Starogard Gdański

Fot. P. Dmochewicz SZLAKI KAJAKOWE W REGIONIE POMORSKIM

PIA Dębki Władysławowo ŚNIC 100 km Krokowa A Kanał Chełst Pokrzywna 9 km A J. Sarbsko J. Żarnowieckie Studnica 35 km Łeba ARNA WD CZ J. Łebsko PUCK Jastarnia SŁUPIA 133 km Rowy Smołdzino MORZE BAŁTYCKIE Bytowa 20 km J. Gardno REDA Zatoka Kamienica 33 km Pucka Reda Hel Skotawa 33 km Ustka WEJHEROWO ŁEB Rumia J. Wicko A LĘBORK GDYNIA ŁUPAWA 95 km SŁUPSK J. Kopań Zatoka Bukowina 19 km Gdańska Darłówko Kobylnica ŁUP SOPOT ŁEBA 104 km SŁ AW DARŁOWO UPIA A owina Dębnica Kasz. Buk GDAŃSK Kanał Chełst 2 km SŁAWNO Skotawa J. Sianowskie Czarna KARTUZY Dąbrówka A J. Krzynia Opływ MAR a J. Gowidlińskie J. Kłodno Motławy TW Wisła Zalew PIAŚNICA 6 km J. Jasień A WISŁ Królewieck WIiślany

J. Konradowo

► Gr J. Głębokie J. Goszyńskie

► A

abo ► ►

w ►

a ►

SZKARPAWA ► J. Raduńskie

Kępice ► ► ADUNIA ► ► R ()

► Kółko Jezior CZARNA WODA 13 km

► A B ► J. Węgorzyno MO SŁUPIA

► y Raduńskich PRUSZCZ

► t

o ► w J. Żukowskie J. Ostrzyckie TŁ ► Sulęczyno NOWY DWÓR ► GDAŃSKI ► a A WISŁ ► W ►

wna GDAŃSKI

► y K A

z ► amienic Pokr więta ELBLĄG WIEPRZ BYTÓW a Ś REDA 37 km a ielk A a KOŚCIERZYNA J. Lubiszewskie zna

Pilic NOWY Polanów Tuchomie anic J. Wierzysko Tuga - W J. Sudomie Gr STAW J. Kłączno J. Wieckie Wietcisa T 244 km Lipusz cha A Studnic J. Kamieniczno WD Skarszewy ebio Ruda 13 km z J. Zagnanie r NOG Sominy A T MALBORK a J. Kielskie Chocina 23 km J. Somińskie Wdzydze A a C Y Zbrzyca z Młosiną 45 km znic J. Kruszyńskie WIERZ J. Wdzydze Kłonecznica 26 km ► ► ► ► ► ►

► Młosina

Kłonec

a

► ► ► c

B y

z

Wielki Kanał Brdy 28 km RD ► STAROGARD

Zbr

J. Księże

Leśno SZTUM ►

Pelplin

►

A

GDAŃSKI ►

Biały Bór ►

K

anał W

► ► ►

► ► ►

dy

►

Chocina

► ► ►

J. Wierzchowo

► ►

C ► J. Lipczyno

Swornegacie

z

► ► ►

ernic

Niech

► ► ►

GWDA 138 km

w

Wielkie a Czarna Woda ► sz

c

J. Łąckie

z

a Gniew

J. Bielsko Lipc

►

► A

► ► ► Czernica 40 km

z J. Dybrzyk

►

ynk

Ruda ►

► ► ►

LIW

J. Karsińskie

► a A

Biała 30 km

A

► ► ►

RD

B WD

► ►

► B

► ► ► ► ► ► ► ► ► ► ► ► ► ► ► ► ► ► ► ► ►

RD J. Wielimie Biała A Prabuty J. Dzierzgoń KWIDZYN J. Charzykowskie Przechlewo Rytel WDA 203 km a J. Szczytno Charzykowy W lk. Kanał Brdy SZCZECINEK zernic (Borowa) 7 km C J. Krępsko GWD CHOJNICE Graniczna / Trzebiocha 16 km A A Kanał Wdy 18 km WISŁ Tleń Zalew WIERZYCA 154 km TUCHOLA Żurski

WD Wietcisa 12 km

Okonek A RADUNIA 51 km Kółko Jezior Raduńskich 37 km GRUDZIĄDZ ŚWIECIE MOTŁAWA 14 km Zalew CHEŁMNO Koronowski Wewnętrzne wody Gdańska 9 km KORONOWO MARTWA WISŁA 23 km A

