Distribution and Ecological Features Endangered Species Populus
Total Page:16
File Type:pdf, Size:1020Kb
ﻓﺼﻠﻨﺎﻣﻪ ﻋﻠﻤﻲ ﭘﮋوﻫﺸﻲ اﻛﻮﺳﻴﺴﺘ ﻢﻫﺎي ﻃﺒﻴﻌﻲ اﻳﺮان/ ﺳﺎل دوم/ ﺷﻤﺎره اول/ ﭘﺎﻳﻴﺰ 1390................................................................................... 41 ﭘﺮاﻛﻨﺶ و وﻳﮋﮔﻴﻬﺎي اﻛﻮﻟﻮژي ﮔﻮﻧﻪ در ﺣﺎل اﻧﻘﺮاض ﺳﻔﻴﺪﭘﻠﺖ در ﺟﻨﮕﻠﻬﺎي ﻫﻴﺮﻛﺎﻧﻲ ﺣﺴﻦ ﻓﻼح1، ﻣﺴﻌﻮد ﻃﺒﺮي2، داوود آزادﻓﺮ3، ﺳﻴﺪ ﻏﻼﻣﻌﻠﻲ ﺟﻼﻟﻲ2 ﺗﺎرﻳﺦ درﻳﺎﻓﺖ: 12/7/90 ﺗﺎرﻳﺦ ﭘﺬﻳﺮش: 90/9/17 ﭼﻜﻴﺪه ﺳﻔﻴﺪﭘﻠﺖ (Populus caspica Bornm) ﮔﻮﻧﻪي ﻣﺨﺘﺺ و در ﺧﻄﺮ اﻧﻘﺮاض ﺟﻨﮕﻠﻬﺎي ﻫﻴﺮﻛﺎﻧﻲ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ. اﻳﻦ ﺗﺤﻘﻴﻖ ﺟﻬﺖ ﺑﺮرﺳﻲ ﭘﺮاﻛﻨﺶ و وﻳﮋﮔﻴﻬﺎي اﻛﻮﻟﻮژي اﻳﻦ ﮔﻮﻧﻪ در راﺳﺘﺎي اراﻳﻪ راﻫﻜﺎرﻫﺎي ﻣﺪﻳﺮﻳﺘﻲ ﻣﻨﺎﺳﺐ و اﺻﻮﻟﻲ، ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﺣﻤﺎﻳﺖ و ﺣﻔﺎﻇﺖ از روﻳﺸﮕﺎه ﻫﺎي در ﺣﺎل ﺗﺨﺮﻳﺐ اﻳﻦ ﮔﻮﻧﻪ ارزﺷﻤﻨﺪ، ﺻﻮرت ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ. ﺑﺪﻳﻦ ﻣﻨﻈﻮر ﺗﻌﺪادي از ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎي اﺳﺎﺳﻲ ﺟﻐﺮاﻓﻴﺎﻳﻲ، اﻗﻠﻴﻤﻲ و روﻳﺸﮕﺎﻫﻲ اﻳﻦ ﮔﻮﻧﻪ ﻣﻮرد ﺑﺮرﺳﻲ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ. ﻧﺘﺎﻳﺞ ﻧﺸﺎن داد ﻛﻪ ﺳﻔﻴﺪﭘﻠﺖ ﮔﻮﻧﻪ اي رﻃﻮﺑﺖ ﭘﺴﻨﺪ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ و از ﺗﺎﻟﺶ ﺗﺎ ﺟﻨﮕﻞ ﮔﻠﺴﺘﺎن ﻋﻤﻮﻣﺎ در ﻣﻨﺎﻃﻖ ﺟﻠﮕﻪ اي ﺗﺎ ﻣﻴﺎن ﺑﻨﺪ ﻳﺎﻓﺖ ﻣﻲ ﺷﻮد. ﭘﺮاﻛﻨﺶ ﻏﺎﻟﺐ اﻳﻦ ﮔﻮﻧﻪ در اﻗﻠﻴﻢ ﻫﺎي ﺧﻴﻠﻲ ﻣﺮﻃﻮب و ﻧﻴﻤﻪ ﻣﺮﻃﻮب ﺑﺎ زﻣﺴﺘﺎﻧﻲ ﻣﻌﺘﺪل ﺗﺎ ﺳﺮد ﺑﺮ روي رﺳﻮﺑﺎت ﺑﺎﻓﺖ رﻳﺰ ﻛﻮارﺗﺮﻧﺮي ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ. ﺗﺒﺪﻳﻞ اراﺿﻲ ﺟﻨﮕﻠﻲ، وﺟﻮد دام و ﺗﺨﺮﻳﺐ ﺗﻮﺳﻂ ﻣﺴﺎﻓﺮان ﻣﻬﻤﺘﺮﻳﻦ ﻋﻮاﻣﻞ ﺗﺨﺮﻳﺐ روﻳﺸﮕﺎﻫﻬﺎي ﺳﻔﻴﺪﭘﻠﺖ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ. وﺟﻮد ﺑﺎﻓﺖ ﺷﺎﻳﻊ ﻟﻮﻣﻲ ﺳﻴﻠﺘﻲ (Silt loam) و ﺧﺎك ﻗﻠﻴﺎﻳﻲ(pH>7/5) و ﺣﺎﺻﻠﺨﻴﺰي ﺧﺎك از ﻣﺸﺨﺼﺎت ﺑﺎرز ﺧﺎﻛﻬﺎي ﺳﻔﻴﺪﭘﻠﺖ اﺳﺖ. ﺳﺎﺧﺘﺎر ﺗﻮده ﻫﺎي ﺳﻔﻴﺪﭘﻠﺖ دواﺷﻜﻮﺑﻪ و ﺳﻪ اﺷﻜﻮﺑﻪ ﺑﺎ ﺗﺎج ﭘﻮﺷﺶ ﺑﺴﺘﻪ و ﻧﻴﻤﻪ ﺑﺴﺘﻪ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ. در ﻣﺠﻤﻮع 18 ﮔﻮﻧﻪ درﺧﺘﻲ و 8 ﮔﻮﻧﻪ درﺧﺘﭽﻪ اي از 15 ﺧﺎﻧﻮاده ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ ﺷﺪ ﻛﻪ روﻳﺸﮕﺎه ﺳﻔﻴﺪﭘﻠﺖ ﻣﺎدرﺳﻮ ﺑﺎ داﺷﺘﻦ 20 ﮔﻮﻧﻪ ﭼﻮﺑﻲ، داراي ﺑﻴﺸﺘﺮﻳﻦ ﻏﻨﺎي ﮔﻮﻧﻪ ﻫﺎي ﭼﻮﺑﻲ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺳﺎﻳﺮ روﻳﺸﮕﺎﻫﻬﺎ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ. واژه ﻫﺎي ﻛﻠﻴﺪي: ﺳﻔﻴﺪﭘﻠﺖ، ﻧﻴﺎز اﻛﻮﻟﻮژﻳﻚ، ﺟﻨﮕﻠﻬﺎي ﻫﻴﺮﻛﺎﻧﻲ 1. داﻧﺶ آﻣﻮﺧﺘﻪ ﻛﺎرﺷﻨﺎﺳﻲ ارﺷﺪ داﻧﺸﮕﺎه ﺗﺮﺑﻴﺖ ﻣﺪرس ٢. داﻧﺸﻴﺎر ﮔﺮوه ﺟﻨﮕﻠﺪاري داﻧﺸﮕﺎه ﺗﺮﺑﻴﺖ ﻣﺪرس، [email protected] ٣. داﻧﺸﻴﺎر ﮔﺮوه ﺟﻨﮕﻠﺪاري داﻧﺸﮕﺎه ﻋﻠﻮم ﻛﺸﺎورزي و ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻃﺒﻴﻌﻲ ﮔﺮﮔﺎن 42...............................................................................................ﭘﺮاﻛﻨﺶ و وﻳﮋﮔﻴﻬﺎي اﻛﻮﻟﻮژي ﮔﻮﻧﻪ در ﺣﺎل اﻧﻘﺮاض ﺳﻔﻴﺪﭘﻠﺖ در ﺟﻨﮕﻠﻬﺎي ﻫﻴﺮﻛﺎﻧﻲ ﻣﻘﺪﻣﻪ در ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت داﺧﻞ ﻛﺸﻮر اﺑﺮاﻫﻴﻤﻲ و ﻫﻤﻜﺎران ﺑﺮرﺳﻲ ﻫﺎي اﺧﻴﺮ ﻧﺸﺎن ﻣﻲ دﻫﺪ در ﺣﺎل ﺣﺎﺿﺮ (1383) ﺑﻪ ﺑﺮرﺳﻲ ﻧﻴﺎز روﻳﺸﮕﺎﻫﻲ ﮔﻮﻧﻪ ﻟﺮگ در ﺑﻴﺶ از 900 ﮔﻮﻧﻪ ي درﺧﺘﻲ در ﺳﺮاﺳﺮ ﺟﻬﺎن ﺑﺮ ﺟﻨﮕﻞ ﺗﺤﻘﻴﻘﺎﺗﻲ واز ﻣﺎزﻧﺪران ﭘﺮداﺧﺘﻨﺪ ﻧﺘﺎﻳﺞ آﻧﻬﺎ اﺳﺎس ﺿﻮاﺑﻂ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺷﺪه در ﻟﻴﺴﺖ ﻗﺮﻣﺰ Red) ﻧﺸﺎن داد ﻛﻪ درﺧﺘﺎن ﻟﺮگ ﺑﺮ روي ﺧﺎﻛﻬﺎي رﺳﻲ Book) IUCN ﺑﺎ ﺧﻄﺮ اﻧﻘﺮاض ﻣﻮاﺟ ﻪ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻣﺮﻃﻮب و ﻋﻤﻴﻖ، ﺷﻴﺐ 5 ﺗﺎ 20 درﺻﺪ، ﺟﻬﺖ (IUCN, 1994 ; Oldfield et al., 1998). ﻫﺎي