Załącznik nr 1 do uchwały nr XXXIII/213/09 Rady Gminy Jodłownik z dnia 18 września 2009 r. Gmina Jodłownik Jodłownik 198, Plac III Rzeczypospolitej 34- 620 Jodłownik Tel.: + 48 18 332 12 51 Faks: + 48 18 332 12 51 e-mail: [email protected] www.jodlownik.iap.pl
PLAN ODNOWY MIEJSCOWOŚCI JODŁOWNIK NA LATA 2009 - 2017
JODŁOWNIK 2009 ROK Plan Odnowy Miejscowości Jodłownik na lata 2009 - 2017
SPIS TREŚCI 1. WPROWADZENIE ...... 3 2. SPECYFIKA OBSZARÓW WIEJSKICH I ICH ATUTY...... 5 3. CHARAKTERYSTYKA SOŁECTWA JODŁOWNIK ...... 9 3.1. Położenie geograficzne i administracyjne...... 9 3.2. Historia...... 10 3.3. Ludność ...... 11 3.4. Warunki klimatyczne...... 13 3.5. Przestrzenna struktura miejscowości ...... 13 4. INWENTARYZACJA ZASOBÓW MIEJSCOWOŚCI JODŁOWNIK...... 14 4.1. Zasoby przyrodnicze ...... 14 4.2. Dziedzictwo kulturowe...... 14 4.3. Obiekty i tereny ...... 16 4.4. Infrastruktura społeczna ...... 16 4.5. Infrastruktura techniczna ...... 20 4.6. Gospodarka i rolnictwo...... 20 4.7. Kapitał społeczny i ludzki ...... 26 5. ANALIZA SWOT MIEJSCOWOŚCI JODŁOWNIK...... 27 6. OBSZARY STRATEGICZNE I KIERUNKI PRZYSZŁYCH DZIAŁAŃ ROZWOJOWYCH MIEJSCOWOŚCI JODŁOWNIK...... 29 7. OPIS PLANOWANYCH ZADAŃ INWESTYCYJNYCH..... 32 7.1. Inwestycje planowane do realizacji w latach 2009 - 2017 na terenie Jodłownika ...... 32 7.2. Szczegółowa charakterystyka inwestycji priorytetowej...... 34
2 Sołectwo Jodłownik, Gmina Jodłownik, Powiat Limanowski, Województwo Małopolskie Plan Odnowy Miejscowości Jodłownik na lata 2009 - 2017
1. WPROWADZENIE
Wieloletnie zaniedbania inwestycyjne polskiej wsi, ukształtowanej historycznie i politycznie na przestrzeni ostatnich dziesięcioleci, przyczyniły się do obecnie występujących dysproporcji pomiędzy obszarami wiejskimi Polski a obszarami wiejskimi innych krajów należących do Unii Europejskiej. Obszary wiejskie w Polsce stanowią 93,2% ogółu powierzchni kraju. Ich znaczenie z punktu widzenia ekonomicznego, społecznego, jak i środowiskowego jest ogromne. Po wejściu Polski do Unii Europejskiej są to również obszary unijne, mające wpływ na gospodarkę wspólnotową. W związku z czym, podlegają wspólnej polityce rolnej, w tym narzędziom finansowym (funduszom strukturalnym) pozwalającym na finansowanie ich rozwoju, a tym samym niwelację występujących dysproporcji. W ramach finansowania z Europejskiego Funduszu Rolnego na Rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich oraz ze środków krajowych w latach 2007-2013 realizowany jest Program Rozwoju Obszarów Wiejskich (PROW), w tym działanie „Odnowa i rozwój wsi”. Celem działania jest poprawa jakości życia na obszarach wiejskich przez zaspokojenie potrzeb społecznych i kulturalnych mieszkańców wsi oraz promowanie obszarów wiejskich. Umożliwi to zachowanie tożsamości społeczności wiejskiej, zachowanie dziedzictwa kulturowego, atrakcyjności turystycznej czy specyfiki obszarów wiejskich. Gmina Jodłownik, położona w południowej części województwa małopolskiego, w powiecie limanowskim planuje w latach 2009 – 2017 przeprowadzenie procesu odnowy miejscowości Jodłownik. W związku z czym opracowany został „Plan Odnowy Miejscowości Jodłownik na lata 2009 - 2017”, zwany dalej Planem. Miejscowość Jodłownik jest bardzo ważną częścią Gminy, ponieważ na jej obszarze zlokalizowana jest większość instytucji użyteczności publicznej jak np. Urząd Gminy, Urząd Pocztowy, Ośrodek Zdrowia, Biblioteka Gminna, Bank i wiele innych. Tereny Jodłownika to także piękne krajobrazy będące północno – wschodnią częścią Beskidu Wyspowego, które z roku na rok odwiedza coraz większa liczba turystów. Stosunkowo niewielka odległość od Krakowa (50 km) i Limanowej (20 km) umożliwia społeczności miejskiej tych miast oderwanie się od pracy i zgiełku miasta, dlatego te tereny stanowią doskonałą bazę wypadową nie tylko na weekendy, ale także na dłuższe pobyty. Turyści spędzający tutaj urlop cenią sobie przede wszystkim spokój, czyste powietrze i zdrową lokalną żywność. Obecnie zauważa się tendencję mieszkańców miast do kupowania działek pod budowę domów na terenach wiejskich w celach mieszkalnych, bądź rekreacyjnych, co dla miejscowości Jodłownik jest szansą, która odpowiednio wykorzystana może przyczynić się do rozwoju sołectwa. Plan jest dokumentem operacyjnym, który powstał w celu nakreślenia kierunków spodziewanych zmian gospodarczych i społecznych ze szczególnym uwzględnieniem „mocnych” i „słabych” stron miejscowości oraz potrzeb inwestycyjnych w latach 2009 – 2017. Ma on posłużyć pełnemu wykorzystaniu istniejącego potencjału miejscowości, uwzględniając zarówno szanse jak i zagrożenia, które mogą się pojawić na jej terenie w najbliższych latach. Na podstawie analizy SWOT zdiagnozowano obszary problemowe wsi, które hamują jej rozwój. Do nich należy infrastruktura kulturalna, sportowa oraz techniczna, w szczególności zły stan dróg oraz braki w sieci wodociągowej i kanalizacyjnej. Analiza wykazała także braki, jeśli chodzi o bazę turystyczną: niewystarczająca liczba miejsc noclegowych, brak infrastruktury turystycznej oraz słabo rozwinięta oferta turystyczna. Niepokojącym zjawiskiem są także emigracje młodych ludzi do większych ośrodków miejskich, spowodowane głównie brakiem alternatywnych do rolnictwa miejsc pracy. Zaniedbania we wskazanych obszarach powstałe na przestrzeni ostatnich dziesięcioleci wynikają głównie z niedoinwestowania, spowodowanego m.in. ograniczeniami budżetu 3 Sołectwo Jodłownik, Gmina Jodłownik, Powiat Limanowski, Województwo Małopolskie Plan Odnowy Miejscowości Jodłownik na lata 2009 - 2017 samorządu lokalnego. Szansą na przeprowadzenie planowanych inwestycji jest niewątpliwie Program Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013, który umożliwia dofinansowanie inwestycji realizowanych na terenach wiejskich. Plan ma charakter dokumentu strategicznego i jest zgodny z „Planem Rozwoju Lokalnego Gminy Jodłownik na lata 2007 – 2013”. Rozwój miejscowości Jodłownik związany jest z rozwojem całej gminy, której jest częścią, ale także wynika z szerszego kontekstu, jakim jest rozwój całego regionu. Dlatego też wszystkie przemiany, jakie następują w samym sołectwie muszą bezpośrednio wynikać z szerszych planów rozwoju i uwzględniać panujące w tym zakresie gminne, czy też regionalne tendencje. Obszary strategiczne i kierunki przyszłych działań rozwojowych miejscowości Jodłownik zostały sprecyzowane w rozdziale 6 niniejszego Planu oraz podzielone na 4 obszary. obszar 1. „Infrastruktura techniczno-społeczna” – poprawa warunków życia mieszkańców, obszar 2. „Potencjał turystyczny” – stworzenia funkcjonalnego zaplecza turystycznego dla podniesienia atrakcyjności sołectwa, obszar 3. „Życie kulturalno – rozrywkowe” – pobudzenie aktywności mieszkańców do czynnego udziału w życiu kulturalno-rozrywkowym, obszar 4. „Rynek pracy i bezrobocie” – aktywizacja ludności pozostającej bez pracy – walka z bezrobociem. Następnie w ramach wybranych obszarów sformułowane zostały zadania inwestycyjne, których realizacja jest niezbędna i jednocześnie możliwa do wykonania w najbliższych latach tj. 2009 – 2017, w tym inwestycja priorytetowa pn. „Rozbudowa i przebudowa domu kultury w Jodłowniku”, na którą Gmina Jodłownik stara się o dofinansowanie z PROW na lata 2007 - 2013, działania „Odnowa i rozwój wsi”. Projekt ma na celu podniesienie standardu świadczonych usług kulturalnych oraz wzbogacenie ich o nowe formy działalności, poprzez rozbudowę budynku domu kultury. Jego realizację zaplanowano na 2010 r. Całkowity koszt inwestycji wynosi 694 830,74 PLN. Zrealizowanie projektu poprawi jakości życia na obszarach wiejskich poprzez zaspokojenie potrzeb społecznych i kulturalnych mieszkańców wsi. Umożliwi to rozwój kulturalny społeczności gminnej, w której obecnie brak jest domu kultury. Oddanie do użytku obiektu pełniącego rolę instytucji kultury zwiększy intensywność życia kulturalnego w gminie, w której folklor, miejscowe zwyczaje i obrzędy są od lat starannie kultywowane. Stworzy mieszkańcom warunki do pielęgnowania wspomnianych zwyczajów i lokalnego folkloru, a także będzie miejscem, w którym osoby w różnym wieku będą mogły rozwijać swoje zainteresowania. W budynku mieścić się również będzie świetlica wiejska z kafejką internetową, pomieszczenia dla nowoutworzonej gminnej orkiestry dętej oraz planowany do utworzenia w najbliższych latach Punkt Informacji Turystycznej. Obecnie w budynku ma siedzibę Ochotnicza Straż Pożarna w Jodłowniku, która prowadzi Internetowe Centrum Edukacyjno – Oświatowe, utworzone w 2008 roku ze środków UE w ramach EFS i budżetu państwa w ramach SPORZL. Rozbudowany budynek będzie przystosowany do potrzeb osób niepełnosprawnych. Plan, jak każdy dokument strategiczny, mający spełnić należycie swoje zadanie, powinien być na bieżąco aktualizowany i modyfikowany w miarę zaspokajania potrzeb mieszkańców sołectwa oraz zmieniających się warunków społeczno – gospodarczych. Umożliwi to między innymi wyznaczenie prawidłowych kierunków rozwoju, a następnie pozwoli sformułować trafną ocenę stopnia przygotowania i ewentualnych przeszkód mogących wystąpić w realizacji przyjętych założeń. 2.
