetycznych w środowisku oraz sposobów sprawdzania dotrzymania tych poziomów (Dz.U. nr 192, poz.1883). Na terenie gminy Trzebinia badania pól elektromagnetycznych przeprowadzono w 2013 roku według zasad określonych w rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 12 listopada 2007 roku w sprawie zakresu i sposobu prowadzenia okresowych badań poziomów pól elektromagnetycznych w środowisku (Dz. U. Nr 221 poz. 1645). Celem pomiarów nie było ukazanie wpływu poszczególnych obiektów emitujących fale elektromagnetyczne na poziom pól elektromagnetycznych w środowisku w miejscu ich występowania, a jedynie określenie oddziaływania pól elektromagnetycznych w miejscach dostępnych dla ludności. Na postawie uzyskanych wyników w punkcie pomiarowym Trzebinia nie stwierdzono przekroczenia dopuszczalnego poziomu promieniowania elektromagnetycznego w środowisku [17].

Wartość Lokalizacja punktu Wartość średnia Niepewność Data pomiaru dopuszczalna pomiarowego [V/m] [V/m] [V/m] Trzebinia 29.04.2013 0,11 0,028 7,0 Tabela 10. Wyniki pomiarów monitoringu pól elektromagnetycznych w 2013 r. (WIOŚ Kraków).

2.3.11. Ocena odporności środowiska na degradację oraz zdolność do regeneracji.

Zdefiniowanie odporności środowiska na degradację wymaga wytłumaczenia pojęcia stabilności, wrażliwości i reakcji środowiska [18]: Stabilność oznacza trwałość systemu (np. fragmentu środowiska) w warunkach niezmiennego otoczenia oraz zdolność do powrotu do stanu orygianlengo po zakończeniu oddziaływania zakłócających czynników zewnętrznych. Odporność odnosi się do konkretnego rodzaju oddziaływania na środowisko. Antonimem odporności jest wrażliwość. Im środowisko danego obszaru jest bardziej wrażliwe na dany bodziec, tym mniej jest na niego odporne, i odwrotnie. Istotny jest fakt, że ten sam obszar może być jednocześnie mało odporny na jeden typ działań człowieka, będąc jednocześnie bardzo odpornym na inny. Natomiast reakcja środowiska przyrodniczego to zespół procesów zachodzących w środowisku, będących skutkiem działania bodźców antropogenicznych lub naturalnych. Reakcja środowiska na antropopresję jest funkcją dwóch podstawowych grup zmiennych: odporności środowiska (wynikającej ze struktury środowiska i sposobu zachodzenia w nim procesów przyrodniczych) oraz typu i intensywności (natężenia i czasu działania) bodźców antropogenicznych (uwarunkowanych przez strukturę społeczno- gospodarczą danego obszaru). Poniżej przedstawiona została ocena wrażliwości elementów środowiska przyrodniczego gminy na degradację. W przypadku analizowanego terenu do elementów mało odpornych na degradację zalicza się: ➢ wody podziemne: mało odporne w terenach o słabej izolacji od powierzchni terenu, narażone na przenikanie zanieczyszczeń, których głównymi źródłami są: przemysł (niekontrolowane zrzuty ścieków przemysłowych,

81 Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Trzebinia PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO składowanie materiałów i dystrybucja paliw, składowiska odpadów poprodukcyjnych, poflotacyjnych, po działalności przemysłu metalurgicznego, pozostałości po przeróbce kopalin), rolnictwo (niewłaściwe stosowanie nawozów i środków ochrony roślin), osadnictwo (postępująca urbanizacja, zły stan sanitarny - brak kanalizacji, nielegalne zrzuty ścieków bytowych) oraz transport (potencjalne i rzeczywiste ogniska zanieczyszczeń wynikające z ruchu pojazdów, funkcjonowaniem punktów obsługi pojazdów, stacji paliw); ➢ wody powierzchniowe są szczególnie mało odporne na odprowadzanie do wód ścieków komunalnych oraz ścieków deszczowych spływających z dróg, placów i stacji paliw, powodujących zanieczyszczenie głównie substancjami ropopochodnymi, nieodpowiednio prowadzoną gospodarkę wodną, pozostałości po działalności przemysłowej; ➢ klimat akustyczny: mało odporny szczególnie w otoczeniu autostrady A-4, drogi krajowej nr 79, drogi wojewódzkiej nr 791, szlaku kolejowego Kraków – Katowice; ➢ powietrze atmosferyczne jest mało odporne w głębokich dolinach, w najniżej położonych partiach obszaru oraz w zagłębieniach terenowych, w otoczeniu ciągów komunikacyjnych szczególnie o dużym natężeniu ruchu i zakładów przemysłowych, a także zabudowy mieszkaniowej ogrzewanej w oparciu o indywidualne źródła ciepła powodujące niską emisję, ➢ środowisko glebowe: mało odporne na niewłaściwe użytkowanie gruntów, niewłaściwe stosowanie nawozów sztucznych i środków ochrony roślin (główne czynniki antropogeniczne powodujące niszczenie gleb), mało odporne w obrębie stoków i zboczy niezadarnionych, nie pokrytych trwałą roślinnością drzewiastą, gdzie może występować wzmożony proces erozji gleb, mało odporne na potencjalnych obszarach górnictwa odkrywkowego, na dużych powierzchniach składowania nadkładu oraz w miejscach związanych ze składowaniem odpadów; mało odporne na przekształcenia związane z prowadzeniem prac budowlanych; mało odporne na zanieczyszczenia różnymi związkami emitowanymi przez źródła przemysłowe, na zanieczyszczenia pochodzące z hałd i składowisk odpadów poprzemysłowych, jak i komunikacyjne- zmiany w składzie i właściwościach gleb; ➢ zbiorowiska roślinne i fauna: mało odporne na zmienne warunki czynników środowiskowych, np. na oddziaływanie najpowszechniejszych zanieczyszczeń atmosferycznych, zmiany stosunków wodnych: gatunki chronionych roślin i zwierząt, siedliska chronione, łąki podmokłe oraz inne zbiorowiska łąkowe (mało odporne na intensyfikację użytkowania – zubożenie składu, a także na zaprzestanie użytkowania – sukcesja), torfowiska, zbiorowiska łęgowe, olsowe, drzewostany leśne i parkowe: sosnowe, brzozowe, topolowe, ogrody działkowe, ekosystemy wodne, strefy buforowe, ➢ krajobraz: krajobraz kulturowy otwarty, zwłaszcza krajobraz pól rozdrobnionych jest mało odporny ze względu na występującą tu największą presję na tworzenie nowych terenów budowlanych, zwłaszcza wkraczających na obszary o szczególnym znaczeniu dla zachowania estetycznych wartości krajobrazu; ➢ podłoże gruntowe: mało odporne, szczególnie na terenach, gdzie może występować oddziaływanie antropogeniczne głównie związane z działalnością górniczą odkrywkową (eksploatacja piasku, dolomitów, wapienia) oraz procesy geodynamiczne wywołane pozostałościami po eksploatacji podziemnej węgla i rud Zn-Pb (osiadania, zapadliska).

Do elementów odpornych na degradację zalicza się: ➢ powietrze atmosferyczne: jest odporne w wyższych partiach terenu gdzie panują lepsze warunki przewietrzania i korzystniejsze warunki dla rozprzestrzeniania się zanieczyszczeń powietrza; ➢ podłoże gruntowe: tereny o małym nachyleniu 0- 5°, w miejscach gdzie nie występują procesy antropogeniczne i geodynamiczne opisane powyżej; ➢ zbiorowiska roślinne i fauna: najbardziej odporne na oddziaływanie najpowszechniejszych zanieczyszczeń atmosferycznych: - zbiorowiska leśne i parkowe liściaste (poza brzozowymi, topolowymi, sosnowymi),

82 Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Trzebinia PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO - zbiorowiska segetalne (związane z uprawami – polami, ogrodami, sadami, a także terenami parków i zieleńców miejskich), - zbiorowiska synantropijne (towarzyszące człowiekowi), - fauna synantropijna, - formy zieleni urządzonej, - pastwiska, trwałe użytki zielone;

Zdolność do regeneracji [18] Z problemem odporności środowiska wiąże się ocena jego zdolności do regeneracji, czyli powrotu środowiska do stanu zbliżonego do tego, jaki występował przed wystąpieniem presji na środowisko. Presja ta może mieć charakter naturalny lub antropogeniczny, przy czym w praktyce termin „regeneracja” najczęściej odnosi się do środowiska, które podlegało antropopresji. Generalnie, im wyższa jest odporność środowiska, tym większe są jego możliwości regeneracyjne. Ocena zdolności środowiska do regeneracji należy do zadań najtrudniejszych z kilku powodów: - środowisko bardzo rzadko wraca do takiego samego stanu, jaki występował przed wystąpieniem oddziaływań, - degradacja (lub degeneracja) środowiska często następuje pod wpływem synergicznego oddziaływania kilku czynników i nie można stwierdzić, który z nich odgrywa ważniejszą rolę, a wstrzymanie ich oddziaływania nie następuje jednocześnie; - regeneracja przebiegająca pod wpływem czynników naturalnych (po zaniechaniu antropopresji) często wspomagana jest celowymi działaniami człowieka (z zakresu kształtowania środowiska, np. rekultywacji), i wówczas jej tempo jest zróżnicowane; - wiele procesów regeneracyjnych (odnoszących się do np. do roślinności lub zasobów wód podziemnych) trwa długo, np. kilkadziesiąt lat, i przekracza długość życia jednego pokolenia ludzi, przez co, ze względu na prowadzenie rozwiniętego monitoringu środowiska dopiero w ostatnich 2-3 dekadach, brak jest informacji o pełnym przebiegu wielu procesów regeneracyjnych zachodzących w środowisku przyrodniczym. Generalnie przy ocenie zdolności regeneracyjnych środowiska należy przyjąć założenie, że regeneracja następuje wyłącznie pod wpływem procesów naturalnych. Celowe działanie człowieka może znacznie przyspieszyć regenerację środowiska, ale należy pamiętać, że podejmowanie wszelkich ingerencji człowieka w naturalne cykle odnowienia środowiska, mogą je zaburzyć i można się na nie decydować jedynie w przypadkach, gdy przyroda „nie poradzi sobie sama” z regeneracją. Poszczególne elementy środowiska przyrodniczego na terenie gminy Trzebinia można podzielić na odznaczające się dużą, umiarkowaną oraz niską zdolnością do regeneracji: Dużą zdolnością do regeneracji odznaczają się: ➢ wody powierzchniowe: w warunkach zachowania pełnej ciągłości cieków i ograniczeniu ewentualnych zrzutów ścieków, regeneracja może być osłabiona regulacją i spowolnieniem biegu oraz wyrównaniem spadku, ➢ powietrze atmosferyczne: duża zdolność do samooczyszczania się po ustaniu imisji zanieczyszczeń, obniżona zdolność do regeneracji obejmuje powietrze w głębokich dolinach, w zagłębieniach terenowych i w najniżej położonych partiach obszaru o utrudnionym przewietrzaniu, ➢ roślinność segetalna i synantropijna, ➢ roślinność pól uprawnych i łąk.

Umiarkowaną zdolnością do regeneracji odznaczają się: ➢ ekosystemy leśne, ➢ gleby.

Niską zdolność do regeneracji wykazują: ➢ wody podziemne zważywszy na okres odnawiania się wód zbiornika, ➢ gleby skażone chemicznie (skażenie gleb metalami ciężkimi jest procesem praktycznie nieodwracalnym - przy założeniu całkowitego zatrzymania dopływu metali do gleby – dla zmniejszenia o 10% zawartości ołowiu w wierzchniej warstwie gleby, przez odprowadzanie go z plonem i wymywanie, trzeba byłoby ponad 500 lat, odpowiednio dla miedzi – 350 lat, dla niklu ponad 200 lat, dla kadmu i cynku ponad 50 lat),

83 Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Trzebinia PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO ➢ podłoże gruntowe.

2.3.12. Ocena charakteru i intensywności zmian zachodzących w środowisku.

Zmiany zachodzące w środowisku w ostatnich latach związane są przede wszystkim z ograniczeniem przemysłu, zwłaszcza wydobywczego, jak również z odstąpienia od użytkowania rolniczego obszaru, a także z intensyfikacji zainwestowania mieszkaniowego, usługowego oraz infrastrukturalnego obszaru. Obszar gminy Trzebinia przez lata pozostawał pod wpływem przemysłu górniczego i przetwórczego. Zamknięcie kopalń (kopalni węgla kamiennego „Siersza” oraz kopalni cynku i ołowiu „Trzebionka”), likwidacja Zakładów Metalurgicznych oraz wielu innych zakładów uciążliwych dla środowiska zmieniły znacznie tempo zachodzącej degradacji środowiska. Mimo tego, że nadal zlokalizowane są tutaj inwestycję w znaczny sposób wpływające na środowisko, dużemu zmniejszeniu uległa ilość emitowanych zanieczyszczeń pyłowych i gazowych, ilości odprowadzanych ścieków, produkowanych odpadów. W gminie od lat podejmowane są także działania likwidujące negatywne skutki tej żywiołowej industrializacji. Stopniowo przeprowadzane są prace rekultywacyjne zdegradowanych terenów. Na terenach poprzemysłowych tworzone są specjalne strefy gospodarcze, aktywizujące te tereny i umożliwiające racjonalne ich wykorzystanie. Za niekorzystne zmiany w środowisku odpowiedzialna była także prowadzona przez lata eksploatacja złóż. Ingerencja ta nie została zatrzymana wraz z zamknięciem kopalń. Zaprzestanie odwadniania kopalń i stopniowe ich zatapianie powoduje obecnie zmiany bilansu wodnego: odbudowę poziomów wodonośnych, osuszonych w obszarze wcześniejszych lejów depresyjnych, odbudowę pierwotnych powierzchniowych warunków wodnych, zmianę powierzchniowych warunków wodnych w wyniku przekształceń poeksploatacyjnych morfologii terenu spowodowanych jego osiadaniem [2]: ➢ likwidacja kopalni „Siersza” przez jej zatopienie spowoduje wypełnienie leja depresji do wysokości lokalnych baz drenażu wyznaczanych przez cieki powierzchniowe i ustabilizowanie się poziomu zwierciadła wód gruntowych blisko powierzchni, wzrost zawodnienia utworów czwartorzędowych (podniesienie zwierciadła wody) w dolinach potoków, w których nastąpi zwiększenie przepływu (np. Młoszówki), zwiększenie przepływu w ciekach powierzchniowych (Stawki, Pstrużnik, potok Młoszowski, Kozi Bród) - niektóre z nich, obecnie prowadzące tylko wody pochodzące ze spływu powierzchniowego, po wypełnieniu leja depresyjnego będą zasilane wodami gruntowymi i staną się ciekami stałymi, podtopienia terenu; ➢ likwidacja kopalni „Trzebionka” może spowodować: uaktywnienie cieków w południowo- zachodniej części gminy (w zlewni potoku Chechło, oraz ze starych sztolni (szwedzkiej, wodzińskiej), zwiększenie przepływu w potokach Pstrużnik, Stawki, Dulówka. Ponadto nadal na terenie gminy powstają zapadliska związane z terenami płytkiej eksploatacji węgla kamiennego. Obecnie zmiany w środowisku (geologicznym i gruntowo-wodnym) związane są także z prowadzoną eksploatacją piasku ze złoża Siersza-Misury i dolomitu ze złoża Bolęcin. Zachodzące zmiany w środowisku wynikają również z zaprzestania użytkowania rolniczego. Na tych terenach zachodzą procesy sukcesji wtórnej, w szybszym tempie na polach niż na łąkach. W gminie odłogi zajmują znaczne powierzchnie. Podobnie tylko niewielkie skrawki łąk są koszone, wypasane i nawożone. Na zdecydowanej większości zachodzi proces zarastania. Na odłogowanych polach, miejscach ruderalnych masowo rozprzestrzeniają się gatunki obce. Proces sukcesji naturalnej widoczny jest również na terenach poprzemysłowych – pozostałościach po górnictwie. Zmiany w szacie roślinnej zachodzą również w kompleksach leśnych, gdzie w wprowadzonych sztucznie sosinach żywiołowo odnawia się buczyna oraz runo lasu bukowego, np. w okolicach Lgoty i Płok. Rozwój urbanizacyjny gminy powoduje wkraczanie nowej zabudowy w tereny dotychczas przyrodnicze. Często są to miejsca o dużych walorach przyrodniczych i krajobrazowych. Uruchamianie takich terenów powoduje negatywne skutki dla środowiska wskutek zniszczenia szaty roślinnej, stanowiącej miejsca bytowania zwierząt, osuszania terenu, zanieczyszczania wód w przypadku braku kanalizacji i zastosowania przydomowych oczyszczalni lub nieszczelnych zbiorników wybieralnych, powstania nowych źródeł emisji niskiej, degradacji krajobrazu Mimo znacznej antropopresji, środowisko przyrodnicze gminy prezentuje także wysokie wartości

84 Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Trzebinia PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO przyrodnicze. Gmina charakteryzuje się dużym zróżnicowaniem siedliskowym i rzadko spotykaną bioróżnorodnością – występują tu zarówno tereny leśne, zbiorowiska zaroślowe, zbiorowiska roślinności bagiennej, zbiorowiska łąkowe, murawy piaskowe i kserotermiczne, zbiorowiska rolne. O wysokich wartościach przyrodniczych i krajobrazowych świadczą powołane tu formy ochrony przyrody (parki krajobrazowe, rezerwat przyrody, użytek ekologiczny, pomniki przyrody), liczne stanowiska roślin chronionych, zinwentaryzowane obszary przyrodniczo cenne.

2.3.13. Ocena możliwości minimalizacji zagrożeń środowiska.

Źródłami zagrożenia w gminie Trzebinia są czynniki zewnętrzne i wewnętrzne. O ile możliwości minimalizacji zagrożenia ze źródeł zewnętrznych jest mało zależna od działań gminy, ograniczanie czynników wewnętrznych mających negatywny wpływ na środowisko jest działaniem niezbędnym. Do najistotniejszych problemów gminy w zakresie zagrożeń środowiska powodowanych przez czynniki wewnętrzne należą:

➢ obszary zdegradowane poprzez zdeponowane na nich odpady: W gminie Trzebinia, występują obszary zdegradowane poprzez złożone na nich odpady. Należy zwrócić na nie szczególną uwagę podczas zagospodarowywania tych terenów. Można je podzielić na: - składowiska odpadów, które zostały lub powinny zostać zrekultywowane po zakończeniu użytkowania (składowisko Elektrowni „Siersza”, składowisko dawnych ZG „Trzebionka”, składowisko odpadów powęglowych dawnej KWK „Siersza”, składowisko odpadów komunalnych, niektóre z ww. składowisk stanowią budowle, podlegające wieloletnieniu monitoringowi), - hałdy odpadów poprodukcyjnych (hałda dawnych ZSO „Górka” po południowej stronie zakładu oraz po północnej stronie przy ul. Miłej, hałda dawnych ZM „Trzebinia” położona na terenie Zakładu nr 1, hałda na terenie piaskowni – odpady z dawnej KWK „Siersza”), które zostały lub winny zostać zlikwidowane, - inne rozpoznane miejsca zdeponowania odpadów (przy ul. Słowackiego w Trzebini, „dzikie wysypiska śmieci” np. na terenie dawnej cegielni w Bolęcinie), które powinny zostać zlikwidowane. Zrekultywowane powinny być także tereny po zakończonej eksploatacji piasku i dolomitu.

➢ zanieczyszczenia gleb: Część gleb w gminie Trzebinia wykazuje zanieczyszczenie metalami ciężkimi. Znaczny wpływ na taki stan ma specyficzne naturalne środowisko geochemiczne (obecność wychodni rudnonośnych utworów triasowych, które są źródłem anomalnych zawartości w glebie metali, zwłaszcza Cd, Zn i Pb), jak również działalność antropogeniczna człowieka (wielowiekowe górnictwo rud, działalność przemysłowa oraz niewłaściwe użytkowanie produktów odpadowych). Zanieczyszczone gleby zaleca się wyłączyć z produkcji żywności. Wstępnie zasięg ten określają strefy wykorzystania gruntów, określone w opracowaniu „Program racjonalnego gospodarowania gruntami rolnymi na terenie gminy Trzebinia”. Wyznaczono w nim strefy: A-dla produkcji żywności, B-dla produkcji roślin niekonsumpcyjnych (wyłączenia z produkcji żywności). Zgodnie z przytoczonym opracowaniem dla zanieczyszczonych gleb powinno się podjąć działania przywracające aktywność biologiczną w glebie oraz zmniejszające zawartość substancji szkodliwych w produkowanej żywności. Wśród metod możliwych do stosowania, szczególnie przydatne w gminie Trzebinia mogą się okazać [38]: - zastosowanie roślin zastępczych np. uprawa lnu, konopi oraz wierzby, - uprawa różnych odmian wierzby i wikliny, - zastosowanie roślin trawiastych i bylin, - biooczyszcanie poprzez zastosowanie różnych roślin uprawnych (żyto ozime, rzepak ozimy i jary, rzepik, gorczyca oraz słonecznik), - wprowadzanie zalesień, które musza jednak uwzględniać cenne przyrodniczo obszary oraz miejsca eksponowane widokowo - zastosowanie brykietów BAG (sorbujących z gleby metale ciężkie), - stosowanie różnego rodzaju osłon typu agrowłókniny, wigofile i inne. Przeprowadzone na potrzeby „Programu…” badania gleby przedstawiały problem ogólnie, w skali całej gminy. Są one wstępne i za mało dokładne. Szczególnie zważywszy na fakt, że gleby nawet na niewielkim obszarze

85 Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Trzebinia PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO wykazują zazwyczaj znaczne zróżnicowanie pod wglądem własności fizycznych, chemicznych oraz poziomu skażenia. Materiałem, który szczegółowiej obrazuje problem zanieczyszczenia w gminie są „Szczegółowe mapy geochemiczne Górnego Śląska” (załączniki). W oparciu o nie można wskazać obszary z najbardziej przekroczonymi zawartościami pierwiastków ciężkich. Są to [43]: - obszary wyrazistych anomali metali ciężkich związane z wychodniami dolomitów kruszconośnych, ich wydobyciem i przeróbką rozciągające się szerokim pasem od zachodu poprzez Góry Luszowskie, Trzebinię- Podkrystynów, Trzebinię – osiedle Krze (anomalie w Krze mają głównie pochodzenie antropogeniczne – rejon po hucie cynku) po Płocki; - obszary z silnymi anomaliami w glebach w Lgocie, Płokach i Psarach, w których głównym ich źródłem są wychodnie dolomitów kruszconośnych (naturalne źródło zanieczyszczeń) i związane z nimi złoża rud cynkowo- ołowiowych oraz ich historyczna eksploatacja i przeróbka (antropogeniczne źródło zanieczyszczeń); W obszarze tym do dziś pozostały ślady dawnej działalności górniczej, które mogą nieść pewne zagrożenie dla środowiska, szczególnie na rolniczych terenach. Stare hałdy są źródłem nadmiernego skażenia gleb. Podczas wieloletniej eksploatacji ubogie rudy galmanowe składowano nie tylko na hałdach, ale również rozsypywano na polach; - składowisko odpadów paleniskowych Elektrowni Siersza z podwyższonymi zawartościami metali; - tereny po byłych Zakładach Metalurgicznych w Trzebini, w których chemiczna degradacja gleb związana jest z działalnością przemysłową oraz składowaniem odpadów przemysłowych. Oprócz skażenia tego terenu odpadami stałymi o wysokiej koncentracji metali, pewną rolę w powstawaniu anomalii mogło odgrywać rozpraszanie pyłów z procesów technologicznych, a także wykorzystywanie żużli po produkcji hutniczej do niwelacji terenu; - teren po byłej kopalni rud cynku i ołowiu Trzebionka. Zanieczyszczone gleby w gminie Trzebinia (z zastrzeżeniem, że zgodnie z Prawem ochrony środowiska: gleby, ziemi (…) nie uznaje się za zanieczyszczone, jeżeli stwierdzone w niej zawartości substancji są pochodzenia naturalnego”) powinny być w miarę możliwości poddane remediacji tj. działaniom mającym na celu usunięcie lub zmniejszenie ilości substancji powodujących ryzyko, ich kontrolowanie oraz ograniczenie rozprzestrzeniania się, tak, aby teren zanieczyszczony przestał stwarzać zagrożenie dla zdrowia ludzi lub stanu środowiska, z uwzględnieniem obecnego i, o ile jest to możliwe, planowanego w przyszłości sposobu użytkowania terenu. W celu wskazania obszarów do remediacji, niezbędne jest przeprowadzenie dokładnych badań w celu precyzyjnego określenia miejsc skażonych. Powinny one zostać ocenione zgodnie z obowiązującymi przepisami prawa tj. z Rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 1 września 2016 r. w sprawie sposobu prowadzenia oceny zanieczyszczenia powierzchni ziemi. W pierwszej kolejności przebadane powinny zostać gleby w miejscach, które w innych opracowaniach wykazywały największe stężenie pierwiastków śladowych. Za zasadne, obok badań jakości gleby uważa się prowadzenie dalszych badań jakości wód i osadów wodnych oraz dynamiki przemieszczania zanieczyszczeń do wód podziemnych.

➢ niska emisja: W zakresie niskiej emisji działaniem bezpośrednio przyczyniającym się do jej ograniczenia jest eliminowanie paliw stałych jako podstawowego źródła ogrzewania budynków. Powinny być one zastąpione energią elektryczną, gazem ziemnym, lekkim olejem opałowym lub alternatywnymi źródłami energii (energia słoneczna) oraz innymi paliwami ekologicznymi. Powinno się rozbudowywać sieci gazowe oraz sieci ciepłownicze zapewniające podłączenie nowych użytkowników. Emisje z transportu można ograniczyć poprzez poprawę organizacji ruchu czy remonty i poprawę nawierzchni dróg, a także wprowadzanie i uzupełnianie zieleni izolacyjnej.

➢ hałas komunikacyjny: Przez obszar gminy przebiegą ciągi komunikacyjne (autostrada A-4, droga krajowa nr 79, droga wojewódzka nr 791, kolej), które generują uciążliwy hałas. Oddziaływanie linii kolejowej Trzebinia-Krzeszowice na klimat akustyczny w porze nocnej i dziennej oraz przewidywane oddziaływanie zmodernizowanej linii kolejowej na klimat akustyczny zostały wskazane na rysunku ekofizjpgrafii. Ponadnormatywne oddziaływanie od dróg o największym natężeniu ruchu powinno zostać uwzględnione w kolejnych etapach prac nad Studium, po otrzymaniu sporządzanych aktualnie przez GDDKiA oraz Zarząd Dróg Wojewódzkich w Krakowie map akustycznych. Minimalizacja oddziaływań akustycznych powinna być jednym z priorytetowych zadań z zakresu ochrony środowiska. W celu zapewnienia lepszego komfortu akustycznego powinno się:

86 Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Trzebinia PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO - w obszarach położonych w zasięgu ponadnormatywnego oddziaływania akustycznego od ciągów komunikacyjnych: wprowadzać ekrany izolacyjne, uwzględniając ich małą skuteczność w sytuacji częstych wjazdów na działki (w obszarach miejskich i zwartej zabudowy wiejskiej), wprowadzać, odtwarzać i uzupełniać zadrzewienia przydrożne jako naturalne „ekrany”, stosować odpowiedniego rodzaju nawierzchnię i zapewniać równość drogi (co pozwala na zmniejszenie poziomu emisji hałasu do 5 dB, w porównaniu typowymi nawierzchniami drogowymi), - oraz zieleń izolacyjną oraz zwiększać izolacyjność akustyczną narażonych na hałas budynków, - ograniczyć przeznaczanie nowych obszarów pod zabudowę mieszkaniową, jeśli położone są w zasięgu ponadnormatywnego hałasu, - przewidzieć nowe trasy obwodnicowe lub alternatywne, wyposażone w stosowne wyposażenia akustyczne, wyprowadzające ruch pojazdów ciężkich w obszary niezamieszkałe, - modernizować odcinki dróg istniejących.

➢ degradacja powierzchni terenu: Prowadzona od lat działalność górnicza pozostawiła po sobie rozległe znacznie przekształcone obszary. Po dawnym górnictwie skalnym, rud cynku i ołowiu oraz węgla kamiennego pozostały nieregularne powierzchnie ukształtowane przez górnictwo odkrywkowe, zawalone wyrobiska podziemne, leje nad wylotami szybów i szybików, zwały skały płonnej. Są one w większości zrekultywowane w naturalny sposób. Zagrożenie związane jest z terenami eksploatacji podziemnej, w których nad płytko położonymi, nie podsadzonymi wyrobiskami można się spodziewać występowania szkód górniczych. Obszary te powinny być indywidualnie analizowane przez przeznaczaniem ich pod nowe zainwestowanie.

➢ brak wyposażenia całego obszaru w sieć kanalizacyjną, stan jakości wód powierzchniowych i podziemnych: Ochrona wód powierzchniowych i podziemnych wiąże się z eliminacją potencjalnych zagrożeń w postaci zrzutów, szczególnie niekontrolowanych nieoczyszczonych ścieków bytowych i przemysłowych do wód. Niezbędna jest dalsze uporządkowanie gospodarki wodno-ściekowej poprzez kontynuację rozbudowy sieci kanalizacyjnej. Powinno się także przeprowadzać systematyczne kontrole szczelności istniejących zbiorników bezodpływowych, a w odniesieniu do przydomowych oczyszczalni ścieków zmierzać do wprowadzenia zakazu możliwości ich lokalizacji, a dla już istniejących podłączenia do zbiorczego systemu odprowadzania nieczystości. Na terenie gminy nadal powinny być kontynuowana rekultywacja terenów zdewastowanych.

2.3.14. Zagrożenia dotyczące przyrody i krajobrazu oraz możliwości ich minimalziacji.

➢ Zagrożenia dziedzictwa przyrodniczego i krajobrazu Skala zagrożeń na tej płaszczyźnie rozciąga się od ingerencji w geologię i rzeźbę terenu, przez wpływ przemian na ekosystemy i ich zespoły, po układ struktury ekologicznej krajobrazu. Zagrożenia dziedzictwa geologicznego i rzeźby terenu – wynikają z charakteru gminy, gdzie główną rolę do tej pory wiódł przemysł wydobywczy. W jego wyniku doszło do deformacji rzeźby, znacznych przekształceń w krajobrazie spowodowanych powstawaniem form wypukłych i wklęsłych. Ocenia się, że istnieje częściowa możliwość minimalizacji wpływu danych obiektów na krajobraz przez właściwą ich rekultywację. W związku z charakterem obiektów, ich powierzchnią i lokalizacją nie wszystkie mogą być zlikwidowane. Część z nich można poddać rekultywacji biologicznej w kierunku naturalnym (jak dokonana rekultywacja hałdy po KWK „Siersza” przez zalesienie), lub w kierunku rekreacyjnym (wykonana rekultywacja zbiornika po Zakładach Surowców Ogniotrwałych „Górka”). Część można zlikwidować przez usunięcie (wymaga tego hałda odpadów przy ulicy Ochronkowej). Ponadto istnieje zagrożenie związane z ideą „wyższości lasu” nad pozostałymi walorami krajobrazowymi. Skutkiem takiej polityki ochronnej, promującej dominację walorów przyrody ożywionej, zanikają w dramatycznym tempie abiotyczne elementy przyrody. Są to przede wszystkim ostańcowe formy skalne, które zarastają i przestają być widoczne w przestrzeni.8 Na terenie gminy znajdują się Skałka triasowa

8 Krajobrazy Kulturowe Wyżyny Krajowsko-Częstochowskiej. Rozważania o przyrodzie, historii i zagrożeniach,

87 Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Trzebinia PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO (uznana za pomnik przyrody nieożywionej) oraz odsłonięcia skał (Martwica Karniowicka I i II). O ile w decyzji Ministra dla skałki zostały określone zakazy, to są one na tyle ogólne, że w otoczeniu pomnika, w drodze sukcesji naturalnej pojawiają się zakrzewienia i zadrzewienia. Dla martwic nie wyznaczono form ochrony, oba obiekty również zaczynają ginąć w krajobrazie. Gmina jest w posiadaniu obszernego dokumentu „Inwentaryzacja roślin i grzybów, objętych ochroną na terenie gminy Trzebinia”, gdzie autorzy wskazują sposoby minimalizacji zagrożeń dla ww. obiektów. Obowiązkiem gminy jest podjęcie wskazanych działań, celem otoczenia opieką tych cennych elementów przyrody nieożywionej. Zagrożenia ekosystemów i ich zespołów – głównym zagrożeniem dla ekosystemów jest ich degradacja i zanikanie. Zabudowa jest wprowadzana w doliny cieków wodnych, zbliża się znacząco do terenów cennych przyrodniczo, zaburzając ich równowagę, w konsekwencji czego ubożeją one w zakresie bioróżnorodności, wycofują się i zanikają. Krajobraz staje się monotonny i pozbawiony wysokich walorów estetycznych. W takim przypadku należałoby zapobiegać możliwości lokalizowania zabudowy w bezpośrednim sąsiedztwie terenów cennych poprzez pozostawienie terenów niebudowlanych, umożliwiających zachowanie ekosystemów. Dotyczy to między innymi bliskiego sąsiedztwa cieków i zbiorników wodnych, obszarów leśnych, ciekawych zbiorowisk łąk i muraw, sąsiedztwa rezerwatu przyrody, użytku ekologicznego, pomników przyrody.

Inne zagrożenie dla ekosystemów wynika z wprowadzenia monokultur leśnych. Wzrastanie lesistości regionu jest korzystne tylko pozornie, ponieważ przy jednorodnych sośninach spada bioróżnorodność flory i fauny, zwłaszcza na granicach leśno-łąkowych i leśno-uprawowych, a w rezultacie spada atrakcyjność również pod względem krajobrazowym. Ze względu na to, że niemal wszystkie powierzchnie leśne znajdują się we władaniu Regionalnej Dyrekcji Lasów Państwowych w Katowicach objęte są Planem Urządzania Lasu, który określa sposób ich zagospodarowania. W ramach procedury sporządzania PUL jest czas na składanie wniosków i uwag. Ponadto projekt przedstawiany jest również dyrektorowi Regionalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska (RDOŚ) w zakresie opiniowania. Na etapie sporządzania projektu odpowiednie organy mogą wpłynąć w pewnym stopniu na kształt i sposób ochrony bioróżnorodności siedlisk, za czym idzie pośrednia ochrona krajobrazu ekosystemów. Zagrożenia struktury ekologicznej – strukturę ekologiczną stanowią wszelkie powiązania przyrodnicze i zależności wynikające z tych powiązań (tzw. płaty połączone korytarzami, znajdujące się na matrycy – tle, w tym przypadku tłem jest obszar gminy). Płatami są obszary cenne przyrodniczo, zazwyczaj duże siedliska leśne lub łąkowe o urozmaiconym ekosystemie, powiązane ze sobą korytarzami, czyli powierzchniami liniowymi, które odgrywają w krajobrazie ogromna rolę, stanowiąc drogi migracji między płatami. Zagrożenia dla takiej struktury wynikają przede wszystkim z niekontrolowanego i dynamicznego rozwoju osadnictwa. Najnowszy proces osadniczy polega na rozpraszaniu zabudowy, lokalizowaniu jej z dala od głównych ciągów komunikacyjnych. Zabudowa taka zagraża strukturze ekologicznej krajobrazu, wpływa ujemnie na walory krajobrazowe, jak i przyrodnicze, powoduje przerwanie ciągłości korytarzy ekologicznych, fragmentację terenów przyrodniczych, negatywnie oddziałuje na ład przestrzenny. W gminie Trzebinia, do terenów, na których konieczne jest przeciwdziałanie rozpraszaniu zabudowy należą w szczególności obszary położone w pobliżu rezerwatów przyrody, na terenach parków krajobrazowych i ich otulin, a także na wzniesieniach stanowiących atrakcyjne punkty widokowe [7]: − tereny położone pomiędzy Psarami i Myślachowicami w sąsiedztwie rezerwatu „Ostra Góra”, − tereny Parku Krajobrazowego Dolinki Krakowskie w Lgocie (na wschód od ul. Klonowej), − tereny Parku Krajobrazowego Dolinki Krakowskie w Dulowej położone w rejonie ul. Na Skałce, − tereny na południowy zachód od lasu Wyrąb w Karniowicach i Dulowej, − tereny na wschód od Kowalikowej Góry w Karniowicach, − bezimienne wzniesienie w Psarach o rzędnej 444,1 m n.pm. na zachód od lasu Gąszcze, − tereny w Myślachowicach w otoczeniu Ostrej Góry, − południowe i południowo - zachodnie stoki Góry Bartoskiej w Młoszowej,

Urszula Myga-Piątek, Prace Komisji Krajobrazu Kulturowego Nr 10, Komisja Krajobrazu Kulturowego PTG, Sosnowiec, 2008 r.

88 Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Trzebinia PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO − starorzecza potoków: Dulówki, Karniówki, Psarki (rejon na południowy zachód od Skotnicy), doliny potoków, w tym Młoszówki w rejonie Piasków pomiędzy ul. Pierwszą i Szambeka oraz na Piaskach, dolina potoku Chechło. Zagrożenie można zminimalizować przez wyznaczenie korytarzy ekologicznych i innych powiązań, ograniczających rozprzestrzenianie się zabudowy, opartych na systemie obszarów cennych i atrakcyjnych pod względem ekologicznym.

➢ Zagrożenia dziedzictwa kulturowego Zagrożenia osadnictwa – tradycyjne osadnictwo niemal zanika, pozostaje jedynie jego świadectwo w postaci zachowanych układów wiejskich. Obecnie największym zagrożeniem dla osadnictwa jest rozproszenie zabudowy, zaburzenie proporcji w lokalizacji funkcji oraz wyzbycie się tradycyjnych form obiektów. Najskuteczniejszym narzędziem ograniczającym ww. zagrożenia są miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego, określające sposób zagospodarowania terenów. Dodatkowe wytyczne wskazują zapisy zawarte w planach ochrony parków krajobrazowych. Zagrożenia architektury – problem dotyczy zarówno obszarów osadniczych o małej intensywności zabudowy jak również obszaru miejskiego, gdzie w krajobraz wkradają się obiekty szpecące i wprowadzające zamęt estetyczny. W obszarach wiejskich zanikają tradycyjne domy o swojskiej, wiejskiej architekturze, nowa zabudowa nie nawiązuje do historycznych form i układów. W obszarze miejskim powstają obiekty usługowe o dużych powierzchniach, obiekty przemysłowe, hale, magazyny, które zaburzają harmonię. Ponownie, sposobem minimalizacji zagrożeń w tym zakresie są odpowiednie zapisy mpzp. Zagrożenia przemysłu – na terenie gminy znajduje się wiele obiektów świadczących o jej tradycji górniczej. Niestety wiele z nich, w ramach rekultywacji terenów przemysłowych zostało zlikwidowanych zamiast podjęcia rewitalizacji, nadania im nowych funkcji z zachowaniem wartości kulturowych (zabudowania KWK „Siersza”, obiekty na terenie byłych Zakładów Metalurgicznych). Część z obiektów została objęta ochroną przez wpisanie do rejestru zabytków lub do gminnej ewidencji zabytków. Samo nadanie takiej formy ochrony nie skutkuje automatycznym przywróceniem wartości danemu obiektowi – wiele z nich niszczeje, nie są adaptowane, brak jest ożywiania ich przez przypisanie im nowych funkcji (np. budynek dawnej huty żelaza w Płokach) lub wręcz niszczenie obiektów przez błędny sposób ponownego ich zagospodarowania, skutkujący zmianą form i niszczeniem wartości historycznych. By zminimalizować tego typu zagrożenia w gestii gminy jest przejęcie obiektów i podjęcie się ich prawidłowej rewitalizacji i zagospodarowania, nadania im funkcji związanych z tak zwaną turystyką industrialną.

Zagrożenia fizjonomii krajobrazu Na fizjonomię, czyli wygląd krajobrazu składa się cały szereg elementów. Całość odbieramy przez obserwację widoków bliskich, dalekich, otwarć widokowych, panoram, wykorzystując punkty i ciągi widokowe, poruszając się po ekspozycji czynnej, lub analizując ekspozycję bierną. Głównymi zagrożeniami dla fizjonomii krajobrazu będą zatem wszystkie elementy, które w jakiś sposób uniemożliwiają lub ograniczają swobodny odbiór krajobrazu, zaburzają go lub szpecą. Podstawowymi sposobami minimalizowania zagrożeń jest właściwe kreowanie i wydobywanie odpowiednich, pozytywnych elementów ekspozycji biernej i czynnej, oraz likwidacja, lub gdy nie ma takiej możliwości, ukrycie w krajobrazie negatywnych. Działania takie można przeprowadzić dopiero po szczegółowej analizie i badaniu krajobrazu. Poprzez waloryzację strefuje się krajobraz, co pozwala na określenie naturalnego, optymalnego kierunku kształtowania jego właściwości. W oparciu o studium krajobrazu, na podstawie wyznaczenia jego poszczególnych stref określa się zasady ochrony i kształtowania, które mogą polegać na: - zachowaniu i podkreślaniu punktów i ciągów widokowe przez kontrolę ich otoczenia w celu lokalizowania i likwidowania ewentualnych ograniczeń percepcyjnych, - zachowaniu i ochronie otwarć widokowych poprzez usuwanie form stanowiących „bariery widokowe”, - zachowaniu atrakcyjnych wnętrz krajobrazowych, - podkreślaniu pozytywnych dominant przez zachowanie ich przedpola widokowego, - likwidowaniu negatywnych dominant i innych elementów degradujących krajobraz, lub podejmowaniu działań maskujących lub nadających nową jakość,

89 Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Trzebinia PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO - podkreślaniu i kreowaniu nowych osi widokowych, - podkreślaniu i kreowaniu nowych osi kompozycyjnych, - eksponowaniu atrakcyjnych elementów przez na przykład ujednolicenie tła.

2.4. Przyrodnicze predyspozycje do kształtowania struktury funkcjonalno- przestrzennej.

2.4.1. Obszary predysponowane do pełnienia funkcji przyrodniczej.

Wskazania obszarów predysponowanych do pełnienia funkcji przyrodniczej na obszarze gminy Trzebinia jest niezwykle istotnym i ważnym działaniem mającym na celu zabezpieczenie trwałości funkcjonowania systemu przyrodniczego, ochronę walorów przyrodniczych i przyrodniczo-krajobrazowych, ale również stworzenie warunków do jak najlepszego rozwoju różnorodności gatunkowej. Warunkiem niezbędnym do spełnienia przy wyznaczaniu sieci ekologicznej gminy jest właściwe i szczegółowe rozpoznanie układów przestrzennych i obszarów priorytetowych dla jej funkcjonowania. Wyznaczenie terenów priorytetowych dla systemu przyrodniczego ma na celu m.in.: − utrzymywanie procesów ekologicznych i stabilności ekosystemów, w tym ich ciągłości przestrzennej, − zachowanie obszarów o wysokich walorach przyrodniczych oraz przyrodniczo-krajobrazowych, − zachowanie różnorodności biologicznej, − zachowanie ciągłości istnienia cennych gatunków roślin i zwierząt oraz ich siedlisk, − utrzymywanie lub przywracanie właściwego stanu siedlisk przyrodniczych, − zachowanie walorów krajobrazowych, − zachowanie dziedzictwa geologicznego, − utrzymanie równowagi zasobów wód, ochrona obszarów hydrogenicznych, − ochrona powierzchni ziemi, − ochrona i racjonalne wykorzystanie najcenniejszych gleb, − ochrona i poprawa jakości powietrza atmosferycznego, − zapewnienie odpowiednich warunków aerosanitarnych, − ochrona istniejących i kształtowanie nowych przestrzeni wypoczynkowych i turystycznych.

Ważną rolę w systemie przyrodniczym gminy pełnią ekosystemy leśne (lasy i duże obszary zadrzewione o charakterze leśnym). W granicach gminy zajmują one około 45% powierzchni. Pełnią one funkcje ekologiczne, gospodarcze oraz społeczne. Lasy są największą ostoją bioróżnorodności, stanowią siedliska wielu gatunków roślin i zwierząt, w tym gatunków chronionych. Składają się na system powiązań przyrodniczych w ujęciu lokalnym jak i ponadlokalnym. Pełnią funkcję ochronną przed negatywnymi oddziaływaniami ze strony przemysłu poprzez oczyszczanie powietrza z zanieczyszczeń pyłowych i gazowych. Lasy biorą także udział w obiegu wody w przyrodzie, retencjonują wodę i przeciwdziałają jej zanieczyszczeniom. Ponadto chronią gleby przed erozją, kształtują klimat. Stanowią funkcje estetyczne, krajobrazowe oraz rekreacyjne, co ma szczególne znaczenie dla mieszkańców gminy. W związku z powyższym powinno się utrzymać trwałe funkcjonowanie zbiorowisk leśnych poprzez ograniczanie przeznaczania ich pod zabudowę kubaturową. Lasy nadal powinny pełnić funkcje gospodarcze i przyrodnicze. W zbiorowiskach leśnych powinno się chronić i wzbogacać różnorodność biologiczną. Należy także utrzymać rozwiniętą i skomplikowaną granicę polno- leśną. Łagodzi ona negatywny wpływ lasu na produkcję rolniczą i zabezpiecza przeciwpożarowo wnętrze lasu. Dlatego też należy zwracać szczególną uwagę na zachowanie stref ekotonowych, stanowiących atrakcyjne tereny dla nowych inwestycji mieszkaniowych. Szczególnie cennymi obszarami kształtującymi strukturę funkcjonalno- przestrzenną są także obszary o unikatowych zasobach, walorach i cechach środowiska przyrodniczego oraz wybitnych walorach krajobrazowych, objęte ochroną prawną lub proponowane do objęcia ochroną. W gminie Trzebinia są to: niezurbanizowane tereny parków krajobrazowych: Tenczyńskiego Parku Krajobrazowego, Parku Krajobrazowego Dolinki Krakowskie, rezerwat przyrody „Ostra Góra” wraz z proponowaną strefą ochronną,

90 Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Trzebinia PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO użytek ekologiczny „Podbuczyna” wraz z otoczeniem, pomniki przyrody oraz obszary proponowane do objęcia ochroną przyrody. W celu zabezpieczenia istnienia tych obszarów należy bezwzględnie przestrzegać przepisów wynikających z aktów prawnych je powołujących, a w przypadku obszarów proponowanych do ochrony oraz proponowanej strefy ochronnej rezerwatu przyrody „Ostra Góra” powinno się wykluczyć w ich granicach zmianę użytkowania i działań negatywnie oddziaływujące na cenne ekosystemy. Ważne jest zabezpieczenie łączności ekologicznej tych terenów systemem korytarzy ekologicznych. Przy sporządzaniu Studium powinno się także korzystać z projektów planów ochrony. Ochrona przed zabudową jest działaniem koniecznym dla prawidłowego funkcjonowania pozostałych cennych przyrodniczo miejsc. Gmina Trzebinia jest w dobrej sytuacji pod względem rozpoznania jej zasobów przyrodniczych. Jest to ważny czynnik warunkujący możliwości planistyczne mające na celu ochronę środowiska biotycznego gminy. Poważnych argumentów dla ukierunkowania ochronnych działań planistycznych dostarczyło opracowanie pn.: „Inwentaryzacja roślin i grzybów, objętych ochroną na terenie gminy Trzebinia”, w którym dokonano waloryzacji terenu i wskazano obszary przyrodniczo cenne. Obszary te, zgodnie ze wskazaniami zawartymi w ww. Inwentaryzacji powinny zostać wyłączone z zabudowy. W kilku przypadkach byłoby to związane ze zmianą dotychczasowego przeznaczenia w aktach planistycznych gminy. Powinno to być poddane szczegółowym analizom, gdyż prawidłowa ochrona i zachowanie walorów przyrodniczych tych obszarów wiążą się ze zmianą zaproponowanej w obowiązującym SUiKZP struktury funkcjonalno- przestrzennej. Kolejnym ważnym zasobem przyrodniczym, kształtującym strukturę przyrodniczą jest sieć hydrograficzna, tworzona przez potoki płynące w granicach gminy. Doliny cieków wodnych, ze względu na pełnione przez nie funkcje (przyrodnicze, odwodnieniowe) powinny być chronione przed zainwestowaniem kubaturowym. W gminie Trzebinia, doliny potoków na znacznych odcinkach są zabudowane (szczególnie Dulówka i Młoszówka), co jest wybitnie niekorzystnym zjawiskiem. Na odcinkach, gdzie cieki posiadają naturalny przebieg i nie są obudowane powinno się zachować zasadę nie wprowadzania zabudowy i utrzymania naturalnego charakteru potoków. Natomiast w przypadku cieków zabudowanych w ich sąsiedztwie powinno się zachowywać jak największą powierzchnię biologicznie czynną. Ważną rolę w kształtowaniu struktury funkcjonalno-przestrzennej winno zapewnić zachowanie przyrodniczego charakteru zbiorników wodnych, z których największe to Chechło, Balaton, Gliniak, Osowiec, Cegielnia. Mimo, iż są pochodzenia antropogenicznego stanowią tereny wzbogacające różnorodność gatunkową i siedliskową. Są miejscem występowania ptaków związanych ze środowiskiem wodno-błotnym, ryb i płazów. Stanowią również ważny element sieci hydrograficznej gminy. Powinny nadal pełnić funkcję przyrodniczo- rekreacyjną. Strukturę przyrodniczą gminy wzbogacają użytki rolne (pola i trwałe użytki zielone, łąki wilgotne, łąki świeże i pastwiska). Mają one znaczny udział w areale powierzchniowych gminy (około 30%). Łąki są bogate florystycznie, buduje je wiele wartościowych traw. Można na nich spotkać rośliny rzadkie i chronione, jak również liczne gatunki drobnych ssaków, gadów, ptaków czy bezkręgowców. Łąki ze względu na ich wartość biocenotyczną oraz z uwagi na występujące zazwyczaj niekorzystne warunki gruntowo-wodne dla zabudowy (sąsiedztwo potoków, tereny wilgotne, o wysokim poziomie wód gruntowych lub stale podtapiane) powinny pozostawać w dotychczasowym użytkowaniu. Pola i trwałe użytki zielone oraz odłogi są mniej cenne pod względem przyrodniczym, ale również powinny być zachowane, szczególnie w dolinach potoków, w sąsiedztwie lasów, w terenach otwartych, cennych krajobrazowo oraz na przebiegu powiązań przyrodniczych gminy. Mogą być przeznaczane pod zabudowę w sąsiedztwie zabudowy istniejącej jako jej uzupełnienie czy kontynuacja, ale z uwzględnieniem innych uwarunkowań środowiskowych. Obszarami pełniącymi funkcje przyrodnicze są także korytarze ekologiczne. W terenach zurbanizowanych, szczególnie w najintensywniej zagospodarowanym mieście, istotną rolę w systemie przyrodniczym pełnią tereny zieleni urządzonej (parki, zieleńce, skwery, ogródki działkowe, cmentarze, kwietniki, zieleń przyuliczn). Podstawowe funkcje jakie pełnią to: biologiczne, ekologiczne, klimatyczne, aerosanitarne, ochronne, izolacyjne ale i społeczne (np. rekreacyjne, wypoczynkowe). Powinno się je chronić przed zabudową i degradacją oraz dążyć do powiększania ich areału. Zieleń ta nie powinna być traktowana jako mało istotne uzupełnienie zabudowy, ale jako ważny element kompozycji przestrzennej. Ochrona ww. obszarów będzie miała znaczenie priorytetowe dla zachowania wartości przyrodniczych w strukturze sieci ekologicznej gminy Trzebinia.

