2,48 De ware betekenis van ‘STRETCH’

De nieuwe Elasteks van BARE Pakken die je passen alsof ze met een spuitbus zijn opgebracht; pakken die je lijf volgen in elke curve en elke bocht, hoe je ook staat, ligt of beweegt. Geen ruimte voor water en geen plaats voor de kou. Dat is comfort in 3D; dat is BARE.

Alléén BARE gaat zo ver.

Bondsnieuws EUF-certificatie

Reportage Disaster Victim Indentification

Je Bare dealer heeft precies de juiste maat voor je. Reportage De slanke knotslak

Reportage Cocos Islands TWEEMAANDELIJKS INFORMATIEBLAD (NIET IN JULI EN AUGUSTUS) VAN DE NEDERLANDSTALIGE LIGA VOOR ONDERWATERONDERZOEK EN -SPORT ‘NELOS’ - N° 220 September 2008 € LIGA VOOR ONDERWATERONDERZOEK EN -SPORT ‘NELOS’ VAN DE NEDERLANDSTALIGE (NIET IN JULI EN AUGUSTUS) INFORMATIEBLAD TWEEMAANDELIJKS

BARE Wet ad NL Hypoc.indd 1 4/10/2008 4:04:14 PM GALILEO TERRA LUISTER GRATIS NAAR JE HART ONDER WATER !

Bij aankoop van een terra ontvangt u de HRM upgrade kit (t.w.v. € 200,-) geheel gratis !

UWATEC combineert vooruitstrevende technologie en modern design met het ontwikkelen van dé ultieme computer. PDIS (Profi le Dependent Intermediate Stop), een exclusiviteit van UWATEC, optimaliseert uw duik in complete veiligheid.

De Galileo Sol is baanbrekend met zijn innovatieve hartslagmeter voor exacte decompressieberekeningen en een full tilt digitaal kompas voor nauwkeurige navigatie, inclusief markeringsgeheugen. Deze gebruikersvriendelijke, interactieve computer mag trots zijn op een buitengewoon breedbeeld dot matrix scherm met drie display opties en veelvoudige, door de gebruiker in te stellen, eigenschappen.

De terra versie van de Galileo is op de markt gebracht en speciaal ontwikkeld voor de duik(ster) die alle progressieve eigenschappen van de Galileo sol wenst, maar de voorkeur geeft aan een traditionele manometer.

Zowel het predictive multi-gas- algoritme als de hartslagmeter zijn optioneel verkrijgbaar voor de Terra en kunnen later alsnog worden aangeschaft en worden gedownload via onze speciale Galileo website.

DEEP DOWN YOU WANT THE BEST scubapro.com

Deze aanbieding is geldig t/m 30 september 2008 en verkrijgbaar bij de erkende SCUBAPRO UWATEC dealer. Van de redactie Nr 220 september DOOR IVO MADDER 2008

ij de meeste clubs gaan in Bseptember de zwembadtrainingen terug van start na een welverdiende vakantie. Bondsnieuws Vaste rubrieken Je kan alvast medede- EUF-certificatie...... 5-7 25 jaar Orca Bree...... 26 len aan je leden dat de NELOS-brevetten vanaf Interview Prof. Dr. Claes ...... 8-10 Kaj Zee (12 jaar) en Julie Zee (9 jaar)..... 27 nu EU-gecertificiëerd zijn. Een idee voor een AV medische commissie ...... 12 Retro Hippo...... 29 training: las eens een nettraining in. Of zelfs Specialisatiebrevet Close up...... 44-45 een openwatertraining ‘te water gaan vanaf Onderwaterbiologie...... 13 Nieuw duikmateriaal...... 46-49 Onze nieuwe medewerkster...... 13 Hippoëzie...... 49 een boot’; meer bepaald ‘te water gaan via het Programma van het NELOS Foto- en NELOS-Boetiek...... 60-61 veiligheidsponton’ in het Zilvermeer te Mol. Videofestival...... 18-19 Informatie BEFOS en LIFRAS...... 61 Voor de nieuwe, maar ook voor de ‘oudere’ dui- Artikel ter promotie van sport (deel 1) Sprokkels...... 64-68, 70 kers bespreken we wat duikmateriaal en bren- Vinzwemmen...... 22 Webdiving...... 72 gen ook een test over een onderwatercamera, Vinzwemstage...... 23-24 Lopende agenda...... 74 bestemd voor de doorsnee duiker die niet echt AV CMAS...... 24 geïnteresseerd is in fotografie, maar toch AV CMAS Europe...... 25 Reportages graag een souvenir meebrengt. Een fotosou- Bericht van de ereraad...... 25 Malawi-meer (hart van Afrika)...... 14-17 venir wel te verstaan! Want een ‘Een zeldzaam Initiatiemateriaal en spelkoffers Een zeldzaam dier dier is geen souvenir!’. De ene vakantie is nog (huur jeugdduikmateriaal)...... 27 is geen souvenir!...... 20-21 niet achter de rug of sommigen plannen al de Interview Guy Segers...... 34-36 Whet Wheels indroductieweek...... 37 Cocos Islands...... 30-33 volgende. Misschien brengen de reisverhalen Watercolors (verslag)...... 58-59 Disaster Victim Identification...... 38-42 over het Malawi-meer (het hart van Afrika) en Werkgroep NELOS 2010...... 69 Slanke knotsslak...... 50-51 Cocos Islands of de fotoreportage over Water- D-Dive Day...... 71 Waterstemmen (walvisgeluid)...... 52-54 colors je wel op ideeën? Wil je wat meer boddy Sealife (cameratest)...... 56-57 geven aan je duiksport? Wat denk je dan van Amfibidivers (De SeaSeater)...... 62-63 vinzwemmen? Er is binnenkort zelfs een heuse Veiligheidsponton in het Zilvermeer...... 70 vinzwemstage. Ken je mensen die heel wat minder beweeglijk zijn, dan is de ‘Wet Wheels NELOS-Consulenten (Met hun specialiteit en e-mailadres) Introweek’ misschien wel iets voor hen? Er zijn zelfs duikmogelijkheden voor diegenen die zich John Remue René De Laet absoluut niet moe willen maken: de Seaseater. [email protected] [email protected] Dat duiken niet altijd zo mooi is als wij het er- • CMAS EU en EUF • Duikgeneeskundige varen, kom je te weten via het artikel over het • Inschalingen problematiek ‘Disaster Victim Identification’ team. Biologie vind je terug in de artikels waterstemmen (wal- visgeluid) en de slanke knotsslak. Voor wie het François Desmet Willy van der Plas nog niet weet: binnenkort komt NELOS met een [email protected] [email protected] Specialisatiebrevet Onderwaterbiologie uit. We • Duikmateriaal • Verzekering lichten nu al een tipje van de sluier op. NELOS is duidelijk actief, dat merk je onder andere aan de verslagen: werkgroep NELOS 2010, AV René Van Leeuwen Stef Teuwen [email protected] CMAS en AV CMAS Europe. Naast een verslag [email protected] • Juridische kwesties in de van de Medische Commissie brengen we ook • Technisch Duiken duisport iets over de evaluatie van NKO-duikproblemen. • Duikreglementering Lees zeker ook het programma van het NELOS Foto- en Videofestival en zorg dat je mee doet aan D-Dive Day. Bij je duikschool kan je het persoonlijk verzekeringskaartje bekomen, met daarop volgende info: Respecteer de regels tijdens je wondermooie duiken zodat je veilig bovenkomt. AIG-ASSISTANCE Policy number: ARENA 2.009.718/010 Ivo In geval van repatriëring/hospitalisatie ten gevolge van een duikongeval in het buitenland. Coverfoto: groothoekopname van vleer- muisvissen in Egypte (Rode Zee), op het wrak Call Center: +32 3 235 69 16 ‘Dunraven’. Foto: Luc Eeckhaut.

Hippocampus september 2008 3 Nederlandstalige Liga voor NELOS vzw Onderwateronderzoek en -Sport Lid van BEFOS (Stichtend lid van de Wereldbond voor Onderwateractiviteiten CMAS). Erkend door BLOSO (Bevordering van de Lichamelijke Ontwikkeling, de Sport en de Openluchtrecreatie).

Erevoorzitter: Jozef Van den Berghe Audiovisuele Commissie INFORMATIEBLAD VAN NELOS vzw Burchtstraat 37 - 9400 Ninove - Tel. 054 32 88 20 Voorzitter: Harry klerks Bilzenweg 65 - 3665 As Hoofdredacteur: [email protected] Raad van Bestuur Gsm 0477 34 50 55 - Ivo Madder Voorzitter: Willy van der Plas De Bisthovenlei 46 - 2100 Deurne (Antwerpen) Beeckmans Boekenberglei 185 - 2100 Deurne Antwerpen Secretaris: Gery Tel. 03 290 54 06 - [email protected] Tel. 03 366 18 22 - [email protected] Jan Breydelstraat 10 - 9100 Sint-Niklaas Gsm 0486 555 432 - [email protected] Verantwoordelijke uitgever: Vice-voorzitter - relaties CMAS: John Remue John Remue H. Hooverplein 13 - 3000 Leuven Commissie Biologie H. Hooverplein 13 - 3000 Leuven Heremans Tel. 016 23 49 00 - [email protected] Voorzitter: Tiny Tel. 016 23 49 00 - [email protected] Janseniusstraat 41 - 3000 Leuven Boetiekverantwoordelijke: Guy Bosmans Tel. 016 22 56 98 - [email protected] Redactieteam: Abeelstraat 9 - 2221 Booischot Luc Beets - Jacques Bernaerts - Pascal Reynaert Tel. 015 22 56 72 - [email protected] Secretaris: Jean-Marie Eeckhoudt - Ivo Madder - Katrijn Ools - John Re- Kazandstraat 6 - 8800 Roeselare mue - Monique Remue-Demoustier - Jozef Van Penningmeester: Ronny De Meersman Tel. 051 22 27 44 - [email protected] den Berghe - Wim Van Doeselaer- Patrick Van Koning Boudewijnlaan 39 - 9160 Lokeren Hoeserlande - Roland Wantens - Willy Wellens Gsm 0475 70 19 76 - [email protected] Commissie Hippocampus Voorzitter: Ivo Madder Vormgeving en publiciteit: Public Relations: François Desmet De Bisthovenlei 46 - 2100 Deurne (Antwerpen) Katrijn Ools Te Couwelaarlei 58 - 2100 Deurne (Antwerpen) Tel. 03 290 54 06 - [email protected] Brusselsesteenweg 313-315 - 2800 Mechelen Tel. 03 324 09 89 - [email protected] Tel. 015 29 04 86 - Fax 015 20 61 58 Secretaris: Luc Beets [email protected] Guido Segers - Paterstraat 33 - 2300 Turnhout Bosuil 84 C14 bus 48 - 2100 Deurne (Antwerpen) Pre-press & druk: Tel. 014 41 87 70 - [email protected] Tel. 03 325 07 36 - [email protected] Swinnen Printing n.v. - Patrick Swinnen Muizenstraat 172 - 1981 Hofstade Relaties Bloso: Ronny Margodt Commissie Duikers met een Handicap Tielen Tel. 015 45 02 78 - Fax 015 45 02 79 Steenovenstraat 24 - 8490 Varsenare Voorzitter: Ann [email protected] Gsm 0473 96 13 50 - [email protected] Adelardstraat 33 - 3580 Beringen Tel. 011 42 35 14 - [email protected] Hippocampus verschijnt 5 maal per jaar: Commissies Secretaris: Frank Putteneers februari, april, juni, september en decem- Duikonderricht Tulpenlaan 25 - 2900 Schoten ber. Oplage 10.000 exemplaren. Voorzitter: John Remue Tel. 03 290 94 87 - [email protected] H. Hooverplein 13 - 3000 Leuven ISSN-nummer: 1782-8414 Tel. 016 23 49 00 - [email protected] Commissie Solidariteitsfonds Abonnement Hippocampus: Leden: Guy Bosmans, Ronny De Meersman, BEFOS-leden: € 10,00 - niet-leden: € 15,00 Brevetten: Eric Sels Guy Segers Buitenland niet-leden: € 25,00 Goorstraat 51 - 3191 Hever Schiplaken Overschrijven op 443-3691681-64 van NELOS, Tel. 015 61 61 81 - [email protected] Administratief secretariaat met vermelding van naam, adres en Duikershuis - Luce De Smet ‘Abonnement Hippocampus’. Ereraad: Ronny Margodt IBAN: BE34 0001 7170 8790 Steenovenstraat 24 - 8490 Varsenare Brusselsesteenweg 313-315 - 2800 Mechelen Gsm 0473 96 13 50 - [email protected] Tel. 015 29 04 86 - Fax 015 20 61 58 BIC: BPOTBEB1 [email protected] - www.nelos.be

Subcommissie Jeugdduiken: Ginette De Smedt De redactie en de uitgever zijn niet verantwoordelijk voor Putstraat 38 - 9310 Meldert de inhoud van de geplaatste advertenties. Ongevraagd Gsm 0478 44 72 98 - [email protected] toegestuurde redactionele teksten en/of foto’s worden niet teruggestuurd. De artikels ter publicatie in de Hippocampus Ongevalsaangiften moeten binnen zijn bij de redactie minstens 45 dagen voor Van Cotthem Subcommissie EDIT: Herwig Binnen de 15 dagen in dubbel naar het NELOS- de maand van verschijning. Overeenkomstig de Belgische wet van 08/12/1992 tot Serigiersstraat 24 - 2020 Antwerpen secretariaat, vergezeld van een geneeskundig ge- Gsm 0495 55 85 19 - [email protected] bescherming van de persoonlijke levensfeer, gewijzigd tuigschrift. Dit attest moet door de dokter worden door de Europese wet van 11 december 1998 tot omzet- afgeleverd binnen 3 dagen na het ongeval. ting van de richtlijn 95/46/EG van 24 oktober 1995, mel- Medische Commissie Bij een dodelijk ongeval: binnen 2 dagen aan het den wij dat uw persoonsgegevens worden bijgehouden Voorzitter: Dr. René De Laet in een bestand. Wij verbinden ons ertoe deze gegevens NELOS-secretariaat en rechtstreeks naar Arena enkel te gebruiken voor de verzending van ons tijdschrift Pastoor Van Tendeloostraat 9 - 2560 Nijlen (eventueel telefonisch of per fax): en de administratie van de liga overeenkomstig het doel Tel. 03 481 71 01 - [email protected] t.a.v. de heer Vandenbossche van onze organisatie. U heeft inzage- en correctierecht. Niets van deze uitgave mag overgenomen worden zonder Jozef II straat 36-38 - 1000 Brussel Secretaris: Dr. Roland Vanden Eede schriftelijke toestemming van de verantwoordelijke uitge- Tel. 02 512 03 04 - Fax 02 512 70 94 ver. Heidestraat 8 - 2660 Hoboken Tel. 03 827 57 31 - [email protected] Hulpdiensten Hippocampus Lid van de Unie van Mental Coaching: Dr. Els Huybregts C.D.H.G. “Dr. J. Flahaut”, Zeebrugge komt tot stand de Uitgevers van de Potaarde 2 - 1850 Grimbergen Tel. 050 55 87 13 rechtstreeks 24 u op 24 u. met de steun van Periodieke Pers Gsm 0478 44 02 78 - [email protected] HYPERBAAR CENTRUM Sportcommissie Militair Hospitaal Neder-over-Heembeek Voorzitter: Jurgen Debaveye (afrit 6 op de ring rond Brussel) JJ Raepstraat 15 - 8551 Zwevegem Tel. 0800 12382 Gsm 0497 25 52 58 [email protected] UNIVERSITAIR ZIEKENHUIS ANTWERPEN Tel. 03 821 30 55 (24 u op 24 u) Adresveranderingen Secretaris: Ludo Dewaelheyns Uitsluitend richten aan het NELOS-secretariaat: Genkerweg 15 - 3690 Zutendaal ALARMNUMMER ZEELAND [email protected] Gsm 0496 54 49 89 - [email protected] Tel. 112

44 HippoHippocampuscampus september september 2008 2008 Bondsnieuws - COMMISSIE DUIKONDERRICHT EUF-certificatie voor NELOS en LIFRAS Op woensdag 4 juni en donderdag 5 juni 2008 onderwierpen NELOS en LIFRAS zich aan een audit teneinde gecertificeerd te worden door de ‘EUF Certification Body’ en alzo onze opleidingssystemen conform de EN-normen qua recreatie duikers en instructeurs te laten registreren. Deze normen werden, zoals men weet, in 2004 door België als nationale normen bekrachtigd in het Belgisch staatsblad.

e Heren Peter Jonas van het Oos- De auditoren stelden zich niet enkel tevre- tenrijks Norminstituut en Steffen den met het didactisch materiaal, de oplei- DScholtz, 3*I van de VDST (Verband dingsprotocols en reglementen, maar wil- Deutscher Sporttaucher), waren de of- den dit ook vertaald zien in de praktijk! Hierboven het officieel certificatie document. ficiële auditoren die in het Duikershuis te Mechelen twee dagen lang ons duikon- Aldus woonden zij woensdagavond ook troleerd worden. derricht analyseerden en beoordeelden. de didactische les van Guy Bosmans bij, • Bepaalde vaardigheden die we in het Langs onze kant waren aanwezig: de gegeven aan de kandidaten Assistent-In- zwembad aanleren moeten herhaald voorzitters van beide liga’s, Willy van der structeur, alsook een les theorie voor kan- worden in open water, zoals: masker Plas en Robert Henry; de verantwoorde- didaten 3*D gegeven door Piet Merckaert. ledigen, statische wisselademhaling, lijke Duikonderricht NELOS, John Remue; Tevens werden op donderdagnamiddag ademen zonder masker, techniek van Koen Van Dyck, specialist ter zake; en de aan de waterkant in de Nekker de briefings ontspanner terug te vinden, en derge- voorzitter van het Brevettencomité, John voor kandidaten 1*D - gegeven door Gilbert lijke. Maes. Alle documenten, cursussen, bre- vetkaarten, publicaties en administratieve gegevens werden onder de loep genomen en onderzocht onder de kundige begelei- ding van Koen Van Dyck en John Maes die op alle vragen zonder aarzelen konden reageren en verwijzen naar de bestaande didactische hulpmiddelen en infomappen.

Tijdens de audit werd het duikonderricht van NELOS en LIFRAS grondig geanalyseerd en beoor- deeld.

Bauwens, Jos De Winne en Dirk Vermeir - We hebben ons in samenspraak met het door hen aandachtig aanhoord. Brevettencomité geëngageerd om dit vóór Na twee enigszins vermoeiende en stresse- 30 september 2008 in orde te brengen. rende dagen werd ons na een korte interne beraadslaging een positief verdict mede- Onze grote dank gaat uit naar boven ver- gedeeld met als voorwaarde dat er toch melde personen en naar volgende col- enkele aanpassingen moesten gebeuren. lega’s: Ivo Hubert, Michel Declercq, René Deze aanpassingen zijn van tweeërlei Van Leeuwen, Philippe Mertens, Ludek aard: Broulim, Bert Van Opstal, Tijl Ooms, Tony De Volder, Roland Wantens, Eric Vonk, Kurt • De eerste twee doopduiken moeten Lommens, Dirk De Bilde, Franklin Forrez, minstens door een 1*I NELOS/LIFRAS, Claus Vancamelbeke en Glenn Tessens die Een goede voorbereiding is het halve werk. lichamelijk aanwezig in de duik, gecon- in het Brevettencomité en in de speciaal

Hippocampus september 2008 5 lugiVroeger BOO Kerkstraat 3-5, 9220 Hamme, 052/47.75.38 specialist jassen, fl eeces, t-shirts, pulls met eigen opdruk of borduursel

Raadpleeg regelmatig de WIKI. NELOS.BE voor allerlei nieuwe INFO betreffende NELOS.

Cead Mile Failte One hundred thousand times welcome Dingle Marina Dive Centre & Eric Sas ...

... nodigen u uit voor een duikvakantie langs Ierland’s ruige westkust. Duiken in de ongerepte wateren van de Atlantische Oceaan, fantastische zicht- baarheid en weelderig onderwaterleven. Groepskorting: - 20% www.divingdingle.ie [email protected]

6 Hippocampus september 2008 Bondsnieuws - COMMISSIE DUIKONDERRICHT

opgerichte werkgroep gedurende maanden ningen. Is onze erkenning door en ons lid- het voorbereidend werk van inventarisatie maatschap bij CMAS niet voldoende? en adaptatie hebben volbracht. Zonder hun Gezien de evolutie van de duiksport zowel inbreng was deze positieve audit niet mo- mondiaal als in Europa waarbij de overheid gelijk geweest. in bepaalde landen expliciet deze Europese Vermits onlangs de EN-normen omgezet normen als de enige wettelijke erkennen, De Heren Peter Jonas van het Oostenrijks zijn in ISO-normen, zijn de NELOS-duikop- gezien onze groeiende betrokkenheid met Norminstituut en Steffen Scholtz, 3*I van de leidingen zoals hierboven vermeld, zowel de overheid en gezien de commerciële VDST, waren de officiële auditoren. conform de Europese als de ISO-norme- duikorganisaties deze certificatie ook heb- ringen! ben bedongen, getuigt het zeker van een vooruitziende politiek van de NELOS om deze trein niet gemist te hebben! 

Tekst: John Remue, Verantwoorde- lijke Duikonderricht Foto’s: Ivo Madder

John Remue neemt het certificatiediploma voor NELOS en LIFRAS van Peter Jonas in Peter Jonas en Steffen Scholtz, woonden een ontvangst, uitgereikt te Dublin (Ierland) tij- theorieles bij. dens de Algemene Vergadering van de EUF. Foto: Martin Denison. Praktisch gezien zijn deze normen voor NELOS minimumnormen en staan we met Meer foto’s van de EU-normering vind je onze opleidingen in het geheel genomen op http://gallery.nelos.be, in de map De les voor kandidaten Assistent-Instructeurs, kwalitatief hoger. Men kan zich dan ook af- gegeven door Guy Bosmans, werd eveneens ‘Opleiding’. vragen waarom al deze moeite en inspan- bijgewoond.

ADVERTENTIE Tijdens de maand september grote promotieverkoop van NexusII, Polar ex & Tropical Explorer droogpakken van Whites!

Verkooppunten van Whites droogpakken: DUIKPUNT WATERSPORTCENTRALE DE GREVELINGEN Torhoutsesteenweg 551 Rozenkranslaan 93-95-97 Elkerzeeseweg 34 B - 8400 Oostende B - 3600 Genk 4322 NB Scharendijke (NL)

Hippocampus september 2008 7 Bondsnieuws - MEDISCHE COMMISSIE - INTERVIEW

decompressieongeval van het binnenoor is het cruciaal dat de juiste behandeling, met Professor dokter name hyperbare zuurstoftherapie, zo snel mogelijk gestart wordt.

Jos Claes, decompressieziekte versus barotrauma

Hippo: Is het onderscheid tussen decom- NKO-arts pressieziekte en barotrauma van het bin- nenoor makkelijk te maken? Het wereldje van gespecialiseerde duikartsen in ons land is klein, Claes: Vroeger dacht men dat binnenoor- ook als het neus-keel-oor-aandoeningen betreft. Laat dit nu net beschadiging door decompressieziekte een een problematiek zijn waar veel duikers in hun duikcarrière vroeg zeldzaam fenomeen was. De laatste 10 jaar of laat mee te maken krijgen. Voor Professor dokter Jos Claes, echter, realiseren wij ons dat binnenoor- NKO-arts van het Universitair Ziekenhuis Antwerpen (UZA), vormt beschadigingen opgelopen tijdens relatief ondiepe duiken en waar de diagnose van de NKO-problematiek bij duikers een bijzonder aandachtsgebied. barotrauma niet voor de hand ligt, hoogst- Zijn dienst heeft zich het voorbije decennium, in het kielzog van de waarschijnlijk door decompressieziekte Eenheid voor Hyperbare Geneeskunde van het UZA (de caisson), op veroorzaakt worden. Er zijn dus meer bin- dit domein ontwikkeld tot het belangrijkste universitaire centrum nenoordeco’s dan men vroeger dacht. Ook in Vlaanderen. Voldoende reden voor Hippo om er eens een kijkje te in de internationale medische literatuur gaan nemen, en Dr. Claes enkele vragen te stellen. rapporteren andere gespecialiseerde cen- tra, onder andere in Duitsland en Israël, gelijkaardige bevindingen. In een aantal gevallen kan het onderscheid elden hebben we zo kort moeten vol. Toch vind ik dat het een NKO-arts is die tussen deco en barotrauma vrij makkelijk wachten in een dokterswachtzaal als vroeg moet oordelen of het gaat over mid- gemaakt worden. Zo wordt de binnenoor- Zvandaag. Dr. Claes komt ons exact denoor- of binnenoorschade. Het is vooral schade die een duiker oploopt tijdens een op het afgesproken tijdstip tegemoet en de binnenoorschade die echt ernstig is en moeizame afdaling met veel klaringspro- loodst ons mee langsheen de diverse waarvoor een snelle opvang nodig is. Als blemen tijdens een ondiepe duik hoogst- onderzoekskamers van zijn afdeling. Hij dat onderscheid niet gemaakt wordt, dan waarschijnlijk veroorzaakt door een baro- steekt meteen van wal met een belang- loopt het dikwijls fout. trauma. En een duiker die ná een extreem rijke boodschap aan alle duikers: Ten derde is het belangrijk om het juiste diepe herhalingsduik klaagt van plotse mechanisme te achterhalen dat de ge- onverwachte doofheid heeft waarschijnlijk hoorproblemen heeft veroorzaakt. Was één decompressieongeval. Een groot aan- deskundige zorg, en snel! het een barotrauma? Of was het een de- tal duikers kan echter niet zo makkelijk in compressieongeval? Dit is belangrijk om een van beide groepen geplaatst worden: Claes: Maar al te vaak komen duikers te de juiste behandelingsstrategie te bepalen. duikers die een relatief ondiepe duik naar laat na het ontstaan van hun oorprobleem Eenmaal er een diagnose is, en het duide- 25 - 30 meter maakten zonder de minste bij ons terecht. Het is cruciaal dat duikers lijk wordt of er blijvende gehoorsschade is, klaringsproblemen, maar die na de duik die een ernstig oorprobleem hebben op- dan stelt zich de vraag: wat met verder dui- toch binnenoorsymptomen ontwikkelen, en gelopen snel medische hulp zoeken, liefst ken in de toekomst? bij wie er bij klinisch onderzoek niet de min- binnen de 48 uur. De meerderheid van ste vorm van middenoor- of binnenoorba- duikers met een ernstige oorbeschadiging Hippo: Hoe komt het dan dat duikers met rotrauma wordt vastgesteld. Daar waar we biedt zich hier vaak pas 2 tot 3 weken na een oorprobleem te laat in een gespecia- vroeger nooit durfden denken dat bij deze het ontstaan van het probleem aan, wat liseerd centrum terecht komen? tussengroep decompressieziekte de oor- veel te laat is. In deze gevallen kunnen wij Claes: In eerste instantie door de duiker zaak kon zijn, gaan wij er nu wél van uit dat vaak niet meer doen dan de schade te be- zelf en door zijn (of haar) instructeur, die dit het geval is en behandelen deze duikers perken, en vaststellen dat er een blijvende zich onvoldoende realiseren wat er aan de als slachtoffers van een deco-ongeval. gehoorsdaling is. hand is. In tweede instantie door de huis- Ten tweede is het belangrijk dat de pa- arts die vaak een eerste reactie vertoont anamnese tiënten met oorschade, opgelopen tijdens die wat sussend is: ‘’Ach, het zal wel bete- een duik, zich door een neus-keel-oor- ren, probeer eens even met een paar da- Hippo: Een duiker met oorproblemen specialist laten onderzoeken. Soms is het gen rust”. Door deze afwachtende houding biedt zich aan in uw ziekenhuis. Wat is niet mogelijk om onmiddellijk naar een worden dan de eerste dagen tijd verloren, de eerste stap in de beoordeling van het gespecialiseerd centrum te gaan, en dan is dagen waarin we nog de meeste schade probleem? de eerste opvang door de huisarts waarde- hadden kunnen beperken. Bijzonder bij een Claes: De anamnese. Dit is de informatie

8 Hippocampus september 2008 die de patiënt ons over het ontstaan van het zeer nuttig wanneer we kunnen verge- deling bestaat hier uit hyperbare zuurstof- zijn ziekte en zijn klachten aanreikt. Alle lijken met resultaten van vroegere testen. therapie mét paracentese. Een groot deel mogelijke gegevens en details zijn welkom. Afwijkingen die we meten kunnen immers van de duikers met binnenoorproblemen Bij duikers betekent dit onder andere het ook voorbestaand zijn en dus niet relevant komt dus in aanmerking voor caisson- tijdstip waarop de eerste symptomen ont- in het licht van het huidige duikongeval. therapie. Ook de niet-duikende patiënten stonden, de hoeveelste duik van de dag, de Als de patiënt dus over vroegere gegevens met plotse binnenoordoofheid aan één omstandigheden, of er klaringsproblemen beschikt, is het zeer zinvol dat hij die mee- oor, waarvan de oorzaak niet duidelijk is, waren en uiteraard het verloop van de duik brengt ten tijde van de raadpleging. Soms, worden in de caisson behandeld. Ook hier zelf. Hiervoor doen wij als NKO-dienst bin- als het trommelvlies gesloten blijkt te zijn, geldt: hoe vroeger de opvang, hoe meer nen ons ziekenhuis een beroep op de me- wordt in de acute fase ook een tympano- succes de behandeling zal hebben. dewerkers van de Eenheid voor Hyperbare metrie gedaan. Geneeskunde die voor ons het duikprofiel Hippo: Kunnen duikers met een binnen- uit de deco-computers lezen. Wij vragen behandeling oorbarotrauma niet operatief behandeld dit systematisch, zeker als het niet duide- worden? lijk is wat er juist gebeurd is. Dikwijls zien Hippo: Wat zijn de verschillen in behan- Claes: In zeldzame gevallen worden der- we een vrij grote discrepantie tussen wat de deling tussen binnenoordecompressie- gelijke patiënten geopereerd. Als er bij patiënt, de duiker, vertelt over zijn duik en ziekte en binnenoorbarotrauma? iemand met een duidelijk barotrauma van wat er nadien op het profiel blijkt te staan, Claes: Bij iemand met de diagnose van de- het binnenoor na 1 maand maximale sup- bijvoorbeeld dat er toch fors gejojood blijkt compressieziekte van het binnenoor in de portieve behandeling en ondanks hyper- te zijn. Anamnese is dus heel belangrijk en acute fase, binnen de 48 uur, vormt hyper- bare zuurstoftherapie geen herstel van het kan ons helpen bij de moeilijke vraag of het bare zuurstoftherapie de hoeksteen van gehoor is, dan kan besloten worden om een nu om een decompressieongeval dan wel de behandeling. De schade veroorzaakt chirurgische exploratie van het middenoor een barotrauma van het binnenoor gaat. door decompressieziekte is ernstig, en de te doen. Hierbij wordt gekeken of er geen kans op recuperatie neemt sterk af in de beschadiging is van het ronde venster, en klinisch onderzoek tijd: na 4 à 5 dagen is de kans op herstel of er geen lekkage is van perilymfe. Zowel klein, binnen de 48 uur is er echter nog een het ovale als het ronde venster worden dan Hippo: Wat is na de anamnese dan de reële kans dat de beschadiging, al was het operatief versterkt. Let wel: het operatief volgende stap in de beoordeling van de maar gedeeltelijk, ongedaan kan worden behandelen is controversieel en de zin van duiker? gemaakt. systematisch operatief behandelen is niet Claes: Het klinisch onderzoek is de vol- wetenschappelijk bewezen. gende stap. Dit laat ons toe eventuele af- Hippo: En iemand met een duidelijk bin- wijkingen van de uitwendige gehoorgang, nenoorbarotrauma? het trommelvlies en het middenoor te Claes: Die wordt in eerste instantie niet objectiveren. Een bloeding van het trom- met hyperbare zuurstof behandeld. In de melvlies, bijvoorbeeld. Dit gebeurt door acute fase bestaat namelijk het risico dat, microscopisch onderzoek van het oor, indien er gecombineerde middenoorscha- wat veel meer informatie oplevert dan het de is, de oorschade nog toeneemt door te klassieke handotoscopisch onderzoek, dat recompresseren. Wel is het zo dat indien in door eventuele aanwezigheid van vuil, oor- de eerste week de schade met supportieve smeer, bloed en etter fors kan bemoeilijkt behandeling niet recupereert, hyperbare worden. Bij microscopisch onderzoek daar- zuurstoftherapie aangewezen, is mits eerst entegen kan de gehoorgang volledig ge- een paracentese (doorprikken van het reinigd worden, wat een duidelijker beeld trommelvlies, nvdr) wordt uitgevoerd. Dit geeft. Ook dit onderzoek is echter beperkt. om toename van eventuele binnen- of mid- Zo kan het ons geen informatie geven over denoorschade te vermijden. Supportieve, eventuele binnenoorschade. ondersteunende behandeling komt vooral neer op het toedienen van vocht (rehydra- technische onderzoeken tatie, nvdr) en het bestrijden van klachten zoals misselijkheid en braken. Hippo: Hoe gebeurt dan de beoordeling Het is cruciaal dat duikers die een ernstig oor- van het binnenoor? Hippo: Wat is de behandeling bij een dui- probleem hebben opgelopen snel medische Claes: Dit gebeurt door middel van enkele ker uit de zogenaamde ‘tussengroep’, dus hulp zoeken, liefst binnen de 48 uur. technische onderzoeken. Cruciaal is hier de iemand bij wie de oorzaak van het bin- audiometrie waarmee kan bepaald worden nenoorprobleem niet duidelijk is? of er binnenoor-, middenoor- of een ge- Claes: Patiënten bij wie het onderscheid universitair NKO-centrum mengde beschadiging is. Dit is in de acute tussen barotrauma en decompressie- fase hét centrale onderzoek dat het verde- ziekte niet goed kan gemaakt worden, de Hippo: Op welke manier functioneert uw re verloop van het algoritme bepaalt. Bij de zogenaamde twijfelgevallen, worden be- dienst als een universitair centrum op het beoordeling van audiometrieresultaten is schouwd als deco-ongevallen. De behan- gebied van duikgeneeskunde? Worden

Hippocampus september 2008 9 Bondsnieuws - MEDISCHE COMMISSIE - INTERVIEW

toekomstige NKO-artsen specifiek over backinstrument bij duikers die hun kla- of de buis van Eustachius zich, bij NKO-duikproblemen onderwezen? ringstechniek proberen te verbeteren. een verhoogde druk, kan openen. Claes: Binnen de theoretische opleiding Verloop: er wordt een band op het hoofd van NKO-artsen in Vlaanderen ben ik ver- Hippo: Wij danken u hartelijk voor dit in- gezet en een dopje in het oor geplaatst. antwoordelijk voor het gedeelte duikge- terview. Daarna mag men een klein slokje wa- neeskunde. Hierin komt hoofdzakelijk de ter nemen en moet men een dopje in de oorpathologie aan bod, maar ook de sinus- neus plaatsen; via dit dopje wordt er een problemen, die zich in de duikgeneeskunde Praktische informatie kleine druk in de neus gegeven. Vervol- kunnen voordoen, worden er besproken. In het UZA gebeurt de acute opvang van gens mag men het water doorslikken en In principe zouden alle NKO-assistenten duikongevallen, inclusief NKO-proble- moet men deze slikbeweging 2 secon- van de laatste 5 jaar een idee moeten heb- men, op de afdeling spoedgevallen, waar den aanhouden. Hierdoor zal de opge- ben hoe de vork in de steel zit. Wat de prak- ook de Eenheid voor Hyperbare Genees- bouwde druk via de Buis van Eustachius tische opleiding betreft hebben we binnen kunde gevestigd is (24 u/24 u permanen- naar het middenoor vloeien, wat door het UZA een redelijk strikt systeem waar- tie voor duikers, 7d/7d, tel. 03 821 30 55). de computer via het oordopje wordt op- bij onze assistenten betrokken worden bij Voor niet dringende NKO-problemen gemeten.  de acute opvang van duikers met NKO- kan men een afspraak maken op de problemen. In deze eerste fase moeten zij raadpleging Neus-Keel-Oorziekten: tel. instaan voor een eerste triage en hierbij 03 821 33 85. Tekst: Dirk Deraedt kunnen vaststellen of het om middenoor- Universitair Ziekenhuis Antwerpen, Wil- Foto’s: Roland Wantens of binnenoorletsels gaat. rijkstraat10, 2650 Edegem.

