Democraat editie het ledenmagazine van de gemeenteraadsverkiezingen januari 2014 politieke vereniging D66 Democraat tekst 02 Democraat 03 vooraf inhoudsopgave

Maar dat betekent concreet ieder jaar in het basis- en voortgezet onderwijs 200 euro extra per leer- ling. Een gemiddelde middelbare school krijgt ieder jaar 335.000 euro extra. Daar kunnen die scholen bijvoorbeeld vijf mensen voor aannemen. Aan jullie de taak kiezers te laten zien wat de on- derwijsmiljoenen betekenen voor de scholen in jullie gemeenten.

Met extra onderwijsgeld geven we kinderen maximale kansen. Zo keek ik m’n ogen uit op de nieuwe Sterrenschool in Almere. Op deze zo- 24. genoemde alles-in-één-school kan er in de na- en buitenschoolse opvang spelenderwijs verder worden gewerkt met wat op school is geleerd. D66-stadsdiner Wie een taalachterstand heeft, krijgt extra aan- dacht. Wie bovengemiddeld scoort, wordt extra uitgedaagd. Zo krijgt ieder kind de tijd en aan- dacht dat het nodig heeft.

In gesprekken met leerlingen, ouders, studen- ten en leraren hebben we talloze tips en ideeën gekregen om ons onderwijs nog beter te maken. Bijzonder vond ik de ontmoeting met mensen van onderwijsinstellingen uit Assen. Die stad zat aanvankelijk niet in de Onderwijstour, maar toen Een nieuw jaar, nieuwe kansen. ze hoorden dat we wél naar Groningen en Leeu- Dat geldt dit jaar nog meer dan anders. Met de warden gingen, namen ze onder leiding van D66- verkiezingen voor de gemeente en voor Europa Onderwijswethouder Maurice Hoogeveen het liggen er kansen voor D66 om nog meer mensen initiatief om alsnog met Paul en mij in gesprek te aan ons te binden en onze invloed te vergroten. komen. Ze mailden ons tevoren brieven vol idee- 38. Politiek Den Haag zal een stapje terug moeten ën, huurden een touringcar, wachtten ons in As- doen, de vloer is nu aan onze mensen in al die sen op en brachten ons naar Groningen. De goede gemeenten en in Europa. ideeën die we onderweg hoorden zullen we, net Onderwijstour als die uit andere steden, bundelen in ons Wit- Dat was in 2013 wel anders. Vorig jaar keken veel boek voor het Onderwijs. mensen met argwaan naar politiek Den Haag. En terecht. Het hachelijke avontuur dat VVD en PvdA na een gepolariseerde campagne begon- ‘Lokaal, dichtbij mensen, nen waren, leek voor de zomer vast te lopen in 04. een brij aan maatschappelijke akkoorden zonder worden de belangrijkste interview politieke steun. Dat kon zo niet verder, zo reali- besluiten genomen’ seerden ook Rutte en Samsom zich. D66 pakte 10. Salima & Rens in het najaar de kans om invloed uit te oefenen. dubbelinterview We maakten met het kabinet afspraken over de Het enthousiasme van Assen hoop ik tijdens de begroting voor 2014. Een eerste stap op weg naar campagne overal te ervaren. Doe mee met je lo- 16. 3 keer locaal succes herstel van onze economie en herstel van ver- kale afdeling. Ga in gesprek met mensen. Over- trouwen. Belangrijke pijlers uit ons programma tuig ze van ons verhaal. Op straat, op Facebook, 22. campagne voeren hebben we weten te realiseren. Meer werk. Min- op Twitter. Stem voor stem. Want lokaal, dichtbij vanuit je luie stoel! der belastingen, maar dan wel groener. En beter mensen, worden de belangrijkste besluiten geno- onderwijs. men. Des te belangrijker dat D66 in alle gemeen- 27. essay ‘ik en wij’ ten goed vertegenwoordigd is. Van Mierlo Stichting Dat die ‘Haagse’ afspraken ook echt verschil kunnen maken in het dagelijks leven van men- Ik wens de partij een succesvol verkiezingsjaar. 32. thema-afdelingen sen zie ik tijdens onze Onderwijstour. Met Paul En ik wens jullie allemaal een gezond en voor- Interview van Meenen en vele andere D66’ers trekken we spoedig 2014. 36. stralende Sophie door het land. Van basisschool tot hoger onder- Howard in beeld wijs. Van mbo tot universiteit. Overal zien we tekstje hoe goed besteed onderwijsgeld het verschil kan Alexander Pechtold Dean 46. 42. uit de vereniging maken. Want 650 miljoen euro in het Haagse Herfstakkoord, dat klinkt misschien abstract. 45. van de voorzitter Democraat tekst en fotografie 04 05 interview Jan Remmert Fröling

Als de voortekenen ons niet bedriegen, liggen er bij de aanstaan- ‘We zijn de gemeenteraadsverkiezingen volop winstkansen voor D66. Absolute voorwaarde voor elk verkiezingssucces is een een waarschijnlijk inspirerende campagne én een dito campagneleider. Tijdens de laatste het najaarscongres gaf hij tijdens een vurige campagnespeech optimistische al een duidelijk visitekaartje af. Tweede Kamerlid en landelijk campagneleider Kees Verhoeven is een man met een missie. partij in Nederland. We geloven in de toekomst, we geloven in ‘We zijn allemaal vooruitgang’ D66-ambassadeurs’

Tijdens de campagnespeech spatte je gedre- van het gemeentebestuur grijpen direct in op het venheid voor de lokale politiek werkelijk van dagelijkse leven. Als een ondernemer ziet dat er het podium. Wat is je drijfveer? ‘Ik geloof heel op een dag een paar busjes voor de deur stoppen, erg in het lokale, de plek waar je woont. Als je te- er hekken uitgeladen worden en de weg openge- genwoordig aan jonge mensen vraagt wat ze graag broken wordt, dan is dat een regelrecht uitvloei- zouden willen, dan zouden ze heel graag naar het sel van een raadsbesluit. En daar kunnen onder- buitenland gaan. Natuurlijk is het hartstikke goed nemers omzet door verliezen. Om die reden zijn om de wereld te verkennen. Zelf ben ik ook een de gemeenteraadsverkiezingen enorm belangrij- aantal jaren in het buitenland werkzaam geweest. ke verkiezingen, en soms is het bijna jammer als Tegelijkertijd is er ook de kracht van het ‘lokale’ je ziet dat al die landelijke kopstukken de wijken waarbij een groep mensen met elkaar een samen- in trekken terwijl je eigenlijk het liefst zou willen leving probeert op te bouwen. Dat drijft me. dat de lokale politici hun verhaal over de lokale Het belang van de lokale politiek, en dus het be- omgeving zouden kunnen doen.’ lang van lokale verkiezingen, is logisch. Lokale politici en wethouders zijn degenen die het meest Dat lijkt wel de tragiek van de gemeenteraads- direct geconfronteerd worden met hun eigen verkiezingen. Het gaat om de lokale situatie besluiten. Als zij iets besluiten over een weg of en je kunt als lokaal politicus je stinkende best een wijk die aangelegd wordt, of dat een fabriek er doen, maar als je partij het landelijk slecht doet wel of niet mag komen, dan zijn er altijd mensen dan kun je het lokaal wel vergeten. ‘Dat klopt die daar direct door geraakt worden. Die mensen in grote lijnen wel. Er zijn allerlei onderzoeken staan dan direct de volgende dag op de stoep om die uitwijzen dat 70 tot 90 procent van de kiezers aan te geven dat ze er blij mee zijn of dat ze be- landelijke invloeden meenemen in hun lokale zwaren hebben – veel meer dan bij ons parlemen- stemgedrag. Tegelijkertijd zie je dat alle lokale tariërs. partijen bij elkaar meer zetels hebben dan alle lan- Het lokale sluit ook direct aan bij mijn persoon- delijke partijen bij elkaar. Aan de ene kant is dus lijke achtergrond: ik heb hiervoor een aantal jaren ‘landelijk’ heel erg belangrijk, maar als mensen bij mkb gewerkt als directeur van de het gevoel hebben dat er te weinig naar de lokale ondernemersclub. Toen heb ik gezien hoe belang- situatie gekeken wordt, dan gaan ze heel erg lo- rijk het gemeentebestuur is, niet alleen voor be- kaal stemmen. Daar ligt een kans voor D66, want woners maar ook voor ondernemers. Besluiten wij zijn lokaal actief en betrokken. interview Kees Verhoeven 06 07

Als D66 hebben we ook nog een ander groot voor waken dat je niet permanent voluit aan de moeten veel meer de mensen die zelf wat willen voordeel. Ik merk vaak dat de mensen zeggen dat bak gaat. In de verkiezingscampagne moet je pie- ondernemen faciliteren in plaats van in te zetten D66 een heel goed verhaal heeft, maar dat we het ken. Desondanks is permanent campagne voeren, op die grootschalige ontwikkelingen. Kortom: ac- nog veel beter kunnen vertellen. We moeten dat waarbij je constant laat zien waar je voor staat, tief inspelen op de veranderende omstandighe- verhaal dus beter voor het voetlicht brengen. We prima. En dat gebeurt, zoals gezegd, ook bij diver- den. Daar liggen onze kansen, maar daar zit ook moeten de mensen laten zien dat we heel goed se afdelingen in het land.’ veel weerstand bij traditioneler denkende par- weten wat er lokaal speelt en dat we goede ideëen tijen. D66’ers hebben het lef om die steen in de hebben. Dat moet dus terugkomen in de campag- Je ziet dat veel D66-afdelingen de afgelopen ja- vijver te gooien, vandaar dat het belangrijk is om ne. We moeten naar de mensen toegaan, met ze in ren heel sterk bezig geweest zijn met het ont- zoveel mogelijk D66’ers in de gemeenteraden te gesprek gaan en laten merken dat we naar ze luis- wikkelen van hun eigen prioriteiten en speer- hebben. Wie kansen ziet moet daarom op D66 teren en hun problemen ook daadwerkelijk agen- punten. Denk aan Amsterdam met onderwijs stemmen. deren. En we moeten heel erg goed laten zien dat en woningbouw. Hoe zou je dat in je campagne ‘Een ander voordeel ten opzichte van de loka- we ook een lokale partij zijn.’ kunnen verwerken? ‘Het begint met de kracht le partijen is dat je als D66-gemeenteraadslid of van de herhaling, het herhalen wat je belangrijk -wethouder net zo goed ingebed bent in de lo- Hoe doe je dat dan in de praktijk? ‘Eigenlijk is vind. D66’ers zijn vaak heel breed georiënteerd. kale situatie als een ‘Leefbaar-politicus’, maar dat dat simpel. Mensen die denken dat je alleen nog De valkuil is dan om elke keer weer een ander je ook, als dat nodig is, makkelijk de koppeling maar hoeft te twitteren en te facebooken, die ver- punt te noemen. Ik benadruk daarom elke keer kunt maken met de provinciale en landelijke poli- gissen zich. Heel belangrijk, maar toch blijft het dat ik onze campagnetroepen toespreek dat je je tiek. En dat is iets wat lokale partijen nu weer niet cruciaal dat je met zoveel mogelijk D66’ers fy- moet realiseren wat je eigen prioriteiten zijn en kunnen doen.’ siek aanwezig bent: D66 is vandaag in deze straat, dat je die moet blijven benoemen. In dat verband morgen op dat winkelplein en overmorgen in die kan het versterkend werken als de landelijke pri- woonwijk. Vraag aan de mensen wat ze belang- oriteiten in lijn liggen met de lokale. Denk daarbij ‘Als jij wilt dat rijk vinden en vertel wat D66 gedaan heeft, maar aan het onderwijs: we hebben landelijk altijd la- vooral ook wat we nog meer gaan doen. We gaan ten zien dat we voor goed onderwijs staan omdat het zetelaantal dat ook daadwerkelijk doen, steeds meer ten op- we geloven in het ontwikkelen en ontplooien van zichte van vorige campagnes. ‘Canvassen’ (cam- mensen. in je gemeente pagnetechniek waarbij men van deur to deur gaat ‘Een ander voorbeeld is dat we landelijk sinds om in gesprek te raken met bewoners en kiezers, 2006 continu aandacht gegeven hebben aan hóe verdubbelt; red.) is een ander voorbeeld. Ik geloof er heilig in, we onze economie sterker kunnen maken om op het is dé manier om in één-op-één contacten je die manier te zorgen voor meer banen en een be- doe dan mee. ideëen onder de aandacht van de kiezer te bren- tere arbeidsmarkt. D66 is ook steeds meer een gen. Voordeel is ook dat je, door de wijken waar partij voor ondernemerschap. Ik trouwens Denk niet dat je gaat canvassen goed uit te zoeken, de effectivi- dat D66’ers soms iets te bescheiden zijn. Het is teit van die contacten nog aanzienlijk kunt ver- natuurlijk goed te benadrukken wat we de afgelo- de anderen het groten.’ pen jaren bereikt hebben, zowel lokaal als hier in de Tweede Kamer. Hameren op je speerpunten en doen, maar vraag In Amerika en Engeland is dat de normaalste je successen kortom.’ zaak van de wereld, terwijl er in Nederland vaak je af waarom nog weerstand tegen bestaat. ‘Volgens mij is Kun je behalve deze inhoudelijke argumenten dat letterlijk en figuurlijk een kwestie van over de nog meer redenen noemen waarom mensen jíj niet meedoet’ drempel heen stappen. Die weerstand zit voor- lokaal op D66 zouden moeten stemmen? ‘Het al bij jezelf, terwijl dat bij de kiezers – zeker in is ook het gevoel dat achter de slogan ‘Nu voor- verkiezingstijd – helemaal niet het geval hoeft te uit’ zit. Daarbij zit ook onze daadkracht, een wat Een andere belangrijke vraag bij het opzetten zijn. Het is dé mogelijkheid om je ideeën voor het meer gevoelsmatig speerpunt. Zitten we in een van je campagne is hoe je mensen kunt acti- voetlicht te brengen. Je moet gewoon bij iemand college dan gebéuren er ook dingen; we zijn daad- veren om campagne te voeren. Hoe kun je dat aanbellen en – in mijn geval – vertellen: ‘Ik ben krachtig, we schuiven niets op de lange baan. Een doen? ‘Het begint bij het enthousiasmeren van de Kees Verhoeven en ik wil graag tien minuten met ander belangrijk punt is dat we waarschijnlijk de mensen. Je ziet gewoon dat mensen enthousiast u praten.’ Heeft iemand daar geen zin in dan ga je laatste optimistische partij in Nederland zijn. We worden als ze zien dat het leuk is om campagne te gewoon een deur verder. Hoe dan ook, het is een Kees Verhoeven geloven nog in de toekomst, we geloven nog in voeren. En dat het belangrijk is. Dat het belang- erg effectieve manier om de één op één gesprek- Tweede Kamerlid D66 vooruitgang. rijk is wordt steeds duidelijker: D66 kan ontegen- ken vorm te geven en om er achter te komen wat ‘Dat betekent trouwens niet per se dat we gelo- zeggelijk het verschil maken in de gemeenteraad. mensen denken en om daar je D66 ideëen te pre- ven in grootschalige structuren. De tijd is voorbij Vrijwilligers kun je daarop aanspreken: als jij wilt senteren.’ dat je als wethouder alleen maar succesvol was al dat het zetelaantal in je gemeente verdubbelt; je een grote totempaal in de gemeente achterliet doe dan mee. Denk niet dat de anderen het doen, Je zegt overigens in een bijzinnetje ‘zeker in in de vorm van een nieuw winkelcentrum of een maar vraag je af waarom jíj niet meedoet. Vaak is verkiezingstijd’. Zou het niet wenselijk zijn om grote kantorenlocatie waar eigenlijk geen behoef- het geen kwestie van niet willen, maar is het ge- dit eigenlijk de hele raadsperiode door te doen? te aan was. Dat is achterhaald door de economi- woon zo dat men zich niet realiseert hoe belang- ‘Dat heet ‘permanente campagne’. Er zijn inder- sche en demografische ontwikkelingen. We zijn rijk elke vrijwilliger is – niet alleen de lijsttrekker daad legio D66-afdelingen die elke twee weken de partij die de menselijke maat vooropstelt, we en de kandidaten. De bottom line is dat we alle- op de markt te vinden zijn om daar te vertellen moeten veel meer zoeken naar nieuwe combina- maal D66-ambassadeurs zijn. We doen de cam- wat ze willen. Dat is heel goed, maar je moet er- ties en de kracht die er al is beter benutten. We pagne met zijn allen!’ ■ Democraat 08 09 in beeld 2010 2014

zelfstandig combinatie

Op deze zogenoemde ‘deel- in vier jaar tijd behoorlijk ge- met 4 zetels de tweede partij en Rijn stegen we naar 4 zetels. taten. We merken al maanden, Koolwijk is blij met de winst: Groen, namekaarten’ ziet u in welke groeid is. Bij de herindelings- in Heerenveen groeiden we van Fractievoorzitter Alexander bijvoorbeeld aan de groeiende ‘Het laat opnieuw zien dat groener, gemeenten u in 2010, en straks verkiezingen op 13 november jl. 2 naar 3 zetels. In de nieuwe Pechtold ziet de uitslagen als ledenaantallen, dat veel mensen D66 in gemeenten een steeds op 19 maart op D66 kon en kunt boekten vier lokale D66-afde- gemeente Friese Meren behaalde een mooie stimulans: ‘Ik felici- zich aangetrokken voelen tot belangrijkere partij wordt.’ groenst! stemmen. De welkome ‘ver- lingen alvast een mooie winst. D66 2 zetels. En in de nieuwe teer onze D66’ers in deze vier het geluid van D66.’ Ook partij- groening’ laat zien dat dit aantal Zo werd D66 in Leeuwarden fusiegemeente Alphen aan den gemeenten met de mooie resul- voorzitter Fleur Gräper – van Democraat tekst 10 11 dubbelinterview Kristina Ullrich

Zij is de ervaren D66-lijstrekker in de tweede grootste stad van ‘Rotterdam heeft een groot Nederland; hij probeert D66 voor het eerst in de gemeenteraad probleem met onderwijs. Als van een kleine Limburgse gemeente te krijgen. Vijf vragen aan en over de uitdagingen van het mensen geen diploma hebben lijsttrekkerschap, campagne voeren en lokale politiek. komen ze gewoonweg niet in aanmerking voor een baan’

allerlei sollicitatietrainingen aan te bieden, zoals het beleid van andere partijen is geweest. Als mensen geen diploma hebben komen ze gewoonweg niet in aanmerking voor een baan.’ Daarnaast voelt Salima zich erg betrokken bij koplopers de gezondheid van de burgers in haar stad. ‘Ik bedoel daarmee twee dingen: het grote probleem van obesitas – alle kinderen moeten bijvoorbeeld de mogelijkheid hebben om te kunnen sporten – en de luchtkwaliteit. Mensen sterven hier door Salima Belhaj de slechte luchtkwaliteit anderhalf jaar eerder ‘Na het bouwen volgt nu consolidatie’ dan in andere gemeenten!’

Wat was je motivatie om lijsttrekker te worden en Wat heeft D66 de afgelopen vier jaar in Rotterdam wat wil je bereiken? ‘Ik ben voor de tweede keer bereikt? ‘Ik ben trots op onze fractie en onze twee lijsttrekker in Rotterdam. De eerste keer was ik D66-wethouders: Korrie Louwers (portefeuille vooral bezig om te bouwen. Twee jaar lang was arbeidsmarkt, hoger onderwijs, innovatie en par- ik een eenmansfractie, dat was erg hard werken. ticipatie, red.) heeft ervoor gezorgd dat integratie Maar ik ben trots op wat ik heb bereikt. Zo is het geen controversieel onderwerp meer is in Rot- ledenaantal in Rotterdam in vijf jaar tijd verdub- terdam. En Alexandra van Huffelen (portefeuille beld. Mijn kennis en ervaring wil ik nu inzetten duurzaamheid, binnenstad en buitenruimte, red.) om op een stabiele manier succes te behalen, dus heeft voor elkaar gekregen dat het door D66 uit- we gaan van groei naar consolidatie. En natuurlijk onderhandelde bedrag van 32 miljoen euro goed gemeente beschikt. Rotterdam heeft een begroting wil ik ook méér zetels voor D66 in de raad, met werd ingezet voor extra investeringen in duur- van 4,5 miljard euro op jaarbasis, dan is het toch Salima als uiteindelijke doel om van Rotterdam een zelf- zaamheid.’ belangrijk om je stem te gebruiken om invloed uit verzekerde, sterke stad te kunnen maken.’ Ook heeft D66 er substantieel aan bijgedragen dat te oefenen waaraan dit geld wordt besteed?’ Belhaj de gemeentefinanciën weer op orde zijn door een Wat dat betreft begint de echte campagne eigen- (35) Wat zijn de grootste problemen in Rotterdam en groter bedrag te bezuinigen en sterker in te zet- lijk pas nà de verkiezingen, zegt Belhaj. ‘Want welke oplossingen heeft D66 daarvoor? Rotter- ten op minder ambtenaren, vertelt Belhaj trots. juist dan moet je constant streven om geloof- beroep dam heeft een groot probleem met onderwijs, ‘Dat we het aandurfden tegen een nieuwe ‘Kuip’ waardig te zijn; om hetgeen wat je tijdens de ver- personeelsfunctionaris stelt Belhaj. ‘In de stad bestaat veel schooluitval, te stemmen, dat was echt lef. Diverse rapporten kiezingscampagne hebt beloofd ook echt waar te Scapino Ballet we hebben veel laagopgeleide mensen en mensen en de inzichten van het wetenschappelijk bureau maken. D66 heeft wat dat betreft een traditie als Rotterdam in de bijstand. Ik wil dat iedereen in Rotterdam van D66 over de relatie overheid, markt en indi- betrouwbare partij.’ een diploma heeft. Dat is de enige manier om een vidu (Governing Governance) toonden aan dat lid sinds kans op een baan te maken en financieel onafhan- het onverstandig zou zijn dat de gemeente op dit Wat wil je kiezers nog meegeven? ‘Wij zijn een 2001 kelijk van de overheid te worden. En ja, ik reali- moment in zo’n project investeert.’ partij die niet op zenden staat, maar goed luistert lijsttrekker in seer mij dat je voor deze ambitie een lange ter- naar wat mensen beweegt, wat er in de samenle- Rotterdam mijnplan nodig hebt van zo’n tien à twintig jaar, Wat vind je de grootste uitdaging voor de gemeen- ving speelt. D66 vertrouwt op de kracht van Rot- waarbij het stellen van prioriteiten en extra inves- teraadsverkiezingen in 2014? ‘Dat is de vraag hoe terdammers en wij willen ruimte creëren voor inwoners / D66-leden teringen voorwaarden zijn.’ we mensen zover krijgen te begrijpen dat de ge- initiatieven vanuit de stad, in plaats van alle idee- 615.000 / 1.050 Belhajs tweede speerpunt is de economie. meentepolitiek zoveel meer is dan alleen het op- ën, inzet en middelen vanuit de ‘Coolsingel’ te fractie / college Arbeidsmarktaansluiting is hierbij het sleutel- halen van vuilnis. Ook stemmen kiezers vaak ‘lan- laten verlopen. Mensen zijn heel goed in staat om 4 fractieleden / woord, zegt ze. ‘We hebben een groot tekort aan delijk’ en zijn zich niet bewust van de thema’s die mee te denken en verantwoordelijkheid te ne- 2 wethouders personeel in de haven. Daar helpt het niet om in de stad spelen en van het budget waarover de men om mee te bouwen aan de stad.’ dubbelinterview Democraat tekst 13 gemeentepolitiek Roel van den Tillaart

Rens Raemakers ‘Wij kiezen voor vernieuwing ‘Integrale en verjonging’ kindcentra Wat was je motivatie om lijsttrekker te worden en wat wil je bereiken? ‘Ik ben eigenlijk altijd al poli- zijn een goede tiek geïnteresseerd geweest, zowel in landelijke als lokale thema’s. En door mijn sterke rechtvaar- oplossing digheidsgevoel ben ik erg gemotiveerd om de dingen beter te regelen en ervoor te zorgen dat de om sluiting feiten boven tafel komen’, zegt de jonge en be- van scholen SimCity vlogen Raemakers. Het college van Leudal viel in februari 2013, nadat het CDA de stekker trok uit de coalitie met Ronduit Open en PvdA. Raema- in Leudal te kers denkt dat dat onderlinge ‘gedoe’ tussen par- tijen soms ten koste gaat van de inhoud. Zijn doel voorkomen’ is dan ook om – naast het behalen van voldoende voor gevorderden stemmen voor een of twee zetels voor D66 in de gemeenteraad – het vertrouwen tussen burger en politiek te herstellen. ‘Wij willen voor verande- Nederland is in Europees perspectief relatief ring zorgen: mensen moeten weer weten waar gedecentraliseerd: lagere overheden besteden ongeveer een derde de politiek voor staat. D66 wil met alle partijen Rens van het overheidsbudget tegenover een kwart gemiddeld in de samenwerken; uiteindelijk gaat het om de beste Raemakers De laatste jaren ligt het opkomst- Europese Unie. In 2015 nemen gemeenten bovendien taken op voorstellen voor de uitdagingen waar Leudal de percentage bij gemeenteraads- het gebied van werk en inkomen, jeugd- en langdurige zorg over komende jaren voor staat.’ (22) van het Rijk – de zogenoemde ‘decentralisaties’. Het budget van verkiezingen ruim 20 procent lager gemeenten wordt daarmee bijna twee keer zo groot. Wat zijn de grootste problemen in Leudal en welke beroep Tegelijkertijd hebben gemeenten weinig invloed op belastingen: oplossingen heeft D66 daarvoor? ‘Het grootste fractie in Leudal want D66 doet – sinds de herin- student Bestuurskunde en dan bij Tweede Kamerverkiezingen. slechts 30 procent van het budget van gemeenten komt uit eigen probleem is de bevolkingskrimp en de daarmee deling van de gemeente op 1 januari 2007 – voor deels Rechtsgeleerdheid Onterecht, vinden en inkomsten, zoals de onroerendezaakbelasting (ozb) en toeristen- gepaard gaande vergrijzing. Jongeren vertrek- het eerst mee aan de gemeenteraadsverkiezingen. lid sinds Tobias van Elferen, respectievelijk belasting, de rest komt van het Rijk. Rob Jetten: ‘Het Rijk zit op ken naar grotere steden, met als gevolg dat er hier Andere partijen hebben al vanaf 2007 bekendheid 2010 het geld, terwijl gemeenten steeds meer taken uitvoeren.’ Dat minder kinderen worden geboren en scholen verworven en een profiel kunnen opbouwen; D66-fractievoorzitter en campagne- beperkt gemeenten in hun vrijheid bij het uitvoeren van die daardoor steeds minder leerlingen krijgen’, zegt D66 begint wat dat betreft met een achterstand, lijsttrekker in – nieuwe – taken. Op termijn is dit systeem onhoudbaar. Gemeen- Raemakers. ‘Moeten we de scholen dan maar slui- vindt Raemakers. ‘Daarnaast is het voor landelij- gemeente Leudal coördinator en beiden raadsleden in ten moeten meer mogelijkheden krijgen om belasting te innen, ten? Nee, integrale kindcentra zijn wat D66 be- ke partijen – behalve voor het CDA – in Limburg- inwoners / D66-leden Nijmegen. ‘De gemeente is de eerste vindt de Nijmeegse D66-fractievoorzitter. treft een hele goede oplossing: breng peuterspeel- se dorpen sowieso wat moeilijker om kiezers aan 36.000 / 23* zaal, kinderopvang, jeugdzorg en bibliotheken zich te binden. Vanwege het sterke verenigingsle- bestuurslaag, met de kortste Om met de deur in huis te vallen: allemaal onder in de basisschool. Door meer dien- ven zijn lokale partijen hier groot, er bestaat een fractie / college lijnen en het grootste effect van hoe belangrijk is de gemeente? sten in één gebouw te bundelen, kan je ervoor sterke band tussen deze twee.’ D66 doet door de her- Jetten: ‘Eerst komt Europa, dan de gemeente. Den Haag voert voor- zorgen dat scholen open kunnen blijven. Aan de indeling op 1 januari 2007 politieke beslissingen.’ al Brusselse richtlijnen uit. De gemeente bepaalt hóe het bij de bur- dit jaar voor het eerst mee andere kant: Als het echt nodig is om een school Wat betekent dit voor de verkiezingscampagne? ger terechtkomt. Denk aan de aankomende decentralisaties in de aan de gemeenteraads- te sluiten, leg dit dan uit aan je kiezers. Ga dit niet ‘Wij zullen ons als de nieuwe partij presenteren zorg; je gaat het merken aan wáár je woont; aan de voorzieningen verkiezingen in Leudal uit de weg.’ Een ander onderwerp dat Raemakers – nieuw, omdat we voor het eerst meedoen, maar die je krijgt, de eigen bijdrage die je betaalt...’ erg belangrijk vindt is lokale democratie. ‘Er wordt ook omdat we voor verjonging hebben gekozen. Van Elferen: ‘...en welke koppelingen tussen deze beleidsterreinen * incl. D66-Maasgouw bijvoorbeeld gesproken over zaken als: de lokale Naast mij is de nummer 2 van de verkiezingslijst worden gemaakt. De gemeente is de eerste bestuurslaag, het meest rekenkamer op te heffen, geen lokale ombudsman met 25 jaar ook jong. De boodschap die D66 en voelbaar en merkbaar. Met de kortste lijnen en het grootste effect aan te stellen en de uitzendingen van de gemeen- ikzelf hiermee willen uitdragen, is dat D66 voor van politieke beslissingen.’ teraadsvergaderingen via televisie en internet te verandering in de raad en in de aanpak van pro- schrappen. Dit alles in het kader van bezuinigin- blemen zal zorgen.’ Zijn dat niet vaak kleine beslissingen? gen. Maar deze instituties zijn juist heel belang- Jetten: ‘Die beslissingen zijn politiek niet altijd spannend, maar rijk voor het functioneren van de gemeente; het Wat wil je kiezers nog meegeven? Raemakers is bepalen wel wat er om je heen gebeurt als je de deur uitloopt.’ levert netto meer op dan het kost. Neem de raads- blij dat hij het thema decentralisatie nog aan kan Van Elferen: ‘D66’ers zijn soms geneigd gemeentepolitiek te uitzendingen: een must voor transparantie en snijden. De vergrijzing maakt het volgens hem beschouwen als ‘leuke dingen voor de mensen’, maar die beslissin- voor participatie van burgers. Burgers krijgen na- extra urgent om hier een visie op te ontwikke- gen zijn enorm bepalend voor de sfeer. De gemeenteraad besluit melijk inzicht in wat er speelt en kunnen op een len. ‘Als kleine gemeente heb je de expertise op of muziekles en schouwburg voor iedereen toegankelijk zijn en laagdrempelige manier meedoen.’ het gebied van de wmo of ouderenzorg niet zo of een noodlijdende voetbalclub in een achterstandswijk blijft maar in huis. Het is daarom van belang om nauw bestaan. Maar denk bijvoorbeeld ook aan de circulaire economie, Wat vind je de grootste uitdaging voor de gemeen- samen te werken met andere gemeenten en maat- cradle to cradle; niet het Rijk, maar de gemeente bepaalt hoeveel teraadsverkiezingen in 2014? Volgens Raemakers schappelijke organisaties. Ook voor het stimule- afval terugkeert als grondstof …’ is zijn grootste uitdaging om in Leudal ‘een voet ren van initiatieven van burgers om deze zorg zelf Jetten: ‘… als je er maar geld voor over hebt, bijvoorbeeld door tussen de deur’ te krijgen. D66 heeft nog geen te organiseren, wil D66 zich hard maken!’ ■ de aanleg van ondergrondse afvalcontainers.’ gemeentepolitiek 14 15

In Nijmegen groeide D66 bij de gemeenteraadsverkiezingen in Wat wordt er op ‘Het gaat om 2010 van twee naar zes zetels. Dankzij die winst stootte de partij gemeenteniveau concurrent SP uit de coalitie met de PvdA en GroenLinks. hoe je jouw stad Jetten verruilde het voorzitterschap van de Jonge Democraten geregeld? voor het fractievoorzitterschap in Nijmegen. Voor de komende inricht, om wat verkiezingen is hij opnieuw lijsttrekker. Ook voor campagne- 5x lokaal beleid coördinator Tobias van Elferen, nummer drie op de lijst, gloort in Nijmegen je ziet als je de een nieuwe periode. voordeur uitloopt. SP eruit, D66 erin. Wat merken inwoners van Nijmegen concreet? In wat voor stad Jetten: ‘De SP levert ieder jaar een tegenbegroting in met 20 mil- joen euro extra lasten voor ondernemers. Wij hebben de ozb voor wil je leven?’ ondernemers verlaagd. Voor startende ondernemers willen we de ozb de eerste drie jaar kwijtschelden. Dat verbetert de concur- rentiepositie van Nijmegen als vestigingsstad.’ ‘Een ander voorbeeld: de 800 Melkert-banen die Nijmegen overhield aan acht jaar SP. Dat paradepaardje slokte het hele re-integratiebudget op. Wij hebben dat geld in die mensen geïn- vesteerd, met opleidingen en leer-werktrajecten. Door de afbouw van Melkert-banen houden we bovendien geld over om de duizenden overige werkzoekenden een perspectief te bieden.’

