2011 1 INTERNACIA SENDEPENDA MAGAZINO 2011. ¹1 (195) Aperas „iumonate Fotis Andrzej Sochacki Fondita en 1909 de Aleksandr Sa†arov Refondita en 1991 Katalin Kováts – la Esperantisto de la Jaro 2010 Eldonas kaj administras Halina Gorecka Redaktas Aleksander Kor±enkov La Ondo de Esperanto iniciatis en 1998 „iujaran prokla- Konstantaj kunlaborantoj Peter Balá , István Ertl, mon de la Esperantisto de la Jaro. Al „i tiu projekto ali•is Dafydd ab Iago, Wolfgang Kirschstein, Aleksej Kor±enkov, reprezentantoj de diversaj tendencoj en la Esperanto-komun- Alen Kris, Floréal Martorell, Valentin Melnikov, umo kaj sendependaj kompetentuloj. Andrej Pe„onkin, Sergio Pokrovskij, Serge Sire, La listo de la laμreatoj Andrzej Sochacki 1998 William Auld (Skotlando) Adreso RU-236039 Kaliningrad, ab. ja. 1205, Ruslando 1999 Kep Enderby (Aμstralio) Telefono (4012) 656033 2000 Hans Bakker (Nederlando) Elektronika po›to [email protected] Mauro La Torre (Italio) Hejmpa•o http://Esperanto.Org/Ondo Jouko Lindstedt (Finnlando) Abontarifo por 2011 2001 Osmo Buller (Finnlando/Nederlando) Internacia tarifo: 38 eμroj 2002 Michel Duc Goninaz (Francio) Orienteµropa tarifo: 20 eμroj 2003 Dafydd ab Iago (Kimrio/Belgio) Ruslanda tarifo: 590 rubloj 2004 Helmar Frank (Germanio) Pollanda tarifo: 60 zlotoj 2005 Povilas Jegorovas (Litovio) Aerpo›ta aldono: 5 eμroj 2006 Bertilo Wennergren (Svedio) Elektronika abono (pdf): 12 eμroj por „iuj landoj 2007 Peter Zilvar (Germanio) Perantoj vidu la liston sur la 23a pa•o. 2008 Ilona Koutny (Pollando) Konto „e UEA avko-u 2009 Aleksander Kor±enkov (Ruslando) Recenzoj Bonvolu sendi du ekzemplerojn de la recenzota libro, En „i tiu jaro kandidatigantoj proponis 21 kandidatojn, al kasedo, disko k.a. al la redakcia adreso. kiuj la elektantoj jene donis la vo„ojn: Eldonkvanto 600 ekzempleroj Katalin Kováts ...... 10vo„oj Anonctarifo Heidi Goes, Perla Martinelli ...... 3vo„oj Plena pa•o: 100 EUR (3000 rubloj) Stefan MacGill...... 2vo„oj Duona pa•o: 60 EUR (1800 rubloj) Peter Balá , Gerrit Berveling, István Ertl, Kvarona pa•o: 35 EUR (1000 rubloj) Zsófia Kóródy, Stefan Maul, Humphrey Tonkin . . 1 vo„o Okona pa•o: 20 EUR (600 rubloj) Katalin Kováts, hungarino lo•anta en Nederlando, Malpligrandaj: 0,50 EUR aμ 15 rubloj por 1 cm² estas proklamita la Esperantisto de la Jaro 2010 pro la divers- Kovrilpa•a anonco kostas duoble. Triona rabato pro ripeto. maniera antaμenigo de profesieca instruado de Esperanto, Donacoj La donacoj estas danke akceptataj „e la redakcia adreso interalie, pro la popularigo kaj okazigo de la ekzamenoj laμ (ruslandaj rubloj) aμ „e nia konto “avko-u” „e UEA. la Komuna Eμropa Referenckadro kaj pro la renovigo de la Represoj Oni povas represi tekstojn kaj bildojn el La Ondo de porinstruista retejo
Centoj da homoj el multaj landoj vizitis En la lastaj jaroj tio ebligis viziton de Elstara sukceso estas la atingo de nin dum 2010. La preskaμ plena dua pluraj sperti•emaj koreaj junuloj. Ili konstanta “Esperanto-„ambro” en la loka granda gastlibro atestas pri famaj gastoj, estas „iam amike akceptataj. kastelmuzeo. Tie nun ni povas montri la interesaj eventoj, gajaj horoj, amikaj Novaj sta•antoj, junaj kaj maljunaj valorojn de Esperanto, varbi por servoj rilatoj, kontentaj vizitantoj. ‚i-sube ni entuziasmaj kunlaborantoj estas atend- kaj informi pri la internacia lingvo. Jam resumas por La Ondo la plej gravajn ataj por helpi la varian agadon de ICH en okazis tie ekspozicioj pri Zamenhof kaj okazinta±ojn en laμtema strukturo. la nova jaro. Ni alvokas al komuna kon- pri porinfanaj libroj en Esperanto. struado de la Esperanto-urbo! La biblioteko kaj arkivo en la domo Instruado, projektoj de ICH kreskis dum 2010. Pli ol 8000 En aprilo fini•is la dujara Come- Eventoj libroj, „. 20.000 gazetoj, 1000 turismaj nius-projekto kun gelernantoj el la bazaj Renkonti•oj abundis en la Esperan- bro›uroj, 300 filmoj, 500 diversaj son- lernejoj de Miskolc (Hungario), Bar Hill to-urbo, inter ili ni mencias nur du aparte unuoj k.a. estas en la elektronike registr- (Britio) kaj Herzberg (Germanio). Por la memorindajn. En julio 2010 okazis la ita katalogo kaj estas atingeblaj por vizit- sukcesa EU-projekto oni uzis Esperan- internacia OSIEK-konferenco kun tre antoj surloke kaj por alilokaj uzantoj laμ ton kiel la komunan pontlingvon por interesa programo, fakprelegoj de famaj interkonsento. Ni volas, ke tiu materialo neμtrala aliro al la kulturoj de la eμropaj esperantistoj, ekzemple, d-ro Detlev estu alirebla, kaj ni fieras pri tio, ke nia najbaroj. Okazis granda adiaμa festo en Blanke, d-ro Ulrich Lins, prof. Michel Esperanto-domo estas preskaμ „iam la bazlernejo en Herzberg kune kun la Duc Goninaz, Tom Witkam kaj aliaj. atingebla telefone kaj rete, kaj •i provizas gepatroj, instruistoj, infanoj, politikistoj, Elstaran kantvesperon prezentis Jacques studemulojn per kompetenta faka helpo. projekthelpantoj kaj gastoj. Danke al LePuil. Armela LeQuint ekspoziciis Esperanto la infanoj amiki•is kaj lernis siajn plenfantaziajn pentra±ojn en la urba Fonda±o, financoj ›ati aliajn lingvojn kaj kulturojn. biblioteko. La disvastigon de Esperanto kaj sub- La daμrigo de la sukcesa Grundtvig- Jam la kvinan fojon ICH organizis — tenon de la Esperanto-agadoj en kaj por projekto kun la partneroj en Pollando kaj kun financa subteno de la urboj Her- la Esperanto-urbo celas helpi la nova Slovakio estis unu el la prioritatoj. zberg kaj Góra (Pollando) — renkont- “Fonda±o Esperanto-urbo Herzberg”. Temas pri klerigado de homoj, kiuj supe- i•on de •emelurbaj gejunuloj. La sukce- Laμ la intenco •i fari•os solida bazo por ras la a•on de 50 jaroj. Oni esploras la sa kunferiumado „i-jare okazis en Herz- konservi la jam atingitajn Esperanto- lernfaciligan efikon per Esperanto. berg-Sieber. Estis •ojige sperti la bonan rezultojn en la urbo kaj por helpi la kre- Pluraj partoprenantoj, kiuj komencis interparoladon, amiki•on de sama•uloj. adon de unika “Esperanto-modelurbo”. sian intensan lingvan-metodikan trejna- Estas nepre daμriginda kaj daμrigota La persista plurjara laborado montras don dum Torpedo-5 en Herzberg en agado, e„ kun ver›ajna partopreno de ali- jam kelkajn videblajn fruktojn. Sur mul- oktobro 2009 sukcese trapasis UEA/ landaj gejunuloj. taj vojoj ni progresas kaj alvokas al inter- KER ekzamenojn dum somera semina- nacia subteno, kunirado, kunkreado. rio en Slovakio en 2010. Kulturo, turismo Grava tasko estas fakultativa instru- La regiono kaj la urbo ofertas mul- Nova jaro, novaj defioj ado en la urbaj bazlernejo kaj gimnazio. tajn vidinda±ojn, interesa±ojn, kiuj pa›o ‚iam pli da homoj en la urbo kaj en Estas muziko por la oreloj se gepatroj post pa›o ricevas ankaμ sian Esperantan la internacia Esperanto-movado klare foje demandas: “‚u mia infano rajtas karakteron. La urbestro Gerhard Walter ekvidas, kiajn ›ancojn la lingvo kaj la lerni Esperanton?” donacis tri grandajn Esperanto-flagojn, lingvouzantoj ricevas „i tie, kaj tiu Ankaμ eksterlerneja instruado estas kiujn nun la urbo hisas antaμ la urbo- modelo, tiuj spertoj bone subtenas kaj en la repertuaro de la Interkultura Centro domo, ekzemple, dum ›tataj festotagoj. fortigas ankaμ en aliaj urboj kaj landoj la Herzberg (ICH): regulaj lingvokursoj en aktiv- ulojn por nia lingvo. „iuj niveloj (A1-C1), preparado al ekza- Grandaj defioj atendas nin en 2011. menoj, seminarioj, trejnado kaj plukler- Ni deziras al „iuj legantoj de La Ondo de igado de Esperanto-instruantoj estas Esperanto sukcesan, rezultoplenan, troveblaj en nia jarkalendaro. bonan novan jaron! ICH Sta•antoj, helpantoj Dum 2010 kelkaj sta•antoj ricevis la ›ancon movade sperti•i kaj lingve per- La „efo de la distrikto Osterode am fekti•i sub la gvido de Zsófia Kóródy kaj Harz Bernhard Reuter inaμguris novan Peter Zilvar en la Esperanto-Centro. kamionon por kvarlingva varbado Danke al la bone ellaborita Grundtvig- (angle, germane, pole kaj Esperante) projekto kaj invito de ICH, t. n. Grundt- kontraμ rasismo. La kamiono traveturos vig-asistanto povis sta•i en la Esperanto- Eμropon. Pro la neμtraleco kaj vera urbo. Ma³gorzata Komarnicka bone internacieco oni elektis Esperanton kiel utiligis tiun preskaμ unujaran periodon plej okulfrapan lingvon. por fari sekretariajn laborojn por ILEI. Sur la foto: la projektgvidanto Thie- Daμras la tradicie bonaj interrilatoj mann kun reprezentantoj de ICH Zsófia de ICH kaj la korea Esperanto-movado. Kóródy kaj Peter Zilvar. Temo 3 IJK 2012 okazos en Japanio ‚inio: studentoj amase lernas TEJO •ojas anonci, ke la 68a Inter- Baotou nacia Junulara Kongreso okazos en (‚IIC) En la lernojaro 2010–2011 Naha, la „efurbo de la Okinava insulo en Esperanto estas unuafoje enmetita en la Japanio. Organizos •in la Japana Esper- regulan studprogramon de la Supera anto-Junularo (JEJ). Mezlernejo de Tian Jiabing de la urbo La Okinavaj Insuloj trovi•as en la Baotou, Aμtonoma Regiono de la Inter- sudokcidenta Japanio, havas mirindan na Mongolio, ‚inio. La unuajaruloj naturon, belegajn historiajn konstrua±ojn havas unu Esperanto-lecionon „iusemaj- kaj speciale bongustan kuirarton. Oki- ne kaj la duajaruloj havas du „iusemajne. Mauro Nervi (Fotis F. L. Veuthey) navo proksimas al Tajvano, ‚inio kaj Entute pli ol 700 studentoj studas Vjetnamio, do estas tre facile voja•i Esperanton. 110 studentoj sin anoncis Malferma Tago en Roterdamo ankaμ al la Vjetnama UK en Hanojo. por studi nian lingvon ekster la regulaj IJK por la dua fojo gastos en Japanio. lecionoj en la lernojaro 2008–2009 kaj La Esperanto-poeto Mauro Nervi La unua junulara kongreso tie okazis en iuj korespondas kun usonaj esperant- estis la „efgasto de la 33-a Malferma la 1965-a jaro en la urbo Ootu. istoj. La Esperanto-instruado estas Tago de la Centra Oficejo de UEA saba- TEJO aran•ita kunlabore kun la Baotou-a ton, la 27-an de novembro, kiu allogis 90 Esperanto-Asocio. La lernejo tre favoras vizitantojn el 16 landoj. Nervi kontribuis Digna rekono en Malbork al la Esperanto-instruado, kaj liveras al al la programo per du prelegoj. En la la Asocio oficejon kun kompletaj mebloj unua li parolis pri la idea esenco de la La 25an de novembro en la konferen- kaj ekipa±oj por la Esperanto-instruisto Akademio Literatura de Esperanto, kies ca salono de la hotelo Majewski en Mal- kaj du klas„ambrojn por lecionoj de prezidanto li estas. En la dua Nervi paro- bork (Pollando) okazis solena±o por Esperanto. lis pri la poezio kaj verkista agado de la honori personojn kaj organiza±ojn pro la En la jaro 2005 ankaμ la Scienc-Tek- Esperanta kandidato por la literatura agado en la loka socia vivo. La konkurso nika Universitato de la Interna Mongolio Nobel-premio Baldur Ragnarsson. estas parto de la projekto “Tempo por en Baotou enkondukis Esperanton kiel Katalin Kováts prezentis la renovig- NRO” (neregistaraj organiza±oj), financ- elekteblan studobjekton, kaj •i daμras en itan retejon edukado.net kaj priskribis ata de la urba oficejo de Malbork. la nova semestro de la kuranta jaro. La kiel utiligi •in por lerni kaj instrui Esper- En la kvar kategorioj konkursis 23 kurso konsistas el 32 klashoroj kun du anton. Pri sia voja•o al Indonezio por kandidatoj. La ±urio elektis kvar laμre- studopoentoj. 257 studentoj, kiuj elektas instrui Esperanton kaj studi la historion atojn kaj rekonis ok distingitojn en la Esperanton kiel nedevigan lecionon, de la tiea movado parolis Heidi Goes. kategorioj Personeco de NRO, Plej bona estas dividitaj en du grupoj. Krome pli ol Trifoje estis montrita la filmo Conlang. projekto, Mecenato, Volontulo. Eduardo 20 studentoj interesi•is pri Esperanto kaj Antaμ •ia unua prezento Chuck Smith Kozyra, prezidanto de la Malborka komencis lerni •in ekster la devigaj parolis pri •i kaj pri la subtena agado por Esperanto-klubo Kastelo, estis distingita lecionoj en septembro, kaj la malnova ebligi •ian DVD-eldonon. En la biblio- en la kategorio Personeco kaj la klubo kurso havas 15 lernantojn. teko, kiu por la tago estis transformita en Kastelo mem en la kategorio Plej bona La instruado estas „efe farata de Liu kinejon, oni montris ankaμ plurajn aliajn projekto. La Esperanto-klubo estis la Baoguo kontata laμ la Esperanto-nomo filmojn. Dum la lasta horo de la progra- sola NRO ricevinta pli ol unu premion. Optimisto. mo la tri „eestantaj estraranoj de UEA Pri la distingitoj kaj pri la ceremonio Liu Zijia Claude Nourmont, Barbara Pietrzak kaj informis multaj gazetoj kaj retejoj, Loes Demmendaal respondis demandojn inkluzive de la oficiala retejo de la urbo. Harbino kaj diskutis kun la publiko. HaGo En Harbino (‚inio) komenci•is La plej furora titolo en la libroservo instruado de Esperanto „e la Harbina estis la ±us aperinta nederlanda versio de YuTong Esperanta Disvolvi•a Instituto. la bro›uro Malkovru Esperanton,dekiu Ekfunkciis du grupoj kun du lecionoj vendi•is 34 ekzempleroj. Preskaμ same „iusemajne: 16 kursanoj en A-grupo kaj populara estis la ekzerclibreto Po›amiko 23 kursanoj en B-grupo. La kursanoj (31 ekz.). La nova, reviziita eldono de venis el la Heilongjiang-a Scienc-Tekni- Baza Esperanta radikaro kaj la rememo- ka Instituto. roj Post la pluvo — pluvego de Eddy Song Ping Raats estis venditaj en po 7 ekzempleroj. La „i-lasta estas daμrigo de La longa Zaozhuang voja•o, kiu trovis 5 klientojn, same kiel 23 nov 2010 komenci•is en la Zaoz- Mil unuaj vortoj en Esperanto. Lokon huang-a Profesia Instituto Esperanto- super ili en la taga furorlisto konkeris la kurso por studentoj, funkciigita de la biografia skizo Zamenhof de Aleksander Esperanto-Societo de Studentoj de la Kor±enkov. La suma valoro de la libro- instituto. La kurson gvidas Zhao Yaping, servaj vendoj estis 2189 eμroj. Krom la vic•enerala sekretario de la Zaoz- •enerala rabato de 10% multaj libroj huang-a Esperanto-Asocio kaj instruisto estis ekstre rabatitaj. de la Zaozhuang-a Profesia Instituto. GK UEA ‚IIC 4 Eventoj La faka vivo en Esperanto evoluu KAEST (Konferenco pri Aplikoj de Esperanto en Scienco kaj Tekniko) estas hodiaμ unu el la plej gravaj agadoj sti- mulantaj la sciencan kaj fakan uzon de Esperanto. Origine temis pri komuna aran•o de (Fotis Peter Balá ) la sciencteknikaj sekcioj de la „e†a kaj slovaka landaj asocioj de UEA, kiu oka- zis sepfoje inter 1978 kaj 1989, kaj re- vivi•is en 1998 kiel „iudujara evento aran•ata de KAVA-PECH, •is kiam en la jaro 2010 transprenis •in la junulara organizo E@I. Ankaμ pri tiu historio de la du gravaj serioj de sciencteknikaj aran•oj en la Meza Eμropo oni povis aμdi forme de prelego dum KAEST