ADVERTENTIE

Audiometrie

Doelstelling: nagaan welk de stil- ste toon is die men nog nét kan horen (en dit op verschillende toonhoogtes). Verloop: na het opzetten van de kopte- lefoon of het plaatsen van een beentril- ler (blokje) achter het oor, worden er verschillende tonen aangeboden. Ie- dere keer als men een toon hoort, mag men de hand opsteken of op een knop Dokter Dirk Deraedt (rechts) in gesprek met professor dokter Jos Claes. drukken. Soms zal men ook ruis horen. Hierdoor kan de onderzoeker zeker zijn dat het juiste oor getest wordt. onderzoek Tympanometrie Hippo: Een universitaire dienst houdt zich Doelstelling: nagaan hoe de be- meestal ook bezig met het onderzoeken weeglijkheid van het trommelvlies en ontwikkelen van nieuwe technieken. is, en zien of er eventueel vocht ach- Is uw dienst op dit vlak actief? ter het trommelvlies aanwezig is. Claes: De tubomanometrie lijkt een veel- Verloop: er wordt een koptelefoon op belovende techniek om het functioneren het hoofd en een dopje in het oor ge- van de buis van Eustachius te beoordelen, plaatst. Daarna voelt men een klein wat bij duikers belangrijk is voor het kla- drukverschil in het oor en hoort men ren van de middenoren. Na eerste tests bij een toon. Zelf hoeft men niets te doen, groepen patiënten, vrijwilligers en duikers, behalve stil te zitten en niet te praten of denken we dat dit onderzoek een goede te slikken (want dan verandert de druk): voorspelling kan geven over de tubafunc- de computer tekent de druk op. tie. Voorlopig is de statistische uitwerking van de metingen echter zeer complex en nog niet praktisch toepasbaar. Wel hopen Tubomanometrie we deze techniek in de toekomst te kunnen Doelstelling: nagaan of het zachte gebruiken voor de detectie van problemati- verhemelte goed functioneert en sche klaringsgevallen en misschien wordt zo de neusholte kan afsluiten, en tubomanometrie ook bruikbaar als feed-

10 Hippocampus september 2008 [email protected]

Hippocampus september 2008 11 Bondsnieuws - MEDISCHE COMMISSIE Algemene Vergadering Medische Commissie De Algemene Vergadering van de Medische Commissie ging door op 15 mei 2008 in het Borrelhuisje te Hasselt. Dr. Françoise Jadoul was er de gastvrouw.

adat het verslag van de vorige ver- lessen Duiker-Hulpverlener. Hij zal de nodige informatie inwinnen bij gadering was goedgekeurd en de • De geplande bijscholing Duiker-Hulpver- de behandelende arts. De Medische Com- Nfinanciële situatie van de Medische lener 2007 werd afgelast wegens on- missie spreekt zich niet uit over de diep- Commissie gezond bleek te zijn, werd Dr. voldoende belangstelling. De bijscholing tebeperking in se, maar stelt dat er steeds Ingrid Dekelver aanvaard als nieuw lid 2008 zal gebeuren in samenwerking met gedoken dient te worden binnen de nultijd, van het dagelijks bestuur van de Medische het UZA, op het jaarlijks symposium over liefst met een extra veiligheidsmarge. Commissie. duikveiligheid. • De Medische Commissie van zowel Françoise meldt dat de werkgroep Mental René De Laet gaf een gedetailleerd over- NELOS en LIFRAS zullen elkaar uitnodi- Coaching een tekst zal opstellen die kan zicht van de werkzaamheden van het dage- gen op hun Algemene Vergadering. Een gebruikt worden in de lessen Duiker-Hulp- lijks bestuur. Hieronder volgen de belang- uitnodiging zal ook gestuurd worden verlener. rijkste punten. naar de Medische Commissie van het • Het nieuw concept van de medische VVW. De begeleidende artsen voor de Zeestage keuring (nvdr, medische verklaring via • Het dagelijks bestuur zal samenkomen 2008 in St.-Raphaël zijn René De Laet, Ro- de NELOS-website) werd door Catherine met enkele artsen van de NOB land Vanden Eede en Catherine De Maeyer. De Maeyer toegelicht op de Algemene (Nederlandse Onderwatersportbond) om Vergadering NELOS van 9 maart 2008. van gedachten te wisselen. Dit zal ge- Tijdens de volgende Algemene Vergade- Er werden geen opmerkingen geformu- beuren in de maand november (2008). ring, die doorgaat, op donderdag 13 no- leerd tijdens die vergadering. Het con- vember 2008 in het duikershuis te Meche- cept moet wel nog worden goedgekeurd Er werd uitgebreid gediscussieerd over de len, zal er in het wetenschappelijk luik een door de Raad van bestuur van NELOS. De beslissingen van de Commissie Duiken met uiteenzetting gegeven worden over immer- Subcommissie EDIT zal zich bezighouden een Handicap, in verband met de medische sieoedeem bij duikers. met de elektronische aspecten. keuring. De Medische Commissie blijft bij • De nieuwe NELOS-cursus bevat een uit- haar mening dat het medisch toezicht dient Tekst: René De Laet gebreid medisch luik. Een aparte cursus te gebeuren door een arts van de Medische Foto’s: archief Medische Commissie opstellen voor Duiker-Hulpverlener is Commissie of een erkend duikerarts vol- dus overbodig werk. Françoise Jadoul en gens het nieuwe keuringsconcept. De pe- Catherine De Maeyer zullen een verga- riodiciteit van het medisch onderzoek, de dering beleggen met de geïnteresseer- aard van de onderzoeken, het opleggen den om na te gaan welke delen van de van eventuele beperkingen, enz. behoren cursus gebruikt kunnen worden voor de tot de bevoegdheid van de keurende arts.

Dr. Ingrid Dekelver, een nieuw lid van het da- gelijks bestuur van de Medische Commissie.

Enkele leden van de Medische Commissie tijdens een duik in Nemo 33.

12 Hippocampus september 2008 Bondsnieuws - COMMISSIE BIOLOGIE Specialisatiebrevet Onderwaterbiologie

e Oosterschelde is een populaire daarom goed aan bij een opleiding Onder- van de docenten op de rol maar dan zal de duikplaats voor zowel Nederlandse waterbiologie voor Nederlandse en Belgi- eigenlijke cursus, die uit een theoretisch en Dals Belgische duikers, nogal logisch sche sportduikers. een praktisch gedeelte zal bestaan, spoe- met zo een gevarieerd en rijk onderwater- dig van start gaan. We houden jullie op de leven dat daar te bewonderen is. Nochtans NOB had reeds een specialisatiecursus hoogte.  is dat unieke onderwaterleven toch niet daarover en er is dankbaar gebruik ge- zo goed gekend bij de gemiddelde duiker, maakt van hun ervaring. De drie verenigin- Tekst: Tiny Heremans ondanks de vele degelijke werken die daar- gen zien duidelijk de meerwaarde van zulk en Wim Van Doeselaer over zijn gepubliceerd; denken we maar een cursus om de bewustwording en kennis onder andere aan de NELOS-uitgave ‘Fauna van het onderwaterleven te vergroten. en flora Zeeland - Onderwatergids’. De Werkgroep bestond uit Rûna Kul- Nationaal Park Oosterschelde (NPO), de ler (NPO), Peter van Bragt, Theo Bakker, Nederlandse Onderwatersport Bond (NOB) Anne Lamers, Desmond van Santen (NOB) en de Nederlandstalige Liga voor Onder- en van NELOS-zijde: Tiny Heremans, Ivo wateronderzoek en -Sport (NELOS) hebben Madder, John Maes, Wim Van Doeselaer. daarom de handen ineengeslagen om een Foto’s werden bijeen gebracht van wel 30 gezamenlijke specialisatiecursus ‘Onder- NOB-NPO-NELOS-fotografen. waterbiologie’ te ontwikkelen. Er is twee jaar hard over nagedacht en ver- Het NPO is het grootste nationaal park gaderd en intens aan gepland, gewerkt, van Nederland. Eén van de hoofddoelstel- geschreven, gecorrigeerd maar thans is de lingen van nationale parken in Nederland cursus gedrukt en klaar om intensief ge- is het stimuleren van natuur- en milieu- bruikt te worden. educatie. Het verspreiden van kennis over het Nationaal Park Oosterschelde sluit Voor NELOS staat eerst nog de vorming

Bondsnieuws - COMMISSIE HIPPOCAMPUS Vormgeving & publiciteit

inds april 2008 is Katrijn Ools in de opmaak van Hippocampus. Daar- dienst bij NELOS en lid van het re- naast heeft ze nog diverse andere taken, Sdactieteam Hippocampus. Ze ver- bijv. de website, het ontwerpen van pos- vangt Miriam Hagendorens. Ondertus- ters en folders, secretariaat, enz. Publi- de Hoofdredacteur Ivo Madder. sen is Katrijn al goed ingewerkt, wat zich citeit voor ons bondsblad bezorg je haar Het redactieteam hoopt nog lang met haar bijv. uit in enkele subtiele wijzigingen qua via [email protected]. Artikels voor creatief en aangenaam samen te werken. lay-out van ons magazine. Hippocampus lever je zoals voorheen aan Katrijn is immers verantwoordelijk voor bij [email protected], het e-mailadres van Tekst: redactie Hippocampus

Hippocampus september 2008 13 Reportage - REISVERHAAL Duiken in Malawi het warme hart van Afrika Op een wolkenloze dag kunnen de astronauten vanuit het ISS moeiteloos het grote litteken ‘Rift Val- ley’ op de aarde zien, dat Afrika van noord tot zuid - van het Asalmeer in Djibouti tot het Malawimeer in Malawi - doorsnijdt...

et Malawimeer - een zoetwatermeer bijna zo groot als België, met duize- Hlingwekkende diepten tot 700 meter en met een respectabele leeftijd van om en bij 2 miljoen jaar - herbergt veel meer dan alleen maar voedsel voor de oeverbe- woners... En precies daarom trotseren we 3 vliegtuigen, 2 auto’s en 1 boot gedurende zo’n slordige 36 uren, om te ontdekken wat het Malawimeer onder haar wateropper- vlakte koestert. De accommodatie van ‘Danforth Yachting Lodge’ op Cape Maclear, aan het Malawi-meer. Foto: Louis Van Wijk. De boot, de ‘Mufasa’, een schitterende zeil- catamaran: de laatste etappe om in ‘Dan- forth Yachting Lodge’ op Cape Maclear ter en het duikmateriaal ziet er keurig uit. beetje last van stress. Maar wat er onder te geraken. De ‘Mufasa’ laat meteen zien Maar ook wij worden terdege getoetst. water te zien is, doet alle stress wegglijden; waartoe het grote meer in staat is: golf- Welke duiken kan hij met ons gaan aan- er wordt waarlijk in een aquarium gedoken: slag, stroming, wind, stampen en rollen. vangen? Borrelduikjes, wandelingetjes on- 10-tallen verschillende soorten Malawi- Howard Massey, de skipper en tevens gast- der water of serieuzere zaken? cichliden zwemmen nieuwsgierig om de heer in Danforth, bekijkt het groenig ogen- duiklustigen heen, in felblauw, helgeel of de Belgisch zootje met een meewarige blik. rustiger bruin...Te gek! Om ‘aquariofielen’ Met landrotten niets dan last... en het met (nvdr, leuk gevonden woord, maar eigenlijk zorg bereide avondmaal wordt nauwelijks zijn het aquaristen) te doen watertanden... aangeroerd. Het wordt een rustige duik. Ondertussen Danforth Yachting Lodge, naast het dorpje houdt Louis de duiklustigen met argusogen Chembe: eindbestemming! Vaste grond in de gaten, zodat ie weet wat voor vlees hij onder de voeten, magen die tot rust komen. in de duikkuip heeft voor het vervolg van de Genieten van de adembenemende sterren- duiken. We zweven verder in een wonder- hemel; totaal zichtbaar vermits er van eni- baarlijke onderwaterwereld. Geen wonder ge verlichting in een klein Afrikaans dorpje dat deze duikplaats ‘the aquarium’ is ge- geen sprake is: het Zuiderkruis, Orion, Be- De ‘Mufasa’, een schitterende zeilcatamaran, doopt. Niet alleen de cichliden - ‘mbuna’ telgeuze, enz... zijn met het blote oog op te brengt ons naar ‘Danforth Yachting Lodge’ op genoemd door de lokale bewoners - zijn Cape Maclear. Foto: Louis Van Wijk. rapen. Livingstone noemde Lake Malawi actief. Ook de mooi gekleurde Malawi-krab - bij de ontdekking ervan in 1859 - terecht (Potamonautus orbitospinus) laat zich be- eerst ‘Lake of Stars’ (meer van de sterren). wonderbaarlijk wonderen. “Beware of its pincers!” (oppas- Hup: de boot op. Deze keer niet op de ‘Mu- sen voor zijn scharen), had Louis ons ge- Na een nachtje slapen, wekt een heel vroe- fasa’, maar wel op ‘Ed’: een soort veredelde zegd. Een rosette-paling (Mastacembelus ge Afrikaanse zon deze landrotten. Zon roeiboot met motor, de bodem vol duikma- sp.) kronkelt voorbij. geeft energie en energiek hollen we naar teriaal. Na veel gewiebel, gewaggel, gelach Na deze eerste waanzinnige ontmoeting het duikcentrum, waar Louis Van Wijk - de en wonderbaarlijk zonder te kapseizen, met de Malawimeer-bewoners, klaute- Zuid-Afrikaanse duikleider - ons net zo is iedereen aangekleed en wel. En op een ren we met toch wel wat moeite op ‘Ed’: monstert als wij hem en het duikmateriaal. 1-2-3-sein van Louis, rolt iedereen gelijk- schommel, schud, wiebel, grinnik, ‘elegan- Immers na onze Seychelliaanse cowboy- tijdig achterwaarts het 29°C warme water te’ houdingen, ... duikervaringen, zijn we behoorlijk argwa- in. Ik heb wel een 5 mm-pakje aangetrok- nend geworden. Louis is zowel CMAS als ken, want het is alom bekend dat ik last heb Zo gauw mogelijk terug het water in. ‘Ed’ PADI gecertificeerd, een 3*I en Divemas- van koukleumigheid. Bovendien heb ik een brengt ons op de vertrouwde wiebelige

14 Hippocampus september 2008 manier naar de nieuwe duikplek. Weerom King) ons na een poosje stevig doorvaren ervaren buddy die daarenboven z’n voet aquariumachtige taferelen. Maar een vis- naar ‘the wreck’. Dat wordt dus duiken naar heeft gekwetst. Geen nood: ik zwem voor sersnet bederft het duikplezier. Met z’n - ja, ok - een wrak dus, dat op de graniet- twee en iedereen geniet. De onfortuinlijke vieren trachten we het net los te maken, bodem ligt op 29 meter, soms dieper, soms buddy wordt even in een (leeg) nest van een zonder er zelf in verstrikt te geraken. Tien- ondieper, afhankelijk van de waterstand liani-vis gedeponeerd voor een grandioze tallen meters lang is dat net en het is niet van het meer. De ‘Shenzi’ is een hoge boot, foto. De liani-vis (Copadichromis likomae) evident om het vrij te maken. Aan de op- zonder trapjes of zo. Dus niets te springen is op zich niet echt groot (een 30-tal centi- pervlakte gekomen is Louis ontdaan. Im- of te rollen in volle uitrusting. De gemon- meter), maar maakt wel een vrij groot nest mers dit deel van het meer is beschermd teerde duikflessen met opgeblazen trim- in het zand: een soort maankrater-aspect. nationaal park: ‘Lake Malawi National vest worden in het water gelaten en het Zeer spectaculair. Jammer genoeg is de Park’, en dit al heel lang. Het is immers het wordt aankleden in het deinende water. paai-broed-periode van de liani net achter eerste officiële zoetwater National Park ter Niet evident... de rug en zien we alleen de lege achterge- wereld, en toch wordt er gestroopt... Dom- Het wrakje is leuk. Een oud strijkijzer zit laten nesten. per op de feestvreugde. ergens in het wrak verstopt en de bedoeling Genoeg water voor vandaag... Gelukkig is is het te zoeken, te vinden en het dan weer De Shenzi, één van de duikboten. Foto: Loïc Van Doorn. ook het bovenwaterleven meer dan aange- op een nieuw plekje te verstoppen voor naam: leuke gesprekken, fijne ontmoetin- de volgende wrak-bezoekende duikers... gen, lekkere wijn,... en neen: we zijn geen Speelvogels zijn het, die duikers... Maar het beoefenaars van de leuze “vroeg naar bed is toch weer de natuur die de show steelt: en vroeg uit bed maken een mens rijk, ge- een ongelooflijke schouwspel van pa en ma zond en wijs”, dus... katvis (Bagrus meridionalis), die hun kroost beschermen tegen rooflustige cichliden die zo’n babykatvisje als een delicatesse be- schouwen. We gaan ver uit ons dak als zo’n vettige cichlide een babykatvisje te pakken krijgt en het met smaak verorbert. We trek- ken ten strijde, maar gelukkig zijn pa en ma katvis betere beschermengelen, want buiten een lachwekkend onderwaterballet uitvoeren, doen we niets zinvols... Bij het stijgen wacht ons een leuke verras- sing: op 5 meter hangt een goed gevulde fles met ontspanner aan een touw, onder- Omkleden op de Shenzi. Foto: Louis Van Wijk aan de boot. Dit om de veiligheidstrap zeer nachtduik relaxed te volbrengen. ‘A real O2-bar’ (een echte zuurstofbar), waarvan Antwerpen Louis neemt z’n taak als instructeur ern- er een paar rijk is, zij het in een iets an- stig: grenzen zijn er om te verleggen is z’n dere uitvoering. Maar die veilige attentie devies: we gaan een nachtduik doen op van Louis is niet nodig: ondanks de diepte de ‘English Boys’. “Pfoe, grenzen verleg- en het vermoeiende onderwaterballet ko- gen....”, denkt de ondergetekende: “Wat men we boven met een comfortabele 70 een onzin, nachtduiken hebben we toch bar in onze 9,2 literflesjes. Mooie duik! al meer dan eens gedaan...”. Hoogmoed wordt gestraft, want de nachten in Afrika grotduik zijn donker, héél donker... en zeker wanneer Het gaat goed, het duiken. Iedereen op er geen maan is om het nachtelijk leven in z’n gemak, Louis tevreden, vertrouwen in een donker Afrikaans meer te verlichten. mekaar. Dus gaat Louis de grenzen van Op 20 meter in inktzwart water... Waar- z’n ploegje verleggen. Met ‘Shenzi’ naar lijk, ondergetekende weet niet meer waar Boven: Bontgekleurde Malawi-cichlide. ‘Zimbabwe Rock’. Briefing: dit wordt een boven of onder is, waar links of rechts is... Foto: Loïc Van Doorn. grottenduik. Deze keer zijn de cichliden van Een dieptemeter, een lamp en innerlijke Midden: Het Malawi-meer zit vol met Cichlidevissen. Foto: Loïc Van Doorn. ondergeschikt belang. Bellen die tegen rust zijn onmisbaar. De rust komt maar Onder: Een mannelijke Malawi-krab (Potamo- de rotswanden open spatten en het avon- met mondjesmaat binnen gesijpeld en deze nautus orbitospinus) draait zijn vrouwtje in tuurlijke aan deze duik, zijn interessanter... traagheid vergt flink wat luchtvoorraad. de juiste positie om te kunnen paren. Enne... we genieten met volle teugen van Maar de nachtelijke onderwaterwereld is Foto: Louis Van Wijk. deze duik in grotten en grotjes. fascinerend; de grote rovers komen tot le- wrakduik ven: de ‘Cornish Jack’, de grote katvis, enz. Nieuwe dag, nieuwe duikstek. Deze keer Dan weer tijd voor een rustiger duikje op De cichliden blijven verstijfd hangen in de brengt een heel fijne boot ‘Shenzi’ (ja, Ho- de stek ‘English Boys’. Ondergetekende is lichtbundels van de lampen... Spookach- ward’s vloot heeft gekeken naar de Lion weer verantwoordelijk voor een minder tig mooi! En na 40 minuten naar boven,

Hippocampus september 2008 15 Reportage - REISVERHAAL

op ‘Ed’ klauteren en kou lijden in ‘t don- muilbroeder de éne oever naar de andere. Er is ook een ker: ondergetekende mist de warme zon! Een warm en rustig duikje vergast ons op dwaze brug (zowat de enige in gans Mala- Maar dat nachtduikje is heel bijzonder en de karakteristieke eigenschap van de Ma- wi) waar de trotse ‘Mufasa’ niet onderdoor het kou lijden waard. Daarenboven: op de lawi-cichlide! Een vrouwelijke Tyranochro- kan. Dan maar met alle hebben en houwen oever wacht een heerlijke maaltijd, een mus nigriventer heeft nazaten en deze zijn naar de ‘Shenzi’, die er wel onderdoor kan. goed glas wijn (oeps...) en vriendelijke am- in haar bekje geboren. ‘Ma’-cichlide is im- De Shire toont onderweg haar bewoners: biance... De gesprekken gaan onder andere mers een ‘muilbroeder’. Ze schept haar pas nijlkrokodillen (hier zijn ze dus) en nijl- ook over andere meerbewoners, buiten de gelegde eitjes op in haar bekje, laat ze be- paarden, de visarend met z’n hoge schrille vissen. Otters zijn schuwe en elegante ver- vruchten door een mannetje, en laat deze schreeuw, en op haar oevers grazen de wa- schijningen in het meer. Helaas zo schuw eitjes rustig ontwikkelen tot kleine visjes. terbok, de impala en kudu en bulldozeren dat wij ze niet een keer te zien krijgen. Een Dit allemaal in haar bekje. Als de nazaatjes olifanten struikjes omver. Talloze vissers- andere meerbewoner willen we helemaal groot genoeg zijn, zwemmen ze voorzichtig dorpjes schuiven voorbij, met wuivende niet zien, namelijk de nijlkrokodil. Meestal uit de bek van ma. Bij het minste onraad kinderen die komen aangerend: motorbo- zitten deze immer hongerige schatjes in de zwemmen ze gauw terug in het bescher- ten kennen ze nauwelijks en ‘Shenzi’ zorgt riviermondingen en zwemmen ze zelden mende bekje van ma, om als alle gevaar dan ook voor heel wat opwinding en jolijt... het meer in, maar het gebeurt. Louis heeft geweken is, terug naar buiten te zwemmen. Ja, “Malawi: the warm heart of Afrika”... al tweemaal een ontmoeting gehad met En deze duikenden mogen getuige zijn van Zeer zeker! zo’n gepantserde... dit waanzinnig mooi en lieflijk tafereeltje. Op onze vraag hoe we ons moeten gedra- Heerlijk! En we vergeten de tijd. Duikcom- Zo, interesse gewekt voor een duikje in gen onder water tijdens een ontmoeting puters beginnen venijnig te piepen, zoals het Malawimeer? Duikjes voor beginners, met zo’n prehistorisch reptiel, blijft het erg wekkers op een maandagochtend... duiken voor gevorderden,… er zijn duik- stil. Ach: rustig blijven hangen, niet glin- stekjes voor iedereen. Howard vaart je des- steren, niet bewegen en misschien toch kundig maar ook vol ambiance het ganse een paar goden aanroepen. Ach zo?! Ook meer door, Louis neemt je mee onder wa- de slakken zien we liever niet, maar he- ter, Michelle zorgt ervoor dat de tafel tel- laas zitten ze er in grote getale, namelijk kens weer rijkelijk gevuld is met de meest de Bulinus en Melanoides-soorten, die tus- waanzinnige schotels, zowel op vaste sengastheer zijn voor de bilharziose-ziekte grond als op de boot. En dan is er nog veel (schistosomiasis): ah ah, we zullen dus wat tijd voor leuke ontmoetingen, her en der extra huisdiertjes meenemen naar huis, op de oevers... Maar dat is een ander ver- ergens diep weggeborgen in ons bloedei- haal en vermits dat niet over duiken gaat, gen lichaam... komt het natuurlijk niet in een artikel voor Een vrouwelijk Malawi-cichlide muilbroeder de Hippocampus. Dus “Go and look for (Tyrannochromis maculiceps) met haar klein- tjes die juist terug in haar bek gezwommen zijn. yourself”! Foto: Louis Van Wijk. Denk er wel aan van na afloop van je avon- tuur in het Malawimeer een goed ontwor- warm hart van Afrika mingsmiddel te slikken, want het meer En zo duiken we keer op keer weer in het herbergt bilharzia (schistosomiasis, een meer (het lijkt wel een gedicht van Paul infectie met een parasitaire worm). Maar van Ostaijen). Louis neemt ons mee naar dat kan de pret niet bederven!  ook voor hem compleet onbekende duik- plekjes, die dan een naam moeten krijgen. Tekst: Kiki Vleeschouwers En zo wordt een duikstekje in het Malawi- Foto’s: Loïc van Doorn en Louis Van meer gedoopt: ‘the VvD spot’, naar onze Wijk dierenkliniek waar we veel, heel veel van ons (werkend) leven vertoeven. Neen, we zijn absoluut niet megalomaan. Hoe komt u erbij? En ja, we volgen keurig het NELOS- advies op van na een aantal dagen inten- sief duiken een rustdagje te nemen. Het rustdagje wordt een wat langere en heel avontuurlijke rustpauze. Met ‘Mufasa’ en ‘Shenzi’ varen we naar de ‘bodem van het meer’ de Shire-rivier op. Een rivier met ver- raderlijke ondiepten. Driewerf hoera voor de goede navigatiekunsten van Howard en de sonar-dieptemeters van de beide bo- Na een duik op ‘The Wreck’, hangen we aan ten! Een rivier met verraderlijke en quasi de ‘O2-bar’, om er een veiligheidstrap te ma- Moederloze jonkies van een Malawi-cichlide. ken. Foto’s: Louis Van Wijk. onzichtbare vissersnetten, gespannen van Foto: Loïc Van Doorn.

16 Hippocampus september 2008 Info

Accomodatie: Danforth Yachting Lodge, Howard & Michelle Mas- sey-Hicks, Cape Maclear, Lake Ma- lawi, [email protected] - www.danforthyachting.com

Interessant boek over de Malawi-cichli- den: Back to Nature Gids voor Malawi- cichliden, schrijver: Ad Konings, ISBN 90-806000-9-8.

Stuart Grant: als je spreekt over Ma- lawi-cichliden, spreek je meteen ook over Stuart Grant. Deze man, helaas eind 2007 overleden, heeft vele jaren van z’n leven gewijd aan het onderzoek, het determineren en het exporteren van Malawi-cichliden vanuit zijn centrum in Kambiri Point (Salima), Malawi. Zijn professionaliteit werd al gauw wereld- wijd gekend en hij exporteerde Ma- lawi-cichliden naar aquariofielen over de ganse wereld. Zijn kennis over de verschillende soorten (meer dan 800!) is legendarisch en zijn centrum was/is dan ook een geliefkoosde plek voor on- derzoekers en onderwaterfotografen. Zo ook heeft Ad Konings, bioloog en onderzoeker, vaak genoten van Stuart’s Boven: Situering van het Malawi-meer Boven: Op duikstek ‘The Aquarium’ leek het kennis en gastvrijheid, wat resulteerde Onder: ‘Zebra’ (Pseudotropheus sp.), een wel of je in een echt aquarium rondzwom. Foto: bontgekleurde Malawi-cichlide. Foto: Louis Louis Van Wijk. in fraaie boeken over de fauna in het Van Wijk. Midden: Een bontgekleurde Malawi-cichlide (La- Malawi-meer en in het bijzonder over beotropheus trewavasae). Foto: Louis Van Wijk. de Malawi-cichliden met hun unieke Onder: Chaim in een verlaten Liani-nest. Foto: Louis Van Wijk. broedzorg: de maternale muilbroeders.

Ontwormingsmiddel noodzakelijk!

Schistosomiasis (vroeger bilharzia genoemd) is een infectie met één van de vijf parasitaire wormen: Schistosoma mansoni, Schistosoma haematobium, Schistosoma japonicum, Schistosoma intercalatum en Schistosoma mekongi. Deze laatste twee zijn minder bekend. Alle vijf soorten veroorzaken vergelijkbare, maar ietwat verschillende ziektebeelden. Wanneer de ziekte onbehandeld blijft, kan de infectie onder andere de longen, lever, milt, blaas en darm aantasten. Levensgevaar bestaat niet, maar de kwaliteit van leven kan in ernstige gevallen beduidend worden aangetast. Dus medicatie om te ontwormen is noodzakelijk!

ADVERTENTIE ! #Ë 7 Ë 2 ËFË#0 ËFË.

