MIEJSKA I POWIATOWA BIBLIOTEKA PUBLICZNA im. Stefana Żeromskiego w BĘDZINIE

KARDYNAŁ JEAN-MARIE LUSTIGER

ZESTAWIENIE BIBLIOGRAFICZNE

BĘDZIN 2012 KARDYNAŁ JEAN-MARIE LUSTIGER. Zestawienie bibliograficzne

Miejska i Powiatowa Biblioteka Publiczna im. Stefana Żeromskiego w Będzinie

Opracowanie: Zofia Marzec Korekta: Alina Dołyniuk-Majeranek

Miejska i Powiatowa Biblioteka Publiczna 42-500 Będzin ul. Piłsudskiego 39 tel/fax 32 267-41-65 [email protected] www.biblioteka.bedzin.pl

2 Kardynał Jean-Marie Lustiger (1926-2007) Arcybiskup Paryża Pierwszy Honorowy Obywatel Będzina

3 4 Spis treści:

Wstęp …...... 7 Spis czasopism uwzględnionych w zestawieniu bibliograficznym ...... 10

BIBLIOGRAFIA PODMIOTOWA

W y d a n i a f r a n c u s k i e Książki …...... 11 Artykuły w pracach zbiorowych i przedmowy do dzieł innych autorów …...... 17 W y d a n i a p o l s k i e Książki i artykuły w wydawnictwach zwartych …...... 27 Artykuły i wywiady w czasopismach …...... 30

BIBLIOGRAFIA PRZEDMIOTOWA (Publikacje o życiu i działalności kardynała J.-M. Lustigera)

Książki …...... 35 Artykuły w czasopismach …...... 39

Wizyty Jean-Marie Lustigera w Polsce …...... 45

Indeks osobowy …...... 47

5 6 W S T Ę P

Na mocy uchwały nr XVI/168/2011 Rady Miejskiej w Będzinie rok 2012 został ogłoszony Będzińskim Rokiem Kultury. Inspiracją tej decyzji stała się setna rocznica urodzin Jana Dormana, jednego z najbardziej wybitnych obywateli miasta. Bogaty program wydarzeń kulturalnych zaplanowanych na 2012 rok obejmuje również obchody Dni Pamięci Honorowych Obywateli Miasta Będzina. Pierwszą osobą uhonorowaną tym tytułem był Jean-Marie Lustiger – kardynał, arcybiskup Paryża. Z racji swych będzińskich korzeni stał się postacią znaczącą dla naszego miasta. Jego pierwsza nieoficjalna wizyta w Będzinie w 1992 roku zaowocowała późniejszymi kontaktami. W następnym roku, we wrześniu 1993, w 50. rocznicę holocaustu uczestniczył w odsłonięciu obelisku upamiętniającego spalenie synagogi oraz tablicy poświęconej pamięci ks. Mieczysława Zawadzkiego, jednego ze „Sprawiedliwych wśród narodów świata”. Z inicjatywy Towarzystwa Przyjaciół Będzina, 24 marca 1997 roku Rada Miejska podjęła uchwałę nadania kardynałowi Jean-Marie Lustigerowi tytułu Honorowego Obywatela Miasta Będzina.1

Kardynał Lustiger urodził się 17 września 1926 r. w Paryżu w żydowskiej rodzinie pochodzącej z Będzina. Nadano mu imię Aron. Wychowany został w szacunku do nauki, książek, zasad moralnych oraz w silnym poczuciu dumy z przynależności do narodu wybranego. Stopniowe wtapianie się w latach szkolnych w środowiska chrześcijańskie wzbudziło w nim pragnienie przyjęcia chrztu. Dokonał tego w katedrze orleańskiej 25 sierpnia 1940 r. Zachował imię Aron (po dziadku, będzińskim piekarzu) oraz przybrał imiona Jean-Marie. W czasie zawieruchy wojennej stracił matkę, zamordowaną w Auschwitz a w wyniku zagłady Żydów zagłębiowskich utracił mieszkającą na tych terenach dalszą rodzinę. 1 Szenk Roman: W mieście przodków po raz trzeci … . Wiad. Zagł. - 1997, nr 43 s. 1

7 Po wojnie studiował literaturoznawstwo i filozofię na Sorbonie i w Instytucie Katolickim w Paryżu. W 1946 roku, mimo ostrego sprzeciwu ojca, wstąpił do seminarium. Święcenia kapłańskie przyjął 17 kwietnia 1954 roku. Do 1969 r. był katechetą i duszpasterzem środowisk akademickich, a następnie proboszczem w paryskiej parafii Sainte-Jeanne-de-Chantal. W 1979 r. został biskupem Orleanu, niespełna dwa lata później – arcybiskupem Paryża. W 1983 r. Jan Paweł II nadał mu godność kardynała. Doceniony również przez władze świeckie, w 1995 r. został przyjęty w poczet członków Akademii Francuskiej. Zmarł 5 sierpnia 2007 r. Został pochowany w krypcie arcybiskupów paryskich pod ołtarzem głównym katedry Notre-Dame w Paryżu.2 Całe życie poświęcił misji reewangelizacji zlaicyzowanej Francji oraz działaniom na rzecz rechrystianizacji Europy i rozwijaniu dialogu z judaizmem. Zawsze podkreślał, że urodził się i pozostał Żydem, a wiarę chrześcijańską rozumiał jako owoc i przedłużenie judaizmu.

Miejska i Powiatowa Biblioteka Publiczna w Będzinie opracowała zestawienie bibliograficzne dorobku twórczego kardynała oraz listę publikacji poświęconych jego życiu i działalności. Wykaz sporządzono na podstawie baz danych Biblioteki Narodowej Francji, Instytutu Jean-Marie Lustigera w Paryżu, baz Polskiej Biblioteki Narodowej w tym Federacji Bibliotek Kościelnych FIDES oraz Bibliografii Regionalnej MiPBP w Będzinie. Wybór zawiera wydawnictwa zwarte polsko- i francuskojęzyczne (w części przedmiotowej dodatkowo dwie publikacje w językach ang. i węg.) – łącznie 123 opisy oraz artykuły z czasopism polskich – 95 opisów. W obrębie działów zastosowano układ chronologiczny a w całości pracy jednolitą numerację. Celem podkreślenia związków J.-M. Lustigera z Polską i z samym Będzinem, pracę uzupełniono o wykaz wizyt Kardynała w latach 1983-2006. Publikację zaopatrzono w indeks osobowy zawierający nazwiska osób odpowiedzialnych za powstanie publikacji, kursywą oznaczono postaci, które są tematem poszczególnych dzieł.

2 www.institutlustiger.fr

8 Zainteresowanych użytkowników odsyłamy do strony internetowej Instytutu Jean-Marie Lustigera www.institutlustiger.fr , gdzie oprócz wymienionych w bibliografii pozycji można odnaleźć dokumenty audialne i audiowizualne dostępne w formie elektronicznej, a także liczne zdigitalizowane publikacje.

9 Spis czasopism uwzględnionych w bibliografii

AB - Aktualności Będzińskie Argumenty Aten. Kapł. - Ateneum Kapłańskie Chrześc. a Współcz. - Chrześcijanin a Współczesność Communio Dz. Zach. - Dziennik Zachodni Ethos Gaz. Wybor. - Gazeta Wyborcza Gość Niedz. - Gość Niedzielny Łódzkie Stud. Teol. - Łódzkie Studia Teologiczne Niedziela Nowe Książki Nowe Państwo Polityka Powśc. i Praca - Powściągliwość i Praca Przegląd Powsz. - Przegląd Powszechny Res Pub. - Res Publica Rzeczposp. - Rzeczpospolita Spotkania Studia Loviciensia The Person and the Challenges Tryb. Śląska - Trybuna Śląska Trzecie Tysiąclecie Tyg. Powsz. - Tygodnik Powszechny W Drodze Wiad. Zagł. - Wiadomości Zagłębia Wprost Zeszyty Naukowe Centrum Badań im. Edyty Stein Znak Znaki Czasu Życie Warszawy

10 BIBLIOGRAFIA PODMIOTOWA

W Y D A N I A F R A N C U S K I E

Książki

1. Sermons d'un curé de . - Paris: Fayard, 1978. - 250 s. Zbiór tekstów kazań wygłoszonych w kościele Sainte-Jeanne-de-Chantal w Paryżu, październik 1975 – styczeń 1977 Kolejne wydania: 1996 Wydanie polskie: 1985

2. Pain de vie et peuple de Dieu / [il. Jean Touret]. - [Limoges]: Critérion, 1981. - 80 s. Zbiór homilii wygłoszonych w kościele Sainte-Jeanne-de-Chantal w Paryżu, 1971-1978

3. Quand le Père Lustiger parlait aux catéchistes: échos des 6 entretiens de l'année 1982-1983 / Service de la catéchèse. - Paris: Coopérative de l'enseignement religieux, 1983 Echa rozmów z lat 1982-1983

11 4. Foi en l'Église. - Paris: Coll. du Laurier, 1984. - 24 s. - (Collection du Laurier) Kazania

