Konya Bölgesi Otomotiv Sektörü
Total Page:16
File Type:pdf, Size:1020Kb
KONYA BÖLGESİ OTOMOTİV YAN SANAYİ SEKTÖRÜ İÇİN İHRACAT PAZAR ARAŞTIRMASI 1. GİRİŞ Dünyada gelişmiş ve gelişmekte olan hemen hemen her ülkenin lokomotif sektörlerinden biri de otomotiv ve otomotiv yan sanayi sektörüdür. Türkiye’de otomotiv ve otomotiv yan sanayi sektörü başta Marmara Bölgesi olmak üzere, çeşitli illerimizde ciddi gelişimler göstermiştir. Özellikle Bursa, İstanbul, İzmir, Kocaeli, Konya, Ankara, Adana ve Manisa Türkiye’de otomotiv ve yan sanayisinin geliştiği iller içerisinde en önemli yeri tutarlar. Türkiye’de otomotiv ve bu sektöre bağlı yan sanayi 1950’li yıllarda cılız hareketlerle başlamasına rağmen, ilk ciddi gelişim Devrim adı verilen Türk imalatı otomobillerin üretimi ile başlamıştır. Ancak Türkiye’de seri halde otomobil üretiminin Anadol markası ile 1966 yılında başladığı bilinmektedir. 1970’lerde yeni montaj hatlarının kurulmasıyla birlikte başka marka araçların da ülkemizde seri üretiminin yapıldığı görülmektedir. Otomotiv ve otomotiv yan sanayisiyle ilgili altyapı ve üst yapı yatırımları, Türkiye’nin 1980’ler ile 1990’lı yıllarında bu sektörü hızla ülke ekonomisi içerisinde üst sıralara taşımıştır. Özellikle 1996 yılında Gümrük Birliği Anlaşmasının yürürlüğe girmesi, sektörü büyük oranda dış rekabete açmış ve hızla değişen küresel koşullara uyumunu sağlamıştır. Bugün otomotiv yan sanayi sektörü Türkiye’nin en önemli imalat ve ihracatçı sektörlerinden biridir. Aşağıdaki tabloda otomotiv yan sanayi sektörünün son on yıllık ihracat ve ithalat rakamları gösterilmektedir. YILLAR OTOMOTİV AKSAM VE OTOMOTİV AKSAM VE DIŞ TİCARET PARÇA İHRACATI PARÇA İTHALATI DENGESİ 2000 2.259.169.483 USD 4.833.854.780 USD -2.574.685.297 USD 2001 1.823.033.251 USD 1.805.596.825 USD 17.436.426 USD 2002 2.127.684.558 USD 2.755.034.371 USD -627.349.813 USD 2003 2.088.174.893 USD 3.903.865.458 USD -1.815.690.565 USD 2004 3.031.394.689 USD 6.567.023.489 USD -3.535.628.800 USD 2005 3.625.374.618 USD 7.365.586.978 USD -3.740.212.360 USD 2006 4.284.005.676 USD 7.943.393.847 USD -3.659.388.171 USD 2007 5.832.804.841 USD 9.481.338.650 USD -3.648.533.809 USD 2008 6.394.033.055 USD 10.239.184.662 USD -3.845.151.607 USD 2009 4.614.978.487 USD 7.405.538.598 USD -2.790.560.111 USD 2010 5.862.261.198 USD 6.608.004.162 USD -745.742.964 USD 2011 11.570.213.594 USD 16.142.270.946 USD -4.572.057.352 USD Kaynak:TÜİK Tablo-1: Türkiye’nin Otomotiv Aksam ve Parça İhracat – İthalat Rakamları ile Dış Ticaret Dengesi Tablo-1 incelendiğinde Türkiye için otomotiv aksam ve parçaları üretimi önemli bir ihracata yönelik imalat sektörü olmasına rağmen, 2001 yılı haricinde 2011 yılına kadar hep dış ticaret açığı vermiştir. Üstelik sektörle ilgili kronik bir şekilde, sürekli Türkiye’nin aleyhine dış ticaret açığının oluşumu ayrı bir araştırma konusu olmasına rağmen, Türkiye’de otomotiv yan sanayi üretimi yapan işletmelerin yeteri kadar küresel pazarlarda faaliyette bulunmamaları, bu açığı körükleyen en önemli faktör olarak algılanabilir. Çünkü otomotiv sektöründe faaliyette 2 KONYA BÖLGESİ OTOMOTİV YAN SANAYİ SEKTÖRÜ İÇİN İHRACAT PAZAR ARAŞTIRMASI bulunan Türk İşletmeleri kaliteli üretim ve kapasite konusunda yeterli birikim, imkan ve kabiliyete sahip olduğu bilinmektedir. O halde ilgili işletmelerin ihracata yönelik odaklanmaları ve bu konuda teşvik edilmeleri bir zorunluluk olarak gözükmektedir. 2. ARAŞTIRMANIN AMACI Bu araştırmanın temel amacı, Türkiye’nin 2023 yılında hedeflediği 500 Milyar Dolarlık ihracat rakamına ulaşmasına katkı sağlamaktır. Söz konusu temel amaca ek olarak, diğer spesifik amaçlar da aşağıdaki gibidir; - Türkiye’de otomotiv yan sanayi sektöründe faaliyette bulunan işletmelerin pazar ve müşteri arayışlarına olumlu katkılar sağlamak, - Otomotiv yan sanayi sektörü içerisinde çok sayıda çeşit olmasına rağmen, Konya ilinde ağırlılık olarak faaliyette bulunan ilgili fasıllardaki imalatçı ve/veya ihracatçı işletmelere özel keşifsel pazar araştırması yapmak, - Söz konusu işletmelere yönelik küresel ortamdaki fırsat pazarlarını belirlemek, - Söz konusu işletmelere yönelik küresel ortamdaki birincil potansiyel hedef pazarlarını tespit etmek, - Söz konusu işletmelere yönelik küresel ortamdaki ikincil potansiyel hedef pazarlarını tespit etmek, - Konya ilinde ağırlılık olarak faaliyette bulunan ilgili fasıllardaki imalatçı ve/veya ihracatçı işletmelerin fırsat pazarları ile birincil ve ikincil hedef pazarlarındaki potansiyel müşterilerini ve bu müşterilerin iletişim bilgilerini sunmak. 3. ARAŞTIRMADA KULLANILAN VERİLER VE KAYNAKLARI Bu Araştırmalarda kullanılan temel istatistikî veriler ITC-TRADE MAP (International Trade Center) ve Birleşmiş Milletlerin veri tabanı olan COMTRADE ve EUROSTAT (Avrupa Birliği) veri tabanlarından alınmış ve biçimlendirilmiş ve yorumlanarak potansiyel hedef pazarlar tespitinde kullanılmıştır. ITC veri tabanı ülkelerin istatistik kurumlarından da veriler derleyerek veri tabanının daha güncel olmasını sağlamaktadır. Esas itibariyle devlet kaynaklarından gelen, 6 haneli GTİP’ler (Harmonised Code System) bazında ki istatistik veriler ülkeler arasındaki ticari akışları değer ve ağırlık bazında vermektedir. Bu kaynaklar tamamen gümrüklerdeki fiili gerçekleşmiş aksiyon bilgilerine dayanmaktadır ve bu aksiyonlar rakamsal ve grafiksel olarak sorgulanabilir ve isteğe bağlı tablolar oluşturulabilecek formatlarda sunulmaktadırlar. Yukarıda sözü edilen verilerin güvenilirliği önemlidir ve araştırmada kullanılan veri tabanları Dünyadaki en güvenilir kaynaklar olarak (COMTRADE, EUROSTAT TRADEMAP) kabul edilirler. Bütün bunlara rağmen söz konusu verilerde dikkatle ele alınması gereken noktalar vardır. Uluslararası ticarette kullanılan Gümrük Tarife İstatistik Pozisyon numaralarının ilk 6 hanesi, Dünya Gümrük Örgütü (WCO) tarafından belirlenmiş olup, ekonomik birliktelikler (Avrupa Birliği gibi) ile ülkeler bazında aynı ürün için bu ilk 6 haneden sonra farklı numaralar kullanılabilmektedir. Bu açıdan bakıldığında, Türkiye’den ihracatı yapılan bir malın GTİP’i giriş yapılan ülkede değiştiğinde bu durum istatistikî verilere yansımaktadır. Türkiye ihracatı ile o ülkenin aynı maldaki Türkiye ithalatı farklılık gösterebilmektedir. Araştırmalarda bu husus göz önüne alınmalıdır ancak bu farklılık veriler incelendiğinde ve detaya inildiğinde aşılabilmekte ve konuyla ilgili hata oranı da düşürülebilmektedir. 3 Murat CANITEZ – Yaman KOÇ – M. Akif GÜNDÜZ 4. OTOMOTİV YAN SANAYİ SEKTÖRÜNDE DIŞ TİCARETE KONU OLAN ÜRÜNLER VE FASIL NUMARALARI Konu otomotiv ve otomotiv sektörüne yönelik yan sanayi olduğunda, neredeyse onlarca farklı GTİP numarasına sahip ürün, dış ticarete konu olan ilgili ürünler içerisinde yer alabilirler. Ancak burada sadece ağırlıklı olarak Konya ve yakın çevresinde bulunan söz konusu otomotiv yan sanayine yönelik üretim yapan işletmelerin ürettikleri ürünler ve çeşitleri dikkate alınarak, yedi ayrı GTİP numarasına sahip mal araştırmaya konu olmuştur. Burada araştırmaya konu olan ürünlerin GTİP numaraları ve her bir numaraya yönelik ilgili açıklamalar yapılmadan önce, GTİP numaraları hakkında genel bir bilginin verilmesi yararlı olacaktır. Dünya Gümrük Örgütü (WCO) dünyada uluslararası ticarete konu olan tüm malların ilk 6 hanesini belirler ve yıllık olarak da WCO’ne üye olan ülkeler kendi Gümrük Tarife Cetvelini yayımlarlar. Diğer bir ifadeyle 12 haneden oluşan GTİP numaralarının ilk 6 hanesini WCO belirlerken, eğer ilgili ülke bir ekonomik birliğin (Gümrük Birliği gibi) üyesiyse, 7. ve 8. hane rakamları ilgili ekonomik birlik tarafından ve kalan 9., 10., 11. ve 12. hane de ilgili ülke tarafından tayin edilmektedir. Aşağıda araştırmaya konu olan ilgili GTİP numaralarından hemen hemen tüm dünyanın kabul ettiği ilk 6 rakam dikkate alınarak, söz konusu araştırma yapılmıştır. O halde Konya Bölgesi otomotiv yan sanayi sektörü için yapılan bu ihracat pazar araştırmasında, aşağıdaki GTİP numaralarına sahip olan ürünler üzerinde araştırma yapılacaktır. Bunlar: - 840991: Türk Gümrük Tarife Cetvelinde bu numara “kıvılcım ile ateşlemeli içten yanmalı doğrusal veya döner pistonlu patlamalı motorların aksam ve parçaları” olarak tanımlanmaktadır. - 840999: Türk Gümrük Tarife Cetvelinde bu numara “kıvılcım ile ateşlemeli içten yanmalı doğrusal veya döner pistonlu patlamalı motorların dışındaki” diğer motorların aksam ve parçaları olarak tanımlanmaktadır. - 848310: Türk Gümrük Tarife Cetvelinde bu numara “kranklar ve krank milleri” olarak tanımlanmaktadır. - 870830: Türk Gümrük Tarife Cetvelinde bu numara “Traktörler, 10 veya daha fazla kişiyi taşımaya mahsus motorlu taşıtlar, binek otomobiller ile insan taşımaya mahsus diğer taşıtlar, eşya taşımaya mahsus taşıtlar ile özel amaçlı diğer taşıtların frenler ve servo-frenler ile ilgili aksam ve parçaları” olarak açıklanmaktadır. - 870840: Türk Gümrük Tarife Cetvelinde bu numara “Traktörler, 10 veya daha fazla kişiyi taşımaya mahsus motorlu taşıtlar, binek otomobiller ile insan taşımaya mahsus diğer taşıtlar, eşya taşımaya mahsus taşıtlar ile özel amaçlı diğer taşıtların vites kutuları ile ilgili aksam ve parçaları” şeklinde tanımlanmaktadır. - 870850: Türk Gümrük Tarife Cetvelinde bu numara “Traktörler, 10 veya daha fazla kişiyi taşımaya mahsus motorlu taşıtlar, binek otomobiller ile insan taşımaya mahsus diğer taşıtlar, eşya taşımaya mahsus taşıtlar ile özel amaçlı diğer taşıtların deferansiyelli hareket ettirici akslar, taşıyıcı akslar ile bunların ilgili aksam ve parçaları” şeklinde açıklanmaktadır. - 870870: Yine Türk Gümrük Tarife Cetvelinde bu numara “Traktörler, 10 veya daha fazla kişiyi taşımaya mahsus motorlu taşıtlar, binek otomobiller ile insan taşımaya mahsus diğer taşıtlar, eşya