-¾.Ë ÖßËj™Ë jÁÍˈË-jaË.j?Ë ~߬ÍˈË.?w?~? Max. 4 duikers aan boord van boot ‘BRUCE’, tevens mogelijkheid voor mini-safari. ‰™wK™j”a‰Üj±W”ˈËÝÝݱ™j”a‰Üj±W”ˈË0j±]ËååËÔåË®å¯Ë¤åÊÏÉ|ËoÈËåoˈËååËÔåË®å¯Ë¤å¤Ë¤ÏËÈÈËåÈ

Hippocampus september 2008 17 Bondsnieuws - AUDIOVISUELE COMMISSIE Een rijk en gevuld festivalprogramma 2008 De Audiovisuele Commissie van NELOS (voorheen de Commissie Foto, Film en Video) stelt bij deze graag het programma voor het NELOS Foto- en Videofestival aan je voor.

win je gewicht in chocolade! Belgische meester, Vic Verlinden. Vic, een een demonstratie op groot doek. Later (Of voor € 500,00 duikmateriaal). Ja, je hebt legende op het gebied van wrakken ontdek- volgt in de Hollywoodlounge een workshop het goed gelezen. Wat moet je doen? Eén ken en fotograferen, geeft ons een lezing van meer dan een uur. Vragen over dit on- of meerdere foto’s van een zeepaardje op- over hoe je best een wrak benadert om het derwerp kunnen daar naar voor gebracht sturen, het hoeft geen topfoto te zijn, maar te gaan fotograferen. Iedereen die Vic reeds worden… het moet wel iets hebben. Door mee te doen eerder aan het werk zag, weet dat dit een steun je ‘Project Sea horse’, een project bijzonder boeiende aangelegenheid is. nooit meer een verdronken dat wereldwijd zorgt voor de bescherming foto/film -toestel en het bestuderen van zeepaardjes. Door topfotograaf en Een uiteenzetting over het verzorgen van mee te doen aan de fotowedstrijd ontvang natuurbeschermer je foto/filmmateriaal én een demonstratie je gratis een doosje pralines van Guylian, Kurt Amsler is een vermaard internatio- van een apparaat dat het vollopen van je die je kunt afhalen op het NELOS-festival. naal topfotograaf, natuurbeschermer en foto- en videoapparatuur kan voorkomen. Het inschrijvingsgeld voor deze categorie auteur van ontelbare fotografische artikels gaat integraal naar het Project Seahorse. in diverse tijdschriften. Wereldkampioen duikreizen in the spotlight De auteur van de meest bijzondere foto van Kurt zal een tipje van de sluier oplichten In de spreekruimte van de Hollywood een zeepaardje krijgt zijn gewicht in lekkere over zijn manier van fotograferen. Hij zal lounge zal Eigen Wijze Duik Reizen ons chocolade van chocolaterie Guylian. Het bij- ons een spetterende show presenteren, zo- de laatste nieuwe duikbestemmingen toe- zondere reglement vind je op onze website wel op zaterdag als zondag. Tevens zal hij lichten. Mogelijk vind je hier de vakantie- www.onderwaterfotografie.be. de nodige aandacht vragen voor het project bestemming voor 2009, met de nodige tips ‘SOS Seaturtles’. en aanbevelingen… sepia van 20 meter lang De projecties gebeuren in een filmzaal op topfotografie van over de grens kolossale prijzentafel een doek van 20 meter breed en met de Hans Leijnse is een topper uit Nederland. Het festival heeft ook een grote onder- nieuwste videoprojector van Metropolis, Ook bij onze Noorderburen zit er topkwa- waterfoto- en videowedstrijd met vele het Antwerpse cinemacomplex, waar de liteit en daarom laten we Hans Leijnse aan mooie prijzen zoals duikreizen, camera & bioscoopfilms op het doek worden gezet het woord over zijn schitterende diareek- onderwaterbehuizing, lampen en duik- (voor ons festival een première). Zo groot sen. Hans is een veelvuldig bekroonde fo- materiaal. Meer info op onze website en scherp zagen we onze sepia’s nog nooit. tograaf die bijzonder actief is het Zeeuwse www.onderwaterfotografie.be voor het Kom genieten van de pareltjes die ingezon- landschap. Hij was één van de winnaars downloaden van de wedstrijdreglementen den zijn door de talrijke topdeelnemers én van het vorige NELOS-festival. en inschrijvingsformulieren. dit vanuit een comfortabele cinemastoel in het bioscoopcomplex Metropolis. oprichter van de digitale website modeshow Peter Verhoog is de oprichter van de digi- Je gelooft je ogen niet, maar ook voor Gouden Palm te Antibes tale website www.wetwebmagazine.nl duikmateriaal en zwemuitrusting bestaan Een vaste waarde op het film/videotoneel is en lid van het team betrokken bij het on- er modeshows! Komen kijken is de bood- Danny Van Belle. Danny is een van de meest derzoek van het bekende Aldabra project schap. bekroonde film/videomakers van België en (natuurbeheer in de Seychelen). Met zijn 30 behoort tot de absolute wereldtop. jaar ervaring heeft Peter in binnen- en bui- inkom aan halve prijs Tijdens het festival kan je Danny in levende tenland grote bekendheid verworven met Als je dit alles gelezen hebt wil je er na- lijve zien, tijdens een uiteenzetting over zijn zijn bijzondere fotografie. tuurlijk graag bij zijn én dat kan dan zelfs werk.. Als toetje kan je één van zijn vele aan halve prijs! Je moet dan wel doen wat topproducties bewonderen. diaporama in panorama hieronder vermeld staat.  De nieuwe stijl van beeldshows is diapora- wrakfotografie ma in panorama. In première, zal M-Object Top wrakfotografie wordt gebracht door een zijn nieuwste programma presenteren met Tekst: Audiovisuele Commissie NELOS

 film fotografie multimedia •bij afgifte van deze bon (geen kopie) 18 Hippocampus september 2008 •aan de ingang van het festival korting: •één bon per persoon 50 % VOOR NELOS-LEDEN film fotografie multimedia

Hippocampus september 2008 19 Reportage - BIOLOGIE Een zeldzaam dier is geen souvenir Vertrek je met vakantie? Breng geen souvenirs van bedreigde dieren en planten mee! Een juweel van ivoor, een ketting van koraal, een portefeuille uit slangenleder. Het is verleidelijk om zo’n souvenir mee te brengen naar huis. Maar wist je dat deze souvenirs gemaakt zijn van bedreigde dieren en planten? Foto: Benesj, CITES.

die een regengeluid maken - zonder ver- e Belgische douane vindt jaarlijks worden aangeboden. Er worden zelfs gunning invoeren; deze souvenirs zijn ge- talloze illegale souvenirs in de kof- haarspelden en zonnebrillen van ge- maakt van een bedreigde cactussoort. Als Dfers van toeristen, zoals juwelen maakt. je meer dan 125 gram kaviaar mee naar gemaakt van koraal, ivoren beeldjes en • Tijger- en luipaardhuiden en sjaals van België brengt, heb je hiervoor een vergun- handtassen en schoenen uit slangenleer. wol van de Tibetaanse antilope zijn ab- ning nodig. Soms stoot de douane zelfs op levende soluut verboden souvenirs. Voor een slangen, papegaaien, spinnen, vogels en sjaal uit koningswol moeten stropers bron van inkomsten kikkers. Als reizigers met een verboden drie Tibetaanse antilopen doden. Tij- Op je hoede zijn voor verboden souvenirs, souvenir in hun bagage betrapt worden, gers, jaguars en luipaarden zijn overal betekent trouwens niet dat je helemaal zijn de gevolgen niet min. In het beste ge- ter wereld bedreigd. niets meer mag kopen tijdens je vakantie. val neemt de douane de souvenirs gewoon • Versieringen en juwelen van koraal zijn De souvenirhandel is in veel landen een in beslag. Maar reizigers riskeren ook een nog een ander gegeerd souvenir. Die vind belangrijke bron van inkomsten voor de boete of zelfs gevangenisstraf. je vooral aan de kusten van Australië en plaatselijke bevolking. Koop dus gerust Er zijn echter weinig mensen die moedwil- de landen rond de Indische Oceaan en een mooi aandenken, maar ga wel even na lig het overleven van een bepaalde dier- of de Rode Zee. Erg mooi, maar de handel of het helemaal koosjer is. En bij twijfel: la- plantensoort in gevaar willen brengen. is nefast voor de riffen. Het duurt jaren ten staan! Maar jammer genoeg zijn er nog veel toe- voor ze zich weer herstellen. risten die niet beseffen dat ze soms souve- Als je tijdens je vakantie merkt dat er nirs kopen die afgeleid zijn van bedreigde gehandeld wordt in souvenirs die il- dieren en planten en dat ze zodoende legaal zijn, neem dan zeker contact schade toebrengen aan de natuur. Daarom op met de lokale politie of met Traffic organiseert de CITES-dienst (CITES is de (www.traffic.org): een gemeenschappe- conventie over de internationale handel lijk programma van het WWF en de We- in bedreigde dier- en plantensoorten) van reldunie voor Natuurbehoud dat de handel de federale overheidsdienst Volksgezond- in wilde soorten in kaart brengt. Zo help je heid, Veiligheid van de Voedselketen en dieren en planten, die het moeilijk hebben, Leefmilieu, samen met de douane en het daadwerkelijk te beschermen.  WWF de campagne ‘Een zeldzaam dier is geen souvenir’. In een informatieve folder Tekst: Jona De Leye kunnen reizigers de meest voorkomende Foto’s: Guido Sterkendries, Thierry ‘verboden’ souvenirs terugvinden. Hubin, Pol Meuleneire, Benesj, Roland Wantens verboden souvenirs van Souvenirs? Let op wat je koopt! Foto: Roland bedreigde dieren Wantens. Je kan de folder ‘Een We zetten alvast een aantal belangrijke zeldzaam dier is geen verboden souvenirs op een rijtje, die ge- beperkte hoeveelheid souvenirs souvenir’ downloaden op maakt worden van bedreigde dieren en Je mag drie doopvontschelpen en drie www.uwsouvenir.be planten. karko’s per persoon meebrengen. Deze of aanvragen via • Ivoren beeldjes, juwelen of stempels zal grote schelpen worden vaak onbewerkt [email protected] of je vooral in Azië en Afrika tegenkomen. verkocht, maar soms worden ze verwerkt bel +32 2 524 9797. Neem Het is bijna altijd verboden om ivoren tot asbakken, lampen of schelpencom- de folder mee om met voorwerpen als souvenir mee te bren- posities. Van gedroogde zeepaardjes mag een gerust hart een gen. je maximaal vier stuks per persoon mee- aandenken aan je va- • Ook van zeeschildpadden worden juwe- brengen. kantie te kopen. len gemaakt die aan toeristen te koop Je mag maximaal drie rainsticks - staven

20 Hippocampus september 2008 Als je meer dan 125 gram kaviaar wil invoeren Zonder vergunning mag je maximaal drie Drie karko’s per persoon mag je meebrengen. in België, heb je er een vergunning voor rainsticks invoeren. Foto: Guido Sterkendries. Foto: KBIN, Thierry Hubin. nodig. Foto: Pol Meuleneire.

ADVERTENTIE Van je passie je beroep maken? ken

Word operatorStartdatum: onderwaterwer 19 sept 2008 En volg opleiding bij Syntra-AB Campus Metropool

Meer info of inschrijven? Surf naar www.syntra-ab.be

Waar? Campus Metropool Lange Leemstraat 133-137 2018 Antwerpen 03 230 20 72

Hippocampus september 2008 21 Bondsnieuws - SPORTCOMMISSIE - VINZWEMMEN Vinzwemmen Omdat gebleken is dat de Sportcommissie, de werking ervan, en de gepromote sporten niet goed gekend zijn, willen wij dit verbeteren door middel van een reeks artikels, waarbij respectievelijk onder- waterhockey, vinzwemmen en vrijduiken aan de beurt komen. Als afsluiting zal er een tekst over de werking van de Sportcommissie gepubliceerd worden. Naast de uitleg over de sporten zelf en de daarbij horende reglementen, wordt er een overzicht gegeven van contactpersonen bij de clubs die deze disciplines binnen NELOS aanbieden.

oewel vinzwemmen de basis is van apneu gezwommen worden, en heel soms Vinzwemmers maken vaak gebruik van een snorkel die aan de voorkant van het gezicht het duiken en de sport dus eigenlijk wordt in het zwembad gebruik gemaakt zit in plaats van zijdelings. Hin elke duikclub wel voor een stukje van een persluchtflesje. Voor wedstrijden aan bod komt, is het echte vinzwemmen in buitenwater komt daar soms ook nog Wil jij ook vinzwemmen? minder bekend en zeker minder populair. een neopreenpak bij. Op dit ogenblik is er maar één club die Toch is het de snelste zwemdiscipline, de discipline vinzwemmen officieel aan- zwembad versus open water alhoewel de sport in België meer op re- biedt. creatieve basis beoefend wordt en er dus Hoewel buitenwedstrijden aan toeschou- zelden dagelijkse trainingen aan te pas wers weinig kunnen bieden, zijn vooral de Nautilus (Hasselt) komen. sprintafstanden in een zwembad spectacu- Stedelijk Overdekt Zwembad Hasselt lair door de grote snelheden en de daarbij woensdag 17.00 - 18.00 uur Iedereen weet dat zwemmen zorgt voor ontstane golven, die niet altijd binnen het donderdag 22.00 - 23.00 uur een schitterende algemene spierontwik- bad blijven. Zoals reeds vermeld, zijn er de zaterdag 10.30 - 12.30 uur keling met een goede ademhaling en een korte afstanden die in apneu gebeuren (25 Contactpersoon: Rik Meeuwissen goede bloedsomloop. Dit is natuurlijk ook m en 50 m), de middellange afstanden die [email protected] specifiek het geval voor vinzwemmen. met een persluchtflesje van enkele liters 0478 22 52 71 Daarbovenop komt de wisselwerking met gedaan worden (100 m, 400 m, 800 m) en www.vinzwemmen.be de natuur (weer, stroming, golven,...) bij het de afstanden die gewoon op snorkel ge- Uiteraard zijn er meer clubs waarvan de zwemmen in open water. Door het gebruik daan worden (50 m, 100 m, 200 m, 400 m, leden aan vinzwemmen doen. Promoot van vinnen is het voor iedereen mogelijk 800 m, 1.500 m). In buitenwater zijn de af- ook jouw club het vinzwemmen, meld om op basis van één of twee trainingen per standen meestal langer: dit kan gaan van dit dan aan [email protected] zodat de week toch langere afstanden af te leggen 1 km tot zelfs 20 km, en dit in rivieren en Sportcommissie het mee kan opnemen in kortere tijden. Toch is - zeker binnen ons kanalen (de zogenaamde afdalingen), me- in haar promotiemateriaal. land - het deelnemen in een vriendschap- ren of in zee. pelijke sfeer belangrijker dan winnen.

ontstaan en materieel De ontwikkeling van de vinnen is voor een groot stuk gebeurd in het voorma- lige Oostblok: mijnenleggers van de ma- rine gebruikten steeds langere en grotere zwemvinnen, en gaandeweg veranderde ook het materiaal van rubber naar fiber- glas (glazvezel). Een volgende stap - of zeggen we vinslag? - kwam er toen de twee vinnen aan elkaar werden vastgezet, en zo De start tijdens de ‘Beker van het Zilvermeer’. de monovin ontstond. Via wedstrijden tus- sen militairen groeide de sport langzaam In België zijn de toppers: de afdalingen uit naar een sport die wereldwijd beoefend van de Ourthe en de Maas, en de Noord- wordt. Ook de snorkel maakte een evolutie zeezwemtochten (North Sea Challenge) mee: vinzwemmers maken vaak gebruik met een zomer- en wintereditie.  van een snorkel die aan de voorkant van Vinzwemmers hebben langere zwemvliezen het gezicht zit in plaats van zijdelings. Voor Tekst: Jurgen Debaveye of gebruiken een monovin. korte afstanden in het zwembad kan ook in Foto’s: Ludo Dewaelhijns

22 Hippocampus september 2008 Persbericht Bonaire & Caribbean Fun Travel en Dive & Travel gaan samenwerken!

Bonaire & Caribbean Fun Travel is al sinds gebruiken voor een persoonlijk advies voor ganisaties zal het samenwerkingsverband jaar en dag een goede en gewaardeerde een reis op maat. voor alle direct betrokkenen een win-win bekende in duikerskringen. Die uitstekende situtatie opleveren: voor beide organisaties en meermalen bekroonde reputatie heeft Zowel Bonaire & Caribbean Fun Travel als omdat zij letterlijk hun grenzen kunnen het vooral te danken aan de talloze tevre- Dive and Travel zijn ambitieuze organisa- verleggen, maar zeker ook voor hun klan- den duikers die in de loop van de jaren door ties die hun klanten een goede service en ten omdat die kunnen kiezen uit een veel bemiddeling van Bonaire & Caribbean Fun een compleet aanbod willen bieden. Daar- ruimer aanbod en tegelijkertijd verzekerd Travel konden neerstrijken op de eilanden om zijn Bonaire & Caribbean Fun Travel en zijn van de optelsom wat betreft optimale van de Nederlandse Antillen en Aruba. Dive and Travel een samenwerkingsover- vakkennis en service die zo kenmerkend eenkomst aangegaan. De samenwerkings- zijn voor beide partijen!  Dive and Travel is dé gespecialiseerde overeenkomst houdt in, dat de bestem- reisorganisatie voor duikreizen over de ge- mingen van Dive and Travel opgenomen Bonaire & Caribbean Fun Travel hele wereld, zoals de Malediven, Maleisië, worden in het Bonaire & Caribbean Fun Tel.: +31 35 542 60 71 www.bonairefuntravel.nl Indonesië, Filippijnen maar ook Galapa- Travel aanbod maar ook dat Dive and Tra- www.funtravelinternational.nl gos en Mozambique. Dive and Travel is in vel het complete programma van Bonaire Dive and Travel duikerskringen zeer bekend vanwege hun & Caribbean Fun Travel gaat aanbieden. Tel.: +31 33 457 15 94 www.diveandtravel.nl kennis van de mooiste duiklocaties die zij Naar de vaste overtuiging van beide or-

Bondsnieuws - SPORTCOMMISSIE - VINZWEMMEN Ontdekkings- en perfectioneringsstage

vinzwemmen Tijdens de stage wordt je zwemstijl geopti- maliseerd.

e Waalse Commissie van het vin- uiten. te laten verlopen. zwemmen (LIFRAS) organiseert dit De stage zal begeleid worden door twee De stage staat eveneens open voor de ge- Djaar een ontdekkings-en perfecti- specialisten in het vinzwemmen, namelijk ïnteresseerde Nederlandstalige sportieve- oneringsstage vinzwemmen tijdens het Nele Remans (technisch directeur vin- lingen. Dit toont nog maar eens dat, in deze weekend van Allerheiligen. zwemmen) en Dominique André (voorzitter moeilijke Belgische politieke toestand, de vinzwemmen en eveneens beste zwemmer sport geen grenzen kent! Dankzij Nele en Het doel van deze stage is om de stijl van aller tijden). Zij zullen jullie de pracht van haar ervaringen hebben we de kans om het vinzwemmen te optimaliseren - voor hun sport laten ontdekken en de bijhoren- een perfect tweetalig sportkamp te orga- diegenen die al bekend zijn binnen deze de sensaties in het water laten voelen, en niseren. sportdiscipline - of om de wereld van het dit alles op een spelende manier! De vrou- vinzwemmen te laten ontdekken aan alle wencommissie (van LIFRAS) zal eveneens Plaats: Sportcentrum ADEPS (le Blanc jongeren die hiervoor maar enige interesse een handje komen toesteken om alles vlot Gravier), 4000 Luik.

Hippocampus september 2008 23 Bondsnieuws - SPORTCOMMISSIE - VINZWEMMEN

zondag 2/11/2008 in de late namiddag. worden gesteld door de Sportcommissie.

Wie? Wij hopen dat jullie massaal gaan rea- - Jongeren van 10 tot en met 15 jaar, die lid geren op dit fantastisch en uniek sportief zijn van NELOS of LIFRAS. concept! De ouders zullen eveneens uitge- - De eerste 12 meisjes of jongens die wor- nodigd worden om de laatste training van den ingeschreven door het bestuur van deze stage bij te wonen. hun club zullen worden geselecteerd. In- schrijven via: [email protected] of per post In afwachting wenst de sportcommissie op het volgende adres: LIFRAS asbl, Jules jullie allen nog een heel fijne zomervakan- Broerenstraat 38, 1070 Brussel. tie toe! 

Dominique André is één van de gespeciali- Kostprijs: wij vragen een minimale financi- Tekst: Dominique André, Voorzitter seerde trainers. ële bijdrage voor deze stage van € 75,00 per vinzwemmen (CNAP) Datum: vanaf vrijdagavond 31/10 tot en met zwemmer. Het materiaal zal ter beschikking Foto’s: Ivo Madder

Bondsnieuws - CMAS Algemene Vergadering CMAS General Assembly - Assemblée Générale - Asambleo General. Zo werd de Algemene Vergadering van de Wereldduikbond in de drie officiële CMAS-talen aangekondigd. De vergadering vond plaats te Hurghada op 23 en 24 mei 2008.

Het CMAS-Bestuur: Kevin O’Shaughnessy (Ierland), Manuel Martin Bueno (Spanje), Jürgen War- De Belgische delegatie: Jean Rondia, Robert necke (Duitsland), Achille Ferrero (Italië), Pierrot Dernier (België), Ana Arzhanova (Rusland), Ilias Henry, John Remue, Wim Van Doeselaer. Xiarchos (Griekenland).

at er Engels, Frans en Spaans werd gelijkheid vastgesteld. 83% van de CMAS- werd echter verkozen een werkgroep aan gesproken met massa’s verschil- kaartjes werden aangekocht door de Euro- te stellen die dit probleem nader zal be- Dlende tongvallen en accenten, be- pese federaties! België rangschikt zich daar studeren en een oplossing zal voorstellen. nadrukte de grote internationale aanwe- op de 5e plaats na grote landen als Frank- De volgende landen maken er deel van uit: zigheid op deze CMAS-vergadering. En rijk, Turkije, Italië en Duitsland. 27 landen Colombia, Tunesië, Jordanië, Zuid-Korea, niet alleen op de Algemene Vergadering van de 94 leveren zelfs geen enkel CMAS- Groot-Brittannië, Frankrijk, Duitsland, zelf; met 3000 hits per dag op de CMAS- brevet af! Daarbij komt nog dat de prijs van Oostenrijk, Spanje en België (John Remue). website was het duidelijk dat er over heel deze kaarten verhoogd zal worden. Alle werelddelen zijn vertegenwoordigd, de wereld interesse is. Dat waren de redenen die de Franse en maar zeker en in grote mate de landen die Belgische federaties, FFESSM en BEFOS, het actiefst zijn op CMAS-gebied, namelijk Secretaris-generaal Pierrot Dernier bracht hadden aangezet een statutenwijziging de Europese landen.  het financieel verslag. De inkomsten van voor te stellen. Daarbij zouden federaties CMAS komen van de lidgelden van de fe- die CMAS-brevetten afleverden en dus de deraties en van de CMAS-brevetkaarten. CMAS-kas spijsden meer zeggingskracht TEKST: WIM VAN DOESELAER Bij dit laatste werd weer de schrijnende on- verkrijgen in de Algemene Vergadering. Er FoTo’S: AlAin ToTTé

24 Hippocampus september 2008 Bondsnieuws - CMAS EUROPA Algemene Vergadering CMAS Europe CMAS Europe... van de Noordelijke IJszee tot de Middellandse Zee, van de Noord-Atlantische Oceaan tot de Noordelijke Stille Oceaan.

In Hurghada werd eveneens de jaarlijkse stel initieel besproken. Verschillende lan- Bij de medaille die Algemene Vergadering van CMAS Europe den wensten het te amenderen; dit alles door Rusland aan gehouden onder voorzitterschap van John werd verwezen naar de Algemene Verga- John overhandigd werd, hoorde ook Remue. dering van CMAS, zoals hierboven is aan- een schriftelijk gehaald. bewijs.

Het bestuur van CMAS Europe. Groepsfoto van enkele vertegenwoordigers Foto: Monique Demoustier. van Europese federaties. Foto: Wim Van Doeselaer.

Na de toetreding van Rusland, Turkije en De Russische federatie viert volgend jaar Zweden zijn er 22 Europese landen aange- haar 50-jarig jubileum. Dit werd luister sloten en bestrijkt CMAS Europe daardoor bijgezet door mooie eretekens uit te rei- bijna alle wereldzeeën. De inleiding hier- ken aan belangrijke figuren uit de CMAS- boven is dus geenszins overdreven. wereld. Zo werden Robert Henry en John TEKST: WIM VAN DOESELAER Remue onderscheiden met de Russische FoTo’S: Monique Demoustier Ook daar werd het Frans-Belgische voor- medaille.  en Wim Van Doeselaer

Bondsnieuws - COMMISSIE DUIKONDERRICHT - ERERAAD Blaam aan Instructeur Tijdens haar zitting van 9 juni 2008 heeft de Ereraad besloten om Luc Moreau, 1*Instructeur, met onmid- dellijke ingang en voor een periode van minstens 1 jaar, te schorsen als instructeur. Zijn bevoegdheden als jeugdbegeleider en jeugdduikinstructeur worden voor eenzelfde periode geschrapt. Gedurende een periode van 1 jaar wordt betrokkene onder toezicht geplaatst. Hij zal in deze periode beperkt zijn tot de bevoegdheid en verantwoordelijkheid als 4*Duiker. Rehabilitatie kan na een positieve evaluatie.

Deze beslissing werd genomen op basis van: van een situatie waarbij duidelijke sympto- NELOS-duiker, meer bepaald inbreuken men van een duikongeval zich voordeden. met betrekking tot ‘de professionaliteit van • een gedrag voor, tijdens en na de duik die de verantwoordelijken’ en ‘de gezondheid niet in overeenstemming is met deze die van • gebrekkige voorbeeldfunctie als en veiligheid’.  een 1*Instructeur mag verwacht worden. instructeur • het onvrijwillig in gevaar brengen van Tekst: RONNY MARGODT, VOORZITTER een mededuiker door gebrekkige evaluatie • inbreuken op de gedragscode van een ERERAAD DUIKONDERRICHT NELOS

Hippocampus september 2008 25 Club in de kijker - 25 jaar Orca Bree Duikschool Orca Bree viert binnenkort haar 25-jarig bestaan Onder impuls van Pierre Meyssen en zijn echtgenote werd samen met de huidige zwembaddirecteur Jan Kerkhofs (van het zwembad te Bree) de ‘Breese duikclub’ in het leven geroepen. Samen met Paul Janssen en Jos Tielens vormden zij het eerste clubbestuur.

e allereerste training vond plaats Vanaf toen is de club alleen maar gegroeid op 13 november 1982. Deze eerste met mensen uit alle lagen van de bevol- Dtrainingsavonden werden gereali- king, met evenveel mannen als vrouwen seerd door ‘ervaren’ duikers van de Has- en uit alle streken van België. Eddy Anto- seltse duikclub Aqua, destijds nog onder nissen, onze voorzitter, is vandaag de dag de leiding van Frans Decamp. Deze men- nog steeds de ruggengraat van onze club. sen werden dan ook dikwijls - eerder re- Dankzij hem is de club nooit opgesplitst en gelmatig - onthaald op marathon-après- vormen wij nog steeds een grote familie. plongée-trainingen in café Jactoos, dat Zijn ‘pater familias’-opvatting maakt van indertijd gerund werd door de schoon- onze club nog steeds een familiale club ouders van Johnny Paesen. Johnny werd waar ook de jeugdduikers een plaats vin- later een gekende onderwaterfotograaf, den, zodat het clubgebeuren met het ganse die ook op de ‘NELOS onderwater F&F- gezin kan beleefd worden. festivals’ zeer goed scoorde. Eén van de mooiste momenten in de club- Paul Janssen (rechts), één van de eerste be- stuursleden van de ‘Breese duikclub’, samen Na een paar maanden waren een paar tijd was zeker onze privéput die wij deelden met Sam Bouchet. Breeënaars klaar voor hun brevet en met ‘Atlanta Nos’, onze Overpeltse duik- slaagden dan ook voor het examen dat broeders. Wij konden in deze zandgroeve duiken voorzien naast twee clubavonden, doorging in de Hasseltse club, waar ze naar hartenlust duiken en zelfs de karpers is geen sinecure en toch al sinds jaren de toen aangesloten waren. De afstand Bree- waren blij ons te zien. Want als ze ons za- regel bij ‘Orca Bree’. Hasselt-Bree tweemaal per week werd als gen, wisten ze dat er iets lekkers te eten bezwaarlijk ervaren en de aanvraag tot viel. Maar door vernieuwde activiteit in Dankzij de strikte opvolging van het NE- oprichting van een ‘Breese duikclub’ werd de groeve werd het ons verboden om nog LOS-duikonderricht en de toepassing hier- gericht aan het NELOS-bestuur op 4 no- langer in dit putje te duiken, waardoor wij van, kunnen we in dit jubileumjaar trots vember 1983. De aanvaarding gebeurde genoodzaakt waren om uit te wijken naar verklaren dat ondanks de actieve duikacti- op 8 november 1983. Op een eerste Alge- andere locaties. Het valt dan ook te betreu- viteiten we tot onze vreugde weinig duikon- mene Ledenvergadering (toen was elke ren dat in héél Limburg nog steeds geen gevallen mochten ervaren.  clubavond nagenoeg een Algemene Le- locatie is voor ons duikers en dat de politici denvergadering!), werd er naar een naam er niets voor voelen om een beetje werk te Tekst en foto’s: Paul Janssen gezocht. Zonder argwaan werd de naam maken voor onze sport. ‘Orca’ naar voor geschoven en met alge- meenheid van stemmen aanvaard. Ver- In de loop der jaren werd het duikend kader mits er al langer een club bestond met de uitgebouwd en vandaag zijn we fier dat we naam Orca, was er op de NELOS-vergade- over een flink kader van instructeurs mo- ringen vaak onduidelijkheid of het nu ging gen beschikken, die zich onder duikschool- om de Orca’s uit Bree dan wel de Orka’s leider Geert Moors nog steeds belangeloos (met een K) uit Lokeren. Vandaar dat het inzetten voor de neofiete duikers. Zij volgen uiteindelijk ‘Orca Bree’ werd. Hier danken onze kandidaten nauwgezet op en staan we ook nog ‘onze’ 2*Instructeur Marc Vol- borg voor een goede en degelijke opleiding chiet aan, die bij Orka (Lokeren) zijn eerste met doorstromingsmogelijkheden voor Doopduik van Raf - een destijds gekend club- zwemslagen deed. iedereen. Wekelijks twee begeleide club- lid - te Kelchterhoef op 20 juni 1990.

26 Hippocampus september 2008 Bondsnieuws - COMMISSIE DUIKONDERRICHT - SUBCOMMISSIE JEUGDDUIKEN Initiatiemateriaal en spelkoffers

mdat niet alle clubs beschikken Op dit moment is de Subcommissie Jeugd- over aangepast jeugdduikmateriaal duiken bezig met het opmaken van een Obestaat de mogelijkheid om via de spelkoffer. De koffer zal net als het jeugd- worden van een aantal voorbeeldspelen/ Subcommissie Jeugdduiken op aanvraag duikmateriaal op aanvraag ontleend demolessen: lessen ter voorbereiding van dit te ontlenen. Het kan gebruikt wor- kunnen worden bij één van de twee ver- de certificaten Snorkel A en B en Duiker A den tijdens opendeurdagen, dag van de antwoordelijken en af te halen op het Dui- en B. De clubs die deze certificaten wensen sportclub, Vlaamse zwemweek, plaatse- kershuis te Mechelen. uit te reiken kunnen gratis drie gepersona- lijke sportkampen, initiaties in de club of liseerde affiches ter beschikking krijgen. school, enz. De koffer bevat allerhande basismateriaal Heb jij leuke spelletjes, oefeningen, ori- - waaronder hoepels, ringen, frisbee, op- ginele ideeën voor in de koffer? Je kan ze Op de NELOS-wiki (http://wiki.nelos.be) blaasbare banden - dat gebruikt kan wor- doorgeven door een e-mail te sturen naar vind je het aanvraagformulier. Je stuurt den bij het lesgeven. Hannelore via [email protected]. dit formulier volledig ingevuld naar één Houd ook de NELOS-wiki in de gaten voor van de twee materiaalverantwoordelijken: Aangezien het voor de lesgevers niet al- verdere info. Walter Willems en André Valkenaers. Re- tijd makkelijk is om met nieuwe, originele serveer tijdig, zodat je zeker bent dat je het spelletjes en oefeningen voor de dag te ko- nodige materiaal voorhanden hebt. men, zal de koffer in de toekomst voorzien Tekst: Hannelore Sprengers 

Jeugdduikhoekje 12 jaar en al 100 duiken Met dit artikeltje willen we graag onze papa verrassen. Wij zijn Kaj Zee (12 jaar) en Julie Zee (9 jaar) en allebei zijn we lid van duikclub Samantha te Maaseik.

Ik, Kaj, ben lid vanaf mijn achtste jaar en heb ondertussen mijn honderdste duik genoteerd in mijn logboekje. Mijn duiken heb ik gedaan in Panheel (NL), Thorn (NL), Zeeland, Plate de Taille, Estartite (Spanje) en deze zomer hoop ik in Egypte te duiken. ‘Cool’, hé? Ik hoop dat ik nog heel veel duik- plezier mag beleven.

Ik, Julie, ben nog maar een jaartje aan het duiken maar heb toch al 25 duikjes gedaan. Gedoken heb ik in Panheel, Zeeland en Spanje. Deze zomer hoop ik ook samen met papa en Kaj in Egypte te duiken. Ze zeggen dat het daar ‘vet gaaf’ is, afwachten maar.

Heel veel duikgroeten uit Maaseik.