ﺷﻤﺎﻟﻲ ﺑﺎ ﺗﺮاﻛﻢ زﻳﺎد در ﺣﺎﺷﻴﻪ و اراﺿﻲ ﻛﻢ ﻣﺨﺎﻃﺮات اﺻﻠﻲ ﮔﻮﻧﻪ ﻫﺎي درﺧﺘﻲ در ﺣﺎل ﺷﻴﺐ ﺑﺴﺘﺮ رودﺧﺎﻧﻪ ﻫﺎ و دره ﻫﺎ ﺑﺎ ﮔﻮﻧﻪ ﻫﺎﻳﻲ اﻧﻘﺮاض، اﺧﺘﺼﺎص و ﺗﺨﺮﻳﺐ ﺟﻨﮕﻞ ﺑﺮاي ﭼﻮن ﺗﻮﺳﻜﺎي ﻳﻴﻼﻗﻲ، ﭘﻠﺖ، ﻣﻤﺮز، ﺳﻔﻴﺪﭘﻠﺖ، ون ﻛﺸﺎورزي، ﭼﺮاي دام، ﺑﻬﺮه ﺑﺮداري ﺑﻴﺶ از ﺣﺪ و و ﮔﺮدو دﻳﺪه ﻣﻲ ﺷﻮد. ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت (رﺳﺘﻤﻲ ﻛﻴﺎ و آﺗﺶ ﺳﻮزي ﻣﻴﺒﺎﺷﺪ (Oldfield, 1999). ﻫﻢ ﻫﻤﻜﺎران، 1388) ﺑﺮ روي ﺑﻨﻪ، (رﺟﺎﻣﻨﺪ و ﻣﺮوي اﻛﻨﻮن ﺑﺮاي ﺑﺴﻴﺎري از درﺧﺘﺎن در ﺣﺎل اﻧﻘﺮاض ﻣﻬﺎﺟﺮ، 1379) ﺑﺮ روي ﺳﻔﻴﺪ ﻛﺮﻛﻮ و (ﺷﻬﺮﻳﺎري و اﻃﻼﻋﺎت دﻗﻴﻘﻲ در ﻣﻮرد ﭘﺮاﻛﻨﺶ، ﻣﺴﺎﺣﺖ ﻫﻤﻜﺎران، 1386) ﺑﺮ روي ﮔﻮﻧﻪ ﮔﻴﻼس وﺣﺸﻲ ﺟﻤﻌﻴﺖ ﺑﺎﻗﻲ ﻣﺎﻧﺪه و وﻳﮋﮔﻲ ﻫﺎي اﻛﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ آﻧﻬﺎ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻫﺎي دﻳﮕﺮي از اﻳﻦ ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت ﻣﻲ ﺑﺎﺷﻨﺪ. وﺟﻮد ﻧﺪارد ﻛﻪ اﻳﻦ اﻃﻼﻋﺎت اﻫﻤﻴﺖ ﺣﻴﺎﺗﻲ ﺑﺮاي ﺳﻔﻴﺪﭘﻠﺖ .Populus caspica Bornm درﺧﺘﻲ ﺗﻮﺳﻌﻪ ي اﺳﺘﺮاﺗﮋي ﺣﻔﺎﻇﺖ ﻣﻮﺛﺮ ﺑﺮ اﻳﻦ ﮔﻮﻧﻪ ﻫﺎ ﭘﻬﻦ ﺑﺮگ از ﺟﻨﺲ ﺻﻨﻮﺑﺮ (Populus)، ﺑﺨﺶ دارد (Leuce) 2000; Newton et al., 1999)، زﻳﺮ ﺑﺨﺶ (Albide) و از ﺧﺎﻧﻮاده ,Soeharono & Newton). ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﻫﻤﻴﺖ ﺑﻴﺪﻳﺎن (Salicaceae) اﺳﺖ (ﺿﻴﺎﻳﻲ ﺿﻴﺎﺑﺮي، زﻳﺴﺖ ﻣﺤﻴﻄﻲ اﻳﻦ ﻣﺴﺌﻠﻪ ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت ﻣﺨﺘﻠﻔﻲ ﺑﺮ 1371). ﺳﻔﻴﺪﭘﻠﺖ ﮔﻮﻧﻪ ي ﻣﺨﺘﺺ (Endemic) روي ﭘﺮاﻛﻨﺶ و وﻳﮋﮔﻲ ﻫﺎي روﻳﺸﮕﺎﻫﻲ و ﺑﻮم (ﻣﻬﺎﺟﺮ ﻣﺮو ي، 1384) و در ﺧﻄﺮ ﺷﻨﺎﺧﺘﻲ ﺑﺮﺧﻲ ﮔﻮﻧﻪ ﻫﺎي ﮔﻴﺎﻫﻲ در ﺧﻄﺮ اﻧﻘﺮاض اﻧﻘﺮاض (Endangered species) ﺟﻨﮕﻠﻬﺎي ﺧﺰري اﻧﺠﺎم ﺷﺪ. (Eduardo & Ventosa, 2007) ﺑﻪ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ (Jalili & Jamzad, 1999). ﺳﻔﻴﺪﭘﻠﺖ ﺑﺮرﺳﻲ ﭘﺮاﻛﻨﺶ و وﻳﮋﮔﻲ روﻳﺸﮕﺎﻫﻲ ﮔﻮﻧﻪ در ﺧﻄﺮ ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه اﻧﺠﻴﻠﻲ، ﻟﻴﻠﻜﻲ و ﺑﻠﻨﺪﻣﺎزو از ﮔﻮﻧﻪ ﻫﺎي اﻧﻘﺮاض Trichilia triacantha از ﺧﺎﻧﻮاده ﻣﺨﺘﺺ ﺟﻨﮕﻠﻬﺎي ﻫﺎي ﻫﻴﺮﻛﺎﻧﻲ و ﺑﺠﺎ ﻣﺎﻧﺪه از (Meliaceae) ﭘﺮداﺧﺘﻨﺪ. ﻧﺘﺎﻳﺞ آﻧﻬﺎ ﻧﺸﺎن داد اﻳﻦ دوران ﺳﻮم زﻣﻴﻦ ﺷﻨﺎﺳﻲ Tertiary ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﮔﻮﻧﻪ ﺗﻤﺎﻣﺎ در ﺟﻨﮕﻠﻬﺎي ﺧﺸﻚ ﻧﻴﻤﻪ اﺳﺘﻮاﻳﻲ در ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻫﺎي ﺑﺮﺧﻲ از آﻧﻬﺎ در ﻓﺴﻴﻠﻬﺎي ﺟﻨﮕﻠﻬﺎي از ﻣﺤﺪوده ي ارﺗﻔﺎﻋﻲ ﻛﻤﺘﺮ از 175 ﻣﺘﺮ ﺑﺮ روي ﺑﻴﻦ رﻓﺘﻪ اروﭘﺎ ﻣﺸﺎﻫﺪه ﺷﺪه اﺳﺖ (ﻣﻬﺎﺟﺮ ﻣﺮوي، ﺧﺎﻛﻬﺎي ﺑﺎ زﻫﻜﺸﻲ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﻣﻲ روﻳﺪ. ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت 1384). درﺧﺘﻲ دوﭘﺎﻳﻪ ﺑﺎ ﺳﺎﻗﻪ ﻣﻨﻔﺮد، ﺧﺰان (Williams et al., 2007)ﺑﺮ روي ﮔﻮﻧﻪ Fagus ﻛﻨﻨﺪه و داراي ﺑﺮﮔﻬﺎي ﻣﺘﻨﻮع ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ. اﻳﻦ ﮔﻮﻧﻪ et al., 2007) ،grandifolia var Mexican در ﻣﻨﺎﻃﻖ ﭘﺎﻳﻴﻦ ﺑﻨﺪ و ﺗﺎ ﺣﺪودي ﻣﻴﺎن ﺑﻨﺪ Anthelme) ﺑﺮ روي ﮔﻮﻧﻪ Olea europaea ﺟﻨﮕﻠﻬﺎي ﺷﻤﺎل ﭘﺮاﻛﻨﺶ داﺷﺘﻪ و ﺑﻪ دﻟﻴﻞ Kanetani et a l., 2001) subsp. Laperrinei) ﺑﺮ ﻓﺸﺎرﻫﺎي اﻗﺘﺼﺎدي- اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﺣﺎﻛﻢ ﺑﻪ ﺷﺪت در روي ﮔﻮﻧﻪ در ﺧﻄﺮ اﻧﻘﺮاض Pinus armandii ﻣﻌﺮض ﺗﺨﺮﻳﺐ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ (اﺳﺪي و .Franch.var. amamiana ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻫﺎي دﻳﮕﺮي از ﻫﻤﻜﺎران، 1384). ﺗﺨﺮﻳﺐ ﺟﻨﮕﻠﻬﺎي ﺟﻠﮕﻪ اي در اﻳﻦ ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ. ﻓﺼﻠﻨﺎﻣﻪ ﻋﻠﻤﻲ ﭘﮋوﻫﺸﻲ اﻛﻮﺳﻴﺴﺘ ﻢﻫﺎي ﻃﺒﻴﻌﻲ اﻳﺮان/ ﺳﺎل دوم/ ﺷﻤﺎره اول/ ﭘﺎﻳﻴﺰ 1390................................................................................... 