Jullie gaan nog vier jaar door. Wat maakt gemeentepolitiek aantrekkelijk? Van Elferen: ‘Het gaat om hoe je jouw stad inricht, om wat je ziet als je de voordeur uitloopt. In wat voor stad wil je leven? Dat is wat het interessant maakt. Dat is trouwens ook wat het computerspel SimCity zo leuk maakt.’ Met een knipoog: ‘Ik ken geen computer- Ondernemen Onderwijs Duurzaamheid Wonen Sport spel waarin je de minister van financiën speelt.’ D66 heeft in Nijmegen de Het is een misvatting dat ge- ‘De grote klappers’, zegt Van In raamovereenkomsten met Sportclubs hebben het zwaar, Jetten: ‘Lokaal actief zijn is ontzettend leuk. Je komt op plaatsen onroerendezaakbelasting (ozb) meenten op onderwijs geen Elferen, ‘komen voor gemeen- woningbouwcorporaties heeft bijvoorbeeld door de teruglo- waar je anders niet komt. Het is tastbaar, je kunt mensen helpen. voor ondernemers verlaagd en verschil kunnen maken. Soms tes niet uit zon en wind, maar de Nijmeegse gemeenteraad pende sponsoring. Zo dreigde Mensen waarderen het als je als raadslid met ze komt praten.’ startende ondernemers krijgen denken D66’ers te snel dat het van het recyclen van afval tot geregeld waar nieuwe wonin- de lokale ‘zwarte’ sportclub Van Elferen: ‘En de politieke arena is ook absoluut interessant. als het aan D66 ligt de eerste verschil in het hoger onder- nieuwe grondstof.’ Jetten: gen komen, hoeveel er komen, Quick kopje onder te gaan. Je bent je eigen desk; je bent zelf verantwoordelijk voor je zicht- drie jaar vrijstelling. Winkels wijs wordt gemaakt, zegt Van ‘In Nijmegen doen we het op tegen welke prijs én afspraken Jetten: ‘We hebben de vaste baarheid, bepaalt zelf met wie je onderhandelt en organiseert mogen zelf bepalen wanneer Elferen. ‘Maar: onderwijs gaat dat punt goed. Maar het kan nog gemaakt over de verduurzaming lasten verlicht, onder meer door zelf het politieke proces.’ ■ ze open zijn. Het bedrijvenlo- net zozeer over (taal)achter- beter, door bijvoorbeeld meer van de woningvoorraad. Van de kantine te verduurzamen. ket van de gemeente is opnieuw standen opsporen voor ze ont- ondergrondse containers aan Elferen: ‘Die woningen komen Daarnaast hebben we de club ingericht om ondernemers te staan.’ Jetten: ‘Onze wethouder te leggen. Mensen kunnen dan ook op mooie locaties, bijvoor- ondersteund bij het opbouwen ‘ontzorgen’ bij het starten van Henk Beerten heeft de voor- en hun afval scheiden wanneer het beeld in Nijmegen-Noord, en activeren van een vrijwilli- ‘Lokaal actief hun bedrijf of het aanvragen vroegschoolse educatie en de hen uitkomt.’ Gemeenten doen tussen particuliere woningen. gersnetwerk. Sportclubs heb- van vergunningen. kinderdagopvang hervormd. meer om klimaatdoelstellingen Daarmee bouwen we aan een ben ook een belangrijke sociale zijn is ontzettend Die stonden op omvallen, te halen dan het Rijk, stellen ongedeelde stad.’ ‘We hebben rol. De gemeente kan helpen, omdat landelijke regelingen Jetten en Van Elferen – en ook het lotingsysteem veran- als aanjager.’ leuk. Je komt op wegvielen. Vooral voor de hebben daar ook meer moge- derd’, vult Jetten aan, ‘zodat kwetsbare doelgroepen in de lijkheden voor. Nijmegen heeft starters ook kans maken.’ plaatsen waar je zwakkere wijken zou dat pro- energiefondsen in het leven Ook voor woningeigenaren blemen opleveren. Nu is het geroepen en er komt een warm- heeft D66 zich in Nijmegen anders niet komt. met locatiesubsidies en kind- tenet, waarmee de restwarmte ingespannen, door de stijging budgetten weer betaalbaar.’ van de elektriciteitscentrale van de ozb binnen de perken Mensen waarderen wordt gebruikt om woningen te houden. in Nijmegen-Noord te verwar- het als je als men. Ondertussen verduur- zaamt de gemeenten zelf ook raadslid met ze haar gebouwen. Ook verfris- send: er zijn fietssnelwegen komt praten’ aangelegd van de stad naar Rob Jetten omliggende dorpen. D66-fractievoorzitter en raadslid Nijmegen Democraat tekst 16 17 lokaal succes Mark Snijder

daarom opgenomen deze te verkorten. Dat gaf de sportverenigin- 06.00 en 22.00 uur. Dit biedt kansen: denk aan de fietsenwinkel tij- gen de ruimte om hun plannen door te zetten.’ dens de zomermaanden of de lokale bouwmarkt. Het ziet er zelfs naar De grote betrokkenheid van de sportverenigingen is voor de wet- uit dat we hier een bakker krijgen die elke zondagochtend open wil.’ ‘We kunnen nu houder een mooi voorbeeld van de participatiesamenleving die D66 in Naarden nastreeft. ‘De betrokken sportverenigingen heb- vijfhonderd ben in goed overleg de keuzes gemaakt die nodig waren voor een goed plan. Iedereen heeft daarbij wat in moeten leveren om ook kinderen méér wat te krijgen. De uitkomst was een breed gedragen plan, dat recht laten sporten’ doet aan alle deelbelangen.’

Vught Zondagopenstelling winkels ‘Een paar jaar geleden gingen supermarkten in een aantal omlig- gende gemeenten op zondag open. Toen zagen we dat mensen vanuit Vught naar Boxtel reden om op zondag hun boodschappen

te doen.’ Walter van Vroenhoven, bedrijfsleider van supermarkt Timmerman Gerard

emté in Vught, klopte daarop bij zijn gemeente aan. ‘Onze aan- foto vraag voor een zondagopenstelling werd een aantal keer afgewezen. We bleven het echter proberen. Uiteindelijk mochten we open van 16.00 tot 20.00 uur, op basis van een avondvergunning. Vanaf het begin was dat een enorm succes. Inmiddels zijn de openingstijden Texel Starterslening verder verruimd.’ De jonge Texelaar Bernard de Ridder (24) was de eerste die met be- Familie Danoesastro De zondagopenstelling leverde de supermarkt meteen extra omzet hulp van de starterslening een huis op het eiland kon kopen. ‘Mijn foto op. Maar voor Van Vroenhoven is het ook een belangrijke dienst- makelaar had gehoord dat er een starterslening zou komen. We verlening aan zijn klanten. ‘Er zijn veel last minute shoppers; men- hebben gewacht tot de stemming in de gemeenteraad, en drie we- sen die ’s avonds de barbecue aansteken en nog snel naar de super- ken later tekende ik de papieren.’ Zonder de starterslening had hij markt willen. Of klanten die terugkomen van vakantie en op zon- het huis niet kunnen kopen. ‘Op Texel zijn de huizenprijzen re- dag nog even brood willen halen.’ Terugkijkend constateert Van latief hoog, en de lonen liggen hier wat lager. In je eentje valt het 3keer Vroenhoven dat het een lang traject is geweest. ‘Maar met het resul- daardoor niet mee om een huis te kopen. Deze lening geeft net dat taat van de huidige openingstijden zijn wij erg blij.’ duwtje in de rug.’ Naarden Nieuw sportpark Volgens De Ridder is de starterslening belangrijk voor Texel. ‘Veel lokaal Vers brood op zondagochtend jongeren hebben moeite met het kopen van een huis. Zij gaan daar- Peter van Steensel, voorzitter van de Hockeyclub Naarden, spreekt ‘De zondagopenstelling was in 2010 een van de speerpunten in om van Texel af, omdat de huizen aan ‘de overkant’, bijvoorbeeld in enthousiast over het vernieuwde sportpark in Naarden, dat afge- onze verkiezingscampagne. Het was na de verkiezingen ook het eer- Den Helder, goedkoper zijn.’ Uiteindelijk levert de lening volgens lopen zomer officieel werd geopend door D66-wethouder Marcel ste punt dat verzilverd werd.’ Fons Potters, D66-fractievoorzitter hem veel op. ‘Het is geen weggegooid geld, omdat het geleende be- succes Adriani. ‘We kunnen nu vijfhonderd kinderen meer laten sporten.’ en lijsttrekker in Vught, heeft daarna echter niet stilgezeten. ‘Op drag wordt terugbetaald. Daarbij bouwen jongeren nu vermogen De drie verenigingen op het sportpark – naast de hockeyclub huist ons initiatief zijn de winkeltijden op zon- en feestdagen per 1 janu- op met een eigen huis. En de mensen van wie ik het huis heb ge- hier ook een voetbalvereniging en een rugbyclub – waren al een tijd ari 2014 helemaal gelijkgetrokken met de andere dagen van de week. kocht, kopen weer een nieuw huis. Dat brengt de markt weer aan Het effect van lokaal beleid is vaak veel op zoek naar uitbreiding van de veldcapaciteit. Dit moest echter Iedere ondernemer mag nu dus elke dag van het jaar open tussen het rollen.’ binnen de beschikbare ruimte gebeuren. Van Steensel: ‘Wethouder sneller merkbaar voor bewoners en Adriani gaf ons de opdracht: zorg ervoor dat jullie met elkaar een Huis kopen bijna onmogelijk ondernemers dan landelijk of Europees oplossing vinden. Hij zei erbij dat als wij er niet uit zouden komen, Astrid van de Wetering, D66-fractievoorzitter en lijsttrekker hij het zélf zou bepalen. Dat legde de benodigde druk op onze sa- op Texel, herkent de moeilijke situatie voor jonge huizenkopers. beleid. Dat kunnen sportende kinderen menwerking.’ ‘Door hun financiële positie en de huizenprijzen op het eiland is in Naarden, winkeliers en hun klanten het voor starters bijna onmogelijk om een huis te kopen. Wij Uiteindelijk kwamen de drie verenigingen tot een plan. Van Steen- voelden daarom de plicht om hier iets aan te doen.’ Ook voor de in Vught en jonge huizenkopers op sel: ‘Samen met de wethouder en de beleidsambtenaren bekeken D66-fractie was de respons op de starterslening boven verwach- Texel beamen. Drie lokale D66-successen we of onze plannen financieel haalbaar waren. De gemeente was ting. Het is nog niet duidelijk of de starterslening een vervolg cruciaal voor het faciliteren van deze planvorming; ze opereerde krijgt. ‘We hadden geld beschikbaar gesteld voor twintig starters- onder de loep. professioneel en transparant. En er was een wethouder met visie. leningen, die al snel waren vergeven. Na dit jaar kijken we of we Alle betrokkenen hadden duidelijk de wil om hiervan een succes te nieuwe middelen beschikbaar kunnen stellen. Want er is blijkbaar maken.’ Van Steensel is optimistisch over de toekomst. ‘Ruim drie- een grote behoefte aan.’ ■ duizend mensen kunnen nu elke week sporten op een veilige en kwalitatief goede accommodatie. Voor de komende tien à vijftien Voetnoot ‘starterslening’

jaar zijn wij als sportverenigingen klaar.’ D66 vindt dat de starterslening om Zo kan een starterslening marktversto- Daarnaast hekelt D66 het feit dat de stevig lokaal maatwerk vraagt. Op Texel rend en prijsopdrijvend werken, omdat gemeente in deze twee petten op heeft: Voorbeeld van participatiesamenleving slaat de balans positief door: daar helpt het hoge huizenprijzen ‘faciliteert’ (ter- met de publieke pet op helpt ze de Ook D66-wethouder Marcel Adriani is tevreden over het ver- de lening ontgroening tegen te gaan. wijl de prijzen juist moeten dalen!). Ook jongere een nieuwbouwhuis te kopen; nieuwde sportpark. ‘In Naarden waren lange wachtlijsten, met Maar in andere gemeentes kunnen kan een starterslening bijdragen aan met de private pet op verkoopt ze de name voor hockey. In ons verkiezingsprogramma hebben we negatieve effecten de overhand krijgen. een het aangaan van teveel schulden. grond eronder aan de bouwer… Democraat tekst 18 19 langdurige zorg Roel van den Tillaart

Over een maand, als het campagnegeweld voor de gemeente- raadsverkiezingen losbarst, zijn de decentralisaties in het sociale domein het gesprek van de dag. Gemeenten krijgen te maken met forse bezuinigingen, maar ook veel vrijheid om hun eigen beleid te bepalen op het gebied van werk en inkomen, jeugd- en langdurige zorg. In dit ‘keukentafelgesprek’ staat de hervorming van de langdurige zorg centraal. ‘Ik hoop dat men- sen het eigen, genuanceerde, geluid van D66 herkennen.’ In vijf vragen ontrafelt de Democraat óns geluid. Acht tips voor lokale bestuurders en politici

Grijp deze kans Met stip op één. Deze hervorming biedt de kans om de mens centraal te stellen. Geef die mens de tools. één – Wat verandert er? De gemeente staat het dichtst bij de leefwereld Voorkom dat het ene bureau- De collectieve volksverzekering awbz, die recht van haar inwoners en kan dus maatwerk bie- cratische stelsel plaatsmaakt geeft op langdurige zorg, blijft alleen – en bo- den, vertelt de Maastrichtse D66-zorgwethouder voor het andere. Vermijd nieuwe vendien afgeslankt – bestaan voor mensen die, Mieke Damsma. In het ‘keukentafelgesprek’ staat schotten. in Tweede Kamer-jargon, ‘levenslang en levens- de vraag centraal – of beter: ‘de vraag achter de Kwestie van doen Het is ook breed’ zorg nodig hebben. Wie niet in die cate- vraag’, want een zorgvraag kan bijvoorbeeld ook een kwestie van de handschoen gorie valt, krijgt met de gemeente te maken. De voortkomen uit eenzaamheid. Ambtenaar en cli- oppakken. Raadsleden hebben gemeente gaat zelf zorg inkopen en bepaalt dus ënt zoeken samen de passende oplossing en stel- daar veel mogelijkheden en bud- getten voor. D66 organiseert re- welke voorzieningen beschikbaar zijn voor haar len vast of daar professionele hulp bij nodig is. gelmatig bijeenkomsten voor be- inwoners. De gemeente bepaalt ook hoe zorg, Damsma: ‘Dat is niet een gesprek óver, maar mét stuurders en raadsleden. welzijn, werk en inkomen en zelfs onderwijs op de cliënt. We gaan uit van de 85 procent van de Stimuleer keuze en transpa- elkaar aansluiten. De uitkomst van die processen mensen die hiertoe in staat is – van eigen kracht. rantie Dat stimuleert zorgaan- hangt af van plaatselijke omstandigheden, maar Die andere 15 procent moeten we goed ondervan- bieders goede zorg aan te bie- óók van politieke keuzes. gen, want niemand mag door het ijs zakken.’ den tegen een passende prijs. ‘Dit is Richt een (online-)keuzeplatform twee – Waarom deze hervorming? in en gebruik pgb’s. Geef (klei- Zonder hervorming gaat in 2040 zo’n 40 procent ne) innovatieve zorgaanbieders van het gemiddelde gezinsinkomen op aan zorg. ruimte en kansen. Maak ruimte voor de zorg- Als een koekoeksjong vreet de zorg aan budget- de kans ten voor taken als onderwijs, ontwikkelings- coördinator De wijkverpleeg- kundige organiseert zorg voor samenwerking en sociale zekerheid, zegt D66- mensen met eigen kracht als bestuurslid, zorgadviseur en medeauteur van het uitgangspunt. Controle is er door D66-visiedocument Zorg van mensen onderling, professionele toetsing en het om de Michiel Verkoulen. Zonder hervorming staat de mandaat uit de raad. toegankelijkheid van de zorg voor komende ge- Investeer in goede mensen neraties op de tocht, vult Tweede Kamerlid Vera In zorgprofessionals, ambtena- Bergkamp aan. ren, bestuurders en raadsleden. Zij bepalen het succes van uw mens Toch is die bezuiniging niet het enige onderdeel hervorming. Maak succes meetbaar. Meet Tweede Kamerlid van de hervorming, misschien zelfs niet het be- hoe tevreden uw inwoners zijn. langrijkste. Deze hervorming is vooral een om- Denk in ketens Iedereen moet slag in het denken over en organiseren van de een belang hebben bij goede centraal ‘D66 biedt de perfecte zorg. Die is nu kwalitatief hoogwaardig, maar ook zorg tegen een passende prijs. dichtgeregeld en gemedicaliseerd, door een als- Maar pas op voor perverse prik- combinatie van maar uitdijend en steeds complexer stelsel van kels en belangenverstrengeling. rechten en regels. In één zin: na indicatie x heb Pak fraude en misbruik aan. je recht op zorg y. ‘De wal keert het schip’, zegt Leer van fouten Er zal mis- zekerheid en ruimte te stellen’ Michiel Verkoulen. ‘Waarom zou voor twee al- schien iets misgaan. Onderdruk de politieke reflex alles dicht te voor vernieuwing die leenstaande vrouwen van 87 één en dezelfde regelen. Trek er lering uit. Ook uit confectieoplossing werken?’ Dat móét anders, de kennis die is opgebouwd en voor deze hervorming vindt ook Victor Everhardt, D66-wethouder zorg de fouten die het Rijk al voor u in Utrecht. ‘De hamvraag is voor mij: heeft de heeft gemaakt. nodig is’ Utrechter er écht iets aan? Ondersteuning heeft hervorming langdurige zorg 21

het doel dat hij zolang mogelijk zijn eigen leven mannen, sterkere lokale rekenkamers of – com- nieuwe initiatieven te starten – zoals in Limburg, kan , liefst in zijn eigen omgeving. Dat be- missies en vertrouwenspersonen; alles om de waar mensen op een Facebook-achtig platform gint ermee dat je ondersteuning dicht bij de bur- positie van de burger te versterken. Bovendien ondersteuning aanbieden, van hulp bij de bood- ger organiseert met laagdrempelige buurtteams, maakt ze zich – als enige in de Kamer – sterk voor schappen tot gezelschap tijdens het vissen. zodat inwoners de zorgprofessional weten te vin- het borgen van privacy. Samenwerking tussen Niet alleen nieuwe regels, maar ook incidenten den.’ Oftewel: de patiënt formuleert zijn pro- Michiel Verkoulen professionals is goed, maar Bergkamp wil voor- liggen op de loer, want ruimte gedijt slecht zon- bleem, de professional krijgt ruimte om de juiste D66-bestuurslid en zorgadviseur komen dat medische gegevens ongelimiteerd toe- der vertrouwen. Ook daarom is een goed vang- oplossing te vinden. gankelijk zijn. net cruciaal; de hervorming van de langdurige ‘Ik ben De wethouder en het Kamerlid krijgen bijval van zorg moet socialer én liberaler, omdat het één niet drie – Waar staat D66 in dit vraagstuk? Verkoulen. ‘Mensen moeten de ruimte krijgen zonder het ander kan. Die bezuiniging, dat blijft een pijnlijke bood- pas om de zorg te organiseren. Ze moeten zélf aan de schap. Bezuinigen is hard nodig om de zorg be- ‘We mogen de VVD een motie om gemeenten meer vrijheid knoppen zitten. Dat maakt de zorg ademend en vijf – Hoe pak je dit nou lokaal aan? taalbaar, kwalitatief hoogwaardig en toegankelijk te geven. ‘Op die manier hebben we het regeerak- tevreden vatbaar voor vernieuwing.’ Dat kan door eenvou- In iedere gemeente anders, als het goed is. Maar te houden. Maar het moet ook zorgvuldig gebeu- trots zijn koord socialer en liberaler gemaakt’, zegt Berg- diger en logischer stelsel te ontwikkelen, zonder overal met hetzelfde doel. Damsma: ‘We kun- ren, zodat niemand tussen wal en schip valt. ‘Er kamp. als de nieuwe schotten en regels. Zonder onnodige bu- nen mensen verantwoordelijkheid teruggeven is een vermogenstoets, maar ik vraag me af of dat op onze Meer nadruk op de eigen kracht van mensen reaucratie. ‘De vraag ‘kan het eenvoudiger?’ staat én een normale zorgbehoefte creëren, dat wilden genoeg is’, zegt Damsma. ‘Een vorm van inko- hoort bij D66. Er zijn drie ordeningsprincipes, Utrechter centraal in onze Utrechtse aanpak’, beaamt Ever- we toch altijd?’ ‘Je kunt er eigenlijk niet genoeg menspolitiek lijkt me onvermijdelijk. Ik wil niet menselijke, doceert Verkoulen: overheid, markt en ‘mensen hardt. over praten’, vindt Everhardt. Draagvlak schep- als wethouder de situatie meemaken dat ik geen onderling’. De overheid zorgt voor zekerheid en er écht pen is belangrijk, zegt hij, in de samenleving door geld heb voor iemand die zorg nódig heeft.’ sociale en de markt voor efficiëntie, maar mensen onderling Ruimte is een sleutelwoord. Zorgprofessionals belangenorganisaties in een vroeg stadium te be- De omslag biedt ook kansen. Nu bepalen grote in- moet het dominante principe zijn in de langdu- iets aan hebben ruimte nodig om de juiste oplossing voor trekken, maar ook in de raad. ‘Dit is te groot om stellingen vaak het zorgaanbod, de patiënt moet innovatieve rige zorg. ‘Denk aan de oudere die nog prima zelf- individuele problemen te vinden, creatieve zorg- het enkel met de coalitie door te drukken. Als zich maar aanpassen. Dat moet andersom. Dam- standig kan leven, maar af en toe behoefte heeft heeft’ aanbieders om nieuwe vormen van zorg te ont- straks een incident optreedt moet er niet direct sma: ‘De gemeente levert maatwerk, door over de oplossingen aan een praatje of aan hulp bij de boodschappen. wikkelen, gemeenten om integrale oplossingen een Pavlov-reactie ontstaan. Wij gaan over de situatie te praten met ouders, kinderen en gezin- Dat is typisch iets voor mensen onderling.’ Men- in het sociale domein te creëren en burgers om kernwaarden, verder moeten we afstand nemen nen en door te kijken wat mogelijk is in de stad, voor zorg’ sen willen ook langer zelfstandig zijn. In de jaren Victor Everhardt en de professional zijn werk laten doen, zodat wijk of buurt. De gemeente kan recht doen aan tachtig woonden twee op drie ouderen in een te- wethouder Zorg Utrecht onze inwoners ook echt zorg krijgen.’ individuele situaties. Dat past bij D66.’ huis, tegenwoordig minder dan één op de drie. Niet alleen voor bestuurders, maar ook voor D66 staat tussen de uitersten, vertelt Bergkamp. vier – Waar staat D66 voor? raadsleden ligt er een uitdaging van formaat. Zij ‘De VVD gaat uit van ‘de maakbare mens’, de ‘Deze hervorming is de kans om de mens, op stellen de kaders en controleren het college. ‘Het PvdA van de ‘maakbare samenleving’. Beide klop- dit moment verdwaald in regels en indicaties, is belangrijk dat zij blijven investeren, om de ken- pen natuurlijk maar deels. De mens kan veel en centraal te stellen’, zegt Bergkamp. Damsma: nisachterstand in te lopen’, zegt Verkoulen. Ge- daar moeten we ook vanuit gaan. Maar als dat niet ‘Die eigen regie is zo ontzettend belangrijk. ruststellend voegt hij eraan toe dat hij dat ziet ge- lukt, dan hebben we ook een overheid nodig.’ U bent nu aan zet, u bepaalt wat er gebeurt!, beuren, via formele en informele netwerken die Met de PvdA diende het Tweede Kamerlid een houd ik mijn inwoners constant voor.’ overal in het land ontstaan en op bijna wekelijkse motie in om het vervoer van en naar dagbeste- In de Tweede Kamer pleit Bergkamp voor een partijbijeenkomsten. Damsma trekt er wekelijks ding voor de gehandicaptenzorg te ontzien, met goede klachtenregeling, gemeentelijk ombuds- op uit om D66’ers te trainen. Met een knipoog: ‘Ik houd geen vrije zaterdag over, maar ik doe het graag. Dit is een ontzettend uitdagende porte-

Sebastiaan ter Burg feuille. Dit is een kans. Raadsleden moeten niet

foto wachten tot de wethouder een ei legt.’ ■ ‘Ik wil laten zien dat de zorg een bijzondere en uitdagende portefeuille Dit zijn de instrumenten Persoonsgebonden budget (pgb) Kleinschalige initiatieven Mantelzorg Empowerment is: geen kommer en Met een pgb kopen patiënten zelf Overal in het land starten mensen D66 pleit voor goede ondersteuning De burger moet meer regie krijgen. zorg in. ‘Een geweldig instrument’, nieuwe initiatieven, van eenvoudige en faciliteiten voor vrijwilligers en Gemeenten hebben ruimte en kwel, maar een kans zegt de Maastrichtse D66-zorgwet- eetkringen tot professionele respijt- mantelzorgers. De wijkverpleeg- vrijheid nodig. Bergkamp kreeg het houder Mieke Damsma, ‘dat uitgaat huizen en zorgcoöperaties. ‘Het zit kundige, of, zoals in Maastricht, de voor elkaar dat binnen het budget van vertrouwen.’ Bovendien stimu- bij D66’ers in de genen om deze ‘mantelzorgmakelaar’ houdt in de voor de decentralisaties geen finan- om te bereiken wat we leert dit innovatie in het zorgaanbod. initiatieven ruimte te geven’, zegt gaten of mantelzorgers niet over- ciële schotten meer bestaan. In de Tweede Kamer pleit Bergkamp Tweede Kamerlid Vera Bergkamp. belast raken. Bij het herfstakkoord Raadsleden hebben voeding nodig. altijd wilden’ onophoudelijk voor een goede Mensen zitten zelf aan de knoppen sleepte D66 11 miljoen euro extra D66 lanceert binnenkort een online- borging van het pgb als gelijkwaar- en de zorg vernieuwt zich. binnen voor mantelzorg. Daarnaast forum waar raadsleden vragen dig alternatief voor zorg in natura in publiceert het SCP in de zomer van kunnen stellen met deskundigen Mieke Damsma nieuwe wetten. 2014 op initiatief van D66 een onder- en in contact komen met elkaar. zoek naar de effecten van nieuw wethouder Zorg Maastricht beleid op de mantelzorgers. Democraat tekst illustraties 22 23 campagne Jessica Hoogenboom Erik Haverkort

d66webshop.nl Wilt u graag dat D66 de aankomende gemeenteraadsverkiezingen Stel al uw prangende vragen op het speciale digitale Onze website waar u cadeau- glorieus wint, maar heeft u geen tijd of zin om op uw vrije avond 6 Vragenuurtje van onze Tweede Kamerleden op Twitter (hashtag: #vraaghetD66). Elke dinsdag van 13.00 tot en campagnemateriaal kunt of weekend posters te plakken of te flyeren? Geen probleem: 10 tips 13.30 uur, voor het wekelijkse mondelinge Vragenuur bestellen om campagne te voeren vanuit uw luie stoel! in de Tweede Kamer om 14.00 uur. www.d66.nl/ 7 0-uren-vrijwilliger Campagne Doneer! Er zijn verschillende Tips en uitleg over sociale manieren waarop u de media-toepassingen campagne financieel kunt steunen: doe een donatie via iDeal of geef via een eenmalige machtiging: Leestips voeren www.d66.nl/doneer/doe-donatie. 1 Of stort gewoon op rekening- nummer 1.000.000 ten name van • Voor het verkiezings- Democraten 66 in Den Haag. programma en onze vanuit je Hang een D66-poster voor uw richtingwijzers: raam. Het minste wat u kunt doen www.d66.nl/standpunten en zo geregeld, want de poster is bijgesloten in dit nummer. Kwijt? Voor de digibeten en filosofen • Essays over het sociaal- Weggegeven? Download de logo- 8 onder ons: verdiep u in het ware liberale gedachtengoed luie stoel poster van onze webshop en print sociaal-liberale gedachtengoed of bestelt u via de website ’m (in kleur!) uit op A3 formaat. probeer een (van de vele) boeken van de Van Mierlo Stichting: van een van onze (vele) prominen- site.d66.nl/kennis ten. Krachtvoer voor pittige discus- sieavonden met uw vrienden die • Voor iets meer sjeu 3 denken dat het anders kan. (En wie Bestel een koffiemok / werktas / weet kunnen wij de volgende dag raden wij deze recente pennenset / notitieblok uit onze weer een nieuwe lid verwelkomen). titels aan: Henk, Ingrid en webshop en neem mee naar uw Alexander, van Alexander werk (ervan uitgaande dat u achter Pechtold en Langs de een bureau arbeidt. Dakdekkers, afgrond: Tien turbulente verkeersregelaars en dierverzorgers jaren in de geschiedenis hebben misschien meer aan onze kekke T-shirts, jassen, sjaals en van D66 van Menno van 2 keycords). der Land (o.a. verkrijgbaar via www.d66webshop.nl) Bestel een Big Shopper / strandbal / In de aanloop naar de verkiezingen neemt ijskrabber / ballon / zonnebril / lipbalsem / het geroezemoes toe. Wees goed geïnfor- paraplu / fietsbel (ja echt, we hebben meerd en gemotiveerd en sla zo uw slag Wél actief worden het allemaal!) uit onze webshop en geef tijdens verhitte verkiezingsgesprekjes cadeau aan al uw vrienden, familie en bij de bushalte, de koffieautomaat en op U kunt als vrijwilliger veel collega’s. Of stuur ze een toffe borrels en feestjes. betekenen voor uw eigen af- D66-wenskaart voor hun verjaardag. 9 Zet de D66-handtekening 5 deling of regio. Kijk daarvoor standaard onder uw e-mails, op de website van uw lokale plaats het ‘Steun D66!-blok’ D66-afdeling. Landelijk actief op uw website of gebruik onze 10 worden? Kijk op: www.d66.nl/ fantastische achtergrondjes voor doe-mee-als-vrijwilliger uw mobiele telefoon. Ook leuk: Ga stemmen! Nee, dat gaat niet plaats een D66-‘speldje’ in uw vanuit uw luie stoel. Kunt u echt Facebook- of Twitterafbeelding. niet stemmen? Machtig een D66-vriend(in) om dit voor u te doen (zie achterzijde stembiljet voor meer informatie).

Word lid van onze LinkedIn- en Facebook-groep. En: volg D66 4 op Twitter en retweet onze mensen; zo helpt u hen hun boodschap te verspreiden. Bekijk de kandidatenpagina’s voor de Twitteraccounts van de kandidaten: twitter.com/#!/D66/d66lijst. Nieuw: Like onze Google+ pagina en discussieer mee! Democraat tekst fotografie 24 25 D66-stadsdiner Jessica Hoogenboom Lotte Koster

betere stad maken. Of beter gezegd: een nóg bete- re stad. Tijdens het diner blijkt vaak dat de gasten meer met elkaar gemeen hebben dan ze aanvanke- lijk dachten. Na afloop zie je ook dat er altijd druk visitekaartjes worden uitgewisseld.’

Het gezelschap van vanavond is inderdaad van alle markten thuis. Naast de internetonderne- mer zit een diaken van de Oude Kerk; daarnaast is een modeontwerpster druk in gesprek met een zorgverlener, en aan de overzijde van de tafel heb- ben een bekende dj en een kandidaat-raadslid van D66 elkaar gevonden. Allemaal hebben ze zich kort voorgesteld door een voorwerp te laten zien dat hun relatie met de stad symboliseert, zoals de blokkendoos van jobcoach Vonk. Aan Na de vrolijke introductie legt Sebastiaan Capel de regels van het Stadsdiner uit: ‘Als het eten op tafel staat, kunnen jullie onderling praten en discussi- ëren, maar tussen de gangen doen we het gesprek met z’n allen. Het gaat ons om twee vragen: Wat vinden jullie goed aan de stad? En vraag twee: wat tafel kan en moet er beter? Eet smakelijk alvast!’

Na het voorgerecht van pompoensoep, carpaccio en bruschetta’s, vraagt Capel de aandacht. ‘Nou mensen, zeg het maar; wat gaat er goed in de stad?’ Vol vuur vertelt Jan Willem Vonk Eerst worden er wat algemeenheden geroepen, zo- met… wat hij in het dagelijks leven doet, terwijl hij een als ‘de leefbaarheid van de stad’ en ‘het ruime cul- toren bouwt van bontgekleurde blokjes. ‘Ik ben tuuraanbod’. Maar het wordt al snel concreter. ‘Die jobcoach bij het vip-team van het amc. vip be- nieuwe bloembakken op de bruggen; die maken Het Amsterdamse gemeenteraadslid Sebastiaan tekent: Vroege Interventie Psychose. Wij helpen de stad niet alleen mooier, maar ze geven mij als jongeren na hun eerste psychose hun leven weer bewoner ook het gevoel dat er voor de stad wordt Capel wil zich laten inspireren door actieve stads- op te pakken. Dat is een lang, fragiel proces. Deze gezorgd, dat er over na wordt gedacht.’ Meerdere genoten. Daartoe houdt hij regelmatig ‘Stads- blokkentoren symboliseert dat. Als je het te snel mensen roemen de toegenomen kindvriendelijk- of te hoog stapelt, dondert te boel zo weer om.’ heid – ‘overal zijn mooie, schone parken’, maar ook gesprekken’ en ‘Stadsdiners’. De maandelijkse Zijn tafelgenoten zijn er stil van. Er volgt een en- de Amsterdamse Poort, het winkelcentrum van de etentjes met ondernemende bewoners organiseert thousiast applaus. ‘Wie is de volgende?’, vraagt immer verfoeide Bijlmer, krijgt veel lof: ‘Ongelo- D66-raadslid Sebastiaan Capel, moderator en or- felijk, als je dat vergelijkt met tien, twintig jaar ge- Capel samen met zijn D66-fractie. ‘Deze mensen ganisator van deze avond. Een stralende, rood- leden! Het is echt een happening place geworden.’ zijn de voedingsbodem van onze ideeën voor harige dame staat op en houdt een zilverkleurige Ten slotte gaat er nog een groepspluim naar PvdA- De eerste Stadsdiners van de Amsterdamse D66- beker omhoog. ‘Ik ben Floor Ziegler en ik ben ar- burgervader Eberhard van der Laan. ‘Hij had een fractie stammen uit 2009. Sinds 2012 vinden de een nog betere, leefbaardere stad.’ tistiek leider van de Noorderparkkamer, de cultu- D66’er kunnen zijn!’, grapt een tafelgenoot. avonden ongeveer maandelijks plaats. In die an- rele huiskamer van Amsterdam-Noord. In 2009 derhalf jaar tijd hebben al meer dan honderd gas- won ons buurtproject de Droomstad-prijs voor Geen politiek café ten plaatsgenomen aan de lange houten tafel in de beste bijdrage aan een betere stad. Zo’n prijs Op de placemats en de tafelnaambordjes staat het het knusse huisrestaurant. Capel: ‘Dit was het gun ik álle Amsterdammers die hun talenten ont- D66-logo. Maar: D66 beter op de kaart te zetten is tiende diner. Gemiddeld hebben we 10 tot 12 gas- wikkelen, voor henzelf en voor onze stad.’ niet het primaire doel van deze Stadsdiners, zegt ten per avond. Bij de eerste edities nodigden we initiatiefnemer Sebastiaan Capel. ‘Natuurlijk, de vaak mensen uit het ‘klassieke netwerk’ uit: hoge Bont gezelschap genodigden weten dat ze bij D66 aanschuiven, ambtenaren, directeuren van woningbouwver- Aan de lange houten tafel in huiskamerrestaurant maar ik laat partijpolitiek op zo’n avond zoveel ‘Het is vaak enigingen. Maar dat was teveel ons-kent-ons, Met Smaak in Amsterdam-West zitten zestien mogelijk achterwege, het is geen politiek café. Als een bont merkten we. Toen zijn we breder gaan uitnodi- Amsterdammers. Ondernemende, geëngageer- mensen ons aanspreken op onze standpunten of gen. Gasten kunnen zelf nieuwe deelnemers uit- de bewoners en ondernemers die iets bijzonders er vragen over hebben, dan lichten we die uiter- gezelschap, nodigen en we houden de media goed in de gaten: doen in en voor hun stad. Mensen waaruit raads- aard graag toe. Maar het gaat niet om ons, het gaat soms liggen heeft iemand iets bijzonders gedaan of te vertel- lid Sebastiaan Capel en zijn D66-collega’s hun om de stad. Bovendien willen we dat mensen zich len? Ja, we selecteren best streng; je kunt niet zo- inspiratie en ideeën halen om van Amsterdam vrij voelen om zich uit te spreken, ongeacht hun hun werk- maar aanschuiven.’ een nog betere, leefbaardere stad te maken. Capel: politieke voorkeur. Dat hoort ook bij wie wij zijn: zaamheden Fractiemedewerker Marten Admiraal regelt de ‘Het is vaak een bont gezelschap, soms liggen hun open, transparant en geïnteresseerd. Daarom past praktische zaken van het diner, zoals het bijhou- werkzaamheden mijlenver uit elkaar. Maar wat zo’n informeel en gemêleerd Stadsdiner ook zo mijlenver den van de gastenlijst en het versturen van de uit- hen en ons bindt is: ze willen van Amsterdam een goed bij D66.’ uit elkaar ’ nodigingen. ‘Een week voor het diner is het altijd 26 D66-stadsdiner Democraat artikel 27 essay Van Mierlo Stichting

‘Wat alle tafelgenoten Verbondenheid tussen mensen gedijt het beste op kleine bindt: schaal: lokaal en dichtbij, persoonlijk en niet-anoniem. de wens De toegenomen behoefte hieraan lijkt in strijd met het Tien tips om zelf een om van individualiseringproces, maar is dat (juist!) niet, betoogt D66-stads/dorpsdiner te organiseren Amsterdam Corina Hendriks.

Geld Reserveer een fractiebe- een nóg drag voor minimaal drie diners. betere stad Onderzoek wat je met dit geld kunt doen voor zo’n 12 gasten: te maken ’ is een driegangen-diner te duur? Organiseer het diner bij een me- dewerker thuis of overweeg een lunch of ontbijt. Locatie Zoek een goed bereik- baar restaurant of buurthuis waar je een aparte ruimte met een lange tafel kunt regelen. Medewerkers Zorg voor mi- nimaal twee medewerkers die zich aan het dinerconcept willen even spannend: komen ze allemaal? Hoeveel cou- we dat. Nu is het aanbod zo klein; ze verdienen committeren. Zowel aan de or- verts moeten we bestellen? Maar gelukkig komen teveel voor sociale huur en te weinig om te kopen. ganisatie ervan, als het aanwezig afzeggingen weinig voor; mensen voelen zich Of ze krijgen geen hypotheek, omdat ze zzp’er zijn tijdens de diners. Moderator Zorg voor een goede toch wel vereerd dat ze uitgenodigd worden voor zijn of een jaarcontract hebben.’ gespreksleider die structuur aan- zo’n exclusief diner.’ brengt tijdens het diner. Tip: kies Naast Stadsdiners organiseert Capel ook ‘Stads- twee centrale vragen en behan- Ambtenaren gesprekken’, die hij één-op-één voert. Soms ko- del die groepsgewijs tussen de Tijdens het hoofdgerecht van pasta puttanesca, men die voort uit een Stadsdiner. ‘Tijdens zo’n drie gangen door. kalfsvlees en groene salade wordt er druk gedis- Stadsgesprek kan ik dieper ingaan op een speci- Dag Plan een vaste, doorde- cussieerd tussen de tafelgenoten. Nadat alle vor- fiek onderwerp.’ Inmiddels zit hij al op nummer weekse avond. De vrijdagavond ken en messen zijn neergelegd, roept Capel op 47. ‘Al deze mensen zijn mijn bron van informa- Een en het weekend vinden mensen vraag twee te beantwoorden: wat kan er beter? tie, maar bovenal: inspiratie. Na zo’n gesprek kun vaak onprettig, het is ten slotte Gratis internet, wordt er meteen geroepen. Rui- je weer op volle kracht vooruit.’ ■ werk gerelateerd – hoe leuk zo’n bondgenootschap diner ook is. mere openingstijden voor de horeca blijkt ook Serie Plan minimaal drie diners een populair item. Meer betaalbare woningen voor meer informatie van individuen in een jaar. Herhaling is de kracht voor middeninkomens, zowel huur als koop, is www.sebastiaancapel.nl/Stadsgesprekken van deze formule. ook een breed gedragen wens. Maar het belang- door Corina Hendriks Gastenlijst Zorg voor een di- rijkste onderwerp van deze avond: een beter fa- verse, interessante gastenlijst. ciliterende lokale overheid. Die minder star is en En maak een back-uplijst i.v.m. meer samenwerkt met ondernemers. Ook zou- afzeggingen. Ga uit van 10-15 den ambtenaren onderling meer moeten samen- gasten per diner (inclusief de 2 werken. Floor Ziegler, van buurtinitiatief Noor- medewerkers). derparkkamer: ‘Om iets voor elkaar te krijgen, Sebastiaan Capel Uitnodiging Nodig de gasten zo’n vier weken van tevoren uit. spreek ik soms meer dan vijftig ambtenaren in leeftijd: 38 Herhaal de uitnodiging een week één week! Het zijn allemaal goedwillende men- woonplaats: Amsterdam voor het diner. Verstuur de uit- sen, maar ze werken vaak totaal langs elkaar heen. functie: Gemeenteraadslid nodigingen persoonlijk, gebruik Dat is ontzettend frustrerend voor een sociaal Amsterdam, lijsttrekker geen cc-adressering. ondernemer zoals ik, want ik werk juist op het Amsterdam-Zuid, Administratie Maak een verslag breukvlak van al die verschillende portefeuilles.’ zelfstandig beleids- en van de avond en verwerk de communicatieadviseur besproken onderwerpen in een Het zijn allemaal onderwerpen die D66-raads- themalijst. En houd de invitatie- lid Sebastiaan Capel aan het hart gaan. Zijn eigen D66 heeft momenteel en gastenlijst goed bij. portefeuilles: Wonen, Economische Zaken, Ar- 7 van de 45 zetels in Nazorg Stuur alle gasten na Amsterdam afloop een bedankje voor hun beidsmarkt, Wijkaanpak en Luchthaven. Wat is aanwezigheid en de contactlijst volgens hem op dit moment het belangrijkste van hun tafelgenoten. Stuur ze onderwerp voor de stad Amsterdam? ‘Een groter ook z.s.m. (een link naar) het ver- huurwoningaanbod voor middenkomens en ste- slagje van de avond toe. delijk gerichte gezinnen. ‘Modale huur’, noemen essay 28 29

e verwachte lage opkomst voor de gemeente- misch van aard (collega’s), soms cultureel, en veel vaker sociaal en vriendschappe- raadsverkiezingen in maart dit jaar – in 2010 lijk (vrienden en familie). Of zelfs een heel basaal gevoel van medemenselijkheid. lag de opkomst iets boven de 50% – doet iets Verbondenheid tussen mensen, en in welke vorm deze vorm krijgt, is niet iets wat anders vermoeden, maar ‘lokaal’ is booming makkelijk van bovenaf, door een staat en regels op te leggen is. Een gevoel van ver- in Nederland. Al dan niet ingegeven door een bondenheid is niet voor te schrijven, maar komt – meestal vanzelf – tussen mensen terugtrekkende overheid, teleurstelling of in het maatschappelijk domein tot stand. Doordat mensen met elkaar in contact ko- juist optimisme, schieten lokale initiatieven men, met elkaar optrekken, iets samen organiseren. Buiten een algemeen gevoel van en acties van mensen onderling als padden- medemenselijkheid (bijvoorbeeld een gevoel van verbondenheid met onbekenden stoelen uit de grond. De voorbeelden zijn die het slachtoffer zijn van een natuurramp), gedijt verbondenheid het beste op re- nagenoeg bekend: buurtbewoners die ver- latief kleine schaal: niet-anoniem, maar persoonlijk met frequente contacten en ge- waarloosde speeltuinen opknappen, zonne- sprekken. panelen op het dak van de school aanleggen, auto’s of gereedschap delen, koken voor een- zame ouderen etc. Voorbeelden van de eigen ‘Om het simpel te formuleren: wat heb je kracht van mensen onderling, zoals de Van Mierlo Stichting dit fenomeen in een aan individuele vrijheid als je deze vrijheid Deerdere publicatie noemde (vms 2009; 2011). Naast de eigen kracht van mensen onderling op lokaal niveau, laten deze voorbeel- om te leven niet met anderen kunt delen’ den volgens ons nog iets anders zien: de menselijke behoefte aan nabijheid, zinge- ving, persoonlijk contact, ergens bijhoren en aan ‘iets samen doen’. Die behoefte is er altijd en altijd al geweest – zij maakt ons mens – maar komt de laatste jaren sterker Het is vooral deze interactie tussen mensen op kleine schaal die we bij de inrichting naar de maatschappelijke voorgrond. Ergens tijdens het genieten van de materiële van onze samenleving over het hoofd zijn gaan zien. In de 20ste eeuw tuigden we geneugten van onze consumptiemaatschappij van nooit genoeg, en van onze onge- een bureaucratisch systeem op om rechtvaardigheid te borgen (én om individuele breidelde vrijheid in de geïndividualiseerde samenleving, zijn we ons wat verloren vrijheid te beschermen) en een marktsysteem om efficiënt onze behoeften te be- gaan voelen. De cijfers over gevoelens van eenzaamheid (30 procent van de volwas- vredigen. Deze systemen zijn goed en nodig voor ordening op grote schaal, maar sen Nederlanders voelt zich soms eenzaam) en keuzemoeheid of zelfs keuzestress kunnen per definitie niet de verbondenheid creëren waar mensen ook naar verlan- spreken boekdelen. De markt kan ons hier niet bij helpen, zo blijkt steeds weer. De gen. Zie hier de opkomst van mensen onderling als derde ordeningsprincipe (naast markt is meestal anoniem en levert geen geborgenheid op. Maar ook bij het over- marktprincipes en bureaucratische principes), als manier om onze samenleving in heidsloket voelen we ons een anoniem nummertje in de rij. Steeds meer zoeken te richten (vms 2011). Via het principe van mensen onderling kan vertrouwen, be- mensen daarom de nabijheid van andere mensen; lokaal en dichtbij, persoonlijk en trokkenheid en verbondenheid worden gegenereerd. niet-anoniem. Positieve en negatieve vrijheid Het sociaal-liberalisme onderkent dat dit verlangen naar verbondenheid ons mens ‘Ergens tijdens het genieten van de materiële maakt, en dat dit dus ook onze individuele vrijheid vormt. Om het simpel te formu- leren: wat heb je aan individuele vrijheid (in de zin van de vrijheid als afwezigheid geneugten van onze consumptiemaatschappij van bemoeienis) als je deze vrijheid om te leven niet met anderen kunt delen, en als van nooit genoeg zijn we ons wat verloren je geen relaties met anderen kan aangaan? Een mens vormt geen eiland; we worden (meestal) pas gelukkig en voelen ons vrij als we ons leven met anderen delen. Het gaan voelen’ sociaal-liberalisme gaat dus uit van een bredere definitie van vrijheid: niet alleen als de afwezigheid van bemoeienis van anderen (ook wel ‘negatieve vrijheid’ ge- noemd), maar ook als vrijheid die mogelijk wordt gemaakt door en met hulp van an- Vrijheid in verbondenheid deren (ook wel ‘positieve vrijheid’ genoemd). De staat maakt deze laatste vrijheids- Betekent dit dat we af willen van onze individuele vrijheid waarvoor we in de 20ste vorm mogelijk door bijvoorbeeld onderwijs en een basisuitkering, maar ook andere eeuw zo gevochten hebben? Dat we terug willen naar het gemeenschapsgevoel van mensen kunnen hierbij een rol spelen op kleine schaal. We hebben elkaar nodig; we de verzuilde jaren ’40 en ’50? Wij menen van niet. Het lijkt er veel meer op dat we kunnen het niet alleen. onze individuele vrijheid willen koppelen aan een gevoel van verbondenheid, van Individuele vrijheid en ‘samenzijn’ vormen dus wat ons betreft geen tegenpolen, samenzijn, met andere individuen. Ik, maar ook wij dus. En dit is in algemene be- maar versterken elkaar juist. Dit betekent ook dat ‘individualisering’ als proces vol- woordingen waar het sociaal-liberalisme, als politiek-theoretische stroming binnen gens ons niet de hoofdschuldige is van breed gedeelde gevoelens van eenzaamheid, het liberalisme, om gaat. Letterlijk verwijzen de twee samenstellende delen naar verhuftering in de samenleving en het ogenschijnlijke verval van waarden en nor- ‘vrijheid’ (libertas) en ‘bondgenootschap’ (societas): vrijheid in verbondenheid. men. We leven in een individualiserende samenleving waarin we nog op zoek zijn Over individuele vrijheid is veel geschreven en gezegd, over deze verbondenheid naar een nieuwe balans tussen individu en samen. We hebben ons al wel ontwor- veel minder, laat staan over hun onderlinge samenhang. Als we het tegenwoordig steld aan de knellende sociale verbanden van weleer, maar er is nog weinig voor te- hebben over ‘verbondenheid’, dan verwijst dit meestal naar een soort algemene ver- rug in de plaats gekomen. We missen de ankerpunten, de nabijheid en verbonden- bondenheid langs nationale of culturele lijnen. ‘Wij Nederlanders’, zeg maar. Er zijn heid van vroeger, en weten nog niet hoe die te vinden in de meer open, gelijkwaar- echter vele soorten verbondenheid; ook globaal, regionaal en lokaal; soms econo- dige en flexibele ‘netwerk’-verbindingen van de 21ste eeuw. essay 30 Democraat 31 Van Mierlo Stichting

Er is zelfs meer individualisering nodig. Individuen die het zelfregulerende vermo- Heeft u gen hebben om op eigen kracht en zonder angst hun eigen beslissingen kunnen ne- men, zijn in staat om op echt gelijkwaardige basis verantwoordelijkheid te dragen voor anderen. Zoals Herman Wijffels, prominent CDA-lid en econoom, het een al een idee? paar jaar geleden mooi verwoordde: we bewegen ons van een samenleving met de Idee is het politiek-wetenschappelijk tijd- mens die leeft als onderdeel van een gemeenschap naar een samenleving waarin het schrift van de Van Mierlo Stichting. Idee is individu leeft met verantwoordelijkheid voor het geheel. Deze verantwoordelijk- een tijdschrift waarin wetenschappers, be- heid is de volgende logische stap in het proces van individualisering. Dat maakt ons langenbehartigers en andere nadenkende pas echt een individu, dat zich ook bewust is van zijn rol in, en bijdrage aan, de sa- burgers stilstaan bij de kernvragen waar- menleving. voor een open samenleving zich gesteld ziet. Vragen die sociaal-liberalen raken en De eerste stappen hiervoor worden al gezet, vooral op het lokale niveau. De veel- stellen. Vragen over de toekomst van onze heid aan initiatieven die mensen onderling met veel enthousiasme in buurt en wijk democratie, over hoe we (meer)waarde optuigen, laten wat ons betreft zien hoe ‘vrijheid in verbondenheid’ vorm krijgt in creëren en meten, en over nieuwe vormen een individualiserende samenleving. Dichtbij en tussen mensen onderling. ■ van leiderschap. Idee staat even stil in een tijd waarin iedereen het te druk heeft voor alles. Sta ook even stil en krijg een Idee. Corina Hendriks is wetenschappelijk medewerker bij de Van Mierlo Stichting (VMS). In het voorjaar van 2014 verschijnt er een boek over dit thema. verschijnt 6 x per jaar Literatuur ca. 50-60 pagina’s VMS (2011). Ordening op Orde: een sociaal-liberale visie op de verhouding tussen mens, markt en overheid. Den Haag: Mr. Hans van Mierlo Stichting. Een jaarabonnement op Idee kost € 36,– VMS (2009). Vertrouw op de eigen kracht van mensen. Den Haag: Mr. Hans van Mierlo Stichting. Voor studenten geldt een speciaal tarief van € 21,– per jaar. Het abonnement gaat per direct in (opzegtermijn 1 maand).

Meld je aan via [email protected] (Corina) of www.mrhansvanmierlostichting.nl

save-the-date

Van Mierlo Symposium 2014 De Van Mierlo Stichting (VMS) is het wetenschappelijk bureau van D66 voor het sociaal-liberaal gedachtegoed. Het wetenschappelijk bureau werd in 1972 opgericht en heeft tot doel om het sociaal-liberalisme te verdiepen en te verbreden. Daartoe ontplooit ze tal van activiteiten; naast het op regelmatige basis publiceren ‘Welk probleem lossen we nu eigenlijk op?’ van essays en rapporten over een verscheidenheid aan thema’s, organiseert de Van Mierlo Stichting ieder jaar de Marchantlezing (najaar) en het Van Mierlo Symposium (voorjaar), en draagt ze bij aan de opleidingen van D66 over het gedachtegoed. Ook geeft ze zes keer per jaar het tijdschrift Idee uit. Achtergronden bij de hervormingsagenda van D66 28 maart Interesse in een regelmatige update van de activiteiten van de Van Mierlo Stichting? Met: , Paul Schnabel en Joris Backer Meld je via MijnD66.nl aan voor de nieuwsbrief. Utrecht Democraat 32 33 thema-afdelingen

Economie Met behoud van

De werkgroep Corporate Governance van tech, Bouwfonds, SNS en de Libor-gate af- onze ‘Rijnlandse’ perspectief dat ruimte biedt voor gebiedsge- de thema-afdeling Economie vraagt zich faire. Maar ook in de publieke sector kennen benadering zullen we richt maatwerk, maar ook een basis is voor af hoe good governance gerealiseerd we bestuurlijk zonnekoning-gedrag (Rochda- duurzame ruimtelijke keuzes bij conflicteren- kan worden. Zij doet hierbij een beroep le), onrealistische groeiambities (InHolland), moeten zoeken naar de ruimteclaims. op D66’ers die actief zijn als bestuurder en onbekwaam risicomanagement (Vestia), stra- een nieuwe en bredere toezichthouder. tegische blunders (Meavita thuiszorg) en be- De afdeling organiseert discussiebijeenkom- stuurlijke angstsfeer (COA). Dit heeft geleid kijk op governance sten, expertmeetings en ledenvergaderingen. De kwaliteit van toezicht is de laatste jaren tot stevige kritiek op bestuurders en toezicht- Begin 2014 wil de thema-afdeling haar visie meerdere malen negatief in de publiciteit ge- houders en een reeks van codes met als ba- Met nog meer regels wordt geen betere go- voorleggen aan politici en bestuurders. Daar- weest. Het bedrijfsleven liep daarbij voorop sis de Corporate Governance Code (CG-co- vernance gerealiseerd. Met behoud van onze naast brengt de thema-afdeling moties en met voorbeelden als Ahold, ABN AMRO, Im- de) en de visie DNB Toezicht. ‘Rijnlandse’ benadering zullen we moeten amendementen in op congressen. Verdieping zoeken naar een nieuwe en bredere kijk op is mogelijk in werkgroepen, zoals de werk- governance. Daarom heeft de werkgroep groep IJssellijn/Twentelijn. De nieuwsbrief Corporate Governance van de thema- verschijnt vijf keer per jaar. afdeling Economie zichzelf de vraag gesteld hoe good governance – mét behoud van het vertrouwen in en de kracht van profes- De thema-afdeling sionals, bestuurders en toezichthouders – vindt dat vanuit gerealiseerd zou kunnen worden. Hieruit is een ‘green paper’ voortgekomen, waarin een heldere en het thema corporate governance in de breed- samenhangende, te is verkend. Dit document is te vinden op Ruimte en mobiliteit www.d66economie.nl sociaal-liberale De thema-afdeling Ruimte en Mobiliteit we werken; ruimtelijke effecten van klimaat- toekomstvisie richting Gezocht: D66-toezichthouders kijkt vooruit, met de D66-richtingwijzers in verandering; duurzame steden en bereikbaar- De werkgroep doet aan slow cooking en wil de hand. Hoe richten we Nederland zoda- heid; de nieuwe achterstandswijken... moet worden gegeven gefundeerd en doordacht tot standpunten nig in dat we: droge voeten (blijven) hou- aan de ruimtelijke komen. Een eerste stap daarbij is een ronde- den, gezonde(re) lucht inademen, onze na- De thema-afdeling vindt dat vanuit een hel- tafelconferentie met D66’ers die actief zijn als tuur behouden blijft, onze steden leefbaar dere en samenhangende, sociaal-liberale ontwikkeling bestuurder en toezichthouder in een diver- zijn en dat we mobiel blijven? toekomstvisie richting moet worden gegeven siteit van organisaties. Hierbij willen we hen aan de ruimtelijke ontwikkeling. Met daarbij Wilt u meedoen en meepraten? U bent van ideeën en mogelijke standpunten voorleggen De uitdagingen van deze thema-afdeling zijn ruimte voor flexibiliteit en inbreng van bur- harte welkom. De voorzitter Aart Karssen en met hen in discussie gaan. fors en allesomvattend: groei, stagnatie en gers, ondernemers, maatschappelijke organi- ([email protected]) en de secretaris Interesse? Neem dan contact op met: Tom krimp van bevolking en economie; leegstand saties en de verschillende overheden. Zowel Chantal Zeegers ([email protected]) vertellen Willem den Hoed ([email protected]) of en overaanbod van bedrijventerreinen; veran- ruimte voor het individu als kaders om collec- u graag meer. Aanmelden kan bij Theo Fam- Dick van Ginkel ([email protected]). deringen in het winkelaanbod; ict en het nieu- tieve waarden te beschermen. Een toekomst- bach ([email protected]).

Duurzaam De thema-afdeling

Een bruisende groep van jonge onderne- die op het najaarscongres van 2 november Duurzaam is een netwerk provincies, de landelijke én Europese politiek. mers en professionals met ideeën. Ideeën jl konden worden aangeboden aan het Lan- van ongeveer 400 Er is direct contact met de betrokken Tweede over hoe een gezonde planeet en samenle- delijk Bestuur. Kamerleden, zoals , ving samengaat met een gezonde econo- betrokken D66-leden, Kees Verhoeven en Wouter Koolmees; en op mie. Dat is Duurzaam, de thema-afdeling D66 Duurzaam heeft ook meegewerkt aan met een bestuur en Europees niveau natuurlijk met Gerben-Jan die duurzaamheid vormgeeft binnen D66. één van de vijf ‘richtingwijzers’, uitgebracht Gerbrandy. door de Van Mierlo Stichting: Streef naar een een zestal werkgroepen Deze thema-afdeling geeft niet alleen vorm Duurzame en Harmonieuze Samenleving. Wat ons bindt is het inzicht dat bedrijven, ste- met ideeën, maar ook door het ontwikkelen Dit boekje geeft een sociaal-liberale visie op den, met een bestuur en een zestal werkgroe- den en landen die inzetten op duurzaamheid van projecten. Het plan voor zonne-energie duurzaamheid. Over duurzaamheid als inspi- pen: Duurzaam landgebruik en biodiversiteit; het economisch en sociaal beter doen dan zij – als alternatief voor een windmolenpark – in ratie voor vernieuwing, maar ook over eigen Energie en klimaat; Grondstoffen, Duurzame die vasthouden aan de economie van fossiele de stad Utrecht is een voorbeeld waar nu aan verantwoordelijkheid en kansen. economie, Power to the People en Sociale brandstoffen, bio-industrie en uitputting van wordt gewerkt. Een andere actie is de crowd- duurzaamheid. De werkgroepen maken ach- grondstoffen. funding voor zonnepanelen op het dak van De thema-afdeling Duurzaam is een net- tergrondmateriaal en doen voorstellen voor het Landelijk Bureau van D66 in Den Haag, werk van ongeveer 400 betrokken D66-le- verkiezingsprogramma’s, voor gemeenten, www.d66duurzameontwikkeling.nl thema-afdelingen 34 Democraat Nederland 35 boekhandel

Democratie en Rechtsstaat

Op 9 december organiseerden de be- Is het huis van Thorbecke nog wel vol- stuurdersvereniging van D66 en de the- ma-afdeling Democratie en Rechtsstaat doende toegerust om de grote vragen gezamenlijk een avond over ‘Populisme van deze tijd aan te kunnen? Sinds de in de gemeenteraad’. Tweede Kamerlid trapte de avond af. Tweede Wereldoorlog zijn tal van vari- anten van mogelijke bestuurlijke reor- Schouw vindt dat politici alert, nauwkeurig en gericht moeten reageren op populisten. ganisaties de revue gepasseerd. Daaraan ‘Het is belangrijk dat we populistische par- liggen tal van analyses ten grondslag tijen niet isoleren, zodat het beeld ontstaat dat zij geen deel uitmaken van de politiek’, over vraagstukken als slagvaardigheid, aldus Schouw. Samenwerking met populis- integraliteit, politieke controle en de- Prof. mr. Hans Engels (1951)

fotografie Eelco Roos tische partijen en de inhoudelijke politie- is lid van de D66-fractie in de ke discussie laten de burger juist zien dat mocratische legitimatie. Die analyses Eerste Kamer. Van 22 juni 2010 populistische partijen stellingen opwerpen en het debat over het binnenlands be- tot 7 juni 2011 was Engels fractie- zonder inhoudelijke argumenten. Na de ver- voorzitter; sinds 7 juni 2011 is kiezingen is het dus juist goed om populisti- stuur hebben echter niet geleid tot een Integratie en Participatie hij vice-fractievoorzitter. sche partijen politieke verantwoordelijkheid ingrijpende herstructurering. Waarom Met ingang van 1 januari 2014 is Het Nederlandse en Europese immigra- LOS) en Mary-Ann Schreurs (D66-wethou- te geven. Deze partijen krijgen dan ook ‘re- prof. Mr. Hans Engels bijzonder tiebeleid stonden dit jaar volop in de der Eindhoven). genten’ en gaan tot het politieke werkveld blijkt het in Nederland zo moeilijk om hoogleraar decentrale overheden politieke schijnwerpers door onder an- Er ontstonden verhitte discussies over behoren. de bestuurlijke organisatie aan te pas- (Oppenheimleerstoel) aan de dere het overlijden van de Russische zware onderwerpen, zoals het asielbeleid Rijksuniversiteit Groningen, asielzoeker Aleksandr Dolmatov en inzake LHBT’s (Lesbisch, Homo, Biseksu- sen? Dit boek neemt geen stelling, maar en tot 1 januari 2014 bijzonder dramatische bootrampen met migran- eel en Transgender) en 1F’ers (vermeende Het is belangrijk dat wil inzicht geven in de wortels van ons hoogleraar gemeenterecht/ge- ten voor de Italiaanse kust. De thema- eigen betrokkenheid bij oorlogsmisdaden we populistische meentekunde (Thorbeckeleer- afdeling Integratie en Participatie is en mensenrechtenschendingen). Maar bestuursstelsel, in de huidige vraag- partijen niet isoleren stoel) aan de Universiteit Leiden. hét D66-platform voor leden die willen deze discussies resulteerden wel in con- stukken en opgaven van de overheid, zoeken naar passende antwoorden crete aanbevelingen die aan woordvoer- Drs. Rien Fraanje is senior en aanbevelingen om deze uitdagingen ders van de TK en EP zullen worden ge- Na de opening van Gerard Schouw gingen de politiek-bestuurlijke cultuur en de adviseur van de Raad voor het het hoofd te kunnen bieden. communiceerd. Eric Boog (D66-wethouder in Hilversum), lijnen die wellicht van daaruit kunnen openbaar bestuur en de Raad John Bijl (debatdeskundige en oprich- voor de financiële verhoudingen. De thema-afdeling wil in de toekomst nog ter van het Periklesinstituut) en Nelleke de worden getrokken naar de toekomst. veel meer mooie activiteiten organiseren. Smoker (D66-fractievoorzitter in Dordrecht) Ook willen de leden een toegankelijke en onder leiding van Gerolf Bouwmeester met zichtbare kennisbank worden en het debat elkaar in debat over populisme in de ge- op deze beleidsterreinen in de partij aanja- meenteraad. gen en vormgeven. De algemene conclusie van de avond luidt De bestuurlijke De leden willen een dat het gesprek met de burger erg belang- organisatie rijk is. Zo is het noodzakelijk om – los van van Nederland toegankelijke en rationele argumenten – emoties bij burgers De Zo organiseerde de thema-afdeling in sa- zichtbare kennisbank te benoemen. Indien dit niet wordt gedaan Historie, menwerking met Route66 op 5 oktober het ontstaat er frustratie bij bewoners en on- grondslagen, Symposium Asiel en Vluchteling in Eind- worden en het debat dernemers. Deze frustratie is een voedings- hoven. In gezelschap van genodigden en bodem voor populisme. Ook is het belang- bestuurlijke werking en debat vluchtelingen werd tijdens de lunch ken- op deze beleidsterreinen rijk om duidelijkheid te creëren: waarom nisgemaakt met de Congolese, Burunde- in de partij aanjagen wordt er een bepaalde stelling ingenomen? Uitgeverij Kluwer se en Guineese keuken. Daarna was het en vormgeven Indien de redenering achter de besluitvor- 136 pagina’s woord aan René de Bruin, Chef de Bureau ming duidelijk is, voorkomt dit frustraties organisatie ISBN 978 90 1311 9114 van UNHCR Nederland, die met enthousi- en onbegrip. Tot slot is het belangrijk om asme, humor en kennis van zaken de dis- Denk jij te beschikken over bruikbare in contact te blijven. Gebrek aan politieke cussies leidde tussen en met de aanwe- kennis, of voel jij je gewoon betrokken bij betrokkenheid – of de schijn ervan – zorgt € 35,– zige panelleden: Alessandra Ricci Ascoli de beleidsterreinen migratie, integratie en voor onbehagen. Dus: benoemen, uitleg- van (Amnesty International), Jan Murk (UNI- participatie? Mail dan naar d66integra- gen, betrokkenheid tonen en in gesprek CEF en Nidos), Rian Ederveen (Stichting [email protected] blijven. Nederland Democraat fotografie 36 37 in beeld Jan Remmert Fröling

Stralende Sophie

‘Ik ben ontzettend blij met de steun en het vertrouwen dat ik heb gekregen van de leden. Ik wil de komende jaren verder bouwen aan een sterk, slagvaar- dig en democratisch Europa. We moeten Europa opnieuw vormgeven. Van het oude Euro- pa van diplomaten en geheime overleggen naar een Europa van mensen. Met veel energie ga ik de komende campagne in om met een sterke fractie in 2014 weer aan de slag te gaan’, aldus de zojuist herkozen lijsttrekker voor de Europese verkiezingen Sophie in ’t Veld (50) tijdens haar congrestoespraak op 2 november jl. Op 25 november jl. verscheen het conceptprogramma voor de Europese Verkiezingen, die op 22 mei plaats zullen vinden. De tekst is geschreven door de Programmacommissie onder voorzitterschap van Marty Smits.

www.d66.nl/actueel/slagvaardiger- democratischer-europa-ja/ Democraat tekst 38 39 onderwijstour D66 Mark Snijder

Tot en met eind januari trekken Alexander Pechtold en Eindhoven langs zestien steden door het hele land. Groningen Studentenstad Utrecht was de zesde tussenstop in deze Breda ambitieuze ‘Onderwijstour’, waarin D66 in gesprek gaat met studenten, docenten en bestuurders in het onderwijsveld. Redacteur Mark Snijder zat in de college- banken en luisterde mee. Leiden

Onderwijs- Utrecht ‘Als we het karavaan Enschede vertrouwen teruggeven Nijmegen aan de docent, trekt door geven we de Amsterdam docent ook Tilburg weer terug aan het land de leerlingen’

Op de dag dat Nederland geteisterd wordt door een fikse Onderwijsagenda een waardevol hulpmiddel. Hiermee speelt het onderwijs tevens najaarsstorm, doen fractievoorzitter Alexander Pechtold en Twee- Alexander Pechtold warmt de collegezaal op aan de hand van een beter in op de toekomst. ‘Niet elke school waar ik binnenloop geeft de Kamerlid en onderwijsspecialist Paul van Meenen de studenten- serie cijfers en grafieken. Met een rijk verleden in onderwijs, on- mij een blik op de toekomst. Meer aandacht voor digitalisering, in- stad Utrecht aan. Na Rotterdam, Den Haag, Almere, Nijmegen en derzoek en innovatie is de uitgangspositie van Nederland goed. ternationalisering en duurzaamheid is belangrijk voor het onder- Arnhem is dit de zesde tussenstop van de ambitieuze D66-Onder- Maar meer recente ontwikkelingen tonen een ander beeld, laat wijs.’ Dit alles kan niet zonder investeringen in het onderwijs. Met wijstour, die in totaal vijf maanden door het land trok. Pechtold zien. Nederland daalt op de wereldwijde concurrentie- de extra onderwijsinvestering van 500 miljoen euro, die is afge- De aftrap van deze Utrechtse tourdag – met als thema ‘digitalisering’ ranglijst en loopt achter als het gaat om investeringen in het onder- sproken in het begrotingsakkoord van afgelopen najaar, is een be- – vindt plaats aan de Hogeschool Utrecht, met een D66-gastcollege wijs. Pechtold pleit daarom voor een sterke en toekomstgerichte gin gemaakt. In het akkoord is overigens niet in detail vastgelegd in samenwerking met Studium Generale. In de dramazaal van de fa- onderwijsagenda. hoe dit extra onderwijsbudget zal worden benut. Hierdoor hebben culteit Educatie hebben zich zo’n honderd studenten en pas afgestu- onderwijsinstellingen zelf meer mogelijkheden om het geld naar deerde docenten verzameld. Onder hen Dajo Roorda en Gijsbert Na de inleiding van Alexander Pechtold schetst Tweede Kamerlid eigen inzicht te besteden. Brinkman, twee actieve studenten van de studentenmedezeggen- Paul van Meenen die onderwijsagenda. Met ruim dertig jaar werk- schapsvereniging must. De twee hebben affiniteit met D66, maar ervaring op verschillende posities en in diverse onderwijsinstel- Opvallend in het verhaal van Van Meenen is zijn oproep aan stu- zijn tegelijkertijd kritisch over de D66-plannen voor het onderwijs. lingen weet Van Meenen waar hij over spreekt. Aan de hand van denten en docenten om zelf meer van zich te laten horen in het on- Nog voor Alexander Pechtold het gastcollege opent ontstaat er al snel een schema voor het toezichtskader in het onderwijs, dat naar zijn derwijsdebat. Als Vivian Segers, docente in het basisonderwijs, zich een discussie over het sociaal leenstelsel, de kwaliteit van het onder- eigen zeggen meer weg heeft van een ‘model voor een moderne hardop afvraagt hoeveel haar school gaat terugzien van de 500 mil- wijs en het toenemend aantal taken voor onderwijsinstellingen. kerncentrale’, toont hij de uitgebreide nadruk op toezicht in het joen euro extra voor het onderwijs, wijst hij haar op haar eigen rol. onderwijs. ‘We moeten echter het vertrouwen weer teruggeven ‘Jullie gaan het terugzien’, belooft hij. ‘Maar wees er zelf ook alert aan het professionele oordeel van de docent en de schooldirecteur. op. Ik zal dat doen, maar houd ook zelf je schoolbestuur bij de les.’ Maastricht De nadruk op toezicht levert een grote administratieve last op voor docenten. Als we het vertrouwen teruggeven aan de docent, geven Een aantal studenten toont zich bezorgd over de invoering van het we de docent ook weer terug aan de leerlingen.’ sociaal leenstelsel en de veranderingen in de ov-studentenkaart. Arnhem Paul van Meenen verdedigt het sociaal leenstelsel, maar benadrukt ‘Laat van je horen!’ dat het geen obstakel mag zijn om te gaan studeren. ‘Maar,’ vult In zijn verhaal legt Paul van Meenen de gevaren uit van de steeds Alexander Pechtold aan: ‘we stoppen 30.000 euro in een student groter wordende klassen – door hem ‘plofklassen’ genoemd. Ook aan het hoger onderwijs. Dat investeren we niet in een tegelzet- Leeuwarden moet er meer ruimte komen voor maatwerk in het onderwijs. Een ter of een medewerker in de kinderopvang. Je mag dus van studen- beter gebruik van ict-mogelijkheden – oftewel: digitalisering, dat ten verwachten dat ze ook in zichzelf investeren. Maar dit moet dan als thema centraal staat tijdens het bezoek aan Utrecht – is hierbij wel verantwoord zijn.’ Onderwijstour D66 40 Democraat 41 boekhandel Delft Europa Den Haag Jaarboek 2014

Witboek Onderwijs In de aanloop naar de Europese Rotterdam Omdat tijdens de Onderwijstour niet met álle mensen in het onderwijsveld gesproken kan worden, heeft D66 Parlementsverkiezingen, komt het Witboek Onderwijs geopend. Een open uitnodiging Almere aan alle leraren, leerlingen, docenten, hoogleraren, uitgeverij Twin Media met een prachtige ouders, conciërges en onderzoekers om suggesties verzameling essays, portretten te doen voor een beter onderwijs. Een selectie van de ideeën, tips en ervaringen zal worden gebundeld. en fotoreportages over de culturele http://witboekonderwijs.d66.nl rijkdom en bijzondere geschiedenissen van Europa. Meer dan 75 Europese schrijvers, Verschillende thema’s sproken, waar we zeker op moeten voortborduren. Hoe bepaal je Een van de doelstellingen van de Onderwijstour – die van septem- bijvoorbeeld wat de kwaliteit van onderwijs is? En zit er een maxi- denkers, kunstenaars en fotografen ber 2013 tot en met januari 2014 langs zestien steden door het land mum aan het aantal studenten in het hoger onderwijs?’ Voelen zij leverden een bijdrage aan dit trekt – is om D66 opnieuw te profileren als onderwijspartij. Voor zich aangesproken door de oproep aan studenten om zich meer te D66 is goed onderwijs niet alleen essentieel voor de persoonlijke laten horen? ‘Daar zijn we het zeker mee eens. Het probleem is ech- eerste Europa Jaarboek. groei van ieder individu, maar ook voor de economie als geheel. Een ter dat de huidige studenten weinig te maken krijgen met een kwes- Bedenker Karsten Pos stelde de rijk groeiende economie begint dus bij goed onderwijs en onderzoek. tie als het sociaal leenstelsel. En dus maken ze zich er niet druk over.’ De voornaamste doelstelling van deze Onderwijstour is echter om Ook basisschooldocent Vivian Segers vindt dat docenten hun stem geïllustreerde uitgave samen voor in gesprek te gaan met diverse mensen in het onderwijsveld, ver- beter kunnen laten horen. ‘Het is mooi gezegd, laat meer van je ho- ‘mensen die nadrukkelijk geloven in telt Bart Rietveld, die vanuit het Landelijk Bureau in Den Haag ver- ren. Maar er moet wel een geschikt platform voor zijn. Niet alleen antwoordelijk is voor de organisatie van de Onderwijstour. ‘De di- binnen de school, maar ook in de maatschappij.’ De urgentie is vol- de bijzondere identiteit en versiteit is groot. We bezoeken beroepsopleidingen, universiteiten, gens haar groot. ‘In de vijf jaar dat ik nu op mijn basisschool werk is geschiedenis van ons continent’. hogescholen, basisscholen en middelbare scholen.’ er veel veranderd. Er is een grotere nadruk gekomen op de toetsen Tijdens de bezoeken staan verschillende thema’s centraal. Zo was voor kinderen. Ook zijn door bezuinigingen veel collega’s wegge- De inleiding is geschreven door laaggeletterdheid het onderwerp van het bezoek aan Den Haag. De gaan. Ik ga nu met minder plezier naar m’n werk, omdat ik mijn vak cultuurhistoricus minder goed kan uitvoeren.’ Thomas von der Dunk. ‘Je mag van studenten Waardering verwachten dat ze ook Terugkijkend op de eerste tien steden van de Onderwijstour stelt Bart Rietveld van het Landelijk Bureau vast dat de animo vanuit in zichzelf investeren’ de verschillende partijafdelingen en regio’s om mee te doen groot is. Zo kwam D66 Assen met het initiatief om mee te liften met het Haagse wethouder vergezelde de groep bezoek aan Groningen, Leeuwarden en Heerenveen. In een zoge- Europa bij een bezoek aan een taalcursus voor volwassenen. In Almere naamde gespreksbus werden de Kamerleden vervoerd van Assen Jaarboek bezochten de Kamerleden een zogenoemde alles-in-één-school, naar Groningen, waarbij ze in gesprek gingen met lokale docen- Wilt u ook zo’n waarin de basisschool en de buitenschoolse opvang (bso) zijn ge- ten en onderwijsbestuurders. ‘Dat was een mooi initiatief. Het laat 2014 Europa Jaarboek? combineerd. In Enschede ontvingen de Kamerleden een helde- zien dat er lokaal een grote behoefte is om mee te praten over de Verborgen re boodschap van schooldirecteuren: laat de onderwijsinspectie onderwijsagenda van de partij.’ krachten Beschrijf uw visie op Europa in een kort minder belang hechten aan de cito-score, en juist meer aan wat de essay van maximaal 500 woorden. school toevoegt aan de ontwikkeling van ieder kind. In het algemeen ziet Bart Rietveld vooral veel enthousiasme en van een Mail uw bijdrage o.v.v. uw naam, De vele gesprekken die de Tweede Kamerleden tijdens de onder- waardering. Niet alleen bij de Tweede Kamerleden zelf, maar ze- continent woonplaats en contactgegevens voor wijstour voeren leveren nieuwe inzichten, ideeën en inspiratie op. ker ook bij de mensen in het onderwijsveld met wie ze spreken. 28 februari 2014 naar [email protected]. Als voedingsbodem biedt het concrete mogelijkheden voor debat- ‘We horen veel waardering over het feit dat we als politieke partij ten en wetsvoorstellen in de Kamer. Daarnaast worden de meest naar de mensen toe komen. Daarbij is deze Onderwijstour voor de De drie beste bijdrages worden gehoorde en beste adviezen gebundeld in het Witboek Onderwijs. Tweede Kamerfractie bijzonder waardevol. De Kamerleden voe- Karsten Pos | Twin Media gepubliceerd in de volgende editie van len zich gevoed en geïnspireerd. Het is voor iedereen duidelijk Paperback, 296 blz., de Democraat. De drie gepubliceerde Kwaliteit onderwijs dat de onderwerpen die worden besproken er echt toe doen.’ Ook ISBN 978 94 911 4111 9 auteurs krijgen het Europa Jaarboek 2014 Dajo Roorda en Gijsbert Brinkman, de twee hogeschoolstudenten, Alexander Pechtold refereerde er nog aan in zijn toespraak tot het van Twin Media B.V. thuisgestuurd. tonen zich na afloop van het gastcollege van Alexander Pechtold najaarscongres, afgelopen november: ‘Overal zien we hoe goed be- en Paul van Meenen voorzichtig tevreden, al heeft het gastcollege steed onderwijsgeld lokaal een groot verschil kan maken. De On- € 24,95 hen weinig nieuws gebracht. ‘Maar er zijn interessante kwesties be- derwijstour maakt mij als Haags politicus dus nederig.’ ■ Democraat 42 43 uit de vereniging

Lustrumjaar Geslaagd 1.100 leden Jonge klaargestoomd Democraten congres voor campagne & verkiezingen Dit jaar viert de Jonge Demo- craten (JD) haar 30-jarig jubileum. In de afgelopen maanden hebben De JD is een politieke jongeren- ruim 1.100 D66-leden minstens vereniging verbonden aan D66. één hele dag opleiding en training gevolgd. De deelnemers zijn leden die een grote rol gaan spelen in de campagne van de gemeente- raadsverkiezingen als campagne- Kom leider, kandidaat of lijsttrekker. kennismaken Zo hebben 25 nieuwe campag- necoördinatoren van gemeenten met D66! waar D66 in 2010 niet meedeed Ben je pas lid geworden van D66? Of ben je al wat Op zaterdag 2 november 2013 vond het 98ste (de zogenoemde Witte Vlekken) de langer lid van D66, maar wil je graag weten hoe zaterdag D66 congres plaats in Central Studios te Utrecht. Summer School in Utrecht doorlo- je binnen de partij actief kunt worden? Kom dan Ruim 1300 D66-leden bezochten dit najaarscongres pen; hebben 274 campagnecoör- op 22 februari naar de Maak-Kennis-Met-D66-Dag! 22 februari en zagen de toespraak van partijvoorzitter Fleur dinatoren de Regionale Campag- Gräper-Van Koolwijk, Hoogleraar en D66 Eerste netraining gevolgd; hebbende 140 Tijdens deze bijeenkomst maakt u kennis met de partij, de mogelijkheden om bij D66 actief te Kamerlid Hans Engels en partijleider Alexander reeds gekozen lijsttrekkers aan de worden en het gedachtegoed. Ook kunt u in gesprek met een aantal van onze politici tijdens een Pechtold. Pechtold besloot het geslaagde congres Lijsttrekkersaftrap in Driebergen interactieve Q&A discussie. De Maak-Kennis-Met-D66-dagen worden een aantal keer per jaar De Jonge Democraten voelt zich met motiverende woorden in de aanloop naar meegedaan; hebben maar liefst 428 georganiseerd op verschillende plekken in het land. nauw verbonden met het sociaal- de gemeenteraadsverkiezingen: ‘Met jarenlange (kandidaat) raadsleden de Opleiding liberale gedachtegoed van D66, ervaring in de landelijke én de lokale politiek, durf Kandidaat raadsleden gevolgd; Kijk op www.d66.nl/partij/maak-kennis-met-d66 voor meer informatie of om je aan te melden. maar heeft een eigen organisatie, ik wel te zeggen: lokaal, dichtbij mensen, worden en hebben 139 lijsttrekkers en Tot ziens op 22 februari! bestuur en politiek programma. de belangrijkste besluiten genomen. Des te (kandidaat) raadsleden de Opleiding ‘Partijleider Hans van Mierlo was belangrijker dat D66 in al die gemeenten goed Decentralisatie en Gemeentefinan- destijds tegen de oprichting van een vertegenwoordigd is. We gaan voor winst. En als ciën voltooid. Voor de lijsttrekkers jongerenbeweging, maar dat heeft mijn bescheiden bijdrage daarbij gewenst is, dan van de G35 werden extra trainingen de oprichters gelukkig niet tegenge- weet u mij te vinden.’ georganiseerd, zoals: Leiderschap ‘Ik vind het een eer houden. Nu, dertig jaar later, is de JD Kijk op www.d66.nl/congres-98 voor meer info voor lijsttrekkers; Verdieping juist deze jongerenprijs een begrip geworden, zowel binnen over besluiten en moties of om de toespraken terug gedachtegoed; Omgaan met de als buiten D66. Met ruim 5.100 leden, te lezen. kiezer en Omgaan met de media. te mogen winnen’ tien afdelingen en drie congressen In januari worden de opleidings- en per jaar kan men niet meer om ons Congres 99 Het 99ste D66 congres vindt plaats op trainingstrajecten vervolgd. heen. Daar zijn we trots op’, zegt vrijdag 7 en zaterdag 8 februari 2014 in de Beurs Lilian Oskamp, voorzitter van de van Berlage te Amsterdam. Kijk op de site van het Jongeren lustrumcommissie. ‘In het lustrum- congres: www.d66.nl/congres-99 www.d66opleidingen.nl jaar 2014 gaan we opzoek naar onze kiezen wortels en verdiepen we ons in onze beginselen. Uiteraard wordt er ook Pechtold gefeest. Op onze verjaardag (3 maart) komen we bijeen in het café waar Alexander Pechtold is door de Jonge Democraten is opgericht jongeren uitgeroepen tot en op 10 en 11 mei Op zaterdag 9 november heeft het campagneteam van het Landelijk Bureau in Politicus van het Jaar 2013. zal er een heel lustrum- Den Haag, samen met campagnevrijwilligers van meer dan 60 lokale afdelingen, weekend worden met duizenden mensen door heel Nederland gesproken en meer dan zeven- De jongeren uit het 1V Jongerenpanel van tv-programma EenVandaag waarderen Pechtold georganiseerd.’ honderd verhalen vastgelegd. D66 Tweede Kamerlid en landelijk campagnelei- vooral omdat hij goed is in het debat, duidelijke taal spreekt en de belangen van jongeren goed der Kees Verhoeven: ‘Mensen hebben zelf vaak heel goed door waar kansen behartigt. In hetzelfde onderzoek kozen jongeren D66, net als in 2012, als partij die hun belangen Oproep oud-leden liggen. De meeste mensen in Nederland zijn optimistisch en toekomstgericht. het beste behartigt. Ze vinden het goed dat D66 opkomt voor beter onderwijs. Achter Pechtold Het lustrumteam van de Jonge Dat hebben we vandaag laten zien!’ Bent u benieuwd naar de ideeën en kansen eindigde PVV-leider als nummer twee en minister van Financiën Jeroen Dijssel- Democraten komt graag in contact die mensen met ons hebben gedeeld? Kijk op www.gesprekmetnederland.nl bloem op plek 3. Pechtold reageerde verrast en verheugd op de prijs: ‘Ik vind het een eer juist met oud-JD’ers. Heeft u nog deze jongerenprijs te mogen winnen. Politici hebben de taak om over vaak moeilijke onderwer- bijzondere herinneringen, documen- De volgende ‘In gesprek met’-actie heeft plaats op zaterdag 1 februari. pen zo begrijpelijk mogelijk te spreken. Als jongeren daar hun waardering over uitspreken, dan is ten, foto’s of video’s uit uw JD-tijd? dat een mooi compliment.’ Mail naar [email protected] uit de vereniging 44 Democraat tekst 45 van de voorzitter Fleur Gräper – van Koolwijk

Club66 Nieuw bestuurslid De afgelopen maanden hebben meer dan 1100 leden een training gevolgd ter voorbereiding van de aanko- fondsen- & mende twee campagnes. Deze trainingen zijn alleen mogelijk door de (financiële) bijdrage van betrokken ledenwerving leden. Een belangrijke deel van deze bijdrage komt Op 13 november sloegen wij onze eerste slag in de drieslag die van de leden van Club66. Deze betrokken D66-leden we als partij hopen te maken. In Leeuwarden, Alphen, Friese Per 2 november is Michiel Verkoulen aangesteld als dragen met kennis en een substantiële financiële Meren en Heerenveen wisten we te bestendigen, te versterken algemeen bestuurslid fondsen- en ledenwerving. bijdrage bij aan projecten die D66 op lange termijn én te winnen. Een mooi perspectief voor de circa 300 gemeen- Hij volgt Frans van Drimmelen op die de functie ad bestendig maken. De bijdrage van Club66 ondersteunt Bestendigen, ten waar we op 19 maart de tweede slag gaan slaan. Hoe? Dat interim vervulde tot het najaarscongres. De komende opleidingstrajecten en maakt sociaal-liberale publica- kunt u in deze Democraat uitgebreid lezen. Campagneleider maanden zal Verkoulen zijn energie richten op het ties van de Van Mierlo Stichting mogelijk. Kees Verhoeven en zijn team zijn er klaar voor. En overal in faciliteren en stimuleren van lokale afdelingen in de versterken het land waar ik kom, blijkt dat zij niet de enige zijn! fondsen- en ledenwerving. Alle leden die gegeven hebben: van harte bedankt! Ook een gift doen? Maak uw bijdrage over naar Ondertussen werken wij als Landelijk Bestuur aan het af- Met de afronding van de fondsenwervingsactie van NL05INGB0001000000 t.n.v Democraten 66 Den Haag ronden van ons strategisch plan voor de komende drie jaar. oktober en november heeft de afdeling Leden- en o.v.v. ‘extra gift D66’. én Hierin is, naast alle campagneactiviteiten, nadrukkelijk aan- Fondsenwerving een mooi bedrag opgehaald voor de Michiel dacht voor het versterken van de vereniging. Samen met vele aankomende campagnes. Veel leden hebben bijge- Verkoulen Wilt u meer weten? geledingen binnen de partij – afdelingen en regio’s, thema- dragen aan het succes hiervan. Zij worden binnenkort Neem dan contact op met Bob Boot via winnen afdelingen, bestuurdersvereniging, maar ook allerlei andere geïnformeerd over wat de vereniging gaat doen met de [email protected] of 070 356 60 66 initiatieven als Business Club D66 en Club D66 – kijken we opgehaalde fondsen. naar hoe we de netwerken beter kunnen verbinden. Door het verbinden van de vele positieve initiatieven kunnen we D66 verder helpen. Wij geloven dat alle inzet en activiteiten, lan- delijk of lokaal, klein of groot, een belangrijke bijdrage kun- Redacteur nen leveren aan de grote veranderingen waar in Nederland zo’n behoefte aan is. gezocht Ook in praktische zin werken we aan het versterken van de Democraat is op zoek naar vereniging. Van het trainen van raadsleden, wethouders en nieuwe redacteuren (m/v). lijsttrekkers (ruim 1100 mensen namen minimaal 1 dagdeel deel aan een training), tot het uitrollen van de (ruim 250!) Als ledenmagazine van de poli- lokale afdelingswebsites. tieke vereniging D66 informeert Democraat leden periodiek over Versterken van de vereniging doen we natuurlijk niet met verenigingsnieuws en politieke een select groepje, maar het liefst met zo veel mogelijk leden. thema’s en achtergronden. Re- Het Landelijk Bestuur heeft als doelstelling om in 2016 dactieleden schrijven op vrijwil- 30.000 leden te hebben. Samen staan we immers sterker. lige basis voor het magazine. In Maar, zoals ik ook al in mijn congresspeech op 2 november jl. redactievergaderingen worden zei, dan mag dat aantal samen nog wel een wat breder beeld D66 online plannen voor artikelen gemaakt geven. Ik ben er van overtuigd dat ons programma een bre- en bediscussieerd, waarna de dere groep kiezers kan aanspreken, maar daarvoor hebben we Nieuwe website Alle vertrouwde, groene 7 mensen. Het heeft wat slapeloze nachten redacteuren aan de slag gaan en ook een meer diverse groep leden nodig. Vrouwen, ouderen, D66-websites worden momenteel vervan- gekost, maar ik ben echt trots op het in overleg met de eindredacteur allochtonen en andere ondervertegenwoordigde groepen zijn gen door mooie eigentijdse websites, ge- resultaat.’ tot een eindresultaat komen. welkom én nodig, omdat we zo nog beter hun perspectief baseerd op het design van d66.nl. Daarmee een plek kunnen geven. voldoen ze weer helemaal aan de eisen van Een deel van de afdelingen is in december Lijkt het je leuk om om twee of nu. Het traject voor de vernieuwing van de al overgegaan, zoals bijvoorbeeld: Delft, drie keer per jaar één of meer ar- Dat gaat niet vanzelf. Dat vraagt van de zittende club soms websites heeft bijna een jaar geduurd. Maar Diemen, Zeist, Breda en Woerden. De laat- tikelen te schrijven over politieke wat meer moeite om zich in die andere leefwerelden te ver- liefst zeven organisaties hebben een mooie ste sites zullen gedurende januari over gaan. thema’s en aan D66 gerelateerd plaatsen. Wij moeten die deur open zetten en diegene die, pitch gehouden om de nieuwe websites Ook d66.nl zal verder vernieuwd worden, nieuws? Heb je een vlotte pen op welke manier dan ook, toenadering zoeken tot D66 harte- te ontwikkelen. De makers van het huidige zodat D66 online helemaal klaar is voor de en ben je flexibel, goed met lijk welkom heten. Iedereen die optimistisch en met durf en d66.nl hebben uiteindelijk de opdracht komende campagnes. deadlines en politiek sensitief? daadkracht de toekomst tegemoet treedt, moet zich hier thuis gekregen om de nieuwe websites te maken. Kortom: ben jij de redacteur (m/v) kunnen voelen. Wij willen D66 dé plek laten zijn waar ieder- Mijn D66 Een verhuizing doorgeven of die wij zoeken? Mail dan voor een gesteund wordt om zijn of haar sociaal-liberale ambities Projectleider Robert Zuidbroek: ‘Mijn aanmelden voor een nieuwsbrief? vrijdag 14 februari 2014 een korte voor Nederland in daden om te kunnen zetten. oud-collega Maaike Alleblas had me al Ga naar www.mijnd66.nl en log in met de motivatie, je cv en een voorbeeld Doet u ook mee? ■ gewaarschuwd: het is een monsterklus om gebruikersnaam en het wachtwoord dat u van eigen werk (denk aan: inter- alle websites tegelijkertijd te vernieuwen. in mei 2013 heeft ontvangen. Mocht u deze view, reportage, opiniestuk) van Aan de ontwikkeling van de nieuwe website niet in goede orde hebben ontvangen, dan 500-1.000 woorden naar Jessica van de Volkskrant werken momenteel 70 kunt u deze alsnog opvragen bij de ledenad- Hoogenboom (eindredacteur) mensen. Aan de 300 D66-websites werken ministratie: [email protected] via [email protected] Democraat tekst fotografie 46 congres 47 interview Eelco Keij monabrooks.com

Speciaal voor het 99ste D66-congres ‘Het nsa schandaal betreur ik zeer: Europa en de vs zijn Op vrijdag 7 en zaterdag 8 februari unshakable allies, en dit komt de relatie niet ten goede. We heb- komt de Amerikaanse Democraat ben gemeenschappelijke belangen en vergelijkbare structuren, vindt het 99ste D66-congres plaats in en oud-presidentskandidaat niet alleen op economisch terrein, maar ook op het gebied van de Beurs van Berlage te Amsterdam. mensenrechten, vrijheden en cultuur. Het is belachelijk om de Howard Dean (65) in februari naar mobiele telefoons van bevriende staatshoofden af te luisteren: Belangrijke onderwerpen tijdens Nederland. Hij zal daar onder andere ten eerste is het dom, ten tweede schiet je er niets mee op. Dit dit congres zijn de gemeenteraads- nsa programma had onmiddellijk gestopt moeten worden toen spreken over de ‘50-State Strategy’, President Obama ervan hoorde. De nsa is een eigen koninkrijk verkiezingen van 19 maart en de ver- waarmee hij tijdens zijn partijvoor- geworden, zonder controle. De nsa moet niet vergeten dat zij kiezing voor het Europees Parlement voor ons werken, niet andersom.’ zitterschap (2005-2009) op zowel van 22 mei. campagne- als op fondsenwervings- D66 is een sociaal-liberale partij: aan de ene kant voorstander van begrotingsdiscipline, aan de andere kant zou Obamacare Het congres is de ideale gelegenheid vlak de grenzen verlegde. Een inter- nog niet ver genoeg gaan. Zo zijn er – heel anders dan in view als voorproefje. Amerika – nog veel meer partijen in het Nederlandse en Euro- voor D66’ers om elkaar te ontmoeten en pese parlement met allemaal heel verschillende ideologieën. aan interessante bijeenkomsten deel te Welk systeem heeft uw voorkeur? ‘Beide systemen hebben voor- en nadelen, maar Amerika zou nemen. Ook wordt tijdens dit tweedaagse gebaat zijn bij een extra politieke partij (naast de Democraten, congres het verkiezingsprogramma voor Republikeinen en de Groene Partij, red.). Ik vind het een groot goed dat het Amerikaanse systeem de politieke verliezers op het Europees parlement (EP2014) vast- ‘Lokale expliciete wijze beschermt in het Huis van Afgevaardigden en gesteld en zijn er uiteraard toespraken van de Senaat. Overigens geloof ik dat geen van beide systemen su- perieur is aan het andere.’ partijvoorzitter Fleur Gräper-van Koolwijk, ‘De shutdown die in de herfst van 2013 het land tijdelijk lamleg- lijsttrekker EP2014 Sophie in ’t Veld en verkiezingen de, is door de media vaak als een echte Tea Party actie neergezet. Maar de Republikeinen zouden er niet bij gebaat zijn als de Tea partijleider Alexander Pechtold. Party zich zou afsplitsen: uiteindelijk zit er toch weinig verschil tussen de twee. Niettemin hebben de Democraten nu de kans zijn om bij de verkiezingen in 2014 de Senaat te behouden en zelfs Aanmelden het Huis van Afgevaardigden terug te winnen.’ Leden hebben inmiddels een uitnodiging voor dit congres ontvangen; zij kunnen zich via het persoonlijke aanmeld- Een maand nadat u spreekt op het D66-congres vinden er in formulier in die uitnodiging aanmelden. cruciaal’ Nederland gemeenteraadsverkiezingen plaats. Hoe belangrijk zijn lokale verkiezingen? Congresstukken ‘Lokale verkiezingen zijn niet zomaar belangrijk: ze zijn cru- Het Landelijk Bestuur heeft voor dit congres een congres- ciaal. Je gaat de straat op, je schudt handen, je ontmoet men- reglement opgesteld. In dit document kunt u alle publicatie- sen, je luistert naar hun zorgen en gedachten – zo bouw je het data en deadlines terugvinden. fundament van je partij op. Latere verkiezingen, zoals voor het parlement, worden daarmee een toets of je het als partij waard Meer informatie bent voor de mensen om verder in te geloven en te ondersteu- Wilt u het congresreglement bekijken? Of wilt u de besluiten Howard Dean nen. Lokale politici zijn het gezicht voor de partij, en niet alleen of de toespraken van congres 98 (2 november 2013) nalezen? oud-presidentskandidaat tijdens de campagne. Zij moeten heel actief de straat op gaan, Congres99 Kijk op: www.d66.nl/congres-98 of -99 en spreker op C99 ook naar gebieden waar uit onderzoek is gebleken dat je weinig stemmen zult halen. Uiteindelijk is dit laatste ook de basis ge- weest voor de ‘50-State Strategy’: juist die plekken opzoeken 7+8 februari 2014 waar de electorale gegevens niet in je voordeel spreken, en juist C99 Europa gaat door een economische crisis, is verdeeld, en daar proberen stemmen te winnen.’ verliest nu ook nog eens vertrouwen in bondgenoot Amerika door het NSA afluisterschandaal. Hoe kijkt u naar deze ont- U bent de pionier in Amerika voor wat betreft online fondsen- 7+8Amsterdam februari 2014 wikkelingen? werving. Obama heeft hiermee uiteindelijk de verkiezingen ‘Wat de economische crisis betreft, zie ik het positief in: op dit gewonnen. Heeft hij u ooit gebeld om u te bedanken? moment is Europa als geheel aan het opkrabbelen en zelfs Span- ‘Gebeld niet, maar tijdens zijn overwinningsspeech in 2008 je heeft geen daling van het gdp meer. Zorgelijk is nog steeds heeft hij me publiekelijk bedankt. Dat was een mooi moment.’ Amsterdam Italië, maar ik ben ervan overtuigd dat Europa er bovenop komt. Op de website Af en toe denk ik dat Europeanen onderschatten wat voor iets Zou u overwegen weer terug te gaan in de politiek? www.d66.nl/congres-99 geweldigs ze met de eu hebben opgebouwd. Wat mij betreft is ‘Het is mogelijk, maar niet waarschijnlijk. De volgende presi- vindt u de informatie het terecht dat de eu in 2012 de Nobelprijs voor de Vrede heeft dentsverkiezingen zijn in 2016 en als Hillary Clinton kandidaat gewonnen.’ wordt, dan steun ik haar zeker.’ ■ over het congres Democraat tekst Democraat ik ben D66 Jessica Hoogenboom colofon

Democraat is het ledenmagazine van de politieke vereniging Democraten 66 en wordt verspreid onder al haar leden. Democraat verschijnt drie keer per jaar. Elmar de Ridder [23] is het jongste Niets uit deze uitgave mag zonder voorafgaande schriftelijke toe- kandidaat-raadslid voor D66 in Stichtse stemming van D66 worden open- baar gemaakt of verveelvoudigd. Vecht. De student Economie uit Breukelen Wilt u een adreswijziging doorgeven? Of wilt u de Democraat niet meer kreeg zijn partijlidmaatschap cadeau per post ontvangen? Ga naar www.mijnd66.nl of stuur een e-mail van een goede vriend. naar [email protected]

eindredacteur Jessica Hoogenboom redactie Je kreeg je lidmaatschap van D66 ca- Jan Remmert Fröling deau?! Ja! Drie jaar geleden, van een goe- Anita van Rootselaar de vriend met wie ik vaak van die zware Mark Snijder Roel van den Tillaart politieke discussies voer. Hij is overtuigd Kristina Ullrich D66’er, ik neigde altijd meer naar de VVD. fotografie Maar ik ontdekte dat ik eigenlijk veel meer Sebastiaan ter Burg gemeen heb met D66 dan met de VVD. Jan Remmert Fröling Vooral op het gebied van hervormingen, Jeroen Idema Lotte Koster zoals de hypotheekrenteaftrek: we moe- Remco van der Kruis ten geen falend beleid doorzetten omdat beelden omslag afschaffing gevoelig ligt, we moeten Remco van der Kruis doen wat goed is voor de economie en vormgeving de toekomst. de ontwerpvloot druk Waarom wil je raadslid worden? Ik wil QuantesArtoos, Rijswijk graag weten hoe politiek werkt. Hoe je tot oplage gezamenlijke besluiten komt, en hoe je de 24.000 exemplaren mensen daar in betrekt. Hoewel een func- Den Haag, januari 2014 tie als economisch beleidsmedewerker me redactieadres Landelijk Bureau D66 ook wel wat lijkt. Postbus 660 2501 CR Den Haag Wat kunnen Stichtse Vechtenaren van jou verwachten? Het is niet erg sexy, maar ik Heeft u een vraag of opmerking wil me inzetten voor gezond financieel voor de redactie? Stuur dan een beleid. Een sluitende begroting, geen e-mail naar [email protected] oplopende tekorten. Denk aan de decentralisaties: we moeten zorgen dat het geld dat daarvoor is Deze Democraat is gedrukt op 80 grams CyclusPrint, een 100% gereserveerd niet terecht komt in de recycled papier. Door te kiezen algemene middelen – en andersom. voor dit papier in plaats van een Ook zou ik graag zien dat de koopzondag niet-reycled papier vermindert eindelijk wordt vrijgegeven. Dat is goed de mileu-impact met: voor onze lokale economie. 2.412 kg afval Op 19 maart zijn de gemeenteraads- verkiezingen. Wat doe jij om D66 aan kg CO2 476 gelijk aan: de overwinning te helpen? Door op mark- ten, pleinen en evenementen te flyeren en km afgelegd met te praten met mensen. Je gezicht laten zien. 4.756 gemiddelde auto We spreken onze leden ook actief aan. Met Sinterklaas gingen we bijvoorbeeld met 66.893 liter water chocoladeletters en gedichtjes langs de deuren om te praten over hoe ze mee 6.164 kWh energie zouden kunnen doen aan de campagne. Dat werkte heel goed. 3.920 kg hout