Tekst: Kaj en Julie Foto: familie Zee

Hippocampus september 2008 27 28 Hippocampus september 2008 Retro Hippo - VERZAMELD DOOR WIM VAN DOESELAER

35 jaar geleden 25 jaar geleden 15 jaar geleden uit Hippocampe nr. 45 uit Hippocampe nr. 95 uit Hippocampus nr. 145 oktober 1973 oktober 1983 oktober 1993

Ontslag Cousteau uit CMAS IVe Noordzee Challenge Bloso-watersportdag

Ik ben afgetreden omdat ik niet langer Op de prijsuitreiking dankte hoofdorga- Wij slaagden in ons plan een grote duik- meer het voorzitterschap kan aanvaarden nisator Maurice Hinsenkamp, die als 59- tank te laten sponsoren en daardoor wer- van een organisatie die zich vooral bezig jarige zelf aan de wedstrijd bij de categorie den we publiekstrekker nr. 1 op de zeedijk te houdt met het organiseren van onderwa- veteranen had deelgenomen, de deelne- Oostende. Ons initiatief had een ongeloof- terjachtwedstrijden. (...) Gedurende twintig mers en de sponsors en nodigde iedereen lijke aantrekkingskracht op het publiek. jaar heb ik geprobeerd deze mentaliteit te uit voor de lustrumuitgave in 1984. Honderden wilden ook eens het hoofd on- veranderen maar mijn bemoeiingen zijn der water steken. vruchteloos gebleven. François Desmet PR NELOS Ik sta als een vader wiens zoon een misda- diger geworden is. Internationaal OWH-toernooi te Maastricht J.-Y. Cousteau Over twee speelvelden werd een compleet competitierooster afgewerkt in twee pou- Hulpmonitor les waarna de kruisfinales konden begin- Na de theoretische proeven werden de nen. Scheidsrechters waren er voldoende; zwembadproeven voor hulpmonitor (nu vlaaien, koffie en sappen te over. Gezellig 1*I) afgelegd in het zwembad ‘Neptunium’ geroezemoes onderling en langs de bad- te Schaarbeek. rand werden adressen uitgewisseld en af- spraken gemaakt voor volgende toernooi- De Vlaamse geslaagden: Nationale Film- en en. De Walrussen veroverden de tweede Jacques Blanpain (Gentse Dolfijnen) fotocommissie plaats na winnaar Chesnay uit Frankrijk. Gerard Dierckx (Amphora) Door het feit dat beide bondsafdelingen Jan Dautzenberg Christian Ide (GOOS) Film en Foto in de loop der voorbije jaren Jean Jans (COWOL) bewezen hebben optimaal smaen te wer- Foto-Sub Zeeland Herman Leemans (Hydra) ken met succes is besloten tot het oprich- De titel van Oosterschelde-fotograaf ging Eduard Peeters (CVD) ten van een Nationale Commissie. naar Willem Kolvoort. Ronny Margodt Richard Plovier (Neptunus) werd Oosterschelde-videograaf. Roger Puttaert (De Kreeft) Voorzitter Film: Jacques Blanpain José Vandekerckhove (M.D.K.) Voorzitter Foto: Jacques Baudoux Jozef Van Herck (Aquanauten) Nederlandstalige secretaresse: Cecile Danny Van Loo (De Kreeft) Boone Dirk Van Mullen (BCOS) Franstalige secretaresse: Jeannine Bodart Jozef Van Vaerenbergh (Neptunus) Penningmeester: Rudi Schollaert

Hippocampus september 2008 29 Reportage - REISVERHAAL

door te vliegen naar San José, de hoofd- De Cocos eilanden: stad van Costa Rica. Het was er volle mid- dernacht en meer, de check-in in het hotel was kort, want de geschikte locatie voor de Bonte avond op de terugweg diende nog de play-offs van gevonden te worden. Hotel Del Rey werd unaniem als de geschiktste site goedge- de hamerhaaien keurd. De volgende dag kondigde zich reeds snel In september 2007 kreeg ik van mijn vaste duikreisagent Steven en vroeg aan. Een korte stadsverkenning Vandevoorde (Wild Water) het aanbod om hem naar Cocos Island was zeer aangenaam en zeker de immense overdekte markt met verse voeding en ty- (Costa Rica) te vergezellen. De naam van de bestemming klonk pische snuisterijen was een bezoek waard exotisch avontuurlijk en het duikobjectief was: haaien, haaien en om helemaal in de plaatselijke sfeer te nog eens haaien. komen. Vervolgens vertrokken we met een busje om nog een rit van ongeveer 150 km te maken eerst door landbouwgebied (o.a. koffie, ananas, kamerplanten) en dan de tropische jungle naar Puntarenas aan zee.

De Costaricanen zijn een fier volk en erg trots dat bijna 30% van hun grondgebied uit beschermde natuurreservaten bestaat. Zij zijn fier dat ze geen leger hebben zodat ingevolge deze geldbesparing er ginds toch iets in de kiem bestaat van wat men hier sociale zekerheid zou noemen.

Aangekomen in Puntarenas werden we hartelijk verwelkomd door Kapitein Alberto E. Munoz, samen met zijn achtkoppige crew (stuurman, technicien, 2 koks, 2 stewards, 2 nthousiast moest ik enkel mijn vaste Het schip Okeanos Aggressor (Aggressor dinghydrivers). De Okeanos Aggressor ver- duikbuddy’s, de advocatenbroers fleet) was helemaal gecharterd voor ons trok dadelijk vermits het tij gunstig was en EKoen en Jan Van Praet, alsmede mijn en ik stond daar als kleine 2*Duiker tus- we nog 600 km dienden te varen (36 uren!) hoofdgriffier, François Huysmans, kunnen sen een bende zware jongens van 1* en vooraleer Cocos Island te bereiken. In het overhalen om die trip als onze traditionele 2*Instructeurs. Daar bovenop dan nog een totaal waren we dus 3 dagen onderweg jaarlijkse duikbestemming te nemen. He- tweevoudig wereldkampioen onderwater- voor 5 intense duikdagen om dan terug 3 laas was de geplande periode - einde april fotografie (Rudy Van Geldere). Gelukkig dagen huiswaarts te reizen… 2008 - voor hen niet mogelijk. François gaf mijn aantal duiken (400) hen terug wat was toen nog overtuigd dat hij als coach meer vertrouwen over mijn persoon en Gedurende die 36 uur konden we evenwel met zijn basketteam zeker alsdan de play- kunde. tot rust komen en het schip verkennen offs zou halen en spelen in 2de klasse. De waarbij de Stille Oceaan er compleet rim- gebroeders Van Praet gingen in die peri- pel-, wind- en eindeloos bijlag (vandaar ode liever gedwongen voor de rechtbank haar naam?) onder een blakende maar pleiten, mijmerend over hun laatste spec- verschroeiende evenaarszon. Regelmatig taculaire duikreis naar Rangiroa (zie arti- zagen we toch wat beweging in die vlakke kel van Jan in Hippocampus nr. 216). spiegel: vliegende vissen, dolfijnen (waar- Ik wou evenwel deze unieke kans niet laten onder een school van over de 100 stuks), liggen en voor ik het wist, stond ik op Schip- opspringende manta, enz. Ondertussen hol samen met nog 20 andere Belgische hadden we tijd om de technische gegevens duikers. Het betrof blijkbaar een coproduc- van het schip tot ons door te laten dringen: tie tussen Wild Water en Xplore 360° (Bart Het schip Okeanos Aggressor. gebouwd in 1972 en gerenoveerd in 2007, Coudenys). Het moet gezegd worden het was 110 feet lang (33,5 meter), 2 Deutz diesel een prachtige en professionele samenwer- Negen uur duurde de vlucht met Martinair 300 hp engines, 2 Mako air compressors, king tussen beide reisagentschappen. naar Miami om van daaruit nog 2,5 uur nitrox blending system, 12 liter alu-fles-

30 Hippocampus september 2008 sen, 2 Zodiac’s van 8 meter (Dinghy One en nuelita. Tientallen eskaders van 8 à 9 Duik 9: Manuelita: Voor de verandering ein- Dinghy Two). hamerhaaien, tapijten van ‘wittips’, mega delijk eens wat zwarttiphaaien. Op de zand- ’s Morgensvroeg arriveerden we uiteinde- gemarmerde stekelroggen, schildpadden, bodem treffen we een klein voetbalveld van lijk. Prachtig: opkomende zon, tropische grote horsmakrelen, tonijnachtigen, enz. garden eels aan. Ze zijn er met duizenden. nevel, een 8 bij 3 km klein eilandje met steile hoge en recht uit de zee oprijzende rotsen waaruit watervallen zich laten stor- ten en daar bovenop een idyllische tropi- sche jungle. Het deed mij denken aan het eiland waar Jurassic Parc werd gefilmd. Het echte Jurassic Parc zou zich op Cocos evenwel onder water bevinden…

Kapitein Alberto, die ook onze duikgids was, legde steeds vakkundig de wijze uit waarop het veiligst, relaxed en met het hoogste rendement wordt gedoken op Cocos, dit in het Engels met een zwaar Spaans accent: “Everyyyone! This is the way we dive Co- cooo Is-land!”. Zijn duikbriefingen waren zeer duidelijk en telkens met visualisatie van de duikplaats. Professioneel, nooit saai, veiligheid primordiaal waarbij je als duiker beneden toch redelijk wat vrijheid Een mega gemarmerde stekelrog. kreeg. We duiken 3 à 4 per dag, waaronder de laatste steeds een nachtduik. Hier vol- gen de vele hoogtepunten. De eerstvolgende vermeldenswaardige duik is duik vijf op Dirty Rock ‘The Final de beste duiken Frontier’ qua hamerhaaien. Met aange- Onze eerste duik, een ‘check-dive’, is op paste muziek: ‘The Imperial Guard’ (theme Chatham. Heel de ploeg samen vanuit de from Star Wars) en daartussen een een- boot erin (nadien werd dan steeds apart zame Silky! in 2 ploegen gedoken met 2 Zodiacs). Za- Een adelaarsrog. lig. Watertemperatuur: 28°. Onmiddellijk Duik 6: Pejavo Island. Vanuit de Zodiac ach- een eerste ‘wittippeke’ (wittiphaai, nvdr). terover met mijn fles recht op een hamer- Wat er ook met duizenden tussen de vele Iedereen wild enthousiast, onze eerste haai! Wie van ons twee het hardste schrok, rotsspleten zit, zijn grote langoesten.Glenn haai. We zouden er vervolgens zoveel zien dat beest of ik, weet ik niet. Mijn nieuwe Tessens brengt ons tot bij drie knaloranje dat ik ze vanaf mijn derde duik gewoonweg duikbuddy, Jean-Pierre Coppens, die zag hengelaarsvissen (frogfish). Bij het opstij- niet meer inschreef in mijn logboek. Of hoe het gebeuren en liet zijn duikbril vollopen gen naar de Zodiac komt een mega grote snel een mens verwend kan raken. Twee met lachtranen. solitaire barracuda ons gezelschap hou- adelaarsroggen kwamen ons begroeten. den. Het koraalrif zelve werd bevolkt door een Duiken 7-8: Alcyone. Het rif begint op een explosie aan tropische koraalvissen. Teveel diepte van 33 meter met daar rond ‘den Duik 12: Manta Corner. Sportieve duik; al- om op te noemen. Om kort te zijn: alle klas- Blauwe’. En wat een schouwspel. Wat ons lemaal per twee achtereen in de deining siekers waren in grote getallen aanwezig. in 2005 had aangetrokken naar de Brother als jojo’s. De manta’s waren afwezig. (On- Plots zie ik een eenzame hamerhaai recht Islands (Egypte), maar aldaar volledig der water zijn we er trouwens geen enkele op mij afkomen. Niemand van de groep verstek had laten gaan, was hier massaal tegengekomen. Boven in de zodiac werden had het eerst door. Het was een wijfje want aanwezig: de ultieme natte droom van elke er over de duur van gans ons verblijf een er waren ingevolge recente paring hele duiker: Een school van 100 à 150 hamer- 3-tal gespot). stukken uit haar rug gebeten. Rakelings haaien die sierlijk en majestueus boven Glenn Tessens en Warren Van Den Bosch passeerde ze mij. En klik zei Jan Baeckens onze hoofden zwemt. De ‘hamers’ die op waren de enige twee bevoorrechten om een met zijn fototoestel en ik stond met die ha- onze diepte zaten, hebben een lengte tus- ontmoeting te hebben met een grote Gala- merhaai op de gevoelige plaat. Dank U Jan! sen 2 à 4 meter en naderen ons tot op een pagoshaai (los over de 4 meter). Voor eeuwig en altijd sta ik bij U in het krijt. vijftal meter. Dit rif is één groot cleaning- Op posterformaat hang ik nu samen met station. Eén hamerhaai vindt de kuisploeg Duik 13: Nachtduik. Spectaculair met een haar op het Vredegerecht (boven mijn Mo- zo extatisch dat hij eventjes vlak voor onze enorme adrenalineshot. Met de zodiac 10 zambiquaans Walvishaaiendiploma). neus op zijn zij als het ware in coma valt minuten varen door een enorme moes- van genot. Het krioelt hier tevens van de sonregen, die emmers water constant naar De volgende twee duiken doen we op Ma- octopussen. beneden laat komen. De zichtbaarheid is

Hippocampus september 2008 31 Reportage - REISVERHAAL

gewoon ‘pikzwartnihil’. Op de tast je lood- amper 0,75 meter bij. Alberto had ons wel snel één van de plaatselijke vulkanen be- gordel, vinnen en vest aandoen. Dan ach- nog bijkomende strikt te volgen instructies zocht. Hotel Del Rey ontving ons met open terover het even zwarte water in. Griezelig. gegeven: ‘zilvertips’ tolereren geen indrin- armen en de laatste avond was het Bonte Je mag op dat ogenblik absoluut niet aan gers in hun gebied en kunnen opdringerig waardig. Konijntjes zou iemand zingen. In- de openingsscene van Jaws denken. Ver- en agressief reageren. Onderdanig zijn was derdaad de schattigste roze beestjes voor volgens de lamp aan en 15 meter zakken de boodschap en steeds onder hen blijven, een collectief delirium. De verdere lange tot op het rif. niet erboven. Het minuscule geluk dat wij terugreis en vele katers bespaar ik je. Onmiddellijk zijn ze er: ontelbare ‘wittips’. hadden met deze ontmoeting kan gemeten Je kan ze strelen en ze zwemmen tussen worden aan het geduld van ploeg 2, die besluit je benen door. Telkens je op een visje je enige tijd later aldaar enthousiast werd Deze duiktrip was meer dan de moeite lamp richt, vliegen ze er allemaal op en gedropt: 75 minuten ter plaatste liggen en waard en onvergetelijk. Onze verwachtin- verscheuren het kansloos, vraatzuchtig en geen enkele haai te zien kregen… gen werden geheel ingelost: een school van ontelbare hamerhaaien boven je is Soms was de bodem bezaaid met wittiphaaien. inderdaad het ‘nec plus ultra’ voor iedere duiker. Ik voel me geprivilegieerd en ver- eerd dat zoiets op mijn netvliezen mag ge- brand staan. 

Tekst: Bert Janssens Wetenschappelijke bijstand, hulp en inspiratie: Glenn Tessens en Warren Van Den Bosch Foto’s: Rudy Van Geldere

Een school van ontelbare hamerhaaien boven met krakend geluid (vandaar kraakbeen- Opvallend en eigenaardig is dat gedurende je hoofd, is een fantastische belevenis. vissen?). Ik mag er niet aan denken wat er al onze duiken met zoveel soorten haaien zou gebeuren als je die lamp dan plots op je er geen enkele gewone grijze rifhaai werd buddy zou richten. Terug boven aan boord gesignaleerd. Ook het gif liet over het al- van de zodiac verneem ik dat Warren deze gemeen verstek gaan: geen vuurkoraal, verleiding natuurlijk had uitgeprobeerd steenvissen of koraalduivels. op Glenn, die onmiddellijk een tiental wit- Onze laatste duik (16) deden we terug op tips al kronkelend en snuffelend rond zijn Dirty Rock alwaar andermaal ontelbare lichaam kreeg. Adrenalinekick ja, gebeten hamerhaaien een waardig afscheid van nee, want ze vonden hem blijkbaar niet ons kwamen nemen. Het moment en de lo- echt lekker, gelukkig maar… catie bij uitstek voor Glenn om zijn 1.700e Duik 15: Silverado. Het is een klein rif van duik te maken en achteraf te vieren met Bert Janssens oog in oog met een vrouwelijke 30 op 5 meter. Er rond niets dan zand op een drankje en een aangepaste taart door hamerhaai. Foto: Jan Baeckens. 14 meter diepte. We moeten van de kapitein de chef-kok zelf gemaakt. met tussenafstanden van 3 meter naast elkaar op het zand gaan zitten op 5 meter Amper terug aan boord vertrok het schip afstand van het rif. bij valavond onmiddellijk weer naar het Opdracht: ongeveer 25 minuten niets doen vasteland. De Imperial (een uitstekende en wachten. En jawel, de tijd was verstre- Costaricaanse pils) en de Patron (tequila) ken en de eerste zilvertiphaai (3 meter) vloeiden meer dan royaal en iedereen was verscheen boven het rif in cirkels om zich uitbundig tot en met de laatste druppel. Te- te laten kuisen. Vervolgens dook er nog gen de middag werden we gewekt met een een tweede op die bijna 4 meter groot was. rijkelijk langoestenbanket waar Cousteau Twintig minuten lang passeerden zij steeds en zijn boys zeker nog konden van leren. op een drietal meter van ons. Vlak voor ons ’s Nachts was de aankomst in Puntarenas. Voedselvoor de haaien was er in ieder geval vertrek kwam er nog een zilvertipjong van Alvorens San José te bereiken werd nog genoeg aanwezig.

32 Hippocampus september 2008 Op het gebied van bovenwater natuur hebben de Cocos eilanden ook heel wat te bie- den.

Vissen waren in grote getallen aanwezig. Foto links: Blijkbaar was Cousteau hier ook al geweest, in 1987. Foto rechts: Warren Van Den Bosch, Glenn Tessens en Bert Janssens.

ADVERTENTIE

Hippocampus september 2008 33 Bondsnieuws - INTERVIEW Aan de basis van de duiksport in de Kempen: Guy Segers ... al die vriendschap, die voldoening, die mooie tijd en dat prachtige leven ... dat is toch onbetaalbaar!

uy Segers behoort tot een generatie die net het prille begin van de duik- Gsport heeft gemist, maar die toch als één van de pioniers van het clubleven mag worden beschouwd. Na al die jaren heeft hij zowat alle rangen en categorieën van onze sport doorlopen. Zowel in het water als 3*I, als ernaast als lid van de Raad van Bestuur van de NELOS, draagt Guy nog steeds zijn steentje bij om onze sport te promoten. Hoog tijd dus om hem zelf eens aan het woord te laten.

Hippo: Guy, een klassieke vraag. Hoe be- gon het allemaal? Guy: Mijn eerste kennismaking met de duiksport was als 16-jarige snaak in 1965. Ik deed toen vakantiewerk als redder in met nog een paar duikers Amfibie Turn- wege mijn beroep als leraar Lichamelijke het zwembad van Turnhout. Regelmatig hout opgericht en werd ik daar secretaris. Vorming. Maar ik miste nog zo’n blauwe kwam daar iemand zwemmen met zo’n We trainden in het prachtige zwembad op trui met een Belgische vlag op de mouw en primitieve duikbril, snorkel en vinnen. Dat de Grote Markt, dat helaas nu staat te ver- wat sterren. In 1979 werd ik dan Federaal was toen ongewoon en wekte uiteraard kommeren. Maar de actieve leden waren Monitor (nu 2*I) om dan in 1988 de titel van mijn nieuwsgierigheid, want waar kon je niet opgezet met het beleid van sommige Nationaal Monitor (nu 3*I) te behalen. Tus- nu bij ons gaan duiken? We geraakten in bestuursleden. In 1976 stichtten we daar- sendoor trainde ik de brandweerduikers gesprek en de man vertelde mij dat hij in om Yellow Diving Geel. Ik was toen nog van Turnhout. De logische vraag kwam om het atoomcentrum van Mol werkte. Daar Hoger Brevet (nu 4*D). Bij die club werd ik lid te worden van de brandweer, wat ik ge- had men zelfs een duikclub, Nuclea. Na voorzitter en ben ik 18 jaar duikschoollei- daan heb. Ik ben het nog altijd ... enig aandringen mocht ik daar mee gaan der geweest. oefenen, iets wat ik jarenlang gedaan heb. Hippo: Je bent dus ook in het legendari- Spijtig genoeg was het onmogelijk om lid Hippo: Waarom ben je instructeur gewor- sche Bendor geweest? te worden van Nuclea. Daarvoor moest je den? Guy: Natuurlijk. Iedereen die instructeur werken in dat atoomcentrum. In 1968 lukte Guy: Om heel eerlijk te zijn, misschien in de wilde worden moest langs Bendor passe- het mij dan toch om lid te worden van de eerste plaats voor de eer, om een volgend ren. Toen ik met Allerheiligen 1979 naar club na bemiddeling van de brandweer. brevet te behalen, dus eigenlijk voor mezelf. Bendor vertrok voor de zogenoemde pre- Stel je voor dat ik mijn theoretisch examen Maar natuurlijk waren er de praktische re- stage (nu 2*Stage), was ik helemaal niet voor het Lager Brevet (toen het eerste bre- denen. Om als duikschool te worden erkend voorbereid. Ik wist amper waar Bendor lag vet, nu gelijkwaardig aan 2*D) afgelegd moest mijn pas opgerichte club beschikken en reed maar mee met een paar juryleden, heb in een café op de markt van Turnhout over een Clubmonitor (nu 1*I). Dus was er die de weg kenden. Blijkbaar had ik daar én in het Frans. Het was Lambert Sequaris de morele druk vanuit de club. Die titel be- allemaal geen probleem mee, want we de- die mij toen ondervroeg. Het begin van een haalde ik in het zwembad Neptunium van den daar zes duiken en ik behaalde die be- lange vriendschap. Wat later behaalde ik Schaarbeek, zodat Yellow Diving in 1977 geerde titel. In 1988 ging ik dan terug naar er ook mijn Middelbaar Brevet (nu 3*D). Op officieel erkend werd als duikschool. En zo dé stage (nu 3*Stage) die toen nog natio- verzoek van Nuclea heb ik in 1971 samen rolde ik van het een in het ander, ook van- naal georganiseerd was en volledig op een

34 Hippocampus september 2008 boot, de ‘Croisière’, plaatsvond. Er waren Hippo: Je kwam dan ook in het Bestuur drie Franstalige kandidaten en Ronny De van de Commissie Duikonderricht. Meersman en mezelf. We deden de eilan- Guy: In opvolging van Georges Dib kwam den van Marseille, zoals het wondermooie ik in 1990 in het Bestuur van het Duikon- ‘Le Grand Congloué’, en de ‘Calanques van derricht als verantwoordelijke voor de Cassis’ aan. Wanneer ik daar nu nog in de brevetten. Dat bleef ik tot 2005 toen Erik buurt kom krijg ik nog steeds kippenvel. Sels mij opvolgde. Ik maakte er een punt Daar heb ik het mogen kunnen. van om naar alle pedagogische examens en proeven te gaan, die voor het niveau 1*I Hippo: En dan heb je die 3 sterren en word georganiseerd werden. Heel België heb ik je zelf jurylid. doorkruist met veel leuke herinneringen Guy: Niet het eerste jaar, want toen mocht en veel dankbaarheid van de mensen. je het eerste jaar niet in de jury zetelen. daarheen. Prachtig waren ook de Brothers Maar die eerste keer als jurylid in Bendor Hippo: Hoe kwam je dan in het NELOS- eilanden in de Rode Zee met enorm veel herinner ik me nog zeer goed. Ik werd ge- Bestuur? vis. Maar om heel eerlijk te zijn duik ik het koppeld aan een oude rot in het vak, name- Guy: Op een bepaald ogenblik probeerde liefst in de Atlantische Oceaan, in Bretagne lijk François Blom. Je zit als nieuwbakken men van elke regio een vertegenwoordiger of Ierland bijvoorbeeld, waar toch wat meer jurylid met veel vragen. De tweede keer in het NELOS-Bestuur te verkrijgen. Vermits avontuur inzit. En ik verkies ook het duiken was ik veel beter voorbereid. Bendor, dat ik voorzitter was van LIMOS stelde ik mij in de Middellandse Zee, in het Zuiden van zijn voor mij heel veel mooie herinnerin- kandidaat en werd prompt verkozen. LIMOS Frankrijk, boven de Rode Zee of andere tro- gen en prachtige tijden. Als markant punt heette oorspronkelijk LIMFOS en werd in pische zeeën. blijft me die tweede grote storm bij, toen er 1972 gesticht door Amfibie, Nuclea, COWOL heel veel vernield werd op het eiland door en Koraalduikers. Dat is dan uitgegroeid tot Hippo: Samen met Inge schreef je in Hip- de meterhoge golven. Mijn eerbied voor de wat het vandaag is: LIMOS. Oorspronke- pocampus een reeks artikelen over trai- ningschema’s. Dat artikel kreeg nogal wat bijval, ook van mensen die niet dui- ken. Kan je er iets meer over vertellen? Guy: We zochten naar een gemoderniseer- de en aangepaste versie van verantwoorde fysieke training, die elke duiker zonder veel problemen voor zichzelf kan gebruiken. Ook in de vroegere APBO-cursus werd de nadruk gelegd op verantwoorde didacti- sche principes. Bijvoorbeeld de volledige duiktheorie geven in een tijdbestek van 2 uur kan niet. Toch zijn er mensen die dat probeerden. Zo gruw ik ook van instruc- teurs die elke training starten met de eerste proef die noodzakelijk is om een bepaald brevet af te leggen, en de training eindigen met de laatste proef. En zo week aan week! Kandidaten haken daar op af. Er moet va- riatie zijn in een training anders blijven de mensen weg. Instructeurs moeten zich degelijk voorbereiden op hun les en de tijd krachten van de natuur werden er maar lijk deden we vooral duikuitstappen. Later nemen voor hun kandidaten. groter op. kwam daar proevenweekends en kadervor- ming bij. De regionale samenwerking ver- Hippo: Wat zijn de sterke punten van de Hippo: Met welke vragen zat je dan? loopt trouwens nog steeds uitstekend. NELOS? Guy: Ik wou het spel vooral eerlijk spelen. Guy: Wij zijn een organisatie die steunt op Elke kandidaat, of je die nu goed kende of Hippo: Wat zijn je favoriete duikstekken? vrijwilligers en waar met hart en ziel wordt niet, moet een eerlijke kans krijgen. Ga je Guy: We startten in het Zilvermeer, logisch nagedacht over het duiken en hoe we zo fysiek niet te ver voor jezelf en de kandi- als je uit de streek afkomstig bent. Verder up-to-date kunnen blijven. Daardoor ver- daat? Ben je niet aan het overdrijven? Is het was er de Oosterschelde, waar we vooral andert er ook voortdurend heel veel. De nog wel realistisch? Deed je de evaluatie op Schouwen-Duiveland doken. Begin ja- Liga is één grote familie. Iedereen kent ie- wel goed? Waar trek je de grens? Iemand ren ‘80 kwam daar dan de Noordzee bij, dereen. met één puntje ‘buizen’ kan namelijk voor al is het wispelturige weer daar soms een Duiken is een sport die een bepaalde fysiek mij niet. Mijn ervaring uit het onderwijs spelbreker. In 1979 werkte ik als duikin- en theoretische kennis vergt. Elke duiker speelde daar natuurlijk een rol in. structeur te Saint-Raphaël en trokken we zou tijdens zijn duikcarrière toch in staat

Hippocampus september 2008 35 moeten zijn om ooit zonder problemen een duik op 40 m te kunnen maken. Dit gezien onze specifieke wateren. Persbericht Het zwakke punt is dat wij nog te weinig professioneel zijn. Daarvoor ontbreekt het ons aan de nodige armslag en financies. Wij hebben nu eenmaal geen goedbetaalde uitgebreide staf specialisten op gebied van 1e Hugycup communicatie en publiciteit bijv. die achter ons staan en dag en nacht bezig zijn. NELOS is te weinig commercieel ingesteld. In 2009 gebeurt het! De allereerste in Lembeh Strait (Noord-Sulawesië, onderwaterfoto- en videocompetitie Indonesië) van 12 juli tot 9 september Hippo: Hoe zie je de toekomst? georganiseerd door Hugyfot onderwa- 2008, zijn diverse prachtige prijzen te Guy: Ik blijf geloven in de nu Koninklijke terbehuizingen, Green Force onderwa- winnen. BEFOS en hoop dat LIFRAS en NELOS ver- terbelichting en Danny Van Belle Co. der met elkaar blijven samenwerken in Ltd. Marine Wildlife Videography. De Meer info over de uitgebreide prijzenpot goede verstandhouding, zoals ze nu bezig Hugycup is geboren. en de deelname vind je op zijn. www.hugycup.com. Voor mijzelf is het belangrijk om eerlijk over Tijdens deze internationale onderwa- te komen naar de mensen en na te denken terfoto- en videowedstrijd, die doorgaat Tekst: Danny Van Belle over elke beslissing en erover discussiëren. In een bestuur moet een goede groeps- geest zijn en die is er. Het is onze plicht om iets verder te denken dan de modale duiker, om NELOS te profileren in Vlaanderen. Wij moeten onze beslissingen immers niet en- kel nemen in de functie van morgen maar Persbericht ook van overmorgen! We hebben een CDC opgericht maar dat werkt niet optimaal. NELOS zou zich meer Duiken in de haven moeten profileren in bestaande duikcentra zoals het Zilvermeer, de Blaarmeersen, enz. Iedere duiker, maar ook elke toeval- Anna Jacoba lige voorbijganger die interesse heeft in onze sport, zou daar de nodige informatie Polder moeten kunnen vinden waar hij kan star- ten met een opleiding. Dat zou veel leden Duiken in de voormalige veerhaven bij plaat loopt ten zuiden van de steiger kunnen opleveren. NELOS moet zijn waar Anna Jacoba Polder is niet toegestaan. kan je dan nog een ondiep duikje wagen, er gedoken wordt! Het kan geen kwaad om De haven viel in het verleden onder de want je zit al snel in de vaargeul en dat wat publiciteit te maken voor onze uitste- provinciale duikverordening Zeeland en is dan opnieuw... verboden. In feite een kend werkende federatie! valt nu onder het Binnenvaart Politie absurde situatie want de beroepsvaart Reglement (BPR). Onlangs is een aan- vaart veel dichter bij de overkant dan bij Hippo: Wat bracht het duiken je op? tal sportduikers bekeurd omdat zij in de deze haven. Guy: Geen geld! Als ik alle energie die ik haven en vanaf de koppen van de haven Omdat de haven niet meer als dusdanig in de duiksport en opleiding gestoken heb, in de vaargeul doken. Als er gedoken wordt gebruikt, zal de NOB (Nederland- anders had besteed dan zat ik waarschijn- wordt tussen de twee havendammen of se Onderwatersport Bond) binnenkort lijk niet hier. Trouwens via het duiken kreeg in de nabij gelegen vaargeul is er kans met alle belanghebbenden een proce- ik terug contact met een ver familielid, op een boete van € 90,00. dure starten waarbij mogelijk het dui- namelijk Philomène Segers, die gehuwd is ken in de voormalige veerhaven legaal met de legendarische Georges Join, jaren- Als je vanop de Zuidelijke pier in het wordt. lang penningmeester van BEFOS. water gaat zit je in het vaarwater = dui- Maar zeg nu zelf: al die vriendschap, die ken verboden. In de haven - die al lang Meer info en een link naar de kaart van voldoening, die mooie tijd en dat prachtige geen haven meer is - liggen de vlotten de duikplaats: http://wiki.nelos.be/ leven ... dat is toch onbetaalbaar!  en steigers van de mosselhangcul- index.php/Nieuwsberichten  tuur (= duiken verboden), niet omdat de Tekst: Luc Beets en Wim Van Doeselaer mosselboer er ligt maar omdat dit nog Tekst: Desmond Van Santen Foto’s: Luc Beets en archief Guy Segers steeds aanzien wordt als een haven. & Luc Beets Enkel wanneer je een heel eind over de Foto: Luc Beets

36 Hippocampus september 2008 Bondsnieuws - COMMISSIE DUIKERS MET EEN HANDICAP Wet Wheels Intro Week 15 tot en met 23/11/2008 Dit najaar vindt voor de tweede maal de Wet Wheels Intro Week plaats. De Commissie Duikers met een Handicap wenst zoveel mogelijk personen met een fy- sieke, auditieve en visuele han- dicap te bereiken en hen kennis te laten maken met onze sport.

an maandag 15 tot en met zondag 25 november 2007 vinden er in alle Wet VWheels Opleidingscentra in Vlaan- deren op de dag van de normale training van de clubs, initiaties plaats. Personen met een handicap kunnen een kijkje komen nemen in één van de centra en ondertussen zelf eens voelen hoe het is om in een zalige stilte onder water, vrij te kunnen bewegen. Voel je eventjes als een vis in het water, laat je wegglijden in de mooie en stille wereld onder water. Ongestoord kan je genieten van alles rondom je heen zonder een woord Ook jij kan duiken! te hoeven zeggen. Zalig, niet?