2010, kiu okazis de la 18a •is la 21a de Marek Blahuš prelegas en KAEST novembro en Modra-Harmónia, nur 30 km de la slovaka „efurbo Bratislavo. Multaj ›an•oj en PEJ ‚EJ: La plej sukcesa renkonti•o Partoprenis 52 homoj el 15 landoj kaj la „i-jara „eftemo estis “Modernaj Multajn ›an•ojn enkondukis kun- En la urbeto irovnice 12–14 nov teknologioj por Esperanto”, kun aparta veno de Pola Esperanto-Junularo, okaz- okazis la 7a renkonti•o de ‚e†a Esper- atento al komputila lingvistiko. La „efan inta en Bjalistoko la lastan novembran anto-Junularo (‚EJ). Partoprenis 20 programon de la konferenco (de la ven- semajnfinon. esperantistoj, inkluzive de 3 gastoj el dreda vespero •is la diman„a tagmezo) Unu el la „efaj decidoj estas ›an•o Aμstrio kaj Slovakio, kio igis la renkon- ja konsistigis prelegoj (entute 34 en du de la prezidantino. Post rezigno de la ti•on la plej sukcesa en la kvinjara histo- paralelaj blokoj, ekde memregaj •isnuna prezidantino, Agnieszka Rze- rio de la organizo kun escepto de la IJK aμtomobiloj •is kuracaj plantoj), sed telska, por tiu posteno oni elektis Agnie- organizita en ‚e†io en 2009. danke al plilongigo de la aran•o (kiu szka Mozer el Varsovio. La paro†ejan ripozdomon Esperanto komenci•is ±aμde) ne mankis „i-foje Certe plej multan tempon en la kun- disponigis Max Kašparù, konata psi†i- loko ankaμ por aktiva±oj praktikaj (Viki- veno oni dedi„is al diskuto pri ›an•o de atro kaj diakono kiu pasintjare eklernis pedia trejnado), popularsciencaj (pre- la PEJ-regularo. La „efa celo de la nova Esperanton kaj jam eldonis Esperanto- zento de kelkaj esperantigitaj filmetoj el projekto estis pliefikigo de la organizo tradukon de unu el siaj verkoj. www.ted.com), kulturaj (komuna kant- kaj forigo de problemoj, kiujn kreis la Sabate matene okazis gvidata pro- ado), kulinaraj (vingustumado) aμ turi- antaμa regularo el la 2004a jaro. Post meno tra irovnice, kies retpa•aro smaj (duontagaj ekskursoj). ‚ion „i enkonduko de korektoproponoj, nova enhavas ankaμ Esperantan informilon. ankoraμ sekvis diman„e kaj lunde en pli regularo estis akceptita unuanime kaj La urbo estas konata pro butonfabrikado intima etoso Esperanta komputil-lingv- ekvalidos post aprobo fare de la ‚efa (el perlamoto), kaj situas en •i gotika ista kolokvo, per si mem unika labor- Estraro de Pola Esperanto-Asocio. kastelo, novgotika pre•ejo de sanktaj kunveno de pintaj aktivuloj tiukampaj, Oni diskutis aferojn ligitajn kun Filipo kaj Jakobo (kie diman„e okazis subvenciita de IEI. Okazis ankaμ rara kunfondado kaj ali•o al la Pola Konsilio meso kun esperantlingva prediko de diskuto pri terminologia laboro. de Junularaj Organizoj. Kadre de sub- Max Kašparù). Transdono de KAEST al E@I mon- tenado de loka agado oni kreis labor- Posttagmeze la renkonti•on vizitis tri•is bona decido, ankaμ „ar pro la ape- grupojn pri konkretaj projektoj. Unu el ±urnalistoj de distrikta gazeto, kiuj lunde ro de junuloj (triono de la „eestintoj) la ili okupi•os pri preparado de paka±o kun aperigis du artikolojn kun grandaj fotoj. avera•a partoprenanto revenis en mal- instrumaterialoj por homoj dezirantaj Sekvis kunveno de la •enerala asembleo emeritan a•on (45). Tio e„ donas espe- instrui Esperanton. La dua analizos kiu resumis agadon de la pasinta jaro kaj ron por la planita revigli•o de ISAE. eblecon utiligi programon de Eμropa elektis la novan estraron kun Daniel Siajn reprezentantojn sendis UEA, ILEI Volontula Servo kaj trovi volontulon, Mrázek kiel prezidanto kaj Marek Bla- kaj la Pola Radio. En la retejo http:// kiu laborus por PEJ. La tria preparos huš kiel vicprezidanto. www.ikso.net/kaest/ jam nun el›uteblas inform-materialojn pri nia organizo. Miroslav Hruška la uzitaj prezenta±oj, sekvos videoregi- Dum paμzo, malgraμ malfacilaj stra±oj de elektitaj prelegoj kaj printem- veterkondi„oj, partoprenantoj de la kun- pe ankaμ prelegkolekto — a„etebla veno partoprenis urban ludon Laμ la papere kaj elektronike. spuroj de Esperanto. Marek Blahuš La lasta tagordero en la programo de la kunveno estis ›an•o de la emblemo de PEJ. Sume prezentitaj estis ses propo- Ne forgesu noj. Elektita estis la projekto *pej pre- (re)aboni parita de Przemek Wierzbowski. PEJ Eventoj 5 Plia lingvo-kongreso en Meksiko Meksika Esperanto-Federacio (MEF) denove partoprenis en lingvo-kongreso. 24–26 nov 2010 en la urbo Querétaro, „. 200 kilometrojn for de la „efurbo, okazis la akademie altkvalita 24a Forumo de Universitataj Specialistoj pri Fremdaj Lingvoj kun la temo “Novaj tendencoj, novaj kuntekstoj, novaj retoj de kunlabo- ro, novaj retoj”. ‚eestis „. 300 fakuloj, inter tiuj profesoroj de lingvaj fakultatoj de diversaj meksikaj universitatoj. La evento estis organizita de la Lin- gva Fakultato de la Universitato Aμto- noma de Querétaro, kie ekde marto 2010 oni instruas Esperanton en liberaj kursoj. La instruistoj estas Sergio Romero kaj liaj gelernantoj, Carlos Hernández kaj Esperanto-stando en Querétaro Zyanya O’ Neil. Herzberg: Nova fonda±o Por •in aktivigi ni ser„as: MEF aran•is standon kaj dufoje kon- — instruistojn (por instrui kaj al tribuis al la programo. ‡aμde Sergio La konstruado de la Esperanto-urbo junuloj kaj „efe al plenkreskuloj), Romero kaj Martin Schaeffer dum unu- kostis, kostas kaj kostos monon. Multaj — administran respondeculon. hora laborgrupo antaμ 16 „eestantoj projektoj atendas realigadon. Tiucele la La dungado estos surbaze de Eμropa eksterplane prezentis erojn de la grama- 3an de decembro 2010 en la urbodomo projekto, kun daμro de 13 •is 45 semaj- tiko kaj de la vortfarada sistemo de de Herzberg estis starigita “Fonda±o noj. La salajro estos 4.263 eμroj por la Esperanto. Esperanto-urbo Herzberg”. unua 13-semajna periodo kaj 192 eμroj La planitan kaj oficialan prelegon pri La „efo de la estraro estas la urbestro po „iu plia semajno. Ni preferus long- Esperanto partoprenis 46 personoj. La Gerhard Walter mem. Pliaj estraranoj daμrajn proponojn por bone enradikigi la prezidantino de MEF, Mallely Martínez estas Harald Mantz (Osterode), Brian Centron en tiu regiono. Mateos, kaj Martin Schaeffer parolis pri Moon (Luksemburgio), Otto Kern kaj Kandidati•proponoj devos esti pretaj la temo “Esperanto: komunikado kaj Dirk Brömme (ambaμ el Herzberg). antaμ la fino de februaro. Kaze de akcep- interkultureco”. Oni atente sekvis la pre- Membroj de la unua kuratoraro estas to de Eμropaj instancoj, laborkomenco legon kaj pluraj homoj poste vizitis nian Marika Frense, Zsófia Kóródy, Ursula okazos ekde aμgusto 2011. Depende de informstandon. En tiu „i kazo bone estis Zilvar, d-ro Detlev Blanke, Gian Carlo la estontaj cirkonstancoj, ni esperas ke ke en la programo la prelego pri Esper- Fighiera, d-ro Rudolf Fischer, Stefan estos e„ ebleco por pli longa kunlaboro. anto aperis kune kun mallongaj informoj MacGill, d-ro Wilfried Hinrichs, Micha- Francesco Maurelli pri la lingvo kaj pri la celoj de Meksika el Nienstedt, Harald Schicke, Gerhard Esperanto-Federacio. Steiling, Peter Zilvar. La baza kapitalo Ekspozicio “Esperanto-mondo” MEF donacis al la aμkcio lernolibron estas 30.000 eμroj. Tamen oni povos uzi kun espero, ke la bon›anca ricevinto nur la interezon por subteni Esperanton. Esperanto-societo en Turku (Finn- lernu la Internacian Lingvon. Je la fino la ICH lando) havis Esperanto-ekspozicion en direktorino de la Lingva Fakultato, la biblioteko de la kvartalo Runosmäki. Eugenia Castillejos, dankis la kunlabo- Esperanto-instruejo en Sicilio Triparta verda rako belis kaj plenis ron de universitatoj kaj asocioj, inter ili sub la nomo “Esperanto-mondo”. Per ›i menciis MEF. Itala Esperanto-Federacio kaj la tekstofolioj kun bildoj prezenti•is nia Vendrede vespere, post la fermo de komunumo Mazara-del-Vallo (Sicilio) internacia lingvejo en “nukso›elo”. Spe- la kongreso, Mallely kaj Martin „eestis interkonsentas pri malfermo de Centro cialaj bildoj estis pri Zamenhof kiel la kunvenon de la Esperanto-klubo de por Interkulturo kaj Esperanto en la 28-jara aμtoro de la unua Esperanto- Querétaro. El la eμropa vidpunkto temas „epla•a sicilia urbo. lernolibro, grupfoto pri kongresanoj en pri junulara grupo, „ar preskaμ neniu ano 1905, kaj el kolora kolekta±o de UK- a•as pli ol 30. Sed „eestis ankaμ Fidel afi›oj el la Helsinka UK (1922). Por Figueroa, la dojeno de la Esperanto- valoraj nealarmprotektitaj libroj kaj movado en Meksiko; li lernis Esperan- diskoj ni rajtis prunti du-bretan vitrinon. ton en 1954. La apuda tablo pleni•is per gazetoj, Ni revenos al Querétaro, „ar la direk- libroj kaj kunpreneblaj prospektoj. torino de la lingva fakultato invitis la La biblioteko akceptis nin korege kaj prezidantinon de MEF kaj min al ren- informis pri la ekspozicio en sia propra konti•o fine de decembro por priparoli la retpa•o. oficialan enkondukon de Esperanto en la Anna-Liisa Ali-Simola lingva fakultato. ‚u la movado en Mek- siko ricevos Kristnaskan donacon? (Fotis Jukka Nikolskelainen) Martin Schaeffer 6 Eventoj GRUPE: La 14an fojon en Gliwice Vjetnamio: En du universitatoj Post la pasintjara festado de la cent- En novembro la Trejna subkomitato jari•o de la Esperanto-movado en Gliwi- de la Vjetnama Esperanto-Asocio mal- ce, „i-jare, 11–14 nov por partopreni la fermis kurson de Esperanto por 20 stu- 14an GRUPE (Gliwice-a Rendevuo de dentoj el la Hanoja Malferma Universi- Uzantoj kaj Praktikantoj de Esperanto) tato kaj por 25 studentoj de la Hanoja al Gliwice venis esperantistoj el diversaj Fremdlingva Universitato. anguloj de Pollando. El Kievo venis Danke al la aktiva propagando pri Mi†ail Lineckij kun du kantistinoj. Esperanto kaj pri la 97a UK (Hanojo, Entute la aran•on partoprenis „irkaμ 2012) fare de Pham Mai Lan kaj Nguyen kvindek personoj. Nome de la Urba Thi Thom Thom — instruistinoj de tiuj Oficejo la partoprenantojn salutis vic- universitatoj kaj samtempe membroj de prezidantino Renata Caban. Centra Komitato de VEA — la studentoj La partoprenantoj povis aμskulti scias, ke ili povos fari•i volontuloj-hel- interesajn prelegojn kaj rakontojn. Pri pantoj en UK-97. kelkjara traviva±o en ‚inio rakontis pro- Mai Lan, kiu posedas sian propran fesia „inologo Jaros³aw Zawadzki. Pri la centron de trejnado de la angla, konsen- situacio en la pollanda Esperanto-mova- tis, ke la 20-leciona kurso por studentoj do parolis la prezidantino de PEA Halina de la Malferma Universitato okazu sen- Komar. La polan sekcion de IKUE kaj la Sylwia Lipka kantas en Gliwice page en ›ia centro. IKUE-Kongreson en Parizo prezentis Laμ Thom Thom, la nuna nombro de Zofia ‰mistek. La Havanan UKon pre- TILE-6: Tagoj „e la Nigra Maro studentoj en Fremdlingva Universitato zentis interese kaj vigle Halina Rado³a. dezirantaj lerni Esperanton estas granda. Pri regionaj, sileziaj, secesiaj vitraloj 29 okt – 4 nov 2010 la nigramara Oni devos malfermi pliajn kursojn. rakontis Ewa Caban. urbo So„i (Ruslando) la sesan fojon Krom la malnovaj instruistoj, „i-jare Neforgeseblajn momentojn travivis gastigis la Tagojn de Internacia lingvo instruas du junaj instruistinoj: Nguyen „iuj partoprenantoj de subtera ekskurso Esperanto (TILE-6). Thi Nep kaj Le Minh Thu — du el la dek al karbominejo Guido en la proksima La plej granda kaj plej aktiva grupo studentoj, kiuj ricevis la plej altajn poen- urbo Zabrze. Krome grupe-anoj konat- da patroprenantoj venis el la urbo Ulja- tojn en la ekzameno por volontuloj-help- i•is kun la moderni•anta centro de la novsk. Ili prezentis bild-filmon pri sia antoj de IJK-63 en 2007. urbo kaj muzeo en iama kasteleto de la urbo „e la rivero Volgo, spektaklon Laμ Verda Mesa•o el Vjetnamio dinastio Pjast. Rapeto laμ fama rusa fabelo, fotoekspo- En la vendreda posttagmezo brile kaj zicion pri Ruslandaj urboj, koncerton de Evidente: Esperanto en praktiko profesie estis prezentita monodramo pri Esperanto-kantoj kaj aktive partoprenis Ludoviko Zamenhof. Tiun taskon kun en seminario pri kluba agado. En novembro al Kaliningrado — la granda alplaμdo de la spektantoj plen- Aleksej Borodin okazigis per skajpo „efurbo de la plej okcidenta Ruslanda umis Helena Biskup. interparoladon kun japana Esperanto- regiono — el Nederlando venis speciali- Vesperaj horoj dum GRUPE-14 estis klaso, Galina Belenjuk rakontis pri la stoj de internacia bonfara fonduso Evi- dedi„itaj al amuzaj momentoj. La juna Kuba UK. Oni diskutis eblecon organizi dente kaj la fondinto de la fonduso, espe- kantistino Sylwia Lipka el la proksima venontsomere RET-on sur la bordo de la rantisto Jacques Tuinder. urbo Knurów profesie prezentis siajn Nigra maro apud Gelen•ik, kaj kelkaj La vizito okazis laμ invito de loka kantojn. Unu el ili ›i prezentis la unuan partoprenantoj tuj ali•is al la aran•o. neregistara organiza±o, kies celo estas fojon ankaμ en Esperanto. Okazis ekskurso per ±ipoj al Krasnaja defendo de rajtoj de handikapitoj, kaj Interese kaj amuze prezentis sin la Poljana, kie en 2014 okazos la Vintraj helpe de kelkaj aliaj samcelaj organi- grupo el Kievo kaj anoj de la Universi- Olimpikoj. Vizititaj estis ankaμ la Ser- za±oj kaj volontuloj. Dum kvin tagoj tato de la Tria A•o el Gliwice. Dum pentaj akvofaloj kaj multaj aliaj vidind- okulistoj kaj optikisto senpage akceptis organizita loterio krom Esperanto- a±oj. ‚e la Arbo de Amikeco, Anatolij vidhandikapitojn kaj neri„ajn homojn librojn oni povis ricevi kelkajn intere- Masenko foti•is apud la grefto, kiun li kun vidproblemoj. Kelkcent vizitantoj sajn premiojn. faris antaμ 44 jaroj en la unua renkonti•o estis esplorataj, multaj tuj ricevis okulvi- Forvoja•antoj konstatis, ke GRUPE- de Kaμkazaj esperantistoj en So„i. trojn, al la aliaj ili estos sendataj po›te. 14 sukcesis kaj estis interesa. Same kiel Vladimir Bespalov ¤i estis la dua vizito de Evidente en dum la pasintaj multaj jaroj •i okazis en Kaliningradon, kaj la tria en Ruslandon. Glivice-a Centro de Neregistaraj Orga- La fonduso agas pli ol 40 jarojn en mal- niza±oj, kie estas bonaj kondi„oj por fun- ri„aj landoj kaj kunlabore kun lokaj kciado kaj organizado de similaj kun- esperantistoj. Specialistoj el Evidente ne venoj. nur esploras kaj operacias homojn en la ‚iuj partoprenintoj jam antaμ•ojas tuta mondo, sed ankaμ helpas al por- reveni al Gliwice venontjare, por parto- blindulaj lernejoj kaj malsanulejoj. Tiu preni la esperantistan rendevuon kaj nobla agado estas samtempe perfekta kunfesti malgrandan jubileon dum ekzemplo de praktika apliko de Esper- GRUPE-15. anto kaj klara rivelo de ties interna ideo. Stanis³aw Mandrak Nikolaj Pen„ukov Eventoj 7 Unufraze Pollando: Tutsemajna kongreso Barlastono atendas vin en 2011 « Reprezentanto de la Esperanta PEN- La 32a Tutpollanda Esperanto-Kon- 14–16 jan. Ni festivalu! — eblo por Centro, Giorgio Silfer, 4 dec partoprenis greso okazos 30 apr – 7 maj 2011 en ajnaj grupaj renkonti•oj, kiu inkluzivas en mezorienta packonferenco organizita belega montara regiono Sandecia Bes- precipe la sta•on pri la Esperanta teatro de la magistrato de Hajfo. (HeKo) kido, en la centra urbo de la regiono — Ni teatrumu! Samtempe: Drondo. « La alternativa, multlingva nova±retejo Nowy S¹cz, 100 km sud-oriente de Semajnfina Esperant-lingva diskutrondo Tlaxcala en novembro ekuzis ankaμ Eon, Krakovo kaj najbare „e Slovakio. (por progresintoj) pri diversaj temoj. paralele kun dek du pliaj lingvoj; •in pri- La kongreso estas dedi„ita al la 105a 15–19 aμg. La 51a Somera Festiva- zorgas Jorge Camacho. (Libera Folio) jubileo de la unua Esperanto-klubo en lo. Kunludu kaj kunstudu en Barlastono. « La entrepreno BT Global Services, kiu Nowy S¹cz, 105a datreveno de Pola Du-nivela kursaro kun la eblo turismi aμ estas parto de la brita telefonkompanio Esperantisto, kaj 55-jari•o de la reaktiv- private studi / esplori en la Biblioteko BT („. 35 mil dungitoj) en sia nova du- i•o de la Esperanto-movado en Nowy Butler. minuta varbofilmeto BTGS uzis Eton S¹cz. La kongresa temo estas “Civitana 21–23 okt. Course-You-Can. Kurso inter la naμ lingvoj. (Lu Wunsch-Rols- aktiveco de esperantistoj”. „efe por anglalingvaj komencantoj / hoven) En la programo de la Kongreso: komencintoj. Samtempe: Drondo. * « Esperanto ¿Una cura para las heri- — Rolo de esperantistaro en nuna Esperanto-Domo, Station Road, das de Babel? de R. Sartor k A. Battig realeco de Pollando kaj Eμropo. La celo Barlaston, Staffordshire, DT12 9DE, estas la unua libro eldonita kadre de estas trovi la •ustan lokon por nia mov- Britio ( “Biblioteko de la Argentina Lernejo de ado kaj elpensi manierojn por enplekti +44-(0)1782-372141 : Esperanto”, kiu celas doni al la Argenti- •in en aliajn similajn, •enerale uzeblajn [email protected] na E-movado taμgajn manlibrojn por agadojn kaj projektojn sociajn, kultu- instrui k disvastigi Eon, i.a. por la anon- rajn, edukajn — en Pollando kaj en aliaj Esperantaj sabatoj cita E-katedro en la Universitato de La landoj. Plata. (SEK-Bulteno) — Instruado de Esperanto: lar•a “Sabatoj Esperanto” estas unutagaj diskuto kaj bilanco de la bezonoj, rolo de sta•etoj de la klubo Esperanto Vannes « 27 nov la franca E-kantisto JoMo pre- ILEI kaj PEJ/TEJO, laboro por UTA-oj, (Francio). Ili okazas ses-foje jare dum tri zentis sian programon en la restoracio sukcesigo de la informado pri lernebl- jaroj en vasta „ambro de la kvartalo Kolorowa en la pollanda urbo Olsztyn, ecoj, organizado de Esperanto-kursoj. Cliscouët, sabate de la 10a •is la 17a. kie li koncertis sur la malnovurba „ef- Modelaj lecionoj. Seminario por prepa- Dum la Sabatoj la partoprenantoj placo en la E-renkonti•o FRE‹O en ri•o al KER. Ekzameno. gramatikumas laμ antaμdifinita temo, 2009 k 2010. (Marian Zdankowski) — Diskutoj pri Pola Esperantisto ludas aμ e„ gimnastikas en humura « 10 dec en la Nacia Biblioteko de pro la rezigno de la nuna redakcia teamo: etoso. Kvankam la partoprenantaro estas Udmurtio, I±evsk, estis premiitaj laμrea- proponoj de redaktantoj, de teknika pri- dividita en du laμnivelaj grupoj dum la toj de la fotofilma (Slide Show) konkur- laboranto, abonkotizoj kaj presejo. Inter- kursetoj, ili kunas dum la plejparto de la so “Francio por „iam”, la trian premion parolado pri la formo kaj enhavo de la kunveno inkluzive de la tagman•o. ricevis la konata e-isto Bronislav ‚upin revuo, proponoj pri •ia eventuala ›an•o. ‚i-jare, „iu aran•o ligitas kun koloro kaj pro la serio “Mia amata Francio”. (B. ‚) 4. Varia arta kaj amuza oferto: „iu- tio permesas starigi novajn ludojn kaj « Ekde 2011 la redaktoro de la revuo tage oni okazigos spektaklon aμ distran instrui alimaniere erojn de nia kulturo Esperanto de UEA, Stano Mar£ek, aran•on: folkloraj ensembloj, klasika (proverbojn, dirmanierojn ktp). redaktos la revuon de Germana E-Asocio muziko, teatra±o, romantika balo, kant- ‚i-jare jam okazis du Sabatoj.Do Esperanto Aktuell; la novan taskon li ado „e fajro, kvin ekskursoj. restas kvar: la 15an de januaro, 19an de akceptis sen interkonsili•o kun la estraro 5. Dum la lasta tago de la Kongreso februaro, 19an de marto kaj la 16an de de UEA. (Libera Folio) okazos ¤enerala Kunsido de Delegitoj aprilo. Se tio allogas vin, la klubanoj de « Volodimir Hordijenko estas elektita de PEA, dum kiu oni elektos la novan Vannes plezure bonvenigos vin! * kiel prezidanto de la Ukraina E-Asocio Estraron de la Asocio. Esperanto Vannes, 20 place Fare- en du›tupa balotado okazinta en la landa Informojn pri la ali•ado, lo•ado, ham, FR-56000, Francio < kongreso. (Eμheno Kovtonjuk) man•ado kaj aliaj temoj petu po›te [email protected] (Nowy S¹cz, PL 33-300, Aleja Wolno¼ci http://www.esperantovannes.fr « Post la propravola demisio de Mi†ail 37 F 7) aμ rete ([email protected]). Elisabeth Le Dru, Matjo ‚ertilov, Natalja ‹oro†ova ekoficis kiel la kasisto de REU; pli frue, en la landa kongreso en Peterburgo, ‚ertilov ne estis reelektita kiel prezidanto de REU k „efdelegito de UEA por Ruslando. (REU-agado) « Nur 359 personoj el 45 landoj ali•is al la 96a UK en Kopenhago; plej multe el Danlando 52, Germanio 41, Francio 36, Nederlando 33, Japanio 19. (uea.org)
« La Saksa E-Biblioteko en Dresdeno S¹cz: La estonta kongresejo nun ampleksas 4304 librojn. (Verda Sak-
sofono) Nowy 8 Eventoj Eµropo falas pro WikiLeaks reganta la interreton en Francio. Tamen ankaμ en tio la Eμropa Unio restis silen- Dafydd ab Iago el Bruselo ta. Feli„e, konscienca ju•isto nuligis la peton de Besson, kaj miloj da homoj kre- La granda skandalo „irkaμ la retejo is retejojn-spegulojn de wikileaks.org. wikileaks.org, aμ wikileaks.ch tu›as Pli grava estas la tran„o de financaj preskaμ „iujn landojn de la mondo. Tiuj rilatoj kun WikiLeaks. La unua ekzem- landoj, kiuj ankoraμ ne estas menciitaj plo estas la interreta pago-servo PayPal: en la diplomataj “kabloj” aμ depe›oj, “PayPal por „iam restriktis la konton de certe ricevos mencion, se estos publikig- WikiLeaks pro malobservo de la akcept- itaj „iuj dokumentoj. Ankaμ Eμropo ebla uzpolitiko de PayPal. Tiu deklaras, multe figuras en la dokumentoj, jen je la ke nia pago-servo ne povas esti uzata por landa, jen je la Eμropunia nivelo. aktiva±oj kiuj instigas, antaμenigas, facil- Unu el la plej grandaj demandoj por igas aμ instrukcias aliajn al kontraμle•a Eμropo estas: „u la Eμropaj le•oj kaj raj- agado”. PayPal, kvankam Usona entre- toj estas respektataj. E„ la plej a„a krim- preno, devas respekti Eμropajn le•ojn en ulo havas rajtojn (kaj devojn). ‚u ankaμ Eμropo, kaj •is kiam WikiLeaks kaj en la kazo de Julian Assange, la „efo kaj Assange restas nekondamnitaj, ili ne fondinto de WikiLeaks? Klare, ne. Julian Assange (Wikimedia Commons) estas kulpaj en Eμropo. La Eμropa Unio kun granda pompo La plej farsa ago rilatas al la pretek- deklaras sin la hejmo de la homaj rajtoj, devintus mortigi Assange. E„ Sarah sto por aresti Assange en Londono sur- kie la politikaj kaj sociaj rajtoj estas res- Palin, estonta kandidato por la Usona baze de Eμropa arest-mandato farita de pektataj. La kazo de Assange klare mon- prezidenteco, komparas Assange kun la sveda justico pro unue konsentita seks- tras la gravan kondi„on de la Eμropunia „efo de Al Qaeda. ¤is nun Eμropo ne umado kun du virinoj „i-somere. ‚u rajto-protektado: •i povas esti kaj estas reagis al tiuj deklaroj, kvankam minaco Assange transiris la limon de la konsent- nuligita, se granda potenco tiel decidas. de mortigo estas punenda krimo. ita seksumado, aμ „u li estas viktimo de Unu el la plej bazaj homaj rajtoj estas Grava estas ankaμ la silento pri evi- Usona premo al la jura sistemo en Sve- la rajto je vivo. “Ni devas trakti sinjoron denta premo fare de la Usona registaro dio? ‚iuokaze, Assange nun estas Assange same kiel iun ajn altan teror- kaj Usonaj politikistoj al diversaj entre- malantaμ baroj por respondi al demandoj istan celon”, — diris Jeffrey T Kuhner prenoj. Amazon, ekzemple, nuligis la pri tio, „u li seksperfortis laμ la difino, en la renoma Washington Times. Wil- kontrakton kun wikileaks.org pri “gast- nekutime lar•a por Svedio. liam Kristol, ekskabinetestro de la iama igo” de la retejo. Pro tio la retejo estas Eva Diesen, advokato kaj esploristo vicprezidanto Dan Quayle, demandis: neatingebla aμ malfacile atingebla. „e la Stokholma Universitato, rimark- “Kial ni ne povas uzi niajn diversajn Ankaμ Eric Besson, la franca ministro igas, ke la kondamno-indico estas mal- ilojn por ataki, forpreni aμ neμtraligi respondeca pri industrio, provis malper- alta, parte pro manko de materialaj Assange kaj liajn kunlaborantojn, kie ajn mesi francajn ret-entreprenojn gastigi indikoj en la kazo de Assange. Ekde ili estas?” Pli sincera estis la fama publi- wikileaks.org. “Francio ne povas gastigi aμgusto, kiam la plendoj estis registritaj, cisto Jonah Goldberg: “Kial Julian retejojn, kiuj atencas la konfidencon de tri prokuroroj malakceptis malfermi Assange ankoraμ ne estas morta?” Laμ diplomataj rilatoj kaj endan•erigas enketon. Tiaj neklaraj laμle•aj moroj la usona konservativulo John Hawkins, homojn protektatajn per diplomata sek- estas normo por enketado de sekskrimoj la Centra Inform-Agentejo (CIA) jam reteco”, — skribis Besson al la instanco en Svedio, laμ Diesen.
Pri la forgesita teksto de Zamenhof “Achever Clausewitz” pri la radikala fori•o de Hölderlin. En sia libro Psychopolitique la ±irarda psikiatro Jean-Michel La forgesita teksto (LOdE-194, p. 16) estas mallonga, sed Oughourlian proponas pliajn modelojn: Gandhi, Martin Luther ege interesa por mi kiu modeste provas „itempe kompari la King kaj Mandela. Mi aldonus Thoreau, kaj mi ne certas ke oni “neμtraligon” de homaranismo kun la “fori•o” (le retrait) de la iam ne devos aldoni ankaμ… Zamenhofon. imitemdezira teorio de René Girard. En tiu teksto, la kuracisto Se la komparo ne estas tute maltaμga, kaj se Kor±enkov antaμ la malsanulo neμtraligas „iujn arbitrajn trajtojn kiel la estas fidinda (ni ne dubu), oni nun povas kompreni pli •uste religion, la morojn, ktp., kaj koncentri•as sur la “pure homaj” kial Zamenhof „iam vidis Esperanton kiel akcesoran fronte al bezonoj. Tiele, la kuracisto i•as ideala modelo de la homarano. sia „efa intereso — la paco interpopola — kaj kial li finfine Siaflanke, la imitemdezira teorio (de la 1990aj bazita sur la emis turni•i eksteresperantujen por trovi pli atentemajn malkovro de la spegulaj neμronoj) tre klare distingas “homajn orelojn: bezonojn” kaj “kulturan arbitrecon” (sub diversaj avataroj), «La lastan version de la homaranismo Zamenhof intencis kiun Girard interpretas kiel sisteman — sed placeban — per- disvastigi ne en Esperantujo (li sensukcese faris tion en 1913), forton kiu evitas pli gravan perforton de “„iuj kontraμ „iuj” sed en la tuta mondo, kaj ne per Esperanto, sed per la plej gran- kaμzitan de •eneraligita homamasa blinda interimitado (imi- daj naciaj lingvoj. ‚u li poste malgravigus la interesojn de la temdezira krizo). Oni ne povas eltiri la deziron ekster la homo, esperantistoj, kiuj klare preferis la kongresecan Esperantujon, sed la homo povas •in redirekti al modeloj kiuj kulture… emas sed ne la strebadon al la spirita unui•o de la homaro? Ni ne fori•i. Laμ Girard, paco — se eblas — akiri•as je tiu prezo: scias… la kvara versio restas la lasta». (Kor±enkov A. Homar- kultura fori•o. ano. Kaliningrado: Sezonoj, 2009, p. 270–271.) Girard traktas malrekte la temon en la kvina „apitro de Michel Légaré (Kebekio) Tribuno 9 Pli da oferto por la estonto estas multekostaj, kaj la plejmulto de la homoj ne povas el- spezi tiun monon. Finfine, miasperte en tiuj aran•oj en Mi legis la artikolon de Florenco partoprenis nur maljunaj homoj el okcidentaj landoj Renato, kaj mi ne povas ne kaj Japanujo, kaj tute ridinda procento de la partoprenantoj en konsenti. Kiel prezidanto de la UK. HEF, mi povas diri ke la pro- Mi supozas ke multaj jam pensas pri pravigoj (financaj blemoj pri la malkresko de la bezonoj, tradicio, ktp.), sed diable, kiel vi volas, ke homoj membraro ne malsimilas en tiom enga•i•u al movado, kiu diskriminacias ilin pro ilia mal- UEA kaj en la lokaj asocioj. ri„eco, por ali•i al UEA??? Miaopinie, en la UK pli bone ne Miaopinie, estas du pun- estu oficiala bankedo, eble estus pli bone, laμnecese, organizi ktoj, kiuj povus difini la ion privatan por la gravuloj, sed ne kiel programeron, aμ orga- situacion: nizi ian komunan man•on, partopreneblan de „iuj. La kulturaj 1) La mondo ›an•i•as, aran•oj, kaj unue la ekskursoj, devus esti alireblaj almenaμ al kaj tio signifas unue, ke la la plej granda parto de la partoprenantoj. Kaj alia tradicio bezonoj por la ekzisto de estas la okazigo de diservo. Karaj, nia movado estas ege diver- esperantaj asocioj •enerale, ne el la vidpunkto de la “mov- sa, e„ religie (aμ malreligie). Diservo devus esti programero ado”, sed de la uzantoj mem, preskaμ malaperis. Nun ne nece- kadre de IKUE, sed ne kiel parto de la •enerala programo de la sas, almenaμ en Eμropo, havi klubon aμ asocion por a„eti UK. Aμ „u por tio UEA ne devas esti neμtrala??? libron, por komuniki kun lokaj kaj eksterlandaj esperantistoj, Do, la recepto estas simpla: malpli da tradicio, malpli da por esti informita pri Esperanto-aran•oj… ‚ion oni povas La Espero, malpli da nostalgio, kaj multe pli da kompreno de havi rete. Do, la ideo devas esti radikale ›an•i la filozofion de la nuna socio kaj ties funkciado, kaj pli da oferto por la est- la asocioj kaj repensi la verajn servojn, kiujn ili povas provizi onto, kaj la estonto ne estas jam tiuj, kiuj kunvenas en loka al la uzuntoj kaj ali•untoj. Alidirite, se oni volas vendi varon, klubo, sed tiuj, kiuj lernas la lingvon rete, havas neniun oni ne devas reklami kial tiu varo estas bona por la vendanto, kontakton kun nevirtualaj esperantistoj, kaj bezonas instigon sed kial •i bonus por la a„etunto. kaj kialigon por ekpartopreni la realan movadon. 2) La asocioj devas radikale moderni•i. En la plejmulto de Mi ne plu havas kongresetan a•on, mi estas 45-jara, sed la la asocioj, inkluzive de UEA, ›vebas ia odoro de kadukeco, de estraro de nia asocio estas tre juna (mi estas fakte la “oldul- nostalgio, portreto de Zamenhof inkluzive, kaj strebo organizi a„o”, kiel dirus iu nia samideano), kaj ni konscias pri la ur•a kongresojn kiel antaμ cent jaroj. Tio povas esti agrabla etoso bezono adapti•i al la nuna junularo, interalie per la sociaj por homoj kiuj partoprenis UK dum la lastaj 50 jaroj, sed ni ne retoj. La alia, tradicia, nostalgia mondo, sendepende „u ni pensu, ke tio povus esti alloga por novaj esperantistoj, „efe ›atas aμ ne, simple forpasas. junuloj, fre›bakitaj en Interretaj kursoj. Pedro Hernández Mi donos ekzemplon. Mia unua UK estis Florenco, kaj du Prezidanto de Hispana Esperanto-Federacio aferoj, kiujn mi partoprenis, mi neniam plu partoprenus. Temas pri la bankedo kaj pri la oficialaj ekskursoj. Kial? ‚u la Ni ne devas senti malesperon man•o ne bonis, „u mi ne amuzi•is, „u la ekskursoj ne estis kvalitaj??? Jes, sed eble tro, kaj tro elitaj. Mi povas imagi, ke Renato Corsetti pravas multflanke en la artikolo Subeniro en la tempo de Zamenhof la partoprenantoj de la UK estis pli kaj falo de UEA. Por la jaro 2010 la ciferoj e„ estas pli drastaj. similaj inter si laμ la financaj kapabloj, a•o (se estis junuloj Laμ prognozoj UEA en 2010 jam havos malpli ol 16 mil mem- ver›ajne estis kiel aldono al la gepatroj), kaj „iuj kune parto- brojn. El tiuj „irkaμ 5.300 individuaj membroj kaj 10.500 prenis „iujn aran•ojn. asociaj membroj. Vere katastrofa situacio por UEA. En la nunaj kongresoj, la partoprenantoj estas ege diversaj, En la hodiaμa tempo multaj “servoj” de UEA estas trov- ri„aj kaj malri„aj, estas homoj el la tuta mondo, multaj kiuj eblaj en la reto. Oni ne plu devas esti membro de asocio por partoprenas helpataj de malavaro de aliaj pli ri„aj esperant- praktiki Esperanton. Samtempe UEA malmulton faras sur la istoj, homoj kiuj iras al kvinstela hotelo, kaj homoj kiuj iras al kampoj “instruado de Esperanto” kaj “informado pri Esper- amaslo•ejo. Tamen la bankedo estas multekosta, la ekskursoj anto” (UEA-membroj jes faras, sed UEA apenaμ finance sub- tenas). La personoj, kiuj do volas subteni Esperanton pro idealismo ankaμ perdas la intereson pri membri•o en UEA. INTERNACIA ESPERANTO-INSTITUTO En la libro La Rondo Familia de Nikola Raši¢ aperas rezulto pri enketo farita inter la membroj de UEA. La idealismaj Riouwstraat 172, 2585 HW Den Haag, Nederlando motivoj por multaj membroj de UEA en la tempo de la enketo [email protected] estis tre gravaj por membri•o. ‚e la demando “Kio estas plej www.iei.nl subteninda en la agado de UEA?” la plej altan valoron ricevis “informado pri Esperanto, lingvaj problemoj”. vendas proprajn eldona±ojn, interalie: UEA laμ mia opinio devus dedi„i pli da financaj rimedoj al Vortoj de Andreo Cseh ..... 15,– tiu kampo kaj redukti la kostojn en la administra sektoro. ‚e ›an•o de UEA, ni do nepre atentu pri tiu punkto. Vivo de Andreo Cseh...... 18,– Nek Renato Corsetti, nek mi, nek la Esperanto-movado Konversacia vortaro ...... 13,– tamen devas senti malesperon. Pro la reto, la movado nun „ie verkoj de Edmond Privat en la mondo kreskas. Neniam la movado estis tiom sende- penda de UEA kiel nun. La situacio do estas multe pli pozitiva kaj aliajn novajn kaj brokantajn librojn. ol oni pensas, se oni nur vidas la membronombrojn de UEA. Martin Schaeffer 10 Tribuno La Esperanto-movado ne estas reformebla La redakcian komenton en La Ondo de Esperanto, 2010, ¹10, mi ›atus komenti jene: Punkto 1: Kritikante la malnovan Esperanto-movadon, Spegulo prezentis ideojn pri alternativaj modeloj, eble iom nekutimajn kaj radikalajn, sed tamen konsiderindajn. Ni venis al la konkludo, ke la Esperanto-movado evidente ne estas matura por kritiko kaj akcepto de novaj ideoj kaj modeloj, kaj surbaze de la validaj premisoj ver›ajne en si mem •i ankaμ ne estas reformebla. Ni konstatis kaj daμre konstatas, ke e„ novaj
ideoj kaj projektoj, se ili ne estas tute sendependaj, alkro„i•as Foto de LinguaForce al la malnova movado, ripetante la samajn erarojn. Cetere, la redakcio de Spegulo „iam reprezentis proprajn kaj sende- Sojasun jogurtoj en Esperanto pendajn vidpunktojn, komentis, laμdis aμ kritikis kaj elektis la temojn laμ sia propra bontrovo kaj ne lasis sin influi de ekstere. La profesia ekspoziciego SIAL okazis apud Parizo inter En tio tiu revuo estis unika, sed restis nur eksperimento. 17a kaj la 21a de oktobro 2010. Inter ties pli ol kvinmil budoj, Punkto 2: Preskaμ „iuj tekstoj estis originale verkitaj unu el la grandaj estis tiu de Triballat. Sur tiu „i, kune kun studoj kaj ne reaperigoj. La redakcio investis sufi„e multe da diversaj produktoj kaj nova±oj, videblis paka±o de la jogurtoj tempo, honorofice, por elverki tiujn artikolojn. Multaj tekstoj Sojasun tute en Esperanto! ¤i estis prototipo tie prezentata estis ankaμ tradukoj el nacilingvoj. estante kandidato por novigpremio. Esperantigis •in la kom- Punkto 3: Mi dubas, „u la aserto de AlKo, ke “inter ni ne panio LinguaForce en Rennes. multas admirantoj de la usoneca vivostilo kaj de la kapital- En la septembra numero de la profesia revuo CFIA, Oli- isma ekonomio” kaj “ke nia lingvokomunumo estas <…> vier Clanchin, estro de Triballat, klarigas pri Esperanto: simpatianta kun la ›tatoj (eks)socialismaj kaj triamondaj”, «Konsideri la morgaμon signifas ankaμ konstrui eμropan estas prava, aμ •usta. E„ se multaj kiel cetere ankaμ la redak- kulturon. Kiam oni parolas pri “eμropa kulturo” ankaμ temas cianoj de Spegulo kritike rilatas al Usono kaj al la kapital- pri “komunikado”… “Ni ekopiniis ke Esperanto povus esti ismo, ver›ajne la plimulto de klarvidaj esperantistoj ne vidas modelo”. Kiam, aμdinte tion, oni ironias pri Esperanto, la alian pli realisman politikan-socian modelon ol la okcidentan, estro ekridetas : “Nu, ankaμ „i-kaze, same kiel por Bio kaj liberalisman kaj kapitalisman ordon, kiun post la kolapso de sojo, ekzistas homoj kiuj deziras kredi en •i. Ni kredis en la la sovetia komunismo adoptis e„ (eks)socialismaj kaj tria- aliaj projektoj… do Esperanto, kial ne? Tio indas, do oni pro- mondaj landoj, malgraμ „iuj •iaj malavanta•oj. ‚u Castro vu. Estas pozitive preti sukcesigi defiojn!” La entrepreno estas sincera amiko de Esperanto, oni povas pridubi. Kiel sol- estas bona vektoro por testi tiun koncepton. Ekde kiam estas dato kun terorisma kaj diktatora pasinteco li (kaj lia frato- io kolektiva kun homoj kiuj ne uzas saman lingvon, Esperan- ›tatestro) probable ne kompatus aμ protektus kubajn esperant- to povas esti kohera ilo, kiu regatas dekfoje pli rapide ol la istojn kaj ne hezitus persekuti kaj ±eti ilin en la malliberejon, angla. “Ni ne forgesu ke ni estas Eμropo 27-opa. Se ni „iuj se ili aμdacus opozicii kontraμ la Castro-re•imo en disidenta havus komunan lingvon, tio plirapidigus multajn demar›ojn. senco. Tion la kubaj esperantistoj perfekte scias. Same en Krome, en la logiko de daμripovo, tie kie oni parolas pri mal- Irano, Vjetnamio, ‚inio, Mongolio, Ruslando, landoj ›ajne pligrandigo de paka±oj, kiel fari per tiom da lingvoj kiom da tiom ›atataj kaj embarase flatataj de certaj esperantistoj, kiuj landoj kiam oni volas eksporti unusolan produkton? Kiam vi evidente pretervidas la drastajn civilizajn kaj homrajtajn a„etas hejmajn aparatojn, kiom da kilogramoj da papero estas, problemojn en tiuj landoj. da manlibroj, en „iuj lingvoj? Esperanto estas la sola justa lin- Punkto 4: Spegulo idee, koncepte kaj enhave draste distin- gvo… „ar neniu naski•as kun •i…» gi•is de la modelo de la menciitaj perioda±oj. Spegulo orient- Laμ http://www.linguaforce.com i•is laμ normoj de la nacilingva publicistiko (kaj ne laμ certaj normoj validaj en la Esperanto-movado). Pro tio ekzistis nenia konkurenco al tiuj perioda±oj. Per siaj modestaj resursoj Tago de la kuracaj plantoj Spegulo atingis laμ mi pli ol avera•e dignan formaton, kaj sub Renkonti•on okaze de la Tago de la kuracaj plantoj orga- tiaj kondi„oj teni 80–100 abonantojn ne estis malbona rezul- nizos 24–26 jun 2011 Esperanto-Societo Sukceso (Vraca, to. Por periferia (aμ ni„a) revuo kiel Spegulo estis malfacile Bulgario), en la mona†ejo Sankta Profeto Ilija inter la urboj enpenetri la seki•intan kaj ›ajne satan Esperanto-merkaton Mezdra kaj Roman. Laμ la bulgara popolkalendaro, la 24a de por daμre establi•i en la Esperanto-movado, en kiu mankas junio estas la Tago de la kuracaj plantoj. novaj publikoj kaj klientaroj. Krom tio oni ne forgesu, sur La programo de la renkonti•o antaμvidas prelegojn pri la kiuj cindroj aμ ruinoj Spegulo naski•is kaj kiom forta kont- kuracplantoj kaj la popol-kredoj kaj -kutimoj tiuokaze, pri la raμstaro kontraμ •i ekzistis flanke de certaj medioj. Do, ne la utiligo de kuracplantoj por memsanigo kaj por produktado de kaμzoj menciitaj de AlKo kondukis al la „esigo de Spegulo, medikamentoj, pri la historio de la mona†ejo (a•a kelkajn decidita de la eldonisto „efe pro ekonomiaj kialoj, sed la jarcentojn, situanta en pitoreska loko, kelkcent metrojn apud kaμzoj alparolitaj en „i tiu plej lasta alineo. la internacia fervojo Bukare›to-Sofio), folklor-muzikan kaj Andreas Künzli literaturan programon. Por la Sankta Meso la organizantoj (aprobita de Tomasz Chmielik) invitos la Episkopon de Vraca, en kies diocezo estas la mona†ejo. Ne forgesu (re)aboni * Esperanto, PK 26, BG-3000 Vraca, Bulgario : [email protected] Tribuno 11 per aplikado de tika. Ankaμ mi estis konsiderita kiel junulo Voja•o en 2067 („ar ja estas homoj pli a•aj ol mi) kaj ricevis tiun ornamon. Tika konsistas el ru•a farbo, rizo kaj jahurto. La ru•a koloro ankaμ estas simbolo por la sango, kiu unuigas la familion, tial de Wolfgang Kirschstein mi kvazaμ fari•is membro de la familio. Dum Tihar estas simila ceremonio por gefratoj, kaj la fratinoj akceptis min n 2009 pro la insidoj de financaj fi-guruoj mi perdis mian kvazaμ kiel fraton. Bedaμrinde por la hinduoj la homaro ne Elaboron. Mi estas nun en tia situacio: tro maljuna por esti estas unu granda rondo familia. Volonte mi estus vizitinta la dungita denove, sed tro juna por ricevi pension. Tial tre bona famajn templojn de la monda hereda±o, sed ve! ne eblas: „e la nepala amiko kaj mi decidis fari•i komercistoj. Mi estas Wolf- eniro de la temploj estas la ofenda barilo: “Nur por hinduoj”. gang, li Tanka, tiel naski•is Wotanimport. La voja•o havis tri Same kiel la blankuloj de Sudafriko, la hinduaj dioj ›ajnas celojn — vidi la landon, kontakti•i kun produktantoj kaj, pre- timi la renkonti•on kun aliuloj („u vere tiuj dioj estas tiom cipe por Tanka, •ui la hinduan Tihar-festivalon. malfortaj, ke rigardo de nekredantoj povas •eni ilin?) Mi Antaμ la voja•o mia patrino demandis min: kiamaniere diskutis tion kun iu dano lo•anta en Nepalo, kiu argumentis, imagi Nepalon. Mi devis respondi, ke mi ne sciis, do estis ke ni devas respekti tiun sintenon. La nevidebla pliigas la nenio alia por fari ol malfermi la okulojn, vidi kaj observi, kiel misteron de la lando, li diris. Tiel argumentas multkulturistoj, kamerao. En la flughaveno afi›o bonvenigas nin al “mistera sed mi ne intencas respekti sintenon, kiu deklaras min nepura. Nepalo”, kvazaμ estus rekta vojo al ‹angri-la. Ni voja•is ne E„ eμropano havas foje memestimon. por fu•i el la realeco, tial ne taμgas deklaro pri “spirita Por Budho ne gravas, kiu vizitas kaj rigardas lin. ‚io estas voja•o”. La paradizo probable ne estas „i tie, sed kio estas? libere alirebla en la temploj de la budhistoj. Budho naski•is en regiono, kiu apartenas al Nepalo, sed nun la kredo de budhistoj LA URBO VEKI¤AS estas en precipe hindua „irkaμa±o. Tiu frazo tamen ne estas Mi ku›as en la lito kaj aμskultas la sonojn de la urbo. Fore komplete vera, „ar estas pluraj lokoj, kiujn kaj hinduistoj kaj estas iu mania koko; ne nur matene, sed ankaμ vespere •i fre- budhistoj adoras. Budho estas ankaμ parto de hinduismo, kaj la nezas kaj klopodas anonci la aμrori•on. ¤i almenaμ sukcesas religioj iel influis unu la alian, sen komplete fari•i sinkretistaj. atentigi pri sia ekzisto. La kokerikadon akompanas jelpo de Religio estas videbla ne nur „irkaμ la temploj. Interese strataj hundoj. Strataj hundoj abundas en Kathmandu; dum la estas, ke por la sanktaj almozpetantaj viroj, la sadhuoj, nur mi, tago ili evitas la atenton de la homoj, sed nokte estas ilia tem- sed ne mia mono, estis malpura. Nur unufoje iu petis bak›i› „e po. Kiam ne estas trafiko, ili re•as en la stratoj. Ili jam konas la budhista templo, sed tiu ne montris malplenan siteleton, sed trafikon, por mi estas ankoraμ konfuze, sed la trafiko obeas donis almenaμ iun benon anstataμe. Religio ankaμ influas la alternativajn regulojn, kiujn mi devos lerni. La plej grava vivon de homoj, kaj ne „iam en pozitiva direkto, ekzemple reguligilo de la trafiko estas la hupo, manke de aliaj signaloj. kiam guruoj trovas datojn por okazigi eventojn. Okazas, ke Kiam estas la horo de la koko kaj de la hundoj, la veturiloj knabino devas interrompi sian studadon, se guruo opinias, ke kapablas veturi sene, sed kiam estas pli ol unu aμto, hupado la plej bon›anca dato por edzini•o estas antaμ la kompletigo de estas persista kaj intensa. Jam iras homoj surstrate. Populara la edukado — kaj tradiciemaj homoj sekvas tiun konsilon. Tio estas tiu gargara sputo, kiun la „inaj komunistoj klopodis montras, ke Nepalo daμre estas survoje al la vojo de moderna ekstermi — ankaμ tie sen aμdebla rezulto. Jam la suno levi•as socio. malantaμ la montaro. Dum tagoj sunaj estas grandioza vido al la fora montaro. El iuj fenestroj aμskulteblas la matena adora EDUKADO himno Om jai jagadi› hare: “Ho, dio de l’ tuta universo, ho, ‚ie en la urbo estas afi›oj pri lernejoj; ›ajnas, ke estas pova dio de l’ tuta universo, la agonioj de la konsekritoj, la granda malsato por lerni ion. Scio estas povo; konoj montras malesperoj de la konsekritoj estas forigitaj de Vi, ho reganto la vojon el malri„eco. Afi›oj alvokas studi en Japanio kaj de l’ tuta universo”. Ni estas pretaj por komenci la tagon. Koreio. Eμropo mankas en tiu bukedo, kiu denove konfirmas mian impreson, ke politikistoj en mia kontinento profunde RELIGIO ronkas, dum la mondo ›an•i•as. Ni ne fari•as socio de konoj Ni alvenis dum la lastaj tagoj de la 15-taga festivalo per malgrandigo de lokoj por lerni; tio estas la plej taμga Da›ajn kaj spertis ankaμ Tihar-on, la duan festivalon laμ la maniero por for›pari la estontecon de mia kontinento. Azio graveco, kvintagan. Dum Da›ajn la pli a•aj benas la junulojn lerti•as, dum Eμropo stulti•as. Wolfgang (la dua de maldekstre) kun siaj novaj “gefratoj” Alia, same grava, vojo al evoluo estas stabila politika sis- temo. Sed en Nepalo la ordo ne „iam estas funkcianta. Se pla„as al la maμistoj en Nepalo, ili lamigas la tutan landon per •enerala striko (tion ili faris pli frue en 2010). Se la lando ankaμ estonte dependos de la kapricoj de la komunistoj, la vojo al evoluo estos barita. Espereble, tio ne okazos, kaj mi spertis, ke mi enami•is en la landon. Mi fartis bone en Nepalo, mi ›atis „ion, vivis kun la neperfektaj flankoj de la vivo. Nenio estas senespera, „io estas riparebla kaj plibonigebla, kiel la truoj sur la vojoj. Ni esperas, ke nia eta komerco fari•os sukceso, kaj mi antaμ•ojas profundigi miajn impresojn en 2068. En Nepalo la tradicia kalendaro estas pli vaste uzata ol la okcidenta; kaj la sekva jaro estos la 2068a. Kaj kial finfine mi ›ategas Nepalon? La “mistiko” de la lando tamen kaptis min. 12 Civilizo Nia trezoro verkoj internacie valoraj (Vortaro de Esperanto de Kabe, Matematika termi- Hachette naro de Raoul Bricard, Provo de marista En la pionira periodo de Esperanto, terminaro de Rollet de l’Isle, Histoire de Zamenhof kaj liaj samtempuloj mem la langue universelle de Louis Couturat eldonis siajn verkojn „e diversaj pres- kaj Léopold Leau k.a.), kaj, plej grave, ejoj, ekzemple, „e Kelter en Varsovio kaj Zamenhofaj verkoj kun „iama graveco: „e Tümmel en Nurenbergo. La eldonado Fundamenta Krestomatio kaj Funda- ne estis kunordigita, ofte aperis libroj mento de Esperanto, kaj ankaμ Lingvaj hazardaj aμ/kaj lingve fu›aj. La unuan Respondoj kaj Proverbaro Esperanta. grandskalan provon de sistema eldonado Ankaμ Zamenhofaj tradukoj estis de libroj en/pri Esperanto entreprenis la ofte eldonataj. Post reeldono de Hamleto Pariza eldonejo Hachette et Cie. „e Hachette aperis liaj tradukoj de La ‚i tiu eldonejo, fondita en 1826 de revizoro (Gogol), Ifigenio en Taμrido Louis Christophe Hachette (1800–1864), (Goethe), La rabistoj (Schiller), Georgo ekinteresi•is pri Esperanto danke al la Dandin (Molière) kaj de aliaj mondlite- esperantisto kaj matematikisto Carlo raturaj perloj, inkluzive de pluraj libroj Bourlet, kies lernolibrojn Hachette el- el la Malnova Testamento. ‚i tiuj tradu- donadis. Bourlet aran•is en julio 1901 koj antaμ libroforma eldono aperis en La kontrakton inter Zamenhof kaj Hachette. Revuo, lan„ita de Hachette en septembro Laμ •i Hachette komencis eldonadon de 1906 kun la subtitolo “Internacia monata “Kolekto Esperanta aprobita de Do uzu la Vienan liston por koncize prezenti literatura gazeto, kun la konstanta kun- Zamenhof”, kaj Zamenhof ricevis pro- la eldona±ojn de Hachette. laborado de D-ro L. L. Zamenhof, centa±on de „iu eldona±o el la “Kolekto”. En la unua eldonjaro 1901 aperis nur Aμtoro de la lingvo Esperanto”. Li ankaμ devontigis sin publikigi siajn du lerniloj de Beaufront, sed poste la En la ombro de la Zamenhofaj tradu- librojn nur „e Hachette. eldonado intensi•is: 1902 — 14 libroj, koj restis verkoj tradukitaj de aliaj. Ni Louis de Beaufront reprezentis 1903 — 21, 1904 — 29, 1905 — 37, menciu almenaμ Polan antologion, Zamenhofon „e Hachette. Per tio Beau- 1906 — 43. En 1907 Hachette rekordis kompilitan kaj tradukitan de Kabe, kaj front ricevis la kontrolon pri la Esperan- kun 57 libroj pri/en Esperanto eldonitaj ties tradukon de La faraono de Prus. ta literaturo (kaj procenta±on de „iu ven- dum unu jaro! Post la Ido-krizo la eldon- Kvankam inter la unuaj eldona±oj de data libro), kio ne pla„is al Bourlet kaj ado kontinue ›rumpis: 1908 — 45, 1909 Hachette estis Esperantaj proza±oj kun aliaj Parizaj Esperanto-gvidantoj. En — 29, 1910 — 29, 1911 — 21, 1912 — verkoj ne nur tradukitaj sed ankaμ origi- januaro 1903 la kontrakto estis rearan•- 17, 1913 — 9, 1914 — 7 (kelkaj libroj nalaj, kiujn Beaufront eltiris el sia ita avanta•e al Zamenhof. En junio 1903 malhavas indikon pri la eldonjaro). L’Espérantiste, originalaj beletra±oj estis Beaufront perdis la fidon de Hachette, E„ nun, kiam la libroproduktado i•is maloftaj. Tamen inter ili estis Kastelo de kiu ekuzis la servojn de Bourlet. ege pli facila kaj malpli kosta ol antaμ Prelongo kaj ‚u li? de Henri Vallienne ¤is la unua mondmilito la rolo de cent jaroj, neniu el la Esperanto-eldon- — la plej frue eldonitaj originalaj Espe- Hachette en la Esperanta libroeldonado ejoj aktivas simile al Hachette, kiu dum ranto-romanoj (Sen titolo de ‹irjaev ja estis grandega. Kvankam Zamenhof 14 jaroj (1901–1914) surmerkatigis „. estis pli frue verkita, sed oni eldonis •in asertis, ke „iu povas libere eldoni Espe- 350 librojn — avera•e 25 librojn jare. multe pli poste). ranto-verkojn, estis klare, ke la plej valo- La nuna statistiko, bazita sur la rubriko La fino venis abrupte. La 12an de aμ- raj (kaj plej debitaj!) libroj aperas „e Laste aperis en la revuo Esperanto, gusto 1913 Bourlet mortis, kaj Hachette, Hachette, kaj tio reduktis la ›ancon de montras, ke dum la lastaj 19 jaroj sen lia insistado, perdis intereson pri aliaj eldonejoj. Sed la ekskluziva pozicio (1991–2009) la plej aktiva Esperanto- Esperanto. La esperantistoj restis sen sia de Hachette estis ankaμ pozitiva. ¤i eldonejo estas UEA kun 138 eldonitaj plej grava eldonejo, kaj Zamenhof sen havis filiojn en multaj landoj, kaj „iu libroj — avera•e 7,3 libroj jare, malpli ol sia „efa enspezo, pri kio li amare skribis deziranto povis facile a„eti •iajn librojn triono de la jara produktado de Hachette. al Cart la 16an de decembro 1913: en/pri Esperanto tra tiu reto, ankaμ dan- La plej eldonataj aμtoroj „e Hachette «Se mi en la lastaj 9–10 jaroj povis ke al la jar-almanako de Hachette kun estis Zamenhof (66 libroj, inkluzive de vivi sen zorgoj kaj e„ permesi al mi regula pa•o pri Esperanto. 21 eldonoj de la Fundamento en Esper- „iujare 5 aμ 6-semajnan libertempon, La ser„ilo Trovanto de la Internacia anto kaj en aliaj lingvoj), Beaufront (32) por rebonigi mian sanon, — tiun povon Esperanto-Muzeo en Vieno registras kaj Théophile Cart (28). donis al mi nur la enspezoj, kiujn mi 372 librojn de Hachette. La rezulto ne Hachette primare zorgis pri lerniloj ricevadis de Hachette pro miaj laboroj. estas absolute fidinda: mankas kelkaj por francoj. Multaj havis plurajn reel- Nun, kiam Hachette ne volas plu eldon- reeldonoj; almenaμ du libroj ne rilatas donojn, kiel Commentaire sur la gram- adi miajn verkojn, mi devas ser„i iun rekte al Esperanto; aliflanke registri•is maire Esperanto de Louis de Beaufront alian rimedon…» kelkaj duobla±oj kaj libroj eldonitaj de (•i unue aperis „e alia eldonejo) kaj Aleksander Kor±enkov aliaj. Sed manke de alia bibliografio, ni L’Esperanto en dix leçons de Théophile Cart kaj Maurice Pagnier. Grandan (e„ ‚i-jare en la kleriga rubriko skandalan) efikon havis la Esperanta- Nia trezoro ni prezentos dek plej franca vortaro de Émile Grosjean-Mau- gravajn Esperanto-eldonejojn. pin. Aperis „e Hachette ankaμ prilingvaj Kulturo 13 Anatolij Rybakov: historio de sia lando de Grigorij Arosev
Januare 2011 centjari•as Anatolij Ryba- ne vane la dua parto de la romano nom- kov — sovetia verkisto, kiu postvivis i•as La timo… areston, falsan akuzon, ekzilon, militon, La romano (ties unua parto) estis literaturan rekonon, abundan gratifikon, publikigita nur en 1987, en unu el plej nepublikigon de sia „efverko kaj post aμtoritataj moskvaj literaturaj gazetoj. jaroj furoron pro tamena publikigo. ¤i vekis neeviteblajn diskutojn pri la Li naski•is en 1911 en ‚ernigov (nun historio de la lando, pri la tendencoj kaj en Ukrainio) en juda familio, sed ekde sekvoj. Krome, dank’ al Infanoj de 1919 kune kun la gepatroj eklo•is en Arbat la procedo de “literatura reven- Moskvo, en la fama strato Arbat. Post la igo” i•is preskaμ torenta. Post la Infanoj lernejaj jaroj li laboris en uzino, komen- en USSR aperis Arkipelago GULAG de ce estis ›ar•isto, poste — ›oforo. Est- Sol±enicyn, Rakontoj de Kolyma de ante 22-jara li estis arestita pro “kontraμ- ‹alamov, Doktoro ‡ivago de Pasternak, revolucia agitado kaj propagando” — Ni de Zamjatin kaj multaj aliaj. tre tipa kulpigo por la paranoja politika La peza sablo aperis en 1978. Forma- sistemo de la Sovetuniaj 1930-j jaroj. La le laμhumore •i estas absolute alia, la kondamno estis 3-jara ekzilo. Post la aμtoro tie preskaμ prikantas Sovetunion. liberi•o Rybakov ne rajtis lo•i en pluraj Sed „ar la baza temo havas neniun rila- grandaj urboj, do li devis vagabondi kaj romano. Stalin estis montrita ne nur ton al politiko de USSR, oni povas taksi labori en plej pezaj “postenoj” kun monstro, sed, plej grave, timema histeri- tion iusenca ruza±o — Rybakov kvazaμ minimuma apliko de intelekto, sed mak- ulo, absolute malaμdaca kaj senkura•a petis legantojn (kaj, „efe, redaktorojn- simuma — de fizikaj fortoj. homo. (“Honesteco, sincereco, amo ne cenzuristojn) ne heziti pri lia lojaleco. Dum la Dua Mondmilito Rybakov estas politikaj kategorioj. Oni havas en “Mi nek kredis nek kredas iun ajn dion. aktive militservis de la komenco •is la politiko nur politikan kalkulon”, — diras Ruso, judo, beloruso — por mi ne estas fino, partoprenis multajn batalojn. Pro Stalin en la teksto.) Rybakov estis inter diferenco. Sovetunio edukis min inter- lia elstara servado la ›tato ne plu konsi- la unuaj, kiu per publika “skriba vorto” naciisto”, — preskaμ en la unua pa•o deris lin ju•ita, kvankam plena rehabi- subtenis la supozon, ke Stalin estis deklaras la rakontanto, Boris Ivanov- lito okazis nur en 1960. „iuflanke avertata pri tio, ke milito kont- skij. ‚io „i aspektas cita±o el enciklo(aμ raμ USSR povos komenci•i fine de junio La romano montras la tragedion de la viki-)pedio, sed tio ne estas formala±o 1941 (kaj poste oni menciis e„ precizan juda popolo per ekzemplo de simpla — „iuj scioj estas senrezerve bezonataj tagon), sed li „iel neglektis la avertojn, granda familio, lo•anta en trankvila por klare vidi la radikojn kaj devenon de titolante la sovetiajn informantojn urbeto de ‚ernigova provinco (proto- liaj verkoj. Jam tre baldaμ post la milito “kanajloj kaj malamikoj”. Nun tio estas tipo: reala urbeto ‹„ors) — do oni vidas, (1947) Rybakov publikigis sian unuan preskaμ konfirmita fakto, sed ne tiam. ke ne vane estis menciita ankaμ la porjunularan verkon — novelon Mar- Centre de la romano estas Aleksandr naski•loko de Rybakov… La peza sablo klingo (Kortik), kiun sekvis daμrigo — Pankratov, juna viro, kiu pro mallerte dividi•as je du partoj, en la unua “„io La bronza birdo (Bronzovaja ptica, verkita epigramo por murgazeto estis estas bona” — la familio vivas kaj rela- 1956). Apenaμ trovi•us ruslingva ado- arestita kaj kondamnita por trijara ekzi- tive bonfartas, certe alfrontas diversajn leskanto, kiu ne legis „i tiujn novelojn. lo. Post •ia fino li ne povis enveturi malfacila±ojn, foje e„ la morton de prok- Malgraμ la ideologia atmosfero, ambaμ Moskvon pro malpermeso, do li devis simuloj, sed la •enerala humoro estas noveloj estis tre popularaj — krom bazaj iri al alia urbo, kie li laboris kiel ›oforo. optimisma. Preskaμ en la pleja mezo „io klarigendaj valoroj (familio, amikeco, La saman laboron li tre brave plenumis krute ›an•i•as — komenci•as la milito, fideleco ktp), estis tu›itaj ankaμ aliaj dum la milito. ‚i tiuj, kaj multegaj aliaj la urbeton eniras nazioj kaj tuj komen- allogaj por lernejanoj temoj — misteraj koincidoj, ne lasas dubi: Rybakov ver- cas ekstermi la judojn. sekretoj, spionado, heroa±oj. kis surbaze de sia propra sperto. Li ver- Nun, kiam la tuta mondo vaste scias Kronologie la romanon Infanoj de kis pri senrajteco de sovetiaj civitanoj, pri la holokaμsto (nelaste dank’ al la Arbat (Deti Arbata) Rybakov verkis pri terura±oj de NKVD, pri absoluta konataj filmoj La listo de Schindler kaj antaμ sia alia mejlo›tona labora±o, La mallibero de homoj — kaj ne gravas, „u La vivo estas bela), estus malfacile mir- peza sablo (Tja±olyj pesok), sed „i-lasta homo estis “granda” aμ “malgranda” igi cinikan homon, kiu la unuan fojon gazetforme aperis pli frue. Fakte Infanoj (t.s. potencohava aμ ne). Plej simplajn prenus por legi La pezan sablon. Jes, „io de Arbat estis la unua parto de verko, homojn premas pli potencaj, pli poten- estas la sama — getoj, limigoj, flavaj poste fari•inta trilogio, sed e„ la unuan cajn premas e„ pli potencaj, tiujn — plej steloj, malsato, malsukcesaj provoj parton oni publikigis nur post 20 jaroj. potencaj, kaj super ili estas Stalin, kiun eskapi, poste amasa pafmortigo… Sed Kialo de tia trakto de Infanoj de Arbat premas lia paniko, timo, persekuto- normalan homon neniu el tiaj historioj estis eksplicita antistalinismo de la manio kaj ±aluzo. Neniu estas libera. Kaj lasas indiferenta. 14 Kulturo Krome meritas atenton malkutima “Monato”: Parolas posteulo de Maul por sovetia literaturo tuj videbla (e„ intence vidigata!) paralelo inter La peza (Monato) Stefan Maul sinonimas kun Monato. Stefan sablo kaj la Sankta Skribo. La epigrafo kunfondis, formis kaj dum jardekoj ame flegas nian por la tuta romano estas verso el la magazinon. ‚efe legantoj, sed ankaμ „iuj kunlabor- Genezo: “Kaj Jakob servis pro Ra†el antoj, ›uldas al li multon. Sinceran dankon pro maga- sep jarojn, kaj ili estis en liaj okuloj kiel zino unika en nia verda mondo: magazino, kiu raportas kelke da tagoj, „ar li amis ›in”. La du ne pri, sed per Esperanto, kiu intence turnas sin for de protagonistoj de la romano estas Ra†il iufoje febra esperanta mondeto al iufoje same febra, Ra†lenko, tre bela junulino, lo•inta en sed multe pli vasta ekstera mondo. Stefan dedi„is sin Ukrainio, kaj Jakob Ivanovskij, svis- multflanke al Esperanto, interalie kiel aμtoro, poeto, landano, kies prapatroj devenis el la akademiano, sed sendube Monato fari•os lia monu- samaj lokoj. Jakob kaj Ra†il ekamis unu mento. la alian, kaj, spite al diversaj malfacil- Nun, pro bonaj kaj kompreneblaj kialoj, Stefan decidis rezigni pri la „efredakto- a±oj, geedzi•is. Kompreneble la histo- raj devoj. Ilin li transdonas al mi. Granda honoro, pri kiu mi ne tute certas, „u mi rioj el la Genezo kaj la romano de Ryba- indas: la magazino perdas profesian, •isostan ±urnaliston kaj akiras maksimume kov tre diferencas, sed mencii la Biblion duonprofesian. Jes, mi instruas ±urnalismon „e brita universitato kaj trejni•is kiel kaj aludi je simileco komence de verko ±urnalisto antaμ pli ol 30 jaroj; intertempe, tamen, kaj plejparte, mi perlaboris mian estis tre kura•a ago. „iutagan panon, instruante universitatnivele la germanan. Anatolij Rybakov estis tre talenta PRINCIPOJ verkisto, li scipovis lerte plekti teman fadenon kaj teni stre„on •is necesa Sed, dum tiu „i periodo, mi kontribuis al Monato, artikolante kaj, iom poste, momento. Sed la „efa valoro de la men- redaktante la rubrikojn Politiko kaj Moderna vivo. La magazino ebligis al mi, ciitaj romanoj estas ke ili aspektas abso- lingvo-instruisto, reteni kontakton kun la ±urnalismo. Samtempe mi rekonis la valo- lute versimilaj. E„ pli: se iu volas esp- ron de Monato, pli kaj pli respektante ties principojn, kiujn nun kiel „efredaktoro mi lori la historion de la Ruslanda imperio defendos. kaj de USSR de 1900 •is 1945, oni Kio pri la estonteco? ‹an•i nian magazinon mi ne volas; laμeble plifortigi, jes. povas legi nur La pezan sablon kaj Infa- Por tio mi bezonas interalie la helpon de legantoj: legantoj, ekzemple, el landoj, kiuj nojn de Arbat, kaj preskaμ „io i•os malofte reprezenti•as inter la kovriloj de Monato. Legantoj pretaj verki pri protestoj klara. Neniuj lernolibroj transdonos la en Francio kontraμ altigo de la pensia•o; pri la dekstrema tiel nomata tefesta partio etoson de la aμtentikeco, kiun oni sen- en Usono; pri la provoj de Putin denove prezidanti•i; pri la burleska±oj de Berlus- tas, legante la romanojn de Rybakov. coni ktp ktp. Ne mankas temoj, sed ie-tie mankas verkantoj por kvante kaj kvalite Fine de sia vivo li okupi•is plejparte ›veligi la enhavon de niaj rubrikoj. pri socia agado — prezidis la sovetian Tiamaniere, kun via helpo, kun la subteno de Flandra Esperanto-Ligo, ni povos PEN-centron (1989–1991), sekretariis daμrigi la Monato-tradicion grandparte establitan de Stefan Maul. Humile, iom en la Verkista Unio. Lia lasta verko, nervoze, mi tamen antaμ•uas sukcesan kaj fruktodonan kunlaboron. Romano-rememoroj, aperis en 1997. Paul Gubbins Sekvajare li forpasis en unu el novjorkaj hospitaloj. Laµlum ricevis Dumvivan Honoran Premion pri Tradukado de ‚TA (‚IIC) La 2an de decembro okazis en Pekino disdo- na ceremonio de la Dumviva Honora Premio pri Tra- dukado de la ‚ina Tradukista Asocio (‚TA). ¤i estas la plej alta premio de la „ina traduka rondo. Kvin famaj „inaj tradukistoj, inkluzive de la Esper- anto-tradukisto Laμlum, ricevis la premion. ‚eestis kaj faris paroladon en la ceremonio Li Zhaoxing, prezidanto de ‚TA kaj eksa eksterafera ministro de ‚inio, kaj Zhou Mingwei, prezidanto de la ‚ina Fremdlingva Eldona Grupo. La 87-jara Laμlum estas eksa vic„efredaktoro de El Popola ‚inio, membro de la Akademio de Esperanto kaj Honora Membro de UEA. En lastaj jaroj li esperantigis multajn „inajn famajn klasikajn romanojn kaj novelojn kiaj ‚e akvorando, Pilgrimo al la okcidento, Romanoj pri la tri regnoj, Mirrakontoj de Liaozhai k. a. Liaj kelkaj traduka±oj enlisti•is en la Serion Oriento-Okcidento de UEA. Danke al lia kontribuo al la Esperanta literaturo UEA donis al li premion Grabowski en 2003. En la ceremonio ricevis la premion ankaμ „in›tataneca uson-devena tradukisto Sidney Shapiro, angl- kaj franc-lingva poem-tradukisto Xu Yuanchong, rus-lingva tradukisto Cao Ying kaj angl-lingva tradukisto Tu An. Chen Ji Sur la foto: Prezidanto de ‚TA Li Zhaoxing (maldekstre) kaj prezidanto de la ‚ina Fremd- lingva Eldona Grupo Zhou Mingwei (dekstre) donas la honoran diplomon al Laμlum. Kulturo 15 El “Mia Jarcento”
de Günter Grass
En 1999 aperis Mia jarcento de Günter Grass — cent mallongaj rakontoj, mozaik- eroj de la dudeka jarcento. El malsamaj perspektivoj aperas malsamaj personoj: simpatiaj kaj malsimpatiaj, krimuloj kaj viktimoj, viroj kaj virinoj. Tiuj rakontetoj ligi•as intime kun la germana historio, kaj finfine el la bunta †aoso aperas plena bildo de nia dudeka jarcento. Jam naμ „apitroj el Mia jarcento de la nobel-premiito Grass aperis en La Ondo de Esperanto, elektite kaj tradukite de Wolfgang Kirschstein. Nun ni proponas la dekan eron, en kiu temas pri fikcia letero, verkita antaμ cent jaroj.
Ruslando, „efe la armitajn ›ipojn kontraμ la buroj, vi memoras, kara ami- 1911 “Petropavlovsk”, “Poltava” kaj “Seva- ko, kaperis „e la orientafrika marbordo stopol” kun ties pafilturoj kiel koncen- du el niaj vapor›ipoj tute kaj komplete ia kara Eulenburg1, se mi ankoraμ tritan mararmean povon. Kion ni povis kontraμle•e. Tiam esti•is granda indi- Mrajtas nomi vin tiel post la severa kontraμi al drednaμtoj de Anglio antaμ gno. Tio helpis en Reichstag. Tamen makulado fare de la gazet›mira±oj de tiu la le•oj pri la floto liberigis niajn mia eldiro “Ni germanoj devas kontraμi kanajlo Harden2, kiuj igis min grumbl- manojn? Eble kvar armitajn kiras›ipojn la anglajn drednaμtojn per niaj armitaj ante obei al la ›tata bonfarto kaj perfidi de la Brandenburga klaso — nenion plu. ”Neniontimuloj” kaμzis iom da bruo. mian sincere fidelan voja•kunulon kaj Sed tiu ampleksa skizaro pri la imagebla (Jes ja, kara Eulenburg, mi scias, mia amikan konsilanton. Tamen, kara prin- malamiko trovis nun respondon, kiel vi, plej granda tento estas kaj restas la co, nun mi petas vin triumfi kune kun kara amiko, povas lerni el la kunsendata nova±agentejo Wolff.) mi. Nun •i okazas. Hodiaμ mi nomumis materialo, ne plu estas projekto, sed Sed nun surakvi•is la unuaj realig- grandadmiralo flotministron Tirpitz3, plugas jam la Nordan kaj la Baltan itaj revoj. Kaj poste? Tirpitz zorgos pri kiu en Reichstag4 tre trafe ripro„is la Marojn aμ estas en la ›ipkonstruejoj en tio. Por mi restas la sankta plezuro maldekstrajn liberalojn. ‚iuj miaj skizoj Kiel, Wilhelmshaven kaj Dancigo. ankaμ estonte skizi batal›ipojn kaj arm- pri la formado de la floto, kies detal- Mi scias, ke ni perdis jarojn. itajn kiras›ipojn. Nuntempe mi sidas emon vi tiom ofte milde kritikis, „ar mi Bedaμrinde niaj uloj estis tre malkleraj antaμ la skribotablo, kiel vi scias, sur dum tedegaj kunsidoj senlace •uis mian en rebus navalibus5. Oni devis evoluigi selo, „iam preta por ataki. Post la kutima etan talenton kaj notis — por nia admo- en la popolo •eneralan movadon, e„ rajdado estas por mi matena devo en no — sur dosierujoj kaj e„ en tro sekaj entuziasmon pri marameaj aferoj. Estis aμdaca skizado surpaperigi nian anko- dosieroj la batal›ipon “Charles Martel” bezonataj mararmea asocio, mararmea raμ junan mararmeon fronte al malami- de Francio kaj ties armitajn kiras›ipojn le•o, kaj la angloj — aμ, mi prefere diru, ka supernombro, sciante, ke Tirpitz, de la unua klaso, antaμ „io “Jeanne miaj amindaj anglaj kuzoj6 — helpis same kiel mi, fidas al grand›ipoj. Ni d’Arc” kaj ankaμ la nove konstruitajn en kontraμvole, kiam ili dum la milito devas esti pli rapidaj, pli movi•emaj, pli armitaj. La koncernaj ideoj flugas al mi. Dum tiu krea akto la grand›ipoj kvazaμ Notoj faletas el mia kapo. Hieraμ aperis antaμ 1. Imperiestro Vilhelmo II (1859–1941) skribas „i tiun (fikcian) leteron la 27an de januaro miaj okuloj la grandaj kiras›ipoj “Seyd- 1911 al Philip Friedrich Alexander, princo de Eulenburg kaj Hertefeld, Grafo de Sandels litz” kaj “Blücher”, kaj poste ili eli•is el (1847–1921), germana politikisto kaj diplomato, amiko de la imperiestro. miaj manoj. Kompletajn eskadrojn mi 2. La ±urnalisto Maximilian Harden (aμtente: Felix Ernst Witkowski, 1861–1927) aperigis vidas aperi en batallinio. Ankoraμ estas en 1906 la artikolon Vilhelmo la Paca. Harden asertis, ke princo Eulenburg kaj ties kunuloj manko de batal›ipegoj. Nur pro tio sub- influis la imperiestron en malbona maniero. Poste Harden akrigis siajn atakojn, asertante, ke la rondo „irkaμ Eulenburg estis samseksama kliko. En la posta skandalo princo Eulenburg perdis mar›ipoj devos atendi, opinias Tirpitz. siajn ›tatajn postenojn; ankaμ la reputacio kaj influo de Vilhelmo II malkreskis. Ho, se nur vi, mia plej bona amiko, 3. Alfred von Tirpitz (1849–1930), la estro de la germana mararmeo •is 1916, la 27an de estetikulo kaj ›atanto de la artoj, estus januaro 1911 ricevis la rangon grandadmiralo (Großadmiral). Tirpitz planis fortigi la mar- kiel antaμe proksima al mi! Kiom armeon kaj tiel fari•i konkuranto de Britio. Jam en 1891 Germanio konstruis kvar ›ipojn laμ la aμdace kaj klarvide ni ekbabilus! Kiom modelo de la ›ipo Brandenburg. fervore mi forigus viajn timojn. Jes ja, 4. Reichstag (la germana parlamento) decidis pri la konstruo de pli granda floto en 1898 kara Eulenburg, mi volas fari•i paca kaj 1900 kaj denove en 1908 kaj 1910. 5. Rebus navalibus. Maraj aferoj, marnavigado (lat.). reganto, sed reganto armita… 6. Vilhelmo II mencias siajn anglajn kuzojn, „ar la brita imperiestrino Viktorino estis lia Tradukis el la germana avino. La kapero de la germanaj ›ipoj okazis fine de 1899 — komence de 1900. Wolfgang Kirschstein 16 Kulturo Kvar etapoj de Iltis detaligo kun indikoj pri landa aparteno, vivodatoj, originala aμ traduka mono- Haupenthal, Reinhard. Iltis: Ein grafioj, kontribuoj al kolektivaj verkoj, Verlag, seine Geschichte, seine Werke la tuto tabelforme. Apartaj tabeloj por la = Iltis: Eldonejo, •ia historio, •iaj ver- tradukitaj aμtoroj kaj la tradukintoj. koj. — Bad Bellingen: Edition Iltis, ‚eestas e„ detaligo laμ la jaroj de 2010. — 76 p. — (Schriften zur Espe- naski•o kaj morto, tiel la plej frua rantologie und Interlinguistik; ¹17). aμtoro estas Molière (1622–1673) kaj la Diskutinte pri „i-jara temo de la kler- plej juna Esther Haupenthal (1970–). La iga rubriko Nia trezoro, ni fine elektis la plej multaj verkoj, kvindek tri, estas Esperanto-eldonejojn, „ar la Esperanto- (kun)aμtoritaj de Reinhard Haupenthal. eldonado estas sama•a kun la lingvo Sekvas Karolo Pi„ (15), Johan Martin mem. Bedaμrinde, la eldonejoj ricevis Schleyer (12), Wilhelm kaj Hans malmultan atenton en nia movad-histo- Wingen (12), Fernando de Diego kaj rio — Enciklopedio de Esperanto Henri Vatré po 8. (1933) kaj Esperanto en perspektivo La Iltisaj aμtoroj estas el 33 landoj, (1974) enhavas nur malmultajn infor- plej multaj kompreneble el Germanio mojn pri ili. Aperis nur du membiogra- (46), sekvas Francio (17), Britio (14), fiaj verkoj de eldonistoj: tiuj de la ger- Svislando (13), k.a. Aperas ankaμ tabe- mano Teo Jung kaj la ruso Aleksandr loj de la serioj de Iltis. Sa†arov. La rikolto ne estas abunda, kaj esperantologio kaj interlingvistiko”, en En la libro estas priskribitaj aliaj „i tial estas salutinda la ±usa apero de la kiu, kiel la 17a seriero, aperis la recenz- aktiva±oj ligitaj al Iltis, inkluzive de la grandformata (A4) 76-pa•a libro pri la ata libro. Literatura Manifesto ‘87 de la Iltisa eldon-agado de Iltis. Post la historio sekvas bibliografia Skolo. Estas tu›ataj la rilatoj de Iltis kun ‚i tiu libro, same kiel multaj eldon- parto, kiu prezentas kompletan liston de la Praga Skolo, Schulz kaj la iberianoj. a±oj de Iltis, estas dulingva, en Esper- la eldona±oj en la alfabeta ordo de la Pri la revuo iltis-Forumo (1989–1995) anto kaj en la germana, kio ebligas •ian aμtoroj aμ verkoj, se temas pri plur- estas nur mallonga notico kun listigo de distribuadon kaj uzadon ekster Esper- aμtoraj verkoj. Entute 260 bibliografiaj la kunlaborintaj aμtoroj. Fine trovi•as antujo. priskriboj, kun asteriske notitaj iom pli referenc-listo. Post la enkonduko Haupenthal pre- ol dudek titoloj formale aperintaj „e La libro, donanta kompletan biblio- zentas la etapojn de sia agado. La eldo- aliaj eldonejoj, sed kadre de la grafion de „iuj Iltis-titoloj kaj super- nado sub la nomo Artur E. Iltis (registr- eldon-agado de Iltis. rigardon pri la Iltis-aμtoroj estas valora ita artista nomo) komenci•is en 1968, Sekvas analizo de la bibliografio, kontribuo al la historio de la Esperanta kiam la 23-jara studento Reinhard Hau- unue, kronologia detaligo laμ la kvar kulturo kaj la bibliografia scienco. penthal ekhavis ideon eldoni kelkajn menciitaj periodoj. Due, laμaμtora Halina Gorecka verketojn. Li unue represis la satiran primovadan artikol-serion Kiel (mal) venkigi Esperanton de Kanguruo el Pri la Esperanta novelarto en Tel-Avivo Germana Esperanto-Revuo. Sekvis kel- kaj pliaj represoj. Rekorde multnombra aμskultantaro en Tel-Avivo kunvenis la 30an de novembro La dua etapo (1975–1988) estas lig- 2010 okaze de prelego de Giorgio Silfer pri la Esperanta novelarto. La vesperon ita kun la kultura aktivado en Sarlando organizis la „efa aktivulo en Tel-Avivo, Josi ‹emer, kaj •in partoprenis esperant- (Kulturaj semajnfinoj, libro-servo, la istoj el la tuta lando, inkluzive de Hajfo, Jerusalemo kaj Ber-‹evo. Interalie „eestis revuo Dialogo, eldonado de libroj). En preskaμ la tuta estraro de ELI, la landa asocio, kies prezidanto Amri Wandel oficiale 1983 vide al la centjara jubileo de Espe- bonvenigis la gaston. ranto estis lan„ita “Jubilea Eldon-Serio” La Tel-Aviva komunumo estas la plej granda en la israela Esperantio: •i havas kun kvin sekcioj: Beletro originala, regulajn kunvenojn kaj kursojn en kulturdomo; al ili lastatempe aldoni•is la agrablaj Beletro tradukita, Esperantologio, kunsidoj „e kafejo Esperanto en la urbocentra strato Zamenhof. La kafejo proponas Interlingvistiko, Scienco. En •i aperis interesan menuon: rekomendinda estas la salato “Esperanto”, kun kaprina froma•o, 62 titoloj, eldonitaj plejparte de Sar- nuksoj kaj legomoj. landa Esperanto-Ligo. Dum la lasta jardeko ELI spertis kvantan kreskon (inkluzive de ali•o de arabaj La tria etapo ligi•as kun la nomo de israelanoj) kaj, danke al la luigo de propra apartamento, heredita el Isaj Dratwer, la presejestro Ortwin Deubert, kiu sub la •iaj financoj estas ekvilibraj. La vasti•o de la cirkvito de la aktivuloj ne kreskas marko Iltis-Verlag (Iltis-Eldonejo) dum samgrade kiel la bazo, kvankam ankaμ novaj aperis, el diversaj generacioj. Rimark- 1989–1996 aperigis 35 titolojn en indaj estas la junulara aktiveco naturamika, la okazigo de „iujara landa kongreso, la “Iltis-serioj” kun la sama divido. En organizo de Azia Esperanto-Kongreso en majo 2012. 1997 komenci•is nova vivo de Iltis “sur En sia prelego Silfer partoprenigis la publikon per laμtlegado de literaturkritikaj propraj piedoj” kiel entrepreno de Irmi biogramoj, kiujn li komentariis enfokusigante la temon laμ literaturhistoria perspek- Haupenthal. Novan fokuson de la el- tivo. Estis tiel traktataj diversaj novelistoj (Julio Baghy, Raymond Schwartz, Ferenc donejo formas titoloj de kaj pri Johann Szilágyi, Reto Rossetti, Marjorie Boulton) el dekduo selektita de la preleganto: la Martin Schleyer kaj Voläpuk. De la jaro publiko ricevis la tutan dosieron, kun la instigo mem profundigi siajn konojn. 2007 aperas serio “Bro›uroj pri HeKo Kulturo 17 Multviza•a libro novelaroj)… Aliaj aμtoroj estas delonge tribanoj de Lupo kun tribanoj de Boaco, famaj; eble iamaj iliaj verkoj vere valo- “sed homoj kun homoj”. Nu jes, iom Viza•oj: Novelaro 2000–2009 / ris, sed „i-kolektaj, ho ve… naive, sed „iam plu aktuale, precipe Redaktis Leif Nordenstorm, Sten Tenu la flamon brulanta! de Leen nun. Johansson, Lena Karpunina, Perla Deij — bagatel-humura rakonto pri Lena Karpunina en Ordinara viza•o Martinelli, Tim Westover. — Stock- amatora spektaklo en lernejo; Dubo de prenis iom nekutiman por si temon — holm: Eldona Societo Esperanto, Vimala Devi — pri fiaskanta svatado; pri vivo ne en Sovetio, sed en Germanio 2010. — 175 p. Cirkvita perturbo de Paul Gubbins — (kie ›i mem nun lo•as). Tamen, kiel De temp’ al tempo en Esperanto ne nomebla aliel ol delira±o; mistika „iam, ›i skribas pri malfeli„a suferanta aperas kolektoj de selektitaj (do supoz- horora±o La violeta zontuko de Giorgio virino, senlime tolerema. Kiel „iam, la eble, la plej bonaj) noveloj, el la tuta Silfer — ne klaras, kiucele la aμtoroj aμtorino celas, ke legantinoj larmetu literaturo aμ el aparta •enro aμ regiono. verkis tiujn pecojn kaj kial redaktoroj finleginte… tamen la pli pensemaj Menciindas 33 rakontoj (1964), Trezoro elektis ilin. espereble komprenos, ke e„ krudkarak- (1989), Sferoj (sciencfikcio, pluraj Rampo-lernejo de Gbeglo Koffi tera edzo meritas amon, „ar iam nur li volumoj), Tempo fu•as (1995, el estas anekdoteca rakonto pri malfidela povas solvi seriozajn problemojn, kiujn “Monato”), Vivo kaj morto de Wieder- edzo. Tro bagatela por vera novelo kaj virino trafas pro sia facilanimeco. boren (1998, humura±oj), El ombro tro longa por simpla anekdoto. La inico de Ulrich Becker temas pri (2008) k.a. Du mikronoveloj de István Nemere la unua seksa (geja) sperto de 18-jara En 2001 aperis Mondoj, el noveloj fakte temas pri nenio. Kompare kun tio, knabo. La nuna modo postulas agnoski, senditaj de aμtoroj mem el la tuta mon- Sep rakontetoj de Jorge Camacho per ke tio estus “normala” kaj bona — sed do kaj poste selektitaj. Promesita dua nur po kelkaj linioj (foje — malpli ol ni vidas, ke nura kaprico de ri„a uson- volumo de Mondoj ne aperis, kaj nun tri!) igas leganton multe mediti… ano (ja ri„aj usonanoj certas, ke la tuta laμ pli-malpli sama metodo kolekti•is la mondo devas obei ilin!) neripareble per- novelaro Viza•oj. La laboron faris kvin turbis la tutan vivon de la knabo, kaj lia redaktantoj el diversaj landoj. Kutime futuro i•is tre duba. Kiom pli feli„a li tiakaze redaktoroj agas 2–3-ope, do ne- estus sen tia “inico”… eviteble rememori•as rusa proverbo pri Mao Zifu en Unu monato simple kaj sep vartistinoj kaj nezorgata infano… sincere rakontas pri sia vivo. Por ni sed tion dume flanken. sanuloj malfacilas trasenti la suferojn de La aμtoroj estas plejparte konataj, handikapulo, ne povanta movi•i — kaj kelkaj estas plurfojaj laμreatoj de la Bel- aliflanke, lian •ojon pro veno de prin- artaj Konkursoj de UEA, sed estas tempo, kaj lian ligitecon kun la tuta ankaμ tute novaj nomoj. Por la libro mondo dank’ al Esperanto. Estas enme- estis elektitaj 29 el 79 proponitaj kont- tita longa peco el artikolo pri li, supoz- ribua±oj. La subtitolo “Novelaro eble aperinta en iu gazeto — temas „efe 2000–2009” ne superfluas: la noveloj pri ebleco de geedzi•o de handikapuloj. respegulas aμ la nunan vivon, aμ nunan Mao meditas pri amo kaj (ne)ebla literaturan modon. Kelkaj tamen estas edzi•o: “Ol certe imageblan rezulton ”ekstertempaj". fiaskan mi preferas nekomencon”… Leif Nordenstorm en la antaμparolo ‚u vi scipovas ludi tomlandilon? de skribas, ke nur unu el la noveloj estis Luiza Carol bone reprezentas la human- publikigita libroforme. Reale, krom ‚u isman stilon de la aμtorino, kvankam vi scipovas ludi tomlandilon? de Carol estas iom tro dol„a kaj pro tio ne ver- (indikite) libroforme aperis ankaμ Peco Kelkaj aμtoroj plu ekspluatas siajn simila. de kablo de Bron›tejn; La unua de apri- ›atatajn temojn. Iufoje tio e„ bonas, sed Rulkreska±o de Tim Westover sam- lo de Gabrielli aperis jam en Trezoro ne „iam. stilas kiel liaj noveloj en Marvirinstra- (1989). Kelkaj pliaj noveloj aperis en Mikaelo Bron›tejn en Peco de to, pri stranga fabela mondo, •i same revuoj. kablo, kiel „iam, priskribas vivon de vekas filozofiajn pensojn, diversajn en La enkonduka eseo de Sten Johan- laboristoj en nordruslanda urbeto dum „iu leganto. sson La Esperanta novelarto dum 120 sovetia tempo, tiom insiste, ke leganto, jaroj estas vere valora, kun multaj gra- mem ne vivinta en USSR, povas finfine Kelkaj noveloj eble ne estas „efver- vaj informoj. kredi, ke „iu sovetia laboristo estis koj, sed legi ilin agrablas. Mi jam menciis: esence la kolekto drinkulo, kaj ke sovetianoj vere ne rajtis En La urbo de Massimo Acciai laμ la principoj de la kompilado, laμ la fari e„ unu pa›on sen sankcio de timeg- obstine ripeti•as “Bruno ne havas prezento ktp. similas al Mondoj indaj sekurec-servoj. ur•on, la urbo bone zorgas pri li”, kaj (KLEKS, 2001), e„ se •i aspektas pli Leif Nordenstorm en Signoj dum nur lastfraze „io klari•as. La ideo tamen modeste. Ankaμ la sama manko sent- ›tormo rakontas pri vivo de nordanoj en tute ne estas fre›a. eblas: kiel iu siatempe skribis pri Mon- praantikva epoko, pri hazarda renkont- En la „arma rakonteto Rememoroj doj, “kelkaj aμtoroj rimarkindas nur pro i•o de du junuloj el diversaj gentoj kaj pri dol„a patrino de Ruben Feldman sia ekzota deven-lando” (fakte, temas la provo (sukcesa!) de interkompreni•o. Gonzalez milda ironio poiomete trans- pri unu sama aμtoro en ambaμ E„ en pratempo povis renkonti•i ne formi•as en spritegan sarkasmon. 18 Kulturo En Pordo al la maro de Sten Johan- kulpas la realo”. Ie li jam skribis tion… Seminario pri la E-literaturo sson temas pri vivodramo de apudmaraj nu jes, en La Postdomo. Tamen alia lo•antoj, sed sen iaj konkreta±oj, per frazo en la moto pensigas, ke „i-foje la Venu al la Universitato de Louis- nuraj aludoj. realo vere kulpis tro. Komence iom ville, Louisville, Kentucky (Usono) por Vivogumo de Geraldo Mattos — tenaca, poste animskua rakonto — pri partopreni en unika Seminario pri la simpla skizeto pri vivo de brazilaj mal- tio, ke nuna (okcidentkultura) homo Literaturo de Esperanto sub gvido de: ri„uloj. estas tro katenita de diversaj reguloj, tro Ulrich Becker, poeto kaj eldonisto; Io devas okazi de Mi†ail Korotkov timema kaj malfidema antaμ fremduloj, Duncan Charters, lingvisto; Humphrey — fantazia rakonto pri homo, kiu vivis emas eviti personan respondecon… kaj Tonkin, kritikisto; Tim Westover, novel- sen maljuni•i, kaj subite perdis tiun el tio iam aperas fatalaj malfeli„oj, isto. miraklan trajton •uste tiam, kiam al li kvankam ›ajne neniu kulpas. Pri tio, ke Tempo: La seminario komenci•os ekbrilis espero pri onta feli„o. oni prefere ne forlasu kutiman lo•lan- matene 26 feb kaj fini•os tagmeze 27 Raita Pyhälä en Post unu vivo kune don (almenaμ — ne faru tion senpripen- feb. ¤i parte koincidos kun la 39-a Kon- iel daμrigas la temon de Karpunina — se). Kaj se oni tamen firme decidis ferenco pri Literaturo kaj Kulturo pri zorgopleno de geedza vivo kaj ties migri — faru tion kun sobra menso, depost la Jaro 1900, organizita de la celo. Ankaμ „i tie virino opiniis sin mal- nepre lernu lingvon de la cellando kaj Universitato (http://www.thelouisville- feli„a kaj revis divorci, kiam la infanoj estu singardema, se vi ne plene kompre- conference.com/), kaj al kiu oni rajtas plena•i•os, sed… nas ion. ali•i kiel vizitanto kontraμ $10 tage. La ›telo-manao de Sen Rodin estas Go-ludo de Christian Rivière estas Loko: Salonoj de la Universitato de pens-instigaj rememoroj de maljuna voja•priskribo, transformi•anta en akran Louisville. instruisto pri iam progresema eksperi- kontraμmilitan pamfleton. Necesus tra- Lingvoj: La lingvoj de la seminario menta lernejo kaj solvo de morala pro- duki •in al amasaj lingvoj, ke homoj pri- estos Esperanto kaj la angla. blemo. pensu prezon de moderna usondevena Tranoktado: Pri hoteloj vidu la ret- Feli„an Kristnaskon de Trevor “libero” kaj “demokratio”… pa•aron de la konferenco (adreso „i- Steele priskribas kelkajn horojn el la Nekrologo de Lenke Szász instigas supre). vivo de ordinara oficulo kun multaj al meditoj pri vera amikeco, pri tio, Ali•o: $35 ($15 por studentoj). Bon- problemoj, kaj tamen kun ioma espero kiom diferencas reala homo kaj ties per- volu anonci vian deziron partopreni „e je bona solvo. cepto far apuduloj. E„ al la plej bona la organizantoj: Geedza ringo de Paulo Sérgio Viana amiko oni malfacile konfesas sekretojn : bonnie.fonsecagreber@louisville. rakontas pri internaj suferoj de virino, profunde ka›itajn en la animo… kaj edu, perdinta la ringon post multaj jaroj da vera amiko gardos tiujn sekretojn. : [email protected], geedza vivo. Kaj la jam menciitaj Sep rakontetoj : [email protected]. de Jorge Camacho. Pri kelkaj noveloj — verkitaj de vir- inoj — mi ne sukcesis vortumi klaran La librofinaj biografietoj videble opinion. Eble „ar viro neniam kompre- estas kompilitaj haste, pro tio ili enha- nos virinan animon. Tiuj estas: vas erarojn faktajn kaj gramatikajn. La Iam, ne diman„e de Judit Felszeghy lingva nivelo estas diversa: ekzemple, Konkurso pri infandesegna±oj — historieto el vidpunkto de maljuna „e Karpunina •enas la ruseska sintakso hundo. kaj la uzo de “komisio” en la senco de La Esperanto-klubo de Saint-Nazaire La unua de aprilo de Lina Gabrielli “komisiono”. ‚e iuj aμtoroj troveblas (Francio) organizas konkurson pri — iom stranga interna monologo de brile trafaj esprimoj, kiel “molaj nuboj infandesegna±oj. Ni invitas „iujn instru- amanta virino. Ver›ajne talenta, sed ne florbrasikaj” (M. Acciai), “urbocentraj istojn, kiuj deziras partoprenigi siajn trovinta resonon en mia animo. turistomelkejoj”, “eks pri la bone kon- gelernantojn al tiu konkurso. ‹telisto Hadit kaj lia frato de Etel struitaj amfrazoj de l’ iamo, nun cel- Jara temo: Voja•antaj Popoloj, Zavadlav — stranga fabelo pri maljun- trafas vortoj el ekster vortaroj” (I. Ertl). migrantaj Popoloj…. i•o de virino. En kelkaj noveloj tajperaroj oftas, en Formato: minimume 40×30 cm. aliaj tute ne estas. Evidente ne „iu el la Kategorioj: A (•is 7-jaraj), B Kaj kelkaj noveloj estas vera trezoro. redaktoroj agis same respondece. (7–10-jaraj), C (11–14-jaraj). Ducent mejloj •is Talooska de Do — ne tute kohera kolekto, kun Limdato: la 10a de marto 2011. István Ertl estas la plej ampleksa kaj vasta temaro kaj diversaj niveloj kaj sti- Dorse de la desegna±o notu esperant- miaopinie la plej valora verko en la libro loj. Tamen vere atentinda kaj liveranta lingve, nomon, a•on de la infano, adre- (indas akiri la tutan libron pro tiu nove- adekvatan resumon de la Esperanto-lite- son de la lernejo aμ de la Esperanto- lo, kaj eble pro 2–3 aliaj). La moto: “Pri raturo 2000–2009. klubo, kaj koncizan priskribon de la „ia similo inter „i tiu historio kaj la realo Valentin Melnikov desegna±o. Estos atribuitaj po 3 premioj en „iu Oni povas aboni La Ondon per pago al landa peranto (vd. p. 23), al nia kategorio. UEA-konto “avko-u”, al niaj bankaj kontoj en Ruslando kaj en Pollando, al Bonvolu sendi desegna±ojn al Centre Yandex-denjgi. Ni ekuzis ankaµ la sistemon PayPal, akceptante eµrojn, Culturel St Nazaire Esperanto * 38, dolarojn kaj zlotojn. Vidu pli rete: http://www.esperanto.org/Ondo/ rue de la Croix Fraîche, FR-44600 Saint Nazaire, France. Kulturo 19 Subgrunda Esperanto-muziko reaperas. En Ruslando
Do, entute kvin bandoj. Social Zero estas sufi„e konata fort- violenta bando el Reutov, Ruslando. La basisto Mitja estas komencanto. Ili unuafoje registros kanton en Esperanto, speciale por la projekto http://vkontakte. ru/club17141488. Nigra Kato http://vkontakte.ru/ club20785533 estas nova anarkipunka bando en Moskvo. ¤i havas interesajn tekstojn en Esperanto, kaj •i jam komencis provludi. ‚iuj kantoj de Nigra Kato estos en Esperanto. La kantisto, Nikolao Krjukov http://vkontakte.ru/ id19958124 estas sperta esperantisto. Krom li en la bando estas du Esperanto- komencantoj, unu el ili ludas ankaµ en Social Zero. Dek jarojn post la apero de la kompi- Death Before Revolution bru(nojza) lo Esperanto Subgrunde nova projekto grinckora bando el Ivanovo, Ruslando. estas en preparo por revigligo de punkaj, ‚i tiu bando estas jam sperta. La band- hardkoraj, krustaj, grinckoraj, brumuzi- anoj estas multlingvistoj. Ver›ajne ili kaj (nojzaj) kaj tra›aj Esperanto-bandoj iam registros albumon en Esperanto, en Ekzemple, dubindas ke Pi„ismo sub la arta re•isorado de Vladimir la angla, en la latina, en la franca kaj en rifuzos ali•i al la projekto; tie estas la Kontraµ el la Ruslanda urbo Ivanovo. aliaj lingvoj. Sed •is nun iliaj kantoj •usta medio, en kiu Glebo na•as … Par- Lastatempe Vladimir ser„as kaj estis kutime tute sen tekstoj, nur kun donu … bleka„as ;-) instigas bandojn el la punka kaj hard- krioj: http://vkontakte.ru/club2398440. Krom tio Vladimir iniciatis la kreon kora movado por partopreni per kontri- Kacbatalo http://vkontakte.ru/club de virtuala grupo “Punko en Esperanto / buoj al nova tiustila kompilo. 19589778 estas la novkreata bando de EsperantoKoro” „e http://vkontakte.ru/ Tio estas okazo por malnovaj bandoj Vladimir Kontraµ el Ivanovo. ¤i anko- club17961254, kie eblas trovi referen- reaperi por pli ampleksa malkovro, kiel raµ ne estas kompleta, kaj plu estas cojn al la Esperanto-Punkhardkora scen- ekzemple por la pola anarkipunka bando ser„ataj drumisto kaj basisto. Vladimir ejo: punko / hardkoro / metalo / nojzo de Lukaso Pendumito http://www.iper- verkis jam multajn tekstojn kaj li mem (brumuziko) / roko en Esperanto. nity.com/home/34329 aµ por la japana estos la kantisto… Li esperas komenci Por kunligi tiun movadon Vladimir anarkikrusta bando Vo„o Protesta provludojn en januaro aµ en februaro kaj Nikolao de Nigra Kato decidis star- http://vkontakte.ru/club19535209. 2011. Kacbatalo ludos kruston kaj strat- igi distribuejon-eldonejon Hej hula!! Tamen Vladimir trovis novajn ban- punkon en Esperanto kaj en la rusa. http://vkontakte.ru/topic-17961254_ dojn, kiuj strebas prepari kontribuojn en Mary Crimen estas alia bando, en 23445741 kaj e„ arigas materialon por Esperanto por tiu nova projekto, temas kiu Vladimir Kontraµ antaµe gitarludis; eldoni Esperanto-fanzinon. „efe pri rusaj bandoj, kiuj estas ne papa- •i „esis aktivi, sed ili intencas reregistri Punkroko reorganizi•as anarkie kaj gaj, sed vere esperantistaj. Du el ili estas unu kanton en Esperanto, kiun ili havis. promesplene el Ruslando. novaj kaj ankoraµ neniam koncertis, kaj Platano el La Pafklik ankaµ parto- Hej hula!! Punkrokon al „iuj!! tri aliaj bandoj registros Esperanto- prenos per hiphophardkoro. Kompilita de Flo kantojn speciale por la kompilo. Ver›ajne aliaj bandoj aldoni•os… helpe de Vladimir Kontraµ
