Yat Ev I (Dockominium) Model Inin Türk Iye’Dek I Mar Inalara Uygulanab Ilirl Iği
Total Page：16
File Type：pdf, Size：1020Kb
T.C. İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Turizm İş letmecili ği Anabilim Dalı Yüksek Lisans Tezi YAT EV İ (DOCKOMINIUM) MODEL İNİN TÜRK İYE’DEK İ MAR İNALARA UYGULANAB İLİRL İĞİ Osman Cenk DEM İRO ĞLU 2501040274 Tez Danı şmanı Prof. Dr. Füsun İSTANBULLU D İNÇER İstanbul 2007 Yat Evi (Dockominium) Modelinin Türkiye’deki Marinalara Uygulanabilirli ği Applicability of the Dockominium Model: Case of Marinas in Turkey Osman Cenk Demiro ğlu ÖZ Deniz turizmi, Türkiye’nin turizm gelirlerinde yarataca ğı potansiyel katkı dolayısıyla önemi giderek daha çok kavranan bir alternatif haline gelmi ştir. Bu alternatifin bir alt türü olan yat turizmi ise, Türkiye’nin 8333km’lik kıyı şeridinin sahip oldu ğu do ğal ve be şeri çekicilikler sayesinde hızlı bir geli şim ya şamaktadır. Buna paralel olarak, yat turizmindeki iki önemli i ş kolundan biri olan marina sektörü de, son yıllarda girdi ği hareketlilik süreci içerisinde bir altyapı ve üstyapı unsuru olarak söz konusu çekicilikleri tamamlamakta ve Akdeniz’de dola şan yüz binlerce yatın Türkiye’ye çekilmesine katkıda bulunmaktadır. Bu çalı şmanın birinci bölümünde deniz turizmi ve türleriyle ilgili genel kavram ve bilgiler verilmi ş, ikinci bölümünde ise dünyada ve Türkiye’de marinacılı ğın durumu incelenmi ş ve genel açıdan ekonomik, sosyal ve çevresel olarak ülkelerine katkı sa ğlayan Türkiye’deki marinaların mikro ölçekteki sorunlarına çözüm getirilmesi gerekti ği vurgulanmı ştır. Çalı şmanın son bölümünde, Türkiye’de özellikle yatırım mevzuatı ve karlılı ğı açısından bazı sorunlar ya şadı ğı belirtilen marina sektörü için alternatif bir i ş modeli olan yat evi önerilmi ştir. Modelin uygulanması için gerekli ortam kriterleri açıklandıktan sonra kar şıla ştırmalı bir örnek de ğerleme senaryosu ile modelin marina yatırım karlılı ğı üstündeki etkisi vurgulanmı ş, ancak modelin uygulanı şında dikkat edilmesi gereken belli ba şlı konuların da altı çizilmi ştir. Anahtar Sözcükler: Deniz Turizmi, Yat Turizmi, Marina, Yat Evi, Türkiye ABSTRACT Nautical tourism has become an increasingly more recognized alternative as a potential contributor to Turkish tourism revenues. Yacht tourism on the other hand, a sub category of the aforementioned alternative, has witnessed a rapid growth by courtesy of the natural and human attractions the 8333km coastlines of Turkey have to offer. Consequently, the marina sector, one of the two vital businesses in yacht tourism, has gained the dynamism to complement these attractions as an infra- and superstructure component and thereby become a synergic element in inviting the hundreds of thousands of yachts cruising along the Mediterranean shores. The first part of this study introduces the general concepts and knowledge about nautical tourism and its types whereas the second part reviews the literature in terms of the position of marina business around world and in Turkey, and after an emphasis on the macro contribution of the sector on the economy, society and the marine environment, it urges us to bring solutions to the micro scale issues of the marinas in Turkey. The final part of the study has been designated to suggest the dockominium model as an alternative for the sector who is somewhat troubled with the legislation and profitability issues associated with the investments. The application of the model has been described in terms of the legislative and economic criteria it requires and, its impact on the marina profitability has been demonstrated through a sample comparative valuation scenario, yet the crucial issues to be looked out for were also highlighted. Keywords: Nautical Tourism, Yacht Tourism, Marina, Dockominium, Turkey iii ÖNSÖZ Deniz turizmi, Türkiye’de önemi giderek kavranan geli ştirilebilir bir turizm alternatifidir. Farklı dinamiklere sahip bu türün yine kendine has özellikleri olan kruvaziyer, deniz sporları ve yat turizmi gibi alt türleri mevcuttur. Dünya denizcili ğinin ve deniz ula şımının ana merkezlerinden biri olan Türkiye’nin 8333km’lik kıyıları, her üç türün de geli şebilmesini sa ğlayacak zenginlikte ve çe şitlilikte do ğal ve be şeri kaynaklar arz etmektedir. Bu kaynaklar, deniz turizminde rekabet edebilmek için gerekli ça ğda ş yatırım ve i şletmecilik anlayı şıyla beraber de ğerlendirildi ğinde ise, Türk turizminin çe şitlenerek ve nitelenerek geli şmesi ve ekonomiye katkısının büyümesi kaçınılmazdır. Deniz turizminin üç ana türünden biri olan yat turizminde, yat i şletmecili ği ve marina i şletmecili ği olmak üzere iki ana iş sahasının varlı ğı göze çarpmaktadır. Bunlardan marina i şletmecili ğinde ise, Türkiye’de son yıllarda ciddi bir geli şme kaydedilmekte ve dört denizinin de kıyılarında yeni yatırımlar planlanırken, mevcut tesislerinin ise iyile ştirilmesine çalı şılmaktadır. Marinalar, gerek