5. Osez...: articles, conférences, sermons, interviews: 1981-1984. - Paris: le Centurion, 1985. - T. 1: Osez croire. - 362 s. ; T. 2: Osez vivre. - 227 s. Artykuły, konferencje, kazania, wywiady 1981-1984 Kolejne wydania: 1986

6. Absolu de la vie et conscience chrétienne (20 novembre 1986). - Paris: Librairie Pierre Téqui, 1986. - 22 s.

7. Premiers pas dans la prière. - Paris: Nouv. Cité, 1986. - 194 s. Teksty cotygodniowych rozmów nadawanych przez Radio Notre-Dame, 1983- 1984 Kolejne wydania: 1995, 2001 Wydanie polskie: 1989

8. Prenez place au coeur de l'Église. - Paris: Office chrétien des personnes handicapées, 1986. - 27 s.

9. Le choix de Dieu: entretiens avec Jean-Louis Missika et Dominique Wolton. - Paris: de Fallois, 1987. - 473 s. Rozmowy z publicystami Kolejne wydania: 1988, 1989, 1995 Polskie wydanie: 1992

12 10. La dimension spirituelle de l'Europe: conférence donnée à Fribourg le 5 mai 1987 … - Fribourg (Suisse): Éd. Universitaires, 1987. - 48 s. - (Discours universitaires. Nouvelle série ; 39)

11. Six sermons aux élus de la Nation: 1981-1986. - [Paris]: Cerf, 1987. - 53 s. Zbiór kazań wygłoszonych z okazji wznowienia działalności parlamentu

12. La Messe. - Paris: Bayard, 1988. - 182 s. Tekst rozmów transmitowanych przez Radio Notre-Dame Kolejne wydania: 1996, 2009 Wydania polskie: 1993, 1998

13. Dieu merci: les droits de l'homme: articles, conférences, homélies, interviews, 1984-1989. - Paris: Criterion, 1990. - 466 s. Artykuły, wykłady, homilie, wywiady Kolejne wydania: 1992, 2011 Patrz też poz. 124

14. Le Sacrement de l'onction des malades. - Paris: les Ed. du Cerf, 1990. - 80 s. - (Foi vivante ; 250) Tekst cotygodniowych rozmów nadawanych w Radio Notre-Dame jesienią 1987 r.

15. Nous avons rendez-vous avec l'Europe. - Paris: Mame, 1991. - 209 s.

16. Petites paroles de nuit de Noël. - Paris: Éd. de Fallois, 1992. - 121 s.

13 17. D'une session à l'autre. - Paris: Coopérative de l'enseignement religieux de Paris, DL 1995. - 29 s. - Dieu nous ouvre la porte de la foi Tekst publikowany 9 października 1994 r. na zakończenie pierwszej Sesji Synodu Kościoła w Paryżu, 1993-1994

18. D'une session à l'autre: première étape, 1994-1995. - Paris: Coopérative de l'enseignement religieux de Paris, [1995]. - 56 s. - Dieu nous ouvre la porte de la foi Tekst publikowany na zakończenie pierwszego etapu przygotowań do drugiej Sesji Synodu Kościoła w Paryżu

19. Devenez dignes de la condition humaine. - [Paris]: Flammarion; [Saint-Maurice (Suisse)]: Saint-Augustin, 1995. - 167 s. Wydanie polskie: 1998

20. Messe du bicentenaire en l'église Saint-Germain-des-Prés, à Paris, mardi 17 octobre 1995: homélie prononcée par Son Éminence le cardinal Jean-Marie Lustiger, … . - Paris: Palais de l'Institut, 1995. - 15 s. - (Institut ; 1995, 11) Homilia wygłoszona z okazji 200-lecia Instytutu Francji

21. Discours de réception du cardinal Jean-Marie Lustiger à l'Académie française et réponse de Mme Hélène Carrère d'Encausse / …, Hélène Carrère d'Encausse. - Paris: de Fallois, 1996. - 61 s. Mowa wygłoszona z okazji przyjęcia kardynała Jean-Marie Lustigera w poczet członków Akademii Francuskiej 14 marca 1996 r.

14 22. Réception de M. le cardinal Jean-Marie Lustiger: Académie française: discours prononcés... le... 14 mars 1996 / […, Hélène Carrère d'Encausse]. - Paris: Palais de l'Institut, 1996. - 38 s.

23. Le baptême de votre enfant. - Paris: Éd. Fleurus, 1997. - 127 s. Katecheza

24. Soyez heureux: entretiens sur le bonheur et les Béatitudes [Matthieu, V, 3-12]. - [Paris]: NIL éd., 1997. - 140 s. Rozmowy radiowe Kolejne wydania: 1999, 2011 Wydanie polskie: 1999

25. Pour l'Europe, un nouvel art de vivre. - Paris: Presses universitaires de , 1999. - 95 s. - (Collection Communio) Patrz poz. 191

26. Les prêtres que Dieu donne. - Paris: Desclée de Brouver, 2000. - 176 s. Wydanie polskie: 2002

27. Comme Dieu vous aime: en pèlerinage vers Jérusalem, Rome, Lourdes. - [Saint-Maur]: Parole et silence, 2001. - 134 s.

28. La promesse. - Paris; Les Plans (Suisse): Parole et silence, 2002. - 222 s. - (Essais de l'École cathédrale) Konferencje duchowne w klasztorze św. Franciszki Rzymskiej w Bec-Hellouin (1979) oraz referaty i wystąpienia wygłoszone w latach 1995-2002 Kolejne wydania: 2003. Wydanie polskie: 2004

15 29. Comment Dieu ouvre la porte de la foi. - Paris: Desclée de Brouwer, impr. 2004. - 177 s. Wydanie polskie: 2005

30. Une pensée par jour / textes recueillis par Tristan de La Genardière. - Paris: Médiaspaul, DL 2007. - 110 s.

31. L'Europe à venir. - [Paris]; [Les Plans-sur-Bex (Suisse)]: Parole et silence, DL 2010. - 141 s. - (Collection Communio) Wybór tekstów i wystąpień z lat 1991 do 2004

32. Jean-Marie Lustiger, témoin de Jean-Paul II: articles, conférences, entretiens, homélies, 1980-2007 / [éditées par l']Institut Jean-Marie Lustiger. - Paris: Parole et silence, impr. 2011. - 196 s. - (Collection Communio) Artykuły, wykłady, rozmowy, homilie z lat 1980-2007

16 Artykuły w pracach zbiorowych i przedmowy do dzieł innych autorów

33. „La vérité vous rendra libres”: conférences de Notre-Dame, Carême 1982 / Roger Etchegaray [et al.]; préf. de … . - Paris: le Centurion, 1982 Kazania na Wielki Post

34. Transmettre la foi aujord'hui: conférences données à Notre-Dame de Fourvière à Lyon et à Notre-Dame de Paris, janvier 1983 / Dermot J. Ryan [et al.]; préf. de … . - Paris; Lyon: Centurion, 1983. - s. 7-9

35. La Réconciliation et la pénitence dans la mission de l'Église aujourd'hui: exhortation apostolique post-synodale...: décembre 1984 / Jean-Paul II; préf. de … . - Paris: Éd. Centurion, 1984. - (Documents d'Église. Collection de poche)

36. Je crois en Dieu / Jean-Paul II; préf. de … . - Paris: Éd. du Cerf, 1987. - (Documents des Églises)

37. Marie: conférences de Notre-Dame de Paris pour le Carême 1988 / Bernard Dupuy, … [et al.]; préf. de … . - [Limoges]: Droguet et Ardant, 1988

17 38. Chemin de croix, chemin de vie / …, Raymond et Pierre Jaccard [et al.]. - Paris: Cerf: Radio Notre-Dame, 1989. - (Cerf Radio Notre- Dame)

39. Daniel Brottier: visages et reflets / Jean Gosselin; préf. de … . - Paris: Fondation „Les Orphelins apprentis d'Auteuil”, 1989. - (L'Âme et la vie)

40. Auschwitz Birkenau: „que l'innommable ne devienne pas l'innommé” / [photos de] Adam Bujak; [textes de] Elie Wiesel, …, Rita Süssmuth, Wladislaw Bartoszewski. - Paris: Criterion, 1990

41. Le Saint-Ayoul de Jeanclos / …, Alain Peyrefitte. Genèse d'une oeuvre / par Georges Jeanclos. L'Église et le portail de Saint-Ayoul à Provins / par la marquise de Maillé. - [Paris]: Fayard, 1990

42. Histoire et culture chrétienne: hommage à monseigner Yves Marchasson / sous la dir. Yves Ledure, par les enseignement de la Faculté des lettres; préf. de … . - Paris: Beauchesne Éd., 1992

43. La morale et la guerre: actes du / Xie Colloque national des juristes catholiques, Paris, 23-24 novembre 1991; [sous la dir. de Joël-Benoît d'Onorio]; préf. de … . - Paris: Téqui, 1992

44. Droit, liberté et foi: actes du cycle de conférences proposé par le cardinal J.-M. Lustiger / [organisé par l']École cathédrale [et par l']Institut de formation continue du Barreau de Paris. - Paris: Mame: Cujas, 1993