43 ﻧﻴﻢ ﻗﺮن اﺧﻴﺮ ﺟﻬﺖ ﺳﻜﻮﻧﺖ، واﮔﺬاري ﺟﻨﮕﻠﻬﺎي ﺟﻐﺮاﻓﻴﺎﻳﻲ ﺳﻔﻴﺪﭘﻠﺖ، ﻣﻨﺎﻃﻖ ﻣﻮرد اﻧﺘﺸﺎر اﻳﻦ ﺟﻠﮕﻪ ﺑﻪ روﺳﺘﺎﻳﻴﺎن، ورود دام، ﻗﻄﻊ ﺑﻲ روﻳﻪ، از ﮔﻮﻧﻪ ﻣﻄﺎﺑﻖ ﮔﺰارﺷﺎت و ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت ﻣﻌﺘﺒﺮ و ﺑﻴﻦ رﻓﺘﻦ زادآوري و ﻋﺪم ﺟﻨﮕﻠﻜﺎري و اﺣﻴﺎي ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻣﻨﺎﻃﻖ ﻣﺴﺘﻌﺪ اﻧﺘﺸﺎر اﻳﻦ ﮔﻮﻧﻪ روﻳﺸﮕﺎه اﻳﻦ ﮔﻮﻧﻪ (ﺟﻠﻴﻠﻮﻧﺪ، 1367) ﺑﺎﻋﺚ ﺗﺨﺮﻳﺐ (Eduardo & Ventosa, 2007) ﻣﻮرد ﺑﺮرﺳﻲ ﻗﺮار روﻳﺸﮕﺎه و ﺗﻜﻪ ﺗﻜﻪ ﺷﺪن روﻳﺸﮕﺎه Habitat) ﮔﺮﻓﺖ و ﻣﺸﺨﺼﺎت ﺟﻐﺮاﻓﻴﺎﻳﻲ ﺣﺪود ﭘﺮاﻛﻨﺶ (fragmentation و ﻛﻮﭼﻚ ﺷﺪن ﺟﻤﻌﻴﺖ اﻳﻦ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺷﺪ. ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ 5 روﻳﺸﮕﺎﻫﻬﺎي ﺷﺎﺧﺺ اﻳﻦ ﮔﻮﻧﻪ و از ﺑﻴﻦ رﻓﺘﻦ ﺑﺨﺶ ﻋﻈﻴﻤﻲ از ذﺧﺎﻳﺮ ﮔﻮﻧﻪ ﺟﻬﺖ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻓﺎﻛﺘﻮرﻫﺎي اﻛﻮﻟﻮژي ﻣﻮرد ژﻧﺘﻴﻜﻲ اﻳﻦ ﮔﻮﻧﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ و آﻧﺮا در ﻟﻴﺴﺖ ﺑﺮرﺳﻲ اﻧﺘﺨﺎب ﺷﺪﻧﺪ. ﻣﺸﺨﺼﺎت ﻣﻨﺎﻃﻖ ﻣﻮرد درﺧﺘﺎن در ﺧﻄﺮ اﻧﻘﺮاض IUCN ﻗﺮار داده اﺳﺖ. ﺑﺮرﺳﻲ در ﺟﺪول و ﺷﻜﻞ (1) آﻣﺪه اﺳﺖ. ﺑﺎ وﺟﻮد ﻣﺨﺘﺺ ﺑﻮدن، در ﺧﻄﺮ اﻧﻘﺮاض ﺑﻮدن و اﻗﻠﻴﻢ ﺷﻨﺎﺳﻲ: در ﻣﺠﻤﻮع، داده ﻫﺎي 18 اﻳﺴﺘﮕﺎه ﺑﺎﺳﺘﺎﻧﻲ ﺑﻮدن اﻳﻦ ذﺧﻴﺮه ارزﺷﻤﻨﺪ ﺟﻨﮕﻠﻬﺎي ﺳﻴﻨﻮﭘﺘﻴﻚ، اﻗﻠﻴﻢ ﺷﻨﺎﺳﻲ و ﺑﺎران ﺳﻨﺠﻲ در ﺣﻮزه ﻫﻴﺮﻛﺎﻧﻲ ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت اﻧﺪﻛﻲ در ﻣﻮرد ﭘﺮاﻛﻨﺶ و ﭘﺮاﻛﻨﺶ اﻳﻦ ﮔﻮﻧﻪ ﻣﻮرد ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ. اﻗﻠﻴﻢ ﺷﺮاﻳﻂ اﻛﻮﻟﻮژي ﻓﻌﻠﻲ ﺣﺎﻛﻢ ﺑﺮ روﻳﺸﮕﺎه ﻫﺎي اﻳﻦ ﺷﻨﺎﺳﻲ ﻣﻨﺎﻃﻖ ﻣﻮرد اﻧﺘﺸﺎر اﻳﻦ ﮔﻮﻧﻪ ﺑﻪ روش ﮔﻮﻧﻪ وﺟﻮد دارد. ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺗﻤﺎم اﻳﻦ ﻣﻮارد و ﻧﻘﺶ آﻣﺒﺮژه اﻧﺠﺎم ﺷﺪ. 2 2 اﺳﺎﺳﻲ اﻃﻼﻋﺎت اﻛﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ و روﻳﺸﮕﺎﻫﻲ ﺑﻌﻨﻮان ( Q2=2000P/(M -m P= اﻃﻼﻋﺎت ﭘﺎﻳﻪ ﺟﻬﺖ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﻳﺰي ﺣﻔﻆ و اﺣﻴﺎء ﻣﻴﺎﻧﮕﻴﻦ ﺑﺎرﻧﺪﮔﻲ ﺳﺎﻟﻴﺎﻧﻪ ﺿﺮﻳﺐ آﻣﺒﺮژه =Q2 ﮔﻮﻧﻪ ﻫﺎي در ﺧﻄﺮ اﻧﻘﺮاض و اﻧﺠﺎم ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ in ﻣﻴﺎﻧﮕﻴﻦ ﺣﺪاﻛﺜﺮ دﻣﺎ در ﮔﺮﻣﺘﺮﻳﻦ ﻣﺎه ﺳﺎل ﺑﺮ situ و ex situ اﻧﺠﺎم ﭼﻨﻴﻦ ﺗﺤﻘﻴﻘﺎﺗﻲ ﺑﺎ اﻫﺪاف ﺣﺴﺐ ﻛﻠﻮﻳﻦ =M ﻓﻮق ﺿﺮوري ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﻲ رﺳﺪ. ﻣﻴﺎﻧﮕﻴﻦ ﺣﺪاﻗﻞ دﻣﺎ در ﮔﺮﻣﺘﺮﻳﻦ ﻣﺎه ﺳﺎل ﺑﺮ ﺣﺴﺐ ﻛﻠﻮﻳﻦ =m ﻣﻮاد و روش روش ﺑﺮرﺳﻲ ﭘﺮاﻛﻨﺶ ﮔﻮﻧﻪ: ﺟﻬﺖ ﺑﺮرﺳﻲ ﭘﺮاﻛﻨﺶ ﺟﺪول1. ﻣﺸﺨﺼﺎت ﺟﻐﺮاﻓﻴﺎﻳﻲ و ﭘﻮﺷﺸﻲ روﻳﺸﮕﺎﻫﻬﺎي ﻣﻮرد ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻧﺎم روﻳﺸﮕﺎه ﺳﺪﺗﺎرﻳﻚ رودﺑﺎر ﺻﻔﺮاﺑﺴﺘﻪ آﺳﺘﺎﻧﻪ اﺷﺮﻓﻴﻪ ﭘﺎرك ﺟﻨﮕﻠﻲ ﻧﻮر اﺳﺘﺨﺮﭘﺸﺖ ﻧﻜﺎ ﭘﺎرك ﺟﻨﮕﻠﻲ ﮔﻠﺴﺘﺎن ﻣﺴﺎﺣﺖ (ha) 3 198 270 14 22 ارﺗﻔﺎع 130 15- 10- ﺗﺎ 70 530 520 ﻋﺮض ﺟﻐﺮاﻓﻴﺎﻳﻲ 37º 23 ´ 16 ″ 36º 35 ´ 07 ″ 36 º 34 ´52″ 37 º 23 ´10″ 36º 58 ´50″ ﻃﻮل ﺟﻐﺮاﻓﻴﺎﻳﻲ 55º 54 ´08″ 52º 38 ´12″ 52º 02 ´53″ 49º 57 ´13″ 49º 33 ´93″ 44...............................................................................................ﭘﺮاﻛﻨﺶ و وﻳﮋﮔﻴﻬﺎي اﻛﻮﻟﻮژي ﮔﻮﻧﻪ در ﺣﺎل اﻧﻘﺮاض ﺳﻔﻴﺪﭘﻠﺖ در ﺟﻨﮕﻠﻬﺎي ﻫﻴﺮﻛﺎﻧﻲ ﭘﺎرك ﺟﻨﮕﻠﻲ ﺳ ﺪﺗﺎرﻳﻚ رودﺑﺎر ﮔﻠﺴﺘﺎن ﺻﻔﺮاﺑﺴﺘﻪ آ ﺳﺘﺎﻧﻪ اﺷﺮﻓﻴﻪ اﺳﺘﺨﺮﭘﺸﺖ ﻧﻜﺎ ﭘﺎرك ﺟﻨﮕﻠﻲ ﻧﻮر ﺷﻜﻞ 1- ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ ﻣﻨﺎﻃﻖ ﻣﻮرد ﺑﺮرﺳﻲ روش ﺧﺎك ﺷﻨﺎﺳﻲ: ﺟﻬﺖ ﺑﺮرﺳﻲ وﺿﻌﻴﺖ ﺧﺎك زﻣﻴﻦ ﺷﻨﺎﺳﻲ ﻣﻌﺘﺒﺮ (ﺳﺎزﻣﺎن ﻧﻘﺸﻪ ﺑﺮداري ﻛﺸﻮر، روﻳﺸﮕﺎه ﺳﻔﻴﺪﭘﻠﺖ در ﻫﺮ روﻳﺸﮕﺎه ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ 1382و ﻣﻮﺳﺴﻪ ﺟﻐﺮاﻓﻴﺎﻳﻲ و ﻛﺎرﺗﻮﮔﺮاﻓﻲ، 1388) وﺳﻌﺖ و ﺷﺮاﻳﻂ ﭘﻮﺷﺶ ﺑﻪ ﺗﻌﺪاد ﻳﻚ اﻟﻲ دو زﻣﻴﻦ ﺷﻨﺎﺳﻲ ﻣﻨﺎﻃﻖ ﻣﻮرد اﻧﺘﺸﺎر ﻣﻮرد ﺑﺮرﺳﻲ ﭘﺮوﻓﻴﻞ ﺣﻔﺮ ﺷﺪ. در ﺑﺮرﺳﻲ ﻓﻴﺰﻳﻜﻲ و ﺷﻴﻤﻴﺎﻳﻲ، ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ. ﺑﺎﻓﺖ ﺧﺎك ﺑﺎ روش ﻫﻴﺪروﻣﺘﺮي ,Bouyoucos) وﻳﮋﮔﻲ ﺟﻨﮕﻞ ﺷﻨﺎﺳﻲ و ﻋﻮاﻣﻞ ﺗﺨﺮﻳﺐ: ﺑﻌﺪ ﺟﻨﮕﻞ (1962، ﻛﺮﺑﻦ آﻟﻲ ﺑﺎ روش ,Wackley & Black) ﮔﺮدﺷﻲ و ﺛﺒﺖ ﮔﻮﻧﻪ ﻫﺎي ﭼﻮﺑﻲ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﻧﻘﺸﻪ (1943، ﻣﺎده آﻟﻲ از ﺣﺎﺻﻠﻀﺮب ﻛﺮﺑﻦ آﻟﻲ در ﻋﺪد ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺷﻨﺎﺳﻲ ﮔﻴﺎﻫﻲ ﻣﻨﻄﻘﻪ و ﻣﺸﺎﻫﺪات 72/1 (زرﻳﻦ ﻛﻔﺶ، 1372)، ﻧﻴﺘﺮوژن (N) از روش ﺻﺤﺮاﻳﻲ اﺷﻜﻮب ﺑﻨﺪي ﺗﻮده ﻣﺸﺨﺺ ﺷﺪ. ﺗﺎج Jackson, 1962) Kjeldahl)، اﺳﻴﺪﻳﺘﻪ ﮔﻞ اﺷﺒﺎع ﭘﻮﺷﺶ ﺑﺮ اﺳﺎس ﺗﺼﻮﻳﺮ ﺗﺎج ﭘﻮﺷﺶ اﺷﻐﺎل ﺷﺪه (PH) ﺑﺎ روش ﭘﺘﺎﻧﺴﻴﻮﻣﺘﺮي (زرﻳﻦ ﻛﻔﺶ، 1372)، درﺧﺘﺎن ﺑﺮ روي زﻣﻴﻦ ﺑﺮ آورد ﺷﺪ (ﻣﻬﺎﺟﺮ ﻣﺮوي، ﭘﺘﺎﺳﻴﻢ (K) ﺑﺎ روش اﺳﺘﺎت آﻣﻮﻧﻴﻮم ﻧﺮﻣﺎل ﺑﺎ 1384) (ﺟﺪول 2). ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻃﻲ ﺟﻨﮕﻞ ﮔﺮدﺷﻲ اﺳﺘﻔﺎده از دﺳﺘﮕﺎه ﻓﻠﻢ ﻓﺘﻮﻣﺘﺮي ,Jackson) و ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﺑﻪ ﻛﺎرﺷﻨﺎﺳﺎن ﺟﻨﮕﻞ ﻧﻮاﺣﻲ ﻣﺮﺑﻮﻃﻪ (1962، ﺷﻮري ﺧﺎك (EC) ﺗﻮﺳﻂ دﺳﺘﮕﺎه ﻫﺪاﻳﺖ ﻋﻮاﻣﻞ ﺗﺨﺮﻳﺐ ﻣﺸﺨﺺ ﺷﺪﻧﺪ. اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ ﺳﻨﺞ (زرﻳﻦ ﻛﻔﺶ، 1372)، ﻓﺴﻔﺮ ﻗﺎﺑﻞ ﺟﺬب ﺑﺎ روش اوﻟﺴﻦ ﺑﺎ دﺳﺘﮕﺎه اﺳﭙﻜﺘﺮوﻓﺘﻮﻣﺘﺮ اﻧﺪازه ﮔﻴﺮي ﺷﺪ. روش زﻣﻴﻦ ﺷﻨﺎﺳﻲ: ﺑﺮاﺳﺎس ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت زﻣﻴﻦ ﺷﻨﺎﺳﻲ ﻣﻌﺘﺒﺮ در ﻣﻨﺎﻃﻖ ﻣﻮرد ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ و ﻧﻘﺸﻪ ﻓﺼﻠﻨﺎﻣﻪ ﻋﻠﻤﻲ ﭘﮋوﻫﺸﻲ اﻛﻮﺳﻴﺴﺘ ﻢﻫﺎي ﻃﺒﻴﻌﻲ اﻳﺮان/ ﺳﺎل دوم/ ﺷﻤﺎره اول/ ﭘﺎﻳﻴﺰ 1390................................................................................... 