Gminy Jodłownik

ZAŁO śENIA DO PLANU ZAOPATRZENIA

GMINY JODŁOWNIK

W CIEPŁO, ENERGI Ę ELEKTRYCZN Ą I PALIWA GAZOWE

OPRACOWAŁ: mgr in Ŝ. Jarosław Kowalski

Kwiecie ń, maj 2010 SPIS TRE ŚCI :

1. PODSTAWA PRAWNA OPRACOWANIA………………………………… 2. CEL I ZAKRES OPRACOWANIA………………………………………….. 3. ZASADY KSZTAŁTOWANIA GOSPODARKI ENERGETYCZNEJ W GMINIE JODŁOWNIK………………………………………………….. 4. CHARAKTERYSTYKA GMINY JODŁOWNIK…………………………. 4.1 SOŁECTWA GMINY…………………………………………………………. 4.2 SPOŁECZNO ŚĆ GMINY……………………………………………………… 4.3 INFRASTRUKTURA GMINY………………………………………………… 5. BILANS ENERGETYCZNY GMINY – STAN OBECNY………………… 5.1 SYSTEM CIEPŁOWNICZY………………………………………………….. 5.2 SYSTEM GAZOWNICZY…………………………………………………….. 5.3 SYSTEM ENERGETYCZNY…………………………………………………. 6. MO śLIWO ŚĆ WYKORZYSTANIA ODNAWIALNYCH ŹRÓDEŁ ENERGII……………………………………………………………………… 6.1 ENERGIA WODY……………………………………………………………... 6.2 ENERGIA BIOMASY…………………………………………………………. 6.3 ENERGIA WIATRU…………………………………………………………... 6.4 ENERGIA GEOTERMALNA…………………………………………………. 6.5 ENERGIA SŁO ŃCA…………………………………………………………... 7. OCENA MO śLIWO ŚCI PRODUKCJI/POZYSKANIA ENERGII Z OZE NA TERENIE GMINY………………………………………………… 7.1 ENERGIA WODY…………………………………………………………… 7.2 ENERGIA WIATRU…………………………………………………………. 7.3 ENERGIA SŁO ŃCA…………………………………………………………. 7.4 ENERGIA GEOTERMALNA……………………………………………….. 7.5 ENERGIA BIOMASY……………………………………………………….. 8. PRZEDSI ĘWZI ĘCIA RACJONALIZUJ ĄCE U śYTKOWANIE CIE- PŁA, ENERGII ELEKTRYCZNEJ I GAZU……………………………… 8.1 RACJONALIZACJA ZU śYCIA CIEPŁA – TERMOMODERNIZACJA BUDYNKÓW……………………………………………………………….. 8.2 RACJONALIZACJA ZU śYCIA ENERGII ELEKTRYCZNEJ…………… 8.3 RACJONALIZACJA ZU śYCIA GAZU ZIEMNEGO…………………….. 8.4 EDUKACJA SPOŁECZNA W ZAKRESIE RACJONALIZACJI ZU śUCIA ENERGII…………………………………………………………………….. 9. MO śLIWO ŚCI WYKORZYSTANIA ISTNIEJ ĄCYCH NADWYśEK I LOKALNYCH ZASOBÓW PALIW I ENERGII NA TERENIE GMINY 10. PROGNOZA ZAOPATRZENIA GMINY JODŁOWNIK W CIEPŁO, ENERGI Ę ELEKTRYCZN Ą I GAZ DO ROKU 2030…………………….. 10.1 PROGNOZA ZAPOTRZEBOWANIA NA CIEPŁO………………………… 10.2 PROGNOZA ZAPOTRZEBOWANIA NA ENERGI Ę ELEKTRYCZNĄ….. 10.3 PROGNOZA ZAPOTRZEBOWANIA NA GAZ……………………………. 10.4 WYBÓR WARIANTU REALIZACJI POLITYKI GMINY W ZAKRESIE GOSPODARKI ENERGI Ą ORAZ JEGO MONITORING………………….. 11. OCENA MO śLIWO ŚCI ZASPOKOJENIA POTRZEB GMINY W ZA- KRESIE ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGI Ę ELEKTRYCZN Ą I GAZ DO ROKU 2030………………………………………………………… 11.1 ZAOPATRZENIE W CIEPŁO………………………………………………. 11.2 ZAOPATRZENIE W ENERGI Ę ELEKTRYCZNĄ………………………… 11.3 ZAOPATRZENIE W GAZ……………………………………………………

12. WPŁYW ZMIAN ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGI Ę ELEK- TRYCZN Ą I GAZ NA STAN ŚRODOWISKA GMINY ( STAN ZA- NIECZYSZCZENIA POWIETRZA )………………………………………. 13. WSPÓŁPRACA Z SĄSIEDNIMI GMINMI……………………………….. 14. PODSUMOWANIE…………………………………………………………...

SPIS TABEL :

TABELA NR 1 : Liczba ludno ści w latach w Gminie ( dane UG )…………………………… TABELA NR 2 : Liczba ludno ści na koniec 2009 r. w sołectwach ( dane UG )………………. TABELA NR 3 : Przyrost naturalny w gminie w latach ( dane GUS )………………………… TABELA NR 4 : Ludno ść w wieku produkcyjnym, poprodukcyjnym i przedprodukcyjnym ( dane GUS )………………………………………………………………….. TABELA NR 5 : Ilo ść gospodarstw domowych/mieszka ń w gminie w latach ( dane GUS ).... TABELA NR 6 : Struktura wiekowa mieszka ń w gminie ( dane UG )……………………… TABELA NR 7 : Infrastruktura techniczna w gminie ( dane ENION, S.A., Karpacka Spółka Gazownictwa, GUS )…………………………………………………………. TABELA NR 8 : Zu Ŝycie energii cieplnej do ogrzewania mieszka ń w ci ągu roku ( opracowanie własne na podstawie danych GUS )……………………………………... TABELA NR 9 : Zu Ŝycie energii cieplnej do wytwarzania ciepłej wody uŜytkowej w ci ągu roku ( opracowanie własne na podstawie danych GUS )…………………… TABELA NR 10: Zu Ŝycie energii cieplnej do przygotowania posiłków w ci ągu roku ( opracowanie własne na podstawie danych GUS )…………………………. TABELA NR 11: Zu Ŝycie energii cieplnej w rolnictwie w ci ągu roku ( opracowanie własne na podstawie danych UG )……………………………………………………… TABELA NR 12: Zu Ŝycie energii elektrycznej na cele inne ni Ŝ przygotowanie posiłków, cie- płej wody u Ŝytkowej czy ogrzewanie w ci ągu roku ( opracowanie własne na podstawie danych GUS )…………………………………………………….. TABELA NR 13: Zu Ŝycie energii elektrycznej w rolnictwie w ci ągu roku ( opracowanie wła- sne na podstawie danych UG )………………………………………………. TABELA NR 14: Zu Ŝycie energii elektrycznej na potrzeby o świetlenia drogowego w ci ągu roku ( opracowanie własne na podstawie danych ENION S.A. )…………… TABELA NR 15: Całkowite zapotrzebowanie na energi ę (elektryczn ą i ciepln ą ) gminy w ci ągu roku ( opracowanie własne )…………………………………………... TABELA NR 16: Bilans paliw dla gminy Jodłownik ( opracowanie własne )…………………. TABELA NR 17: Stacje redukcyjne I-ego stopnia zaopatruj ące teren gminy Jodłownik ( na podstawie danych Karpackiej Spółki Gazownictwa )………………….. TABELA NR 18: Sie ć gazowa średniego ci śnienia na terenie gminy Jodłownik ( na podstawie danych Karpackiej Spółki Gazownictwa )……………………………... TABELA NR 19: Zestawienie ilo ści budynków zgazyfikowanych/niezgazyfikowanych w gminie Jodłownik ( na podstawie danych GUS i Karpackiego Oddziału Obrotu Gazem )……………………………………………………………… TABELA NR 20: Liczba odbiorców gazu ziemnego w podziale na grupy odbiorców (na podstawie danych Karpackiego Oddziału Obrotu Gazem )…………………….. TABELA NR 21: Zu Ŝycie gazu ziemnego w podziale na grupy odbiorców (na podstawie danych Karpackiego Oddziału Obrotu Gazem )………………………………. TABELA NR 22: Wykaz linii NN na terenie gminy Jodłownik ( na podstawie danych ENION S.A. )………………………………………………………………………… TABELA NR 23: Wykaz o świetlenia drogowego na terenie gminy Jodłownik ( na podstawie danych ENION S.A. )……………………………………………………….. TABELA NR 24: Wykaz stacji transformatorowych na terenie gminy Jodłownik ( na podstawie danych ENION S.A. )…………………………………………………… TABELA NR 25: Zestawienie zu Ŝycia energii elektrycznej na terenie gminy Jodłownik ( na podstawie danych ENERGIA Sp. z o.o. ) TABELA NR 26: Odnawialne źródła energii w Małopolsce ( na podstawie danych URE )…… TABELA NR 27: Elektrownie wiatrowe w Polsce ( dane URE )………………………………. TABELA NR 28: Szacunkowa prognoza zapotrzebowania na energi ę ciepln ą do 2030 roku ( opracowanie własne )………………………………………………………

TABELA NR 29: Szacunkowa prognoza zapotrzebowania na energi ę elektryczn ą do 2030 roku ( opracowanie własne )………………………………………………… TABELA NR 30: Szacunkowa prognoza zapotrzebowania na gaz do 2030roku ( opracowanie własne )……………………………………………………………………… TABELA NR 31: Szacunkowa prognoza zapotrzebowania na paliwa dla pokrycia potrzeb na ciepło do 2030 roku ( opracowanie własne )………………………………... TABELA NR 32: Średnioroczne warto ści zanieczyszcze ń powietrza ( dane WIO Ś )…………. TABELA NR 33: Zmiana wielko ści emisji zanieczyszcze ń powietrza w zwi ązku ze zmniej- szeniem zu Ŝycia w ęgla – porównanie roku 20210 i 2030 ( opracowanie własne )………………………………………......

1. PODSTAWA PRAWNA OPRACOWANIA

Podstaw ę prawn ą opracowania stanowi ą :

Ustawa z dnia 8.03.1990 o samorz ądzie gminnym wraz z pó źniejszymi zmianami ( tekst jednolity Dz. U. 2001 Nr 142 poz. 1591 ) Ustawa z dnia 10.04.1997 Prawo energetyczne wraz z pó źniejszymi zmianami ( tekst jednolity Dz. U. 2006 Nr 89, poz. 625 )

Ustawa o samorz ądzie gminnym ( art.7, pkt. 1 ) nakłada na gmin ę obowi ązek zabezpieczenia zbiorowych potrzeb ich mieszka ńców, w szczególno ści w zakresie zaopatrzenia w energi ę ciepln ą i elektryczn ą oraz gaz. Ustawa Prawo energetyczne okre śla obowi ązki gminy w zakresie w zakresie zaopatrzenia w ciepło, energi ę elektryczną i paliwa gazowe oraz procedury zwi ąza- ne z wykonywaniem tego obowi ązku. Art. 18 ustawy Prawo energetyczne stanowi, Ŝe do zada ń własnych gminy w zakresie zaopatrzenia w ciepło, energi ę elektryczn ą i paliwa gazowe nale Ŝy :

Planowanie i organizacja zaopatrzenia w ciepło, energi ę elektryczn ą i paliwa gazowe na obszarze gminy; Planowanie o świetlenia miejsc publicznych i dróg znajduj ących si ę na terenie gminy Finansowanie o świetlenia ulic, placów, dróg publicznych znajduj ących si ę na terenie gminy

Gmina realizuje powy Ŝsze zadania zgodnie z zało Ŝeniami polityki energetycznej pa ństwa, miejscowym planem zagospodarowania przestrzennego oraz ustale- niami zawartymi w stadium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy. Wójt gminy jest zobligowany ( zgodnie z art. 19 ustawy Prawo energetyczne ) do opracowania projektu zało Ŝeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energi ę elektrycz- ną i paliwa gazowe. Projekt zało Ŝeń sporz ądza si ę dla obszaru gminy lub jej cz ęś ci. Projekt zało Ŝeń winien okre śla ć :

Ocen ę stanu aktualnego i przewidywanych zmian zapotrzebowania na cie- pło, energi ę elektryczn ą i paliwa gazowe Przedsi ęwzi ęcia racjonalizuj ące u Ŝytkowanie ciepła, energii elektrycznej i paliw gazowych Mo Ŝliwo ści wykorzystania istniej ących nadwy Ŝek i lokalnych zasobów paliw i energii, z uwzgl ędnieniem energii elektrycznej i ciepła wytwarzanych w odnawialnych źródłach energii, energii elektrycznej i ciepła u Ŝyt- kowego wytwarzanych w kogeneracji oraz zagospodarowania ciepła odpadowego z instalacji przemysłowych Zakres współpracy z innymi gminami

Art. 19 ustawy Prawo energetyczne nakłada obowi ązek :

opiniowania projektu zało Ŝeń przez samorz ąd województwa w zakresie współpracy z innymi gminami oraz zgodno ści z polityk ą energetyczn ą pa ństwa. wyło Ŝenia do publicznego wgl ądu na okres 21 dni , powiadamiaj ąc o tym w sposób przyj ęty zwyczajowo w danej gminie uchwalenia przez rad ę gminy zało Ŝeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energi ę elektryczn ą i paliwa gazowe po rozpatrzeniu wniosków, zastrze- Ŝeń i uwag zgłoszonych w czasie wyło Ŝenia projektu zało Ŝeń do publicznego wgl ądu

Art. 20 ustawy Prawo energetyczne , w przypadku gdy plany przedsi ębiorstw energetycznych nie zapewniaj ą realizacji zało Ŝeń , obliguje Wójta gminy do opracowania projektu planu zaopatrzenia w ciepło, energi ę elektryczn ą i paliwa gazowe, dla obszaru gminy. Projekt planu opracowywany jest na podstawie uchwalonych przez rad ę gminy zało Ŝeń i winien by ć z nim zgodny.

Projekt planu powinien zawiera ć :

propozycje w zakresie rozwoju i modernizacji poszczególnych systemów zaopatrzenia w ciepło, energi ę elektryczn ą i paliwa gazowe, wraz z uza- sadnieniem ekonomicznym propozycje w zakresie wykorzystania odnawialnych źródeł energii i wysokosprawnej kogeneracji harmonogram realizacji zada ń przewidywane koszty realizacji proponowanych przedsi ęwzi ęć oraz źródło ich finansowania

Tak opracowany plan zostaje przez Wójta przedstawiony Wojewodzie , celem stwierdzenia zgodno ści z zało Ŝeniami Rada gminy winna uchwali ć plan zaopatrzenia w ciepło, energi ę elektryczn ą i paliwa gazowe.

2. CEL I ZAKRES OPRACOWANIA

Opracowanie pt. „ Zało Ŝenia do planu zaopatrzenia gminy Jodłownik w ciepło, energi ę elektryczn ą i paliwa gazowe obejmuje obszar całej gminy Jodłownik. W opracowaniu uwzgl ędniono wskazania okre ślone w strategii ekoenergetycznej gminy Jodłownik ( 2008r. ) , planie rozwoju gminy Jodłownik na lata 2007-2013 oraz w planie zagospodarowania przestrzennego gminy Jodłownik. Obecne prawodawstwo umo Ŝliwia gminie wyst ępowanie w jednej z trzech poni Ŝszych ról :

odbiorcy energii producenta energii i jej dystrybutora regulatora lokalnego rynku energii

W ka Ŝdej z w.w. ról gmina b ędzie realizowa ć okre ślone strategie tj. :

jako odbiorca energii głównie w obiektach przez ni ą nadzorowanych ( obiekty u Ŝyteczno ści publicznej, komunalne ) b ędzie starała si ę kupowa ć energi ę jak najtaniej i w miar ę mo Ŝliwo ści jak najmniej tej energii zu Ŝywa ć jako producent energii i jej dystrybutor gmina b ędzie w pierwszej kolejno- ści produkowała j ą na swoje potrzeby jak równie Ŝ na sprzeda Ŝ. W przypadku sprzeda Ŝy w interesie gminy b ędzie uzyskanie jak najwy Ŝszej ceny oraz dystrybucja energii jak najwi ększej liczbie odbiorców jako regulator gmina winna znale źć optymalne rozwi ązanie pomi ędzy sprzecznymi interesami odbiorcy i producent/dystrybutora. W tym przypadku gmina winna jednak realizowa ć zasad ę do której została powołana , a mianowicie zasad ę szeroko rozumianego interesu publicznego

Gmina ma obowi ązek realizowa ć zaopatrzenie w ciepło, energi ę elektryczn ą i paliwa gazowe zgodnie z wol ą pa ństwa , która okre ślona została mi ędzy innymi w takich dokumentach jak polityka energetyczna Polski, krajowy plan działa ń dotycz ą- cy efektywno ści energetycznej, program rozwoju obszarów wiejskich oraz plany, polityki i strategie regionalne i lokalne. Niniejsze zało Ŝenia do planu zaopatrzenia w ciepło, energi ę elektryczn ą i paliwa gazowe stworz ą gminie mo Ŝliwo ść wpływania na polityk ę energetyczn ą zakła- dów energetycznych jak równie Ŝ realizowanie własnej polityki ekoenergetycznej. Dokument ten pokazuje aktualne potrzeby w zakresie zaopatrzenia w energi ę oraz potrzeby na lata nast ępne przez co umo Ŝliwia gminie przygotowanie zarówno samej jak te Ŝ w porozumieniu z innymi zakładami energetycznymi stosownych , przemy- ślanych inwestycji w obszarze wytwarzania jak równieŜ dystrybucji. Planowanie długofalowe daje równie Ŝ mo Ŝliwo ść pozyskania środków zewn ętrznych na rozwój infrastruktury energetycznej w tych obszarach gminy gdzie jest to niezb ędne.

Opracowuj ąc zało Ŝenia do planu zaopatrzenia w ciepło, energi ę elektryczn ą i paliwa gazowe przyj ęty został horyzont czasowy do 2030 roku. Realizacja zało Ŝeń winna by ć sukcesywnie monitorowana , a przyj ęte w planie zało Ŝenia okresowo ( co kilka lat ) weryfikowane.

3. ZASADY KSZTAŁTOWANIA GOSPODARKI ENERGETYCZNEJ W GMINIE JODŁOWNIK

Głównym celem racjonalnej gospodarki energetycznej gminy jest :

zapewnienie bezpiecze ństwa energetycznego gminy ograniczenia zanieczyszczenia środowiska naturalnego gminy oszcz ędno ść i racjonalno ść zu Ŝycia paliw i energii

Problematyk ę gospodarki energetycznej gminy rozpatrywa ć nale Ŝy w nast ępu- jących obszarach :

gospodarowanie energi ą ochrona środowiska gospodarka przestrzenna

Obszary te nawzajem si ę przenikaj ą , s ą od siebie współzale Ŝne. Problematyk ę zwi ązan ą z tymi obszarami opracowano na bazie ni Ŝej wym. dokumentów :

Polityka Energetyczna Polski na lata 2007-2030 Krajowy plan działa ń dotycz ący efektywno ści energetycznej Program rozwoju obszarów wiejskich na lata 2007-2013 Polityka energetyczna oraz strategia rozwoju Województwa Małopol- skiego Program ochrony środowiska Województwa Małopolskiego Strategia rozwoju gminy Plan zagospodarowania przestrzennego

GOSPODAROWANIE ENERGI Ą :

W tym obszarze działania gminy winny by ć zgodne z zało Ŝeniami polityki energetycznej pa ństwa , województwa czy powiatu.