bölgesel gerekse ülkesel açından makro ölçekte önemli bir katkı kayna ğıdır. Ancak, ülkelerine ve bölgelerine bu derece yararlı olan marinalar, mevzuata ili şkin ve mali nedenlerden dolayı mikro boyutta bazı sorunlar ya şayabilmektedir. Bu duruma alternatif bir çözüm sa ğlama adına takdirlerinize sundu ğum çalı şmamda, dünyada “ dockominium ” olarak bilinen “ yat evi ” modelinin Türkiye’deki marinalara uygulanabilirli ği ve uygulanmasının olası etkileri tartı şılmı ştır. Önsözümü bitirmeden önce; okuyanlarına faydalı bilgi ve fikirler verece ğini dü şündü ğüm bu çalı şmayı hazırladı ğım süre boyunca, de ğerli bilgi ve yönlendirmelerini benden esirgemeyen İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Turizm İş letmecili ği Anabilim Dalı Ba şkanı Sayın Prof. Dr. Füsun İstanbullu Dinçer’e, kaynaklara ula şmamda de ğerli yardımlarını sunan Balıkesir Üniversitesi Turizm İş letmecili ği ve Otelcilik Yüksekokulu Ö ğretim Üyesi Sayın Yrd. Doç. Dr. Sebahattin Karaman’a, sektörle ilgili güncel verileri ve de ğerli fikirlerini şahsımla payla şan Deniz Turizmi Birli ği Genel Sekreteri Sayın Av. Artun Ça ğlayan’a ve her zaman bana destek veren sevgili dostlarıma ve aileme te şekkürlerimi bir borç bildi ğimi belirtmek isterim. iv İÇİNDEK İLER Sayfa ÖZ/ABSTRACT .......................................................................................................... iii ÖNSÖZ.......................................................................................................................iv TABLOLAR L İSTES İ.................................................................................................. vii ŞEK İLLER L İSTES İ .................................................................................................. viii GİRİŞ .......................................................................................................................... 1 BİRİNC İ BÖLÜM: YAT TUR İZM İ VE İLG İLİ KAVRAMLAR.......................................... 3 1.1. Geminin Tanımı ve Türleri.............................................................................. 3 1.2. Yat ve Yatçılıkla İlgili Bilgiler........................................................................... 7 1.2.1. Yat Türleri............................................................................................ 8 1.3. Di ğer Deniz Turizmi Türleri........................................................................... 13 1.3.1. Kruvaziyer Turizmi............................................................................. 15 1.3.2. Deniz Sporları Turizmi ....................................................................... 23 1.4. Yat Turizmiyle İlgili Ba şlıca Sektörler ........................................................... 27 1.4.1. Yat Yapımcılı ğı .................................................................................. 28 1.4.2. Yat İş letmecili ği.................................................................................. 30 1.4.3. Marina İş letmecili ği ............................................................................ 33 İKİNC İ BÖLÜM: DÜNYADA VE TÜRK İYE’DE MAR İNA İŞ LETMEC İLİĞİ ................. 36 2.1. Marina İş letmelerinin Özellikleri.................................................................... 36 2.1.1. Marina Türleri .................................................................................... 37 2.1.2. Marinaların Fiziksel Tanımı ve Sundu ğu Hizmetler ............................ 39 2.1.3. Marina İş letmelerine Yönelik Ba şlıca Sertifikalar................................ 44 2.2. Türkiye’de ve Dünyada Marina Sektörleri..................................................... 49 2.2.1. Türkiye’nin Marina Arzı ...................................................................... 59 2.2.2. Türkiye’de Marina Yatırımlarına İli şkin Mevzuat................................. 64 ÜÇÜNCÜ BÖLÜM: YAT EV İ MODEL İ VE TÜRK İYE ÖRNE Ğİ .................................. 68 3.1. Yat Evinin Tanımı......................................................................................... 68 3.2. Yat Evi Modelinde Kullanılan Yöntemler....................................................... 70 3.3. Yat Evi Modelinin Tarihi Geli şimi.................................................................. 73 v 3.4. Yat Evi Modelinin Olumlu ve Olumsuz Yönleri.............................................. 76 3.5. Yat Evi Modelinin Türkiye Örne ğinde Uygulanabilirli ğinin Analizi.................. 82 3.5.1. Uygulama için Gerekli Mevzuat ve Piyasa Ko şulları........................... 82 3.5.2. Uygulamanın Olası Etkilerinin Ölçülmesi ........................................... 89 SONUÇ VE ÖNER İLER............................................................................................ 99 KAYNAKÇA ..........................................................................................................