LA ONDO de Esperanto Internacia sendependa magazino en Esperanto INTERLINGVISTIKO KAJ ESPERANTOLOGIO Intervjuo kun Andreas Künzli Aleksandr Duli„enko pri Juraj Križaniæ Detlev Blanke pri bibliotekoj kaj muzeoj Michel Duc Goninaz pri “la diabla vorto” Bertilo Wennergren pri (ne)oficialaj vortoj Naµa Oficiala Aldono al la Universala Vortaro (komenco)

Nova±oj, diskutoj kaj Junio recenzoj 2007 ¹6 Vortoj de Komitatano Z. Duboj kaj esperoj pri nova Estraro e tiu „i tempo devus okazi la elektado de komitatanoj B de JUEA. ¤i ne okazas, „ar por sep lokoj anonci•is kvin kan- didatoj. Kia honto, precipe se oni pensas, ke 15 homoj volas eniri la Komitaton laµ rekta vojo kaj esti elektitaj kiel komi- tatanoj C. Al multaj el ili propra komforto evidente gravas pli ol respekto al la membroj. Lasi la membrojn ju•i estus tro riske. Pri estraraneco revas 11 kandidatoj. Inter ili vera eltrov- INTERNACIA SENDEPENDA MAGAZINO 2007. ¹6 (152) a±o estas Probal Da›gupto kiel ebla prezidonto. Sen sperto pri la organiza vivo de la asocio li ver›ajne koncentri•us al Aperas „iumonate filozofumado pri grandaj demandoj, kio ja konvenas al pre- Fondita en 1909 de Aleksandr Sa†arov zidanto. Por la ekstera bildo tre bonan paron li havus en Bar- Refondita en 1991 bara Pietrzak kiel •enerala sekretario. La publiko konas ›in Eldonas kaj administras Halina Gorecka e„ pli bone ol Da›gupton, sed estas malfacile imagi ›in nur Redaktas Aleksander Kor±enkov kiel silentan protokoliston kaj prizorganton de teknika±oj. Konstantaj kunlaborantoj Tatjana Auderskaja, István Ertl, Mi konsilas sekvi la ekzemplon de Ivo Lapenna, kiu kiel Dafydd ab Iago, Wolfgang Kirschstein, Aleksej Kor±enkov, •enerala sekretario respondecis pri informado, natura fako Alen Kris, Viktor Kulakov, Glebo Malcev, Floréal Martorell, por Pietrzak. Valentin Melnikov, Sergio Pokrovskij, Aloísio Sartorato, Serge Sire, Maria Sokolova Kun Da›gupto kaj Pietrzak la Estraro ver›ajne dedi„us sin al grandaj linioj kaj lasus la administradon al la direkto- Adreso RU-236039 Kaliningrad, ab. ja. 1205, Ruslando ro. La konflikto, kiu antaµ ses jaroj kondukis al la demisia Telefono (4012) 656033 krizo, laµdire sekvis el troa enmiksi•o de la Estraro en la Elektronika po›to [email protected] vivon de la Centra Oficejo. Post la demisioj la enmiksi•o Hejmpa•o http://Esperanto.Org/Ondo atingis kulminon, „ar estraranoj devis vole-nevole ekplenu- Abontarifo por 2007 mi taskojn de la CO, e„ redakti la Jarlibron. Rezultis kaoso Internacia tarifo: 32 eµroj kaj deficitoj. La repaci•o de Corsetti kaj Buller ebligis Orienteµropa tarifo: 18 eµroj restarigi normalan funkciadon de la bazaj strukturoj kaj Ruslanda tarifo: 390 rubloj Pollanda tarifo: 60 zlotoj ekvilibrigi financojn. Ni esperu, ke daµros longe, •is iu Aerpo›ta aldono: 5 eµroj Komitato aµ Estraro forgesos la instruojn de la historio. Se Elektronika abono (pdf): 12 eµroj por „iuj landoj la CO funkcias stabile, grava dama•o ne okazus, e„ se oni Perantoj vidu la liston sur la pa•o 23 de la februara kajero. devus elrevi•i pri iu laµvica Estraro. Konto „e UEA avko-u La nomoj de iuj estraraj kandidatoj vekas dubojn. Kun la Recenzoj Bonvolu sendi du ekzemplerojn de la recenzota libro, reglamentisto Yves Bellefeuille oni riskus daµre disputi pri kasedo, disko k.a. al la redakcia adreso. la interpreto de komoj en tiu aµ jena regularo. Kun Marija Eldonkvanto 700 ekzempleroj Belo›evi¢ UEA havus estraranon, kiu en sia lando fondis Anonctarifo rivalan asocion apud la oficiala landa asocio de UEA. Plena pa•o: 100 EUR (2000 rubloj) Ranieri Clerici estas aktivulo de la itala radikala asocio Duona pa•o: 60 EUR (1200 rubloj) ERA, kun kiu UEA rompis rilatojn kaj kiu pasintjare publi- ke deklaris Corsetti komplico de teroristoj. La komitatanoj Kvarona pa•o: 35 EUR (700 rubloj) faros sa•e, se ili evitos elektojn, kiuj povus ›ar•i la novan Okona pa•o: 20 EUR (400 rubloj) Estraron per malagrablaj stre„itecoj en tiu aµ alia direkto, e„ Malpligrandaj: 0,50 EUR aµ 10 rubloj por 1 cm² se la personoj mem ne estus sen kapabloj. Kovrilpa•a anonco kostas duoble. Triona rabato pro ripeto. Dum mi skribas tion „i, ne estas konate, kiujn kandida- Donacoj La donacoj estas danke akceptataj „e la redakcia adreso tojn la elektokomisiono rekomendas. La komisiono ricevis (ruslandaj rubloj) aµ „e nia konto “avko-u” „e UEA. denove samajn kritikojn kiel en antaµaj fojoj. Indas deman- Represoj Oni povas represi tekstojn kaj bildojn el La Ondo de di, „u komisiono por tia tasko entute taµgas. Kial ne provi Esperanto nur kun permeso de la redakcio aµ de la aµtoro kaj kun indiko de la fonto. per komisiito? Komitatanoj proponu kandidatojn same kiel nun kaj unu sa•a spertulo, ne nepre komitatano, proponu el © La Ondo de Esperanto, 2007. ili unu aµ du eblajn teamojn. La rezulto ne povus esti pli “La Ondo de Esperanto” (Âîëíà ýñïåðàíòî). 2007, ¹6 (152). malbona ol •is nun, sed •i povus esti pli bona. La kapablon Åæåìåñÿ÷íûé æóðíàë íà ìåæäóíàðîäíîì ÿçûêå ýñïåðàíòî. de kandidatoj konsistigi teamon komisiito povus taksi pli Æóðíàë çàðåãèñòðèðîâàí Ìèíèñòåðñòâîì Ðîññèéñêîé Ôåäåðàöèè bone ol komisiono, „e kies propra elekto oni ne atentas, „u ïî äåëàì ïå÷àòè, òåëåðàäèîâåùàíèÿ è ñðåäñòâ ìàññîâûõ êîììó- íèêàöèé. Ñâèäåòåëüñòâî î ðåãèñòðàöèè ÏÈ ¹ 77-9723. •i povos funkcii kiel teamo. Ó÷ðåäèòåëü è èçäàòåëü: Ãîðåöêàÿ Ã. Ð. Komitatano Z Ðåäàêòîð: Êîðæåíêîâ À. Â. Ïîäïèñàíî â ïå÷àòü: 21 ìàÿ 2007 ã. ‚i tiu Ondo ne enhavas kelkajn kutimajn rubrikojn, „ar •i Öåíà ñâîáîäíàÿ. Òèðàæ: 700 ýêç. estas dedi„ita al temoj esperantologiaj kaj interlingvistikaj. Îòïå÷àòàíî â Ïîëüøå. Presita en Pollando. Vi retrovos la teman ekvilibron en la sekva kajero. La plej granda enciklopedio en Esperanto Andreas Künzli respondas

La eldono de Universalaj lingvoj en Svislando fari•is evento en Esperantujo. Neniam pli frue en Esperanto aperis enciklopedia libro tiel detala, tiel ri„e ilustrita, kaj tiel … peza. ¤ia aμtoro, 45-jara svisa filologo, historiisto kaj imformadikisto, Andreas (Andy) Künzli, science esploris, sistemigis kaj prezentis la historion de la internaciaj planlingvaj movadoj en sia lando. Li afable konsentis respondi kelkajn demandojn de La Ondo.

Kiam vi komencis labori pri la Kiaj estas la konkludoj pri la svisa sed tiuj personoj mem estas precipe Svisa Enciklopedio Planlingva? planlingva movado? meza•aj aμ maljunaj kaj kutime hezitas ‚i tiu projekto estas malnova revo Iam ekzistis la Volapük-movado,kiu aμ rifuzas transpreni konkretajn taskojn de mi. Post la fino de miaj slavistikaj estingi•is jam fine de la 19a jarcento. aμ respondecojn. De jaroj aμ jardekoj studoj en la zurika universitato en Samtempe aperis la Esperanto-movado, pli malpli la samaj samideanoj gvidas 1992, dum 1993–94 mi havis la okazon poste ankaμ la movadoj de Ido, Occi- la agadojn. La fenomeno „e la junularo labori en Kultura Centro Esperantista dental-Interlingue kaj de Interlingua estas, ke kun la tempolimo de 30 tiu en La Chaux-de-Fonds. Tiukaze mi (IALA). La „i-lastaj malaperis de la publiko eksjunuli•as, tiel ke la junul- havis facilan aliron al la arkivoj de scenejo en Svislando, „ar ilin apogis araj asocioj kutime ne ekzistas tre lon- CDELI (Centro de Dokumentado kaj nur tre malmultaj homoj, kaj restis do ge kaj kunfandi•as kun la mezjunula Esploro pri la Lingvo Internacia). Sam- nur la esperantistoj. En kelkaj ciferoj publiko. Eterna problemo. tempe mi dissendis enketilon al la svi- esprimite, la stato de la Esperanto- Kiuj estis la reagoj al la svisa saj esperantistoj kaj komencis ali- movado, kompare kun •iaj grandaj enciklopedio? maniere kolekti materialon por la ambicioj servi kiel universala lingvo, La homoj miris „efe pri la amplekso enciklopedio. Nature tiam ekzistis estas sufi„e modesta: Nuntempe nur de tiu libro, pri la multaj bildoj, la dili- neniu konkreta imago kiam kaj kiel •i 150 membroj konsistigas la landan aso- genta laboro kaj la klera enhavo. Neniu aperos. Certe mi orienti•is koncepte cion de Svislando, SES, kiu ekzistas atendis, ke •i fari•os tiom dika (nome laμ la Enciklopedio de Esperanto de la ekde 1903, trideko da membroj parto- 1129 pa•ojn). Origine ni kalkulis je jaro 1933. prenas •ian juran jarkunvenon, kaj sume 500 pa•oj, ne pli. Aldoni•is la Kiamaniere la projekto estis orga- manpleno da homoj estas hobie aktivaj. antologia parto, kiu faris la libron du- nizita kaj financita? En la lastaj jaroj malfondi•is diversaj kilograma. Mi atendas ankoraμ kelkajn Longe •i estis la privata projekto de Esperanto-asocioj kaj mortis gravaj lucidajn recenzojn, kiuj rajtas esti Andy Künzli. Sojle de la 100-jari•o de figuroj de la svisa Esperanto-movado. ankaμ kritikaj. SES (Svisa Esperanto-Societo) en 2003 Kompreneble la Esperanto-movado Kiuj laμ vi estas la malfortoj de la la projekto fari•is oficiala kaj sponsori- neniam ludis ian gravan rolon aμ estis libro? ta parto de •ia Agado 2003. ¤is la fino amas-movado en Svislando. La sola La esenca demando en tia projekto la laboro restis honorofica. SES kaj signifa publika agado en Esperanto estas kiel prezenti ampleksan, hetero- CDELI, kun aliaj privataj sponsoroj, eble estis la elsendoj de Svisa Radio genan informaron en enciklopedieca transprenis la respondecon de la eldon- Internacia, kiuj ekzistis duonjarcenton maniero. Enciklopediece pensi signi- ado kaj pagis la fakturon por la pres- •is 1992, kiam ili estis abolitaj. La sola fas, ke oni devas kompakte, resume kaj ado, kiu sumi•is je pli ol 30 mil svisaj signifa instala±o planlingva en Svis- interrilate pensi, konsiderante samtem- frankoj. lando restis CDELI en La Chaux-de- pe kiel eble plej multajn facetojn de la ‚u la libro vendi•as bone? Fonds. traktata temo. Krome oni devas zorgi Vidu: tiuspecaj libroj estas Do iom senperspektiva afero? por ekvilibrigita, objektiva kaj korekta grandkvante malfacile vendeblaj, „ar Persone mi timas, ke post iom da prezento de la informoj. La trovitaj ili interesas precipe nur limigitan cir- tempo ankaμ la Esperanto-movado informoj kaj fontoj ofte estas problem- klon de la celita publiko. Estis presitaj ›rumpos kaj povos malaperi, kiel tion plenaj, „ar eventuale ne sufi„e fidindaj 600 ekzempleroj, kaj povis esti vend- prognozis Tazio Carlevaro en sia studo kaj malfacile kontroleblaj tra aliaj itaj •is nun certe ne pli ol 200 ekzem- ‚u Esperanto postvivos la jaron 2045. kanaloj. Ankaμ la prezentitaj artikoloj pleroj, inkluzive de la subskripcia Sed mi ne estas tiom pesimisma pri la „iam restas iel nekompletaj. Respon- periodo. Longa tempolimo estas tutmonda stato de Esperanto. Se do dojn kaj sinpravigojn mi provis doni en antaμvidita por finvendi tian libron, ankoraμ mia generacio ne kapablos la detala antaμparolo de la enciklo- kiel kutime „e similaj verkoj en Espe- refre›igi la movadon en Svislando per pedio. ranto. Do la svisa enciklopedio ankoraμ novaj fortoj, Esperanto alfrontos mal- Gravas ankoraμ aldoni, ke mi ja ne longe restos akirebla „e mi (kiel peran- facilajn tempojn. Nature de tempo al havis la intencon skribi la definitivan, to de SES) kaj „e CDELI. tempo „iam aperas iuj novaj fortoj — + p•. 4 Temo 3 perfektan verkon! Komence la ambicio igas la “finvenkismon”). Temas do de la plimulto de la esperantistoj, kiuj estis multe pli modesta, sed kun la tem- iusence pri lukto de Davido kontraμ kredas je la “fina venko” de Esperanto po •i fari•is pli alta. La teksto estis Goliato. Due, multo dependas de la kaj atendas, ke UEA enkondukos, efek- aran•ita per la programo Microsoft persona rilat- kaj esprimstilo de Gior- tivigos •in. En sia nova libro Lingvo Word, kiu havas siajn kapricojn, kaj la gio Silfer, „efprotagonisto de EC, kaj popolo Tonkin ja aludis kelkajn tuto estis konvertita al la formato vidalvide de UEA kaj de diversaj „efre- esencajn problemojn de UEA. “pdf”, „ar la presisto akceptis tiun for- prezentantoj de la Esperanto-movado. Laμ mi estus iom dan•ere tro refor- maton. Tio estis grandega avanta•o. Aliaj kernaj problemoj de EC estas mi UEA-n kaj la UK-on en •ia nuna Aliflanke, la grafika aran•o aspektas ankaμ, ke •ia koncepto estas tro eliteca, formo, „ar la rezultoj de tiu reformo ne kelkfoje eble iom amatorece. Sed ni ne tro politikeca, la maniero de •ia efektiv- estus antaμvideblaj. Oni evitu iel per- celis ion alian. i•ado iom ridinda kaj la informpolitiko forti la organizon. La pereo de UEA Kiujn „efajn problemojn vi iom unuflankeca; kiel “bela intelekta estus katastrofo por la tuta Esperan- alfrontis dum la laboro? fikcio” EC estis trafe karakterizita de iu to-movado. Pro tio necesas nepre eviti La plej malfacila momento certe svisa esperantisto. SES kaj la plimulto la malforti•on de UEA. La plej diver- estis la plej lasta, produkta, presa fazo, de la svisaj esperantistoj klare distanc- sajn tendencojn UEA absorbas en sia „ar tiu „i ne plu dependis de mi mem. i•is de EC, „ar en la nuna fazo de la svi- sistemo de fakaj organizoj. Sekve, kiel Pro daμraj komunikproblemoj kun la sa esperantismo •i estas nek taμga nek faka organizo de UEA, ankaμ EC presisto en Neuchâtel okazis „agrenoj necesa. Prefere oni deklaru EC-on pli povus utile kunlabori kaj iom influi la kaj prokrastoj. Kiam en junio mi donis kiel nedevigan eksperimenton anstataμ evoluon de UEA kvalite, intelekte, kul- la finitan prespretan diskon al la pres- kiel necesan potencon kun movadinter- ture, science. Estas do bedaμrinde, ke isto, ni kredis, kaj tio estis ankaμ pro- na opozicia karaktero. Silfer, Martinelli, ¯elazny k.a. ne par- mesita, ke la stoko estos presita kaj bin- ‹ajnas al mi, ke la civitanoj pli kaj toprenas la UK-ojn, kie por la klerig- dita, do liverita al ni, ene de 6–8 semaj- pli izoli•as ene de la Esperanto-mova- ado de la homoj ili certe estus utilaj kaj noj. Sed tio estis granda kred-eraro. do, kaj ke EC fari•is pli malpli la priva- kie sine ili eble povus ludi e„ pli gran- Kun „iuj perturboj, kiuj okazis en la ta afero de Silfer. dan rolon ol kiun ili ludas kun sia efe- dua duonjaro de 2006, inkluzive de La homoj „irkaμ EC estu pli sisteme mera EC — paradokse „u ne? fu›presado kaj represado de la libro, ni aktivaj kaj produktivaj en esperanto- Oni rememoru la tragikan finon de ricevis la libron nur fine de decembro, logio, interlingvistiko, „ar potencialon Lapenna sine de sia same efemera mi mem e„ komence de januaro. Tio ili posedas, sed ne sufi„e ekspluatas neμtrala movado. Evidente la tradicia signifis, ke ni maltrafis plurajn okazojn •in, senutile dedi„ante siajn tempon kaj Esperanto-movado ne toleras “disiden- por promocii kaj vendi la libron, monon al aferoj eble malpli prioritataj, tajn” aμ “renegatajn” strukturojn, same ekzemple dum la UK en Florenco. malpli bezonataj. ne la idistojn siatempe, kiuj estis kon- Kiuj estas laμ vi la plej legindaj Sed „u UEA estas pli bona? damnitaj kiel herezuloj kaj de la espe- artikoloj? UEA ludas komplete alian rolon ol rantistoj punitaj per totalaj ignorado kaj Da ili estas certe multaj, mi nomu la EC: •i „efreprezentas, kiel mono- bojkotado. nur kelkajn: interesa estas la tuta „api- polisto, la Esperanto-movadon; •i estas Kiajn novajn projektojn vi havas tro pri Volapük, kiu ja ankaμ prezentas monolito, iom rigida, ege konservativa nuntempe? kelkajn kurioza±ojn. Aliaj legindaj arti- en sia kulturo, tamen sufi„e heterogena Mi komencis verki germanlingvan koloj temas pri gazetaro nacilingva, kaj ankoraμ sufi„e potenca, „ar portata biografion pri Zamenhof, kies tekston familioj esperantistaj, virinoj, Svislan- de la meza•uloj kaj maljunuloj, de •iaj mi volus eldoni „e grava libroeldonejo do, SES, UEA, Gonzague de Reynold, individuaj membroj, komitatanoj, en Germanio aμ Svislando. Ankaμ mi Hodler, Reverdin, Esperanta Civito, estraro, CO, landaj asocioj. Do la dis- planas verki detalan biografion pri sed ankaμ la „apitroj pri Ido, Occiden- ponebla infrastrukturo estas lar•a. ‚i Edgar von Wahl, la aμtoro de Occiden- tal, Interlingua kaj interlingvistiko. tiu organizo, fondita en 1908, jam far- tal. Krom tio mi ›atus verki •isdatigitan En via enciklopedio aperas sufi„e i•is legendo kaj estas la sankta bovino libron pri Svislando en Esperanto, „ar longa “oma•o” al la Esperanta La Fenomeno Svislando de Arthur Civito. Kial tiom detale pri tio kaj Baur el la jaro 1979 ne plu estas tute kiu estas via persona sinteno pri tiu aktuala. En la svisa enciklopedio devus iniciato? esti prilaboritaj kompletigoj, eraroj, Ha interesa demando! ‚ar la Espe- postrikoltoj, kiuj povas esti prezentitaj ranta Civito (EC) rekte rilatas al Svis- kadre de la retujo www.planlingvoj.ch lando, kie okazas multaj •iaj agadoj, •i aμ iam en aparta kajero. Ankaμ la deta- estas prezentita en la enciklopedio, sed la nomindekso al tiu enciklopedio precipe ankaμ por komprenigi al la devus esti farita. ‚ar tiu estas granda legantoj pri kio temas kaj kiu estas la laboro, mi rezignis krei •in kadre de la esenca kritiko pri •i. Mia tute privata nuna eldono de la libro, kio certe estas aμ persona opinio pri EC estas la jena: grava manko, sed •i estus prokrastinta Kvankam kelkaj bazaj ideoj de EC eble la aperon de la verko, kiu tamen devis estas iom interesaj aμ e„ aprobindaj, aperi ne pli malfrue ol en 2006. Fine mi laμ mi la fundamenta problemo de EC ›atus diri, ke estus •ojige, se krom en trovi•as en tute alia(j) sfero(j): nome Svislando ankaμ en aliaj landoj oni unue en la diametra, persista (kaj evi- a„etus la enciklopedion kaj eble e„ imi- dente senespera) opoziciemo de EC tus •ian ekzemplon, cele al la kreado de kontraμ UEA (per kiu EC kvazaμ neas tutmonda enciklopedio planlingva laμ la ekzistorajton de UEA kaj senvalor- landoj. 4Temo Paroli la komunan lingvon, por esti komprenita de „iuj de Aleksandr Duli„enko