45 ﺟﺪول 2. ﺗﻘﺴﻴﻢ ﺑﻨﺪي ﺗﻮده ﻫﺎي ﺟﻨﮕﻠﻲ ﺑﺮاﺳﺎس درﺟﻪ ﺗﺎج ﭘﻮﺷﺶ ﺗﺎج ﭘﻮﺷﺶ درﺻﺪ ﺗﺎج ﭘﻮﺷﺶ ﺧﺎﻟﻲ ﻳﺎ ﺗﻬﻲ ﻛﻤﺘﺮ از 50 درﺻﺪ 2045.4 ﻣﻴﻠﻴﻤﺘﺮ در ﭘﻠﻴﻤﺒﺮا رﺿﻮاﻧﺸﻬﺮ ﺗﺎ 428 ﺑﺎز ﻳﺎ ﻧﻴﻤﻪ ﺑﺴﺘﻪ ﺑﻴﻦ 50 ﺗﺎ 90 درﺻﺪ ﻣﻴﻠﻲ ﻣﺘﺮ در زردﮔﻞ ﺳﻮادﻛﻮه در ﻧﻮﺳﺎن ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ. ﺑﺴﺘﻪ ﻳﺎ ﻛﺎﻣﻞ ﺑﻴﺶ از 90 درﺻﺪ ﻣﻴﺎﻧﮕﻴﻦ ﺗﻌﺪاد ﺑﻴﺸﺘﺮﻳﻦ روزﻫﺎي ﺑﺎ ﺑﺎرش ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ آﺳﺘﺎرا (ﻧﺰدﻳﻜﺘﺮﻳﻦ اﻳﺴﺘﮕﺎه ﺑﻪ ﻟﻴﺴﺎر ﺗﺎﻟﺶ) ﺑﺎ ﻧﺘﺎﻳﺞ 148.3 روز در ﺳﺎل و ﻛﻤﺘﺮﻳﻦ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ رﻳﻨﻪ ﭘﺮاﻛﻨﺶ ﺟﻐﺮاﻓﻴﺎﻳﻲ ﻻرﻳﺠﺎن ﺑﺎ 52 روز در ﺳﺎل ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ. ﭘﺮاﻛﻨﺶ اﻳﻦ ﮔﻮﻧﻪ در ﺟﻨﮕﻠﻬﺎي ﻫﻴﺮﻛﺎﻧﻲ از ﻃﻮاﻟﺶ ﻣﻴﺎﻧﮕﻴﻦ ﺑﻴﺸﺘﺮﻳﻦ روزﻫﺎي ﺑﺎ ﺑﻴﺶ از 10 ﻣﻴﻠﻲ ﻣﺘﺮ ﺗﺎ رودﺳﺮ و از ﭼﺎﻟﻮس ﺗﺎ ﺟﻨﮕﻞ ﮔﻠﺴﺘﺎن در ﺑﺎرش در ﺳﺎل ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﭘﻠﻴﻤﺒﺮا ﺑﺎ 61 روز در ﺳﺎل ﻣﺤﺪوده اي ﺑﻪ ﻃﻮل ﺟﻐﺮاﻓﻴﺎﻳﻲ// 56/ 39 550 در و ﻛﻤﺘﺮﻳﻦ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺳﻴﺎه ﺑﻴﺸﻪ ﺑﺎ ﻣﻴﺎﻧﮕﻴﻦ14.4 ﻟﻮه ﮔﺮﮔﺎن ﺗﺎ // 03 / 54 480 در ﻟﻴﺴﺎر ﺗﺎﻟﺶ، روز ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ. ﻋﺮض ﺟﻐﺮاﻓﻴﺎﻳﻲ// 56/ 56 370 در ﻟﻴﺴﺎر ﺗﺎﻟﺶ ﺗﺎ// ﺑﻴﺸﺘﺮﻳﻦ ﻣﻴﺎﻧﮕﻴﻦ رﻃﻮﺑﺖ ﻧﺴﺒﻲ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ 03/52 350 در ﻻرﻳﺠﺎن و آب اﺳﻚ و ارﺗﻔﺎع از ﭘﺴﻴﺨﺎن رﺷﺖ ﺑﺎ ﻣﻴﺎﻧﮕﻴﻦ 91 درﺻﺪ در ﺳﺎل و ﺳﻄﺢ درﻳﺎ 1857 در ﻻرﻳﺠﺎن و آب اﺳﻚ ﺗﺎ -15 ﻛﻤﺘﺮﻳﻦ آن 63 درﺻﺪ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺳﻴﺎه ﺑﻴﺸﻪ ﻣﻲ در آﺳﺘﺎﻧﻪ اﺷﺮﻓﻴﻪ ﻣﻮرد ﺑﺮرﺳﻲ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ.