Wieści Znad Orzyca Miesięcznik Towarzystwa Przyjaciół Ziemi Krasnosielckiej
Total Page：16
File Type：pdf, Size：1020Kb
Wieści znad Orzyca Miesięcznik Towarzystwa Przyjaciół Ziemi Krasnosielckiej Nr 12(21) grudzień 2008 roku http://wiesci-online.tpzk.pl/ Świerk bowiem i jodła, jako drzewa wiecznie Znów rozkręca się biznes grudniowy Magia wigilijnego drzewka zielone, symbolizowały w kulturze ludowej Mikołajki, choinki, prezenty... Atmosfera spotkań opłatkowych Zwyczaj ceremonial- Oficjalnych, więc jakby mniej świętych. nego ustawiania w do- Wtem Bóg rodzi się jak zwykle na sianie mach z okazji świat de- Taki mały, a taki wszechmocny korowanych drzew lub I w świątynię zmienia każde mieszkanie gałęzi jest bardzo stary i W ludzkich sercach rozprasza mrok nocny! wielokulturowy, wystę- pował bowiem dawniej i Tego właśnie Bożego pokoju występuje do dziś na Chcemy życzyć Wam wszystkim na święta różnych kontynentach. Zapomnijmy o codziennym znoju Na terenie Europy i Azji I niech trwa w nas cisza uśmiechnięta. obrzędowe drzewo sym- bolizowało drzewo ży- Jedząc karpia, śledzie i sałatkę cia, odrodzenie, płod- Posłuchajmy jak śpiewają anieli ność, siły witalne, bo- Aby łamiąc się białym opłatkiem gactwo i zdrowie. Sym- Każdy z każdym sercem się podzielił. bolika ta wyjaśnia dla- czego człowiek uczynił My – redakcja niesiemy Wam słowo drzewo jednym z naj- (chociaż nie to co ciałem się stało) ważniejszych atrybutów I życzenia na cały Rok Nowy obrzędowych podczas By w nim wszystko się Państwu udało! świąt sprawowanych w Ile maku w świątecznym makowcu krytycznym okresie zi- Tyle szczęścia, sukcesów, radości mowego przesilenia słonecznego. Magiczne Czytelnikom, a sobie – abyśmy oddziaływanie drzewa Doświadczali państwa życzliwości! miało wspomóc siły wi- talne świata i zapewnić Wesołych i zdrowych Świąt odrodzenie słońca na Życzy Redakcja Wieści nowy rok wegetacyjny. Takie samo znaczenie miało drzewo bożona- Nasz szkolny Kalendarz rodzeniowe w polskiej kulturze chłopskiej. Miło nam poinformować, że ukazał się zapo- Najczęściej funkcje tę wiadany w poprzednich pełniły małe świerki lub Wieściach kalendarz jodły wieszane u ciągle odradzające się życie, nadzieję, trwanie, ścienny na 2009 rok. powały, w Polsce źródło osobliwej energii. Przyniesione do do- Został wydany przez południowej na- mu, miało swą niezniszczalną życiodajną moc Społeczny Komitet Roz- zywane podłaź- przekazywać domownikom i inwentarzowi, budowy Szkoły Podsta- nikiem, sadem, a gwarantując ciągłość wegetacji, płodność. W wowej i Gimnazjum w w Polsce środ- okresie zimowej martwoty, gdy stary rok do- Krasnosielcu. Pieniądze kowej gajem, raj- biegał końca, zrozumiała była troska ludności uzyskane ze sprzedaży ka- skim drzewkiem. rolniczej o urodzaj w roku przyszłym. Odgry- lendarza zasilą konto Komitetu, a w przyszłości wspomogą wyposażenie stołówki i nowo powsta- łych sal lekcyjnych, po dokonaniu zapowiadanej rozbudowy PSP i PG w Krasnosielcu. Drodzy Czytelnicy, gdy ktoś zaoferuje Wam kup- no kalendarza, nie odma- wiajcie. Dobro dzieci warte jest Waszego wsparcia. Zbigniew Żebrowski wała ona dominującą rolę w pogańskiej obrzę- Światła świec na drzewku pełniły dwie funk- ludowym, miało włączenie takich zajęć do dowości, w której za- cje. Symbolizowały słońce i dopomóc miały w programów szkolnych i to zarówno w mieście, biegi magii wegetacyj- odrodzeniu jego siły w momencie zimowego jak i na wsi. Akcja ta spowodowała znaczne nej zwracały się w tym przesilenia. Ponadto miały podgrzać dusze ujednolicenie ozdób wieszanych na choinkach czasie do wszystkiego, zmarłych krewnych, które jak wierzono - od- w różnych środowiskach i regionach naszego co potrzebowało sił ży- wiedzały domy podczas świąt Bożego Naro- kraju. Zachowane różnice polegały głównie na ciowych, zarówno w dzenia i wspomagały swą obecnością moc ob- szerszym stosowaniu tańszych materiałów (bi- domu, zagrodzie, obo- rzędów czynionych dla odno- bułki, papieru i słomy) w środo- rze, jak i w sadzie, polu, wy sił życiowych świata na wisku wiejskim aniżeli w miej- lesie. Utrwalone wie- nowy rok. Obecność na bożo- skim, lepiej sytuowanym. W tym kami, niesione siłą tra- narodzeniowym drzewku pie- ostatnim, z racji większej zasob- dycji zachowania, z czasem wplotły się w czywa obrzędowego w postaci ności kieszeni i szerszej dostęp- Święta Bożego Narodzenia, a wigilijne drzew- ciasteczek miodowych o ności innych materiałów, więcej ko - zgodnie z chrześcijańską interpretacją - kształtach ciał niebieskich oraz było zabawek wykonanych z ko- stało się symbolem Chrystusa jako drzewo ży- roślin i zwierząt, była łatwo ralików, cekinów itp. czy też cia. czytelnym symbolem bogac- jeszcze bardziej kosztownych Drzewka bożonarodzeniowe od XIX wieku twa i zapewnić miała dostatek baniek szklanych. strojone były czerwonymi jabłkami, orzechami, chleba oraz plenność roślin i Zniszczenia, jakie spowodowa- piernikami, miniaturowymi chlebkami i zwi- zwierząt. Jabłka i orzechy zaś ła II wojna światowa, skazały niętymi spiralnie w kłębek cienkimi świeczka- uważane były za symbol roz- polską choinkę w okresie powo- mi woskowymi. Informacje nieco późniejsze rodczości i urodzaju, a ponad- jennym na bardzo skromną deko- wspominają o niezwykłych ozdobach, z oso- to uosobienie erotyzmu i sku- rację z powodu braku na rynku bliwego surowca – z opłatka. Mogły to być teczne afrodyzjaki zjednujące zarówno gotowych ozdób choin- wycinanki jednopłaszczyznowe o różnorod- uczucia płci przeciwnej. Stąd kowych, jak i materiałów nie- nych kształtach, jak np. krążki, rozety, gwiazd- ich obecność podczas wesela i zbędnych do ich domowego wy- ki, krzyżyki, trójkąty, bardziej lub mniej ażu- innych obrzędów, poprzez które chciano za- robu. W miarę odbudowy i rozwoju przemysłu rowe. Wycinano je nożycami albo nożykiem w pewnić powodzenie w sprawach miłości i mał- na rynku zaczęło pojawiać się coraz więcej ta- jednym kawałku opłatka. Były to jednak także żeństwa. Tak przystrojone podłaźniczki - miały nich baniek szklanych pochodzenia fabryczne- formy przestrzenne (najczęściej kuliste), skle- przysparzać ludziom urodzaju, dobrobytu, go, które skutecznie wypierały z choinki inne jane (przy pomocy śliny) na rozmaite sposoby zdrowia i miłości. ozdoby, aby w latach 70. XX w. zapanować na z różnych, wcześniej wyciętych kawałków Współczesna choinka bożonarodzeniowa w niej niepodzielnie. Współcześnie, strój polskiej opłatka. Stanowiły nieodłączną dekoracją postaci bogato udekorowanego, stojącego choinki stał się