n la 17a jarcento racionalismo estis Zagrebo Kriani¢ foriris al Vieno, brilantaj sub la suno, al grandaj maso- Eellaboranta teorian bazon de la poste al Bolonjo, kie estis kolonio de nitaj domoj de ri„uloj, al remparoj kun apriora-filozofia lingvoprojektado. kroatoj kaj hungaroj. Jam sciante la turoj en kiuj de±oris armitaj gardistoj. Kritikante malperfektecon de la etnaj germanan kaj la hungaran lingvojn Lin mirigis la rusaj vaporbanejoj, sed li lingvoj, racionalismo malakceptis (probable, ankaμ la turkan), Kriani¢ ne kura•is bani sin, kiam ambasadanoj tiujn lingvojn mem. lernis tie la italan lingvon, juron kaj proponis tion. Fine, la „evaltrajno hal- Sed tiutempe naski•is kaj firmi•is teologion. tis sur monteto, la ko„eroj bridis la alia koncepto — pri vivanta lingvo kiel Sukcese fininte siajn studojn en „evalojn, demetis siajn „apojn kaj modelo por konstruado de pli perfekta Bolonjo, en 1640 li eklo•is en Romo komencis krucosigni sin, rigardante al lingvo. Laμ •i necesus “korekti” tiun por ricevi superan kleron en greka pre•ejoj videblaj antaμe, kaj riverencis lingvon, aμ, kun helpo de aliaj vivantaj kolegio, speciale fondita por malri„aj al Moskvo — la „efurbo de la Rusa aμ “mortintaj” lingvoj, krei novan studentoj. La kolegio estis kreita por Regno. superlingvan sistemon, kiu respegulus ortodoksaj kristanoj, por ke ili post la Moskvo mirfrapis la imagon de plej •eneralajn kaj esencajn trajtojn kolegio laboru por la Unio, t.e. por Kriani¢. Li konstatis en •i multajn gramatikajn kaj leksikajn. ¤i estis unui•o de la ortodoksa kaj romkatolika pre•ejojn kaj multajn blank-›tonajn nova ideo, kies praktika realigo signi- eklezioj (kompreneble, sub la gvido domojn, precipe en la centro. Li priri- fis naski•on de la aposteriora lingvo- romkatolika). Kriani¢ ne estis orto- gardis Kremlon, vizitis la Belan projektado en interlingvistiko, kontra- doksa kaj tre malfacile ricevis perme- (Ru•an) Placon, konati•is kun libro- sta al la apriora-filozofia, „ar •i apogis son de la Kongregacio por ali•i al la vendejoj kaj tuj a„etis unu libron. La sin sur la reala lingva sperto — •ia kolegio. Post la kolegio li estis sendita tempo flugis tre rapide. Oni deklaris al bazo estis skribaj lingvoj funkciantaj al la Zagreba diocezo. la ambasadoro, ke “la Regnestro donas aμ ne plu uzataj. Laμ tiu direkto poste Jam dum la lernado Kriani¢ ekha- al ili donacojn kaj volas ke ili forvetu- evoluis internacilingva teorio. vis ideon voja•i al Ruslando. Li plur- ru”. La ambasado forlasas Moskvon. foje petis la Kongregacion sendi lin En 1650 Kriani¢ en aμstra ambasa- Slava patrioto kaj kleriganto kiel misiiston al Ruslando. Poste, jam do vizitis Konstantinopolon. Veturante La fondinto de „i tiu „efvoja direkto en Ruslando, li komprenis, ke unui•o tra Serbio kaj Bulgario, Kriani¢ „iam en interlingvistiko estas Juraj Kriani¢, de la du eklezioj estas revo nerealige- pensis pri la sorto de la slavaj popoloj. kroato laμ la deveno, granda slava bla. Anstataμ labori pri unui•o eklezia Li denove petis la Kongregacion sendi patrioto kaj kleriganto laμ la misio, li verkis grandiozan programon de lin al Moskvo. unu el la plej gravaj figuroj en la unui•o de „iuj slavoj, premataj jen de socia-politika intelekta vivo de la turkoj (sudaj slavoj), jen de germanoj 15 jaroj en Tobolsk 17-jarcenta Ruslando. La eksterordi- kaj hungaroj (okcidentaj slavoj), sub Perdinte la esperon, en 1659 li pro- nara vivo de Kriani¢ meritas apartan gvido de la plej granda slava lando, prariske tra Pollando, Slovakio kaj rakonton. Ruslando, al kiu li strebis veni. Ukrainio venis al Moskvo. Oni longe En lingvistiko oni malbone konas pridemandis lin en la Ministerio pri lin, ankaμ lia interlingvistika kontribuo Al Moskvo! Al Moskvo! eksteraj aferoj (Posoljskij Prikaz) kaj ne estas laμmerite taksita. Ni levu la Nur en 1647 li sukcesis tra Vieno post kvin tagoj raportis pri li al la caro kurtenon, precipe „ar por kompreni la kaj Varsovio veni al la malnova rusa Aleksio, menciinte ke Kriani¢ konas evoluon de la ideo de la universala lin- urbo Smolensk, tiutempe okupita de kvar lingvojn, filozofion, gramatikon, gvo gravas scii, en kiuj cirkonstancoj Pollando. En Smolensk li studis la retorikon, aritmetikon, muzikon. „i tiu ideo naski•is kaj ekevoluis. historion de la slava skribo kaj eklabo- Ruslando bezonis tiajn homojn. La Kriani¢ naski•is en Kroatio, en ris pri slava gramatiko. Aμtune de la caro donis al li donacojn kaj akceptis vila•o “inter la riveroj Kupa kaj Vuna sama jaro, kiel interpretisto de pollan- lin por la ›tata servo. (Una)”, kiel li mem skribis. Lia nobela da ambasado, Kriani¢ unuafoje ekiris Kriani¢ kelkfoje skribis al la caro familio estis konata ekde la 13a jarcen- al Moskvo — al sia delonga revo kaj proponon verki veran historion de to, sed je la tempo de la naski•o de espero. La ambasado kun 300 „aroj kaj Ruslando kaj de „iuj slavaj popoloj, Juraj •i disfalis kaj malri„i•is. Kiam 700 personoj malrapide, timante rabi- slavajn gramatikon kaj vortaron. Li Juraj estis 16-jara, lia patro mortis. Ne stojn, iris antaμen tra arbaroj laμ la konati•is kun tiutempaj ›tataj funkci- plu estis eblo ricevi sisteman kleron, fama Smolenska Vojo. uloj, perfektigis sian rusan lingvon, kaj li ali•is al la Zagreba Katolika Kun mirego Kriani¢ gapis al lignaj multe legis kaj verkis. Sed komence de Seminario por dedi„i sin al religio. El kamparanaj domoj, al pre•ejaj kupoloj 1661 Kriani¢ estis arestita. Temo 5 Necesa instrumento de la sa•o La koncepton pri la lingvo kiel materialo, permesanta certagradan konscian reguligadon, Kriani¢ aplikis ankoraμ antaμ sia veno al Ruslando, kiam li penis normigi sian propran lin- gvon, por fari •in taμga por presado de religiaj libroj. Kriani¢ komprenis, ke evoluo de la lingvo devas iri la vojon de •ia perfektigado. En Konkluda kla- rigo pri la slava skribo li skribis: “Neniu lingvo estis perfekta je sia naski•o, je sia komenco”. Perfektig- ado de la lingvo estas tasko, kiun oni devas konscie plenumi. La evoluinta, bone normigita lingvo, laμ Kriani¢, Laμ cara ukazo: i•antan maljuni•on, Kriani¢ petis akcelas socian progreson. En Politiko …estis ordonite al li esti en Tobolsk permeson reiri al sia hejmlando, kaj en li skribis pri tio: „e konvena ›tata servo. Por la vivo li 1678 kune kun dana ambasado li por Ni devas korekti kaj plibonigi nian ricevadu sep rublojn kaj duonon dum „iam forlasis Ruslandon. lingvon, por ke ni povu gardi nin de monato. Tra Novgorod kaj Pskov li venis al malbona famo kaj pli sukcese okupi•i ¤is nun oni ne konas kialon de „i tiu Vilno; li mona†i•is en dominikana pri sciencoj kaj diversaj ›tataj aferoj. drasta decido de la caro. Tiam en mona†ejo kaj verkis tie Historion de E„ pli, en la lingva doktrino de Ruslando estis religia skismo, okazis Siberio por misia agado de dominika- Kriani¢ klare respeguli•is ankaμ disputado inter partianoj de la nova noj. Malfacile li sukcesis forlasi Vil- racionalismaj ideoj: “La lingva perfek- rusortodoksa ritaro kaj malnovritanoj. non kaj, kun armeo de Jan Sobieski teco, — li skribis en Politiko, — estas Probable, Kriani¢ nepripensite diris iranta al milito kontraμ turkoj, venis al la plej necesa instrumento de la sa•o sian opinion pri tio, aμ, eble, li estis Aμstrio. 2 sep 1683 (12 sep, laμ la Gre- kaj ties preskaμ „efa signo”. Sed mal- suspektita kiel romkatolika spiono. goria kalendaro) li pereis dum sie•ado laμ la okcidenteμropa racionalismo, Oni povas nur supozi. de Vieno. Kriani¢ imagis la konscie reguligitan Vintre 1661 li kaj aliaj ekzilitoj, lingvon nerompebla tuta±o, unueca eskortate de kozakoj, estis veturigita al Unueco ne eblas sen komuna lingvo sistemo, kies aplikado devas konformi Tobolsk. Malantaμ li restis ruslandaj Laμ la ideoj de Juraj Kriani¢, la al bezonoj de la reala komunikado kaj urboj — Rostovo la Granda, Jaroslavl, unui•inta slavaro povus sukcese evo- al bezonoj de la pensado. Vologda, Ver†oturje, Tjumenj. Longaj lui nur, se •i havus komunan lingvon. La certeco de Kriani¢ pri tio, ke la kaj malfacilaj estas la vojoj en Liaj antaμuloj, evoluigantaj la ideon de lingvon oni povas prilabori, perfektigi ne•oplena Ruslando. Post pli ol unu- la slava unui•o (sudaj slavoj Vinko kaj rekonstrui, bazi•is ankaμ sur la monata voja•ado li ekvidis „e la kun- Pribojevi¢ kaj Mavro Orbini kaj aliaj) plur-jarcenta funkciado de Slavono — fluo de Tobol kaj Irty› lignajn murojn kredis, ke „iuj slavoj parolas la saman liturgia kaj literatura lingvo, kiu servis de la siberia „efurbo Tobolsk, kie li lingvon, kiu restas la sama en „iuj par- kiel internacia lingvo por la slavoj kaj poste pasigis 15 jarojn en domo, kon- toj de Slavujo. Kriani¢ konsciis la lin- rumanoj same kiel la latina en la Okci- struita por li laμ ordono de la vojevodo gvan disecon de la slavaro, kaj lia denta Eμropo. Sed Slavono ne estis de Tobolsk. tasko estis krei komunan lingvon sur- parola lingvo, kaj •ian artefaritecon En Tobolsk li renkonti•is kun aliaj baze de la realaj lingvoj, efektivigi lin- bone konsciis „iuj kulturagantoj, ekzilitoj. Li kunportis librojn. La kona- gvan unui•on de „iuj slavaj popoloj. Li ankaμ Kriani¢. Komence de la 17a ti•o kun la rusa historio, kun la socia, ne nur detale ellaboris sian projekton jarcento Slavonon normigis la grama- ekonomia kaj geografia stato de de la tutslava lingvo, li praktikis •in — tiko de Meletij Smotrickij. Kriani¢ ne Ruslando donis al Kriani¢ ri„an mate- preskaμ „iuj liaj verkoj estas skribitaj estis kontenta pri tiu gramatiko, opi- rialon por kelkaj verkoj, kiujn li kreis tiulingve. Sed lia “kunparolanto” estis niante ke Smotrickij rekomendis tro en Tobolsk. La „efa el ili estas Politiko nur… papero. multajn helenajn elementojn kaj mode- — panoramo de la vivo kaj perspekti- La ideo de la tutslava lingvo kaj •ia lojn. La gramatikon de sia tutslava lin- vo de la Rusa Regno. Li senlace labo- esenco estas priskribitaj en du verkoj gvo Kriani¢ imagis libera de neslavaj regis, esperante ke la caro, leginte liajn de Kriani¢: Konkluda klarigo pri la elementoj, tamen perfektigita por ke •i verkojn, nuligos sian ukazon. Sed nur slava skribo (1661) kaj Gramatika pri- kontribuu al unui•o kaj socia progreso en 1676, post la morto de Aleksio, al skribo de la rusa [= tutslava — A.D.] de la slavoj. Georgo el Serbujo (tiel oni nomis lin lingvo (1666). La dua verko estas gra- Kriani¢ konis kelkajn interlingvi- en Ruslando) kaj al aliaj ekzilitoj la matiko de la tutslava lingvo, kiun li stikajn provojn de la 17a jarcento. En nova caro Teodoro redonis la liberon. netigis kaj sistemigis en Tobolsk. Lia Romo li konati•is kun Athanasius Kir- laborado estis malfacila: “rande de cher, kiu okupi•is pri ideoj de univer- … kaj poste l’ mondo … sen helpo kaj sen konsiloj salismo kaj kreis ciferan pazigrafion. En Moskvo Kriani¢ estis enoficigi- de aliaj”, sen vortaroj kaj aliaj referen- Ankaμ en Romo li konati•is kun epi- ta kiel tradukanto en Posoljskij Prikaz. ciloj, li kreis sian interlingvistikan skopo Juan Caramuel y Lobkovitz, Sed sentante malforti•on kaj proksim- verkon. kies patrino estis „e†a, universala

6Temo sciencisto, kiu en 1630aj jaroj pripen- (drinkulo), ne voznica sed voznik evidenta laμ „iusfera forti•ado kaj sis la ideon de la komuna lingvo, kiun (ko„ero) kun fina konsonanto simile al struktura perfekti•ado de la literaturaj li imagis kiel ciferan pazigrafion. Kro- aliaj virgenraj vortoj: „elovek (homo), lingvoj de la slavaj popoloj. Por pli me, Kriani¢ bone komprenis ke inter kuznec (for•isto), po±arnik (estingisto) multaj el ili tio okazis en la 19a jar- la literatura lingvo kaj dialektoj estas k.a. En malnovaj slavaj lingvoj krom cento. granda diferenco. En la antaμparolo singularo kaj pluralo estis ankaμ Sed en la tempo de Kriani¢ la tut- por sia gramatiko li atentigis, ke hele- dunombro (iam •i estis uzata por paroj slava lingvo ne estis utopio: primare noj, malgraμ dialekta diseco, havis da objektoj, kaj poste por „iuj objektoj destinita por literaturo kaj skriba sian komunan skriban lingvon kaj da kiuj estis du). Kriani¢ logike komunikado, •i povus esti uzata same, bone interkompreni•is. Same povas deduktis, ke „i tiu gramatika nombro kiel estis uzataj aliaj, foje fremdaj lite- esti en la kazo de la slavoj. Malgraμ estas finludinta sian rolon, kaj ke raturaj-skribaj lingvoj (ekzemple, la multaj dialektoj, ili povas havi sian anstataμ •i oni devas uzi pluralon (tiel latina). Slavisto Anton Budilovi„, rek- komunan lingvon, kompreneblan por poste okazis en plimultaj slavaj lin- toro de la Tartua universitato, opiniis „iuj slavoj. “Do, mi decidis paroli la gvoj). ke la tutslava lingvo de Kriani¢ povus komunan lingvon, por esti komprenata Tamen Kriani¢ ne sukcesis kon- esti uzata en Kroatio same, kiel tiu- de „iuj”, — li skribis komence de la sekvence uzi en siaj verkoj „iujn reko- tempe en Serbio funkciis, kiel lingvo gramatiko de sia lingvo. mendojn, kiujn li faris en sia grama- literatura-skriba, t.n. rusa-slava lingvo tiko. En liaj tekstoj estas multaj grama- — sintezo de rusaj, Slavonaj kaj serbaj La lingvo de Kriani¢ tikaj, leksikaj kaj derivaj variantoj. Tio elementoj. En la tutslava lingvo Kriani¢ uzis ne estas hazarda: Kriani¢ „iam ekspe- Estas grave, ke la lingvistika ekspe- du skribojn — cirilan kaj latinan. La rimentis pri lingvaj elementoj, penante rimentado de Juraj Kriani¢ anticipis unuan li uzis en pluraj verkoj, interalie trovi la plej oportunajn, necesajn, “per- la direkton en kiu poste evoluis la en la du cititaj gramatikoj, kaj en la dua fektajn”. Sed al lia maniero elekti la internacilingva teorio — aposteriora estas skribita lia plej granda verko lingvan materialon kaj ties elementojn lingvoprojektado, kiu en la moderna Politiko. La cirila skribo estas en la influis baroko — arta stilo ekde la fino interlingvistiko estas konsiderata kiel malnova eklezia formo, sed •i havas de la 16a jarcento •is la mezo de la 18a la plej perspektiva. Preskaμ „iuj postaj plurajn ›an•ojn: preskaμ forestas ú jarcento. En lia sintezado de diversaj internacilingvaj projektoj, kiuj ricevis (sed estas ü), estas enkondukita j ktp. elementoj de slavaj lingvoj respegu- certan disvasti•on kaj rekonon kaj La latina skribo similas al la pola kun li•is tipe baroka tendenco al bunteco, trovis iun aplikadon en reala komunik- ties karakterizaj w, sz (›), cz („), ie (por uzado de malsamspecaj fontoj, tenden- ado inter diverslingvaj popoloj, ankaμ moligo de konsonantoj) ktp. co al certa trograndeco. Esperanto, estis aposterioraj lingvoj, En la aspektoj gramatika kaj leksika Malgraμ „io, laμ opinio de fama sla- bazi•antaj sur la lingva sperto de la la tutslava lingvo estas sintezo de visto, akademiano Vatroslav Jagi¢: homaro. diverslingvaj elementoj. La leksiko de “Kriani¢ en gramatiko montris altan Ekzemplo el la tutslava lingvo de „i tiu lingvo enhavas proksimume po inteligentecon”. Profesoro Alexander Kriani¢: 10% de rusaj, Slavonaj kaj serba-kroa- Brückner nomis la tutslavan lingvon Iazíka sowerszenóst iest sâmo taj vortoj, sekvas kontribuoj pola, de Kriani¢ “ege granda provo en la potrébno orûdie k’ mudrósti, i iedwá ukraina kaj aliaj. La komunslava vorta- historio de lingvistiko”. Sed Kriani¢ né stanowíto iee známe. Czîm kîy ro konsistigas „. 60%. Multajn vortojn mem tre kritike rilatis al sia laboro: naród ímaet izradnéyi iazík, tîm pri- Kriani¢ mem kreis, uzante tutslavajn “Estas rompita la glacia baro por tiuj godnée i witwornèe razprawlyáet afiksojn. Li kreis precipe kompleksajn laboremuloj, kiuj iros post mi”, — li remestwâ i wsákije umítelyi, i promisli. vortojn, ekzemple samowladstwo skribis, kaj tie kie oni vidos mankojn Obîlie besédi, i legotá izgówora, mnó- (aμtokratio), jedinowladstwo (absolu- aμ erarojn, posteuloj povos “kaj aldoni go pomagáet na mudrich sowétow tismo), ljudoder (tirano), ljudoderstwo kaj korekti”. izobretênie, i na wsákich mîrnich i (tiranio) ktp. La tutslava lingvo de Juraj Kriani¢ rátnich dêl leznée obwerszênie. Ankaμ la gramatikon li modifis, estas aposteriora lingvosistemo kiu Traduko: Perfekteco de la lingvo penante sekvi la logikon kaj principojn plene koincidas kun neniu slava lin- estas la plej necesa instrumento de la de racio kaj ›paremo. Ekzemple, li opi- gvo. ‚i tiun vojon sekvis ankaμ postaj sa•o kaj ties preskaμ „efa signo. Ju pli niis gramatika “eraro” tion, ke la slava kreintoj de interslavaj lingvoprojektoj bona estas la lingvo de iu popolo, des gramatiko havis virgenrajn substanti- — de slovako Ján Herke¾ kun Lingua pli sukcese kaj bonrezulte •i laboras vojn kun la fina±o -a kaj do en lia pro- slavica universalis (1826) kaj sloveno profesie kaj praktikas diversajn artojn jekto estis ne pijanica sed pijanic Matija Majar-Ziljski kun Óçàjåìíi kaj metiojn. Abundeco de vortoj kaj ñëàâjaíñêi jeçiê (1863–1865) •is facileco de la prononcado tre helpas Meduslavjanski jezik, kolektive kreita kreadon de sa•aj planoj kaj pli sukce- dum 1954–1958 en Prago sub la gvido san realigon de diversaj pacaj kaj mili- de Ladislav Podmele (pseμdonimo: taj aferoj. Ji¸í Karen). En „i tiu lingvo estas verkita la tuta Politiko de Kriani¢. ‚u utopio? La ideo de la interslava lingvo, kiu ‚i tiu teksto estas adaptita „apitro el kulture kaj lingve unuigus la slavajn En la ser„ado de la mondolingvo, aμ popolojn, akompanas la tutan slavan interlingvistiko por „iuj (Sezonoj, historion. ¤ia utopieco i•is „iam pli 2006) de profesoro A.D. Duli„enko.

Temo 7 Ni konservu la sciojn!

de Detlev Blanke

solvebloj (= interlingvistiko kaj espe- kompletigis •in kaj mencias nur 14 rantologio). kolektojn el 12 landoj. Tre malofte Eo-arkivo estas tuta±o de kolektoj aperas bonaj priskriboj de difinita de ne-libroformaj dokumentoj, rilatan- biblioteko kaj •ia historio, kiel ekz. pri taj al interlingvistiko kaj esperantolo- la Biblioteko Hodler de UEA en Roter- gio, „efe al la historio de la loka, regio- damo (Marcus Sikosek en LPLP 28 na kaj/aμ internacia Eo-komunumo kaj [2004]: 45-73). •iaj personoj. Arkiva±oj „efe estas De kelkaj grandaj bibliotekoj ekzi- diversspecaj aktoj, oficialaj kaj priva- stas bro›uraj, libroformaj aμ nur slip- taj dokumentoj, koresponda±oj, manu- araj katalogoj, tamen pli kaj pli ofte skriptoj, sliparoj, kartaroj, bibliogra- ankaμ elektronikaj.2 Lastatempe en la ri kiuj scioj temas en la titolo? fiaj materialoj, kopioj de artikoloj, reto estas storataj pli kaj pli da plenaj PDum pli ol 120 jaroj seninterrompe fotoj (paperaj, diapozitivaj, cifer- tekstoj de diversspecaj libroj. Mankas akumuli•as tre specifa scio pri tre mal- ecaj…), mikrofilmoj, varbiloj, afi›oj, al ni plena superrigardo pri „io, kio nova utopio de la homaro: la universala filatela±oj, objektoj ligitaj al la kulturo okazas lige al nia temo en la reto. Mi lingvo. Ke tiu „i utopio certagrade rea- de la Eo-lingvokomunumo kaj aliaj siatempe (•is 1984) registris 40 kata- li•is, estas fakto vastege nekonata kaj planlingva±oj. Ofte temas pri postla- logojn kaj bibliografiojn (en: Inter- tro ofte neakceptata. Tamen la scio pri sa±oj de esperantistoj k.s. Malsame al nationale Plansprachen, Berlin, 1985: la faktoj materii•is en formo de doku- libroj granda parto de arkiva±oj estas 302-304). mentoj, libroj kaj aliaj informportiloj. unika±oj. Intertempe la kvanto ver›ajne Sed „u en la estonteco, se bezonate, oni Eo-muzeoj ne nur kolektas diver- almenaμ duobli•is (Vidu en mia sufi„e kaj detale konscios pri niaj scioj, sajn objektojn kaj materialojn (librojn bro›uro: Interlingvistiko kaj esperan- spertoj kaj atingoj? ‚u la materialoj kaj arkiva±ojn), sed ankaμ prezentas tologio: vojoj al la faka literaturo, Rot- estos senprobleme alireblaj? ilin por publiko, konstante aμ por difi- terdam: UEA, 2003: 23-25). Kiel konate, tro ofte okazas, ke post nita tempo laμ diversaj kriterioj, planoj la morto de sia prizorginto valora kaj programoj. La distingo inter tiuj tri Distingaj kriterioj kolekto de libroj malaperas aμ disse- tipoj ne „iam facilas. Ofte temas pri Distingo laμ difinitaj kriterioj aμ mi•as diversloken. Tamen libroj ofte diversakcenta kombino el inter ili. La karakteriza±oj helpas starigi tipologion trovi•as en kelkaj kolektoj kaj biblio- menciitajn tri tipojn ni ofte nomas de kolektoj, kio faciligas ilian priskri- tekoj. Multe pli minacatas valoraj arki- “kolektoj”. bon kaj adekvatan trakton. va±oj, „ar ili kutime ne trovi•as en Orienti•on pri niaj konservitaj Mi devas ignori bibliografiojn kaj bibliotekoj kaj malprave estas taksataj scioj faciligas bibliografioj kaj kata- katalogojn, kiuj meritas apartan eseon, ne tiom gravaj. logoj. Bibliografioj prezentas public- kaj limigas min al kolektoj. Mi trovis ‚i-sekve mi klopodos prilumi kel- a±ojn ordigitajn laμ temoj, verkistoj, 23 kriteriojn, kiuj estas de malsama kajn kriteriojn, kiuj helpu nin konscii•i landoj, revuoj, eldonejoj aμ aliaj krite- graveco, foje ekskludas unu la alian, pri problemoj „irkaμ bibliotekoj kaj rioj. Katalogoj prezentas la materialon parte interdependas kaj interrilatas, sin arkivoj. Ni diskutu necesan strategion de difinitaj institucioj laμ certa ordo influas reciproke kaj diversefike. En de la Esperanto-komunumo pri tio, kiel kun preciza trovloko. Ekzistas kun- rektaj krampoj mi mencias influon de certigi la konservadon de niaj spiritaj fandi•oj de ambaμ tipoj. aliaj kriterioj: trezoroj kaj ilian transdonon al la 1. ‚efa tipo: kutima biblioteko, postaj generacioj (Eo = Esperanto). La situacio arkivo, muzeo (kun transiroj inter la tri En la Jarlibro de UEA (2006, tipoj). Bibliotekoj, arkivoj, muzeoj p•. 82–84) ni trovas informojn pri nur 2. Jura statuso: formo de posedo: Por iom orienti•i pri la temo ni pro- 14 bibliotekoj el 12 landoj. Marinko propra±o de privatulo, Eo-organiza±o vu kelkajn difinojn: ¤ijvoje (Konsultlibro pri Esperantaj (kluba, regiona, tutlanda, internacia), Eo-biblioteko estas kolekto de bibliotekoj kaj muzeoj. Zagreb, 1980) aμ de ›tata biblioteko, muzeo aμ alia libroj, bro›uroj, revuoj kaj diversspe- konsideris ankaμ gravajn privatajn institucio [memstareco, stabileco]. caj teknikaj registra±oj (diskoj, sonben- kolektojn kaj menciis entute 30 biblio- 3. Amplekso: kvanto da materialo doj, vidbendoj, diskedoj, kompaktdi- tekojn el 21 landoj. Árpád Máthé kadre [jura statuso, financoj, speciali•o, skoj k.s), posedata de privatulo, de la 77a UK (1992, Vieno) dum la aktualeco]. organiza±o, institucio aμ e„ de ›tato. esperantologia konferenco prezentis 4. Speciali•o: ekz. nur esperant- Enhave temas pri materialoj en aμ pri enketa±on pri 99 bibliotekoj en 31 lan- a±oj aμ ankaμ materialoj pri aliaj plan- Eo, (foje ankaμ pri aliaj planlingvoj), doj kun po pli ol 1000 volumoj. Martin lingvoj; speciali•o pri beletro, ofte ankaμ pri la internacia lingvo- Weichert provis doni superrigardon en scienc-teknika literaturo, laborista problemo •enerale, ties aspektoj kaj la interreto1, sed bedaμrinde ne movado, revuoj k.s. [tipo]. 8Temo 5. Registri•o: ekzisto de katalogo 20. Presti•o: pozicio en la (Biblioteko Hodler de UEA, Rotter- (papera aμ elektronika) [kataloga tipo, (inter)nacia biblioteka pejza•o, grado dam/Nederlando) ordigo, flegateco, prizorgateco]. de konateco, faka registri•o (ekz. en 5.2. Nacia ne›tata organiza±o 6. Kataloga tipo: presita aμ sur- pribibliotekaj manlibroj [jura statuso, (Biblioteko Butler de Brita Eo-Asocio disk(ed)a katalogo, elektronika aliro amplekso, speciali•o, stabileco, uzate- en Barlastono) en la reto [registri•o, ordigo]. co, financoj]. 5.3. Eo-Klubo (biblioteko de 7. Ordigo: formo de ordigo (laμ 21. Kunlaboro: kontaktoj, kunla- Hamburga Eo-Klubo en Hamburgo/ nacia aμ internacia normo, dekuma boro kun aliaj bibliotekoj, inter›an•o Germanio) klasifiko aμ propra sistemo), alfabete de duobla±oj, reciproka helpo ktp. [jura 6. Privataj poseda±oj aμ enhave ordigita ktp.[registri•o, spe- statuso, tipo, prizorgateco]. 6.1. Privata, limigite publika ciali•o, kataloga tipo]. 22. Uzateco: prunteblo aμ alispeca (Interkultura Centro Herzberg/Germa- 8. Flegateco: grado de flego, ordo, uzeblo [tipo, amplekso, speciali•o, pri- nio) kvalita stato de papero kaj bindo [pri- skribiteco, registri•o, presti•o, alir- 6.2. Private nepublika (la sciencaj zorgateco, jura statuso, teknika ekipo, eblo, teknika ekipo, tipo de ejo, prunt- kolektoj de Irmi kaj Reinhard Haupen- tipo de ejo, financoj]. servo, geografia situo ktp.]. thal, Malaucene/Francio; Detlev kaj 9. Prizorgateco: regula (aμ manko 23. Geografia situo: trafika ating- Wera Blanke, Berlin/Germanio)3. de) prizorgado flanke de salajrulo aμ eblo [alireblo, uzateco]. volontulo [flegateco, financoj, jura sta- Kelkaj defioj tuso]. Provo de tipologio Por plibonigi la situacion laμ mi i.a. 10. Priskribiteco: priskribo de la Aparte gravas la kriterioj pri la jura necesas: kolekto en studoj aμ aliaj formoj, even- statuso kaj memstareco. Ili influas 1. Registrado kaj priskribo de „iuj tuale eldono de pribiblioteka bulteno multajn aliajn kriteriojn. En la tipolo- iom gravaj Eo-kolektoj, katalogoj kaj kun registro de novaj akira±oj [regi- gio difinita kolekto povas esti klasigata bibliografioj en nacia kaj internacia stri•o, kataloga tipo, flegateco, ordo]. diversmaniere. La leganto klopodu skaloj. Kompilo de baza dokumento 11. Alireblo: viziteblo, uzebleco mem klasifiki sian aμ iun al li/›i kona- pri la situacio, kiu estu aktualigata de por interesi•antoj [jura statuso, prunt- tan kolekton. Jen provo kun kelkaj tempo al tempo. servo, teknika ekipo, tipo de ejo, geo- elektitaj ekzemploj: 2. Aparta registrado de „iuj enretaj grafia situo]. 1. Kolektoj en tut›tataj bibliotekoj materialoj (katalogoj, bibliografioj, 12. Pruntservo: eblo pruntepreni aμ arkivoj listoj de elprinteblaj libroj k.s.). materialojn, ligiteco al la interbibliote- 1.1. Relative memstara kolekto en 3. Iom-post-ioma starigo de centra ka (inter)nacia pruntservo [jura statu- nacia biblioteko (Planlingva kolekto elektronika katalogo, kiu registru la so, persona aliro, uzateco; registri•o, de Aμstria Nacia Biblioteko, Vieno/ materialojn de kiom eble plej multaj kataloga tipo]. Aμstrio) kolektoj. 13. Aktualeco: kolekto malnova 1.2. Subkolekto en ›tata arkivo 4. Surbaze de 1–3 kreo de kiom kaj fermita aμ daμre aktualigata (Biblioteko kaj arkivo de GDREA en eble kompleta kaj daμre aktualigenda [amplekso, financoj, prizorgateco, fle- la ‹tata Arkivo de Germanio/Berlin) elektronika bibliografio de publica±oj gateco, speciali•o]. 2. Kolektoj en universitataj biblio- en kaj pri Esperanto (kaj pri aliaj gra- 14. Teknika ekipo: ekzisto de tekoj vaj planlingvoj). De tempo al tempo la modernaj bretaroj, kestoj, komputiloj, 2.1. Relative memstara kolekto bibliografio aperu en papera formo. kopiiloj, laborloko por esplorantoj, (Biblioteko de Itala Interlingvistika Ankaμ imageblas kunigo de 3 kaj 4. bindiloj, mikrofotiloj ktp., sed ankaμ Centro en la Universitato IULM, Mila- 5. Kreo de institucioj („e naciaj aμ humidec-stiriloj, alarmiloj, fajro-estin- no/Italio) internaciaj Eo-organiza±oj), kiuj kon- giloj [jura statuso, financoj, prizorgate- 2.2. Subkolekto (Eo-kolekto en la sciigu materialhavajn esperantistojn, co, flegateco]. Katolika Universitato de Lublino/Pol- ke ili antaμzorgu pri siaj kolektoj trans- 15. Tipo de ejo: teknika konvene- lando) dononte ilin al difinitaj institucioj. co, trovebleco [alireblo, jura statuso, 3. Kolektoj en komunumaj aμ 6. Kreo de reto de informado, kun- teknika ekipo, flegateco, prizorgateco, urbaj bibliotekoj laboro kaj reciproka helpo de la biblio- financoj]. 3.1. Relative memstara kolekto tekoj kaj arkivoj, i.a. por distribuado 16. Memstareco: memstara kolek- (CDELI en la Urba Biblioteko de La aμ inter›an•ado de duobla±oj al intere- to aμ parto de iu alia (universitata aμ Chaux-de-Fonds/Svisio) sataj personoj, bibliotekoj, arkivoj kaj alispeca (ne)›tata institucio ktp.) [jura 3.2. Subkolekto (Biblioteko de organiza±oj; donaco de duobla±oj al statuso, stabileco, financoj]. Germana Esperanto-Instituto en la nove fonditaj aμ subten-bezonaj orga- 17. Stabileco: tipo de pozicio kaj urba biblioteko de Aalen/Germanio) niza±oj en malri„aj landoj ktp. perspektivo [jura statuso, flegateco, 4. Kolektoj en urbaj institucioj prizorgateco, financoj]. 4.1. Specifa institucio (Eo-labori- Notoj 18. Financoj: regulaj aμ okazaj stmovada arkivo en Fritz-Hüser-Insti- 1. Vidu: http://www.cs.chalmers. subvencioj [jura statuso, presti•o, sta- tuto, urba komunumo Dortmund/Ger- se/~martinw/esperanto/bibl/ bileco, uzateco]. manio) 2. Tre konatas tiu de Vieno: 19. Programfunkcio: kolekto sen 4.2.. Urba muzeo (kolekto de ‚e†a http://www.onb.ac.at/sammlungen/ aμ kun akompanaj klerigaj programoj Eo-Asocio en la Urba Muzeo de ®eské plansprachen/eo/index.htm (seminarioj, kolokvoj, ekspozicioj, T¸ebové/‚e†io) 3. Laμkontrakte la biblioteko kaj gvidadoj), kun aμ sen eldonejo [tipo, 5. Kolektoj kiel poseda±o de arkivo de Detlev kaj Wera Blanke je jura statuso, prizorgateco, teknika eki- ne›tataj organiza±oj fiksenda dato eniros la ›tatan arkivon po, financoj]. 5.1. Internacia ne›tata organiza±o de Federacia Respubliko Germanio. Temo 9 Kiel la an•ela po povas helpi vin por ricevi dolarojn, man•i pomojn kaj eble „esigi la fumadon

de Michel Duc Goninaz

krome enhavas abundon da eraroj. Tial kaj •ia uzado ne devus starigi proble- ni ne povas eviti rigardon al la tradukoj mojn. Sed jam en la unuaj jaroj ekestis de po. duboj pri la sintaksaj ecoj de vortoj, aperantaj en frazoj, kiuj enhavas tiun Po en la Universala Vortaro prepozicion, kaj oni konstatis formajn antomo hantas en Esperantujo kaj La tradukoj rusa kaj pola (ïî,po) diferencojn en la produktitaj frazoj. Fteruras multajn — la vorteto po. kun la nepre necesa precizigo “„e “Lingva respondo” de 1891 pritraktis Laμdire iu akademiano nomis •in “la numeraloj”, proksimume taμgas — sed la jam aperintajn dubojn pri la formo plej malfacila vorto en la lingvo”1 kaj nur por slavlingvanoj. La franclingva de tiaj frazoj. alia konfesis, ke li evitas •in uzi. Lasta- kaj anglalingva tradukoj par kaj by Tiu respondo de Zamenhof tempe neformala diskuto pri •i en Aka- estas plene eraraj kaj erarigaj. Pluraj bedaμrinde analizas ne tutan frazon aμ demia diskutolisto revekis malnovajn uzoj de la germana zu kun numeraloj tekstoparton, sed priju•as t.n. “espri- kverelojn, komenci•intajn dum la tute ne kongruas kun la senco de nia mojn”, t.e. sinsekvon de vortoj sen unuaj vivojaroj de la lingvo. Tamen tiu po. Restas la aliaj menciitaj franclin- nepra komuna sintaksa rolo. La senkulpa vorteto neniel meritas la gvaj esprimoj au taux de, sur le pied demando estas formulita mal•uste: kio misfamon, kiun André Cherpillod de, kiuj esence ne estas mal•ustaj, sed estu “post po”. Estas vere, ke prepozi- resumis per la kromnomo “la diabla mallerte elektitaj. La plej bona traduko cio antaμas iun substantivan sintag- vorto”2. franclingva estas à raison de, menciita mon, sed la formulo “post”, en lingvo Du problemoj interplekti•as kon- en la bonaj lernolibroj kaj vortaroj por kun tre granda libereco de la frazele- cerne •ian uzadon: unuflanke, •ia sen- franclingvanoj, sed ne trovi•anta en la mentoj, ne estas sintakse valida. En la co, aliflanke •ia gramatika kategorio Universala Vortaro. Similaj prepozi- unuaj eldonoj de la Lingvaj Respon- kaj konsekvence •ia sintaksa rolo. cia±oj ekzistas en aliaj latinidaj lingvoj. doj8, la titolo jam donis la respondon: La senco estas la pli facile traktebla El la fu›aj tradukoj de la UV nur la Nominativo post “po”. Sed la eldonoj demando. “Po antaμ kvantesprimo angla estis korektita de la Akademio6, sesa kaj sepa, editoritaj de Waringhien, signas, ke tiu kvanto estas unu el la kiu anstataμigis la eraran by per at the donas al tiu respondo pli duban titolon: egalaj partoj de sia pluroblo”3. Misuzo rate of. Tiu anglalingva prepozicia±o Pri la kazo post “po”. Ni ja scias, ke en de po komenci•is tre frue. Tial Zamen- i•is do la plej taμga “oficiala” traduko, nia lingvo „iu prepozicio postulas la hof devis precizigi •ian signifon en lin- krom la slavaj, por kompreni la sencon t.n. nominativon, sed, kiel jam dirite, gva respondo de 19084: de po. Kompreneble la uzo de po en tiu “post” povas starigi problemojn. Oni ne povas diri “je 80 centimoj esperanto estas iom pli vasta ol tiu de à Ni ekzamenu tiun respondon: po funto” aμ “30 mejlojn po horo”, raison de aμ at the rate of, „ar nia lin- Inter la esprimoj “doni po 2 sed oni devas diri “po 80 centimoj por gvo estas pli libera kaj pli fleksebla, ol pecojn” kaj “doni po 2 pecoj” estas („iu) funto”, “po 30 mejloj en horo”. la naciaj lingvoj, kaj krome unusilaba ankoraμ malfacile diri, kiu estas la pli Malgraμ tiu atentigo la misuzoj prepozicio estas pli volonte uzata, ol bona, kaj tial ambaμ esprimoj estas disvasti•is, kaj la Akademio devis fari kvarsilaba prepozicia±o. Sed per tiuj uzeblaj kaj bonaj. Tamen konsiderante, la saman rimarkon en 19745. Ankoraμ •ustaj tradukoj anglalingva kaj franc- ke danke la intervenon de la vorto nun iuj obstinuloj anoncas iujn turi- lingva ni konstatas la absurdecon de la “po” la “pecoj” jam ne dependas rek- smajn tarifojn “po tago” aμ “po perso- mito, laμ kiu po estas iu slava special- te de la “doni”, ni konsilas uzi post no”. Oni kutime klarigas tiujn erarojn a±o, preskaμ esotera±o, kiun nur slavoj “po” (tiel same kiel post “da”) la per alilingvaj influoj. Kompari nian kapablas normale funkciigi. nominativon. Alia kaμzo por tiu „i kon- lingvon kun aliaj estas didaktika proce- silo estas ankaμ la cirkonstanco, ke laμ do •enerale ne rekomendinda. Oni nor- La gramatika kategorio de po nia opinio “„ie, kie oni dubas inter la male ne uzas lingvon per traduko el La kvin tradukoj de po en la UV, e„ nominativo kaj akuzativo, oni devas alia. Sed ni scias, ke por multaj espe- se malperfektaj, klare montras, ke uzi la nominativon.” rantistoj la memstareco de Esperanto Zamenhof konceptis •in prepozicio. La unua frazo sonas strange. Se oni ne estas memkomprenebla, kaj en oka- ‚ar tion konfirmas „iuj frazoj, en kiuj demandus Zamenhofon, kiu el la espri- zo de dubo la komparoj kun aliaj lin- li uzis „i tiun vorton (M.C. Butler regi- moj “fermi la fenestron” kaj “fermi la gvoj estas neeviteblaj. Pli grave e„: pro stris 228 cita±ojn)7, ekzistas neniu kialo fenestro” estas la pli bona, li certe ne la kulto al la Fundamento oni emas por tion pridubi aμ por supozi, ke po respondus, ke ambaμ estas uzeblaj kaj referenci al ties Universala Vortaro, povas esti jen prepozicio, jen io alia. bonaj. Li certe dirus, ke unu el ili estas kiu donas absurdan privilegion al la Se ni konas la sintaksan rolon de po mal•usta. Se oni demandus lin pri uzantoj de kvin eμropaj lingvoj kaj kaj •ian sencon, „io devus esti en ordo “man•u la kokidon” kaj “man•u la 10 Temo kokido”, li certe respondus, ke ambaμ la mesa•o jam konas (ekzemple, ke mi fumas ha›i›on po dek rula±oj ja eblas, sed kun granda sencodiferen- temas pri libro kaj ke tiu libro estas „iutage co pro la malsamaj sintaksaj strukturoj. sesdek-pa•a) aμ povas facile kalkuli kaj neniu ekdubus, ke la o-vorto, kiu Tamen en lia iom konfuza argument- (nome, ke kvartaga legado sufi„os), trovi•as en la po-sintagmo neniel povas ado aperas spuro de sintaksa analizo, la restos la frazo: aperi akuzative. Sed, se anstataμ la vor- koncepto “dependo”. Se pecoj depen- mi legos en „iu tago po dek kvin to “tabakon”, oni uzas la vorton “ciga- das de prepozicio, •i evidente ne povas pa•oj. redojn”, la ripeto i•us netolerebla, kaj ricevi la morfemon -n. Kial do “doni Nenio estas sintakse ›an•ita kaj tiam oni devus elekti inter “cigaredojn” po 2 pecojn” povas esti “uzebla kaj ekzistas neniu kialo por aldoni la mor- kaj “cigaredoj”. Iuj homoj malvolonte bona”? ‚ar, kiel sugestas Zamenhof, femon -n al “pa•oj” post simpla elipso uzas transitivan verbon sen objekto. Ili oni povas uzi la vorton pecojn kiel de la ceteraj frazeroj. do povas, diference de Zamenhof, elek- dependa±on (objekton) de doni. Tiun ti la objekton kaj diri: procedon Zamenhof malkonsilis, sed li La elipso mi fumas cigaredojn po dek •in ne kondamnis, „ar el sintaksa vid- Kial do iuj esperantistoj — inter ili „iutage. punkto •i estas akceptebla. La sintaksa kelkaj spertaj kaj e„ famaj — ekhavis Estas evidente, ke la vorto “cigare- konsekvenco de tia frazkonstruo estas la ideon uzi akuzativigitan o-vorton doj”, kiu devus trovi•i post “dek” estas evidente, ke pecojn ne apartenas al la “post po”? Se po-sintagmo estas uzata elipsita kaj „io restas klara. Bedaμrin- po-sintagmo, kiu tiuokaze redukti•as suplemente, tiu problemo ne ekzistas, de, iuj homoj, kiuj ›atas kompliki la al po du. Tion konfirmas „iuj komen- kiel videblas el la frazoj laμ la modelo: simplajn aferojn, translokas “cigare- tintoj, kiuj, por pravigi la uzon de aku- mi fumadis cigaredojn po dudek dojn” post “dek”: tio ja eblas pro la zativo, deklaris, ke en la frazo “mi kvin rubloj por centoZ. granda sintaksa libereco de nia lingvo, donis po du pecojn” po koncernas nur Sed, se po-sintagmo estas uzata sed kreas tre dan•eran konfuzon, „ar la la numeralon. Tian frazon oni devas adjekte, ni foje trovas en la sama frazo aμskultanto aμ leganto, kiu ne vidas la jene analizi: verbo: donis / subjekto: aμ en frazo apuda du vortojn, kiuj dudimensiajn sintaksajn skemojn, sed mi / objekto: pecojn /adjekto: po du. La reprezentas la saman eksterlingvan aμdas aμ legas unudimensie unu vorton senca konsekvenco estas ankaμ ege aferon. Tio ofte okazas sen interveno post la alia, kredos, ke la vorto “cigare- grava: la vorto “pecojn”, kiu ne depen- de la laμdire malfacila vorto po. dojn” rilatas kun “dek”, dum laμsintak- das de “po”, ne povas rilati al “du”. ¤i Ekzemple en la frazo se kaj laμsence •i reprezentas oblon de ne signifas “du pecojn”, sed oblon de mi elektis la plej belan knabinon dek. Homoj, kiuj ne spertas en sintaksa du (kvar, ses, ok ktp), t.e. la tuton, kiun el la tri analizo, devus almenaμ kompreni tiun oni “donas”. La fina konsilo (elekti estas klare, ke elipsi•is la vorto “knabi- simplan aritmetikan operacion. Por nominativon en okazo de dubo) havas noj”, kiu, kvankam tre diferenca de evidentigi, ke en tiaj frazoj la akuzati- nenian lingvonorman valoron. En sin- “knabinon” per la nombro kaj kazo, vigita o-vorto ne dependas de po, e„ se taksaj aferoj, kiam oni dubas, oni havus la malavanta•on ripeti la leks- trovi•anta “post” •i, sufi„as aldoni iun devas pripensi •is malapero de la dubo. emon “knabin”. La samo okazas en determinilon, ekzemple la: Sed tiu konsilo povas interpreti•i po-frazo. En normala komunikado kaj ‚iutage mi fumas po dek la ciga- humure. Ekzistas homoj, kiuj aplikas bona stilo oni evitas ripeton kaj elipsas redojn la moton “Kial agi simple, kiam oni iun el leksemoj. Zamenhof sistemece aμ determinilojn pli eksplicitajn, povas agi malsimple?”. Zamenhof elipsis la objekton. Tiel la saturita ekzemple: kvazaμ instigas, ke ni ne imitu ilin. Ne frazo: ‚iutage mi fumas po dek la luk- necesas dependigi la o-vorton de la mi fumas tabakon po dek cigare- sajn cigaredojn, kiujn mi a„etis verbo — kaj konsekvence •in akuza- doj „iutage (aμ: kiujn oni donacis al mi) tivigi —, se sufi„as •in dependigi de simpli•as en la Zamenhofa lingva±o al aμ: po, sen uzo de -n. mi fumas po dek cigaredoj „iuta- Al la infanoj mi donis po kvin ge, „iujn miajn dolarojn Po en la Ekzercaro en kiu la verbo fumas, kvankam transi- kiu rivelas la •ustan sintaksan struk- Pli utila, ol la Universala Vortaro, tiva, estas uzata sen objekto, kio en nia turon de la mallerta frazo al la infanoj estas la Ekzercaro de la Fundamento, lingvo tute eblas, kiel montras la frazo mi donis po kvin dolarojn. en kies 14a paragrafo trovi•as du li fumas multe. Tiu elipso eblas nur, se Imagu, ke Zamenhof laμdinde deci- ekzemploj, kiuj senmanke ilustras la en la eksterlingva realo la vorto “taba- dus redukti sian tabakokonsumon. respektivajn rolojn de la o-vorto aku- kon” estas facile konjektebla. Se Venos momento, kiam li fiere anoncos: zativigita kaj de la o-vorto en po- Zamenhof fumus ion alian, li certe mi fumas po unu cigaredo „iu- sintagmo: dirus tage. 1. Por miaj kvar infanoj mi a„etis Sed, se li volus imiti la ›atantojn de dek du pomojn, kaj al „iu el la infanoj Slipo pri po en la internacia rektametoda akuzativo kaj senprudente transloki la Esperanto-kurso de Stano Mar£ek (2006). mi donis po tri pomoj: “12 pomojn” akuzativigitan vorton post la po-sin- reprezentas la tuton, “po 3 pomoj” la tagmo, li devus diri en tute •usta espe- kvoton, rezulte de la divido de 12 per 4. ranto la solan •ustan tiustrukturan fra- 2. Tiu „i libro havas sesdek pa•ojn; zon: tial, se mi legos en „iu tago po dek kvin mi fumas „iutage po unu ciga- pa•oj, mi finos la tutan libron en kvar redojn. tagoj: “60 pa•ojn” aμ “la tutan libron” Reto Rossetti1 en sia polemiko kun reprezentas la tuton, “po 15 pa•oj” la Kalocsay pri tiu dorna temo, asertas, kvoton. Supoze, ke la aμtoro povas mal- ke “tiun formon uzas neniu”. Tre pro- aperigi informojn, kiujn la ricevanto de bable, sed frazoj laμ la modelo *mi Temo 11 fumas po unu cigaredon, kiujn oni ofte en kiu tute klaras ke la vortoj glaso/ Konklude renkontas, estas nepre absurdaj, „ar la glasoj, dependantaj de po, ne povas Kial do nomi la prepozicion po uzo de divida po implicas multiplikon, akuzativi•i. Se oni sekvas la modelon diabla? Ekzameninte •in pli serene, ni kaj la akuzativigita vorto el la leksemo de tiu „i frazo, oni neniam eraros en la certe konkludos, ke •i estas senkulpe cigared, kiu signas la tuton de la uzado de po. E„ se la drinkado de vod- an•ela. fuma±o, estu nepre plurala, e„ se oni ko estas rekomendinda por •uste uzi Ekzistas abunda literaturo pri tiu „i „esigus la fumadon post du tagoj. Tion tiun laμdire tipe slavan prepozicion, mi disputiga temo. ‚iu aμtoro faris inte- demonstras la sama frazo sub la formo kura•e asertas, ke •usta uzado eblas e„ resajn rimarkojn, sed allasis erarajn mi fumas cigaredojn po unu por norvega aμ japana alkoholabstinu- ekzemplojn aμ nekoherajn konkludojn. „iutage, lo, se li scias nur, kio estas divido. La •is nun plej koheraj konkludoj kiu estas samtempe •usta sintakse kaj estas tiuj de Kalocsay post polemiko perfekte klara. La akuzativo estas do E„ sen akuzativo la problemo pri po en 1948, al kiuj li donis la opti- ebla, kondi„e, ke oni ne uzu •in sen- ekzistas. mistan kaj pleonasman titolon “Defini- prudente. Mi ±us montris, ke po-sintagmo ne tiva fino pri po”10. Ordinara lingvo- La aμtoroj de la Plena Gramatiko povas esti objekto. Sed estas klare uzanto eble rimarkigos, ke la pole- fantasmis pri studentinoj, kies respek- ankaμ, ke •i ne povas esti subjekto. mikoj inter gramatikistoj estas, krom tivaj nombroj de amantoj ne estas difi- Kiel do klarigi la frazon dubinde utilaj, kaprompaj, foje e„ nitaj. Anstataμ numeralo oni en tiaj Po du boteloj staris sur la tabloj, nekompreneblaj. okazoj uzas adjektivojn “kelkaj” “plu- kiu ›ajnas tute en ordo? Per la sama Multaj homoj atendas senduban raj” aμ “(mal)multaj”. Estas klare, ke „i-supra analizo: la subjekto estas nur instruon kaj precizajn instrukciojn. tiuj adjektivoj, dependantaj de po, la vorto “boteloj” (oblo de “du” en tiu Eble tiajn homojn mi senesperigis per restos sen -n, dum, pro la verbo frazo: se estas kvin tabloj, boteloj estas denova argumentado. Tial mi ne hezi- “havas”, oni povas senti la bezonon ne du, se dek), “po du” estas adjekto, tas diri, ke la du frazoj el la Zamenhofa esprimi akuzative la suman nombron esprimanta la kvoton, kiu rezultas de la Ekzercaro sufi„as por solvi la proble- de la amantoj. Rezultus la jena frazo: dispartigo. Tial, denove, por eviti mon, kaj ke nuna studlibro, kiu laμ mia Tiuj studentinoj havas po pluraj miskomprenojn — kaj por ne eldiri la opinio plej •uste, plej klare kaj sam- amantojn. nepre eraran *po unu botelo staris —, tempe plej koncize prezentas la uzadon Por evitigi, ke iu malprudentulo al- estas preferinde diri: de po, estas la gramatiko de Miroslav donus -n al “pluraj” (el kio rezultus, ke Boteloj staris (aμ “Staris boteloj”) Malovec11, kiun mi senhezite reko- la malfeli„a po ›vebus sen komplemen- po du / po unu sur la tabloj. mendas al tiuj, kiuj ser„as klaran to, do en la nenieco), mi konsilas diri: Se “po unu”, la boteloj estas nepre uzmanieron de tiu senkulpe malbenita Tiuj studentinoj havas amantojn pluraj. vorteto. po pluraj. Tiu solvo kontentigos ne nur la ‚u alia solvo? Notoj dezirojn de la aluditaj studentinoj, sed Tiuj, kiuj asertas, ke “post” po 1. Rossetti R. Arto kaj naturo. ankaμ la postulojn de nia gramatiko kaj devas (ne nur povas!) stari akuzativigi- Budapest, 1989, p•. 75. de klara stilo. ta o-vorto, logike laμ sia logiko venis 2. Cherpillod A. PO la diabla vor- La demonstron pri la elipso faris R. al la konkludo, ke po ne estas prepozi- to. Courgenard, 1996. Rossetti, kiu erare nomis •in “elizio”. cio, sed iu modifilo nur de la numeralo, 3. Kalocsay K., Waringhien G. A. Cherpillod komentas, ke “tiu rezo- do partikulo aμ, laμ tradicia gramatiko, Plena analiza gramatiko de Esperanto. nado montras la grandan lertecon kaj iaspeca “adverbo”. Pluraj aμtoroj Rotterdam, 1980, p•. 112. imagpovon de sia aμtoro, sed tute ne defendis tiun tezon9. ¤i povus validi, 4. Zamenhof L. Lingvaj respon- estas necesa”. Tiu „i komento, impli- se „iuj frazoj redukti•us al la modelo doj. 7a eld., ed. G. Waringhien, 1990 canta, ke Rossetti uzis trukon por pra- Al la infanoj mi donis po du pomojn. (eld. de Ludovikito), p•. 114. vigi sian tezon, estas maljusta kaj Oni povus tiam teorii, ke al la frazo Al 5. Aktoj de la Akademio II mal•usta. En la Zamenhofaj frazoj kun la infanoj mi donis du pomojn, oni 1968–1974. Paris; Rotterdam, 1975, transitiva verbo (mi legas po dek kvin aldonas la “adverbon” po, kiu signifus p•. 56. pa•oj „iutage), la foresto de objekto ja “postdivide”, sen sintaksa konsekven- 6. Zamenhof L. Fundamento de sugestas elipson (“libro(j)n, revuo(j)n” co. Tiu „i teorio havas du malavan- Esperanto. 10a eld., ed. A. Albault, ks). En la alia ebla frazotipo (mi legas ta•ojn. ¤i devigus rigardi eraraj aμ Pizo, 1991, p•. 259. pa•ojn po dek kvin „iutage), la manko minimume arkaikaj „iujn Zamenho- 7. Baronnet F. Lingvaj anguloj. de o-vorto en po-sintagmo e„ pli evi- fajn frazojn laμ la modelo Al la infanoj Laroque Timbaut, 1981, p•. 57. dente rezultas de elipso (“pa•oj”), „ar mi donis po du pomoj. Pli grave e„: •i 8. Ekzemple en Zamenhof L. Lin- normale prepozicio enkondukas o-vor- malebligus la konstruon de frazoj, en gvaj respondoj. 3a eld., Paris, 1936, ton. Kiel dirite „i-supre, tiajn elipsojn kiuj la objekto reprezentas la tuton, laμ p•. 47. ni faras tute normale en iuj ajn frazoj la modelo Mi legos la libron po 15 9. Spuroj pri •i troveblas en la por eviti ripeton, kaj kun la uzo de po pa•oj „iutage aμ ‚iuj trinkis vodkon Plena analiza gramatiko kaj en Wüster ni ricevas tiajn frazojn: po unu glaso. E. Die Verhältniswörter des Esperan- ‚iuj trinkis glasojn po tri (elipso Kiel montrite „i-supre, eventuala to. 2a eld., Saarbrücken, 1968, p• .15. de “glasoj”) aμ ‚iuj trinkis gla- elipso ne ›an•as la sintaksajn ecojn de 10. En Literatura Mondo, marto- sojn po unu (elipso de “glaso”). la restantaj frazeroj. Diri, kiel kelkaj aprilo 1948, p•. 59, post longa diskuta- Cetere, la tipa frazo kun akuzativo komentintoj, ke po povas esti laμpla„e do en la antaμa numero. kaj po-sintagmo estus: prepozicio aμ adverbo, respondas al la 11. Malovec M. Gramatiko de ‚iuj trinkis vodkon po tri glasoj nesekvenda principo “pli bone mal- Esperanto. 2a eld., Dob¸ichovice, / po unu glaso, simple, ol simple”. 2000, p•. 55–57. 12 Temo Kial fari Oficialajn Aldonojn?

de Bertilo Wennergren

a Akademio de Esperanto ±us ape- mento de Esperanto4, „iuj sciis, ke nia helpu pri unuecigado de la uzo per Lrigis la Naμan Oficialan Aldonon lingvo estas pli vasta ol la Fundamento rekomendado de formoj kaj signifoj. al la Universala Vortaro1, en kiu la mem, kaj ke •ia vortprovizo estas pli Tian laboron la Akademio faras per Akademio de Esperanto oficialigis granda ol tiu de la Universala Vortaro. siaj Oficialaj Aldonoj. Iom similan ankoraμ 209 radikojn2, aldone al la jam Jam tiam „iuj, ankaμ Zamenhof mem, laboron faras tiuj, kiuj verkas aliajn antaμe oficialaj 1977 lingvoelementoj, uzadis ankaμ elementojn, kiuj ne estis vortarojn, ekz. la Plenan Ilustritan kaj aldone al la 2769 Fundamentaj en tiu vortaro. Kaj ankoraμ post 1905 li Vortaron6 (PIV). Ankaμ tiuj vortaroj morfemoj de Esperanto. La oficialaj kaj „iuj aliaj uzadis ankaμ ne-Funda- rekomendas iujn formojn, kaj foje kaj Fundamentaj elementoj do nun mentajn radikojn. ankaμ malrekomendas aliajn, kaj sumi•as al 4955. (Pliaj statistika±oj Povas esti, ke iam iuj imagis, ke la ankaμ tiuj vortaroj diversmaniere pro- legeblas Interrete3.) celo de la oficialigado estas difini la vas unuecigi la signifojn kaj uzojn de Kunlige kun tiu okaza±o mi iafoje sole •ustan radikoprovizon de nia lin- la lingvoelementoj. Sed neniu el tiuj aμdas dubojn pri la indeco de oficiali- gvo, opiniante, ke oni uzu „iam nur la vortaristoj kaj institucioj imagas, ke gado de radikoj. ‚u tio entute havas Fundamentajn kaj “oficialajn” radi- nur ties vortaro pravas, aμ ke la lingvo (plu) sencon? Vere la afero povas ›ajni kojn. Sed tio ne estas nun •usta, kaj konsistas nur el tio, kion enhavas kaj sufi„e duba. ‚u aliaj lingvoj havas fakte neniam estis •usta. rekomendas tiu vortaro. distingon inter “oficialaj” kaj “ne- La Universala Vortaro kune kun La Statuto7 de la Akademio difinas oficialaj” vortoj aμ morfemoj? ‚u nia ties Aldonoj estas unu el la multaj vort- interalie la taskon verki vortaron de vivanta lingvo ne povas evolui kaj aroj de Esperanto. Tiuj vortaroj estas Esperanto kun difinoj en Esperanto. bonfarti tute sen tiaj burokrata±oj? diversspecaj, kaj ili havas diversajn ¤uste tion la Akademio faras per siaj Kiel Akademiano, kaj precipe kiel aμtoritatecojn. La Universala Vortaro Oficialaj Aldonoj (kvankam antaμe oni direktoro de ties Sekcio pri la ¤enerala estas unu el la plej aμtoritataj. ¤i difi- ofte neglektis la difinojn). Mi faros Vortaro (kiu ellaboris la Naμan Ofici- nas la trunkon de forte rekomendataj tion, kion mi povas fari por ke la Aka- alan Aldonon), mi tre bonvenigas tiajn radikoj, kiujn oni prefere uzu, kiam kaj demio daμrigu kaj plibonigu tiun labo- dubojn kaj tiajn diskutojn. kiom tio estas ebla. Malantaμ tiu forta ron. Fakte mi vidas neniun ajn kialon rekomendo staras Zamenhof, la Bulon- •in ne daμrigi. Oni nur ne miskompre- “Oficiala”, “ne-oficiala”? ja Deklaracio kaj la Akademio de nu la karakteron kaj celon de tiu vort- Kiam oni parolas pri “vortoj oficia- Esperanto. Tial multaj atentas tiujn ara laboro. laj” kaj “vortoj neoficialaj”, tio vere rekomendojn, sed certe ne sklave, nek povas ›ajni vana ludo. ‚iuokaze „iuj centprocente, kaj tio estas tute en ordo. Celo kaj celgrupoj Esperantistoj, ankaμ mi, kaj ankaμ „iuj Pri devigado ja neniam temis. Tio estas En la Enkonduka teksto de la Naμa aliaj Akademianoj, uzadas apud la vor- klare legebla jam en la Fundamento Oficiala Aldono mi skribis interalie la toj Fundamentaj kaj oficialigitaj, mem5, kaj ankaμ en la Bulonja Dekla- jenon: ankaμ neoficialajn vortojn. Multaj racio. Kiam la Akademio oficiali- neoficialaj radikoj e„ estas tre oftaj, iuj La Universalan Vortaron pluverkas gas radikon, tio formale signi- el ili e„ aperas multe pli ofte ol iuj la Akademio (antaμe Lingva Komita- fas, ke •i aldonas tiun radikon al Fundamentaj elementoj. to) de preskaμ cent jaroj (la Unua Ofi- la Universala Vortaro, kiu estas La problemo estas laμ mi la espri- ciala Aldono aperis en 1909). Mi ne parto de la Fundamento de Espe- moj “oficiala” kaj “ne-oficiala”. Ili vidas kialon „esigi tiun verkadon. La ranto. Tio tamen ne signifas, ke estas tradiciaj, sed bedaμrinde ili povas lingvo daμre evoluas kaj •ia vortprovi- la radiko fari•as Fundamenta, esti miskomprenigaj. Tio, kion la Aka- zo daμre kreskas. Plu ekzistas bezono „ar Fundamentaj estas nur tiuj demio vere plenumas per siaj Oficialaj difini, kiuj el la multegaj radikoj de nia elementoj, kiuj trovi•as en la Aldonoj, estas verkado de vortaro, lingvo estas rekomendindaj kaj prefe- origina netu›ebla Fundamento. nome de la Universala Vortaro. rindaj, kaj plu ekzistas bezono, ke Praktike tia oficialigo havas la Jam en 1905, kiam aperis la Funda- aμtoritataj institucioj kaj vortaristoj karakteron de forta rekomendo. Temo 13 Devige gvidi la lingvouzon la rimedojn (nek deziron) trudi siajn Ankaμ la Universala Vortaro enhavas Akademio nek povas, nek volas, decidojn („u aprobojn, „u rekomen- erarojn. Kaj ankaμ la Oficialaj Aldonoj sed •i esperas, ke •iajn reko- dojn). Kaj tial praktike la sola diferen- de la Akademio enhavas erarojn. Tial mendojn la uzantoj de la lingvo co inter Akademiaj rekomendoj kaj nepre ne sufi„as unu sola vortaro. La atentos kaj trovos utilaj. Akademiaj aproboj, estas tio, ke la diversaj vortaroj kompletigas unu la […] lastaj estas pli fortaj kaj pli firmaj alian per siaj diversaj labormetodoj kaj Grava celgrupo estas la vortar- rekomendoj ol la unuaj. diversaj celoj. PIV estas tre ampleksa istoj, al kiuj ni rekomendas pre- vortaro, kiu e„ enhavas vortojn tre zenti unuavice la oficialajn sen- ‚u oficialaj difinoj kaj kunmeta±oj? mar•enajn, e„ iujn vortojn apenaμ cojn de la koncernaj vortoj. Oni demandis al mi, „u ankaμ la uzatajn, kaj e„ kelkajn vortojn, kiujn Tiujn la vortaristoj tamen povas Esperantaj difinoj en la Naμa Oficiala tiu vortaro mem malrekomendas. La kompletigi per pliaj sencoj ne- Aldono estas oficialaj. Kaj kio pri la Akademia Vortaro enhavas nur vor- oficialaj laμ la celo kaj bezonoj diversaj vortkunmeta±oj, kiuj tie ape- tojn, kiujn la Akademio forte rekomen- de la koncerna vortaro. Komp- ras? ‚u ankaμ ili estas oficialaj? Prin- das, kaj •i mencias plejparte nur la plej reneble neniel necesos citi niajn cipe la respondoj estas jesaj. Sed deno- gravajn kaj kernajn sencojn de tiuj difinojn laμvorte. Gravas la ve oni memoru, kion signifas „i- vortoj. intencitaj ideoj. kuntekste “oficiala”. ¤i signifas nur, “Oficiala” do esence signifas sim- ke la koncerna radiko, vorto, kunmet- La Esperanta popolo ple “aperanta en iu el la Aldonoj al la a±o aμ difino trovi•as en vortaro de la Espereble la Esperanta lingvo- Universala Vortaro”. Tia vorto estas Akademio. ¤i signifas, ke la Akade- komunumo rigardas kaj plu rigardos la vorto en ampleksigita versio de la Uni- mio (forte) rekomendas tiun radikon, rekomendojn de la Akademio kiel uti- versala Vortaro. Sekve neoficiala vorto vorton, kunmeta±on aμ difinon. lajn kaj sekvindajn (tamen espereble estas vorto, kiu ne estas en tiu vortaro. Iujn aliajn konsternis tio, ke en la neniu sekvos ilin blinde aμ sklave), sed Sed neniu vortaro enhavas „iujn vor- Naμa Oficiala Aldono entute uzi•as tio plene dependas kaj plu dependos de tojn de la lingvo. Oni do ne miskom- difinoj en Esperanto, dum forestas tra- la reputacio de la Akademio. La Aka- prenu, ke neoficiala vorto laμ la Aka- dukoj en naciaj lingvoj. La diversaj demio estus nenio sen la bonvolo kaj demio estas vorto ne-Esperanta, aμ Oficialaj Aldonoj estas enhave sufi„e kunlaboro de la Esperanta popolo. Mi vorto kiun oni ne uzu, aμ vorto mal- diversspecaj. Plej ofte la Lingva Komi- esperas, ke la popolo trovos la ±us bona. Simile oni povas paroli pri ele- tato aμ la Akademio uzis nur tradukojn aperintan Naμan Oficialan Aldonon mentoj “PIV-aj” (aperantaj en la Plena por difini la radikojn kaj vortojn, sed bona kaj uzinda, kaj mi esperas, ke tio Ilustrita Vortaro), kaj pri vortoj uzo de Esperantlingvaj difinoj neniel kontribuos al bona reputacio (kaj al “ne-PIV-aj”, pri radikoj “Zamenhofaj” estas io nova. Tiaj difinoj uzi•is jam en plia aμtoritateco) de la Akademio. (aperantaj en iuj el la tekstoj de la Kvara OA (1929), kaj de tiam ili pli Kaj mi esperas, ke oni estonte •uste Zamenhof), kaj pri vortoj “ne-Zamen- kaj pli gravi•is. En 7OA tute ne uzi•is komprenos la sencon de la facile mis- hofaj”, k.t.p. tradukoj en naciajn lingvojn. En 8OA komprenebla, sed forte enradiki•inta (1974) „efrolis la Esperantaj difinoj. esprimo “oficiala radiko”. Akademia Vortaro Mi kaj multaj aliaj opinias, ke nia lin- En tiu ampleksigita versio de la gvo nun jam estas sufi„e matura por Notoj Universala Vortaro oni tamen devas povi difini siajn proprajn vortojn. 1. http://akademio-de-esperanto. zorge distingi inter la origina Funda- org/oficialaj_informoj/oficialaj_infor menta parto, kaj la postaj Aldonoj. La Diversspecaj vortaroj moj_8_2007.html Akademio esperas iam povi eldoni tiun Iuj Esperantistoj — eble e„ multaj 2. La Ondo de Esperanto, 2006. tutan materialon en kompletigita for- — volas uzi, kiom eble, lingvoelemen- ¹11 (la tuta listo estis akceptita). mo, precipe kun oficialaj Esperantaj tojn Fundamentajn kaj oficialajn. Ili 3. http://akademio-de-esperanto. difinoj de „iuj elementoj, ankaμ de la faras tion „ar ili rigardas la Fundamen- org/akademia_vortaro/klarigoj.html Fundamentaj. Sed por tiu celo ni uzas ton kaj la Oficialajn Aldonojn al la #statistikajhoj nun la nomon Akademia Vortaro. En Universala Vortaro kiel verkojn aμtori- 4. http://akademio-de-esperanto. provizora kaj nekompleta formo la tatajn kaj sekvindajn. Kaj ili faras tion org/fundamento/ Akademia Vortaro jam estas konsult- por helpi al la unueco de la lingvo, kaj 5. http://akademio-de-esperanto. ebla en la Interreto8. por esti bone komprenataj. Multaj org/fundamento/antauparolo.html simile atentas pri tio, „u tiu aμ jena 6. Sennacieca Asocio Tutmonda, Fortaj kaj malfortaj rekomendoj vorto aμ radiko estas en la Plena Ilu- Paris 2005. Oni demandis al mi, kion mi celis, strita Vortaro, „ar ili rigardas tiun vor- 7. http://akademio-de-esperanto. kiam mi skribis, ke “praktike tia oficia- taron kiel aμtoritatan, bonan kaj sekv- org/faktoj/statuto.html ligo havas la karakteron de forta reko- indan (almenaμ parte). En tio estas 8. http://akademio-de-esperanto. mendo”. ‚u ekzistas ankaμ malfortaj nenia kontraμdiro aμ konflikto. Nia org/akademia_vortaro/ rekomendoj? lingvo bezonas diversajn vortarojn kun Laμ la statuto de la Akademio •iaj diversaj specoj de aμtoritato kaj kun Bertilo Wennergren, la Direktoro “decidoj povas esti nuraj rekomendoj diversaj celoj. de la Sekcio pri la ¤enerala Vortaro aμ malrekomendoj, aμ definitivaj apro- Sed neniu vortaro, kiom ajn aμtori- de la Akademio de Esperanto, boj aμ malaproboj”. Oficialigado de tata laμ •iaj uzantoj, estas perfekta. La volonte konsentis, ke la Naμa OA radiko konsistigas aprobon. Praktike Plena Ilustrita Vortaro enhavas erarojn, aperu felietone en La Ondo. tamen la Akademio havas neniajn e„ multajn, iafoje e„ tre gravajn.

14 Temo Naµa Oficiala Aldono al la Universala Vortaro adrenalin/o. Hormono produktata anta el tabulo aμ stango, kiu estas de la surrenaj glandoj kaj sekreciata en ekvilibrigita sur mezpunkto, kaj sur la sangon okaze de mensa aμ korpa kies ekstrema±oj povas sidi personoj premo (dan•ero k.s.) por prepari la alterne levi•antaj kaj mallevi•antaj korpon al ur•a agado, fu•o, sindefendo laμ la movo de la tabulo aμ stango. k.s.: adrenalino akcelas la koran rit- 3 Cirkvito, me†anismo k.s., kiu analo- mon kaj altigas la sangopremon. For- ge al baskulo 1 povas alterni inter du mulo: C6H3(OH)2-CH(OH)-CH2-NH- de bakterioj kaj aliaj mikroboj, kaj e„ statoj. CH3. ilin mortigi: penicilino estas vaste uza- beletr/o. Arta literaturo plezuroce- agres/i. Ataki ne provokite; ataki ta antibiotiko; multajn infektajn mal- la aμ distrocela, precipe tia, kiu rakon- kiel unua ne estante mem minacata de sanojn oni kuracas per antibiotiko. tas pri okaza±oj kaj personoj imagitaj. atako: agresi personon; agresi landon. anus/o. Malferma±o, kiu trovi•as beletr/a±/o. Verko beletra. beletr/ist/o. agres/em/a. ‚iam preta ataki, aμ inkli- „e la fino de la nutrokanalo, kaj tra kiu Beletra verkisto aμ specialisto. na kutime ataki, e„ ne provokite. eliras la feka±oj (komunuze nomata bemol/o. Muziknota kromsigno, aidos/o. Akirita malsufi„o de la posta±otruo). kiu montras malaltigon de tono: ¿. imunsistemo. Grava malsano, kiu mal- aperitiv/o. Trinka±o, ordinare alko- beton/o. Konstrumaterialo, miks- fortigas la korpajn defendojn kontraμ hola, trinkata (kiel apetitvekilo) antaμ a±o el sablo, ›tonetoj, cemento kaj „iaj malsanoj, plej ofte transdonata per man•o. akvo. seksaj kontaktoj aμ infektita sango. are/o 1 Mezuro de surfaco: ›i bit/o. Pozicio de duuma cifero en akupunktur/o. Kuracmetodo el la mezuris la areon de la kampo; la areo duuma koda±o: kontrola parecbito; la tradicia „ina medicino, kiu konsistas de la „ambro estas 20 kvadrataj tria bito de la nombroprezento; „i tia en pikado de difinitaj korpopunktoj per metroj; tiu lando havas areon de pli ol memor„elo povas enteni 32 bitojn; por pingloj. cent mil kvadrataj kilometroj. 2 Parto prezenti tian nombron oni bezonas alergi/o. Malsano kaμzita de forta de surfaco; tereno: tie estas parka almenaμ 10 bitojn. bit/ok/o. Grupo de reago de la imunsistemo kontraμ sub- areo, kie oni povas promeni; kulturata ok bitoj traktata kiel tuta±o (kiel unuo stancoj, kiuj normale estas sen- areo. en komputado k.s.). dan•eraj, ekzemple man•a±oj, poleno, Arkt/o. La regiono „irkaμ la norda [Noto. La Akademio lasas por polvo k.s. poluso. Arkt/a. Rilata al Arkto; tia kiel posta konsidero la demandon, „u bito algoritm/o (en matematiko, kom- (en) Arkto: la Arkta Oceano; la Arkta estu ankaμ la nomo de la mezurunuo el putado k.s.). Aro da precizaj reguloj aμ Cirklo; Arkta klimato. informteorio, aμ „u oni tiun nomu preciza priskribo de la agoj farendaj asbest/o. Mola griza fibra minerala ›anono.] por solvi problemon aμ atingi celon: substanco, el kiu oni povas fari tek- bizon/o. Sova•a rema„anta parhu- algoritmo de obligado; la Eμklida sa±on izolantan kontraμ varmego kaj fa bovosimila mamulo Nord-Amerika algoritmo; prezenti algoritmon per fajro. kaj Eμropa. (Bison bison, Bison bona- komputila programo. [Noto. La oficialigita difino de sus.) ameb/o. Unu„ela vivulo, sin asbesto bedaμrinde enhavas eraron. bluf/i. ‹ajnigi sin supera al kon- movanta per ›ajnpiedoj (loboj aμ fade- Asbesto ne estas „iam griza. Tiu eraro traμulo por konduki tiun al eraro: ne noj de „elinterna substanco), vivanta estis malkovrita nur kiam estis tro mal- timu lian minacon, „ar li blufas. en akvo, malseka tero aμ parazite en frue por haltigi la oficialigan procedu- boac/o. Arkta rema„anta mamulo bestoj aμ homoj, ofte ›an•anta sian ron. La Akademio intencas iam oficia- portanta kornojn (en la Fundamento formon. (Amoeba, Entamoeba k.a. le •ustigi tiun difinotekston.] nomata norda cervo). (Rangifer taran- parencaj genroj.) aspirin/o. Medikamento uzata pre- dus.) amend/i. ‹an•i parton de le•o, cipe kontraμ doloro, febro kaj inflamo, bradip/o. Centr-Amerika kaj rezolucio aμ simila teksto per formala konsistanta el substanco kun la †emia Sud-Amerika mamulo, kiu pendas de proceduro: amendi le•oproponon; formulo CH3-CO-O-C6H4-COOH. arbobran„oj per la hokaj ungegoj de amendi rezolucion. amend/o. Ago avokad/o. Frukto de avokadujo, siaj tre longaj dufingraj aμ trifingraj amendi kaj ties rezulto (tekstoparto kun verda aμ bruneta ›elo (el kiu oni membroj, kaj sin movas tre malrapide. amende ›an•ita aμ aldonita). povas •in man•i), tre nutra, butereca (Bradypus.) an„/o. Maldika elasta langeto, kies karno, kaj unu sola tre granda malmola brit/o 1 Ano de Britujo. 2 Ano de vibrado kreas la tonojn „e kelkaj kerno. avokad/uj/o, avokad/arb/o. la antikva indi•ena gento de Britujo 1. instrumentoj, ekz. hobojo, klarneto kaj Arbo el tropika Ameriko, kies frukto Brit/uj/o 1 Insulo en Eμropo, inter saksofono. estas avokado. (Persea americana.) Francujo kaj Irlando. 2 Regno, kiu Antarkt/o. La regiono kaj konti- banked/o. Komuna ceremonia inkluzivas Britujon 1 kaj Nord-Irlan- nento „irkaμ la suda poluso. man•o kun multaj partoprenantoj (por don. Internacia landokoda±o: GB. Antarkt/a. Rilata al Antarkto; tia kiel festi aμ honori ion, ofte kun festparol- brokol/o. Speco de legoma brasi- (en) Antarkto: la Antarkta Cirklo; adoj k.s.). ko, parenca al florbrasiko, kun kapo Antarkta klimato; Antarkta glacio. baskul/o 1 Aparato konsistanta el verda („e iaj specoj tamen violkolora antibiotik/o. Organika substanco trabo, stango, tabulo aμ simila afero, aμ e„ blanka) konsistanta el nefirma produktata de mikroboj aμ †emie sin- kies unu ekstrema±o levi•as, kiam la floraro. (Brassica oleracea italica.) tezata, kiu povas malhelpi plimulti•on alia malsupreniras. 2 Ludilo konsist- Daμrigota Temo 15 EAF: jubileo en la Nobelara Domo Prelego de Ian Fantom pri la psiko- logio de Esperanta informado traktis La 28an de aprilo 2007 en Helsinki ne la kutimajn aspektojn, sed informa- centdudeko da esperantistoj festis la don rilate al la interna ideo, ke unu centjari•on de la Esperanto-Asocio de gento ne regu alian. Li komparis la Finnlando (EAF). El la Centra Oficejo mondon eterne militantan kun epide- de UEA venis tri gastoj: ¤enerala mioj de kverelado en la Esperanto- Direktoro Osmo Buller, Konstanta movado mem, kaj sugestis, ke por Kongresa Sekretario Clay Magalhães eltrovi la fundamentan kaμzon de tiaj kaj Francisco L. Veuthey, la desegn- disputoj oni ser„u provokadon. ‚u la into de la jubilea po›tmarko, kiun EAF mezorientajn konfliktojn kaμzas reli- presigis siakoste. Kelkajn tagojn pli giaj, lingvaj kaj etnaj diferencoj, aμ „u frue alvenis la prezidanto, d-ro Renato iuj uzas tiujn diferencojn por provoki Corsetti por prelegi en la Universitato interbatalojn? de Helsinko kaj en la „efa biblioteko de Simile, „u la Ido-skismo vere estis Turku. malkonsento pri lingvaj ideoj, aμ „u la La unua festotaga evento nomi•is afero estis provokita pro politikaj historia kvizopromeno. Deko da espe- rantistoj rolis kiel eminentuloj de la konsideroj? Kiu kontraμus Esperan- pasinteco „e lokoj ligitaj kun la histo- ton? Neniu kontraμus la lingvon mem, sed multaj kontraμus la internan ideon. rio de EAF. Kvizemuloj vizitis kaj La brita movado provas renovi•i paroligis ilin por trovi respondojn al la La esperantistoj ne estu naivaj tiuri- kvizo. Dum la kvizo oni ankaμ kona- “Renovi•o” estis la temo de la Bri- late. ti•is kun la Nobelara domo, kie okazis ta Kongreso de Esperanto, kiu okazis Viglan sesion pri Strategio de la solena fermo de la 14a UK en 1922 4–7 maj en la ¤ardenurbo Letchworth, Esperanto gvidis Rolf Fantom, kun kaj kie nun okazis la jubileo. norde de Londono. multe da partopreno de la „eestantoj. La festprogramon gvidis Harri Lai- La kongreso festis la centjari•on de Ankaμ vigligis la partoprenantojn ne. Estu menciataj la muzika±oj de vizito de 500 partoprenantoj de la 3a Klarita Velikova, prezidanto de Monda Timo Väänänen per elektra kantelo kaj Universala Kongreso de Esperanto en Esperanto-Ligo de Sporto, kiu uzas la surpriza danco Mondnaski•o (temo la apuda urbo Kembri•o, por viziti la sporton por popularigi Esperanton. El el Kalevala), kie la supren etenditaj novan •ardenurbon, iniciatitan de la multaj afrikanoj kiuj provis veni, nudaj kruroj, piedoj kaj piedfingroj de esperantisto Ebenezer Howard. sukcesis nur Paul Kwasi Mensah, kiu la dancistino, kun korpo ku›anta en La LKK bone kunlaboris kun la prezentis afrikajn aferojn. ka›ejo, esprimplene rerakontis la pra- instancoj de la urbocentro, por starigi Ian Fantom miton de finnoj pri la naski•o de la publikan spektaklon, en kiu Esperan- to-kantisto Jomo kantis 25 kantojn en mondo. Paradizo ankaµ por esperantistoj Triopo el blindula E-asocio Steleto 25 lingvoj por starigi novan mondan kantis i.a. la kanton Polusstelo, verki- rekordon por la fama rekordlibro de En aprilo okazis la 24a seminario tan de Nino Runeberg kaj komponitan Guinness. La koncerto altiris multan en ‚e†a paradizo. Denove venis esper- de Erkki Melartin por la unuaj finnaj atenton kaj intereson de la publiko. antistoj el ‚e†io kaj niaj amikoj el esperantistoj komence de la 20a jar- Estis disdonitaj preskaμ trimil reklam- Nederlando, Francio kaj Svedio. Gru- cento. Post la festparolado de Corsetti, folioj pri la koncerto, kaj pendigitaj 50 pon de spertuloj gvidis nia fama Verda oni havis rememoran momenton pri afi›oj. Dum la koncerto esperantistoj Lupo, Peter Breems, kiel konversacian forpasintoj kaj ne„eestantoj kun muzi- disdonis folion pri lokaj kursoj. rondon. Grupo de Margit Turková ko, dum kiu la dancistino dis›utadis Renovigan sesion de la Esperanta laboris pri fakaj aferoj, kaj grupo de fre›ajn rozpetalojn sur la tablojn, plan- Influgrupo, “Esperanto Lobby”, kiu Líba Filipová amuzigis per lernado kon kaj sidantojn. En la fino oni kantis antaμe respondecis pri la plej granda mezgradajn partoprenantojn. En grupo La Esperon. nepartia grupo en la brita parlamento, de Jindra Drahotová aperis novuloj. En la vespera bankedo ludis kord- gvidis profesoro Renato Corsetti, pre- Pri sveda verkistino Astrid Lind- ensemblo Virta (Torento). En etoso zidanto de UEA. Li prezentis la aferon gren prelegis svedino Kerstin Rohdin, •uinda, nek formala nek teda, dum kaj tiel, ke la homoj en la industrio kiuj kiu tradukis kelkajn librojn de Lind- post la man•o okazis •enerala interpa- ricevas plej altajn salajrojn estas ne la gren al Esperanto. Prelego de Claude rolado, fotado, salutoj, interkonati•oj. teknikistoj kiuj spertas pri la detaloj, Ferrand temis pri Israelo kaj nov- Raita Pyhälä sed la homoj kun komuna prudento, hebreja lingvo. Aleš Vávra klarigis al „ar da ili estas malmultaj. ‚iu esperan- ni kiel per nova aparato oni mezuras tisto havas sian amatan „evaleton, li kvanton de pluvo kaj ne•o. Francoj, diris, sed malmultas homoj kun komu- kiuj venis per buseto kaj kun kato, pre- na prudento. La kunordiganto de legis pri paca movado. “Esperanto Lobby”, Brian Barker, for- La vetero estis favora al ni. Ankaμ lasis la movadon en 1999, sed revenis vicurbestroj en Mnichovo Hradištì kaj antaμ jaro kiam li vidis ke iuj provas en Mladá Boleslav estis afablaj al ni renovigi la movadon. Corsetti prelegis kaj invitis partoprenantojn por vizito ankaμ poste, en speciala aran•o kun la de siaj oficejoj. Universitato de Liverpool. JoDo 16 Eeventoj PSI-raporto 2007 KEA oma•is pioniron 2–9 apr 2007 okazis la 23a PSI Ekde 1999 Korea Esperanto-Aso- (Printempa Semajno Internacia) en la cio (KEA) festas la Tagon de Pioniro agrabla feriejo Haus Venusberg (Bonn, en majo, oma•e al forpasintaj pioniroj. Germanio) kun 163 homoj el 22 lan- ‚iujare KEA eldonas memorlibron pri doj, inter kiuj e„ Nepalo kaj Brazilo. la prilumata pioniro kun liaj/›iaj ver- PSI estis, kiel kutime, organizita de koj, resuma biografio, kaj rememoroj familioj por familioj: haveblis progra- pri la pioniro verkitaj de la amikoj, meroj por la infanoj kaj por la plenkre- posteuloj kaj familianoj. skuloj — kaj kompreneble la nemalha- ‚i-jare la Tago de Pioniro okazis 12 vebla knajpo (G Kneipe. Drinkejo)! maj en Hankuk Universitato de Fremd- ‚eestis sufi„e multe da junuloj, parte lingvaj Studoj. Oni oma•is la pioniron dank’ al la plurtaga “SUB-18” — kun- Elpin An U-seng (1907–1991) per

veno de GEJ (Germana Esperan- (Fotis Volodimir Hordijenko) 203-pa•a memorlibro La Literatura to-Junularo) sine de PSI. Tamen, estis Mondo de Elpin, verkita de Lee entute modela aran•o kompare al mul- Young-Koo. ‚eestis „. 70 partopren- taj aliaj, kiuj ofte celas (aμ atingas) nur antoj — esperantistoj kaj familianoj de

unusaman a•ogrupon. Aroma Jalto la honorata pioniro. Menciindas la prelegoj de Claude An U-seng, naskita en norda Kore- Piron, la magia prezento de Christoph Jalto denove aromas io, estis patrioto kontraμ japana kolo- Frank kaj la koncerto (Boogie-woogie) La 19a Aroma Jalto unuigis 110 nia regado de Koreio. Li aktivis en de la konata Frank-Muschalle-triopo homojn el 8 landoj. Funkciis kvar ‚inio, kie li lernis Esperanton en la (ruze malfermita ankaμ al ne-esperan- lingvaj grupoj: komencanta (gvidis universitato Zhungshan. Li verkis en tistoj). Anna Maksim„uk), komencinta (Alisa Esperanto poemojn kaj novelojn, kaj Kaj nun malpli kutimaj nova±oj… Nikitina), paroliga (Tatjana Auderska- tradukis multajn koreajn kaj „inajn Aμtenta fantomo hantis la partopre- ja), perfektiga (Marta Kovács). novelojn. Unu el ili estas La taglibro nantojn en bele elpensita ludo kiu esti- Krom kutimaj ekskursoj kaj pied- de frenezulo de Lu Sin. gis konversaciojn kiaj “La kioman mar›oj al memorinda±oj de Granda Jal- En siaj verkoj li kondamnis mal- fojon vi „eestas al PSI?” kaj “Miaj pie- to okazis dutaga mar›o al la kavernoj justecon de la japana imperio, akuzis doj estas tro grandaj!” Tamen ne okazis de ‚atirdag. Koncertis Pavel Mo±aev, militan kruelon kaj agitis por kon- Kazohinia frenezi•o! Jen la klarigo: la Nade±da Kule›ova, pola koruso Verda traμjapana movado kaj por korea sen- organizantoj donis poiome etan indi- velo. En la Universitato prelegis Paulo dependi•o. con pri la identeco de la fantomo, inter Branko, Pavel Mo±aev, Andrzej Grz¾- Kim Uson kiuj la ›ugrandeco kaj la nombro de bowski, Aleks Kadar, Tatjana Auder- ties PSI-„eestoj… skaja kaj Manfred Kirsch. Festa renkonti•o en Braziljo La organizantoj gastigis flandran Volodimir Hordijenko Por festi la 45-jari•on de sia fondo re•isoron kiu faris testfilmetojn pre- (21 apr 1962) Esperanto-Asocio de pare al serioza, originala longfilma Akademiaj nova±oj Braziljo (la „efurbo de Brazilo) okazi- projekto. Cetere venis ankaμ ±urnal- En aprilo 2007 fini•is la elekto de gis 20–22 apr sian 4an Esperantan istoj kaj filmskipo por la loka televido, triono de la membroj de la Akademio Renkonti•on. kiu dedi„is plurajn minutojn al la de Esperanto (AdE). La unuan tagon pli ol cent personoj Esperanto-renkonti•o kaj aperis arti- Nove elektitaj: Paul Gubbins, kunvenis en urbocentra salono de la koletoj en pluraj ±urnaloj. Katalin Kováts, Mauro La Torre, Ma religia organiza±o Legio de la Bona Lode Van de Velde Young-tae, Barbara Pietrzak, Saka Volo. Post oma•o al karmemora ±urna- Tadasi. Reelektitaj: Gerrit Berveling, listo Mário Garófalo, kiu subtenis En la peterburga universitato Renato Corsetti, Christer Kiselman, Esperanton en radio Brasília Super Fini•as la akademia jaro, kaj ankaμ Ilona Koutny, Jouko Lindstedt, Fran- Rádio FM, Eurípedes Barbosa prelegis „i-jara studado de Esperanto en çois Lo Jacomo, Geraldo Mattos, Brian kaj projekciis pri 100 jaroj de brazila Sankt-Peterburga Universitato. La kur- Moon, Baldur Ragnarsson. Esperanto-movado, kaj instruisto Jair son finis entute ses personoj, kaj •i AdE en 1999 starigis la Konsult- Salles rakontis pri frateco de la espe- daμros sekvajare kiel deviga kurso ejon de la Akademio, al kiu oni povas rantistoj. En la arta parto sin prezentis enkadre de tiel nomata programo pri turni sin per lingvaj demandoj por rice- kantante Flávio Fonseca, grupo Nova ekzotikaj lingvoj. vi konsilon aμ rekomendon. La respon- Erao kaj Euzébio kaj juna pianisto Dum la kurso estas instruata ne nur doj ne estas decidoj de la Akademio de Lucian Ramos. Esperanto mem, sed ankaμ sociolin- Esperanto, sed rekomendoj de la mem- Dum la du sekvaj tagoj la renkon- gvistika rigardo al ties ekzisto kaj evo- broj de la Sekcio; tamen AdE esperas ti•o daμris en la bieneto Esperanto luo. Gestudentoj havis du horojn ke utilas tiu „i rapida servo, kiel pruvis apud Braziljo. En la bieneto krom pre- semajne kaj konati•is kun Esperanto la praktiko de la lastaj jaroj, kiam la legoj gviditaj de Jair Sales, rond-table plejparte dank’ al modernaj revuoj Konsultejon gvidis Stefan Maul. La oni diskutis la demandon Kiel rapidigi (inter kiuj plej multe estis uzata La Akademio ±us reorganizis la Konsult- la progreson de la Esperanto-Movado. Ondo de Esperanto) kaj son-materialo ejon, kiun provizore, •is elekto de nova Raporto pri la diskutado estis sendita al (retradio). direktoro, prizorgas Boris Kolker. la diversaj diskut-listoj en Brazilo. Oksana Burkina (Laμ Oficialaj informoj de AdE) Wilson Oliveira Eventoj 17 science pruvita per lernejaj testoj, — gvo, la sciencaj argumentoj povus esti aldonis Selten kaj daμrigis: — Unue trafegaj, sed se mankus simpatio, la kelkaj landoj povos fari traktaton pri plej bonaj argumentoj ne helpas”, — lerneja instruado de Esperanto. Poste opinias Oberndorfer. oni povos vastigi tiun traktaton al aliaj “Kaj se temas pri simpatio, junaj landoj. La vojon de traktatovastigo oni belaj virinoj taμgas certe pli ol malju- plurfoje iris sukcese, ekzemple pri la naj profesoroj aμ prezidantoj de E-aso- Schengen-Traktato kaj la Mona Unio”. cioj”, — argumentas Oberndorfer. Franca aktivulo Henri Masson tro- Franca esperantistino Mireille Corobu vis kelkajn kurioza±ojn en la gazetara komentas: “Vi forgesas junajn belajn komuniko koncernanta la akcepton de virojn! Mi preferas renkonti belan 13 Nobelpremiitoj. «Unue, la divers- junan viron kun normala T-„emizo kiu lingvaj versioj de la raporto pri tio mal- propagandas nian lingvon… Simpatia similas kaj, en la angla, kutime konsi- juna persono, kiu prezentas nian lin- derata kiel “referenca” lingvo, oni gvon, pli allogas ol maljunaj profeso- povas legi, ke la “big supporter of roj aμ prezidantoj de E-asocioj”. Sed Esperanto” [granda subtenanto de usona aktivulo Alexander Shlafer

