Groenekan in De Gevarenzone W. Hoebink
Total Page：16
File Type：pdf, Size：1020Kb
Groenekan in de gevarenzone W. Hoebink. Zoals elders in den lande, zo ging het in de zo'n groepsonderkomen in tijden van vooroorlogse jaren ook hier. Er werd bij gevaar met een camouflagenet kon wor tijd en wijle in het gesprek van alledag den bekleed en van een periscoopje voor gepraat over de dreiging van een oorlog. zien. Met dit optisch instrument viel van Dat was dan toch meestal naar aanleiding uit het gesloten bouwsel de omgeving in van onheilspellende berichten in de krant de peiling te houden. of vanwege de bekendmaking van een bij zondere maatregel van hogerhand. Maar Tien paarden en een auto het leven ging voort. Slechts een enkeling Paardentractie nam in een veldleger van was er van doordrongen geraakt dat het toen een aanzienlijke plaats in. Met de mis zou gaan. De meeste mensen ver algemene mobilisatie einde augustus 1939 trouwden op de neutraliteit of klampten kregen ook de boeren hier een schrifte 1) A.A. Klumper, zich eraan vast.1) lijke opdracht de paarden te leveren aan Sociale verdediging en Nederlands verzet het leger. In aanmerking kwamen niet- '40-'45, Tilburg, Groenekan in het voorfront drachtige merries, die minstens vier jaren 1983,p. 95 Hoe neutraal ook, de kans op een geweld oud waren. De paarden moesten op 29 dadige aanval werd met het jaar groter. augustus worden gebracht naar een ver Hoe viel zo'n aanval (uit het oosten), in zamelplaats in Voordaan t.w. hoek afwachting van hulp, te weerstaan? Het Kastanjelaan en Vijverlaan. Dat viel ook krijgsplan bevatte het antwoord op die nog eens te lezen op een gedrukt affiche vraag: vertragende acties in de grensge dat was aangeplakt op het gemeentelijk bieden, verdediging van de zgn. Grebbe- bord in Groenekan. Dat aanplakbord linie en daarna terugtrekking naar het had zijn vaste plaats aan het begin van de Oostfront van de Vesting Holland. Dat Ruigenhoeksedijk. De instructie luidde, Oostfront was in feite de Nieuwe Hol dat elke viervoeter voorzien moest zijn landse Waterlinie. Tot die oude linie van een halster met een halstertouw en behoorden o.a. de forten Blauwkapel, goed hoefbeslag. Van de begeleider werd Voordorp en Ruigenhoek. Het gebied verwacht, dat hij proviand bij zich had 2)L. de Jong, Het nabij deze forten kon onder water wor waaronder een dagrantsoen haver. De Koninkrijk der Nederlanden in de den gezet. Gedeelten van het Groenekans bedoeling was de paarden vanaf het tweede wereldoorlog, grondgebied waren dus zowel schoots- genoemde verzamelpunt naar Zeist te lei Staatsuitgeverij veld als inundatieterrein. Nog tussen sep den. Het vorderingsterrein aldaar was in 1969, deel 2, p. 186 4 tember '39 en maart '40 werd geprobeerd de Laan van Beek en Rooyen. ) 3 2 Niettegenstaande de officiële regeling van ) Informatie van het verouderde Oostfront te versterken. ) D. Koen, Rijksar In ijltempo werden door civiele aanne deze voetreis ging ieder min of meer op chief Utrecht mers een groot aantal onderkomens van eigen gelegenheid. Omstreeks elf uur gewapend beton gebouwd.3) De infante- begon in Zeist de keuring. Die werd ver ") Historisch archief richt door een veearts en een militaire gemeente risten van nabij gelegen veldversterkin- Maartensdijk, gen en loopgraven konden hierin schuilen paardenarts. Na goedkeuring van een nr.889 bij zwaar artillerievuur van de vijand. paard vond taxatie plaats. Groenekan liet Zulk een helse