międzynarodowy, a o jego wszystkich podłaźniczek, a następnie także drzewka jodły, sosny lub świerka przyszła do kształcie decyduje oferta handlowa różnych pierwszych choinek. Stosowano je też jako sa- nas z terenu obecnych Niemiec w końcu XVIII supermarketów, które proponują szeroką gamę modzielne ozdoby, zawieszane w pobliżu ołta- w. Upowszechniła się najpierw w miastach i po tanich ozdób choinkowych, takich samych w rzyka domowego, przy obrazach z wizerunka- dworach, wreszcie na początku XX w. także i Polsce, jak w Austrii, w Danii, w Hongkongu mi świętych, nad stołem, przy którym spoży- na wsi. czy Stanach Zjednoczonych. wano wieczerzę wigilijną, lub na belkach stro- Początkowo dekorowano ją tak jak zieloną Może zatem, dekorując choinkę z roku na rok powych. Te przestrzenne kompozycje występu- gałąź: światami z opłatków, jabłkami, orze- coraz bardziej wymyślnymi ozdobami, warto jące w niezliczonej ilości odmian, zarówno w chami, piernikami, cukierkami, całość oświe- pamiętać o oryginalnych i wyłącznie polskich zakresie formy, jak i kolorystyki były wytwo- tlając świeczkami. Z biegiem czasu pojawiły ozdobach, nieznanych poza naszym krajem – o rem wyłącznie polskiej sztuki ludowej. Zwano się na nich bardziej wymyślne formy zdobni- przepięknych i zwiewnych dekoracjach z je światami, bo wyobrażały kształt kuli ziem- cze, jak zabawki o zróżnicowanych kształtach: opłatka. Może w ogóle warto czasami pamiętać skiej. Inspiracją tej ozdoby były rzeźby i ma- aniołki, baletnice, gwiazdki, dzbanuszki, łań- przysłowie: „Cudze chwalicie, swego nie zna- lowidła, na których Chrystus trzyma w dłoni cuchy, wisiorki, pajączki i wiele innych. Do ich cie”. kulę z zatkniętym krzyżem – symbol panowa- wykonania wykorzystywano m. in. słomę, wy- Zostawiam Państwa z tą myślą na święta, ży- nia i władzy nad światem. Nawiązując do treści dmuszki jaj, piórka, szyszki, kasztany, żołę- cząc by były pełne spokoju – owego chrześcijańskiego symbolu, te opłatko- dzie, tekturę, kolorowy papier, bibułę, koraliki. Danuta Sztych we ozdoby w sposób plastyczny wyrażały wia- Duże znaczenie dla szerokiego rozpropago- rę w obecność nowo narodzonego Pana i Jego wania własnoręcznego wyrobu ozdób choin- władzę. kowych, wzorowanych na polskim zdobnictwie recytatorski odbył się 7 listopada w Egzamin z patriotyzmu Gminnym Ośrodku Kultury, a na- zajutrz komisja w składzie: ks. Gmina Krasnosielc jak co roku świętowała Szczepan Borkowski, Tomasz Bie- rocznicę odzyskania niepodległości. Wzorem lawski i Krystyna Wierzbicka- lat ubiegłych Gminny Ośrodek Kultury zorga- Rybacka miała okazję posłuchać nizował konkurs recytatorski „Strofy o Oj- bardzo różnych interpretacji pieśni czyźnie”, w którym 25 recytatorów ze wszyst- legionowych i żołnierskich. W kich szkół z terenu gminy próbowało swoich przeglądzie udział wzięli soliści, zdolności krasomówczych. Komisję konkur- zespoły i chór z PSP Krasnosielc – sową w składzie Zofia Wielechowska, Krysty- łącznie 78 osób. Niewątpliwie naj- na Wierzbicka-Rybacka i Agnieszka Pokora większe wrażenie zrobili na słucha- najbardziej poruszył fragment powieści Marii jących Anna Wróblewska – uczen- Dąbrowskiej „Marcin Kozera” w interpretacji nierskiej otrzymali drobne upominki zakupione nica PSP w Krasnosielcu,