© EP 2007. Esperanto] estas ne Reinhard Selten, malsamopinias: “Stranga kontrastigo sed Martinus Veltmann», — rimarkis … Mi renkontis tre simpatiajn malju- Esperanto en Eµropa Parlamento la atentaj okuloj de Masson. Veltmann najn profesorojn kaj forpu›e malsim- (Vide el Bruselo) En granda ceremo- estas fama fizikisto. patiajn junajn belajn virinojn”. nio okaze de la 50-jari•o de la Roma Laμ Masson ne temas pri eraro de Ankaμ itala esperantisto Eugen traktato, fondinta la Eμropan la prezidanto de la Parlamento Hans- Fabian havas dubojn pri la teorio de Komunumon, nobelpremiito Selten Gert Pöttering. La mencio, en la Oberndorfer. Laμ Fabian, se instruante propagandis Esperanton. enkonduka parolado de Pöttering, pri Esperanton oni ne povas pagi la lupre- Alparolante grandan aμskultanta- “granda subtenanto de Esperanto” por zon, oni ser„os alian laboron kaj ron en la Eμropa Parlamento, Reinhard alia persono ol Selten, aperis en la instruos Esperanton nur post la emeri- Selten, kiu ricevis la premion por sia angla komuniko, sed ne en la franca. ti•o: “Juna instruisto de la angla havas kontribuo al ekonomiko en 1994, revu- La parolado de Selten provokis avanta•ojn kompare kun sama•a espe- is la grandajn pa›ojn en Eμropo al eko- vivan inter›an•on de opinioj inter ranta instruisto. La unua estas pagata. nomia integri•o. esperantistoj. Anton Oberndorfer de La dua malofte. La unua aμdas de „iuj “Daμris tre longe, sed fundamentaj Aμstria Esperanto-Movado, plene ke la lingvo, kiun li instruas, estas ›an•oj estas politike plenumitaj. Mul- konsenta kun la argumentoj de Selten, nemalhavebla en la hodiaμa vivo. La ton oni longe rigardis neebla, ekzem- atentigas pri “necesa” kondi„o por ke dua aμdas ripete ke la lingvo, kiun ›i/li ple la Monan Union”, — diris Selten la Esperanto estu akceptata de la homoj. instruas, valoras nenion kaj estus pli 9an de majo, je la Eμropa Tago. Selten “Esperanto devas alporti simpation, do bone studi anstataμe iun el la vivaj lin- trovi•is inter 13 nobelpremiitoj, inviti- necesas homoj kiuj radias simpation gvoj”. En „i tiuj kondi„oj, Fabian notas taj por festi la Eμropan Tagon. kiam ili parolas en Esperanto. Ili tiel ke e„ la memestimo de la esperanta Kvankam Eμropo montris mirin- fari•os simpatiportantoj por la lingvo. instruisto kelkfoje povas suferi. dan progreson al ekonomia integri•o, ¤uste se temas pri enkonduko de lin- Dafydd ab Iago •i malsukcesis fortigi la eμropan iden- tecon pro lingvaj baroj. “Necesas sti- Leterkesto muli la ekeston de pli forta eμropa Min interesis multe la intervjuo kun Sinjoro Dasgupto en la maja numero de La identeco. La eμropanoj devas lerni sen- Ondo. ¤i pensigis min pri la sekva ideo: proponi Esperanton kiel propedeμtikan ilon ti sin unuavice kiel eμropanoj, — argu- por la lernado de la angla. Iu merito de tiu strategio dependus je nivelo de Esperanto mentis Selten en la „efsalono de la atingebla en la proceso. Mi danke akceptus informojn „i-rilate de la spertuloj. Eμropa Parlamento. — Grava malhel- Breandán Õ Mearáin, (Norda Irlando) pa±o sur la vojo al pli forta eμropa iden- La Ondon mi nun regule ricevas la trian sabaton de la monato („ar polaj po›ta±oj de teco estas la lingvaj baroj ene de jardekoj atingas min nur sabate), tri semajnojn post la sendo el Olsztyn. Malgraμ la Eμropo. Tiu lingvoproblemo postulas po›ta prokrasto, ne malofte okazas, ke mi legas raporton pri franca okaza±o antaμ ol solvon. La superrego de unu nacia lin- legi •in en francaj E-gazetoj. ‚i-foje temas pri Mediteranea Esperanto-sta•o. Mi gvo ne povas esti la solvo. En la longa „iam legas la tutan enhavon kun intereso. Dankon al vi! daμro nur neμtrala solvo estas akcepte- Luiza Marin (Francio) bla. Neniun nacion ni rajtas malavan- ‚iam mi tre •ojas, kiam alvenas nova numero de via revuo. Dum la lastaj jaroj vi ta•igi”. trovis vian tipan profilon kaj vi meritas grandan laμdon pro via senlaca kaj tre talenta “Facile lernebla planlingvo, kiel agado. Esperanto, ebligas neμtralan solvon de 150 sinsekvaj numeroj, alta ekstera, lingva kaj enhava nivelo: mi esprimas mian grandan respekton kaj kore gratulas al vi ambaμ kaj al viaj kunlaborantoj. Via revuo la lingvoproblemo. Duan fremdlin- ne sekvas nur unu vidpunkton, sed permesas al multaj personoj esprimi sian opinion, gvon oni lernas multe pli facile ol la same vi neniam ofendi•is pri kritikoj, tio montras vian redakcian suverenecon. Mi tre unuan. La dualingva efiko estas tiom esperas, ke ankoraμ venados en niajn manojn multaj eldonoj kaj jarkolektoj de LOdE. forta, kaj Esperanto tiom facila, ke Aldone mi deziras esprimi mian •ojon pro Pa•oj el la historio de la Sukcena lando estas pli favore unue lerni Esperanton de la redaktorino Halina Gorecka. La enhavo de la artikoloj pruvas profundan scion kaj poste nacian fremdlingvon, ol nur de tiu temo kaj bonan konon de diversaj, seriozaj fontoj. tiun fremdlingvon solan. Tio estas Werner Pfennig (Germanio) 18 Tribuno Pri la valoro de nia gazetaro Etnaj Liberecoj (IKEL), kiu enga•i•as por la rajtoj de la sen›tataj popoloj kaj, Gratulon pro la interesa analizo pri ekde 1972, Etnismo regule raportas pri esperantista gazetaro de Jukka Pietiläi- tiuj popoloj. ¤i fake kaj profunde nen aperinta en via gazeto (LOdE- esploras la kulturon kaj la problemojn 150). de etaj popoloj, foje apenaμ konataj de E„ se la ebleco inter›an•i kaj navi- la •enerala publiko. En tio Etnismo gi surrete certe malfermis grandajn unikas en Esperantio, kie malmultaj eblecojn al la esperantista komunumo, asocioj politike enga•i•as. la paperaj gazetoj restas laμ mi gravaj En 2002, kiam Uwe Moritz, •ia kaj pli agrable legeblaj. Mi mem sper- fondinto kaj •istiama redaktisto, anon- tis tion abonante Monaton unujare nur cis sian retiri•on, la konsterno estis rete, mi tutsimple forgesis •in legi, kaj granda inter la legantoj de Etnismo, reabonis perpo›te por •in •ui ne nur timantaj, ke neniu transprenos la antaμ mia komputilo. postenon. La revuo pluvivas, kaj •ia Ségolène Royal por Esperanto Kompreneble nia gazetaro pli abonantaro, e„ se •i modestas (tio nor- En la maja Ondo aperis favora opi- modestas ol la nacilingvaj gazetoj, sed malas „ar la temo interesas nur parton nio pri Esperanto de Marie-Georges ankaμ tiuj lastaj suferas grandan kon- de la esperantistoj), stabilas kaj e„ Buffet — komunista kandidato por la kurencon kun la reto kaj kun la sen- trankvile alti•as. Tio pruvas, ke Etni- prezidenteco en Francio. Intertempe, pagaj gazetoj, kiuj malvalorigas la smo plu indas je apero, kiel pluraj aliaj ankaμ la socialista kandidato, Ségolè- ±urnalistan laboron kaj kutimigas la esperanto-gazetoj, kiun la aμtoro ne ne Royal (sur la supra foto), respondis novajn generaciojn pri senpageco de la menciis, ekzemple, La Gazeto kun alta al demando pri Esperanto: informoj. En niaj naciaj lingvoj la plu- kulturnivelo kaj specifa vo„o. Vi skribis al mi la 7an de la lasta reco de la gazetaro estas grave minaca- Kiel la aμtoro de la artikolo prave monato Marto por konsciigi min pri la ta, kaj en mia regiono ekzemple bona konstatis: “disvastigo de informoj pri intereso enkonduki fakultativan ekza- svisromanda gazeto provanta ne tro ekzisto de bonaj esperanto-gazetoj menon de Esperanto en la abiturienta dependi de reklamado devas alvoki al estas problemo”. Sed bedaμrinde foje ekzameno. financa subteno (ekster la abona kosto) malfacilas aldoni al la redakta laboro Kun multe da atento mi konati•is de siaj legantoj por sin vivteni. Se, kiel la publikajn rilatojn, kiuj certe alportus kun viaj argumentoj favore al tiu lin- diris la aμtoro, “sendependa gazetaro pli da abonantoj. gvo. Se mi estos elektita al prezidente- estas utila por demokratio”, des pli uti- Mi kredas en la valoro de nia gaze- co de la Respubliko, en venonta Majo, las •ia plurvo„eco. Kaj en Esperantio taro malgraμ •iaj malfortoj, kaj iam mi tuj kunvenigos ¤eneralajn Statojn •uste ne de tiom da jaroj oni povas preferas legi ilin ol la neesperantistan [t.e. reprezentantojn de sociaj grupoj] gustumi plurecon de la opinioj en la gazetaron pli luksan sed pli kaj pli por debati kun „iuj lernejaj agantoj esperantaj gazetoj. Al tiu plureco kon- submetitan al la ekonomia povo, kiu kaj partneroj pri la estonteco de la tribuis, inter alie, La Ondo, sed ankaμ pagas ilin. eduksistemo, kiu reprezentas, miaopi- lastatempe la ofte kritikata reta gazeto Nicole Margot nie, absolutan prioritaton de mia poli- Libera Folio kaj pluraj aliaj gazetoj redaktistino de Etnismo tika agado. En tiu kadro, la sugesto pri cititaj en la artikolo. enkonduko de Esperanto, kiel instru- Tial mi forte malkonsentas, kiam objekto, estos pritraktata. Jukka Pietiläinen volas redukti la nom- Ruslando aµ Pollando Sed Nicolas Sarkozy estis elektita. bron de gazetoj por ilin pli fortigi. Cer- Kiam niaj rusaj, tre aktivaj, sami- (Gazetara Servo de SAT-Amikaro) te pluraj esperantistaj gazetoj grafike deanoj volas nin inviti al UK-2009, prezenti•as modeste kaj foje eksmode, kun apogo de regantaj gravuloj, ni ili postulas grandan laboron de redak- devas kun •ojo kaj kontento absolute tisto plej ofte ne profesinivela, uzanta akcepti tian promesplenan proponon. modestan tekstlaborilon, kaj necesigas Konsiderante, ekzemple, la serio- relative grandajn kostojn. Tio estas zan eldonaktivecon de Sezonoj, •ian interalie la kazo de Etnismo, kiun la respondecon por klasika rusa literatu- aμtoro menciis •uste kiel gazeton ro, la rusaj organizantoj de UK en indan je malapero profite al la plej Moskvo povus persvadi grupeton de legata Monato. Certe tio estas rekono lertaj profesiaj geaktoroj rusaj prezenti pri la kvalito de la enhavo de Etnismo, en tre klara Esperanto iun el la famaj kaj efektive ambaμ gazetoj estas dramoj de ‚e†ov, aμ, ekzemple, La nemovadaj kaj raportas pri politikaj Revizoron de Gogol, tradukitan el la temoj tutmondaj, kaj foje artikolo rusa originalo de nia spirita patro taμgus por ambaμ. Sed Etnismo estas Ludoviko Zamenhof, kiu ja estis stu- la organo de Internacia Komitato por dinta medicinon en Moskvo. Niaj bravaj polaj samideanoj, kiuj Sukcena Ondo impone organizis kvar UKojn, povus sen ia ajn presti•-perdo atendi •is la Jubileo en Kaliningrado jaro 2012, kiam Esperanto atingos la 17–19 aμg 2007 125-jaran jubileon. Bertil Englund (Germanio) Tribuno 19 Kunvoja•u per “Kunvoja•u” Nepre havinda por „iu Esperanto-biblioteko Gubbins, Paul. Kunvoja•u: Prak- Migliorini, Bruno. Lingvaj aspek- Occidental, la esearo enhavas ankaμ tika Esperanto-kurso por studentoj toj de Esperanto. (1924–1963). Eseoj. kritikan tekston pri interlingvao (Espe- kaj plenkreskuloj. — 2a eld., rev. — — Enkond. Carlo Minnaja, Tullio ranto kaj Interlingua). Aliaj tu›itaj Pisa: Edistudio, 2006. — 240 p•., il. De Mauro. — 2a eld., rev. — Pisa: temoj estas etimologio de Esperanto La recenzata internacia kurso, ape- Edistudio, 2006. — 112 p•. (Kontribua±oj al Esperanta etimolo- rinta unuafoje en 1993, estas bona Nepre havinda por „iu Esperanto- gio), pruntoj de vortoj en eμropaj lin- ekzemplo de (rara en la Esperanto- biblioteko estas la kolekto de esperan- gvoj lige kun historiaj eventoj (La ele- mondo) lernolibro, orientita al reala tologiaj kaj interlingvistikaj eseoj de mentoj de la eμropa vorttrezoro). komunikado. Tia estas la pozicio de la Bruno Migliorini. Ekzemplori„a eseo La artefaritaj ele- aμtoro mem: “•i ne estas lernolibro por Bruno Migliorini (1896–1975) mentoj en la naciaj lingvoj donas aμtodidaktoj”. Tio signifas, ke jam de estas konata itala lingvisto, interalie bazon por la populara esperantista la komenco subkompreni•as, ke ek- prezidinto de la Itala Lingva Akade- diskursero “„iuj lingvoj estas iugrade studinto ne sidos sola antaμ mistera mio kaj aμtoro de la •is nun aktuala artefaritaj”. La personaj nomoj rakon- foliaro, sed akiros lingva±on el neevit- Historio de la itala lingvo. Estas tre tas pri diveno kaj uzo de nomoj en ebla interkomuniki•o, tuj provos kon- bon›ance por italaj esperantistoj, ke diversaj kulturoj. La libro fini•as per takti aliajn per la nova komunikilo. tiagrada renoma lingvisto interesi•is Esperanta traduko de eseo Dante homo (Ne malkomprenu min pri aμtodidakt- ankaμ pri esperantologio kaj postlasis kaj poeto, kiun Migliorini verkis itale eco kaj mistera foliaro — ankaμ tion kelkajn verkojn interesajn ankaμ nun por la dulingva (Esperanto-itala) eldo- mi trovas bona kaj interesa sialoke). El kiel printa±o de la tiama stato de la no de La Dia Komedio (1963). tiu praktiko sekvas plia memfido en scienco. Esperantisti•inte en 1913, La preskvalito estas tre bona, la parolo, ne ekzistas kutima granda baro tiam 16-jara, Migliorini tuj fari•is fer- teksto estas facile legebla. Renkonte- por salti de skriba-lega posedo al la vora aktivulo, en la sama jaro li fondis blas kompost-eraroj, kvazaμ la tajpinto bu›a. Esperanto-grupon en sia urbo. Li mul- ne tre bone sciis Esperanton (ekzem- Kroma kontribuo al estonta komu- te envolvi•is en la Esperanto-movado ple, en p•. 