RD A Wisła Śmiała 2,5 km B DEKALOG KAJAKARZA WISŁ 63 km 1. Nie szarżuj! Trasę spływu zaplanuj wcześniej i dostosuj ją do umiejętności - swoich i grupy. Pamiętaj, będziecie płynąć w tempie najsłabszych i najmniej doświadczonych BYDGOSZCZ uczestników wycieczki. Szkarpawa 23 km 2. Uważaj na pogodę! Nie wyruszaj na szlak podczas silnego wiatru lub deszczu. W czasie Wisła Królewiecka 12 km burzy bezwzględnie unikaj otwartych akwenów i postoju pod samotnymi drzewami. Tuga - Święta 25 km 3. Bezpieczeństwo to podstawa! Niezależnie od umiejętności pływackich, zawsze noś na sobie kamizelkę asekuracyjną. Dzieci powinny mieć w czasie całego spływu szczególną LIWA 76 km opiekę doświadczonych kajakarzy. 4. Dobry start i zakończenie! Do kajaka wsiadaj, gdy jest ustawiony dziobem w górę rzeki, a do brzegu dobijaj zawsze pod prąd. POMORSKIE SZLAKI KAJAKOWE 5. Czytaj wodę i przewiduj niebezpieczne sytuacje! Płynąc po rzece, zwracaj uwagę na zmarszczki, fale i wiry w jej nurcie. Mogą to być sygnały, świadczące o podwodnych W województwie pomorskim znajduje się 40 niezwykłych szlaków kajakowych, liczących łącznie blisko 1 600 kilometrów. Są wśród nich zarówno trasy o leniwym nurcie, przeszkodach, grożących wywróceniem kajaka. Uważaj też na bystrza, nisko idealne na początek przygody z kajakiem, jak i trudne odcinki o charakterze górskim, rekomendowane bardziej doświadczonym wodniakom. Na większości z tych zwieszające się nad wodą gałęzie, niskie mostki oraz zwalone drzewa. szlaków w ponad 200 lokalizacjach wybudowano infrastrukturę, dedykowaną kajakarzom. Są to przystanie, pola biwakowe i przenoski. Zapewniają one wygodę 6. Kajak jest wywrotny! Nigdy nie wykonuj w nim gwałtownych ruchów ani nie napływaj, i zwiększają bezpieczeństwo użytkowników. nawet dla żartu, na kajaki innych uczestników spływu. Po wywrotce na głębokiej wodzie Spływy kajakowe dają możliwość podziwiania nieskażonej przyrody Pomorza i napotkania wielu rzadkich gatunków roślin i zwierząt. Cisza, spokój, holuj kajak do brzegu, nie odwracając go. wszechobecna zieleń i piękne krajobrazy są największymi atutami pomorskich szlaków kajakowych. Różnorodne i cenne ekosystemy dolin 7. Nigdy nie pływaj samotnie! Ważne jest, aby w razie wypadku był koło Ciebie ktoś, kto rzecznych i jezior, przez które prowadzą te szlaki, chronione są w licznych parkach krajobrazowych i rezerwatach przyrody. udzieli Ci pomocy, lub ją wezwie. Nad brzegami pomorskich rzek wznoszą się majestatyczne, ceglane zamki i kościoły oraz prastare grodziska, które stanowić mogą dodatkową atrakcję na spływie. Szlaki kajakowe prowadzą też często rzekami, płynącymi przez centra 8. Łączność zawsze i wszędzie! Noś przy sobie zabezpieczony przed wodą telefon zabytkowych miast i miasteczek. Niektóre budowle hydrotechniczne na szlakach, jak młyny, kanały, czy komórkowy z wpisanymi numerami służb ratunkowych. elektrownie wodne, liczą sobie ponad sto lat i są wyjątkowymi zabytkami techniki. Część z nich 9. Trzeźwy umysł! Nigdy nie spożywaj alkoholu i innych środków odurzających podczas udostępniona jest do zwiedzania. spływu. To wszystko czeka na turystów, odwiedzających pomorskie szlaki kajakowe 10. Szanuj przyrodę! Dbaj o środowisko, w którym się znajdujesz, nie hałasuj, nie niszcz i korzystających z oferty organizatorów turystyki kajakowej. roślinności nadbrzeżnej i nie pozostawiaj po sobie śmieci. Zapraszamy!