Deze week is niet alleen bedoeld voor per- Vlaams-Brabant sonen met een handicap. Neen, ook men- Diestse Sportduikers Meer informatie kan je ook verkrijgen via sen die interesse hebben om begeleider of Dinsdag: 20.30 u - 22.30 u de P.R. van de Commissie Duikers met een zelfs gespecialiseerd begeleider van dui- Zwembad De Warande te Diest Handicap, [email protected], via kers met een handicap te worden, kunnen het NELOS-secretariaat, evenementen@ Duklo Wet Wheels hier hun gading vinden. Zo kan je in elke nelos.be en via www.nelos.be. Donderdag: 18.30 u - 20.00 u club kennismaken met begeleiders, hun Tot dan!  manier van lesgeven, wat je moet doen om Zwembad te Wilsele Putkapel begeleider te worden en nog zoveel meer. Nemo’s Wet Wheels Tekst: Hannelore Sprengers Maandag: 12.00 u - 13.30 u Foto: Michel Rozak en Frank Ennekens Kom eens langs in één van de Wet Wheels en dinsdag: 21.00 u - 22.00 u Opleidingscentra en je krijgt onmiddellijk Zwembad Triton te Evere Oost-Vlaanderen alle nodige informatie mee naar huis. Atlantic Diving Club Mistral Maandag: 20.30 u - 21.30 u Donderdag: 20.30 u - 21.30 u Wet Wheels opleidingscentra (onpare weken) Zwembad De Warande te Diest Revalidatiecentrum K7 van het UZ Antwerpen te Gent Antwerp Wet Wheels Limburg Dinsdag: 20.30 u - 21.30 u Gobius West-Vlaanderen Woesdag: 20.35 u - 22.15 u Zwembad plantin Moretuslei te Wevos Wet Wheels Borgerhout Zwembad ‘t Cupke te Beringen Woensdag: 21.00 u - 22.00 u Handi Divers Wet Wheels Koraalduikers (even weken) Donderdag: 20.00 u - 22.00 u Woensdag: 21.00 u - 22.00 u Revalidatiecentrum K7 van het UZ Zwembad SILBO 2/7 te Kiel Stedelijk sportcentrum te Genk te Gent

Hippocampus september 2008 37 Reportage - INTERVIEW Bezoek aan het ‘Disaster Victim Identification’ (DVI) Team Het DVI-team bestaat uit een zestigtal politiemensen verspreid over diverse diensten van de Federale Politie en elf vaste leden die de kerntaken vanuit Brussel uitvoeren. Binnen deze kern is Ronny Olemans, 4*Duiker bij Armada “To speak for the dead, Tienen, de enige forensische duiker. Zowaar een zeldzaam exemplaar dus. to protect the living”

aar wat is in godsnaam een foren- zo goed dat ik al snel aansloot bij die club. aan hun families. sische duiker? Hippo ging het voor In die periode was ‘de Pa’ (André Joseph) Onder leiding van commissaris Joan De Mu uitzoeken. samen met wat vrijwilligers bezig met het Winne bouwde het DVI-team een stevige In de voormalige legerkazerne te Etterbeek uitdiepen van de put van Opprebais. Van reputatie op. De Switelbrand in Antwerpen, worden we verwelkomd door Ronny die ons hem heb ik heel veel geleerd en in feite het neerstorten van het Traomvliegtuig in staat op te wachten aan de ‘corps de garde’. is het een beetje zijn verdienste dat ik nu Boekarest, de gasexplosie in Gellingen of Hij leidt ons naar het hoofdkwartier van duiker ben bij het DVI-team. Rijkswachters de identificatie van de tsunamislachtoffers het DVI-team. verhuisden vroeger vrij regelmatig waar- in Indonesië, … telkens was het DVI-team door ik noodgedwongen een paar keer een erbij. andere club moest opzoeken. Na een aan- Tien jaar na de oprichting werd de opdracht tal omzwervingen ben ik sinds 2003 lid van van het team uitgebreid met necrosearch: Armada Tienen. de opsporing van verdwenen en vermoorde In 1987 was ik rijkswachter in opleiding. mensen. De speurtocht naar de slachtof- Van forensisch duiken was bij de politie fers van Marc Dutroux en Michel Fourniret, toen nog helemaal geen sprake. Toevallig, de verdwenen Luikse meisjes Stacy en Na- tijdens een huiszoeking, moest er een vij- thalie, de zoektocht naar Annick Van Uyt- vertje worden doorzocht. Ik heb dan maar sel zijn er de voorbeelden van. het initiatief genomen en ben met mijn eigen materiaal en persoonlijke inzet aan die taak begonnen. Zo is het wellicht ge- start. Een andere rijkswachter, Dirk Maes, lid van Armada, is in feite mijn voorganger bij de DVI-ploeg. Dirk liet mij kennis ma- ken met DVI waardoor ik aanvoelde dat er vraag was naar een forensisch duiker. Ronny Olemans, een forensische duiker. Ik heb dan gepostuleerd en werd bij het DVI-team aangeworven. Al gauw heb ik Hippo: Vanwaar al die Engelse benamin- dan met vrucht module II van de opleiding Het bewijsmateriaal, een vuurwapen, werd bovengehaald. gen en slogans? tot brandweerduiker gevolgd aan het PIBA Ronny Olemans: DVI werkt nu eenmaal (Provinciaal Instituut voor Brandweer en Hippo: Onlangs hebben wij in Hippo nog internationaal samen met Interpol, waar Ambulanciersopleiding). Deze opleidings- een artikel gepubliceerd over de ferry- de afgesproken voertaal het Engels is. Dit keuze werd gemaakt omdat de inhoud van ramp te Zeebrugge. vergemakkelijkt de wereldwijde uitwisse- het opleidingspakket strookte met de no- Ronny Olemans: De ramp met dat schip, ling van informatie over mogelijke slacht- den van onze dienst: het duiken met vol- de apocalyptische toestanden, de chaos die offers van een ramp. gelaatsmaskers, droogpak, communicatie, daar heerste, werd de vuurdoop voor het zoektechnieken, het bergen van lichamen pas opgerichte DVI. Dat was vóór mijn tijd Hippo: Hoe ben je aan het duiken geko- en het takelen van gezonken voertuigen. maar ik weet dat mijn toenmalige collega’s men? daar weken, maanden bezig zijn geweest Ronny Olemans: Als jonge kerel maakte Hippo: Wat is dat DVI nu eigenlijk? met het identificeren van de slachtoffers. ik in 1989 kennis met de duiksport. Een Ronny Olemans: DVI staat voor Disaster Ze hebben daar in moeilijke omstandighe- lokale krant publiceerde een artikel over Victim Identification. Het team werd opge- den gewerkt, maar er werden veel goede de Vlaamse Sportweek. Van in mijn jeugd richt in 1987, twee maanden vóór de ramp lessen uit getrokken. De zoektocht naar en was ik al gefascineerd door de avonturen met de ‘Herald of Free Enterprise’ - die voor de identificatie van slachtoffers van ram- en de films van J.-Y. Cousteau. Dank zij die Zeebrugge kapseisde. Door deze ramp kon pen, ongevallen en misdrijven is daarna Vlaamse Sportweek kreeg ik de kans om het DVI meteen in praktijk brengen waar- niet meer gestopt. een doopduikje te maken in het zwembad voor het initieel was opgericht: het identifi- De voorlopers van het DVI-team waren de bij de Tienense duikclub DDT. Dat beviel me ceren van de slachtoffers en ze teruggeven ‘Home en Away teams’ die in 1980 binnen

38 Hippocampus september 2008 de rijkswacht waren opgericht naar aanlei- ding van de ramp in het Spaanse Los Al- faques, een camping aan de Costa Dorada, waar in 1978 minstens 160 mensen het leven verloren toen een tankwagen met vloeibaar propaan van zijn weg afweek en ontplofte. Onder al de slachtoffers waren ook 21 Belgen. Naar aanleiding hiervan heeft Interpol het initiatief genomen en een werkgroep opgericht om de identifi- catie van slachtoffers internationaal te stroomlijnen. In België kreeg Joan De Win- ne in 1986 de opdracht om een volwaardig DVI-team op te richten. Het team bestond uit een honderdtal vrijwilligers binnen de Rijkswacht die dag en nacht klaar stonden Duiken in het kanaal. om te helpen bij grote rampen in het bui- In het begin kwamen wij enkel tussen bij dood) gegevens. Die gegevens worden sys- tenland waar Belgen bij betrokken waren. rampen, maar later werden wij ook ingezet tematisch genoteerd op speciale lijsten. De Belgische autoriteiten verwachtten zich bij zware ongevallen. Wanneer wij tijdens Die lijsten zijn internationaal gestandaar- dus in de eerste plaats aan rampen in het een opgraving een lichaam bergen, gebeurt diseerd door middel van codenummers. buitenland en niet aan een gekapseisde dat op een archeologisch forensische wijze Dank zij die codes is er geen vertaling nodig. boot in Zeebrugge. om zo weinig mogelijk sporen uit te wissen. Alle informatie wordt opgeslagen in een Zo willen we tot de identificatie van het li- computer en kan dan worden geraad- Hippo: Wie maakt deel uit van het DVI- chaam komen. Daarom is het van belang pleegd door iedereen die toegang heeft tot team? dat ons team bestaat uit mensen met aller- het systeem. Ronny Olemans: De kerngroep bestaat uit lei specialisaties en dat we kunnen rekenen Om een slachtoffer te identificeren zijn de ‘gewone’ politiemensen. Niet noodzakelijk op de beoefenaars van de wetenschap. ante mortem (= voor de dood) gegevens van wetenschappers maar wel mensen met Kijk, (toont een foto met een enorme berg essentieel belang, bijv. littekens, tatoeages, een wetenschappelijke interesse en vor- zand) uit zo’n hoop zand haalden wij na gebit, enz. Dan vergelijken we de ante en ming. Voortdurend volgen zij cursussen zorgvuldig zeven één tand die ons op het post mortem gegevens. Als die identiek zijn en stages om zich op de hoogte te houden juiste spoor bracht. hebben we een positieve identificatie. Jul- van de laatste bevindingen. Aldus kan het Na al die jaren hebben we heel wat erva- lie weten hoe belangrijk dit kan zijn voor de DVI-team specialisaties aanbieden op het ring opgedaan en is het DVI internationaal verwerking van het trauma bij familieleden. domein van onder andere archeologie, inzetbaar. DVI kan als eenheid ingezet wor- Een identificatie is ook noodzakelijk om bij- plantkunde, antropologie, speleologie en den in het kader van een B-FAST operatie. voorbeeld de erfenis te kunnen afhandelen forensisch duiken. of om de mogelijkheid te geven aan de over- Naargelang het geval kunnen wij ons team Hippo: Hoe gaan jullie praktisch te gebleven partner om te hertrouwen. aanvullen met andere specialisten, al dan werk? niet wetenschappers in het domein van Ronny Olemans: Om een slachtoffer van Hippo: Dan werd je dus forensisch duiker bijv. de antropologie, odontologie, enz. Wij een ramp te identificeren verzamelen we bij het DVI-team? zijn een steundienst voor gans de politie. op de lichamen alle post mortem (= na de Ronny Olemans: In het begin gebruikte ik mijn eigen materieel. Dat was echter niet langer doenbaar omdat het water waarin ik me moest begeven niet altijd zo zuiver is. We kregen een klein budget waardoor ik mij een droogpak en een volgelaats- masker kon aanschaffen evenals speciale handschoenen zodat ik nooit in contact kan komen met het mogelijk besmet water. Meestal duik ik in kanalen, rivieren en vij- vers. De zee is niet onmiddellijk ons terrein. In de meeste gevallen gaat het dus om ondiepe duiken zodat decompressie geen probleem vormt. Wij werken niet alleen veel samen met de lokale brandweer en de civiele bescherming maar ook met dijk- en sluiswachters. Die kennen het beste hun

Een auto wordt horizontaal uit de vaart gehaald, om zoveel mogelijk bewijsmateriaal te recupe- ‘thuiswateren’ en de samenwerking ver- reren. loopt altijd zeer goed.

Hippocampus september 2008 39 Als u zorgt voor het verbeteren van uw persoonlijk record...

...dan zorgt arena voor de rest. Sinds jaar en dag is arena vooraanstaand verzekeringspartner van talloze sportfederaties. Zo kan u gerust zijn dat u zelfs bij het beoefenen van uw favoriete sport kan rekenen op de steun van een deskundig team op die momenten dat het minder goed gaat.

Voor meer inlichtingen en advies surf naar www.arena-nv.be.

UW DUIKSPORTZAAK MET EEN PRIMA SERVICE Speciale aanbieding !!! geldig volgens beschikbaarheid - Alle kwaliteitsmerken van 17 maart tot 25 april 2008 - Vulstation 300 bar - Eigen hersteldienst - Verhuur duikmateriaal 6 dagen - 6 nachten in vol pension, 10 duiken en vullen in het duikcentrum inbegrepen. TE HUUR Korting van 210 € voor een groep van minimum 10 duikers en korting van 457 € voor een groep van minimum 15 duikers. DEMONSTRATIE DUIKTANK De week start op zondagavond met diner tot zaterdag met ontbijt, in een 2** hotel op 2 minuten wandelafstand van het CIP. Duiken in het Nationaal Park van Port-Cros en de bekende my- - op wielen thische wrakken van de Côte d’Azur. - L3m x B2m x H2m • Prijs zonder logement: 240 e voor 10 duiken. - met 5 vensters 80x100 cm • Duikcentrum op 5 meter van de boten. - geleverd met fi lter en • NITROX-vulling. verwarmingssysteem • Bergplaats voor duikmaterieel en douche. • Prachtige duikplaatsen met baraccudas, tandbaarzen, murenes, congers en steeds frequentere ontmoetingen met zeeduivels, manta’s en dolfi jnen (een 20-tal duikplaat- sen waaronder La Gabinière, Pointe du Vaisseau en Pointe de Montremian). Niet te vergeten ook de wrakken van de Donator, Grec, Rubis en Togo (in totaal een 15-tal wrakken). PAUL DE WEERDT Welleweg 72 - 9320 Erembodegem CIP LAVANDOU Tel: 0475/73 25 74 SUR LE PORT - 83980 LE LAVANDOU www.aqualand.be - [email protected] Tél: +33-4-94-71-54-57 Fax: +33-4-94-15-13-09 Open: di-wo-do-vr: 18-21 u & za: 10-12 u en 13-18 u www.cip-lavandou.fr [email protected]

40 Hippocampus september 2008 Reportage - INTERVIEW

verdrinking. Indien iemand met lang haar voor niets dat we permanent gevolgd wor- zijn eigen haar in de mond heeft ingeademd den door de psychologen van het stress- is dit een aanwijzing dat het slachtoffer nog team van de federale politie. Dat is ook de leefde toen het in het water terechtkwam. reden waarom wij het ante en post mortem Verder is het zeer belangrijk dat alle sporen onderzoek gescheiden houden. Je geraakt zo goed mogelijk worden gepreserveerd en snel emotioneel betrokken met het leed dat alles nauwkeurig wordt vastgelegd in van de familie. Vergeet niet dat onze dienst een proces-verbaal. Iedereen weet dat er bestaat uit vrijwilligers. Niemand zal ooit al personen werden vrijgesproken omdat gedwongen worden om dit werk te doen, er procedurefouten werden gemaakt. Stel ook niet bij de brandweer en de civiele be- De forensische duikwagen met Ronny Ole- mans, Wim Van Doeselaer en Joan De Winne. je voor dat iemand zoals Dutroux zou wor- scherming. Iedere kandidaat wordt eerst den vrijgesproken omdat iemand van onze zeer grondig gescreend vooraleer te wor- dienst een procedurefoutje heeft gemaakt! den toegelaten. Iemand die zich te emotio-

Hippo: Het vinden van verdronken perso- nen is ook niet gemakkelijk. Ronny Olemans: Niet altijd. Tenzij het vastzit komt een verdronkene bijna altijd bovendrijven door de ophoping van gassen in de buikholte tijdens het ontbindingspro- ces. Later verdwijnen die gassen en zinkt het lichaam definitief naar de bodem. On- danks de stroming in kanalen gebeurt het Ronny toont zijn volgelaatsmasker. Afdalen in een put… heel vaak dat we het lichaam op de plaats terugvinden waar het in het water beland- neel verbindt met een zaak kan dit werk niet Hippo: Maar wat doet nu een forensisch de. Het is dus fout om te denken dat het aan. Zelf aanzie ik elke zaak als een dossier duiker? lichaam van een drenkeling steeds wordt dat ik, nadat de taak met goed gevolg werd Ronny Olemans: Wanneer de plaats van meegevoerd door de stroming. volbracht, afsluit en achter mij laat. een delict wordt betreden, moet er steeds iemand met een gerechtelijke bevoegd- Hippo: Is de zichtbaarheid wel altijd vol- Hippo: Het politiewerk is dus meer en heid aanwezig zijn. Ik heb de nodige kennis doende? meer wetenschappelijk geworden? van zaken met het verzamelen van sporen Ronny Olemans: De zichtbaarheid onder Ronny Olemans: Zeker. Denken we maar onder water. Maar eerst geeft ik richtlijnen water is nooit nul. Dat wil ik absoluut niet aan het DNA-onderzoek. Toch is het een voor het vinden en bergen van een auto bij- horen! Altijd kan je iets zien, als je maar misverstand te denken dat DNA in alle ge- voorbeeld. genoeg moeite doet. Soms moet ik op zoek vallen de oplossing biedt. Identificatie ge- Uit ervaring leer je veel. Door de wind kan naar wapens die ergens in een kanaal beurt in 80% van de gevallen door odonto- een auto stroomopwaarts wegdrijven en of vijver werden weggesmeten. Hiermee logisch (via het gebit) onderzoek en slechts dan pas zinken. Als forensisch duiker be- waarschuw ik elke sportduiker die ooit een maximaal 15% van alle zaken worden op- paal ik de zoekperimeter en coördineer de vuurwapen zou vinden. Blijf daar van af! gelost met DNA-onderzoek dat trouwens zoekactie met de brandweer en de civiele Zelfs na meer dan 25 jaar in het water te zeer tijdrovend en duur is. Ons werk is in- bescherming. hebben gelegen kan zo’n wapen afgaan. terdisciplinair teamwerk met één enkel ge- Het forensisch bergen is mijn verantwoor- Het grootste gevaar loop je wanneer je bij meenschappelijk doel: vind de slachtoffers, delijkheid. Wanneer het om een wagen het bovenkomen dat wapen aanreikt aan vrijwaar alle materiële sporen, identificeer gaat, tracht ik in de eerste plaats tot iden- iemand aan de kant. Onder water wordt de doden en geef ze terug aan hun familie tificatie over te gaan via de nummerplaat een projectiel nog wat afgeremd, maar als Onze doelgroepen zijn in de eerste plaats of een beschrijving van het voertuig. Indien het schot afgaat tijdens het aanreiken van de nabestaanden en het gerecht. De doden er nog lichamen aanwezig zijn in het voer- het wapen aan een hulpvaardig persoon op terug een gezicht geven, dat is wat telt voor tuig komt het er op aan om alle sporen te de wal weet je nooit waar de kogel terecht ons. Daarom ook onze missie: “To speak for conserveren. Zo zal ik een zakje over de komt. Wanneer ik een wapen berg leg ik het the dead, to protect the living” (spreken in handen van de slachtoffers trekken om te steeds in een mandje voordat ik het aan de de plaats van de doden, de levenden be- vermijden dat de huid, die helemaal week is kant breng. schermen). De ibis in ons logo verwijst daar geworden, loskomt en in het water verloren ook naar. De Egyptische god Thoth, die de gaat. Dat zou het nemen van vingerafdruk- Hippo: Is het geen zwaar belastende job? overledenen begeleidde in de onderwereld, ken bijna onmogelijk maken. Ronny Olemans: Het bergen en identifi- werd gesymboliseerd door een ibis. Wanneer ik een lichaam aantref onder ceren van slachtoffers is psychologisch water probeer ik aan de hand van foto’s de zeer zwaar, vooral als het kinderen be- Hippo: Het is duidelijk dat deze job niet lichaamshouding vast te leggen. Een semi- treft. Daarom is er na elke interventie een voor iedereen is weggelegd. foetale houding bijvoorbeeld wijst op een debriefing met het ganse team. Het is niet Ronny Olemans: Inderdaad. Macho’s en

Hippocampus september 2008 41 handschoenen, een menselijke rib. Groot ken alleen maar 100.000 capsules van was het ongeloof maar inderdaad, bij het bierflesjes of bierblikjes, maar op andere bovenhalen van de wagen bleek dat ik ge- momenten is dat ding dan weer zeer nuttig. lijk had. Zoiets bewijst de meerwaarde van Dat honden zeer nuttig zijn om een lichaam het forensisch duiken. op te sporen weet iedereen, maar wist je dat zo’n goed getrainde hond ook een lichaam Hippo: Vroeger las je in de kranten dat er dat zich onderwater bevindt kan ruiken? gedregd werd naar lijken. Wanneer ik naar de toekomst kijk dan Ronny Olemans: Echt dreggen met een hoop ik dat wij binnen enkele jaren met 2

Soms echt vuil werk. haak doen we niet meer. Alle waterlopen à 3 duikers te zijn. Nu moet ik permanent zijn immers beduikbaar. Desnoods laten beschikbaar zijn, ook tijdens mijn vakantie. avonturiers kunnen hier niets komen doen we ze afsluiten door de collega’s van de Gelukkig is dit werk, of beter gezegd deze en zouden toch door de mand vallen. Fo- scheepvaartpolitie. Wanneer we met dreg- passie, mijn hobby. rensisch duiken is ook niet altijd even spec- haken zouden werken dan is de kans groot taculair. Ook het doorwaden van een beek dat we schade aanbrengen en sporen ver- We lopen even mee naar de garage waar is forensisch duiken. Of het duiken in een nietigen. De dreg kan mogelijk postmortale tussen de voertuigen met waterkanonnen ondergelopen kelder of tunnel. Ooit moest verwondingen veroorzaken. de 4x4 staat geparkeerd waarin Ronny ik zo een klus klaren en kroop ik door een Wel zijn we aan het experimenteren met zijn materiaal heeft zitten, klaar om uit tunnel vol met drek. Gelukkig was er aan magneten die we over de boden trekken om te rukken. In diezelfde garage staat een de overkant van de straat een carwash. wapens te zoeken bijvoorbeeld. klein zwart autootje, een Zastava of voor Daar hebben ze me ingeduwd om me af de kenners een kopie van een Fiat 500. te spoelen. Ik ben dan nog uren bezig ge- Hippo: Vele sporen verdwijnen toch on- Ook dit heeft met passie te maken en met weest om mijn materiaal te reinigen. Onze der water? praktische overwegingen. Zo’n kleine auto speleoduiker duikt niet enkel in grotten en Ronny Olemans: Sommige wel, maar an- is erg handig in het drukke Brussel. We zijn putten maar ook in kelders en ondergelo- dere dan weer niet. Wist je dat een gedroogd vereerd dat we mogen kennis maken met pen ruimtes. Wie bang is om zijn handen bloedspoor zeer goed bewaart onder water, de trotse eigenaar van het vehikel: Joan vuil te maken, kan toch maar beter niet zolang je het maar niet verplaatst? In het De Winne de grote drijvende kracht van bij het DVI komen werken. Van elke zaak water ontbindt een lichaam anders dan het DVI-team en samen met Désirée De maken wij nadien een grondige ‘casestudy’ aan de oppervlakte en zelfs zoet of zout Poot auteur van het door uitgeverij Van zodat we uit elk voorval onze lessen kun- water geven verschillen. Halewyck uitgegeven boek ‘Als doden een nen trekken. Ooit vonden we een auto die meer dan 25 gezicht krijgen’. (ISBN 978 90 5617 813 0) jaar in het water lag. De bovenkant was waarvan de opbrengst gaat naar het fonds Hippo: Is er gespecialiseerd materiaal? totaal weg, maar het gedeelte dat was ‘BIS’, dat het forensisch onderzoek in ons Ronny Olemans: In vergelijking met onze weggezonken in het zand was nog intact. land ondersteunt en jaarlijks de beste buurlanden is ons budget zéér laag. Dat Vroeger werd dat wrak dan aan een haak masterthesis en het beste doctoraal proef- betekent dat ik heel dikwijls zeer inventief aangeslagen en brutaal uit het water ge- schrift in beide landstalen bekroont. moet zijn en veel materiaal zelf in elkaar trokken. Dat doen we nu niet meer. Te veel Joan staat ons vriendelijk te woord en we knutsel. Dat heeft ook zo zijn voordeel want sporen verdwijnen dan of worden dooreen danken hem hartelijk voor de toestemming al die gesofisticeerde spullen van mijn bui- gesmeten. Nu heb ik het laten ondergraven om deze reportage te mogen maken. tenlandse collega’s blijken niet steeds zo door de civiele bescherming en er een soort goed te werken. Jaar na jaar kunnen we zeef laten onderbrengen. De auto wordt Sterk onder de indruk van hetgeen we ge- dan toch wat materieel bijkopen. Zo bezit- dan horizontaal, zoals hij op de bodem lag, zien en gehoord hebben rijden we, zéér ten we nu een theodoliet die ons toelaat voorzichtig naar de oppervlakte gebracht. voorzichtig, terug naar Antwerpen. Ronny een schets te maken van een situatie on- Je ziet het: geen inspanning is ons te veel wensen we nog wel eens terug te zien maar derwater door middel van boeien. Vroeger om ervoor te zorgen dat het labo van tech- dan liefst als sportduiker ergens aan de deden onderwaterarcheologen dat ook nische en wetenschappelijke politie de spo- Oosterschelde.  al. Ze maakten schetsen onder water. Dat ren perfect aangeboden krijgt. systeem werkt zelfs nauwkeuriger dan Tekst: Luc Beets en Wim Van Doeselaer een gps. We kunnen nu digitaal filmen en Hippo: Zie je nog evolutie in de toekomst Foto’s: Luc Beets en Archief DVI fotograferen onder water in zeer slechte in de opsporingsmethodes? omstandigheden met live beeld aan de op- Ronny Olemans: Het experimenteren en pervlakte. Door een lens zie je soms dingen het zoeken naar nieuwe mogelijkheden om die je anders niet ziet. nog beter te kunnen werken, fascineert me. Maar naast alle technische snufjes is ook Zo onderzoeken we de mogelijkheid om ervaring nog altijd zeer belangrijk. Zo door- in de toekomst met bio-sensoren te wer- zocht ik eens een auto die in een kanaal was ken. Vissen reageren namelijk zeer sterk beland. De collega brandweerduikers had- op geur. Om patronen te zoeken, gebruik den gezegd dat er niemand in zat. Op één ik soms een onderwater metaaldetector. van de zetel voelde ik, ondanks mijn dikke Soms vind je dan wel bij manier van spre- Het DVI-team.

42 Hippocampus september 2008 Hippocampus september 2008 43 BCloseondsnieuws up - MEDISCHE COMMISSIE EN COMMISSIE DUIKONDERRICHT NELOS-fotograaf In de kijker

Een schattige haai op de Malediven.

Koraalrifbaars (Plectropomus sp.). Geschulpte hamerhaai (Sphyrna lewini). Anemoonvisjes zoeken bescherming in een ane- moon.

44 Hippocampus september 2008 Bondsnieuws - MEDISCHE COMMISSIE EN COMMISSIE DUIKONDERRICHT Naam: DEHANDTSCHUTTER Voornaam: Luc Brevet: 4*Duiker Club: DDT Tienen

Duik sedert: 1973 In de kijker Aantal duiken: +2000 Aantal foto duiken: +100 Duikplaatsen: Noordzee, Oosterschelde, Rode Zee, Middellandse Zee, Altantische Oceaan en zowat alle bekende tropische bestemmingen, zoals o.a. Galapa- gos, Caraïben, Turk, Cocos, Palau, Phuket,…

Camera: compact camera Olympus mju 410 Behuizing: PT 016 Olympus Flitser: alleen ingebouwde flitser Wedstrijden: GEEN

Boven:Bultkop papegaaivis (Scarus perrico). Onder: Pacifisch zeepaard (Hippocampus ingens). Rifbaars laat zich onder handen nemen in een poetsstation.

Hippocampus september 2008 45 Duikmateriaal - PRODUCTINFO Nieuw duikmateriaal Het is weer even geleden dat we in Hippocampus nieuwe productinfo brachten. Maar nu de feestdagen voor de deur staan (ja ja, ze zullen er sneller zijn dan je denkt) wordt het tijd om je nog eens wat cadeau- tips te geven.

Green Force RGBM decompressiemodel berekent diepe merkt is de ‘Galileo Terra’ bijna even com- stops en het logboek heeft ruimte voor 240 pleet als zijn grote broer de ‘Galileo Sol’. duikuren. Hij kan gebruikt worden voor Het enige dat ontbreekt is de geïntegreerde nitroxmengsels van 21 tot 50%. Verkrijg- manometer met externe zender, het multi- baar in zwart, helblauw, geel en rose. Het gas-algoritme (overschakelen van je bo- zeer goed afleesbaar dotmatrix scherm dem mengsel naar een decomengsel) en en zijn mooi uitzicht maken van de ‘D4’ de hartslagmeter. Deze twee laatste items een ‘die wil ik hebben’ duikcomputer. Op kunnen later alsnog worden aangeschaft. www.suuntocampaigns.com/d4/ kan je Bij lancering van de ‘Galileo Terra’ krijg je een promotiefilmpje van zijn mogelijkheden bij aankoop de upgradeset voor de hart- bekijken en bureauachtergronden voor je pc slagmeter cadeau! Interesse? Ga dan snel downloaden. Richtprijs: 479,00 euro. naar uw geautoriseerde Uwatec-dealer Green Force lanceert een nieuwe led- www.suunto.com voor deze unieke actie. lampkop. De beproefde ‘Tristar 15’ wordt www.scubapro.com vervangen door de ‘Tristar Max’, een lamp Scubapro-Uwatec met meer vermogen en lichtopbrengst Mares t.o.v. zijn voorganger. De led’s zijn van het nieuwste type ‘Seoel P4’ en leveren een vermogen van maar liefst 55 Watt terwijl het stroomverbruik, door middel van een hogere efficiëntie en nieuwe technologieën, werd teruggeschroefd tot slechts 15 watt. De kleurtemperatuur bedraagt 6.000 Kel- vin. De ‘Tristar Max’ wordt gemonteerd in een identieke aluminium behuizing als de ‘Tristar 15’ en blijft dus verrassend com- pact. De prijs van deze nieuwe lampkop is identiek aan die van de voormalige ‘Tristar 15’. Het vermogen wordt dus opgetrokken, Voor wie geïnteresseerd was in de Scuba- de prijs niet … pro-Uwatec ‘Galileo Sol’, maar deze te duur De Abyss van Mares is al lange tijd een www.green-force.com vond, is er goed nieuws. Deze winter komt begrip als het gaat om hoge prestaties en er een nieuwe telg van de Galileo-reeks op robuuste betrouwbaarheid. De vernieuwde Suunto de markt: de ‘Galileo Terra’. Prijs: 699,00 Abyss tweede trap, de ‘Abyss 42’ heeft een euro (promotieprijs bij de lancering). Deze frontkap met metalen inzetstuk en ‘Mesh- duikcomputer is bedoeld voor de veeleisen- Grid’ en een nieuwe slangbeschermer voor de duiker die alle essentiële functies van een betere warmteuitwisseling. In com- de revolutionaire Galileo-technologie wil, binatie met de compactste eerste trap waaronder een digitaal kompas, een extra ‘MR42T’ (slechts 452 gram in DIN-versie) groot dotmatrix display, een herprogram- levert deze hoogwaardige prestaties. Het meerbare chip, keuze uit diverse talen en beste van twee werelden. personalisatie van het scherm, gebruiks- De Abyss dankt zijn goede reputatie op het vriendelijkheid en uiteraard het revolutio- gebied van betrouwbaarheid aan de vele naire PDIS-algoritme. PDIS is zorgt er voor duikrecords die de ademautomaat heeft dat de opbouw van microbellen tijdens de gebroken. Denk maar aan de diepe solo- opstijging van een diepe duik zal worden duik naar 313 meter of de 101 duikers die 40 De ‘Suunto D4’ duikcomputer is het nieuw- tegengegaan, door een stop aan te raden minuten lang gelijktijdig uit één enkele ste broertje van de ‘Suunto D6’. De ‘D4’ en zodoende de veiligheid te verhogen. Het MR22 eerste trap ademden. En deze tradi- heeft vier verschillende modi: je gebruikt kan ook worden gebruikt om de duik te op- tie wordt hoog gehouden dankzij de nieuwe hem als lucht-, nitrox- of vrijduikcom- timaliseren door de restant tijd van de duik technieken en uitvoering: meer metaal, puter of gewoon als horloge. Het Suunto ondieper te duiken dan de PDIS. Zoals je meer prestaties, meer betrouwbaarheid.

