'Niets Is Handiger Dan Een Tweestrijd Organiseren'
Total Page:16
File Type:pdf, Size:1020Kb
4 INTERVIEW Illustratie: Lidewij Spitshuis INTERVIEW MET COMMUNICATIESTRATEEG KAJ LEERS ‘NIETS IS HANDIGER DAN EEN TWEESTRIJD ORGANISEREN’ MAART 2018 INTERVIEW 5 Eind februari verscheen het boek Megafoonpolitiek (Amsterdam University Press) van communicatiestrateeg Kaj Leers. In dit boek toont hij aan dat partijen zich bezighouden met oer-Hollandse megafoonpolitiek. M&P legt Leers een aantal vragen voor. IVO PERTIJS egafoonpolitiek als Welke partijen blinken in Nederland uit municatie, (massa-)psychologie en de term vindt zijn in perceptiemanagement? resultaten uit neurologisch onderzoek oorsprong in Ne- ‘De VVD heeft de afgelopen acht jaar een soort driehoekshuwelijk aangegaan. derland’, legt Kaj grote sprongen gemaakt, mede door Uit neurologisch onderzoek blijkt dat Leers uit. Het is het inhuren van buitenlandse (lees: mensen deels progressief of conservatief een term die voor- Amerikaanse en Britse) consultants. worden geboren. In deze context wordt ‘Mmalig PvdA-leider Diederik Samsom De VVD is constant bezig met de vraag daar een levenshouding mee bedoeld, gebruikte in zijn afscheidsbrief aan de hoe men over kan komen bij de bui- niet politieke dogma’s. Progressieve men- Tweede Kamer. Leers: ‘Het komt er in het tenwacht en de media, die nog steeds sen zijn niet snel bang voor verandering, kort op neer dat politici proberen elkaar (maar wel minder prominent) als door- zijn onderzoekend en staan open voor te overschreeuwen en tegenstellingen geefluik fungeren. Tegelijkertijd blijkt het onbekende, waar conservatiever ge- te versterken, waarbij de nuance en de juist bij de VVD paradoxaal genoeg ook boren mensen wars zijn van verandering, welwillendheid om tot compromissen te hoe de perceptie zich tegen je kan ke- ook wel onderzoekend zijn, maar dan komen op de achtergrond raken. Als je ren als het beleid niet aansluit op het meer gericht op het herkennen van in Nederland wilt regeren, moet je wel door de partij geschilderde beeld, dreiging en minder open staan voor het samenwerken. Maak je die samenwerking dankzij een reeks aan schandalen rond onbekende. Mensen werden in een der- onmogelijk doordat iedereen in het ei- al dan niet prominente VVD’ers, tot aan gelijk onderzoek in een scanner gelegd gen schuttersputje het eigen gelijk gaat aftredende Kamerleden, ministers en en met bepaalde beelden en geluiden zitten verdedigen, dan wordt het land staatssecretarissen aan toe. Onlangs geconfronteerd. Bij de progressiever in- onbestuurbaar, was Samsom’s betoog’. bleek dat het Wetenschappelijk Onder- gestelde mensen lichtten dan de delen zoek- en Documentatiecentrum (WODC), van de hersenen op die in verband wor- Hoe kunnen docenten perceptiemana- het onafhankelijke onderzoeksinstituut den gebracht met nieuwsgierigheid, gement op een toegankelijk wijze aan van het Ministerie van Justitie en Veilig- terwijl bij conservatiever ingestelde leerlingen uitleggen? heid, onder VVD-bewindspersonen on- mensen bij het zien van dezelfde beel- ‘Ik ben natuurlijk geen docent en daarom welgevallige onderzoeksresultaten op den juist de delen van de amygdala op- vermoedelijk niet goed op de hoogte het hoogste niveau manipuleerde opdat lichtten die met (de herkenning van) van manieren om leerlingen iets bij te de feitelijke analyse van gevoerd beleid gevaar in verband worden gebracht. brengen. Niettemin: weinig mensen zijn (dus: de realiteit) niet afweek van de Zoals we uit onderzoek van onder andere zo met hun eigen perceptiemanagement gecommuniceerde, politieke realiteit, of- Nobelprijswinnaar Richard Thaler weten, bezig als pubers, zou ik denken. De hele wel de perceptie van de realiteit. Het laten wij mensen ons in onze beslissingen middelbare school is één lange periode boek van voormalig VVD-Kamerlid eerst en vooral door onze emotie leiden. van het managen van je perceptie, ofwel Ybeltje Berckmoes werpt hier een goed We denken dat we die iPhone willen het manipuleren van hoe je bij de ander licht op, en zij doet dat onderbouwd omdat het een kwalitatief goed toestel is, overkomt. De beste manier is vermoedelijk door ook vertrouwelijke documenten maar dat is de rationalisatie of eigenlijk via een rollenspel. Perceptiemanagement over de politieke communicatie van de het rechtpraten van de gevoelsmatige is de kunst van het proberen de eigen VVD-fractie naar buiten te brengen. In wens om gewoon een dergelijk ding te partij voor een zo goed mogelijk dag- die documenten staat zwart op wit wat willen hebben.’ licht te stellen. Dat wijkt, mijn eigen zoal VVD-strategieën zijn om het beeld schoolperiode herinnerend, niet veel af van de buitenwacht over de partij te Welke onderwerpen werden tijdens af- van hoe jongeren dagelijks opereren. Je beïnvloeden.’ gelopen Tweede Kamerverkiezingen wilt op de best mogelijke manier voor in maart vermeden en welke onder- de dag komen en je sterke punten laten Welke rol speelde perceptiemanage- werpen worden in aanloop naar de zien terwijl je je zwakke punten probeert ment bij de overwinning van Groen- gemeenteraadsverkiezingen vooral ge- te camoufleren. Misschien is het een idee Links? meden? een dergelijk rollenspel in elkaar te zetten ‘Hoe Jesse Klaver werd gebracht, om het ‘Gemeden werden vooral de mogelijk- met een theatergroep die veel ervaring even in jargon te zeggen, is natuurlijk heid van nieuwe bezuinigingen in de heeft met het werken met jongeren, zoals onderdeel van het perceptiemanagement. zorg en de betaalbaarheid van de pen- de theatergroep Tafel van Vijf - en dan Politieke communicatie door partijen sioenen; terwijl beide onderwerpen in met name producent Michiel Schreuders. gaat meer dan ooit over het managen Den Haag tot grote kopzorgen leiden. Momenteel trekt de voorstelling langs van de perceptie van de politiek leider. Een ander onderwerp dat door de meeste middelbare scholen met een voorstel- Verkiezingscampagnes worden elke keer partijen werd gemeden is het tegengaan ling over koning Willem II, waar ook persoonlijker en dat heeft alles te ma- van klimaatverandering. Op alle drie de heel veel perceptiemanagement in zit. ken met het bij de meeste partijen onderwerpvelden zijn grote problemen, Als iemand perceptiemanagement goed doorgedrongen besef dat politiek per- waarvan enkele nu al zichtbaar zijn kon gebruiken en daar verrassend sterk soonlijker is geworden. Zoals ik in Mega- (zoals de klimaatverandering) en die dus in bleek, dan was het Willem II wel.’ foonpolitiek beschrijf zijn politieke com- van grote invloed zullen zijn op de toe- MAART 2018 6 INTERVIEW doet in Amsterdam niet mee, Baudet wel - en D66 wil heel graag de grootste partij in Amsterdam blijven. Niets is handiger dan een tweestrijd organiseren met in dit geval dus Baudet, in de hoop dat Baudet de handschoen oppakt en dan hopen dat D66 de partij wordt waar kiezers naar- toe vloeien vanwege de wens om een anti-Baudet-stem uit te brengen. Aan deze strategie zit een groot risico: dat je de andere partij groter maakt omdat je die een podium geeft - en jawel, het is nu Baudet hier, Baudet daar.’ Is er op lokaal niveau niettemin ook sprake van megafoonpolitiek? ‘De politieke verschillen waren niet groot omdat de lokale politiek over niet veel meer mocht gaan dan de inrichting van de gemeente. De aanpak van het straat- afval (in de meeste steden ergernis Thierry Baudet heeft aangifte gedaan wegens smaad (bron: YouTube) nummer één onder kiezers), de woning- bouw, de aanpak van overlast op straat, de inrichting van de openbare ruimte, komst van onze kinderen en kleinkinde- Kunnen in dit geval beide partijen de kwaliteit van het openbaar vervoer ren. Omdat de oplossingen daarvoor - Forum voor Democratie en D66 - en misschien hier en daar investeringen echter niet eenvoudig en pijnloos zijn, megafoonpolitiek worden verweten? in de lokale economie. Dat is sinds het werd het liever in het midden gelaten. ‘Absoluut. Wat hier gebeurt, is wat ik in kabinet Rutte-II anders door de decentra- Voor de gemeenteraadsverkiezingen wor- mijn boek “Boemanpolitiek” noem. Een lisatie van de langdurige zorg (Wet maat- den natuurlijk de gevolgen van de decen- partij roept een andere partij tot de grote schappelijke ondersteuning) en daaraan tralisatie van de zorg en sociale zekerheid tegenstander, tot boeman, uit in de hoop gekoppeld de sociale zekerheid naar de naar de gemeenten gemeden. Nogal een tweestrijd uit te lokken. Kiezers zijn gemeente. Dus naast iets wat mensen wat gemeenten hebben noch de kennis, ook maar gewoon mensen en willen een direct raakt (zoals zichtbare zaken als noch de expertise, noch het geld om dat overzichtelijke verkiezingsstrijd tussen vuil op straat, de staat van de wipkip en te behapstukken. Veel gemeenten heb- (bijvoorbeeld) links en rechts. Daarom of je veilig over straat kunt) komt daar ben niet eens een functionerende on- zag je steevast aan de linkerkant van nu de zorg bij - en de zorg over de zorg afhankelijke Rekenkamer. Toch hoor je het politieke spectrum een partij groot staat volgens alle onderzoeken al jaren bij daar in deze campagne vrijwel niets worden (lange tijd was dat de PvdA) en mensen met stip op nummer één. over. Volgens peilingen willen kiezers aan de rechterzijde ook (dat was altijd We zien het nu nog niet erg, maar zeker in bijvoorbeeld Amsterdam dat de ver- het CDA, maar de afgelopen jaren dus de vanaf de periode 2018-2022 gaat de kiezingen over woningmarkt, de zorg, VVD). Die partijen probeerden dan een lokale politiek dus ook over politiek hete het onderwijs en het milieu gaan, maar dergelijke tweestrijd uit te lokken met als hangijzers als waar het geld in de zorg net als met de Kamerverkiezingen