4 Sołectwo Jodłownik, Gmina Jodłownik, Powiat Limanowski, Województwo Małopolskie Plan Odnowy Miejscowości Jodłownik na lata 2009 - 2017
SPECYFIKA OBSZARÓW WIEJSKICH I ICH ATUTY
W gospodarce każdego kraju obszary wiejskie odgrywają ogromne znaczenie z punktu widzenia ekonomicznego, społecznego i środowiskowego. W Rzeczpospolitej Polskiej zajmują one aż 90,98% powierzchni całego kraju, a ich obszar zamieszkuje 38,70% populacji mieszkańców. W samym województwie małopolskim mieszka 3 271 tys. osób, zaś mieszkańcy wsi to 1 653 tys. osób, czyli ponad 50% ludności mieszkającej w regionie. Wieś jest jednostką osadniczą o zwartej lub rozproszonej zabudowie i istniejących funkcjach rolniczych lub związanych z nimi usługowych lub turystycznych, nie posiadająca praw miejskich lub statusu miasta.1 W Polsce definiuje się je jako tereny położone poza granicami administracyjnymi miast, co oznacza, że są to gminy wiejskie lub części wiejskie gmin miejsko – wiejskich.2 Funkcje jakie pełni wieś – rolnictwo i jego otoczenie – na gospodarkę kraju są ogromne. Najważniejszą rolą wsi jest oczywiście produkcja żywności dla społeczeństwa danego kraju. Ranga tej funkcji sprawia, że większość krajów dąży do samowystarczalności żywnościowej, co uzyskuje się nawet za cenę radykalnego wzrostu nakładów finansowych w procesie produkcji żywności. Rola wsi jako producenta żywności, jak i rolnictwa jako jednego z trzech głównych sektorów gospodarki narodowej kraju na przestrzeni lat ulegała zmianom. Systematycznie malało znaczenie polskiego rolnictwa w tworzeniu Produktu Krajowego Brutto. Dla przykładu, udział tego sektora gospodarki w PKB kraju w 1960 roku wynosił aż 23,3%, zaś obecnie jest to zaledwie w granicach 3%. Zmniejsza się również funkcja rolnictwa jako uczestnika wymiany międzynarodowej. Dawniej ten sektor gospodarki traktowany był jako źródło pozyskiwania dewiz, w chwili obecnej posiada ujemne saldo obrotów eksport – import. Jest to aktualnie jeden z kluczowych problemów ekonomicznych i społecznych polskiej gospodarki. Współczesna polska wieś boryka się z wieloma problemami. Ich źródłem są wieloletnie zaniedbania oraz zmiany w systemie gospodarczym kraju, polegające na przejściu z gospodarki kierowanej (nakazowo – rozdzielczej) na model gospodarki rynkowej. Mimo upływu wielu lat od momentu wejścia Polski w proces transformacji ustrojowej, stosowania różnorakich form pomocy dla polskiej wsi (czy to poprzez różnego rodzaju formy interwencjonizmu państwa w produkcji rolniczej, czy poprzez inwestycje w infrastrukturę, czy też działania o charakterze społecznym ukierunkowane na wsparcie mieszkańców obszarów wiejskich), do chwili obecnej nie udało się uzdrowić sytuacji wsi polskiej i rozwiązać większości problemów z jakimi borykają się mieszkańcy terenów wiejskich. Udało się jedynie zminimalizować niektóre niekorzystne zjawiska, jednak ich całkowite wyeliminowanie nie jest możliwe do zrealizowania w tak krótkim odstępie czasu. Polska wieś cechuje się zapóźnieniem gospodarczym, infrastrukturalnym i społecznym. Wpływa na to wiele czynników. Przyczyn problemów gospodarczych polskiej wsi – producenta żywności ekonomiści upatrują się głównie w uwarunkowaniach rozwoju rolnictwa jako działu gospodarki narodowej, a tu – w dysproporcjach zachodzących pomiędzy rolniczymi czynnikami produkcji, do których należą: ziemia, praca i kapitał. W tym znaczeniu jako wady wymieniane są głównie: po stronie ziemi, jako czynnika produkcji – niekorzystna struktura agrarna, czy też struktura obszarowa gospodarstw rolnych, zbyt niskie areały gospodarstw rolnych i niekorzystny rozłóg ziemi, nie najlepszej jakości gleby,
1 Dz. U. z dnia 22 września 2003 r. Nr 166 poz. 1612 USTAWA z dnia 29 sierpnia 2003 r. o urzędowych nazwach miejscowości i obiektów fizjograficznych1 2 „Program Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013, Warszawa, czerwiec 2007 r., s.7. 5 Sołectwo Jodłownik, Gmina Jodłownik, Powiat Limanowski, Województwo Małopolskie Plan Odnowy Miejscowości Jodłownik na lata 2009 - 2017
po stronie pracy i zasobów ludzkich – zbyt duża jej podaż i w związku z tym problem bezrobocia (szczególnie tzw. ukrytego bezrobocia agrarnego), niski poziom wykształcenia i niskie przygotowanie zawodowe mieszkańców wsi, dysparytet dochodowy osób pracujących w sektorze rolnym i powszechne na wsiach zjawisko dwuzawodowości , zaś po stronie kapitału – niedoinwestowanie gospodarstw rolnych, brak środków własnych na inwestycje, brak bądź niewystarczająca liczba instytucji finansowych z otoczenia rolnictwa i niekorzystne warunki kredytowe, i inne. Do wyżej wymienionych czynników dochodzą: niski stopień specjalizacji produkcji rolniczej, niski stopień technicznego uzbrojenia gospodarstwa (słabe wyposażenie w środki techniczne) oraz niski wskaźnik mechanizacji i motoryzacji (niski stopień mechanizacji prac polowych), itp. Malejąca rola rolnictwa i przemysłu jako sektorów gospodarki narodowej i równoległy wzrost znaczenia usług sprawiły, że zaczęto szukać kompleksowego rozwiązania problemów polskiej wsi i rolnictwa uwzględniającej szeroko zakrojone działania mające sprzyjać rozwojowi wsi i poprawie jakości życia jej mieszkańców. Obecnie obszarom wiejskim przypisuje się nie tylko rolę terenów, na których zlokalizowana jest działalność rolnicza i funkcja producenta żywności. Wieś powinno się postrzegać w pierwszej kolejności jako mieszkańców, bowiem to oni pracując i odpoczywając w swoim miejscu zamieszkania decydują i decydować będą o jego przyszłym kształcie i od nich w dużej mierze będzie zależeć, jak prezentować się będzie obraz polskiej wsi za lat kilkanaście bądź kilkadziesiąt. W pierwszej kolejności pomoc skierowana na polską wieś to przecież działania, których zadaniem jest oddziaływanie na poprawę jakości życia ludności wiejskiej. Miejscowości wiejskie – w zależności od regionów – pod względem liczby mieszkańców są bardzo zróżnicowane. Charakterystyczny dla polskiej wsi jest tradycyjny model rodziny wiejskiej żyjącej w strukturach wielopokoleniowych, gospodarstwa domowe składające się z pięciu i więcej osób. Wynika to z ograniczonych możliwości finansowych młodych osób, którym trudno się usamodzielnić. Mimo faktu, że sytuacja na rynku pracy ulega stopniowej poprawie, nadal istnieją problemy ze znalezieniem na wsi atrakcyjnej pracy. Przyczyną małej oferty zatrudnienia jest brak pozarolniczych miejsc pracy. W dalszym ciągu niewiele firm decyduje się na inwestowanie na terenach wiejskich. Brak aktywności gospodarczej samych mieszkańców spowodowany jest przede wszystkim strachem przed niepowodzeniem przedsięwzięcia i brakiem wiary w „lepsze jutro”. Ludność wiejską cechuje niski poziom przygotowania zawodowego, niższe niż mieszkańców miast wykształcenie i niski stopień mobilności zawodowej. Mieszkańcy terenów wiejskich są w większym stopniu przywiązani do rodzin i okolic, w których zostali wychowali, niż społeczność aglomeracji miejskich. O niskiej atrakcyjności obszarów wiejskich dla inwestorów decyduje również nieodpowiedni poziom inwestycji służących ochronie środowiska oraz niski poziom rozwoju infrastruktury technicznej na wsi (kanalizacja, infrastruktura energetyczna, sieć telefoniczna, Internet). Potrzeby w zakresie zaplecza technicznego na obszarach wiejskich są ogromne i przewyższają możliwości inwestycyjne gospodarstw wiejskich, nawet w przypadku korzystania z transferu środków publicznych i wymogów ograniczonych jedynie do wniesienia wkładu środków własnych w rozwój infrastruktury. Analogicznie, niekorzystna sytuacja dotyczy inwestycji w usługi publiczne w zakresie opieki zdrowotnej, wychowania przedszkolnego, oświaty, sportu oraz kultury. Mieszkańcy terenów wiejskich zmagają się także z barierami informacyjnymi, czego przejawem jest utrudniony dostęp do Internetu. Sytuacja ta spowodowana jest przede wszystkim ograniczeniami technicznymi i stagnacją na rynku telekomunikacyjnym w Polsce. Powszechne wyposażenie w urządzenia z zakresu technologii informacyjno – telekomunikacyjnych (ICT)
6 Sołectwo Jodłownik, Gmina Jodłownik, Powiat Limanowski, Województwo Małopolskie Plan Odnowy Miejscowości Jodłownik na lata 2009 - 2017 i dostęp do Internetu są niezbędnymi warunkami istnienia i rozwoju społeczeństwa informacyjnego. Możliwość korzystania z naziemnej sieci telefonicznej wyłącznie jednego usługodawcy jakim jest Telekomunikacja Polska S.A., jest powodem stosowania przez operatora praktyk monopolistycznych w zakresie świadczenia usług związanych z dostawą Internetu, co z kolei przekłada się na wysokie ceny świadczonych usług dla odbiorców końcowych. Na sytuację polskiej wsi należy patrzeć kompleksowo, mając na uwadze wszystkie czynniki dotyczące uwarunkowań jej rozwoju. Niemożliwe i niepożądane jest bowiem rozdzielenie problemów wsi z punktu widzenia funkcji producenta żywności od problemów społecznych i infrastrukturalnych. Na szczęście stopniowo (choć trzeba przyznać – zbyt wolno) zmienia się utrwalany przez lata obraz polskiej wsi jako miejsca kojarzonego wyłącznie z produkcją rolną. Obszary wiejskie Rzeczpospolitej Polskiej oprócz braków i zapóźnień posiadają również wiele mocnych stron, które czynią je atrakcyjnymi. Do atutów wsi należą przede wszystkim znaczne, niewykorzystane rolniczo zasoby ziemi. I mimo, że nie są to ziemie najwyższej jakości, to ich potencjał może być w pełni wykorzystany przy odpowiednim wsparciu finansowym w zakresie inwestycji w gospodarstwach rolnych, przetwórstwa oraz infrastruktury. Nieoceniona w tym względzie jest pomoc państwa oraz pomoc pochodzącą ze środków Unii Europejskiej. Sytuacja społeczno – ekonomiczna i środowiskowa na terenach wiejskich wskazuje z jednej strony na zapóźnienie rozwoju gospodarczego, z drugiej zaś – na znaczący potencjał rozwojowy, którego efektywne wykorzystanie będzie sprzyjać zwiększeniu dobrobytu mieszkańców wsi, co w konsekwencji wpłynie na rozwój społeczno-gospodarczy kraju. Coraz częściej dostrzega się potencjał jaki posiada wieś, szczególnie ze względu na walory krajobrazowe i przyrodnicze, a rozwiązanie problemów finansowych gospodarstw rolnych upatruje się w możliwościach połączenia działalności usługowej, np. poprzez rozwój turystyki połączony z prowadzeniem produkcji rolniczej. Ogromną szansą dla polskiej wsi jest stan środowiska naturalnego i zasobów przyrody, które sprzyjają tworzeniu korzystnych warunków dla rozwoju rolnictwa ekologicznego, rynku produktów tradycyjnych i regionalnych, wielokierunkowemu rozwojowi wsi oraz działalności pozarolniczej w dziedzinach takich jak rynek usług turystycznych, agroturystyka, produkcja na cele energetyczne oraz rynek usług leśnych. Szansą jest również rosnąca gotowość do podejmowania działalności pozarolniczej, przy odpowiednim wsparciu merytorycznym i finansowym, która w dłuższej perspektywie może prowadzić do powstania nowych miejsc pracy i wzrostu dochodów, a także ukształtowania się pełnego wizerunku wielofunkcyjnych obszarów wiejskich. Taka szansa pojawia się głównie dla gospodarstw agroturystycznych. Wydawać by się mogło, że nie mogą one konkurować z pensjonatami i ekskluzywnymi hotelami, jednak w rzeczywistości mają o wiele bardziej atrakcyjne oferty, na które składają się: niezbyt wygórowane ceny noclegów i wysoki standard pomieszczeń. Wśród bogatej oferty znajdują się m.in.: jazda konna, grzybobranie, regionalna kuchnia, wycieczki bryczkami, psimi zaprzęgami, samochodem terenowym, organizowanie ognisk i wiele innych. Innym ale nie mniej istotnym, lub decydującym powodem dla którego turyści wybierają agroturystykę jest piękno i naturalność wiejskiego krajobrazu. Coraz nowsze atrakcje wymyślane przez właścicieli przesądzają nierzadko również o tym, że większość turystów wybiera właśnie taki rodzaj wypoczynku. Szanse dla polskiej wsi pojawiły się z chwilą akcesji Polaki do Unii Europejskiej, a wraz z nią z możliwością pozyskiwania wsparcia finansowego dla agrobiznesu. Zastrzyk finansowy wynikający ze wstąpienia w struktury europejskie może pomóc w realizacji inwestycji ukierunkowanych w rozwój infrastruktury na wsiach, co zaprocentuje polepszeniem jakości życia mieszkańców terenów wiejskich.
7 Sołectwo Jodłownik, Gmina Jodłownik, Powiat Limanowski, Województwo Małopolskie Plan Odnowy Miejscowości Jodłownik na lata 2009 - 2017
3.
8 Sołectwo Jodłownik, Gmina Jodłownik, Powiat Limanowski, Województwo Małopolskie Plan Odnowy Miejscowości Jodłownik na lata 2009 - 2017
CHARAKTERYSTYKA SOŁECTWA JODŁOWNIK 3.1. Położenie geograficzne i administracyjne Miejscowość Jodłownik wraz z jedenastoma innymi sołectwami tworzy Gminę o identycznej nazwie (Gmina Jodłownik), która administracyjnie należy do Powiatu Limanowskiego usytuowanego w południowej części województwa małopolskiego. Geograficznie gmina położona jest w północno – wschodniej części Beskidu Wyspowego, dlatego też jej tereny są bardzo atrakcyjne turystycznie i urozmaicone krajobrazowo. Na krajobraz gminy składają się odosobnione, wyspowo wznoszące się, pokryte lasami szczyty i doliny. Naturalne granice gminy wyznaczają szczyty: od wschodu Kostrza (719 m npm), a od zachodu Ciecień (829 m npm), dolinami płyną rzeki, które stanowią prawe dopływy Raby: „doliną jodłownicką” – Tarnawa, natomiast „doliną szczyrzycką” – Stradomka. Sołectwo Jodłownik znajduje się w południowo – centralnej części gminy, w dolinie rzeki Tarnawy. Leży na wysokości 350 – 400 m, w miejscu gdzie potok Owsianka łączy się z Potokiem Tarnawka. Określana jest mianem stolicy gminy, ze względu na fakt zlokalizowania na jej terenie Urzędu Gminy.
Tab. 3.1.1. Wykaz sołectw Gminy Jodłownik, z uwzględnieniem przybliżonej powierzchni i liczby ludności – stan na dzień 30.12.2006 r. Powierzchnia Sołectwo Liczba ludności w ha Jodłownik 595 1133 Góra Św. Jana 458 362 Janowice 904 872 Kostrza 581 448 Krasne-Lasocice 622 671 Mstów 408 505 Pogorzany 712 727 Sadek 384 483 Słupia 421 312 Szczyrzyc 348 552 Szyk 745 940 Wilkowisko 1028 1271 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych z Urzędu Gminy w Jodłowniku.
Jodłownik zajmuje powierzchnię ok. 5,95 km2, co stanowi 8,2% całego terytorium gminy (według danych GUS z 2005 roku obszar gminy Jodłownik wynosi 72,43 km2). Jest szóstym co do wielkości sołectwem, w którym zamieszkują ok. 1133 osoby. Pod względem liczby ludności Jodłownik plasuje się na drugiej pozycji, zaraz za sołectwem Wilkowisko. Sołectwo Jodłownik leży w stosunkowo niewielkiej odległości od dużych aglomeracji miejskich. Od Krakowa dzieli go odległość 50 km, natomiast od Limanowej 20 km. Przez obszar Jodłownika przebiega droga powiatowa nr 25210 relacji Jodłownik – Szczyrzyc i nr 25212 relacji Tymbark - Grabie, których długość na terenie gminy wynosi 3,7 km, oraz drogi gminne w liczbie 26 o łącznej długości 12,52 km.