20 Kulturo Beletra Almanako,¹7 Literatura Foiro, ¹247 ‚i-foje la legantojn alparolas Probal Da›gupto. La fako de La 247a Literatura Foiro (oktobro originala prozo enhavas kvin mallongajn rakontojn de Steven D. 2010) buntas laμ temoj kaj aμtoroj. Brewer, Nicola Ruggiero, Paulo Sergio Viana, Cindy McKee kaj La ±usa literatura Nobel-laμreato István Ertl. Originala poezio „eestas per La febri•o de Bjørn A. Mario Vargas Llosa estas unu el la Bojesen kaj du versa±oj de Blazio Vaha. akcentoj, unue per artikolo de Perla En la traduka prozo estas la rakonto Pachín de la galego Xosé Martinelli pri ›ia renkonto kun li kaj pri Neira Vilas en la traduko de Suso Moinhos, La donaco (Kristnaska rakonto) de lia verkista talento. La eseo La fino de César Mallorquí (el la hispana tradukis Antonio Valén) kaj tri minirakontoj de la mondo de Leen Deij kvazaμ daμrigas Enrique Uribe Carreño, kiujn tradukis el la hispana István Ertl. La hispana drama- la temon traktitan en la peco el ne tiom turgo Juan Mayorga „eestas per Tekstoj pri teatro kaj teatra±o La biblioteko de l’ vaste konata verko de Vargas Llosa, La diablo, „iuj en la traduko de Jorge Camacho. milito de l’ mondofino (tradukita de Ken Miner replikas al la teksto Pri “liteRETuro” de Radek Nowakowski, kaj Perla Martinelli). Stanislavo Belov leteras pri la 7a BA. Ri„as la recenza fako. Jorge Camacho recen- Kaj originala literaturo, kompren- zas kvar poeziajn librojn de Mikaelo Gi›pling. Pri Neokazinta amo de Lena Karpu- eble: la aμtuno „e-mara tra la okuloj de nina skribas Anna Löwenstein. Gerrit Berveling prikonsideras la epopeon Jerusale- Bogus³aw Sobol, kaj aliaj poemoj el la mo liberigita de Torquato Tasso. Pri la novelaro Viza•oj verdiktas Bjørn A. plumo de Lenke Szász; premieras nova Bojesen. Sten Johansson recenzas la kolekton de Manuel de Seabra Malamu vin, rakonto de Julian Modest. Zlatoje Mar- unu la alian kaj la libron de la jaro 1934 El la notlibro de praktika esperantisto de tinov recenzas la faskon de hajkoj Kar- Kenelm Sturmer. Jorge Camacho intervjuas Sten Johansson pri literaturo. do sur kasko de Ivani„ka Ma•arova. Sepdekon da pa•oj okupas Belartaj Konkursoj de UEA 2010. Unue, la rezultoj, Teatro: la dua kaj lasta akto de Kvar- plue la premiitaj verkoj kaj, fine, raporto de la Prezidanto de la BK, Humphrey teto de Ronald Harwood, per la traduko Tonkin, kiu analizas la „i-jaran rikolton. Aparte atentinda estas la duobli•o de de Giorgio Silfer, kiu kapablis tute fide- prozaj konkursa±oj kompare al la antaμa jaro, kiu havas jenan klarigon: “La kaμzo li al la angla humurplena originalo de tiu granda kresko estis la fakto, ke ›ajne pluraj konkursa±oj venis de sama fonto adaptante •in al la esperantista subkom- en Rusio: grupo da homoj, kies rego de Esperanto estas konsiderinde malpli ol per- preno de la teksto. fekta, kaj kies verka talento, e„ se en kelkaj kazoj promesplena, ankoraμ bezonas En la numero aperas la tria kaj lasta maturi•on…” Nu, la tuta afero estas inspirita de unu persono, en 2009 tiu lavango parto de la eseo de Katharina Raabe da konkursa±oj venis al Liro. Kiam la nebulo levi•is, pri la evoluo de Dekunu fotoj de Berta de la Vega bele variigas la almanakon. la literaturoj en Meza kaj Orienta Halina Gorecka Eμropo depost 1989. Bojko Lambovski kompletigas la temon per sia kontribu- a±o prezentita dum la regiona PEN-kon- Ricevitaj libroj ferenco en Bal„ik. Haupenthal, Reinhard. Iltis: Ein Verlag, seine Geschichte, seine Werke = Iltis: Vinko O›lak recenzas per eminenta Eldonejo, •ia historio, •iaj verkoj. — Bad Bellingen: Edition Iltis, 2010. — 76 p. — eseo la unuan kajeron de Homarane. (Schriften zur Esperantologie und Interlinguistik; ¹17). — [Recenzoekzemplero]. Revenas interlude Rados³aw Nowakow- Kozyra, Edward. Esperanto-angla-pola vortaro. Vol. 1. — Malbork: Wo-To, ski, „i-foje pri la produktado de unikaj 2009. — 326 p. — [Donaco de Edward Kozyra]. libroj en nia lingvo. Reveno de la Eta Princo, tiel kadre Kozyra, Edward. Esperanto-angla-pola vortaro. Vol. 2. Indekso pola-Esper- de la rubriko Kultura agendo Ljubomir anto; Mini-frazaro: Voja•o. — Malbork: Wo-To, 2009. — 242 p. — [Donaco de Trifon„ovski titolis sian impreson pri la Edward Kozyra]. nova eldono de la tre ›atata libro de Malovec, Miroslav. Gramatiko de la „e†a lingvo / Antaμparolo de Petro Chrdle. Saint-Exupéry. HeKo 2a eld. — Dob¸ichovice: KAVA-PECH, 2008. — 28 p. — [Donaco de KAVA- PECH]. Popova, Elena. Rim-enigmoj / Antaμparolo de Petro Chrdle. — Dob¸ichovice: KAVA-PECH, 2009. — 56 p., il. — [Donaco de KAVA-PECH]. Schaeffer, Karl Heinz. La Germana Esperanto-Biblioteko — 15 jarojn en la nova hejmo Aalen — Historio, aktuala stato, perspektivoj = Die Deutsche Esper- anto-Bibliothek — 15 Jahre im neuen Heim in Aalen — Geschichte in Rückblick und Ausblick. Aalen: Germana Esperanto-Biblioteko, 2003. — 28 p. — [Donaco de la Germana Esperanto-Biblioteko].
Ricevitaj gazetoj Beletra Almanako. 2010/9; Dia Regno. 2010/3; Frateco. 2010/10; ¤enerala Informilo. 2010/164; Heroldo de Esperanto. 2010/12,13; Kontakto. 2010/4; La Ondo de Esperanto. 2010/12; La Revuo Orienta. 2010/10; Literatura Foiro. 2010/247; Norvega Esperantisto. 2010/5; Spiritisma Esperanto-Informilo. 2010/142; Svisa Esperanto-Societo Informas. 2010/4; Verda Saksofono. 2010/28. Kulturo 21 Por la novembra tasko Proverboj venis 16 respondoj, „iuj Spritaj splitoj kaj preskeraroj •ustaj. Ilin sendis: Karine Arakeljan (Armenio), Edmund Grimley Evans, Malcolm Jones (Britio), Marek Blahuš, el la kolekto de reduktoro Jind¸ich Tomíšek (‚e†io), Hans-Burkhard Dietterle, Edel- traut Henning (Germanio), Anna-Liisa Ali-Simola, Bruno Li neniam kontestas Lehtinen (Finnlando), Jackie Huberdeau (Francio), Stanis³aw P³achta, Hanna Skalska, Zbigniew Tylkowski (Pollando), Mi neniam konsentas. Novjorka intervjuo. […] Mi neniam Viktor Alikin, Svetlana Konja›ova (Ruslando), Birgitta kontentas. (Intervjuo kun Ulrich Becker // La Ondo de Esper- Anevik (Svedio), Kene„jo Goldbergo (Usono). anto, 2010, ¹12. p. 20) Jen la trovendaj proverboj: “De guto post guto disfalas Zorga dommastrino, faldas re kaj re, sen fino granito” kaj “Per pacienco kaj fervoro sukcesas „iu laboro”. La loto donis libropremion al Anna-Liisa Ali-Simola.Ni Louise Michel sin disfaldas en pluraj frontoj cele doni gratulas ›in! sencon al la ribelo… (Manuel de Seabra. Louise Michel, “la ru•a Virgulino” // La Kancerkliniko, 2010, ¹136, p. 21)
Sudoku Bakejoj kidnapitaj Sudoku estas japana enigmo populara en la tuta mondo. … pro partopreni en manifestacio dum kiu oni forrabis tri Necesas plenigi la kampon per ciferoj de 1 •is 9 tiel, ke en „iu panbutikojn, ›i estis kondamnita al ses jaroj en karcero… horizontala kaj vertikala linio kaj en la kvadratoj 3×3 la cife- (samloke) roj ne ripeti•u. La respondoj venu al la redakcio po›te aμ rete antaμ la 15a de februaro 2011. Nelacigeble kaj memrecenze Komputile kompilis Aleksej Kor±enkov La nelacigeblaj partoprenantoj, sub la energia kaj entuzi- asma gvidado de Katalin Kováts, havis neforgeseblan klerig- semajnon. (Katalin Kováts. Triaa•uloj kun juna elano // Esperanto, 2010, ¹7-8, p. 151)
Anatomie pri Kontakto aµ: Kiel artiki•as revuo Mi konati•is kun [Kontakto]… en 2005… mi legis plurajn interesajn artikojn… (Ro•ener Pavinski. Intervjuo kun la nova redaktoro de Kontakto // Kontakto, 2010, ¹4, p. 4; rimarkis Marek Blahuš)
La universveda lingvo En etne homogenaj ›tatoj kaj tre maldense lo•ataj landoj kiel Svedio „iuj parolas la svedan kaj la anglan — do Eo ne estas necesa. Kaj la tria nacia lingvo estas la alkoholo. (Andreas Kuenzli. Absurda diskuto, 28 okt 2010, http:// www.liberafolio.org/2010/lingva-konflikto-en-sveda- esperantujo#1288305788)
Markita ideologie Juda humuro Sesdekokano, aktiva en Milano „e la studenta movado kiel Anonctarifo markisto-leninisto, Gino Strada doktori•is pri medicino en Ic†ak kaj ‹lomo estis bonaj amikoj. ‹lomo mortis. Ic†ak 1978… (“Verdaj papagoj” de Gino Strada esperantigita // venis al la redakciejo de la loka gazeto por aperigi nekro- HeKo 457 6-A, 12 okt 2010, http://www.esperantio.net/ logon. Li skribis sur la mendilo: “‹lomo mortis”. index.php?id=1486) La oficistino legis kaj diris al li: “La minimuma prezo estas por kvin vortoj”. Ne al glavo, aµ: E„ ne guto malgranda Post iom da pensado Ic†ak skribis: “‹lomo mortis. Mi Multe pli grava ol sango de redaktoro estas decidi kiun vendas aμton”. rolon la revuo ludu… (Johan Derks, 7 sep 2010, http://groups. Kies mono? yahoo.com/group/uea-membroj/message/17105) En eta urbo en Rumanio okazis monkolekta kampanjo por Laµ luteranoj, general’ necesas financi la rekonstruadon de la sinagogo. Multaj judoj alportis monon. Ankaμ loka prostituitino venis kun mondonaco. La La Luterana tradicio generale sekvas la Rom-Katolikan monkolektantoj ne sciis, „u ili rajtas ricevi la monon de la biblion. (Flanke je Jesuo. La Nova Testamento. Vol. 3 / Trad. pekulino, kaj ili turnis sin al la rabeno. Gerrit Berveling. Zwolle: Vo„oj Kristanaj, 2010; rimarkis — Rabeno, „u ne estas peko ricevi ›ian monon por nia Ionel Oneþ.) sinagogo? Plukis István Ertl — Kial peko? ¤i estas mono de niaj komunumanoj. El la kolekto de Josef ‹emer Bonan novan jaron! 22 Mozaiko Perantoj de “La Ondo de Esperanto” Argentino: Roberto Sartor, Saenz Peña 3912, B° La Capilla – 52, CP 5507 – Vistalba, Luján de Cuyo – Mendoza Aµstrio: Leopod Patek, Martinstr. 104/38, AT-3400 Klosterneuburg Aµstralio: Libroservo de AEA, Esperanto-domo, 143 Lawson St., Redfern N.S.W. 2016 Belgio: FEL, Frankrijklei 140, BE-2000 Antwerpen Brazilo: BEL, SDS Ed. Venâncio III Sala 303, BR-70393-900 Brasília-DF Britio: EAB/Viv O’Dunne, Esperanto House, Station Road, Barlaston, Stoke-on-Trent ST12 9DE Bulgario: Georgi Mihalkov, “Nade±da” V, bl. 529, vh A et 9 ap 33, BG-1229 Sofia ‚e†io: Pavel Polnický, Na Vinici 110/10, CZ-290 01 Podìbrady Danlando: Arne Casper, Bryggervangen 70, 4, tv. DK-2100 Germanio. Aktivuloj de la Interkultura Centro Herzberg København Ø komence de decembro vizitis la faman Kristnaskan bazaron en Estonio: Virve Ernits, Vallimaa 17-8, EE-93812 Kuressaare Erfurt kaj enrigardis la kafejon Esperanto en la urbocentro. La gastoj el la Esperanto-urbo transdonis al la kafejo Esperanto- Finnlando: EAF / Päivi Saarinen, Siltasaarenkatu 15 C 65, flageton, varbilojn, informilojn pri Esperanto. (ICH) FI-00530, Helsinki Francio: Espéranto-France, 4 bis rue de la Cerisaie, FR-75004 Paris Germanio: Wolfgang Schwanzer, Pfarrer-Seeger-Straße 9, DE-55129 Mainz Hispanio: Luis Serrano Pèrez, Font Nova 32, ES-08202 Sabadell Hungario: HEA, Pf. 193, HU-1368 Budapest KEA, p.k. 87, HU-1675 Budapest Irlando: Joy Davies, 9 Templeogue Wood, Dublin 6W Islando: IEA, p.k. 1081, IS-121 Reykjavík Italio: IEF, Via Viloresi 38, IT-20143 Milano Višnja Brankovi¢, Via Parini 5, IT-34129 Trieste Japanio: JEI, Waseda-mati 12-3 Sinzyuku-ku, Tôkyô-to, 162-0042 Katalunio: KEA, Apartat 1008, ES-08200 Sabadell Koreio: KEA, 1601 Kang Byeon Hanshin Core, 350 Japanio. En decembro centoj da esperantistaj kolektivoj festas Mapo-dong, Mapo-ku, Seoul-121-703 la naski•daton de Zamenhof. ‚i-jare la festado komenci•is en la japana urbo Maeba›i, kie la 5an de decembro okazis kunsido Kroatio: Marija Beloševi¢, Sveti Duh 130, HR-10000 Zagreb de la loka societo, deklamado de Zamenhofaj poemoj, bankedo Kroatio kaj Slovenio: Višnja Brankovi¢ (vd. Italio) en restoracio kaj ekspozicio en la gubernia domo. (Hori Yasuo) Latvio: Margarita elve, Rãpniec§bas 35-13, LV-1045 R§ga Litovio: LEA, p. k 167, LT-3000 Kaunas-C Nederlando: UEA, Nieuwe Binnenweg 176, NL-3015 BJ Rotterdam Norvegio: Esperantoforlaget, Olaf Schous vei 18, NO-0572 Oslo Nov-Zelando: G.David Dewar, 28 Coventry Way, Long Bay, North Shore City, NZ-0630 Pollando: PEA, Aleja Wolno¼ci 37F/7, 33-300 Nowy S¹cz Portugalio: PEA, Rua João Couto, 6, R/C-A, PT-1500 Lisboa Ruslando: Galina Romanovna Goreckaja, RU-236039 Kaliningrad, ab. ja. 1205 Serbio: Dimitrije Jani£i¢, Svetogorska 19, 11000 Beograd Slovakio: Stano Mar£ek, Zvolenská 15, SK-03601 Martin Sud-Afriko: Colin S. Beckford, 43 Fairview Crescent, Milnerton Ridge 7441 Svedio: Lisbet Andréasson, Kajsa Kavats gata 8, SE-242 35 Radio. Esperanto-Welle (Ondo Esperanto) estas elsendo de la Hörby radiostacio Radiotreff 88,0 en Neubrandenburg. ‚iuomonate Svislando: Christoph Scheidegger, Im Schleedorn 6, CH-4224 oni preparas du unuhorajn programojn: unu pri Esperanto, kaj Nenzlingen la alian pri iu temo. ‚iu programo estas dufoje elsendata, kaj Usono: ELNA, P. O. Box 1129, El Cerrito CA 94530 „iusemajne oni povas aμskulti unu elsendon. (Werner Pfennig) 23 Aleksander Kor±enkov. Zamenhof Arthur Conan Doyle. La „ashundo de la Baskerviloj Serio Scio, Volumo 9 Serio Mondliteraturo, Volumo 6 64 pa•oj, 6 eµroj 168 pa•oj, 15 eµroj
Dek libroj / Kompilis Aleksander Kor±enkov Dek gazetoj / Kompilis Aleksander Kor±enkov Serio Nia Trezoro, Volumo 1 Serio Nia Trezoro, Volumo 2 32 pa•oj, 4,50 eµroj 32 pa•oj, 4,50 eµroj
Mendu en via kutima libroservo