beschieting ging meestal er tenslotte een tiental achter. De gemid vooraf aan een stormaanval. Ook in de delde taxatiewaarde van een exemplaar Ruigenhoekse polder kwamen enkele van van dit tiental was ruim ƒ400, -. Van dergelijke betonnen schuilplaatsen tot zo'n bedrag viel een nieuw paard te kopen stand. Verder kwam er één aan elke kant op de paardenmarkt in Utrecht. Een ver van de Groenekanseweg, respectievelijk betering zou het echter niet zijn. Terzelf nabij de boerderij van Voskuil en die van der tijd werden er vrachtauto's gevor Van Brenk. Vermelding verdient nog, dat derd. Het autopark was in dit oord nog 15 maar van een bescheiden omvang. Alleen het perron van spoorweghalte-West. Van de firma Copijn bleek een vrachtwagen te deze Groenekanse luchtbeschermings- hebben die geschikt werd bevonden. De dienst maakten verder deel uit de Vrijwil Chevrolet ging van hier naar een der lige Brandweer alhier en de Groenekanse mobilisatiecentra, werd daar grijsgroen afdeling van de Maartensdijkse burger geschilderd en van een militair nummer wacht. De burgerwacht was een hulppoli voorzien. tieploeg. W. Hoenderdaal, S. van der Horst en G. Willekes waren er o.a. lid Luchtbescherming van. Een sirene voor luchtalarm was In 1936 trad de "Wet tot bescherming van geplaatst op de brandweerkazerne. De de bevolking tegen luchtaanvallen" in bedrij f ssirene van kwekerij Copijn kon werking. Vanwege de voorschriften van ook als alarmeringsmiddel fungeren. deze wet diende de gemeente Maartens De luchtbeschermingsdienst had de inwo dijk een luchtbeschermingsplan in bij de ners aangeraden hun ruiten met papier provincie. In november 1939 werd dit stroken te beplakken. Dat zou bij bom- Betonnen onder komen in de Ruigen- i hoeksepolder. De ijzeren haken waren voor de camouflage- netten. Het verhoginkje was voor deperiscoop. plan herzien. In december volgde goed bardementen en hevige trillingen het keuring van de rijksinspectie. Het hoofd springen van het glas tegen kunnen hou van de luchtbeschermingsdienst in Maar den. De ceramiekkunstenaar Luigi de 5 5) Historisch archief tensdijk was H. Copijn. ) Lerma, wonend hoek Kastanjelaan en gemeente De woonoorden, w.o. Groenekan, had Vijverlaan, had bij het beplakken van het Maartensdijk, den een eigen deeldienst. De post van de vensterglas zijn artistieke fantasie de vrije nr. 640 oordcommandant in Groenekan was loop gelaten. Zijn ramen waren bevolkt gevestigd bij de firma Copijn. De com met kleurrijke ridders, bevallige jonk 6) Utrechts Nieuws mandant was (waarschijnlijk) Cees Leef- vrouwen en dartele vogels.6) Veel mensen blad, 23 mei 1940 Iang, boekhouder bij voornoemde firma. hadden zwartpapieren rolgordijnen aan De EHBO-hulppost van de luchtbescher geschaft. Die lieten geen licht door en slo ming was ingericht in het wijkgebouw van ten aan de bovenkant goed af. Het ver het Groene Kruis. Dat was het huis naast duisteren van de kleine halfcirkelvormige 16 stalraampjes van een boerderij leek een Die vrijdag heel gedoe. Bovendien, wie kon zich In het duister van die nacht vlogen gewel voorstellen dat die verduistering ooit dige formaties vliegtuigen over ons land. nodig zou kunnen zijn? Menig Groenekanner wist nog vagelijk van dit onheilspellend geluid. Het vlieg- Pinksteren tegemoet tuiggeronk was zo aanhoudend, dat er De eerdergenoemde generaal Reynders, welhaast geen twijfel meer mogelijk was. sinds de mobilisatie opperbevelhebber Dit moest oorlog