Podstawowymi zało Ŝeniami w aspekcie gospodarowania energi ą s ą :

zapewnienie oraz wzrost bezpiecze ństwa energetycznego kraju, regionu, gminy wzrost konkurencyjno ści gospodarki oraz jej efektywno ści energetycznej ochrona środowiska naturalnego przed ujemnymi skutkami zwi ązanymi z wytwarzaniem oraz dystrybucj ą energii i paliw zwi ększenie wykorzystania oraz rozwój nowych odnawialnych źródeł energii, w tym biopaliw rozwój konkurencyjnych rynków paliw i energii

Zapewnienie oraz wzrost bezpiecze ństwa energetycznego polega na zapewnie- niu stabilnych dostaw paliw i energii na poziomie umo Ŝliwiaj ącym zaspokojenie potrzeb energetycznych podstawowym sektorom gospodarki ( mieszkalnictwo, prze- mysł, rolnictwo, transport, usługi ) przy zało Ŝeniu optymalnego wykorzystania zaso- bów surowców energetycznych oraz poprzez dywersyfikacj ę źródeł i kierunków dostaw maj ąc na uwadze akceptowalno śc przez gospodark ę i społecze ństwo cen paliw i energii.

Efektywno ść energetyczna oparta na polityce unijnej zakłada do roku 2020 zmniejszenie zu Ŝycia energii o 20%. Głównymi celami w tym zakresie b ędzie osi ą- ganie wzrostu gospodarczego bez wzrostu zapotrzebowania na energi ę pierwotn ą oraz obni Ŝenie do 2030 roku energochłonno ści gospodarki w Polsce do poziomu UE – 15% z 2005 roku. Środkami poprawy efektywno ści energetycznej mo Ŝe by ć m.in. wprowadzenie systemu oceny energetycznej budynków, utworzenie funduszu termomodernizacji, promowanie racjonalnego wykorzystania energii w gospodar- stwach domowych.

Zwi ększenie wykorzystania oraz rozwój odnawialnych źródeł energii pozwala bardziej uniezale Ŝnia ć si ę od dostaw energii z importu. Energia odnawialna pozwala na podniesienie lokalnego bezpiecze ństwa energetycznego oraz zmniejszenie strat zwi ązanych z dystrybucj ą energii. Przy produkcji energii odnawialnej nie powstaj ą zanieczyszczenia co pozytywnie wpływa na środowisko naturalne. Zało Ŝeniami polityki jest wzrost wykorzystania źródeł odnawialnych energii w bilansie ko ńcowym do 15% w 2020 roku i 20% w 2030 roku oraz osiągni ęcie w 2020 roku i latach nast ępnych min. 10% udział biopaliw na rynku paliw transportowych.

Rozwój konkurencyjnych rynków paliw i energii ma na celu zmniejszenie kosztów produkcji co prowadzi do ograniczenia wzrostu cen paliw i energii.

Ograniczenie oddziaływania energetyki na środowisko b ędzie polegało na ograniczeniu emisji CO 2, SO 2, NO x. Mo Ŝna b ędzie to realizowa ć poprzez zwi ększe- nie udziału w ogólnym bilansie energii odnawialnej , preferowanie skojarzonego wytwarzania energii , wdra Ŝanie nowych technologii produkcji energii elektrycznej umo Ŝliwiaj ącej ograniczenie emisji (wychwytywanie CO 2 ).

OCHRONA ŚRODOWISKA

Ustawa Prawo Ochrony Środowiska z dnia 27.04.2001 z pó źniejszymi zmianami ( tekst jednolity Dz. U. 2008 Nr 25 poz. 150 ) okre śla zasady ochrony środowi- ska oraz sposoby jego racjonalnego kształtowania. Ochrona środowiska polega na :

przeciwdziałaniu lub zapobieganiu szkodliwym wpływom na środowisko racjonalnym kształtowaniu środowiska i gospodarowaniu zasobami natu- ralnymi zgodnie z zasad ą racjonalnego rozwoju przywracaniu do stanu wła ściwego elementów przyrodniczych

Przeciwdziałanie zanieczyszczeniom maj ącym negatywny wpływ na środowi- sko realizuje si ę przez ograniczenie szkodliwej emisji gazów powstających w procesie spalanie głównie w ęgla co mo Ŝna osi ągn ąć stosuj ąc odnawialne źródła energii oraz nowoczesne technologie produkcji- energooszcz ędne.

Racjonalne gospodarowanie zasobami przyrodniczymi środowiska realizowane jest przez korzystanie z tych zasobów tylko w stopniu uzasadnionym interesem spo- łecznym, przy ocenie którego oprócz rachunku ekonomicznego uwzgl ędnia si ę tak Ŝe inne ni Ŝ gospodarcze znaczenie tych zasobów dla równowagi przyrodniczej i dla warunków Ŝycia ludzi. Racjonalne gospodarowanie zasobami polega równie Ŝ na niepogarszaniu stanu środowiska naturalnego.

GOSPODARKA PRZESTRZENNA

Ustawa z dnia 27.03.2003 ( Dz. U. 2003 Nr 80 poz. 717 ) z pó źniejszymi zmianami o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym okre śla „zasady kształtowa- nia polityki przestrzennej przez jednostki samorz ądu terytorialnego i organy admini- stracji rz ądowej oraz zakres i sposoby post ępowania w sprawach przeznaczenia te- renów na okre ślone cele i ustalenia zasad ich zagospodarowania , przyjmuj ąc ład przestrzenny i ekorozwój za podstaw ę tych działa ń „. Polityk ę przestrzenn ą gminy okre śla studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego. Przeznaczenie i zasady zagospodarowania terenu s ą ustalane w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego. Plan miejscowy okre śla m.in. zasady obsługi w zakresie infrastruktury technicznej oraz linie rozgra- niczaj ące tereny tej infrastruktury, a tak Ŝe szczególne warunki zagospodarowania te- renów wynikaj ące z potrzeb ochrony środowiska przyrodniczego i kulturowego. Przedsi ębiorstwa energetyczne maj ą obowi ązek uwzgl ędnia ć miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego i kierunki rozwoju gminy. Maj ą równie Ŝ obowi ą- zek przekazywania informacji samorz ądom co do planowanych przedsi ęwzi ęć dotycz ących terenu danej gminy.

4. CHARAKTERYSTYKA GMINY JODŁOWNIK

Gmina Jodłownik poło Ŝona jest w północno-wschodniej cz ęś ci Beskidu Wy- spowego i zajmuje powierzchni ę 7243 ha. W skład gminy wchodzi 12 wsi-sołectw: Góra św. Jana, Janowice, Jodłownik, Kostrza, Krasne-Lasocice, Mstów, Pogorzany, Sadek, Słupia, Szczyrzyc, Szyk, Wilkowisko. Gmina Jodłownik s ąsiaduje z takimi gminami jak: Limanowa (powiat limanowski), Tymbark (powiat limanowski), Do- bra (powiat limanowski), Wi śniowa (powiat my ślenicki), Raciechowice (powiat my- ślenicki), Łapanów (powiat boche ński). Naturalne granice gminy wyznaczaj ą dwa szczyty: od wschodu Kostrza (719 m n.p.m.), od zachodu Ciecie ń (829 m n.p.m.). Dolinami płyn ą rzeki: dolin ą jodłownick ą - Tarnawa, dolin ą szczyrzyck ą – Stra- domka, prawe dopływy Raby. Bliskie s ąsiedztwo gór wpływa na klimat typu gór- skiego i pogórskiego. Wysokie walory krajobrazowe - nie do ko ńca odkryte przez turystów - oraz atrakcyjno ść poło Ŝenia mo Ŝe stanowi ć wspaniał ą baz ę wypadow ą w Beskid Wyspowy. Atrakcyjne s ą równie Ŝ znajduj ące si ę tutaj liczne zabytki zwi ąza- ne z przeszło ści ą si ęgaj ącą pierwszych wieków chrze ścija ństwa. Mieszka ńcy Gminy utrzymuj ą si ę z rolnictwa - głównie z sadownictwa oraz krzewiarstwa i hodowli by- dła. Sady jabłoniowe, gruszowe i śliwowe stanowi ą ponad 30% powierzchni u Ŝyt- ków rolnych. Wiele jest te Ŝ na terenie gminy małych zakładów rzemie ślniczo - usłu- gowych i placówek handlowych. W gminie działa 8 jednostek Ochotniczych Stra Ŝy Po Ŝarnych: w Janowicach, Jodłowniku, Krasnem -Lasocicach, Pogorzanach, Sadku, Szczyrzycu, Szyku i Wilkowisku. Stra Ŝacy słu Ŝą pomoc ą nie tylko w czasie po Ŝa- rów czy innych kl ęsk Ŝywiołowych, tak Ŝe du Ŝym zaanga Ŝowaniem wykazuj ą si ę w pracy społecznej na rzecz środowiska, a ich remizy słu Ŝą wszystkim mieszka ńcom. Na terenie gminy funkcjonuje 7 szkół podstawowych w tym jedna szkoła prowadzo- na przez Stowarzyszenie O światowe w Mstowie, 4 gimnazja, Zasadnicza Szkoła Rolnicza, Samorz ądowe Technikum Rolnicze dla Dorosłych oraz Liceum Zawodo- we o profilu Gospodarstwo Domowe z Obsług ą Ruchu Turystycznego.

LOKALIZACJA GMINY JODŁOWNIK

13 LOKALIZACJA GMINY JODŁOWNIK NA TLE SIECI DROGOWEJ

STRUKTURA POWIERZCHNI ( dane z 2004 r )

uŜytki rolne - 72,17% uŜytki le śne - 24,19% drogi - 2,28% wody płyn ące - 0,5% wody stoj ące - 0,1%

Całkowita powierzchnia liczy 72,19 km 2 ( 7219 ha ) – dane GUS-2008

4.1 SOŁECTWA GMINY JODŁOWNIK

Jodłownik

Jodłownik- siedziba Urz ędu Gminy le Ŝy w południowo-centralnej cz ęś ci gminy w dolinie rzeki Tarnawy. Nazwa miejscowo ści pochodzi prawdopodobnie od drzew jodłowych, którymi niegdy ś cały ten obszar byt zalesiony. Pierwsze wzmianki o Jodłowniku pochodz ą z 1361 r., mówi ą jednak o wsi ju Ŝ istniej ącej. Wła ścicielem tych ziem byt wówczas rycerz Mikołaj nale Ŝą cy do rodu Ratołdów. Nast ępnie wie ś wraz z innymi przeszła w posiadanie rodu Lubomirskich. W 1531 roku Niewiarow- scy z Niewiarowa herbu Półkozic zakupili wie ś Jodłownik od Jakuba Lubomirskie- go. W 1595 roku Przecław Niewiarowski zapisał wszyst-kie swoje dobra Klaszto- rowi OO Dominikanów w Krakowie, które stanowiły ich własno ść do roku 1784, to jest do konfiskaty ich przez rz ąd austriacki. Interesuj ącym dokumentem jest mapa Jodłownika wykonana w 1630 roku przez wybitnego matematyka i pisarza, profeso- ra Akademii Krakowskiej Jana Bro Ŝka, który równie Ŝ wykonywał pomiary geode- zyjne rozstrzygaj ące spory graniczne. W centrum wsi znajduje si ę zabytkowy drewniany ko ściół z 1585r, w którym zobaczy ć mo Ŝna rokokow ą polichromi ę z 1764 r. Przedstawiaj ącą medaliony z popiersiami świ ętych zwi ązanych z histori ą zakonu dominika ńskiego. W przedsionku obejrze ć mo Ŝna portret fundatora ko ścioła Prze- cława Niewiarowskiego z 1600r, kilka obrazów barokowych oraz dwa dzwony pochodz ące równie Ŝ z XVI w. Niedaleko starego ko ścioła wzniesiono nowy, pi ękny ko ściół - przed nim dzwonnica ze strzelist ą, z daleka widoczn ą wie Ŝą .

Mstów

Najwcze śniejsze wzmianki o miejscowo ści pochodz ą z archiwum Opactwa Szczyrzyckiego z roku 1408. Z nich te Ŝ dowiadujemy si ę Ŝe w 1505 roku Mstów nale Ŝał do Joanesa ze Mstowa - Mstowskiego, dobrodzieja klasztoru 00. Cystersów w Szczyrzycu - tam te Ŝ pochowanego.W ci ągu wieków Mstów jak i s ąsiednie miejscowo ści zmieniał wła ścicieli. Nale Ŝeli do nich mi ędzy innym Stanisław Zborowski wywodz ący si ę z rodu magnackiego oraz Ignacy G ąsiorowski u Ŝywaj ący herbu "PI- LAWA". Z tym ostatnim wi ąŜ e si ę miejscowa legenda. Otó Ŝ w miejscowym dworze grasowały w ęŜ e rozmna Ŝaj ące si ę w zastraszaj ącym tempie. Nie było Ŝadnego spo- sobu ich wyt ępienia. Wyznaczono wysok ą nagrod ę dla śmiałka, któryby podj ął si ę tego zadania. Zgłosił si ę pewien zaklinacz. Wykopał gł ęboki dół i graj ąc na fujarce wyprowadzał w ęŜ e z dworu. Ostatni, najpot ęŜ niejszy wci ągn ął niespodziewanie za sob ą grajka, chłopi natomiast szybko zakopali w ęŜ e wraz z zaklinaczem. Wła ściciel miał na tym miejscu postawi ć kapliczk ę. Niedaleko dawnego dworu stoi kapliczka, w niej figurka Chrystusa Frasobliwego, a miejscowi podobno nieraz, w ksi ęŜ ycow ą noc słysz ą d źwi ęki fujarki rozlegaj ące si ę po okolicy.

15 Góra Świ ętego Jana Góra św. Jana poło Ŝona jest na wzniesieniu w północnej cz ęś ci gminy. Osada otrzymała nazw ę od ko ścioła pw. Św. Jana Chrzciciela. Parafia w Górze św. Jana powstała w XII w., a w 1416 r. król Władysław Jagiełło nadał wiosce (niestety nie wykorzystany) przywilej zało Ŝenia miasta na prawie magdeburskim. Uwag ę zwraca tu z daleka widoczny okazały ko ściół murowany z 1907 r. Wie ś jest zagł ębiem owo- cowym - tutejsze, nowoczesne i wysoko rozwini ęte sady jabłoniowe znane s ą w ca- łej Polsce.

Janowice Na terenie tej wsi le Ŝy szczyt góry Ciecie ń. Niedaleko szczytu tej góry zobaczy ć mo Ŝna pomnik - dwa krzy Ŝe wzniesione dla uczczenia pami ęci ofiar masakry dokonanej przez hitlerowców na mieszka ńcach tych okolic w 1944 r. Zalesione tereny Janowic stwarzaj ą szans ę dla my śliwych do zdobycia medalowych trofeów - mo Ŝna tu zapolowa ć na sarny, ba Ŝanty, lisy, zaj ące, jelenie i dziki. Wie ś Janowice słynie tak Ŝe z jedynej w Polsce wychowalni bydła zarodowego rasy polskiej czer- wonej nale Ŝą cej do Opactwa 00. Cystersów.

Kostrza Pierwsza źródłowa wzmianka o istnieniu tej wsi pochodzi z 1361 roku. Le Ŝy na północno-zachodnim stoku lesistej góry o tej samej nazwie. Góra Kostrza (719 m n.p.m) jest podłu Ŝna, dosy ć stroma, od strony północno-wschodniej spadzisto ść jej jest prawie prostopadła. Istnieje legenda, Ŝe na jej szczycie istniało niegdy ś grodzisko, które zapadło si ę z cz ęś ci ą góry. Potwierdzeniem tej legendy mogło by by ć znajduj ące si ę pod gór ą kotłowate zagł ębienie naje Ŝone połamanymi głazami oraz znajduj ące si ę na szczycie pozostało ści jakiego ś obiektu zbudowanego r ęką ludzk ą zwanego przez tutejszych mieszka ńców "Piwniczyskami". Na szczyt prowadzi strome podej ście przez pi ękny bukowy las, w którym znajduje si ę wspaniały pomnik przyrody - 780 letni "Pan Buk" o obwodzie 5,5 m, jodła o nazwie "Parasol" oraz skupisko unikalnej na skal ę europejsk ą paproci "J ęzycznik". Kostrza jest prawdzi- wym rajem dla my śliwych. Polowania od dziesi ątków lat nale Ŝą do najsłynniejszych w okolicy.

Sadek Le Ŝy na malowniczym płaskowy Ŝu pomi ędzy górami i dwiema dolinami poto- ków. Centrum wsi z najwi ększym skupiskiem zabudowa ń znajduje si ę na wzniesieniu a jej pozostały teren okala je, opadaj ąc w kierunku wsi Jodłownik i Mstów, ku dolinie potoku Tarnawa oraz w kierunku wsi Szyk, ku dolinie potoku Ryje. Z centrum wsi mo Ŝna podziwia ć panoram ę du Ŝej cz ęś ci gminy, zwłaszcza malownicze szczyty góry Kostrza, Ciecie ń, Śnie Ŝnica i Grodzisko. W czasie l wojny światowej rozegrała si ę tutaj jedna z bitew stoczonych przez zaborców i oddziały Legionów Piłsudzkiego. Dla upami ętnienia tego wydarzenia oraz odzyskania przez Polskę nie- podległo ści wybudowano tu pomnik wdzi ęczno ści poległym. Na pograniczu wsi Sa- dek i Mstów wzniesiono tak Ŝe krzy Ŝ w miejscu gdzie spoczywali Ŝołnierze z Tyrolu (ich zwłoki zostały po wojnie zabrane przez rodziny). Polegli oni w walce na bagne- ty na pobliskiej ł ące. W centrum wsi znajduje si ę tak Ŝe niewielka kaplica wybudo- wana w 1947 r. na miejscu starej, która uległa zniszczeniu. Kaplica ta do dzi ś słu Ŝy okolicznym mieszka ńcom do kultywowania tradycji i obrz ędów religijnych. Na granicy wsi Sadek i Kostrza wznosi si ę, z daleka ju Ŝ widoczna nowa szkoła podstawo-

16 wa - wspólna dla tych dwóch miejscowo ści. Usytuowanie jej - w pobli Ŝu góry Ko- strza, oraz pi ękny widok jaki si ę od niej rozci ąga - mo Ŝe w przyszło ści stanowi ć wspaniałe miejsce na letni wypoczynek dzieci i młodzie Ŝy.

Szczyrzyc U podnó Ŝa góry Ciecie ń w dolinie rzeki Stradomki le Ŝy malownicza miejscowo ść Szczyrzyc posiadaj ąca niezwykłe dzieje. W 1234r. wojewoda krakowski Teo- dor Cedro herbu Gryf ufundował w Szczyrzycu klasztor Cystersów, który szybko stał si ę wpływowym opactwem. Utworzono tu równie Ŝ siedzib ę jednego z najwi ęk- szych w Małopolsce powiatów, który obejmował 76 parafii od Nowego Targu a Ŝ po Tyniec i Bochni ę. Okres wojen szwedzkich zapocz ątkował upadek Szczyrzyca i szczyrzyckiego klasztoru. Po I rozbiorze Polski władze austriackie zlikwidowały powiat szczyrzycki. W 1798r. Cystersi zało Ŝyli w Szczyrzycu szkołę przyklasztorn ą, która z ró Ŝnymi dziejowymi perypetiami przetrwała do czasów II wojny światowej. Ucz ęszczał do niej m.in. pisarz i poeta Władysław Orkan., Perł ą naszej gminy jest zabytkowy zespół klasztorny Cystersów, obejmuj ący m.in. ko ściół z 1642r. - pierwotnie gotycki, przebudowany w XVII i XIX w., stacje róŜańcowe w ogrodach klasztornych, arkady ze stacjami M ęki Pa ńskiej i witra Ŝem Matki Boskiej Szczy- rzyckiej oraz murowany spichlerz z XVII w., w którym obecnie znajduje si ę muzeum z cennymi eksponatami. Mo Ŝna tu obejrze ć mi ędzy innymi - unikaln ą na skal ę europejsk ą - map ę świata z ko ńca XIII wieku. Wa Ŝną rol ę w kultywowaniu tradycji ludowej odgrywa - działaj ący od 1926 roku zespól regionalny Szczyrzycanie. Zespól z sukcesem uczestniczył w wielu festiwalach i przegl ądach folklorystycznych. Or- ganizowane s ą tu te Ŝ corocznie, w amfiteatrze mog ącym pomie ści ć 800 osób impre- zy kulturalne: w czerwcu - "Konkurs Roz śpiewanych Szkół", w lipcu - "Dzie ń Mło- do ści", w sierpniu - "Dzie ń Ziemi Szczyrzyckiej" i wiele innych. Nadziej ą na konty- nuowanie tutejszych tradycji s ą "Mali Szczyrzycanie"- szkolny zespól dzieci ęcy, który mo Ŝe si ę poszczyci ć wieloma nagrodami na ró Ŝnych festiwalach i przegl ą- dach. Atrakcj ą dla piechurów b ędą wycieczki szlakami turystycznymi na gór ę Gro- dzisko (618 m). Ksi ęŜ a (649 m) oraz Ciecie ń (835 m). Na Grodzisku zachowały si ę jeszcze niedokładnie zbadane resztki obronnego grodu istniej ącego w czasach pia- stowskich, zburzonego prawdopodobnie przez Tatarów. Na uwag ę zasługuj ą rów- nie Ŝ miejsca pami ęci narodowej: cmentarz poległych w I wojnie światowej, pomniki upamiętniaj ące pacyfikacj ę przysiółków Smyka ń w Pogorzanach i Wadzy ń w Szczyrzycu.