9 Sołectwo Jodłownik, Gmina Jodłownik, Powiat Limanowski, Województwo Małopolskie Plan Odnowy Miejscowości Jodłownik na lata 2009 - 2017
Rys. 3.1.2. Sołectwo Jodłownik na tle Gminy Jodłownik.
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych z Urzędu Gminy w Jodłowniku.
3.2. Historia Etymologia nazwy m iejscowości Jodłownik nie jes t do końca wyjaśniona. Część badaczy odnosi ją do drzew jodłowych, które p orastały i porastają do dzisiaj tereny wsi, natomiast część skłania się do wszystkich drze w iglastyc h w ogól e: jedlina – jedlinik – Jodłownik. W zac howanych dokumentach istnieje pierwotna nazwa wsi Jodlownyk. Najwcześniejsze ślady osadnictwa na terenie Gminy Jodłownik pochodzą sprzed 3200 lat. Natomiast pierwsza wzmianka o wsi Jodłownik pojawia się w dokumentach pochodzących z 1361 roku. Wiadomo jednak, że wieś istniała dużo wcześniej, jej początków historycy doszukują się w średniowieczu. Jodłownik od początku stanowił własność rycerską i częściej niż inne wsie zmieniał właściciela. W 1403 roku należał do Michała Drobota herbu Doliwa, a następnie do braci Ratołdów ze Skrzydlnej herbu Ratułt (Szeliga). Pod koniec XV lub na początku XVI wieku Jodłownik znalazł się we władaniu rodu Lubomirskich h. Szreniawa, jednak już w 1531 roku Jakub Lubomirski odsprzedał go rodzinie Niewiarowskich herbu Półkozic. Jak podają źródła w tym czasie w Jodłowniku było 4 i ½ łana gruntów. Na początku XVII majątek Niewiarowskich, w tym również wieś Jodłownik, przeszedł na własność klasztoru OO Dominikanów z Krakowa. Z tym faktem wiąże się pewna opowieść: w 1595 roku Przecław Niewiarowski sporządził testament, w którym ustanowił spadkobiercą części swoich dóbr (w rejonie Szczyrzyca) ten klasztor, który zobowiązałby się do wyprawienia mu pogrzebu. Cystersi od razu zajęli się organizacją uroczystości pogrzebowych, jednak Dominikanie w niezbyt chlubny sposób uprzedzili ich, a mianowicie nocą wykradli zwłoki zmarłego i przewieźli je do Krakowa aby tam pochować darczyńcę. W ten sposób zostali posiadaczami jodłownickich dóbr, aż do czasu konfiskaty ich przez rząd austriacki w roku 1784. W późniejszym czasie do opuszczonego przez Dominikanów kościoła przeprowadzili się mnisi z pobliskiego Szczyrzyca. Podominikańskie dobra Austriacy sprzedali hrabiemu Dzieduszyckiemu, następnie znalazły się
10 Sołectwo Jodłownik, Gmina Jodłownik, Powiat Limanowski, Województwo Małopolskie Plan Odnowy Miejscowości Jodłownik na lata 2009 - 2017 one we władaniu Ludwika Romera (koniec XIX w.). Przed I wojną światową trafiły do rodziny Kirchnerów. Pod względem administracyjnym od połowy XV w. wieś Jodłownik znajdowała się pod jurysdykcją kasztelana Wojnickiego, a później Czchowskiego. Po zaniku kasztelanii (od końca XV w do 1772 r.) Jodłownik należał do powiatu szczyrzyckiego. Wiadomo, że od 1296 roku Jodłownik należał do parafii p.w. św. Mikołaja Biskupa w Skrzydlnej, a w 1585 po wybudowaniu przez Przecława Niewiarowskiego drewnianego kościółka p.w. św. Narodzenia Najświętszej Maryi Panny Wniebowziętej, parafia jodłownicka aż do 1925 roku stanowiła filię parafii w Skrzydlnej. 3.3. Ludność Miejscowość Jodłownik zamieszkuje 1131 osób, co stanowi 13,64% ogółu mieszkańców Gminy (8292 – dane z lipca 2007 r.) i daje sołectwu drugie miejsce pod względem liczebności. Liczba osób zamieszkująca we wsi Jodłownik nieznacznie zmieniała się w kolejnych latach. W roku 2005 zanotowano wzrost liczby mieszkańców w kolejnych latach natomiast odnotowano nieznaczny spadek. Poczynając od roku 2004 do stanu obecnego – lipiec 2007, większość stanowiły kobiety ponad 50%, natomiast mężczyźni posiadali udział w ogólnej liczbie mieszkańców na poziomie niewiele niższym ok. 49% w każdym roku. Szczegółowe informacje na ten temat znajdują się w tabeli poniżej.
Tab. 3.3.1. Liczba ludności z uwzględnieniem podziału na płeć Sołectwie Jodłownik w latach 2004-2007. 2004 2005 2006 2007 Wyszczególnienie osób % osób % osób % osób % Kobiety 573 50,48 581 50,88 574 50,66 566 50,04 Mężczyźni 562 49,52 561 49,12 559 49,34 565 49,96 OGÓŁEM 1135 100,00 1142 100,00 1133 100,00 1131 100,00
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych z Urzędu Gminy w Jodłowniku.
11 Sołectwo Jodłownik, Gmina Jodłownik, Powiat Limanowski, Województwo Małopolskie Plan Odnowy Miejscowości Jodłownik na lata 2009 - 2017
Rys. 3.3.2. Zmiany w liczbie ludności na terenie sołectwa Jodłownik w latach 2004-2007.
1144 1142 1140 1142 1138 1136 1134 1135 1132 1133 1130 1131 1128 1126 1124 2004 rok 2005 r. 2006 r. 2007 r.
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych z Urzędu Gminy w Jodłowniku.
Rys. 3.3.3. Zmiany w liczbie kobiet i mężczyzn w sołectwie Jodłownik w latach 2004-2007.
585 580 581 575 574 570 573
565 566 565 560 562 561 559 555 550 545 2004 rok 2005 rok 2006 rok 2007 rok
Kobiety Mężczyźni
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych z Urzędu Gminy w Jodłowniku.
Liczba ludności w sołectwie odpowiednio wzrasta w sezonie letnim, z uwagi na rozwijającą się w tym rejonie agroturystykę. Wzrost kształtuje się przeważnie na poziomie 10%. I tak według danych statystycznych Gminy w roku 2006 liczba osób przebywających na terenie wsi Jodłownik wzrosła o 113 osób. Wskaźnik gęstości zaludnienia na tym terenie jest bardzo wysoki, wynosi 190 osób/km2 i jest znacznie wyższy od gęstości zaludnienia odnotowanej w Powiecie Limanowskim 113 osób/km2 oraz w Województwie Małopolskim 127 osób/km2.
12 Sołectwo Jodłownik, Gmina Jodłownik, Powiat Limanowski, Województwo Małopolskie Plan Odnowy Miejscowości Jodłownik na lata 2009 - 2017
Tab. 3.3.4. Liczba osób przebywających na terenie Jodłownika w sezonie i poza sezonem – dane z 2006 r.
1260 1240 1220 1246 1200 1180 1160 1140 1120 1133 1100 1080 1060 Liczba mieszkańców Liczba ludności w sezonie letnim
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych z Urzędu Gminy w Jodłowniku.
3.4. Warunki klimatyczne W rejonie Gminy Jodłownik, a tym samym również wsi Jodłownik przebiega granica strefy klimatu Pogórza Karpackiego i klimatu Beskidzkiego, tzn. klimatu typu górskiego i podgórskiego. Na klimat w dużej mierze wpływa ukształtowanie terenu, które obejmuje zarówno rzeźbę, jak i wysokość nad poziomem morza. Istnieją pewne zależności, a mianowicie: wraz ze wzrostem wysokości zmniejsza się ciśnienie powietrza, zwiększa się natomiast przeźroczystość atmosfery, a także promieniowanie słoneczne. Średnie roczne temperatury na tych obszarach wahają się w granicach 7-8˚. Średnio w roku występuje 80 dni z przymrozkami. Pierwsze jesienne przymrozki średnio mogą pojawić się między 5 a 10 października, najwcześniej 15 września, natomiast ostatnie między 30 kwietnia a 5 majem. Najniższe temperatury obserwuje się w styczniu, najwyższe zaś w lipcu. Wszystko to wpływa na średni okres wegetacji roślin, który mieści się w granicach od 190 do 210 dni. Długość okresu gospodarczego to około 250 dni.
3.5. Przestrzenna struktura miejscowości W centrum miejscowości znajduje się drewniany, zabytkowy kościół z 1585 r. Można zob a c z yć w nim rokokową polichromie z 1764 r. przedstawiającą medaliony z popiersiami świętych związanych z historią zakonu dominikańskiego. W przedsionku kościoła obejrzeć można portret fundatora kościoła Przecława Niewiarowskiego z 1600 r., kilka obrazów barokowych oraz dwa dzwony z XVI w. Niedaleko starego kościoła wzniesiono nowy, przed nim dzwonnice ze strzelista, z daleka widoczna wieża. W Jodłowniku dominuje zabudowa zagrodowa i jednorodzinna rozproszona.
13 Sołectwo Jodłownik, Gmina Jodłownik, Powiat Limanowski, Województwo Małopolskie Plan Odnowy Miejscowości Jodłownik na lata 2009 - 2017
4. INWENTARYZACJA ZASOBÓW MIEJSCOWOŚCI JODŁOWNIK 4.1. Zasoby przyrodnicze
Szlaki turystyczne Na terenie Jodłownika znajduje się szlak pieszy o długości ok. 3 km, oznaczony kolorem zielonym: Kostrza – Ciecień. Rezerwaty przyrody Na terenie Gminy Jodłownik znajduje się leśny rezerwat przyrody „Kostrza”, będący w zarządzie Nadleśnictwa Limanowa. Rezerwat o powierzchni 38,56 ha położony jest na północnym stoku góry „Kostrza”, na terenie wsi o tej samej nazwie i wsi Rupniów w gminie Limanowa. Utworzony został dla ochrony dobrze zachowanego starodrzewu i stanowisk rzadkiej paproci – języcznika zwyczajnego, które są jedynym znanym miejscem występowania tego gatunku na terenie Beskidu Wyspowego. Rezerwat „Kostrza” został powołany Zarządzeniem nr 5/2001 Wojewody Małopolskiego z dnia 4 stycznia 2001, aby chronić obszary cenne ze względów przyrodniczych. 4.2. Dziedzictwo kulturowe
Zabytki Najważniejszym zabytkiem Jodłownika jest stary drewniany kościółek z 1585 roku, którego fundatorem był Przecław Niewiarowski. Na uwagę zasługuje fakt, iż położony w centrum wsi zabytkowy kościół znajduje się na wytyczonym „Szlaku Architektury Drewnianej”. Świątynia zbudowana na zrąb ma wieżę o konstrukcji słupowej i dach z jedną kalenicą. Wieżyczka sygnaturki jest barokowa, a samo wnętrze zdobi rokokowa polichromia z 1764 roku, która przedstawia medaliony z popiersiami świętych związanych z zakonem Dominikanów. Poza ołtarzem głównym, który zdobi obraz Matki Boskiej Śnieżnej i amboną z XVII wieku, na uwagę zasługują także obrazy z XVII i XVIII wieku, w tym portret z 1600 roku, wspomnianego wcześniej fundatora Przecława Niewiarowskiego. Obecnie zabytkowy kościółek stoi w cieniu nowej, okazałej murowanej świątyni. Obiekty z ewidencji zabytków (bez obiektów wpisanych do rejestru zabytków).3 dom nr 4 drewniany, z 1932 r., wł. M. Broda, dom nr 5 oraz studnia kamienna, spichlerz drewniany i stodoła z końca XIX i początku XX w., wł. J. Drożdż, dom nr 7, dom nr 11, drewniany, z XX w., wł. F. Dziedzic, dom nr 12 i stajnia, drewniana z XX ., wł. W. Szpilka, dom nr 40, drewniany z 1945 r., wł. J. Śliwa, dom nr 50, drewniany, z końca XIX w., dom nr 51, drewniany z początku XIX w., wł. W. Kanaś, dom nr 95, murowany, z początku XX w., wł. Z. Stachowicz, dom nr 129 z 1927 r. i stodoła z 1967 r., drewniana, wł. J. Sowa, kapliczka z XIX w., kamienno-drewniana, przy domu nr 8, wł. M. Tabor,
3 Miejscowy Plan Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Jodłownik, 2004 r., s. 84. 14 Sołectwo Jodłownik, Gmina Jodłownik, Powiat Limanowski, Województwo Małopolskie Plan Odnowy Miejscowości Jodłownik na lata 2009 - 2017
kapliczka z XIX w., kamienno-drewniana, opuszczona, koło zagrody nr 17. Interesującym dokumentem jest mapa Jodłownika wykonana w 1630 przez wybitnego matematyka i pisarza, profesora Akademii Krakowskiej Jana Brożka, który przeprowadził pomiary geodezyjne rozstrzygające miejscowe spory. Do najważniejszych zabytków gminy Jodłownik należy zespół klasztorny OO Cystersów, zlokalizowany w Szczyrzycu. Obejmuje on m.in.: Kościół klasztorny zbudowany na planie krzyża, w zasadniczej części pochodzący z roku 1620. Pierwotnie miał charakter gotycki, obecny wygląd zawdzięcza licznym przebudowom i adaptacjom, które miały miejsce głównie w XVII i XIX. Należy wspomnieć, że niedawno odkryte gotycko-renesansowe obramowanie okienne nosi datę „1572”. Nie ma wątpliwości również, że w bryle kościoła znajdują się fragmenty murów i fundamentów, których pochodzenie sięga końca XV wieku i początku XVI wieku. Prawdopodobnie poprzednie zabudowania klasztorne, jak i sam kościół w zasadniczej części wykonane były z drewna. Zabudowania mieszkalne zakonników z gotyckimi portalami przy wejściach do cel. Stacje różańcowe w ogrodach klasztornych. Arkady ze stacjami Męki Pańskiej. Zabytkowy charakter mają również zabudowania gospodarcze dawnego klasztoru takie jak: Murowany spichlerz pochodzący z tego samego wieku co kościół, czyli I połowy XVII wieku, w którym obecnie mieści się muzeum. Ma ono w swoim posiadaniu bogate zbiory broni z różnych stron świata, takie jak na przykład: broń azjatycka (miecz japoński-katana, nóż harakiri, kris malajski), broń drzewcowa (cep bojowy, berdysz, spisa kozacka), broń sieczna zachodnio-europejska, broń egzotyczna, broń sieczna wschodnio-europejska, broń palna, ciekawe minerały, a także cenne zbiory obrazów. Dużą wartość zabytkową przedstawia witraż z postacią Matki Bożej Szczyrzyckiej obraz wotywny z ok. 1530 roku z herbem Ogończyk, Chrystus Frasobliwy, którego wykonanie przypisuje się, zamieszkującemu tereny Szczyrzyca sławnemu mnichowi Stanisławowi Samostrzelnikowi (na początku XVI wieku) oraz piękny przykład siedemnastowiecznego sznycerstwa – ozdobne drzwi kościelne, a także trzy zabytkowe portale. Wśród wielu eksponatów znajdujących się w posiadaniu muzeum, na uwagę zasługuje również unikalna na skalę europejską mapa świata, pochodząca z końca XIII wieku. Przyklasztorny browar, założony przez Cystersów w roku 1623, do którego sprowadzono z Zachodniej Europy kilka rodzin piwowarów, do dzisiaj ważone jest w nim doskonałe piwo. Inne atrakcje Gminy Jodłownik Tuż przy granicy wsi Pogorzany w miejscowości Krzesławice znajduje się potężna ławica piaskowca ciężkowickiego nazywana „Diablim Kamieniem”. Jest to ściana skalna imponujących rozmiarów: 55 m. długości, 12 m. szerokości i 17-20 m. wysokości. Zdaniem archeologów głaz, tak pokaźnych rozmiarów był miejscem kultu pramieszkańców kotlinki szczyrzyckiej jeszcze w czasach przed przyjęciem chrześcijaństwa. Miejsce to jest chętnie odwiedzane przez turystów, a to ze względu na legendy, które tłumaczą umiejscowienie głazu właśnie w tym miejscu. Jak podaje jedna z nich, głazem miał posłużyć się diabeł, aby zburzyć wznoszony w owym czasie przez zakonników, klasztor szczyrzycki. Niecny plan nie doszedł jednak do skutku, ponieważ na odgłos dzwonu na Anioł Pański diabeł stracił swą moc i upuścił głaz w odległości ok. 2 km od celu. Entuzjaści legendy twierdzą iż pięć kulistych zagłębień na wschodniej ścianie skały to właśnie ślady diabelskich pazurów. Obok niezwykłej skały stoi Pustelnia św. Benedykta, założona