zijn. Bij het ochtendglo 7) L. de Jong, deel2, van land- en zeemacht, nam begin februa ren vormden zich op wegen en in lanen p.216 ri 1940 ontslag.7) Zijn opvolger was gene kleine groepjes. Op de Ruigenhoeksedijk raal Winkelman. Die nam al spoedig een vroegen de bewoners zich af wanneer tot belangrijke beslissing: de hoofd inundatie van de polder zou worden weerstand zou in de Grebbe-linie plaats beslist. Een ieder besefte, dat het stellen vinden. Alle plannen betreffende een van inundatie als consequentie had de voorbereide terugtocht op het Oostfront evacuatie van mensen en vee. Gevochten 8) L. de Jong, deel 2, van de Vesting Holland werden geannu werd hier niet. Omstreeks zes uur in de p.222 leerd.8) De artillerie van dit Oostfront ochtend kwam het oorlogsbedrij f kort werd naar de Grebbe-linie gedirigeerd. stondig in het vizier. Vanaf de spoorweg Wat achterbleef was een minimale bezet halte Groenekan-west waren in noord ting. Dit alles voltrok zich in april 1939. oostelijke richting Duitse jachttoestellen Tegen Hemelvaart lag Groenekan dus waarneembaar. Zo te zien vielen die met niet meer in een voorfront maar ver ach hun boordwapens het vliegveld Soester- ter de nieuwe verdedigingslinie. berg aan. De Groenekanse ooggetuigen Hemelvaart was overigens een luisterrijke meenden ook te zien hoe wendbare dag geweest. Ieder hoopte, dat Pinkste Nederlandse jagers al schietend rond de ren even zonnig zou zij n. Wie kon bevroe Duitse aanvallers 'dartelden'. De waarne den, dat ook de Luftwaffe op goed weer ming van dit moedig gedrag paste geheel zat te wachten? Tussen de genoemde bij het eerste, positief klinkende, legerbe- christelijke feestdagen viel nog de jaar richt, dat even na half negen viel te 11) L. de Jong, deel 11 lijkse 'grote schoonmaak'. Mogelijk dat beluisteren. ) Intussen had Wout Slob 3,p. 112 daarbij boeken tevoorschijn kwamen die die ochtend officieel het bericht ontvan niet meer gebruikt werden, maar toch nog gen 'Houdt U gereed voor vee-ont geschikt voor de jongens in militaire ruiming'. Maar het bericht 'Vee-ontrui dienst. Het Vrouwen Vrijwilligers Corps ming geboden' liet nog op zich wachten. van Maartensdijk maakte de huisvrou De inundatie was kennelijk nog niet wen hierop attent. Wat Groenekan gesteld. Zodoende ontstond er tijd om op betreft kon dergelijke lectuur dan de te ontruimen boerderijen het vee te bezorgd worden bij mevr. Buisman aan 'blikken'. Henk van Brenk had van dat de Kastanjelaan en mevr. Stolp aan de karwei nog een levendige herinnering. 9 9 ) Utrechts Nieuws Utrechtseweg. ) Drie dagen lang was hij met zijn oom blad, 23 mei 1940, De oorlogsberichten waren deprimerend. Hendrik bezig om koeien van een oor De Wilhelminaweg merk te voorzien. Op zo'n oormerk stond heette toen Noorwegen werd in een angstwekkend Utrechtseweg tempo door Duitse troepen bezet. De een letter en een volgnummer. Beide gege overrompeling werd geweten aan sinister vens werden nauwkeurig aangetekend. In verraad. De persberichten hierover totaal werden er in het gebied van Groe brachten een nerveuze stemming teweeg. nekan en Maartensdijk duizenden koeien Maar het leven ging door. De spoorwegen geoormerkt en geregistreerd. De avond van de tiende mei deden de lieten via de krant weten op vrijdag 10 mei 10) Utrechts Nieuws reeds kaartjes te verkopen voor de leden van de burgerwacht, getooid met blad, 8 mei 1940 Pinksterdagen.1 °) Die service zou worden een witte band, de ronde.