Krasne-Lasocice Pierwsze zapiski o wsi si ęgaj ą XIII w. Wie ś ta, wraz z s ąsiednimi stanowiła w średniowieczu własno ść rycersk ą. Od XV wieku w posiadaniu dru Ŝynitów; Jakusza i Stanisława z Lasocic,nast ępnie poprzez wieki w posiadaniu Lasockich, którzy wy- wodzili si ę z tej samej gał ęzi rodu co Lubomirscy, jednak nie piastowali wa Ŝniej- szych godno ści. W 1915 r. przez Krasne-Lasocice i s ąsiednie wsie przetoczył si ę front bitwy, w której zgin ęło 135 Tyrolczyków i Rosjan. W miejscu ich pochówku wybudowano kaplic ę, któr ą po świ ęcono 14 lipca 1918 r. Od 1925 roku istnieje w Krasnem-Lasocicach parafia rzymsko-katolicka. W 1935 roku na miejscu dotych- czasowej kaplicy rozpocz ęto wznoszenie obecnego, murowanego z kamienia ko ścio- ła parafialnego.

17 Szyk Szyk - wie ś le Ŝą ca u zbiegu dwóch prawobrze Ŝnych dopływów Tarnawy sta- nowiła w średniowieczu własno ść rycersk ą. Pod koniec XIVw. nale Ŝał do Mikołaja Mitoty z Chodynic i D ąbrowicy (herbu Pilawa). Powstanie parafii w Szyku datuje si ę na lata 1358-1373 z fundacji rycerskiego rodu Lasockich, wła ścicieli dóbr ziem- skich w Szyku i Lasocicach, cho ć pierwsze wzmianki o tej wiosce pochodz ą ju Ŝ z pierwszej dekady XIII w. Poło Ŝony w centrum wsi drewniany, kryty gontem ko ściół pw. Św. Barbary i św. Stanisława biskupa pochodzi prawdopodobnie z pierwszej po- łowy XVII w. Wewn ątrz podziwia ć mo Ŝna datowany nalata 1520-1530, namalowa- ny na deskach lipowych obrazMatki Boskiej z Dzieci ątkiem, który zajmuje do ść wa Ŝne miejsce w kr ęgu zabytków małopolskiego malarstwa gotycko- renesansowego. W malowniczym zak ątku Szyku poło Ŝona jest pracownia rze źbiar- ska El Ŝbiety i Piotra Zbro Ŝków. Arty ści - absolwenci Wydziału Rze źby krakowskiej Akademii Sztuk Pi ęknych - w swojej twórczo ści stosują, oprócz tradycyjnych mate- riałów, unikatowe techniki własne wykorzystuj ąc słom ę, papier czy łyko. Bior ą udział w zagranicznych plenerach rze źbiarskich, uczestnicz ą w konkursach, wysta- wach zbiorowych i indywidualnych.

Pogorzany Prawie w cało ści poło Ŝone są na północno-wschodnim stoku góry Ciecie ń. W czasie ostatniej wojny silnie działał tu ruch oporu czego skutkiem były wielokrotne pacyfikacje tych okolic. Koło drogi niedaleko granicy wsi stoi pomnik ku czci za- mordowanych mieszka ńców tego terenu. Tu Ŝ przy granicy wsi Pogorzany w miejscowo ści Krzesławice znajduje si ę Diabli Kamie ń - pot ęŜ ny piaskowiec (55 m dł. i 25 m wys.), zdaniem archeologów miejsce kultu pramieszka ńców kotlinki szczyrzyckiej jeszcze w czasach przed przyj ęciem chrze ścija ństwa. Legenda głosi, i Ŝ ten pot ęŜ ny głaz przyniesiony został przez diabła dla zburzenia wznoszonego przez za- konników klasztoru szczyrzyckiego. Jednak czart, przestraszony głosem dzwonu na Anioł Pa ński, upu ścił kamie ń w tym miejscu, gdzie le Ŝy do dnia dzisiejszego. Nie- dowiarkom pokazuje si ę pi ęć kolistych zagł ębie ń, maj ących by ć śladami czarcich pazurów. Pod Diablim Kamieniem poło Ŝona jest urocza Pustelnia św. Benedykta, zało Ŝona na pocz ątku XIX wieku w której mieszkał do niedawna eremita.

Słupia W XIX-wiecznynym parku z interesuj ącymi starymi drzewami, z których naj- starsze licz ą sobie ok. 200 lat, stoi niedawno odbudowany dwór - obecnie własno ść Muzeum Narodowego w Krakowie. Obszerne sale, 30 miejsc noclegowych oraz wspaniałe wy Ŝywienie stanowi ten obiekt wymarzonym na organizowanie zjazdów czy konferencji. Po obradach mo Ŝna pooddycha ć tutejszym wspaniałym powietrzem spaceruj ąc po pi ęknym parku, zagra ć w tenisa na niedawno wybudowanych kortach lub kontynuowa ć dyskusj ę przy wieczornym ognisku. W Stupii znajduje si ę te Ŝ cmentarz z I wojny światowej - miejsce spoczynku Rosjan i Austriaków poległych na tym terenie .

18 Wilkowisko Wilkowisko - najwi ększa wioska w gminie - zamyka gmin ę od strony połu- dniowej. Poło Ŝona jest na wysoko ści od 380 do 500 m n.p.m i jak wszystkie wsie gminy ma charakter rolniczo-sadowniczy Pierwsze wzmianki o wsi pochodz ą z pierwszej połowy XIV w., cho ć według miejscowych przekazów pocz ątki tej wsi si ęgaj ą 966 - roku Chrztu Polski. Wtedy te Ŝ Poga ński d ąb pod którym wznoszono modły przyci ęto w kształt krzyŜa.Nazwa miejscowo ści według miejscowych prze- kazów pochodzi od wilków, które ten teren, obfity niegdy ś w dzik ą zwierzyn ę obra- ły sobie na ulubione łowiska. Istnieje nawet miejscowe podanie o kupcach zd ąŜ aj ą- cych na jarmark do pobliskiej Skrzydlnej, którzy nie zd ąŜ yli przed noc ą dotrze ć do celu i rozbili swoje obozowisko na pobliskim wzgórzu. W nocy wilki napadły nie- szcz ęś ników - pozostały po nich tylko buty z cholewami. W miejscu tej tragedii postawiono krzy Ŝ, który stoi do dzi ś dnia. Pierwszy drewniany ko ściół w Wilkowisku wybudowano w XIII w. Niestety uległ on zniszczeniu na skutek po Ŝaru . Po nim wybudowano nast ępny, lecz i ten strawił po Ŝar w 1918 r. Obecny drewniany ko ściół pod wezwaniem św. Katarzyny Aleksandryjskiej pochodzi z 1927r. Zobaczy ć w nim mo Ŝna obraz Matki Boskiej oraz krucyfiks z XV w, a takŜe dwa dzwony z XVI i XVII w. Nad wsi ą, na wzniesieniu nazywanym "Dział" góruje krzy Ŝ kamienny, po- stawiony na pami ątk ę 1000-lecia Chrztu Polski. Na miło śników pieszych w ędrówek czeka tu Świnna Góra (614 m).

4.2 SPOŁECZNO ŚĆ GMINY

Tabela Nr 1: Liczba ludno ści w latach w Gminie ( dane UG )

L.p. Na koniec roku Liczba ludno ści 1. 2002 7983 2. 2007 8281 3. 2008 8326 4. 2009 8350

Tabela Nr 2 : Liczba ludno ści na koniec 2009 r. w sołectwach ( dane UG )

L.p. Miejscowo ść Liczba ludno ści 1. Góra Św. Jana 347 2. Janowice 899 3. Jodłownik 1136 4. Kostrza 432 5. Krasne Lasocice 676 6. Mstów 514 7. Pogorzany 738 8. Sadek 498 9. Słupia 311 10. Szczyrzyc 557 11. Szyk 940 12. Wilkowisko 1302 ŁĄCZNIE 8350

Tabela Nr 3 : Przyrost naturalny w gminie w latach ( dane GUS )

Rok urodzenia zgony przyrost naturalny 2002 101 70 31 2007 123 81 42 2008 122 67 55 2009 119 77 42

Tabela Nr 4 : Ludno ść w wieku produkcyjnym, poprodukcyjnym i przedprodukcyjnym ( dane GUS )

Rok Ludno ść w wieku : ogółem przedprodukcyjnym produkcyjnym poprodukcyjnym 2002 29,6 55,3 15,1 8085 2007 26 58,2 15,2 8281 2008 25,6 59,2 15,2 8326 2009 Brak. danych Brak. danych Brak. danych 8350

4.3 INFRASTRUKTURA GMINY

Tabela Nr 5 : Ilo ść gospodarstw domowych/mieszka ń w gminie w latach ( dane GUS )

L.p. Rok Liczba gospodarstw 1. 2002 1954 2. 2007 2174 3. 2008 2196

Tabela Nr 6 : Struktura wiekowa mieszka ń w gminie ( dane UG )

L.p. Rok budowy budynku Liczba budyn- Powierzchnia – ków/mieszka ń m2 1. Przed 1988 1486 118314 2. 1988 -1997 200 20520 3. Po 1997 510 46575 Łącznie 2196 185409

Tabela Nr 7 : Infrastruktura techniczna w gminie ( dane ENION, S.A., Karpacka Spółka Gazownictwa, GUS )

L.p. Infrastruktura Długo ść [km]/liczba [szt.] 1. Kanalizacja ( 2008r.) 16,2 2. Wodoci ąg (2008r.) 67 3. Gazoci ąg wraz z przył ączami (2009r.) 189,048 4. Liczba stacji redukcyjnych I-ego st. (2009r.) 1 5. Linie energetyczne WN, ŚN, NN ( 2009r.) 303,048 6. Liczba stacji transformatorowych (2009r.) 76

Gmina Jodłownik jest zgazyfikowana prawie w 100%. Gaz doprowadzony jest do 81,7% budynków. Gaz dostarczany jest sieciami średniego ci śnienia. Istniej ące sieci gazowe są w dobrym stanie technicznym, gwarantuj ącym bezpiecze ństwo i niezawodno ść dostaw. Gmina Jodłownik jest zelektryfikowana w 100%. Energia elektryczna dopro- wadzona jest do 100% budynków. Linie energetyczne średniego i niskiego napi ęcia są w dobrym stanie technicznym. Linie te s ą ci ągle remontowane i rozbudowywane.

5. BILANS ENERGETYCZNY GMINY– STAN OBECNY

Bilans energetyczny gminy przedstawia przegl ąd potrzeb energetycznych po- szczególnych grup odbiorców wraz ze sposobem ich pokrywania oraz struktur ę uŜytkowania poszczególnych no śników energii i paliw. O wielko ści i zło Ŝono ści problemu energetycznej gospodarki gminy świadcz ą poni Ŝsze podstawowe parame- try:

powierzchnia gminy: 72,19 km2, liczba ludno ści: 8350 mieszka ńców, powierzchnia u Ŝytkowa mieszka ń wynosi około 185409 m2 (2196szt. mieszka ń ) charakter gminy: rolniczo ( sadowniczo )-turystyczny

Podstawowym źródłem ciepła na terenie gminy Jodłownik jest w ęgiel kamienny oraz drewno. Na terenie gminy istniej ą jedynie indywidualne źródła ciepła. Od- nawialne źródła energii ( OZE ) w postaci pomp ciepła funkcjonuj ą w Szkole Pod- stawowej w Krasnych Lasocicach , Szkole Podstawowej i Gimnazjum w Sadku oraz w Szkole Podstawowej w Mstowie. Moce zainstalowanych tam pomp ciepła wynosz ą odpowiednio 65 kW, 100 kW, 36,9 kW. Wielko ść rynku energii (energia ł ącznie na wszystkie cele) wynosi obecnie 105,6 GWh/rok (380,3 TJ/rok ). Udział poszczególnych odbiorów w zapotrzebowaniu na energi ę przedstawia si ę nast ępuj ąco:

Tabela Nr 8 : Zu Ŝycie energii cieplnej do ogrzewania mieszka ń w ci ągu roku ( opracowanie własne na podstawie danych GUS )

L.p. Rok budo- Liczba Po- Jednostkowe Zu Ŝycie całkowite wy budyn- mieszka ń wierzch zu Ŝycie energii energii cieplnej ku nia – m 2 cieplnej (kWh/m 2 ) (GWh/GJ) 1. Przed 1988 1486 118314 280 33,13 2. 1988 -1997 200 20520 160 3,28 3. Po 1997 510 46575 120 5,59 Łącznie 2196 185409 42/151200 Zu Ŝycie energii cieplnej na jednego mieszka ńca/rok 5,03MWh ( 18GJ ) Zu Ŝycie energii cieplnej na jedno mieszkanie/budynek/rok 19,36MWh ( 69,7 GJ )

Zało Ŝenie : ok. 3-3,5 GWh ciepła na ogrzewanie mieszka ń pochodzi z gazu ( 106 mieszka ń i 30 budynków gminnych oraz usługowo-handlowych )

Tabela Nr 9 : Zu Ŝycie energii cieplnej do wytwarzania ciepłej wody uŜytkowej w ci ągu roku ( opracowanie własne na podstawie danych GUS )

L.p. Liczba mieszka ń- Zu Ŝycie jednostkowe Zu Ŝycie całkowite energii ców gminy energii cieplnej cieplnej ( MJ/mieszkańca/rok ) (GJ/GWh) 1. 8350 4000 33400/9,3 ZuŜycie energii cieplnej na jednego mieszka ńca/rok 4 GJ /1,11 MWh Zu Ŝycie energii cieplnej na jedno mieszkanie/rok 15,2GJ/4,22 MWh

Zało Ŝenie : 10% ciepła na przygotowanie c.u.w. pochodzi z energii elektrycznej 30% ciepła na przygotowanie c.u.w. pochodzi z gazu

Tabela Nr 10 : Zu Ŝycie energii cieplnej do przygotowania posiłków w ci ągu roku ( opracowanie własne na podstawie danych GUS )

L.p. Liczba mieszka ń Zu Ŝycie jednostkowe Zu Ŝycie całkowite energii energii cieplnej cieplnej ( MJ/mieszkanie/rok ) (GJ/GWh) 1. 2196 3942 8656,6/2,4 Zu Ŝycie energii cieplnej na jednego mieszka ńca/rok 1,04 GJ /0,29 MWh

Zało Ŝenie : 20% ciepła na przygotowanie posiłków pochodzi z energii elektrycznej 30% ciepła na przygotowanie posiłków pochodzi z gazu

Tabela Nr 11 : Zu Ŝycie energii cieplnej w rolnictwie w ci ągu roku ( opracowanie własne na podstawie danych UG )

Pow. gospodarstwa Liczba gospo- Jednostkowe Zu Ŝycie całkowite darstw zu Ŝycie energii elektrycznej energii elek- (GJ/MWh) trycznej (GJ/rok ) <15ha 1582 100 158200/43944 15-50 ha 3 140 420/116,7 50-150 ha 3 170 510/141,7 > 150 ha 1 400 400/111,1 Łącznie 159530/44313,5

Tabela Nr 12 : Zu Ŝycie energii elektrycznej na cele inne ni Ŝ przygotowanie posiłków, cie- płej wody u Ŝytkowej czy ogrzewanie w ci ągu roku ( opracowanie własne na podstawie danych GUS )

L.p. Liczba mieszka ń Zu Ŝycie jednostko- Zu Ŝycie całkowite energii we elektrycznej energii elektrycznej (GJ/GWh) ( kWh/mieszk./rok ) 1. 2196 1560 12332,7/3,4 Zu Ŝycie energii elektrycznej na jednego mieszka ń- 1,48 GJ /0,41 MWh ca/rok

Tabela Nr 13 : Zu Ŝycie energii elektrycznej w rolnictwie w ci ągu roku ( opracowanie wła- sne na podstawie danych UG )

Pow. gospodarstwa Liczba gospodarstw Jednostkowe zuŜycie Zu Ŝycie cał- energii elektrycznej kowite ener- (kWh/rok ) gii elektrycznej (GJ/MWh) <15ha 1582 2500 14256/3960 15-50 ha 3 3000 32,4/9 50-150 ha 3 4000 43,2/12 > 150 ha 1 10000 36/10 Łącznie 14367,6/3991

23 Tabela Nr 14 : Zu Ŝycie energii elektrycznej na potrzeby o świetlenia drogowego w ci ągu roku ( opracowanie własne na podstawie danych ENION S.A. )

Moc zainstalowane- Czas u Ŝytkowania w Zu Ŝycie energii elektrycznej w ci ągu go o świetlenia [kW] ci ągu roku [godz] roku [ MWh/GJ ] 54 4000 216/777,6

Tabela Nr 15 : Całkowite zapotrzebowanie na energi ę (elektryczn ą i ciepln ą ) gminy w ci ągu roku ( opracowanie własne )

L.p. Energia cieplna- pochodz ąca z Energia elektryczna [ GWh/GJ ] węgla , gazu, drewna [ GWh/GJ ] 1 96,63 / 347868 8,99 / 32364 ŁĄCZNIE : 105,62 / 380232 Zapotrzebowanie na energi ę w ci ągu roku w przeliczeniu na mieszka ńca – 12,6[MWh]/45,5 GJ

Tabela Nr 16 : Bilans paliw dla gminy Jodłownik ( opracowanie własne )

L.p. Rodzaj paliwa jednostka Roczne zuŜycie 1. Gaz ziemny m3 686700 2. Gaz butlowy ( propan – butan ) m3 5500 3. Energia elektryczna MWh 8000 4. Węgiel Mg 5000-6000 5. Drewno Mg 16000 -19000 6. Energia odnawialna MWh 500 7. Olej opałowy Mg 0

5.1 SYSTEM CIEPŁOWNICZY

W Gminie Jodłownik nie funkcjonuje scentralizowany system ciepłowniczy. Budynki mieszkalne w gminie zasilane s ą głównie z przydomowych kotłowni indywidualnych. Kilka budynków wielorodzinnych zasilanych jest z kotłowni punkto- wych zasilaj ących jeden lub kilka budynków, lecz nie nale Ŝy traktowa ć tego jako system ciepłowniczy. Budowa lokalnego systemu ciepłowniczego opartego na w ę- glu lub innych no śnikach energii w chwili obecnej jest nieopłacalna, ze wzgl ędu na bardzo rozrzucon ą infrastruktur ę mieszkaniow ą i w zwi ązku z tym bardzo wysokie koszty budowy sieci ciepłowniczej oraz zwi ązane z tym bardzo du Ŝe straty energii cieplnej podczas jej przesyłania.

