Śląski Kwartalnik Historyczny Sobótka, T. 70, 2015, Nr 2
Total Page:16
File Type:pdf, Size:1020Kb
WROCŁAWSKIE TOWARZYSTWO MIŁOŚNIKÓW HISTORII Cena zł 20,– ODDZIAŁ POLSKIEGO TOWARZYSTWA HISTORYCZNEGO ŚLĄSKI ŚLĄSKI KWARTALNIK HISTORYCZNY SOBÓTKA KWARTALNIK HISTORYCZNY SOBÓTKA ŚLĄSKI Informacja o kwartalniku „Śląski Kwartalnik Historyczny Sobótka” jest najważniejszym z wydawnictw Wrocławskiego KWARTALNIK HISTORYCZNY Towarzystwa Miłośników Historii. Ukazuje się od roku 1946, najpierw jako półrocznik i rocznik pod tytułem „Sobótka”, a od roku 1957 jako kwartalnik pod obecnym tytułem. W czasopiśmie publiko- wane są materiały dotyczące badań nad dziejami Europy Środkowo-Wschodniej, ze szczególnym uwzględnieniem Śląska. SOBÓTKA Dodatkowe informacje o czasopiśmie oraz spisy treści numerów bieżących i archiwalnych znaj- dują się na stronach: http://sobotka.uni.wroc.pl i http://www.wtmh.nino.pl/sobotka.html. Wykaz dostępnych numerów archiwalnych znajduje się na stronie http://www.wtmh.nino.pl/ sobotka.html. W numerze: Krzysztof Fokt, Denuo de Legenicensi potestate: uwagi o znaczeniu Zakup i prenumerata – ROCZNIK LXX (2015) NR Legnicy w księstwie Bolesława Wysokiego Aktualne i archiwalne numery „Śląskiego Kwartalnika Historycznego Sobótka” najłatwiej zamówić, pisząc na adres e-mail: [email protected] albo na adres: Wrocławskie Towarzystwo Bogusław Czechowicz, Traktat ołomuniecki z 1479 roku Miłośników Historii, ul. Szewska 49, 50-139 Wrocław. Istnieje także możliwość nabycia dostępnych Agnieszka Patała, Wrocławscy kupcy w Antwerpii numerów w siedzibie WTMH. od drugiej ćwierci XV do połowy XVI w. – zarys problemu Polecamy prenumeratę, którą można zamówić w ten sam sposób. Koszt rocznej prenumeraty krajowej wynosi 80 zł, a zagranicznej – 160 zł (dostawa gratis). Andrzej Dębski, Od Zur Lachmuskel do Kristall-Palast. Z dziejów kina Prenumeratę „Śląskiego Kwartalnika Historycznego Sobótka” można również zamówić przez i jego roli społecznej we Wrocławiu do 1945 roku następujące firmy: Ruch SA (http://prenumerata.ruch.com.pl), Kolporter SA (http://dp.kolporter.com.pl), Krzysztof Siwek, Śląsk i Europejska Organizacja Węgla w polityce Garmond Press SA (http://www.garmondpress.pl/prenumerata). 2 Wielkiej Brytanii w latach 1945–1948 (na podstawie Sprzedaż bieżących numerów prowadzi także Księgarnia „Skarbnica” w Krakowie (http://www. skarbnica.krakow.pl). dokumentów Foreign Office) PL ISSN 0037-7511 ROCZNIK LXX (2015) Indeks 378003 NR 2 Na łamach „Śląskiego Kwartalnika Historycznego Sobótka” są publikowane materiały (rozprawy, artykuły, miscellanea źródłowe, recenzje, polemiki i inne) w językach polskim, czeskim oraz w językach kongresowych. Materiały należy nadsyłać drogą elektroniczną lub pocztą (z załączeniem wersji elektronicznej). Adresy Redakcji znajdują się na stronie redakcyjnej. W najbliższych numerach: Składane teksty należy przygotowywać według instrukcji znajdującej się na Mateusz Gigoń, Rycerstwo ziemi namysłowskiej w pierwszej połowie XIV wieku stronach: http://www.wtmh.nino.pl/sobotka.html lub http://sobotka.uni.wroc.pl Tomasz Grudziński, Struktura i formy opieki społecznej miasta Świdnicy (zakładka: Info dla autorów). doby industrialnej (1815–1871) Nadsyłane teksty są recenzowane przez