91 Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Trzebinia PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO 2.4.2. Korytarze ekologiczne.

Najważniejszymi strukturami sieci ekologicznej są korytarze ekologiczne. Są one odpowiedzialne za zachowanie przyrodniczej spójności ekosystemów, zarówno w obrębie gminy Trzebinia, jak i w układzie powiązań z otoczeniem. Umożliwiają przemieszczanie się materii i energii w środowisku, migrację, żerowanie i rozmnażanie organizmów żywych. Pełnią istotną rolę w wymianie i regeneracji powietrza oraz retencji wodnej, a także zabezpieczają atrakcyjne miejsca rekreacji dla mieszkańców. Sprawność korytarzy ekologicznych zależy od stopnia ich ciągłości przestrzennej, ich szerokości, stanu zachowania ekosystemów przyrodniczych, ich odporności i użytkowania, powiązania z terenami otaczającymi, zapewnienia spójności wewnętrznej. Największym zagrożeniem dla funkcjonowania korytarzy ekologicznych jest powszechna presja inwestycyjna, a także infrastruktura drogowa powodujące przewężenia korytarzy lub przerwanie ich ciągłości i fragmentację. W układzie korytarzy ekologicznych szczególną rolę odgrywają doliny rzeczne (tzw. wodne lub dolinne korytarze ekologiczne) stanowiące szkielet powiązań przyrodniczych. Duże znaczenie mają także korytarze lądowe. Korytarze te powinny być chronione i pozostawione jako tereny wolne od zabudowy. W celu efektywności korytarza należy także dbać o zachowanie jego ciągłości, a w miarę możliwości szerokości, co najmniej 150-200 m. W gminie Trzebinia, we wschodniej jej części przebiega krajowy korytarz ekologiczny obejmujący Puszczę Dulowską, tereny leśne w północno-wschodniej części Karniowic, tereny leśne w Psarach, Myślachowicach, Płokach, Lgocie i Czyżówce. Uzupełniają go powiązania lokalne tworzone przez doliny potoków, cenne siedliska, lasy, parki, tereny zielone. System powiązań przyrodniczych gminy, zgodnie z dotychczas przyjętym systemem został przedstawiony na rysunku jako: ➢ tereny i obiekty o najwyższych wartościach zasobów środowiska przyrodniczego stanowiące obszary węzłowe systemu – obszary leśne, ➢ korytarze biologiczne do zachowania i wzbogacenia zasobów przyrodniczych poszerzone o korytarz krajowy (oba korytarze częściowo się zawierały), ograniczone w miejscach, gdzie ich ciągłość została przerwana poprzez wprowadzone zainwestowanie, ➢ korytarze wielofunkcyjne, o szczególnych standardach zagospodarowania uzupełnione m.in. w dolinach potoków oraz innych miejscach, gdzie powinna obowiązywać wysoka powierzchnia biologicznie czynna.

2.5. Podsumowanie- określenie przydatności poszczególnych terenów do rozwoju funkcji.

➢ Kryteria wydzielenia obszarów funkcjonalnych

Stan środowiska i zmian antropogenicznych: − struktura użytkowania gruntów, − możliwości kształtowania prawidłowych stosunków wodnych – ochrona obszarów źródliskowych, dolin potoków, naturalnych terenów podmokłych i bagiennych, lasów, − cechy krajobrazu, − poziom zanieczyszczenia elementów środowiska, − antropogeniczne oddziaływania na środowisko, w tym tereny wymagające podjęcia działań rekultywacyjnych. Przyrodnicze: - rodzaj i stan zasobów, - znaczenie zasobów w całokształcie systemu przyrodniczego, - możliwości przekształceń w kierunku wzbogacania zasobów. Prawne: - obszary i obiekty chronione prawem m.in.: rezerwat przyrody, parki krajobrazowe wraz z otulinami, użytki ekologiczne, pomniki przyrody, stanowiska dziko występujących roślin objętych ochroną,

92 Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Trzebinia PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO obiekty wpisane do rejestru zabytków, udokumentowane złoża kopalin, lasy, strefy ochronne ujęć wody, - występowanie innych wartości przyrodniczych m.in. obszarów cennych przyrodniczo, cennych siedlisk, obszarów o wysokich walorach krajobrazowych, stref ekotonowych, korytarzy ekologicznych, - potrzeby w zakresie objęcia ochroną prawną zasobów przyrodniczych, - obowiązujące akty planistyczne gminy tj. Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy, miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego. Gospodarcze: - stopień i charakter zainwestowania, - możliwości rozszerzenia i intensyfikacji zainwestowania, - stopień i charakter wykorzystania rolniczego, - występowanie innych zasobów o znaczeniu gospodarczym.

Dokonana analiza powiązań i współzależności między funkcjami środowiskowymi i gospodarczymi oraz stopień przekształcenia środowiska wydzielonych typów obszarów pozwala na wydzielenie kilku generalnych kategorii obszarów. Czynnikiem ograniczającym przeprowadzonej analizy jest ilość i położenie terenów, których zainwestowanie zostało już przesądzone w toku prowadzonych wcześniej prac planistycznych. Podziału terenu na obszary funkcjonalne wraz ze wskazaniem możliwych kierunków rozwoju dokonano w oparciu o zasadę rozwoju zrównoważonego.

➢ Obszary funkcjonalne

A. Obszary o wysokich wartościach przyrodniczych i krajobrazowych. Należy je chronić dla zachowania struktury przyrodniczej gminy, zwłaszcza połączeń środowiskowych. − lasy, zalesienia i zadrzewienia, − tereny podmokłe, zadrzewienia przy ciekach wodnych (resztki łęgów), − pasma łąk i zadrzewienia w dnach dolin i obniżeniach, − obszary udokumentowanych złóż powierzchniowych, − tereny o najwyższych w skali gminy, walorach krajobrazowych, − tereny o najwyższych w skali gminy, walorach przyrodniczych, − miejsca występowania gatunków chronionych, − enklawy łąk i gruntów rolnych, − tereny zrekultywowane, − tereny rolne sąsiadujące z lasem (strefy ekotonalne), − tereny rolne z dużym udziałem użytków zielonych.

Główne zasady zagospodarowania: − zagospodarowanie powinno mieć na celu kompleksową i zintegrowaną ochronę różnorodności biologicznej i krajobrazowej, − obowiązek utrzymania przyrodniczego charakteru obszaru, − ochrona obiektów i obszarów objętych formą ochrony przyrody, − ochrona przed zabudową, z wyjątkiem infrastruktury technicznej i dróg, zabudowy związanej z gospodarką leśną, uzupełnieniem budynkami gospodarczymi istniejącej zabudowy siedliskowej, zagospodarowania związanego z turystyką i rekreacją, − w przypadku konieczności lokalizacji nowej infrastruktury drogowej i technicznej powinny być one prowadzone w sposób uwzględniający uwarunkowania środowiskowe oraz istniejące zainwestowanie (realizacja przejść dla zwierząt, ochrona przed hałasem istniejącej zabudowy chronionej akustycznie itp.), − wyłączenie z możliwości lokalizacji infrastruktury technicznej i drogowej w strefach zagrożonych wokół zlikwidowanych szybów i szybików, − ochrona udokumentowanych złóż, − zachowanie dotychczasowego sposobu użytkowania,

93 Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Trzebinia PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO − gospodarka leśna powinna być prowadzona wg planów urządzania lasów, − zalesianie według programu zalesień, − utrzymanie ciągłości korytarzy ekologicznych, − ochrona wartości widokowych, − ochrona ujęć wody, − przestrzeganie przepisów wynikających z położenia w zasięgu regionu wodnego Górnej Wisły oraz aglomeracji, − rekultywacja terenów zdewastowanych działalnością człowieka, − zapewnienie dostępności obszaru dla potrzeb turystyki i rekreacji, ale tylko tych form, które nie wpłyną negatywnie na walory środowiska, − konieczność uzupełnień, rekonstrukcji i przebudowy obszarów zagrożonych utratą walorów przyrodniczych, − ochrona stanowisk archeologicznych, − zachowanie zabudowy istniejącej.

A1. Obszary o wysokich wartościach kulturowych, przyrodniczych i krajobrazowych. − obiekty wpisane do rejestru zabytków z założeniami parkowymi (Młoszowa – zespół pałacowo-parkowy, Trzebinia – zespół dworski Zieleniewskich, Trzebinia – willa NOT) Główne zasady zagospodarowania: − wszelkie działania powinny być podporządkowane wytycznym konserwatorskim, − ochrona przed dewastacją i degradacją, − zachowanie charakteru zieleni zabytkowej, − ochrona obiektów wpisanych do gminnej ewidencji zabytków, − ochrona obiektów objętych formą ochrony przyrody – pomników przyrody ożywionej zgodnie z nakazami i zakazami wynikającymi z aktów prawnych je powołujących, właściwe kreowanie otoczenia pomników przyrody.

B. Obszary cenne przyrodniczo i przyrodniczo – użytkowe. Istniejące i potencjalne sposoby użytkowania terenu: - tereny rolne, w tym odłogowane, - tereny użytków zielonych, - obszary udokumentowanych złóż powierzchniowych, - zadrzewienia, - zbiorowiska łąkowe, - fragmentów terenów leśnych. Główne zasady zagospodarowania: - utrzymanie funkcji przyrodniczej, - zapewnienie ciągłości powiązań przyrodniczych, - ochrona obiektów i obszarów objętych formą ochrony przyrody, - rolnicze wykorzystanie terenu lub ochrona obszarów rolniczych przed zabudową, z wyjątkiem infrastruktury technicznej i drog oraz w uzasadnionych przypadkach terenów stanowiących naturalne poszerzenie lub uzupełnienie zabudowy istniejącej, z zachowaniem innych walorów środowiska (korytarzy ekologicznych, obszarów cennych przyrodniczo, obszarów cennych krajobrazowo), - w przypadku konieczności lokalizacji nowej infrastruktury drogowej i technicznej powinny być one prowadzone w sposób uwzględniający uwarunkowania środowiskowe oraz istniejące zainwestowanie (realizacja przejść dla zwierząt, ochrona przed hałasem istniejącej zabudowy chronionej akustycznie itp.), - zachowanie zabudowy istniejącej, - ochrona wartości widokowych (punkty i ciągi widokowe), - przystosowanie dla potrzeb turystyki i rekeracji, sportu (boiska), - ochrona ujęć wody,

94 Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Trzebinia PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO - przestrzeganie przepisów wynikających z położenia w zasięgu regionu wodnego Górnej Wisły oraz aglomeracji, - ochrona złóż powierzchniowych przed lokalizacją zabudowy, - dopuszczenie eksploatacji złóż pod warunkiem uzyskania niezbędnych koncesji, z uwzględnieniem pełnej rekultywacji po zakończonej działalności, - rekultywacja terenów zdewastowanych działalnością człowieka, - ochrona stanowisk archeologicznych, - gospodarka leśna powinna być prowadzona wg planów urządzania lasów, - wyłączenie z możliwości lokalizacji infrastruktury technicznej i drogowej w strefach zagrożonych wokół zlikwidowanych szybów i szybików.

C. Obszary do zainwestowania. Obszary te obejmują: - istniejące obszary zabudowy mieszkaniowej wielorodzinnej, mieszkaniowo-usługowej, mieszkaniowej jednorodzinnej, usługowej, drobnej produkcji, usług publicznych, komercyjnych i turystycznych wraz z zielenią im towarzyszącą, obszary istniejących ogrodów działkowych, zieleni urządzonej, cmentarzy oraz obszary zabudowy rekreacyjnej, - nowe obszary predysponowane do kontynuacji ww. sposobu użytkowania, wyznaczone przy uwzględnieniu obszarów, których sposób zainwestowania wynika z obowiązujących aktów planistycznych gminy. Wskazania dotyczące zasad zagospodarowania: − segregacja funkcji (oddzielenie funkcji mieszkalnictwa jako funkcji wrażliwej), − wprowadzanie zieleni izolacyjnej rozdzielającej tereny produkcyjne od terenów mieszkaniowych, − infrastruktura techniczna i komunikacyjna, − zachowanie stref od infrastruktury technicznej, − w otoczeniu ciągów komunikacyjnych ochrona przed hałasem (pasy zieleni, ekrany akustyczne, obszary ograniczonego użytkowania), − ograniczenie nowej zabudowy w obszarach o przekroczonych standardach klimatu akustycznego, − ochrona zasobów wód powierzchniowych i podziemnych – uporządkowanie gospodarki wodno – ściekowej, przestrzeganie przepisów odrębnych, − przestrzeganie przepisów wynikających z położenia w zasięgu regionu wodnego Górnej Wisły oraz aglomeracji, − minimalizacja oddziaływań na środowisko, zwłaszcza na gruntowo- wodne, − stosowanie rozwiązań ograniczających niską emisję, − ochrona udokumentowanych złóż, zakaz lokalizacji nowej zabudowy w granicach złóż powierzchniowych, − wprowadzanie terenów zieleni urządzonej, zachowanie i tworzenie lokalnych korytarzy ekologicznych, − ochrona walorów krajobrazowych, − ochrona obszarów przyrodniczo cennych np. poprzez wykluczenie z zabudowy, − ograniczenie nowej zabudowy w dolinach potoków wodnych, − ograniczenie intensywności zabudowy lub jej eliminacja w korytarzach wielofunkcyjnych, − utrzymanie strefy buforowej od lasów, − ochrona obiektów objętych formą ochrony przyrody – pomników przyrody ożywionej zgodnie z nakazami i zakazami wynikającymi z aktów prawnych je powołujących, właściwe kreowanie otoczenia pomników przyrody, − w parkach krajobrazowych działalność zgodna z przepisami odrębnymi i planami ochrony, − w obszarach o niekorzystnych warunkach topoklimatycznych wskazana zabudowa niska i wolnostojąca, ograniczenie intensywności zabudowy, kształtowanie terenów zieleni dla przewietrzania obszarów, niezabudowywanie dolin potoków, − zachowanie istniejących terenów zieleni urządzonej – kontynuacja pełnionych przez nich funkcji, ograniczenie ich zabudowy obiektami kubaturowymi, tworzenie nowych terenów zieleni urządzonej;

95 Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Trzebinia PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO istniejące i nowe tereny zieleni powinny uatrakcyjniać i podwyższać jakość przestrzeni, powinny być kształtowane z jednoczesnym uwzględnieniem wielu funkcji którym służą, − zachowanie istniejących ogrodów działkowych, − zachowanie istniejących i kształtowanie nowych terenów rekreacyjnych i sportowo-rekreacyjnych, − zachowanie stref ochrony sanitarnej od cmentarzy – w strefie 150 m od cmentarza zakaz lokalizacji zabudowań mieszkalnych, zakładów produkujących artykuły żywności, zakładów żywienia zbiorowego – strefa może być zmniejszona do 50 m jeśli w zasięgu 50 – 150 m od cmentrza istnieje sieć wodociągowa i wszystkie budynki korzystające z wody są do niej podłączone, tereny w strefie 50 m (zakładając istnienie wodociągu) powinny być pozostawione jako tereny zieleni izolacyjnej, − dostosowanie zabudowy do występujących warunków gruntowych, − wyłączenie z możliwości zabudowy kubaturowej, infrastruktury technicznej i drogowej w strefach zagrożonych wokół zlikwidowanych szybów i szybików, − w terenach zagrożonych deformacjami nieciągłymi możliwość zabudowy należy uzależnić od badań geologiczno-inzynierskich, geofizycznych i wynikającej z nich potrzeby (lub jej braku) uzdatnienia podłoża oraz zastosowania innych odpowiednich zabezpieczeń zabudowy kubaturowej, − w terenach zagrożonych szkodami hydrogeologicznymi lokalizacja nowej zabudowy po wykonaniu odpowiednich rozwiązań infrastrukturalnych eliminujących zagrożenie lub jej ograniczenie, − restytucja połączeń środowiskowych w dolinach cieków (restrukturyzacja terenów zainwestowanych), − remediacja, rewitalizacja lub rekultywacja terenów zdewastowanych działalnością człowieka, − ochrona dziedzictwa kulturowego, szczególnie obiektów wpisanych do rejestru zabytków, gminnej ewidencji zabytków, stanowisk archeologicznych – wszelkie działania powinny być podporządkowane wytycznym konserwatorskim, obiekty powinny być chronione przed degradacją i dewastacją, − możliwość zmiany na obszary D (obszary zainwestowania przemysłowego, produkcyjno-usługowego) w określonych sytuacjach, np. wynikających z poszerzenia istniejących funkcji lub wskazanych w obowiązujących aktach planistycznych, wynikających z innych zamierzeń inwestycyjnych w sposób nie ingerujący w funkcje mieszkaniowe, które wraz z program uzupełniającym stanowić mają nadrzędny kierunek zagospodarowania.

D. Obszary zainwestowania przemysłowego, produkcyjnego oraz usługowego. Podstawą wyznaczenia obszaru były istniejące tereny przemysłowe, produkcyjno – usługowe, oraz tereny poprzemysłowe, wskazane do rewitalizacji. Istniejące i potencjalne sposoby użytkowania terenu: − tereny produkcyjne i przemysłowe, produkcyjno – usługowe, usługowe oraz poprzemysłowe, − bazy, składy, magazyny. Główne zasady zagospodarowania: − stosowanie nowych technologii, − ograniczanie uciążliwości obiektów dla środowiska, ze szczególnym uwzględnieniem zanieczyszczenia powietrza i wody, − infrastruktura techniczna i komunikacyjna, − zachowanie stref od infrastruktury technicznej, − wprowadzanie zieleni izolacyjnej rozdzielającej tereny produkcyjne od terenów sąsiednich, szczególnie mieszkaniowych, − w otoczeniu ciągów komunikacyjnych ochrona przed hałasem terenów chronionych akustycznie, − uporządkowanie gospodarki wodno- ściekowej istniejących obiektów, przestrzeganie przepisów odrębnych z zakresu ochrony wód, − przestrzeganie przepisów wynikających z położenia w zasięgu regionu wodnego Górnej Wisły oraz aglomeracji, − działalność prowadzona z uwzględnieniem ochrony zasobów środowiska (m.in. kopalin, powietrza, zasobów wód powierzchniowych i podziemnych, zasobów przyrody),

96 Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Trzebinia PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO − remediacja, rewitalizacja i rekultywacja terenów zdegradowanych działalnością człowieka, − przekształcanie dotychczasowych obiektów i budowa nowych obiektów w postaci parków technologicznych i naukowych, tworzenie stref aktywności gospodarczej, − wprowadzanie rozwiązań architektonicznych pozytywnie oddziaływujących na krajobraz, tworzących harmonię przestrzenną (nowe technologie, estetyczne bryły i detale architektoniczne), − w obszarach o niekorzystnych warunkach topoklimatycznych ograniczenie intensywności zabudowy, kształtowanie terenów zieleni dla przewietrzania obszarów, niezabudowywanie dolin potoków, − ograniczenie intensywności zabudowy lub jej eliminacja w korytarzach wielofunkcyjnych, − utrzymanie strefy buforowej od lasów, − zachowanie istniejących terenów zieleni urządzonej (m.in. zieleni izolacyjnej i osłonowej) – kontynuacja pełnionych przez nich funkcji, ograniczenie ich zabudowy obiektami kubaturowymi, tworzenie nowych terenów zieleni urządzonej; istniejące i nowe tereny zieleni powinny uatrakcyjniać i podwyższać jakość przestrzeni, powinny być kształtowane z jednoczesnym uwzględnieniem wielu funkcji którym służą, − ochrona dziedzictwa kulturowego, szczególnie obiektów wpisanych do gminnej ewidencji zabytków – wszelkie działania powinny być podporządkowane wytycznym konserwatorskim, obiekty powinny być chronione przed degradacją i dewastacją, − wyłączenie z możliwości zabudowy kubaturowej, infrastruktury technicznej i drogowej w strefach zagrożonych wokół zlikwidowanych szybów i szybików, − w terenach zagrożonych deformacjami nieciągłymi możliwość zabudowy należy uzależnić od badań geologiczno- inżynierskich, geofizycznych i wynikającej z nich potrzeby (lub jej braku) uzdatnienia podłoża oraz zastosowania innych odpowiednich zabezpieczeń zabudowy kubaturowej, − w terenach zagrożonych szkodami hydrogeologicznymi lokalizacja nowej zabudowy po wykonaniu odpowiednich rozwiązań infrastrukturalnych eliminujących zagrożenie lub jej ograniczenie, − możliwość zmiany na obszary C (obszary do zainwestowania) w określonych sytuacjach, np. wynikających z poszerzenia istniejących funkcji lub wskazanych w obowiązujących aktach planistycznych, wynikających z innych zamierzeń inwestycyjnych w sposób nie ingerujący w funkcje główne, które wraz z program uzupełniającym stanowić mają nadrzędny kierunek zagospodarowania.

E. Obszary do rekultywacji, przywrócenia wartości użytkowych. Podstawą wyznaczenia obszaru były istniejące tereny poprzemysłowe, składowiska, tereny eksploatacji złóż wymagające rekultywacji. Potencjalne kierunki rekultywacji (docelowego zagospodarowania terenu wymagającego działań naprawczych):

− leśny, − przyrodniczy (np. zadarnianie, zakrzewienie, zazielenienie), − wodny, − rekreacyjno-sportowy, − edukacyjny (dydaktyczny), − gospodarczy (przemysłowy lub usługowy). Główne zasady przeprowadzania działań naprawczych: − wybór optymalnego kierunku rekultywacji uwzględniający kryteria ekonomiczne, formalno-prawne, geologiczno-inżynierskie (techniczne), hydrologiczne, kulturowe, przestrzenne, społeczne i środowiskowe, − w zależności od potrzeb działania techniczne związane z odpowiednim ukształtowaniem terenu, w tym wyrobisk i zwałowisk, oczyszczaniem gleby i ziemi, likwidacją zanieczyszczeń, zabezpieczeniem infrastruktury technicznej, budową systemu komunikacji i odwodnienia, zabiegami biologicznymi w przypadku rekultywacji rolnej lub leśnej, − po przeprowadzeniu rekultywacji przystąpienie do fazy zagospodarowania– wyposażenie terenu i obiektów poprzemysłowych, aby mogły pełnić przewidziane funkcje docelowe.

Ponadto ustala się: − ochronę udokumentowanych złóż, zakaz lokalizacji nowej zabudowy w granicach złóż powierzchniowych.

97 Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Trzebinia PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO

3. Zawartość, główne cele Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego oraz jego powiązania z innymi dokumentami.

3.1.Cel i zakres opracowania projektu Studium.

Potrzeba sporządzenia nowego Studium jest podyktowana zmieniającymi się uwarunkowaniami zarówno prawnymi jak i faktycznymi, mającymi wpływ na zawartość merytoryczną tego dokumentu, realizację polityki przestrzennej gminy, określenie zasady zabudowy i zagospodarowania terenów oraz celów, którym powinno służyć. Zasadność opracowania nowego studium, dla Gminy Trzebinia, uwzględniając powyższe okoliczności prawne i faktyczne wykazały analizy planistyczne wykonane zgodnie z dyspozycjami art. 32 ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym, zakończone uchwałą Nr VIII/78/VII/2015 Rady Miasta Trzebini z dnia 29 maja 2015 r. stwierdzającą dezaktualizację dotychczasowego studium. Następnie, w konsekwencji powyższej oceny aktualności Rada Miasta Trzebini podjęła w dniu 25 czerwca 2015r. Uchwałę nr IX/95/VII/2015 w sprawie przystąpienia do sporządzenia Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego Gminy Trzebinia, która stanowiła bezpośrednią podstawę do podjęcia prac nad Studium. Nowe Studium ma zweryfikować w niezbędnym zakresie politykę przestrzenną Gminy oraz zagwarantować możliwość zaspokajania podstawowych potrzeb społeczności lokalnych oraz obywateli, zarówno współczesnego (pokolenia), jak i przyszłych pokoleń z uwzględnieniem podstawowych zasad planowania przestrzennego, to jest ochrony i kształtowania ładu przestrzennego oraz potrzeb zrównoważonego rozwoju. Pierwszym etapem sporządzania Studium było opracowanie materiałów wejściowych, obejmujących inwentaryzację całego obszaru gminy Trzebinia oraz analizy stanu istniejącego w zakresie środowiska przyrodniczego i krajobrazu, uwarunkowań kulturowych, ekonomicznych oraz stanu struktury funkcjonalno-przestrzennej wraz z infrastrukturą społeczną, techniczną i komunikacyjną obszaru. Dokonana została również ocena materiałów wejściowych pod kątem przydatności ich zastosowania do sporządzanego Studium. Po wnikliwym rozpoznaniu materiałów przeprowadzono I turę (etap) konsultacji z mieszkańcami gminy i przystąpiono do opracowania uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy.

Dokument studium składa się z pięciu części tj.: trzech tomów tekstowych (TOM I, TOM II, TOM III) oraz załączników (TOM 1-A, TOM II-B): ➢ TOM I – część tekstowa – pt. „Uwarunkowania zagospodarowania przestrzennego”, zawiera analizę i charakterystykę uwarunkowań wewnętrznych i zewnętrznych gminy oraz przedstawia wszystkie elementy funkcjonalno – przestrzenne gminy wraz z wytycznymi do Kierunków rozwoju. W skład Tomu I części tekstowej wchodzą również graficzne zobrazowania zagadnień w postaci schematów formatu A4. ➢ TOM II – część tekstowa - pt. „Kierunki zagospodarowania przestrzennego”, wskazuje główne kierunki polityki przestrzennej, a co się z tym wiąże kierunki zagospodarowania przestrzennego gminy.

98 Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Trzebinia PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO ➢ Tom III – Uzasadnienie przyjętych rozwiązań oraz synteza ustaleń zawiera objaśnienia przyjętych rozwiązań oraz syntezę ustaleń Studium ➢ TOM I-A i II-B - części graficzne – zawierają załączniki graficzne. TOM I-A – część graficzna – pt. „Uwarunkowania zagospodarowania przestrzennego”, w tym rysunki: 1) „Uwarunkowania: struktura funkcjonalno-przestrzenna” (rys. nr I.1), 2) „Uwarunkowania: układ komunikacyjny” (rys. nr I.2), 3) „Uwarunkowania: Infrastruktura techniczna” (rys. nr I.3), 4) „Uwarunkowania: środowisko przyrodnicze i kulturowe” (rys. nr I.4),

TOM II-B – część graficzna – pt. „Kierunki rozwoju gminy Trzebinia”, w tym rysunki: 1) „Kierunki: rozwoju struktury funkcjonalno-przestrzennej” (rys. nr II.1), 2) „Kierunki: rozwoju układu komunikacyjnego” (rys. nr II.2), 3) „Kierunki: rozwoju infrastruktury technicznej” (rys. nr II.3), 4) „Kierunki: ochrona środowiska i krajobrazu oraz dziedzictwa kulturowego” (rys. nr II.4).

ODRĘBNE OPRACOWANIA wykorzystane w procedurze (nie stanowiące załączników do Studium): 1. Analiza materiałów wejściowych do projektu Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Trzebinia; 2. „Analiza sytuacji demograficznej Gminy Trzebinia wraz z prognozą demograficzną na lata 2016-2030”; 3. „Analizy potrzeb i możliwości rozwoju gminy według wymogów art. 10 ust. 1 pkt 7 lit. a-d oraz ust. 5-7 ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym”; 4. „Analiza wniosków złożonych do Studium”. 5. Model struktury przestrzennej – kierunki przygotowany na wyłożenie – rysunek do prezentacji publicznych.

3.2.Cele polityki przestrzennej i kierunki zmian.

Główne cele polityki przestrzennej określone w Studium: Cel 1: Rewitalizacja i rozwój obszarów silnie zurbanizowanych Obszarem szczególnych przekształceń funkcjonalnych jest miasto. Zachodzące w nim procesy zmian, wynikających z likwidacji terenów przemysłowych, w tym związanych z przemysłem ciężkim, mają odzwierciedlenie w jego strukturze przestrzennej. Dotyczą one zarówno terenów związanych z działalnością gospodarczą, zatrudnieniem, jak i miejscami zamieszkania, które powstawały jako osiedla robotnicze lub całe nowe założenia zabudowy mieszkaniowej w czasach aktywności dawnych zakładów przemysłowych. Częściowo tereny po zakładach przeszły już proces zmian w kierunku funkcji usługowych i produkcyjno- usługowych, czy terenów składów i magazynów. W obszarach tych zachodzące zmiany mają związek przede wszystkim z utworzonymi Strefami Aktywności Gospodarczej. Wskazane są

99 Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Trzebinia PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO także nowe strefy. Tereny osiedli mieszkaniowych, w których zachodzą niekorzystne procesy przekształceń, wskazuje się do objęcia programem rehabilitacji.

Cel 2: Przeciwdziałanie rozprzestrzenianiu zabudowy Realizacja zabudowy winna być powiązana z rozwojem sieci infrastruktury technicznej i komunikacyjnej. Nowe tereny zabudowy winny powstawać z wykorzystaniem potencjału rezerw terenów dotychczas niezagospodarowanych jak i zabudowanych, znajdujących się w zasięgu infrastruktury komunikacyjnej i technicznej, bez nadmiernego rozprzestrzeniania się zabudowy i tworzenia oderwanych obszarów zabudowy. Przeciwdziałanie rozpraszaniu zabudowy powinno polegać na dopełnianiu istniejących układów przestrzennych. Zabudowa powinna koncentrować się w ramach istniejących struktur osadniczych, jako dopełnienie istniejącej tkanki mieszkaniowej z wykorzystaniem istniejących układów komunikacyjnych i infrastruktury technicznej.

Cel 3: Podniesienie standardu przestrzeni publicznych Działania w tym zakresie opierają się na wyposażeniu przestrzeni publicznych w infrastrukturę komunikacyjną i sprawnym jej funkcjonowaniu.

Cel 4: Ochrona obszarów cennych kulturowo, przyrodniczo i krajobrazowo i przywrócenie równowagi terenom przekształconym Przy działaniach planistycznych należy wykorzystać potencjał gminy, tj. zróżnicowane i bogate walory krajobrazowe, przyrodnicze i kulturowe o znaczeniu regionalnym.

Cel 5: Zapewnienie dostępności komunikacyjnej Rozwój systemu drogowego, z uwzględnieniem potrzeb dla nowej zabudowy. Należy zmierzać do wyprowadzenia ruchu tranzytowego, w tym głównie ruchu ciężkiego, poza obszary centralne gminy. Rozwój komunikacji powinien być realizowany w połączeniu z transportem kolejowym.

Cel 6: Rozwój oferty przemysłu czasu wolnego Rozwój oferty rekreacyjnej oraz budowanie pozycji gminy w regionie małopolskim należy oprzeć o funkcje związane z wypoczynkiem i turystyką, w szczególności o zagospodarowanie zbiorników wodnych oraz udostępnianie miejsc do aktywności sportowej.

Cel 7: Poprawa bezpieczeństwa ekologicznego i publicznego Cel obejmuje poprawę czystości powietrza atmosferycznego, poprawę bezpieczeństwa w ruchu drogowym, działania w obszarze edukacji, wychowania, ochrony zdrowia, rozwoju gospodarczego, przeciwdziałania bezrobociu, narkomanii, alkoholizmowi i przemocy w rodzinach. Ważnym sposobem działania jest wspieranie przedsiębiorczości mieszkańców i ich zatrudnienia. Należy zmierzać do separacji funkcji produkcyjnych od mieszkaniowych poprzez wprowadzanie funkcji usługowych lub zabezpieczać tereny mieszkaniowe poprzez konieczność sytuowania zieleni w obszarach produkcyjnych.

Cel 8: Rozbudowa infrastruktury technicznej

100 Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Trzebinia PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO Rozwój infrastruktury technicznej, w tym szczególnie sieci kanalizacyjnej i rozwiązania problemów odwodnienia - poprawią warunki dla mieszkalnictwa i działalności gospodarczej w obszarze gminy.

Kierunki zmian w strukturze przestrzennej. Realizacja celów polityki przestrzennej następuje poprzez ustalenie zmian w strukturze przestrzennej gminy, określonej jako „kierunki” zagospodarowania przestrzennego. Działania określone w kierunkach zmierzają do zmian funkcjonalnych i przestrzennych mających na celu poprawę ładu przestrzennego i lepszego wykorzystania walorów przestrzeni, zarówno miasta jak i poszczególnych sołectw.

Kierunki zmian w strukturze funkcjonalno-przestrzennej gminy Trzebinia przedstawia w sposób syntetyczny poniższa tabela:

L.p. Podstawowe wielkości obrazujące strukturę funkcjonalno-przestrzenną Powierzchnia w ha gminy Trzebinia* 1. Powierzchnia gminy 10 534,49 ha 2. Powierzchnia terenów zainwestowanych wg stanu istniejącego 9 1 679,86 ha 3. Powierzchnia nowych terenów wskazanych do zainwestowania 264,06 ha w Studium

4. Powierzchnia terenów przeznaczonych pod zabudowę w studium (w tym również obszary eksploatacji w Sierszy PE1 i Bolęcinie PE, PU3 oraz tereny pod PU2) 2 885,96 ha

5. Powierzchnia obszarów niezurbanizowanych, tj.: terenów leśnych, rolnych, zadrzewień, zieleni potoków, parków i zieleni urządzonej zarówno z dopuszczoną niewielką kubatura jak i o charakterze zieleni 7 224,75 ha ogólnodostępnej naturalistycznej, zieleńców, ogrodów działkowych, cmentarzy oraz akwenów.

6. Infrastruktura drogowa i kolejowa 423,78 ha Tabela 11. Bilans terenów.

Tabela pokazuje, że po uchwaleniu Studium powierzchnia terenów przewidzianych do zainwestowania i do zabudowy zwiększy się o ok. 264,06 ha na obszarze gminy w stosunku do powierzchni wyznaczonych w dotychczasowym studium i planach miejscowych, lecz wartość ta uwzględnia również, że w ramach zasięgu terenów z dotychczasowego studium zostały wycofane tereny w ilości 75,82 ha (dla funkcji mieszkaniowej, usługowej i produkcyjno-usługowej). Nowe tereny wraz z rezerwami już wyznaczonymi pod zabudowę, lecz nie zainwestowanymi, pozwolą na zaspokojenie potrzeb rozwojowych gminy. Łącznie

9 Tereny zainwestowane nie obejmują ogrodów działkowych, cmentarzy, terenów eksploatacji w Sierszy i Bolęcinie oraz tzw. obszarów przekształconych.

101 Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Trzebinia PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO powierzchnia terenów przewidzianych do zainwestowania i zabudowy wyniesie ok. 2 885,96 ha, co stanowi ok. 27% powierzchni całej gminy. Wyznaczając nowe tereny mieszkaniowe i usługowe brane było pod uwagę szereg uwarunkowań, w tym analizy ekonomiczne, środowiskowe i społeczne, analiza sytuacji demograficznej i prognoza demograficzna oraz możliwości finansowania przez gminę wykonania sieci komunikacyjnej i infrastruktury technicznej i społecznej oraz bilans terenów przeznaczonych pod zabudowę. Przeanalizowane zostały pozwolenia na budowę i decyzje o warunkach zabudowy. Decyzje zobrazowały pewne przesądzenia w obszarze gminy i pokazały potrzeby w zakresie różnych funkcji. W związku z tym znaczna część terenów, na których wydano decyzje wz i pozwolenia na budowę stanowią składową nowo wskazanych terenów wskazanych w Studium.

3.3.Analiza rezerw terenów inwestycyjnych i ocena rzeczywistych potrzeb gminy w tym zakresie.

Na potrzeby Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Trzebinia wykonane zostały analizy. Ich przedmiotem było określenie potrzeb i możliwości rozwoju gminy, jako wskazanie do określenia przyszłych założeń polityki przestrzennej, w oparciu o wytyczne art. 10 ust. 1 pkt 7 znowelizowanej w 2015r. ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym. Były to analizy ekonomiczne, środowiskowe i społeczne, prognoza demograficzna oraz ocena możliwości finansowania przez gminę wykonania sieci komunikacyjnej i infrastruktury technicznej. W połączeniu z bilansem terenów przeznaczonych pod zabudowę wskazały one rzeczywiste potrzeby gminy w zakresie planowanej nowej zabudowy.

➢ BILANS TERENÓW PRZEZNACZONYCH POD ZABUDOWĘ

Zgodnie z wymogami ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym w studium określa się maksymalne w skali gminy zapotrzebowanie na nową zabudowę, biorąc pod uwagę niepewność procesów rozwojowych wyrażającą się możliwością zwiększenia zapotrzebowania w stosunku do wyników analiz nie więcej niż o 30%. Maksymalne w skali gminy zapotrzebowanie na nową zabudowę wyraża się, zgodnie z ustawą, w ilości powierzchni użytkowej zabudowy, w podziale na funkcje zabudowy. Maksymalne zapotrzebowanie na nową zabudowę, biorąc pod uwagę ogólny charakter dokumentu, jakim jest studium, określono w podziale na następujące funkcje: mieszkaniową, usługową i produkcyjno-usługową oraz przemysłową. Przy formułowaniu maksymalnego zapotrzebowania na nową zabudowę dla poszczególnych funkcji zabudowy kierowano się również uwarunkowaniami wynikającymi z analiz ekonomicznych, środowiskowych i społecznych, mającymi wpływ na stopień potrzeb i możliwości rozwoju zabudowy o określonej funkcji. Dane statystyczne użyte przy określeniu zapotrzebowania na nową zabudowę odnoszą się do stanu z 2015r., jak również badań okresu wcześniejszego. Ponadto, zgodnie z ustawą, w celu określenia bilansu terenów przeznaczonych pod zabudowę szacuje się:

102 Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Trzebinia PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO − chłonność w obszarach o w pełni wykształconej zwartej strukturze funkcjonalno- przestrzennej w granicach jednostki osadniczej, − chłonność obszarów przeznaczonych w planach miejscowych pod zabudowę, oraz porównuje się maksymalne w skali gminy zapotrzebowanie na nową zabudowę oraz sumę powierzchni użytkowej zabudowy, wg analiz dotyczących chłonności.

MAKSYMALNE W SKALI GMINY ZAPOTRZEBOWANIE NA NOWĄ ZABUDOWĘ (wyrażone w ilości powierzchni użytkowej zabudowy, w podziale na funkcje zabudowy)

1. DLA ZABUDOWY MIESZKANIOWEJ Wykonana Prognoza rozwoju demograficznego, której założenia zostały określone do 2030r. pokazała, że w gminie Trzebinia utrzymuje się podobny ogólny trend demograficzny jak w całej Polsce, związany ze starzeniem się populacji. W prognozie demograficznej założono utrzymujące się ujemne saldo migracji. W związku z powyższym szacunek maksymalnego zapotrzebowania na nową zabudowę mieszkaniową oparto nie na rozwoju liczbowym ludności a na możliwej poprawie standardu życia mieszkańców w zakresie warunków mieszkaniowych i perspektywie rozwoju ekonomicznego gminy. Maksymalne w skali gminy zapotrzebowanie na nową zabudowę mieszkaniową wyraża się liczbą 572 116 m2 powierzchni użytkowej zabudowy, przy założeniu wzrostu liczby mieszkań i ich przeciętnej powierzchni.

2. DLA ZABUDOWY USŁUGOWEJ W bilansie terenów do zabudowy na terenie gminy uwzględnia się również zabudowę usługową związaną z codziennym życiem mieszkańców, odpowiadającą na pojawiające się potrzeby ludzi – zarówno komercyjne, jak np.: handel, apteki, banki oraz o charakterze publicznym (oświata, administracja, służba zdrowia, itp.), które zostały omówione w pkt. 9 tomu „Uwarunkowań Studium”, pn. „Infrastruktura społeczna i poziom zaspokojenia potrzeb mieszkańców w zakresie usług podstawowych”. Wielkość maksymalnego zapotrzebowania na nową zabudowę usługową określa się biorąc pod uwagę dotychczasowe tendencje rozwoju funkcji usługowych w gminie.

Maksymalne zapotrzebowanie na nową zabudowę usługową: Dla terenów mieszkaniowych maksymalne zapotrzebowanie na nową zabudowę oszacowane zostało na 572 116 m2 powierzchni użytkowej zabudowy. Stwierdza się, że w odniesieniu do zabudowy mieszkaniowej wielkość zapotrzebowania na tereny związane z funkcją usługową powinna stanowić 20% powierzchni użytkowej nowej zabudowy mieszkaniowej – czyli 114 423 m2.

3. DLA ZABUDOWY PRODUKCYJNO-USŁUGOWEJ W obszarze gminy, mimo zmian zachodzących zwłaszcza w ostatnich latach, widoczna jest nadal działalność o profilu produkcyjno-usługowym.

103 Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Trzebinia PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO Maksymalne zapotrzebowanie na nową zabudowę produkcyjno-usługową: Wielkość maksymalnego zapotrzebowania na nową zabudowę produkcyjno-usługową, w tym magazynową, określono biorąc pod uwagę maksymalne zapotrzebowanie na nową zabudowę mieszkaniową oszacowane na 572 116 m2 powierzchni użytkowej zabudowy, co daje terenowo 471,85ha. Zakłada się wykorzystanie dotychczasowych rezerw w istniejących terenach produkcyjno-usługowych, jak również możliwość rozwoju tej funkcji z uwagi na potrzebę w gminie stworzenia nowych stref aktywności gospodarczej. Uznano, że z uwagi na sposób zagospodarowania terenów produkcyjno-usługowych, tj. nie zawsze tylko w sposób kubaturowy, bardziej miarodajne będzie zestawienie w pierwszej kolejności zapotrzebowania w hektarach. Zakłada się, że wielkość zapotrzebowania na tereny związane z funkcją produkcyjno-usługową powinna stanowić 20% powierzchni nowej zabudowy mieszkaniowej – czyli 94 ha. Natomiast maksymalna powierzchnia użytkowa zabudowy została wskazana przy założeniu, że osiągnie maksymalny wskaźnik zabudowy do 75%. Założenie to oparto na analizie wskaźników zainwestowania (zabudowy) ustalonych w planach miejscowych, których wartości wahają się od 60% do 90%. W związku z tym dla nowej zabudowy przyjęto uśredniony wskaźnik i zakłada się, że powierzchnia użytkowa nowej zabudowy produkcyjno-usługowej to 705 000m2.

4. DLA ZABUDOWY PRZEMYSŁOWEJ Przyjmuje się, że zabudowa przemysłowa rozwijać się będzie w obrębie już istniejących obszarów.

CHŁONNOŚĆ OBSZARÓW CHŁONNOŚĆ OBSZARÓW O W PEŁNI WYKSZTAŁCONEJ ZWARTEJ STRUKTURZE FUNKCJONALNO- PRZESTRZENNEJ ORAZ OBSZARÓW PRZEZNACZONYCH W PLANACH MIEJSCOWYCH POD ZABUDOWĘ W POWIERZCHNI UŻYTKOWEJ ZABUDOWY W PODZIALE NA FUNKCJE MIESZKANIOWĄ I USŁUGOWĄ W POSZCZEGÓLNYCH OBRĘBACH (w m2 pow. użytkowej zabudowy) OBRĘBY CHŁONNOŚĆ W CHŁONNOŚC CHŁONNOŚĆ W CHŁONNOŚC OBSZARACH O W OBSZARÓW OBSZARACH O W OBSZARÓW PEŁNI PRZEZNACZONYCH PEŁNI PRZEZNACZONYCH WYKSZTAŁCONEJ W PLANACH WYKSZTAŁCONEJ W PLANACH ZWARTEJ MIEJSCOWYCH POD ZWARTEJ MIEJSCOWYCH POD STRUKTURZE ZABUDOWĘ STRUKTURZE ZABUDOWĘ FUNKCJONALNO- Dla zabudowy FUNKCJONALNO- dla zabudowy PRZESTRZENNEJ W mieszkaniowej PRZESTRZENNEJ W usługowej GRANICACH GRANICACH JEDNOSTKI JEDNOSTKI OSADNICZEJ OSADNICZEJ Dla zabudowy dla zabudowy mieszkaniowej usługowej

OBRĘBY MIEJSKIE: GAJ 24 444 - - - GÓRY - - - LUSZOWSKIE 67 609 TRZEBINIA 48 791 15 229 27 000 12 000 TRZEBIONKA 68 385 6 014 19 800 64 200

104 Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Trzebinia PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO SIERSZA 24 250 1 358 - - WODNA 29 391 - - 6 000 OBRĘBY WIEJSKIE BOLĘCIN 35 987 - - - CZYŻÓWKA 6 402 - - - DULOWA 32 107 15 132 - 24 000 KARNIOWICE 19 303 776 - - LGOTA 19 012 - - - MYŚLACHOWICE 46 657 - - 15 600 MŁOSZOWA 53 835 7 372 - 1 200 PIŁA KOŚCIELECKA 22 795 24 541 - - PSARY 13 774 - - - PŁOKI 18 139 - - - RAZEM 530 881 70422 46 800 123 000 SUMA DLA ZABUDOWY MIESZKANIOWEJ DLA ZABUDOWY USŁUGOWEJ 2 601 303 m 169 800 m2

Tabela 12. Zestawienie powierzchni wynikających obliczenia chłonności. Źródło: Opracowanie własne.

PORÓWNANIE MAKSYMALNEGO W SKALI GMINY ZAPOTRZEBOWANIA NA NOWĄ ZABUDOWĘ MIESZKANIOWĄ I USŁUGOWĄ

Maksymalne w skali Suma chłonności w Różnica pomiędzy podział na funkcje gminy zapotrzebowanie jednostkach zapotrzebowaniem na nową na nowa zabudowę osadniczych zabudowę a możliwością jej (w m2 powierzchni i planach lokalizacji użytkowej zabudowy) miejscowych (w m2 powierzchni użytkowej (w m2 powierzchni zabudowy) użytkowej

zabudowy)

Zabudowa mieszkaniowa 601 303 m2

jednorodzinna 572 116 m2 - 58 587m2 Zabudowa mieszkaniowa 29 400 m2 wielorodzinna

Zabudowa 114 423 m2 169 800 m2 -55 377 m2 usługowa

Tabela 13. Porównanie maksymalnego w skali gminy zapotrzebowania na nową zabudowę

105 Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Trzebinia PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO mieszkaniową i usługową. Źródło: Opracowanie własne.