24 5.2 SYSTEM GAZOWNICZY

Na terenie gminy Jodłownik istnieje infrastruktura gazownicza Karpackiej Spółki Gazownictwa sp. z o.o. w Tarnowie; Oddział Zakład Gazowniczy w Ja śle. Dostarczany do odbiorców gaz jest gazem wysokometanowym GZ50 central- nie nawannianym. Głównym źródłem zasilania sieci gazowej na terenie gminy Jodłownik jest stacja gazowa redukcyjna I-ego stopnia w Rupniowie. Stacj ę rezerwow ą stanowi stacja I-ego stopnia w Słopnicach :

Tabela Nr 17 : Stacje redukcyjne I-ego stopnia zaopatruj ące teren gminy Jodłownik ( na podstawie danych Karpackiej Spółki Gazownictwa )

L.p. Nazwa stacji Przepustowo ść Rok budowy Stan tech- [nm 3/h] niczny 1. Rupniów - pod- 3200 1994 dobry stawowa 2. Słopnice - re- 1600 1989 dobry zerwowa

Gaz rozprowadzany jest po terenie gminy Jodłownik sieci ą rozdzielcz ą średniego ci- śnienia :

Tabela Nr 18 : Sie ć gazowa średniego ci śnienia na terenie gminy Jodłownik ( na podstawie danych Karpackiej Spółki Gazownictwa )

L.p. Długo ść Długo ść przyłączy Długo ść sieci Liczba przy- Liczba sieci czynnych [km] rozdzielczej [km] łączy czyn- przył ą- razem nych (zaga- czy bez [km] zowanych ) odbioru 1. 189,048 56,726 132,322 1318 545 2. Na 1 km 2 powierzchni gminy przypada k. 2,6 km gazoci ągów średniego ci- śnienia

Tabela Nr 19 : Zestawienie ilo ści budynków zgazyfikowanych/niezgazyfikowanych w gminie Jodłownik ( na podstawie danych GUS i Karpackiego Oddziału Obro- tu Gazem )

L.p. Liczba bu- Liczba przy- Liczba od- Liczba przy- Liczba bu- dynków łączy czyn- biorców łączy bez dynków do nych gazu odbioru podł ączenia 1 1614 1318 773 545 296 2. Procent budynków zgazyfikowanych – 81,7%

25 Łączna ilo ść odbiorców na terenie gminy wynosi 773 , a zu Ŝycie gazu w 2009 roku wynosiło 686700 m 3.

Tabela Nr 20 : Liczba odbiorców gazu ziemnego w podziale na grupy odbiorców (na podstawie danych Karpackiego Oddziału Obrotu Gazem )

Stan na koniec UŜytkownicy gazu 2009 r. Gospodarstwa domo- Usługi, Ogółem we/mieszkanie handel, po- Razem Ogrzewaj ący zostali mieszkanie 773 727 106 46

Tabela Nr 21: Zu Ŝycie gazu ziemnego w podziale na grupy odbiorców (na podstawie danych Karpackiego Oddziału Obrotu Gazem )

Rok Sprzeda Ŝ gazu ziemnego ( w ty ś. m 3 ) Gospodarstwa domowe/mieszkanie Usługi, Ogółem Razem Ogrzewaj ący handel, mieszkanie pozostali 2007 604,9 436,9 198,4 168,0 2008 689,1 461,5 202,8 227,6 2009 686,7 443,6 221,2 243,1

Gmina Jodłownik jest zgazyfikowana prawie w 100%. Gaz dostarczany jest do odbiorców sieci ą średniego ci śnienia , która jest w dobrym stanie technicznym. Stan techniczny sieci jak te Ŝ pozostałej infrastruktury jest na bie Ŝą co monitorowany jak te Ŝ okresowo poddawany przez u Ŝytkownika przegl ądom i remontom. Stacje redukcyjne I-ego stopnia zarówno w Rupniowie jak te Ŝ w Słopnicach posiadaj ą rezerw ę mocy umo Ŝliwiaj ącą w ka Ŝdej chwili wł ączenie nowych odbior- ców gazu.

5.3 SYSTEM ENERGETYCZNY

Obszar gminy Jodłownik w zakresie dystrybucji energii elektrycznej obsługi- wany jest przez ENION S.A. – Oddział w Krakowie, a w zakresie obrotu energi ą elektryczn ą w wi ększo ści przypadków przez ENION – Energia Sp. z o.o. Ze wzgl ę- du na funkcjonuj ącą zasad ę TPA na obszarze gminy Jodłownik mo Ŝe funkcjonowa ć dowolna Spółka posiadaj ąca stosown ą koncesj ę ( koncesja wydawana przez URE ) na obrót energi ą elektryczn ą.

26 Na terenie gminy Jodłownik istnieje rozbudowana infrastruktura energetyczna. W gminie Jodłownik 100% mieszka ńców posiada energi ę elektryczn ą . W skład infrastruktury wchodzi ( 2009 rok. ) :

Linia 110 kV relacji Skawina – Limanowa – dł. ok. 0,762 km Linie napowietrzne 15 kV – dł. ok. 61,976 km Linie kablowe 15 kV – dł. ok. 0,31 km Linie napowietrzne 0,4 kV - dł. ok. 240,16 km Stacje transformatorowe 15kV/0,4kV – 76 szt o ł ącznej mocy 7353 kVA Oświetlenie drogowe ( 31 w ęzłów ) – 53,875 kW mocy zainstalowanej ( 270 szt. opraw )

Tabela Nr 22: Wykaz linii NN na terenie gminy Jodłownik ( na podstawie danych ENION S.A. )

Nazwa obiektu Nr ekspl Dł linii napow ABRAMOWICE 1 7032 1,15 ABRAMOWICE 2 7679 1,78 DOBRONIÓW 1 7027 3,8 DOBRONIÓW 2 7376 0,3 GÓRA JANA 1 7031 4,1 GÓRA JANA 2 7566 5,4 GÓRA JANA 3 7749 1 JANOWICE 1 7028 2,9 JANOWICE 2 7149 0,1 JANOWICE 3 7485 3,57 JANOWICE 4 7486 2,3 JANOWICE 5 7653 2,2 JODŁOWNIK 1 7025 3,5 JODŁOWNIK -10 7728 1,8 JODŁOWNIK 2 7111 0,9 JODŁOWNIK 3 7184 0,1 JODŁOWNIK 4 7229 6 JODŁOWNIK 5 7228 2,7 JODŁOWNIK 6 7476 2,6 JODŁOWNIK 7 7477 2,4 JODŁOWNIK 8 7523 1,9 JODŁOWNIK 9 7413 0,9 JODŁOWNIK GÓRKI 7109 6,3 JODŁOWNIK M. 1 7019 3,7 JODŁOWNIK M. 2 7639 5,3 KRASNE LASOCICE 1 7064 7,7 KRASNE LASOCICE 2 7378 2,2 KRASNE LASOCICE 3 7464 3,5 KRASNE LASOCICE 4 7698 1,3 MSTÓW 1 7231 5,6 MSTÓW 2 7232 2,9 MSTÓW 3 7233 3 MSTÓW 4 7234 2,9 MSTÓW 5 7734 1

27 POGORZANY 1 7034 2,7 POGORZANY 2 7203 6,1 POGORZANY 3 7204 7,1 POGORZANY 4 7201 3,2 POGORZANY 5 7750 1,2 RACIBORZANY 1 7029 3,6 RACIBORZANY 2 7030 2,8 RACIBORZANY 3 7487 4,9 RACIBORZANY 4 7488 3,8 RACIBORZANY 5 7496 2,4 SADEK 1 7026 1,9 SADEK 2 7571 3,9 SADEK 3 7572 4,1 SADEK 4 7617 SADEK 5 7478 1,6 SADEK 6 7538 3,4 SADEK 7 7630 2,4 SADEK 8 7451 3,3 SŁUPIA 1 7065 6,1 SŁUPIA 2 7156 4,4 SŁUPIA 3 7600 2,75 SŁUPIA 4 7524 3,5 SZCZYRZYC 7230 1,1 SZCZYRZYC PAN 7612 0,8 SZYK 1 7093 4,4 SZYK 2 7094 6,9 SZYK 3 7095 7,05 SZYK 4 7096 5,72 SZYK 5 7097 6,79 WILKOWISKO 1 7018 6,15 WILKOWISKO 2 7186 9,7 WILKOWISKO 3 7187 7,5 WILKOWISKO 4 7188 3,3 WILKOWISKO 5 7715 1,7 ZAWADKA 2 7513 3,6 ZAWADKA 3 7514 3,5 240,16

Tabela Nr 23 : Wykaz o świetlenia drogowego na terenie gminy Jodłownik ( na podstawie danych ENION S.A. )

ORZ ORZ OUR OUR OUR OUS OUS OUS Nazwa miejscowo ści 125 250 125 250 400 150 250 400 Moc zainstalowana[kW] ABRAMOWICE 1 4 1 ABRAMOWICE 2 7 1,75 DOBRONIÓW 1 4 2 1 1,15 GÓRA JANA 1 16 1 2,25 GÓRA JANA 3 6 1,5

28 JANOWICE 1 14 1,75 JANOWICE 3 17 2,2 JODŁOWNIK 8/2 2 2 0,8 JODŁOWNIK 1 8 1 2,8 JODŁOWNIK 2 1 1 0,65 JODŁOWNIK 7 1 0,15 JODŁOWNIK 8/1 6 1,5 JODŁOWNIK GÓRKI KRASNE L-CE 2 4 1 KRASNE L-CE 4 5 1,25 MSTÓW 1 2 5 1,5 MSTÓW 2 1 0,15 MSTÓW 3 12 3 MSTÓW 4 RACIBORZANY 1 28 3,5 RACIBORZANY 3 16 11 1 1 4,3 SADEK 1 10 2,5 SADEK 2 13 3,25 SADEK 3 13 3,25 SZCZYRZYC 3 2 0,875 SZYK 3 9 3 2 2,25 SZYK 5 2 3 1,25 WILKOWISKO 1 5 3 2,05 ZAWADKA 1/1 1 1 0,65 ZAWADKA 2 8 2 2,8 ZAWADKA 3 8 2 2,8 53,875

Tabela Nr 24 : Wykaz stacji transformatorowych na terenie gminy Jodłownik ( na podstawie danych ENION S.A. )

Moc Wykonanie transfor- TYP stacji Nazwa stacji Miejscowo ść matora [kVA] STS 20/250 MSTÓW 3 Słupowa 63 Mstów STSa 20/250 SADEK 8 Słupowa 63 Sadek STS 20/250 RACIBORZANY 5 Słupowa 63 Raciborzany śH-15 WILKOWISKO 2 Słupowa 100 Wilkowisko STS 20/250 JODŁOWNIK 4 Słupowa 63 Jodłownik STSpb 20/250 JODŁOWNIK M. 1 Słupowa 100 Jodłownik STS 20/250 RACIBORZANY 4 Słupowa 100 Raciborzany STS 20/250 RACIBORZANY 2 Słupowa 63 Raciborzany STSa 20/250 GÓRA JANA 1 Słupowa 250 Góra Jana STSa 20/250 SADEK 2 Słupowa 100 Sadek STSa 20/250 SADEK 6 Słupowa 40 Sadek STS 20/250 SADEK 7 Słupowa 40 Sadek STSa 20/250 SADEK 4 Słupowa 100 Sadek STSa 20/250 KRASNE L-CE 3 Słupowa 63 Krasne Lasocice STS 20/250 JODŁOWNIK 5 Słupowa 75 Jodłownik STS 20/250 POGORZANY 3 Słupowa 100 Pogorzany

29 STS 20/125 POGORZANY 4 Słupowa 100 Pogorzany STSa 20/250 JODŁOWNIK 1 Słupowa 100 Jodłownik STS 20/250 SŁUPIA 2 Słupowa 100 Słupia śH-15 WILKOWISKO 4 Słupowa 63 Wilkowisko śH-15 WILKOWISKO 3 Słupowa 100 Wilkowisko STSp 20/250 POGORZANY 1 Słupowa 63 Pogorzany STS 20/250 JANOWICE 3 Słupowa 100 Janowice STS 20/250 SŁUPIA 4 Słupowa 100 Słupia STS 20/250 MSTÓW 4 Słupowa 63 Mstów STSa 20/250 JODŁOWNIK 6 Słupowa 63 Jodłownik STSa 20/250 JANOWICE CEGIELNIA Słupowa 100 Janowice STSa 20/250 SŁUPIA 3 Słupowa 100 Słupia STSa 20/250 SADEK 3 Słupowa 100 Sadek STSa 20/250 SADEK 5 Słupowa 40 Sadek STS 20/125 POGORZANY 2 Słupowa 63 Pogorzany STS 20/250 MSTÓW 2 Słupowa 50 Mstów STS 20/250 SADEK 1 Słupowa 40 Sadek STSa 20/250 JODŁOWNIK 8 Słupowa 63 Jodłownik śH-15 JODŁOWNIK GÓRKI Słupowa 100 Jodłownik śH-15 JODŁOWNIK 3 Słupowa 100 Jodłownik STSp 20/250 JANOWICE 5 Słupowa 160 Janowice śH-15 JANOWICE 2 Słupowa 63 Janowice STS 20/250 RACIBORZANY 3 Słupowa 160 Raciborzany STS 20/250 WILKOWISKO 1 Słupowa 100 Wilkowisko STSpu 20/250 ABRAMOWICE 1 Słupowa 75 Abramowice STSKp 20/250 KRASNE L-CE 4 Słupowa 100 Krasne Lasocice STSpb 20/250 WILKOWISKO 5 Słupowa 63 Wilkowisko STSa 20/250 JANOWICE 1 Słupowa 100 Janowice STSpuo 20/250 MSTÓW 5 Słupowa 63 Mstów STSa 20/250 GÓRA JANA 2 Słupowa 63 Góra Jana STSa 20/250 JODŁOWNIK 7 Słupowa 63 Jodłownik STSpo 20/250 Szczyrzyc BOMSTAL Słupowa 400 Szczyrzyc STSp 20/250 SZYK 4 Słupowa 63 Szyk STSpb 20/250 DOBRONIÓW 1 Słupowa 100 Dobroniów STSpb 20/250 SŁUPIA 1 Słupowa 100 Krasne Lasocice STS 20/250 JANOWICE 4 Słupowa 63 Janowice STSa 20/250 SZCZYRZYC "PAN" Słupowa 250 Szczyrzyc STSpb 20/250 KRASNE L-CE 1 Słupowa 100 Krasne Lasocice śH-15 JODŁOWNIK 2 Słupowa 100 Jodłownik SZYK "PIECZARKAR- STSp 20/250 NIA" Słupowa 250 Szyk WILKOWISKO CEN- STSpu 20/250 TERTEL Słupowa 63 Wilkowisko STSpb 20/250 SZYK 5 Słupowa 100 Szyk WSTp 20/400 SZCZYRZYC Wie Ŝowa 250 Szczyrzyc KRASNE L-CE "PRZE- STSp 20/250 CHOWALNIA" Słupowa 75 Krasne Lasocice STSpbuo- 20/250 SZYK 1 Słupowa 63 Szyk śH-15 DOBRONIÓW 2 Słupowa 63 Dobroniów STSpuo 20/250 Jodłownik 10 Słupowa 63 Jodłownik STS 20/250 KRASNE L-CE 2 Słupowa 160 Krasne Lasocice STSa 20/250 JODŁOWNIK 9 Słup owa 100 Jodłownik

30 STS 20/250 MSTÓW 1 Słupowa 100 Mstów STSpbuo- 20/250 GÓRA JANA 3 Sł upowa 100 Góra Jana STSpb 20/250 POGORZANY 5 Słupowa 100 Pogorzany STS 20/250 ZAWADKA 2 Słupowa 63 Wilkowisko STS 20/250 ZAWADKA 3 Słupowa 63 Wilkowisko STSpb 20/250 JODŁOWNIK M. 2 Słupowa 100 Jodłownik STS 20/250 SZCZYRZYC SZPITAL Słupowa 100 Szczyrzyc STS 20/250 RACIBORZANY 1 Słupowa 100 Raciborzany śH-15 SZYK 2 Słupowa 63 Szyk STSp 20/400 ABRAMOWICE 2 Słupowa 100 Abramowice śH-15 SZYK 3 Słupowa 100 Szyk

7353kVA

Poni Ŝej ( na podstawie danych ENERGIA Sp. z o.o. ) przedstawiono zu Ŝycie energii elektrycznej na terenie Gminy Jodłownik w latach 2007 – 2009 z podziałem na grupy taryfowe oraz ilo ść odbiorców w poszczególnych grupach .

Tabela Nr 25 : Zestawienie zu Ŝycia energii elektrycznej na terenie gminy Jodłownik ( na podstawie danych ENERGIA Sp. z o.o. )

Zestawienie zu Ŝycia energii elektrycznej w latach 01.07.2007 do 31.12.2009 dla Gminy Jodłownik

Lata Grupa taryfowa G Grupa taryfowa C w tym o św.ulic w taryfie C Ilo ść Ilo ść kWh Ilo ść od- Ilo ść kWh Ilo ść od- ilo ść odbiorców biorców biorców kWh 01.07.2007 - 31.12.2007 2 381 2 169 039 209 749 610 7 5 595 01.01.2008 - 31.12.2008 2 392 5 484 826 215 2 178 329 9 12 897 01.01.2009 - 31.12.2009 2 395 5 624 780 231 1 866 009 9 20 214

Na podstawie informacji Oddziału w Krakowie w najbli Ŝszych latach nie przewiduje si ę znacz ącej rozbudowy oraz modernizacji sieci, mo Ŝliwe jest jedynie wymienianie transformatorów w istniej ących stacjach, które zaspokajaj ą obecne i przyszłe zapotrzebowania na energi ę elektryczn ą na terenie Gminy Jodłownik w sytuacji pojawienia si ę takiej potrzeby. Zgodnie z informacj ą ENION S.A. na terenie gminy istniej ą znacz ące rezerwy energii elektrycznej mo Ŝliwe do wykorzystania. Jedyne inwestycje planowane do realizacji w latach 2010 – 2011 to moderni- zacja linii 15 kV na odcinku od Jodłownika do Szyku oraz budowa 2-uch stacji transformatorowych w Szyku z powodu niewła ściwych parametrów napi ęciowych.

31 6. MO śLIWO ŚĆ WYKORZYSTANIA ODNAWIALNYCH ŹRÓDEŁ ENERGII ( OZE )

Odnawialne źródło energii – źródło wykorzystuj ące w procesie przetwarzania energi ę wiatru, promieniowania słonecznego, geotermaln ą, fal, pr ądów morskich, spadku rzek oraz energi ę pozyskiwan ą z biomasy, biogazu wysypiskowego, a tak Ŝe biogazu powstałego w procesach odprowadzania lub oczyszczania ścieków albo rozkładu składowanych szcz ątek ro ślinnych i zwierz ęcych. Do energii wytwarzanej z odnawialnych źródeł energii zalicza si ę, niezale Ŝnie od parametrów technicznych źródła, energi ę elektryczn ą lub ciepło pochodz ące ze źródeł odnawialnych, w szczególno ści:

z elektrowni wodnych; z elektrowni wiatrowych; ze źródeł wytwarzaj ących energi ę z biomasy; ze źródeł wytwarzaj ących energi ę z biogazu; ze słonecznych ogniw fotowoltaicznych; ze słonecznych kolektorów do produkcji ciepła; ze źródeł geotermicznych.

