Balkan Tarihi (250-1453)
Total Page:16
File Type:pdf, Size:1020Kb
BALKAN TARİHİ (250-1453) TARİH LİSANS PROGRAMI PROF. DR. BİRSEL KÜÇÜKSİPAHİOĞLU İSTANBUL ÜNİVERSİTESİ AÇIK VE UZAKTAN EĞİTİM FAKÜLTESİ İSTANBUL ÜNİVERSİTESİ AÇIK VE UZAKTAN EĞİTİM FAKÜLTESİ TARİH LİSANS PROGRAMI BALKAN TARİHİ (250-1453) Prof. Dr. Birsel Küçüksipahioğlu Yazar Notu Elinizdeki bu eser, İstanbul Üniversitesi Açık ve Uzaktan Eğitim Fakültesi’nde okutulmak için hazırlanmış bir ders notu niteliğindedir. ÖNSÖZ Balkan Tarihi (250-1453) dersi, Bizans İmparatorluğu döneminde Balkanların genel durumu, yaşanan siyasi gelişmeler ve imparatorluğun bu gelişmeler karşısında aldığı tedbir, uygulama ve düzenlemeleri içermektedir. İmparatorluğun, özellikle Hunlardan başlayarak Bulgar, Avar, Peçenek, Kuman ve Osmanlı Türkleriyle uzun süreci kapsayan mücadelesinin ayrıntılı olarak anlatılmaya çalışıldığı bu çalışmada Slavlar ile diğer yabancı ve bölgesel güçlere de yer verilmektedir. Balkanların coğrafi yapısı ile Roma İmparatorluğu döneminin özet olarak verilmesinin ardından Doğu Roma veya Bizans İmparatorluğu döneminde Balkanların anlatıldığı on dört bölümden oluşan çalışmanın tarihe ilgi duyan herkese faydalı olması düşünülmektedir. I İÇİNDEKİLER ÖNSÖZ ........................................................................................................................................ I İÇİNDEKİLER .......................................................................................................................... II KISALTMALAR ..................................................................................................................... IV YAZAR NOTU ......................................................................................................................... V 1.DOĞU ROMA İMPARATORLUĞU ve BALKANLAR BÖLGESİNE GENEL BİR BAKIŞ ........................................................................................................................................ 1 1.1.Balkanların Coğrafi ve Stratejik Özelliği ............................................................................. 7 1.2. Roma İmparatorluğu Döneminde Balkanlar ....................................................................... 9 1.3. İmparator Büyük Konstantinos ve Faaliyetleri ................................................................. 12 1.4. Balkanlarda Önemli Şehirler ............................................................................................. 14 2. BÜYÜK KONSTANTİNOS ve HALEFLERİ DÖNEMİNDE BALKANLAR ................. 22 2.1. Büyük Konstantinos’un Oğulları Döneminde Balkanlar .................................................. 28 2.2. İmparator Iulianus ve Faaliyetleri ..................................................................................... 29 2.3.İmparator Valentianus ve Valens Döneminde Balkanlar ................................................... 30 2.4. İmparator I. Theodosios ve Faaliyetleri ............................................................................ 32 2.5. Balkanlarda Toplanan Konsiller ........................................................................................ 33 3. V. YÜZYILDA BALKANLARIN DURUMU ve İMPARATORLUĞUN BÖLGEYİ DÜZENLEME ÇALIŞMALARI ............................................................................................. 41 3.1. İmparator Arkadios ve Gotlar ........................................................................................... 47 3.2. İmparator II. Theodosios ve Hunlar .................................................................................. 48 3.3. Attila Sonrası Hunlar ve Balkanlar ................................................................................... 51 4.İMPARATORLUĞUN VI. YÜZYILDA BALKANLARDAKİ MÜCADELESİ ............... 60 4.1 İmparatorluk ve Bulgarlar .................................................................................................. 66 4.2. İmparatorluk ve Slavlar ..................................................................................................... 67 4.3. Balkanlarda Avarlar .......................................................................................................... 68 5.VII. YÜZYIL ve İMPARATORLUĞUN BALKAN POLİTİKASI .................................... 78 5.1.İmparator Phokas, Herakleios ve Konstans Döneminde Balkanlar ................................... 84 6.İMPARATOR IV. KONSTANTİNOS ve HALEFLERİ DÖNEMİNDE BALKANLAR ... 94 6.1.İmparator IV. Konstantinos Zamanında Balkanlar .......................................................... 100 II 6.2. İmparator II. Iustinianos ve Halefleri Döneminde Balkanlar .......................................... 101 7. ANKHİALOS SAVAŞI ve BALKANLAR ....................................................................... 