46 Hippocampus september 2008 Meer Abyss. Adviesverkoopprijs 499,00 zoek en een mooi ontwerp, heeft de EOS- schermd door een neopreenflap die aan de euro. automaat een ongelooflijke prestatie neer- onderzijde voorzien is van velvro. Ter hoog- gezet... Onder water ademt hij bijna net zo te van de knieën is het materiaal dubbel makkelijk als boven water. De ultralichte uitgevoerd. Het in- en uitlaatventiel is van tweede trap van de ‘EOS’ is voorzien van betere kwaliteit: SI TECH van Lysekil. De een instelbare ademweerstand met door- binnenzijde van het inlaatventiel is afge- slipsystem op het einde (om beschadiging werkt met een neopreen lapje, waarin drie van de zitting te voorkomen), een pneuma- gaatjes zitten die de luchtstroom doorla- tische balancering, een predive stand met ten. Bij de eerste duik speelde dat lapje me een fijn kliksysteem (zoals bij een ratel- parten. Het water was nog koud, dus had ik sleutel), een kogelgewricht aan het verbin- een dik onderpak aan - wat wenselijk is bij dingstuk tussen slang en tweede trap en een trilaminaatpak. Maar blijkbaar drukte een orthodontisch mondstuk. Dit alles ge- het onderpak zo hard tegen het neopreen vat in een ademautomaat die in de palm afdeklapje, dat er geen lucht kon binnen van je hand past. De overgebalanceerde stromen als ik op het inlaatventiel drukte. De nieuwe duikcomputers uit de ‘Puck-se- eerste trap die samen met de ‘EOS’ gele- Nadat ik met een schaar enkele gleuven in rie’ zijn ideaal voor duikers die puur gemak verd wordt heeft zijn deugdelijkheid inmid- het afdeklapje gesneden had, was het pro- willen voor een betaalbare prijs. Een com- dels bewezen; de ‘FDX10’ 1e trap vormt dus bleem opgelost. Zalig pak! De ‘Softshel’ plete RGBM-duikcomputer die u met één samen met de ‘EOS een perfecte combina- is binnenin voorzien van broeksriemen en knop bedient. Verkrijgbaar als polscompu- tie. Hij is geschikt tot 40% nitrox en 100% wordt geleverd met een losse kap. Het pak ter of in een console. Makkelijk te bedienen antivries. De eerste tap is voorzien een wordt verkocht voor 749,00 euro, wat zeker met één knop, onder alle omstandigheden. DVT-syteem dat ervoor zorgt dat het even- niet duur is voor zulke kwaliteit. Navigeren door de programma’s is buiten- tuele water dat zich in je duikfles bevindt, Uiteraard heb je ook nog een onderpak no- gewoon eenvoudig en intuïtief. De ‘Puck- niet terecht kan komen in je eerste trap. In dig als je met een trilaminaat droogpak gaat serie’ heeft drie speciale programma’s: de ogen van Oceanic is de ‘EOS’ veel meer duiken. De ‘Combo 500’ is een zeer warm lucht, nitrox of bodemtijd. Het display is dan een nieuwe ademautomaat: “Het is een tweedelig unisex onderpak. Een tweedelig buitengewoon goed af te lezen. Met een droom die uitkomt”. pak heeft onder andere het voordeel dat je contrastrijk scherm, achtergrondverlich- niet heel je pak moet uitdoen als je ergens ting en alle info groot weergegeven. Advies iets gaat drinken. Op de broek zit aan de verkoop: 209,00 euro. bovenzijde van de achterkant een flap die je www.mares.com naar boven kan plooien. Dat is nodig, want anders heeft je broek de neiging om af te Oceanic zakken. Voordat je in je droogpak kruipt kan je de vest en broek met elkaar verbinden doormiddel van velcro; zo vormt je onderpak één geheel. Richtprijs: 169,00 euro. www.oceanic.de

Northern Diver

Omdat mijn trilaminaat droogpak te klein geworden was (ja, ook die blijken elke jaar te krimpen) ging ik enkel pakken uittesten. In mijn duikcarrière heb ik al diverse soor- ten droogpakken gehad en om de één of Al meer dan 30 jaar werken de ontwerpers andere reden hou ik niet zo van neopreen van Oceanic met de nieuwste materialen droogpakken, dus test ik eerst een trilami- en methoden om een duiker in alle om- naat droogpak. De reden is vooral dat ik standigheden van lucht te kunnen voor- liefst zo weinig mogelijk lood aan doe. zien. Het resultaat is Oceanic’s lichtst ade- De ‘Softshell’ is het nieuwe uiterst soepele mende automaat tot nu toe; de ‘EOS’, een en goed afgewerkte trilaminaat droogpak droom van een automaat. Toen de auto- van Oceanic. De buitenzijde is bedekt met maat voor het eerst getest werd, werden de een slijtvaste stoffen laag. Dankzij de latex testen meerdere keren herhaald vooraleer nekseal, die voorzien is van een overkoe- ze de resultaten konden geloven. Bij elke pelende zachte neopreenafdekking (Flex- Traditioneel boden neopreen droogpakken test gaven de metingen aan dat de ‘EOS’ Seal) het je geen last meer van koude ter heel wat bescherming, maar ze waren taai nauwelijks ademweerstand heeft. Dankzij hoogte van je hals. De extra lange ritsslui- en zwaar. De afgelopen 20 jaar zijn de ne- precisie materialen, een uitgebreid onder- ting op de rug wordt afgedekt en dus be- opreen droogpakken lichter en flexibeler

Hippocampus september 2008 47 Duikmateriaal - PRODUCTINFO

geworden. Met de ‘RBX’ keert Northern Di- wenste lengten, zowel in de breedte als in “Neem altijd een reserve mee op verlof!” ver terug naar het taaie traditionele droog- de hoogte. Prijs : 106,00 euro is de slogan die je op de ‘Divers batteries’ pak, maar dan wel aangepast aan de tech- www.ndiver.com display kan lezen. De betere duikwinkel nologie van vandaag. Met andere woorden: heeft deze staander in huis en je kan er comfort en beweeglijkheid voor de duiker, Underwater Kinetics alle batterijen van bijna elk merk en type terwijl het pak een peulschil weegt. Per- duikcomputer op terugvinden. Heb je een soonlijk geef ik de voorkeur aan trilaminaat computer waarvan je de batterijen zelf kan droogpakken, maar tijdens een test in wa- vervangen? Zorg dan dat je een reserve ter van 4°C, gedurende 40 minuten, zonder batterij meeneemt op vakantie. Op de web- extra onderkleding, moest ik vaststellen site www.diverbatteries.com vind je meer dat het RBX-pak een zeer goede warmte info (in het Nederlands) over de beschikba- isolatie biedt en merkbaar sterker en lich- re merken en typen duikcomputers. ter is dan vergelijkbare droogpakken: door zijn dubbele dichtheid en gas geblazen Liquid Image neopreen is de ‘RBX Rubbatex’ tweemaal zo sterk, zonder massa toe te voegen; het gewicht blijft maar de neopreendikte wordt opmerkelijk minder. Dus je moet minder Als het water warm is en de zon schijnt, lood aandoen! dan is het verfrissend om in een nat pak Het dragen van ‘RBX’ geeft het comfort te kruipen. Maar op andere momenten is waar vele duikers naar gezocht hebben, dat niet zo leuk. Wil je enkele uren na de voor zowel sportduikers als technische en duik opnieuw duiken met je natpak én dat commerciële duikers. Hou een ‘RBX’ vast terwijl het binnenin toch droog, dan is de en voel het lichtgewicht, probeer het uit en ‘Hangair’ - een ‘kapstok met ventilator’ - je zal overtuigd zijn van het design en duik- misschien wel iets voor jou? Underwater gevoel! De RBX is binnenin voorzien van Kinetics kwam met dit ontwerp op de markt broeksriemen en wordt standaard geleverd om surfpakjes te drogen. Maar uiteraard Voor kinderen van 8 tot 88 jaar is er een met rockboots. Prijs: 1.399,00 euro. kan je er ook je duikpak mee drogen. Ook duikbril beschikbaar met ingebouwde foto- uitermate geschikt om je klammig droog en videocamera: de ‘Liquid Image Unter- pak vochtvrij te maken. Extra pluspunt: het wasser Digitalkamera’. Er zijn twee versies drogen met de ‘Hangair’ voorkomt bacteri- beschikbaar: een 3,1 megapixels en een 5 ëngroei en dus ook die onaangename geur megapixels, die respectievelijk rond de van je pak. De ‘vertilatorkapstok’ heeft 99,00 en 129,00 euro kosten. De duikbril le- brede schouderstukken waardoor je duik- vert scherpe beelden af van je buddy of het pak niet vervormd wordt. Een ventilator leven onder water. Ook de video’s zijn leuk creëert een luchtstroom waardoor je pak om te zien. Software om de video’s en foto’s na ongeveer 3 uur droog is aan de binnen- te bewerken zijn bijgeleverd. De duikbril - zijde. Een vochtig droog pak is nog sneller of is het de camera (?) - is waterdicht tot 30 droog. De ‘Hangair’ wordt geleverd met een meter. De interne opslagcapaciteit beslaat netadaptor en werkt ook op de 12V voeding 29 high resolution foto’s of 53 vga-video’s. van je auto. Richtprijs: 50,00 euro. Je kan het geheugen uitbreiden tot 4 giga- www.uwkinetics.com byte, met normale SD-geheugenkaarten. Het nieuwe ‘loodharnas 2008’ van Nor- De foto zet je over naar je pc met behulp thern Diver moet het grote succes van zijn Diver batteries van een USB-kabel. Een leuk gadget voor voorganger opvolgen. Aan het design werd de snorkelaars en de jeugdduikers... maar zo goed als niet gesleuteld. Het harnas ik ben er zeker van dat papa hem als eerste werd wel extra verstevigd met nylon waar- zal meenemen tijdens zijn duik. door er nu tot 16 kg kan worden opgebor- www.jokerag.com gen. In de zijzakken kan je 6 kg per loodzak steken. Achteraan op de rug zijn twee bij- komende zakjes aangebracht waar je in elk Apeks-bezitters opgelet! 2 kg kwijt kan. De Velcro is verdwenen en vervangen door een kliksysteem waardoor Apeks ontdekte onlangs dat hun tweede je de loodzakken gemakkelijk kan verwij- trap verkeerd gemonteerd werd. Daar- deren. De zijzakken op de dijen zijn, zoals om vragen ze aan duikers die in het be- zijn voorganger, afzonderlijk te dragen zit zijn van TX, ATX en XTX tweede trap- door simpelweg te ontklikken. Het harnas pen, om terug naar de dealer te gaan is beschikbaar in twee maten S/M en L/XL. met hun ademautomaat. Het gaat om Het harnas is echter verstelbaar tot de ge-

48 Hippocampus september 2008 Bare Hippoëzie

ademautomaten die voor juli 2008 ver- Hippocampus hippocampus kocht zijn. De mogelijke problemen zijn: de inter- nationale koppeling, de beschadigde schroefdraad van een DIN-koppeling en/of een onderdeel van de tweede trap die verkeerd gemonteerd zou zijn en niet goed op het membraan drukt. Als je een tweede trap en octopus van Apeks in huis hebt die nog nooit een geautoriseerde servicebeurt onderging (zelfs als je er nog niet veel mee ge- doken hebt), duik er dan niet mee. Ga eerst langs de dealer om hem te laten checken. Apeks verontschuldigt zich voor het ongemak. Het nieuwe tweedelige 7 mm ‘BARE Elastek’ Krols en afwezig www.apeks.co.uk pak van Bare is op de markt. Het super als een naamloos getij elastische pak heeft de combinatie van ul- in een golf tiem comfort, pasvorm en warmte. amper sterker dan adem Bare heeft sinds jaar en dag de filosofie dat was je… de rekbaarheid van het neopreen niet de Het plotselingse ooit, maatvoering moet verruimen maar juist het minst verwachte, ten gunste moet komen aan het comfort en te dromen als 10 centimeter levend goud Cressi-sub de pasvorm. Daarom is de ‘Elastek’ lever- dat niemand ooit ontginnen zal. baar in 15 heren en 13 damesmaten. Fabelbeest uit een zo vertrouwde diepte, nooit bereden, www.barescubadiving.com noch getemd, jij die het schemersop Camaro uitmuntend teistert met een luiheid die de traagte sympathiek maakt; jij bent een roofdier in mijn verbeelding; een ongemuild helicopterwezen, en ik jou enige, gewillige prooi die zich in ultieme rust, onopgevreten spiegel en je blind van jouw reflectorogen Overgewicht, is een gekend probleem... aanschouw nee, ik heb het hier niet over jouw overge- als een ongekend ik... wicht, maar wel over het overschrijden van Bij deze schuif ik dit gedicht het maximum toegelaten gewicht dat je ba- behoedzaam in een minifles gage mag wegen als je het vliegtuig neemt. waar jij ooit nog toevalliger Cressi-sub, de specialist als het er op aan- je staart rond krullen zal komt om degelijk duikmateriaal aan te bie- en dan weet ik den met een zo laag mogelijk gewicht, heeft dat jij bescheiden proeft een nieuw ‘ultra light’ trimvest op de markt Camero biedt dit jaar shirts in het ver- wat ik zo naakt gebracht. De ‘Flex’ weegt slechts 1,8 kg en nieuwde Bamboo-materiaal aan. Bamboo als jij toen was, vermijdt dus het overgewicht van je cargo. is een vezel afkomstig uit de natuurlijke in watertaal wou fluisteren, Bovendien neemt de ‘Flex’ niet veel plaats omgeving, die de basis vormt voor uitste- hoe uniek en enig ik jou toen las… in als je hem opvouwt. Het is dankzij licht- kend comfort. gewicht ringen, dunnere banden en het ont- Bamboo-materiaal bevat natuurlijke infra- breken van een harde rugplaat, dat de ‘Flex’ roodstralen; deze stimuleren de lichaams- tekst: Axel Daeseleire zo licht weegt. Ondanks de besparingen op eigen hitte-isolatie.  gewicht werd er niet ingeleverd op gebied Foto: claudia Gravenstein van comfort en nuttige voorzieningen. www.camaro.at www.divequipment.nl Tekst: Ivo Madder

Hippocampus september 2008 49 Reportage - BIOLOGIE Wie het kleine niet eert… Tergipes

tergipes De eieren van de slanke knotsslak vallen al van ver op. Het begin van de zomer (of wat soorten Obelia te vinden is. Hoewel de in het vervolg tijdens bijna iedere duik wel daar voor door moet gaan in Ne- slanke knotsslak zelf niet zo opvalt, is de enkele worden gevonden. Zowel in de Oos- derland) zorgt voor filevorming aanwezigheid van volwassen exemplaren terschelde als in de Grevelingen. Er wordt bij de Zeelandbrug. Duikers uit vaak te zien door de opvallende karakte- namelijk aangenomen dat het één van de Nederland, België en Duitsland ristieke eierpakketjes. Let maar eens op de meest voorkomende slakken in de Neder- verdringen zich bij het touw om vele tientallen witte stipjes op bijvoorbeeld landse wateren is. maar zo gunstig mogelijk voor Obelia dichotoma. Vaak vanop afstand al waarneembaar. plompe knuppelslak de kentering te water te kunnen. De plompe knuppelslak (Eubranchus Als er dan ook nog mensen zijn exiguus) heeft niervormige eierpakketjes, die wat meer tijd nodig hebben maar leeft wel op hetzelfde voedsel als om hun vinnen aan te doen, is de Tergipes tergipes. Dat is dan ook de reden sfeer niet altijd even vriendelijk. dat ze vaak in elkaars nabijheid te vinden zijn, en dat er bij het uitvergroten van de foto´s op de pc vaak wordt gezien dat er ver- nderwater zet deze drukte zich voort schillende slakken zijn gefotografeerd. Het bij het doel van vele duikers: de lichaam van Eubranchus exiguus is grijs tot Oveelal door Felicia en Joop Stalen- gelig, met doorgaans veel bruine, soms ook burg geplante stokken waaraan de sepia´s De slanke knotsslak (Tergipes tergipes) op groene, witte en ook oranje gele vlekjes. hydroïdpoliepen (Obelia sp.). hun eieren afzetten. Met een beetje pech Verder heeft deze zeenaaktslak een bruine bevinden deze zich in één grote stofwolk, Wie met geduld de struikjes afzoekt zal of roodbruine ring van vlekjes halverwege wat het voor de onderwater fotograferen- vast en zeker enkele exemplaren van de op de tentakels en rhinophoren. De mid- de sportduiker niet altijd even plezierig Tergipes tergipes, en soms ook de Eu- dendarmkliervertakking is kleurloos, ge- maakt. branchus exiguus (plompe knuppelslak) lig, bruingelig of lichtgroen. kunnen vinden. De zeenaaktslak Tergipes slanke knotsslak tergipes is, eenmaal gevonden, herkenbaar Noordelijke knuppelslak De sepia´s trekken natuurlijk alle aandacht aan het geringe aantal (slechts 8-10) rela- Een andere zeenaaktslak, die niet van het- naar zich toe, met hun mysterieuze ogen, tief grote rugpapillen, welke bruinachtig zelfde voedsel leeft als de slanke knots- maar er is rond deze periode nog veel gevlekt zijn en een witte top hebben. Het slak en de plompe knuppelslak, maar wel meer moois te zien. En dat op plaatsen lichaam is doorschijnend, zodat de darm- vaak verward wordt met Tergipes tergipes, waar het meestal rustiger, en gelukkig ook klier en ook vaak de eieren in de slak te is de Noordelijke knuppelslak (Eubranchus veel helderder is, maar wel veel moeilijker zien zijn. De lengte van de slanke knotsslak rupium). Ze is herkenbaar aan de eiersnoe- waarneembaar. Het gaat om de Tergipes varieert van 2 tot 8 mm, een loep is dus ren welke een halve tot een hele cirkel vor- tergipes (slanke knotsslak), een slakje van altijd handig om de details te kunnen be- men. Haar favoriete voedsel is Laomedea slechts enkele millimeters groot wat op studeren. Het mooie is dat, als eenmaal de longissima (lange zeedraad).  hydroïdpoliepen, onder andere de diverse eerste exemplaren zijn waargenomen, er Tekst en foto’s: John De Jong

50 Hippocampus september 2008 OpB www.jojodive.nlondsnieuws zijn onder het- ME hoofdDIS-CHE COMMISSIE EN COMMISSIE DUIKONDERRICHT stuk ‘Laatste duik’ de meest recente waarnemingen te vinden van John de Jong.

De Noordelijke knuppelslak (Eubranchus rupium) wordt vaak verward met de slanke knotsslak. Aan het verschil in eieren (eiersnoeren die een halve tot een hele cirkel vormen) zijn ze goed te onderscheiden. Bovendien vertoeven ze op ander voedsel.

De slanke knotsslak (Tergipes tergipes), met zijn ka- rakteristieke eierpakket- jes, leeft op hydroïdpo- liepen van de soort Obelia.

ADVERTENTIE

BIJ ONS IS SERVICE EEN ERECODE Advies door een ervaren instructeur. DEDE ZEEMANZEEMAN HERKEUREN FLESSEN - HERSTELLEN & NAZIEN AUTOMATEN PROPRO nvnv VULSTATION 200/300 bar 24u/24u NIEUW: DIVEWEAR PROFESSIONAL de volledige lijn van IQ Company, Seventenths, Mares en Camaro DIVING HUIS CUYLAERTS EQUIPMENT HOFEINDE 21 - 2350 Vosselaar Tel. & fax 014/61 12 60

BOKSEN Waar service het DUIKEN belangrijkste FITNESS produkt blijft! www.duikmateriaal.be ELKE DAG TOT UW DIENST Open van 9.00 u tot 12.00 u en van 13.00 u tot 19.00 u van 10u tot 12u30 en van 13u30 tot 19u (zaterdag tot 18.00 u). Of na telefonische afspraak. Zondag en maandag gesloten! zaterdag van 10u tot 18u DE ZEEMAN Jubellaan 54 - 2800 Mechelen Tel. 015/43.01.31 - Fax 015/43.01.35 [email protected] www.dezeeman.com Scubapro - Mares - Dacor - IQ - Suunto - Bare - Camaro - Cressi Sub - Procean - Uwatec - Sea & Sea - Epoque - Green Force - ... Reportage - BIOLOGIE

Waterstemmen Wereldoorlog II. De oorlog is in volle gang en de Duitse oorlogs- machine raast over Europa. Onder water speuren Duitse U-boten naar prooi en zaaien dood en verderf in de geallieerde konvooien. Koortsachtig wordt naar technieken gezocht om sneller de gevrees- de onderzeeboten op te sporen, een zoektocht die culmineert in de uitvinding van de sonar. De Nazi’s zijn niet in staat hier een afdoend antwoord op te vinden en vanaf mei 1943 worden aan de lopende

Stil onder water? Vergeet het maar! Zelfs vis- band wrakduiklocaties voor onderzeeërs aangemaakt. sen maken lawaai.

stille geluiden geluiden situeren zich echter onder deze kingskracht en dat is onder water niet an- gehoorgrens en sommige zitten erboven. ders. De zeehond die het laagste basgeluid Ondanks de perfectionering van de sonar- voortbrengt tijdens een vocale competitie, techniek kwamen er regelmatig klachten Een migrerende kudde walvissen hoort zal de uitverkorene worden voor de plaat- binnen over een ‘sissend’ geluid, als van reeds van ver het zingende ijs: ijsschotsen selijke schone. Zingende bultruggen zijn een ei dat gebakken wordt. De sonar pikte schuren over elkaar en kreunen als ze smel- dan weer een klasse apart, zoals beschre- dit signaal op terwijl er in de verste verte ten. De echo’s van infrasone geluiden, uitge- ven door Jacques-Yves Cousteau: geen vriend of vijand te bespeuren was. stoten door de walvissen, zorgen ervoor dat Menig torpedo heeft in die periode scholen ze zich een geluidsbeeld kunnen vormen van “Toen begon een walvis te zingen; en een ‘trommelvissen’ bedreigd. Ook het klep- het zeebodemprofiel. Onderzeese bergen en tweede, en een derde. Weldra vulde het peren van de scharen van kreeftjes heeft dalen worden op die manier gebruikt als schreeuwen, krijsen en roepen het water. regelmatig de onderwaterstress doen toe- oriëntatiepunten op hun lange trektochten. Sommige zangers waren dichtbij en andere nemen. Er ging een licht op toen men zich Tijdens het zwemmen onder het ijs kunnen waren ver weg. En vanwege de onderwa- realiseerde dat de stille onderwaterwereld deze geluiden ook naar boven gericht wor- terkloof echoden de geluiden twee of drie misschien toch wel niet zo stil was als aan- den, om gaten en scheuren in het pakijs te keer met tussenpozen van vijf of zes secon- vankelijk werd gedacht. vinden waar doorheen geademd kan wor- den. Het leek wel alsof je in een kathedraal den. De walvis kan ook aandachtig luisteren was, waar de gelovigen de verzen van een laagfrequente trillingen naar de lage trillingen opgewekt door het psalm zongen.” Het menselijk gehoor is gevoelig voor vi- geklots van water in ijsgaten. braties tussen de 20 en 20.000 Hertz (= De walvispoëzie wordt gezongen in opeen- trillingen per seconde). Veel onderwater- Stemgeluid heeft een seksuele aantrek- volgende thema’s die elk bestaan uit ver-

52 Hippocampus september 2008 schillende frasen. Net als mensen gebrui- ken ze rijm, een techniek om ingewikkelde liederen te onthouden.

Infrasone geluiden reizen ver, wat walvis- sen en dolfijnen toelaat om over grote af- standen te communiceren. Hun waterige internet-netwerk wordt aan de oppervlak- te echter sterk gestoord door het laagfre- quente gezoem van scheepsschroeven, hetgeen voor een goed horend dier moet aanvoelen als een auditieve marteling. Op druk bevaren routes is ontdekt dat de daar levende potvissen beschadigingen hadden aan hun gehoorsysteem waardoor ze doof waren geworden in bepaalde frequentiege- bieden.

Wanneer een groep dolfijnen ontdekt dat Dolfijnen stimuleren hun soortgenoten seksueel met behulp van ultrasone echolocatiegeluiden. hun aantal te klein is om een school vissen samen te drijven, springen ze uit het water En als snaar hoeven niet steeds spieren te kan een goed gesprek met de buren won- en laten zich met hun volle lengte op het dienen. Het over elkaar schuren van tan- deren doen en ook bij gevaar wordt er nog- oppervlak vallen. Deze schokgolven wor- den verderop in de keelholte staat garant al wat afgepraat. Als een vis vlucht, slaat den gehoord door naburige soortgenoten voor een vlot aantal decibels. Bij de meer hij een alarmkreet. Een korte impulsslag die gretig een helpende vin zullen toeste- luidruchtige soorten resoneert dit tanden- - soms met meerdere herhalingen - gaat ken. Bij gevaar slaan dolfijnen alarm door geknars in de zwemblaas, wat een aanzien- gepaard met een krachtige draaiing van luchtbellen uit te blazen, wat overeenkomt lijke versterking van het signaal oplevert. het lichaam tijdens de versnelling, wat een met het gedrag van een groep naderende zwemblaasgeluid opwekt. De slag van de duikers. orkest staartvin veroorzaakt ook schokgolven die Noord-Atlantische sessiele zeepokken opgemerkt worden door de zijlijnorganen muziek (Balanus tintinnabulum) schuren met hun van naburige vissen. Door gebruik te maken van meetinstru- harde bek tegen hun schaal wat scherpe menten kunnen ware onderwaterorkesten ‘clicks’ teweeg brengt. Kreeften (Panulirus worden waargenomen. De geluiden varië- sp.) wrijven de stugge basis van hun anten- ren van gegrom, gejammer, gegier, gefluit, ne tegen het getande omliggende pantser. geknor, gesjirp, gekras, gepiep, gezoem en Het resultaat is gesjirp, soms aangezwen- gesis. Zeezoogdieren voegen aan dit reper- geld tot geratel als ze geagiteerd worden. toire nog geklik, geschreeuw, gejank, ge- Een krab uit de Bahama’s (Calappa flam- knars, gemiauw, gekreun en geloei toe. mea) slaat zich ritmisch en luidruchtig op de borst met haar zware scharen als zij Wat is er nodig om muziek te maken? Een zich bedreigd voelt (het betere drummer viool bestaat uit snaren om trillingen mee gevoel). op te wekken en een resonantiekast die deze trillingen versterkt. De klankkast De zwarte mossel (Mytilus edulis) gaat van de viool weerkaatst de opgewekte tril- voor de snaarinstrumenten: bij een tem- Wat maakt een vis babbelziek?’ lingen, waardoor deze zich bij elkaar gaan peratuur boven de 10 graden Celcius zal voegen en versterken. ze zich verplaatsen door het uitrekken en breken van de elastische draden waarmee Onderduikend in de bioakoestiek van de ze zich op de rotsen of haar mosselburen geluid als wapen betere vis, zien we dat de snaar wordt ver- verankert (byssusdraden, nvdr). De betere Kan geluid dodelijk zijn? Absoluut! Rugzak- vangen door gespecialiseerde spieren en ‘Stradivagina’ mossel knettert en knispert terroristen slagen erin met hun kampeer- de klankkast door de trimblaas. Deze laat- tijdens dat ‘wandelen’ met een trillings- gerief een intense geluidsgolf op te wekken ste dient dus niet alleen om het vissenlijf snelheid tussen de 1 en 4 Hertz. die dood en vernieling zaait. uit te trimmen in het water, maar ook om De bultrug pakt het nog kalm aan. Vis- een mooi stemtimbre te garanderen. Op Wat maakt een vis babbelziek? sen in schoolverband behouden een vaste de combinatie spier-zwemblaas heeft de Reden nummer één: een wijfje tijdens de afstand ten opzichte van elkaar door met evolutie zich helemaal laten gaan en er voortplantingsperiode. In dat opzicht gaat hun zijlijnorgaan hun buren te ‘horen’. Sa- bestaan dan ook vele variaties op deze ba- het er onder water dus hetzelfde aan toe mengepakt in een bellennet bestookt de sisregel. als op het droge. Levend in modderwater bultrug de haringen met geluidsgolven die

Hippocampus september 2008 53 Reportage - BIOLOGIE

De walvis kan ook aandachtig luisteren naar de lage trillingen die opgewekt Dankzij de echo’s van infrasone geluiden, die door de walvissen worden door het geklots van water in ijsgaten, zodat ze weten waar ze kunnen uitgestoten worden, kunnen de walvissen zich een geluidsbeeld komen ademen. vormen van het zeebodemprofiel. de verplaatsingsgeluiden van hun buren Door een grote spreiding aan geluidsty- luidsgolven op de geslachtsorganen van de storen. Het resultaat: botsende haringen, pes uit te zenden en te ontvangen, slagen sekspartner. Door af te stemmen op de juis- chaos in de school en even later een goed dolfijnen erin zich een gedetailleerd ‘rönt- te frequenties zullen er trillingen opgewekt gevulde walvismaag. gen’-geluidsbeeld te vormen. Ze kunnen worden op plaatsen die erotische prikkels deze verbale kunst ook ombuigen tot een veroorzaken, waardoor het gestimuleerde Hoogfrequente geluiden scheppen nog extra wapen. Als een vis binnen bereik is wek- beestje een paar mooie momenten zal be- mogelijkheden: loodrecht naar beneden glij- ken ze hoogintense geluiden op met een leven. ‘Safe-sex avant la lettre!’  dend, treedt de potvis de wereld binnen van frequentie die de zwemblaas van hun prooi de reuzeninktvis. Gelokt door lichtgevende onbeheerst doet trillen. De ongelukkige vis Tekst: Heyrman Fonny vlekken op het potvislijf nadert de achtarm raakt volledig gedesoriënteerd en vormt Foto’s: Corbis zijn denkbeeldige prooi. Op het juiste mo- door zijn verlaagde reactiesnelheid een Tekening: Heyrman Wim ment lanceert de potvis een enorm krach- makkelijke prooi. tige en gerichte geluidsstoot op het weke ge- stel van de inktvis met de geluidsintensiteit ‘Make love, not war’ Waterwoorden als van een opstijgend vliegtuig. Deze zware Dolfijnen zijn van alle markten thuis en net stoten komen uit het spermaceti-orgaan in als alle hoogontwikkelde dieren beschik- Waterspiegel breekt de kop van de potvis waarin gespecialiseer- ken ze over een uitgebreid seksrepertoire, in duizend spatten. de spieren massieve luchtdrukken kunnen waarbij ook hun geluidsvirtuositeit een rol produceren. Vissen en pijlinktvissen worden speelt. Ze gebruiken hun ultrasone echo- Bonkend beukend binnen een paar minuten gedood door veel locatiegeluiden om de genitaliën van een briesend blazend zwakkere geluidsgolven. soortgenoot te stimuleren. Een dolfijn zwemt onder de andere en richt zijn ge- overstem ik Bultrugwalvissen zingen onder water. het watergezang.

Ik spreek jij luistert

geeft antwoord in een andere taal

ik luister hoor je niet

ik geniet van de stilte

die davert op je wateroren.

Tekst: Heyrman Fonny

54 Hippocampus september 2008 INNOVATION FIRST

Coole en functionele bescherming tegen huiduitslag voor sport en vrije tijd

Bamboo Shirt Ladies Huidbeschermers worden gebruikt als lichte bedekking in het geval van warme tot extreme zomertemperaturen voor verschillende watersporten. Deze shirts bieden een dekking tegen zonlicht om zonnebrand te voorkomen. UV-bescherming: +50 Staande ovaties Zij beschermen de huid tegen irritatie bij het beoefenen van watersport, irritatie die wordt veroorzaakt door de snelle impact van het oppervlaktewater of golven. Bij het surfen bieden deze shirts bescherming tegen irritatie en huiduitslag, veroorzaakt door glijden op het surfbord.

Neutraliseert geuren en ademt Vermindert ongeveer 53% van Bamboo Shirt Men met lange ontwikkelende geurtjes. of korte mouwen OP 3x3 Watt LED Vocht regulerend Licht in een nieuwe dimensie Wanneer de lichaamstemperatuur Hard van buiten. En van binnen vol en de zweetproductie stijgen, treedt ...technische snufjes! de functie van het materiaal tot het  Huis van zeewaterbestendig aluminium absorberen van de vochtigheid  Geoptimaliseerde reflector met drie lenzen in werking en blijft het lichaam  Schakelaar met beveiliging  Dubbele afdichting met o-ringen comfortabel droog.  3x3 Watt Power-leds met 370 lumen, 6000 K°  3 alkaline C-batterijen (bij lamp geleverd) Warmhoudend  Ook te gebruiken met accu’s Camero biedt dit jaar shirts in het  Gewicht aan land: slechts 600 gram met batterijen vernieuwde Bamboo-materiaal aan. Bamboo is een vezel afkomstig uit de natuurlijke omgeving, die de basis vormt voor uitstekend comfort. Bamboo-materiaal bevat natuurlijke infraroodstralen; deze stimuleren de lichaamseigen hitte-isolatie. Kijk voor meer informatie op www.divetechnics.be Dive Technics | Oceanic Benelux Pater Domstraat 45a - B-2520 Broechem Hippocampus september 2008 55 email : [email protected]

Oceanic OP 3x3 LED.indd 1 11-08-2008 14:26:44 Reportage - DUIKMATERIAAL - TEST FOTOTOESTEL SeaLife DC800 Begin deze zomer stelde SeaLife haar nieuwe digitale compact- camera ‘DC 800’ voor, dus ideaal om hem even te testen tijdens mijn vakantie.

owel de camera, het onderwaterhuis en de externe flash hebben enkele Ztechnische verbeteringen ondergaan t.o.v. hun voorgangers (die we in Hippo 214 besproken hebben). Gebruiksaanwijzing en cameramenu zijn Nederlandstalig! De camera heeft een lens met een bereik van 4,6 mm ~ 18,4 mm (28 ~ 112 mm bij ana- loge fotografie), een 6,9 cm groot kleuren lcd-scherm en de software van de 8,0 megapixel camera is in de eerste plaats geschreven voor onderwaterfotografie en biedt je ‘vijf onderwaterinstellingen’:

• met de krachtige externe en glasvezel- Fotograferen zonder flits, maar met een ingebouwde kleurfilter, geeft opmerkelijke resultaten. kabel ‘slave’ gestuurde ‘Digital Pro Flash De instelling strand gaf echter niet het be- andere compact camera behuizingen (die (SL961)’ (prijs € 399,00) - die ook bruik- vredigde resultaat op een tropisch strand meestal maar tot 40 meter waterdicht zijn). baar is voor andere merken camera’s - met fel zonlicht. In deze situatie bleek de De silicone O-ringen zijn vettig van hun ei- op automatisch. Bij elke foto kan je de flits- instelling sneeuw een betere optie te zijn. gen en mogen niet ingevet worden. Gemak- kracht manueel traploos instellen. Tijdens De autonomie van de oplaadbare lithium kelijk, hé? De grip ligt beter in de hand en je duik kan je gemakkelijk overschakelen batterij (1250 MiAh) is opmerkelijk; je kan het verbindingsstuk van de kabel die met naar de andere modes, zelfs filmen en fo- gemakkelijk twee duiken lang fotografe- de flash verbonden is klikt nu stevig vast to’s of film bekijken. ren. De camera zonder onderwaterhuis is en komt dus niet los bij bijv. het te water • externe flits manueel ; een paar manuele compact en gemakkelijk mee te nemen in je springen. Als je een flitszool hebt waar je instellingen, handig voor de iets kritischere broekzak. een tweede flash op kan monteren, dat zit OW-fotograaf). de rechter flitsarm te dicht tegen de han- • drie kleurfilters voor ondieper water, dige grip van het onderwaterhuis. waar men dan fotografeert zonder flits en toch de juiste kleuren te zien krijgt. Oogt het water groenig of duik je in Zeeland, dan stel je de camera in op ‘groen water’. Hij berekent dan zelf hoeveel licht er door het diafragma moet vallen en welk de juiste witbalans is. Dit doet hij ook bij de andere instellingen: ‘blauw water’ en ‘rivieren en meren’. Richt en druk af... de resultaten zijn zeker be- vredigend voor de meeste duikers. Ook boven water laat de camera zich van zijn beste kant zien, mede dankzij de ‘22 Het robuust en rubber gecoat onderwa- scene modes voor bovenwater’, zoals zons- terhuis is waterdicht tot 60 meter en heeft ondergang, strand, enz. een veilige sluiting. De afdrukknop is nu nog groter en net zoals zijn voorganger zijn de andere bedieningsknoppen ruim opgesteld. Zelfs op een diepte van 53 Dankzij de snelle scherpstelling lukt het je ge- meter bleken makkelijk om de gehele vis te fotograferen en niet enkel zijn staart. alle knoppen nog feilloos te Bij het vorige model begon het numme- werken, iets ren van de foto’s telkens opnieuw van één, dat niet gezegd nadat je de foto’s overgezet had naar je kan worden van laptop of ander groot massaopslagmedia. moeten nadenken over bepaalde instellin- gen. Voor diegene die toch iets meer con- trole wil over het eindresultaat zijn er twee manuele instellingen mogelijk. De ‘DC800’ wordt in 3 verschillende versies aangebo- den: ‘DC800’ cameraset (incl. onderwater- huis) € 549,00, ‘DC800 PRO’ cameraset met één flits € 849,00 en ‘DC800 MAX’ camera- set met twee flitsen € 1.399,00. Meer info vind je op: www.sealife-cameras.eu 

Tekst en foto’s: Ivo Madder

Tip: ter voorkoming van condensvorming gebruik je in de ‘DC800’ de ‘moister munsters’ (‘vochtvreet’ capsules). Je kan deze tijdens je vakantie drogen Met de externe flits op auto wordt de achtergrond mooi zwart. door ze naast de ventilatoruitgang van je laptop te leggen of op het dek- Dit probleem is gelukkig voorbij. De ‘DC800’ ken blijven filmen totdat je batterij leeg is, sel van het opwarmreservoir voor ondersteunt SD-geheugenkaarten tot 4 je geheugenkaart vol is of je op de stopknop thee of koffie te leggen. GB, maar ook een 6 GB kaart werkte feil- drukt. loos. De camera start snel op en stelt snel scherp. Zie je dus een interessante vis dan De flitsarm is iets langer dan de vorige lukt het je gemakkelijk om de gehele vis te versie, wat zijn nut bewijst bij breedbeeld- fotograferen en niet enkel zijn staart. De 4x opnamen. Ook bij dichtbijopnamen is het optische zoom is voor de meeste onderwa- handig om een iets langere en dus meer tersituaties toereikend. Tijdens het fotogra- wendbare arm te hebben. Nog beter zou het feren stel je de helderheid van de foto in de zijn moest de aanhechting van de flits op de meeste gevallen best in op ‘min 2’. flitsarm nog een extra kantelpunt hebben zodat men dichterbij het onderwerp kan komen. Want nu kan men bij echte macro- opnamen niet goed belichten; de helft van je onderwerp wordt maar belicht. Hopelijk wordt die in een volgende versie mogelijk. Ondertussen kan je de camera van de flits- zool scheiden om zodoende je macro on- derwerp beter te belichten. Een super ma- crostand is niet aanwezig, dus dichter dan 5 cm moet je niet proberen te komen. Tot 5 cm stelt de camera automatisch en feilloos scherp. In de ‘SPY mode’ kan je met wat geduld gemak- kelijk een foto maken van een schuchter dier. SeaLife levert in optie een onderwater- statief, de gorillapod (ongeveer € 60,00), die handig is bij de onderwateropnamen in ‘SPY mode’. In deze mode (vanaf deze editie bruikbaar boven én onder water) kan je instellen om de hoeveel tijd er telkens Wil je geen zwarte achtergrond, dat kan het opnieuw een foto genomen moet worden, soms nodig zijn om te kiezen voor de mode ‘flits manueel’. waarbij telkens ook je externe flits afgaat.