15 Sołectwo Jodłownik, Gmina Jodłownik, Powiat Limanowski, Województwo Małopolskie Plan Odnowy Miejscowości Jodłownik na lata 2009 - 2017 na początku XIX wieku, w której do niedawna mieszkał eremita, a także urocza, drewniana kaplica ze stacjami drogi krzyżowej, należąca do Szlaku Architektury Drewnianej w Małopolsce. 4.3. Obiekty i tereny Miejsca noclegowe Na terenie sołectwa Jodłownik istnieje możliwość zakwaterowania w Pensjonacie „Kostrza”, który dysponuje 30 miejscami noclegowymi. Oferuje swoim klientom pokoje 1, 2, 3 lub 4 osobowe. Gmina Jodłownik - Noclegi: Dwór w Słupii, który położony jest w XIX wiecznym parku, a obecnie stanowi własność Muzeum Narodowego w Krakowie. Znajdzie tutaj zakwaterowanie 30 osób. Centrum Turystyczne Ziemi Szczyrzyckiej – 60 miejsc noclego wych. Gospodarstwa Agroturystycznego „Koziarnia” Jadwigi i Marcina Lorek, Pogorzany Smykań k/Szczyrzyca. Oferuje 20 miejsc noclegowych w pokojach 2,3 i 4 osobowych, a także domową kuchnię. Gospodarstwo posiada własną winnicę – możliwość degustacji, oraz własną hodowlę pstrągów. Agencja Artystyczna „Baszta” (Wioska Indiańska). Oferuje zwiedzanie wioski indiańskiej, uczestnictwo w różnych grach i zab awach. Gospodarstwo Małgorzaty i Roberta Łyszczarz - 10 miejsc noclegowych. Gospodarstwo Agroturystyczne nad potokiem – 10 miejsc noclegowych.
Na terenie Gminy Jodłownik działają następujące Kluby Sportowe: . LKS „Orkan” w Szczyrzycu (IV liga) . Uczniowskie Klub Sportowy w Szkole Podstawowej i Zasadniczej Szkole Zawodowej w Szczyrzycu 4.4. Infrastruktura społeczna Życie kulturalne mieszkańców Jodłownika jak i całej Gminy Jodłownik jest bardzo bogate. Nawiązuje do miejscowych tradycji i obyczajów, które są przekazywane nieprzerwanie z pokolenia na pokolenie. Świadczą o tym organizowane na tym obszarze liczne imprezy podtrzymujące tradycje patriotyczne, ludowe, religijne, a także promujące produkty wytwarzane na tych terenach. Działalność kulturalna prowadzona jest głównie w pomieszczeniach remiz OSP oraz szkołach. Gmina nie posiada nie posiada domu kultury, na jej terenie nie działa również żadna świetlica wiejska. Bardzo ważne ogniwo działalności kulturalnej i oświatowo-wychowawczej stanowi także Biblioteka Publiczna w Jodłowniku oraz jej filie usyt uowane w Szczyrzycu, Wilkowisku, Krasnem-Lasocicach i Sadku. Oprócz podsta wowych zad ań statutowych związanych z gromadzeniem, opracowaniem i udostępnieniem księgozbioru, biblioteka angażuje się w organizację imprez gminnych np. Dnia Dziecka, przygotowuje inscenizację i dekoracje na różne uroczystości, w tym również rocznice państwowe. Wspomaga edukację dzieci i młodzieży oferując im bezpłatny dostęp do książek i czasopism. Należy wspomnieć, że od 2002 roku biblioteka została wyposażona w komputery z dostępem do Internetu, które służą powszechnemu udostępnianiu wiedzy, informacji i sprzyjają budowaniu społeczeństwa informacyjnego oraz wyrównaniu szans młodzieży w dostępie do źródeł wiedzy. Biblioteka w Jodłowniku funkcjon uje od 1955 roku, zatrudnia 2 osoby na 1,5 etatu. Jej siedziba mieści się obecnie w Urzędzie Gminy, posiada także filię w innych sołectwach.
16 Sołectwo Jodłownik, Gmina Jodłownik, Powiat Limanowski, Województwo Małopolskie Plan Odnowy Miejscowości Jodłownik na lata 2009 - 2017
Tab. 4.4.1. Zestawienie danych statystycznych Biblioteki Gminnej oraz jej Filii w Szczyrzycu na dzień 31.12.2006 r. Sołectwa Wyszczególnienie Jodłownik Szczyrzyc Księgozbiór 12 724 12 114 [woluminy] Liczba czytelników 576 440 [os.] Liczba wypożyczeń 7 772 4 418 [woluminy] Liczba odwiedzin 4 764 3 126 [os.] Źródło: Opracowanie własne na podstawie informacji dostarczonych przez Urząd Gminy w Jodłowniku.
Tab. 4.4.2. Kalendarz imprez kulturalnych Gminy Jodłownik Zasięg Przybliżona Lp. Nazwa imprezy imprezy Termin Cel liczba widzów
Podtrzymywanie tradycji grup Przegląd Grup kolędniczych, 1. gminna Styczeń brak danych Kolędniczych zgodnie z miejscowym zwyczajem Podtrzymanie tradycji Konkurs „Palm Niedziela wykonywania palm, 2. gminna brak danych Wielkanocnych” palmowa zgodnie z miejscowym zwyczajem Podtrzymywanie tradycji Obchody uroczystości 3. gminna Maj patriotycznych brak danych 3 Maja wśród mieszkańców Prezentacja Gminny Dzień dorobku 4. gminna Czerwiec ok. 1000 Dziecka kulturalnego dzieci z terenu gminy Propagowanie „Święto Pieśni, Tańca 5. powiatowa Czerwiec pieśni, tańca i ok. 800 i Muzyki Ludowej” muzyki ludowej Propagowanie kultury ludowej, "Dzień Ziemi prezentacja 6. regionalna Lipiec ok. 800 Szczyrzyckiej" dorobku Związku Szczyrzycan oraz Zespołu„Szczyrzy- 17 Sołectwo Jodłownik, Gmina Jodłownik, Powiat Limanowski, Województwo Małopolskie Plan Odnowy Miejscowości Jodłownik na lata 2009 - 2017
canie”
Promocja owoców wytwarzanych na „Święto Owocobrania” terenie gminy oraz Jarmark Cysterski, podtrzymanie 7. regionalna Sierpień brak danych Targi Tradycyjnej, tradycji i więzi Regionalnej Żywności wśród mieszkańców Gminy Jodłownik Podtrzymywanie tradycji Obchody uroczystości 8. gminna Listopad patriotycznych brak danych 11 Listopada wśród mieszkańców Źródło: Opracowanie własne na podstawie www.jodlownik.iap.pl
Na terenie Jodłownika odbywa się wiele imprez kulturalnych wymienionych w powyższej tabeli wśród nich znajdują się między innymi: „Gminny Dzień Dziecka” – jest to impreza plenerowa, która odbywa się na boisku sportowym, za budynkiem Urzędu Gminy, a jej głównym organizatorem jest Biblioteka Publiczna w Jodłowniku oraz jej Filie Biblioteczne. Pierwszy raz impreza została zorganizowana w 1995 roku i od tego czasu corocznie cieszy się ogromną popularnością. Głównymi atrakcjami są występy dzieci i młodzieży, które prezentują utwory wokalno- muzyczne, układy taneczne oraz inscenizację. Dla najmłodszych uczestników imprezy organizatorzy przygotowują różne konkursy. W czasie uroczystości wszystkie dzieci otrzymują słodycze oraz napoje ufundowane przez Radę Gminy. „Święto Owocobrania – dożynki” połączone z Jarmarkiem Cysterskim i Targami Tradycyjnej i Regionalnej Żywności. Tradycja dożynkowa ma w Gminie szczególny charakter. Od wielu lat Biblioteka Publiczna włącza się czynnie w przygotowanie imprezy między innymi przygotowując wieńce dożynkowe. Od roku 2005 dożynki zostały połączone z Jarmarkiem Cysterskim i Targami Tradycyjnej i Regionalnej Żywności, dzięki czemu w atmosferze rodzinnego pikniku mieszkańcy okolicznych miejscowości mogą podziwiać stoiska prezentujące produkty żywności, wyroby przygotowane tradycyjnymi metodami oraz oglądać występy zespołów regionalnych. Podczas uroczystości Biblioteka Publiczna prezentowała stoisko z wyrobami twórców ludowych Gminy Jodłownik. „Gminny Przegląd Grup Kolędniczych”, po raz pierwszy został zorganizowany w 2007 roku, przez Bibliotekę Publiczną w Jodłowniku i będzie organizowany w kolejnych latach. W atmosferze świątecznych kolęd można było zobaczyć występy 11 grup kolędniczych z terenu gminy. Występy odbyły się w pomieszczeniach Parafialnego Kościoła w Jodłowniku. Mieszkańcy Gminy Jodłownik podejmują szereg działań mających na celu promowanie Gminy oraz bardzo aktywnie uczestniczą w życiu kulturalnym, o czym świadczą następujące fakty: W czerwcu 2003 roku galeria Sztuki Regionalnej Miejskiej Biblioteki Publicznej w Limanowej udostępniła sale 18 twórcom ludowym z terenu Gminy Jodłownik, gdzie prezentowali oni swoje rzeźby, obrazy, rysunki, architekturę. Mieszkańcy Powiatu mogli obejrzeć bardzo ciekawe malarstwo z wykorzystaniem elementów sztuki chińskiej; prace hafciarskie wykonane techniką: krzyżykową, richelieu, toledo; serwety wykonane techniką szydełkową; tkactwo artystyczne; zdobnictwo strojów regionalnych; obrazy haftowane 18 Sołectwo Jodłownik, Gmina Jodłownik, Powiat Limanowski, Województwo Małopolskie Plan Odnowy Miejscowości Jodłownik na lata 2009 - 2017
wełną oraz kompozycje kwiatowe wykonane z bibuły. Należy nadmienić również, że obecnie w placówkach bibliotecznych Gminy Jodłownik odbywają się wystawy twórców w tzw. „Galerii Małego Obrazu”. W 2003 roku w Filii Bibliotecznej Krasne Lasocice, został zapoczątkowany i odbywa się co roku Gminny Konkurs Plastyczny pt. „Pisanki Wielkanocne”, którego celem jest podtrzymanie tradycji wykonania barwnie dekorowanych pisanek oraz rozwijanie i pogłębienie zainteresowań dzieci i młodzieży zwyczajami i tradycją regionalną. Konkursowi towarzyszy wystawa prac uczestników. W listopadzie 2003 roku odbyła się I edycja gminnego konkursu fotograficznego pt. „Perełki naszej Gminy”. Głównym celem konkursu było ukazanie poprzez fotografie piękna Gminy, poznanie jej historii, kultury oraz tradycji regionu. II edycja konkursu miała miejsce w listopadzie 2004 r. p.t. „Przydrożne kapliczki i krzyże”. W pomieszczeniach Biblioteki Gminnej wyeksponowano 213 fotografii, które były dziełem 63 uczestników. Należy zaznaczyć, że uczniowie wykazali niezwykłe zaangażowanie i ogromny wkład prac, za co zostali nagrodzeni upominkami i dyplomami ufundowanymi przez Radę Gminy z Panem Wójtem na czele . Planowane są kolejne cykle tego konkursu pt. „Gmina Jodłownik na starej fotografii”. W lutym 2007 roku Biblioteka Publiczna w Jodłowniku przeprowadziła eliminacje gminnego etapu konkursu plastycznego pt. „Kiedy dzwonię po straż pożarną”, do którego zgłosiło się 74 uczestników ze Szkół Gminy. Pokonkursowa wystawa prac dzieci i młodzieży była ogólnodostępna dla wszystkich zainteresowanych. W ramach ogólnopolskiej akcji „Cała Polska czyta dzieciom” w bibliotekach Gminy Jodłownik prowadzone są spotkania, na których czytane są wiersze i bajki najmłodszym mieszkańcom. Spotkania tego typu organizowane są szczególnie w okresie ferii zimowych i wakacji, aby w sposób pożyteczny uprzyjemnić dzieciom czas wolny. Przez cały rok również w placówkach Bibliotek Gminy Jodłownik odbywają się lekcje biblioteczne organizowane dla uczniów Szkół Podstawowych i Gimnazjów, na których młodzież dowiaduje się w jaki sposób: korzystać z dostępnych księgozbiorów i katalogu biblioteki, z czytelni internetowej i baz katalogów Bibliotek, wyszukiwać informacje na dany temat, korzystać z Encyklopedii i Słowników. Lokalni artyści i twórcy Duże znaczenie kulturalne dla Gminy ma działalność miejscowych artystów i rzeźbiarzy. Wśród nich można wymienić mieszkańców Szyku - Elżbietę i Piotra Zbrożków, absolwentów Wydziału Rzeźby Krakowskiej Akademii Sztuk Pięknych. W swojej twórczości oprócz tradycyjnych materiałów stosują unikatowe własne techniki, wykorzystując w tym celu słomę, papier i łyko. Uczestniczą w zagranicznych plenerach rzeźbiarskich, w konkursach zbiorowych i indywidualnych, nierzadko również prezentują swoje rzeźby podczas różnorodnych imprez dla celów promocyjnych Gminy. Jedną z prac artystów, gobelin obrazujący mapę gminy, można podziwiać w Urzędzie Gminy w Jodłowniku Ważną rolę na terenie gminy odgrywa również powołane 13 lipca 1926 roku Stowarzyszenie regionalne pod nazwą Związek Szczyrzycan, którego siedziba znajduje się w Szczyrzycu. Związek ten podejmuje szereg działań, mających na celu rozwój i uatrakcyjnienie terenów gminnych. Dzięki Stowarzyszeniu między innymi upaństwowiono prowadzoną przez Cystersów szkołę podstawową oraz wybudowano w czynie społecznym funkcjonujący do dzisiaj budynek szkolny w stylu zakopiańskim. Związek Szczyrzycan jest także twórcą zespołu Pieśni i Tańca „Szczyrzycanie” oraz zespołu dziecięcego „Mali Szczyrzycanie”, które mają w swoim dorobku wiele nagród zdobytych na różnych festiwalach i przeglądach folklorystycznych. „Szczyrzycanie” prezentują folklor lachów szczyrzyckich na estradach całej Polski. Na uwagę 19 Sołectwo Jodłownik, Gmina Jodłownik, Powiat Limanowski, Województwo Małopolskie Plan Odnowy Miejscowości Jodłownik na lata 2009 - 2017 zasługuje fakt, że zespół uczestniczył w nagraniach płyty „Życzymy, życzymy”, która dedykowana była Ojcu Świętemu Janowi Pawłowi II. Prasa lokalna Na terenie Gminy Jodłownik ukazuje się samorządowy informator Gminy p.n. „Kurier z Jodłownika”, który porusza najważniejsze problemy lokalnej społeczności, a także dostarcza mieszkańcom informacji na temat obchodzonych uroczystości, podjętych lub zrealizowanych inwestycji na terenie poszczególnych sołectw. Na terenie sołectwa Jodłownik znajdują się następujące instytucje użyteczności publicznej: Urząd Gminy w Jodłowniku. Gminna Biblioteka Publiczna w Jodłowniku (budynek Urzędu Gminy) – czytelnia internetowa otwarta w godzinach pracy bibliotek. Urząd Pocztowy. Niepubliczny Zakład Opieki Zdrowotnej w Jodłowniku (Ośrodek Zdrowia). Filia Przedszkola w Szczyrzycu. Zespół Szkół w Jodłowniku (Szkoła Podstawowa i Gimnazjum).