18 45. Dieu nous ouvre la porte de la foi / Synode de l'Église de Paris, [1re Session], 9 octobre 1993 – 9 octobre 1994; [intervention finale du cardinal …]. - Paris: CERP, 1994

46. Le jubilé de l'an 2000: lettre apostolique „Alors qu'approche le troisième millénaire de l'ère nouvelle” / Jean-Paul II; présentation par le cardinal … . - Paris: les Éd. du Cerf, 1994. - (Documents des Églises)

47. Le Sacré-Coeur de Montmartre: un voeu national / Délégation à l'action artistique de la Ville de Paris; textes réunis par Jacques Benoist, préf. …; avec la collab. de Christine d'Aboville [et al.]. - Paris: Éd. Délégation de l'action artistique de la Ville de Paris, 1995. - (Paris et son patrimoine)

48. La formation spirituelle des prêtres: [colloque organisé à la Maison Saint-Augustin les 6 et 7 juillet 1995] / … [et al.]; [avant-propos par André Vingt-Trois]; [introd. par le cardinal …]; [conclusions par les cardinaux Pio Laghi et …]. - Paris: Maison Saint-Augustin; les Éd. du Cerf, 1995

49. Henri Caffarel: un homme saisi par Dieu / Jean Allemand; préf. du cardinal … . - [Paris]: Équipes Notre-Dame, 1997

50. Miraculé de Dachau: témoignage / Kazimierz Majdański; [trad. du polonais par D. Bavoillot, i.e. C. Bavoillot]; avant-propos du cardinal … . - Paris: P. Téqui, 1997

19 51. Tibhirine: les veilleurs de l'Atlas / Robert Masson; préf. du cardinal …; introd. par Henri Teissier. - Paris: les Éd. du Cerf; Saint-Maurice: Saint-Augustin, 1997

52. Documents pour une histoire du Concile Vatican II. Inventaire du fonds Pierre Veuillot / [Institut catholique de Paris]; classé par Jean Robin; préf. du cardinal … . - Paris: Institut catholique de Paris, 1998

53. Hommages à M. Maurice Schumann: décédé le 9 février 1998 / [Hector Bianciotti, …; [publ. par l']Académie française. - Paris: Palais de l'Institut, 1998. - (Institut; 1998, 2) Przemówienie Hectora Bianciotti i homilia kardynała Jean-Marie Lustigera, 12-13 lutego 1998 r.

54. Carnets du Vatican / reportage, légendes et dessign Noëlle Herrenschmidt; texte de présentation cardinal Paul Poupard; préf. cardinal … . - Paris: A. Michel, 1999

55. Henri de Lubac et le mystère de l'Église: actes du colloque du 12 octobre 1996 à l'Institut de France / … [et al.]. - Paris: Les Édition du Cerf, 1999. - (Études Lubaciennes; 1)

56. Notre-Dame de l'Arche d'Alliance, 81 rue d'Alleray, 75015 / Architecture studio; préf. du cardinal … . - Paris: Architecture studio, 1999

20 57. Théologie et sainteté / Philippe Barbarin; [préf. du cardinal …] . - Saint-Maur: Parole et silence; Paris: CERP, 1999

58. Hommages à M. Jacques de Bourbon Busset; décédé le 7 mai 2001 / [Jean-François Revel, … , Pierre-Jean Rémy]; [publ. par l']Académie française. - Paris: Palais de l'Institut, 2001. - (Institut; 2001, 7 bis)

59. Quel avenir pour l'Église: perspectives dans les cinq continents: conferences, Notre-Dame de Paris, 2001 / cardinal Christoph Schönborn [et al.]; présentation du cardinal …; [conclusion cardinal Joseph Ratzinger]. - Paris: Presses de la Renaissance, 2001 Kazania na Wielki Post

60. Histoire de Dieu dans ma vie: souvenirs choisis / Stanislas Fumet; préf. par le cardinal … . - Paris: les Éd. du Cerf, 2002. - (L'Histoire à vif)

61. Hommages à M. Léopold Sédar Senghor: décédé le 20 decembre 2001 / René Rémond, … [et al.]; [publ. par l']Académie française. - Paris: Palais de l'Institut, 2002. - (Institut; 2002, 1)

62. La Pologne au coeur / Jerzy Turowicz; préf. du cardinal … . - Paris: Éd. Cana, 2002 Wybór tekstów Jerzego Turowicza zamieszczonych w „Tygodniku Powszechnym” z lat 1945-1997 Patrz też poz. 135

21 63. À vous qui voulez être heureux !: méditations de pèlerinage à l'occasion des 17e Journées mondiales de la jeunesse à Toronto, du 22 au 28 juillet 2002: homélies et catéchèses / Jean-Paul II, … [et al.]. - Les plans-sur-Bex (Suisse); Paris: Parole et silence, 2003

64. Stefan Wyszynski: le cardinal de fer: [colloque du 7 novembre 2001] / [organisé par l'Institut catholique de Paris]; préf. du cardinal … . - Malakoff: Cana, 2003

65. Le christianisme, quel impact aujourd'hui? / Olivier Abel, … [et al.]; sous la dir. d'Alain Houziaux. - Paris: les Éd. de l'Atelier, 2004. - (Questions de vie)

66. Paris, son Église et ses églises. Tome I, [Histoire] / Bernard Violle; préf. à cette éd. du cardinal … . - 3e éd. - Paris: les Éd. du Cerf, 2004

67. Qui nous fera voir le bonheur? : conférences à Notre-Dame de Paris, Carême 2004 / cardinal José Policarpo [et al.]; [présenté par] … . - Paris: Presses de la Renaissance, 2004 Kazania na Wielki Post

68. Contempler l'Apocalypse / Christine Pellistrandi, Henry de Villefranche; [préf. de] … . - [Paris]: École cathédrale: Parole et silence, cop. 2005

69. Dialogue entre la foi chrétienne et la pensée contemporaine: conférences, Notre-Dame de Paris, Carême, 2005 / J.L. Chrétien [et al.]; avant-propos du cardinal … . - Paris: Parole et silence, 2005

22 70. „Je crois en un seul Dieu”: Hans Urs von Balthasar et „Communio” commentent le Credo / textes réunis et présentés par Olivier Boulnois; préf. de … . - Paris: Presses universitaires de France, impr. 2005. - (Communio)

71. Le lettre de l'Esprit: mélanges offerts à Michel Sales / préf. du cardinal … . - [Paris]; [Les Plans (Suisse)]: Parole et silence, impr. 2005. - (Les cahiers de l'École cathédrale)

72. Le métier de théologien: entretiens avec Georges Daix / Louis Bouyer; hommage du cardinal … . - Genève: Ad solem; [Grandchamp-des-Fontaines]: diff. Serdif, impr. 2005

73. La parole de Dieu au coeur des chrétiens / Gérard Daucourt, … [et al.]; [sous la dir. de Gérard Daucourt]. - [Paris]; [Les Plans-sur- Bex (Suisse)]: Parole et silence, impr. 2005 Wykłady wygłaszane w piątki Wielkiego Postu 2005 r. w Maison d'Église de La Défence

74. Paul VI à travers son enseignement / Pasquale Macchi; préf. de … . - Paris: F.-X. de Guibert, impr. 2005

75. „Vous serez mes témoins” / [2e Congrès international pour la nouvelle évangélisation, Paris, Toussaint 2004]; [textes de] … [et al.]. - [Paris]; [Les Plans-sur-Bex (Suisse)]: Parole et silence, impr. 2005 Zawiera m.in. odczyt „La ville” wygłoszony w Australii przez Jean-Marie Lustigera i opublikowany w „Paris Notre-Dame” (sierpień 2002) oraz

23 „Évangéliser Paris” tekst tego samego autora opublikowany w dodatku do „Paris Notre-Dame” (czerwiec 2003)

76. Actualité de Jean Daniélou: [colloque tenu à l'Institut de France, 19 mai 2005] / organisé par la Société des amis du cardinal Daniélou]; sous la dir. de Jacques Fontaine; témoignages de … [et al.]. - Paris: les Éd. du Cerf, 2006

77. Carnets posthumes / Henri Irénée Marrou; édités par Françoise Marrou-Flamant; préf. par … . Précédé de Le travail dans la vie d'un homme / par Claude Dagens. - Paris: les Éd. du Cerf, 2006. - (Intimité du christianisme)

78. Les catholiques et l'Europe / Commission des épiscopats de la Communauté européenne; préf. de … . - Paris: Bayard, impr. 2006

79. À la rencontre des personnes de la rue: „Aux captifs, la libération“: entretiens avec Pierre-Olivier Boiton / Jean-Guilhem Xerri: préf. du cardinal … . - Bruyères-le-Châtel: Nouvelle cité, impr. 2007. - (Vie des hommes)

80. Face à la Gestapo: travailleurs chrétiens et prêtres du STO3: Berlin, 1943-1945 / Wolfgang Knauft; [adapté de l'allemand par Marcel Saché]; préf. de … . - Paris: le Cherche Midi, DL 2007. - (Collection Documents)