110 7.1. İmparator V. Konstantinos ve Balkanlar ......................................................................... 116 7.2. İmparator VI. Konstantinos ve Halefleri Döneminde Balkanlar ..................................... 118 8. İMPARATOR V. LEON SONRASINDA BALKANLAR ............................................... 127 8.1. Krum Sonrası Bulgarlar .................................................................................................. 133 8.2. İmparator II. Mikhail Zamanında Balkanlar ................................................................... 133 8.3. İmparator Theophilos ve Halefleri Döneminde Balkanlar .............................................. 134 9.İMPARATOR VI. LEON SONRASI BALKANLAR ........................................................ 145 9.1.Bizans İmparatorluğu ve Symeon .................................................................................... 151 9.2.İmparator II. Nikephoros ve Balkanlar ............................................................................ 152 9.3. İmparator II. Basileios ve Balkanlar ............................................................................... 154 10.İMPARATOR IV. MİKHAİL ve HALEFLERİ DÖNEMİNDE BALKANLAR ............ 163 10.1.İmparator II. Basileios’tan Sonra Balkanlar ................................................................... 169 10.2. İmparator IX.Konstantinos Monomakhos Döneminde Balkanlar ................................. 170 10.3. İmparator I. Isaakios Komnenos ve X. Konstantinos Dukas Zamanında Balkanlar ..... 172 10.4. İmparator VII. Mikhail Döneminde Balkanlar .............................................................. 173 11. İMPARATOR I. ALEKSİOS KOMNENOS DÖNEMİNDE BALKANLAR ................ 182 11.1.İmparator I.Aleksios Komnenos ve Balkanlar ............................................................... 188 11.2.İmparator Aleksios ve Haçlılar ...................................................................................... 191 12.İMPARATOR IOANNES KOMNENOS ve MANUEL KOMNENOS DÖNEMİNDE BALKANLAR ....................................................................................................................... 201 12.1. İmparator Ioannes Komnenos ve Balkanlar .................................................................. 207 12.2. İmparator Manuel Zamanında Balkanlar ...................................................................... 209 13. İMPARATOR MANUEL KOMNENOS SONRASI DÖNEMDE BALKANLAR ........ 218 13.1.İmparator Andronikos Komnenos ve Halefleri Döneminde Balkanlar .......................... 224 13.2.Dördüncü Haçlı Seferi ve İmparatorluğa Etkisi ............................................................. 228 14.DÖRDÜNCÜ HAÇLI SEFERİ SONRASI BALKANLAR ............................................. 237 14.1.Dördüncü Haçlı Seferi Sonrası İmparatorluk ve Balkanlar ........................................... 243 KAYNAKÇA ......................................................................................................................... 258 III KISALTMALAR ●BF Byzantinische Forschungen ● bsk baskı ●BZ Byzantinische Zeitschrift ● C, c Cilt ● DİA Türkiye Diyânet Vakfı İslâm Ansiklopedisi ● ed editör ●İng İngilizce ● MÖ Milattan Önce •MS Milattan Sonra ●nşr neşreden ● s sayfa ●sy sayı ●trc tercüme ●vb ve benzeri ●vs vesaire ●yay yayımlayan ●yy yüzyıl IV YAZAR NOTU Balkan Tarihi (250-1453) dersi, önsözde de belirtildiği üzere Roma İmparatorluğu döneminde Balkanların özet olarak anlatıldığı ilk bölümden sonra ayrıntılı olarak Bizans İmparatorluğu zamanında Balkanların durumu hakkında bilgi vermeyi amaçlamaktadır. V 1.DOĞU ROMA İMPARATORLUĞU ve BALKANLAR BÖLGESİNE GENEL BİR BAKIŞ 1 Bu Bölümde Neler Öğreneceğiz? 1.1. Balkanların Coğrafi ve Stratejik Özelliği 1.2. Roma İmparatorluğu Döneminde Balkanlar 1.3. İmparator Büyük Konstantinos ve Faaliyetleri 1.4. Balkanlarda Önemli Şehirler 2 Bölüm Hakkında İlgi Oluşturan Sorular 1-Balkanlarda VI. Yüzyılda görülen iklim değişikliğinin etkileri neler olmuştur? 2-Balkanlarda bulunan geçitlerin bölge için önemi nedir? 3-İmparator Diocletianus’un uyguladığı tetrarkhia yönetiminin Balkanlara etkisi nasıl olmuştur? 3 Bölümde Hedeflenen Kazanımlar ve Kazanım Yöntemleri Konu Kazanım Kazanımın nasıl elde edileceği veya geliştirileceği Balkanların Coğrafi ve Balkan coğrafyası hakkında Tarihi olayların öğrenilmesi Stratejik Özelliği bilgi sahibi olmak ve sürecinde bölgenin bölgenin stratejik öneminin tanınması ve anlaşılması kavranması Roma İmparatorluğu Roma İmparatorluğu Sebep – sonuç ilişkisi kurma Döneminde Balkanlar zamanında Balkanların durumu ve imparatorluğun Kronolojik düşünme bölgedeki düzenleme ve Tarihsel analiz ve yorum uygulamalarını anlayabilmek İmparator Büyük İmparator Büyük Sebep – sonuç ilişkisi kurma Konstantinos ve Faaliyetleri Konstantinos’un müstakil imparatorluğu öncesi ve Kronolojik düşünme sonrası Balkanlardaki