4.5. Infrastruktura techniczna Wieś Jodłownik ma dostępność komunikacyjną drogami gminnymi i lokalnymi do innych miejscowości. Komunikacja publiczna leży w gestii PKS oraz prywatnych przewoźników (busy). Autobusy oraz busy kursują w Kierunku Limanowej (mniej więcej do 10 kursów), do Krakowa i Nowego Sącza. Jeśli chodzi o ruch lokalny to kursy odbywają się w kierunku Dobrej, Skrzydlnej, Szczyrzyca i Tymbarku. Wieś Jodłownik jako jedyna posiada sprawnie funkcjonujący system odprowadzania i oczyszczania ścieków bytowo gospodarczych, obecnie korzysta z niego ok. 40% mieszkańców. Długość sieci wodociągowej na tym terenie wynosi 10 km, korzysta z niej ok. 60% mieszkańców. W przyszłości władze Gminy planują wybudowanie dodatkowych 7 km sieci wodociągowej oraz 13,4 km sieci kanalizacyjnej. 4.6. Gospodarka i rolnictwo Sołectwo Jodłownik, jak i cała Gmina ma charakter rolniczy, ukształtowanie terenu, w szczególności nasłonecznione stoki gór i pagórków idealnie nadają się do uprawy sadownictwa oraz krzewiarstwa. Cześć gospodarstw rolnych prowadzi również hodowlę bydła mlecznego oraz trzody chlewnej. Powierzchnia użytków rolnych stanowi aż 92% powierzchni sołectwa. Grunty orne zajmują ponad 54% (326) powierzchni, natomiast sady rozciągają się na powierzchni 130 ha, wśród nich wymienić można: jabłonie -91 ha, grusze – 3 ha, śliwy 7 ha oraz krzewy jagodowe – 29 ha. Łąki i pastwiska stanowią 17% użytków rolnych. Lasy i grunty leśne zajmują 44,3 ha, w 52% są własnością prywatną. Teren nieużytków jest niewielki, ponieważ nie przekracza nawet 1 ha.
Tab. 4.6.1. Struktura gruntów rolnych na terenie sołectwa Jodłownik. Rodzaj gruntów Powierzchnia Udział
20 Sołectwo Jodłownik, Gmina Jodłownik, Powiat Limanowski, Województwo Małopolskie Plan Odnowy Miejscowości Jodłownik na lata 2009 - 2017
[ha] procentowy [%] Użytki rolne 550 92,48 - grunty orne 326 54,81 - sady 130 21,86 - łąki i pastwiska 94 15,80 Lasy 44,3 7,45 - w tym państwowe 23 3,87 Nieużytki 0,42 0,07 OGÓŁEM 594,72 100,00 Źd ró ło: Opracowanie własne na podstawie danych z Urzędu Gminy w Jodłowniku.
Na terenie Jodłownika prosperuje 257 gospodarstw rolnych. Najliczniejszą grupę stanowią gospodarstwa o powierzchni od 1 do 5 ha (50,19%). Gospodarstwa do 1 ha, zwane często działkami rolnymi, posiadają udział w ogólnej liczbie gospodarstw na niewiele niższym poziomie 43,19%. W zdecydowanej mniejszości (5,84%) natom iast zna jdują się gospodarstwa, których powierzchnia kształtuje się w granicach od 5 do 10 ha, rz adkością są także gospodarstwa liczące powyżej 10 ha. Na terenie wsi Jodłownik obecnie działają 2 takie g ospodars twa.
Tab. 4.6.2. Charakterystyka gospodarstw pod względem powierzchni. Powierzchnia [ha] Razem do 1 1 - 5 5 - 10 powyżej 10 Liczba 111 129 15 2 257 gospodarstw Udział 43,19 50,19 5,84 0,78 100,00 procentowy [%] Źd ró ło: Opracowanie własne na podstawie danych z Urzędu Gminy w Jodłowniku.
Według danych z GUS za rok 2006 w Gminie Jodłownik zarejestrowane były 404 podmioty gospodarki narodowej, wśród których zdecydowaną większość stanowiły podmioty sektora prywatnego, bo aż 95% (381). W sektorze publicznym natomiast znajdowały się 23 jednostki gospodarcze, tj. 5%. Prawie 80% podmiotów w Gmin ie Jodłownik to osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą. Na drugim miejscu znajdują się stowarzyszenia i organizacje społeczne (18), natomiast trzecią pozycję zajmują równocześnie spółki handlowe (3) oraz spółdzielnie (3), których liczba jest niezmienna od 2004 roku.
21 Sołectwo Jodłownik, Gmina Jodłownik, Powiat Limanowski, Województwo Małopolskie Plan Odnowy Miejscowości Jodłownik na lata 2009 - 2017
Tab. 4.6.3. Liczba podmiotów gospodarczych wg sektorów w Gminie Jodłownik w latach 2004-2006. LATA PODMIOTY GOSPODARCZE 2004 2005 2006
SEKTOR PUBLICZNY
podmioty gospodarki narodo wej ogółem 24 23 23 państwowe i samorządowe jednostki 21 21 21 prawa budżetowego ogółem przedsiębiorstwa państwowe 0 00
spółki handlowe (prawa handlowego) 0 0 0 spółki handlowe (prawa hand lowego) 000 z udziałem kapitału zagranicznego państwowe i samorząd. jedno stki prawa 000 budżetowego gospodarstwa p omocnicze SEKTOR PRYWATNY
podmioty gospodarki narodowej ogółem 372 365 381 osoby fizyczne prowadzące działalność 313 307 323 gospodarczą spółki handlowe (prawa handlowego) 3 3 3 spółki handlowe (prawa handlowego) 000 z udziałem kapitału zagranicznego spółdzielnie 3 3 3
fundacje 0 0 0
stowarzyszenia i organizacje społeczne 18 18 18
OGÓŁEM PODMIOTY 396 388 404
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych z GUS.
Na terenie Jodłownika działa obecnie 38 firm, co stanowi ponad 13% ogółu podmiotów w Gminie. Aż 47,36% (18) z nich prowadzi działalność związaną z handlem hurtowym, detalicznym, naprawą pojazdów, samochodów, motocykli oraz artykułów użytku osob istego i domowego. Biorąc pod uwagę lata 2004-2007 można stwierdzić, że ich liczba stopniowo się zwiększała, ponieważ w roku 2004 takich firm na terenie Jodłownika było 11, a w chwili obecnej jest 18. Kolejne miejsce zajmują firmy należące do następujących sekcji: D – przetwórstwo przemysłowe, F – budownictwo, I – transport, gospodarka magazynowa i łączność oraz N – ochrona zdrowia i pomoc społeczna. Ich liczba w poszczególnych sekcjach jest równa 4. Na trzeciej pozycji znajdują się podmioty zajmujące się obsługą nieruchomości, wynajmem i usługami związanymi z prowadzeniem działalności gospodarczej. Liczba tych firm jest niezmienna od 2004 roku, tak jak w przypadku sekcji M – Edukacja. W sekcji H – hotele i restauracje w roku 2006 pojawiła się 1 firma i działa do chwili obecnej.
22 Sołectwo Jodłownik, Gmina Jodłownik, Powiat Limanowski, Województwo Małopolskie Plan Odnowy Miejscowości Jodłownik na lata 2009 - 2017
Tab. 4.6.4. Liczba podmiotów gospodarczych na obszarze sołectwa Jodłownik, z uwzględnieniem podziału na sekcje PKD w latach 2004 -2007. SYMBOL LATA RODZAJ DZIAŁALNOŚCI SEKCJI 2004 2005 2006 2007 Przetwórstwo przemysłowe D 3 3 3 4 Budownictwo F 3 3 3 4 Handel hurtowy i detaliczny, naprawa pojazdów, samochodów G 11 12 16 18 i motocykli oraz artykułów użytku osobistego i domowego Hotele i restauracje H 0 0 1 1 Transport, gospodarka I 4 4 4 4 magazynowa i łączność Obsługa nieruchomości, wynajem i usługi związane z prowadzeniem K 2 2 2 2 działalności gospodarczej Edukacja M 1 1 1 1 Ochrona zdrowia i pomoc N 3 3 4 4 społeczna OGÓŁEM 27 28 34 38 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych z Urzędu Gminy w Jodłowniku.
Rys. 4.6.5. Zmiany w liczbie podmiotów gospodarczych na terenie sołectwa Jodłownik.
40 35 38 34 30 25 27 28 20 15 10 5 0 2004 rok 2005 rok 2006 rok 2007 rok
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych z Urzędu Gminy w Jodłowniku.
W roku 2005 liczba pracujących na terenie gminy wynosiła 403 osoby i w porównaniu do roku poprzedniego była większa o 54 osoby. Zdecydowana większość, bo aż 65% była zatrudniona, w sektorze publicznym, natomiast w sektorze prywatnym pracowały 143 osoby. Wśród ogólnej liczby zatrudnionych prawie 62% to kobiety (249 osób). Najwięcej pracujących odnotowano w usługach nierynkowych (233 osoby), natomiast najmniejszą grupę tworzyli zatrudnieni w rolnictwie, łowiectwie i leśnictwie (26 osób).
23 Sołectwo Jodłownik, Gmina Jodłownik, Powiat Limanowski, Województwo Małopolskie Plan Odnowy Miejscowości Jodłownik na lata 2009 - 2017
Tab. 4.6.6. Struktura zatrudnienia w Gminie Jodłownik według głównych rodzajów działalności. Wyszczególnienie Liczba osób p racujących w latach 2004 2005 Rolnictwo, łowiectwo, leśnictwo, 26 26 rybołówstwo Przemysł, budownictwo 47 78 Usługi rynkowe 66 66 Usługi nierynkowe 210 233 RAZEM 349 403 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych z Urzędu Gminy w Jodłowniku
Najwięksi pracodawcy zlokalizowani na terenie miejscowości Jodłownik: Urząd Gminy w Jodłowniku Urząd Pocztowy Bank Spółdzielczy oddział w Jodłowniku Bank Spółdzielczy Rzemiosła oddział Jodłownik Zespół Szkól Publicznych w Jodłowniku Sklepy Spożywcze, przemysłowe, zakład masarski, firmy ogólnobudowlane. Restauracja „Parkowa”, Pensjonat „Kostrza”.