dwie osoby wskazane przez Redakcję Artur Kamiński, Sejmiki samorządowe Jeleniej Góry, Legnicy i Wałbrzycha i na tej podstawie kwalifikowane do druku. Procedura recenzowania jest opisa- wobec dziedzictwa kulturowego Dolnego Śląska w latach 1990–1998 na na wyżej wymienionych stronach internetowych. Redakcja zastrzega sobie prawo proponowania zmian lub skrótów przedkłada- Izabela Krasińska, Działalność naukowa i publicystyczno-redakcyjna ks. Augustyna Arndta na rzecz wstrzemięźliwości od alkoholu (1890–1917) nych tekstów. Jarosław Kuczer, Śląska szlachta wyższa i jej tytulatura w XVII i XVIII w. All contributions (studies, articles, source miscellanea, reviews, polemics) w świetle interpretacyjnym oświeceniowych opracowań prawnych are published in Polish, Czech or international languages as English, Ger- Gościwit Malinowski / Wang Chengdan, Tursko Jana Długosza i Tulisseko (Tulisige) man, French, Spanish or Russian. They should be sent to e-mail address: ‘roczników chińskich’, czyli ‘Historia dynastii Yuan’ (‘Yuan shi’) [email protected] or by mail to Editorial Office (but together with an jako możliwe źródło do dziejów najazdu mongolskiego na Polskę w 1241 roku electronic version). Joanna Nowosielska-Sobel, Tożsamość kulturowo-regionalna na Śląsku po 1945 roku – Contributions should be prepared according to detailed instructions for authors analiza sił spajających i destrukcyjnych określających spójność społeczną available at the journal’s websites: http://www.wtmh.nino.pl/sobotka.html or jako zjawisko historyczne (wybrane zagadnienia) http://sobotka.uni.wroc.pl (Info for Authors). Petr Popelka, Powstanie nowoczesnego transportu na Śląsku Austriackim 1742–1914 Each text is reviewed by two specialists chosen by the Editorial Board and after Grzegorz Strauchold, Zagadnienia etniczne na Śląsku po II wojnie światowej positive conclusion qualified for printing. Detailed proceeding is described at Marek Żak, Początki polskiej administracji w Legnicy w 1945 roku the websites given above. The Editorial Board retains discretion of suggesting changes or shortening texts. WROCŁAWSKIE TOWARZYSTWO MIŁOŚNIKÓW HISTORII ODDZIAŁ POLSKIEGO TOWARZYSTWA HISTORYC Z NEGO ŚLĄSKI KWARTALNIK HISTORYCZNY SOBÓTKA ROCZNIK LXX (2015) NR 2 REDAKCJA / Editorial Board Teresa Kulak (Wrocław, Redaktor naczelny / Editor-in-chief) Martin Čapský (Opawa, Czechy), Lucyna Harc (Wrocław, Sekretarz / Secretary), Paweł Jaworski (Wrocław), Wojciech Mrozowicz (Wrocław, Zastępca redaktora naczelnego / Deputy Editor) KOMITET NAUKOWY / Scientific Committee Krystyn Jakub Matwijowski (Wrocław, Przewodniczący / President) Christoph Augustynowicz (Wiedeń, Austria), Lenka Bobková (Praga, Czechy), Marek Derwich (Wrocław), Helmut Flachenecker (Würzburg, Niemcy), Piotr S. Górecki (Riverside, USA), Winfried Irgang (Marburg, Niemcy), Tomasz Jurek (Poznań, Zastępca przewodniczącego / Deputy President), Edward Włodarczyk (Szczecin), Rościsław Żerelik (Wrocław) ADRES REDAKCJI / Editorial Office ul. Szewska 49, 50-139 Wrocław, Polska / Poland http://sobotka.uni.wroc.pl/ [email protected] Konto / Bank Account: 48 1160 2202 0000 0000 5515 6953 Wydanie publikacji dofinansowane przez Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego Wydano przy wsparciu finansowym Fundacji Polska Miedź Wydano z pomocą finansową Instytutu Historycznego Uniwersytetu Wrocławskiego The volume is published with financial support of: Ministry of Science and Higher Education Polska Miedź Foundation Institute of History, University of Wrocław Articles appearing in this journal are abstracted and indexed in: America. History and Life CEJSH. The Central European Journal of Social Sciences and Humanities Historical Abstracts Index Copernicus, BazHum Copyright by Wrocławskie Towarzystwo Miłośników Historii Prace publikowane w „Sobótce” są recenzowane / ŚKH „Sobótka” is a peer reviewed journal Printed in Poland Opracowanie redakcyjne / Editorial development: Lucyna Jachym Opracowanie tekstów anglojęzycznych / English language editor: Piotr S. Górecki (Riverside, USA) Korekta / Proof-reading: Maria Derwich Skład / Setting: Silesia, wydawnictwo i usługi, Marek J. Battek Druk i oprawa / Printing and Binding: Drukarnia SOWA – Druk na życzenie www.sowadruk.pl, tel. 22-431-81-40 Nakład (egz.) / Issue (copies): 250 egz. Objętość (ark. wyd.) / Containing (publishing sheets): 14,0 A R T Y K U Ł Y I S T U D I A M A T E R I A Ł O W E Sobótka 2015, 2 PL ISSN 0037–7511 KRZYSZTOF FOKT (Wydział Prawa i Administracji Uniwersytetu Jagiellońskiego) DENUO DE LEGENICENSI POTESTATE: UWAGI O ZNACZENIU LEGNICY W KSIĘSTWIE BOLESŁAWA WYSOKIEGO Kwestia, czym było wymienione w dokumencie Bolesława Wysokiego dla zgromadzenia cysterskiego w Lubiążu z 1175 r. władztwo legnickie (potestas Le- genicensis), mimo iż wielokrotnie już omawiana w piśmiennictwie naukowym, uchodzi jednak wciąż za otwartą1. Nie ulega wątpliwości, że legnicka potestas musiała być jakąś jednostką zarządu w obrębie władztwa Bolesława Wysokiego obejmującą określone terytorium. Na obszarze tym miały powstawać nowe osa- dy (novalia), z których dziesięcinę pobierać mieli, na mocy książęcej darowizny, lubiąscy cystersi. Dokładne określenie, co kryć się może pod użytym w jednym tylko źródle tajemniczym określeniem potestas Legenicensis, okazuje się jednak problematyczne – do tego stopnia, że nie wiadomo nawet, czy była to jednostka zarządu o charakterze publicznym, czy tylko dominialnym. Mimo iż nie należy raczej liczyć na to, że pojawią się jakieś nowe źródła do tej kwestii, jej ponowne podjęcie 840 lat po wystawieniu przedmiotowego dokumentu oraz 40 lat po mo- nograficznym ujęciu autorstwa Marty Młynarskiej-Kaletyn2 okazuje się jednak ze wszech miar uzasadnione. Jest tak dlatego, że w okresie tym nastąpił znaczny postęp badań nad ustrojem i dziejami politycznymi drugiej monarchii piastowskiej i rodzących się w XII w. księstw dzielnicowych3. Wyniki tych badań umożliwiają spojrzenie w zupełnie inny sposób na problem potestatis Legenicensis i pozwalają 1 Por. ostatnio uwagi Marcina Pauka i Ewy Wółkiewicz, Struktury administracyjne Śląska jako czynnik spójności prawnoustrojowej (XII–XV w.), „Śląski Kwartalnik Historyczny Sobótka”, 67, 2012, 4, s. 56. 2 Marta Młynarska-Kaletynowa, „Potestas Legnicensis”, [w:] Cultus et Cognitio: Studia z dziejów średniowiecznej kultury, Warszawa 1976, s. 393–401. 3 Na szczególną uwagę zasługuje w tej mierze opracowanie Sławomira Gawlasa, O kształt zjednoczonego Królestwa.