Tabela Nr 26 : Odnawialne źródła energii w Małopolsce ( na podstawie danych URE )

Ilo ść instalacji Moc[MW] Typ instalacji wytwarzaj ące z biogazu z oczyszczalni ścieków 3 0.964 wytwarzaj ące z biogazu składowiskowego 4 2.573 elektrownia wiatrowa na l ądzie 5 0.714 elektrownia wodna przepływowa do 0,3 MW 27 2.456 elektrownia wodna przepływowa do 1 MW 4 1.820 elektrownia wodna przepływowa do 5 MW 9 20.890 elektrownia wodna przepływowa do 10 MW 1 8.000 elektrownia wodna przepływowa powy Ŝej 10 MW 1 50.000 elektrownia wodna szczytowo-pompowych lub przepływowych z czło- 1 92.750 nem pompowym realizuj ące technologi ę współspalania (paliwa kopalne i biomasa) 5 0.000

Zgodnie z polityk ą energetyczn ą Polski do 2030 roku , która to polityka oparta jest na zało Ŝeniach polityki krajowej ( ustawa prawo energetyczne, ustawa prawo ochrony środowiska, rozporz ądzenie MGiPiPS z dnia 30.05.2003 w sprawie szcze- gółowego zakresu obowi ązku zakupu energii elektrycznej i ciepła z odnawialnych źródeł energii oraz energii elektrycznej wytwarzanej w skojarzeniu z wytwarzaniem ciepła, rozporz ądzenie MG z dnia 4.05.2007 w sprawie szczegółowych zasad funk- cjonowania systemu elektroenergetycznego ) oraz unijnej ( dyrektywy, zielona ksi ęga 2000, zielona ksi ęga 2006, pakiet energetyczny, europejska polityka energetyczna ) wynika , Ŝe w 2020 roku udział pozyskanej/wyprodukowanej energii odnawialnej w stosunku do energii całkowitej winien wynosi ć 15%, a w roku 2030 – 20%. Obecnie ten udział przekroczył próg 5% ( udział mocy instalacji OZE w stosunku do średniego zapotrzebowania na moc wynosi ok. 8% ). Porównuj ąc stan obecny i zało Ŝenia wynika i Ŝ w okresie najbli Ŝszych 10 lat musimy potroi ć ilo ść energii pozyskiwanej z OZE, a w okresie kolejnych 10 lat zwi ększy ć jej udział o ko- lejne 5%.

Obecnie cena energii ze źródeł odnawialnych ( du Ŝe elektrownie wiatrowe, ciepłownie na biomas ę , elektrownie fotowoltaiczne ) w porównaniu ze źródłami klasycznymi ( w ęgiel, gaz , ropa naftowa ) jest wy Ŝsza. Aby to zniwelowa ć nale Ŝy stworzy ć mo Ŝliwo ść dofinansowywania inwestycji w OZE . W pierwszej kolejno ści promowa ć jednak nale Ŝy technologie , które wykazuj ą koszty produkcji energii ni Ŝ- sze lub porównywalne z kosztami konwencjonalnych nośników energii , a s ą nimi:

Kolektory słoneczne Małe kotły na słom ę i drewno Małe elektrownie wodne budowane na istniej ących spi ętrzeniach Instalacje wykorzystuj ące gaz wysypiskowy Biogazownie rolnicze Ciepłownie geotermalne

Pami ęta ć nale Ŝy, Ŝe przy lokalnym wykorzystaniu w.w. źródeł energii koszt finalny energii b ędzie na pewno mniejszy o koszt przesyłu.

6.1 ENERGIA WODY

Realny potencjał ekonomiczny: 18 PJ (5 TWh/rok) [wykorzystany w 41%] Elektrownie wodne: Moc zainstalowana instalacji w 2009 roku: 944,130 MW1[i] Ilo ść energii elektrycznej wytworzonej w 2009 roku: 1 616 039,309 MWh1[ii]

Energetyka wodna ma w Polsce najwi ększe tradycje mimo stosunkowo sła- bych warunków do rozwoju tej bran Ŝy. Zasoby energii wody zale Ŝą od dwu czynni- ków: spadku koryta rzeki oraz przepływów wody. Polska jest krajem nizinnym, o stosunkowo małych opadach i du Ŝej przepuszczalno ści gruntów, co znacznie ograni- cza zasoby tego źródła. Jednak Ŝe pierwsze siłownie wodne na ziemiach polskich powstały zapewne wcze śniej ni Ŝ struktury pa ństwa. Świadcz ą o tym stare nazwy miejscowo ści oraz historia zapisów, reguluj ących przywileje i prawa wykorzysty- wania urz ądze ń wodnych.

Energia wody jest ekologiczne czysta, ale dost ępna jedynie na obszarach posiadaj ących odpowiednio du Ŝo opadów oraz korzystne ukształtowanie terenu. Wi ęk- szo ść krajowych zasobów (około 68%) skupionych jest w obszarze dorzecza Wisły, zwłaszcza jej prawobrze Ŝnych dopływów. Dogodne warunki do budowy małych elektrowni wodnych istniej ą w Karpatach, Sudetach, na Roztoczu, a tak Ŝe na rze- kach Przymorza. Równie Ŝ istotne znaczenie ma potencjał rzeki Odry.

Zasoby techniczne

dorzecze Wisły 9 270 GWh/a 77,6 % dorzecze Odry 2 400 GWh/a 20,1 % rzeki Przymorza 280 GWh/a 2,3 %

Razem zasoby techniczne

głównych rzek 11 950 GWh/a mała energetyka 1 700 GWh/a rzeki Przymorza 280 GWh/a

Czynnikiem ograniczaj ącym rozwój du Ŝych obiektów hydroenergetycznych s ą oba- wy przed dewastacj ą naturalnych dolin rzecznych poprzez ich zatapianie. Wobec licznych protestów przeciwko budowie du Ŝych stopni wodnych, w ostatnich latach nie wzrasta liczba elektrowni wodnych o du Ŝych mocach, natomiast notuje si ę znaczny wzrost liczby małych elektrowni wodnych o mocy poni Ŝej 2 MW. Energia wody wykorzystywana jest do produkcji pr ądu elektrycznego.

BARIERY W WYKORZYSTANIU WODY:

o Brak woli wsparcia dla budowy du Ŝej elektrowni wodnej na Dolnej Wi śle. Bu- dowa du Ŝej elektrowni wodnej na Wi śle powinna by ć traktowana jako alterna- tywa dla budowy elektrowni j ądrowej w Polsce.

o Niezwykle skomplikowana sytuacja własno ściowa obiektów wodnych, mog ą- cych słu Ŝyć rozwojowi małej energetyki wodnej.

o Zbyt du Ŝe koszty inwestycyjne, przy konieczno ści budowy od podstaw stopnia wodnego. Niezb ędne jest zidentyfikowanie i wła ściwe zarz ądzanie istniej ący- mi obiektami wodnymi oraz wpisywanie inwestycji energetycznych w działa- nia inwestycyjne słu Ŝą ce bezpiecze ństwu przeciwpowodziowemu.

1[i] Dane URE, w oparciu o wa Ŝną na dzie ń 30 wrze śnia 2009 r. koncesj ę 1[ii] Dane URE, na podstawie wydanych do dnia 30 wrze śnia 2009 r. świadectw pochodzenia

34 6.2 ENERGIA BIOMASY

Realny potencjał ekonomiczny: 600 PJ odpady stałe suche – 166 biogaz (odpady mokre) – 123 drewno opałowe (lasy) – 24 uprawy energetyczne - 2871[i]

Elektrownie na biomas ę: Moc zainstalowana instalacji w 2009 roku: 246,490 MW1[ii] Ilo ść energii elektrycznej wytworzonej w 2009 roku: 334 015,572 MWh1[iii]

Biomasa w Polsce uznana jest za odnawialne źródło energii o najwi ększych zasobach, którego wykorzystanie jest na tyle tanie, Ŝe ju Ŝ teraz mo Ŝe konkurowa ć z paliwami kopalnymi. Z wykorzystaniem tego źródła energetyka odnawialna wi ąŜ e obecnie najwi ększe nadzieje. Mo Ŝe ona by ć wykorzystywana do celów energetycznych w procesach bezpo średniego spalania biopaliw stałych, gazowych lub przetwa- rzana na paliwa ciekłe, zarówno do produkcji energii elektrycznej, jak i cieplnej. Obecnie zasoby biomasy stałej zwi ązane s ą z wykorzystaniem nadwy Ŝek słomy i siana, odpadów drzewnych, upraw ro ślin energetycznych oraz wykorzystania odpa- dów z produkcji rolnej w tym biogazu. Dlatego te Ŝ skoncentrowane s ą one na obszarach intensywnej produkcji rolnej.

W najbli Ŝszym dziesi ęcioleciu przewiduje si ę wykorzystanie dla celów energetycznych, tj. przetworzenie na energi ę ciepln ą nast ępuj ących produktów rolniczych i roślinnych:

Produkty rolnicze:

słoma ro ślin zbo Ŝowych; gał ęzie z przecinek sadów oraz inne odpady produkcji roślin i warzyw; zr ębki z upraw ro ślin energetycznych, m.in. wierzby, ślazowca, ró Ŝy bezkolcowej; alkohole (surowce: ziemniak, burak cukrowy, zbo Ŝe) jako dodatki do ben- zyn silników ga źnikowych; olej rzepakowy (surowce: rzepak uprawiany na gruntach cz ęś ciowo ska Ŝo- nych) jako paliwo do silników wysokopr ęŜ nych; biogaz z nawozu organicznego produkcji zwierz ęcej; biogaz z osadów ściekowych, odpadów komunalnych, płynnych i stałych.

Produkty le śne:

drzewa i gał ęzie z przecinek i ci ęć sanitarnych lasów; gał ęzie z ci ęć produkcyjnych; odpady z przemysłu drzewnego, trociny itp.; plantacje lasów energetycznych li ściastych (grubizna do budowy domów jednorodzinnych), czuby i gał ęzie poci ęte na pułapki do spalania w piecach grzewczych o mocy cieplnej około 200 kW.

35 Biomasa jest źródłem wykorzystywanym głównie do produkcji energii cieplnej w obiektach małej i średniej mocy w generacji rozproszonej (indywidualne piece i lokalne kotłownie) oraz do produkcji energii elektrycznej w kondensacyjnych ko- tłach w ęglowych elektrociepłowni du Ŝych mocy w procesie współspalania. W przy- szło ści du Ŝe znaczenie b ędzie miała produkcja energii elektrycznej i cieplnej w jednym procesie technologicznym, czyli tzw. kogeneracji.

BARIERY W WYKORZYSTANIU BIOMASY:

Brak lokalnych rynków biomasy energetycznej. Słaba konstrukcja systemu dopłat do upraw energetycznych. Brak wyra źnych ogranicze ń dla współspalania biomasy w kotłach w ęglo- wych duŜej mocy. Brak prostego systemu wsparcia dla powszechnego stosowania indywidualnych biomasowych instalacji energetycznych (małe kotłownie i elektro- ciepłownie). Brak systemu kontroli emisji z instalacji energetycznych małej mocy (np. dla biomasy poni Ŝej 1 MW). Brak jakichkolwiek standardów odno śnie paliw biomasowych oraz nie ści- sło ści w klasyfikacji odpadów mog ących stanowi ć biomas ę na cele energetyczne oraz wymaga ń odno śnie urz ądze ń i mo Ŝliwo ści ich „termicznego przekształcania”.

BARIERY W WYKORZYSTANIU BIOGAZU:

Brak uwzgl ędnienia odpadów po produkcji biogazu w rozporz ądzeniu o li- ście odpadów, które mo Ŝna przekazywa ć osobom fizycznym . Wykorzysta- nie energetyczne biogazu jest opłacalne tylko w połączeniu z funkcj ą utyli- zacyjn ą odpadów z produkcji zwierz ęcej, ro ślinnej i spo Ŝywczej. Substan- cje pofermentacyjne powinny by ć wykorzystywane jako nawóz, ale Ŝeby to było moŜliwe musz ą by ć one uj ęte w rozporz ądzeniach Ministra Środowi- ska dotycz ących procesu R10 i zasad przekazywania odpadów osobom fizycznym. Minister Środowiska zmienił ju Ŝ rozporz ądzenie o R10, ale powinien tak Ŝe niezwłocznie zmieni ć rozporz ądzenie o przekazywaniu odpa- dów. Słaby system wsparcia dotacyjnego inwestycji biogazowych . Inwestycje takie, spełniaj ące 2 cele ekologiczne (utylizacja i wykorzystanie OZE), powinny by ć traktowane bardziej priorytetowo w systemie funduszy ekologicznych, RPO i PO Ii Ś. Tym bardziej, Ŝe mog ą si ę przyczyni ć do rozwi ązania powa Ŝnych problemów, jakimi s ą zanieczyszczenia środowiska gnojowic ą, czy problem osadów po ściekowych, których b ędzie w najbli Ŝ- szych latach przybywa ć w post ępie geometrycznym. Brak jednoznacznej interpretacji przepisów o uzyskaniu świadectw pochodzenia za energi ę z OZE i energi ę wytworzon ą w wysokosprawnej kogeneracji.

36 BARIERY DLA ROZWOJU BIOGAZOWNI ROLNICZYCH W POLSCE:

1. bariery organizacyjne

brak zaplecza technicznego do budowy instalacji biogazowych mo Ŝe stanowi ć niekorzystny czynnik dla rozwoju tego sektora w pocz ątkowej fazie rozwoju. Cz ęść urz ądze ń do budowy biogazowni b ędzie musiała by ć spro- wadzana z zagranicy, co mo Ŝe podnie ść koszty inwestycyjne. Brak jest równie Ŝ projektantów, generalnych wykonawców, firm budowlanych oraz technologów wyspecjalizowanych w projektowaniu, budowie oraz eksploatacji biogazowni rolniczych. brak zaplecza merytorycznego dla inwestorów zainteresowanych budow ą biogazowni rolniczych konieczno ść zagwarantowania odbioru ciepła produkowanego w biogazowni, tak Ŝe w okresie letnim słaba dost ępno ść i przepustowo ść na terenach wiejskich sieci elektroener- getycznej.

2. bariery ekonomiczne:

wysokie nakłady inwestycyjne trudno ści w uzyskaniu dodatkowego dofinansowania zwłaszcza w przypadku małych biogazowni, maj ących mo Ŝliwo ść korzystania jedynie z lokalnych, znacznie słabszych mechanizmów wsparcia bardzo długi okres zwrotu z poniesionych nakładów.

3. bariery prawne:

brak obj ęcia produkcji biogazu rolniczego Polsk ą Klasyfikacj ą Działalno- ści wytwarzanie biogazu z odchodów zwierz ęcych i odpadów produkcji rolnej nie figuruje w spisie działalno ści tak zwanych „Działów specjalnych produkcji rolnej” – st ąd proces i przebieg fermentacji mo Ŝe by ć zaliczony jako produkcja przemysłowa, a wtedy np. gnojowic ę pofermentacyjn ą kwalifi- kuje si ę jako odpad przemysłowy, ze wszystkimi tego konsekwencjami brak jednoznacznej definicji biogazowni rolniczej oraz uwzgl ędnienia wa- runków lokalizacyjnych dla biogazowni wzgl ędem innych obiektów brak mo Ŝliwo ści uzyskania przez rolnika, jako osoby fizycznej, koncesji na wytwarzanie energii z OZE, a co zatem idzie świadectwa pochodzenia brak uwzgl ędnienia odpadów po produkcji biogazu w rozporz ądzeniu Mi- nistra Środowiska z dnia 21 kwietnia 2006 r. (Dz. U. Nr 75, poz. 527 z dnia 4 maja 2006 r.) w sprawie listy rodzajów odpadów, które posiadacz odpa- dów mo Ŝe przekazywa ć osobom fizycznym lub jednostkom organizacyj- nym nieb ędącym przedsi ębiorcami, oraz dopuszczalnych metod ich odzy- sku. Nale Ŝy doda ć do listy odpadów:

• 19 06 05 - Ciecze z beztlenowego rozkładu odpadów zwierz ęcych i ro ślin- nych,

37 • 19 06 06 - Przefermentowane odpady z beztlenowego rozkładu odpadów zwierz ęcych i ro ślinnych

brak zaliczenia inwestycji biogazowych, jak i innych inwestycji OZE do inwestycji celu publicznego, co miałoby ogromne znaczenie dla przy śpieszenia procesu uzyskiwania lokalizacji dla inwestycji OZE brak obowi ązku uwzgl ędniania w studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy problematyki zwi ązanej z zagospodarowaniem lokalnych zasobów odnawialnych źródeł energii, co mo Ŝe sta ć si ę jednym z kluczowych narz ędzi promocji biogazowni rolniczych brak obj ęcia w niektórych aktach prawnych mniejszych jednostek wytwarzaj ących energie elektryczn ą < 1MWel brak spójno ści w prawodawstwie oraz rozproszenie legislacyjne zagadnie ń zwi ązanych z instalacj ą i funkcjonowaniem biogazowi, w kontek ście spraw zwi ązanych z bezpiecze ństwem po Ŝarowym i zabezpieczeniem przed wy- buchem.

• 1[i] Michałowska-Knap K., Wi śniewski G., „Stan obecny i potencjał energetyki odnawialnej w Polsce” • 1[ii] Dane URE, w oparciu o wa Ŝną na dzie ń 30 wrze śnia 2009 r. koncesj ę • 1[iii] Dane URE, na podstawie wydanych do dnia 30 wrze śnia 2009 r. świadectw pochodzenia

6.3 ENERGIA WIATRU

Realny potencjał ekonomiczny: 445 PJ1[i] (l ąd: 337, morze: 67) Elektrownie wiatrowe: Moc zainstalowana instalacji w 2009 roku: 666,332 MW1[ii] Ilo ść energii elektrycznej wytworzonej w 2009 roku: 499 235,352 MWh1[iii]

Zasoby energii wiatru s ą silnie zwi ązane z lokalnymi warunkami klimatycz- nymi i terenowymi. Obszary o szczególnie dobrych warunkach wiatrowych to wybrze Ŝe Morza Bałtyckiego, zwłaszcza cz ęść zachodnia, oraz północno wschodni kraniec Polski. Aby prawidłowo zweryfikowa ć zasoby wiatru w celach energetycznych nale Ŝy dokonywa ć pomiarów wiatru na wysoko ściach co najmniej 60 m.

Rozwa Ŝaj ąc budow ę elektrowni wiatrowej, mo Ŝna tak Ŝe bra ć pod uwag ę inne tereny, zwłaszcza charakteryzuj ące si ę zwi ększon ą wysoko ści ą nad poziomem morza, bez przeszkód terenowych oraz niezalesione obszary wzgórz i wzniesie ń Polski południowej. Tereny takie mo Ŝna wskaza ć w Sudetach, Beskidzie Śląskimi śywiec- kim, w Bieszczadach, na Pogórzu Dynowskim, Garbie Lubawskim, w okolicach Kielc. Dotychczasowe fragmentaryczne pomiary dokonywane na tych terenach

38 wskazuj ą na istotny potencjał energii wiatru, aczkolwiek dla celów ewentualnych przyszłych inwestycji wiatrowych niezb ędne byłoby wykonanie szczególnych po- miarów pr ędko ści wiatru.

Potencjał energetyczny wiatru szacuje si ę na poziomie 6,0 - 8,0TWh energii elektrycznej rocznie. Energia wiatrowa w naszym kraju zacz ęła rozwija ć si ę dopiero na pocz ątku lat dziewi ęć dziesi ątych, głównie na wybrze Ŝu. Pierwsza profesjonalna farma wiatrowa powstała dopiero w 1999 roku w Barzowiach k. Darłowa. Kosztem 25 mln PLN postawiono 6 wiatraków o mocy 850 kW ka Ŝdy, co daje ł ącznie 5 MW. W 2001 r. w Cisowie k. Darłowa oddano do u Ŝytku farm ę o mocy 18 MW, a na pocz ątku 2003 r. uruchomiono farm ę wiatrow ą w Zagórzu o mocy 30 MW. Na kolejny obiekt tego typu trzeba było poczeka ć a Ŝ 4 lata, głównie z powodu braku odpowied- nich przepisów prawnych wspieraj ących energetyk ę odnawialn ą. W czerwcu 2006 roku, w Tymieniu rozpocz ął prac ę najwi ększy w Europie Środkowej park wiatrowy o mocy 50 MW. W tym samym roku uruchomione zostały tak Ŝe farmy wiatrowe w Gnie ŜdŜewie (22 MW) oraz w Gniewinie (8,4 MW).

Z analiz rz ądowych wynika, Ŝe w 2010 roku elektrownie wiatrowe maj ą wytwarza ć 2,3% krajowego zu Ŝycia energii. Aby to było mo Ŝliwe, konieczne jest zain- stalowanie co najmniej 2000 MW mocy w energetyce wiatrowej. Zgłoszone aktual- nie lokalizacje z wyst ąpieniami o techniczne warunki przył ączenia do sieci elektro- energetycznej lub je posiadaj ące - przekraczaj ą t ę warto ść , a bior ąc pod uwag ę, Ŝe w samych Niemczech w ci ągu jednego roku zainstalowano 2,5 tys. MW - zało Ŝenia te wydaj ą si ę by ć realne.