3 STO – Service du Travail Obligatoire – instytucja przy rządzie Vichy, która zajmowała się m. in. wysyłką ludzi na roboty do Niemiec (zob. Merleau-Ponty Maurice: Humanizm i terror. - Warszawa:Uniwersytet Warszawski, 2005, s. 78)

24 81. Rue Notre-Dame: roman / Daniel Pézeril: préf. par … . - Paris: les Éd. du Cerf, 2007

82. Three questions, three lessons = Trois questions, trois leçons W: Day of Remembrance of the Holocaust and of Prevention of Crimes against Humanity = Journée de le mémoire de l'Holocauste et de la prévention des crimes contre l'humanité / 2nd seminar of Education, Cracow and Auschwitz-Birkenau (Poland), 4-6 May 2005 - Paris: Conseil de l'Europe, 2007. - s. 34-41

83. Une vie avec Karol: entretiens avec Gian Franco Svidercoschi / Stanislas Dziwisz; préf. de … . - Paris: Éd. de Noyelles, impr. 2007 Kolejne wydania: 2007, 2008

84. La vie devant nous: lettre à mes amis du 3e et 4e âge / Henri Bissonnier; préf. du cardinal … . - Paris: Médiaspaul, DL 2007. - (Pastorale)

85. Chemin de croix des académiciens / [textes de Jean-Pierre Angremy [et al.]; présentation du cardinal … . - Paris: Bayard, impr. 2008

86. Le cardinal Lustiger et le sacerdoce: colloque des 4 et 5 mars 2011 / organisé par l'Institut Jean-Marie Lustiger, le Séminaire de Paris et la Faculté Notre-Dame, au Collège des Bernardins à Paris; sous la présidence du cardinal André Vingt-Trois; avec la participation de Mgr Éric Aumonier [et al.]. - [Paris]: Collège des Bernardins; Paris; Les Plans-sur-Bex (Suisse): Parole et silence, impr. 2011. - 311 s. - (Cours, colloques, conférences / Collège des Bernardins; 20)

25 Zawiera: Le pasteur du diocèse, premier responsable des vocations / Jean- Marie Lustiger

87. L'Europe selon Jean-Marie Lustiger: actualité et avenir: colloque du 11 février 2010 au Collège des Bernardins, Paris / Jean Duchesne et Laurent Grégoire, dir. - [Paris]: Collège des Bernardins: Institut Jean-Marie Lustiger; [Paris]; [Les Plans-sur-Bex (Suisse)]: Parole et silence, impr. 2011. - (Cahier / [École cathédrale]; 98) Zawiera: Aux frontières de l'identité européenne / Jean-Marie Lustiger

26 W Y D A N I A P O L S K I E

Książki i artykuły zamieszczone w wydawnictwach zwartych

88. Kazania paryskiego proboszcza / [tł. z fr. Maria Tarnowska]. - Kraków: „Znak“, 1985. - 288, [4] s. Kazania wygłaszane w kościele św. Joanny de Chantal w Paryżu od października 1975 do stycznia 1977. Nagrywane i spisywane z taśm. Zgodnie z życzeniem autora w polskiej edycji jako wstęp zamieszczono kazanie „Maryja – Królowa Polski od sześciuset lat“ wygłoszone 4.07.1982r. na kongresie katolickim w Kolegium OO.Pallotynów w Osny (Val- d'Oise, Francja)4 Patrz też poz. 108 Rec.: poz. 162

89. Dam wam pasterzy wedug mego serca W: Kapłaństwo / [zesp. red. Lucjan Balter i in.]. - Poznań; Warszawa: „Pallottinum“, 1988. - (Kolekcja Communio; 3)

90. Następca świętego Piotra i naśladowca świętego Pawła W: Jan Paweł II pielgrzym Ewangelii / Antonio Tarzia, Joaquin Navarro- Valls; tł. z wł. Franciszek Gołębiowski. - Częstochowa: Edycja Paulińska Tow. Świętego Pawła, 1989. - s. 161-167

4 Kongresy te odbywają się od 1944 r. w każdą pierwszą niedzielę lipca gromadząc ok. 7-10 tys. Polaków przebywających we Francji na emigracji w następstwie dwóch wojen światowych. Arcybiskup Paryża Jean-Marie Lustiger został zaproszony do przewodniczenia temu kongresowi w 1982 r., poświęconemu pamięci hołdu jaki od 600. lat oddawany jest Matce Boskiej Częstochowskiej.

27 91. Pierwsze kroki w modlitwie / [tł. z fr. Katarzyna Łopuska]. - Kraków: „Znak“, 1989. - 131, [1] s.

92. Wybór Boga / z Kardynałem rozmawiają Jean-Louis Missika i Dominique Wolton; tł. [z fr.] Anna Turowiczowa. - Kraków: „Znak“, 1992. - 403, [1] s. Rozmowy z publicystami: Żydem i katolikiem, sceptykiem i agnostykiem. Zasadnicza część rozmów miała miejsce między sierpniem a grudniem 1985 r. Rec.: poz. 163, 166, 168

93. Msza / [przekł. z fr. Maria Rostworowska-Książek]. - Kraków: Wydaw. WAM, 1993. - 163, [1] s., [16] s. tabl. Kolejne wydania: 1998

94. By bronić ludzkość od beznadziejności W: Za i przeciw encyklice „Veritatis splendor“. Echa w prasie francuskiej „Varietas delectat“ / oprac. Jan F. Choroszy. - Wrocław; Lupstein: „Signum“, 1994. - s. 115-117

95. Pytania o chrześcijaństwo: czy Ty jesteś Mesjaszem, który ma przyjść?: mówią: André Frossard, Umberto Eco, Joseph Ratzinger, … [i in.] / Vittorio Messori; tł. Mieczysław Stebart. - Kraków: Wydaw. M, 1997. - 380 s.

96. Bądźcie godni swego człowieczeństwa / przeł. Agnieszka Kuryś; przedm. Józef Tischner. - Warszawa: „Verbinum“, 1998. - 150, [3] s. Rec.: poz. 190

28 97. Bądźcie szczęśliwi / [tł. z fr.]. - Kraków: „Znak“, 1999. - 112, [4] s.

98. Między wiarą a niewiarą: doświadczenie duchowe świętej Teresy z Lisieux / Carlo Maria Martini, … [i in.]; przekł. [z fr.] Krzysztof Stopa. - Kraków: Wydaw. WAM, 2001. - 112 s.

99. Kapłani, których daje Bóg / przekł. Zofia Pająk. - Kraków: „eSPe“, 2002. - 206, [1] s.

100. Dla chrześcijanina nie ma sytuacji bez wyjścia W: Te chwile tworzą historię: spotkania z Janem Pawłem II / pod red. Władysława Bartoszewskiego ; [tł. Ryszard Zajączkowski]. - Kielce: „Jedność“ ; Freiburg im Breisgau: Herder, 2004. - s. 117-120

101. Obietnica / [na podst. przekł. Piotra Raka]. - Kraków: „eSPe“, 2004. - 249 s. Rekolekcje w klasztorze św. Franciszki Rzymskiej w Bec-Hellouin (1979); referaty i wystąpienia wygłoszone: na Uniwersytecie w Tel-Awiwie (1995), na Europejskim Kongresie Żydów w Paryżu (2002), na Światowym Kongresie Żydów w Brukseli (2003) oraz przemówienie do Komitetu Żydów Amerykańskich w Waszyngtonie (opubl. 2002) Rec.: poz. 192,195,196

102. Jak Bóg otwiera bramę wiary / przeł. Katarzyna Wierzchosławska. - Poznań: Wydawnictwo Polskiej Prowincji Dominikanów W Drodze, 2005. - 173, [1] s.

29 103. Wyjątkowa „wymiana darów“ W: Pomnik ze wspomnień wzniesiony: pamięci księdza prałata Tadeusza Uszyńskiego / [koncepcja merytoryczna i wybór tekstów Stanisław Uszyński ; współpr. Regina Pruszyńska]. - Warszawa: Wydaw. Stampa, 2008. - s. 97-98

104. Modlitwa: jak i po co? / … [i in.]; red. Loic Joncheray, Jean-Luc Moens; [tł. Katarzyna Chorowska]. - Kraków: Wydaw. Karmelitów Bosych, 2010. - 119, [1] s. - (Żywy Płomień)

Artykuły i wywiady w czasopismach

105. Ukryte rezerwy chrześcijaństwa / rozm. przepr. Jerzy Turowicz // Tyg. Powsz. - 1981, nr 34, s. 1-3, il. 106. Kardynał Jean-Marie Lustiger o sobie, Kościele i bombie / oprac. z niem. M. J. // Polityka, 1983, nr 10, s. 11, il. 107. Skoro tak trzeba ...[Judaizm i chrześcijaństwo] / rozm. przepr. Y. Ben Porat, D. Judkowski; tł. z fr. Janina Fenrychowa // Znak. - 1983, nr 2/3, s. 206-237 108. Maryja – Królową Polski od 600 lat // Tyg. Powsz. - 1984, nr 50, s. 1 Patrz też poz. 88 109. Sobór Watykański II. „O nową epokę historii ludzkiej“ / tł. Andrzej Graboń // W Drodze. - 1985, nr 11/12, s. 7-16

30 110. „Dać świadectwo prawdzie“ / tł. Lucjan Balter // Communio. - 1987, nr 5, s. 68-75 111. Sumienie chrześcijańskie wobec absolutu życia. List pasterski kardynała … do lekarzy i personelu medycznego / tł. Marek Nowak // Chrześc. a Współcz. - 1987, nr 4, s. 94-97 112. Duchowy wymiar Europy / tł. z fr. Marek Bieńczyk // Res Pub. - 1988, nr 2, s. 70-80 113. Jedynie Bóg nadaje sens życiu człowieka. [Przemiany w kościele francuskim] rozm. przepr. Bogusław Sonik // Tyg. Powsz. - 1988, nr 51/52, s. 3 114. Nowość Chrystusa w post-nowoczesnej epoce / tł. P. Wierzchosławski // Znak. - 1990, nr 2/3, s. 117-127 115. Wiara jedyną drogą do porozumienia w Europie // Znaki Czasu. - 1990, nr 19, s. 7-16 116. Do Europy przez Częstochowę. Rozmowa z kardynałem … arcybiskupem Paryża [o VI Światowym Dniu Młodzieży] / rozm. Marcin Przeciszewski, Częstochowa, 14 sierpnia 1991 // Spotkania. - 1991, nr 35, s. 28, portr. 117. Proletariat roku 1848 puka do naszych drzwi / [rozm. nt. Encykliki „Centesimus annus“ przepr.] Bernard Guetta; tł. Marzena Wilkanowicz-Devoud // Znak. - 1991, nr 11, s. 123-128 118. Cywilizacja jako przygoda. [Nowa ewangelizacja] / tł. M. Smoczyńska // Tyg. Powsz. - 1992, nr 16, s. 4-5, il. 119. Arcybiskup Paryża w Będzinie. [Przemówienie wygłoszone 1 września 1993 r. w kościele Trójcy Świętej w Będzinie] // AB. - 1993, nr 8, s. 5

31 120. Broniąc ludzkości przed rozpaczą: jeszcze o encyklice „Veritatis Splendor“ / tł. Anna Turowiczowa // Tyg. Powsz. - 1993, nr 43, s. 5, il. 121. Wybór Boga: rekolekcje. Cz. 1-3 / tł. Anna Turowiczowa // W Drodze. - 1993, nr 2, s. 3-9; nr 3, s. 36-41; nr 4, s. 33-40 122. Chrześcijaństwo Europy końca XX wieku. Rozm. z kard. … arcybiskupem Paryża / rozm. Marcin Przeciszewski // Gość Niedz. - 1995, nr 29, s. 1, 16-17, portr. 123. Jubileuszowy rok łaski. [Fragment wstępu do francuskiego wydania listu apostolskiego „Tertio millennio adveniente“] / tł. Jan Grosfeld // Powśc. i Praca. - 1995, nr 3, s. 20, 30-31 124. Samobójcza pokusa Zachodu [wyw.] / tł. z fr. Katarzyna Bem // Znak. - 1996, nr 1, s. 138-147 Fragm. książki „Dieu merci. Les droits de l'homme“ Patrz poz. 13 125. Bóg, Sprawca życia, jedynym Panem życia ludzkiego [fragm. wyw.] / tł. Małgorzata Tryc-Ostrowska // Communio. - 1997, nr 1, s. 127-133 126. Głód duchowy tego pokolenia jest ogromny : rozmowa z kardynałem Jean-Marie Lustigerem o owocach sierpniowego spotkania Jana Pawła II z młodzieżą / tł. Roman Kempny // Gość Niedz. - 1997, nr 45, s. 1, 10 Wywiad ukazał się także w polskim wyd. „L'Osservatore Romano“ z 01.10.1997r. 127. Nowość Chrystusa a postmodernizm / tł. Lucjan Balter // Communio. - 1997, nr 2, s. 114-124 128. Teologia pojednania / rozm. przepr. Maria Graczyk //Wprost. - 1997, nr 45, s. 19-20

32 129. U początków ery chrześcijańskiej: rozmowa z kard. Jean-Marie Lustigerem, arcybiskupem Paryża / rozm. Tomasz Królak, Marcin Przeciszewski i ks. Mieczysław Augustynowicz // Trzecie Tysiąclecie. - 1998, nr 1, s. 35–39, il. 130. Kultura życia, kultura śmierci / tł. Lucjan Balter // Communio. - 1999, nr 6, s. 103-114 131. Szukanie prawdy / oprac. [Adam Boniecki] // Tyg. Powsz. - 1999, nr 43[44], s. 10 132. Czy jesteśmy gorsi / …, Paul Thibaud; rozm. przepr. Marek Rapacki // Gaz. Wybor. - 2000, nr 229, s. 25 Stosunki między chrześcijaństwem a judaizmem na marginesie książki Teresy Prekerowej „Żegota – Konspiracyjna Rada Pomocy Żydom“ 133. Misja ewangelizacji kultur: wolność i odpowiedzialność teologa dzisiaj // Tyg. Powsz. - 2000, nr 9, s. 11 Rozszerzona wersja tekstu wygłoszonego przez Jean-Marie Lustigera podczas obrad II Synodu Biskupów dla Europy 134. Zbrodnia zaciemnia światłość / rozm. przepr. Roman Graczyk, Jarosław Kurski // Gaz. Wybor. - 2001, nr 246, s. 17 135. Chrześcijańska słuszność: kardynał Paryża o Jerzym Turowiczu // Tyg. Powsz. - 2002, nr 27, s. 11, il. Przedmowa do francuskiego wydania zbioru artykułów i esejów Jerzego Turowicza „La Pologne au coeur“ wyd. CANA, opartego na książce „Bilet do raju“ wyd. „Znak“ Patrz poz. 62 136. Mieszkanie w niebie: homilia wygłoszona podczas Mszy św. Pogrzebowej o. Louisa Bouyera w kościele Saint-Eustache w Paryżu w środę 26 października 2004 roku / tł. Lucjan Balter // Communio. - 2005, nr 3, s. 124-127

33 137. Naiwne pytania: jaki był Joseph Ratzinger – jaki będzie Benedykt XVI / …, George Weigel; rozm. przepr. Marek Zając // Tyg. Powsz. - 2005, nr 19, s. 3, il. 138. Nie potrafimy stworzyć świata solidarnego / rozm. przepr. Anna Napiórkowska // Gaz. Wybor. - 2007, nr 183, s. 16-17 139. Wprowadzenie do obrad Okrągłego Stołu o Edycie Stein w czasie spotkania katolików niemieckich (Katholikentag) w Saarbrücken 2006 / tł. z niem. Małgorzata Grzywacz // Zeszyty Naukowe Centrum Badań im. Edyty Stein. - 2008, nr 4, s. 7-10

34 BIBLIOGRAFIA PRZEDMIOTOWA

(Publikacje o życiu i działalności kardynała Jean-Marie Lustigera)

K S I Ą Ż K I

140. Le silence et la douleur: lettre à Mgr Lustiger / Michel Massenet. - Paris: A. Michel, 1993. - 153 s.

141. Light from Paris: Cardinal Lustiger on faith and contemporary culture / Gerald Hanratty. - Blackrock, Co., Dublin; Portland, OR: Four Courts Press, 1995. - 32 s.

142. Lustiger: „cardinal, juif et fils d'immigré“ / Robert Serrou; avec la collab. d'Olivier Neri et Bruno Serrou. - [Paris]: Perrin, 1996. - 315 s., [16] s. il. Kolejne wydania: 1996, 2001 Wydanie polskie: 2002

35 143. Śladami tłumacza: szkice / Urszula Dąmbska-Prokop. - Częstochowa: Wydaw. Wyższej Szkoły Języków Obcych i Ekonomii „Edukator“; Kraków: Wydaw. „Viridis“, 1997 Przykład 7: Jean-Marie Lustiger: Le choix de Dieu [porównanie fragmentu oryginału i przekładu Anny Turowiczowej]

144. Dossier kardynała Lustigera / H. Le Caron; tł. z ang. Ruch Narodowy. - Poznań: WERS, 1998. - 46, [2] s. - (Nowy Porządek Świata; t. 16)

145. Kardynał Jean-Marie Lustiger / Waldemar Baliński; [tł. Izabela Balińska]. - Lubliniec: [s.n.], 2000. - 40, [1] s. - (Będzińskie Rodowody)

146. Kościół jako nowy Lud Boży w ujęciu kardynała arcybiskupa Paryża Jean-Marie Lustigera [praca magisterska] / Jacek Winiarski; promotor Marek Stępniak, Wydz. Teologiczny Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie. - Warszawa; Łódź: 2000. - 101 s. [maszynopis]

147. Lustiger: „kardynał, Żyd i syn imigranta“ / Robert Serrou; we współpr. z Olivierem Neri i Bruno Serrou; [tł. Andrzej Graboń]. - Kraków: „M“, 2002. - 346, [3] s., [16] s. il.

36 148. Moralne problemy związane z integracją europejską w świetle pism J. M. Lustiger [praca magisterska] / Jadwiga Żak; promotor Stanisław Skobel, [Wydz. Teologiczny] Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie. - Warszawa; Łódź: 2002. - 110 s. [maszynopis komputerowy]

149. Mémoire sur l'occasion de mes écrits / Henri de Lubac; sous la dir. de Georges Chantraine; avec la collaboration de Fabienne Clinquart. - Paris: les Éd. du Cerf, 2006. - (Études lubaciennes) Zawiera: Hommage au cardinal Jean-Marie Lustiger

150. A bíboros: Jean-Marie Lustiger / Békés Enikő; [ajánlás Várszegi Asztrik]. - Budapest: Kairosz kiadó, 2007. - 438 s.

151. Hommages à M. le cardinal Jean-Marie Lustiger: décédé le 5 août 2007: et à M. Pierre Messmer: décédé le 29 août 2007 / Académie française. - Paris: Palais de l'Institut, 2007. - 12 s. - (Institut; 2007, 11)

152. Dzieci Jakuba / Władysław Śliwoń. - Będzin: MAGIC, 2008. - Jean-Marie Lustiger, s. 17-23

153. Discours de réception de Jean-Luc Marion à l'Académie française. Et Réponse de Mgr Claude Dagens. Suivi de l'Allocution de Marc Fumaroli pour la remise de l'épée / Jean- Luc Marion. - Paris: Grasset, impr. 2010. - 101 s.

37 154. Jean-Marie Lustiger cardinal républicain: avec un inédit sur la „laïcité à la française“ / sous la dir. de Matthieu Rougé. - Paris: Parole et silence, 2010. - 184 s. - (Cahier Collège des Bernardins; 93)

155. Lettres au cardinal Jean-Marie Lustiger / Romuald Jakub Weksler-Waszkinel; [traduit du polonais par A. Pilorz et K. Deryło]. - Saint-Benoît-du-Sault: Éd. bénédictines, impr. 2010. - 155 s. Teksty pisane po śmierci Jean-Marie Lustigera

156. Le cardinal Lustiger et le sacerdoce: colloque des 4 et 5 mars 2011 / organisé par l'Institut Jean-Marie Lustiger [et al.] ; sous la présidence du cardinal André Vingt-Trois; avec la participation de Mgr Éric Aumonier [et al.]. - [Paris]: Collège des Bernardins; Paris; Les Plans-sur-Bex (Suisse): Parole et silence, impr. 2011. - 311 s. - (Cours, colloques, conférences / Collège des Bernardins; 20)

157. L'Europe selon Jean-Marie Lustiger: actualité et avenir: colloque du 11 février 2010 au Collège des Bernardins, Paris / Jean Duchesne et Laurent Grégoire, dir. - [Paris]: Collège des Bernardins: Institut Jean-Marie Lustiger; [Paris]; [Les Plans-sur-Bex (Suisse)]: Parole et silence, impr. 2011. - (Cahier / [École cathédrale]; 98)

158. Podstawy teologiczne duszpasterstwa: według kardynała Jean- Marie Lustigera [praca doktorska] / Ryszard Biernat; pod kier. ks. prof. dra hab. Józefa Stali na Wydz. Teologicznym Sekcja w Tarnowie, Uniwersytetu Papieskiego Jana Pawła II w Krakowie. - Tarnów: Wydaw. Diec. Tarnowskiej „Biblos“, 2011

38 A R T Y K U Ł Y W C Z A S O P I S M A C H

159. Nowy arcybiskup Paryża. - (Życie Kościoła) // Gość Niedz. - 1981, nr 8, s.2 160. Wokół nadsekwańskiej nominacji. [Arcybiskup Jean-Marie Lustiger] // Argumenty. - 1981, nr 9, s. 15 161. Kardynał Lustiger o sobie, Kościele i bombie / oprac. z niem. M. J. // Polityka, 1983, nr 10, s. 11, il. 162. Lustiger Jean-Marie: Kazania paryskiego proboszcza. Krak. 1985 / Rec. Witold Sokołowski // Przegląd Powsz. - 1986, nr 6, s. 462-463 163. Lustiger J.-M.: Le choix de Dieu. Entretiens avec Jean-Louis Missika et Dominique Wolton. Paris 1987 / Rec. S. Głowa // Przegląd Powsz. - 1990, nr 12, s. 521-523 164. Credo arcybiskupa Paryża / Z. Kubiak // Tyg. Powsz. - 1992, nr 52, s. 4-5, il. 165. Jedna Europa – wspólne wyzwania: kardynał Jean-Marie Lustiger w Krakowie / Roman Graczyk // Gaz. Wybor. w Krakowie. - 1992, nr 59, s. 1, il. 166. Lustiger J.-M.: Wybór Boga. Z Kardynałem rozmawiają Jean- Louis Missika i Dominique Wolton. Krak. 1992 / Rec. T. Gadacz // Znak. - 1992, nr 10, s. 100-105; J. Głodek // Tyg. Powsz. - 1992, nr 48, s. 9; Rec. E. Grygiel // Nowe Książki. - 1992, nr 9, s. 22-23, il.

39 167. Arcybiskup Paryża w Będzinie. [Przemówienie wygłoszone 1 września 1993 r. w kościele Trójcy Świętej w Będzinie] // AB. - 1993, nr 8, s. 5; patrz też: Wiadomości samorządowe // AB. - 1993, nr 7, s. 2 168. Lustiger Jean-Marie: Wybór Boga. Z Kardynałem rozmawiają Jean-Louis Missika i Dominique Wolton. Krak. 1992 / Rec. Jarosław Marecki // Ethos. - 1993, nr 23, s. 232-235 169. Poszukiwania nowego kształtu seminarium diecezjalnego (seminarium kard. J.-M. Lustigera) / Mirosław Cholewa // Aten. Kapł. - 1993, t. 120, z. 3, s. 464-469 170. Milczenie Boga: [korespondencja z Tel Awiwu] / Anka Grupińska // Tyg. Powsz. - 1995, nr 20, s. 6 Kontrowersje wokół udziału kard. Jean-Marie Lustigera w konferencji poświęconej rozważaniom na temat milczenia Boga podczas Szoach 171. Album dla kardynała / - (Trybuna Zagłębia) // Tryb. Śląska. - 1997, nr 254, s. 5 Album „Będzin wczoraj i dziś“ dla uczczenia wizyty Jean-Marie Lustigera 172. Honorowy Obywatel Będzina // AB. - 1997, nr 9, s. 1, 2, il. 173. Jean-Marie Lustiger w Będzinie // Wiad. Zagł. - 1997, nr 42, s. 1 174. [„Kardynał Jean-Marie Lustiger, arcybiskup Paryża, został honorowym obywatelem Będzina“]. - (Tydzień w Kraju / Tadeusz Późniak) // Polityka. - 1997, nr 45, s. 12, il. 175. Kardynał Lustiger w fotoobiektywie // Wiad. Zagł. - 1997, nr 47, s. 4, il. 176. Kardynał ponad podziałami: arcybiskup Paryża, Jean-Marie Lustiger – honorowym obywatelem Będzina / Aleksander Kalański // Tryb. Śląska. - 1997, nr 251, s. 1, 2

40 177. Kardynał rodem z Będzina / Agnieszka Zielińska // Dz. Zach. - 1997, nr 255 178. Obywatel Lustiger // Tryb. Śląska. - 1997, nr 73, s. 10 179. Papież z Będzina? / Aleksander Kalański. - (Trybuna Zagłębia) // Tryb. Śląska. - 1997, nr 237, s. 5 180. Perła w koronie: arcybiskup Paryża kardynał Jean-Marie Lustiger Obywatelem Będzina // Gość Niedz. - 1997, nr 45, s. 11 181. Pierwszy Honorowy Obywatel Będzina / Eugeniusz Gawor // AB. - 1997, nr 3, s. 1, 4, il. 182. Pierwszy obywatel Będzina: potomek zagłębiowskiego Żyda – arcybiskupem Paryża / Jacek Siatkowski // Dz. Zach. - 1997, nr 237 183. Przyjadę jeśli Bóg pozwoli / relację przygotowali Joanna Warmuzińska, Janusz Pilszak, Tomasz Wajda // AB. - 1997, nr 10, s. 4-5, il. Relacja z wizyty Jean-Marie Lustigera w Będzinie 184. Rodem z Będzina: wrócę do was, jeśli Bóg pozwoli! / Agnieszka Zielińska // Dz. Zach. - 1997, nr 252, dod. Dz. Zagł. nr 182 s. I, il. 185. Tytuł dla arcybiskupa. Honorowy będzinianin // Dz. Zach. - 1997, nr 78, dod. Dz. Zagł. nr 67 s. III 186. Tytuł dla kardynała: paryski arcybiskup honorowym będzinianinem / Agnieszka Zielińska // Dz. Zach. - 1997, nr 248, dod. Dz. Zagł. nr 180 s. III 187. W mieście przodków po raz trzeci. Kardynał, Arcybiskup Paryża Jean-Marie Lustiger Honorowym Obywatelem Będzina / Roman Szenk // Wiad. Zagł. - 1997, nr 43, s. 1, il. 188. Wizyta kardynała / - (Trybuna Zagłębia) // Tryb. Śląska. - 1997, nr 249, s. 5 Jean-Marie Lustiger w Będzinie

41 189. Wizyta kardynała Lustigera // Dz. Zach. - 1997, nr 249, s. 5 190. Wielce pouczająca lekcja: z cyklu: Kapłan na manowcach / Józef Tischner // Tyg. Powsz. - 1998, nr 35, s. 1, 10 Rozważania nad książką Jean-Marie Lustigera „Bądźcie godni swego człowieczeństwa“ 191. By Europa mogła żyć / Alina Merdas // W Drodze. - 2000, [nr] 2, s. 16-24 Na marginesie książki J.-M. Lustigera „Pour l'Europe un nouvel art de vivre“ nt. chrześcijańskich korzeni Europy 192. Kardynał, który szokuje: wiara Żydów i chrześcijan / Christian Makarian // Forum. - 2003, nr 2, s. 30-32, il. Dot. Książki Jean-Marie Lustigera „La Promesse“ (Obietnica) 193. Przywrócić tradycję / Anatol Arciuch // Nowe Państwo. - 2003, nr 1, s. 36-37 Poglądy Jean-Marie Lustigera nt. związków chrześcijaństwa z judaizmem 194. Udział świeckich w misji kapłańskiej Chrystusa w pismach kard. J.M. Lustigera / Rafał Wiśniewski // Studia Loviciensia. - 2003, nr 5, s. 257-269 195. Dwie dobre drogi / Stanisław Krajewski // Gaz. Wybor. - 2004, nr 266, s. 27 Dot. rec. książki J.-M. Lustigera „Obietnica“ 196. Jean-Marie Lustiger: Obietnica. Krak. 2004 / Rec. Dawid Warszawski // Gaz. Wybor. - 2004, nr 261, s. 29 197. Będzin patrzy na Watykan: kardynał, który przyjaźnił się z Janem Pawłem II i którego rodzice są spod Katowic, może zostać nowym papieżem / Karolina Woźniak, Małgorzata Czyczło // Życie Warszawy. - 2005, nr 90, s. 2-3 198. Jestem żywą prowokacją / Ewa K. Czaczkowska, Grzegorz Dobiecki // Rzeczposp. (W 3). - 2005, nr 42, s. A9

42 199. Honorowy będzinianin / Władysław Śliwoń // Dz. Zach. - 2007, nr 183, s. 14 200. Jean-Marie Lustiger: 17.09.1926-5.08.2007 // Dz. Zach. - 2007, nr 255, s. 33 201. Kardynał Jean-Marie Lustiger w szpitalu // Niedziela. - 2007, nr 18, s. 7 202. Lustiger – kardynał, Żyd, syn emigranta / Tomasz P. Terlikowski // Rzeczposp. - 2007, nr 183, s. A9 203. Odszedł honorowy obywatel miasta: związki kard. Jean-Marie Lustigera z Będzinem / Tomasz Musiał // Niedziela. - 2007, nr 33, dod. „Niedziela Sosnowiecka“, s. VI 204. Odszedł wielki człowiek: Jean-Marie Lustiger: pożegnaliśmy Honorowego Obywatela Będzina / Marzena Karolczyk // AB. - 2007, nr 9, s. 5, il. 205. Pozostał Żydem / Jean Daniel Bensaid; tł. Jolanta Kurska // Gaz. Wybor. - 2007, nr 216, s. 29 206. Sercem w Polsce i z narodem żydowskim: w wieku 80 lat, zmarł kardynał Jean-Marie Lustiger. Przed śmiercią wracał wspomnieniami do miasta swoich korzeni, Będzina / Magdalena Nowacka // Dz. Zach. - 2007, nr 183, s. 14 207. „U Boga nie ma nic niemożliwego“: pogrzeb kard. Arona Jean- Marie Lustigera / Joanna Pietrzak-Thébault // Tyg. Powsz. - 2007, nr 33, s. 2, il. 208. Wracał tu często we wspomnieniach: zmarł pierwszy honorowy obywatel miasta // Dz. Zach. - 2007, nr 186 dod. Tyg. Pow. Będzin nr 32, s. 3

43 209. Żydowski kardynał: po śmierci kard. Arona Jean-Marie Lustigera (1926-2007) / Adam Boniecki // Tyg. Powsz. - 2007, nr 33, s. 10, il. 210. Będzińskie ślady kardynała / Agnieszka Zielińska // Dz. Zach. - 2008, nr 115, s. 33 211. Francja wraca do Boga / Jacek Dziedzina // Gość Niedz. - 2008, nr 37, s. 16-21 212. Paryż na dwóch skrzydłach / Jacek Dziedzina // Gość Niedz. - 2008, nr 39, s. 46-47 213. W katedrze / Sebastian Duda // W Drodze. - 2008, nr 10, s. 30-35 214. Wnuki rewolucji i chłopcy Lustigera / Michel Kubler; rozm. Marcin Wojciechowski // Gaz. Wybor. - 2008, nr 227, s. 29 Sytuacja Kościoła we Francji 215. Pamiętał o korzeniach / Dz. Zach. - 2009, nr 190, dod. Tyg. Pow. Będzin, nr 24! [33], s. 8 Wystawa poświęcona kardynałowi J.-M. Lustigerowi w Muzeum Zagłębia w Będzinie 216. Wiara i nowoczesny świat: na marginesie myśli kardynała Jeana- Marie Lustigera (1926-2007) / Andrzej Perzyński // Łódzkie Stud. Teol. - T. 18 (2009), s. 185-195 217. Spécificité pastorale de la personnalité de Jean-Paul II selon Jean-Marie Lustiger / Ryszard Biernat // The Person and the Challenges5. - 2011, nr 1, s. 59-70 218. „Wspomnienie“ // AB. - 2012, nr 2, s. 10 Wystawa poświęcona kardynałowi J.-M. Lustigerowi w Muzeum Zagłębia w Będzinie

5 Periodyk wydawany na Wydziale Teologicznym Sekcja w Tarnowie, Uniwersytetu Papieskiego Jana Pawła II w Krakowie

44 WIZYTY JEAN-MARIE LUSTIGERA W POLSCE6

1983 21-23 czerwca Kraków Ostatni etap podróży Jana-Pawła II do Polski 1991 12-16 sierpnia Częstochowa Światowe Dni Młodzieży

1992 7-12 marca Tarnów Wykład dla seminarzystów Diecezji Tarnowskiej Kraków Wykład na Uniwersytecie Papieskim Jana-Pawła II Będzin Wizyta nieoficjalna zainicjowana przez Towarzystwo Przyjaciół Będzina 1993 31 sierpnia- Będzin Obchody 50-tej rocznicy likwidacji 4 września będzińskiego getta 1997 31 maja-1 czerwca Wrocław Kongres Eucharystyczny 25-26 października Będzin Wizyta w związku z nadaniem kardynałowi J.-M. Lustigerowi tytułu Honorowego Obywatela Miasta 1999 14-15 czerwca Kraków Obchody 1000-lecia istnienia Diecezji Krakowskiej (podróż Jana-Pawła II do Polski)

6 Szenk Roman: W mieście przodków... www.institutlustiger.fr

45 2001 16 października Warszawa Wykład na konferencji „Kościół i Unia Europejska; jaka rola wobec jakich wartości” zorgan. przez Polską Fundację R. Szumana, Przedstawicielstwo Komisji Europejskiej, Ambasadę Francji, Fundację Francja-Polska i Instytut Francuski w Warszawie

2003 8-9 października Kraków Instytut Teologiczny, Uniwersytet Jagielloński Wykład na międzynarodowej konferencji poświęconej obchodom „25-lecia pontyfikatu Jana-Pawła II” 2005 27 stycznia Kraków 60-ta rocznica wyzwolenia obozów koncentracyjnych w Auschwitz i Birkenau– specjalne zaproszenie Jana-Pawła II 3-4 maja Kraków Na zaproszenie Rady Europy udział w seminarium ministrów edukacji nt. „Nauczanie pamięci poprzez dziedzictwo kulturowe” 27 sierpnia – Warszawa Udział w międzynarodowej konferencji 1 września „Od Solidarności do wolności” w ramach obchodów 25 rocznicy „Porozumień Sierpniowych” 2006 25-29 maja Kraków Uczestnictwo w podróży Benedykta XVI do Polski

46 INDEKS OSOBOWY Daucourt, Gérard (red.) 73 Dąmbska-Prokop, Urszula 143 Decourtray, Albert (1923-1994) 21, 22 Deryło, K. (tł.) 155 Abel, Olivier 65 Devoud, Marzena Wilkanowicz- Aboville, Christine de 47 zob. Wilkanowicz-Devoud, Marzena Allemand, Jean 49 Dobiecki, Grzegorz 198 Angremy, Jean-Pierre 85 Duchesne, Jean (red.) 87, 157 Arciuch, Anatol 193 Duda, Sebastian 213 Augustynowicz, Mieczysław 129 Dupuy, Bernard 37 Aumonier, Éric 86, 156 Dziedzina, Jacek 211, 212 Balińska, Izabela (tł.) 145 Dziwisz, Stanisław 83 Baliński, Waldemar 145 Eco, Umberto 95 Balter, Lucjan (red.) 89 Etchegaray, Roger 33 (tł.) 110, 127, 130, 136 Fenrychowa, Janina (tł.) 107 Balthasar, Hans Urs von (1905-1988) 57 Flamant, Françoise Marrou- Balthasar, Hans Urs von 70 zob. Marrou-Flamant, Françoise Barbarin, Philippe 57 Fontaine, Jacques (red.) 76 Bartoszewski, Władysław 40 Frossard, André 95 (red.) 100 Fumaroli, Marc 153 Bavoillot, Colette (tł.) 50 Fumet, Stanisław (1896-1983) 60 Bavoillot, D. (tł.) 50 Fumet, Stanisław 60 Békés, Enikő 150 Gadacz, T. (rec.) 166 Bem, Katarzyna (tł.) 124 Gawor, Eugeniusz 181 Ben Porat, Yeshayahu 107 Głodek, J. (rec.) 166 Benedykt XVI (papież; 1927-...) 137 Głowa, S. (rec.) 163 zob. też Ratzinger, Joseph Gołębiowski, Franciszek (tł.) 90 Benoist, Jacques (red.) 47 Gosselin, Jean 39 Bensaid, Jean Daniel 205 Graboń, Andrzej (tł.) 109, 147 Bianciotti, Hector 53 Graczyk, Maria 128 Bieńczyk, Marek (tł.) 112 Graczyk, Roman 134, 165 Biernat, Ryszard 158, 217 Grégoire, Laurent (red.) 87, 157 Bissonnier, Henri 84 Grosfeld, Jan (tł.) 123 Boiton, Pierre-Olivier 79 Grupińska, Anka 170 Boniecki, Adam 131, 209 Grygiel, E. (rec.) 166 Boulnois, Olivier (red.) 70 Grzywacz, Małgorzata (tł.) 139 Bourbon Busset, Jacques de (1912-2001) Guetta, Bernard 117 58 Hanratty, Gerald 141 Bouyer, Louis (1913-2004) 72, 136 Herrenschmidt, Noëlle (1940-...) 54 Brottier, Daniel (1876-1936) 39 Herrenschmidt, Noëlle 54 Bujak, Adam (fot.) 40 Houziaux, Alain (red.) 65 Caffarel, Henri (1903-1996) 49 Jaccard, Pierre 38 Carrère d'Encausse, Hélène 21, 22 Jaccard, Raymond 38 Chantraine, Georges (red.) 149 Jan-Paweł II (papież; 1926-2005) 32, Cholewa, Mirosław 169 63, 83, 90, 100, 126, 197, 217 Choroszy, Jan F. (oprac.) 94 Jan-Paweł II 35, 36, 46, 63 Chorowska, Katarzyna (tł.) 104 Jeanclos, Georges (1933-1997) 41 Chrétien, Jean-Louis 69 Jeanclos, Georges 41 Clinquart, Fabienne (współpr.) 149 Joncheray, Loic (red.) 104 Czaczkowska, Ewa K. 198 Judkowski, D. 107 Czyczło, Małgorzata 197 Kalański, Aleksander 176, 179 Dagens, Claude 77, 153 Karolczyk, Marzena 204 Daix, Georges 72 Kempny, Roman (tł.) 126 Daniélou, Jean (1905-1974) 76

47 Knauft, Wolfgang 80 Późniak, Tadeusz 174 Krajewski, Stanisław (rec.) 195 Prekerowa, Teresa (1921-1998) 132 Królak, Tomasz 129 Prokop, Urszula Dąmbska- Książek, Maria Rostworowska- zob. Dąmbska-Prokop, Urszula zob. Rostworowska-Książek, Maria Pruszyńska, Regina (współpr.) 103 Kubiak, Z. 164 Przeciszewski, Marcin 116, 122, 129 Kubler, Michel 214 Rak, Piotr (tł.) 101 Kurska, Jolanta (tł.) 205 Rapacki, Marek 132 Kurski, Jarosław 134 Ratzinger, Joseph 59, 95 Kuryś, Agnieszka (tł.) 96 zob. też Benedykt XVI La Genardière, Tristan de (red.) 30 Rémond, René 61 Laghi, Pio 48 Rémy, Pierre-Jean 58 Le Caron, H. 144 Revel, Jean-François 58 Ledure, Yves (red.) 42 Robin, Jean (red.) 52 Lubac, Henri de (1896-1991) 55, 149 Rostworowska-Książek, Maria (tł.) 93 Lubac, Henri de 149 Rougé, Matthieu (red.) 154 Łopuska, Katarzyna (tł.) 91 Ryan, Dermot J. 34 Macchi, Pasquale 74 Saché, Marcel (tł.) 80 Maillé, Aliette de 41 Sales, Michel (1939-...) 71 Majdański, Kazimierz (1916-...) 50 Schönborn, Christoph 59 Majdański, Kazimierz 50 Schumann, Maurice (1911-1998) 53 Makarian, Christian 192 Senghor, Léopold Sédar (1906-2001) 61 Marchasson, Yves (1920-1992) 42 Serrou, Bruno 142, 147 Marecki, Jarosław (rec.) 168 Serrou, Robert 142, 147 Marion, Jean-Luc 153 Siatkowski, Jacek 182 Marrou, Henri-Irénée (1904-1977) 77 Skobel, Stanisław 148 Marrou, Henri-Irénée 77 Smoczyńska, M. (tł.) 118 Marrou-Flamant, Françoise (red.) 77 Sokołowski, Witold (rec.) 162 Martini, Carlo Maria 98 Sonik, Bogusław 113 Massenet, Michel 140 Stala, Józef 158 Masson, Robert 51 Stebart, Mieczysław (tł.) 95 Merdas, Alina 191 Stein, Edyta Messmer, Pierre (1916-2007) 151 zob. Teresa Benedykta od Krzyża Messori, Vittorio 95 Stępniak, Marek 146 Missika, Jean-Louis (1951-...) 163, 166, Stopa, Krzysztof (tł.) 98 168 Süssmuth, Rita 40 Missika, Jean-Louis 9, 92 Svidercoschi, Gian Franco 83 Moens, Jean-Luc (red.) 104 Szenk, Roman 187 Musiał, Tomasz 203 Śliwoń, Władysław 152, 199 Napiórkowska, Anna 138 Tarnowska, Maria (tł.) 88 Navarro-Valls, Joaquin 90 Tarzia, Antonio 90 Neri, Olivier 142, 147 Teissier, Henri 51 Nowacka, Magdalena 206 Teresa Benedykta od Krzyża (św.; 1891-1942) Nowak, Marek (tł.) 111 139 Onorio, Joël-Benoît de 43 Teresa od Dzieciątka Jezus (św.; 1873-1897) Ostrowska, Małgorzata Tryc- 98 zob. Tryc-Ostrowska, Małgorzata Terlikowski, Tomasz P. 202 Pająk, Zofia (tł.) 99 Thébault, Joanna Pietrzak- Paweł VI (papież; 1897-1978) 74 zob. Pietrzak-Thébault, Joanna Pellistrandi, Christine 68 Thibaud, Paul 132 Perzyński, Andrzej 216 Tischner, Józef 190 Peyrefitte, Alain 41 (przedm.) 96 Pézeril, Daniel 81 Touret, Jean (il.) 2 Pietrzak-Thébault, Joanna 207 Tryc-Ostrowska, Małgorzata (tł.) 125 Pilorz, A. (tł.) 155 Turowicz, Jerzy (1912-1999) 135 Pilszak, Janusz 183 Turowicz, Jerzy 62, 105 Policarpo, José 67 Turowiczowa, Anna (1916-2000) 143 Poupard, Paul 54 Turowiczowa, Anna (tł.) 92, 120, 121

48 Uszyński, Stanisław (red.) 103 Uszyński, Tadeusz (1929-2001) 103 Várszegi, Asztrik 1, 50 Veuillot, Pierre (1913-1968) 52 Villefranche, Henry de 68 Vingt-Trois, André 48 (red.) 86, 156 Violle, Bernard 66 Wajda, Tomasz 183 Warmuzińska, Joanna 183 Warszawski, Dawid (rec.) 196 Waszkinel, Romuald Jakub Weksler- zob. Weksler-Waszkinel, Romuald Jakub Weigel, George 137 Weksler-Waszkinel, Romuald Jakub 155 Wierzchosławska, Katarzyna (tł.) 102 Wierzchosławski, P. (tł.) 114 Wiesel, Elie 40 Wilkanowicz-Devoud, Marzena (tł.) 117 Winiarski, Jacek 146 Wiśniewski, Rafał 194 Wojciechowski, Marcin 214 Wolton, Dominique (1947-...) 163, 166, 168 Wolton, Dominique 9, 92 Woźniak, Karolina 197 Wyszyński, Stefan (1901-1981) 64 Xerri, Jean-Guilhem 79 Zając, Marek 137 Zajączkowski, Ryszard (tł.) 100 Zielińska, Agnieszka 177, 184, 186, 210 Żak, Jadwiga 148

49 50