35: “ai” anstataμ “al”, kel- nikpovo de studantoj estas la dialoga — kaj eble lia elekto de la lingvistika kajn liniojn poste “al” anstataμ “ol”). formo, en kiu la lingvo estas „efe pre- kariero estis fierinda por ni sekvo de La esearo tre bone sentigas al zentita — temaj dialogoj, rolludoj, lia esperantisteco. modernuloj, kio estis aktuala en espe- demandoj k.s. Krom la dialoga formo La eseoj kovras vastan temaron, rantologio de la periodo inter la mond- prezenti•as ankaμ variaj funkciaj sti- kiu respegulas vastecon de la interesoj militoj (bedaμrinde post 1938 Miglio- loj: oni legas varba±ojn kaj veterpro- de la itala elstarulo kaj lian enorman rini ne plu okupi•is pri Esperanto, gnozon, deklara±on kaj kuirrecepton, produktivon. Menciindas ankaμ la lin- kvankam li plu amikis kun esperanti- oni skribas vivresumon kaj kontrakton, gva±o: la tekstoj facile legeblas kaj foje stoj). ¤i ankaμ ebligas, per la enkon- oni plenigas ali•ilon kaj mendilon… vekas intereson pli pro la maniero de la dukaj eseoj, pli proksiman konati•on Aparta avanta•o estas la elektita aμtoro, ol pro la elektita temo (ekzem- kun historio de Esperanto-movado en temaro. Tute subtenindas la penso de ple, en La akcento en Esperanto kaj Italio. Paul Gubbins, ke unu el la kialoj de en Occidental). Krom la kritiko de Slavik Ivanov malmulta praktika uzado de Esperanto povus esti la enuiga temaro de klasikaj ¯elazny verkos libron pri Zamenhof lernolibroj, kiu malfacile ligi•as kun praktika vivo — klasike oni diskutas Prof. d-ro hab. Walter ¯elazny, rektoro de universitato en Pollando, jama plumamikojn, historietojn pri lernan- Konsulo de la Esperanta Civito, akceptis la proponon de la •enerala Asembleo de toj, hobiojn… Paul Gubbins prave pro- LF-koop verki historiografie kaj sociologie valoran libron pri Lazaro Ludoviko ponas temojn pli proksimajn al la vivo: Zamenhof. komercaj interparoloj, pertelefonaj La Asembleo pensis pri verko kiu kunigu la elementojn de biografio kun la interparoloj, interparoloj en oficejo, analizo pri la pensaro. Zamenhof estus prezentita kiel unu el la plej rimarkindaj interparoloj por surstrata orienti•o, personecoj en la moderna historio. Temus pri disvolvo de la tezoj de sen. ¯elazny, interparoloj en hotelo, kafejo, flug- jam prezentitaj parte kaj koncize en Literatura Foiro, Esperantologiaj Kajeroj kaj haveno ktp. aliloke. Krom komunika aliro la libro enha- La libro estos en la pola, tradukota al aliaj lingvoj. Etnolingve •i devus aperi vas iom da aliro struktura — •i havas „e elstara eldonejo pri historiografiaj tekstoj, en esperanto •i aperos „e LF-koop, apartan malgrandan prigramatikan kiel kontribuo al la Zamenhofa Jubileo 2009. Ne temos pri enciklopedieca kaj parton fine de la libro, al kiu oni povas snobe faka verko: •i taμgos por tiaj relative popularaj, kvankam tre seriozaj, referenci. Malmultaj gramatikaj rimar- serioj pri la granduloj de la homaro, troveblaj en „iu grava lingvo — do eble 150 koj estas ankaμ pozicio de la aμtoro — •is 200 pa•oj. “gramatiko nature elmergi•u el la lin- Dankante pro la konfido de la kooperativo, ¯elazny komentarias: gvo mem”, t.e. el la praktiko. Tio ape- “Kvankam Zamenhof post multaj hezitoj kaj provoj finfine ekstere traktis sin naμ estas malavanta•o de la libro, „ar kosmopolito, homo de Haskala, fine la homo de la epoko, li ka›is specife ne nur en Esperanto ne mankas gramatikaj sian judecon, sed tutan mondkoncepton. Foje sciencan, alifoje profete-naivan. teoriemaj libroj. Mankas •uste komu- Fine li ka›is multajn ideojn, kiuj anoncadis novan epokon, kiuj poste aperis kiel nik-orientitaj lernolibroj — kaj tiun multkulturismo, mestizi•o ktp”. mankon Kunvoja•u parte kovras. Profesoro ¯elazny ekverkos la libron en aμtuno 2007. Oksana Burkina HeKo 20 Kulturo KOD: „u ideala interlingvo? En Germanujo ekde sep jaroj la esplorinstituto “eufo” (http://www. eufo-institut.de/) de tempo al tempo aperas en la gazetaro per nova interlin- gvo KOD, kiu laμdire estas perfekta: same lingve alirebla por „iu homo, pli facila ol Esperanto, trovonta grandan akceptemon en la publiko. Financas la projekton, por kiu labo- ras „irkaμ dek lingvistoj, konata entre- prenisto en Regensburg, kiu celas realigi unu el siaj dumvivaj revoj per KOD. Analizante la sistemon laμ la unua bro›uro, kiu aperis en 2006, oni kon- statas tamen, ke grandparte la asertoj Mil Esperanto-fotoj en la reto kompreneble estas mal•ustaj: la lin- gvista kunlaborantaro intertempe kon- La Esperantomuzeo kaj Kolekto por Planlingvoj de la Aμstria Nacia Bibliote- statis la neceson de “kompromisoj”, ko kunlabore kun “Bildarchiv Austria” komencis katalogigi kaj skani siajn 30 mil kiuj tiom limigas la “perfektecon”, ke fotojn kaj 10 mil aliajn objektojn kun Esperanta temo. oni ne plu vidas avanta•ojn de KOD Jam mil skanitaj fotoj estas videblaj en interreto: www.bildarchivaustria.at/ kompare kun, ekzemple, Esperanto. default.aspx. Poste enlabori•os „iuj fotoj kaj aliaj objektoj de la Esperantomuzeo: Tute inverse. desegnoj, pentra±oj, afi›oj, po›tkartoj, bildkartoj, po›tmarkoj, insignoj, steloj, La kerna ideo de KOD estas, ke „iu ›ildoj kun Esperanta surskribo… produktanto de teksto en KOD uzas Eblas el›uti la skana±ojn senkoste en meza kvalito kaj kun ioma krompago en morfologion “kiel en sia gepatra lin- altega kvalito. Tio estas granda oferto ne nur por la diversaj Esperanto-revuoj, gvo”, per afiksoj, kiuj havas gramati- kiuj ser„as historiajn bildojn, sed ankaμ por sciencistoj, kolektantoj kaj la simpla kajn signifojn. Notu bone: „iu do uzas samideano. alian morfologion ol malsamlingvano; La priskriba lingvo de la “Bildarchiv Austria” estas la germana. Eblas ser„i per la problemo estas do kompreni tekston, la vorto Esperanto kaj aldona vorto. Ekzemple, per la ser„vortoj Esperanto kaj en kiu svarmas (laμforme arbitraj!) Wien vi ricevas bildojn de Esperanto-okaza±oj en Vieno. Aran•ojn oni povas trovi afiksoj por normalkaze tute fremdaj ankaμ laμ la Esperanta nomo. Ekzemple, Universala kondukos vin al „iuj fotoj de gramatikaj kategorioj. Kaj en KOD oni la Universalaj Kongresoj. konas pli ol 300 gramatikajn afiksojn Gesamideanoj, garantiu, ke viaj historiaj Esperanto-fotoj kaj -dokumentoj ne (dum Esperanto havas pli-malpli 15)! perdi•u! Sendu ilin al la Esperantomuzeo, kiu dece kaj konvene konservos ilin: Plia profunda eraro de la koncepto * Esperantomuzeo, Nationalbibliothek, Postfach 308, A-1015 Wien estas, ke ankaμ la ordinara lingvopro- Herbert Mayer duktanto tute ne “sentas sin lingve hej- Sur la supra foto: Esperantisto Joseph R. Scherer en sia “lo•-aμtomobilo”, per me, esprimante sin en KOD” (el tio kiu li veturis tra la tuta mondo (1934). rezultu la pli granda akceptemo kaj la Ricevitaj libroj asertita tutmonda lingva alirebleco), „ar kiu konas bone la morfologian Gubbins, Paul. Kunvoja•u: Praktika Esperanto-kurso por studentoj kaj plenkreskuloj. sistemon de sia gepatra lingvo? Oni — 2a eld., reviziita. — Pisa: Edistudio, 2006. — 240 p•., il. — [Recenzoekzemplero]. parolas kutime, sen konscii pri •i. Karpunina, Lena. La bato: [Originala novelaro] / Antaμpar. Ignat Florian Bociort. — Ekzistas pliaj profundaj obstakloj, 2a eld., reviziita kaj pliampleksigita. — Moskvo: Impeto, 2006. — 160 p•. — [A„eto]. pri kiuj mi silentas tie „i. Al mia kritiko la KOD-grupo respondis nun surprize, Migliorini, Bruno. Lingvaj aspektoj de Esperanto / Enkond. Carlo Minnaja, Tullio De Mauro. — 2a eld., reviziita. — Pisa: Edistudio, 2006. — 112 p•. — [Recenzo- ke KOD ne estas interlingvo, nur enko- ekzemplero]. diga sistemo de skribitaj tekstoj en „iuj Scholland, Ken. La aventuroj de Jonatano Gullible: Libermerkata Odiseado / (?) lingvoj de la mondo. Antaμpar. Steve Cobb, Fred Foldvary; Tradukis el la angla ‡enja Amis. — Moskvo: Tio kontraμdiras la celitan formon Impeto, 2006. — 144 p•., il. — [A„eto]. de KOD: la formon de la arbitraj radi- koj kaj afiksoj destinis bona elparol- Ricevitaj gazetoj ebleco, kelkaj aliaj radikoj cetere havu Esperanta Finnlando. 2007/3a; Esperanto aktuell. 2007/2; Esperanto sub la Suda Anglan prononcon! Kruco. 2007/3; Esperanto. 2007/5; Heroldo de Esperanto. 2007/3,4,5; Internaciisto. La projekto entute estas giganta 2007/87; Juna Amiko. 2007/1; Komencanto. 2007/1,2; La Movado. 2007/673,674; La foruzo de mono, neglektante la inter- Ondo de Esperanto. 2007/5; La Revuo Orienta. 2007/4; Le Monde de l’Espéranto. lingvikan literaturon, sed, kiel gazeto 2007/561; Literatura Foiro. 2007/226; Litova Stelo. 2007/2; Mikrofone. 2007/17; menciis ironie, la utilo de •i estas, nutri Monato. 2007/5; Norvega Esperantisto. 2007/2; Okazas. 2007/561; Svisa Esperan- dek lingvistojn. to-Societo Informas. 2007/1; Verda Saksofono. 2007/17. Rudolf Fischer Kulturo 21 or la marta tasko Trovu numeralojn venis 13 respondoj. SPRITAJ SPLITOJ KAJ PRESKERAROJ PLa solvintoj ne nur trovis „iujn solvojn, proponitajn de la kompilintino, sed aldonis pliajn (enkrampe). La •ustaj el la kolekto de reduktoro respondoj estas: akvario, patrino (panduo), sekvinbero, sesio (sepio, itrio), milio, septembro, okro (roko, duro), La Ondo ne porkula, aµ: punu, kamomilo, apenaμ, deklivo, docento (doko), paduso, ‚u Janowczyk nun sub kulinvado? kunulo (koklo), almenaμ, tribuno, pendumilo, kosmonaμto. La Ondon la unuan fojon mi vidis en Moskvo „e Mi›a La •ustajn respondojn sendis: Brian Bishop, Edmund Abramovi„… Dum la vespero Mi›a ne permesis uzi •in por Grimley Evans, Malcolm Jones (Britio), Bruno Lehtinen, mortigi kulojn. Tiaj estis la komencoj, poste dum jaroj mi Erkki Kemppainen (Finnlando), Jackie Huberdeau (Fran- alkutimi•is. (Pawe³ Janowczyk, La Ondo de Esperanto, cio), Ester Olsen (Norvegio), Dorota Burchardt, Wac³aw 2007, ¹4, p•. 2) Rekowski, Zbigniew Tylkowski (Pollando), Bronislav La listo “ehist”o: „u ehistorio aµ ehisterio? ‚upin, Klara Ilutovi„, Svetlana Konja›ova. (Ruslando). La Ziko, vi estas stulta azeno. Se vi volas ke Kissinger premio estas sendita al Malcolm Jones. Ni gratulas! bugru vin, nur petu: eble li komplezos, se li ne devos voja•i al lando kie oni povus aresti lin pri amasmurdo. (Ralph Trovanto Dumain; 1 maj 2007, http://groups.yahoo.com/group/ehist/ message/1262) Trovu en la suba teksto 2 plensencajn frazojn, ka›itajn inter vortoj. Ekzemple: la sciuro estas besto gracia kaj Okazo absolute kaptinda lerta., ktp. … la pritrakto de la •isnuna apliko de la direktivo Geknaboj kuris al la maro. Sonora vo„o de Irina •is la Hiltbrand (Mutuala Rabata Sistemo) donis la okazon difini lasta momento sonis en pura aero. Poste ili ±etis sin en bluajn diferencon inter la paktintaj establoj. (HeKo 329 2-C, 29 apr 2007, http://www.esperantio.net/index.php?id=327) ondojn kaj longe, delice povis •ui ilan karesan tu›on. Kiam la bordo jam estis for, tempesto abrupte falis al la antaμe tiel Dum dormo diktatura kvieta maro. Ondegoj ekkirlis. Feli„e, iu fi›ista boato vid- Dritêro Agolli estas… eksa prezidanto de la Ligo de eblis apude. La fi›istoj ±etis al la infanoj ›nuregon kun gran- Vekistoj kaj Artistoj de Albanio dum la totalisma re•imo. da marista nodo, raspa kaj facile kaptebla. La infanoj en- (Bulteno de la Albana Esperanto-Instituto, 2006, ¹68) rampis en la boaton kaj dankis siajn savintojn. La estoneco estos nia La trovitajn frazojn sendu al la redakcio tiel, ke ili atingu NASA por la estoneco vokas al la homaro fosi la kalka- nin antaμ la 15a de julio. nojn en la lunon kiom frue tiom 2015 kaj ne pli poste ol Kompilis Tatjana Auderskaja 2020. (Revuo de ‹akalknabino, http://jackalgirl.blogspot. com/2006_06_04_jackalgirl_archive.html) Helpu Zamenhof-statuon Zamenhof plagiatis Herodoto: Historio. Tradukita en Esperanto de Spiros La Zamenhof-statuo sur la kultura placo de Zaozhuang Sarafian. <…> Verkoj de la aμtoro: 1. “La internacia lingvo en ‚inio (vd. LOdE-132, p•. 9) estas la plej granda en Azio. Esperanto”. (Enkonduka pa•o el la koncerna libro, eld. ¤i fari•as bona loko por esperantistoj kaj turistoj. Sed pro la Silloges. Ateno 2006; rimarkis Ionel Oneþ) malalta piedestalo oni foti•as ne bele „e la statuo. Krome petolaj infanoj ofte malbeligas la statuon. Simbola distanci•o, aµ: For kun Eµropo! Ni do decidis altigi la piedestelon, beligi •in per nigra Uzi simbolojn por pliforigi la Eμropa konscion kaj ident- ›tono, kaj konstrui vojon por viziti la statuon. Tiucele estas econ… (Aleks Kadar, 28 mar 2007, http://fr.groups.yahoo. starigita speciala fonduso. La nomoj kaj landoj de la donac- com/group/europo/message/2684) intoj estos skribitaj sur la piedestalo. Plukis István Ertl Banko: Zaozhuang-a bran„o de ‚ina Banko. Nomo: Zaozhuang-a Esperanto-Asocio. Ridu kun poloj Kodo: 405253105908091001. Kontaktu rete: [email protected], [email protected] — Ha lo! ‚u policejo? ZEA — Ne, privata lo•ejo, sed mi povas voki mian edzinon! — Naski•is al mi •emeloj! — Kaj al kiu ili similas? — Kompreneble unu la alian. La vira vivo aspektas jene: unu virinon vi amas, vi lo•as kun la dua, vi dormas kun la tria, infanon vi havas kun la kvara kaj amas vin la kvina. Kaj la kvina estas via patrino! — Kial vi, sinjoro, postiradas min? — Nun, kiam vi turni•is al mi fronte, mi ne scias — kial. — Viaj haroj komencas grizi•i. ‚u vi uzas iujn rimedojn por haltigi tion? — Jes, mi nun divorcas. Tradukis esperantistoj el Olsztyn (Pollando) 22 Mozaiko Unufraze FOTORAPORTOJ « En la tutlanda censo de Nov-Zelando 120 personoj indi- kis Eon responde al la demando: “Per kiu(j) lingvo(j) vi kapablas paroli pri „iutaga±oj?” (Esperanto sub la Suda Kruco) « 10 maj 2007 franca nacia agentejo por Eµropa Junulara Programo akceptis la projekton “Ekkoni Esperanton en lern- ejo”, iniciatitan de la E-Kulturcentro de Tuluzo; nun en EU-landoj estas ser„ataj taµgaj kandidatoj 18-26-jaraj por la posteno. (TEJO-Aktuale) « Prof. Giorgio Silfer, kiel delegito de Kultura Centro E-ista, partoprenis en kolokvo de Konsilio de Eµropo (Sèvres k Parizo, 17-20 apr 2007) pri la sekvoj de la Komu- na Eµropa Framo de Referenco. (HeKo) « 11 maj 2007 Vilmos Benczik (Hungario) habiliti•is en Pécs surbaze de sia verko Signo, sono, skribo; li raportis en la lingvoj hungara, hispana k Eo. (Per-esperanto-literaturo) 1 maj 2007, Parizo. Esperantistoj, ekipitaj per flago, bande- rolo, kaj naµ literpaneloj, partoprenis en la tradicia laborista « Aktivuloj de laborista A-asocio ASELT partoprenis la manifestacio. (Teksto Vinko Markov / Foto Patrice Leclerc) unuamajan manifestacion de la laboristoj togolandaj k dis- donis centojn da E-informiloj. (KomACE) « Firmao Sandler Energietechnik (Germanio) ekde majo laboras kun la nova nomo Varmeco; en •ia retejo (www. varmeco.de) estas klarigo pri la signifo de “Varmeco” en Eo. (Esper-german) « 23 mar reprezentantoj de la roma E-klubo Luigi kaj Carolina Minnaja vizitis s-inon Zoraide Carrubba por kune festi ›ian 103-jari•on; probable ›i estas la plej a•a e-istino en la mondo. (Esperanto) « Post informa kunveno, kiun partoprenis „. 100 personoj, Aleksandr Blinov aran•is meze de aprilo E-kurson „e la fremdlingva fakultato en la ‚uva›ia ›tata universitato. (Esperanto-rus-informoj) « En la universitato de Restadejo Sankta Maria en Burgos 15 apr 2007 lingva festivalo en Volgogrado (Ruslando) allo- (Hispanio) d-rino Rafaela Urueña pri “Esperanto, de la gis pli ol 400 personojn. Inter 32 prezentoj plej bone vizititaj komenco •is la 21a jarcento” (8 maj) k Pedro Garrote pri estis la japana, korea, ukraina, hinda kaj Esperanta. (Valen- “Esperanto, facila lingvo” (15 maj) prelegis antaµ granda tina Spicina) „eestantaro. (Luis Hernández) Kaj rapide kreskas la afero… 10 maj en Moskvo „e esperantista paro Liana Tu†vatul- lina kaj Gennadij ‹ilo aperis filino Sofia. 28 apr en Darmstadt en la internacia familio Andreas kaj Lena Emmerich naski•is la dua infano — filo Ludwig Otto. Ni gratulas kaj bondeziras! Internacia Esperanto-Konferenco en Pazar•ik, Bulgario, 14a-20a de julio Mitoj kaj legendoj postkonferencaj ekskursoj al Plovdiv, Ba„kovo, Kazanlak, Karlovo Kontaktoj: Georgi Mihalkov, 1229 Sofio, ±. k. “Nade±da” V, Inter reprezentantoj de diversaj ›tatoj kaj instancoj en la bl. 529, vh. A et. 9 ap. 33, Bulgario ceremonio dum la memortago de la Holokaµsto 16 apr en ( (02)934-42-55 : [email protected] Jerusalemo estis du esperantistoj. Tom Juval (prezidanto de Eric Laubacher, 1 rue Bougainville, FR-78180 Montigny-Bx. Junulara Esperanto-Ligo Israela) kaj Malka Zemeli (komi- tatano de Esperanto-Ligo en Israelo) metis florbukedon. ( : +33130966791 [email protected] (Teksto Sergeo Tyrin / Foto Aleks Kolomojski)