Filmopnamen worden weggeschreven in besluit avi-formaat (640x480 pixels), een video- De ‘SeaLife DC 800’ is een camera die exact Door de camera van de flitszool te scheiden formaat met zeer weinig compressie ver- doet wat hij belooft: “Richt en druk af”; een- kan men een macro-onderwerp volledig be- lies. Wat ook positief is: je kan ononderbro- voudig goede foto’s maken zonder te veel te lichten.

Hippocampus september 2008 57 Bondsnieuws - AUDIOVISUELE COMMISSIE

Ronny Vanhaelewyn zocht dan weer de Watercolors III ‘Verborgen kleuren in Zeeland’, en toonde met zijn video dat ook de Oosterschelde en de Grevelingen hun charmes hebben, wan- neer hij bijvoorbeeld een garnaal volgt die Goes Classic subtiel uit haar schuilplaats kruipt, of een spinkrab die voorzichtig - als om niets te Onderwaterbeelden in de verf gezet door de breken - omhoog kruipt. prachtige muziek van een strijkorkest; een ge- een stijlvol succes! slaagde combinatie. Foto: Hedwig Dieraert. Na Helmut Lotti ging ook Watercolors het klassieke avontuur tegemoet. Garnaaltjes die dansen op de tonen van een polka, het is weer eens wat anders. Veel schoon volk was er op de derde editie van Watercolors, het tweejaarlijks onderwaterfoto- en videofestival van WEVOS. Watercolors kenmerkt zich als een show van kunstfotografie en -video voor een breed publiek. Watercolors is geen dia- en videoprojectie in de klassieke zin van het woord, en nog minder een wedstrijd.

atercolors wil een evenement zijn plots een of ander kleurrijk dier te ontdek- den van de ‘critters’ uit de Indische Oceaan. zonder onderlinge concurrentie. ken dat op en weer danst, om zijn territori- Toeval of niet, feit is dat vele onderwater- WHet doel van de show is een fijne um te verdedigen. Je zou haast denken dat foto- en videografen nu net de Indische Luc Eeckhout, wereldkampioen macro on- avond voor het brede publiek, dat liefst de klassieke muziek speciaal geschreven Oceaan als hoopvolle bestemming voor derwaterfotografie en duivel doet al in de niet enkel uit duikers of duikende foto- of werd om dit soort natuurwonderen voort- hun hobby uitkiezen. onderwaterfoto- en videowereld, nam het videografen bestaat. Voorwaarde voor durend in onze herinnering te brengen. publiek weer mee naar de Indische Oceaan. deelname is de volledige medewerking Zijn reeks ‘Zicht op Zee’ met de blauwe van ieder, met een open geest voor het de deelnemers ogen van zijn onderwatermodel als meta- werk van de andere deelnemers, elkaar Dennis Vandermeersch mocht de spits af- foor voor het oneindig blauwe van de zee, steunen en helpen met tips, om zo het ge- bijten en bracht een fotoreeks over ‘Zee- sprankelde als een fontein in gele, blauwe, heel op het gewenste niveau te brengen, land’, en meer bepaald de kwallen. Zijn paarse en rode technicolors. Professioneel. dit onder de deskundige leiding van de cel voorliefde voor deze doorzichtige wezens ‘Foto en Video van WEVOS’. Vorige editie kon hij mooi vertolken in zijn foto’s, waarbij werd ervoor gekozen om minder bekende tegenlicht een belangrijke rol speelt. of beginnende fotografen aan bod te laten komen. Als afwisseling werd daarom dit jaar wederom voor de meer gekende foto- en videografen gekozen. Het deelnemers- lijstje spreekt voor zich.

Om het kunstaspect kracht bij te zetten werd een beroep gedaan op het strijkorkest ‘Arte Del Arco’, onder de deskundige leiding van dirigent Eddy Desnijder. Geruime tijd vooraf kreeg deze man de foto’s en video’s te zien om er in volle vrijheid de gepaste Tom Leys stelde met zijn prachtige foto- Na de pauze dreunde de zaal onder de doe- muziekstukken bij te zoeken. Vervolgens reeks ‘Red, as in Passion’ nog maar eens delzakmuziek die de fotoreeks van Gery kregen de deelnemende foto- en videogra- duidelijk hoe fel het rood uit de zee wel kan Beeckmans over Ierland boven en onder fen hun toegewezen muziekstukken toege- zijn. Aanwezige beginnende duikers keken water luister bijzette. Groen voerde hier stuurd, waarna zij hun diaprojectie of video hun ogen uit, want hen wordt geleerd dat de boventoon. Beelden van het prachtige nog konden aanpassen aan het ritme van onder water het rode licht als eerste gefil- Ierse landschap wisselden met onderwa- de muziek. terd wordt. Maar Tom Leys beschikt dan teropnames van het groene kelp waar af en Ronny Margodt, voormalig voorzitter van ook over veel en goed licht om het roodste toe zonnestralen doorsijpelen. Heel groen Het resultaat mocht er zijn! We kregen een de NELOS-Commissie Foto, Film en Video rood weer zichtbaar te toveren … en heel mooi. mooi staaltje te zien en te horen van de (nu omgedoopt in Audiovisuele Commissie) symbiose tussen de twee kunstvormen. Op én onderwaterfotograaf van het eerste uur, Marc Vande Pitte’s video ‘Beauty or Nerd’ meerdere ogenblikken was de meeslepen- waagde zich nu op het pad van de video- toonde ons vervolgens enkele amusante de muziek de katalysator voor de prachtige grafie. Met ‘Explosion of Colours’ bracht hij tegenstellingen die ook onderwater te vin- onderwaterbeelden en vice versa; dat mee- een ode aan kleurrijke garnalen en naakt- den zijn. De schoonheid van de naaktslak- slepende dat wij als duiker zo goed ken- slakken, op de tonen van het Andante Can- ken bracht hij sierlijk in beeld tegenover nen, als we ons zalig laten meevoeren op tabile van Joseph Haydn, om dan verder te ander bizarre wezens, op de toepasse- de zachte bewegingen van de zee. Om dan gaan met Land of hope and glory en beel- lijke tonen van ‘Pirates of the Caribbean’.

58 Hippocampus september 2008 Ronny Vanhaelewyn zocht dan weer de nen van de ‘Pizzicato polka’ van Johan ‘Verborgen kleuren in Zeeland’, en toonde Strauss van onthouden. met zijn video dat ook de Oosterschelde en de Grevelingen hun charmes hebben, wan- neer hij bijvoorbeeld een garnaal volgt die subtiel uit haar schuilplaats kruipt, of een spinkrab die voorzichtig - als om niets te breken - omhoog kruipt.

Luc Eeckhout, wereldkampioen macro on- Patrick Decaluwe mocht de avond afslui- derwaterfotografie en duivel doet al in de ten met zijn reeks ‘Sulawesi Colours’ en dat onderwaterfoto- en videowereld, nam het deed hij in kleurrijke stijl. Zijn macro-op- publiek weer mee naar de Indische Oceaan. names zijn onovertroffen en brachten het Zijn reeks ‘Zicht op Zee’ met de blauwe steeds verrassende leven van Bunaken Na- ogen van zijn onderwatermodel als meta- tional Park ronduit schitterend in beeld. foor voor het oneindig blauwe van de zee, sprankelde als een fontein in gele, blauwe, paarse en rode technicolors. Professioneel. Boven: Foto Gery Beeckmans. Onder: Foto Marc Vande Pitte.

Hedwig Dieraert, wereldkampioen 2007 groothoek digitaal, bracht voor mij de ver- rassing van de avond met zijn stemmige zwart-wit reeks ‘Recife Artificiel’ over wrak- ken in de Rode Zee. Spanning en emotie werden uitstekend georkestreerd door bij- voorbeeld een plotse lichtflits door het wrak, gecombineerd met het kort dreigen- de muziekritme. Watercolors bracht wederom een avond om niet te missen. Een avond waar het onder- Na de pauze dreunde de zaal onder de doe- waterleven op gepaste wijze schittert. Of delzakmuziek die de fotoreeks van Gery om het met het gedicht uit de reeks van Luc Beeckmans over Ierland boven en onder Eeckhout te zeggen: “De zee … één blauwe water luister bijzette. Groen voerde hier weide. Groenbleek ... maar zonder gras. En de boventoon. Beelden van het prachtige in dat eindloos wijde, één kleurengolf, alsof Ierse landschap wisselden met onderwa- het gebloemte was”. Kippenvel. teropnames van het groene kelp waar af en toe zonnestralen doorsijpelen. Heel groen Tekst: Ireen Loots en heel mooi. Sponsors Marc Vande Pitte’s video ‘Beauty or Nerd’ Peter Ryngaert, voorzitter van de cel foto toonde ons vervolgens enkele amusante en video van WEVOS, en ook meervoudig Meense Duikclub tegenstellingen die ook onderwater te vin- winnaar van diverse onderwaterfotowed- NELOS den zijn. De schoonheid van de naaktslak- strijden, bracht met zijn reeks ‘Costa WEVOS ken bracht hij sierlijk in beeld tegenover Hippocampus’ een kleurrijk beeld van zijn Hugyfot ander bizarre wezens, op de toepasse- geliefde duikwateren aan de Spaanse kust. Nikon lijke tonen van ‘Pirates of the Caribbean’. Af. Hier heb ik de dartele beelden op de to-

Hippocampus september 2008 59 Bondsnieuws - MEDISCHE COMMISSIE EN COMMISSIE DUIKONDERRICHT

TROUW WORDT BELOOND

De winnende nummers zijn: TNW-375 VTJ-394 VYX-198 XHF-593 XIJ-783

Zie je je nummerplaat staan, neem dan contact op met Guy Bosmans (tel. 015 22 56 72 of [email protected]).

Je wilt graag meedoen? Schaf dan vlug een NELOS-zelfklever aan in de boetiek voor slechts € 0,50 en kleef die goed zichtbaar op je voertuig. Misschien ben je volgende keer bij de gelukkigen. 

60 Hippocampus september 2008 BEFOS Boetiek Belgische Federatie voor Algemeen verantwoordelijke Onderwateronderzoek en -Sport vzw Guy BOSMANS Voorzitter: Willy VAN DER PLAS Abeelstraat 9 - 2221 Booischot superGROOT Boekenberglei 185 - 2100 Deurne (A’pen) Tel. 015 22 56 72 03 366 18 22 - [email protected] [email protected] en nuttig Rekening boetiek: KB 401-6513621-89 Mede-voorzitter: Robert HENRY Av. Doct. Terwagne 46 - 1310 La Hulpe Provinciale verantwoordelijken 02 653 95 71 - [email protected] ANTWERPEN: NELOS Duikershuis Beheerders: Brusselsesteenweg 313-315 - 2800 Mechelen Tel. 015 29 04 86 - fax 015 20 61 58 Tonino BARBIAUX [email protected] Rue A. Bracket 11 - 6001 Marcinelle (afhalingen na telefonische afspraak) 071 43 54 91 - [email protected] BRABANT: Tiny HEREMANS Pierre DERNIER Janseniusstraat 41 - 3000 Leuven Sint-Pietersweg 7A - 1501 Buizingen Tel. 016 22 56 98 (na telefonische afspraak) 02 527 86 71 - [email protected] [email protected] Jean RONDIA LIMBURG: Rudi PEERLINGS Groeselenbergstraat 37 - 1180 Brussel Bocholterstraat 51 - 3960 Bree 02 374 85 40 - [email protected] Tel. 0476 33 14 63 (na telefonische afspraak) John REMUE [email protected] NELOS H. Hooverplein 13 - 3000 Leuven OOST-VLAANDEREN: Mark BULTE 016 23 49 00 - [email protected] Hendrik Consciencelaan 6 - 9950 Waarschoot Tel. 09 377 37 97 (na telefonische afspraak) HANDDOEK Guido SEGERS [email protected] Paterstraat 33 - 2300 Turnhout WINDT ER GEEN 014 41 87 70 - [email protected] WEST-VLAANDEREN: Isabel NEYRINCK DOEKJES OM! Odiel Spruyttestraat 22 - 8870 Izegem Guy Bosmans Tel. 0478 97 32 69 (na 19.30 u) Abeelstraat 9 - 2221 Booischot [email protected] 20 € 015 22 56 72 - [email protected] Secretariaat: Luce DE SMET Jules Broerenstraat 38 - 1070 Anderlecht tel. 015 29 04 86 - fax 015 20 61 58 Boekenactie verlengd tot eind 2008! LIFRAS Ligue Francophone de Recherches et d’Activités Sous-Marines asbl

Président: Robert HENRY Av. Doct. Terwagne 46 - 1310 La Hulpe 02 653 95 71 - [email protected] Vice-président: Jean MOINY Rue Marexhe 23 a - 4530 Villers Le Boullet 085 21 36 28 - [email protected] Trésorier: Jean-Robert DELOBBE Avenue Napoléon 20 - 1420 Braine-l’Alleud 02 384 86 56 - [email protected] Administrateurs: Albert BASTIN Rue André Renard 25 - 4020 Montegnée 071 43 54 91 - [email protected] Fabienne DESCAMPS Route d’Obourg 73 - 7000 Mons 065 84 65 22 - [email protected] Marc HIERNAUX Rue des Alliés - 1190 Forest 0477 22 78 96 - [email protected] Jean RONDIA Groeselenbergstraat 37 - 1180 Brussel 02 374 85 40 - [email protected] Laurent TOUSSAINT Rte. de Marlagne 15 - 5070 Sart Saint Lau- rent 071 71 32 67 - [email protected] Secretariaat: Katia VAN DE VEEGAETE Muriel VAN BLOMMEN Jules Broerenstraat 38 - 1070 Brussel tel. 02 521 70 21 - fax 02 522 30 72

Hippocampus september 2008 61 Reportage - DUIKMATERIAAL De SeaSeater De SeaSeater: instappen, zitten en genieten van de rust en de prach- tige onderwaterwereld.

en tijdje geleden las ik een artikel fase: het duiken. over de eerste duikende auto. Daarin Om de dingen eenvoudig te houden, werd Ewerd verteld dat de duikende Aston beslist dat de twee inzittenden in een open Martin in de James Bond film slechts een cabine zouden plaats nemen en niet, zoals computersimulatie was en dus geen echte in een duikboot, in een gesloten ruimte auto. Een droom minder, een desillusie onder 1 bar druk. Een duikfles met ont- meer. Hoewel het artikel juist was, had spanners voorzag de chauffeur en zijn de auteur het niet bij het rechte eind wat passagier van de nodige lucht. Het motor- betrof de primeur. Een groep Belgische compartiment werd waterdicht gemaakt, duiker-knutselaars, met de naam Amfibi- waardoor de autonomie beperkt was. En er divers, lijkt een goede kans te maken om waren stuurvlakken nodig voor het hand- de titel van eerste duikend auto binnen te haven van de diepte. Het was immers om Een computerafbeelding van een grote halen. En die auto was maar de aanleiding veiligheidsredenen de bedoeling dat bij het SeaSeater in open water. tot een grootser project: de SeaSeater. De uitvallen van de voorstuwing of bij andere duikboot was een echte publiekstrekker. naam alleen al prikkelde mijn nieuwsgie- problemen het ‘vaartuig’ aan de opper- Zowel bezoekers als professionelen had- righeid en was voldoende om de bezielers vlakte zou komen. Dit werd gerealiseerd den interesse in en stelden vragen over het te contacteren. In een café aan de markt door een positief drijfvermogen dat, om te ontwerp. Het duurde niet lang of de kijk- van Geel, juist voor hun vertrek naar En- kunnen duiken, gecompenseerd diende te lustigen vroegen of ze niet eens mee moch- geland, weet ik René Baldewijns en Katty worden door de kracht van duikvinnen. ten op duiktocht. Door het concept van een Vermeulen te strikken voor een interview open cabine moesten de inzittende echter over het wat en hoe. Tijdens de testen bleek het vaartuig top- ‘duikers’ zijn. Dit beperkte dus aanzienlijk zwaar, waardoor het de neiging had om te het potentieel aan gegadigden. Hun onderwaterloopbaan begon een tien- draaien. Ondanks het vele oefenen was het tal jaar geleden tijdens een overtocht met manueel stabiliseren een delicate zaak. Al- Maar problemen zijn de ideale voedingsbo- een rubberbootje met een 15 pk-motor. leen een automatisch stabilisatiesysteem dem voor het ontstaan van nieuwe ideeën. Tijdens de vele uren voor deze tocht, in het op basis van gewone ontspanners maakte Gesterkt door hun technologisch succes, kader van hun organisatie van avontuur- het leven van de chauffeur-stuurman ge- begon een nieuwe uitdaging te rijpen: hoe lijke sporten zoals speleo, rotsklimmen, makkelijk. Deze land-/waterverovering jan-met-de-pet op een veilige manier la- … vroegen ze zich af waarom ze over het werd officieel bekroond met een succes- ten kennis maken met de onderwaterwe- Kanaal moesten varen. Zou het niet moge- volle Millenniumduik in Spanje, waardoor reld? Een gesloten duikboot bestond al en lijk zijn deze zeeëngte ‘onder’ te varen? Na- de groep de primeur van eerste bestaande vormde dus geen uitdaging. Het moest in tuurlijk zouden ze niet de eersten zijn die duikende auto mag claimen. ieder geval een gesloten ruimte zijn onder zoiets probeerden. Al jaren zijn er onder- maximum 1 bar druk. Dit leidde snel tot het zeeërs actief in de Noordzee, maar zouden In ieder geval vond er één iemand de pres- ontwerp van een gesloten vat met enkele ze zoiets zelf kunnen maken en er mee dui- tatie interessant genoeg om het vaartuig zitplaatsen dat op een gemakkelijke ma- ken? In plaats van avonturen voor anderen op te kopen. Sinds enkele jaren is dit uniek nier vervoerd kan worden. De SeaSeater te organiseren, zou dit een avontuur voor exemplaar te bewonderen in het Air, Land was geboren. hen zelf worden. and Sea museum in Groot-Brittannië en het is bestempeld als ‘The world’s only dri- Na veel discussies en brainstormingsessies vable submarine’ (vrij vertaald: ‘s werelds werd beslist dat het ding niet alleen moest enige rijdende duikboot). Ook in de rest van kunnen duiken maar ook varen en rijden. de wereld is het geen onbekende, zoals een Aan een opengebrande tank werden wielen, eenvoudige zoekopdracht op het internet een roer en stuurvlakken gemonteerd. Een naar het duikend amfibievoertuig - de ‘am- motor van een grasmaaier zorgde voor de fibidiver’ - aantoont. nodige voortstuwingskracht. Na een aan- tal testen kon er op een eenvoudige manier Door mond-aan-mondreclame kwam het In de 4 eilandjes, of wachtplaatsen voor kijk- gereden worden en ook de overgang van project ter ore van de organisatoren van lustigen, zit een winch verborgen. Het samen- land naar water lukte heel goed. Het am- de Belgian Boat Show. Op zoek naar enkele stel van winches zorgt ervoor dat de centrale duikklok kan dalen en stijgen. fibievoertuig voelde goed aan in het water. bijzonderheden voor hun jaarlijkse show Varen en rijden waren onder controle. Het hadden ze interesse in het project en boden Het concept is eenvoudig, maar de reali- project was dus klaar voor de volgende de Amfidivers een plaatsje aan. De rijdende satie ervan stelde toch een heleboel grote

62 Hippocampus september 2008 en kleine uitdagingen. Het geheel bestaat Het bange afwachten was naar de reacties technisch vaardig zijn en mensen die het uit een aantal drijvende eilandjes met in van duikers. Zouden zij zoiets zien zitten? project financieel willen steunen. Ook in- het midden een versterkt, gesloten vat dien je interesse hebt in het project zelf en met vensters, waarin enkele kijklustigen de SeaSeater wil aankopen kan je bij hen kunnen plaats nemen. De lucht in het vat aankloppen. wordt ververst door middel van een aantal duikflessen en een elektromagneet zorgt Het verhaal van de Amfibidivers toont aan ervoor dat het vat bij het minste probleem dat duiken zeer veel mogelijkheden biedt. boven komt te drijven. In combinatie met enthousiasme en zin voor avontuur kan je in onze sport je eigen Ieder eilandje verbergt een winch. Dit sa- richting uit. Wat ook je persoonlijke inte- menstel van winches zorgt ervoor dat de De SeaSeater wordt in gereedheid gebracht resses mogen zijn.  centrale duikklok kan dalen en stijgen. om uit te testen in het Zilvermeer te Mol. Door de combinatie van de verticale bewe- Tekst: Patrick Van Hoeserlande ging van het vat en het verslepen van het Foto’s: SEPPE VAN BUGGENHOUT geheel, kan een leek de wereld onder het wateroppervlak op een veilige manier be- Meer info kijken. Het geheel kan zowel in stilstaand Museum of Creative Invention: water (bijv. een meer) als in zee gebruikt www.landairandsea.com worden. Amfibidivers: www.amfibidivers.be

Indien het centrale vat aan een soort on- derwaterspoor gekoppeld wordt, is het mogelijk een onderwaterparkoers af te leggen. Met een beetje fantasie zie je hier Kristof inspecteert de zitbanken op de minia- tuur wachteilandjes. de mogelijkheden voor een onderwater- pretpark voor een groot publiek. En ja, de positieve reacties van duikers ble- ven niet uit. Sportduikers zagen in dit toe- stel de mogelijkheid om hun niet-duikende begeleiders en partners mee te laten genie- ten. Dit systeem kan immers mee genomen worden op een clubuitstap. De ‘duikboot’ Links: De eerste testen werden uitgevoerd in het zwembad MIVO te Peer. kan het geheel van eilandjes meeslepen of Rechts: Katty en Davy, leden van de groep vervoeren naar de plaats waar er gedoken Belgische duiker-knutselaars (Amfibidivers), wordt. Of met een beetje vindingrijkheid zijn aan het werken in hun atelier. kan de duikklok zelfs met een lift te water gelaten worden. De niet-duikers hoeven dus geen uur op de terugkerende duikers te wachten, maar kunnen zelf het onderwa- terleven bekijken en hun duikers tot op een diepte van 20 meter volgen.

René Baldewijns bij een schaalmodel SeaSea- Ook beroepsduikers toonden interesse. ter. Ondanks de beschikbare audiovisuele mid- Zonder publiciteit kunnen er geen finan- delen wil de klant van een duikbedrijf nog ciers gevonden worden. Eigen financiële steeds de werken onder water met eigen Claudio en Kristof tijdens het samenstellen middelen en sponsoring waren niet meer ogen zien. Deze mobiele duikklok laat toe van de SeaSeater. voldoende om het volledig systeem te dat de aannemer onderwaterwerken met commercialiseren. De bedoeling was im- de opdrachtgever de werkplaats voor en mers om van deze uitgebreide hobby een na, of zelfs tijdens de werkzaamheden, be- echte job te maken. kijkt. Dit versterkt het vertrouwen tussen de twee partijen. Tijd dus om terug te keren naar de plaats waar het begon: de Belgian Boat Show, De toekomst van de SeaSeater en zijn bou- maar nu editie 2008. Het publiek reageer- wers ziet er dus veelbelovend uit. De mo- de weer enthousiast. Hoewel er slechts een gelijke toepassingen zijn eindeloos. Er is schaalmodel en een ‘mock-up’ opgesteld dus nog werk aan de winkel. Indien je deel stonden, stroomden de vragen om te mo- wilt uitmaken van deze toekomst dan is er gen meeduiken binnen. Maar dit was te goed nieuws. De groep zoekt continue en- Davy ontwerpt een schaalmodel van de zit- verwachten en dus geen echte verrassing. thousiastelingen die kunnen duiken en die bankjes, bestemd voor de eilandjes.

Hippocampus september 2008 63 Sprokkels Terug naar Juan-les-Pins Nadat het Festival Mondial de l’Image Sous-Marine van Antibes wegens verbouwingswerken zijn basis een paar jaar moest verla- ten, keert het nu voor zijn 35e editie terug naar het Palais des Con- grès d’Antibes.

et festival zal doorgaan van 29 ok- plaatsen), Merry Ferrer (100 plaatsen) en tober tot 2 november 2008. De be- een zaal die op het plein vóór het center zal Hzoekers zullen er de gebruikelijke opgetrokken worden (600 plaatsen). verblijfsmogelijkheden en een betere toe- gang tot de manifestatie vinden. De orga- De 1.000 m2 ruimte onder de luifel is voor- nistoren hopen dat ze ook enkele gewoon- behouden voor de exposanten. In de hal ten van vroeger zullen heropnemen. van het center zullen de deelnemende foto’s te zien zijn en de vertegenwoordigers De projecties van de films, dia’s en slide- van de ondersteunende magazines. Daar Tekst: Roland WANTENS shows gebeuren in drie verschillende za- zal ook de bar gevestigd zijn. Meer info: Bron: Press Release len: Spondylia in het congrescenter (300 www.underwater-festival.com  Een nieuwe vissoort ontdekt? Keramiekvissen in het Ravenhof te Torhout.

iet Wostyn en Annick Dedoelder Als lid van de ‘Vrienden van het Museum vzw Het Laatste Huis, het keramiekcen- uit Torhout, beiden lid van duik- Torhout Aardewerk’ waren ze onlangs aan- trum uit Boom, waarvan Lou Smedts en Pschool Tarpoenduikers uit Wen- wezig op de opening van ‘Springvis’. In de Gerda Genijn de drijvende krachten zijn. De duine, zoeken niet alleen regelmatig omwalling van het kasteel Ravenhof, in het tentoonstelling is nog tot half september te onder water naar allerlei fauna en flora. centrum van Torhout, is deze openluchtex- bezoeken en is uiteraard gratis.  positie te zien. Zestig keramiekvissen van Ook boven water vinden ze interessant ‘on- kunstenaars uit negen landen ‘zwemmen’ derwaterleven’. in het rond. Het gaat om een project van Tekst en foto: Annick Dedoelder

64 Hippocampus september 2008 UW NELOS REISSERVICE Geniet van uw NELOS voordeel! Alle reizen — Vliegtuig & Treintickets Info & Brochure : www.nelos.be

Ons duikprogramma aanbod werd volledig vernieuwd …. Individuele duikers - Groepen - Charterprogramma’s

Egypte Duikcruisen Rode Zee - Egypte Sharm el Sheikh - Sinai Divers Duikpakketten Noordcruise - Zuidcruise - Brothers - St John’s Reef Hurghada - Seafari Duikpakketten Cruise - Alle Marine Parken (2 weken) El Gouna - Easy Divers Academy Duikpakketten Seafari - Sinai Divers Fleet - Emperor Fleet Dahab - Exclusief aanbod Daniela Village Safaga - Top Budgetaanbod Nemo Duikcruisen Rode Zee - Soedan El Quseir - Exclusief aanbod Mangrove Bay Alle cruisevaartuigen Soedan

Marsa Alam - Extra Divers Duikpakketten Duikcruisen Djibouti Tentenkampen Marsa Shagra - Marsa Nakari - … Djibouti Divers Walvishaaien cruise - 7 Brothers

Spanje Duikcruisen Malediven Estartit - El Rei del Mar Duikpakketten Seafari - Aggressor fleet - Dancer Fleet Tenerife - Barakuda Aquanautic Duikpakketten

Malta Duikcruisen Filippijnen Tubbataha Reef met Oceanic of Borneo Explorer Malta - Strand Diving Services Duikpakketten Gozo - Calypso Dive Centre Duikpakketten Duikcruisen Indonesië

Kaapverdische Eilanden Komodo—Bali—Noord Sulawesië Ena fleet - Dancer Fleet - Aggressor Fleet Sal - Exclusieve diaprogramma's

ABC eilanden Duikcruisen Maleisië Oostkust van Maleisië met Ocean Rover Bonaire - Duikprogramma’s Bonaire Fun Travel Curaçao - Duikprogramma’s Caribbean Fun Travel Duikcruisen Thailand Aruba - Duikprogramma’s Caribbean Fun Travel Andaman Sea (Similan—Surin—Richelieu Rock)

Seafarer Divers Indonesië Manado - Duikprogramma Eco Divers Duikcruises Guadalupe Baja Mexico Lembeh Strait - Duikprogramma Eco Divers Grote Witte haai Expedities M/V Andrea Lynn Bali - Duik-rondreis programma’s ENA Duikcruises Belize Maleisië Aggressor Fleet - Dancer Fleet Sipadan - Mabul - Kapalai - Layang Layang Exclusieve Duikprogramma’s Duikcruises Cayman Aggressor Fleet Filipijnen Puerto Galera - Boracay - Bantangas - Palawan - Duikcruises Galapagos Aggressor Fleet - Dancer Fleet Tubbataha Reef - Bohol - Cebu Duikprogramma’s

Thailand Duikcruises Fiji eilanden Aggressor Fleet Phuket - Seafarer Divers Duikprogramma’s

Malediven Duikcruises Papua New Guinea Mike Ball Expeditions - Dancer Fleet Eriyadu - Giravaru - Vilamendhu - Kandooma - Olhuveli de top duikeilanden in de Malediven Duikcruises Australië Mike Ball Expeditions Micronesië Yap - Manta Ray Hotel & Yap Divers programma Duikcruises Palau Aggressor Fleet Frans Polynesië Moorea - Les Tipaniers & Scubapti Duikprogramma Duikcruises Turks & Caicos Bora Bora - Scuba Dive Duikprogramma’s Aggressor Fleet Manihi - Pearl Resort & Blue Nui Duikprogramma Rangiroa - Kia Ora & Lagoon Resort Duikprogramma Duikcruises Palau Fakarava - Maitai Dream & Top Dive Duikprogramma Aggressor Fleet

Zuid Afrika Duikcruises Grenada Hamerhaai Expeditie - Exclusief Duikprogramma Dancer Fleet Tijgerhaai Expeditie - Exclusief Duikprogramma Grote witte haai Expeditie - Uniek Duikprogramma Duikcruises Cocos Island Costa Rica Aggressor Fleet Sardine Run Safari

Mozambique Duikcruises Kona - Hawaï Aggressor Fleet Manta Ray Mission - Exclusief Manta-duikprogramma Walvishaai Expeditie - Exclusief Duikprogramma Duikcruises Alaska—British Columbia

Bull Shark Bonanza - Exclusief Duikprogramma Nautilus Explorer

Begeleide groepsreizen Duikcruises - Expedities 26/11/2008 - Djibouti Walvishaaien Cruise Kairos Company Programma’s 04/09/2009 - Frans Polynesië Moorea & Rangiroa

BEFOS - FEBRAS REISCLUB RCI Benelux NV Lic. A5073 Alfons Gossetlaan 54 1702 Groot Bijgaarden Tel. 02/481 16 72 - [email protected] www.nelos.be

Hippocampus september 2008 65 vanaf 1 oktober 2008 nieuw adres: Kaulillerweg 62, 3990 Grote-Brogel (PEER) Tel. +32(0) 11/44 88 24 www.desportduiker.be

De meest complete duikshop met alle bekende merken. Wij leveren prijs / kwaliteit. Verkoop en verhuur. Gratis prijsofferte. Betrouwbare service en garantie

Openingstijden: dinsdag 13:00 - 18:00 woensdag 13:00 - 19:00 donderdag 13:00 - 20:00 vrijdag 13:00 - 19:00 zaterdag 10:00 - 16:30

220 m² duikshop met computergestuurd "NITROX" vulstation Sprokkels Bodywrap van zeewier Wakame (Undaria pinnatifida), een Japans zeewier, is een wier met donkergroene lobvormige blaadjes. Het wordt gebruikt in de keuken en bij schoonheidsbehandelingen.

et wier wordt geoogst in de lente, Aziatische keuken, wordt het ook vaak ge- voordat de blaadjes hard worden. bruikt als een mineraalrijk ingrediënt bij HHet is zeer voedzaam: het is zeer rijk diverse lichaamsbehandelingen, Zeewier, aan calcium, maar bevat ook ijzer, fosfor, zoals wakame, kombu of kelp, arame, hiziki kalium en vitamine C. en dulse, is zeer rijk aan mineralen die je Wakame heeft een licht oceaanaroma huid voeden en ontgiften. Om het zeewier en is één van de populairste soorten van zijn lichaamshelende werking te laten zeewier in Japan. Gedroogd of vers wordt doen, wordt vaak gebruik gemaakt van een het voornamelijk in soepen en salades ‘bodywrap’. Bodywrap wordt omschreven gebruikt. Als het gedroogde product voor als een methode waarbij de probleemzones enkele minuten in water wordt ingeweekt zoals buik en/of billen ingesmeerd worden of direct aan een soep wordt toegevoegd, met een mengsel van meestal etherische je in bad ligt. Laat de ‘wraps’ 30 tot 40 mi- dan zet het enorm uit, zodat u vaak zult oliën en vervolgens ingewikkeld worden nuten hun werk doen en spoel daarna af. merken dat u veel minder nodig heeft dan met plastic folie. In dit geval wordt enkel Een alternatief voor een wrap is het verpul- u oorspronkelijk had verwacht. Omdat wa- zeewier gebruikt om het lichaam in te wik- veren van gedroogd zeewier met behulp kame geen calorieën bevat, is het bijzonder kelen. van een vijzel. Het tot poeder verpulverd geschikt voor een caloriebewuste voeding. Voor een bodywrap met zeewier heb je on- zeewier doe je in een klein katoenen zakje Bovendien staat het bekend om zijn wer- geveer 60 gram gedroogde wakame nodig. of dun washandje. Hiermee scrub je uw king tegen aderverkalking, astma, neus- Laat de wakame een paar minuten weken huid tijdens het baden of douchen.  holteontsteking, krop, hoge bloeddruk en in warm water om hem zacht te maken. haaruitval. Wikkel de zachte, natte repen rond je lede- Tekst: Ivo Madder Hoewel wakame een vaste waarde is in de maten of drapeer ze rond je lichaam terwijl Foto: Yomi Yomi Scubapro Days in het Zilvermeer Scubapro Uwatec organiseerde op 17 en 18 mei 2008 de ‘Scubapro Days’ in het Zilvermeer te Mol. Het was een succes.

edereen kon er al het recentste mate- waardoor de opkomst die dag wat minder riaal van Scubapro Uwatec gratis en was, kan men globaal spreken van een Ivrijblijvend uittesten. Er was voldoende succes. Volgens de vertegenwoordigers materiaal ter plaatse om iedere deelne- van Scubapro zijn deze ‘Scubapro Days’ mer volledig uit te rusten, van vinnen, zeker voor herhaling vatbaar én zullen trimvest, ademautomaat, ... tot en met de ze zelfs uitgebreid worden naar Wallonië nieuwste Galileo-duikcomputers. Zelfs toe.  een droog pak kon je uittesten. Na de duik werden de deelnemers ver- Tekst: Ivo Madder gast op een drankje en kregen zij een Foto’s: Scubapro aandenken. Foto boven: Opmerkelijk was de deelname van vele En wie zelf geen buddy mee had, kon er zelfs duikers uit Nederland, die deze gelegen- eentje lenen van Scubapro. heid te baat namen om het materiaal Foto onder: Je kon er al het recentste materiaal van grondig te testen. Scubapro Uwatec gratis en vrijblijvend Ondanks het slechte weer op zaterdag, uittesten.