www.kajaki.pomorskie.eu

Starogard Gdański WIERZYCA Starogard Gdański

Fot. P. Dmochewicz

Charakterystyka Szlak Wierzycy Atrakcje Wierzycy

Po wielu latach zapomnienia szlak Wierzycy odkrywany jest na nowo. Rzeka ta wypływa z centralnej części Pojezierza Kaszubskiego 1 Kościerzyna. Miasto, gdzie tradycja przenika się z nowoczesnością, a uroki Start: Kościerzyna, J. Wierzycko i nadaje się do turystyki kajakowej od jeziora Wierzysko w Kościerzynie. Jej górny bieg wiedzie przez Kaszuby, a środkowy i dolny przez roztacza rynek z zabytkowymi kamieniczkami. Warto odwiedzić muzea: Ziemi malownicze Kociewie. Szlak kończy się w zabytkowym, nadwiślańskim Gniewie. Kościerskiej i Akordeonów (jedyne w Polsce) oraz dwa sanktuaria maryjne. Ze względu na to, że rzeka prowadzi przez dzikie i rzadko zamieszkałe tereny i posiada wysokie, zarośnięte, niedostępne brzegi, szlak Meta: Gniew Największą atrakcją jest Muzeum Kolejnictwa z liczną ekspozycją starych ten polecany jest dla bardziej doświadczonych kajakarzy. Wierzyca pięknie meandruje i często zmienia kierunek, jednak często bywa parowozów i wagonów w pełni dostępnych dla odwiedzających” zdradliwa. Nie należy nabierać się na jej spokojniejszy nurt, w którym spotkać można wiele zwalonych drzew i liczne, ukryte pod wodą 2 . Położone nad samą Wierzycą pozostałości krzyżackiego, Czas spływu: 8 dni głazy. gotyckiego założenia obronnego z XIII wieku oraz XIX wiecznego pałacu. Obok Pokonując kolejne kilometry, rzeka dopływa do Starogardu Gdańskiego – stolicy Kociewia. Dalej, piękną doliną wśród lasów, pól i łąk, współczesna elektrownia wodna. trasa prowadzi do pocysterskiego Pelplina, po drodze mijając zrekonstruowane grodzisko w Owidzu. Długość szlaku: 154 km 3 Pogódki: kościół pocysterski

Na szlaku Wierzycy jest kilka przenosek przy zabytkowych elektrowniach wodnych, których oglądanie stanowi dodatkową atrakcję 4 Starogard Gdański. Wierzyca przepływa przez centrum miasta. Zachowały się tu spływów. Warto zatrzymać się na chwilę, aby w Owidzu, Kolinczu, Stockim Młynie czy Czarnocińskich Piecach przyjrzeć się, jak od stu pozostałości murów miejskich z XIV wieku oraz XIX wieczne młyny i fabryki, pałac ponad lat produkowana jest energia elektryczna z energii, zgromadzonej w wodach rzeki. rodziny Wiechertów oraz urokliwy rynek i stare kamieniczki.

5 . W Owidzu odtworzono ogrodzone palisadą, średniowieczne grodzisko nad Wierzycą. Mieści ono chaty, wieże, bramę wjazdową oraz budynek 224 wystawienniczy. Niemal codzienne odbywają się tam warsztaty dawnego 20 rzemiosła i imprezy rekonstrukcyjne. Niesamowitych wrażeń dostarcza także „średniowieczny” plac zabaw dla dzieci. Egiertowo 6 . Miasteczko nad Wierzycą, sławne przede wszystkim z monumentalnej, ceglanej katedry. Obok znajdują się zabudowania klasztoru pocysterskiego i Muzeum Diecezjalne, które zawiera w swych zbiorach jedyny w Polsce Szymbark Starkowa Roztoka Huta egzemplarz Biblii Gutenberga. Rybaki 221 7 Gniew. Zabytkowe miasteczko, położone na wzgórzu przy ujściu Wierzycy do Wisły. Wyjątkową atrakcją jest gniewski zamek, zbudowany przez zakon Przywidz J. Przywidzkie Piotrowo krzyżacki w końcu XIII wieku. Obecnie znajduje się w nim hotel i restauracja oraz muzeum. Szpon isa c Gromadzin Kłobuczyno Grabowska iet Elektrownie wodne na Wierzycy Huta W Piekło Grabowo Dolne Na Wierzycy zbudowano w pocz. XX wieku kilka elektrowni wodnych, które Kościerskie Trzepowo w dobrym stanie zachowały się do dziś. Na szczególną uwagę zasługują cztery Kaliska Huta 233 z nich: Kościerskie Borowina 214 8 EW Czarnocińskie Piece: najstarsza elektrownia na Wierzycy, zbudowana J. Grabowskie w 1906 r. Dobrogoszcz Grabówko Szumleś Szatarpy 9 EW Owidz: wybudowana w dawnym młynie z 1910 przez starogardzki ród Kościerska Rekownica 224 Szlachecki J. Dobrogoszcz Wiechertów Huta Skrzydłówko 226 1 Nowy Nowa Karczma Skrzydłowo 10 EW : powstała w 1911 w miejscu dawnego młyna. Większość Klincz Zielenin wyposażenia działa nieprzerwanie od uruchomienia obiektu. KOŚCIERZYNA Będomin Lubań 221 Nowy Wiec 11 EW Stocki Młyn: zbudowana na miejscu młyna w 1908 roku. W latach 30 XX Wierzyca 20 wieku osiągała moc powyżej 3 MW, będąc jedną z najsilniejszych elektrowni na J. Wierzysko 154 km Liniewko Lubieszyn Nowy Kościerskie Pomorzu. Szarlota Wielki Klincz Barkoczyn Wysin