Jak widać z powyższego zestawienia tabelarycznego założone maksymalne zapotrzebowanie w skali gminy na nową zabudowę mieszkaniową i usługową w perspektywie 30 lat jest mniejsze niż suma terenów przewidzianych pod zabudowę w jednostkach osadniczych i planach miejscowych. Oznacza to, że zgodnie z art. 10 ust.5 pkt 2 i 3 ustawy nową zabudowę będzie można lokalizować jako uzupełnienie w granicach obszarów o w pełni wykształconej zwartej strukturze funkcjonalno-przestrzennej w granicach jednostki osadniczej oraz jako uzupełnienie zabudowy w terenach, gdzie obowiązują plany miejscowe.

PORÓWNANIE MAKSYMALNEGO W SKALI GMINY ZAPOTRZEBOWANIA NA NOWĄ ZABUDOWĘ PRODUKCYJNO-USŁUGOWĄ

CHŁONNOŚĆ OBSZARÓW O W PEŁNI WYKSZTAŁCONEJ ZWARTEJ STRUKTURZE FUNKCJONALNO- PRZESTRZENNEJ ORAZ OBSZARÓW PRZEZNACZONYCH W PLANACH MIEJSCOWYCH POD ZABUDOWĘ W POWIERZCHNI UŻYTKOWEJ ZABUDOWY W PODZIALE NA FUNKCJĘ PRODUKCYJNO-USŁUGOWĄ (w m2 pow. użytkowej zabudowy)

CHŁONNOŚĆ W OBSZARACH O W PEŁNI WYKSZTAŁCONEJ CHŁONNOŚC OBSZARÓW ZWARTEJ STRUKTURZE PRZEZNACZONYCH W PLANACH FUNKCJONALNO- MIEJSCOWYCH POD ZABUDOWĘ PRZESTRZENNEJ W

GRANICACH JEDNOSTKI OSADNICZEJ

66106 144517 89337 39245 8294 82454 5225 RAZEM 155 443 279 735 SUMA 435 178 m2

Powierzchnia użytkowa zabudowy produkcyjno-usługowej wynosi 455 381m2. Obliczenie to oparte zostało o wskaźnik zainwestowania (zabudowy) w poszczególnych terenach. Natomiast powierzchnia terenu pod zabudowę produkcyjno-usługową wyrażona w hektarach to 63,14 ha.

Maksymalne w skali Suma chłonności w Różnica pomiędzy zapotrzebowaniem na gminy jednostkach nową Funkcja zapotrzebowanie na osadniczych zabudowę a możliwością jej zabudowy nową zabudowę i planach lokalizacji produkcyjno- miejscowych (w m2 powierzchni użytkowej usługową (w ha) zabudowy) (w ha)

106 Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Trzebinia PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO w m2 w ha zabudowa 705 000m2 435 178 m2 produkcyjno- 2 usługowa (94 ha) (60,5 ha) 269 822 m 33,50 ha

Tabela 14. Maksymalne zapotrzebowanie na nową zabudowę produkcyjno-usługową. Źródło: Opracowanie własne.

Dla zabudowy produkcyjno-usługowej obliczenia chłonności w jednostkach osadniczych i planach miejscowych pokazały, że rezerwy są mniejsze niż zakładane maksymalne w skali gminy zapotrzebowanie na zabudowę i poszerzanie terenów będzie możliwe. Zakłada się, że zabudowa lokalizowana będzie przede wszystkim w terenach do tej pory przeznaczonych pod tę funkcję, dla której wyliczono rezerwy terenowe w ilości 435 178 m2. Nowe tereny zabudowy w Studium zajmują ok. 264,06 ha i wskazane zostały jako: 1) jako uzupełnienie zabudowy w granicach obszarów o w pełni wykształconej zwartej strukturze funkcjonalno-przestrzennej w granicach jednostki osadniczej (art. 10 ust.5 pkt 2), 2) jako uzupełnienie zabudowy w terenach, gdzie obowiązują plany miejscowe (art. 10 ust.5 pkt 3), 3) jako nowe tereny, które nie były dotąd projektowane w obowiązującym studium a są położone poza obszarami o w pełni wykształconej zwartej strukturze funkcjonalno- przestrzennej w granicach jednostki osadniczej i poza terenami przeznaczonymi do zabudowy w planach miejscowych. Tak wyznaczone nowe tereny zostały wskazane zamiast niektórych terenów wycofanych z dotychczasowego studium, tj. rezygnowano z terenów wskazanych do zabudowy a dotychczas niezagospodarowanych i nie przeznaczonych w planach do zagospodarowania kubaturowego, na których stwierdzono występowanie obszarów przyrodniczo cennych oraz z uwagi na niekorzystne warunki do zabudowy (art. 10 ust.5 pkt 4 lit.6 – na zasadzie zbilansowania i zamiany).

Gmina posiada rezerwy w dotychczasowym studium, podobnie jak w obowiązujących planach miejscowych, co wykazał wykonany szacunek chłonności. Studium jest aktem wewnętrznie obowiązującym w gminie i wiążącym przy sporządzaniu planów miejscowych (art. 15 ust.1 ustawy), natomiast plany miejscowe wg wymogów ustawy stanowią akt prawa miejscowego a wprowadzanie w ich granicach zmian pogarszających dotychczasowe warunki inwestowania, wiąże się z koniecznością pokrycia kosztów z tym związanych (art. 36 ustawy). W związku z tym nie wprowadza się ograniczeń w zainwestowaniu terenów przeznaczonych na cele budowlane zarówno w planach miejscowych jak i studium. Zasięg terenów wskazanych do zabudowy w dotychczas obowiązującym studium został zestawiony z wynikami analiz, o których mowa w art. 10 ustawy. Rozpoznanie istniejącego stanu zagospodarowania, ustaleń planów miejscowych, decyzji administracyjnych (pozwoleń na budowę) oraz szeregu uwarunkowań w tym szczególnie wynikających z potrzeb ochrony zasobów środowiska przyrodniczego i obecnych warunków

107 Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Trzebinia PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO rozwoju gospodarczego i społecznego - pozwoliło na stwierdzenie, że w dotychczasowym studium wskazane zostały obszary, które powinny zostać wycofane z przeznaczenia pod zabudowę. Dotyczy to zarówno terenów zabudowy mieszkaniowej, jak i usługowej oraz produkcyjno-usługowej. Podjęto decyzję o ograniczeniu ich zasięgu zarówno w mieście jak i w części wiejskiej gminy na terenach o łącznej powierzchni w ilości 75,82 ha, w tym: na terenach mieszkaniowo-usługowych: 45,00 ha na terenach produkcyjno-usługowych: 30,82 ha.

Uznano, że możliwe i zasadne jest z punktu widzenia osiągnięcia zrównoważonego rozwoju gminy, przy zachowaniu wymogów art.1, ust. 2, 3 i 4 ustawy, na podstawie analiz wszelkich potrzeb rozwojowych, w tym wyrażonych przez mieszkańców oraz dotychczasowego zagospodarowania terenów, jak i zmian w zakresie ich zagospodarowania, a także wyników analiz ekonomicznych środowiskowych i społecznych oraz bilansu terenów przeznaczonych pod zabudowę, wykorzystanie „wycofanych” powierzchni do uruchomienia zamiennych, nowych obszarów (poza granicami obszarów o ukształtowanej strukturze funkcjonalno-przestrzennej). „Przeorganizowanie” obszarów miało również na celu rezygnację z powierzchni niewykorzystanych na obrzeżach miejscowości na rzecz uzupełnienia struktur już rozwiniętych lub usankcjonowanie obszarów, gdzie proces rozwoju zabudowy na podstawie zaawansowanych procedur pozwolenia na budowę już następuje. Wykorzystane tereny do przeorganizowania były w dwóch etapach, tj. do wyłożenia i po uwzględnieniu części uwag. W Prognozie wyżej przytoczone analizy uważa się za zasadne.

3.4. Struktura przestrzenna Gminy- przeznaczenie, zagospodarowanie i użytkowanie terenów.

W poniższej tabeli zestawiono warunki zagospodarowania i użytkowania terenów, które wpływają na jakość środowiska. Użytkowanie terenów Zasady zagospodarowania Ustalenia Studium określające dopuszczalne oddziaływanie na Przeznaczenie terenów środowisko MW – tereny zabudowy mieszkaniowej Dla MW: wielorodzinnej ▪ wskaźnik powierzchni terenu biologicznie czynnego MWU – tereny zabudowy mieszkaniowej powinien wynosić: wielorodzinnej i usługowej − dla zabudowy wielorodzinnej wysokiej intensywności – min. 25%; MW - obszary zabudowy mieszkaniowej − dla zabudowy wielorodzinnej niskiej intensywności w wielorodzinnej o zróżnicowanej Trzebini – min. 65%; intensywności i wysokości zabudowy, w ▪ maksymalna wysokość których dopuszcza się możliwość lokalizacji usług wolnostojących lub - dla nowej zabudowy wielorodzinnej wysokiej wbudowanych w budynki mieszkalne oraz intensywności w Młoszowej wysokość nie powinna zabudowę i zagospodarowanie przekroczyć 24m; (zabudowa do VII kondygnacji), towarzyszące typu budynki gospodarcze i w Trzebini przy ul. Kopernika i przy ul. garażowe, parkingi, urządzenia i obiekty Grunwaldzkiej nie powinna przekroczyć 15m; rekreacji oraz zieleń urządzoną, − wysokość zabudowy wielorodzinnej niskiej infrastrukturę techniczną i drogową, itp. W intensywności w Trzebini przy

108 Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Trzebinia PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO ramach zabudowy wielorodzinnej ul. Młoszowskiej nie może przekroczyć 12 m występują osiedla zabudowy istniejącej, a (zabudowa do III kondygnacji); także wskazuje się nowe tereny dla − wysokość zabudowy usługowej, budynków zabudowy wielorodzinnej – położone przy gospodarczych i garażowych dopuszczonej w granicy Trzebini i Młoszowej, przy ul. obszarach zabudowy mieszkaniowej wielorodzinnej Grunwaldzkiej oraz przy ul. Kopernika w należy określić po szczegółowych analizach na etapie Trzebini. Teren w Trzebini przy ul. planów miejscowych; Młoszowskiej planowany jest jako ▪ intensywność zabudowy zabudowa wielorodzinna niskiej − dla zabudowy wielorodzinnej wysokiej intensywności intensywności a pozostałe to zabudowania o – maksymalnie 2,0; wysokiej intensywności. − dla zabudowy wielorodzinnej niskiej intensywności (do III kondygnacji) – maksymalnie 0,8. MWU – dwa tereny z istniejącą zabudową: Dla MWU: osiedla zabudowy mieszkaniowej ▪ wskaźnik powierzchni terenu biologicznie czynnego wielorodzinnej przy ul. Fabrycznej w powinien wynosić – min. 40%. Trzebini z możliwością poszerzenia ▪ maksymalna wysokość zabudowy mieszkaniowej i programu usługowego na terenie osiedla i usługowej: teren w okolicy ulicy Janusza Korczaka, − dla zabudowy istniejącej należy zachować ilość kondygnacji, którego położenie pozwala na stopniową zmianę funkcji w budynkach w kierunku − zabudowa mieszkaniowa i usługowa nie może przekroczyć usługowym. Obydwa te tereny objęte 12m, zostały strefą ochrony konserwatorskiej. W − wysokość budynków gospodarczych i garażowych terenach dopuszcza się możliwość dopuszczonej w obszarach zabudowy mieszkaniowej lokalizacji usług wolnostojących lub wielorodzinnej należy określić po szczegółowych wbudowanych w budynki mieszkalne oraz analizach na etapie planów miejscowych; zabudowę towarzyszącą typu budynki ▪ intensywność zabudowy – maksymalnie 0,8. gospodarcze i garażowe; -nowy teren przy ul. Grunwaldzkiej w centrum Sierszy dla zabudowy mieszkaniowo-usługowej, mieszkaniowej wielorodzinnej i usługowej (komercyjnej i publicznej) z zielenią urządzoną, infrastrukturą techniczną i drogową oraz innymi urządzeniami towarzyszącymi.

w obszarze wiejskim: ▪ W obszarach zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej M1– tereny zabudowy mieszkaniowej zakazuje się lokalizacji: jednorodzinnej z zabudową tradycyjną ▪ zabudowy mieszkaniowej wielorodzinnej, zlokalizowane w miejscu, gdzie obszar ▪ zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej w układzie zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej szeregowym na terenach wiejskich (M1, M2); związany był z historycznym układem ▪ wskaźnik powierzchni terenu biologicznie czynnego zabudowy miejscowości, powinien wynosić: M2 – tereny zabudowy mieszkaniowej dla M1 i M2 w Dulowej w strefie odtworzenia jednorodzinnej położone poza centralną i pierwotnego centrum – min. 25%; historyczną częścią zabudowy obejmującą dla M2 – w mieście min. 40%, a obszarze wiejskim istniejąca zabudowę oraz nowe tereny 50%, wskazane do rozwoju tego typu zabudowy z zastrzeżeniem, że: dla terenów ujętych w korytarz wielofunkcyjny o szczególnych standardach w obszarze miejskim: zagospodarowania: w strefie odtworzenia pierwotnego M1 – tereny zabudowy mieszkaniowej centrum – min. 45%, a w pozostałych obszarach – min. jednorodzinnej z zabudową tradycyjną 75% w obrębach miejskich Góry Luszowskie, terenu działki budowlanej lub terenu inwestycji; Siersza i Wodna zlokalizowane w miejscu, ▪ maksymalna wysokość zabudowy: gdzie obszar zabudowy mieszkaniowej mieszkaniowej nie może przekroczyć 12m, a w parkach jednorodzinnej związany był z krajobrazowych 9m; historycznym układem zabudowy usługowej nie może przekroczyć 12m; miejscowości, budynków gospodarczych, garażowych i inwentarskich M2 – tereny zabudowy mieszkaniowej dopuszczonych w obszarach zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej położone poza centralną i jednorodzinnej i zagrodowej (w przypadku terenów

109 Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Trzebinia PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO historyczną częścią zabudowy obejmującą wiejskich) - należy określić na po szczegółowych istniejąca zabudowę oraz nowe tereny analizach etapie planów miejscowych; z zastrzeżeniem, że wskazane do rozwoju tego typu zabudowy w obszarze parków krajobrazowych wysokość należy dostosować do planów ochronnych; ▪ intensywność zabudowy: - w centrum i śródmieściu – max 1,5 - dla M1 i M2 w Dulowej w strefie odtworzenia pierwotnego centrum – max 0,8 - dla M2 w mieście – max 0,8, a w obszarze wiejskim – max 0,4intensywność minimalną należy określić w planach miejscowych; ▪ minimalna wielkość nowowydzielanych działek: w mieście: dla zabudowy wolnostojącej mieszkaniowej jednorodzinnej - 600 m2, dla zabudowy w układzie bliźniaczym 400 m2. w obszarze wiejskim: dla M1 - 600 m2, dla M2 - 800 m2.

M3 – tereny zabudowy mieszkaniowej ▪ W obszarach zabudowy mieszkaniowej rozproszonej rozproszonej zakazuje się lokalizacji: Obszary zabudowy mieszkaniowej − zabudowy mieszkaniowej wielorodzinnej, jednorodzinnej rozproszonej z urządzeniami − zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej w układzie towarzyszącymi. szeregowym − zabudowy usługowej wolnostojącej w zakresie innym niż wymieniona powyżej. ▪ wskaźnik powierzchni terenu biologicznie czynnego powinien wynosić: w mieście i w obszarze wiejskim – min. 60%; dla terenów ujętych w korytarz wielofunkcyjny o szczególnych standardach zagospodarowania – min. 75%; ▪ maksymalna wysokość zabudowy mieszkaniowej i usługowej nie może przekroczyć 9m a wysokość budynków gospodarczych i garażowych dopuszczonych w obszarach zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej należy określić po szczegółowych analizach na etapie planów miejscowych; ▪ intensywność zabudowy: w mieście maksymalnie do 0,5, w obszarze wiejskim maksymalnie do 0,3; intensywność minimalną należy określić w planach miejscowych. ▪ minimalna wielkość nowo wydzielanych działek – 1500m2

MZ – teren zabudowy mieszkaniowej Na etapie planu miejscowego decyzje o lokalizacji zabudowy jednorodzinnej z ograniczoną należy poprzedzić wykonaniem analiz mających na celu możliwością zabudowy wykazanie wpływu zabudowy na wartości przyrodnicze Są to tereny, które dotychczas były obszaru lub sporządzeniem oceny wartości przyrodniczych i przeznaczone w planach miejscowych lub uwarunkowań środowiskowych terenu, które mogą mieć studium pod zabudowę mieszkaniową lub wpływ na ograniczenie lub wykluczenie zabudowy. zagrodową, a w wyniku analizy W przypadku zachowania lub ograniczenia zabudowy kierunki uwarunkowań stwierdzono, że zabudowa w przeznaczenia, w tym zakres dopuszczonych usług należy takich terenach powinna być ograniczona przyjąć jak dla terenów zabudowy mieszkaniowej lub powinno się je wycofać z zabudowy, jednorodzinnej (M2), a w przypadku wyłączenia z zabudowy przeznaczając pod zieleń nieurządzoną (Z), jak dla terenów zieleni nieurządzonej (Z). z uwagi na przyrodnicze i krajobrazowe walory obszarów.

MU – tereny zabudowy mieszkaniowej i ▪ wskaźnik powierzchni terenu biologicznie czynnego usługowej powinien wynosić: Obszary zabudowy mieszkaniowo – − w mieście oraz w obszarze wiejskim w strefie

110 Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Trzebinia PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO usługowej, usługowej (komercyjnej i odtworzenia pierwotnego centrum i w terenie MU w publicznej) oraz mieszkaniowej z Bolęcinie (przy skrzyżowaniu ul. Krakowskiej z ul. urządzeniami towarzyszącymi, z Trzebińską) - min. 25%, dopuszczeniem zieleni urządzonej oraz − w obszarze wiejskim – min. 40%, infrastruktury technicznej i drogowej. Tereny − dla terenów ujętych w korytarz wielofunkcyjny o MU wskazane są w większości centrów szczególnych standardach zagospodarowania: sołectw, wzdłuż drogi krajowej na osi o dla zabudowy mieszkaniowej w obszarze wiejskim Dulowa-Trzebinia, przy ważniejszych w strefie odtworzenia pierwotnego centrum 45%, drogach oraz jako zabudowa śródmiejska a na pozostałym obszarze min. 75%, wzdłuż ulic: Marszałka Piłsudskiego, o zabudowy usługowej i mieszkaniowo – usługowej Ochronkowej, Kościuszki, Słowackiego, min. 60%; Młoszowskiej i Św. Stanisława. W skład terenu działki budowlanej lub terenu inwestycji; terenów MU wchodzi również obszar ▪ maksymalna wysokość zabudowy mieszkaniowej, zabudowy mieszkaniowo-usługowej razem z usługowej i mieszkaniowo - usługowej nie może placem w postaci rynku (MU1) – planowanej przekroczyć 12 m, a w parkach krajobrazowych dla w planie miejscowym w Pile Kościeleckiej zabudowy mieszkaniowej 9m; wyjątek stanowi zabudowa przy ul. Słonecznej oraz teren w Bolęcinie śródmiejska o dopuszczonej wysokości do 16m oraz przy skrzyżowaniu ul. Krakowskiej z ul. zabudowa w terenie MU w Bolęcinie (przy skrzyżowaniu Trzebińską. ul. Krakowskiej z ul. Trzebińską) dopuszczona do wysokości 15m. Wysokość budynków gospodarczych i garażowych dopuszczonej w obszarach zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej i zagrodowej należy określić na po szczegółowych analizach etapie planów miejscowych; z zastrzeżeniem, że w obszarze parków krajobrazowych wysokość należy dostosować do planów ochronnych; ▪ intensywność zabudowy dla zabudowy śródmiejskiej wzdłuż ulic: M. Piłsudskiego, Ochronkowej, Kościuszki, Słowackiego, Młoszowskiej i św. Stanisława. - maksymalnie do 2,0, dla pozostałych terenów w mieście, w Młoszowej przy drodze krajowej oraz w obszarze wiejskim w strefie odtworzenia pierwotnego centrum - maksymalnie do 1,4, w obszarze wiejskim maksymalnie do 0,8 ▪ minimalna wielkość nowowydzielanych działek: w mieście: − dla zabudowy wolnostojącej mieszkaniowej jednorodzinnej - 400 m2, w obszarze wiejskim: − dla zabudowy wolnostojącej mieszkaniowej jednorodzinnej - 800 m2; − w Pile Kościeleckiej w rynku MU1 - 400 m2. MUZ – tereny zabudowy mieszkaniowej i Na etapie planu miejscowego decyzje o lokalizacji zabudowy usługowej z ograniczoną możliwością należy poprzedzić wykonaniem analiz mających na celu zabudowy wykazanie wpływu zabudowy na wartości przyrodnicze Są to tereny, które dotychczas były obszaru lub sporządzeniem oceny wartości przyrodniczych i przeznaczone w studium pod zabudowę uwarunkowań środowiskowych terenu, które mogą mieć mieszkaniową a w wyniku analizy wpływ na ograniczenie lub wykluczenie zabudowy. uwarunkowań stwierdzono, że zabudowy w W przypadku zachowania lub ograniczenia zabudowy kierunki takich terenach powinna być ograniczona przeznaczenia, w tym zakres dopuszczonych usług należy lub powinno się je wycofać z zabudowy przyjąć jak dla terenów zabudowy mieszkaniowej i usługowej przeznaczając pod zieleń nieurządzoną (Z), (MU), a w przypadku wyłączenia z zabudowy jak dla terenów z uwagi na przyrodnicze i krajobrazowe zieleni nieurządzonej (Z). walory obszarów.

UM – tereny zabudowy przyrynkowej ▪ wskaźnik powierzchni terenu biologicznie czynnego Tereny zabudowy mieszkaniowo – usługowej, powinien wynosić: usługowej i mieszkaniowej o charakterze − min. 25%, dla zabudowy przyrynkowej i w Małym Rynku zabudowy śródmiejskiej, a także tereny 0% - terenu działki budowlanej lub terenu inwestycji;

111 Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Trzebinia PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO zieleni urządzonej oraz infrastruktury ▪ maksymalna wysokość technicznej i drogowej. − w istniejącej zabudowie utrzymuje się ilość kondygnacji; − dla nowej zabudowy i rozbudowy w pierzejach przyrynkowych wysokość nie powinna przekroczyć wysokości zabudowy w danej pierzei; − dla pozostałej zabudowy do 16m. Dopuszcza się zmianę wysokości w związku z rozbudową lub nadbudową budynków, po szczegółowych analizach na etapie planu miejscowego. ▪ intensywność zabudowy − dla zabudowy w pierzejach przyrynkowych maksymalnie do – 3,5 − dla pozostałej zabudowy – maksymalnie do 1,4;

U1 – tereny zabudowy usług Wyklucza się działalność wywierającą wpływa na warunki komercyjnych środowiskowe, zwłaszcza w zakresie zanieczyszczeń. Istniejące obszary usługowe oraz tereny ▪ wskaźnik powierzchni terenu biologicznie czynnego predysponowane dla rozwoju funkcji powinien wynosić: usługowej, a także tereny z zabudową − w mieście - min. 25%, mieszkaniową i mieszkaniowo-usługową, − w obszarze wiejskim – min. 40%, tereny infrastruktury technicznej (w tym − dla terenów ujętych w korytarz wielofunkcyjny o punkt selektywnej zbiorki odpadów szczególnych standardach zagospodarowania min. komunalnych) oraz tereny obsługi i 60%; infrastruktury drogowej (np.: stacje obsługi terenu działki budowlanej lub terenu inwestycji; pojazdów, myjnie, stacje benzynowe, ze względu na istniejące zainwestowanie i podziały warsztaty, zespoły parkingów, itp.) położone geodezyjne dopuszcza się zmianę wskaźnika lub jego w bezpośrednim sąsiedztwie ważnych tras zróżnicowanie dla poszczególnych terenów po komunikacyjnych, a także w centrach sołectw szczegółowych analizach na etapie planu miejscowego; i centrum miasta. Część z terenów położona ▪ maksymalna wysokość zabudowy zróżnicowana ze jest w Strefach Aktywności Gospodarczej. względu na położenie terenów U1 w obszarach SAG lub

w ich sąsiedztwie oraz pozostałych terenach miasta i w obszarze wiejskim. wysokość zabudowy nie może przekroczyć: − 25m – w SAG: na terenie po byłej KWK Siersza, teren po dawnych ZG Trzebionka, − 20m – o w SAG: przy ul. Długiej, w obszarze Śródmieście – Południe (po byłych ZM I), o w sąsiedztwie SAG (na terenach przylegających): w rejonie ul. Tuwima, przy ul. Słowackiego, − do 16m – pozostała zabudowa w mieście; − do 12m pozostała zabudowa w obszarze wiejskim; z zastrzeżeniem, że w obszarze parków krajobrazowych wysokość należy dostosować do planów ochronnych; ▪ intensywność zabudowy: - w zabudowie śródmiejskiej wzdłuż ulic: M. Piłsudskiego, Kościuszki, Słowackiego, Krakowskiej i św. Stanisława. - w mieście: − maksymalnie 2,0 – SAG, − maksymalnie 2,0 – w sąsiedztwie SAG, − w pozostałej zabudowie - maksymalnie 1,5; − w obszarze wiejskim – maksymalnie do 1,1; intensywność minimalna należy określić w planach miejscowych; ▪ minimalna wielkość nowowydzielanych działek:

112 Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Trzebinia PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO − nie określa się wielkości nowydzielanych działek dla zabudowy mieszkaniowej. Parametry działki należy określić na etapie planów miejscowy w oparciu lokalne uwarunkowania. UZ - tereny zabudowy usług Na etapie planu miejscowego decyzje o lokalizacji zabudowy komercyjnych z ograniczoną możliwością należy poprzedzić wykonaniem analiz mających na celu zabudowy wykazanie wpływu zabudowy na wartości przyrodnicze Tereny położone w Trzebionce przy obszaru lub sporządzeniem oceny wartości przyrodniczych i zbiorniku wodnym „Cegielnia” i w uwarunkowań środowiskowych terenu, które mogą mieć Młoszowej przy torach kolejowych (przy wpływ na ograniczenie lub wykluczenie zabudowy. granicy z Dulową), które dotychczas były W przypadku zachowania lub ograniczenia zabudowy kierunki przeznaczone w studium i planie przeznaczenia, należy przyjąć jak dla terenów zabudowy miejscowym pod funkcje związane z usługowej (U1), a w przypadku wyłączenia z zabudowy jak usługami, a w wyniku analizy dla terenów zieleni nieurządzonej (Z). uwarunkowań stwierdzono, że zabudowa w takich terenach powinna być ograniczona lub powinno się je wycofać z zabudowy przeznaczając pod zieleń nieurządzoną (Z), z uwagi na przyrodnicze i krajobrazowe walory obszarów.

U2 – tereny zabudowy usług publicznych ▪ wskaźnik powierzchni terenu biologicznie czynnego Istniejące obszary usługowe o znaczeniu powinien wynosić: publicznym oraz tereny predysponowane − w mieście i obszarze wiejskim min. 25%, dla rozwoju funkcji usługowej, a także − dla terenów ujętych w korytarz wielofunkcyjny o tereny infrastruktury technicznej i drogowej szczególnych standardach zagospodarowania min. położone w bezpośrednim sąsiedztwie 60%; ważnych tras komunikacyjnych. terenu działki budowlanej lub terenu inwestycji; ze względu na istniejące zainwestowanie i podziały geodezyjne dopuszcza się zmianę wskaźnika lub jego zróżnicowanie dla poszczególnych terenów po szczegółowych analizach na etapie planu miejscowego; ▪ maksymalna wysokość: − w mieście – do 16m; − w obszarze wiejskim – do 12m. ▪ intensywność zabudowy: − w mieście – maksymalnie do 1,5; − w obszarze wiejskim – maksymalnie do 1,0. ▪ minimalna wielkość nowowydzielanych działek: − nie określa się wielkości nowydzielanych działek dla zabudowy mieszkaniowej. Parametry działki należy określić na etapie planów miejscowy w oparciu lokalne uwarunkowania. US – tereny sportu i rekreacji ▪ wskaźnik powierzchni terenu biologicznie czynnego Tereny sportu i rekreacji oraz wypoczynku - powinien wynosić min. 20% (bez terenu boiska) terenu istniejące i planowane do rozwoju tej działki budowlanej lub terenu inwestycji. Wskaźnik ten funkcji, z przeznaczeniem pod urządzenia może być zmieniony na etapie planu miejscowego i sportowe i rekreacyjne, jak: boiska, korty, dostosowany do charakteru zagospodarowania danego terenu urządzenia do sportów wodnych oraz US; urządzenia towarzyszące związane z ▪ maksymalna wysokość: nie powinna przekraczać dwóch funkcją terenu, tj.: szatnie, sanitariaty, kondygnacji; wprowadza się ograniczenie wysokości budynki socjalne, gastronomia, widownie, zabudowy dla terenu US: itp., tereny zieleni urządzonej w mieście do 12m, zagospodarowane obiektami i urządzeniami w obszarze wiejskim do 10m; do wypoczynku i rekreacji. ▪ intensywność zabudowy: − w mieście – maksymalnie do 1,2; − w obszarze wiejskim – maksymalnie do 0,5.

USZ – tereny sportu i rekreacji z Na etapie planu miejscowego decyzje o lokalizacji zabudowy

113 Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Trzebinia PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO ograniczonym zagospodarowaniem należy poprzedzić wykonaniem analiz mających na celu wykazanie wpływu zabudowy na wartości przyrodnicze obszaru lub sporządzeniem oceny wartości przyrodniczych i uwarunkowań środowiskowych terenu, które mogą mieć wpływ na ograniczenie lub wykluczenie zabudowy. W przypadku zachowania lub ograniczenia zabudowy kierunki przeznaczenia, należy przyjąć jak dla terenów US a w przypadku wyłączenia z zabudowy jak dla terenów zieleni nieurządzonej (Z).

ZU – tereny zieleni urządzonej i Tereny ZU powinny utrzymać charakter „zielony”, z rekreacyjnej zachowaniem zieleni objętej formami ochrony przyrody lub Obszary ogólnodostępnej zieleni innej, których ochrona wynika z przepisów ustawy o ochronie urządzonej, pełniącej istotną funkcję w przyrody. Na terenach ZU z możliwością zagospodarowania strukturze miasta i terenów wiejskich oraz kubaturowego przy Balatonie oraz na Błoniach Karniowickich, szczególną rolę ze względów społecznych. dopuszcza się możliwość lokalizacji: terenów urządzeń sportowych (boisk, kortów, itp.), tymczasowych obiektów wystawowych, koncertowych, obiektów małej architektury oraz obiektów związanych z rekreacją i wypoczynkiem: altan, wiat, sanitariatów, obiektów i urządzeń parkowych, placów zabaw oraz obiektów służących obsłudze terenów o powierzchni zabudowy do 25m2, w tym m.in. handlowych, obiektów sezonowych oraz infrastruktury technicznej i drogowej (w tym parkingów), a także trasowania ścieżek pieszych i tras rowerowych. Ponadto dla terenów nad zbiornikami wodnymi lub ciekami dopuszcza się budowle i urządzenia związanych z gospodarką wodną, przeciwpowodziową, a także plaże, pomosty i urządzenia wodne. W Dulowej i Płokach i na części teren nr 822/8 w Górach Luszowskich teren ma charakter zieleni urządzonej, utrzymanej i zagospodarowanej dla potrzeb mieszkańców, ale bez możliwości wyposażenia w obiekty kubaturowe, tereny wyposażone w obiekty małej architektury i udostępnione do tras spacerowych czy rowerowych. O potrzebie dopuszczenia obiektów kubaturowych przy Balatonie należy zdecydować w indywidualnych przypadkach przy sporządzaniu planu miejscowego, mając na uwadze jak najmniejszą ingerencję w istniejące siedliska i zachowanie pełnej wartości przyrodniczej obszaru, w tym uwzględnieniu istniejących zasobów przyrodniczych oraz stale lub okresowo obecnych na tym terenie gatunków fauny i flory.

Dla terenów zieleni urządzonej i rekreacyjnej określa się następujące parametry i wskaźniki: ▪ wskaźnik powierzchni terenu biologicznie czynnego powinien wynosić min. 80%; ▪ wysokość altan, wiat i budynków należy ustalić w planach miejscowych.

ZUK – tereny zieleni urządzonej Tereny ZUK powinny zachować charakter zieleni parkowej dawnego założenia parkowego (urządzonej), a wszelka działalność inwestycyjna nie może Tereny zieleni parkowej, na których naruszyć zasad ochrony przyrody i ochrony dóbr kultury. znajdują się obiekty wpisane do rejestru Parametry i wskaźniki dla nowej zabudowy: zabytków oraz objęte strefami ochrony ▪ wskaźnik powierzchni terenu biologicznie czynnego konserwatorskiej, jak: Willa NOT w Sierszy, powinien wynosić min. 80%; budynek huty żelaza i galmanu w Płokach, ▪ wysokość altan, wiat i innych obiektów należy ustalić w Dwór Zieleniewskich, zespół pałacowo- planach miejscowych. parkowy w Młoszowej, zabudowa przy ul. Fabrycznej oraz nie objęte strefą dawne założenie parkowe przy ul. Dworskiej.

114 Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Trzebinia PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO

ZC, ZC1 – tereny cmentarzy Realizacja planowanej rozbudowy cmentarzy istniejących jest Obejmują tereny cmentarzy istniejących możliwa pod warunkiem uzyskania pozytywnych wyników (ZC) oraz rezerwy nowych cmentarzy badań hydrogeologicznych. (ZC1)- ustanowione w planach Na etapie planów miejscowych dla terenów w otoczeniu miejscowych lub wskazana w cmentarza należy uwzględnić na rysunku pasy izolujące tereny dotychczasowym studium. cmentarne oraz wprowadzić do tekstu ustaleń planu ograniczenia w ich zagospodarowaniu zgodnie z przepisami odrębnymi. Dla terenów cmentarzy określa się następujące parametry i wskaźniki: ▪ wskaźnik powierzchni terenu biologicznie czynnego powinien wynosić min. 30%; ▪ wysokość budynków należy ustalić w planach miejscowych.

ZU1- teren zieleni urządzonej z Teren ten może zostać wskazany pod lokalizację cmentarza na możliwością wykorzystania na cmentarz etapie sporządzania planu miejscowego pod warunkiem, że Wskazuje się teren zieleni urządzonej z przeprowadzone zostaną zgodnie z przepisami odrębnymi możliwością wykorzystania na teren stosowne badania gruntu, wskazujące czy ten teren jest cmentarza. odpowiedni do jego lokalizacji zgodnie z przepisami rozporządzenia w sprawie określenia, jakie tereny pod względem sanitarnym są odpowiednie na cmentarze. ZCK – teren zespołu cmentarnego w ▪ minimalny wskaźnik powierzchni terenu biologicznie zieleni czynnego powinien wynosić 50%. Teren obejmuje szczególny obiekt - kurhan z zabudową towarzyszącą położony przy ul. Spacerowej w Karniowicach. KP – tereny parkingów i obsługi Dla zabudowy usługowej określa się następujące parametry i komunikacji wskaźniki: KP – tereny parkingów dla zabudowy w rejonie dworca PKP w Trzebini: KPZ – teren parkingu i obsługi ▪ wskaźnik powierzchni terenu biologicznie czynnego komunikacji z ograniczonym powinien wynosić min. 10%; zagospodarowaniem ▪ maksymalna wysokość do 6m; Obejmują tereny pętli autobusowej w ▪ intensywność zabudowy maksymalnie do 0,2. Czyżówce oraz ogólnodostępnych parkingów, obsługujących Rynek i okolice, W terenie KPZ w Dulowej (ul. Spacerowa) z uwagi na centra usługowe i budynki użyteczności stwierdzone przyrodnicze i krajobrazowe walory obszaru – publicznej oraz cmentarze, obszary zabudowa powinna być ograniczona. Na etapie planu rekreacyjne, itp. Przy terenie dworca miejscowego decyzje o lokalizacji zabudowy na terenie KPZ autobusowego w Trzebini i stacji w należy poprzedzić wykonaniem analiz mających na celu Dulowej parkingi będą działać w systemie wykazanie wpływu zabudowy na wartości przyrodnicze P&R. obszaru lub sporządzeniem oceny wartości przyrodniczych i uwarunkowań środowiskowych terenu, które mogą mieć wpływ na ograniczenie lub wykluczenie zabudowy. W przypadku zachowania lub ograniczenia zabudowy kierunki przeznaczenia, należy przyjąć jak dla terenów KP a w przypadku wyłączenia z zabudowy jak dla terenów zieleni nieurządzonej (Z).

IT – tereny infrastruktury technicznej Istotne, strategiczne dla gminy miejsca lokalizacji obiektów i urządzeń infrastruktury technicznej, np.: ujęć i zbiorników wody, oczyszczalni ścieków i przepompowni, stacji trafo, GPZ, stacji redukcyjnych gazu, itp. Obowiązuje utrzymanie dotychczasowych funkcji, poprawa standardów zaopatrzenia. W

115 Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Trzebinia PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO przypadku likwidacji terenu IT włączenie do terenów w sąsiedztwie. PU, PU1 – tereny produkcyjno-usługowe ▪ wskaźnik powierzchni terenu biologicznie czynnego PU - istniejące tereny produkcji, powinien wynosić min. 10% a dla terenów ujętych w wytwórczości i usług, tereny po byłej korytarz wielofunkcyjny o szczególnych standardach działalności górniczej i przemysłowej oraz zagospodarowania – min. 60% terenu działki budowlanej tereny predysponowanych dla rozwoju funkcji produkcyjnej, produkcyjno- lub terenu inwestycji; usługowej i usługowej, w tym np.: ▪ maksymalna wysokość zabudowy zróżnicowana ze rzemiosła, drobnej wytwórczości, handlu względu na położenie terenów PU i PU1 w obszarach hurtowego, składów i magazynów. SAG lub w ich sąsiedztwie oraz pozostałych terenach W terenie PU w Bolęcinie oraz w PU przy ul. miasta i w obszarze wiejskim: Tuwima (teren w sąsiedztwie torów) w SAG wysokość zabudowy nie może przekroczyć: oprócz przeznaczenia pod działalność 35 m w SAG przy ul. Słowackiego, produkcyjno - usługową możliwe jest 25 m zagospodarowanie terenu ogniwami o w SAG: w rejonie ul. Tuwima, przy ul. Długiej, fotowoltaicznymi. na terenie po byłej KWK Siersza, teren po dawnych ZG Trzebionka, PU1 –tereny istniejące: obszar Rafinerii o w sąsiedztwie SAG (tereny przylegające): przy ORLEN Południe S.A., Górka Cement sp. ul. Słowackiego, z o.o.) oraz TAURON Wytwarzanie Spółka o w Czyżówce dla tereny Elektrowni Siersza; Akcyjna - Oddział Elektrownia Siersza w 20 m Trzebini z istniejącym składowiskiem o w SAG: w obszarze Śródmieście – Południe (po odpadów oraz teren po byłych Zakładach byłych ZM I), w obszarze Śródmieścia- Górniczych „Trzebionka” S.A. i część Centrum (po byłych ZM II), w obszarze terenów w obszarze SAG w rejonie ul. „Górka”, w Myślachowicach, w Bolęcinie; Tuwima w Trzebini. o w sąsiedztwie SAG (tereny przylegające): teren rafinerii ORLEN Południe S.A., obszar „Górka”; 16m dla pozostałej zabudowy w mieście; 12m dla pozostałej zabudowy w obszarze wiejskim.

W terenie po byłej KWK Siersza dopuszcza się zwiększenie wysokości do 30m.

▪ intensywność zabudowy: − w mieście – maksymalnie do 2,0, a w SAG w rejonie ul. Tuwima do 4,0 , intensywność minimalną należy określić w planach miejscowych, − w obszarze wiejskim maksymalnie do 1,2, − intensywność minimalną należy określić w planach miejscowych, PU2 – tereny produkcji energii za W przypadku zagospodarowania tego obszaru jako terenu zieleni pomocą ogniw fotowoltaicznych urządzonej obowiązuje zakaz zabudowy, z dopuszczeniem Teren zieleni urządzonej w obszarze po obiektów małej architektury oraz obiektów służących rekreacji i byłej działalności Elektrowni Siersza, w wypoczynkowi, a także budowli i urządzeń związanych z rejonie basenu miejskiego w Trzebini oraz infrastrukturą techniczną i komunikacyjną. po zrekultywowanym składowisku W przypadku terenów produkcji, tj. zagospodarowania odpadów komunalnych z możliwością terenów ogniwami fotowoltaicznymi: zagospodarowania pod lokalizację ogniw ▪ maksymalna wysokość obiektów do 9m; fotowoltaicznych. ▪ wskaźnik powierzchni terenu biologicznie czynnego powinien wynosić min. 20%.

PUZ – teren produkcyjno-usługowy z W wyniku analizy uwarunkowań stwierdza się, że z uwagi na ograniczoną możliwością zabudowy przyrodnicze i krajobrazowe walory obszaru w tym odzyskaną Teren w północnej części możliwość powiązań obszaru z terenem rekreacyjnym zrekultywowanego obszaru po Zakładach zrekultywowanym wykorzystaną do trasowania nowej trasy Surowców Ogniotrwałych „Górka”, rowerowej – zabudowa powinna być ograniczona. przeznaczony w dotychczasowym planie Na etapie planu miejscowego decyzje o lokalizacji zabudowy

116 Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Trzebinia PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO miejscowym dla zabudowy produkcyjno- należy poprzedzić wykonaniem analiz mających na celu usługowej (PU). wykazanie wpływu zabudowy na wartości przyrodnicze obszaru lub sporządzeniem oceny wartości przyrodniczych i uwarunkowań środowiskowych terenu, które mogą mieć wpływ na ograniczenie lub wykluczenie zabudowy. W przypadku zachowania lub ograniczenia zabudowy kierunki przeznaczenia, należy przyjąć jak dla terenów PU, a w przypadku wyłączenia terenu z zabudowy jak dla terenów zieleni nieurządzonej (Z).

PE, PE1 – tereny eksploatacji złóż PE w Bolęcinie obejmuje teren przeznaczony do eksploatacji powierzchniowej kopalin (dolomitów). Po zakończonej PE – teren przeznaczony do eksploatacji eksploatacji wskazuje się kierunek zagospodarowania leśny powierzchniowej kopalin w Bolęcinie, lub częściowo przyrodniczy z możliwością wykorzystania PE1 – teren do eksploatacji w Sierszy. terenu rekreacyjnie. PEZ – teren byłej eksploatacji złóż w Sierszy to teren po dotychczasowej Tereny PE1 w Sierszy obejmuje teren wskazany do eksploatacji związanej z wydobywaniem eksploatacji i funkcji przemysłowej związanej z wydobywaniem piasku, przy zachowaniu warunków ochrony piasku środowiska przyrodniczego. Na terenie PE1 działalność górnicza może być prowadzona na łącznej powierzchni ok. 27 ha. Teren PE1 jest wyłączony spod zabudowy z dopuszczeniem lokalizacji obiektów niezbędnych do funkcjonowania zakładu górniczego prowadzącego eksploatację piasku. Po eksploatacji teren powinien być sukcesywnie rekultywowany w kierunku leśnym. Zakłada się, że eksploatacja piasku prowadzona będzie przy zastosowaniu dotychczasowych technologii eksploatacji kopaliny na terenie PE.

Teren PEZ Na terenie tym po zakończonej eksploatacji i przeprowadzonej rekultywacji wskazuje się kierunek zagospodarowania leśny. Po zrekultywowaniu terenu możliwość wykorzystania jak terenów leśnych (oznaczonych symbolem ZL), zgodnie z ustaleniami pkt. 41. Dopuszcza się po rekultywacji rekreacyjne wykorzystanie terenu, zgodne z przyjętymi kierunkami dla ZL. Na terenie PEZ należy zapewnić na etapie planu miejscowego możliwość obsługi komunikacyjnej dla sąsiadującego terenu PE1 – planowanej eksploatacji złóż. PU3 – teren działalności gospodarczej Teren ten może służyć jako zaplecze techniczne dla kopalni związanej z eksploatacją złoża surowca złoża dolomitów w Bolęcinie oraz teren magazynowania naturalnego surowca i składowania odpadów wydobywczych. W terenie Teren rolny z możliwością wykorzystania go obowiązuje zakaz zabudowy nie związanej z działalnością na cele działalności związanej z eksploatacją górniczą. złoża. Po zakończonej eksploatacji i składowania odpadów wskazuje się kierunek zagospodarowania leśny bądź rolny lub częściowo przyrodniczy, z możliwością wykorzystania terenu dla celów rekreacyjnych. R – tereny rolne Podstawowym kierunkiem działań w tych obszarach jest Obejmują obszary rolne, w tym tereny gleb o utrzymanie dotychczasowego rolnego użytkowania terenu, wysokich klasach bonitacyjnych, uprawy gdzie zasadą jest zakaz zabudowy. Dopuszcza rozbudowę, ogrodnicze, sady, łąki, niezainwestowane przebudowę i odbudowę istniejącej zabudowy lub adaptację na tereny otwarte oraz obszary, w których cele związane z działalnością rolniczą. Ponadto dopuszcza się zlokalizowana jest zabudowa służąca produkcji zabudowę związana z produkcją rolną, hodowlaną oraz rolniczej. zabudowę zagrodową, o której mowa w przepisach odrębnych w miejscach do tego wyznaczonych, tj. w specjalnej strefie o nazwie „obszar lokalizacji zabudowy zagrodowej i hodowlanej” wyznaczonej na rysunku nr II.1 w Gaju,

117 Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Trzebinia PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO Karniowicach, Dulowej, Psarach i w Lgocie. Dla dopuszczonej zabudowy zagrodowej obowiązują parametry i wskaźniki jak dla terenów o symbolu M3. Na terenie rolnym w Karniowicach (na wschód od ul. W. Łokietka) wskazany został informacyjnie na rysunku Studium nr II.1. „obszar hodowli pszczół”. W obszarze nie dopuszcza się zabudowy zagrodowej z uwagi na przyrodniczy charakter obszaru a informacja o lokalizacji pasieki ma służyć zapobieganiu konfliktom społecznym. Z – tereny zieleni nieurządzonej W terenach tych obowiązuje zakaz zabudowy, z dopuszczeniem Obejmują tereny zieleni nieurządzonej, w obiektów małej architektury, budowli i urządzeń związanych z tym nadrzecznej służące zachowaniu gospodarką wodną, przeciwpowodziową i infrastrukturą powiązań przyrodniczych na obszarze gminy, techniczną i komunikacyjną. Możliwe jest wykorzystanie tych zespoły zadrzewień, zakrzewienia śródpolne, terenów do programu rozwoju turystycznego gminy. tereny skarp, wyrobisk, tereny o dużych Dla istniejącej zabudowy (mieszkaniowej, gospodarczej, itp.) spadkach, tereny zalewowe i podmokłe oraz dopuszcza się przebudowę i rozbudowę, uwzględniając rolnicze. występowanie obszarów przyrodniczo cennych. W sytuacji, kiedy w danym obszarze stwierdzone zostanie występowanie obszarów przyrodniczych, decyzje o rozbudowie należy poprzedzić wykonaniem analiz mających na celu wykazanie wpływu zabudowy na wartości przyrodnicze obszaru lub sporządzeniem oceny wartości przyrodniczych i uwarunkowań środowiskowych terenu, które mogą mieć wpływ na ograniczenie lub wykluczenie zabudowy. Powyższe dopuszczenia powinny uwzględniać przebieg korytarzy biologicznych oraz obszary przyrodniczo cenne, w zakresie których należy wykluczyć jakąkolwiek formę zagospodarowania kubaturowego.

ZL – tereny lasów Podstawowym kierunkiem działań w tych obszarach jest Obejmują swym zasięgiem istniejące lasy, utrzymanie ich naturalnego charakteru i istniejącego leśnego które stanowią obszary węzłowe systemu użytkowania. W terenach tych obowiązuje zakaz zabudowy, przyrodniczego gminy. wyjątek mogą stanowić budynki związane z gospodarką leśną w rozumieniu przepisów odrębnych. Ponadto dopuszcza się zagospodarowanie terenów na cele związane z użytkowaniem wodnym, możliwość lokalizacji infrastruktury technicznej i komunikacyjnej oraz rekreacyjne zagospodarowanie terenu, w tym lokalizację ścieżek pieszych i tras rowerowych, pola biwakowego i zagospodarowanie plaży, przy czym rozstrzygnięcia o tym sposobie zagospodarowania powinny być przesądzone w planach miejscowych, z uwzględnieniem wymogów wynikających z przepisów odrębnych.