Według danych Urzędu Gminy w Jodłownik można rozróżnić mieszkańców wg ekonomicznych kategorii wiekowych. Jest to jednak potencjalny rozkład liczby ludności w poszczególnych grupach, ponieważ nie ma informacji na temat czy wszystkie osoby w tym przedziale wiekowym wykonują pracę przynoszącą dochód lub są zarejestrowane jako bezrobotne. Dotyczy to głównie ludność w wieku produkcyjnym. Na dzień 27 sierpnia 2007 roku struktura ludności przedstawia się bardzo korzystnie, ponieważ ludność w wieku produkcyjnym stanowi ponad 60% ogółu mieszkańców wsi, a udział ludności w wieku przedprodukcyjnym w ogólnej liczbie mieszkańców wynosi ponad 25%. Jeśli chodzi o liczbę mieszkańców w wieku poprodukcyjnym to na terenie sołectwa Jodłownik jest ok. 150 takich osób.
Tab. 4.6.7. Potencjalny podział liczby ludności według rodzaju aktywności na rynku pracy. Procentowy udział w Wiek Ludność [os.] stosunku do ogółu mieszkańców [%] Przedprodukcyjny 290 25,64 Produkcyjny 689 60,92 Poprodukcyjny 152 13,44 OGÓŁEM 1131 100,00 Ź ródło: Opracowanie własne na podstawie danych z Urzędu Gminy w Jodłowniku.
Liczba osób bezrobotnych na terenie Gminy Jodłownik stopniowo zmniejszała się. W roku 2005 wynosiła 547 osób i była niższa od liczby osób bezrobotnych zarejestrowanych w roku ubiegłym o 19,6% (133 osoby), w roku następnym spadek był nieco niższy bo o ok. 9%.
24 Sołectwo Jodłownik, Gmina Jodłownik, Powiat Limanowski, Województwo Małopolskie Plan Odnowy Miejscowości Jodłownik na lata 2009 - 2017
Tab. 4.6.8. Liczba bezrobotnych na terenie Gminy Jodłownik w latach 2004-2006. Lata Wyszczególnienie 2004 2005 2006 Liczba bezrobotnych 680 547 496 ogółem - w tym kobiety 319 290 267
Źródło: Opracowanie własne na pod stawie danych z Urzędu Gminy w Jodłowniku.
Rys. 4.6.9. Zmiany w liczbie pracujących na terenie Gminy Jodłownik w latach 2004-2006.
800 700 600 680
500 547 496 400 300 319 290 200 267 100 0 2004 r. 2005 r. 2006 r.
Liczba bezrobotnych ogółem Bezrobotne kobiety
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych z Urzędu Gminy w Jodłowniku.
Według danych z Urzędu Pracy w Limanowej obecnie (II kwartał 2007) na terenie Gminy Jodłownik bez pracy pozostaje 376 osób, co stanowi 5% liczby bezrobotnych w Powiecie. (Liczba bezrobotnych w powiecie na dzień 30.06.2007 r. – 7442 osoby). Najwięcej osób pozostających bez pracy zarejestrowano w przedziale wiekowym od 18 do 24 lat, natomiast najmniejszy odsetek (0,5%) stanowią osoby w wieku od 60 do 64 lat.
Tab. 4.6.10. Liczba bezrobotnych zarejestrowanych w Gminie Jodłownik i Powiecie Limanowskim w II kwartale 2007 roku. Przedziały wiekowe w latach Liczba Wyszczególnienie bezrobotnych 18 - 24 25 - 34 35 - 44 45 - 54 55-59 60-64 ogółem Gmina Jodłownik 133 93 62 76 10 2 376 Powiat 1890 1983 1822 1475 250 22 7442 Limanowski Źródło: Opracowanie własne na podstawie Urzędu Pracy w Limanowej.
25 Sołectwo Jodłownik, Gmina Jodłownik, Powiat Limanowski, Województwo Małopolskie Plan Odnowy Miejscowości Jodłownik na lata 2009 - 2017
Tab. 4.6.11. Liczba osób bezrobotnych ze względu na wykształcenie w Gminie Jodłownik i w Powiecie Limanowskim (II kw. 2007 r.) Wykształcenie Policealne Podstawowe Wyszczególnienie Średnie Zasadnicze Razem wyższe i średnie i niepełne ogólnokszt. zawodowe zawodowe podstawowe Gmina Jodłownik 11 108 36 125 96 376 Powiat Limanowski 274 1783 776 2553 2056 7442 Źródło: Opracowanie własne na podstawie UP w Limanowej.
Według tych samych danych największą grupę bezrobotnych w Gminie Jodłownik, stanowią osoby z wykształceniem zasadniczym zawodowym (125 osób). Na drugim miejscu znajdują się mieszkańcy, legitymujący się wykształceniem policealnym i średnim zawodowym, natomiast najmniejszy problem ze znalezieniem pracy mają osoby posiadające wykształcenie wyższe. Stanowią one niecałe 3% ogólnej liczby bezrobotnych w Gminie Jodłownik. Najwięcej osób bezrobotnych, znajduje się w grupie, która nie posiada stażu pracy. Stanowi ona ponad 37% ogółu bezrobotnych w gminie. Kolejne miejsce w liczbie 80 (21%) zajmują osoby, których staż pracy nie przekracza 1 roku. Najmniejszy odsetek, bo niecały 1% stanowią osoby mające na swoim koncie ponad trzydziestoletni staż pracy.
4.7. Kapitał społeczny i ludzki Na terenie sołectwa działa Ochotnicza Straż Pożarna. OSP Jodłownik powstała w 1934 roku, liczy 61 członków czynnych, 7 honorowych, 8 wspierających i 36 członków Młodzieżowej Drużyny Pożarniczej, Ludowy Klub Sportowy, Koło łowieckie „SZARAK”, które formalnie powstało w 1947, jednak „pamięta” czasy Romera – który jeszcze wcześniej podjął pracę łowiecką i angażował w nią miejscowych chłopów. Obecnie liczy 41 członków i gospodaruje na 9 tys. ha, posiada również własną strzelnicę. Angażuje się także w działalność, której celem jest modernizacja obiektów, a następnie ich przystosowanie do rekreacji i wypoczynku. Koło Gospodyń Wiejskich.
26 Sołectwo Jodłownik, Gmina Jodłownik, Powiat Limanowski, Województwo Małopolskie Plan Odnowy Miejscowości Jodłownik na lata 2009 - 2017
5. ANALIZA SWOT MIEJSCOWOŚCI JODŁOWNIK
Tab. 5.1. Analiza SWOT miejscowości Jodłownik. MOCNE STRONY SŁABE STRONY
Siedziba Gminy Jodłownik Brak wystarczającego zaplecza Niewielka odległość od dużych kulturalno-rozrywkowego – Domu ośrodków miejskich – Kraków (50 km), Kultury Limanowa (20 km) – warunki dla Słabo rozwinięta oferta kulturowa – nie turystyki weekendowej ma możliwości nabycia wytworów Bliskie sąsiedztwo z miejscowością lokalnego rzemiosła Szczyrzyc, która jest „wizytówką” Gminy Brak wystarczającego zaplecza (zabytki, szlaki turystyczne, piesze turystycznego (miejsc noclegowych) i rowerowe itp., centrum życia Większość dróg wymaga gruntownego kulturalnego, Spółdzielnia „Jodlim”.) remontu
Bliskie sąsiedztwo z sołectwem Góra Św. Emigracja młodych osób do większych Jana – duże zagłębie owocowe. ośrodków miejskich Nowoczesne i wysoko rozwinięte sady
jabłoniowe tej miejscowości znane są Teren nie odkryty turystycznie całej Polsce Mała liczba alternatywnych dla rolnictwa 15 km odległość od Gminy Tymbark- miejsc pracy w samej miejscowości krajowego producenta soków Położenie poza obszarem parków Zabytki i atrakcje: narodowych i krajobrazowych - Zabytkowy kościół z 1585 znajdujący Ograniczone środki finansowe Budżetu się na „Szlaku Architektury Drewnianej” Gminy Jodłownik - Koło łowieckie „SZARAK” Sprawnie funkcjonujący system odprowadzania ścieków bytowo- gospodarczych – oczyszczalnia ścieków Duża zaradność i aktywność lokalnych władz
SZANSE ZAGROŻENIA
Bliskie sąsiedztwo ze wsią Szczyrzyc Mała promocja miejscowości Bliskie sąsiedztwo z „zagłębiem w publikacjach Gminy Jodłownik, owocowym” Górą Św. Jana Powiatu Limanowskiego
Warunki klimatyczno-glebowe do Obawa lub niechęć mieszkańców do rozwoju sadownictwa, krzewiarstwa zakładania własnej działalności i hodowli bydła gospodarczej
Wysokie walory krajobrazowe nie odkryte Zbyt niski standard oferowanych usług przez turystów może zniechęcić turystów do ponownego odwiedzenia tej miejscowości
Promocja sołectwa w publikacjach Gminy Jodłownik, Powiatu W przypadku szybkiego wzrostu bazy Limanowskiego noclegowej może zaistnieć problem pozyskania odpowiedniej liczby turystów 27 Sołectwo Jodłownik, Gmina Jodłownik, Powiat Limanowski, Województwo Małopolskie Plan Odnowy Miejscowości Jodłownik na lata 2009 - 2017
Przynależność do Euroregionu TATRY Niewielkie zainteresowanie potencjalnych Współpraca z miejscowością o zbliżonym inwestorów terenem sołectwa, charakterze z terenu Euroregionu Tatry wynikające z braku odpowiedniej w ramach Programu Współpracy promocji i udogodnień dla tego typu Transgranicznej Rzeczpospolita Polska – działalności Republika Słowacka. Konkurencja sąsiednich miejscowości np. Podejmowanie dalszych starań Szczyrzyca o pozyskanie środków pomocowych UE Konkurencja miejscowości z sąsiednich dla tutejszego środowiska wiejskiego gmin tj. Tymbark, Raciechowice, Sprzyjająca polityka regionalna, w tym Limanowa adresowana do rozwoju obszarów Brak inwestycji kapitałowych wiejskich. w rolnictwo Przyciągnięcie inwestorów na obszar miejscowości – nowe miejsca pracy Wykorzystanie bliskości rynków Krakowa i Limanowej dla promocji sołectwa Moda na wyjazdy weekendowe za miasto, „ucieczka na łono natury” (bliskość dużych aglomeracji miejskich – Kraków, Limanowa) Chęć odkrywania nieznanych obszarów turystycznie, ze względu na małe zatłoczenie i bliskość natury Obszar o dobrym, ciepłym klimacie, umożliwia przedłużenie sezonu o krótkie pobyty zwłaszcza pogodną jesienią
Źródło: Opracowanie własne.
28 Sołectwo Jodłownik, Gmina Jodłownik, Powiat Limanowski, Województwo Małopolskie Plan Odnowy Miejscowości Jodłownik na lata 2009 - 2017
6. OBSZARY STRATEGICZNE I KIERUNKI PRZYSZŁYCH DZIAŁAŃ ROZWOJOWYCH MIEJSCOWOŚCI JODŁOWNIK
Na podstawie analizy SWOT dokonanej w poprzednim rozdziale można zlokalizować obszary problemowe wsi, które hamują jej rozwój. Do nich należy infrastruktura kulturalna (problemy lokalowe), sportowa oraz techniczna, w szczególności zły stan dróg oraz braki w sieci wodociągowej i kanalizacyjnej. Analiza wykazała także braki, jeśli chodzi o bazę turystyczną: niewystarczająca liczba miejsc noclegowych, brak infrastruktury turystycznej oraz słabo rozwinięta oferta turystyczna – na terenie Jodłownika nie ma możliwości nabycia lokalnego rzemiosła. Niepokojącym zjawiskiem są także emigracje młodych ludzi do większych ośrodków miejskich, spowodowane głównie brakiem alternatywnych do rolnictwa miejsc pracy. Zaniedbania we wskazanych obszarach powstałe na przestrzeni ostatnich dziesięcioleci wynikają również z niedoinwestowania, spowodowanego m.in. ograniczeniami budżetu samorządu lokalnego. Dlatego szansą na przeprowadzenie planowanych inwestycji jest niewątpliwie Program Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013, który umożliwia dofinansowanie inwestycji realizowanych na terenach wiejskich. W związku z tym zidentyfikowano kierunki przyszłych działań miejscowości Jodłownik, które wspomogą jej rozwój. KIERUNKI PRZYSZŁYCH DZIAŁAŃ W MIEJSCOWOŚCI JODŁOWNIK I. OBSZAR – „INFRASTRUKTURA TECHNICZNO - SPOŁECZNA” Cel: Poprawa warunków życia mieszkańców Zadanie 1.1. Modernizacja dróg gminnych Zadanie 1.2. Rozbudowa sieci wodociągowej i kanalizacji sanitarnej Zadanie 1.3. Budowa i remont chodników w celu poprawienia bezpieczeństwa i estetyki miejscowości Zadanie 1.4. Tworzenie nowych miejsc parkingowych i postojowych Zadanie 1.5. Modernizacja oświetlenia ulicznego Zadanie 1.6. Modernizacja i remont infrastruktury społecznej Zadanie 1.7. Modernizacja Placu III Rzeczypospolitej – centrum administracyjno – usługowe miejscowości i gminy Jodłownik II. OBSZAR „POTENCJAŁ TURYSTYCZNY”
Cel: Stworzenie funkcjonalnego zaplecza turystycznego dla podniesienia atrakcyjności sołectwa
Zadanie 2.1. Tworzenie korzystnych warunków do powstawania działalności gospodarczej, w tym w szczególności gospodarstw agroturystycznych Zadanie 2.2. Wspieranie istniejących gospodarstw ekologicznych, agroturystycznych Zadanie 2.3. Wspomaganie rozwoju bazy gastronomicznej Zadanie 2.4. Promowanie miejscowych produktów: jabłka, śliwki, itp.
29 Sołectwo Jodłownik, Gmina Jodłownik, Powiat Limanowski, Województwo Małopolskie Plan Odnowy Miejscowości Jodłownik na lata 2009 - 2017
Zadanie 2.5. Zasadzenie jodeł w newralgicznych punktach Gminy – wizytówka (przy Urzędzie Gminy, Szkołach, przystankach autobusowych) Zadanie 2.6. Budowa kąpieliska i basenu Zadanie 2.7. Oznaczenie szlaków pieszych Zadanie 2.8. Utworzenie i oznakowanie ścieżek pieszych i rowerowych z dokładnym opisem czasu przejścia, bądź przejazdu oraz stopnia trudności Zadanie 2.9. Wprowadzenie jednolitego systemu oznakowania obiektów atrakcji turystycznej Zadanie 2.10. Zamieszczenie obok Urzędu Gminy i w innych centralnych punktach gminy tablic informacyjnych dotyczących zabytków i atrakcji godnych zobaczenia i zwiedzenia Zadanie 2.11. Utworzenie Punktu Informacji Turystycznej, dzięki któremu potencjalny turysta będzie mógł uzyskać kompleksową i aktualną informacje o miejscach noclegowych, organizowanych imprezach i oferowanych atrakcjach turystycznych, a także nabyć pamiątki z Gminy Jodłownik; prace miejscowych artystów, itp. Zadanie 2.12. Wykorzystanie istniejącej strony internetowej Gminy Jodłownik, w celu informowania o ciekawych inicjatywach, imprezach i zdarzeniach jakie mają miejsce na terenie Jodłownika i innych sołectw na terenie gminy Zadanie 2.13. Wykonanie profesjonalnych zdjęć zabytków, ciekawych miejsc w każdej porze roku, a następnie wykonanie widokówek Jodłownika i innych sołectw III. OBSZAR „ŻYCIE KULTURALNO – ROZRYWKOWE MIESZKAŃCÓW”
Cel: Pobudzenie aktywności mieszkańców do czynnego udziału w życiu kulturalno- rozrywkowym
Zadnie 3.1. Utworzenie centrum życia kulturalnego w Jodłowniku – dom kultury Zadanie 3.2. Modernizacja boiska sportowego, znajdującego się w centralnej części sołectwa Zadanie 3.3. Budowa hali sportowej przy Zespole Szkół Podstawowych w Jodłowniku Zadanie 3.4. Utworzenie klubu, w którym młodzież mogłaby spędzać aktywnie czas (grać w gry planszowe, uczyć się języków obcych lub gry na instrumentach) Zadanie 3.5. Wygospodarowanie miejsca w celu utworzenia placu zabaw dla dzieci Zadanie 3.6. Zachęcenie miejscowych przedsiębiorców do sponsorowania organizacji sportowo – kulturalnych IV. OBSZAR „RYNEK PRACY I BEZROBOCIE”
Cel: Aktywizacja ludności pozostającej bez pracy – walka z bezrobociem
Zadanie 4.1. Szkolenia w zakresie wykorzystania zdolności i umiejętności mieszkańców (rzemiosła i rękodzieła artystycznego)
30 Sołectwo Jodłownik, Gmina Jodłownik, Powiat Limanowski, Województwo Małopolskie Plan Odnowy Miejscowości Jodłownik na lata 2009 - 2017
Zadanie 4.2. Szkolenia w zakresie prowadzenia działalności gospodarczej, tworzenia małej gastronomii, gospodarstw agroturystycznych, rolnictwa i sadownictwa ekologicznego, itp. Zadanie 4.3. Organizowanie spotkań instruktażowych pn. ”Jak skutecznie poszukiwać pracy i niwelować skutki bezrobocia” Zadanie 4.4. Inicjatywy władz lokalnych i innych instytucji społecznych w realizacji projektów finansujących kształcenie i szkolenie mieszkańców (programu pomocowe UE) Zadanie 4.5. Próby pozyskania inwertora zewnętrznego w celu stworzenia miejsc pracy na terenie Jodłownika
31 Sołectwo Jodłownik, Gmina Jodłownik, Powiat Limanowski, Województwo Małopolskie Plan Odnowy Miejscowości Jodłownik na lata 2009 - 2017
7. OPIS PLANOWANYCH ZADAŃ INWESTYCYJNYCH 7.1. Inwestycje planowane do realizacji w latach 2009 - 2017 na terenie Jodłownika
Na terenie miejscowości planuje się wykonanie inwestycji, które w przyszłości przyczynią się do podniesienia standardu życia jej mieszkańców, zwiększenia ruchu turystycznego, a także rozwoju przedsiębiorczości.
1. ROZBUDOWA BUDYNKU DOMU KULTURY W JODŁOWNIKU Podniesienie standardu świadczonych usług kulturalnych oraz Cel wzbogacenie ich o nowe formy działalności, poprzez rozbudowę budynku domu kultury. Planowane lata realizacji 2010 Kwota 694 830,74 PLN Źródła finansowania Budżet Gminy Jodłownik, PROW na lata 2007 – 2013
2. ROZBUDOWA BUDYNKU DOMU KULTURY W JODŁOWNIKU – ETAP II Podniesienie standardu świadczonych usług kulturalnych oraz Cel wzbogacenie ich o nowe formy, poprzez rozbudowę budynku domu kultury. Planowane lata realizacji 2011 Kwota 605 169,26 PLN Źródła finansowania Budżet Gminy Jodłownik, środki zewnętrzne
3. BUDOWA WODOCIĄGU I KANALIZACJI DLA PRZYSIÓŁKA „MARKUSZOWA” Poprawa warunków życia mieszkańców oraz stanu środowiska Cel naturalnego Planowane lata realizacji 2009 - 2010 Kwota 3 500 000,00 PLN Źródła finansowania Budżet Gminy Jodłownik, środki zewnętrzne
4. BUDOWA BOISK SPORTOWYCH, SZTUCZNEJ NAWIERZCHNI (Z PROGRAMU ORLIK 2012) Cel Poprawa infrastruktury sportowej Planowane lata realizacji 2009 - 2010 Kwota 1 300 000,00 Budżet Gminy Jodłownik, Ministerstwo Sportu (333 000,00 Źródła finansowania PLN, Urząd Marszałkowski Woj. Małopolskiego 333 000,00 PLN)
32 Sołectwo Jodłownik, Gmina Jodłownik, Powiat Limanowski, Województwo Małopolskie Plan Odnowy Miejscowości Jodłownik na lata 2009 - 2017
5. POZYSKANIE TERENÓW POD DZIAŁALNOŚĆ INWESTYCYJNĄ, DALSZY ROZWÓJ BAZY SPORTOWEJ (BUDYNEK SOCJALNY DLA OBECNIE DZIAŁAJĄCEGO KLUBU), BUDOWA PLACU ZABAW Cel Poprawa infrastruktury sportowo-rekreacyjnej Planowane lata realizacji 2010 - 2015 Kwota 500 000,00 PLN Źródła finansowania Budżet Gminy Jodłownik, środki zewnętrzne
6. BUDOWA I MODERNIZACJA CHODNIKÓW WRAZ Z OŚWIETLENIEM Cel Poprawa bezpieczeństwa uczestników ruchu Planowane lata realizacji 2010 - 2012 Kwota 1 200 000,00 PLN Źródła finansowania Budżet Gminy Jodłownik, środki zewnętrzne
7. POZYSKANIE TERENÓW I BUDOWA HALI SPORTOWEJ WRAZ Z ZAPLECZEM PRZY ZESPOLE SZKÓŁ W JODŁOWNIKU Cel Utworzenie nowoczesnej bazy sportowej Planowane lata realizacji 2010 - 2015 Kwota 150 000,00 PLN Źródła finansowania Budżet Gminy Jodłownik, środki zewnętrzne
8. BUDOWA CENTRUM INFORMACJI TURYSTYCZNEJ WRAZ Z BUDOWĄ PARKINGU PRZY PARAFII W JODŁOWNIKU (SZLAK CYSTERSKI) Cel Rozwój turystyki w Jodłowniku Planowane lata realizacji 2009 - 2012 Kwota 2 100 000,00 Źródła finansowania Budżet Gminy Jodłownik (100 000,00 PLN), środki zewnętrzne
9. REGULACJA POTOKU TARNAWA WRAZ Z BUDOWĄ TRZECH MOSTÓW, W TYM DWÓCH W MIEJSCOWOŚCI JODŁOWNIK Poprawa jakości życia mieszkańców oraz stanu środowiska Cel naturalnego Planowane lata realizacji 2010 - 2013 Kwota 15 000 000,00 PLN Źródła finansowania Budżet Gminy Jodłownik, środki zewnętrzne
10. MODERNIZACJA DRÓG GMINNYCH NA TERENIE JODŁOWNIKA Cel Poprawa infrastruktury drogowej Planowane lata realizacji 2009 - 2017 Kwota 3 000 000,00 PLN Źródła finansowania Budżet Gminy Jodłownik, środki zewnętrzne
33 Sołectwo Jodłownik, Gmina Jodłownik, Powiat Limanowski, Województwo Małopolskie Plan Odnowy Miejscowości Jodłownik na lata 2009 - 2017
7.2. Szczegółowa charakterystyka inwestycji priorytetowej
Przedmiotem inwestycji jest rozbudowa budynku domu kultury w Jodłowniku, w którym obecnie odbywają się zajęcia o charakterze edukacyjnym, próby orkiestry, chóru, występy zespołów muzycznych, przeglądy kolędnicze oraz inne imprezy o charakterze kulturalnym. Obiekt jest jednocześnie siedzibą Ochotniczej Straży Pożarnej w Jodłowniku, spełnia funkcję bazy technicznej dla członków miejscowej OSP. Stanowi również miejsce okolicznościowych masowych imprez kulturalnych i rozrywkowych, organizowanych przez lokalną społeczność.
Rys. 7.2.1. Budynek gminny, który jest przedmiotem inwestycji.
Źródło: Wykonanie własne.
Zrealizowanie inwestycji pozwoli na optymalne wykorzystanie budynku gminnego, znajdującego się w sąsiedztwie Urzędu Gminy w Jodłowniku. Niewielkie modyfikacje obiektu pozwolą na stworzenie centrum życia kulturalnego – Domu Kultury w Jodłowniku, z którego będą mogli korzystać wszyscy mieszkańcy Gminy. Nowo powstała cześć budynku, a także ta już funkcjonująca będzie przyjazna dla osób niepełnosprawnych, ponieważ przyjęte rozwiązania konstrukcyjne niwelują wszelkie niedogodności jakie może napotkać osoba niepełnosprawna ruchowo.
Stan istniejący – dane techniczne: Powierzchnia zabudowy budynku istniejącego: 264,30 m2 Powierzchnia użytkowa budynku istniejącego: 553,45 m2
PARTER Sprzęt techniczny straży znajduje się w pomieszczeniach garażowych (w tzw. przyziemiu), w magazynie usytuowanym w północno-wschodniej części budynku oraz w pomieszczeniu biurowo-magazynowym. Wjazdy do wcześniej wspomnianych garażów, w liczbie trzy oraz główne wejście do budynku znajdują się również od strony północno-wschodniej. W przyziemiu, ponadto zlokalizowana jest siedziba banku spółdzielczego oraz sanitariaty, obok klatki schodowej, która prowadzi na kolejne dwie kondygnacje.
34 Sołectwo Jodłownik, Gmina Jodłownik, Powiat Limanowski, Województwo Małopolskie Plan Odnowy Miejscowości Jodłownik na lata 2009 - 2017
I PIĘTRO Na pierwszym piętrze budynku znajduje się sala widowiskowa, kuchnia służąca lokalnemu Kołu Gospodyń Wiejskich do organizowania kursów gotowania i pieczenia oraz dwa zaplecza magazyn owe. Pomieszczenia na I piętrze należą do Gminy Jodłownik – Gmina udostępnia je na wszelkiego rodzaju imprezy kulturalne.
II PIĘTRO Drugie piętro stanowią: od strony północno-wschodniej pomieszczenie, w którym zlokalizowane jest Internetowe Centrum Edukacyjno-Oświatowe prowadzone przez Ochotniczą Straż Pożarną w Jodłowniku, od strony południowo-zachodniej salka, w której odbywa się nauka gry na instrumentach muzycznych oraz ćwiczy młodzieżowy zespół muzyczny Ochotniczej Straży Pożarnej. Pomieszczenia usytuowane są po przeciwnych stronach wewnętrznego korytarza od klatki schodowej, który prowadzi do pomieszczenia magazynowego od strony północnej, z widoczną konstrukcją dachu i ściany szczytowej. Budynek posiada wewnętrzną instalację wodociągową, kanalizacyjną, elektroenergetyczną, system wentylacji grawitacyjnych oraz mechanicznych (kuchnia) i klimatyzacyjne w zespole indywidualnie zamontowanych klimatyzatorów.
STAN PROJEKTOWANY – DANE TECHNICZNE: Powierzchnia zabudowy budynku po rozbudowie 421,41 m2 Powierzchnia użytkowa w rozbudowanej części budynku: 247,42 m2, w tym: parter 122,73 m2 pierwsze piętro 124.69 m2 Powierzchnia użytkowa budynku po rozbudowie 800,87 m2 Kubatura budynku po rozbudowie 4 840,00 m2
Rozbudowa budynku Domu Kultury w Jodłowniku będzie polegała na wykonaniu dodatkowych pomieszczeń od strony północno-zachodniej i południowo-zachodniej, dopasowanie do istniejących wysokości kondygnacji, wykonanie tarasu widokowego nad częścią od strony północno-zachodniej i od strony południowo-zachodniej.
ROZWIĄZANIA FUNKCJONALNE Rozbudowa istniejącego budynku ma na celu poszerzenie funkcji użyteczności publicznej w części parterowej i powiększenie dotychczasowej funkcji kulturalno-rozrywkowej wraz z zapleczem kuchennym i magazynowym na wyższych piętrach. PARTER W przyziemiu projektuje się pomieszczenia przeznaczone na świetlicę wiejską z kafejką internetową ogólnodostępną dla mieszkańców wraz z zespołem sanitarno-socjalnym dla personelu oraz pomieszczeniami archiwum. Obok zlokalizowane będą pomieszczenia łączone
35 Sołectwo Jodłownik, Gmina Jodłownik, Powiat Limanowski, Województwo Małopolskie Plan Odnowy Miejscowości Jodłownik na lata 2009 - 2017 z funkcją kuchni na pierwszym piętrze, wraz z windą towarowo-osobową i maszynownią. Dodatkowo w skrzydle od strony południowo-zachodniej projektuje się pomieszczenie sali dydaktycznej z zapleczem socjalnym oraz pomieszczenie kotłowni.