Hippocampus september 2008 67 Sprokkels Kies uw 7 wonderen van de natuur In de vorige Hippocampus brachten we een artikel over de nieuwe zeven wereldwonderen, die in 2007 verkozen werden. Bij deze wereldwonderen lag de fo- cus bij menselijke bouwwerken. Sinds woensdag 25 juni 2008 zijn er wereldwijd campagnes om nieuwe wereldwonderen te kiezen. Nu is ‘Moeder natuur’ aan de beurt.

oel van de campagne ‘New 7 Won- bekijken op www.wereldwonderen.tv). ligt de Blue Grotto in Italië, op de 58e plaats ders’ was enerzijds eer te brengen Dit jaar ligt de focus op wonderen van de en de enige Belgische genomineerde zijn Daan onze wereldwijde gemeenschap- natuur. Wereldwijd hebben al zo’n hon- de grotten van Han-sur-Lesse, voorlopig pelijke erfenis op aarde, maar anderzijds derden miljoenen mensen hun stem uit- op de 203e plaats. Ook u kan stemmen en ook om zoveel mogelijk mensen over de gebracht. Bijzonder is dat nu ook kinderen foto’s van alle wonderen bewonderen! Surf hele wereld samen te laten bepalen welke mogen stemmen. Ze stemmen massaal, snel naar www.new7wonders.com en nu de mooiste plekjes op aarde zijn. Be- en de jury is verheugd omwille van hun geef je favoriete wonderen van de natuur doeling is ook mensen te mobiliseren om onschuldige objectiviteit. Momenteel be- op. Tot eind 2008 kan je meedoen aan de de Millenniumdoelstellingen te halen (zie heerst Azië volop de top tien. Midden juni eerste stemronde. In januari 2009 worden www.2015ikloopmee.be/watzijn.html). 2008 is de voorlopige volgorde: Ha Long de eerste 21 genomineerden voorgesteld, Vorig jaar lag de focus op het cultureel Bay in Vietnam, Coxs Bazar Beach in Bang- waarvan er uiteindelijk maar 7 zullen over- erfgoed en uitzonderlijke bouwwerken. In ladesh, Tubbataha Reef in de Filippijnen, de blijven. Tijdens de zomer van 2010 worden 2007 haalden ondermeer de Chinese Muur, Chocolate Hills in de Filippijnen, het Puerto de 7 wonderen van de natuur officieel be- Chitzèn Itza in Mexico, het Colosseum in Princesa Subterranean River National Park kend gemaakt.  Italië en de Taj Mahal in India de top tien in de Filippijnen, de Gangesrivier in India en (filmpjes van deze wereldwonderen kan je de Mount Everest in Nepal. Dichtst bij huis Tekst: Ivo Madder ADVERTENTIE

DUUIKSPPOORRTT DEE ZEEVEN ZEEEN

Verkoop van alle OPENINGSUREN: gekende duikmerken Wo-Do-Vr 16.30-20.00u. Eigen hersteldienst (winteruur tot 19.00u.) Vulstation tot 300 bar Zat. 10-12u. en 13-17u. e-mail: [email protected] ANTWERPSESTRAAT 258 - 2850 BOOM - TEL/FAX 03/888.43.34

68 Hippocampus september 2008 Bondsnieuws - TOEKOMSTVISIE NELOS 2010 NELOS 2010 … ambitieuze plannen voor de toekomst van NELOS.

ELOS is een enorme productiema- opgenomen, Willy van der Plas (Voorzitter • een vernieuwde huisstijl; chine geworden bij het opleiden van NELOS), Inge Dekort (Sporttechnisch Di- • een nieuwe promotiefolder; Nsportduikers, mede dankzij de voor- recteur NELOS) en Katrijn Ools (de nieuwe • een energieke en attractieve strooifol- durende inzet van de duikscholen werden grafische medewerkster van NELOS) zijn de der; in de laatste 10 jaar niet minder dan 15.000 vaste medewerkers. François Desmet, PR, • een NELOS-infofolder boordevol infor- nieuwe duikers opgeleid. Indrukwekkende zal het team waar nodig bijstaan. matie over de werking van NELOS, zijn getallen, maar als we de evolutie in het commissies en subcommissies; ledenbestand bekijken dan bemerken ledenwerving en de • een promotieaffiche; we dat na een zeer snelle groei in de ja- ledenretentie • een jaarlijks te vernieuwen club- ren 1996-1999 we een stagnatie moesten Tijdens de eerste vergaderingen van de infofolder met de gegevens van clubs, vaststellen. De laatste drie jaar stellen werkgroep is besloten om de activiteiten op scholen, regio’s, jeugdduikscholen, wet we zelf een kleine terugval vast in het le- te splitsen in twee grote delen: de leden- wheels scholen, enz…; denbestand. Onder impuls van François werving en de ledenretentie. Ledenwerving • in samenwerking met de Subcommissie Desmet, PR verantwoordelijke binnen de bleek het meest renderende gedeelte, uit Edit, een vernieuwde website waarbij er Raad van Bestuur NELOS, werden uitvoe- verschillende enquêtes bij clubs en scholen een promotioneel gedeelte zal opge- rige onderzoeken gedaan naar de oorzaak bleek dat NELOS hier absoluut beter werk nomen worden en een ledengedeelte; van de grote hoeveelheid afvloeiingen. moest verrichten, de werkgroep besloot • een actieplan voor initiatiecursussen Er is hierbij vastgesteld dat de overgrote bijgevolg deze uitdaging eerst aan te pak- (didactisch materiaal, brevetkaartje meerderheid van deze afvloeiingen te wij- ken. Een kompleet dossier werd opgesteld initiatieles, compensatieacties voor ten is aan factoren die niet door NELOS, met actieplannen ter promotie van de duik- clubs en lesgevers,…); noch door de betrokken clubs kunnen sport en met initiatieven ter ondersteuning • twee videofilms: één als promotieclip beïnvloed worden (familiale omstandig- van clubs en scholen die inspanningen en één als promotiefilm die bij initiatie- heden, medische redenen, …), toch zijn er willen leveren om het ledenbestand uit te lessen kan gebruikt worden; bepaalde aangebrachte argumenten waar breiden. Uit de besprekingen bleek ook dat • een vernieuwde mediacampagne; de clubs en NELOS een rol kunnen spelen NELOS momenteel over weinig middelen • een ‘Welcome Pack’ voor nieuwe leden, om de ledenretentie te vergroten. beschikt om een goede promotie toe te la- die ‘gratis’ beschikbaar zal zijn van de ten. Ambitie alleen is niet voldoende, pro- clubs en scholen. Dit verwelkoming- werkgroep NELOS 2010 fessionele hulp van reclame- en communi- pakket zal informatie, waardebonnen Elke organisatie of bedrijf dat een derge- catiespecialisten zou meer dan welkom zijn. en kortingsbonnen bevatten; lijke stagnatie vaststelt moet zich vragen Na een oproep in de clubs werd het perma- • een nieuwe beursstand (de werkgroep stellen en initiatieven ontwikkelen om nente team dan ook uitgebreid met ‘echte’ vond al een milde schenker van een hieraan verandering te brengen, we ken- specialisten, deze mensen zullen tijdelijk professionele stand, maar de werk- nen allen het spreekwoord ‘stilstaan is ei- of permanent ingezet worden om de doel- groep moet nog zorgen voor de aan- genlijk achteruit boeren’. Binnen de schoot stellingen van NELOS 2010 te realiseren. kleding). van de Raad van Bestuur NELOS werd het Voorlopig mogen we rekenen op de mede- gloednieuwe raadslid, Ronny Margodt, werking van : An Vandervaeren, Giselinde wij zoeken specialisten belast met de opdracht om een ambitieus Van de Velde, Joeri Van Liefferinge, Klaus Zoals je merkt ‘veel werk aan de winkel’ … plan uit te werken: in de eerste plaats om Van Camelbeke, Kurt Lommens, Eveline de werkgroep is niet permanent, er kun- de terugval in ledenaantal een halt toe Vanassche, Magali Vaes, Sylvie Devolder nen dus telkens mensen instappen die te roepen en om in de toekomst een seri- en Ivo Madder (Hippocampus). Daarnaast een deeltaak voor hun rekening nemen euze ledengroei te bewerkstelligen. Ronny heeft NELOS de werkgroep ‘Beleidsplan’ en mensen afhaken die hun opdracht af- ontwikkelde een evaluatierapport en een met als leden: Guy Bosmans, Inge Dekort, gerond hebben. Ben je gespecialiseerd in actieplan waarbij zowel de ledenretentie Ronny Margodt, Hannelore Sprengers, Stef communicatie, grafische vormgeving, web- als de stimulans om nieuwe leden aan te Teuwen en Wim Van Doeselaer. site ontwikkeling, publiciteit, marketing, … trekken uitgediept werd. Het plan bleek en heb je wat tijd beschikbaar … dan kun je zo ambitieus dat de Raad van Bestuur be- uit te werken plannning jezelf gewoon als medewerker melden bij sloot om een permanente werkgroep op te In de komende maanden zal de werkgroep Inge Dekort - NELOS-secretariaat! richten, deze kozen als naam ‘NELOS 2010’ NELOS 2010, eventueel aangevuld met een omdat dit de eerste streefdatum is voor aantal extra gegadigden (interesse? Neem Wordt vervolgd …  de werkgroep. In deze permanente werk- dan contact op met het NELOS-secretari- groep heeft Ronny het voorzitterschap aat), zich bezig houden met het ontwikke- Tekst: Raad van Bestuur len van: Foto: Ivo Madder

Hippocampus september 2008 69 Reportage - DUIKPLAATS - OPLEIDING Nieuw veiligheidsponton in het Zilvermeer

uikcentrum Atlantis aan het Zilver- oefeningen die het duiken met een RIB (Ri- meer te Mol plaatste deze zomer gid Inflatable Boat of stevige opblaasbare Deen nieuw veiligheids- en oefenpon- boot) simuleren. Zo kan men gemakkelijk ton boven de diepe duikzone (15 m) van een achterwaartse zitval oefenen. Ook het Zilvermeer. voorwaartse sprongen en rolsprongen kunnen ingeoefend worden. Het aan boord Afgelopen voorjaar verdween bij een storm brengen van een slachtoffer kan op diverse het reeds meer dan 30 jaar oude veilig- manieren worden geoefend. heidsvlot en het bestuur van Atlantis vzw besloot om een nieuw en beter geschikt Bij stijgoefeningen en reddingsoefenin- ponton te laten maken voor de duikers. gen is het risico op probleemsituaties het grootst. Vandaar dat het ponton boven de Een duiker in problemen kan er snel naar zone van 15 meter ligt. Het ponton heeft toegebracht worden en de eerste hulp kan aan de voor- en achterzijde onderwater- alvast gegeven worden terwijl de veilig- trappen over de volledige breedte.  heidsboot van Atlantis geroepen wordt. Het ponton is ook zeer geschikt voor Tekst & Foto’s: Mark Van Baelen

Sprokkels Duikstek van het jaar 2009 Waar wordt het duikplezier in 2009 het meest bevorderd? Stem op een van de vijf genomineerde locaties. Elk hebben ze de duiker dit jaar iets nieuws of bijzonders te bieden. Jij bepaalt welke locatie wint! De Stichting Duikcentrum Maarsseveense Plassen (SDMP) liet een onderwaterhuis afzin- ken in de Maarseveense plassen. e ‘Duikstek van het jaar’ verkiezing derd wordt. Bijvoorbeeld doordat er kleed- enz. www.natuurlijkoostvoornsemeer.nl is een initiatief van de Duikersgids ruimte is aangelegd, een nieuw duikobject • De Beldert. Het duikcentrum wordt Den de magazines Duiken, Duikmaga- is afgezonken of het zicht is verbeterd. Lo- volledig vernieuwd. Constant goed zicht zine, Onderwatersport en Hippocampus. caties waar de natuur schade kan onder- en een boeiende onderwaterwereld. Ga naar www.duikersgids.nl en breng je vinden als gevolg van deze verkiezing zijn www.beldert.nl stem uit. uitgesloten van deelname. • Vinkeveense Plassen. Prachtige na- tuur, mooie veenformaties en een uitbrei- Met de jaarlijkse verkiezing van de ‘Duik- De genomineerde duikplaatsen zijn: ding van het aantal bootwrakken. www. stek van het Jaar’ wil de Duikersgids de recreatiemiddennederland.nl/ kwaliteitsverbetering van duikplaatsen • Carrière de Dongelberg. Na 25 jaar op- terreinen/vinkeveense-plassen/duiken. belonen. Doe mee en draag bij aan natuur- nieuw als duiklocatie opengestelde steen- html behoud, het afzinken van objecten, verbe- groeve. www.cpdongelberg.be tering van het zicht of de aanleg van facili- • Maarseveense plassen (SDMP). Totale en Tekst: Errol Vos, Foto: Edgar Donkers teiten zoals steigers en platforms. zeer uitgebreide nieuwbouw met optimale voorzieningen en een uitbreiding van het Duikersgids Stemmen kan van 1 september tot 15 de- onderwaterparcours met diverse wrakken In de Duikersgids vind je meer infor- cember 2008. Let op! Je stemt niet op je en een onderwaterhuis. www.sdmp.nl matie over Nederlandse en Belgische favoriete stek. Je stemt op de locatie waar • Baardmannetje. Totaal vernieuwd onder- duikplaatsen, met actuele duikkaarten. het duikplezier in 2009 het meest bevor- waterparcours, renovatie strand, steigers, Bestel hem via www.duikersgids.nl

70 Hippocampus september 2008 Zaterdag 13 september 2008 - Oostende (Visserijdok) - Groots Duikspektakel Samen met de tweejaarlijkse Visserijfeesten (www.visserijfeesten.be) “Dok zonder grenzen” Teams van vijf duikers moeten proeven afleggen in en aan het dok met zoveel mogelijk spektakel! Er is een T-shirt voor elke deelnemer en de prijzen zijn om “u” tegen te zeggen! Voorinschrijvingen: Duikershuis Mechelen, ten laatste op 8 september 2008. Prijs: d 25 per team. Aanmelden ter plaatse: 09.30 u. Wedstrijd: van 12.00 u. tot 17.00 u. Prijsuitreiking: 18.00 u. “Familiedag” Al je vrienden, kennissen en familieleden zijn uitgenodigd om in, naast en rond het dok van de feesten te genieten. Er zijn presentaties van prachtige onderwaterfilms en -foto’s en allerhande demonstraties. Je kan ook alles te weten komen over de visserij. Voor de geïnteresseerden (vanaf 8 jaar) zijn duikinitiaties in een verwarmd zwembad mogelijk. De “Familiedag” loopt van 10.00 u. tot 17.00 u. Verantwoordelijke uitgever: NELOS vzw Info: NELOS Duikershuis - tel: 015 29 04 86 - [email protected] - Hippowww.nelos.becampus september 2008 71 Webdiving Steden van brokkelsterren Dit weekend heb ik in de krant gelezen dat er ten zuiden van Nieuw- Zeeland een kleurrijke ‘metropool’ van miljoenen brokkelsterren is gevonden. Na de inleidende zin volgde een uitleg over de verwant- schap van de brokkelster en zijn visgewoontes. Na het lezen van dit artikeltje, opgesmukt met enkele foto’s, bleef er bij mij een eigen- aardig gevoel achter. Op de mooiste, kleurovergoten foto’s zag ik sommige schepsels er niet echt appetijte- de pracht van de koralen, zonder zeesterren trouwens, en opeens lijk uitzien, is het toch een site om van weg besprong mij het gekend onderwaterbeeld van velden brokkel- te dromen. Kortom: een zeer goede verza- sterren in de Oosterschelde. De hengelende, wriemelende, maar meling mooie foto’s uit de diepe en minder verstikkende laag van stekelhuidigen die langzamerhand alles diepe zee. overheerst. In het ‘Jaar van het koraal’ vroeg ik me af hoe lang deze Ben je klaar voor meer pracht? Bij de site neteldiertjes de invasie zouden overleven. Maar in deze rubriek van www.aquacam.be droom je echt weg. vraag ik me voornamelijk af welke zeldzame pareltjes er tussen de Deze ploeg Belgische duikers begon eind miljoenen brokken aan informatie op het internet overleven? mei aan een gewaagde duik naar de SS Maidan, een Brits vrachtschip dat in 1923 zonk en nu 120 meter diep op de bodem van eb je - zoals ik - nog ergens een voor je vraag (hopelijk verschilt het ant- de Rode Zee rust. Dit moet echter niet de oude duikcomputer liggen die je als woord niet van de Vlaamse) dan kan je al enige reden zijn voor een bezoek aan hun Hback-up decompressiemiddel nieuw sinds 2002 terecht bij www.kennislink.nl. site. Hun video- en fotomaterieel is echt leven wil inblazen? Maar je vindt nergens Kennislink maakt wetenschappelijke infor- de moeite waard. Prachtig materiaal over de juiste batterij? En dit ondanks urenlan- matie toegankelijk voor een breed publiek duikplaatsen op exotische bestemmingen. ge zoektochten op tweedehandssites? Op en is met 15.000 bezoekers per dag een Bekijk echter ook eens het filmpje over de www.diverbatteries.com vind je wat je druk bezochte populair-wetenschappelijke Put van Ekeren. Bij je volgende duik zal je zoekt. Het gaat hier wel om nieuwe batte- website. Ook hier kan je met vragen in het de put met andere ogen bekijken! rijen en accu’s, want tweedehands lijkt me breed spectrum van wetenschappelijke niet zo’n verstandige investering. Je weet disciplines terecht. Kennislink bevat tevens Nu we toch dicht bij huis zitten, kan je na- immers nooit hoe lang ze al gebruikt zijn. een grote hoeveelheid artikelen uit popu- tuurlijk ook een site bezoeken over lokale laire wetenschappelijke bladen, tijdschrif- duiksites. Met lokaal bedoel ik Zeeland. Vraag je je af waarom de golven van de ten en webpublicaties. Al deze informatie (Nee, niet Nieuw-Zeeland). Op de URL branding af en toe fluo-groen gekleurd zijn? is snel en eenvoudig te vinden door middel www.dishoekduikers.nl vind je naast be- Of zit je met andere onbeantwoorde vragen, van een ingenieus zoeksysteem. kende duikplaatsen ook een aantal minder dan is er sinds kort een Vlaamse oplossing. Als duikers zien we veel onderwaterleven. voor de hand liggende stekken. Best eens

Op www.ikhebeenvraag.be kan je terecht www.ikhebeenvraag.be grondig onderzoeken en dan zelf uit probe- met vragen over natuurwetenschappen ren. (bio-logie, chemie, fysica), wiskunde, taal en literatuur, psychologie, geschiedenis, wijs- Oh ja, mijn oproep in de vorige Hippocampus begeerte, ... Kortom met een vraag over de heeft succes gehad. De vertaling van ‘ik duik, wetenschap zit je hier goed. Het antwoord dus ik besta’ naar het Latijn klinkt echter op jouw of iemand anders’ vraag is betrouw- niet zo flatterend. Het is echt geen slogan baar (wat op het internet niet altijd zo is!) om op een club T-shirt te plaatsen. De kans want het komt van één van de 14 Vlaamse en De meesten van ons moeten echter met een is immers dat je met de zin ‘urinor, ergo sum’ federale wetenschappelijke instellingen die grote portie fantasie en de steun van onze aanzien wordt als toiletdame. Mocht je je aan dit project meewerken. Deze site kwam buddy beschrijven wat we allemaal gezien toch geroepen voelen om met deze slagzin tot stand met de steun van de Vlaamse hebben. Sommigen vinden deze manier rond te lopen, vergeet dan niet de vertaling Overheid en past in het kader van het actie- van overtuigen te beperkt en zijn overge- en een foto van een duiker bij te plaatsen. plan wetenschapsinformatie en innovatie. schakeld op fotograferen. Dat fotografen Reacties en suggesties blijven welkom op Benieuwd of ze vragen over het duiken zul- hierin soms ver - of beter diep - gaan, be- patrick.van.hoeserlande@advalvas. len beantwoorden. Of wat met de eeuwige wijst de site met foto’s over het diepzeeleven. be. vraag over bliksem en duiken? www.deepseaphotography.com laat zich Wil je echter een Nederlandse oplossing bekijken met het water in de mond. Hoewel Tekst: Patrick Van Hoeserlande

72 Hippocampus september 2008 Word nu abonnee en kies je cadeau!

winkelwaarde E 99,00

Keuze 1: Keuze 2: Keuze 3: Momentum M1 horloge Silver Jack mes Lumen X6 duiklamp

Het horloge heeft een stoere uitstraling, is Elegant RVS mes voor jacket of gordel. Met krachtige lichtbundel. tot 200 meter diepte waterdicht en heeft Eenvoudige bevestiging. Rubberen een roestvrijstalen behuizing handgreep. met draaibare ring.

EXTRA ACTIE GRATIS Duikersgids nr. 4 voor elke nieuwe abonnee!

Neem nu voor E 49,50 een jaarabonnement (12 nummers) op Duiken en kies je eigen cadeau! Liever Korting? Betaal geen E 49,50 maar slechts E 35,- voor een jaarabonnement.

Je aandeel in de verzendkosten van het cadeau bedraagt e 3,65 Je aandeel in de verzendkosten van het cadeau bedraagt � 3,65. TIP! Geef iemand een Zo neem of geef je een abonnement: abonnement op cadeau! Bel gratis: 070-660 225 (Alleen voor het afsluiten van een abonnement). Of kijk op www.duiken.nl Hippocampus september 2008 73

-Duiken_Hyppocampus a4.indd 1 25-07-2008 13:35:56 Lopende agenda Zie ook: http://wiki.nelos.be/index.php/Lopende_agenda

05 Bijscholing Assistent Instructeur 30 BK OWH - Antwerpen September 2008 Locatie: Duikershuis Verantwoordelijke: Jurgen Debaveye 06 Herexamen Duiker-Hulpverlener Timing: 9.30 u - 12.30 u [email protected] Contactpersoon: Inge Dekort [email protected] 06 2e NELOS Wet Wheels Duikdag Locatie: Zilvermeer te Mol 11 Eerste mosselfestijn Scarabee Diving Team December 2008 [email protected] (Heist-op-den-berg) Gsm: +32 0496 82 92 12 Locatie: parochiezaal te Herselt - 11.00 u 11 Herexamen 1*I/Initiator www.wet-wheels.be Contactpersoon: Dierckx Patrick Module 2 Locatie: Duikershuis 06 Herexamen DHV [email protected] Locatie: Duikerhuis NELOS Gsm: +32 0496 26 51 83 11 Post-Zeestage Theorie om 08.30 u 12 AV College 3*I Locatie: Duikershuis Praktijk om 09.00 u Locatie: Duikershuis 14 Manta’s Kerst en Champagneduik 13 D-Dive-Day 12 Pre-Zeestage Locatie: Gent - Blaarmeersen Locatie: Oostende Locatie: Duikershuis Inschrijven: ter plaatse t.e.m. 13.00 u. Verantwoordelijke: Inge Dekort 16 Cursus OW Fotograaf Niveau 1 Info: [email protected] Inge Dekort [email protected] Locatie: Roeselare - 19.30 u Tel: +32 09 230 06 26 Gsm: +32 0472 255 832 14 Doortocht van het Albertkanaal http://users.telenet.be/peterryngaert www.demanta.be Locatie: Hasselt 18 - 19 Verantwoordelijke: Karel Jordens Specialisatieopleiding Jeugdduiken 21 XXIXe Noordzee Kerstzwemtocht Gsm: +32 499 27 90 81 Locatie: Bloso-domein Hofstade 6 km in de Noordzee - 9.30 u Reddingsdienst Cadzand (Nederland) [email protected] Meer info in de Hippocampus van juni en bij NSSA - Maurice Hinsenkamp 15 Limiet inschrijving 1*I/Initiator Hannelore Sprengers [email protected] Tel: +32 2 375 65 91 Module 2 26 Zeestage Gsm: +31 117 39 24 19 20 8e ACAVOS thema fotoduikdag van 26/10 t.e.m. 30/10 (onderwerp: groothoek) Locatie: St.-Raphaël Locatie: Put van Ekeren - 09.45 u 31 Ontdekkings- en perfectioneringsstage Januari 2009 vinzwemmen 21 NELOS Jeugdduikdag 2008 11 Zwembadexamen fitheidsproeven 1*I Locatie: Zilvermeer te Mol van 31/10 t.e.m. 2/11 16 - 17 [email protected] jongeren van 10 tot en met 15 jaar die lid zijn Examen theorie 3*I 21 Themaduik Commissie Biologie van NELOS of LIFRAS. 23 Limiet inschrijving theorie 2*I Thema: Winterdieren in de Oosterschelde De eerste 12 meisjes of jongens die worden 17 - 25 en Grevelingen ingeschreven door het bestuur van hun club 40e Boot Düsseldorf Gastspreker: Peter H. van Bragt zullen worden geselecteerd. Locatie: Messeplatz, Düsseldorf Locatie: zaal ‘De Stove’ te Stavenisse - Financiële bijdrage: € 75 per zwemmer www.boot.de 10.00 u [email protected] Contactpersoon: Tiny Heremans Tel: +32 016 22 56 98 - [email protected] Februari 2009 21 Doortocht Schulensmeer November 2008 01 BK OWH - Antwerpen Locatie: Lummen 07 - 09 Verantwoordelijke: Jurgen Debaveye Verantwoordelijke: Hugo Aerts North Sea Film Festival for underwater [email protected] Gsm: +32 472 53 16 40 movies 07 - 08 28 Pre-pre-Zeestage Locatie: Museon Den Haag Duikvaker 2009 AVOS en OVOS Reservatie: www.northseafilmfestival.com Voordorphal (Veemarktcomplex) Locatie: Den Osse (Grevelingen) 09 Bijscholing Assistent Instructeur Sarteweg 1, Utrecht, Nederland Contact: [email protected] Locatie: Duikershuis www.duikvaker.nl www.avos.be Timing: 9.30 u - 12.30 u www.ovos.be Contactpersoon: Inge Dekort [email protected] 13 Examen theorie DHV 15 LIMOS-bal Locatie: Kermeta te Hasselt Oktober 2008 Info: Wilfried Vierstraete 03 Evaluatie foto’s van de 8e ACAVOS [email protected] thema fotoduikdag 23 Examen 1*I/Initiator Nitrox-opleidingen Fotoclub CREA in Fort II om 20.00 u Module 2 Info bij [email protected] Locatie: Zellik www.nelos.be/Technisch_Duiken.html 04 - 05 Tussen 9.00 u en 14.00 u OVOS-proevenweekend 23 4e editie Apneufun Locatie: Scharrendijke (Grevelingen) Locatie: ‘t Strop te Gent Let wel: Contactpersoon: John Maes 24 Limiet inschrijving examen 3*I Controleer even of het evenement inder- [email protected] 28 Voordracht Commissie Biologie daad wel doorgaat. De zetduivel speelt Inschrijving en accomodaties: Thema: Invasieve soorten in de Oosterschelde ons meer dan eens parten! Reine Vandenweghe [email protected] en de Noordzee En verder? Weet je van interessante www.ovos.be Gastspreker: Tom Van England evenementen of organiseer je zelf een 04 - 05 Locatie: Roeselaere - 20.00 u LIMOS-proevenweekend Contactpersoon: Tiny Heremans activiteit die in onze Lopende Agenda kan Locatie: Den Osse (Grevelingen) Tel: +32 016 22 56 98 opgenomen worden, plaats de gegevens 05 BK OWH - Antwerpen [email protected] dan in de Lopende Agenda op de NELOS- Verantwoordelijke: Jurgen Debaveye 29 - 30 Wiki of bezorg ze aan: Debaveye [email protected] NELOS Foto- en Videofestival Ivo MADDER 05 Beker van het Zilvermeer Locatie: Metropolis Antwerpen De Bisthovenlei 46 - 2100 Deurne Locatie: Mol Contactpersoon: Harry klerks Tel. 03 290 54 06 - [email protected] Verantwoordelijke: Karel Jordens Gsm: +32 496 543 443 Gsm: +32 499 27 90 81 [email protected] [email protected] www.onderwaterfotografie.be

74 Hippocampus september 2008 De ware betekenis van ‘STRETCH’

De nieuwe Elasteks van BARE Pakken die je passen alsof ze met een spuitbus zijn opgebracht; pakken die je lijf volgen in elke curve en elke bocht, hoe je ook staat, ligt of beweegt. Geen ruimte voor water en geen plaats voor de kou. Dat is comfort in 3D; dat is BARE.

Alléén BARE gaat zo ver.

Je Bare dealer heeft precies de juiste maat voor je.

BARE Wet ad NL Hypoc.indd 1 4/10/2008 4:04:14 PM Het Green Force-team daagt je uit ...... in de duiktank tijdens D-Dive Day! (zaterdag 13 september 2008)

de duiktank tijdens D-Dive Day ontvangt een Ceto duiklamp. Elk teamlid vanHet hetGreen team Force met team de onthoudtbeste score zich vanop dedeelname ‘Green aanFor ce’-testdeze proef, in

maar zal wel trachten een zo scherp mogelijk eindresultaat neer te zetten ... ;o)

www.green-force®.com

Hippocampus_September.indd 1 30/07/2008 13:12:49