ZD – tereny ogrodów działkowych ▪ wskaźnik powierzchni terenu biologicznie czynnego Podstawowym kierunkiem działań w tych powinien wynosić min. 75%; obszarach jest utrzymanie dotychczasowego ▪ wysokość altan działkowych i budynków gospodarczych użytkowania terenów, tj. ogrodów działkowych regulują przepisy ustawy o rodzinnych ogrodach umożliwiających zaspokajania potrzeb działkowych; wypoczynkowych i rekreacyjnych. ▪ wysokość budynków socjalnych i administracji - nie może przekroczyć 9 m; ▪ intensywność zabudowy należy określić w planach miejscowych;

WS – tereny wód powierzchniowych Dopuszcza się: śródlądowych możliwość wykorzystania rekreacyjnego terenów, w tym Obejmuje tereny wód otwartych: stawów w realizacji obiektów typu pomosty, baseny pływające, itp.; Młoszowej i Dulowej oraz zbiorników realizacji urządzeń hydrotechnicznych i technicznych (w wodnych: Chechło, Osowiec, Gliniak i tym dróg), obiektów służących gospodarce wodnej. Balaton. Należy wykluczyć możliwość budowy trwałych obiektów, w W terenach WS utrzymuje się zbiorniki tym towarzyszących funkcji rekreacyjnej w granicach złoża

118 Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Trzebinia PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO wodne wraz z ich obudową biologiczną iłów ceramiki budowlanej „Górka” (Trzebinia-Siersza) w obszarze zbiornika „Cegielnia”.

TZ – tereny zamknięte W sytuacji ustania statusu terenu zamkniętego kolejowego Obejmują tereny zamknięte kolejowe dany teren może zostać zagospodarowany np. pod tereny wskazane na podstawie decyzji Nr 3 usługowe, produkcyjno-usługowe oraz w szczególnych Ministra Infrastruktury i Rozwoju z dnia 24 przypadkach mieszkaniowe (dla obiektów istniejących), a marca 2014r. z późn. zmn. w sprawie także parkingi, różne formy zieleni, itp. Ponadto dopuszcza się ustalenia terenów, przez które przebiegają lokalizację dróg, parkingów, ścieżek pieszych i tras linie kolejowe, jako terenów zamkniętych. rowerowych.

TK – tereny kolejowe W sytuacji zmiany funkcji należy stosować odpowiednio Obejmują tereny linii kolejowych, bocznic wskaźniki i parametry jak dla terenów U1 wyznaczonych w wraz infrastrukturą kolejową, drogami Studium. i parkingami Podstawowym kierunkiem jest utrzymanie istniejących funkcji z dopuszczeniem zmiany na tereny usługowe, obiekty składowe oraz inne nie związane z koleją. Dopuszcza się ponadto utrzymanie funkcji mieszkaniowej.

Tabela 15. Zestawienie wybranych warunków zagospodarowania i użytkowania terenów.

3.5.Porównanie projektu Studium z obowiązującym Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Trzebinia.

Sporządzenie nowego Studium gminy Trzebinia wynika ze niespełnienia w pełni wymogów zawartych w Rozporządzeniu w sprawie wymaganego zakresu studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego, zmian wielu przepisów i ustaw związanych z zagospodarowaniem przestrzennym oraz stwierdzenia częściowej nieaktualności obowiązującego Studium w zakresie niektórych uwarunkowań i kierunków rozwoju przestrzennego miasta. Od czasu uchwalenia obowiązującego Studium zgodnie z ustawowym wymogiem wykonano ocenę aktualności Studium, w których sformułowane zostały następujące wnioski:

Analiza zmian w zagospodarowaniu Przestrzennym wraz z oceną aktualności Studium uwarunkowań i kierunków Zagospodarowania przestrzennego oraz Miejscowych planów zagospodarowania Przestrzennego na obszarze gminy Trzebina w latach 2002 – 2013 [marzec 2015]

Porównanie obowiązującego dokumentu „Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Trzebinia” zatwierdzonego Uchwałą Nr VI/48/V/2007 Rady Miasta Trzebini w dniu 29 marca 2007r., zmienionego Uchwałą Nr XII/114/V/2007 Rady Miasta Trzebini z dnia 28 września 2007 r. z późniejszymi zmianami. Po przeprowadzonych analiz wynikło, iż obowiązujący dokument „Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Trzebinia” wymaga: dostosowania do obowiązujących regulacji prawnych, w tym przede wszystkim poprzez doprowadzenie do zgodności z ustawą o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym z dnia 27 marca 2003r. (tekst jednolity Dz. U. z 2015r. poz.199) i Rozporządzenia Ministra

119 Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Trzebinia PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO Infrastruktury z dnia 28 kwietnia 2004r. w sprawie wymaganego zakresu projektu studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego (Dz. U. z 2003r Nr 118, poz. 1233). Analiza zmian w zagospodarowaniu przestrzennym gminy na tle ustaleń obowiązującego dokumentu Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Trzebinia: − Zidentyfikowano przyrost terenów zabudowanych. Są one stosunkowo niewielkie i są rozproszone po całym terenie gminy, najwięcej zaobserwowano ich w Pile Kościeleckiej, Bolęcinie, Młoszowej i Dulowej. Zaledwie po kilka nowozabudowanych działek przyrosło w Czyżówce, Psarach i Płokach. − Nastąpiły kolejne poszerzenia terenów zabudowanych, co jest naturalnym efektem wydawanych decyzji o pozwoleniu na budowę. − Pozwolenia na budowę dla inwestycji i usługowych przemysłowych, wpłynęły na zmianę zagospodarowania gminy. Przykładem mogą być tereny dawnych Zakładów Metalurgicznych Trzebinia, zakład 1 i 2, tereny dawnych Śląskich Zakładów Przemysłu Tłuszczowego i ZKT Gumownia, ZSO Górka, które przestały istnieć, a na ich terenach powstały nowe, mniejsze przedsiębiorstwa usługowe czy produkcyjne z reguły prowadzące inny rodzaj działalności. − Zmiany w zagospodarowaniu są również powodowane realizacją inwestycji drogowych wydawanych na podstawie decyzji zrid.

Stwierdzono, iż dokument wymaga aktualizacji poprzez:

1. Uzupełnienie i zaktualizowanie części określającej uwarunkowania rozwoju, w tym zwłaszcza w zakresie: istniejącego stanu zagospodarowania terenu gminy, w tym zmian wyposażenia terenów w infrastrukturę kanalizacyjną oraz zmian w zagospodarowaniu terenów przemysłowych w obszarze miasta, zasobów przyrodniczych wymagających ochrony, w tym uwzględnienia obszarów cennych przyrodniczo wskazanych w Inwentaryzacji przyrodniczej gminy, ograniczeń w zagospodarowaniu terenów wnikających z obowiązujących aktów prawa miejscowego (rozporządzeń właściwych organów) oraz identyfikacji zagrożeń środowiska i korytarzy ekologicznych, zasad ochrony zabytków, w tym dla obiektów wpisanych do Gminnej Ewidencji Zabytków, obowiązujących przesądzeń planów miejscowych, ustaleń strategii rozwoju gminy, zasięgu terenów zamkniętych oraz likwidacji części infrastruktury kolejowej;

2. Ustalenie zaktualizowanych kierunków prowadzenia polityki przestrzennej gminy, uwzględniającej nowe potrzeby rozwojowe, w tym aktywizację gospodarczą i poprawę warunków życia jej mieszkańców, w szczególności w zakresie:

120 Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Trzebinia PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO zmian w strukturze przestrzennej gminy oraz w przeznaczeniu terenów (co najmniej uaktualnienie zasięgów terenów zabudowanych oraz zasięgów terenów proponowanych do zabudowy, w szczególności o funkcji mieszkaniowej i usługowej), wskaźników dotyczących zagospodarowania oraz użytkowania terenów, terenów wyłączonych z zabudowy, obszarów oraz zasad ochrony środowiska z uwzględnieniem weryfikacji kompleksów funkcjonalno – przyrodniczych, w nawiązaniu do zmienionej sytuacji gospodarczej gminy oraz waloryzacji przyrodniczej gminy sporządzonej w 2013r., z uwzględnieniem korytarzy ekologicznych, ograniczeń w wykorzystaniu terenów i sposobie ich zagospodarowania wynikających z rozporządzenia Regionalnego Dyrektora Gospodarki Wodnej dla strefy ujęcia wody na rzece Rudawie dla miasta Krakowa z 2011r., w sprawie warunków korzystania w regionu wodnego Górnej Wisły, uchwały Sejmiku Województwa Małopolskiego, np. w sprawie Parku Krajobrazowego Dolinki Krakowskie i innych, nowych rozwiązań komunikacyjnych i infrastrukturalnych, dostosowanych do obecnych i przyszłych potrze, obiektów i terenów objętych ochroną ( w tym wyszczególnionych w GEZ).

3. Ustalenie obszarów dla prowadzenia strategicznej polityki przestrzennej gminy,

4. Ustalenie kolejności sporządzania nowych i aktualizacji uchwalonych miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego jako podstawowego narzędzia prowadzenia konsekwentnej polityki przestrzennej gminy.

Zakres zmian w projekcie Studium obejmuje wszystkie zagadnienia zawarte w poprzedniej wersji dokumentu. Od podstaw została przygotowana struktura opracowania oraz jego zawartość merytoryczna - zapisy uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego, a także strona graficzna, w tym plansze i ilustracje. Zapisy Studium z 2014 r. wykorzystane w ramach prac podlegały aktualizacji, uszczegółowieniu oraz modyfikacjom w zakresie ustaleń.

121 Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Trzebinia PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO Przyjęte cele i Obowiązujące Studium (uchwała nr LV/597/VI/2014 Analizowany projekt Studium kierunki działań Rady Miasta Trzebini z dnia 20 października 2014r.) Zasady 1. Zasada utrzymania spójności terytorialnej gminy. 1. Rewitalizacja i rozwój obszarów silnie zurbanizowanych; kształtowania 2. Zasada wyrównywania standardów obsługi komunalnej mieszkańców 2. Przeciwdziałanie rozpraszaniu zabudowy; rozwoju gminy. 3. Podniesienie standardu przestrzeni publicznych; 3. Zasada ochrony stref wrażliwych. 4. Ochrona obszarów cennych kulturowo, przyrodniczo i krajobrazowo 4. Zasada odtwarzalności miejsc pracy. oraz przywrócenie równowagi terenom przekształconym; 5. Zasada powiększania majątku komunalnego na rzecz kształtowania 5. Zapewnienie dostępności komunikacyjnej; przestrzeni publicznych. 6. Rozwój oferty przemysłu czasu wolnego; 6. Zasada oszczędzania zasobów przestrzeni przez koncentrację 7. Poprawa bezpieczeństwa ekologicznego i publicznego; działalności gospodarczej. 8. Rozbudowa infrastruktury technicznej. 7. Zasada implantacji nowych funkcji rozwojowych miasta. Wyznaczone I strefa urbanizacji W obszarach urbanizacji: kategorie Tereny istniejącego zagospodarowania do utrzymania i rozwoju 1. MW – tereny zabudowy mieszkaniowej wielorodzinnej terenów 1. Tereny zabudowy mieszkaniowej wielorodzinnej 2. Tereny zabudowy mieszkaniowej i usługowej MWU – tereny zabudowy mieszkaniowej wielorodzinnej i 3. Tereny zabudowy usługowej, oświaty, kultury, zdrowia i usługowej administracji 2. M1– tereny zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej z zabudową 4. Tereny zabudowy usługowej kultu religijnego tradycyjną 5. Tereny przemysłowe M2 – tereny zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej 6. Terenu infrastruktury technicznej 3. M3 – tereny zabudowy mieszkaniowej rozproszonej 7. Tereny ogrodów działkowych i zwartych obszarów zieleni urządzonej 4. MZ – tereny zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej z ograniczoną 8. Tereny turystyki i rekreacji możliwością zabudowy 9. Tereny sportu 5. MU – tereny zabudowy mieszkaniowej i usługowej 10. Tereny cmentarzy 11. Tereny wód otwartych MU1 – rynek w Pile Kościeleckiej 12. Tereny lasów 6. MUZ – teren zabudowy mieszkaniowej i usługowej z ograniczoną Tereny istniejącego zagospodarowania do przekształceń i rozwoju możliwością zabudowy 13. M/Z- Tereny zabudowy mieszkaniowej do przekształceń na usługi 7. UM – tereny zabudowy przyrynkowej 14. P/U - Tereny przemysłowe do przekształceń na usługi 8. U1 – tereny zabudowy usług komercyjnych 15. P/Z- Tereny przemysłowe do przekształceń na zieleń urządzoną 9. UZ – tereny zabudowy usług komercyjnych z ograniczoną Tereny rozwoju możliwością zabudowy 16. MU, MU1 - Tereny zabudowy mieszkaniowej i usługowej 10. U2 – tereny zabudowy usług publicznych 17. U- Tereny koncentracji zabudowy usługowej 11. US – tereny sportu i rekreacji

122 Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Trzebinia PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO 18. PU, PU1- Tereny zabudowy obiektów i urządzeń działalności 12. USZ – tereny sportu i rekreacji z ograniczonym zagospodarowaniem gospodarczej i przemysłu 13. ZU – tereny zieleni urządzonej i rekreacyjnej 19. ZU- Tereny zieleni urządzonej obejmującej obiekty sportu, turystyki i 14. ZUK – tereny zieleni urządzonej z zabudową usługową w zespołach rekreacji zabytkowych 20. ZI-Tereny zieleni urządzonej o charakterze izolacyjnym 15. ZC – teren cmentarza (Kirkut) II strefa terenów rolnych i otwartych 16. KP – tereny parkingów i obsługi komunikacji 21. Tereny rolne o wysokiej przydatności rolniczej KPZ – tereny parkingów i obsługi komunikacji z ograniczonym 22. Tereny rolnicze o niskiej przydatności rolniczej i nieużytki 23. Tereny zadrzewień śródpolnych zagospodarowaniem 24. Tereny istniejących ogrodów działkowych 17. IT – tereny infrastruktury technicznej 25. Tereny istniejących obiektów i urządzeń sportu i rekreacji do 18. PU, PU1 – tereny produkcyjno-usługowe utrzymania 19. PU2 – tereny produkcji energii za pomocą ogniw fotowoltaicznych 26. Tereny istniejących cmentarzy wraz z poszerzeniem cmentarza w 20. PUZ – teren produkcyjno-usługowy z ograniczoną możliwością Dulowej zabudowy 27. Tereny zabudowy mieszkaniowej rozproszonej do utrzymania 21. PE, PE1 – tereny eksploatacji złóż 28. Tereny wód otwartych 22. PU3 – teren działalności gospodarczej związanej z eksploatacją 29. U- istniejące zainwestowania do przekształceń na usługi złoża surowca naturalnego. 30. R/PE- tereny złoża surowca naturalnego w Bolęcinie 23. ZD – tereny ogrodów działkowych 31. R/P- tereny działalności gospodarczej związane z eksploatacja złoża 24. R – tereny rolne surowca naturalnego w Bolęcinie 25. Z – tereny zieleni nieurządzonej III- strefa lasów i dolesień 26. ZL – tereny lasów 32. Tereny lasów 27. WS – tereny wód powierzchniowych śródlądowych 33. R/ZL- tereny dolesień 34. Tereny potencjalnych dolesień W obszarach niezurbanizowanych: 35. Tereny istniejących obiektów i urządzeń sportu i rekreacji do 28. M3 – tereny zabudowy mieszkaniowej rozproszonej utrzymania 29. MZ – teren zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej 36. Teren istniejący cmentarzy z ograniczoną możliwością zabudowy 37. Tereny zabudowy mieszkaniowej i rozproszonej do utrzymania i 30. U2 – teren zabudowy usług publicznych leśniczówki 31. ZC, ZC1 – tereny cmentarzy 38. Tereny wód otwartych 32. ZU1 – teren zieleni urządzonej z możliwością wykorzystania na 39. P/Z- tereny przemysłowe do przekształceń na zieleń cmentarz 33. ZCK – teren zespołu cmentarnego w zieleni 34. KP – tereny parkingów 35. US – teren sportu i rekreacji

123 Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Trzebinia PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO 36. ZU – tereny zieleni urządzonej i rekreacyjnej 37. PEZ – teren byłej eksploatacji złóż 38. IT – tereny infrastruktury technicznej 39. R – tereny rolne 40. Z – tereny zieleni nieurządzonej 41. ZL – tereny lasów 42. WS – tereny wód powierzchniowych śródlądowych oraz 43.TZ – tereny zamknięte 44.TK – tereny kolejowe.

Zadania służące Zgodnie z Planem Zagospodarowania Przestrzennego Województwa Plan zagospodarowania przestrzennego województwa małopolskiego realizacji Małopolskiego (uchwała Sejmiku przyjęty uchwałą Nr XLVII/732/18 Sejmiku Województwa ponadlokalnych Województwa Małopolskiego nr XV/174/03 z dnia 22 grudnia 2003r.) Małopolskiego z dnia 26 marca 2018r. w sprawie zmiany Uchwały Nr celów publicznych przyjęto zadania: XV/174/03 Sejmiku Województwa Małopolskiego z dnia • budowa obwodnic m. in. Chrzanowa i Trzebini na drodze krajowej nr 22 grudnia 2003 roku w sprawie uchwalenia Planu Zagospodarowania 79), Przestrzennego Województwa Małopolskiego. • modernizacja drogi wojewódzkiej 79 z obejściem Klucz i Trzebini. • urbanizacja obszarów – celem jest oszczędne gospodarowanie przestrzenią zurbanizowaną i racjonalne jej wykorzystanie; Względem innych dokumentów programowych: • inwestycje i zadania w zakresie przebudowy i modernizacji układu • modernizacja drogi krajowej nr 79 z obwodnicami miejscowości: drogowego – celem planu dla tego rejonu jest głownie rozwój Zabierzów, Chrzanów, Trzebinia, Nowe Brzesko, Koszyce, szkieletu dróg i wzmocnienie połaczeń. We wschodniej części • modernizacja drogi wojewódzkiej nr 791 z budową obejścia Klucz i obszaru gminy planowana jest budowa obwodnicy na drodze krajowej Trzebini. (wskazana w orientacyjnym przebiegu); • rozwój infrastruktury kolejowej – modernizacja linii kolejowych nr 93 Trzebinia-Zembrzyce na odcinku Trzebinia- Oświęcim z infrastrukturą towarzyszącą; • w zakresie przedsięwzięć infrastrukturalnych mających charakter transgraniczny – wskazuje się budowę rurociągu paliwowego Boronów-Trzebinia; • podniesienie atrakcyjności turystycznej województwa – poprzez połączenie szlaków pieszych i rowerowych - budowa połączeń lokalnych szlaków z projektowanymi trasami rowerowymi pn. „VeloMałopolska” z odpowiednią infrastrukturę turystyczną np.

124 Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Trzebinia PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO miejsca odpoczynku. Inwestycje celu Zadania wynikające z Aktualizacji „Programu Ochrony Środowiska dla • Realizacja dróg, ścieżek rowerowych i pieszych. publicznego o Gminy Trzebinia na lata 2010- • Sieci infrastruktury technicznej - rozbudowy sieci wodociągowej znaczeniu 2013" oraz ze Strategii Rozwoju Gminy Trzebinia na lata 2007-2015: programy związane z kanalizacją, siecią ciepłowniczą. lokalnym • Gospodarka wodno ściekowa: - Budowa kanalizacji sanitarnej w • Możliwość realizacji usług o charakterze publicznym na Lgocie, dotychczasowych i nowych terenach wskazanych do tego typu • Ochrona powietrza atmosferycznego: funkcji – np. w Bolęcine, budowa przedszkola na terenach gminnych Kontynuacja budowy ścieżek rowerowych, przy ul. Zielonej. Poprawa stanu technicznego dróg, Unowocześnienie układu komunikacyjnego, • Ochrona przed hałasem: Modernizacja i przebudowa dróg gminnych, Modernizacja DK79 i drogi wojewódzkiej nr 791 oraz dróg powiatowych. Struktura Podział na strefy funkcjonalno-przestrzenne: Podział na: przestrzenne miasta • I strefa urbanizacji, • Obszary zurbanizowane, • II strefa terenów rolnych i otwartych, • Obszary niezurbanizowane. • III strefa terenów lasów i dolesień. Struktura podmiotowa podzielona na: Podział na 14 jednostek funkcjonalno-strukturalnych: • Obszar północno-zachodni, Miejska północna, miejska, śródmiejska, miejska południowa, • Obszar centralny, Czyżówka, Płoki, Lgota, Myślachowice, Psary, Karniowice, Młoszowa, • Obszar wschodni, Dulowa, Bolęcin, Piła Kościelecka • Obszar południowy, • Sołectwa ”satelity”. Ochrona i Zasady kształtowania kulturowych elementów krajobrazu: Generalne ustalenia polityki gminy w zakresie ochrony dziedzictwa kształtowanie • należy zachować główny historyczny układ najstarszych dróg - droga kulturowego oraz dóbr kultury współczesnej dotyczą w szczególności: dziedzictwa Chrzanów- Kraków, droga na Olkusz oraz układ dróg w rejonie • objęcia stałą ochroną wszystkich zespołów zabytkowych, kulturowego kościoła pw. św. Piotra i Pawła, pojedynczych obiektów oraz elementów zabytkowych, które z racji • ochrona miejskiego układu centralnej części Trzebini. Nowe posiadanej rangi historycznej i wartości winne być zachowane dla założenia urbanistyczne powinny stanowić kontynuację historycznego następnych pokoleń, układu, nie powodować jego rozbicia, • zachowania ich naturalnego otoczenia, tj. zarówno układów i założeń • ochrona układu terenów podmiejskich, urbanistycznych, jak i zieleni towarzyszącej (w tym szczególnie • ochronie podlegają wiejskie układy pozostałych osad. Nowe założenia zespołów parkowych),

125 Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Trzebinia PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO urbanistyczne powinny kontynuować i uwydatniać pierwotne układy, • objęcia stałą ochroną miejsc upamiętniających ważne wydarzenia • pod szczególną ochroną znajdują się tereny i obiekty wpisane do historyczne, rejestru zabytków oraz usytuowane w strefach ochrony • właściwego wykorzystania obiektów zabytkowych w dostosowaniu konserwatorskiej, do aktualnych potrzeb, lecz w sposób nie kolidujący z ich • przy lokalizacji nowej zabudowy należy uwzględnić strefy ekspozycji charakterem i niestanowiący zagrożenia dla konstrukcji i substancji na poszczególne założenia i obiekty oraz przedpola obiektów kulturowej, zabytkowych, • przestrzegania zasad ochrony stanowisk archeologicznych zgodnie z • należy zachować linie zabudowy, uwzględnić historyczny podział ustalonymi przepisami odrębnymi stanowiącymi uwarunkowania dla parcelacyjny, tworzyć pierzeje uliczne oraz dążyć do uporządkowania inwestowania w rejonie ich występowania, przestrzeni, • opracowania dokumentacji historycznych dla poszczególnych • przebudowy wymaga płyta Rynku - likwidacji powinno ulec szereg zespołów i obiektów zabytkowych, jako podstawy dla kreowania elementów. nowej, przebudowywanej i dostosowywanej do współczesnych • Należy dążyć do porządkowania przestrzeni urbanistycznej, wymogów istniejącej zabudowy, uwzględniając uwarunkowania kulturowe i ekspozycyjne. • uzupełniania i korygowania gminnej ewidencji obiektów • W trakcie przebudów, remontów, modernizacji obiektów kulturowych zabytkowych i innych dokumentacji historycznych, a w przypadku należy dążyć do maksymalnego utrzymania wartościowych cech złego stanu technicznego również dopuszczenia rozbiórki obiektów regionalnych (urbanistycznych i architektonicznych). wpisanych do GEZ, • Należy dążyć do wysokiej estetyki kształtowania nowej zabudowy • wykluczenia działań powodujących degradację otoczenia zabytków oraz nawiązywać w dużym stopniu do cech regionalnych. oraz zabytkowych przestrzeni, m.in. poprzez: ochronę zabytków „in situ”, ochronę widokową, zapobieganie kolizyjnemu zainwestowaniu i wymianie zabudowy historycznej na nową o obcych formach, ograniczenie towarzyszących im jej obiektów reklamowych, • wyeksponowanie i promowanie najcenniejszych obiektów architektury oraz umiejętne wykorzystanie ich do promocji gminy, • ochronę przed przekształceniami układów ruralistycznych wsi, poprzez utrzymanie zasadniczych elementów rozplanowania, przy jednoczesnym dopuszczeniu ich rozwoju na zasadzie kontynuacji i uzupełnienia istniejących układów, • przeciwdziałanie dewaloryzacji elementów krajobrazu kulturowego, w tym ochrona historycznie ukształtowanej przestrzeni - poprzez stosowanie ustaleń dla stref ochrony krajobrazu z pkt 3.2. pdkt 2 i 3; • ochrona zachowanej, pierwotnej formy wraz z detalem dóbr kultury współczesnej, pomników i miejsc pamięci.

126 Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Trzebinia PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO Ochrona i Kształtowanie przyrodniczych elementów krajobrazu 1. W zakresie ochrony przyrody i różnorodności biologicznej za kształtowania 1. W zakresie rzeźby terenu : niezbędne uważa się zachowanie i ochronę obszarów i obiektów o środowiska • zakaz niwelowania naturalnych jarów i zagłębień terenowych, ustanowionej ochronie prawnej przyrodniczego • likwidowanie, bądź rekultywowanie i zagospodarowanie składowisk 2. W zakresie ochrony przyrody i różnorodności biologicznej za wszelkiego typu odpadów, konieczne uważa się: • utrzymanie oraz adaptowanie dla celów rekreacyjnych i • w strefie ochronnej od rezerwatu przyrody „Ostra Góra” oraz w dydaktycznych wyrobisk poeksploatacyjnych o wtórnych walorach otoczeniu użytku ekologicznego „Podbuczyna” zachowanie terenów przyrodniczo - krajobrazowych, wolnych od zabudowy, wykluczenie zmiany użytkowania i innych • utrzymanie ciągłości dolin rzecznych i cieków fizjograficznych bez działań negatywnie oddziaływujących na obiekty chronione z zabudowy, wyjątkami wskazanymi w tekście Studium, • objęcie ochroną prawną cennych obiektów o szczególnych walorach 2. W zakresie wód powierzchniowych: przyrodniczych, • utrzymanie naturalnego charakteru koryt rzeki Kozi Bród i • zachowanie obszarów cennych przyrodniczo, wykluczenie w ich nielicznych odcinków źródłowych lokalnych wypływów wód oraz granicach działań negatywnie oddziaływujących na cenne źródeł, ekosystemy, • odtworzenie stawów i zbiorników o walorach przyrodniczych i • otoczenie ochroną lasów, kulturowych (np. w dolinie Rybnej), • ochronę istniejących parków, • oczyszczenie wód powierzchniowych, • ochrona korytarzy ekologicznych: korytarzy biologicznych i korytarzy wielofunkcyjnych, 3. W zakresie ożywionych zasobów środowiska : • zachowanie obszarów węzłowych systemu powiązań przyrodniczych • kształtowanie struktury gatunkowej lasów zgodnie z potencjalnymi gminy tj. obszarów leśnych, siedliskami, • utrzymanie optymalnego stanu na obszarach rolniczych, zieleni • zwiększenie ilości i wielkości obszarów chronionych na mocy ustawy gminnej, działkach prywatnych, o ochronie przyrody, • konserwację zieleni wysokiej na obszarze gminy, • utrzymanie zróżnicowanej struktury rolno - leśnej i urozmaiconej linii • nasadzenia drzew i krzewów, brzegowej lasów podnoszących atrakcyjność krajobrazową (i • zachowanie różnorodności gatunkowej. przyrodniczą) terenu, • zachowanie zadrzewień i zakrzewień śródpolnych, • ochrona parków zabytkowych i wiejskich, • ochrona starodrzewia i alej oraz pojedynczych drzew o charakterze pomnikowym, • utrzymanie i wzbogacanie przyrodnicze istniejących cmentarzy oraz terenów zieleni urządzonej,

127 Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Trzebinia PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO • utworzenie ciągłego przestrzennie ekologicznego systemu terenów otwartych zagospodarowanych dla celów rekreacyjnych. Kierunki rozwoju • kontynuowane będą działania zmierzające do poprawy warunków Celem głównym jest stworzenie warunków sprawnego, bezpiecznego i systemu transportu ruchu i zmniejszenia uciążliwości komunikacyjnej dla istniejącego ekonomicznego przemieszczenia się osób oraz ładunków ciągu ulic Krakowska – Kościuszki – Długa, w wewnętrznych i zewnętrznych powiązaniach komunikacyjnych. • obwodnica Trzebini na odcinku od granicy miasta Chrzanowa do ul. Cele szczegółowe: Długiej do rejonu Os. Piaski, • budowa nowych dróg o charakterze obwodnicowym (DK 79 i DW • przewiduje się lokalizację skrzyżowania projektowanej obwodnicy z 791), projektowanym przebiegiem DK 79 (obwodnica południowa) na • budowa nowych dróg zbiorczych i lokalnych oraz rozbudowa dróg zachód od osiedla Piaski w Młoszowej, obecnie nie będących drogami publicznymi, • wprowadzenie uspokojenia ruchu powiązanego z ustanowieniem • wdrożenie przez Województwo Małopolskie systemu Szybkiej Kolei nowej organizacji parkowania na obszarze Rynku i przyległych ulic, Aglomeracyjnej SKA obejmującego Trzebinię, • utrzymanie obecnego przebiegu oraz modernizacja istniejącej linii • modernizacja stacji kolejowej Trzebinia poprzez przebudowę układu kolejowej, torowego, obiektów drogowych i przejazdów oraz budowę obiektów • uzupełnienie i skorygowanie systemu komunikacji zbiorowej inżynierskich, • opracowanie systemu tras rowerowych, • rozwój komunikacji zbiorowej autobusowej i mikrobusowej, • ustala się konieczność realizacji ekomostów i ekotuneli w sytuacjach • rozwój infrastruktury rowerowej, przedzielenia terenów leśnych drogami szybkiego ruchu i drogami • rozwój istniejących oraz lokalizacja nowych parkingów wojewódzkimi. funkcjonujących w systemie „Park&Ride” (P&R), • minimalizacja uciążliwości komunikacyjnych wywołanych ruchem i urządzeń komunikacyjnych w stosunku do środowiska, • poprawa dostępności podsystemów transportowych dla osób niepełnosprawnych. Rozwój Zaopatrzenie w wodę: Zaopatrzenie w wodę: infrastruktury • ochrona źródła wody ujmowanej z szybu „Włodzimierz” Zakładów • zapewnienie prawidłowej jakości wody pitnej uzdatnianej zgodnie technicznej i Górniczych „Trzebionka” S.A. w Trzebini, ze standardami Unii Europejskiej, komunalnej • doprowadzenie dodatkowych ilości wody do systemu grupowego z • propagowanie oszczędnej gospodarki wodą, projektowanej magistrali „KRAK II”. • systematyczna rozbudowa sieci wodociągowej rozdzielczej i Odprowadzenie ścieków: magistralnej, układów pompowych, • objęcie mieszanym systemem kanalizacyjnym wszystkich zwartych • obniżenie awaryjności pracy sieci i ograniczenie strat wody. terenów zabudowy, Kanalizacja sanitarna i deszczowa: • uporządkowania istniejącej sieci kanalizacji deszczowej. • rozbudowa sieci kanalizacji sanitarnej i ogólnospławnej, Zaopatrzenie w ciepło: • jest modernizacja istniejącego systemu, przebudowa, rozbudowa i

128 Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Trzebinia PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO • uciepłownienie terenu gminy przez alternatywne metody, budowa nowych sieci kanalizacji deszczowej, rowów • rozszerzenie zasięgu oddziaływania Elektrociepłowni Rafineria Nafty, melioracyjnych, przydrożnych, • stworzenie zintegrowanego systemu zaopatrzenia w ciepło. • objęcie monitoringiem i kontrolą wszystkie istniejące i działające Elektroenergetyka: indywidualne oczyszczalnie ścieków. • rozbudowa układu sieci średnich napięć o nowe elementy stacyjne i Zaopatrzenie w ciepło: liniowe. • budowa nowego źródła ciepła i energii elektrycznej w Telekomunikacja: elektrociepłowni ORLEN Południe S.A, • budowa nowych urządzeń, koncentratorów wyniesionych i linii • modernizacji istniejących sieci kanałowych na sieć preizolowaną. telekomunikacyjnych przez nowych operatorów, Zaopatrzenie w gaz: • rozbudowa sieci teletechnicznej o nowe linie magistralne i • przebudowa gazociągów wysokiego, średniego i niskiego napięcia. abonenckie. Zaopatrzenie w energie elektryczną: • kontynuacja modernizacji i rozbudowy układu zaopatrzenia. Telekomunikacja: • rozwój i rozbudowę sieci abonenckich, • zapewnienie dostępu do usług szerokopasmowej sieci Internetowej. Tabela 16. Zestawienie najistotniejszych ogólnych zapisów obowiązującego Studium z 2014 roku i analizowanego projektu Studium.

129 Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Trzebinia PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO

Projekt Studium to dokument, który kontynuuje generalne cele i zasady zrównoważonego rozwoju określone w Studium uchwalonym w 2014 r., ale jednocześnie wprowadza szereg zmian na poziomie rozwiązań i ustaleń szczegółowych. Najważniejsze zmiany, które w tym zakresie wprowadza nowy dokument dotyczą: − zmiany przeznaczenia części terenów w zakresie możliwości inwestycyjnych (przyrosty oraz ubytki terenów do zabudowy i zainwestowania), − zmiany w terenach przeznaczonych do zainwestowania w zakresie wskazywanych funkcji, − określenie wysokości maksymalnych oraz powierzchni biologicznie czynnych dla każdej wyodrębnionej liniami rozgraniczającymi kategorii terenów, − zmiany w układzie komunikacyjnym w zakresie przebiegu niektórych planowanych elementów sieci, − zmiany w zasięgach oraz ustaleniach dotyczących Stref będących elementami poszczególnych struktur.

3.6.Powiązania projektu Studium z innymi dokumentami.

3.6.1. Plan Zagospodarowania Przestrzennego Województwa Małopolskiego oraz Strategia Rozwoju Województwa Małopolskiego. Plan zagospodarowania przestrzennego województwa małopolskiego został przyjęty uchwałą Nr XLVII/732/18 Sejmiku Województwa Małopolskiego z dnia 26 marca 2018r. w sprawie zmiany Uchwały Nr XV/174/03 Sejmiku Województwa Małopolskiego z dnia 22 grudnia 2003 roku w sprawie uchwalenia Planu Zagospodarowania Przestrzennego Województwa Małopolskiego. Plan ten stanowi istotny element systemu planowania przestrzennego w województwie. Jest wiążący w stosunku do studiów uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gmin i planów miejscowych. W planie zagospodarowania województwa zostają zapisane zadania rządowe i samorządowe województwa, które mają służyć realizacji ponadlokalnych celów publicznych wraz ze wskazaniem obszarów, na których te zadania miałyby być realizowane. Nowelizacja ustawy o planowaniu przestrzennym z 2015 r. wprowadziła obowiązek sporządzenia dla obszaru województwa, audytu krajobrazowego, który identyfikuje krajobrazy występujące na całym obszarze województwa, określa ich cechy charakterystyczne oraz dokonuje oceny ich wartości. Taki audyt nie został jeszcze sporządzony przez Marszałka dla województwa małopolskiego.

UWARUNKOWANIA ROZWOJU ISTOTNE DLA ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY TRZEBINIA – WYNIKAJĄCE Z PZPWM:

▪ urbanizacja obszarów – celem jest oszczędne gospodarowanie przestrzenią zurbanizowaną i racjonalne jej wykorzystanie poprzez: ➢ koncentrację rozwoju w terenach już zurbanizowanych (recycling przestrzenny), ➢ zapobieganie rozpraszaniu zabudowy ➢ zapewnienie właściwego poziomu usług odpowiednio do hierarchii ośrodków

130 Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Trzebinia PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO ➢ oszczędność komunikacyjna, czyli minimalizowanie długości ciągów komunikacyjnych i preferencje dla transportu publicznego

▪ w zakresie ochrony przyrody – w Obszarach Funkcjonalnych cenne przyrodniczo obejmują: ➢ wszystkie obszary objęte na terenie województwa ochroną prawną na podstawie Ustawy z dnia 16kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody, ➢ węzłowe obszary przyrodnicze oraz łączące je korytarze ekologiczne, stanowiące o ciągłości sieci terenów przyrodniczych. Priorytety w działaniach samorządu województwa na rzecz poprawy jakości środowiska przyrodniczego to: ➢ ochrona bioróżnorodności i ciągłości struktur przyrodniczych: ➢ ochrona Obszarów Węzłowych, jako najwyższych wartości środowiska przyrodniczego i krajobrazu, ➢ ochrona Korytarzy Ekologicznych, jako naturalnych powiązań pomiędzy ekosystemami i obszarami cennymi przyrodniczo, ➢ zintegrowanie ochrony przyrody i krajobrazu poprzez ustanowienie parków krajobrazowych w obszarach o wysokich wartościach, nie objętych dotąd wystarczającą ochroną prawną, ➢ obniżenie zanieczyszczeń powietrza, wód i gleb.

▪ Obszary ochrony i kształtowania zasobów wodnych obejmują: ➢ zasięgi występowania głównych zbiorników wód podziemnych, ➢ zasięg wielkopowierzchniowych torfowisk, ➢ tereny lasów wodochronnych

Polityka przestrzenna OF ukierunkowana będzie na: ➢ zwiększenie retencyjności obszaru ➢ zabezpieczenie wód przed zanieczyszczeniem, przede wszystkim drogą racjonalnej gospodarki ściekowej oraz gospodarki odpadami ➢ objęcie granicami parku krajobrazowego zespołu torfowisk orawsko-nowotarskich i ustalenie w planie ochrony zasad ich użytkowania, gwarantujących utrzymanie (i przywrócenie) zdolności retencyjnych.

▪ Obszary funkcjonalne strategicznych złóż kopalin Do klasy strategicznych złóż kopalin zostały zaliczone złoża objęte właściwością górniczą. Polityka przestrzenna OF ukierunkowana będzie na: ➢ ochronę złóż przed zainwestowaniem, uniemożliwiającym ich eksploatację, ➢ minimalizację skutków środowiskowych eksploatacji górniczej.

▪ w Obszarach funkcjonalnych ochrony krajobrazu i dziedzictwa kulturowego Obszary Funkcjonalne ochrony krajobrazu kulturowego i dziedzictwa kulturowego

131 Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Trzebinia PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO Małopolski zostały określone z uwzględnieniem następujących kryteriów delimitacji: ➢ występowania miejsc wpisanych na Listę UNESCO oraz miejsc proponowanych, jako polskie ➢ kandydatury do wpisu na Listę UNESCO, ➢ występowania pomników historii uznanych przez Prezydenta RP, ➢ istnienia zabytkowych obszarów i obiektów o wysokiej wartości artystycznej lub historycznej oraz ➢ szczególnie istotnym znaczeniu dla regionu, ➢ funkcjonowania utworzonych oraz proponowanych do utworzenia parków kulturowych, ➢ koncentracji gmin dysponujących zasobami dziedzictwa kulturowego o podwyższonej atrakcyjności, ➢ powiązanych z gminami o walorach przyrodniczych wybitnych i wysokich, ➢ przeprowadzonej na potrzeby planu waloryzacji krajobrazowej

Polityka przestrzenna OF ukierunkowana będzie na: ➢ inicjowanie i wspieranie budowy systemu obszarów chronionych kulturowo- krajobrazowych, powiązanych z ochroną walorów przyrodniczych ➢ ochronę różnorodności i wielokulturowości dziedzictwa kulturowego regionu i dóbr kultury współczesnej, szczególna opieka nad obiektami dziedzictwa kulturowego o znaczeniu regionalnym m.in. w zakresie ochrony wartości zabytkowych i ich wykorzystania, umożliwiająca racjonalne gospodarowanie obiektem, ➢ utrzymanie zasobów budownictwa drewnianego, jako charakterystycznego elementu krajobrazu kulturowego Małopolski, ➢ rozwoju turystyki kulturowej powiązanej z promowaniem specyfiki dziedzictwa kulturowego subregionów oraz tematycznych szlaków kulturowych, ➢ stworzenie warunków do prowadzenia monitoringu standardu ochrony i opieki wybranych kategorii zasobów dziedzictwa kulturowego.

▪ działania rewitalizacyjne obszarów zielnych w miastach i ich strefach podmiejskich - działania województwa powinny wspierać działalność gmin w zakresie rewitalizacji - poprawy jakości przestrzeni, której jedną ze składowych są tereny zielone i wypoczynku i wzmocnienie bazy dla aktywnej rekreacji i wypoczynku - szczególnie tam, gdzie istnieje możliwość łączenia ich z terenami podmiejskimi w sąsiadujących gminach. Elementem tych działań powinno być zagospodarowanie i zarezerwowanie terenów wokół miast na cele rekreacji – ścieżki rowerowe, drogi dla rolkarzy, wykorzystanie zbiorników i szlaków wodnych, budowa małej infrastruktury, miejsc sanitarnych, nasadzenia zieleni, ograniczenie możliwości wjazdu pojazdom mechanicznym nad sam brzeg, budowa miejsc postoju. Działania te umożliwiałyby też zabezpieczenie istniejących i powstanie nowych korytarzy przewietrzania miast. Szczególnie ważnym wydaje się także zagospodarowanie wód (stawy, jeziora, byłe żwirownie) w otoczeniu Chrzanowa i Trzebini, celem udostępniania ich celom rekreacji i aktywnego wypoczynku.

132 Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Trzebinia PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO ▪ parki tematyczne, wiedzy, rozrywki - lokalizacja ich na terenie województwa może być korzystna pod warunkiem dobrego dostępu komunikacyjnego i dostępności czasowej ośrodków miejskich, odpowiedniej tematyki nawiązującej do lokalnych uwarunkowań, walorów edukacyjnych przedsięwzięcia. Takim obszarem powinien być m.in. obszar w okolicach Chrzanowa, Trzebini;

▪ inwestycje i zadania w zakresie przebudowy i modernizacji układu drogowego – celem planu dla tego rejonu jest głownie rozwój szkieletu dróg i wzmocnienie połaczeń. We wschodniej części obszaru gminy planowana jest budowa obwodnicy na drodze krajowej (wskazana w orientacyjnym przebiegu);

▪ rozwój infrastruktury kolejowej – modernizacja linii kolejowych nr 93 Trzebinia- Zembrzyce na odcinku Trzebinia- Oświęcim z infrastrukturą towarzyszącą;

▪ w zakresie przedsięwzięć infrastrukturalnych mających charakter transgraniczny – wskazuje się budowę rurociągu paliwowego Boronów-Trzebinia;

▪ zakład o dużym ryzyku wystąpienia awarii przemysłowej – wskazuje się na Rafinerię Trzebinia Orlen Południe S.A.

▪ obszar funkcjonalny „klin rozwojowy” – dla zachodniej części województwa szczególną rolę odgrywa zespół miast: Brzeszcze-Oświęcim-Libiąż-Chrzanów-Trzebinia- Olkusz – tworzących jeden obszar zurbanizowany na granicy Małopolski i Śląska. Klin dysponuje najlepszą w regionie, i konkurencyjną w skali kraju, infrastrukturą transportową i energetyczną, bogatymi tradycjami przemysłowymi Jest to także obszar występowania ważnych gospodarczo surowców naturalnych. Podstawowym wyzwaniem przed jakim stoi ten obszar funkcjonalny, jest przyciągnięcie nowych inwestycji, zwłaszcza w zakresie przemysłu, transportu, logistyki, a tym samym zwiększenia liczby i podniesienia jakości miejsc pracy. Ma to szczególne znaczenie dla miast, które utraciły znaczną część swojej bazy ekonomicznej (np. Andrychów czy Trzebinia) albo przeżywają negatywne procesy „kurczenia się” i starzenia się ich populacji;

▪ podniesienie atrakcyjności turystycznej województwa – poprzez połączenie szlaków pieszych i rowerowych - budowa połączeń lokalnych szlaków z projektowanymi trasami rowerowymi pn. „VeloMałopolska” z odpowiednią infrastrukturę turystyczną np. miejsca odpoczynku.

3.6.2. Program Strategiczny Ochrony Środowiska. Program Strategiczny Ochrony Środowiska z perspektywą działań w latach 2014- 2020, został przyjęty uchwałą Nr LVI/894/14 Sejmiku Województwa Małopolskiego z dnia 27 października 2014 r. jako aktualizacja Programu Ochrony Środowiska Województwa Małopolskiego na lata 2007-2014. Jednocześnie program realizuje Strategię Rozwoju Województwa Małopolskiego na lata 2011-2020 oraz Małopolski Plan Zarządzania Strategią

133 Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Trzebinia PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO Rozwoju Województwa Małopolskiego. Jest jednym z 10 programów strategicznych, służącym w tym przypadku efektywnej realizacji polityki ochrony środowiska na poziomie regionalnym. Program Strategiczny Ochrona Środowiska po szerokiej diagnozie województwa małopolskiego i jego stanu środowiska wraz z wytypowaniem najważniejszych problemów, wyznacza kompleksowo priorytety ekologiczne i najważniejsze kierunki działań ochrony środowiska. Definiuje działania strategiczne, a w ich ramach przedsięwzięcia, określając przy tym ich skale realizacji, niezbędne procedury, system wdrażania i monitorowania postępów, przewidywane efekty oraz możliwości finansowania działań, a także szacunkowe koszty realizacji programu. Przewidywane działania uwarunkowane są europejską polityką ekologiczną. Program jest spójny z Dyrektywami Unii Europejskiej, kluczowe z nich dotyczą ochrony powietrza, wody i gospodarki odpadami. Zapisy programu warunkują także krajowe dokumenty strategiczne związane z problematyką ochrony środowiska, wśród nich np. Strategia „Bezpieczeństwo Energetyczne i Środowisko”, Narodowa Strategia Edukacji Ekologicznej, Krajowy plan gospodarki odpadami 2014, Program Oczyszczania Kraju z Azbestu na lata 2009-2032, Program wodno- środowiskowy kraju. Natomiast na szczeblu wojewódzkim działania determinują m.in. Strategia Rozwoju Województwa Małopolskiego na lata 2011- 2020, Plan Zagospodarowania Przestrzennego Województwa Małopolskiego, Program ochrony powietrza dla województwa małopolskiego. Głównym celem jest poprawa bezpieczeństwa ekologicznego oraz ochrona zasobów środowiska dla rozwoju Małopolski, który ma być osiągnięty poprzez realizacje określonych priorytetów działań t.j.: 1. Poprawa jakości powietrza, ochrona przed hałasem oraz zapewnienie informacji o źródłach pól elektromagnetycznych. 2. Ochrona zasobów wodnych. 3. Rozwĳanie systemu gospodarki odpadami. 4. Przeciwdziałanie występowaniu i minimalizowanie skutków negatywnych zjawisk atmosferycznych, geodynamicznych i awarii przemysłowych. 5. Regionalna polityka energetyczna. 6. Ochrona i zachowanie środowiska przyrodniczego. 7. Wsparcie systemu zarządzania bezpieczeństwem publicznym. 8. Edukacja ekologiczna, kształtowanie i promocja postaw w zakresie ochrony środowiska i bezpieczeństwa publicznego Realizacja podanych przedsięwzięć ma zapewnić dobry stan środowiska województwa małopolskiego.

3.6.3. Plan Gospodarki Odpadami Województwa Małopolskiego na lata 2016- 2022 – aktualizacja. PGOWM na lata 2016- 2022 stanowi aktualizacją Planu Gospodarki Odpadami Województwa Małopolskiego przyjętego Uchwałą Nr XXV/397/12 Sejmiku Województwa Małopolskiego z dnia 2 lipca 2012. Celem dokumentu jest określenie systemu gospodarki odpadami zgodnego z Krajowym Planem Gospodarki Odpadami 2022 oraz z wymaganiami aktualnie obowiązujących przepisów prawa.

134 Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Trzebinia PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO Aktualizacja PGOWM obejmuje wszystkie rodzaje odpadów powstających na terenie województwa małopolskiego oraz przywożonych na jego obszar, a w szczególności odpady komunalne z uwzględnieniem odpadów ulegających biodegradacji, odpady opakowaniowe, odpady z budowy, remontów i demontażu obiektów budowlanych oraz infrastruktury drogowej, zużyte opony oraz odpady niebezpieczne, w tym pojazdy wycofane z eksploatacji, zużyty sprzęt elektryczny i elektroniczny, PCB, azbest, odpady medyczne i weterynaryjne, oleje odpadowe, baterie i akumulatory. Dokument ten określa cele i kierunki działań na lata 2016- 2022 z perspektywą do 2030 r.

➢ Cele w zakresie gospodarki odpadami: Celem nadrzędnym jest rozwijanie na terenie województwa małopolskiego systemu gospodarki odpadami opartego na zapobieganiu powstawania odpadów, przygotowywaniu ich do ponownego użytku, recyklingu oraz innych metodach odzysku i unieszkodliwiania.

Zgodnie z Krajowym Planem Gospodarki Odpadami przyjmuje się następujące cele główne w zakresie gospodarki odpadami: a) przerwanie powiązania między rosnącą ilością odpadów a wzrostem gospodarczym oraz położenie nacisku na zapobieganie powstawaniu odpadów i na ponowne ich użycie, b) intensyfikacja odzysku, szczególnie recyklingu szkła, metali, tworzyw sztucznych, papieru i tekstury, ZSEE oraz uzyskiwania energii zawartej w odpadach zgodnie z wymogami ochrony środowiska, c) ograniczenie ilości odpadów unieszkodliwianych na składowiskach odpadów, d) ograniczanie zjawiska nielegalnego składowania odpadów.

➢ Kierunki działań w zakresie zapobiegania powstawaniu odpadów oraz kształtowania systemu gospodarki odpadami: Działania związane z zapobieganiem powstawania odpadów: − wdrożenie bazy danych o produktach i opakowaniach oraz o gospodarce odpadami (BDO); − promocja ekoprojektowania; − kampanie promujące sens hierarchii postępowania z odpadami (w tym: mniej konsumpcyjny styl życia); − inicjowanie i promowanie poprzez samorządy regionalne inicjatyw, konkursów dla „małoodpadowych” gmin, miast w stałych cyklicznych programach wieloletnich; − lokalna platforma na rzecz ZPO opracowana częściowo na poziomie krajowym, realizowana w kontekście lokalnym; − wdrażanie systemów zarządzania środowiskowego zgodnych z normą ISO 14001 oraz EMAS w przedsiębiorstwie i instytucjach publicznych; − programy i konkursy w celu podniesienia świadomości na temat strategii ograniczania odpadów w ramach Europejskiego Tygodnia Zapobiegania Powstawaniu Odpadów; − budowa sieci napraw i ponownego użycia; − promowanie i wspieranie budowy sieci napraw i ponownego użycia.

135 Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Trzebinia PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO

Działania związane z zagospodarowaniem i unieszkodliwiania odpadów: − utworzenie regionalnych systemów gospodarki odpadami komunalnymi (zgodnie z Planem Inwestycyjnym): budowa (rozbudowa/modernizacja) punktów selektywnego zbierania odpadów komunalnych (PSZOK), rozbudowa/ modernizacja instalacji do doczyszczania selektywnie zebranych frakcji odpadów komunalnych, rozbudowa/ modernizacja instalacji do przetwarzania odpadów zielonych i innych bioodpadów, budowa instalacji do recyklingu odpadów, budowa instalacji do odzysku innego niż recykling odpadów budowlanych i rozbiórkowych, rozbudowa instalacji do recyklingu odpadów budowlanych i rozbiórkowych, rozbudowa/ modernizacja regionalnych instalacji do mechaniczno- biologicznego przetwarzania zmieszanych odpadów komunalnych, budowa instalacji do termicznego przekształcania odpadów komunalnych i odpadów pochodzących z przetwarzania odpadów komunalnych, rozbudowa/ modernizacja składowisk odpadów komunalnych o statusie regionalnej instalacji do przetwarzania odpadów komunalnych.; − rekultywacja składowisk odpadów komunalnych (zgodnie z Planem Inwestycyjnym): inwestycje polegające na rekultywacji składowisk odpadów komunalnych; − odpady niebezpieczne: działania na rzecz inwentaryzacji, usuwania oraz gospodarowania wyrobami zawierającymi azbest; − odpady pozostałe: budowa (rozbudowa/ modernizacja) instalacji gospodarowania komunalnymi osadami ściekowymi; − odpady wydobywcze: prowadzenie kontroli obiektów unieszkodliwiania odpadów wydobywczych aktualizacja spisu zamkniętych obiektów unieszkodliwiania odpadów wydobywczych oraz opuszczonych obiektów unieszkodliwiania odpadów wydobywczych (corocznie, zgodnie ze stanem na dzień 31 grudnia roku kończącego rok sprawozdawczy); − wykonanie badań składu morfologicznego odpadów oraz właściwości fizycznych i chemicznych odpadów.

3.6.4. Program ochrony powietrza dla województwa małopolskiego. Program ochrony powietrza dla województwa małopolskiego został wdrożony uchwałą Nr XXXII/451/17 Sejmiku Województwa Małopolskiego z dnia 22. 01. 2017 roku. Jest on dokumentem przygotowanym w celu określenia działań zmierzających do przywrócenia odpowiedniej jakości powietrza na terenie Małopolski. Celem Programu ochrony powietrza (POP) jest wskazanie na podstawie przedstawionych dowodów przyczyn powstawania przekroczeń substancji w powietrzu w

136 Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Trzebinia PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO danej strefie oraz wskazanie odpowiednio dobranych do danej strefy działań naprawczych eliminujących przyczyny zanieczyszczeń, a tym samym zmierzających do poprawy jakości powietrza, do osiągnięcia poziomów niepowodujących przekroczeń dopuszczalnych norm. Program ochrony powietrza jest elementem polityki ekologicznej regionu, a działania w nim wskazane muszą być zintegrowane z istniejącymi planami, programami, strategiami, innymi słowy wpisywać się w realizację celów makroskalowych oraz celów regionalnych i lokalnych. Konieczne jest przy tym uwzględnienie uwarunkowań gospodarczych, ekonomicznych i społecznych. Efektem realizacji Programu powinno być zmniejszenie wielkości emisji zanieczyszczeń emitowanych do powietrza, głównie ze źródeł powierzchniowych, a także komunikacyjnych i przemysłowych.

Obowiązki Burmistrza Miasta Trzebini w ramach realizacji Programu ochrony powietrza to: − Realizacja programów ograniczania niskiej emisji poprzez stworzenie systemu zachęt finansowych do wymiany systemów grzewczych; − Likwidacja ogrzewania na paliwa stałe w obiektach użyteczności publicznej; − Koordynacja realizacji działań naprawczych określonych w Programie wykonywanych przez poszczególne jednostki gminy; − Działania promocyjne i edukacyjne (ulotki, imprezy, akcje szkolne, audycje); − Uwzględnianie w planach zagospodarowania przestrzennego: wymogów dotyczących zaopatrywania mieszkań w ciepło z nośników, które nie powodują nadmiernej „niskiej emisji”; projektowanie linii zabudowy uwzględniające zapewnienie „przewietrzania” obszarów zabudowy, ze szczególnym uwzględnieniem terenów o gęstej zabudowie; − Prowadzenie odpowiedniej polityki parkingowej w centrach miast wymuszającej ograniczenia w korzystaniu z samochodów oraz tworzenie stref ograniczonego ruchu; − Tworzenie alternatywy komunikacyjnej w postaci ciągów pieszych i rowerowych; − Kontrola gospodarstw domowych, zgodnie z aktualnymi przepisami o utrzymaniu czystości i porządku w gminach; − Kontrole przestrzegania zakazu spalania odpadów w urządzeniach grzewczych i na otwartych przestrzeniach; − Eliminacja emisji wtórnej z budów i działania na rzecz poprawy stanu dróg; − Promocja wprowadzania w zakładach przemysłowych oraz instytucjach publicznych systemów zarządzania środowiskiem (ISO + EMAS); − Uwzględnienie w zamówieniach publicznych problemów ochrony powietrza poprzez odpowiednie przygotowanie specyfikacji zamówień publicznych; − Rozważenie w planach perspektywicznych tworzenia inteligentnych systemów energetyki rozproszonej z wykorzystaniem lokalnych źródeł energii, w tym odnawialnej; − Aktualizacja założeń do planów zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe w oparciu o nowe kierunki wytyczne planem energetycznym województwa oraz Programem ochrony powietrza; − Przekazywanie informacji i ostrzeżeń związanych z sytuacjami zagrożenia zanieczyszczeniem powietrza: udział w informowaniu społeczeństwa o stanie

137 Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Trzebinia PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO zanieczyszczenia powietrza oraz sytuacjach alarmowych; przekazywanie informacji do dyrektorów jednostek oświatowych (szkół, przedszkoli i żłobków) oraz opiekuńczych o konieczności ograniczenia długotrwałego przebywania podopiecznych na otwartej przestrzeni dla uniknięcia narażenia na wysokie stężenia zanieczyszczeń w ramach realizacji planu działań krótkoterminowych, przekazywanie informacji do dyrektorów szpitali i przychodni podstawowej opieki zdrowotnej o możliwości wystąpienia większej ilości przypadków nagłych (np. wzrost dolegliwości astmatycznych lub niewydolności krążenia) z powodu wystąpienia wysokich stężeń zanieczyszczeń w ramach realizacji planu działań krótkoterminowych; − Realizacja działań ujętych w planie działań krótkoterminowych w zależności od ogłoszonego alarmu; − Przedkładanie Marszałkowi Województwa Małopolskiego sprawozdań z realizacji działań ujętych w Programie.

3.6.5. Miejscowe Plany Zagospodarowania Przestrzennego. Zestawienie miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego obowiązujących w obszarze gminy Trzebinia: Powierzchnia planu oraz Gmina Trzebinia Data uchwalenia mpzp % powierzchni gminy objęty planem 1 2 3 1. Zmiana miejscowego planu Uchwała Rady Miasta Trzebini 2,6 ha zagospodarowania przestrzennego miasta i Nr LXV/II/525/98 z dnia 24.04.1998 r. (0,025 %) gminy Trzebinia dla terenu, położonego w (Dz. Urz. Woj. Katowickiego Nr 20 obrębie Wodna przy ul.1-go Maja w rejonie z dnia 10.07.1998 r. poz. 247) linii kolejowej relacji Trzebinia-Siersza, 2. Zmiana miejscowego planu Uchwała Rady Miasta Trzebini 83,5 ha ogólnego zagospodarowania przestrzennego Nr LIX/II/561/98 z dnia 15.06.1998 r. (0,79 %) miasta i gminy Trzebinia dla terenu, (Dz. Urz. Woj. Katowickiego Nr 32 położonego w obrębach Trzebinia, z dnia 30.10.1998 r. poz. 530 ) Młoszowa i Piła Kościelecka, dot. zabezpieczenia rezerwy terenu pod przebieg drogi krajowej relacji Bielsko Biała – Zawiercie oraz utrzymania i uzupełnień terenów mieszkaniowo-usługowych 3. Miejscowy plan zagospodarowania Uchwała Rady Miasta Trzebini. 0,42 ha przestrzennego miasta i gminy Trzebinia, Nr XVI/190/III/99 z dnia 29.12.1999 r. (0,004 %) dla działki nr 53/9, położonej w Trzebini (Dz. Urz. Woj. Małopolskiego Nr 10 z dnia przy ul. Grunwaldzkiej. 11.02.2000 r. poz. 72) 4. Miejscowy plan zagospodarowania Uchwała Rady Miasta Trzebini 0,30 ha przestrzennego miasta i gminy Trzebinia dla Nr XXXIV/422/III/2001 z 29.06.2001 r. (0,003 %) obszaru działek nr 188/50 i 188/51, (Dz. Urz. Woj. Małopolskiego Nr 102 położonego w Pile Kościeleckiej z dnia 20.08.2001 r. poz. 1632) 5. Miejscowy plan zagospodarowania Uchwała Rady Miasta Trzebini 0,90 ha przestrzennego miasta i gminy Trzebinia dla Nr XXXIV/421/III/2001 z 9.06.2001r. (0,009 %) obszaru działek nr 188/18 i 189/2, 189/5 i (Dz. Urz. Woj. Małopolskiego. Nr 102 300/2, położonego w Pile Kościeleckiej z dnia 20.08.2001 r. poz. 1631) 6. Miejscowy plan zagospodarowania Uchwała Rady Miasta Trzebini 1,31 ha przestrzennego miasta i gminy Trzebinia dla Nr XLIII/510/III/2002 z dnia 19.04.2002r. (0,012 %) obszaru działki nr 4/3, w Pile Kościeleckiej (Dz. Urz.. Woj. Małopolskiego. Nr 114 z dnia 04.07.2002 r. poz. 1757)

138 Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Trzebinia PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO 7. Miejscowy plan zagospodarowania Uchwała Rady Miasta Trzebini Nr 146 ha przestrzennego miasta i gminy Trzebinia dla XLIII/571/III/2002 z 27.09.2002r. (1,39 %) terenu „Górka” (Dz. Urz. Woj. Małopolskiego. Nr 265 z dnia 30.11.2002 r. poz. 3461) 8. Miejscowy plan zagospodarowania Uchwała Rady Miasta Trzebini Nr 3,52 ha przestrzennego miasta i gminy Trzebinia, XLIII/574/III/2002 z dnia 27.09.2002r. (Dz. (0,03 %) dla terenu położonego w Bolęcinie (teren Urz. Woj. Małopolskiego. Nr 264 byłej jednostki wojskowej) z dnia 29.11.2002 r. poz. 3454) 9. Miejscowy plan zagospodarowania Uchwała Rady Miasta Trzebini Nr 75 ha przestrzennego miasta i gminy Trzebinia dla XLIX/572/III/2002 z dnia 27.09.2002r. (Dz. (0,7 1%) terenu „Śródmieście – Południe” w Trzebini Urz. Woj. Małopolskiego. Nr 294 z dnia 18.12.2002 poz. 3849) 10. Miejscowy plan zagospodarowania Uchwała Rady Miasta Trzebini 1,79 ha przestrzennego miasta i gminy Trzebini dla Nr VII/109/IV/2003 z dnia 21.03.2003 r. (0,017 %) obszaru położonego pomiędzy ulicami: (Dz. Urz. Woj. Małopolskiego Nr 94 Tysiąclecia i Smółki w Trzebini z dnia 25.04.2003 r. poz. 1275) 11. Miejscowy plan zagospodarowania Uchwała Rady Miasta Trzebini 22,95 ha przestrzennego miasta i gminy Trzebinia dla Nr VI/58/IV/2003 z dnia 14.02.2003 r. (0,22 %) części obszaru składowiska odpadów (Dz. Urz. Woj. Małopolskiego Nr 83 poflotacyjnych Zakładów Górniczych z dnia 14.04.2003 r. poz. 1122) „Trzebionka” S.A. w Trzebini 12. Miejscowy plan zagospodarowania Uchwała Rady Miasta Trzebini 79,58 ha przestrzennego miasta i gminy Trzebinia dla Nr XXXIV/492/IV/2005 z 22.04.2005r. (Dz. (0,76 %) obszaru położonego w rejonie ulicy Tuwima Urz. Województwa Małopolskiego Nr 328 z w Trzebini dnia 16.06.2005 r. poz. 2437) 13. Miejscowy plan zagospodarowania Uchwała Rady Miasta Trzebini 66 ha przestrzennego terenu w rejonie dawnej Nr XLIII/628/IV/2006 z 27.01.2006r. (0,63 %) rezerwy terenowej pod kolej szybkiego (Dz. Urz. Województwa Małopolskiego Nr ruchu w Trzebini 200 z dnia 26.04.2006 r. poz. 1411) 14. Miejscowy plan zagospodarowania Uchwała Rady Miasta Trzebini 60,9 ha przestrzennego terenu po południowej Nr XLIII/629/IV/2006 z 27.01.2006 r. (0,58 %) stronie torów kolejowych relacji Trzebinia- (Dz. Urz. Województwa Małopolskiego Oświęcim w Trzebini Nr 200 z dnia 26.04.2006 r. poz. 1412) 15. Miejscowy plan zagospodarowania Uchwała Rady Miasta Trzebini 0,4 ha przestrzennego obszaru działki nr 795/31 Nr XLVIII/680/IV/2006 z dnia 29.05.2006r. (0,004 %) położonej w Trzebini (Dz. Urz. Województwa Małopolskiego Nr 452 z dnia 2.08.2006 r. poz. 2808) 16. Miejscowy plan zagospodarowania Uchwała Rady Miasta Trzebini 24 ha przestrzennego terenu w rejonie ul. Nr L/711/IV/2006 z dnia 31.07.2006 r. (0,23 %) Krakowskiej w Młoszowej (Dz. Urz. Województwa Małopolskiego Nr 806 z dnia 24.11.2006r. poz. 4866) 17. Miejscowy plan zagospodarowania Uchwała Rady Miasta Trzebini 22,1 ha przestrzennego miasta i gminy Trzebinia, Nr IX/92/V/2007 z dnia 29.06.2007 r. (0,21 %) dla obszaru położonego na obrzeżu Osiedla (Dz. Urz. Województwa Małopolskiego ZWM w Trzebini i Młoszowej Nr 666 z dnia 14.09.2007r. poz. 4366) 18. Miejscowy plan zagospodarowania Uchwała Rady Miasta Trzebini 2,3 ha przestrzennego obszaru położonego w Nr X/100/V/2007 z dnia 27.07.2007 r. (0,02 %) rejonie ul. Kościuszki w Trzebini (Dz. Urz. Województwa Małopolskiego Nr 666 z dnia 14.09.2007r. poz. 4367) 19. Miejscowy plan zagospodarowania Uchwała Rady Miasta Trzebini 244,80 ha przestrzennego obszaru położonego w Nr XXV/262/V/2008 z dnia 29.09.2008 r. (2,33 %) sołectwie Dulowa – obszar Nr 1 (Dz. Urz. Województwa Małopolskiego N 720 z dnia 25.11.2008r. poz. 5018) 20. Miejscowy plan zagospodarowania Uchwała Rady Miasta Trzebini 31,10 ha przestrzennego obszaru strefy cmentarza w Nr XXV/263/V/2008 (0,30 %) Dulowej, położonego na terenie sołectw z dnia 29.09.2008 r. (Dz. Urz. Województwa Karniowice i Młoszowa Małopolskiego Nr 720 z dnia 25.11.2008r. poz. 5019)

139 Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Trzebinia PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO 21. Miejscowy plan zagospodarowania Uchwała nr XXIX/210/V/2008 Rady Miasta 4,20 ha przestrzennego obszaru działek 555/94, Trzebini z 30 grudnia 2008 r. (0,04%) 555/95, 555/96 oraz części działki nr Dz. Urz. Województwa Małopolskiego 555/111 położonych w rejonie ul. Nr 32 z 27 stycznia 2009 r. poz. 215) Słonecznej w Trzebini, obręb ewidencyjny Trzebinia 22. Miejscowy plan zagospodarowania Uchwała nr XLIII/456/V/2010 Rady Miasta 7,02 ha przestrzennego części sołectwa Dulowa, Trzebini z 26 lutego 2010 r. (0,07 %) dotyczącej obszaru przyłączonego z dniem (Dz. Urz. Województwa Małopolskiego 1 stycznia 2006 r. do terenu gminy Nr 154 z 16 kwietnia 2010 r. poz. 959) Trzebinia 23. Miejscowy plan zagospodarowania Uchwała nr XLIV/470/V/2010 Rady Miasta 4,32 ha przestrzennego obszaru położonego na Trzebini z dnia 26 marca2010 r. (Dz. Urz. (0,04 %) terenie dawnych Zakładów Województwa Małopolskiego N 148 z 14 Metalurgicznych, Zakład Nr 1 w Trzebini, kwietnia 2010 r. poz. 898) w ramach Śródmieścia – Południe obejmujący działki ewidencyjne nr: 795/74, 795/102,795/103, 795/106, 795/111, 795/112, 795/113, 795/126, 795/127 oraz nr 1141/24, 1141/25 i 1143/16, 1143/17, 1143/18, 1143/19 24. Miejscowy plan zagospodarowania Uchwała nr LI/578/V/2010 Rady Miasta 46,2 ha przestrzennego dla obszaru działki gminnej Trzebini z 29 października 2010 (0,4%) nr 141/13 położonego w Pile Kościeleckiej (Dz. Urz. Województwa Małopolskiego Nr wraz z otoczeniem 676 z 13 grudnia 2010r. poz. 5738) 25. Miejscowy plan zagospodarowania Uchwała nr XIII/126/VI/2011 Rady Miasta 178,7 ha przestrzennego obszaru Śródmieście – Trzebini z 9 września 2011 r. (1,7 %) Centrum w Trzebini (Dz. Urz. Województwa Małopolskiego Nr 500 poz. 4874 z dnia 25.10.2011 r.) 26. Zmiana miejscowego planu Uchwała nr XXVIII/312/VI/2012 Rady Zmiana Tekstu zagospodarowania przestrzennego Miasta Trzebini z 30 listopada 2012 r. (Dz. obszaru Śródmieście – Centrum w Trzebini Urz. Województwa Małopolskiego poz.7121 z 12 grudnia 2012 r.) 27. Miejscowy plan zagospodarowania Uchwała nr XXVIII/313/VI/2012 Rady 33 ha przestrzennego części obszaru Osiedla Miasta Trzebini z 30 listopada 2012 r. (0,30 %) Piaski w Trzebini wraz z fragmentem (Dz. Urz. Województwa Małopolskiego terenu wsi Młoszowa poz. 7181 z dnia 13 grudnia 2012 r.) 28. Miejscowy plan zagospodarowania Uchwała nr XXXIV/360/VI/2013 Rady 31,05 ha przestrzennego obszaru położonego w Miasta Trzebini z 27 marca 2013 r. (0,29 %) sołectwie Dulowa – obszar nr 2 (Dz. Urz. Województwa Małopolskiego poz. 2724 z dnia 08 kwietnia 2013 r.) 29. Miejscowy plan zagospodarowania Uchwała nr XXXVI/390/VI/2013 Rady 3,6 ha przestrzennego części obszaru Miasta Trzebini z dnia 29 maja 2013 r. (0,03 %) Śródmieście – Południe w Trzebini (Dz. Urz. Woj. Małopolskiego z 2013 r poz. 4181 z dnia 26 czerwca 2013 r.) 30. Miejscowy plan zagospodarowania Uchwała nr XXXVII/404/VI/2013 Rady 0,56 ha przestrzennego terenu w rejonie ul. Miłej, w Miasta Trzebini z 21 czerwca 2013 r. (0,005 %) ramach terenu Górka w Trzebini (Dz. Urz. Województwa Małopolskiego 2013 r. poz. 4423 z dnia 9 lipca 2013 r.) 31. Miejscowy plan zagospodarowania Uchwała nr L/526/VI/2014 Rady Miasta 24,61 ha przestrzennego terenu po południowej Trzebini z 18 kwietnia 2014 r. (0,23 %) stronie ul. Tuwima w Trzebini (Dz. Urz. Woj. Małopolskiego z 2014 r. poz. 2478 z dnia 30 kwietnia 2014 r.) 32. Zmiana miejscowego planu Uchwała nr LIII/573/VI/2014 Rady Miasta Zmiana Tekstu zagospodarowania przestrzennego obszaru Trzebini z 25 lipca 2014 r. Śródmieście – Centrum w Trzebini w (Dz. Urz. Woj. Małopolskiego z 2014 r. poz. zakresie określonym uchwałą Nr 4661 z dnia 27 sierpnia 2014 r.) XVIII/193/VI/2012 Rady Miasta Trzebini z 30 stycznia 2012 r.

140 Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Trzebinia PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO 33. Zmiana miejscowego planu Uchwała nr LIII/572/VI/2014 Rady Miasta 46,2 ha zagospodarowania przestrzennego dla Trzebini z 25 lipca 2014 r. (0,44 %) obszaru działki gminnej nr 141/13 (Dz. Urz. Województwa Małopolskiego z położonego w Pile Kościeleckiej 2014 r. poz. 5155 z dnia 22 września 2014 wraz z otoczeniem r.) 34. Miejscowy plan zagospodarowania Uchwała Nr LV/598/VI/2014 z dnia 157 ha przestrzennego dla obszaru położonego przy 20 października 2014r. (Dz. Urz. (1,49 %) ulicy Grunwaldzkiej w Trzebini w obrębach Województwa Małopolskiego z 2014 r. Myślachowice, Siersza i Wodna; poz. 6985 z dnia 4 grudnia 2014 r.) 35. Zmiana miejscowego planu Uchwała nr VII/68/VII/2015/160/VII/2015 0,063 ha zagospodarowania przestrzennego obszaru Rady Miasta Trzebini z dnia 24 maja 2015r. Śródmieście – Centrum w Trzebini (Rynek) (Dz. Urz. Województwa Małopolskiego z (0,0006%) 2015r. poz. 2693 z dnia 14 grudnia 2015r.)

36. Zmiana miejscowego planu Uchwała nr XIII/160/VII/2015 Rady Miasta 5,19 ha zagospodarowania przestrzennego obszaru Trzebini z dnia 27 listopada 2015r. (Dz. Urz. Śródmieście – Centrum w Trzebini (teren nr Województwa Małopolskiego z 2015r. poz. (0,05%) 1, 2, 3) 8056 z dnia 14 grudnia 2015r.)

37. Miejscowy plan zagospodarowania Uchwała nr XXVIII/357/VII/2016 Rady przestrzennego dla części Osiedla Miasta Trzebini z dnia 30 grudnia 2016r. 3,09 ha Energetyków w Trzebini (Dz. Urz. Województwa Małopolskiego z (0,02%) 2017 r. poz. 498 z dnia 16 stycznia 2017 r.) 38. Miejscowy plan zagospodarowania Uchwała nr XXXIII/433/VII/2017 Rady przestrzennego dla terenu rozbudowy Miasta Trzebini z dnia 26 maja 2017 r. 25 ha cmentarza komunalnego w Lgocie wraz z otoczeniem (Dz. Urz. Województwa Małopolskiego z (0,23%) 2017 r. poz. 3850 z dnia 6 czerwca 2017 r.) 39. Miejscowy plan zagospodarowania Uchwała nr XXXIII/434/VII/2017 Rady przestrzennego obszaru w rejonie cmentarza Miasta Trzebini z dnia 26 maja 2017 r. (Dz. 21,6 ha komunalnego w Krystynowie w Trzebini Urz. Województwa Małopolskiego z 2017 r. (0,20%) poz. 4073 z dnia 19 czerwca 2017 r.) 40. Zmiana miejscowego planu Uchwała nr XXXV/462/VII/2017 Rady zagospodarowania przestrzennego obszaru Miasta Trzebini z dnia 28 lipca 2017 r. położonego przy ulicy Grunwaldzkiej w Zmiana w Trzebini w obrębach ewidencyjnych obrębie Myślachowice, Siersza i Wodna obowiązujące-go (Dz. Urz. Województwa Małopolskiego z planu 2017 r. poz. 5216 z dnia 09.08.2017 r.

41. Miejscowy plan zagospodarowania Uchwała nr XXXV/463/VII/2017 Rady przestrzennego w rejonie ulic Krakowskiej i Miasta Trzebini z dnia 28 lipca 2017 r. Skalnej w Bolęcinie 13,4 ha

(0,12%) (Dz. Urz. Województwa Małopolskiego z 2017 r. poz. 5164 z dnia 07.08.2017 r. 42.Zmiana miejscowego planu Zmiana w Uchwała nr XLII/550/VII/2017 Rady Miasta zagospodarowania przestrzennego obszaru obrębie Trzebini z dnia26 styczeń 2018 r. Śródmieście – Centrum w Trzebini obowiązujące-go (Dz. Urz. Województwa Małopolskiego z planu 2018 r. poz. 1109 z dnia 09.02.2018 r. 43. Miejscowy plan zagospodarowania Uchwała nr XLIII/630/VII/2018 Rady przestrzennego terenu w po południowej Zmiana w Miasta Trzebini z dnia 29 czerwca 2018 r. stronie ul. Tuwima w Trzebini wraz z obrębie poszerzeniem obszaru w części południowej (Dz. Urz. Województwa Małopolskiego z obowiązujące-go do ul. Armii Krajowej 2018 r. poz. 5338 z dnia 25.07.2018 r. planu

141 Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Trzebinia PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO 44. Miejscowy plan zagospodarowania Uchwała nr XLIX/645/VII/2018 Rady przestrzennego miasta i gminy Trzebinia dla Zmiana w Miasta Trzebini z dnia 27 lipca 2018 r. obszaru położonego na obrzeżu osiedla obrębie ZWM (obecnie Widokowego) w Trzebini i (Dz. Urz. Województwa Małopolskiego z obowiązujące-go Młoszowej 2018 r. poz. 5606 z dnia 13.08.2018 r. planu 1474,27ha Łączna powierzchnia planów 14% Tabela 17. Zestawienie miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego obowiązujących w obszarze gminy Trzebinia.

3.6.6. Strategia Rozwoju Gminy Trzebinia na lata 2014- 2020. Strategia Rozwoju Gminy Trzebinia na lata 2014-2020 stanowiąca załącznik do Uchwały nr XLIX/511/VI/2014 Rady Miasta Trzebini z dnia 28 marca 2014 r. jest podstawowym i najważniejszym dokumentem samorządu Gminy. Określono w niej obszary, cele i kierunki interwencji polityki rozwoju, w przestrzeni prowadzonej przez władze Gminy. Wyodrębniono w niej pięć obszarów priorytetowych, wynikających z przyjętej wizji rozwoju Gminy Trzebinia do 2020 roku i zdefiniowanych wyzwań rozwojowych. Obszary te są równoważne i się uzupełniają. Dla każdego z obszarów priorytetowych w Strategii sformułowano cele strategiczne, z których wynikają cele operacyjne. • Obszar I. Gospodarka i edukacja zawodowa Cel strategiczny: Konkurencyjna i innowacyjna gospodarka powiązana z efektywnym systemem edukacji Cele operacyjne: I.1 Rozwój kapitału intelektualnego i kształcenia zawodowego, I.2 Budowa infrastruktury gospodarczej, I.3 Aktywna polityka na rynku pracy i wspieranie zatrudnienia, I.4 Wzmacnianie i promocja przedsiębiorczości, I.5 Rozwój oferty przemysłów czasu wolnego.

• Obszar II. Infrastruktura dla dostępności komunikacyjnej Cel strategiczny: wysoka dostępność komunikacyjna Gminy Cele operacyjne: II.1 Trzebinia nowoczesnym węzłem sieci transportowej o znaczeniu ponadregionalnym i międzynarodowym, II.2 Zwiększenie dostępności transportowej terenów inwestycyjnych w Gminie Trzebinia, II.3 Zwiększenie dostępności komunikacyjnej dla mieszkańców i turystów – rozwój instrumentów zarządzania zintegrowanymi systemami transportu, II.4 Rozwój infrastruktury dla społeczeństwa informacyjnego.

• Obszar III. Miasto Trzebinia i obszary wiejskie Cel strategiczny: Rozwój funkcji lokalnego centrum usług publicznych i zwiększenie dostępu do usług publicznych Cele operacyjne: III.1 Rewitalizacja i rozwój obszarów silnie zurbanizowanych,

142 Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Trzebinia PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO III.2 Rozwój obszarów wiejskich, III.3 Rozwój funkcji lokalnych usług publicznych, III.4 Ochrona przestrzeni kulturowej i przyrodniczej.

• Obszar IV. Bezpieczeństwo publiczne, ekologiczne i społeczne Cel strategiczny: Wysoki poziom bezpieczeństwa publicznego, społecznego i ekologicznego mieszkańców gminy Cele operacyjne: IV.1 Poprawa bezpieczeństwa ekologicznego oraz wykorzystania zasobów środowiska naturalnego dla rozwoju Trzebini, IV.2 Integrująca polityka społeczna IV.3 Wspieranie systemów zarządzania bezpieczeństwem publicznym.

• Obszar V. Zarządzanie rozwojem Gminy Cel strategiczny: Nowoczesne zarządzanie publiczne oraz współpraca samorządowa Cele operacyjne: V.1 Sprawny system zarządzania strategicznego i współpracy samorządowej V.2 Kształtowanie kapitału społecznego i wzmacnianie aktywności obywatelskiej V.3 Budowa i promocja marki Gminy Trzebinia na arenie krajowej oraz międzynarodowej.

Strategia Rozwoju Gminy Trzebinia na lata 2014- 2020 jest spójna z priorytetami i celami dokumentów szczebla krajowego i regionalnego.

3.6.7. Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Trzebinia. Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Trzebinia na lata 2018- 2021 z uwzględnieniem perspektyw na lata 2022- 2025 wskazuje cele, które są zbiorem najważniejszych działań, których realizacja doprowadzić ma do poprawy lub utrzymania jakości poszczególnych elementów środowiska na terenie gminy. Jako cele główne program wskazuje: − ochronę klimatu i poprawę jakości powietrza atmosferycznego, − ograniczenie uciążliwości hałasu, − ochronę przed oddziaływaniem elektromagnetycznym, − poprawę jakości i ochronę wód powierzchniowych i podziemnych oraz gospodarkę wodno- ściekową , − ochronę gleb i powierzchni ziemi oraz racjonalne wykorzystanie zasobów geologicznych, − zmniejszenie ilości odpadów oraz ich prawidłowe zagospodarowanie, − ochronę zasobów przyrodniczych, − zapobieganie poważnym awariom i minimalizacja ich występowania, − stosowanie zasad ochrony środowiska w strategiach sektorowych i planowaniu przestrzennym,

143 Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Trzebinia PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO Realizacja założeń Programu ma prowadzić do poprawy stanu środowiska naturalnego, a także wzrostu bezpieczeństwa mieszkańców gminy. Jako nadrzędny cel polityki ekologicznej gminy przyjęto Ochronę i poprawę jakości środowiska jako podstawę zrównoważonego rozwoju społeczno – gospodarczego i bezpieczeństwa ekologicznego gminy Trzebinia.

4. Wstępna prognoza dalszych zmian środowiska w przypadku braku realizacji projektowanego Studium.

Obecne zmiany zachodzące w środowisku w gminie Trzebinia wynikają głównie z działalności antropogenicznej. Najintensywniejsze przekształcenia związane są z powszechnym zapotrzebowaniem na tereny inwestycyjne (ekspansja zabudowy głównie mieszkaniowej jednorodzinnej, ale również usługowej i produkcyjnej, rozwój układu komunikacyjnego oraz sieci infrastruktury). W terenach przemysłowych stopniowo zachodzą pozytywne przeobrażenia w kierunku produkcyjno- usługowym, przyczyniające się do większej ochrony środowiska, a także do poprawy jakości przestrzeni. Natomiast w terenach rolnych utrzymuje się kierunek widoczny od lat, czyli porzucanie gospodarki rolnej. Skutkuje to dalszym rozwojem na gruntach dotychczas ornych zbiorowisk segetalnych, które powoli stają się terenem ekspansji roślinności wysokiej. Szczegółowa analiza charakteru i intensywności zmian zachodzących w środowisku przedstawiona została w rozdziale 2.3.12. Sporządzony kompleksowy projekt Studium jest kolejną edycją tego dokumentu. Poprzednie Studium sporządzone było w warunkach prawnych ustalonych ustawą z dnia 7 lipca 1994 roku o zagospodarowaniu przestrzennym. Obecny projekt jest wykonany pod rządami ustawy z 27 marca 2003 roku. Obydwa dokumenty w sferze merytorycznej obejmują zbliżoną problematykę, poza tym, że w ramach obecnego projektu Studium wykonane zostały na skutek zmiany przepisów odrębnych takie opracowania jak: ekofizjografia oraz prognoza oddziaływania na środowisko. Zakres przewidywanych do zainwestowania terenów w projekcie Studium jest szerszy niż w poprzednim Studium, a w związku z tym w przypadku braku realizacji projektowanego dokumentu oddziaływanie na środowisko spowodowane wprowadzaniem nowego zainwestowania w tereny pełniące obecnie funkcje przyrodnicze będzie mniejsze. W nowym Studium wprowadzono wytyczne dla przyszłych planów miejscowych, które gmina zamierza sporządzać. Szczególne znaczenie dla określenia kierunków i warunków zagospodarowania obszaru gminy mają te ustalenia Studium, które eliminują niekorzystne formy zagospodarowania, tj.: zabudowę mieszkaniową jednorodzinną w układzie szeregowym w obszarach zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej na terenach pozamiejskich (M1, M2) oraz w obszarach zabudowy mieszkaniowej rozproszonej (M3), zabudowę mieszkaniową wielorodzinną w obszarach zabudowy mieszkaniowej (M1, M2) oraz w obszarach zabudowy mieszkaniowej rozproszonej (M3), zabudowę zagrodową w terenach rolnych. Należy również podkreślić, że nowa edycja Studium wprowadza istotne, kompleksowe zmiany w zakresie systemu komunikacyjnego (m.in. w kwestii nowego przebiegu drogi wojewódzkiej na połączeniu drogi krajowej nr 94 z autostradą A4, nowego

144 Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Trzebinia PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO przebiegu DK 79 na odcinku pomiędzy Młoszową a zachodnią granicą Trzebini po południowej stronie linii kolejowej) oraz systemów infrastruktury technicznej. Kolejną różnicą pomiędzy obydwoma dokumentami jest to, że przy sporządzaniu projektu Studium, gmina Trzebinia była w posiadaniu opracowania pn.: „Inwentaryzacja roślin i grzybów, objętych ochroną na terenie gminy Trzebinia”. Wskazano w nim m.in.: tereny przyrodniczo cenne, nieobjęte ochroną prawną. Jest to cenne narzędzie umożliwiające podjęcie działań planistycznych mających na celu ochronę wartościowych przyrodniczo obszarów. W przypadku braku realizacji projektu Studium obszary te nadal nie będą objęte odpowiednią ochroną, szczególnie w miejscach atrakcyjnych pod względem inwestycyjnym. W porównaniu do poprzedniej edycji Studium zmianie uległy uwarunkowania związane z eksploatacją górniczą – likwidacji uległy Zakłady Górnicze Trzebionka oraz KWK „Siersza”, zmieniły się granice udokumentowanych złóż surowców mineralnych. W projekcie ocenianego dokumentu znacznie poszerzona została problematyka terenów zagrożonych deformacjami ciągłymi i nieciągłymi. Wskazano tereny niezdatne do zabudowy (rejon występowania zlepieńców myślachowickich oraz strefy zagrożone wokół zlikwidowanych szybów i szybików) oraz tereny posiadające ograniczenia w zagospodarowaniu (stare wyrobiska porudne, tereny zagrożone nad sztolniami i upadowymi, tereny po zlikwidowanej kopalni Trzebionka oraz tereny zagrożone reaktywacją starych, płytko zalegających zrobów zlikwidowanej KWK Siersza, tereny zagrożone szkodami hydrogeologicznymi związanymi z zatopieniem zrobów byłej KWK „Siersza”). Ochrona przed zagrożeniami związanymi z wystąpieniem deformacji będzie mniejsza w sytuacji nieprzyjęcia projektowanego dokumentu.

5. Istniejące problemy ochrony środowiska istotne z punktu widzenia realizacji projektowanego dokumentu, w szczególności dotyczące obszarów podlegających ochronie na podstawie ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody.

Ochrona przyrody Do prawnych form ochrony przyrody występujących na terenie gminy Trzebinia należą: Park Krajobrazowy Dolinki Krakowskie, Tenczyński Park Krajobrazowy, rezerwat przyrody „Ostra Góra”, użytek ekologiczny „Podbuczyna”, pomniki przyrody nieożywionej oraz pomniki przyrody ożywionej – opisane szczegółowo w pkt. 2.2.2. W granicach gminy Trzebinia nie ma wyznaczonych obszarów Natura 2000. W projekcie Studium jako jedną z podstawowych zasad ochrony przyrody i różnorodności biologicznej wskazano zachowanie i ochronę obszarów i obiektów o ustanowionej ochronie prawnej. Zamieszczono w nim szereg ustaleń służących zabezpieczeniu prawidłowego funkcjonowania obszarów chronionych. Najistotniejsze jednak wydaje się nadanie odpowiednich kategorii przeznaczenia terenów zarówno w granicach obszarów chronionych, jak i w przypadku rezerwatu, użytku ekologicznego oraz pomnika przyrody nieożywionej w ich sąsiedztwie.

145 Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Trzebinia PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO Oddziaływanie na parki krajobrazowe

➢ Tenczyński Park Krajobrazowy Tenczyński Park Krajobrazowy zajmuje w gminie Trzebinia prawie całą Puszczę Dulowską (wschodnia część Bolęcina, południowa część Młoszowej oraz południowa część Dulowej), obszar o łącznej powierzchni 1168 ha, co stanowi około 11,1% powierzchni gminy. Otulina Parku zajmuje powierzchnię 280 ha – 2,7% powierzchni gminy, przebiega w południowo- zachodniej części Bolęcina oraz w południowej części Piły Kościeleckiej. W granicach Parku wyznaczono tereny lasów (ZL), tereny zieleni nieurządzonej (Z) oraz tereny rolne (R), które łącznie zajmują przeważającą część jego obszaru. Tereny zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej (M2) są wyznaczone w oparciu o istniejące zainwestowanie, a ich przyrosty (nieznaczne) stanowią uzupełnienie zabudowy istniejącej. Nie przewiduje się niekorzystnego oddziaływania realizacji ustaleń Studium w zakresie nowowyznaczonych terenów budowlanych na przedmiot i cel ochrony Parku. W projekcie Studium w myśl za Studium obowiązującym pozostawiono obwodnicę drogi krajowej nr 79 – drogę KDGP, która przebiega po terenach Puszczy Dulowskiej. Przebieg drogi został zmodyfikowany, zaproponowano nowe włączenie do drogi krajowej.

W otulinie Parku wyznaczone kategorie przeznaczeń to tereny zieleni tj.: lasów (ZL), zieleni nieurządzonej (Z), rolne (R) oraz tereny w obszarach urbanizacji takiej jak: zieleni urządzonej i rekreacyjnej (ZU), cmentarzy (ZC, ZC1), działalności gospodarczej związanej z eksploatacją złoża surowca naturalnego (PU3), eksploatacji (PE), parkingów (KP), zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej (M2), zabudowy mieszkaniowej i usługowej (MU), zabudowy usług komercyjnych (U1), zabudowy usług publicznych (U2), tereny zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej (M2). Nowe tereny budowlane zostały wyznaczone jako uzupełnienie lub kontynuacja terenów zainwestowanych. Jako wyjątek wskazać należy wyznaczony w Bolęcinie strefą, obszar lokalizacji zabudowy zagrodowej i hodowlanej. Jest to nowy teren wskazany do zainwestowanie, wyznaczony w sąsiedztwie terenów leśnych, tuż przy granicy Parku w przebiegu korytarza ekologicznego.

➢ Park Krajobrazowy Dolinki Krakowskie Park Krajobrazowy Dolinki Krakowskie obejmuje Lgotę, wschodnią część Płok, Psar, Karniowic, północno-wschodnią część Dulowej – obszar o łącznej powierzchni 1002 ha, co stanowi około 9,5% powierzchni gminy. Otulina Parku obejmuje swym zasięgiem wschodnią część Młoszowej, Myślachowic, część Płok oraz północną część Dulowej, ma powierzchnię 1827 ha - 17,4% powierzchni gminy. W granicach Parku wyznaczone takie kategorie terenów jak tereny: lasów (ZL), zieleni nieurządzonej (Z), rolne (R), wód powierzchniowych śródlądowych (WS), cmentarzy (ZC), zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej (M1, M2), zabudowy mieszkaniowej rozproszonej (M3), zabudowy mieszkaniowej i usługowej (MU), zabudowy usług publicznych (U2), sportu i rekreacji (US) oraz infrastruktury technicznej (IT). Tereny przeznaczone do zabudowy wyznaczone są w głównie w oparciu o istniejące zainwestowanie oraz jako tereny przeznaczone do tego celu, jeszcze niezainwestowane, a wynikające z obowiązujących aktów gminnych. Nowe tereny budowlane wyznaczono w nawiązaniu do istniejącego zainwestowania. Większe ich przyrosty zlokalizowane są w

146 Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Trzebinia PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO Lgocie i wynikają w głównej mierze z wydanych decyzji administracyjnych (wz). Zostały one wyznaczone w sposób, który nie przerywa ciągłości korytarzy ekologicznych, „przyrosty” terenów nie wkraczają również w tereny otwarte i cenne krajobrazowo. Niekorzystne oddziaływanie będzie związane tu m.in. z potrzebą likwidacji zadrzewień śródpolnych, jednak będą to zmiany o zasięgu lokalnym i nie wpłyną negatywnie na ogólne funkcjonowanie Parku. Przez tereny Parku (w Psarach i w Lgocie) przebiega zaprojektowana alternatywa obwodnicy drogi wojewódzkiej 791. Jej celem jest wyprowadzenie ruchu tranzytowego poza centralny obszar miasta, co niewątpliwe poprawi bezpieczeństwo i komfort życia dla mieszkańców. W otulinie Parku wyznaczone kategorie przeznaczeń to tereny: lasów (ZL), zieleni nieurządzonej (Z), rolne (R), cmentarzy (ZC), zespołu cmentarnego w zieleni (ZCK), zieleni urządzonej w dawnym założeniu parkowym (ZUK), zieleni urządzonej i rekreacyjnej (ZU), zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej, w tym z ograniczonym rozwojem (M1, M2, MZ), zabudowy mieszkaniowej rozproszonej (M3), zabudowy mieszkaniowej i usługowej, w tym z ograniczonym rozwojem (MU, MUZ), zabudowy usług komercyjnych (U1), zabudowy usług komercyjnych z ograniczoną zabudową (U1Z), zabudowy usług publicznych (U2), sportu i rekreacji (US), infrastruktury technicznej (IT) oraz parkingów (KP). Nowe tereny budowlane zostały wyznaczone jako uzupełnienie lub kontynuacja terenów zainwestowanych. Większe ich przyrosty występują w Karniowicach oraz Młoszowej. Do ustaleń projektu Studium wprowadzono zapis mówiący: „na granicy terenu M2 w Młoszowej (po południowej stronie ul. Spacery) i korytarza ekologicznego nazwanego w Studium biologicznym - należy nasadzić szpaler drzew i krzewów z zastosowaniem gatunków rodzimych, sadzonek drzew o obwodzie 10-15 cm pnia na wysokości 100cm. Szpaler należy wykonać z zachowaniem minimalnej szerokości 10m. Ponadto w celu zachowania strefy ekotonowej, obiekty kubaturowe na terenie M2 należy lokalizować w odległości minimum 12m od ściany lasu.”. Działania takie ocenia się pozytywnie w kontekście wpływu na środowisko przyrodnicze. Najbardziej negatywny wpływ na środowisko przyrodnicze Parku mogą mieć planowane działania z zakresu rozwoju komunikacyjnego. Realizacja infrastruktury transportowej wiąże się zawsze z fragmentacją siedlisk przyrodniczych i tworzeniem barier ekologicznych dla wielu gatunków zwierząt, często towarzyszy jej wycinka drzew stanowiących miejsca ich bytowania. Powoduje także wzrost emisji zanieczyszczeń powietrza, hałasu, zwiększoną ilość odprowadzanych wód opadowych. Zagrożenia te będą musiały być brane pod uwagę na etapie ustalania szczegółowych warunków realizacji tych inwestycji. O ile w przypadku lokalizacji i budowy dróg publicznych nie stosuje się przepisów ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym, co oznacza, że lokalizacja drogi może być niezależna od tego, co zostało ustalone w prawie miejscowym, to niemniej musi być ona poprzedzona analizą wpływu docelowej sieci połączeń komunikacyjnych na zasoby różnorodności przyrodniczej obszaru (co jest uwzględniane na etapie decyzji środowiskowej). Wskazane w projekcie Studium przebiegi dróg są traktowane jako lokalizacja orientacyjna, ich dokładny przebieg zostanie ustalony na etapie decyzji środowiskowej. Z tego względu na aktualnym etapie ocena czy realizacja projektowanych dróg we wskazanej w projekcie Studium lokalizacji nie spowoduje znaczącego negatywnego oddziaływania nie jest, więc jednoznaczna. Natomiast wpływ na przyrodę Parku (możliwy w

147 Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Trzebinia PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO różnych zakresach) niewątpliwie wystąpi.

Wszelkie działania planistyczne w parkach krajobrazowych i ich otulinach powinny być prowadzone z uwzględnieniem ochrony szczególnych walorów krajobrazowych i przyrodniczych. W tym celu w projekcie Studium zamieszczono ustalenia: − przestrzeganie ustaleń wynikających z planów ochrony, − ochronę charakterystycznego krajobrazu jurajskiego, a szczególnie terenów otwartych, − zabezpieczenie przed przekształceniem, szczególnie zabudową terenów o wyróżniających się walorach estetyczno- widokowych, − zachowanie ciągów i punktów widokowych, − ochronę walorów krajobrazu kulturowego poprzez zachowanie i kształtowanie tradycyjnych form zabudowy, − zabezpieczenia istnienia obszarów i obiektów cennych przyrodniczo, − zachowania lokalnych i ponadlokalnych powiązań przyrodniczych, − dbałość o prawidłowe funkcjonowanie ekosystemów leśnych i zachowanie w nich naturalnej różnorodności biologicznej, − zachowanie naturalnych zbiorowisk nieleśnych.

Oddziaływanie na rezerwaty przyrody

➢ Rezerwat „Ostra Góra” W gminie Trzebinia utworzono rezerwat przyrody „Ostra Góra”. Jako największe zagrożenie dla prawidłowej ochrony rezerwatu opracowanie ekofizjograficzne upatruje w widocznej presji urbanizacyjnej w jego sąsiedztwie. W opracowaniu tym zasugerowano przebieg strefy ochronnej rezerwatu, która w przyszłości mogłaby posłużyć do wyznaczenia otuliny dla rezerwatu (zadanie Regionalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska). W projekcie Studium rezerwat przyrody położony jest w terenach lasów (ZL). W celu ograniczenia i zabezpieczenia przed zagrożeniami zewnętrznymi wynikającymi z działalności człowieka, w bezpośrednim sąsiedztwie rezerwatu nie zmieniono przeznaczenia gruntów na cele budowlane i wyznaczono tam różne formy terenów zielonych (R, Z, ZL). Dla pełnej ochrony wycofano również teren budowlany ze Studium obowiązującego (zielone paski na rysunku prognozy). Wprowadzona została ponadto strefa ochronna w obrębie, której wyklucza się działania negatywnie oddziaływujące na obiekt chroniony. Ochronę wzmocniono objęciem najbliższego i dalszego sąsiedztwa rezerwatu korytarzem biologicznym, w którym obowiązuje zakaz zabudowy. Zaproponowany w projekcie Studium sposób zagospodarowania zabezpiecza sam rezerwat przyrody jako również cenne przyrodniczo i krajobrazowo tereny sąsiednie. Nie przewiduje się niekorzystnych oddziaływań wskutek realizacji zaproponowanych ustaleń.

➢ Rezerwat „Dolina Żabnika” Rezerwat Dolina Żabnika utworzono na terenie gminy Jaworzno. Obszar Żabnika jest wysoką formą ochrony przyrody. Stanowi ostatni relikt naturalnego krajobrazu sprzed rozpoczęcia w obszarze eksploatacji piasku. Wykazuje dużą wrażliwość nawet na nieznaczne

148 Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Trzebinia PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO obniżenie zwierciadła wody. Potencjalnym zagrożeniem dla funkcjonowania rezerwatu i otuliny Żabnika jest poszerzenie eksploatacji piasku na terenie Gminy Trzebinia i prowadzenie jej w sposób, który wytworzy głęboki i rozległy drenaż. W związku z planowanym poszerzeniem obszaru eksploatacji wykonano kilka opracowań specjalistycznych, oceniających możliwe oddziaływanie. Szczególnie istotna była ocena wpływu na warunki gruntowo-wodne ze względu na sąsiedztwo ujęcia wody podziemnej „Lech” oraz na zmianę stosunków wodnych w obrębie istniejącego w pobliżu rezerwatu przyrody „Dolina Żabnika”. Zgodnie z opracowaniem pn.: „Ekspertyza wpływu przewidywanej eksploatacji piasku ze złoża Siersza-Misiury w Trzebini, na środowisko gruntowo wodne”, wykonanym na zlecenie Urzędu Miasta w Trzebini przez Państwowy Instytut Geologiczny – Państwowy Instytut Badawczy: - Projektowana eksploatacja piasku nie będzie miała negatywnego wpływu na stosunki wodne panujące w rezerwacie „Dolina Żabnika” ani też w granicach otuliny rezerwatu przyrody, pod warunkiem, że podczas eksploatacji złoża nie będzie prowadzone odwodnienie. Podniesienie zwierciadła wód podziemnych, w związku ze wzmożoną infiltracją wód opadowych nie wpłynie negatywnie na środowisko biocenoz w dolinie Żabnika, ponieważ są to głównie organizmy wodolubne. Niemniej pozytywnie ocenia się rezygnację z części terenu wskazanego pod eksploatację, graniczącego bezpośrednio z otuliną rezerwatu. Wskazanie w ustaleniach projektu Studium możliwości eksploatacji nie przesądza o realizacji tej inwestycji. Wiążące decyzje administracyjne podjęte zostaną na dalszym etapie procedowania poza procedurą sporządzania Studium. Faktyczne zaprojektowanie eksploatacji powinno nastąpić zgodnie z wytycznymi wynikającymi z opracowań eksperckich, w sposób chroniący rezerwat przyrody.

Oddziaływanie na użytek ekologiczny Na terenie objętym Studium zlokalizowany jest użytek ekologiczny „Podbuczyna”. W opracowaniu ekofizjograficznym jako największe zagrożenie dla prawidłowej ochrony użytku wskazano zbyt dużą presję urbanizacyjną na południe od jego granic. Wskazano ponadto, że otoczenie użytku wymaga nieinwazyjnego dla funkcjonowania środowiska zagospodarowania. W projekcie Studium użytek znajduje się w terenach lasów (ZL). Tereny sąsiadujące z użytkiem, na których nie ma zainwestowania pozostawiono jako tereny wolne od zabudowy i przeznaczono pod tereny leśne (ZL), w dalszej odległości tereny zieleni nieurządzonej (Z). Zasięg wyznaczonych terenów do zainwestowania (M2) w bezpośrednim sąsiedztwie użytku pozostaje niezmieniony w stosunku do obowiązujących aktów planistycznych gminy lub wynika z obecnego użytkowania terenu. Ponadto w sąsiedztwie użytku, w celu wzmocnienia ochrony wprowadzono korytarz biologiczny służący zachowaniu i wzbogaceniu zasobów przyrodniczych. Negatywnie ocenia się przeprowadzoną przez użytek drogę KDGP (droga na terenie gminy przebiega w jednym z wariantów po zachodniej stronie miejscowości Lgota, Płoki, Myślachowice do granicy z gminą Chrzanów pomiędzy Wodną a Luszowicami) w orientacyjnym przebiegu, która niesie realne niekorzystne oddziaływanie na sam użytek jak i cenne przyrodniczo i krajobrazowo tereny sąsiednie.

Oddziaływanie na pomniki przyrody nieożywionej

149 Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Trzebinia PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO Na terenie gminy Trzebinia zlokalizowanych jest 26 drzew i krzewów objętych ochroną jako pomniki przyrody ożywionej. Zlokalizowane są one przeważnie w terenach zieleni: park w Młoszowej, park w Bolęcinie, park w Trzebini przy ul. Zawadzkiego, park przy Dworze Zieleniewskich, tereny leśne w Górach Luszowskich oraz w Młoszowej w Puszczy Dulowskiej, zieleń urządzona przy kościele w Płokach. Kilka z nich zlokalizowanych jest w terenach zabudowanych i zainwestowanych np. w sąsiedztwie OSP w Płokach, w sąsiedztwie muru kościelnego w Płokach, przy szkole w Myślachowicach, przy skrzyżowaniu ul. Słowackiego i Kilińskiego w Trzebini. Ochrona pomników jest zapewniona poprzez akty prawne je ustanawiające. Prawidłowe zagospodarowanie przestrzeni w sąsiedztwie pomników może tą ochronę wzmocnić. Pomniki przyrody zlokalizowane w projekcie Studium w terenach ZUK (tereny zieleni urządzonej dawnego założenia parkowego), ZL (tereny lasów), ZU (tereny zieleni urządzonej i rekreacyjnej) będą miały zapewnione skuteczniejsze warunki ochrony niż pomniki zlokalizowane w terenach MU (tereny zabudowy mieszkaniowej i usługowej) i U2 (tereny zabudowy usług publicznych). Jednakże to drugie, inwestycyjne przeznaczenie nie determinuje też prawidłowej ochrony obiektów. Będzie to w głównej mierze zależne od odpowiednich zapisów w planie miejscowym.

Oddziaływanie na pomnik przyrody ożywionej Na terenie gminy Trzebinia zlokalizowany jest jeden pomnik przyrody nieożywionej – Skałka Triasowa w Bolęcinie. Ochrona pomnika jest regulowana przepisami odrębnymi. W opracowaniu ekofizjograficznym wskazano ponadto, że otoczenie Skałki Triasowej powinno pozostać wolne od zabudowy. Ustalenia projektu Studium są zgodne z tymi wskazaniami. W otoczeniu Skałki Triasowej nie wskazano nowych terenów do zainwestowania i przeznaczono je na tereny rolne (R). W projekcie Studium wykluczono tam zmianę użytkowania i inne działania negatywnie oddziaływujące na obiekt chroniony. Nowe tereny budowlane wyznaczono w dalszej odległości od pomnika przyrody.

Oddziaływanie na tereny przyrodniczo cenne W granicach gminy Trzebinia stwierdzono łącznie 60 gatunków roślin i grzybów objętych ochrona gatunkową, w tym: 15 gatunków roślin naczyniowych ściśle chronionych, 30 gatunków roślin naczyniowych częściowo chronionych, 12 gatunków częściowo chronionych mchów, 3 gatunki częściowo chronionych grzybów. Zostały one opisane szczegółowo w opracowaniu ekofizjograficznym przygotowanym na potrzeby Studium. W oparciu o występowanie chronionych gatunków roślin i grzybów, ale także o takie kryteria waloryzacji jak: występujące zbiorowiska roślinne, występowanie potencjalnych siedlisk chronionych gatunków organizmów, występowanie przestrzennych form i obiektów ochrony przyrody, występowanie korytarzy ekologicznych, krajobraz ze szczególnym uwzględnieniem panoram widokowych, hydrologia, geologia, geomorfologia, gleby, zabytki kultury materialnej, uwarunkowania rozwoju gospodarczego w opracowaniu pn.: „Inwentaryzacja roślin i grzybów, objętych ochroną na terenie gminy Trzebinia” wskazano tereny przyrodniczo cenne. Obszary te rozmieszczone są w całym obszarze gminy. Dość duże ich zagęszczenie występuje we wschodniej jej części w Karniowicach, Psarach, Młoszowej i Dulowej. Najbardziej wskazanym sposobem zagospodarowania tych terenów jest

150 Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Trzebinia PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO przeznaczenie pod różne formy zieleni. W przypadku kilkunastu miejsc, ich prawidłowe funkcjonowanie jest zagrożone w związku z przeznaczeniem pod zabudowę w części lub w całości. Analizę poszczególnych terenów przedstawiono w tabeli poniżej:

Lp. Nazwa terenu przyrodniczo Kategoria terenów Możliwe niekorzystne cennego wyznaczonych oddziaływanie wynikające z w granicach terenu przyrodniczo ustaleń projektu Studium cennego 1. Balaton – Dolina Rybnej Z, ZU, WS, US, M2, fragment nie przewiduje się KP niekorzystnego oddziaływania, które W projekcie Studium wynikałoby z ustaleń zamieszczono zapis, że teren projektu Studium, US- na etapie planu niekorzystne zmiany miejscowego decyzje o (nieznaczne) mogą być lokalizacji zabudowy należy związane ze sposobem poprzedzić wykonaniem analiz zagospodarowania mających na celu wykazanie ustalonym w Studium wpływu zabudowy na wartości obowiązującym przyrodnicze obszaru i ewentualnie ją wykluczyć.

Teren M2 wyznaczono w oparciu o Studium obowiązujące. 2. Bartoska – Kowalikowa – Z, ZL, R, M2 , MZ nie przewiduje się Parowy Karniowickie znacznego niekorzystnego Teren MZ wyznaczono w oddziaływania, nowe tereny oparciu o Studium obowiązujące do zabudowy wskazano na oraz wskazano nowe tereny, obrzeżach terenu które są w stanie faktycznym zainwestowane. W projekcie Studium zamieszczono zapis, że w terenach MZ na etapie planu miejscowego decyzje o lokalizacji zabudowy należy poprzedzić wykonaniem analiz mających na celu wykazanie wpływu zabudowy na wartości przyrodnicze obszaru i ewentualnie wykluczyć zabudowę. 3. Bialny Dół R, Z, komunikacja, M2 nie przewiduje się niekorzystnego Teren M2 wyznaczono w oddziaływania, które oparciu o Studium wynikałoby z ustaleń obowiązujące, jednocześnie projektu Studium, cześć terenów budowlanych ze niewielkie niekorzystne Studium wycofano (zielone zmiany mogą być związane

151 Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Trzebinia PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO paski na rysunku). ze sposobem zagospodarowania W projekcie Studium ustalonym w Studium zamieszczono zapis, że teren obowiązującym wskazany do zabudowy, wymaga działań ochronnych - na etapie planu miejscowego decyzje o lokalizacji zabudowy należy poprzedzić wykonaniem analiz mających na celu wykazanie wpływu zabudowy na wartości przyrodnicze obszaru. 4. Bożniowa Góra Z, ZL,ZU, R, komunikacja projektowana droga omija rejon, w którym stwierdzono stanowiska roślin objętych ochroną nie przewiduje się niekorzystnego oddziaływania, które wynikałoby z ustaleń projektu Studium 5. Bór suchy w Czyżówce ZL nie przewiduje się niekorzystnego oddziaływania 6. Buczyna storczykowa w Płokach Z, ZL, komunikacja, M1 i U2 nie przewiduje się (niewielki fragment) niekorzystnego oddziaływania Teren M1 wyznaczono w oparciu o Studium obowiązujące, jednocześnie cześć terenów budowlanych ze Studium wycofano (zielone paski na rysunku). W projekcie Studium zamieszczono zapis, że w terenie wskazanym do zabudowy przy sporządzaniu planu miejscowego decyzje o lokalizacji zabudowy należy poprzedzić wykonaniem analiz mających na celu wykazanie wpływu zabudowy na wartości przyrodnicze obszaru. 7. Buławniki w Krystynowie Z, ZL, TK nie przewiduje się niekorzystnego oddziaływania 8. Cisowe Skały Z, ZL nie przewiduje się niekorzystnego oddziaływania 9. Dolina Koziego Brodu Z, ZL, ZU przy odpowiednim zagospodarowaniu terenu W projekcie Studium wskazano nie przewiduje się

152 Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Trzebinia PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO teren do zagospodarowania niekorzystnego rekreacyjnego niekubaturowego oddziaływania (ZU). 10. Dolina potoku Chechło w Z, R, WS, M2 (fragmenty), nie przewiduje się Bolęcinie i Pile Kościeleckiej komunikacja niekorzystnego Teren M2 wyznaczono w oddziaływania oparciu o Studium obowiązujące, jednocześnie cześć terenów budowlanych ze Studium wycofano (zielone paski na rysunku). 11. Dolina za źródłem Buk Z, ZL, M2 nie przewiduje się niekorzystnego Teren MZ wyznaczono w oddziaływania, które oparciu o Studium wynikałoby z ustaleń obowiązujące. W projekcie projektu Studium, Studium zamieszczono zapis, że niekorzystne zmiany w terenach MZ (nieznaczne) mogą być na etapie planu miejscowego związane ze sposobem decyzje o lokalizacji zabudowy zagospodarowania należy poprzedzić wykonaniem ustalonym w Studium analiz mających na celu obowiązującym wykazanie wpływu zabudowy na wartości przyrodnicze obszaru i ewentualnie wykluczyć zabudowę. Ponadto wycofano dla terenu w Psarach teren zabudowy mieszkaniowej zlokalizowany wzdłuż wąwozu w stronę północną do ujęcia wody oraz w stronę północno- wschodnią do przepustu. 12. Eksnerówka punkt widokowy Z nie przewiduje się niekorzystnego oddziaływania 13. Hałda w Starej Górze ZL, R nie przewiduje się niekorzystnego oddziaływania 14. Kamieniołom Górka ZU, PU nie przewiduje się niekorzystnego Teren PU wyznaczono w oddziaływania, które oparciu o Studium wynikałoby z ustaleń obowiązujące. Jest to teren już projektu Studium, przekształcony. niekorzystne zmiany (nieznaczne) mogą być związane ze sposobem zagospodarowania ustalonym w Studium obowiązującym 15. Lasy i łęgi doliny Wodnej Z, ZL, TK, TZ, komunikacja nie przewiduje się niekorzystnego

153 Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Trzebinia PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO oddziaływania 16. Liczydło Górskie w Dulowej ZL, TK nie przewiduje się niekorzystnego oddziaływania 17. Łąka i zarośla w Miechowie Z, TZ, TK nie przewiduje się niekorzystnego oddziaływania 18. Łąki Karniowskie ZL, TK nie przewiduje się niekorzystnego oddziaływania 19. Łąki Młoszowa – Dulowa Z, UZ, TK, komunikacja nie przewiduje się niekorzystnego Tereny wskazane do zabudowy oddziaływania, które wyznaczono w oparciu o wynikałoby z ustaleń Studium obowiązujące. projektu Studium, Jednocześnie znaczną cześć nieznaczne niekorzystne terenów budowlanych ze zmiany mogą być związane Studium wycofano (zielone z wyznaczeniem terenów paski na rysunku). budowlanych w Studium obowiązującym, istotne W projekcie Studium będą decyzje w mpzp zamieszczono zapis, że teren wskazany do ograniczonej zabudowy, możliwości zabudowy, należy doszczegółowić na etapie planu miejscowego 20. Łąki w Bolęcinie ZL, R, TZ, TK, M2 nie przewiduje się niekorzystnego Teren M2 wyznaczono w oddziaływania, które oparciu o Studium wynikałoby z ustaleń obowiązujące. Znajduje się on projektu Studium na obrzeżu terenu cennego i nie rozpoznano w nim występowania stanowisk roślin objętych ochroną. 21. Łęg Dulówki ZL, ZU, R, WS, MU, M2, MUZ nie przewiduje się Tereny MU oraz M2 , MUZ niekorzystnego wyznaczono w oparciu o oddziaływania, które Studium obowiązujące. wynikałoby z ustaleń W projekcie Studium projektu Studium, zamieszczono zapis, że w niekorzystne zmiany terenach MZ (nieznaczne) mogą być na etapie planu miejscowego związane ze sposobem decyzje o lokalizacji zabudowy zagospodarowania należy poprzedzić wykonaniem ustalonym w Studium analiz mających na celu obowiązującym wykazanie wpływu zabudowy na wartości przyrodnicze obszaru i ewentualnie wykluczyć zabudowę. 22. Łęg przy ul. Kwiatowej ZU, M2 nie przewiduje się

154 Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Trzebinia PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO Tereny M2 wyznaczono w niekorzystnego oparciu o Studium oddziaływania, które obowiązujące. wynikałoby z ustaleń projektu Studium

23. Martwica Kariowicka I II Z, ZL, MZ nie przewiduje się Teren MZ wyznaczono w niekorzystnego oparciu o Studium oddziaływania obowiązujące. W projekcie Studium zamieszczono zapis, że w terenach MZ na etapie planu miejscowego decyzje o lokalizacji zabudowy należy poprzedzić wykonaniem analiz mających na celu wykazanie wpływu zabudowy na wartości przyrodnicze obszaru i ewentualnie wykluczyć zabudowę. 24. Mieczyki w dolinie Łużnika Z nie przewiduje się niekorzystnego oddziaływania 25. Mysowa Góra Z, ZL nie przewiduje się niekorzystnego oddziaływania 26. Na Skałkach ZU przy odpowiednim zagospodarowaniu terenu nie przewiduje się niekorzystnego oddziaływania 27. Park Ekologiczny przy Działkach Z, ZU, USZ, U1 nie przewiduje się niekorzystnego Teren U1 wyznaczono w oparciu oddziaływania, które o Studium obowiązujące. wynikałoby z ustaleń Teren USZ- na etapie planu projektu Studium, miejscowego decyzje o ewentualne lokalizacji zabudowy należy niekorzystne zmiany mogą poprzedzić wykonaniem analiz być związane z mających na celu wykazanie wyznaczeniem terenów wpływu zabudowy na wartości sportu w Studium przyrodnicze obszaru i obowiązującym, istotne ewentualnie ją wykluczyć. będą decyzje w mpzp 28. Podbuczyna ZL, KDGP niekorzystne oddziaływanie będzie związane z nowoprojektowaną drogą KDGP 29. Podtopienia w Sierszy Z, ZL nie przewiduje się niekorzystnego oddziaływania 30. Rezerwat Ostra Góra ZL nie przewiduje się niekorzystnego oddziaływania

155 Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Trzebinia PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO 31. Rzeczyska Z, ZL, WS, KPZ, MZ, MUZ istotne negatywne oddziaływanie może Teren MZ wyznaczono w wynikać zarówno z oparciu o Studium przeznaczenia ustalonego w obowiązujące. Część terenu Studium obowiązującym jak MUZ jest nowowprowadzona. i nowego przeznaczenia W projekcie Studium zamieszczono zapis, że w terenie wskazanym do zabudowy przy sporządzaniu planu miejscowego decyzje o lokalizacji zabudowy należy poprzedzić wykonaniem analiz mających na celu wykazanie wpływu zabudowy na wartości przyrodnicze obszaru. 32. Skałka Triasowa R nie przewiduje się niekorzystnego oddziaływania 33. Stawki w Bolęcinie ZL nie przewiduje się niekorzystnego oddziaływania 34. Warpie kopalni Jan w Psarach Z, ZL, KP, US, KDGP niekorzystne oddziaływanie będzie związane z nowoprojektowaną drogą KDGP (alternatywą) 35. Warpie w Górach Luszowskich R, M2 negatywne oddziaływanie może wynikać zarówno z Teren M2 wyznaczono w przeznaczenia ustalonego w oparciu o Studium Studium obowiązującym jak obowiązujące, są one również i nowego przeznaczenia nowowprowadzone. W projekcie Studium zamieszczono zapis, że w terenie wskazanym do zabudowy przy sporządzaniu planu miejscowego decyzje o lokalizacji zabudowy należy poprzedzić wykonaniem analiz mających na celu wykazanie wpływu zabudowy na wartości przyrodnicze obszaru. 36. Wilcza Góra – punkt widokowy R nie przewiduje się niekorzystnego oddziaływania 37. Wychodnie wapieni i źródła w Z, ZL nie przewiduje się Galmanie niekorzystnego oddziaływania 38. Wzgórze z Parkiem w Młoszowej ZL, ZUK, R, M2, MUZ,MU, możliwe wystąpienie MZ niekorzystnych oddziaływań

Tereny wyznaczono w większości w oparciu o Studium obowiązujące, teren MUZ oraz

156 Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Trzebinia PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO M2 jest częściowo nowym terenem budowlanym.

W projekcie studium zamieszczono zapis, że teren wskazany do zabudowy, wymaga działań ochronnych - na etapie planu miejscowego decyzje o lokalizacji zabudowy należy poprzedzić wykonaniem analiz mających na celu wykazanie wpływu zabudowy na wartości przyrodnicze obszaru. 39. Zalew Osowiec i otulina Z, ZL, US, WS, komunikacja przy odpowiednim zagospodarowaniu terenu nie przewiduje się niekorzystnego oddziaływania 40. Zanikający dopływ Koziego ZL nie przewiduje się Brodu w Płokach niekorzystnego oddziaływania 41. Źródliska Dulówki Z, ZL, R nie przewiduje się niekorzystnego oddziaływania 42. Źródliska i murawy w dolinie R, ZL, TZ, komunikacja nie przewiduje się potoku Wodna niekorzystnego oddziaływania 43. Źródła Jaworznika ZL, PU2 nie przewiduje się W terenie PU2 brak lokalizacji niekorzystnego ogniw w terenie cennym oddziaływania, które przyrodniczo. wynikałoby z ustaleń projektu Studium, niekorzystne zmiany (nieznaczne) mogą być związane ze sposobem zagospodarowania ustalonym w Studium obowiązującym

Tabela 18. Analiza sposobu przeznaczenia terenów przyrodniczo cennych.

Podczas opracowywaniu projektu Studium tereny przyrodniczo cenne były istotnym uwarunkowaniem, które determinowało projektowaną strukturę funkcjonalno- przestrzenną. Jak wynika z powyższej tabeli większość terenów przyrodniczo cennych nie będzie poddana oddziaływaniom wynikającym z projektu Studium, które mogłyby spowodować w nich niekorzystne zmiany. Jest to zgodne z wnioskami przedstawionymi w opracowaniu ekofizjograficznym. W kilku przypadkach w projekcie Studium wycofane zostały tereny budowlane i przeznaczone na różne formy zieleni, a tym samym znacznie zwiększono możliwości na prawidłową ochronę terenów przyrodniczo cennych. Wytypowano również obszary przyrodniczo cenny, w których wskutek głównie ustaleń Studium obowiązującego,

157 Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Trzebinia PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO ale również projektu (przeznaczenia pod zabudowę) dojdzie do niekorzystnych zmian polegających na zniszczeniu cennych siedlisk, chronionych gatunków roślin. Zmiany te mogą mieć różny stopień nasilenia, zależny od ustaleń mpzp. Na etapie planu miejscowego decyzje o lokalizacji zabudowy będą poprzedzane wykonaniem analiz mających na celu wykazanie wpływu zabudowy na wartości przyrodnicze obszaru.

6. Cele ochrony środowiska ustanowione na szczeblu międzynarodowym, wspólnotowym i krajowym, istotne z punktu widzenia projektowanego dokumentu, oraz sposoby, w jakich te cele i inne problemy środowiska zostały uwzględnione podczas opracowywania dokumentu.

Cele ochrony środowiska uwzględnione w omawianym projekcie Studium posiadają swoje uwarunkowania wynikające z prawa unijnego (Dyrektywy Unii Europejskiej dotyczące kluczowych obszarów środowiskowych m.in.: w zakresie ochrony powietrza, wody i prawidłowej gospodarki odpadami), programów i strategii krajowych (Strategia Bezpieczeństwo Energetyczne i Środowisko – Perspektywa 2020 r., Narodowa Strategia Edukacji Ekologicznej, Krajowy plan gospodarki odpadami 2014, Krajowy program zapobiegania powstawaniu odpadów, Krajowy Program Oczyszczania Ścieków Komunalnych, Program wodno- środowiskowy kraju, plan gospodarowania wodami, Krajowa Strategia Ochrony i Zrównoważonego Użytkowania Różnorodności Biologicznej), dokumentów szczebla wojewódzkiego (Strategia Rozwoju Województwa Małopolskiego na lata 2011- 2020, Plan Zagospodarowania Przestrzennego Województwa Małopolskiego, Program Strategiczny Ochrona Środowiska, Program ochrony powietrza dla województwa małopolskiego, Program ochrony środowiska przed hałasem dla województwa małopolskiego, Plan Gospodarki Odpadami Województwa Małopolskiego, warunki korzystania z wód regionu wodnego), jak również dokumentów szczebla lokalnego.

Priorytetowe cele ochrony środowiska:

1. Ochrona zasobów wód podziemnych i powierzchniowych: zintegrowana ochrona zasobów wodnych przed zanieczyszczeniem oraz nadmiernym lub nieuzasadnionym zużyciem. Przywracanie czystości wód jest najwyższym priorytetem w sektorze ochrony środowiska.

2. Ochrona gleb: ochrona gleb przed degradacją, rekultywacja terenów zdegradowanych i poprzemysłowych. Kierunkiem działań powinna być m.in. ochrona zwartych kompleksów terenów rolnych o wysokich wartościach bonitacyjnych przeznaczonych do produkcji rolnej, realizacja prac na rzecz rekultywacji terenów zdegradowanych, zagospodarowanie gleb w sposób, który odpowiada w pełni ich przyrodniczym walorom i klasie bonitacyjnej.

3.Ochrona przyrody i bioróżnorodności: ochrona przyrody i różnorodności biologicznej poprzez zachowanie, wzbogacanie i odtwarzanie zasobów przyrody. Podstawowym celem jest zachowanie bogatej różnorodności biologicznej polskiej przyrody na różnych poziomach organizacji, wraz z umożliwieniem zrównoważonego rozwoju gospodarczego kraju, który w

158 Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Trzebinia PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO sposób niekonfliktowy współistnieje z różnorodnością biologiczną (m.in. utrzymanie walorów i funkcji obszarów i obiektów objętych ochroną prawną, ochrona dolin rzecznych a także potoków i mniejszych cieków wodnych jako korytarzy migracyjnych zwierząt, utrzymanie przedmiotów ochrony w obszarach poszczególnych form ochrony – gatunków, siedlisk, wartości krajobrazowych i kulturowych). Niezbędne jest wypracowanie metod skutecznej ochrony cennych przyrodniczo zadrzewień przydrożnych oraz terenów zieleni miejskiej.

4. Ochrona zasobów leśnych: zapewnienie trwałości ekosystemów leśnych. Powinno się prowadzić prace w kierunku racjonalnego użytkowania zasobów leśnych poprzez kształtowanie ich właściwej struktury gatunkowej i wiekowej, z zachowaniem bogactwa biologicznego. Oznacza to rozwijanie idei trwale zrównoważonej i wielofunkcyjnej gospodarki leśnej. Należy dążyć także do zwiększania lesistości, do równowagi między turystycznym wykorzystaniem obszarów cennych przyrodniczo a koniecznością ich ochrony.

5. Gospodarka odpadami: dalsza racjonalizacja gospodarki odpadami.

6.Ochrona powietrza atmosferycznego: spełnienie norm jakości powietrza atmosferycznego poprzez sukcesywną redukcję emisji do powietrza (emisji komunikacyjnej oraz niskiej emisji).

7. Ochrona przed hałasem i promieniowaniem elektromagnetycznym: likwidacja zagrożeń środowiska z tytułu hałasu, wibracji i promieniowania elektromagnetycznego.

8. Dziedzictwo kulturowe: dziedzictwo kulturowe trwałym elementem krajobrazu.

Sposób, w jaki cele ochrony środowiska i inne problemy środowiskowe zostały uwzględnione podczas opracowywania dokumentu:

Ochrona zasobów wód podziemnych i powierzchniowych. Celem zapewnienia prawidłowych warunków ochrony wód powierzchniowych i podziemnych, będących rezerwuarem wody pitnej, priorytetowym zadaniem Gminy jest ochrona wód w strefach ochronnych ujęć. W tym celu ustalenia polityki przestrzennej uwzględniają zakazy, nakazy i ograniczenia ustalone decyzjami o utworzeniu stref. W projekcie Studium zawarto także informacje, że na terenie gminy Trzebinia obowiązuje Rozporządzenie nr 4/2014 Dyrektora Regionalnego Zarządu Gospodarki Wodnej w Krakowie z dnia 16 stycznia 2014 r. w sprawie korzystania z wód regionu wodnego Górnej Wisły zmienione rozporządzeniem Dyrektora Regionalnego Zarządu Gospodarki Wodnej w Krakowie z dnia 10 października 2017 r., którego przepisy powinny być przestrzegane.

➢ Wody podziemne Skuteczna i pełna ochrona zasobów wód zbiorników: Głównego Zbiornika Wód Podziemnych Nr 452 Chrzanów oraz Głównego Zbiornika Wód Podziemnych Nr 454 Olkusz- Zawiercie będzie możliwa po ustanowieniu dla nich przez Dyrektora RZGW obszarów

159 Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Trzebinia PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO ochronnych. Ponadto ochrony wymaga Użytkowy Poziom Wód Podziemnych w utworach czwartorzędowych w rejonie Czyżówki-Płok (UPWP Mikołów-Sosnowiec) i Bolęcina oraz główny użytkowy poziom wodonośny wieku triasowego. Są to obszary wymagające szczególnej ochrony wód przed zanieczyszczeniem. W projekcie Studium zamieszczono szereg ustaleń służących właściwej ochronie wód przed zanieczyszczeniami. Chodzi szczególnie na uporządkowanie gospodarki wodno- ściekowej, regulacje w zakresie oczyszczalni przydomowych. Dla inwestycji mogących zanieczyścić wody ze względu na wytwarzane ścieki, emitowane pyły i gazy oraz składowane odpady wprowadzono wymóg realizacji koniecznych zabezpieczeń przed negatywnym wpływem na wody oraz rozpoznania warunków hydrogeologicznych (jeżeli ich eksploatacja powodować będzie wprowadzanie wód do gruntu). W zasięgu występowania zasobów wód podziemnych wykluczono składowanie odpadów w wyrobiskach poeksploatacyjnych. Za istotne ustalenia projektu Studium uważa się także kontrolę rozwoju osadnictwa, rekreacji, rolnictwa oraz produkcji nierolniczej w zakresie gospodarki wodno – ściekowej na obszarach występowania wód podziemnych poprzez np. kontrole częstotliwości opróżniania zbiorników bezodpływowych, kontrolę rolniczego wykorzystania ścieków, w terenach produkcyjnych rezygnacja z wprowadzania nieoczyszczonych ścieków opadowych poprzez studnie chłonne i bezpośrednio do gruntu, wykonywanie zabezpieczeń przed przenikaniem do gruntu, wód powierzchniowych i gruntowych produktów ropopochodnych i innych zanieczyszczeń, eliminowanie systemów „rozproszonego” odprowadzania wód opadowych na rzecz szczelnych systemów zbiorczych, ograniczenie stosowania urządzeń infiltracyjnych w systemach odprowadzania wód opadowych i roztopowych na rzecz urządzeń oczyszczających). Ochrona wód podziemnych będzie prowadzona również poprzez nadzór wpływu planowanej eksploatacji złóż surowców mineralnych na zasoby wód podziemnych.

➢ Wody powierzchniowe W stosunku do wód powierzchniowych w projekcie Studium zapisano, że powinno się chronić naturalne ukształtowanie cieków i zbiorników wodnych wraz z terenami bezpośrednio do nich przylegającymi stanowiącymi ich biologiczną obudowę. Pasy ochronne, wyłączone spod zabudowy powinny wynosić co najmniej 5 m od linii brzegu koryta i linii brzegu wód stojących. Dopuszcza się w sąsiedztwie zbiorników i cieków wodnych zieleń urządzoną o funkcji rekreacyjnej oraz ścieżki piesze i tras rowerowe, pod warunkiem, że zagospodarowanie to nie naruszy ich naturalnego charakteru. W rozwiązaniach planistycznych należy chronić istniejącą sieć wodną, zarówno naturalną jak i sztuczną oraz zbiorniki wodne. Koryta potoków, cieków i rowów odwadniających powinny być na bieżąco konserwowane. Dla zbiorników wodnych dopuszcza się ich wykorzystanie na cele związane z rekreacją i wypoczynkiem, przy czym należy zachować w dużym stopniu ich naturalny charakter. W celu poprawy czystości wód odprowadzanych z terenu gminy do wód powierzchniowych podstawowymi kierunkami powinny być: − uporządkowanie gospodarki ściekowej polegającej na rozbudowie sieci kanalizacyjnej, modernizacji starych systemów, a na terenach gdzie budowa systemów generuje za wysokie koszty lub jest trudna ze względów technicznych zastosowanie takich rozwiązań indywidualnych, które zapewnią osiągniecie zbliżonego poziomu ochrony wód,

160 Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Trzebinia PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO − prowadzenie inwentaryzacji i kontroli przydomowych oczyszczalni ścieków oraz zbiorników wybieralnych, − likwidacja punktowych źródeł zanieczyszczenia wód: bieżąca likwidacja dzikich wysypisk śmieci, rekultywacja miejsc zdeponowania odpadów m.in. hałd odpadów poprodukcyjnych, − nadzór władz gminy nad przestrzeganiem przepisów Prawa wodnego jak również ograniczeń, nakazów i zakazów wynikających z decyzji administracyjnych, − zapobieganie spływom nadmiernie zanieczyszczonych wód z pól poprzez ograniczenie stosowania pestycydów i nawozów sztucznych oraz poprzez odpowiednie prowadzenie zabiegów agrotechnicznych, − odpowiednie przechowywanie nawozów i środków ochrony roślin, uniemożliwiające ich przedostanie się do wód oraz stosowanie ich zgodnie z zasadami bezpieczeństwa, jak również dbaniu o szczelność zbiorników na gnojówkę.

Ochrona gleb Użytki rolne gminy Trzebinia stanowią około 35% jej powierzchni. Gmina nie ma typowego rolniczego charakteru. Ze względu na tradycje przemysłowe obszaru, a także ukształtowanie oraz rodzaj gleb odchodzi się zwłaszcza od uprawowych gospodarstw rolnych. Do rozwoju gospodarstwa nie zachęca słaba jakość gleb. Dominują niskie klasy bonitacyjne. Przeważają gleby średnie - V i VI klasy bonitacyjnej (41,70% oraz 27,37 %), kolejne są gleby średnie IV klasy bonitacyjnej (25,59%). Gleb dobrych klasy III jest mało (5,17%), a gleb najlepszych - I klasa i bardzo dobrych – II klasa znikoma ilość (0,16% i 0,01%). Poza ubogimi glebami, na brak rozwoju rolnictwa wpływa również duże rozdrobnienie pól, przez co uprawa nie jest korzystna dla produkcji ekonomicznej oraz zanieczyszczenie części gleb metalami ciężkimi praktycznie eliminuje je z możliwości uprawy do produkcji żywności. W związku z rozwojem gminy, rozrastanie się terenów zainwestowanych i poddawanie gruntów rolnych presji inwestycyjnej jest procesem nieuniknionym. Projekt Studium przeznacza ok. 253,7 ha terenów odłogowanych lub dotychczas użytkowanych rolniczo na tereny inwestycyjne (mieszkaniowe, usługowe, produkcyjne, elementy systemu komunikacyjnego). Pozostała powierzchnia gruntów rolnych nadal będzie pozostawała niezainwestowana. Dla utrzymania i rozwoju rolniczej przestrzeni produkcyjnej zaleca się ochronę gleb: o najwyższych wartościach bonitacji z udziałem klas IV poprzez nie wprowadzanie i ograniczenie rozwoju zabudowy (zwłaszcza na zwartych kompleksach o dominującej III klasie, użytkowanych rolniczo np. w sołectwach Lgota, Karniowice, Młoszowa), poprzez dostosowanie, utrzymanie i rozwój odpowiedniego kierunku upraw w stosunku do zanieczyszczenia gleb, ochronę gruntów rolnych stanowiących element tożsamości rolniczego krajobrazu Parku Krajobrazowego Dolinki Krakowskie oraz Tenczyńskiego Parku Krajobrazowego, gruntów rolnych stanowiących elementy ekspozycji czynnej krajobrazu (stanowiące np. przedpola widokowe, otwarcia itp.) oraz stanowiące korytarze ekologiczne,

161 Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Trzebinia PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO wprowadzanie możliwości użytkowania terenów rolnych w kierunku rekreacyjnym, turystycznym, związanym z tradycją rolniczą, np. zagospodarowania obszaru do tych celów, bez możliwości realizacji kubatury lub prowadzenia działalności w ramach zabudowy zagrodowej, tereny ogrodów działkowych, na których stwierdzono przekroczenia dopuszczalnych stężeń metali ciężkich należy wyłączyć z użytkowania rolnego lub przywrócić wartości użytkowe terenów poprzez przeprowadzenie procesów wymiany gruntu lub stosowanie metod oczyszczania gleby, np. nasadzeń odpowiednich roślin o zdolnościach oczyszczających lub innych dostępnych technologii.

W terenach R w projekcie Studium wprowadzono zakaz nowej zabudowy. Dopuszcza się rozbudowę, przebudowę i odbudowę w istniejącej zabudowie zagrodowej lub adaptacji na cele związane z działalnością rolniczą. Dopuszcza się zabudowę związana z produkcją rolną, hodowlaną oraz zabudowę zagrodową, o której mowa w przepisach odrębnych w miejscach do tego wyznaczonych, tj. w specjalnej strefie o nazwie „obszar lokalizacji zabudowy zagrodowej i hodowlanej”.

Ochrona przyrody i bioróżnorodności W zakresie ochrony przyrody i różnorodności biologicznej za niezbędne uważa się zachowanie i ochronę obszarów i obiektów o ustanowionej ochronie prawnej tj.: Zespołu Parków Krajobrazowych Województwa Małopolskiego w skład, którego na terenie gminy wchodzą: Tenczyński Park Krajobrazowy oraz Park Krajobrazowy Dolinki Krakowskie, rezerwatu przyrody „Ostra Góra”, użytku ekologicznego „Podbuczyna” oraz pomników przyrody ożywionej i nieożywionej. W zakresie ww. obszarów i obiektów chronionych obowiązują akty prawne je ustanawiające. W zakresie ochrony przyrody i różnorodności biologicznej istotnym ustaleniem Studium jest zachowanie obszarów cennych przyrodniczo wskazanych na rysunku Studium, wykluczenie w ich granicach wykorzystania terenu, które może powodować negatywne oddziaływania na cenne ekosystemy, dla części tych terenów leżących w obszarze urbanizacji (co jest skutkiem ustaleń dotychczasowego studium lub planów miejscowych) wprowadzenie zabudowy w określonym zakresie będzie możliwe, gdy analizy środowiskowe wykażą brak negatywnego wpływu na zasoby cenne przyrodniczo. Na rysunku i w tekście wskazano cenne obiekty o szczególnych walorach przyrodniczych, które powinno się objąć ochroną prawną.

Ochrona zasobów leśnych Obszary lasów są chronione poprzez regulacje zagospodarowania i udostępniania zgodnie z ustawą z dnia 28 września 1991 r. o lasach (Dz.U. z 2017 r. poz. 788 z późn. zm.) oraz ustawą z dnia 3 lutego 1995 r. o ochronie gruntów rolnych i leśnych (Dz.U. z 2017 r. poz. 1161 z późn. zm.). Lasy zajmują niemal połowę powierzchni gminy Trzebinia, w przybliżeniu 4 607 ha (46%). W przeważającej mierze są to lasy będące własnością Państwowego Gospodarstwa Leśnego Lasy Państwowe Nadleśnictwo Chrzanów (będącym we władaniu RDLP Katowice). Znajdują się tu leśnictwo Myślachowice, Dulowa i Piła Kościelecka. Lasy Nadleśnictwa Chrzanów są lasami wielofunkcyjnymi i pełnią szereg funkcji: ochronnych (97,45 % lasów

162 Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Trzebinia PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO nadleśnictwa), ekologicznych, społecznych, gospodarczych. Niewielki odsetek stanowią lasy we władaniu osób fizycznych i prawnych, w tym Gminy Trzebinia. Zgodnie z ustaleniami projektu Studium zasadniczym kierunkiem w ramach gospodarki leśnej jest ograniczenie do niezbędnego minimum przeznaczania gruntów leśnych na cele nieleśne. W przypadkach koniecznych zaleca się przyjmowanie rozwiązań w jak najmniejszym stopniu ingerujących w zasoby leśne i naruszających zwartość kompleksów. W projekcie Studium przeznaczono kilka obszarów leśnych pod zainwestowanie- w Trzebini obręb Siersza pod eksploatację (Lasy Państwowe, kierunek rozwoju wprowadzony w zmianie Studium poprzedzającym obecną procedurę) oraz pod nowe ciągi komunikacyjne. Zważywszy na powierzchnię tych zmian, nie wpłynie to w sposób istotny na całościowe funkcjonowanie lasów w gminie. W projekcie Studium wskazano także ewentualne tereny do zalesienia. Zwiększenie areału gruntów leśnych zaleca się szczególnie na: glebach skażonych metalami ciężkimi, obszarach po zakończonej eksploatacji lub innych terenach poprzemysłowych w ramach rekultywacji, obszarach o zwiększonych procesach przesuszania gleb, na glebach szczególnie narażonych na erozję.

Gospodarka odpadami Gospodarowanie odpadami na terenie gminy Trzebinia będzie się odbywał zgodnie z przepisami odrębnymi tj.: z Planem Gospodarki Odpadami Województwa Małopolskiego. Zasady zbiórki i wywozu odpadów komunalnych od właścicieli nieruchomości i zagospodarowywanie tych odpadów będą się odbywały zgodnie z regulacjami przyjętymi przez Związek Międzygminny „Gospodarka Komunalna” z siedzibą w Chrzanowie. W projekcie Studium wskazuje się działania, które poprawią i usprawnią funkcjonowanie systemu gospodarowania odpadami poprzez: − ograniczenie negatywnego oddziaływania na środowisko nagromadzonych w przeszłości i składowanych odpadów, − realizowanie wyznaczonych przez „Związek Międzygminny” zadań strategicznych dotyczących gospodarki odpadami w gminach Chrzanów Libiąż i Trzebinia, − rozwój selektywnej zbiórki odpadów budowlanych, niebezpiecznych i wielkogabarytowych, − kontrolowanie i nadzór nad transportem przewożonych odpadów z sektora gospodarczego, zwłaszcza odpadów niebezpiecznych, które mogą być źródłem potencjalnych zagrożeń ekologicznych, − prowadzenie wzmożonych kontroli nieruchomości wielorodzinnych oraz niezamieszkałych pod kątem właściwej segregacji odpadów oraz ilości wytwarzanych i zadeklarowanych odpadów, − propagowanie działalności istniejących Punktów Selektywnego Zbierania Odpadów Komunalnych i ich większego wykorzystania przez mieszkańców, − podnoszenie świadomości mieszkańców gminy w zakresie gospodarki odpadami, skuteczności selektywnej zbiórki odpadów, przyjaznej dla środowiska,

163 Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Trzebinia PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO − kontynuację programu „Edukacja Ekologiczna”, która w ramach podejmowanych działań wspiera szkoły i przedszkola w zwiększeniu świadomości ekologicznej mieszkańców gminy, dotyczącej odzysku odpadów i jego recyklingu, − uzyskiwanie wymaganego ustawowo poziomu recyklingu oraz poziomu ograniczenia masy odpadów komunalnych ulegających biodegradacji w kolejnych latach, − kontynuację inwentaryzacji budynków i urządzeń, w których wykorzystywane są wyroby zawierające azbest, demontaż oraz unieszkodliwianie wyrobów azbestowych. Uporządkowany sposób odprowadzania odpadów oraz inne działania wskazane w projekcie studium przyczynią się do poprawy i usprawnienia systemu gospodarowania odpadami, co znajdzie przełożenie w ograniczeniu zaśmiecenia środowiska.

Ochrona powietrza atmosferycznego Na stan jakości powietrza w gminie Trzebinia wpływa wiele czynników, z których najistotniejszymi są emisja niska, emisja przemysłowa, emisja komunikacyjna oraz emisja napływowa. W zakresie respektowania obowiązujących norm czystości powietrza, w ustaleniach polityki ochrony środowiska w projekcie Studium określono następujące działania dotyczące obszaru gminy Trzebinia, wynikające m.in. z „Programu ochrony powietrza dla województwa małopolskiego” (Uchwała Nr XXXII/451/17 Sejmiku Województwa Małopolskiego z dnia 23 stycznia 2017r.): - ograniczenie niskiej emisji, - ograniczenie oddziaływania emisji zanieczyszczeń komunikacyjnych, - przeciwdziałanie potencjalnemu zagrożeniu pożarami wielkoprzestrzennymi (lasy, pola). W zakresie ograniczania niskiej emisji największą uwagę w projekcie Studium skierowano na eliminowanie paliw stałych na rzecz paliw ekologicznych tj.: gazu ziemnego, lekkiego oleju opałowego, energii elektrycznej, alternatywnych źródeł energii (energii słonecznej). Wynika to z faktu, że obecnie do pokrycia potrzeb w zakresie zapotrzebowania na energię cieplną, realizowanych w indywidualnych źródłach energii tj. kotłowniach oraz paleniskach piecowych wykorzystuje się często paliwa takie jak węgiel oraz koks. Ważnymi elementami polityki ekologicznej gminy będzie także: realizacja uchwały Sejmiku Województwa Małopolskiego ograniczającej użytkowanie instalacji i stosowanie paliw stałych na terenie Małopolski, opracowanie w ramach możliwości finansowych gminy programu pomocy socjalnej dla mieszkańców, którzy ze względów materialnych nie będą w stanie przeprowadzić wymiany urządzeń grzewczych lub ponosić kosztów ogrzewania lokalu żadnym ze sposobów dopuszczonych w uchwale, likwidacji lub modernizacji starych, niskosprawnych kotłowni oraz wymiany wyeksploatowanych kotłów na nowoczesne, wysokosprawne i posiadające atesty, likwidacji ogrzewania węglowego w obiektach administracji publicznej, termomodernizacji budynków użyteczności publicznej, budynków sektora mieszkaniowego jak również zakładów przemysłowych przyczyniająca się do znacznej redukcji zużycia energii, wspieranie budownictwa energooszczędnego,

164 Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Trzebinia PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO rozbudowie sieci gazowych oraz sieci ciepłowniczych zapewniająca podłączenie jak największej liczby nowych użytkowników, zwiększeniu wykorzystania odnawialnych źródeł energii, podejmowaniu działań promocyjnych i edukacyjnych (ulotki, imprezy, akcje szkolne, audycje) pokazujących korzyści zdrowotne i społeczne z eliminacji niskiej emisji, realizacji założeń Programu Ograniczenia Niskiej Emisji dla Gminy Trzebinia oraz działań zawartych w Programie ochrony powietrza dla województwa małopolskiego, likwidacji hałdy po byłych Zakładach Metalurgicznych I, wyeliminowaniu spalania odpadów poprzez m.in.: przeprowadzanie kontroli w gospodarstwach domowych, działania edukacyjne w zakresie uświadamiania mieszkańcom zagrożenia dla zdrowia jakie niosą ze sobą, ograniczaniu praktyk wypalania traw oraz spalania pozostałości roślinnych (np.liści), promocji w zakresie zwiększania udziału kompostowania, promocji mechanizmów preferencyjnego kredytowania inwestycji proekologicznych w zakresie przechodzenia na ogrzewanie o niższej uciążliwości dla środowiska, programów dofinansowywanych ze środków fundacji i funduszy krajowych, unijnych oraz innych.

W celu ograniczenia emisji przemysłowej należy dążyć do: − wprowadzania nowych, „czystych technologii”, efektywniejszych i przyjaznych środowisku, − modernizacji procesów technologicznych, − instalowania nowych urządzeń redukujących ilość emitowanych zanieczyszczeń, poprawę sprawności obecnie działających.