Tabela Nr 27 : Elektrownie wiatrowe w Polsce ( dane URE i PSEW)

Lokalizacja Moc Tymie ń 50 MW Kisielice 40,5 MW Jagni ątkowo 30,6 MW Kamie ńsk 30 MW Zagórze 30 MW Puck 22 MW Lisewo 10,8 MW Barzowice 5 MW Cisowo 1,8 MW Połczyno 1,6 MW Swarzewo 1,2 MW

39 Bogatka 850 kW Kramsk 750 kW Zagorzyce 750 kW Wi Ŝajny 600 kW Sienawa 600 kW Sokoły 600 kW Kłonowo 450 kW Wróblik 320 Szlachecki kW Zwarcienko 320 kW Chwałowice 300 kW Mielec 250 kW Rembertów 250 kW Starbienino 250 kW Nowogard 225 kW Dabrowa 200 kW Rytro 160 kW Zawoja 160 kW Słup 160 kW Kwilcz 160 kW Sosnowiec 160 kW Wrocki 160 kW Pielgrzymka 150 kW Lisewo 150 kW w budowie Zaj ączkowi 90 i Widzino MW

40 Kar ścino 69 MW Tychowo 50 MW Malbork 18 MW Łebcz 8 MW

BARIERY W WYKORZYSTANIU WIATRU:

Przył ączenie do sieci: słaba infrastruktura sieci przesyłowej na terenach o du Ŝej wietrzno ści (pólnocna Polska); nieadekwatne procedury wydawania warunków przył ączenia do sieci. Lokalizacje w obszarach cennych przyrodniczo. Niezbędne jest wypraco- wanie oficjalnych obiektywnych, transparentnych i kompromisowych zasad sporz ądzania i oceniania raportów oddziaływania na środowisko farm wiatrowych. Preferencyjne zasady bilansowania energii z wiatraków b ędą obowi ązywa ć wył ącznie 3 lata (2008-2010). S ą one ponadto obci ąŜ one nieprecyzyjnymi zapisami, co spowoduje liczne konflikty. Podatek od nieruchomo ści - Pomimo korzystnych zmian w prawie bu- dowlanym i korzystnych interpretacji przepisów podatkowych Minister- stwa Finansów, niektóre gminy nadal próbuj ą nalicza ć podatek od nieruchomo ści od całej warto ści elektrowni wiatrowej, a nie tylko od fundamen- tów i wie Ŝ.

1[i] Michałowska-Knap K., Wi śniewski G., „Stan obecny i potencjał energetyki odnawialnej w Polsce” 1[ii] Dane URE, w oparciu o wa Ŝną na dzie ń 30 wrze śnia 2009 r. koncesj ę 1[iii] Dane URE, na podstawie wydanych do dnia 20 wrze śnia 2009 r. świadectw pochodzenia

6.4 ENERGIA GEOTERMALNA

Realny potencjał ekonomiczny: 12,4 PJ (wykorzystany w 12%)1[i]

Moc zainstalowana w Polsce w w 2005 roku: 102 MW1[ii]

Energia geotermalna pozyskiwana jest z wn ętrza Ziemi. Wody geotermalne znajduj ą si ę pod powierzchni ą prawie 80% terytorium Polski, w ilo ści ok. 6600 km3, a ich temperatura mie ści si ę w granicach 25-150 C. Zasoby te s ą do ść rów-

41 nomiernie rozmieszczone na znacznej powierzchni Polski, co daje mo Ŝliwo ść wykorzystania ich na cele energetyczne

Nale Ŝy podkre śli ć, Ŝe polskie wody geotermalne maj ą stosunkowo nisk ą tem- peratur ę. Zasoby tych wód koncentruj ą si ę głównie na obszarze Podkarpacia, pasie od Szczecina do Łodzi oraz regionie grudzi ącko-warszawskim. Zasoby energii geo- termalnej zostały do ść dokładnie zbadane, istnieje jednak potrzeba dalszych bada ń w zakresie mo Ŝliwo ści odprowadzania do górotworu wykorzystanych wód geotermalnych.

Dotychczas w Polsce wybudowano zaledwie cztery systemy ciepłownicze w oparciu o wykorzystanie wód geotermalnych - w Pyrzycach, Zakopanem, Mszczo- nowie i w Uniejowie, a kilka dalszych czeka na realizacj ę.

Oprócz zakładów zaopatruj ących ludno ść w ciepło, istniej ą równie Ŝ uzdrowi- ska wykorzystuj ące energi ę z ciepłych źródeł: Cieplice, Duszniki Zdrój, L ądek Zdrój, Ustro ń, Konstancie, Ciechocinek.

Poza ogrzewaniem i przygotowywaniem cieplej wody u Ŝytkowej energia geotermalna mo Ŝe by ć równie Ŝ wykorzystywana w rolnictwie, suszarnictwie, do ogrzewania stawów hodowlanych, w obiektach rekreacyjnych, procesach technologicz- nych. Wody geotermalne na obszarze Polski od dawna wykorzystywane były rów- nie Ŝ do celów leczniczych. Ze wzgl ędu na zbyt niskie temperatury energia geotermalna nie jest w Polsce wykorzystywana do produkcji pr ądu elektrycznego, jak ma to miejsce np. w Islandii.

1[i] Michałowska-Knap K., Wi śniewski G., „Stan obecny i potencjał energetyki odnawialnej w Polsce” 1[ii] 2007 Survey of Energy Resources, World Energy Council, 2007

6.5 ENERGIA SŁONECZNA

Realny potencjał ekonomiczny: 83 PJ (wykorzystany w 0,2%)1[i]

Zasoby energii słonecznej w Polsce charakteryzuj ą si ę przede wszystkim bardzo nierównomiernym rozkładem czasowym w cyklu rocznym. 80% całkowitej rocznej sumy nasłonecznienia przypada na półrocze wiosenno-letnie, od pocz ątku kwietnia do ko ńca wrze śnia, przy czym czas operacji słonecznej w lecie wydłu Ŝa si ę do 16 godz/dzie ń, natomiast w zimie skraca si ę do 8 godzin dziennie.

Energia słoneczna jest powszechnie dost ępnym, całkowicie czystym i najbardziej naturalnym z dost ępnych źródeł energii. Najefektywniej mo Ŝe by ć wykorzystana lokalnie, zaspokajaj ąc zapotrzebowanie na ciepł ą wod ę i ciepło. Du Ŝą zalet ą jej u Ŝytkowania jest łatwa adaptacja, zwłaszcza do celów gospodarstwa domowego.

42 Najbardziej uprzywilejowanymi rejonami Polski pod wzgl ędem napromienio- wania słonecznego jest południowa cze ść województwa lubelskiego. Centralna cz ęść Polski, tj. około 50% powierzchni kraju, uzyskuje napromieniowanie rz ędu 1100-1200 kWh/m2/rok, a wschodnia i północna cz ęść Polski -1000 kWh/m2/rok i mnij. Najmniejszy w skali roku dopływ energii obserwuje si ę w rejonie Śląska oraz w obszarze znajduj ącym si ę na styku Czech, Niemiec i Polski, do niedawna nazywanym "Czarnym Trójk ątem", z uwagi na wysokie zanieczyszczenie powietrza. Do obszarów słabo nasłonecznionych nale Ŝy równie Ŝ rejon północny obejmuj ący pas wybrze Ŝa z wyj ątkiem Wybrze Ŝa Zachodniego. W skali roku północne kra ńce Polski otrzymuj ą o około 9% mniej energii słonecznej ni Ŝ południowe. Z kolei rejony nad- morskie wyró Ŝniaj ą si ę najbardziej przezroczyst ą dla promieniowania atmosfer ą. Roczna g ęsto ść promieniowania słonecznego w Polsce na płaszczyzn ę poziom ą wa- ha si ę w granicach 950 - 1250 kWh/m2.

Obecnie energia słoneczna wykorzystywana jest w Polsce głównie jako źródło ciepła poprzez instalacje kolektorów słonecznych ogrzewaj ących powietrze lub wo- dę. Baterie słoneczne wykorzystuj ące promieniowanie słoneczne do produkcji energii elektrycznej, ze wzgl ędów ekonomicznych, wykorzystywane s ą wył ącznie w in- stalacjach małych mocy, zasilaj ących głównie obiekty wolnostoj ące oddalone od sieci elektroenergetycznych, np. znaki drogowe, lampy o świetleniowe, itp.

Sło ńce jest niewyczerpalnym źródłem energii, ilo ść energii docieraj ąca w ci ą- gu roku do powierzchni Ziemi jest wielokrotnie wi ększa ni Ŝ wszystkie zasoby energii odnawialnej i nieodnawialnej zgromadzone na Ziemi razem wzi ęte.

Polska posiada znaczne zasoby energii odnawialnej, jednak istniej ą znaczne rozbie Ŝno ści w ocenie ich potencjału technicznego oraz przestrzennego rozkładu na obszarze kraju. Dlatego te Ŝ, rozwa Ŝaj ąc mo Ŝliwo ści jak wykorzystana mo Ŝe zosta ć ta energia odnawialna, nale Ŝy ka Ŝdorazowo przeprowadzi ć analiz ę dost ępnych na danym terenie zasobów oraz technicznych mo Ŝliwo ści ich wykorzystania.

BARIERY W WYKORZYSTANIU ENERGII SŁONECZNEJ:

Brak prostego systemu wsparcia małych indywidualnych inwestycji w instalacje kolektorów. Tylko system małych grantów łatwo dost ępnych dla osób fizycznych pozwoli na masowy rozwój energetyki cieplnej opartej na energii sło ńca. Brak zdefiniowanych celów odno śnie wykorzystania fotowoltaniki w bu- downictwie.

1[i] Michałowska-Knap K., Wi śniewski G., „Stan obecny i potencjał energetyki odnawialnej w Polsce”

43 7. OCENA MO śLIWO ŚCI PRODUKCJI / POZYSKANIA ENERGII Z OZE NA TERENIE GMINY

7.1 ENERGIA WODY

Przez gmin ę Jodłownik przepływaj ą dwa potoki. Dolin ą Jodłownick ą przepły- wa potok Tarnawka zwany równie Ŝ Owsiank ą – prawobrze Ŝny dopływ potoku Stra- domka za ś Dolin ą Szczyrzyck ą przepływa potok Stradomka ( prawobrze Ŝny do- pływy Raby ).

Potok Stradomka posiada długo ść ok. 11640m w tym 7770 m to odcinki ure- gulowane. Na potoku w obszarze administracyjnym gminy Jodłownik w miejscowo- ści Pogorzany ( w km 35+230 ) zlokalizowany jest stopie ń wodny .Szeroko ść prze- lewu stopnia wynosi ok. 14m, a wysoko ść pi ętrzenia 0,8m. Ze wzgl ędu na lokalizacj ę brak mo Ŝliwo ści wykorzystania stopnia dla budowy małej elektrowni wodnej. Spadek naturalny potoku Stradomka utrzymuje si ę w granicach 15-36‰. Mały prze- pływ oraz małe spadki terenu uniemo Ŝliwiaj ą zasadniczo budow ę elektrowni wodnych.

Potok Tarnawka ma długo ść 15760m w tym ok. 7370m to odcinki uregulowa- ne. Na potoku zlokalizowana jest zapora przeciw rumowiskowa w km 15+126. Ró Ŝ- nica wysoko ści pomi ędzy źródłami cieku , a dnem cieku w km 7+500 wynosi 326m. Spadek naturalny dna utrzymuje si ę w granicach 18-27‰. Średnica potoku oscyluje w granicach 5-10m. Mały przepływ oraz małe spadki terenu uniemo Ŝliwiaj ą zasadniczo budow ę elektrowni wodnych. Ze wzgl ędu na lokalizacj ę zapory przeciw ru- mowiskowej ( lokalizacja w Jodłowniku za szkoł ą Podstawow ą ) brak mo Ŝliwo ści wykorzystania jej dla celów budowy małej elektrowni wodnej.

Na podstawie powy Ŝszej analizy nale Ŝy stwierdzi ć , Ŝe obydwa potoki nie daj ą mo Ŝliwo ści wykorzystania ich dla budowy małych elektrowni wodnych z moc ą cho- cia Ŝby kilkuset kilowatów mocy zainstalowanej. Mo Ŝna si ę natomiast pokusi ć o budow ę bardzo małych elektrowni tzw. mikro elektrowni wodnych o mocy zainstalowanej od kilku do kilkunastu kilowatów po wcze śniejszej dogł ębnej analizie technicznej sprawdzaj ąc równocze śnie zgodno ść w tym wzgl ędzie z miejscowym planem zagospodarowania przestrzennego ( obecny plan zagospodarowania gminy Jo- dłownik nie przewiduje lokalizacji takich inwestycji ). Energia otrzymana z tych elektrowni nie b ędzie miała jednak znaczenia strategicznego , a słu Ŝyła b ędzie głównie dla zaspokojenia potrzeb jednego lub kilku odbiorców. Szacunkowy koszt budowy takiej elektrowni ł ącznie z jazem to obecnie ok. 10-15 ty ś. PLN/1kW mocy zainstalowanej.

7.2ENERGIA WIATRU

Zgodnie z ni Ŝej prezentowan ą map ą wiatrow ą Polski, gmina Jodłownik le Ŝy w regionie o średnich i słabych warunkach wietrznych ( średnia pr ędko ść wiatru w ró Ŝnych porach roku z reguły nie przekracza 4m/s – średnio ok. 2-3m/s – na podsta-

44 wie „Atlasu Klimatu Polski” ). Oznacza to, Ŝe brak warunków naturalnych dla budowy du Ŝych farm wiatrowych. Lokalnie jednak mo Ŝna si ę pokusi ć o instalacje wiatrowe mniejszej mocy od ok. kilkudziesi ęciu do kilkuset kilowatów szczególnie w okolicy szkoły podstawowej w Sadku . Ze wzgl ędu na du Ŝy jednostkowy koszt budowy elektrowni wiatrowej ( koszt elektrownia o mocy 1 MW wynosi obecnie ok. 3-4 mln PLN , a okres zwrotu przy średnich wiatrach nawet do 15 lat) brak podstaw ekonomicznych dla rozwoju tego typu instalacji na szersz ą skal ę. Decyzj ę o wykorzystaniu energii z wiatru poprzedzi ć nale Ŝy wieloletni ą analiz ą wietrzno ści obszaru, na którym chcemy zbudowa ć wiatrak, jak równie Ŝ analiz ą mo Ŝliwo ści podłączenia si ę do systemu energetyki zawodowej. Nale Ŝy do ewentualnej analizy przyj ąć , Ŝe przy średnich pr ędko ściach wiatru na poziomie 2-3 m/s z 1m 2 łopaty wirnika wiatra- ka mo Ŝna w ci ągu roku uzyska ć ok. 250-500 kWh energii elektrycznej.

Średnie roczne prędkości wiatru w Łebie i Nowym Sączu na przestrzeni 33 lat.

7.3 ENERGIA SŁO ŃCA

Na podstawie analizy rozkładu promieniowania słonecznego ( rys. poni Ŝej ) nale Ŝy stwierdzi ć, Ŝe energia słoneczna dla obszaru gminy Jodłownik mo Ŝe by ć ko- rzystnym czynnikiem dla rozwoju scenariusza ekoenergetycznego. Obecnie na terenie gminy Jodłownik zainstalowanych jest ok. kilkudziesi ęciu zestawów kolektorów słonecznych na budynkach prywatnych, wykorzystywanych do podgrzewania c.u.w.

Rocznie na jednostk ę powierzchni pada średnio ok. 1000-1100 kWh energii cieplnej. Nie bez znaczenia jest równie Ŝ w tym przypadku ilo ść godzin słonecznych w roku , która dla gminy Jodłownik średnio dla okresu 30 lat wynosi ok. 1500- 1550. Pozyskanie energii odbywa ć si ę mo Ŝe przy zastosowaniu kolektorów ( ogniw ) fotowoltaicznych lub kolektorów cieplnych. W tych pierwszych energia cieplna za- mieniana jest na elektryczn ą, w tych drugich energia cieplna pochodz ąca od promieniowania słonecznego przekazywana jest innemu medium – wodzie . Ze wzgl ędu na charakter gminy ( zabudowa jednorodzinna, budownictwo roz- proszone ) optymalnym rozwi ązaniem jest monta Ŝ kolektorów słonecznych na po- szczególnych budynkach ( rozwi ązania indywidualne ). Ze wzgl ędu na koszt budowy rozwi ązaniem zalecanym jest monta Ŝ kolektorów cieplnych. W tym przypadku ju Ŝ z powierzchni ok. 3 m 2 kolektora mo Ŝemy otrzyma ć ok. 1,5 kW mocy u Ŝytecznej. Koszt 1 kW mocy zainstalowanej w tym przypadku wynosi ok. 3500,00 PLN. Zakładaj ąc sprawno ść kolektorów cieplnych na poziomie średnio ok. 75% oraz sprawno ść pozostałej instalacji na poziomie ok. 0,7 mo Ŝna rocznie z 1 m 2 kolektora cieplnego uzyska ć ok. 500 kWh energii uŜytecznej. W przypadku kolektorów fotowoltaicznych 1kW mocy zainstalowanej osi ąga si ę z powierzchni ok. 8-10 m 2 modułów. Koszt 1 kW mocy zainstalowanej wynosi ok. 12000,00PLN. Pragn ąc magazynowa ć wyprodukowan ą energi ę elektryczn ą przez ogniwa fotowoltaniczne nale Ŝy dodatkowo zakupi ć stosown ą baterie akumula- torów.

47 Ze wzgl ędu na fakt, Ŝe w półroczu jesienno – wiosennym energia słoneczna dociera do ziemi w ilo ści znacznie mniejszej ni Ŝ ma to miejsce w pozostałej cz ęś ci roku energi ę ciepln ą mo Ŝna głownie wykorzysta ć do przygotowania c.u.w. W okresie wiosenno – jesiennym ( kwiecie ń – wrzesie ń ) mo Ŝna z kolektorów cieplnych pokry ć zapotrzebowanie na c.u.w. w 100%, natomiast w okresie pa ździernik – ma- rzec jedynie w ok. 20-40% ( w zale Ŝno ści od nasłonecznienia ). Dla całej gminy Jo- dłownik energia potrzebna na przygotowanie c.u.w wynosi ok. 9,3 GWh. Sanowi to ok. 9% całkowitego zapotrzebowania gminy na energię. Wynika z tego, Ŝe prowadz ąc stosown ą polityk ę w tym zakresie ( promocj ę omawianych rozwi ąza ń oraz pomoc i doradztwo ) mo Ŝna w okresie najbli Ŝszego dziesi ęciolecia zwi ększy ć udział OZE pochodz ącego z promieniowania słonecznego o co najmniej 4-5% ( wykonanie instalacji w ok.70-80% budynków ). Nie bez znaczenia jest w tym zakresie równie Ŝ pozyskiwanie środków finansowych ( cz ęś ciowo umarzalnych – 40-60% ) na takie instalacje przez co zwi ększy si ę dost ępno ść tego typu rozwi ąza ń oraz obni Ŝy si ę realny koszt budowy kolektorów. W gr ę wchodz ą środki pochodz ące z WFO ŚiGW , NFO ŚiGW oraz inne.