I PIĘTRO Pierwsze piętro rozbudowanej części zajmuje zaplecze kuchni, w skład którego wchodzą: pokój socjalny personelu kuchni, zmywalnia brudnych naczyń, pomieszczenie do zmywania warzyw, wyparzalnia jaj, pomieszczenie lodówek oraz przedsionek windy. Wymienione pomieszczenia są niezbędne dla działalności prowadzonej przez Koło Gospodyń Wiejskich w Jodłowniku. Ponadto sala widowiskowo-treningowa istniejącego budynku zostanie poszerzona o nowe pomieszczenie. Na tym samym poziomie planuje się przebudowę dwóch istniejących pomieszczeń zaplecza kuchni na pomieszczenia sanitarne, z których jedno dostępne będzie z pokoju socjalnego kuchni, drugie funkcjonować będzie jako wc dla kobiet.
II PIĘTRO Drugie piętro stanowi przebudowę istniejących pomieszczeń na cele widowiskowe imprez oraz przebudowę jednego z magazynów na funkcję wc dla mężczyzn. Dodatkowo planuje się wykucie w istniejącej ścianie szczytowej od strony południowo-zachodniej i ścianie zewnętrznej od strony północno-zachodniej dwóch przejść na poziom tarasu widokowego. Kondygnacje nowego skrzydła budynku przewidują dopasowanie się poziomem z istniejącymi stropami. Ponadto projekt przewiduje wyburzenie części stropu nad pierwszym piętrem oraz podciągu żelbetowego opartego na słupach kondygnacji pierwszego piętra i ściany zewnętrznej szczytowej. W związku z usunięciem stropu oraz ścian działowych, pomieszczenie sali widowiskowej imprez drugiego piętra uzyskają pustkę nad pierwszym piętrem i dodatkowo po wyburzeniu ścian działowych w ich miejsce projektuje się balustradę stalową.
OPIS ZMIAN W CZĘŚCI ISTNIEJĄCEJ
PARTER W przyziemiu od strony południowo-zachodniej, w miejscu planowanej rozbudowy, zakłada się wymontowanie i zamurowanie okien i drzwi w miejscu powstania ściany konstrukcyjnej nowego skrzydła budynku. Istniejące pomieszczenie WC w przyziemiu zostanie zlikwidowane i na miejscu projektuje się nową funkcję pomieszczeń świetlicy wiejskiej z kafejką internetową, które będą połączone z pomieszczeniami powstałymi w nowym rozbudowanym skrzydle. Dodatkowo planuje się wykonanie pomieszczenia magazynowego, pod biegami oraz duszy klatki schodowej na parterze, wraz z budową ścian i zadaszenia przedmiotowego pomieszczenia na poziomie pierwszego piętra. Istniejący przyłącz wodociągowy, zlokalizowany w pomieszczeniu technicznym OSP, przenosi się do pomieszczenia kotłowni. Przewidziana do wymiany jest balustrada schodów wewnętrznych. W miejsce istniejącej projektuje się nową w konstrukcji stalowej zdolnej, do przeniesienia obciążeń platformy schodowej dla osób niepełnosprawnych.
I PIĘTRO W byłych pomieszczeniach zaplecza wymurowane zostaną kabiny wc, poprzez ścianki działowe 6,5 cm do wysokości 240 cm. Ponadto, poprzez wyburzenie ścianki z obecnie założonymi drzwiami wejściowymi oraz cofnięcie ścianki z drzwiami do wnętrza pomieszczenia ulegnie przebudowie wejście do planowanego wc dla kobiet. Okna w ścianie zewnętrznej pomieszczeń wc zostaną zmniejszone w poziomym wymiarze do wielkości 90 cm.
36 Sołectwo Jodłownik, Gmina Jodłownik, Powiat Limanowski, Województwo Małopolskie Plan Odnowy Miejscowości Jodłownik na lata 2009 - 2017
W celu połączenia pomieszczenia wc personelu kuchni z zapleczem socjalnym, w nowym skrzydle budynku, planowane jest przebicie w ścianie zewnętrznej, przy czym istniejące drzwi wejściowe od strony klatki schodowej zostaną zlikwidowane, a następnie zamurowane. Z istniejącej klatki schodowej projektuje się przejście do nowej części budynku, poprzez wyburzenie dwóch otworów drzwiowych w istniejącej ścianie szczytowej. Sala widowiskowa otrzymuje powiększenie swojej powierzchni za pomocą przebić przez istniejącą ścianę zewnętrzną (strona południowo-zachodnia) w miejscach okien, od podłogi do wysokości istniejących nadproży okiennych. Jedno z okien od strony elewacji południowo-zachodniej zostanie wymontowane, a następnie zamurowane. Istniejąca zabudowa kuchni zostanie zlikwidowana. Na całej powierzchni sali widowiskowej wraz z nową częścią dobudowy oraz na klatce schodowej zostanie wykonana nowa posadzka w postaci płytek ceramicznych podłogowych z atestem na właściwości antypoślizgowe.
II PIĘTRO W związku z budową tarasu widokowego od strony ściany szczytowej, części południowo-wschodniej i południowo-zachodniej, planuje s ię przebicie w istniejącej zewnętrznej ścianie, dwóch otworów drzwiowych, wraz z jednoczesnym uzupełnieniem likwidowanego otworu okiennego oraz wykonanie przejścia poprzez przebicie podokiennika w pomieszczeniu sali imprez. Pomieszczenie obecnie funkcjonujące jako magazyn zostanie zaadoptowane na wc dla mężczyzn, poprzez zabudowę ścianek działowych o grubości 6,5 cm na wysokość 240 cm. Ściany działowe wzdłuż korytarza będą usunięte w celu powiększenia pomieszczenia sali imprez (północno-wschodnia część piętra). Część stropu nad pierwszym piętrem od północno-wschodniej ściany szczytowej do pierwszego słupa zostanie usunięte wraz z żelbetowym podciągiem. W ten sposób pomieszczenie drugiego piętra – sala widowiskowa uzyska pustkę nad dolną kondygnacją i zostaje ograniczone stalową balustradą. Nad wymienioną częścią pomieszczenia zostanie zamontowany sufit podwieszany na stalowym stelażu. W części klatki schodowej (obok wejścia do sali balowej) w istniejącym stropie wykonane zostanie przebicie o wymiarach 80 cm x 80 cm oraz zamontowanie na ścianie klamer, dla potrzeb dojścia do wieży obserwacyjnej.
DOSTĘPNOŚĆ DLA OSÓB NIEPEŁNOSPRAWNYCH Zarówno nowo powstała część budynku jak i już istniejąca w trakcie rozbudowy zostanie przystosowana do potrzeb osób poruszających się na wózkach inwalidzkich. Dzięki wykonaniu pochylni o spadku 6%, zniwelowane będą wszelkie progi wejść publicznych do budynku. Planuje się także wykonanie nowej balustrady na istniejącej klatce schodowej wewnątrz budynku, w celu dostosowania wymaganej szerokości biegu do wymiaru 120 cm oraz zapewnienia odpowiedniej nośności dla montażu platformy schodowej na wózki inwalidzkie. Na parterze powstanie także pomieszczenie wc, dostosowane specjalnie dla osób niepełnosprawnych.
ZABEZPIECZENIA PRZECIWPOŻAROWE Budynek gminny po rozbudowie będzie zaliczony do kategorii zagrożenia ludzi ZLI (w myśl Rozporządzenia Ministra Infrastruktury, z dnia 12.04.2002 r., w sprawie warunków technicznych jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie – Dz. U. z 2002 r. Nr 75, poz. 690) i jako budynek niski, odznacza się klasą odporności pożarowej B. Podstawowe elementy budynku jak: konstrukcja nośna, dach wraz z pokryciem, ściany zewnętrzne i wewnętrzne wykonane będą z materiałów, spełniających wymaganą odporność pożarową
37 Sołectwo Jodłownik, Gmina Jodłownik, Powiat Limanowski, Województwo Małopolskie Plan Odnowy Miejscowości Jodłownik na lata 2009 - 2017 zgodnie z wymienioną klasą. Budynek stanowi dwie strefy pożarowe: istniejący budynek z częścią dobudowanej sali widowiskowej oraz nowa dobudowa. Obie strefy posiadają odrębne drogi ewakuacyjne, przy czym strefa z pomieszczeniami sali widowiskowej posiada dodatkowe wyjście ewakuacyjne ze schodami zewnętrznymi o szerokości biegu 120 cm, w północno-zachodniej części budynku. Wykończenie wnętrz planuje się wykonać z materiałów trudno zapalnych w postaci gołych tynków na ścianach i wykładziny z terakoty ściennej i podłogowej.
Źródła finansowania inwestycji. Źródło finansowania Rok 2010 Plan finansowy L.p. projektu liczba % projektu
1. PROW 2007-2013 (dotacja) 500 000,00* 71,96% 500 000**
2. Budżet Gminy Jodłownik 194 830,74 28,04 194 830,74
3. Ogółem kwota 694 830,74 100% 694 830,74 (1+2) kwalifikowana projektu Środki finansowe zabezpieczone w Wieloletnim Planie 4. 694 830,74 100,00% 694 830,74 Inwestycyjnym Gminy Jodłownik (WPI).
* limit dofinansowania w okresie realizacji PROW 2007-2013 na miejscowość: 500 000 zł. **zgodny z Instrukcją wypełniania Wniosku o przyznanie Pomocy w ramach działania 313, 322, 323 „Odnowa i rozwój wsi” PROW na lata 2007-2013, wnioskowana kwota Pomocy podana w pełnych złotych
UZASADNIENIE INWESTYCJI GŁÓWNEJ
Realizacja inwestycji „Rozbudowa i przebudowa domu kultury w Jodłowniku” przyczyni się do rozwoju życia kulturowego, nie tylko w miejscowości Jodłownik ale również w całej Gminie Jodłownik, gdyż będzie służyć wszystkim mieszkańcom gminy. Mieszkańcy Beskidu Wyspowego będą mieli szansę pełniejszego skorzystania z dorobku kulturalnego jaki niesie za sobą współczesna gospodarka, przy zachowaniu własnej odrębności kulturowej. Należy zaznaczyć, że mieszkańcy Gminy Jodłownik prowadzą bardzo aktywne życie kulturalne, ich zaangażowanie w pracę organizacyjne różnych uroczystości i przedsięwzięć jest godne podziwu, tym bardziej, że Gmina boryka się z deficytem pomieszczeń mogących stanowić zaplecze dla działalności kulturalnej. Działalność ta prowadzona jest głównie w pomieszczeniach remizy OSP, szkole, Bibliotece Publicznej oraz w jej filiach. Na terenie Gminy Jodłownik organizowane są cyklicznie różne imprezy okolicznościowe o charakterze gminnym, a także powiatowym. Głównym ich celem jest podtrzymywanie tradycji różnego rodzaju (np. kolędowanie, wykonywania palm wielkanocnych, zdobienie pisanek), a także prezentowanie dorobku kulturalnego Gminy – zespołów ludowych. Władze Gminy oraz jej mieszkańcy podejmują szereg działań mających na celu promowanie Gminy Jodłownik, w tym również wytworów i produktów z tego terenu. W skuteczny sposób pielęgnują tradycje i dbają o ich trwałość przekazując młodszym pokoleniom swój dorobek kulturowy. Ich zaradność i umiejętność zainteresowania dzieci i młodzieży różnymi przedsięwzięciami, skutecznie przekłada się na liczbę uczestników różnego
38 Sołectwo Jodłownik, Gmina Jodłownik, Powiat Limanowski, Województwo Małopolskie Plan Odnowy Miejscowości Jodłownik na lata 2009 - 2017 rodzaju konkursów organizowanych na terenie gminy takich jak np. konkursu fotograficznego, który ma na celu jest ukazanie piękna Gminy Jodłownik. Dom kultury usytuowany w centrum administracyjno – usługowym gminy, obok Urzędu Gminy Jodłownik, będzie skupiał różne przedsięwzięcia kulturalne, które aktualnie są „porozrzucane” w różnych obiektach użyteczności publicznej (szkołach, remizach OSP, bibliotece i jej filiach). Możliwe będzie także organizowanie nowych kółek zainteresowań, przeznaczonych dla dzieci i młodzieży, a w miarę potrzeb, także dla osób starszych, które w sposób aktywny chciałyby spędzać wolny czas. Idąc za przykładem innych miejscowości, również w domu kultury w Jodłowniku mogą być organizowane bezpłatne kursy językowe, komputerowe, jak również szkolenia specjalistyczne dla rolników i właścicieli firm z terenu gminy, w zakresie przedsiębiorczości, systemów finansowo-podatkowych oraz zasad ubiegania się o środki pomocowe z UE. Podsumowując, zrealizowanie inwestycji pozwoli na optymalne wykorzystanie budynku gminnego. Niewielkie modyfikacje budowli pozwolą na stworzenie centrum życia kulturalnego – domu kultury, z którego będą mogli korzystać wszyscy mieszkańcy z terenu gminy. Ważnym zaznaczenia jest fakt, że koszty inwestycji są stosunkowo niewielkie, biorąc pod uwagę zakres rzeczowy inwestycji oraz korzyści społeczne. Koszty budowy nowego obiektu - domu kultury w Jodłowniku byłyby znacznie wyższe. Natomiast budynek już istniejący wymaga zastosowania nowych rozwiązań, dzięki którym wymienione wyżej przedsięwzięcia będą mogły być zrealizowane. Decydujące znaczenie dla realizacji projektu i jego powodzenia ma niewątpliwie dofinansowanie z PROW na lata 2007 - 2013.
39 Sołectwo Jodłownik, Gmina Jodłownik, Powiat Limanowski, Województwo Małopolskie