J. Osuszyno Mały 12 km Kamierowo Podleś Stary Wiec cisa Stary Wiet Wielki Barkoczyn Wolny Dwór Podleś 224 Iłownica Głodowo SKARSZEWY 6 km J. Godziszewskie 146 km Sobącz Liniewo Sarnowy Dębogóry Junkrowy 6 km Bolesławowo J. Zagnanie Niedamowo Więckowy Stawiska cisa J. Gatno Orle iet 144 km 214 3 km W EW Czarnocińskie Malary Piece Trzcińsk Nowa Garczyn 139 km Swarożyn 22 Kiszewa W ca 8 Wierzy 95 km Czarnocin ier Stare Polaszki 91 km 139 km z Wilcze Błota Pogódki Jaroszewy Nowy y Janin ca Kościerskie 3 Bukowiec 135 km Bączek 104 km 222 Stary Kobyle 106 km Bukowiec 133 km Czerniki Koźmin Kleszczewo Stara Kościerskie Kręgski J. Przywłoczne 130 km Pałubin Młyn Brzeźno 123 km Kiszewa Górne Maliki Wielkie 2 113 km Radostowo Zamek 79 km 128 km Kiszewski Rywałd 115 km 121 km 230 Subkowy J. Krąg Żabno 48 km Bożepole 76 km 70 km 42 km Chwarzno 64 km 64 km J. Drzęczno Szlacheckie 214 74 km 51 km Rajkowski Kolincz Młyn Gręblin Konarzyny Nowa 70 km 4 Lipy 5 Klonówka W J. Wygonin Wieś Rzeczna ier EW Owidz 10 z 9 y Owidz c a Cis Piesienica 22 STAROGARD Janowo Nowy Cis GDAŃSKI Nowy Dwór 30 km Rudno Lipinki Pelpliński 6 229 30 km Sumin PELPLIN A1 Znaki informacyjne Rożental Lignowy Grabowiec a uc Szlacheckie J. Sumińskie m Kaliska ęgier Janowo W 120 km J. Borzechowskie Wielkie Frank 91 J. Steklin 11 Janiszewo Kulice EW Stocki Młyn 20 km Szprudowo 120 km 230 BRDA Stocki Młyn Nowa Brody Cerkiew Gętomie Pomorskie 168 km 12 km Wdzydze W ier Znaki zakazu zy ca Morzeszczyn Dzierżążno 133 km Propozycje etapów spływów Gowidlino GNIEW 234 Gogolewo 7 1. Jezioro Wierzysko – Stary Bukowiec (20 km) 641 6 km 63 km Grodzisko Owidz 2. Stary Bukowiec – Dolne Maliki (21 km) Nicponia 0 km WISŁ 644 3. Górne Maliki – Czarnocin (18 km) A

81 km 63 km Przenoska Przenoska 4. Czarnocin – Kręgski Młyn (16 km) Piaseczno 5. Kręgski Młyn – Owidz (15 km) Znaki ostrzegawcze Tymawa

Miejsce Miejsce 6. Owidz – Klonówka (16 km) wodowania wodowania 7. Klonówka – Pelplin (18 km) 8. Pelplin – Gniew (30 km)

GOŁĄBEK

WIERZYCA

Trudność szlaków kajakowych

www.kajaki.pomorskie.eu

Starogard Gdański