7.4 ENERGIA GEOTERMALNA

Ze wzgl ędu na brak szczegółowego rozpoznania zasobów geotermalnych gminy nie mo Ŝna w tym momencie rozwa Ŝać mo Ŝliwo ści wykorzystania na szersz ą ska- lę energii wód geotermalnych. O mo Ŝliwo ści oraz ewentualnej opłacalno ści takiego wykorzystania zdecydo- wa ć mo Ŝna dopiero po wykonaniu stosownych odwiertów próbnych i przeprowa- dzeniu specjalistycznych bada ń w zakresie zasobów wód geotermalnych. Do technologii wykorzystuj ących energi ę geotermaln ą zaliczy ć nale Ŝy tak Ŝe technologi ę opart ą na pompach ciepła działaj ących na zasadzie wykorzystania ciepła z gruntu. W gminie Jodłownik funkcjonuj ą trzy pompy ciepła w Szkole Podstawo- wej w Krasnych Lasocicach , Szkole Podstawowej i Gimnazjum w Sadku oraz w Szkole Podstawowej w Mstowie. Moce zainstalowanych tam pomp ciepła wynosz ą odpowiednio 65 kW, 100 kW, 36,9 kW. We wszystkich tych trzech przypadkach istota działania polega na uło Ŝeniu w ziemi poziomego kolektora – wymiennika dla pozyskania ciepła z gruntu. Nale Ŝy zaznaczy ć, Ŝe wszystkie trzy wymienione obiekty s ą w ciepło samowystarczalne tzn. całkowicie od innych no śników energii niezale Ŝne.

7.5 ENERGIA BIOMASY

Ze wzgl ędu na zabudow ę jednorodzinn ą oraz rozproszony charakter zabudowy wykorzystanie biomasy do celów grzewczych mo Ŝliwe b ędzie indywidualnie ( brak sieci ciepłowniczej ). Polegało ono b ędzie na zastosowaniu do ogrzewania budynku ( gospodarstwa ) małych kotłów na słom ę czy drewno.

Budowa instalacji do spalania biomasy jest obecnie bardzo droga. Koszt budowy urz ądzenia (do spalania biomasy czy wykorzystania biogazu ) – dla 1 MW mocy zainstalowanej wynosi obecnie ok. 12-14mln PLN. Aby taka instalacja mogła funkcjonowa ć nale Ŝy j ą zabezpieczy ć w dostaw ę słomy, wierzby energetycznej czy te Ŝ w odpowiedni ą ilo ść biogazu. Opłacalno ść inwestycji jest zachowana przy odle-

48 gło ści transportu biomasy nie dalej ni Ŝ ok. 30-50 km. W przypadku biogazu opłacal- no ść jest na poziomie 25 ty ś. równowa Ŝnej liczby mieszka ńców ( RLM ). Na obszarze gminy Jodłownik brak obecnie plantacji materiału energetycznego ( np. wierzby energetycznej ). Nale Ŝy pami ęta ć , Ŝe koszt zało Ŝenia plantacji o pow. 10ha wynosi obecnie ok. 200000,00 PLN ( koszt zało Ŝenia + koszt maszyn ), a roczne koszty eksploatacji wynosz ą ok. 40000,00 PLN. Z 1 ha uprawy wierzby energetycznej mo Ŝna uzyska ć rocznie zbiór wynosz ący ok. 30-40 ton materiału energetycznego. Z 1 tony wierzby energetycznej mo Ŝna wyprodukowa ć ok. 5,5 MWh energii ( tyle co z 0,7 tony w ęgla ). W przypadku zastosowania słomy zbó Ŝ lub rzepaku z 1 tony mo Ŝna wyprodukowa ć od ok. 3,6 MWh do ok. 5MWh energii ( w zale Ŝno ści od wil- gotno ści ). Z 1 ha upraw zbó Ŝ mo Ŝna otrzyma ć ok. 3-4 ton słomy.

W gminie Jodłownik jest zbyt mała ilo ść biogazu ściekowego by mo Ŝna było my śle ć o opłacalno ści inwestycji z jego wykorzystaniem na szersz ą skal ę. Nale Ŝy natomiast zadba ć aby funkcjonuj ące na terenie gminy oczyszczalnie były w energi ę ciepln ą samowystarczalne, by wykorzystały do własnych celów energetycznych powstaj ący w nich osad ( spalanie osadu w specjalnych piecach ). Obecnie funkcjonu- jące oczyszczalnie jak te Ŝ budowana w Szczyrzycu nie posiadaj ą instalacji dla spalania osadu.

Łącznie w gminie Jodłownik na cele ogrzewania mieszkań zu Ŝywane jest ok. 42/151200 [ GWh/GJ ] energii co stanowi ok. 43% całego zu Ŝycia energii w gminie. Wi ększa cz ęść tej energii pochodzi ze spalania w ęgla i drewna. Na 1614 budynków prywatnych tylko 106 ogrzewanych jest gazem. W 3 przypadkach obiekty ogrzewa- ne s ą zainstalowanymi pompami ciepła. Wystarczy jedynie aby wdro Ŝyć pozyskiwanie energii cieplnej z biomasy ( głównie wierzby energetycznej, ścinków drzewnych, trotu drzewnego) do ogrzewania 20% budynków ( gospodarstw ) , a pozwoli to na zmniejszenie zu Ŝycia paliw stałych takich jak w ęgiel o ok. 1150 ton w ci ągu roku. Spowoduje to równie Ŝ zmniejszenie emisji zanieczyszcze ń do powietrza w ci ągu roku w ilo ści :

Pył – 25415 kg

Sadza – 736 kg

SO 2 – 18400 kg

NO 2 – 2357,5 kg

CO – 40250kg

CO 2 – 2300000 kg

Efektem 20% zwi ększenia udziału biomasy w całkowitym bilansie gminy b ę- dzie równie Ŝ wzrost o ok. 10% udziału OZE w bilansie ko ńcowym gminy.

8. PRZEDSI ĘWZI ĘCIA RACJONALIZUJ ĄCE UśYTKOWANIE CIEPŁA, ENERGII ELEKTRYCZNEJ I GAZU

8.1 RACJONALIZACJA ZU śYCIA CIEPŁA - TERMOMODERNIZACJA BUDYNKÓW

Termomodernizacja jest to poprawienie cech technicznych budynków , których celem jest ograniczenia zu Ŝycia energii na potrzeby ogrzewania i przygotowania c.u.w. Termomodernizacja polega na :

Ociepleniu ścian zewn ętrznych budynku Ociepleniu stropu lub stropodachu Uszczelnieniu lecz najcz ęś ciej na wymianie okien Uszczelnieniu lecz najcz ęś ciej na wymianie drzwi zewn ętrznych Wymianie źródła ciepła na źródło o wysokiej sprawno ści energetycznej Wymianie instalacji C.O. na instalacje wysokosprawną Wymianie lub modernizacji instalacji c.u.w.

Zabieg termomodernizacji aby był efektywny powinien polega ć na wdro Ŝeniu wszystkich w.w. elementów. Najwi ększy efekt przyniesie wymiana okien ( 30% energii przenika przez okna ) , ściany zewn ętrzne ( ok. 34% energii przenika przez ściany zewn ętrzne ) oraz ocieplenie dachu ( stropodachu ) przez który przenika na zewn ątrz ok. 6% ciepła. Bardzo istotne jest równie Ŝ zastosowanie źródła ciepła o wysokiej sprawno ści jak równie Ŝ zastosowanie na instalacji C.O. zaworów termosta- tycznych. We wszystkich budynkach UG tego typu zabiegi zostały ju Ŝ wykonane.

Istot ą sprawy jest natomiast przekonanie społeczno ści gminy oraz stworzenie mo Ŝliwo ści dla przeprowadzenia podobnych zabiegów termomodernizacyjnych w wi ększo ści budynków prywatnych, zwłaszcza wybudowanych przed 1988 rokiem budynkach murowanych. Termomodernizacja w 70% budynków pozwoli na oszcz ędno ść energii cieplnej na poziomie ok. 11 GWh w skali roku co da ok. 25% oszcz ędno ści w skali globalnej

8.2 RACJONALIZACJA ZU śYCIA ENERGII ELEKTRYCZNEJ

Racjonalizacja zu Ŝycia energii elektrycznej polega w głównej mierze na :

Wymianie Ŝarówek w mieszkaniach na energooszcz ędne źródła ( świe- tlówki, świetlówki kompaktowe ) – oszcz ędno ść energii elektrycznej na poziomie nawet do 75% ( udział o św. w bilansie zu Ŝycia ok. 25% ) Wymiana źródeł światła oraz opraw o świetlenia zewn ętrznego na źródła o wi ększej sprawno ści oraz oprawy z tzw. modułem energooszcz ędnym pozwalaj ącym na zmniejszenie o ok. 45% zu Ŝycia energii elektrycznej przez 4 godziny dziennie co w efekcie ko ńcowym daje nawet 25% oszcz ędno ści Wymiana sukcesywna istn. urz ądze ń gospodarstwa domowego ( pralki, lo- dówki, kuchnie elektryczne ) na urz ądzenia klasy energetycznej A –

50 oszcz ędno ść energii na poziomie nawet do 30% ( udział w bilansie zu Ŝycia ok. 30% ) Racjonalnym u Ŝywaniu sprz ętu elektrycznego – oszcz ędno ść nawet do 10%

Energi ę elektryczn ą wykorzystuje si ę do celów o świetleniowych ( w mieszkaniach i do o świetlenia dróg ) , do zasilania urz ądze ń gospodarstwa domowego w celu przechowywania jak te Ŝ przygotowania potraw , dla zasilania ró Ŝnego rodzaju urz ądzeń nap ędowych jak równie Ŝ do ogrzewania. Szacuje si ę , Ŝe rocznie w gminie na w.w. cele zu Ŝywa si ę ł ącznie ok. 8 GWh energii elektrycznej ( dane Energia Sp. z o.o. mówi o ok. 7,5-7,7 GWh ). Racjonalizacja , o której mowa mo Ŝe doprowadzi ć do oszcz ędno ści średnio na poziomie do 30 % zu Ŝycia co stanowi ok. 2,4 GWh energii rocznie.

8.3 RACJONALIZACJA ZU śYCIA GAZU ZIEMNEGO

Racjonalizacja zu Ŝycia tego medium wi ąŜ e si ę przede wszystkim z wymian ą starych niskosprawnych pieców gazowych i kuchenek gazowych na wysokosprawne ( sprawno ść min. 90% ) w powi ązaniu z termomodernizacj ą budynków. Samo zastosowanie urz ądze ń o wi ększej sprawno ści pozwoli osi ągn ąć oszcz ędno ści zu Ŝycia gazu średnio o ok. 10% ( obecnie ok.68,67 ty ś. m 3/rok gazu oszcz ędno ści ; tj. ok. 2,36 TJ/rok co stanowi ok. 0,62% ) .

8.4 EDUKACJA SPOŁECZNA W ZAKRESIE RACJONALIZACJI ZU śU- CIA ENERGII

Gospodarstwa domowe s ą zdecydowanie najwi ększym u Ŝytkownikiem energii cieplnej, wykorzystywanej do celów ogrzewania pomieszcze ń, przygotowania c.w.u. oraz potrzeby bytowe (głównie gotowanie). Podstawowym problemem z jakim boryka si ę Gmina Jodłownik, podobnie jak w całym kraju budownictwo komunalne jest zły stan techniczny obiektów, wysoka energochłonno ść oraz sposób ogrzewania budynków, głównie paliwami stałymi, cz ęsto niskiej jako ści. Racjonalizacja w zakresie redukcji zu Ŝycia energii w sektorze mieszkaniowym zale Ŝy indywidualnie od świadomo ści i mo Ŝliwo ści finansowych wła ścicieli budynków. Racjonalizacja zu Ŝycia energii to przede wszystkim likwidacja marnotrawstwa jej u Ŝytkowania przez :

Identyfikacj ę obszarów marnotrawstwa energii w budynkach Okre ślenie mo Ŝliwo ści likwidacji tych obszarów Okre ślenie , zaproponowanie sposobów wsparcia gównie finansowego lecz równie Ŝ technicznego dla wyeliminowania stwierdzonych nieprawidłowo ści

Aby mo Ŝna było mówi ć o racjonalizacji zu Ŝycia energii nale Ŝy w pierwszej kolejno ści podnie ść świadomo ść jej u Ŝytkowników, mieszka ńców gminy.

51 Podniesienie świadomo ści polega na :

Dostarczeniu wiedzy na temat eksploatowanych w ęzłów cieplnych Dostarczenie wiedzy na temat co ma wpływ na zmniejszenie zu Ŝycia energii, w tym wiedzy dot. : • Prawidłowej wentylacji pomieszcze ń, budynku • Docieplenia budynku • Automatyki grzejnikowej i pogodowej • Opomiarowania • Likwidacji ogrzewania pomieszcze ń u Ŝytkowych lub ich ograniczenia

Istotnym jest aby ze wszystkimi w.w. tematami dotrze ć do jak najszerszej liczby mieszka ńców. Mo Ŝna to realizowa ć poprzez cykl seminariów organizowanych w gminie jak te Ŝ poprzez cykl artykułów merytorycznych zamieszczanych w prasie lokalnej.

9 MO śLIWO ŚĆ WYKORZYSTANIA ISTNIEJ ĄCYCH NADWYśEK I LOKALNYCH ZASOBÓW PALIW I ENERGII W GMINIE JODŁOW- NIK

Z przeprowadzonej analizy wynika, Ŝe na terenie gminy Jodłownik nie istniej ą nadwy Ŝki mocy cieplnej mo Ŝliwej do zagospodarowania. Moc cieplna jest bowiem dobierana do zapotrzebowania indywidualnego poszczególnego odbiorcy ( najcz ę- ściej odbiorcy indywidualnego ).

W aspekcie energii elektrycznej jak równie Ŝ gazu ziemnego istnieje techniczna mo Ŝliwo ść wykorzystania tych no śników dla zasilania mieszka ńców s ąsiednich gmin poło Ŝonych w blisko ści granicy gminy Jodłownik.

10 PROGNOZA ZAOPATRZENIA GMINY JODŁOWNIK W CIEPŁO, ENERGI Ę ELEKTRYCZN Ą I PALIWA GAZOWE DO ROKU 2030

10.1 Wybór wariantu realizacji polityki gminy w zakresie gospodarki energi ą oraz jego monitoring

Przyj ęto scenariusz aktywny tzn. urzeczywistniany przy zało Ŝeniu aktywnej, skutecznej polityki Rz ądu oraz lokalnej polityki gminy, kreuj ącej po Ŝą dane zacho- wania wszystkich odbiorców energii. Planowane inwestycje (zawarte w Planach Miejscowych oraz Studium Uwarunkowa ń) zostan ą w pełni zrealizowane i b ędą dodatkowo generowa ć inne inwestycje na terenie gminy, co stymulowa ć b ędzie jej sta- bilny rozwój. W scenariuszu tym zakłada si ę równie Ŝ wzrost zu Ŝycia energii podyk- towany dynamicznym rozwojem we wszystkich dziedzinach gospodarki (przemysł, mieszkalnictwo, usługi, handel, itp.) z jednoczesnym wprowadzaniem w du Ŝym zakresie przez odbiorców przedsi ęwzi ęć racjonalizuj ących zu Ŝycie no śników energii

52 oraz rozwojem wykorzystania odnawialnych źródeł energii. Uwzgl ędniono w tym wariancie modernizacj ę o świetlenia ulicznego na energooszcz ędne. Ten scenariusz rozwoju społeczno – gospodarczego gminy posłu Ŝy jako baza do sporz ądzenia prognozy energetycznej na lata nast ępne.

Ze wzgl ędu na trudno ść w bie Ŝą cym monitorowaniu gospodarki energetycznej na terenie całej gminy proponuje si ę wykorzystanie spisów powszechnych, podczas których nale Ŝy zada ć mieszka ńcom np. nast ępuj ące pytania : Jaki no śnik wykorzystywany jest do ogrzewania budynku i przygotowania c.u.w oraz ile tego no śnika rocznie si ę zu Ŝywa Czy budynek mieszkalny został poddany termomodernizacji oraz jakie elementy budynku zostały poddane temu zabiegowi Jaki w ęzeł cieplny ( piec ) jest u Ŝytkowany – rodzaj i rok zabudowy Czy w budynku zainstalowany zostały system dla wytwarzania ciepła czy elektryczno ści w oparciu o OZE – je Ŝeli tak jaki

Analiza odpowiedzi na postawione wy Ŝej pytania w kolejnych spisach pozwoli na wyci ągni ęcie stosownych wniosków dotycz ących wyst ępuj ących trendów zacho- dz ących w gospodarce energetycznej na obszarze całej gminy i tym samym da pod- stawy dla wdro Ŝenia ewentualnych rozwi ąza ń kierunkuj ących.

10.2 Prognoza zapotrzebowania na energi ę ciepln ą

Prognoza zapotrzebowania na energi ę ciepln ą uwzgl ędnia n.w. zmiany :

Wzrost zapotrzebowania na ciepło w nowych budynkach do ich ogrzewania Zwi ększenie zapotrzebowania na ciepło w zwi ązku ze zwi ększon ą liczebno ści ą mieszka ńców gminy Zmniejszenie zapotrzebowania na ciepło w zwi ązku z termomodernizacj ą budynków ju Ŝ istniej ących Zmniejszenie zapotrzebowania na ciepło w zwi ązku z wymianą starych urz ądze ń grzewczych w ęglowych, gazowych na nowe o wi ększej sprawno- ści ( gazowe lub na biomas ę ) Bez zmian pozostanie zapotrzebowanie na ciepło w rolnictwie – pozostaje tyle samo gospodarstw rolnych

W okresie 2010 – 2030 ( zakładaj ąc utrzymuj ący si ę trend ) nast ąpi szacunkowy przyrost mieszka ń w ilo ści ok. 800 szt. o ł ącznej powierzchni ok.67200 m 2 . Z tego tytułu zapotrzebowanie na ciepło dla celów ogrzewania wzro śnie o ok. 8064 MWh co daje wzrost o ok.19,2 % w skali globalnej.

W wyniku termomodernizacji budynków istniej ących ( budynków wybudowanych przed 1988 rokiem ) nast ąpi zmniejszenie zu Ŝycia ciepła o ok. 25% ( 11GWh ).

W wyniku wymiany pieców w ęglowych na gazowe oraz pieców na biomas ę w zwi ązku z wi ększ ą sprawno ści ą kotłów nowych zu Ŝycie ciepła spadnie nawet o ok.

53 10% ( w okresie 20 lat wi ększo ść istniej ących kotów ze wzgl ędu na ich Ŝywotno ść ulegnie wymianie na nowe ).

W okresie najbli Ŝszych 20 lat liczba ludno ści gminy Jodłownik , przyjmuj ąc zało Ŝenia bardzo optymistyczne ( utrzymanie si ę obecnego poziomu przyrostu naturalnego na poziomie ok. 30-40 mieszka ńców rocznie ) oraz uwzgl ędniaj ąc minimal- ną migracj ę ludno ści wyniesie ok. 9050 ( wzrost o 700 mieszka ńców ).