W celu zmniejszenia uciążliwości komunikacyjnej dla powietrza należy dążyć do: − modernizacji dróg na terenie gminy w celu podniesienia ich standardu i poprawy stanu technicznego, − poprawy organizacji ruchu, szczególnie w mieście gwarantującej płynność jazdy oraz zmniejszenie ilości pojazdów w centrum, − utrzymanie dróg w sposób ograniczający wtórną emisję zanieczyszczeń (regularna dbałość o jakość i czystość, poprawa stanu nawierzchni), − wyprowadzenie ruchu tranzytowego z miasta, − tworzenie alternatywy komunikacyjnej w postaci ciągów pieszych i rowerowych, − odpowiednie zagospodarowanie terenu w bezpośrednim sąsiedztwie ciągów komunikacyjnych, zwłaszcza planowanej obwodnicy - wprowadzenie ochronnych pasów zieleni wysokiej i niskiej, odsunięcia zabudowy mieszkaniowej na dalszą odległość od trasy, − podjęcia działań promocyjnych i edukacyjnych (ulotki, imprezy, akcje szkolne, audycje) z zakresu kształtowania pozytywnych postaw mieszkańców w odniesieniu do korzystania z transportu publicznego, ścieżek rowerowych, ruchu pieszego, wspólnego podróżowania (carpooling), wskazywanie korzyści społeczno- ekologicznych i

165 Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Trzebinia PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO ekonomicznych, jak również zagrożeń związanych z ekspansywnym rozwojem komunikacji indywidualnej.

Ochrona przed hałasem Warunki akustyczne na terenie gminy Trzebinia kształtowane są przez komunikację drogową i kolejową (najważniejsze źródło hałasu stanowi hałas komunikacyjny kształtowany przez ruch drogowy- około 80% wszystkich zagrożeń akustycznych w środowisku), obiekty przemysłowe i komunalne, linie elektroenergetyczne. Według wytycznych projektu Studium klimat akustyczny będzie systematycznie poprawiany poprzez: − modernizację dróg z jednoczesną realizacją infrastruktury przeciwhałasowej, przebudowę skrzyżowań ze zdiagnozowanymi największymi problemami komunikacyjnymi, − realizację nowych tras obwodnicowych, wyposażonych w stosowne zabezpieczenia przeciwhałasowe, wyprowadzające ruch pojazdów zwłaszcza ruch tranzytowy z centrów miejscowości (głównie centrum Trzebini) w obszary niezamieszkałe, − wprowadzanie środków uspokojenia ruchu tj.: ograniczenia prędkości, odpowiednia organizacja ruchu (zastosowanie elementów uspokojenia ruchu typu progi zwalniające, miejscowa zmiana nawierzchni, zwężenie pasów ruchu itd.), poprawa organizacji ruchu gwarantująca płynność jazdy, wyłączenie częściowe lub całkowite ruchu np. pojazdów ciężkich w danym obszarze, − rezygnację z lokalizacji nowego zainwestowania mieszkaniowego wzdłuż przebiegu projektowanych obwodnic, − w obszarach położonych w zasięgu ponadnormatywnego oddziaływania akustycznego od ciągów komunikacji kołowej: wprowadzanie ekranów izolacyjnych, uwzględniając ich małą skuteczność w sytuacji częstych wjazdów na działki (w obszarze miejskim i zwartej zabudowy wiejskiej), wprowadzanie, odtwarzanie i uzupełnianie zadrzewień przydrożnych jako naturalnych „ekranów”, stosowanie odpowiedniego rodzaju nawierzchni dróg w technologii ograniczającej emisję hałasu do środowiska, stosowanie dźwiękochłonnych elewacji, dźwiękoszczelnych okien, − odpowiednie kształtowanie przestrzeni w sąsiedztwie dróg o dużym natężeniu ruchu oraz kolei m.in. ograniczanie w planach miejscowych przeznaczania nowych obszarów pod zabudowę mieszkaniową lub pod inne obiekty i działalność chronioną, które pozostają w zasięgu uciążliwości akustycznej, ekranowanie zabudowy mieszkaniowej zabudową usługową, garażową itd., − promocję i rozwijanie alternatywnych sposobów poruszania się (intensyfikacja budowy ścieżek rowerowych), − podejmowanie działań organizacyjnych i technicznych ograniczających emisję przemysłową np. poprawa izolacyjności akustycznej budynków, stosowanie zabezpieczeń akustycznych na urządzeniach emitujących hałas, realizacja terenów zieleni izolacyjnej pomiędzy uciążliwymi obiektami, a zabudową chroniona akustycznie;

166 Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Trzebinia PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO − ograniczanie wyznaczania nowych terenów pod zabudowę mieszkaniową na obszarach szczególnie narażonych na hałas wynikający z prowadzonej eksploatacji kruszywa i piasku, w szczególności terenów położonych w bezpośrednim sąsiedztwie tych źródeł hałasu.

Ochrona przed promieniowaniem elektromagnetycznym Na kształtowanie pola elektromagnetycznego mają wpływ źródła liniowe i punktowe emitujące promieniowanie niejonizujące. Ochrona przed promieniowaniem elektromagnetycznym, zgodnie z ustaleniami Studium będzie prowadzona poprzez: − przestrzeganie przepisów regulujących ochronę przed promieniowaniem szkodliwym dla ludzi i środowiska, − lokalizację źródeł promieniowania niejonizującego w sposób bezkonfliktowy, zapewniający bezpieczeństwo, − zapobieganie szkodliwemu oddziaływaniu pól elektromagnetycznych poprzez przestrzeganie w procesach inwestycyjnych odpowiednich odległości projektowanej zabudowy od sieci elektromagnetycznych; w planach miejscowych należy uwzględniać strefy ochronne od napowietrznych linii elektroenergetycznych; postuluje się, aby obszary położone w strefach ochronnych od wysokich i najwyższych napięć nie były przeznaczane pod tereny budowlane i pozostawały w terenach przyrodniczych (zieleni, rolnych itd., − monitorowanie zagrożenia promieniowaniem niejonizującym, − gromadzenie i analiza danych dotyczących instalacji emitujących pola elektromagnetyczne wymagające zgłoszenia.

Dziedzictwo kulturowe Elementami dziedzictwa kulturowego na obszarze Gminy są: obiekty i zespoły wpisane do rejestru zabytków, obiekty wpisane do ewidencji obiektów zabytkowych oraz stanowiska archeologiczne. Ustalenia polityki gminy w zakresie ochrony dziedzictwa kulturowego oraz dóbr kultury współczesnej w sposób odpowiedni podkreślają i uwzględniają ich wartość oraz odpowiednio przeniesione do miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego umożliwiają prawidłową ich ochronę.

7. Przewidywane oddziaływania na środowisko.

7.1. NATURA 2000. Na obszarze gminy nie występują obszary Natura 2000 lub obszary proponowane do objęcia ochroną w ramach systemu Natura 2000. Najbliżej położonym obszarem Natura 2000 są Łąki w Jaworznie znajdujące się w odległości ok. 2,4 km od północno- zachodniej granicy gminy oraz obszary Krzeszowice i Czerna położone w odległości ponad 5 km oraz 4,5 km od zachodnich granic gminy. Odległość obszarów chronionych od granic gminy sprawia, że wprowadzenie nowego zagospodarowania na omawianym terenie nie wpłynie w żaden sposób na ww. obszary Natura 2000.

167 Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Trzebinia PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO

7.2. Różnorodność biologiczna, flora i fauna. W opracowaniu ekofizjograficznym sporządzonym na potrzeby Studium wskazano obszary predysponowane do pełnienia funkcji przyrodniczej. Wyznaczenie takich terenów – priorytetowych dla systemu przyrodniczego ma na celu m.in.: − utrzymywanie procesów ekologicznych i stabilności ekosystemów, w tym ich ciągłości przestrzennej, − zachowanie obszarów o wysokich walorach przyrodniczych oraz przyrodniczo- krajobrazowych, − zachowanie różnorodności biologicznej, − zachowanie ciągłości istnienia cennych gatunków roślin i zwierząt oraz ich siedlisk, − utrzymywanie lub przywracanie właściwego stanu siedlisk przyrodniczych, − zachowanie walorów krajobrazowych, − zachowanie dziedzictwa geologicznego, − utrzymanie równowagi zasobów wód, ochrona obszarów hydrogenicznych, − ochrona powierzchni ziemi, − ochrona i racjonalne wykorzystanie najcenniejszych gleb, − ochrona i poprawa jakości powietrza atmosferycznego, − zapewnienie odpowiednich warunków aerosanitarnych, − ochronę istniejących i kształtowanie nowych przestrzeni wypoczynkowych i turystycznych. W opracowaniu tym jako syntezę przeanalizowanych uwarunkowań przyrodniczych zaprezentowano obszary funkcjonalne wraz z określeniem możliwych kierunków ich rozwoju. Analiza projektu Studium wykazała, że obszar o wysokich wartościach przyrodniczych i krajobrazowych (obszar A z opracowania ekofizjograficznego) oraz obszary cenne przyrodniczo i przyrodniczo- użytkowo (obszar B z opracowania ekofizjograficznego) zostały uwzględnione w znacznym w zakresie podczas wyznaczania nowych terenów budowlanych. Wyznaczony w Studium obszar niezurbanizowany obejmuje tereny o wysokich walorach środowiska przyrodniczego i krajobrazu takie jak tereny rolne, łąkowe, tereny lasów i zalesień, dolin rzecznych, tereny zieleni urządzonej typu parki, ogrody działkowe, zieleńce, tereny sportu i rekreacji. W jego obrębie obowiązuje zakaz zabudowy. Analizując projekt Studium pod kątem wyznaczonych nowych terenów budowlanych stwierdza się, że w większości nie będą one miały istotnego znaczenia dla prawidłowego funkcjonowania ekosystemów i nie będą istotnie uszczuplały zasobów przyrodniczych. W projekcie Studium zachowane zostały najistotniejsze elementy struktury przyrodniczej- ekosystemy leśne (lasy i duże obszary zadrzewione o charakterze leśnym), zbiorowiska roślinne towarzyszące ciekom wodnym, granica polno- leśna, tereny cenne przyrodniczo oraz wzajemne powiązania między nimi). Walory te podkreślono wyznaczonymi korytarzami ekologicznymi. Ukształtowana w ten sposób struktura funkcjonalno- przestrzenna jest wystarczająca pod kątem stabilności całego układu przyrodniczego, a w szczególnie powiązań przyrodniczych. W terenach mieszkaniowych, usług publicznych czy usługowych z wysokim wskaźnikiem powierzchni zielonej zachowane częściowo zostaną tereny zieleni. Stanowią one siedliska dla drobnych ssaków, a przede wszystkim ptaków i nadal będą tworzyły

168 Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Trzebinia PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO powiązania z terenami zieleni. Ciągłość w terenach zurbanizowanych będzie tez zapewniała zieleń przydrożna. Zmiany w lokalnych uwarunkowaniach, które będą miały znaczenie dla funkcjonowania ekosystemów, głównie rolnych będzie związane z przeznaczeniem tych terenów pod nowe zainwestowanie. Będzie to związane z zubożeniem występującej tam szaty roślinnej i zmianą warunków bytowania zwierząt. Projekt Studium będzie utrzymywał istniejące warunki bytowania zwierząt z wyjątkiem obszarów, które wskazano pod nowe zainwestowanie. Są to tereny obecnie rolne, odłogowane lub nieużytki, w których bytują charakterystyczne dla nich gatunki ptaków (np. bażanty, kuropatwy) i ssaków (gryzonie, a nawet większe ssaki jak sarny, lisy, zające szaraki). Wskutek zmiany sposobu użytkowania tych terenów należy spodziewać się przenoszenia gatunków źle znoszących sąsiedztwo człowieka, ale też pojawienia się gatunków nowych, np. wskutek powstania na terenach rolnych zabudowy z ogrodami mogą pojawić się tam ptaki takie jak zięba, kos itd.

7.3. Ludzie. W stosunku do oddziaływania ustaleń projektu planu na ludność (w kontekście oddziaływania na zdrowie, bezpieczeństwo i jakość życia) spodziewane następstwa będą pozytywne.

7.3.1. Warunki życia mieszkańców. Realizacja ustaleń Studium nie będzie skutkować powstaniem warunków, w których wystąpiłoby bezpośrednie zagrożenie zdrowia i życia mieszkańców. Warunki życia mieszkańców ulegną poprawie przede wszystkim poprzez działania związane z: przebudową i budową infrastruktury technicznej (wodociągi, kanalizacja), budową nowych ciągów komunikacyjnych, wyznaczeniem terenów mających pełnić funkcje rekreacyjne i sportowe. Istotnym ustaleniem Studium jest wykluczenie możliwości lokalizacji inwestycji mogących zawsze znacząco oddziaływać na środowisko z wyjątkiem inwestycji komunikacyjnych, infrastruktury technicznej i inwestycji celu publicznego oraz dotychczasowej działalności w ramach obecnie zainwestowanych terenów i użytkowanych obiektów oraz dopuszczonych w planach miejscowych. Na polepszenie się warunków życia mieszkańców wpłyną także: − wykształcenie miejsc koncentracji usług o znaczeniu ponadlokalnym co przyczyni się m.in. do powstania nowych miejsc pracy, − podniesienie atrakcyjności centrów w poszczególnych sołectwach.

W Studium wprowadzono także ustalenia regulujące możliwości zainwestowania w tzw. obszarach szczególnego zagrożenia. W dostępnych materiałach archiwalnych, na obszarze gminy Trzebinia nie stwierdzono dotychczas występowania osuwisk. Gmina przewidziana jest do objęcia Mapą osuwisk i terenów zagrożonych ruchami masowymi, wykonywaną w ramach projektu SOPO tj. Systemu Osłony Przeciwosuwiskowej po 2023 r. Natomiast zgodnie z informacjami zawartymi na Mapie Geośrodowiskowej Polski, na terenie gminy zlokalizowany jest obszar predysponowany do występowania ruchów masowych, który powinien zostać zweryfikowany

169 Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Trzebinia PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO w ramach systemy SOPO. W terenach wskazanych w studium pod zabudowę, w których w przyszłości zinwentaryzowane zostaną ruchy masowe lub obszary zagrożone takimi ruchami, nadrzędne znaczenie będą posiadały uwarunkowania związane z osuwaniem się mas ziemnych. Przeznaczenie takich terenów w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego wymagało będzie zweryfikowania adekwatnie do zaleceń wynikających z opracowanej mapy lub kart osuwiskowych. Innym rodzajem ograniczeń zagospodarowania i zainwestowania są niekorzystne warunki podłoża budowlanego. W warunkach gminy Trzebinia w szczególności wynikają one z dokonanej eksploatacji górniczej. Można tu wydzielić tereny niezdatne do zabudowy oraz tereny posiadające ograniczenia w zagospodarowaniu, ze względu na skomplikowane warunki gruntowe: ➢ Jako tereny niezdatne do zabudowy wskazuje się rejon występowania zlepieńców myślachowickich oraz strefy zagrożone wokół zlikwidowanych szybów i szybików. Zaleca się w nich wykluczenie możliwości zabudowy. ➢ Terenami posiadającymi ograniczenia w zagospodarowaniu ze względu na zagrożenia deformacjami nieciągłymi są: − stare wyrobiska porudne dla których wskazane jest w terenach przeznaczonych pod zainwestowanie przebadanie górotworu metodami geofizycznymi i przeprowadzenie prac uzdatniających w przypadku stwierdzenia pustek; − tereny zagrożone nad sztolniami i upadowymi możliwe do zabudowy i zagospodarowania po przeprowadzeniu badań geofizycznych i prac uzdatniających w przypadku stwierdzenia pustek; − tereny po zlikwidowanej kopalni „Trzebionka”, w których w zależności od kategorii zagrożeń górniczych powierzchni terenu: kategoria A1 oznacza tereny dla których nie przewiduje się żadnych ograniczeń w zakresie ich zagospodarowania, kategoria A2 oznacza tereny przydatne do realizacji inwestycji bez zabezpieczeń, proponowane do przekwalifikowania na tereny kategorii A1 po 2017 r., kategoria B oznacza tereny możliwe do zagospodarowania w ograniczonym zakresie- niewskazane jest lokalizowanie nowych obiektów budowlanych, zapewniona powinna zostać szczelność wodociągów i kanalizacji oraz prawidłowe odprowadzenie wód opadowych poza strefę sztolni; − tereny zagrożone reaktywacją starych, płytko zalegających zrobów zlikwidowanej KWK Siersza, w których istnieje potrzeba szczegółowego rozpoznania górotworu (badania geofizyczne wykazujące istnienie pustek w górotworze) i jego uzdatnienie. Bezwzględnie szczegółowymi badaniami należy objąć obszary przewidziane pod budownictwo mieszkaniowe oraz obiekty inżynierskie i budownictwo przemysłowe. ➢ Jako tereny posiadające ograniczenia w zagospodarowaniu wskazuje się tereny zagrożone szkodami hydrogeologicznymi związanymi z zatopieniem zrobów byłej KWK „Siersza”. Niezbędne dla nich jest zastosowanie odpowiednich rozwiązań infrastrukturalnych minimalizujących niekorzystne skutki zatopienia kopalni na środowisko. Obszarami posiadającymi ograniczone możliwości zagospodarowania są ponadto obszary niekorzystnych warunków podłoża budowlanego, utrudniających budownictwo oraz pozostałe tereny, w których zwierciadło wody znajduje się na głębokości mniejszej niż 2 m od powierzchni terenu. W obszarach tych przy wznoszeniu zabudowy powinno się bardzo dokładnie rozpoznać warunki podłoża budowlanego i dostosować do niego rozwiązania

170 Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Trzebinia PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO konstrukcyjne. Innym zagadnieniem pozostaje dopuszczenie na terenach o wskazanych kierunkach zagospodarowania jako tereny zabudowy produkcyjno- usługowej (PU, PU1) lokalizacji zakładów zwiększonego lub dużego ryzyka wystąpienia poważnej awarii przemysłowej, oczywiście przy zachowaniu warunków wynikających z art. 73 ustawy Prawo ochrony środowiska. Ryzyko zagrożenia i potencjalne skutki wystąpienia poważnych awarii przemysłowych w tych zakładach mają być analizowane każdorazowo w planach miejscowych.

7.3.2. Emitowanie hałasu. Emisja hałasu stanowi na obszarze Studium istotny czynnik negatywnego oddziaływania. Główny problem zagrożeniem ludności hałasem dotyczy zapewnienia ochrony akustycznej przed oddziaływaniami nowych obiektów (inwestycji), ale także, i to przede wszystkim przed oddziaływaniem istniejących emitorów. Źródłem hałasu w terenach mieszkaniowych będą prace związane z utrzymaniem i użytkowaniem obiektów mieszkalnych, rekreacją dzieci i dorosłych oraz ruch kołowy wewnątrz terenów zabudowanych. Na obszarach obecnie zielonych, przeznaczonych w Studium pod zabudowę poziom hałasu wzrośnie, jednak nie będzie powodować przekroczeń jego dopuszczalnego poziomu. Dopuszczenie dla wszystkich terenów zabudowy mieszkaniowej działalności usługowej będzie powodowało większe nasilenie ruchu kołowego, manewrów pojazdów zaopatrzenia itp. Nie będzie to jednak powodowało przekraczania poziomów dopuszczalnych. Dopuszczenie tej zabudowy wynika z powszechności tej formy użytkowania terenów wiejskich i podmiejskich terenów zabudowy jednorodzinnej. Mimo niekorzystnego wpływu na jakość środowiska obszarów mieszkaniowych (przeważnie bezpośredniego sąsiedztwa części obiektów usługowych), jest ono koniecznością wobec faktu, że ten typ działalności gospodarczej jest lub będzie źródłem utrzymania części społeczności lokalnej. W terenach usługowych i produkcyjnych, gdzie należy się spodziewać większej uciążliwości akustycznej niż w terenach zabudowy mieszkaniowej, źródłem uciążliwości będzie przeważnie transport technologiczny i zewnętrzny, w mniejszym stopniu procesy produkcyjne, dokonywane przeważnie w pomieszczeniach wewnętrznych. Natężenie oddziaływań ocenia się jako nieco wyższe niż w zabudowie mieszkaniowej, nieprzekraczające poziomów dopuszczalnych. Jednak niektóre rodzaje usług, zwłaszcza większe obiekty handlu (hurtownie, magazyny, obiekty rozrywkowe i gastronomiczne), mimo formalnego nie przekraczania norm oddziaływań na środowisko, mogą być uciążliwe dla bezpośredniego sąsiedztwa zabudowy mieszkaniowej. W terenach komunikacyjnych uciążliwość akustyczna będzie związana z pojazdami poruszającymi się drogami obszaru opracowania. Ze względu na zasięg uciążliwości akustycznej dróg o dużym natężeniu ruchu przeważnie wykraczający poza odległości ustalonych nieprzekraczalnych linii zabudowy wzdłuż dróg, w przypadkach niemożliwości zastosowania, lub nieskuteczności technicznych urządzeń ograniczenia propagacji hałasu, możliwe jest utworzenie w myśl ustawy Prawo ochrony środowiska, w pasach o odpowiedniej szerokości wzdłuż dróg obszarów ograniczonego użytkowania. Zasięg oddziaływań akustycznych dróg ustala się w procedurze sporządzenia oceny oddziaływania na środowisko.

171 Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Trzebinia PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO W projekcie Studium przeniesiono zasięgi dla obszarów ograniczonego użytkowania od autostrady A-4. Wprowadzone w ich zasięgu formy zainwestowania są zgodne z aktami normatywnymi tj. z Decyzją nr 2/96 Wojewody Katowickiego z dnia 8 października 1996 r. o ustaleniu lokalizacji autostrady płatnej. W ww. decyzji ustalono zasięg obszaru ponadnormatywnego oddziaływania autostrady na środowisko (licząc od skraju korony drogi), wzdłuż przebiegu autostrady, w trzech strefach: I strefa- o zasięgu 20 m, a w granicach Tenczyńskiego Parku Krajobrazowego o zasięgu 40 m – jako obszar oddziaływań maksymalnych, na terenie, którego ulegają likwidacji wszelkie obiekty, w tym budynki bez względu na ich przeznaczenie, z wyłączeniem urządzeń infrastruktury technicznej autostrady i ochrony środowiska, II strefa- o zasięgu 50 m, a w granicach Tenczyńskiego Parku Krajobrazowego o zasięgu 100 m – jako strefa zagrożeń, na terenie, której: − następuje likwidacja obiektów, w tym budynków w przypadkach żądania właściciela na etapie nabywania nieruchomości na cele inwestycyjne, − niedopuszczalna jest lokalizacja obiektów budowlanych z pomieszczeniami przeznaczonymi na stały pobyt ludzi, − nie dopuszcza się prowadzenia gospodarki rolnej z wyłączeniem produkcji roślin nasiennych lub przemysłowych i gospodarki leśnej. III strefa- o zasięgu 150 m, a w granicach Tenczyńskiego Parku Krajobrazowego o zasięgu 250 m – jako strefa uciążliwości, na terenie, której: − należy zapewnić skuteczną ochronę istniejących obiektów przeznaczonych na stały pobyt ludzi przed szkodliwym wpływem autostrady poprzez zastosowanie rozwiązań, środków i urządzeń technicznych pozwalających na maksymalną ochronę środowiska i zdrowia przed wszelkimi zagrożeniami i dotrzymanie obowiązujących normatywów, − niedopuszczalna jest lokalizacja: - obiektów przeznaczonych na stały pobyt ludzi, z wyłączeniem terenów MOP, - urządzeń sportowych i rekreacyjnych, − niedopuszczalne jest prowadzenie upraw warzyw i sytuowanie ogrodów działkowych.

Kolejnym zagadnieniem jest oddziaływanie akustyczne od zlokalizowanych na terenie gminy linii kolejowych. W opinii PKP Polskie Linie Kolejowe S.A. dotyczącej zaopiniowania projektu Studium przedstawiono odległości, w których należy sytuować zabudowę mieszkaniową, chronioną akustycznie względem torów. Przestawia się to następująco: - zasięg wynikający z hałasu powodowanego ruchem na linii kolejowej nr 93 i związana z tym uciążliwość dla zabudowy mieszkaniowej, chronionej akustycznie wynosi nie mniej niż 40 m od osi skrajnego toru istniejącej linii kolejowej, - zasięg wynikający z hałasu powodowanego ruchem na linii kolejowej nr 114 i związana z tym uciążliwość dla zabudowy mieszkaniowej, chronionej akustycznie wynosi nie mniej niż 20 m od osi skrajnego toru istniejącej linii kolejowej, - zasięg wynikający z hałasu powodowanego ruchem na linii kolejowej nr 133 na odcinku Pieczyska- Trzebinia i związana z tym uciążliwość dla zabudowy mieszkaniowej, chronionej akustycznie wynosi nie mniej niż 73 m od osi skrajnego toru istniejącej linii kolejowej,

172 Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Trzebinia PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO - zasięg wynikający z hałasu powodowanego ruchem na linii kolejowej nr 133 na odcinku Trzebinia- Kraków Mydlniki i związana z tym uciążliwość dla zabudowy mieszkaniowej, chronionej akustycznie wynosi nie mniej niż 54 m od osi skrajnego toru istniejącej linii kolejowej, - zasięg wynikający z hałasu powodowanego ruchem na linii kolejowej nr 860 i związana z tym uciążliwość dla zabudowy mieszkaniowej, chronionej akustycznie wynosi nie mniej niż 60 m od osi skrajnego toru istniejącej linii kolejowej. Z przekazanych informacji wynika, że odległości te oszacowano przy uwzględnieniu natężenia ruchu. Nie są one poparte badaniami akustycznymi. Należy je zatem, traktować jako zasięgi informacyjne, nie uwzględniające morfologii terenu czy istniejącego zainwestowania. Brak jest podstaw prawnych, aby w projekcie Studium wprowadzić w tym zakresie ograniczenia np. zakaz lokalizacji zabudowy, w obszarach zlokalizowanych pomiędzy podanymi zasięgami ponadnormatywnego hałasu a linią kolejową. Niemniej przestrzeń w sąsiedztwie linii kolejowej powinna być odpowiednio kształtowana. Na etapie planów miejscowych, przy wykorzystaniu dostępnych analiz akustycznych, w obszarach o znacznie przekroczonych standardach powinno się ograniczać przeznaczanie nowych obszarów pod zabudowę mieszkaniową lub pod inne obiekty i działalność chronioną. Zalecenie takie jest jednym z głównych działań z zakresu ochrony przed hałasem, określonych w Studium.

Główne działania, które należy podejmować w celu eliminowania negatywnego hałasu opisano w rozdziale 6.

7.3.3. Emitowanie pól elektromagnetycznych W środowisku naturalnym promieniowanie elektromagnetyczne niejonizujące pochodzi zarówno ze źródeł naturalnych, jak i związanych bezpośrednio z działalnością człowieka. Źródłem promieniowania elektromagnetycznego związanego z działalnością człowieka są np. linie elektroenergetyczne, szczególnie wysokiego napięcia 110kV, 220kV i 400 kV oraz związane z nimi stacje elektroenergetyczne a także telekomunikacyjne linie radiowe i radiolinie, stacje radiofoniczne oraz stacje bazowe telefonii komórkowej, urządzenia emitujące pole elektromagnetyczne pracujące w zakładach przemysłowych, ośrodkach medycznych oraz będące w dyspozycji policji i straży pożarnej. W gospodarstwach domowych źródłem promieniowania są urządzenia typu kuchenki mikrofalowe, telefony komórkowe, anteny radiowe i telewizyjne, komputery, telewizory, lodówki, instalacje domowe, suszarki.

Przez teren gminy przebiegają linie przesyłowe najwyższych napięć relacji: − 220 kV relacji Byczyna-Siersza t.1, Byczyna-Siersza t.2, − 220 kV relacji Siersza -Lubocza t.1, Siersza -Lubocza t.2, − 220 kV relacji Siersza-Łośnice oraz linie wysokiego napięcia relacji: − Siersza – Olkusz 110 kV, − Siersza – Chrzanów – Dwory 110 kV,

173 Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Trzebinia PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO − Siersza –W. Filipowska – Krzeszowice 110kV, − Siersza – Jaworzno 110 kV, jak również linie WN110kV zasilające GPZ 110/SN–„Trzebinia”, „Wodna”, „Włodzimierz”, „Elektrorafinacja”. Ponadto na tym terenie zlokalizowana jest Elektrownia Siersza produkująca do systemu krajowego energię elektryczną o napięciu 220 i 110 kV. W związku z wzrastającym zapotrzebowaniem na energię elektryczną konieczna będzie kontynuacja modernizacji i rozbudowy układu zaopatrzenia w energię elektryczną. Rozbudowa sieci spowoduje powstanie nowych źródeł pól elektromagnetycznych. W związku z tym, że operatorzy nie wskazali potrzeby lokalizacji nowych przebiegów linii kablowych najwyższych i wysokich napięć, na terenie gminy nie powstaną nowe istotne źródła promieniowania elektromagnetycznego. Powstawać będą natomiast sieci średniego i niskiego napięcia. Budowle, urządzenia i sieci związane z infrastrukturą techniczną będą mogły powstawać we wszystkich terenach (przeznaczonych do zabudowy oraz przyrodniczych). Nie przewiduje się negatywnego oddziaływania obiektów infrastruktury technicznej na zdrowie ludzi. Dla istniejących sieci napowietrznych najwyższych napięć 220 kV i wysokich napięć 110 kV wskazano na rysunku Studium strefy ochronne wyłączone spod zabudowy tj. dla linii 220kV – 25 m od osi linii, linia 110kV – 20 m od osi linii. Odległości te zapewniają w każdym przypadku brak przekroczenia dopuszczalnych wielkości natężenia pola elektromagnetycznego. Dokładną odległość projektowanych obiektów kubaturowych od ww. linii potwierdzić należy pomiarami natężenia pola elektromagnetycznego. Zasady przebywania ludzi w polach elektromagnetycznych regulowane są przepisami prawnymi- m.in. rozporządzeniem z dnia 30 października 2003 r. w sprawie dopuszczalnych poziomów pól elektromagnetycznych w środowisku oraz sposobów sprawdzania dotrzymania tych poziomów (Dz. U. Nr 192, poz. 1883).

7.3.4. Wytwarzanie odpadów Od lipca 2013 r. na terenie wszystkich gmin w Polsce obowiązuje nowy system gospodarki odpadami komunalnymi, prowadzony zgodnie z ustawą z dnia 13 września 1996r. o utrzymaniu czystości i porządku w gmin. System gospodarowania odpadami w gminie Trzebinie nadal odbywać się będzie zgodnie z Planem Gospodarki Odpadami Województwa Małopolskiego na lata 2016-2022 - aktualizowanym Uchwałami Sejmiku Województwa Małopolskiego. Zasady zbiórki i wywozu odpadów komunalnych od właścicieli nieruchomości i zagospodarowywania tych odpadów regulowane są zgodnie z obowiązującą Uchwałą Nr 12/2016 podjętą przez Międzygminny Związek Chrzanowa, Libiąża, Trzebini „Gospodarka Komunalna” z dnia 29 czerwca 2016r. w sprawie szczegółowego sposobu i zakresu świadczenia usług w zakresie odbierania odpadów komunalnych od właścicieli nieruchomości i zagospodarowania tych odpadów w zamian za uiszczoną przez właściciela nieruchomości opłatę za gospodarowanie odpadami komunalnymi.

Wyznaczone w projekcie Studium nowe tereny przeznaczone do zainwestowania będą związane z rozwojem nowej zabudowy. To z kolei znajdzie przełożenie w zwiększeniu ilości wytwarzanych odpadów przez mieszkańców i użytkowników tych obiektów.

174 Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Trzebinia PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO Odpady wytworzone w terenach mieszkaniowych, gdzie dopuszcza się prowadzenie nieuciążliwej dla tego rodzaju przeznaczenia działalności gospodarczej będą miały głównie charakter odpadów komunalnych. W strumieniu odpadów będą mogły także znajdować się niewielkie ilości odpadów niebezpiecznych (np. zużyte baterie, lekarstwa), a także innych odpadów, zależnych od rodzaju zrealizowanych tam usług. Odpady wytworzone w terenach usługowych, a przede wszystkim w terenach produkcyjnych będą zawierały większe ilości odpadów niebezpiecznych. Postępowanie z nimi winno odpowiadać szczegółowym zasadom ich usuwania, wykorzystywania i unieszkodliwiania. W projekcie Studium wskazano działania, które poprawią i usprawnią funkcjonowanie systemu gospodarowania odpadami. Obejmują one dalszy rozwój selektywnej zbiórki odpadów wraz z kontrolą nad ich segregacją, właściwe postępowanie z odpadami niebezpiecznymi, większe wykorzystanie istniejących Punktów Selektywnego Zbierania Odpadów Komunalnych. Istotnym przyjętym kierunkiem jest także nie wyznaczenie terenu przeznaczonego na składowiska odpadów, W związku z tym nie przewiduje się negatywnych zmian w tym zakresie wynikających ze zmian w kierunkach rozwoju przestrzennego wprowadzonych w projekcie Studium. Ponadto w projekcie Studium zakłada się ograniczenie negatywnego oddziaływania na środowisko nagromadzonych w przeszłości i składowanych na terenie gminy odpadów. Jako obszary do rekultywacji wskazano m.in. tereny eksploatacji złóż: złoża dolomitów „Bolęcin”, część terenu złoża piasku „Siersza- Misiury” po eksploatacji, tereny składowisk odpadów: składowisko Elektrowni „Siersza”, hałdy odpadów poprodukcyjnych: hałda dawnych ZSO „Górka” po północnej stronie przy ul. Miłej, hałda dawnych ZM „Trzebinia” położona na terenie Zakładu nr 1, inne rozpoznane miejsca zdeponowania odpadów (przy ul. Słowackiego w Trzebini, „dzikie wysypiska śmieci”). Zminimalizuje to negatywne oddziaływanie tych obiektów na środowisko. Ponadto w związku z przeznaczeniem części terenów dotychczas zieleni nieurządzonej, niejednokrotnie zaśmieconych na tereny mające pełnić głównie funkcje rekreacyjne dojdzie z pewnością do uporządkowania tych terenów. Do poprawy stanu środowiska i efektywności systemu gospodarki przyczyni się także wzrost świadomości ekologicznej mieszkańców w zakresie skutków, jakie niesie za sobą spalanie odpadów w piecach domowych (znaczna emisja związków rakotwórczych i toksycznych). Zgodnie z rozporządzeniem ministra środowiska z dnia 19 grudnia 2008r. zmieniającym rozporządzenie w sprawie listy rodzajów odpadów, które posiadacz odpadów może przekazywać osobom fizycznym lub jednostkom organizacyjnym niebędącym przedsiębiorcami, oraz dopuszczalnych metod ich odzysku, jako paliwo można wykorzystywać: odpadową masę roślinną, odpady kory i korka, trociny, wióry, ścinki, drewno (o ile nie jest zanieczyszczone impregnatami i powłokami ochronnymi), opakowania z papieru i tektury, opakowania z drewna, papier i tektura, odpady ulegające biodegradacji, kartony. Odpady inne, niż wymienione w przepisach odrębnych powinny być zagospodarowywane zgodnie z obowiązującymi w gminie regulacjami dotyczącymi gospodarką odpadami.

7.4. Woda Zarówno dla ochrony wód powierzchniowych, jak i podziemnych niezbędne jest pilne uporządkowanie gospodarki ściekowej. Ścieki sanitarne i przemysłowe z terenu gminy

175 Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Trzebinia PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO Trzebinia odprowadzane są do dwóch oczyszczalni ścieków: GOŚ „Chrzanów –Trzebinia” zlokalizowanej w południowej części Chrzanowa, do której sprowadzone są ścieki z południowo- wschodniej części miasta oraz do oczyszczalni ścieków „Trzebinia-Siersza”, która odbiera ścieki z części północno zachodniej miasta. Zlewnia obejmuje obszary dzielnicy Siersza, Misiury, Huta, Gaj, Trętowiec, os. Energetyków, obszar byłej KWK Siersza, Krystynów, Krze, obszar elektrowni Siersza, część Myślachowic. Ponadto na terenie gminy występują oczyszczalnie ścieków nie będące w eksploatacji RPWiK w Chrzanowie, zlokalizowane na terenach wewnętrznych zakładów: TAURON Wytwarzanie S.A. Oddział Elektrownia Siersza, ORLEN Południe S.A. Zakład Trzebinia, Zakład Stanbud 2. W miejscowościach takich jak Czyżówka, Płoki, Lgota, Bolęcin, Piła Kościelecka oraz w części Myślachowic, Gór Luszowskich i części Karniowic nie funkcjonuje system kanalizacji sanitarnej. Zrzut ścieków sanitarnych z tych miejscowości, odbywa się do zbiorników szczelnych lub przydomowych oczyszczalni ścieków. Projekt Studium zakłada budowę i rozbudowę kanalizacji sanitarnej w miejscowościach Myślachowice, Bolęcin, Piła Kościelecka, Lgota, a w dalszej kolejności mają to być sołectwa Psary, Płoki, Karniowice, Czyżówka oraz część Gór Luszowskich oraz uporządkowanie gospodarki wodno- ściekowej w mieście oraz pozostałych sołectwach. Pełne wyposażenie obszaru w kanalizację byłoby najbardziej znaczącym ekologicznym efektem ustaleń Studium. Przyczyni się to do poprawy jakości wód podziemnych. Głównym zagrożeniem dla jakości wód powierzchniowych i podziemnych może być dopuszczenie w dalszych aktach planistycznych rozwiązań indywidualnych, szczególnie bez zapewnienia kontroli nad ich budową i działaniem. Sytuację niepożądaną jest objęcie niektórych obiektów indywidualnym systemem odprowadzania ścieków, jakim są nieszczelne szamba, a przede wszystkim przydomowe oczyszczalnie ścieków. Te ostatnie nie stanowią często żadnego zabezpieczenia wód podziemnych oraz gruntu przed zanieczyszczeniem, a wręcz przeciwnie (jak w przypadku oczyszczalni drenażowych) są poważnym źródłem zakażenia bakteriologicznego wód podziemnych, powierzchniowych i również gleby. Dlatego już na etapie Studium wprowadza się ustalenia eliminujące przydomowe oczyszczalnie ścieków, natomiast umożliwia się korzystanie z ze szczelnych zbiorników. Zgodnie z wydanym rozporządzeniem nr 4/2014 Dyrektora Regionalnego Zarządu Gospodarki Wodnej w Krakowie z dnia 16 stycznia 2014 r. (ze zmianami) w sprawie warunków korzystania z wód regionu wodnego Górnej Wisły na obszarach aglomeracji wyznaczonych uchwałami: nr XXXVI/600/13 Sejmiku Województwa Małopolskiego z dnia 22 kwietnia 2013 r. w sprawie wyznaczenia Aglomeracji Trzebinia, nr XV/154/2019 Rady Miejskiej w Chrzanowie z dnia 30 grudnia 2019 r. w sprawie zmiany uchwały Sejmiku Województwa Małopolskiego Nr XXV/367/2016 z dnia 1 lipca 2016r. w sprawie wyznaczenia Aglomeracji Chrzanów, obowiązują ograniczenia polegające na zakazie wprowadzania do ziemi ścieków z wyłączeniem wód opadowych i roztopowych. Zgodnie z rozporządzeniem i podjętą uchwałą obszary aglomeracji oraz obszary występowania głównego użytkowego poziomu wodonośnego wieku triasowego jak również obszary w odległości mniejszej niż 100m od linii wyznaczonej rzędną maksymalnego piętrzenia zbiornika wodnego, wyłączone zostają z możliwości stosowania indywidualnych przydomowych oczyszczalni ścieków. Wymóg ten nie dotyczy obszarów, które położone są poza zasięgiem rejonu wodnego Górnej Wisły, tj. miejscowości: Lgota, Płoki, Myślachowice

176 Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Trzebinia PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO część północna, Siersza, Czyżówka. Niemniej zaleca się aby na tych obszarach stosowanie przydomowych czyszczalni ścieków było w maksymalnym stopniu ograniczone. Istotnym ustaleniem Studium jest także zalecenie o objęciu szczegółowym monitoringiem i kontrolą wszystkich istniejących już i działających indywidualnych oczyszczalni ścieków tak, aby ich eksploatacja odpowiadała obowiązującym standardom.

7.5. Powietrze Na stan jakości powietrza w gminie Trzebinia wpływa wiele czynników, z których w zakresie emisji zorganizowanej najistotniejszymi są emisja niska z kotłowni, indywidualnych palenisk domowych oraz małych zakładów, emisja przemysłowa, emisja komunikacyjna oraz emisja napływowa. System grzewczy na terenie miasta Trzebinia pracuje w oparciu o dwa zasadnicze źródła ciepła tj.: ORLEN Południe S.A., który jest źródłem ciepła dla centralnej i południowej części miasta za pośrednictwem miejskiego systemu ciepłowniczego oraz PKE S.A. – Elektrownia Siersza zaopatrująca północną część miasta. Znaczna część zabudowy kubaturowej mieszkaniowej i usługowej ogrzewana jest poprzez indywidualne źródła ciepła takie jak gaz ziemny, olej opałowy, gaz płynny oraz paliwa stałe, przy czym udział paliw stałych przekracza 60% wykorzystania na terenie gminy. Przeznaczenie terenów biologicznie czynnych pod zainwestowanie kubaturowe spowoduje powstanie nowych źródeł zanieczyszczeń powietrza. Wzrost ilości domów oraz obiektów usługowych i produkcyjnych, które powstaną przyczyni się do wzrostu emisji z systemów grzewczych. Utrzymany zostaje istniejący sposób ogrzewania obiektów i przygotowania ciepłej wody użytkowej, w którym znaczny udział ma paliwo stałe. W przypadku budowy znacznej liczby domów ogrzewanych przy użyciu paliw stałych, nastąpi wzrost emisji. Można jednak założyć, że zdecydowana większość nowych budynków będzie ogrzewana przy użyciu paliwa gazowego, energii elektrycznej lub oleju opałowego (co zakłada Studium), a postęp w wymianie źródeł ciepła istniejących obiektów spowoduje (w bilansie ogólnym) utrzymanie na niezmienionym poziomie emisji zanieczyszczeń powietrza. Należy w tym miejscu podkreślić, że istnieje możliwość finansowego wsparcia inwestycji polegających na zmianie systemu ogrzewania z węglowego na bardziej ekologiczne, co może być istotną zachętą dla użytkowników posiadających przestarzałe systemy grzewcze do przeprowadzenia modernizacji. Można się spodziewać likwidacji ogrzewania węglowego w obiektach administracji publicznych, co wynika z realizacji założeń Programu ochrony powietrza dla województwa małopolskiego. Istotne zmiany w oddziaływaniu komunikacji drogowej na środowisko wynikające z ustaleń projektu Studium będą dotyczyć jedynie terenów w najbliższym sąsiedztwie projektowanych dróg. Źródłem zanieczyszczeń emitowanych do atmosfery, w fazie eksploatacji, będą pojazdy przemieszczające się nich pojazdy. Substancje zanieczyszczające powietrze będą stanowiły produkty uboczne ze spalania paliw, a wśród nich substancje szkodliwe dla człowieka: tlenek węgla, dwutlenek azotu, dwutlenek siarki, pył zawieszony oraz węglowodory alifatyczne. Oprócz zanieczyszczenia spalinami, wystąpi również zanieczyszczenie powietrza cząsteczkami powstającymi w wyniku działań mechanicznych, których źródłem jest ścieranie się opon, nawierzchni dróg, wykładzin hamulców i sprzęgła. Jednak biorąc pod uwagę szerokości projektowanych dróg zanieczyszczenia nie powinny

177 Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Trzebinia PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO wychodzić poza pas owychndrogowy.

7.6. Powierzchnia ziemi Znaczniejsze przekształcenia powierzchni ziemi pojawią się przy realizacji nowego przebiegu drogi krajowej DK79 oraz nowego przebiegu drogi wojewódzkiej DW791. Realizacja projektowanych dróg przyczyni się do: czasowego zajęcia dodatkowego terenu pod zaplecza budowy i dojazdy, wzmożonego ruchu ciężkiego sprzętu budowlanego, zmiany rzeźby terenu w rejonie prac. Mimo czasowego charakteru będą to jednak oddziaływania o dużym nasileniu. Są one jednak nie do uniknięcia przy realizacji tego typu inwestycji. Inne przekształcenia będą ograniczone do związanych z wykopami pod fundamenty obiektów (usunięcie warstwy glebowej, wykonanie mikroniwelacji). Niewielkie gabaryty wznoszonych obiektów w zabudowie mieszkaniowej, niewymagające wykonywania głębokich wykopów fundamentowych nie będą powodować znacznych przekształceń. Nieco większe przekształcenia, przede wszystkim wskutek konieczności formowania skarp mogą wystąpić w przypadku lokowania zabudowy w terenach o większych spadkach. Większe przekształcenia może powodować wznoszenie obiektów usługowych, a szczególnie produkcyjnych gdzie posadowienie cięższych konstrukcji, fundamentów maszyn i agregatów itp., może powodować konieczność wykonywania głębszych wykopów. Trwałe zmiany w rzeźbie terenu będą wynikały również z prowadzonej obecnie oraz w przyszłości eksploatacji złóż. Dotyczy to północnej i południowej części gminy, gdzie występują złoża piasku i kruszyw (eksploatacja powierzchniowa). Wraz z rozwojem zabudowy przekształceniom będzie ulegała również pokrywa glebowa. Zmiany będą związane zarówno z likwidacją pokrywy glebowej, jak i jej przemianom w kierunku gleb antropogenicznych. Jako zasady ochrony powierzchni ziemi w projekcie Studium wprowadzono ustalenia: − racjonalne kształtowanie struktury przestrzennej terenów w obszarach urbanizacji; przy wprowadzaniu nowych terenów pod zabudowę, konieczne jest kształtowanie ich jako obszarów jak najbardziej zwartych, unikając rozpraszania zabudowy na obszarach rolnych, − zachowanie naturalnych form rzeźby terenu za wyjątkiem działań związanych: z prowadzoną eksploatacją górniczą, z zabezpieczeniem przeciwosuwiskowym, z likwidacją szkód górniczych (zalewisk, podtopień, deformacji terenu), z utrzymaniem, budową oraz odbudową urządzeń wodnych oraz przedsięwzięć infrastrukturalnych służących obsłudze gminy i regionu, a także niezbędnych przekształceń rzeźby terenu w związku z realizacją inwestycji, − racjonalną gospodarkę na terenach rolnych, zapobieganie zanieczyszczeniu i skażeniu gleby, − tereny ogrodów działkowych, na których występują przekroczenia dopuszczalnych stężeń metali ciężkich w glebie należy wyłączyć z użytkowania rolnego lub stosować dostępne metody ich oczyszczania (w tym biologiczne) przywracające warunki glebowe do stanu pozwalającego na prowadzenie upraw rolnych, − rekultywację terenów zdegradowanych przez przywrócenie do użytkowania leśnego lub rolnego, w tym likwidacja dzikich wysypisk śmieci,

178 Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Trzebinia PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO − unikanie wszelkich prac makroniwelacyjnych na terenach przekształcanych pod zabudowę, − zachowanie wartości przyrodniczych (poprzez ustalenia dotyczące zasad ochrony środowiska i jego zasobów), − ograniczanie zmian naturalnego ukształtowania (poprzez ustalenia dotyczące zasad ochrony kształtowania krajobrazu) − zachowanie wartości kulturowych, ze szczególnym uwzględnieniem archeologicznych dóbr kultury, poprzez ustalenia opisane w rozdziale ochrony wartości kulturowych.

7.7. Krajobraz. Krajobraz w gminie Trzebinia jest wyjątkowo zróżnicowany i decyduje o tożsamości tego miejsca. Przeplatają się tu tereny związane z naturalnym pokryciem i ukształtowaniem o wysokich wartościach przyrodniczych i krajobrazowych, jak i obszary związane bezpośrednio z obecnością człowieka, jego działalnością i kształtowaniem otoczenia. Istotnych walorów krajobrazowych nadają tereny zielone i otwarte, często związane z obecnością cieków płynących i zbiorników wodnych. Są to elementy niezwykle pożądane w strukturach gminy i decydują o jej atrakcyjności pod względem tak ekologicznym jak i społecznym. Jako najważniejsze cele polityki przestrzennej w zakresie zasad ochrony krajobrazu w projekcie Studium założono utrzymanie elementów naturalnego krajobrazu: naturalnego ukształtowania i rzeźby terenu (jarów, dolin, stoków i zagłębień terenowych), naturalnego charakteru cieków i ich otoczenia, charakteru zbliżonego do naturalnego w przypadku rekreacyjnego zagospodarowania zbiorników wodnych, utrzymanie otwartych terenów rolniczych, utrzymanie i ochrona starodrzewia, alei, parków i założeń ogrodowych, istniejących terenów zieleni urządzonej oraz cmentarzy. Jednym z celów jest również rekultywacja różnych sztucznych form ukształtowania i rzeźby terenu, powstałych na skutek prowadzenia działalności przemysłowej. W projekcie Studium za istotne działanie uważa się objęcie ochroną prawną obszarów o wysokich walorach krajobrazowych, zachowania terenów z otwarciami widokowymi. Takie cenne miejsca będą zachowane poprzez wyznaczenie w ich zasięgu terenów przyrodniczo cennych, ale również poprzez objęcie ich różnymi formami terenów zielonych.

