TAO- KLARCETİ MİMARLIĞINDA TAŞ BEZEME Stone Ornament in Tao-Klarjeti Architecture Turgay YAZAR* Öz Anadolu’nun kuzeydoğu kesimini oluşturan Tao-Klarceti, Orta Çağ Gürcü mimarlığının anıtsal örneklerinin bulunduğu bir bölgedir. Bölgedeki mimarlık örnekleri bugüne kadar pek çok açıdan incelenmiş ve değerlendirilmiştir. Ancak yapılan çalışmalarda mimari bezemeye yeterince yer verilmemiş veya konu bütüncül bir bakış açısıyla ve detaylı olarak ele alınmamıştır. Bu nedenle sunduğumuz çalışmada Tao-Klarceti bölgesi Orta Çağ Gürcü mimarlığındaki bezemeler üzerinde durulacaktır. Mimarinin ana unsurlarından biri olan bezeme; malzeme, teknik, tür, motif, kompozisyon ve ikonografi gibi farklı bakış açılarıyla ele alınabilecek geniş bir alan oluşturmaktadır. Bu nedenle çalışmamızda malzemeye yönelik bir sınırlama yapılarak konu daraltılmış ve sadece taş bezeme ele alınmıştır. Konunun geliştirilmesinde bezemeyle ilgili temel sınıflandırmalar kullanılmıştır. Sınıflandırmalardan ilki bezemenin bulunduğu yerdir. Bu husus cephe ve iç mekân başlıkları altında ele alınmıştır. İkinci bölümü bezemenin türü oluşturmaktadır. Bu bölüm geometrik, bitkisel, figürlü, yazılı, haçlar ve diğerleri olmak üzere altı başlık altında toplanmıştır. Her bir başlık kendi içerisinde gruplanarak detaylandırılmıştır. Üçüncü bölümde kazıma, kabartma ve oyma gibi bezemenin tekniği, yani işleniş biçimleri ele alınmış ve taş bezemeyle ilgili genel bir değerlendirme yapılmıştır. Anahtar Kelimeler: Tao-Klarceti, Gürcü Mimarisi, Taş Bezeme * Dr. Öğr. Üyesi, OnDokuz Mayıs Üniversitesi.
[email protected] 303 Turgay YAZAR Abstract The region of Tao-Klarjeti, comprising the northeast of Anatolia, is a notable region containing monumental examples of the Medieval Georgian architecture. These monuments have been researched in terms of various aspects. Nevertheless, ornamental designs within these architectural elements did not so far receive adequate attention, or has not been investigated from a holistic point of view.