Tabela Nr 28 : Szacunkowa prognoza zapotrzebowania na energi ę ciepln ą do 2030 roku ( opracowanie własne )

2010 rok 2020 rok 2030 rok Zapotrzebowanie na 98 92,78 88,07 energi ę ciepln ą [GWh] Zapotrzebowanie na 352800 334008 317052 energi ę ciepln ą [GJ] Udział procentowy 100% 94,7% 89,9%

10.3 Prognoza zapotrzebowania na energi ę elektryczn ą

Prognoza zapotrzebowania na energi ę elektryczn ą uwzgl ędnia n.w. zmiany :

Zwi ększenie zapotrzebowania na energi ę elektryczn ą w zwi ązku ze zwi ęk- szon ą liczebno ści ą mieszka ńców gminy oraz liczb ą mieszka ń Zwi ększenie zapotrzebowania na energi ę elektryczn ą – komfort u Ŝytkowa- nia ( zało Ŝono ok. 1% rocznie ) Zwi ększenie zapotrzebowania na energi ę elektryczn ą dla o świetlenia dróg – przyjmuje si ę przyrost roczny na poziomie ok. 15 szt. opraw energooszcz ędnych o średniej mocy 150W Zmniejszenie zapotrzebowania na energi ę elektryczn ą w zwi ązku z racjo- nalizacj ą jej zu Ŝycia jak równie Ŝ wymian ą starych energochłonnych urz ą- dze ń na nowe w tym równie Ŝ o świetlenia elektrycznego

Tabela Nr 29 : Szacunkowa prognoza zapotrzebowania na energi ę elektryczn ą do 2030 roku ( opracowanie własne )

2010 rok 2020 rok 2030 rok Zapotrzebowanie na 8,99 8,69 x 1,1 = 9,6 8,1 x 1,2 =9,7 energi ę elektryczn ą [GWh] Zapotrzebowanie na 32364 34560 34920 energi ę elektryczn ą [GJ] Udział procentowy 100% 106,8% 107,9%

10.4 Prognoza zapotrzebowania na gaz

Prognoza zapotrzebowania na gaz uwzgl ędnia n.w. zmiany :

Zwi ększenie zapotrzebowania na gaz w zwi ązku ze zwi ększon ą liczebno- ści ą mieszka ńców gminy oraz liczb ą mieszka ń ( zało Ŝono, Ŝe do 2030 roku 95% wszystkich budynków b ędzie korzysta ć z gazu sieciowego – zało Ŝo- no, Ŝe 70% ciepła na przygotowanie posiłków oraz 50% ciepła zu Ŝywa- nego w rolnictwie będzie pochodziło z gazu ) Zwi ększenie zapotrzebowania na gaz dla celów ogrzewania mieszka ń ( za- ło Ŝono, Ŝe do 2030 roku ok. 50% budynków b ędzie wykorzystywało gaz do celów grzewczych – rok 2020 – 30%) Zmniejszenie zapotrzebowania na gaz w zwi ązku z wymian ą starych ener- gochłonnych urz ądze ń na nowe Zmniejszenie zapotrzebowania na gaz w wyniku termomodernizacji bu- dynków

Tabela Nr 30 : Szacunkowa prognoza zapotrzebowania na gaz do 2030roku ( opracowanie własne )

2010 rok 2020 rok 2030 rok Zapotrzebowanie na 6,56 26,28 45,48 gaz [GWh] Zapotrzebowanie na 23622,48 94608 163728 gaz [GJ] Zapotrzebowanie na 686,7 2750,23 4759,53 gaz [ty ś. m3] Udział procentowy 100% 400,5% 693%

11 OCENA MO śLIWO ŚCI ZASPOKOJENIA POTRZEB GMINY W ZA- KRESIE ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGI Ę ELEKTRYCZN Ą I PALIWA GAZOWE DO ROKU 2030

11.1 Zaopatrzenie w ciepło

Uwzgl ędniaj ąc dotychczasow ą oraz planowan ą zabudow ę ( głównie rozpro- szona zabudowa jednorodzinna ) zaopatrzenie w ciepło odbywa ć si ę b ędzie poprzez własne, indywidualne systemy grzewcze. Przewa Ŝaj ącym no śnikiem energii cieplnej stanie si ę gaz ziemny oraz biomasa. Udział procentowy w ęgla kamiennego w produkcji energii cieplnej b ędzie wykazywał siln ą tendencj ę spadkow ą.

Ze wzgl ędów energetycznych jak równie Ŝ pozytywnego wpływu na środowi- sko gminy istotnym jest promowanie odnawialnych źródeł energii takich jak bioma-

55 sa oraz kolektory słoneczne. Głównym no śnikiem energii w tym zakresie mo Ŝe sta ć si ę uprawa wierzby energetycznej ( warto ść opałowa wynosi ok. 20 GJ/t ). Dla zaspokojenia potrzeb ( ok. 20 GWh ) instalacji spalaj ących wierzb ę energetyczn ą ( w ró Ŝnych postaciach ) wystarczy przeznaczy ć areał o powierzchni ok.110 ha. W przypadku słomy ten areał winien wynosi ć nie mniej ni Ŝ 1400 ha ( w przypadku gminy Jodłownik mało realne ze wzgl ędu na zbyt du Ŝy areał oraz obecnie niski koszt zbó Ŝ).

Nie bez znaczenia jest równie Ŝ kompleks przedsi ęwzi ęć dla ograniczenia zu- Ŝycia energii głównie poprzez wspieranie termomodernizacji oraz wymiany przesta- rzałych źródeł ciepła. W tym wzgl ędzie Władze winny prowadzi ć systematycznie edukacj ę mieszka ńców gminy oraz swoim przykładem zach ęca ć mieszka ńców do racjonalizuj ących działa ń. Przykładem takim mo Ŝe by ć d ąŜ enie do zainstalowania na wszystkich budynkach gminnych ( szkołach, urz ędach, przedszkolach, remizach, ośrodkach zdrowia ) kolektorów słonecznych dla potrzeb c.u.w., na oczyszczalniach ścieków w Jodłowniku ( oczyszczalnia ju Ŝ istn. ) oraz Szczyrzycu ( oczyszczalnie w budowie ) uruchomienie technologii uzyskiwania ciepła ze spalania osadu.

Wdra Ŝaj ąc opisane procedury do roku 2030 zapotrzebowanie na energi ę ciepl- ną pomimo wzrostu liczby mieszka ńców oraz liczby mieszka ń spadnie o ok. 10%.

Tabela Nr 31 : Szacunkowa prognoza zapotrzebowania na paliwa dla pokrycia potrzeb na ciepło do 2030 roku ( opracowanie własne )

Całkowite zapo- Zapotrzebowanie Rodzaj no śnika Roczne zu Ŝycie Jednostka trzebowanie na na energi ę ciepl- ciepła no śnika energi ę ciepln ą ną w rozbiciu na no śniki 45,48 GWh Gaz ziemny 4759,53 ty ś. m 3 17,61 GWh OZE -Biomasa 3201 Mg (wierzba 5031 energ.) 88,07 GWh Mg ( słoma ) 2 GWh Energia elek- 2 GWh tryczna 17,98 GWh Węgiel kamien- 2463 Mg ny 5 GWh OZE – kolekto------ry słoneczne, pompy ciepła, inne

11.2 Zaopatrzenie w energi ę elektryczn ą

Według prognozy zapotrzebowanie na energi ę elektryczn ą w 2030 roku wzro- śnie tylko o ok. 8%. Wi ąŜ e si ę to z z jednej strony ze wzrostem liczby mieszka ńców jak te Ŝ liczby mieszka ń czy wy Ŝszym komfortem Ŝycia , a z drugiej strony z racjona- lizacj ą u Ŝytkowania energii elektrycznej, wymian ą o świetlenia na energooszcz ędne jak równie Ŝ wymian ą sprz ętu AGD na oszcz ędny ( urz ądzenia w klasie A ).

Jak z tego wynika istniej ąca infrastruktura elektroenergetyczna jest wystarcza- jąca dla zaspokojenia potrzeb gminy. Zakład Energetyczny ENION S.A. –Oddział w Krakowie winien jedynie w sposób systematyczny eksploatowa ć posiadane urz ądze- nia wytwórczo – dystrybucyjne ( dokonywa ć przegl ądów, remontów , modernizacji ) by zachowa ć ich nale Ŝyt ą sprawno ść i funkcjonalno ść .

W przypadku jednak nowych inwestycji inwestorem jest ENION S.A.; który winien ponie ść niezb ędne nakłady finansowe . Teren pod du Ŝe inwestycje nowe zwłaszcza mieszkaniowe ( budowa osiedla ) powinna zabezpieczy ć gmina, w innym przypadku to równie Ŝ Zakład Energetyczny powinien wyznaczy ć i pozyska ć teren pod budow ę urz ądze ń energetycznych.

11.3 Zaopatrzenie w gaz

Infrastruktura gazowa na terenie gminy Jodłownik jest w dobrym stanie technicznym. Gmina jest zgazyfikowana w 100%. Zgodnie z bardzo optymistyczn ą pro- gnoz ą do roku 2030 zu Ŝycie gazu wzro ście kilkakrotnie do poziomu 4759,53 ty ś. m3/rok. Mimo to przepustowo ść ruroci ągów jak te Ŝ stacji redukcyjnych – zasilaj ą- cych jest wystarczaj ąca dla dostawy gazu do wszystkich mieszka ńców. W aspekcie korzystania z gazu przez jak najwi ększ ą grup ę odbiorców istotna jest rola Władz gminy w promowaniu termomodernizacji oraz wymiany źródła cie- pła na wysokosprawne. Przydatne mog ą si ę okaza ć programy pozwalaj ące na bez- zwrotne pozyskanie środków finansowych na ich realizacj ę.

12. WPŁYW ZMIAN ZAPOTRZEBOWANIA W CIEPŁO, ENERGI Ę ELEKTRYCZN Ą I GAZ NA STAN ŚRODOWISKA GMINY ( STAN ZANIECZYSZCZENIA POWIETRZA )

Zgodnie z informacj ą uzyskan ą w WIO Ś w Krakowie , Delegatura w Nowym Sączu z dnia 4.05.2010 r. znak : NM.5021-46/10 aktualny stan zanieczyszczenia powietrza atmosferycznego dla terenu gminy Jodłownik jest nast ępuj ący :

Tabela Nr 32: Średnioroczne warto ści zanieczyszcze ń powietrza ( dane WIO Ś )

Nazwa substancji/ za- Średnioroczne st ęŜ e- Dopuszczalne średnio- nieczyszczenia nie zanieczyszcze ń roczne st ęŜ enie zanie- Udział [ % ] [g/m 3] czyszcze ń [ g/m 3] Pył zawieszony PM10 34,1 40 85,25 Dwutlenek azotu 16,5 40 41,25 Dwutlenek siarki 8,1 30 27 Benzen 3,15 5 63

Jak obrazuje powy Ŝsza tabela na terenie gminy Jodłownik dopuszczalne st ęŜ e- nia zanieczyszcze ń nie s ą przekroczone. Porównuj ąc jednak te wyniki do tych z 2002 roku gdzie odpowiednio udziały procentowe zanieczyszcze ń wynosiły : 45%, 27%, 27,3%, 47,4% nale Ŝy zauwa Ŝyć znacz ący ( prawie dwukrotny ) wzrost pyłu zawieszonego i dwutlenku azotu. Spowodowane jest to najpewniej emisj ą zanieczyszcze ń przez piece w ęglowe zainstalowane w wi ększo ści gospodarstw domowych .

Na przestrzeni najbli Ŝszych kilkunastu lat sytuacja powinna si ę poprawia ć w zwi ązku z coraz wi ększym udziałem OZE w produkcji ciepła i energii jak równie Ŝ z coraz wi ększ ą sprawno ści ą urz ądze ń energetycznych.

Tabela Nr 33 : Zmiana wielko ści emisji zanieczyszcze ń powietrza w zwi ązku ze zmniejszonym zu Ŝyciem w ęgla – porównanie roku 20210 i 2030 ( opracowanie własne )

Nazwa substancji/ Emisja w 2010 ro ku Emisja w 2030 roku Zmiana emisji [ % ] zanieczyszczenia [ Mg/rok ] [ Mg/rok ] pył 132,6 54,5 Dwutlenek azotu 12,3 5,1 Dwutlenek siarki 96,0 39,4 - 58,5% sadza 3,84 1,6 Dwutlenek w ęgla 12000 4926 Tlenek w ęgla 210 86,2

13. WSPÓŁPRACA Z S ĄSIEDNIMI GMINAMI

Dla potrzeb niniejszego opracowania zwrócono si ę do s ąsiednich gmin ( Do- bra, Limanowa, Łapanów, Raciechowice, Tymbark, Wi śniowa ) o przekazanie uwag i oczekiwa ń w zakresie wspólnej gospodarki energetycznej. W tej kwestii Ŝadne uwagi nie zostały wniesione.

W zakresie zaopatrzenia w energi ę elektryczn ą i gaz gmina Jodłownik jak równie Ŝ s ąsiednie gminy korzysta z infrastruktury technicznej tych samych zakła-

58 dów, a mianowicie : ENION S.A. – Oddział w Krakowie oraz Karpackiej Spółki Gazownictwa Sp. z o.o. w Tarnowie – Oddział Zakład Gazowniczy w Jaśle.

Według autora niniejszego opracowania mo Ŝliwe kierunki współpracy z s ą- siednimi gminami s ą nast ępuj ące :

promocja informacji dot. urz ądze ń i technologii energooszcz ędnych oraz ekologicznych wspólne pozyskiwanie środków finansowych na inwestycje energooszcz ędne oraz ekologiczne edukacja społeczno ści gminnej w zakresie rozwi ąza ń energooszcz ędnych oraz ekologicznych współfinansowanie przedsi ęwzi ęć w zakresie poszukiwania źródeł wód geotermalnych oraz ewentualnie partycypacja w kosztach budowy urz ą- dze ń do pozyskiwania ciepła

14. PODSUMOWANIE

Zgodnie z art. 19 ustawy Prawo Energetyczne opracowane „ Zało Ŝenia do planu zaopatrzenia Gminy Jodłownik w ciepło, energi ę elektryczn ą i paliwa gazowe „ zawiera :

Ocen ę stanu aktualnego i przewidywanych zmian zaopatrzenia na ciepło, energi ę elektryczn ą i paliwa gazowe Przedsi ęwzi ęcia racjonalizuj ące u Ŝytkowanie ciepła , energii elektrycznej i paliw gazowych Mo Ŝliwo ści wykorzystania istniej ących nadwy Ŝek i lokalnych zasobów paliw i energii, z uwzgl ędnieniem energii elektrycznej i ciepła wytwarzanych w odnawialnych źródłach energii elektrycznej i ciepła u Ŝytkowego wytwarzanych w kogeneracji oraz zagospodarowania ciepła odpadowego z instalacji przemy- słowych Zakres współpracy z innymi gminami

Zgodnie z art. 19 pkt. 5 i 6 cytowanej ustawy „ projekt zało Ŝeń …. „ podlega opiniowaniu praz samorz ąd województwa w zakresie koordynacji współpracy z innymi gminami oraz w zakresie zgodno ści z polityk ą energetyczn ą pa ństwa jak te Ŝ projekt zało Ŝeń wykłada si ę do publicznego wgl ądu na okres 21 dni, powiadamiaj ąc o tym w sposób przyj ęty zwyczajowo w danej miejscowo ści.

ZAOPATRZENIE GMINY W CIEPŁO :

Zaopatrzenie odbiorców w ciepło odbywa si ę w sposób indywidualny przez źródła ciepła zainstalowane u tych odbiorców. Obecnie podstawowymi paliwami spalanymi w procesach energetycznych s ą w ęgiel , drewno oraz gaz ziemny.

Oszacowana prognoza zapotrzebowania na energi ę ciepln ą w 2030 roku zakła- da jej spadek do poziomu 88,07 GWh ( spadek o ok. 10% w stosunku do zapotrzebowania obecnego).

Zmieni si ę struktura zu Ŝycia no śników energii. Znacz ąco wzro śnie zu Ŝycie gazu ziemnego. Wzro śnie udział energii pochodz ącej ze spalania biomasy ( udział ok. 20% tj. ok. 17,61 GWh ). Źródłem energetycznym w tym przypadku b ędą z pewno- ści ą przetworzone odpady drewna jak te Ŝ np. wierzba energetyczna mog ąca by ć pozyskiwana z plantacji zało Ŝonych na terenie gminy. Znacz ąco spadnie udział w ęgla w wytwarzaniu energii cieplnej.

Wpłynie to na popraw ę stanu środowiska naturalnego przez zmniejszenie emisji zanieczyszcze ń do powietrza szkodliwych substancji.

ZAOPATRZENIE GMINY W ENERGI Ę ELEKTRYCZN Ą :

Zaopatrzenie gminy Jodłownik w energi ę elektryczn ą odbywa si ę przez sie ć nale Ŝą cą do ENION S.A. za po średnictwem GPZ Łososina ( 110/30/15 kV ) oraz rozdzielni ę sieciow ą RS Tymbark ( 15/15 kV ). Poszczególni odbiorcy zasilani s ą z sieci 0,4 kV za po średnictwem stacji transformatorowych 15/0,4 kV. Istniej ąca sie ć dystrybucyjna ENION S.A. posiada znacz ącą rezerw ę , która umo Ŝliwia w przy- szło ści bez szkody dla odbiorców zwi ększy ć przesył energii o ok. 30 %.

Prognoza jak ą przedstawia niniejsze pracowanie wskazuje na wzrost zu Ŝycia energii elektrycznej do roku 2030 w ilo ści ok. 8% w stosunku do zu Ŝycia obecnego. Ten nieznaczny wzrost zu Ŝycia spowodowany jest w głównej mierze wzrostem komfortu Ŝycia i zamo Ŝno ści ą mieszka ńców, a z drugiej strony oszcz ędno ściami po- legającymi na wymianie źródeł światła na energooszcz ędne, wymianie sprz ętu AGD na sprz ęt klasy A oraz racjonalnym korzystaniem z energii elektrycznej.

W zakresie utrzymania zdolno ści przesyłowych sieci oraz ich funkcjonalno ści ENION S.A. na bie Ŝą co dokonuje stosownych zabiegów eksploatacyjnych. W przypadku konieczno ści budowy nowych urz ądze ń koszt ich budowy ponosi ć b ędzie ENION S.A.

ZAOPATRZENIE GMINY NA GAZ :

Gmina Jodłownik jest zgazyfikowana w 100%. Gaz do odbiorców dostarczany jest sieciami średniego ci śnienia ze stacji redukcyjnej zlokalizowanej w Rupniowie. Cała infrastruktura jest w dobrym stanie technicznym oraz posiada bardzo du Ŝą rezerw ę mocy ( przepustowo ści ) , mog ąc zabezpieczy ć nawet kilkukrotny wzrost zu- Ŝycia gazu , który to wzrost zu Ŝycia do roku 2030 jest zakładany. Dla zaspokojenia nowych odbiorców konieczna b ędzie jedynie budowa przył ącza ( odcinek od linii głównej do budynku ). W pierwszej kolejno ści z gazu zaczn ą korzysta ć ci którzy posiadaj ą ju Ŝ wykonany przył ącz do swojego budynku.

UWAGI :

Prognoza zapotrzebowania na ciepło, energi ę elektryczn ą i gaz w aspekcie wykorzystania konkretnych no śników energii obarczona jest du Ŝym bł ędem ze wzgl ędu na niemo Ŝliwy do przewidzenia poziom cen tych no śników w najbli Ŝszej i odległej przyszło ści. Zmiany cen no śników energii wpływaj ą bowiem bardzo znacz ąco na wielko ść zu Ŝycia oraz na struktur ę zu Ŝycia poszczególnych nośników.

W opracowaniu zało Ŝono, Ŝe w okresie najbli Ŝszych 20 lat istniej ące zasoby węgla b ędą na wyczerpaniu, a jego cena nie b ędzie ju Ŝ konkurencyjna do ceny gazu. Przyj ęto równie Ŝ znacz ący nacisk na ochron ę środowiska naturalnego , który wymu- szał będzie działania proekologiczne w postaci stosowania źródeł odnawialnych ( naturalnych ) jak energia słoneczna czy biomasa.

W zakresie rozwoju energetyki odnawialnej na terenie gminy przewiduje si ę:

mo Ŝliwo ść zastosowania kolektorów słonecznych w budynkach zarz ądzanych przez Urz ąd Gminy (szkoły, przedszkola, o środki zdrowia) oraz popularyzacja tego typu urz ądze ń wśród wła ścicieli budynków jednorodzinnych oraz podmio- tów gospodarczych. ulgi podatkowe dla mieszka ńców, którzy zast ępuj ą konwencjonalne ogrzewanie na oparte o źródła odnawialne ( głównie biomas ę ) wykorzystanie istniej ącego energetycznego potencjału biomasy (drewno, słoma) na miejscu w przedsi ębiorstwach przetwarzaj ących drewno oraz w gospodar- stwach rolnych, w zakresie drewna opałowego i zr ębków drzewnych proponuje si ę nawi ązanie współpracy z o ściennymi gminami. Pozyskan ą w ten sposób biomas ę mo Ŝna uŜytkowa ć w małych i średnich kotłowniach, z których zasilane mog ą by ć obiekty mieszkalne, u Ŝyteczno ści publicznej lub produkcyjne. wsparcie inwestorów chc ących realizowa ć budow ę elektrowni wodnych lub wiatrowych w przypadku zaistnienia racjonalnych powodów ku ich budowie,