W projekcie Studium wyznaczono strefy służące podkreśleniu wartości krajobrazu, w tym krajobrazu kulturowego tj.: - strefę ochrony i kształtowania krajobrazu, - strefę zachowanych elementów historycznej struktury przestrzennej krajobrazu kulturowego, - strefę ochrony ekspozycji.

Strefa ochrony i kształtowania krajobrazu obejmuje tereny o wysokich wartościach krajobrazowych. W projekcie Studium wskazuje się dla niej: − utrzymania cennych otwarć widokowych, − sterowanie zalesieniami i zagospodarowaniem terenu w sposób utrzymujący i kształtujący nowe, atrakcyjne elementy z zakresu ekspozycji czynnej (punkty, osie, ciągi, otwarcia widokowe),

179 Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Trzebinia PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO − podjęcie odpowiednich działań, mających na celu uwydatnienie, oczyszczenie i podniesienie wartości ekspozycji biernej (np. wprowadzenie przesłonięć, maskowania niekorzystnych widoków, likwidowanie dysharmonijnych elementów krajobrazu, oczyszczanie przedpola widokowego, stosowanie kurtyn, bram, podkreśleń kolorystycznych, kontrastów lub łagodzeń formą lub strukturą danego obiektu lub otoczenia, itp.), − utrzymanie, ochronę i zagospodarowanie terenów w kierunku turystycznym, ze szczególnym uwzględnieniem charakteru dydaktycznego i krajoznawczego, zgodnie z zapisami obejmujących je formalnych aktów prawnych.

W zakresie ochrony i kształtowania krajobrazu w projekcie Studium zaleca się: − prowadzenie wszelkich działań z uwzględnieniem zapisów formalnych aktów ochrony, obejmujących obiekty, zespoły obiektów oraz inne elementy krajobrazu kulturowego, − zachowanie, kształtowanie i podkreślanie centrów z naciskiem na eksponowanie pozytywnych dominant i akcentów, z wykorzystaniem tradycyjnych form architektonicznych, − centralne kształtowanie jednostek osadniczych z unikaniem rozpraszania się zabudowy – podkreślanie odrębności poszczególnych jednostek osadniczych poprzez pozostawienie dystansów przestrzennych pomiędzy nimi, − nie wprowadzanie zabudowy w tereny otwartej ekspozycji, zwłaszcza w wyższe partie wzniesień terenowych.

Strefa zachowanych elementów historycznej struktury przestrzennej krajobrazu kulturowego obejmuje tereny ze zniekształconym historycznym układem przestrzennym, gdzie fizyczna rekonstrukcja kompozycji urbanistycznej jest niemożliwa. Pozostały w niej jednak takie czytelne elementy jak np. układ sieci drożnej, budynki lub zespoły zabudowy, założenia parkowe, obiekty przemysłowe itp. W strefie tej, w zależności od rodzaju i stopnia zachowania elementów struktury wskazano możliwe zasady ochrony: − zachowanie historycznego rozplanowania ulic i placów oraz utrzymanie przekroju ulic i dróg z zachowaniem ich szerokości i linii zabudowy, − zachowanie zasadniczych proporcji wysokościowych kształtujących sylwetę zespołu oraz jego poszczególnych wnętrz (odnosi się to zarówno ulic, placów, jak również do tworzywa zielonego – np. zespołów zieleni otaczającej historyczne założenia, kształtujące aleje lub ściany ogrodów), − zachowanie historycznych układów zabudowy przemysłowej i obiektów towarzyszących, − zachowanie historycznych panoram i ich przedpola, − zachowanie osi widokowych, − zachowanie dominant historycznych, − dostosowanie nowej architektury do historycznej kompozycji architektonicznej i urbanistycznej w zakresie typu zabudowy, − ochrona zachowanych obiektów małej architektury i przywracanie wartości historycznej.

180 Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Trzebinia PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO

Strefa ochrony ekspozycji obejmuje tereny położone przy głównej trasie wjazdowej tj. ul. Kościuszki, od strony południowo zachodniej, do miasta, z widokiem na panoramę miasta, przedpole kościoła św. Barbary a także tereny zlokalizowane po południowej stronie zespołu pałacowo – parkowego w Młoszowej. Została wyznaczono w celu zachowania historycznych sylwet, panoram oraz widoków na zabytkowe obiekty i zespoły, a także w celu kształtowania obszarów w sposób pozwalający na utrzymanie jednolitej, niezakłócającej przestrzeni wysokości nowych obiektów oraz bezpośredniego ich sąsiedztwa, co można uzyskać poprzez: - ograniczenia gabarytowe nowych obiektów, - zakaz lokalizacji zabudowy (do uściślenia na etapie sporządzania planów miejscowych), - ochronę dominant architektonicznych i krajobrazowych, punktów, ciągów i osi widokowych, - ekspozycję wartościowych obiektów i zespołów zabudowy, - zachowanie historycznych panoram i ich przedpoli widokowych, - dbałość o staranne wkomponowanie obiektów i urządzeń w krajobraz, na etapie miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego.

Zmiany w krajobrazie gminy będą związane z dalszym, co prawda nieznacznym wzrostem terenów zainwestowanych- głównie przeznaczonych dla indywidualnego budownictwa mieszkaniowego i usługowego. Generalnie przyjęto zasadę nierozszerzania układów istniejących w kierunku stoków i grzbietów wzniesień. Jednak specyfika rzeźby terenu gminy, szczególnie północno- wschodniej jej części utrudnia lokalizację nowych terenów zabudowy mieszkaniowej bez naruszenia krajobrazu wizualnego obszaru. Zmiana krajobrazów obszarów osiedleńczych uzależniona będzie od sposobu zabudowy i zagospodarowania obszaru. Ustalenia dotyczące formy architektonicznej i intensywności zabudowy, ograniczają możliwość powstania obiektów o wybitnie niekorzystnym wpływie na krajobraz, dominujących w kategorii widoków „na” jak i na krajobraz kształtowanych wnętrz architektonicznych. Większe zmiany w krajobrazie będą związane z uruchomieniem nowych terenów produkcyjno- usługowych, wprowadzeniem ciągów komunikacyjnych wyższych klas oraz uruchomieniem terenów eksploatacyjnych piasku podsadzkowego ze złoża „Siersza- Misiury”, w północno- zachodniej części gminy. Wskutek eksploatacji przekształceniu ulegnie zarówno rzeźba terenu (powstanie wyrobisko eksploatacyjne), jak i istniejąca szata roślinna (podczas trwania eksploatacji ulegnie ona likwidacji). Szata roślinna zostanie wprowadzona na etapie rekultywacji, jednak odtworzenie stanu sprzed eksploatacji będzie procesem długotrwałym. Korzystnym ustaleniem projektu Studium, pod względem oddziaływań na walory krajobrazu i ład przestrzenny gminy, jest zasada zakazująca wprowadzania zabudowy kubaturowej w terenach rolnych (poza wyznaczonym obszarem lokalizacji zabudowy zagrodowej i hodowlanej), dlatego też nie należy się w nich spodziewać niekorzystnych zmian w krajobrazie.

181 Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Trzebinia PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO 7.8. Warunki klimatyczne i aerosanitarne. Warunki klimatyczne oraz topoklimatyczne występujące w gminie omówiono w rozdziale 2.1.4. Wskutek rozwoju zabudowy w terenach przeznaczonych do zainwestowania kubaturowego przewiduje się zmiany klimatu. Będą one miały znaczenie lokalne. Zarówno dogęszczanie zabudowy w terenach już zainwestowanych, jak i wprowadzanie zabudowy w tereny ze znaczącą przewagą powierzchni biologicznie czynnej spowoduje wzrost powierzchni pokrytej utwardzonymi nawierzchniami, co będzie się przekładało na większe kumulowanie ciepła. Pojawienie się nowego zainwestowania, ciągów komunikacyjnych spowoduje wzrost zanieczyszczeń powietrza, które z kolei przyczynią się do zmniejszenia wilgotności. Zwłaszcza chodzi tutaj o zanieczyszczenia o właściwościach higroskopijnych (np. pyły, sadze). Zmiany te będą bardziej odczuwalne w obszarach o niższym wskaźniku powierzchni biologicznie czynnej np. w terenach o funkcji produkcyjno- usługowej. Jednocześnie w projekcie nie wprowadzano nowej zabudowy w obszary kluczowe dla wymiany i regeneracji powietrza tj. w doliny rzeczne. Pozostawiono także inne obszary służące oczyszczaniu i regeneracji powietrza (tereny leśne, tereny zieleni wysokiej) czy poprawie jego parametrów fizycznych (tereny łąkowe). Kolejnymi działaniami, możliwymi do osiągnięcia na drodze planistycznej jest wskazane w miarę możliwości ograniczenie intensywności nowej zabudowy, jej zwartości i wysokości w terenach o niekorzystnych warunkach klimatycznych, ale także ustalenia dotyczące eliminowania istniejących źródeł emisji zanieczyszczeń powietrza i przeciwdziałanie powstawaniu nowym.

7.9. Zasoby naturalne. Najistotniejszymi zasobami naturalnymi występującymi w granicach omawianego obszaru są udokumentowane złoża surowców mineralnych oraz pokłady wód podziemnych.

➢ Udokumentowane złoża surowców mineralnych Zasoby surowców mineralnych omówiono w rozdziale 2.1.3. Zgodnie z art. 95 ust.1 ustawy Prawo geologiczne i górnicze „Udokumentowane złoża kopalin …, w celu ich ochrony ujawnia się w studiach uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gmin”. Zgodnie z art. 125 ustawy Prawo ochrony środowiska „Złoża kopalin podlegają ochronie polegającej na racjonalnym gospodarowaniu ich zasobami oraz kompleksowym wykorzystaniu kopalin, w tym kopalin towarzyszących”. Na rysunku projektu Studium wskazano wszystkie złoża surowców mineralnych udokumentowane w granicach gminy: złoże węgla kamiennego „Siersza” i „Siersza 2”, złoże dolomitów „Bolęcin”, złoże wapieni „Młoszowa”, złoża iłów ceramiki budowlanej „Bolęcin I” i „Górka” (Trzebinia- Siersza), złoża piasków „Siersza- Misiury”. W granicach złóż powierzchniowych, jakimi są piaski, wapienie, iły i dolomity w projekcie Studium nie wprowadzono nowego zainwestowania. W ich granicach wyznaczono: - złoże „Młoszowa” – tereny ZL, Z - złoże „Bolęcin I” – tereny R, Z - złoże Górka (Trzebinia- Siersza) – WS, ZU - złoże Siersza- Misiury – PEZ, PE1, ZL, Z

182 Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Trzebinia PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO - złoże Bolęcin – PE W przypadku złoża węgla kamiennego (złoże podziemne, nieeksploatowane), jego występowanie nie powoduje ograniczeń w zagospodarowaniu i zainwestowaniu na powierzchni. Na terenie gminy Trzebinia prowadzona jest obecnie i wskazuje się jako możliwą do kontynuacji, eksploatacja złoża dolomitów „Bolęcin”. Eksploatowany dotychczas teren złoża piasków „Siersza-Misiury” (teren byłej eksploatacji złóż o symbolu PEZ) na podstawie decyzji Marszałka Województwa Małopolskiego znak: SR-IX.7422.32019.KŻ – został wykreślony z „Rejestru obszarów górniczych (…)” obszar Szczakowa III i w związku z tym wskazany został w Studium do rekultywacji w kierunku leśnym. Pozostawia się teren przewidziany do eksploatacji o symbolu PE1 (teren eksploatacji złóż). Nie przewiduje się eksploatacji powierzchniowej z pozostałych udokumentowanych złóż, zlokalizowanych na terenie gminy z uwagi na znacznie ograniczone możliwości ich zagospodarowania. Ewentualna eksploatacja węgla kamiennego ze złoża „Siersza 2”10 musi uwzględniać ochronę obiektów lub obszarów, dla których wyznacza się w złożu kopaliny filar ochronny. Powinna być prowadzona z uwzględnieniem przede wszystkim minimalizacji negatywnego oddziaływania na powierzchnię i zasoby wodne, istniejący i planowany sposób zagospodarowania terenów, ze szczególnym zapewnieniem ochrony zdrowia oraz bezpieczeństwa ludzi i mienia. Na rysunku studium określono granice istniejących w obszarze gminy obszarów i terenów górniczych tj.: obszar i teren górniczy „Bolęcin I” .

W zakresie ochrony i gospodarowaniem kopalinami w projekcie Studium ustala się: − ochronę udokumentowanych złóż powierzchniowych (piaski, wapienie, dolomity) przed formami trwałego zainwestowania uniemożliwiającymi ich przyszłe wykorzystanie, − zapewnienie możliwości racjonalnego wydobycia i zagospodarowania kopalin, − ochronę środowiska w rejonie eksploatacji poprzez monitorowanie wpływu eksploatacji złoża na środowisko, szczególnie wodne (m.in.: na ujęcie wody „Lech”), rekultywację terenów poeksploatacyjnych, − rozwijanie racjonalnej gospodarki odpadami mineralnymi powstającymi w procesie eksploatacji złóż, − możliwość rozpoznawania i dokumentowania nowych złóż poprzez ocenę perspektyw kopalinowych, rozpoznawanie zasobów w znanych i perspektywicznych obszarach złożowych, możliwość prowadzenia badań geofizycznych, wierceń w celu poszukiwania złóż.

Wskazanie nowych obszarów do eksploatacji złóż, w przypadku jej podjęcia będzie powodowało niekorzystne zmiany w środowisku. Będą to m.in.: to negatywny wpływ na roślinność i zwierzęta występujące w nowych terenach do eksploatacji, pogorszenie warunków życia mieszkańców w sąsiedztwie takich inwestycji, zniszczenie gleby,

10 Rezolucja Nr 1/XIX/2016 Rady Miasta Trzebini z dnia 29 kwietnia 2016 r. w sprawie: przedsięwzięcia pn.: Budowa zakładu górniczego KWK Mariola 1 i eksploatacji węgla kamiennego ze złoża „Siersza 2”.

183 Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Trzebinia PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO przekształcenie powierzchni ziemi, straty roślinności, oddziaływanie na wody gruntowe, klimat akustyczny, krajobraz itd. Przed przystąpieniem do eksploatacji powinny zostać wyznaczone niezbędne pasy ochronne, które będą chroniły obiekty (budynki, drogi, ujęcia wody itd.) przed jej wpływem. Podstawowym działaniem kompensującym negatywny wpływ eksploatacji będzie przeprowadzona rekultywacja terenu.

➢ Pokłady wód podziemnych Opis użytkowych zbiorników wód podziemnych zamieszczono w rozdziale 2.6.2. W projekcie Studium wprowadzono szereg ustaleń zapewniających ochronę wód zbiorników. Jednym z kierunków będzie uporządkowanie gospodarki wodno- ściekowej, w tym eliminację punktów bezpośredniego zrzutu ścieków do wód podziemnych, unikanie budowy nowych przydomowych oczyszczalni ścieków. Ochrona wód zbiorników będzie również prowadzona poprzez: − wymóg realizacji dla lokalizowanych inwestycji koniecznych zabezpieczeń przed negatywnym wpływem na wody podziemne, a w szczególności dla inwestycji, które mogą zanieczyścić wody podziemne ze względu na wytwarzane ścieki, emitowane pyły i gazy oraz składowane odpady, − stosowanie technologii, które nie pogarszają stanu środowiska wodno- gruntowego, − rozpoznanie warunków hydrogeologicznych w przypadku sytuowania przedsięwzięć mogących zanieczyścić wody podziemne, jeżeli ich eksploatacja powodować będzie wprowadzenie wód do gruntu, − prowadzenie eksploatacji złóż zgodnie z warunkami określonymi w koncesji, − odpowiednie zagospodarowanie wyrobisk poeksploatacyjnych, wykluczenie składowania w nich odpadów, − podejmowanie działań minimalizujących wpływ ewentualnych zdarzeń awaryjnych związanych z drogami i liniami kolejowymi na wody, − bieżąca likwidacja „dzikich wysypisk śmieci”. Zapisy Studium uważa się za prawidłowe.

7.10. Zabytki Ochrona dóbr kultury polega m.in. na zabezpieczaniu ich przed zniszczeniem, uszkodzeniem, dewastacją oraz zapewnienia im warunków trwałego zachowania. Na obszarze gminy Trzebinia formami ochrony zabytków są: obiekty wpisane do rejestru zabytków (7 zabytków nieruchomych), obiekty wpisane do gminnej ewidencji zabytków (101 obiektów wpisanych do gminnej ewidencji zabytków, w tym 88 obiektów i zespołów obiektów oraz 14 kapliczek i krzyży), stanowiska archeologiczne.

Ustalenia polityki gminy w zakresie ochrony dziedzictwa kulturowego oraz dóbr kultury współczesnej dotyczą w szczególności:

184 Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Trzebinia PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO − objęcia stałą ochroną wszystkich zespołów zabytkowych, pojedynczych obiektów oraz elementów zabytkowych, które z racji posiadanej rangi historycznej i wartości winne być zachowane dla następnych pokoleń, − zachowania ich naturalnego otoczenia, tj. zarówno układów i założeń urbanistycznych, jak i zieleni towarzyszącej (w tym szczególnie zespołów parkowych), − objęcia stałą ochroną miejsc upamiętniających ważne wydarzenia historyczne, − właściwego wykorzystania obiektów zabytkowych w dostosowaniu do aktualnych potrzeb, lecz w sposób nie kolidujący z ich charakterem i niestanowiący zagrożenia dla konstrukcji i substancji kulturowej, − przestrzegania zasad ochrony stanowisk archeologicznych zgodnie z ustalonymi przepisami odrębnymi stanowiącymi uwarunkowania dla inwestowania w rejonie ich występowania, − opracowania dokumentacji historycznych dla poszczególnych zespołów i obiektów zabytkowych, jako podstawy dla kreowania nowej, przebudowywanej i dostosowywanej do współczesnych wymogów istniejącej zabudowy, − uzupełniania i korygowania gminnej ewidencji obiektów zabytkowych i innych dokumentacji historycznych, a w przypadku złego stanu technicznego również dopuszczenia rozbiórki obiektów wpisanych do GEZ, − wykluczenia działań powodujących degradację otoczenia zabytków oraz zabytkowych przestrzeni, m.in. poprzez: ochronę zabytków „in situ”, ochronę widokową, zapobieganie kolizyjnemu zainwestowaniu i wymianie zabudowy historycznej na nową o obcych formach, ograniczenie towarzyszących jej obiektów reklamowych, − wyeksponowanie i promowanie najcenniejszych obiektów architektury oraz umiejętne wykorzystanie ich do promocji gminy, − ochronę przed przekształceniami układów ruralistycznych wsi, poprzez utrzymanie zasadniczych elementów rozplanowania, przy jednoczesnym dopuszczeniu ich rozwoju na zasadzie kontynuacji i uzupełnienia istniejących układów, − przeciwdziałanie dewaloryzacji elementów krajobrazu kulturowego, w tym ochrona historycznie ukształtowanej przestrzeni - poprzez stosowanie ustaleń dla stref ochrony krajobrazu; − ochrona zachowanej, pierwotnej formy wraz z detalem dóbr kultury współczesnej, pomników i miejsc pamięci.

W projekcie Studium w celu ochrony dziedzictwa kulturowego i zabytków zawarto ustalenia dotyczące kształtowania układów przestrzennych, gospodarowania obiektami zabytkowymi jak również obiektami istniejącymi oraz nowoprojektowanymi niebędącymi zabytkami, ale zlokalizowanymi w ich otoczeniu. Elementy dziedzictwa kulturowego wymagające opieki konserwatorskiej oraz zasoby dziedzictwa kulturowego o znaczeniu ponadregionalnym (również wpisane do rejestru zabytków) objęto strefą ochrony konserwatorskiej. Zachowane zostaną w niej układy urbanistyczne a podejmowane działania inwestycyjne będą podporządkowane ochronie zabytkowej zabudowy. Nowa architektura będzie dostosowane do historycznej kompozycji architektonicznej i urbanistycznej, a funkcje dostosowane do wartości zabytkowych zespołu.

185 Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Trzebinia PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO Zapisy Studium, odpowiednio przeniesiono do miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego będą w pełni zabezpieczać dziedzictwo kulturowe przed działaniami mogącymi spowodować zagrożenie dla prawidłowej ochrony ich wartości.

7.11. Dobra materialne Realizacja ustaleń projektu Studium bez wątpienia wpłynie pozytywnie na zagadnienie wartości i jakości dóbr materialnych poprzez: - poprawę jakości i wartości przestrzeni publicznych (estetyzacja, modernizacja, remonty, renowacja zabytków, realizacja nowych elementów małej architektury, realizacja nowych lub poprawa stanu istniejących terenów zieleni) oraz kształtowanie nowych przestrzeni o wysokim standardzie, - podejmowanie działań przyczyniających się do osiągnięcia lepszej jakości środowiska, - tworzenie korzystnych warunków dla dokonywania inwestycji na terenie gminy, - poprawę zaplecza turystycznego poprzez wykorzystanie walorów gminy, - wzrost wartości nieruchomości gruntowych wskutek zmiany ich przeznaczenia na tereny budowlane, - wzrost wartości terenów o funkcjach gospodarczych, wskutek poprawy ich dostępności, - poprawę sytuacji materialnej mieszkańców, co będzie sprzyjać konsumpcji i poprawie standardu zamieszkania, - tworzenie nowego zainwestowania służącego bezpośrednio rozwojowi turystyki, sportu i rekreacji (urządzenie terenów, budowa infrastruktury – np. szlaków, ścieżek, boisk, przystani, rozwój bazy gastronomicznej, noclegowej, usług, sfery rozrywkowej itp.), - rozbudowę systemu transportu i infrastruktury technicznej.

8. Informacje o możliwym transgranicznym oddziaływaniu na środowisko.

Nie prognozuje się transgranicznego oddziaływania na środowisko (wykraczającego poza granice kraju) w związku z realizacją ustaleń projektu Studium.

9. Stan środowiska na obszarach objętych przewidywanym znaczącym oddziaływaniem11.

Największe przewidywane znaczące oddziaływanie będzie dotyczyło terenu planowanej eksploatacji piasku podsadzkowego ze złoża piasku „Siersza- Misiury” zlokalizowanego w północno- zachodniej części gminy Trzebinia. Obszar ten położony jest w południowej części udokumentowanego w 1978 r. złoża. Złoże „Siersza- Misiury” charakteryzuje warstwowa budowa geologiczna. Średnia miąższość zasobów wynosi 18 m, natomiast głębokość sięga do 31,7 m. Nieeksploatowane partie złoża przykryte są warstwą pokrywy glebowej o średniej miąższości 35 cm. Ponadto złoże to zalega nad złożem węgla kamiennego „Siersza 2”. Omawiany obszar położony jest w obrębie Nadleśnictwa Chrzanów. Jest porośnięty borem świeżym (Vaccinio myrtilli- Pinetum). W drzewostanie przeważa sosna (Pinus

11 Opracowano na podstawie „Prognozy oddziaływania na środowisko zmiany studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Trzebinia” dotyczącej planowanej eksploatacji.

186 Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Trzebinia PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO sylvestris). W domieszce znajdują się gatunki: brzoza brodawkowata (Betula verrucosa), jarzębina (Sorbus aucuparia), robinia akcjowa (Robinia pseudoacacia) i dąb czerwony (Quercus rubra). Warstwę podszytu tworzą wyżej wymienione gatunki drzew oraz kruszyna (Frangula alnus), kalina koralowa (Viburnum opulus). Warstwa runa składa się głównie z takich gatunków jak: borówka czernica (Vaccinium myrtillus), borówka brusznica (Vaccinium vitis-idaea), wrzos pospolity (Calluna vulgaris), pszeniec zwyczajny (Melampyrum pratens), śmiałek podgięty (Deschampsia flexuosa) i kosmatka (Luzula pilosa). Spotyka się także siódmaczka leśnego (Trientalis europaea), pomocnika baldaszkowego (Chimaphila umbellata), gruszczykę mniejszejszą (Pyrola minor), gruszyczkę jednostronną (Pyrola secunda), trzcinnika piaskowego(Calamagrostis epigejos). Warstwę mszaków tworzą mchy: rokietnik pospolity (Pleurozium schreberi), gajnik lśniący (Hylocomium splendens) i złotowłos (płonnik) strojny (Polystrichastrum formo sum), widłozab kędzierzawy (Dicranum polysetum), widłoząb miotłowy (Dicranum scoparium), płonnik pospolity (Polytrichum commune). Do gatunków objętych ochroną częściową należą kruszczyk rdzawoczerwony, rokietnik pospolity oraz gajnik lśniący. Do gatunków występujących tu zwierząt wymienić należy: sarnę (Capreoulus capreolus), dzika (Sus scrofa), borsuka (Meles meles), popielicę (Glis glis), orzesznicę (Muscardinus avellanarius), wiewiórkę pospolitą (Sciurus vulgaris), ryjówkę aksamitną (Sorex araneus), nocka dużego (Myotis myotis), nocka wąsatka (Myotis mystacinus), borowca wielkiego (Nyctalus noctula), karlika malutkiego (Pipistrellus pipistrellus), gacka brunatnego (Plecotus auritus). Wśród ornitofauny spotyka się takie gatunki jak: świergotek drzewny (Anthus trivialis), pleszka (Phoenicurus phoenicurus), sikora bogatka (Parus major), sikora uboga (Poecile palustris), modraszka (Parus caeruleus), trznadel (Emberiza citrinella), kos (Turdus merula), raniuszek (Aegithalos caudatus), myszołów (Buteo buteo), szczygieł (Carduelis carduelis), czyż (Carduelis spinus), kruk (Corvus corax), kukułka (Cuculus canorus), dzięcioł duży (Dendrocopos major), dzięcioł średni (Dendrocopos medius), dzięcioł czarny (Dryocopus martius), dzięcioł zielonosiwy (Picus canus), dzięcioł zielony (Picus viridis), zięba (Fringilla coelebs) sójka (Gallurus glandarius), czubatka (Lophophanes cristatus), bogatka (Parus major), bażant (Phasianus colchicus), grzywacz (Columba palumbus), kowalik (Sitta europaea), puszczyk (Strix aluco), kos (Turdus merula). Lasy obszaru opracowania stanowią typowe lasy gospodarcze o niskich walorach przyrodniczych. Pomimo zidentyfikowania na tym obszarze kilku gatunków chronionych roślin i zwierząt, różnorodność gatunkowa i siedliskowa jest niska. Nie stwierdzono również na tym terenie cennych siedlisk przyrodniczych oraz gatunków będących przedmiotem zainteresowania Wspólnoty. W obrębie obszaru oraz jego najbliższym sąsiedztwie nie występują obiekty wpisane do rejestru, ewidencji zabytków, a także żadne ze zidentyfikowanych stanowisk archeologicznych. Występuje tu typowy krajobraz leśny. W odległości ok. 2 km w kierunku północno- zachodnim na terenie gminy Jaworzno zlokalizowany jest rezerwat przyrody Dolina Żabnika, w odległości około 870 m znajduje się otulina utworzona dla rezerwatu.

187 Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Trzebinia PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO 10. Rozwiązania mające na celu zapobieganie, ograniczanie lub kompensację przyrodniczą negatywnych oddziaływań na środowisko, mogących być rezultatem realizacji projektowanego dokumentu.

W wyniku zagospodarowania obszaru gminy Trzebinia zgodnie z ustaleniami projektu Studium zagrożenia dla środowiska, w tym dla ludzi nie nastąpią lub zostaną bardzo znacząco zminimalizowane. Realizacja części ustaleń projektu Studium będzie ingerowała w środowisko przyrodnicze, powodując jego przekształcenia. Chodzi szczególnie o wprowadzanie terenów przeznaczonych pod zainwestowanie kubaturowe w obszary, które obecnie pozostają biologicznie czynne. W celu zapobieżenia, ograniczenia oraz kompensacji przyrodniczej negatywnych oddziaływań na środowisko, do projektu Studium wprowadzono ustalenia, które wpłyną pozytywnie na stan i funkcjonowanie poszczególnych komponentów środowiska, tj.: W zakresie ochrony klimatu i bioklimatu Zapisy służące ograniczeniu emisji gazów powodujących tzw. niską emisję. W projekcie Studium pozostawiono wolne od zabudowy obszary służące regeneracji i wymianie powietrza (leśne, doliny rzeczne).

W zakresie pogorszenie właściwości retencyjnych obszaru Projekt Studium, w celu ograniczenia niekorzystnego uszczuplenia zasobów wodno- gruntowych i retencji gruntowej obszaru gminy wprowadza ustalenia, które: - ograniczają powierzchnię trwałego zainwestowania działek (poprzez ustalenie wskaźników powierzchni biologicznie czynnej), - wyznaczają kategorię terenów pełniących funkcje przyrodnicze: rolnych (R), lasów (ZL), zieleni nieurządzonej (Z), zieleni urządzonej i rekreacyjnej (ZU), w których ogranicza się dopuszczalne formy zainwestowania (np. wprowadza zakaz zabudowy mieszkaniowej, usługowej, gospodarczej).

W zakresie powietrza atmosferycznego Powstawaniu nowej zabudowy będzie towarzyszyć powstawanie nowych źródeł niskiej emisji. Jako działania ograniczające uciążliwość źródeł emisji punktowej projekt Studium wskazuje przede wszystkim na eliminowanie paliw stałych jako podstawowego źródła ogrzewania budynków. Jako preferowane nośniki ciepła wskazuje energię elektryczną, gaz ziemny, lekki olej opałowy lub alternatywne źródła energii (energia słoneczna) oraz inne paliwa ekologiczne. Negatywne oddziaływanie na środowisko będzie także związane z ciągami komunikacyjnymi. W celu jego zmniejszenia projekt Studium ustala m.in. przebudowę dróg na terenie gminy oraz odpowiednie zagospodarowanie terenów w bezpośrednim sąsiedztwie ciągów komunikacyjnych (ochronne pasy zieleni wysokiej i niskiej).

W zakresie emitowania hałasu W projekcie Studium, w celu wyeliminowanie przewidywanej uciążliwości akustycznej od projektowanej drogi wojewódzkiej klasy GP zrezygnowano z wyznaczanie w

188 Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Trzebinia PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO jej sąsiedztwie nowych terenów pod zainwestowanie i jako funkcję wiodącą wskazano różne formy zieleni.

Ochrona wód powierzchniowych i podziemnych Ochronie wód powierzchniowych i podziemnych przed wzrostem poziomu zanieczyszczeń będzie służyła przede wszystkim rozbudowa i przebudowa kanalizacji sanitarnej oraz w miejscach newralgicznych wykluczenie przydomowych oczyszczalni ścieków.

W zakresie eksploatacji złóż Podstawowym działaniem kompensującym negatywny wpływ eksploatacji będzie przeprowadzona rekultywacja terenu.

11. Rozwiązania alternatywne do rozwiązań zawartych w projektowanym dokumencie.

Podczas sporządzania niniejszej prognozy, na etapie oceny możliwych wpływów projektu Studium na środowisko jak również na etapie opinii i uzgodnień sformułowane zostały rozwiązania z zakresu ochrony środowiska, które wprowadzono do projektu. Wskutek uwzględnienia zmian i dokonanych korekt w projekcie Studium, nie ustalono rozwiązań alternatywnych.

12. Propozycje dotyczące przewidywanych metod analizy skutków realizacji postanowień Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Trzebinia.

Jako proponowaną metodę analizy skutków realizacji postanowień Studium wskazuje się przede wszystkim ustawowy wymóg sporządzania analizy zmian w zagospodarowaniu przestrzennym gminy. Opracowanie takich analiz daje możliwość obserwacji i podsumowania zmian zachodzących w sferze przestrzennej oraz w sferze społeczno- gospodarczej. Konieczność sporządzenia analizy zmian w zagospodarowaniu przestrzennym gminy wynika nie tylko z przepisów prawa, ale również z podejścia do problemu zarządzania przestrzenią. Podstawą świadomego działania w tym zakresie jest posiadanie dostatecznej wiedzy na temat stanu zagospodarowania przestrzeni gminy oraz sposobu wykorzystania podstawowych instrumentów planistycznych, jakim jest studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego oraz miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego12. Kontrola i ocena jakości poszczególnych elementów środowiska jest zapewniona natomiast w ramach Państwowego Monitoringu Środowiska. Państwowy Monitoring Środowiska jest systemem pomiarów ocen i prognoz stanu środowiska oraz gromadzenia, przetwarzania i rozpowszechniania informacji o środowisku (m.in.: jakości wód powierzchniowych, wód podziemnych, powietrza, promieniowania elektroenergetycznego).

12 Analiza zmian w zagospodarowaniu przestrzennym wraz z oceną aktualności studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego oraz miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego na obszarze gminy Trzebinia w latach 2002- 2013.

189 Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Trzebinia PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO Gromadzone informacje służą wspomaganiu działań na rzecz ochrony środowiska poprzez systematyczne informowanie organów administracji i społeczeństwa o: - jakości elementów przyrodniczych, dotrzymywaniu standardów jakości środowiska lub innych wymagań określonych przepisami oraz obszarach występowania przekroczeń tych standardów lub innych wymagań, - występujących zmianach jakości elementów przyrodniczych, przyczynach tych zmian, w tym powiązaniach przyczynowo- skutkowych występujących pomiędzy emisjami i stanem elementów przyrodniczych. W miarę potrzeb możliwe jest tworzenie lokalnych sieci monitoringu w celu śledzenia i kontrolowania wpływu najbardziej szkodliwych źródeł punktowych lub obszarowych na lokalny poziom zanieczyszczeń. Mogą być one tworzone przez organy administracji publicznej, gminy oraz podmioty gospodarcze oddziaływujące na środowisko. Koordynacyjna rola WIOŚ realizowana jest poprzez uzgadnianie programów pomiarowych realizowanych w sieci lokalnej, jak również weryfikację uzyskanych danych pomiarowych. Zaleca się, aby w warunkach gminy Trzebinia jako rozwiązania szczegółowe objąć systemem monitorowania zebrane w poniższej tabeli wskaźniki:

Wskaźnik Jednostka Wartość w roku … Zagospodarowanie przestrzenne Gminy - ilość decyzji o warunkach zabudowy wydanych na obszarach szt. niewskazanych w Studium do zainwestowania - ilość pozwoleń na budowę wydanych na obszarach szt. niewskazanych w Studium do zainwestowania Jakość wód, gospodarka wodno- ściekowa - zwodociągowanie obszaru % - długość sieci wodociągowej km - skanalizowanie obszaru % - długość sieci kanalizacyjnej km - gospodarstwa podłączone do bezodpływowych zbiorników na %/ilość nieczystości (szamb) - ilość przydomowych oczyszczalni ścieków szt. - ilość ścieków odprowadzanych z terenu Gminy tys.m3/rok - pobór wód (wodociągi) na terenie Gminy tys.m3/rok Jakość powietrza - liczba instalacji ogrzewania i podgrzewania wody gospodarczej szt. w oparciu o źródła powodujące niską emisję (węgiel kamienny) Gospodarka odpadami - ilość wytwarzanych odpadów komunalnych ogółem Mg/r - ilość wytwarzanych odpadów komunalnych na 1 mieszkańca kg/M/r Ochrona przyrody bioróżnorodności i krajobrazu - obszar Gminy objęty ochroną przyrody lub krajobrazu % - lesistość obszaru %

190 Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Trzebinia PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO - liczba pomników przyrody w Gminie Promieniowanie elektromagnetyczne Ilość stacji bazowych telefonii komórkowych szt.

Ponadto Gmina powinna prowadzić obserwacje obszarów zdegradowanych poprzez złożone na nich odpady oraz występujące tam skażone grunty.

13. Streszczenie sporządzone w języku niespecjalistycznym.

Niniejsze opracowanie powstało dla potrzeb projektu Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Trzebinia, na zlecenie Miasta Trzebinia. Do sporządzenia w/w Studium przystąpiono na podstawie uchwały IX/95/VII/2015 w sprawie przystąpienia do sporządzenia Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania Studium stanowi podstawowy dokument planistyczny określający zasady polityki przestrzennej w gminie, kierunki przestrzennych przemian, jak również przekształceń układu komunikacyjnego i infrastruktury technicznej na obszarze całej gminy, których rozwiązanie należy do zadań samorządu. Obowiązek sporządzenia prognozy oddziaływania na środowisko ustaleń Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego nakłada Ustawa z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (Dz. U. 2017 poz. 1405 z późn. zm.). Zgodnie z art. 46 ust.1 studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy wymaga przeprowadzenia strategicznej oceny oddziaływania na środowisko. Zgodnie z art. 51 ust.1 Organ opracowujący studium, w ramach strategicznej oceny oddziaływania na środowisko sporządza prognozę oddziaływania na środowisko. Jej zakres określony został w art.51 i art.52. Wymagania dotyczące zakresu merytorycznego prognozy zostały uzgodnione w piśmie Regionalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska w Krakowie z dn. 13 września 2017 r. znak: OO.411.2.13.2017.MaS oraz w piśmie Państwowego Powiatowego Inspektora Sanitarnego w Chrzanowie z dn. 8 września 2017 r. znak: PSE.NZ.420-81/2017. Zakres i stopień szczegółowości informacji wymaganych w prognozie jest zgodny z art. 51 Ustawy o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (Dz. U. 2017 Nr 0 poz. 1405 z późn.zm.). Prognoza ta stanowi element strategicznej oceny oddziaływania na środowisko. Podstawowym celem prognozy opracowywanej równocześnie z projektem Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego jest identyfikacja, charakterystyka i ocena możliwych wpływów na środowisko przyrodnicze, środowisko kulturowe oraz na jakość życia mieszkańców, jakie potencjalnie mogą nastąpić na skutek realizacji ustaleń Studium oraz współpraca z autorem ustaleń projektu Studium w celu wyeliminowania niekorzystnych ustaleń, które mogą spowodować negatywne skutki dla środowiska. Zakres prognozy odpowiada wymogom wynikającym z ustawy z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w

191 Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Trzebinia PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko. Niniejsza prognoza obejmuje: ➢ omówienie treści, głównych celów wynikających z projektu Studium, ➢ analizę dokumentów powiązanych z projektem Studium i ocenę zgodności analizowanego projektu z celami w nich zawartymi, ze szczególnym uwzględnieniem celów dotyczących zagadnień środowiskowych, ➢ określenie metodologii sporządzania prognozy wpływu na środowisko, ➢ odniesienie się do kwestii monitorowania skutków wdrażania ustaleń projektu Studium dla środowiska, ➢ ocenę aktualnego stanu środowiska na obszarze objętym projektem Studium, a także wstępną ocenę potencjalnych zmian stanu środowiska w przypadku braku realizacji projektowanego dokumentu, ➢ ocenę potencjalnego wpływu ustaleń projektu Studium na środowisko przyrodnicze, informacje o możliwości wystąpienia oddziaływania transgranicznego, odniesienie się do innych zagadnień wymaganych w prognozie (istniejące problemy ochrony środowiska, istotne z punktu widzenia projektowanego dokumentu, propozycja łagodzenia i kompensacji skutków realizacji ustaleń projektu Studium, propozycja zmian w rozwiązaniach projektu Studium zmierzających do ograniczenia negatywnego oddziaływania). Prognoza składa się z części tekstowej i graficznej. Zakres przestrzenny opracowania obejmuje obszar przedstawiony na rysunku prognozy tj. cały obszar w granicach administracyjnych gminy Trzebinia. W zakresie powiązań i oddziaływań zewnętrznych zakres poszerzono poza opisywany teren.

14. Analiza zmian sposobu zagospodarowania terenów.

Zmiany wprowadzone w części graficznej projektu studium w stosunku do poprzednio wyłożonej wersji projektu, istotne pod kątem prognozy oddziaływania na środowisko: 1) w Młoszowej, dla terenów po południowej stronie ul. Spacery, we wschodniej części terenu, poszerzenie terenu zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej (M2) oraz korekta zasięgu korytarza ekologicznego (biologicznego)– zmiana nr 1 na rysunku prognozy, 2) w Trzebini, dla terenów rejonie tzw. Skałki przy granicy z Młoszową, wycofanie terenów zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej (M2) i przeznaczenie ich na tereny lasów (ZL), zmiana części terenu zieleni urządzonej (ZU) na teren zieleni nieurządzonej (Z) oraz przełożenie w kierunku południowym przebiegu drogi KDL w Trzebini i Młoszowej – zmiany nr 2 na rysunku prognozy, 3) w Młoszowej, dla terenów w rejonie ul. Trzeciej i ul. Krakowskiej, uwzględnienie orientacyjnego przebiegu kontynuacji połączenia ul. Szembeka z ul. Trzecią do drogi krajowej nr 79 oraz zmiana przeznaczenia fragmentu terenu pomiędzy linią kolejową a projektowaną drogą z terenu zabudowy mieszkaniowej (M2) na teren zieleni urządzonej (ZU) – zmiana nr 3 na rysunku prognozy, 4) w Trzebini, w rejonie ul. Końcowej (obr. Trzebionka) zmiana terenów zieleni urządzonej (ZU) na tereny produkcji energii za pomocą ogniw fotowaltaicznych (PU2) – zmiana nr 4 na rysunku prognozy,

192 Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Trzebinia PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO 5) w Młoszowej, w sąsiedztwie ul. Bożniowa, zmiana części terenu lasów (ZL) oraz zieleni nieurządzonej (Z) na teren zabudowy mieszkaniowej rozproszonej (M3) – zmiana nr 5 na rysunku prognozy, 6) w Lgocie, na wschód od ul.Jesionkowej, wprowadzenie możliwości lokalizacji zabudowy zagrodowej i hodowlanej oraz korekta zasięgu korytarza ekologicznego – zmiana nr 6 na rysunku prognozy, 7) w Dulowej, na północ od ul.Hrabiego Potockiego zmiana położenia terenów zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej (M2) – zmiany nr 7 na rysunku prognozy, 8) w Trzebini przy ul.Jana Kilińskiego, zmiana terenu parkingu (KP) na teren zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej (M2) oraz części terenu ogrodów działkowych (ZD) w Młoszowej na teren parkingu (KP) – zmiana nr 8 na rysunku prognozy, 9) w Trzebini przy ul.Gen. Sikorskiego (obr. Trzebionka) zmiana części terenu zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej (M2) na teren zieleni urządzonej (ZU) – zmiana nr 12 na rysunku prognozy, 10) w Trzebini w rejonie ul.Gen. Sikorskiego i ul.Kwiatowej (obr. Trzebionka), przesunięcie w kierunku zachodnim i połączenie z ul. Gen. Sikorskiego przez rondo projektowanej drogi KDZ oraz korekta korytarza wielofunkcyjnego dla terenu przylegającego od strony północnej do ul. Gen. Wł. Sikorskiego – zmiana nr 13 na rysunku prognozy, 11) w Pile Kościeleckiej przy ul. Trzebińskiej w rejonie rzeki Chechło, zmiana terenu zabudowy mieszkaniowej (M2) na tereny zieleni (Z) – zmiana nr 15 na rysunku prognozy, 12) w Pile Kościeleckiej przy w ul. Chrzanowskiej w rejonie rzeki Chechło zmiana terenu zabudowy mieszkaniowej (M2) na teren rolny (R) – zmiana nr 16 na rysunku prognozy, 13) w Bolęcinie przy skrzyżowaniu ul. Krakowskiej z ul. Trzebińską, zmiana terenu produkcyjno – usługowego (PU) na teren zabudowy mieszkaniowej i usługowej (MU) – zmiana nr 17 na rysunku prognozy, 14) w Dulowej w terenie pomiędzy ul. Św. Floriana i ul. Parku Jurajskiego oraz w Młoszowej w rejonie Rzeczysk, uczytelnienie przebiegu korytarzy ekologicznych – zmiany nr 18 na rysunku prognozy, 15) w Trzebini przy ul. Miłej (obr. Wodna) zmiana przeznaczenia terenu zieleni urządzonej (ZU) na teren zabudowy mieszkaniowej wielorodzinnej (MW) – zmiana nr 19 na rysunku prognozy, 16) w Pile Kościeleckiej przy ul.Trzebińskiej, w sąsiedztwie stacji kontroli pojazdów, zmiana przeznaczenia terenu rolnego (R) na teren zabudowy usług komercyjnych (U1) – zmiana nr 20 na rysunku prognozy.

W części tekstowej prognozy wskazano kolorem czerwonym, zmiany adekwatne do zmian wprowadzonych w części tekstowej projektu Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego.

Obecnie wykładany projekt studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego spełnia warunki wskazane w postanowieniu Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska znak: OP.610.3.6.2019.KG.1 z dnia 28 maja 2020 r. odmawiającego uzgodnienia Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego Gminy Trzebinia. Tym samym projekt postanowieniem znak: OP.610.3.6.2019.AD z dnia 27 lipca 2020 r. uzyskał uzgodnienie tego Organu.

193 Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Trzebinia PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO W projekcie Studium uwzględniona została także część wskazań zawartych w opinii Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska znak OO.410.3.12.2020.AZ z dnia 27 maja 2020 r. Nie wprowadzono zmian w zakresie terenu zabudowy mieszkaniowej rozproszonej M3 w miejscowości Młoszowa (zmiana nr 5), wyznaczonego kosztem terenu lasów i zieleni nieurządzonej, który otrzymał negatywne stanowisko RDOŚ (opinia znak: OO.410.3.12.2020.AZ z dnia 27 maja 2020 r. oraz opinia znak: OO.410.3.24.2020.AZ z dnia 24 lipca 2020 r.). Zgodnie ze stanowiskiem RDOŚ „Tereny M3 położone są w oderwaniu od istniejących bądź planowanych terenów zabudowy, w obszarze otoczonym z trzech stron kompleksem leśnym. Wprowadzenie zabudowy w takim obszarze niewątpliwie zmieni dotychczasowy charakter oraz wartość przyrodniczą i krajobrazową omawianego terenu, a także będzie inicjować dalsze ruchy inwestycyjne oraz zwiększy antropopresję na tereny sąsiednie.”

194 Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Trzebinia PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO Spis tabel: Tabela 1. Powierzchnie zbiorowisk roślinnych i innych obszarów na terenie gminy Trzebinia. Tabela 2. Wykaz i powierzchnia obszarów przyrodniczo cennych. Tabela 3. Wykaz pomników przyrody ożywionej na terenie gminy Trzebinia. Tabela 4. Typy krajobrazu na podstawie opracowań Bogdanowskiego. Tabela 5. Zestawienie klasyfikacji stanu ekologicznego i chemicznego potoku Chechło w jcwp – ocena za rok 2010 i 2014. Tabela 6. Dopuszczalne poziomy hałasu w środowisku powodowanego przez poszczególne grupy źródeł hałasu, z wyłączeniem hałasu powodowanego przez starty, lądowania i przeloty statków powietrznych oraz linie elektroenergetyczne, wyrażone wskaźnikami LDWN i LN, które to wskaźniki mają zastosowanie do prowadzenia długookresowej polityki w zakresie ochrony przed hałasem. Tabela 7. Tereny, na których przekroczone zostały dopuszczalne poziomy hałasu zlokalizowane w sąsiedztwie autostrady A-4 na terenie gminy Trzebinia. Tabela 8. Całkowita zawartość pierwiastków śladowych w ppk Grojec. Tabela 9. Wykaz obszarów zagrożonych możliwością wystąpienia podtopień i zalewisk – obszary wymagające modernizacji istniejącego systemu odwodnienia. Tabela 10. Wyniki pomiarów monitoringu pól elektromagnetycznych w 2013 r. (WIOŚ Kraków). Tabela 11. Bilans terenów. Tabela 12. Zestawienie powierzchni wynikających obliczenia chłonności. Tabela 13. Porównanie maksymalnego w skali gminy zapotrzebowania na nową zabudowę mieszkaniową i usługową. Tabela 14. Maksymalne zapotrzebowanie na nową zabudowę produkcyjno-usługową. Tabela 15. Zestawienie wybranych warunków zagospodarowania i użytkowania terenów. Tabela 16. Zestawienie najistotniejszych ogólnych zapisów obowiązującego Studium z 2014 roku i analizowanego projektu Studium. Tabela 17. Zestawienie miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego obowiązujących w obszarze gminy Trzebinia. Tabela 18. Analiza sposobu przeznaczenia terenów przyrodniczo cennych.

195 Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Trzebinia PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO

Kraków, dn. 12.12. 2017

OŚWIADCZENIE

Ja niżej podpisana spełniam wymagania o których mowa w art. 74 a ust.2 ustawy z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (Dz. U. z 2016 r., poz. 353, z późn. zm.).

Jestem świadoma odpowiedzialności karnej za złożenie fałszywego oświadczenia.

Anna Grzejdziak

196 Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Trzebinia PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO