Bil. 74 Rabu 4 Disember 1996
MALAYSIA
PENYATA RASMI PARLIMEN DEWAN RAKYAT
PARLIMEN KESEMBILAN PENGGAL KEDUA MESYUARAT KETIGA
KAND UN GAN
JAWAPAN-JA W APAN MULUTBAGI PERTANY AAN-PERTANY AAN (Ruangan I )
PENGUMUMAN TIMBALAN YANG DI-PERTUA: Mengalu-alu Kedatangan Rombongan Ahli Parlimen Kebangsaan Wilayah Afrika Selatan dan Namibia. (Ruangan 8 )
RANG UNDANG-UNDANG: Rang Undang-undang Perbekalan 1997 Jawatankuasa: Jadual -
Maksud B.43 (Ruangan 13) Maksud B.44 (Ruangan 24)
USUL-USUL: Anggaran Pembangunan 1997 Jawatankuasa:
Maksud P.43 (Ruangan 13) Maksud P.44 (Ruangan 24)
Waktu Mesyuarat Dan Urusan Dibebaskan Daripada Peraturan Mesyuarat. (Ruangan 41)
Diterbit Oleh Dicetak Oleh C'AWANGAN DOKUMENTASI C'AWANGANCETAK PARLIMEI\ MALAYSIA PARLIMEN MALAYSIA 1998 1998 4 DISEMBER 1996
Oktober, 1996. AHLI-AHLI DEWAN RAKYAT
Yang Berhonnat Tuan Yang di-Pertua, Tan Sri Dato' Mohamed Zahir bin Haji Ismail, P.M.N., S.P.M.K., D.S.D.K. J.M.N.
Yang Amat Berhonnat Perdana Menteri dan Menteri Dalam Negeri, Dato' Seri Dr. Mahathir bin Mohamad, D.K.l., D.U.K., S.S.D.K., S.S.A.P., S.P.M.S., S.P.M.J., D.P., D.U.P.N., S.P.N.S., S.P.D.K., S.P.C.M., S.S.M.T., D.U.N.M., P.l.S. (Kubang Pasu)
Yang Amat Berhonnat Timbalan Perdana Menteri dan Menteri Kewangan, Dato' Seri Anwar bin Ibrahim, D.U.P.N., S.S.A.P., S.S.S.A., D.G.S.M., S.P.N.S., S.P.D.K., D.M.P.N. (Permatang Pauh)
Yang Berhormat Menteri Pengangkutan, Dato' Seri Dr. Ling Liong Sik, D.G.S.M., S.P.M.P., D.P.M.S., D.P.M.P. (Labis)
" Menteri Kerja Raya, Dato' Seri S. Samy Vellu, S.P.M.P., S.P.M.J., D.P.M.S., P.C.M., A.M.N. (Sungai Siput)
" Menteri Perusahaan Utama, Dato' Seri Dr. Lim Keng Yaik, S.P.M.P., D.P.C.M. (Beruas)
" Menteri Tenaga, Telekom dan Pos, Datuk Leo Moggie anak Irok, P.N.B.S. (Kanowit)
Menteri Perdagangan Antarabangsa dan Industri, Dato' Seri Rafidah Aziz, S.P.M.P., D.P.M.S., A.M.N. (Kuala Kangsar)
" Menteri Pertanian, Datuk Seri Amar Dr. Haji Sulaiman bin Haji Daud, S.I.M.P., D.A., D.S.S.A., P.N.B.S, J.B.S. (Petra Jaya)
" Menteri Perdagangan Dalam Negeri dan Hal Ehwal Pengguna, Dato' (Dr.) Haji Abu Hassan bin Haji Omar, S.P.M.S., D.P.M.S., S.M.S., S.M.T. P.l.S. (Kuala Selangor)
" Menteri Pendidikan, Dato' Seri Haji Mohd. Najib bin Tun Haji Abdul Razak (Orang Kaya Indera Shahbandar), S.S.A.P., S.I.M.P., D.P.M.S., D.S.A.P., P.N.B.S. (Pekan)
" Menteri Penerangan, Dato' Mohamed bin Rahmat, S.P.M.J., S.I.M.P., S.S.S.A., S.S.I.J., D.P.M.J., D.P.M.S., P.N.B.S., K.M.N., P.I.S., B.S.l. (Pulai)
" Menteri Kebudayaan, Kesenian dan Pelancongan, Dato' Sabbaruddin Chik, S.I.M.P., D.P.M.S., D.S.A.P., S.M.S. (Temerloh)
" Menteri Sumber Manusia, Dato' Lim Ah Lek, S.I.M.P., D.S.A.P., S.M.T., J.P. (Bentong)
" Menteri di Jabatan Perdana Menteri, Dato' Abang Abu Bakar bin Datu Bandar AbangHaji Mustapha, D.S.A.P., P.N.B.S., D.P.T.J., J.M.N. (KualaRajang)
" Menteri Sains, Teknologi dan Alam Sekitar, Datuk Law Hieng Ding, P.N.B.S., K.M.N., P.B.S., P.B.J. (Sarikei) ii 4 DISEMBER 1996
Yang Berhormat Menteri Perumahan dan Kerajaan Tempatan, Dato' Dr. Ting Chew Peh, D.P.M.P. (Gopeng)
Menteri Pertahanan, Dato' Syed Hamid bin Syed Jaafar Al bar, D.P.M.J., S.M.J., A.M.N. (Kota Tinggi)
" Menteri Pembangunan Luar Bandar, Dato' Haji Annuar bin Haji Musa, S.I.M.P. (Peringat)
" Menteri Luar Negeri, Datuk Abdullah bin Haji Ahmad Badawi, D.S.S.A., D.M.P.N., D.J.N., K.M.N., A.M.N. (Kepala Batas)
" Menteri Tanah dan Pembangunan Koperasi, Datuk Osu bin Haji Sukam, P.G.D.K. (Papar)
" Menteri Belia dan Sukan, Tan Sri Dato' Haji Muhyiddin bin Haji Mohd. Y assin, P.S.M., S.P.M.J., P.1.S., B.S.I. (Pagoh)
" Menteri Perpaduan Negara dan Pembangunan Masyarakat, Datin Paduka Hajah Zaleha binti Ismail, D.P.M.S., S.M.S., K.M.N. (Gombak)
" Menteri Kesihatan, Datuk Chua Jui Meng, D.I.M.P., S.M.J., P.I.S. (Bakri)
" Menteri di Jabatan Perdana Menteri, Dato' Dr. Haji Abdul Hamid bin Haji Othman, D.S.D.K., J.S.M., K.M.N., P.P.T. (Sik)
" Menteri Pembangunan Usahawan, Dato' Mustapa bin Mohamed, D.P.M.S. (Jeli)
" Timbalan Yang di-Pertua, Tuan Ong Tee Keat, S.M.S. (Ampang Jaya)
" Timbalan Yang di-Pertua, Datuk Haji Juhar bin Haji Mahiruddin, P.G.D.K (Kinabatangan)
" Timbalan Menteri Dalam Negeri, Datuk Seri Megat Junid bin Megat Ayob, D.P.C.M., D.S.A.P., A.M.P., A.M.K. (Pasir Salak)
" Timbalan Menteri Perumahan dan Kerajaan Tempatan, Dato' Mohd. Tajol Rosli bin Mohd. Ghazali, D.P.M.P., A.M.P. (Gerik)
" Timbalan Menteri Kesihatan, Dato' Dr. Siti Zaharah binti Haji Sulaiman, D.l.M.P. (Paya Besar)
" Timbalan Menteri Belia dan Sukan, Dato' Lake Yuen Yow, D.P.M.P., A.M.P. (Tanjong Malim)
" Timbalan Menteri Kerja Raya, Datuk Railey bin Haji Jaffrey, P.G.D.K., J.M.N. (Silam)
" Timbalan Menteri di Jabatan Perdana Menteri, Raja Dato' Ariffin bin Raja Sulaiman, D.S.D.K., S.M.S. (Baling)
" Timbalan Menteri Pendidikan, Dato' Haji Mohd. Khalid bin Mohd. Yunus, D.S.N.S. (Jempol)
" Timbalan Menteri Luar Negeri, Datuk Dr. Leo Michael Toyad, P.G.B.K., J.B.S. (Mukah) 4 DISEMBER 1996 iii
Yang Berhormat Timbalan Menteri Pertahanan, Dato' Dr. Abdullah Fadzil bin Che Wan, D.P.C.M., P.C.M. (Bukit Gantang)
" Timbalan Menteri Penerangan, Dato' Ors. Suleiman bin Mohamed, D.P.M.S. (Titiwangsa)
Timbalan Menteri Kebudayaan, Kesenian dan Pelancongan, Dato' Teng Gaik Kwan, D.I.M.P., A.M.N., P.P.N. (Raub)
" Timbalan Menteri Perumahan dan Kerajaan Tempatan, Tuan Peter Chin Fah Kui, P.B.S., A.B.S. (Miri)
" Timbalan Menteri Sumber Manusia, Dato' Abdul Kadir bin Haji Sheikh Fadzir, D.S.D.K., A.M.K. (Kulim-Bandar Baharu)
" Timbalan Menteri Perdagangan Antarabangsa dan lndustri, Tuan Kerk Choo Ting (Taiping)
" Timbalan Menteri Pertanian, Dato' Dr. Haji Tengku Mahmud bin Tengku Mansor, D.P.M.T., K.M.N., P.J.C., J.P., P.J.K. (Setiu)
" Timbalan Menteri Kewangan, Dato' Wong See Wah, D.S.N.S. (Rasah)
Timbalan Menteri Perpaduan Negara dan Pembangunan Masyarakat, Datuk Peter Tinggom anak Kamarau, P.N.B.S., J.B.S., K.M.N., P.B.S., A.M.N., P.P.C. (Saratok)
" Timbalan Menteri Pendidikan, Datuk Dr. Fong Chan Onn, D.M.S.M. (Selandar)
" Timbalan Menteri Tenaga, Telekom dan Pos, Dato' Chan Kong Choy, D.S.A.P., .D.P.M.S. (Selayang)
" Timbalan Menteri Dalam Negeri, Tuan Ong Ka Ting (Pontian)
" Timbalan Menteri Pembangunan Luar Bandar, Dato' K. Kumaran, D.P.M.P., K.M.N., J.S.M., P.M.P., P.P.T., J.P. (Tapah)
" Timbalan Menteri Kewangan, Dato' Dr. Affifudin bin Haji Omar, D.S.D.K., J.S.M., K.M.N., B.C.K. (Padang Terap)
Timbalan Menteri di Jabatan Perdana Menteri, Datuk Dr. Ibrahim bin Saad, D.M.S.M. (Tasek Gelugor)
" Timbalan Menteri Sains, Teknologi dan Alam Sekitar, Dato' Abu Bakar bin Daud, D.S.M.T., D.S.A.P., D.P.M.T., J.M.N., P.J.C., P.J.K. (Kuala Terengganu)
" Timbalan Menteri Pengangkutan, Datuk Wira Mohd. Ali bin Mohd. Rustam, D.C.S.M., D.M.S.M., D.S.M., P.B.M. (Batu Berendam)
" Timbalan Menteri Perdagangan Dalam.Negeri dan Hal Ehwal Pengguna, Dato' S. Subramaniam, D.S.N.S., D.P.M.J., S.M.J. (Segamat) iv 4 DISEMBER 1996
Yang Berhormat Timbalan Menteri Tanah dan Pembangunan Koperasi, Dr. Goh Cheng Teik (Nibong Tebal)
" Timbalan Menteri di Jabatan Perdana Menteri, Datuk Haji Mohamed Nazri bin Abdul Aziz, D.M.S.M., A.M.P., B.K.T. (Chenderoh)
" Timbalan Menteri Perusahaan Utama, Cik Siti Zainab binti Abu Bakar, S.M.J. (Tebrau)
" TimbalanMenteri Pembangunan Usahawan, Tuan Idris bin Jusoh, P.J.K. (Besut)
" Setiausaha Parlimen Kementerian Kesihatan, Dato' M. Mahalingam, D.P.M.S., J.M.N., J.P. (Subang)
" Setiausaha Parlimen Kementerian Kebudayaan, Kesenian dan Pelancongan, Dato' Mohd. Noh bin Rajab, D.S.N.S. (Tampin)
" Setiausaha Parlimen Kementerian Pembangunan Luar Bandar, Tuan Douglas Uggah Embas, A.B.S., P.B.S. (Betong)
" Setiausaha Parlimen Kementerian Kerja Raya, Tuan Yong Khoon Seng (Padawan)
" SetiausahaParlimen Kementerian Tanah dan Pembangunan Koperasi, Dato' Haji Fauzi bin Haji Abdul Rahman, D.l.M.P., A.M.P., P.P.N. (Kuantan)
" Setiausaha Parlimen di Jabatan Perdana Menteri, Dato' Haji Muhamad bin Abdullah, D.l.M.P., S.M.P., P.J.K. (Maran)
" Setiausaha Parlimen diJabatan Perdana Menteri, Dato' Azmi bin Khalid, D.P.M.P., S.M.P., P.J.K. (Padang Besar)
" Setiausaha Parlimen Kementerian Kewangan, Dr. Haji Shafie bin Mohd. Salleh, S.M.S., S.S.A., K.M.N. (Kuala Langat)
" Setiausaha Parlimen Kementerian Pengangkutan, Tuan Chor Chee Heung (Alor Setar)
" Setiausaha Parlimen Kementerian Perdagangan Antarabangsa dan Industri, Dato' Hishamuddin bin Tun Hussein, D.P.M.J. (Tenggara)
" Setiausaha Parlimen Kementerian Pertanian, Dato' Abu Bakar bin Taib, D.S.D.K., K.M.N., B.C.K., P.J.K. (Langkawi)
" Setiausaha Parlimen Kementerian Perdagangan Dalam Negeri dan Hal Ehwal Pengguna, Datuk Tan Chai Ho, P.J.N., K.M.N., A.M.N. (Bandar Tun Razak)
" Setiausaha Parlimen Kementerian Penerangan, Datuk Mohd. Shafie bin Haji Apdal, P.G.D.K. (Semporna) .
Setiausaha Parlimen Kementerian Belia dan Sukan, Dato'Shahrizat binti Abdul Jalil, D.I.M.P. (Lembah Pantai)
Setiausaha Parlimen Kementerian Perpaduan Negara dan Pembangunan Masyarakat, Tuan G. Palanivel, P.J.K. (Hulu Selangor) 4 DISEMBER 1996 v
Yang Berhormat Tuan Abdo] Mulok bin Haji Awang Damit (Labuan)
Tuan Abdul Aziz bin Mohd. Yassin (Muar)
Tun Abdul Ghafar bin Baba, S.S.M. (Jasin)
" Tuan Haji Abdul Hadi bin Haji Awang (Marang)
" Tuan Haji Abdul Hamid bin Abdul Rahman (Sungai Benut)
" Tuan Abdul Rahin bin Dato' Mohd. Said (Kuala Nerus)
" Tuan Abdul Rahman bin Haji Sulaiman, S.S.A., A.M.N., A.M.S., A.M.P., A.D.K. (Parit Buntar)
" Datuk Patinggi Tan Sri Haji Abdul Taib Mahmud, D.P., D.A., S.P.M.J., P.G.D.K., S.S.A.P. (Kota Samarahan)
Datuk Abu Seman bin Haji Yusof, D.M.S.M., J.P., B.K.T. (Alor Gajah)
" Dato' Haji Abu Zahar bin Dato' Nika Ujang, D.S.N.S., A.M.N. (Kuala Pilah)
Tuan Ahmad Husni bin Mohd. Hanadzlah, P.P.T., A.M.P. (Tambun)
" Tuan Ahmad Kamaruzaman bin Mohamed Baria, P.J.K. (Jerantut)
" Datuk Ahmad Zahid bin Hamidi, D.M.S.M., P.P.T., P.J.K. (Bagan Datok)
" Puan Ainon Khariyah binti Dato' Mohd. Abas, P.M.P., A.M.P. (Parit)
" Tuan Akbarkhan bin Abdul Rahman (Libaran)
" Tuan Amihamzah bin Ahmad (Lip is)
" Datu Arnirkahar bin Tun Datu Haji Mustapha (Marudu)
" Tuan Asmat Nungka (Beluran)
" Dato' Haji Badruddin bin Arniruldin, D.S.D.K., B.K.M., P.J.K. (Yan)
" Tuan Haji Badrul Hisham bin Abdul Aziz, A.S.A. (Hulu Langat)
" Tuan Billy A bit Joo (Hulu Rajang)
Tuan Haji Buniyamin bin Yaakob (Bachok)
" Tuan Chang Kon You (lpoh Timor)
" Che Ibrahim bin Mustafa, P.J.K. (Sung_ai Petani)
" Tuan Chia Kwang Chye (Bukit Bendera)
" Tuan Chiew Chiu Sing (Bintulu) vi 4 DISEMBER 1996
Yang Berhormat Dato' Joseph Chong Chek Ah, D.S.P.N. (Batu)
Puan Chua Soon Bui (Tawau)
" Tun Daim bin Haji Zainuddin, S.S.M., D.H.M.S., S.S.A.P. (Merbok)
" Tuan Fu Ah Kiow (Mentakab)
" Tuan Hamzah bin Ramli (Sri Gading)
Dato Haji Hanafi bin Ramli, D.S.D.K., S.M.S., K.M.N., A.M.K., A.M.N., P.P.N., P.J.K., J.P. (Jerlun)
" Tuan Hashim bin Ismail, P.P.N., P.l.S. (Ledang)
" Tuan Henrynus Amin, A.D.K. (Kinabalu)
" Dato' Hew See Tong, D.P.M.P., J.P., P.M.P. (Kampar)
" Tuan Ho Cheong Sing, A.M.N. (lpoh Barat)
Dato' Hon Choon Kim, D.S.N.S. (Seremban)
" Tuan Hoo Seong Chang (Kluang)
" Tuan Haji Ibrahim bin Mahmood (Kuala Krai)
" Tuan Ibrahim bin Pateh Mohamad (Tanah Merah)
" Puan Hajah Ilani binti Dato' Haji Isahak (Kota Bharu)
" Tuan Jacob Dungau Sagan, P.P.B. (Baram)
" Dato' Dr. Haji Jamaluddin bin Dato' Mohd. Jarjis, D.l.M.P., S.A.P. (Rompin)
" Tuan James Jimbun Anak Pungga, P.B.S. (Kapit)
" Tuan Jawah Anak Gerang (Lubok Antu)
" Tuan Jimmy Lim @Jimmy Donald (Sri Aman)
" Tuan Joseph Mauh Anak Ikeh (Selangau)
" Datuk Joseph Pairin Kitingan (Keningau)
" Dato' Dr. Kamal bin Salleh, D.S.P.N., K.M.N., P.K.T., J.M.N. (Wangsa Maju)
" Tuan Kamarudin bin Ahmad (Arau)
Tuan R. Karpal Singh (Jelutong)
Dr. L. Krishnan, P.M.C., A.M.N. (Telok Kemang)
" Tuan Lau Ngan Siew, A.D.K. (Sandakan) 4 DISEMBER 1996 vii
Yang Berhonnat Dr. Lee Chong Meng (Bukit Bintang)
Dr. G. Leelavathi, A.M.N. (Kapar)
Tuan Liew Ah Kim (Seputeh)
Tuan Lim Guan Eng (KotaMelaka)
" Tuan Lim Hock Seng (Bagan)
" Tuan Lim Kit Siang (Tanjong)
" Tuan Vincent Lim Kuo Phau (Petaling Jaya Utara)
" Puan Lim Lay Hoon, P.P.N., B.K.M. (Padang Serai)
" Tuan Lim Si Cheng, P.I.S. (Senai)
" Tuan Lim Siang Chai (Petaling Jaya Selatan)
" Dato' Haji Mahbud bin Haji Hashim, D.S.S.A., A.S.A., P.J.K. (Sabak Bernam)
" Tuan Mansor bin Masikon (Batu Pahat)
" Dr. Maximus Johnity Ongkili, A.S.D.K., J.P. (Bandau).
" Tuan Md. Isa bin Sabu (Kangar)
" Tuan Michael Lisa Kaya, B.B.S. (Bukit Mas)
" Tuan Haji Mohamad bin Sabu (Kubang Kerian)
" Tuan Haji Mohamed bin Haji Abdullah (Pasir Puteh)
" Tuan Mohamed Khaled bin Nordin P.l.S. (Johor Bahru)
" Datuk Mohd. Salleh bin Tun Said, P.G.D.K. (KotaBelud)
" Dato' Haji Mohd. Zihin bin Haji Mohd. Hassan, D.l.M.P., P.M.P., A.M.P., J.P. (Larut)
" Tuan Mokhtaruddin bin Wan Yusof(Dungun)
" Tuan Haji Mustafa bin Muda, A.M.N., A.M.T., P.P.N., P.J.K. J.P. (Hulu Terengganu)
" Tuan Haji Nik Mohd. Amar bin Haji Nik Abdullah (Pengkalan Chepa)
" Tuan Noh bin Omar, P.J.K. (Tanjong Karang)
Dr. Nungsari bin Ahmad Radhi (Balik Pulau)
" Datuk Numikman bin Abdullah (Beaufort) x 4 DISEMBER 1996
PEGAW AI-PEGAWAI KANAN PARLIMEN MALAYSIA
Setiausaha Dewan Rakyat Dato' Haji Abdul Rahman bin Haji Ali, D.P.M.T., A.M.N., P.J.K., A.M.S., S.M.T., A.S.D.K. Ketua Penolong Setiausaha Said bin Sidik Peno long Setiausaha Kanan Zamani bin Haji Sulaiman Penolong Setiausaha Haji Mustakin bin Selamat
CAWANGAN DOKUMENTASI
Pegawai Penerbitan Azhari bin Hamzah Monarita binti Mohd. Hassan
Pelapor Perbahasan Parlimen Hajah Shamsiah binti Mohd. Yusop, P.P.N. Haji Suhor bin Husin Mohd Saleh bin Mohd. Yusop Hajah Supiah binti Dewak Mohamed bin Osman Hajah Norishah binti Mohd. Thani Zaharah binti Nairn Norwahidah binti Azizi Jainah binti Sakimin Shamsina binti Janor
Pembaca Pruf Abu Bakar Hasan
CAWANGAN BENTARA
Bentara Mesyuarat Lt Kol (B) Haji Rahimuddin bin Abdul Mutalib Mejar (B) Zakaria bin Salleh 4 DI SEMBER 1996 1
MALAYSIA syarat yang ditetapkan dan sama ada di sungai sungai lainjuga boleh dibangunkan dengan konsep DEWANRAKYAT yang sama? Rabu, 4 Disember 1996 Dato' Abu Bakar bin Daud: Terima kasih, Mesyuarat dimulakan pada pukul 2.30 petang Yang Berhormat. Tuan Yang di-Pertua, syarat DOA syarat ini adalah begitu ketat sekali kerana projek ini adalah projek yang begitu canggih di tengah [Timbalan Yang di-Pertua (Tuan Ong Tee tengah Bandaraya Kuala Lumpur dan syarat-syarat Keat) mempengerusikan Mesyuarat] itu boleh diatasi oleh pihak-pihak yang berkuasa. Timbalan Yang di-Pertua [Tuan Ong Tee JAWAPAN-JAWAPANMULUTBAGI Keat]: Yang Berhormat Puan Seripah Noli binti PERTANYAAN-PERTANYAAN Syed Hussin. PROJEKKUALA LUMPUR LINEAR CITY - [Soalan No. 2 - Puan Seripah Noli binti Syed KESAN TERHADAP ALAM SEKITARDAN Hussin (Sepang) tidak hadir] PENGAIRAN PESAWATHA WK-BILANGAN JATUH 1. Tuan Fu Ah Kiow [Mentakab] minta Menteri TERHEMPAS Sains, Teknologi dan Alam Sekitar menyatakan 3. Tuan Ahmad Kamaruzaman bin Mohamed kesan terhadap persekitaran, pengairan dan potensi Baria [Jerantut] minta Menteri Pertahanan pembangunan yang akan dibawa oleh projek Lin menyatakan: ear City di Kuala Lumpur. (a) berapa banyakkah pesawat terbang jenis Timbalan Menteri Sains, Teknologi dan Hawk telahjatuh semenjak ianyadibeli dari Alam Sekitar [Dato' Abu Dakar bin Daud]: Britain; dan Tuan Yang di-Pertua, untuk makluman Ahli Yang Berhormat, kumpulan panel pengulas EIA dalam (b) apakah masalah mendapatkan alat ganti bagi mengkaji laporan penilaian kesan ke atas alam sekitar pesawat tersebut dari British Aerospace pembangunan projek KL Linear City dan telah dapat diselesaikan. memutuskan bahawa kesan projek tersebut ke atas Timbalan Menteri Pertahanan [Dato' Dr. alam sekitar adalah tidak signifikan dan boleh diatasi Abdullah Fadzil bin Che Wan]: Tuan Yang di dengan langkah-langkah tebatan yang telah Pertua, dicadangkan. (a) Semenjak pesawat Hawk dibeli dari Britain Dari segi potensi pembangunan, ianya boleh dalam tahun 1994, sebanyak 2 buah dianggap satu pembangunan yang canggih lagi pesawat telah jatuh terhempas. inovatif. Secara langsung, pemaju akan menyelenggara Sungai Kelang dan menempatkan (b) Masalah bekalan alat ganti bagi pesawat ini semula setinggan di sepanjang kawasan projek. telah dapat diatasi dengan menandatangani Tuan Fu Ah Kiow: Tuan Yang di-Pertua, kontrak bekalan dengan British Aerospace soalan tambahan. Saya ingin tahu berapa pandangan bagi alat ganti 'proprietory' dan syarikat dari NGO atau orang ramai terhadap bantahan yang syarikat lain bagi alat ganti bukan telah diterima mengenai dengan EIA tersebut? 'proprietory'. Kementerian Pertahanan akan membuat pesanan dari syarikat Dato' Abu Dakar bin Daud: Tuan Yang di syarikat ini dari masa ke semasa mengikut Pertua, ada 12 orang pengulas-pengulas dan badan keperluan. ini dianggotai oleh 3 pakar dari individu, 2 daripada NGO dan 7 orang dari agensi kerajaan. Tuan Ahmad Kamaruzaman bin Mohamed Dato' Hon Choon Kim: Tuan Yangdi-Pertua, Baria: Tuan Yang di-Pertua, soalan tambahan. saya ingin minta penjelasan daripada Yang Pada satu masa mengikut laporan akhbar adalah Berhormat Timbalan Menteri sama ada syarat difahamkan bahawa ban yak daripada kapal terbang syarat yang ditetapkan dahulu oleh JPS bahawa di ataupun pesawat terbang Hawk ini telah tidak dapat sebelah kiri dan kanan sungai itu tidak boleh terbang oleh kerana kekurangan spare parts. diadakan sebarang pembangunan atau mendirikan Adakah pada masa itu pertahanan udara Malaysia bangunan-bangunan bercanggah dengan syarat- dikompromikan? 2 4 DISEMBER 1996
Dato' Dr. Abdullah Fadzil bin Che Wan: Tuan sewa yang dikeluarkan kerana di dalam laporan Yang di-Pertua. setakat yang saya tahu ketika itu akhbar, pemandu-pemandu teksi ini telah menaikkan alat-alatnya tidak dapat dibekalkan dengan kadar tambang sesuka hati tanpa menggunakan meter? segera yang memaksakan sebahagian daripada Apakah ini menunjukkan bahawa mereka pesawat kita tidak boleh beroperasi. Bermakna, kekurangan pelanggan ataupun pemiagaan mereka kita dalam keadaan yang mana keseluruhan lebih menurun? Saya minta penjelasan tentang kedudukan kurang 18 buah pesawat itu tidak dapat sekarang. dipergunakan. Oleh kerana hanya sebahagian sahaja Tuan Idris bin Jusoh: Tuan Yang di-Pertua, yang tidak boleh digunakan, yang lain-lain itu bolel1. ada banyak masalah tentang teksi sebenarnya. digunakan, bermaknanya kalaulah ada apa-apa Tetapi kita tidak ada rancangan untuk masalah, kita masih lagi boleh mempertahankan mengehadkan. Baru-baru ini kajian telah dibuat dan kedaulatan negara kita. mungkin sedikit masa lagi permohonan untuk per Dr. Yap Yit Thong: Tuan Yang di-Pertua, mit teksi akan dibuka kerana kita faham yangjumlah soalan tambahan. Saya ingin bertanya Yang permit teksi, terutamanya di kawasan Kuala Lumpur Berhormat Timbalan Menteri apakah sebab-sebab masih lagi tidak mencukupi. pesawat terbang jenis Hawk telah jatuh? · Di antara masalah yang dihadapi oleh pemandu Dato' Dr. Abdullah Fadzil bin Che Wan: Tuan teksi ialah masalah traffic jam yang berlaku di Kuala Yang di-Pertua, satu daripadanya adalah disebabkan Lumpur dan sebab itulah baru-baru ini kerajaan telah kesilapan juruterbang, tetapi bukan disebabkan membuat keputusan untuk menaikkan tambang kecuaian tetapi kesilapan. Itu sebab pertama yang mereka. jatuh. Yang keduanya, disebabkan teknikal, 'en Tuan Md. Isa bin Sahu: Tuan Yang di-Pertua, gine trouble', dengan izin. adakah pihak kerajaan bercadang untuk LESEN KERETA SEWA DI SARAWAK- menggunakan perkhidmatan van luar bandar sebagai MENAMBAHBILANGAN tambahan kepada perkhidmatan kereta sewa ataupun bas kerana kita dapati bahawa di luar-luar bandar 4. Tuan Richard Riot Anak Jaem [Serian] susah mendapat perkhidmatan kereta sewa ataupun minta Menteri Pembangunan Usahawan menyatakan bas melainkan dari bandar ke luar bandar, itu mudah memandangkan pengangkutan dengan didapati? Jadi, memandangkan van-van ini mudah menggunakan van amatlah bergunadan diperlukan masuk ke kampung-kampung. oleh masyarakat luar bandar di negeri Sarawak Tuan Idris bin Jusoh: Tuan Yang di-Pertua, termasuk di daerah Serian, adakah kementeriannya memang seperti mana yang telah dikemukakan oleh bercadang untuk menambahkan bilangan lesen Yang Berhormat dari Serian tadi, di Serian apa yang kereta sewa. dikatakan kereta sewa itu adalah van sebenarnya. Timbalan Menteri Pembangunan Usahawan Memang ada tempat-tempat di mana van digunakan [Tuan Idris bin Jusoh]: Tuan Yang di-Pertua, sebagai kereta sewa di kawasan luar bandar, tetapi untuk makluman Ahli Yang Berhormat, Lembaga semuanya perlu kajian tempatan dan di mana-mana Pelesenan Kenderaan Perdagangan ataupun LPKP yang perlu proses transisi ini boleh dilakukan. Sarawak memberi keutamaan dalam pengeluaran Timbalan Yang di-Pertua [Tuan Ong Tee permit kepada kereta sewa ke kawasan-kawasan Keat]: Yang Berhormat Tuan Haji Abdul Hadi bin luar bandar di mana sistem perkhidmatan HajiAwang. pengangkutan awam yang lain belumlah begitu mantap. {Soalan No. 5 - Y.B. Tuan Haji Abdul Hadi Pengeluaran permit kereta sewa bagi sesuatu bin Haji Awang (Marang) tidak hadir] kawasan dinilai mengikut keperluan setempat dan DANAKHASMEMBANTUGOLONGANTUA selepas perundingan dibuat dengan pihak berkuasa DI RISDA tempatan di kawasan-kawasan berkenaan. Di dalam hal ini, Lembaga Pelesenan Kenderaan Perdagangan 6. Tuan Hoo Seong Chang [Kluang] minta boleh menimbangkan permohonan permit kereta Menteri Pembangunan Luar Bandar menyatakan:- sewa di kawasan Yang Berhormat sekiranya ( a) bilakah kementerian akan melancarkan dana terdapat keperluan dan permintaan. yang disumbangkan Kumpulan Ladang Dr. Haji Yusof bin Haji Yacob: Tuan Yang Risda berjumlah RM I juta yang bertujuan di-Pertua, soalan tambahan. Kerajaan bercadang membantu golongan tua, uzur dan cacat; untuk mengehadkan bilangan permit-permit teksi dan ini. Jadi, apakah kedudukan sekarang ini - apakah (b) berapa orang dari 3 golongan ini akan dapat kita ini terlebih lesen ataupun terlalu banyak kereta manfaat dari dana tersebut. 4 DISEMBER 1996 3
Timbalan Menteri Dalam Negeri (Tuan Ong Setiausaha Parlimen Kementerian Ka Ting]: Tuan Yang di-Pertua, jumlah pekerja Pembangunan Luar Bandar [Tuan Douglas asing yang sah mengikut sektor dan warganegara Uggah Embas]: Tuan Yangdi-Pertua, Kementerian pada 1 Ogos 1996 adalah seperti berikut: Pembangunan Luar Bandar tidak bercadang untuk mewujudkan satu dana khas bertujuan bagi Mengikut Sektor: membantu golongan tua, uzur dan cacat di kalangan Pembinaan 69,833 orang pekebun kecil Risda kerana golongan ini telah diambil kira di bawah program pembasmian rakyat Perladangan 75,944 orang termiskin yang dilaksanakan oleh kementerian. Perkilangan 204,614 orang Dato' Haji Badruddin bin Amiruldin: Tuan Yang di-Pertua, soalan tambahan. Saya difahamkan Pembantu rumah 71,254 orang bahawa kementerian akan menghentikan bantuan Perkhidmatan 10,841 orang kepada pekebun-pekebun kecil untuk meneruskan tanaman semula, malah mereka ini akan diarah Lain-lain 17 ,079 orang ataupun dinasihatkan supaya mengambil pinjaman untuk menanam semula ladang-ladang getah mereka Jumlah 449,565 orang ini. Jadi, adakah kerajaan sedar bahawa ini mungkin tidak dapat diterima oleh masyarakat pekebun kecil Mengikut warganegara: kerana pendapatan mereka ini tidak sebegitu rupa sedangkan pinjaman yang perlu mereka bayar balik Bangladesh 160,812 orang dan tanggungan faedah yang akan mereka bayar Filipina 25,359 orang itu mungkin tidak mendatangkan keuntungan kepada mereka. Indonesia 249,603 orang Jadi, apakah rancangan altematif kementerian Thailand 5,128 orang untuk memastikan bahawa bantuan-bantuan ini Pakistan 3,845 orang dapat diteruskan semula supaya pekebun-pekebun kecil ini tidak merasa gelisah pada ketika ini? Lain-lain 4,818 orang Tuan Douglas Uggah Em bas: Tuan Yang di Pertua, sebenarnya bantuan tanaman semula akan Jumlah 449,565 orang diteruskan, tetapi mungkin ia akan dikurangkan. Pertama. Kementerian Dalam Negeri tidak menyimpan rekod Yang kedua, kementerian sekarang sedang kewarganegaraan pekerja asing bagi setiap sektor. mencari pendekatan baru di mana kita berharap sistem yang kita gunakan adalah untuk kebaikan Tuan Yang di-Pertua, Kementerian Dalam Negeri pekebun-pekebun kecil. Kita sedar bahawa masalah tidak dapat memberi peratus pekerja asing di dalam yang dihadapi oleh pekebun-pekebun kecil. Oleh sesuatu sektor oleh kerana Kementerian Dalam yang demikian, maka apa-apa pun pendekatan yang Negeri tidak menyimpan rekod jumlah keseluruhan akan diambil oleh kementerian ianya tidak akan pekerja di dalam sesuatu sektor. membebankan, tetapi akan mempertingkatkan lagi pengeluaran dan kemudian meningkatkan Mengikut Kementerian Sumber Manusia, setakat pendapatan pekebun-pekebun kecil. ini kerajaan tidak bercadang untuk mewujudkan sistem penyeragaman bayaran upah mengikut skill PEKERJA ASING-JUMLAH MENGIKUT yang dimiliki oleh pekerja-pekerja Ini kerana amalan SEKI'ORPEKERJAAN sistem upah terbuka sekarang yang ditentukan oleh 7. Tuan Ruhanie bin Haji Ahmad [Parit Sulong] kuasa-kuasa penawaran dan permintaan buruh dan minta Menteri Dalam Negeri menyatakanjumlah dan juga prinsip rundingan bersama (collective bargain peratusan pekerja asing yang terlibat di sektor ing) adalah sesuai. pembinaan, perladangan dan perkilangan mengikut Pada masa yang sama, kerajaan menggalakkan negara asalnya. Apakah kementerian bercadang maj ikan-maj ikan sektor swasta supaya mewujudkan sistem penyeragaman bayaran upah menggunakan Sistem Reformasi Gaji yang baru mengikut skill yang mereka miliki bagi mengelakkan digubal yang menekankan kaitan yang lebih rapat diskriminasi di kalangan sesetengah majikan. di antara upah dan kenaikan produktiviti. Garis 4 4 DISEMBER 1996 panduan tentang Sistem Reformasi Gaji tersebut Lumpur sendiri ramai didapati mereka ini, adakah yang telah dipersetujui oleh pihak-pihak majikan, pihak Yang Berhormat Timbalan Menteri sedar pekerja dan juga kerajaan membolehkan majikan mengenai perkara ini? memperkenalkan pendekatan yang lebih terbuka dan Tuan Ong Ka Ting: Tuan Yang di-Pertua, lebih sistematik ke arah meningkatkan upah dengan walaupun saya tidak ada maklumat yang tepat tetapi mengambil kira faktor-faktor ekonomi, produktiviti setahu saya, melalui operasi-operasi yang telah dan prestasi syarikat. dijalankan terutamanya di tempat-tempat hiburan Tuan Ruhanie bin Haji Ahmad: Tuan Yang malam seperti kelab-kelab malam, kebanyakan di-Pertua, soalan tambahan. Kehadiran pekerja gadis-gadis ataupun pekerja wanita yang kita dapat asing memang tidak dapat dinafikan. Tetapi saya tangkap itu kebanyakan mereka itu tidak ada per merasa agak hairan, kalau dahulu kehadiran pekerja mit kerja di apa-apa sektor pun. Mereka ini ramai asing adalah untuk menampung kekurangan di masuk dengan pas Iawatan sosial macam pelancong sektor perladangan dan juga pembinaan kerana ataupun untuk mengunjungi sahabat dan sebagainya. pendidikan rakyat telah pun dinaikkan taraf dan tidak Tetapi, selepas itu mereka tidak pulang mengikut dapat disalurkan ke sektor pekerjaan yang tempoh visa. Mereka sudah masuk ke tempat sedemikian. Tetapi, mengapakah jumlah pekerja tempat yang tertentu. Ini sahaja yang dapat saya asing yang bekerja di kilang-kilang semakin terangkan. meningkat? Adakah ini satu indication, dengan izin, BANGUNANSEKOLAHMENENGAHAGAMA kepada kekurangan minat rakyat Malaysia untuk (ISLAM) RANAU TIDAKSELAMAT bekerja di kilang ataupun ini juga indication kepada DIGUN AKAN peningkatan taraf pendidikan rakyat Malaysia yang tidak lagi memenuhi syarat-syarat untuk bekerja di 8. Tuan Henrynus Amin [Kinabalu) minta kilang? Menteri Pendidikan menyatakan adakah kementerian beliau sedar bahawa beberapa buah bangunan milik Tuan Ong Ka Ting: Tuan Yang di-Pertua, Sekolah Menengah Agama (Islam) Ranau tidak kementerian saya tidak dapat menganalisakan dapat digunakan Jagi kerana ianya akan runtuh bila faktor-faktor yang dibangkitkan oleh Yang bila masa disebabkan pergerakan tanah sekeliling. Berhormat secara terperinci buat masa kini, tetapi Apakah tindakan pihak kementerian terhadap salah satu gejala yang dapat kita nampak ialah kontraktor ataujuruperunding yang terlibat dalam dengan bertambahnya kilang dan juga kegiatan pembinaan tersebut dan adakah bangunan-bangunan ekonomi dalam tahun-tahun kebelakangan ini yang lain telah diisytiharkan sebagai selamat untuk memang merupakan satu faktor di mana didiami manusia. penambahan tempat-tempat kosong pekerja itu tidak dapat dipenuhi oleh pekerja-pekerja tempatan. Timbalan Menteri Pendidikan [Dato' Haji Mohd. Khalid bin Mohd. Yun us]: Tuan Yang di Selain daripada itu, memangjuga menjadi satu Pertua, untuk makluman Ahli Yang Berhormat, gejala di mana orang-orang tempatan ini kalau Kementerian Pendidikan sedar bahawa beberapa sekiranya gaji tidak cukup disatu tahap yang tinggi, buah bangunan milik Sekolah Menengah Agama mereka kurang berminat. Selain daripada itu, faktor (Islam) Ranau tidak dapat digunakan Jagi. Satu yang lain ialah ada sebilangan tenaga kerja kita yang mesyuarat Pasukan Petugas Pelaksanaan Projek diternpatkan di luar bandar, mereka enggan datang projek Pendidikan di Negeri Sabah telah pun ke bandar untuk bekerja. Jadi, faktor yang lain diadakan pada 6hb. Disember yang lalu dan lain itu, saya rasa kita perlu adakan analisis memutuskan untuk membina bangunan baru di terperinci. tapak yang Jain. Tuan Abdul Rahman bin Haji Sulaiman: Sekeping tanah telah pun dikenal pasti oleh Tuan Yang di-Pertua, soalan tambahan. Saya ingin Jabatan Pendidikan Negeri Sabah. Urusan penjelasan Yang Berhormat Timbalan Menteri sama pengambilan tanah itu sedang dibuat dan sekolah ada kerajaan sedar atau tidak, ada di kalangan baru ini akan dibina semula apabila urusan pekerja-pekerja asing ini terutama sekali wanita yang pengambilan tanah itu selesai. dibawa masuk oleh agensi-agensi pembawa pekerja asing atas alasan untuk bekerja di sektor-sektor yang Tuan Henrynus Amin: Tuan Yang di-Pertua, dibenarkan tetapi ramai daripada mereka akhirnya soalan tambahan. Saya dapati bahawa jenis bekerja di kelab-kelab malam atau di kelab-kelab bangunan yang telah dibina di kawasan saya iaitu ekslusif sebagai GRO dan sebagainya. Di Kuala SMK Agama (Islam) Ranau dan juga sekolah 4 DISEMBER 1996 5 menengah di kawasan saya adalah jenis yang Tuan Ong Ka Ting: Tuan Yang di-Pertua, bertingkat tinggi dan kawasan saya adalah kawasan (a) Pelumba-pelumba haram yang berjaya pergunungan di mana pergerakan tanah sering ditangkap lazimnya dituduh di mahkamah berlaku dan bolehlah dianggap bahawa kadangkala di bawah seksyen 42(1) Akta kalau bangunan itu tinggi tidak selamat. Pengangkutan Jalan 1987 atau seksyen 279 Jadi, soalan saya Tuan Yang di-Pertua, adakah Kanun Keseksaan mengikut merit kesalahan kementerian bercadang ataupun telah membuat dan kesalahan-kesalahan lain semasa kajian tentang kesesuaianjenis bangunan di kawasan ditangkap. Di antara hukuman yang yang tinggi atau gunung-ganang seperti di kawasan disabitkan di bawah seksyen 42(1) Akta saya? Jadi, saya cadangkan dalam soalan ini juga Pengangkutan Jalan 1987 ialah: sama ada kementerian akan membina yang satu (i) didenda tidak melebihi RM6,000 atau tingkat dan tidak sampai tiga, empat tingkat yang penjara tidak melebihi tiga tahun atau bagi saya tidak sesuai di kawasan yang bergunung kedua-duanya sekali; ganang? (ii) kali yang kedua ialah didenda tidak Dato' Haji Mohd. Khalid bin Mohd. Yunus: melebihi RM l 0,000 atau penjara tidak Tuan Yang di-Pertua, kita telah kaji dan teliti semua melebihi lima tahun atau kedua-duanya perkara itu dan kita akan bina bangunan-bangunan sekali bagi sabitan kali kedua; yang sesuai dengan iklim di tempat itu. (iii) hilang kelayakan memiliki lesen Dato' Haji Hanafi bin Ramli: Tuan Yang di memandu bagi tempoh tidak kurang Pertua, soalan tambahan. Apakah kriteria yang dari dua belas bulan. sedang dijalankan oleh kementerian sekarang ini Manakala hukuman di bawah seksyen bagi mendapatkan bantuan kepada sekolah-sekolah 279 Kanun Keseksaan pula ialah agama? Kriteria dan cara-caranya, berapa buah dipenjarakan tidak melebihi enam bulan sekolah agama yang boleh diberi bantuan oleh pihak atau denda tidak melebihi RM2,000 kementerian? atau kedua-duanya sekali. Dato' Haji Mohd. Khalid bin Mohd. Yunus: (b) Setakat ini belum ada undang-undang yang Tuan Yang di-Pertua, ini agak lain sedikit tetapi tidak membolehkan kerajaan menghukum pesalah apa, pasal Barisan Nasional tanya saya jawab. dengan menjalankan khidmat masyarakat [Ketawa} seperti mengutip sampah dan membersihkan jalan. Memang kita ada kriteria ataupun asas-asas dalam urusan membantu sekolah-sekolah agama Tuan Haji Zainuddin bin Haji Mohamed Nor: rakyat terutamanya, capitation grant yang kita beri, Tuan Yang di-Pertua, soalan tambahan. Apakah itu ada jumlahnya yang kita tentukan. Yang Yang Berhormat Timbalan Menteri sedar bahawa keduanya, kalau sekiranya kita dapati satu-satu di antara faktor-faktor yang menyebabkan sekolah agama itu betul-betul perlu, misal kata untuk berlakunya begitu hebat sekali pelumba-pelumba menambah bilik darjah, menokok tambah haram ini disebabkan oleh motosikal-motosikal yang peralatannya, semuanya ini ada kita gariskan dan digunakan itu telah diubahsuai ekzosnya untuk tiap-tiap tahun kita menyalurkan banyak peruntukan menjadikan bunyi yang begitu lantang dan apakah untuk membantu keselesaan anak-anak kita yang kementerian telah mengambil tindakan ke atas pengubahsuaian yang berkenaan termasuklah kedai belajar di sekolah-sekolah agama. kedai yang menjalankan kerja ini. PERLUMBAANHARAM-HUKUMAN Tuan Ong Ka Ting: Tuan Yang di-Pertua, Pihak 9. Puan Lim Lay Hoon [Padang Serai] minta Polis DiRaja Malaysia dan Jabatan Pengangkutan Menteri Dalam Negeri menyatakan: Jalan sentiasa bekerjasama untuk memeriksa, menyiasat dan juga mengawal keadaan sebegini dan (a) apakah tindakan yang akan diambil terhadap kita akan gunakan undang-undang yang sesuai dan mereka yang melibatkan diri dalam juga termasuk kalau sekiranya ada maklumat yang perlumbaan haram; dan mengatakan kedai yang mana sentiasa buat atau (b) adakah kementeriannya bercadang supaya melakukan perkara ini, kita akan mengambil pesalah dihukum dengan menjalankan kerja tindakan untuk memastikan mereka ini tidak seperti mengutip sampah dan meneruskan kegiatan itu akan tetapi kita perlu membersihkanjalan. maklumat daripada orang awam. 6 4 DISEMBER 1996
Timbalan Yang di-Pertua [Tuan Ong Tee Tuan Ong Ka Ting: Tuan Yang di-Pertua, pada Keat]: Jelebu. °'.asa ini kedudukan jenayah remaja (Juvana) yang d1tangkap dalam melakukanjenayah indeks adalah Dato' Haji Hanafi bin Ramli: Terima kasih, terkawal, dan antara langkah yang telah dan sedang Tuan Yang di-Pertua ... [Ketawa] diambil untuk mengatasi masalah ini ialah: Timbalan Yang di-Pertua (Tuan Ong Tee (i) memberkas dan mendakwa juvana yang Keat]: Jelebu. melakukan jenayah yang lebih bertujuan untuk mendidik, dan bukannya untuk Dato' Haji Hanafi bin Ramli: Oh, Jelebu. menghukum; Jelebu dengan Jerlun ini dekat-dekat sama. [Ketawa] (ii) meletakkan pesalah juvana di bawah Tuan Yunus bin Rahmat: Terima kasih, Tuan penjagaan saudara mara atau mereka yang Yang di-Pertua. Jelebu dengan Jerlun ini biasanya la yak; keliru sedikit, Tuan Yang di-Pertua. (iii) memerintahkan ibu bapa atau penjaga Timbalan Yang di-Pertua (Tuan Ong Tee supaya menyempurnakan hon bagi tujuan Keat]: Baik. memberi pemeliharaan dan penjagaan; dan Tuan Yunus bin Rahmat: Soalan tambahan. (iv) menghantar pesalah juvana ke Sekolah Suka saya hendak bertanya kepada Yang Berhormat Henry Gurney untuk tujuan pemulihan. Timbalan Menteri berdasarkan kepada seksyen 42( I) Tuan Hashim bin Ismail: Tuan Yang di-Pertua, APJ 1987, iaitu menguasai kenderaan yang didapati di antara para remaja yang terlibat dengan kegiatan terlibatdi dalam lumbaharam bolehjugadisitadan jenayah, saya ingin tahu berapa ramaikah yang juga dilelong dan penaja perlumbaan pun boleh melibatkan pelajar-pelajar sekolah, dan apakah diambil tindakan mengikut Kanun Keseksaan dan bentuk ataupun kaedah kerjasama di antara polis juga APJ yang berkenaan. dengan pihak sekolah untuk membendung masalah Saya ingin tahu setakat hari ini daripadajumlah jenayah remaja ini? tangkapan yang dibuat oleh Polis DiRaja Malaysia Tuan Ong Ka Ting: Tuan Yang di-Pertua, saya danjuga JPJ, berapakah kenderaan yang disita dan tidak mempunyai angka yang melibatkan murid dilelong oleh kerana pesalah-pesalah gagal menuntut murid sekolah, kerana angka yang saya dapati itu kenderaan tersebut dan daripada jumlah yang dibawa adalah secara keseluruhan. Kalau kita tengok angka ke mahkamah berapakah keseluruhan kutipan angka ini memang adalah satu perkara yang kita daripada kompaun dan juga denda mahkamah dan terpaksa ambil serius kerana nampaknya jenayah adakah ini menggambarkan bahawa denda yang kekerasan juga melibatkan satu bilangan juvana, dibayar itu masih boleh dipersoalkan iaitu rendah seperti samun bersenjata, rogol pun ada. Ini satu dan adakah cadangan kementerian untuk mengubah perkara yang kita pandang serius. Oleh kerana akta ini bagi menambah lagi hukuman berat kepada umur itu adalah memang di bawah umur yang masa pesalah-pesalah. mereka sepatutnya berada di sekolah, maka tentulah Tuan Ong Ka Ting: Tuan Yang di-Pertua, ada di antara mereka ini adalah masih di sekolah. mengenai angka-angka yang spesifik itu saya perlu Jadi, secara terperinci saya tidak dapat beri break notis. Mengenai sama ada akta ini kita hendak ubah down. Bagaimanapun kita memberi kerjasama semula, buat masa kini kita masih dalam peringkat dengan pihak sekolah. Polis Diraja Malaysia kajian. Terutamanya satu cadangan telah disuarakan memang ada salurannya dan kita sentiasa melawat oleh Ketua Polis Negara sendiri bahawa kalau sekolah-sekolah yang didapati ada kegiatan - apabila mereka ini disabitkan salah dalam lumba haram ini kita ada maklumat, kita juga berikan ceramah di dihukum dengan sebatan. Ini masih dalam peringkat sekolah-sekolah. Kita juga bekerjasama rapat kajian kita. dengan guru-guru disiplin di sekolah. JENAYAH REMAJA-LANGKAH Tuan Chiew Chiu Sing: Tuan Yang di-Pertua, MENGATASI soalan tambahan. Setelah dipulihkan, sejauh manakah kes remaja mengulangi kesalahanjuvana? 10. Tuan Hashim bin Ismail [Ledang] minta Menteri Dalam Negeri menyatakan bagaimanakah Tuan Ong Ka Ting: Tuan Yang di-Pertua, kedudukan jenayah remaja di negara ini, adakah kebanyakan juvana yang telah dihantar ke tempat semakin membimbangkan. Dan apakah langkah tempat pemulihan atau ke Sekolah Henry Gurney, kerajaan untuk memastikan penjenayah remaja ini kebanyakan mereka itu boleh dikatakan pulih tidak terus menjadi penjenayah dewasa yang dengan baik. Bilangan yang berulang adalah kurang. lebihganas dan merumitkan. Tetapi angka tepat, saya tidak ada di sini. 4 DISEMBER 1996 7
KWSP- PELABURAN DALAM Dato' Dr. Affifudin bin Haji Omar: Tuan Yang PERDAGANGANDANPERINDUSTRIAN di-Pertua, saya telah menyebut tadi tiga kriteria yang patut diam bi! pasti oleh K WSP. Pertama sekali dana 11. Tuan Abdul Aziz bin Mohd. Yassin [Muar) pemegang saham yang besar, iaitu syarikat yang minta Menteri Kewangan menyatakan apakah pelaburan-pelaburan yang tel ah dibuat oleh K WSP besar. Yang kedua, pengurusan yang berwibawa, dalam semua bidang perdagangan dan perindustrian dan yang ketiga ianya tersenarai di dalam bursa dan sebutkan bidang-bidang tersebut dan nama saham, iaitu syarikat yang telah dibuktikan nama syarikat yang terbabit. mempunyai kekukuhan kewangan, kekukuhan pengurusan dan lain-lain lagi. Jadi, itu tiga dana. Timbalan Menteri Kewangan [Dato' Dr. Affifudin bin Haji Omar]: Tuan Yang di-Pertua, Yang kedua, mengenai pelaburan luar negara, pelaburan K WSP melibatkan sektor-sektor pada masa ini K WSP telah dibenarkan untuk melabur kewangan, perindustrian, pembinaan, pembuatan, sebanyak tidak lebih RMI bilion di luar negara. perladangan, hartanah, perhotelan, perkhidmatan Setakat ini belum lagi K WSP mencapai RM I bilion dan infrastruktur. Syarikat-syarikat yang terlibat pelaburan itu, dan syarikat-syarikat yang dilaburkan merupakan syarikat-syarikat yang mempunyai dana itu, saya ada di sini, 9 di Singapura, 2 di Thailand. pemegang saham yang besar dan pengurusan yang Sehingga 30hb. September, 1996 K WSP tel ah berwibawa serta kukuh asas kewangannya, seperti melabur sebanyak RM296.87 juta. Jadi, lambat lagi Malaysia Building Society Bhd., Tenaga Nasional untuk ianya mencapai RM 1 bilion yang dibenarkan Bhd. dan syarikat-syarikattersenarai di bursa saham melabur di negara asing. lain. Jadi, Yang Berhormat, saya memberi jaminan Pelaburan KWSP setakat 3 lhb. Ogos tahun ini di sini bahawa apa-apa pelaburan yang dibuat di adalah seperti berikut: Security Kerajaan Malaysia syarikat-syarikat negara asing akan dipastikan - 36.3%; pinjaman- 20.2%, ekuiti - 14.4%, pasaran mengikut kriteria yang saya kata tadi, dan ianya wang - 28.7%, hartanah - 0.4%. diuruskan dengan baik dan diawasi oleh kementerian Tuan Lim Hock Seng: Tuan Yang di-Pertua, dengan rapi. soalan tambahan. Saya minta Yang Berhormat Timbalan Yang di-Pertua [Tuan Ong Tee Timbalan Menteri memberitahu peranan yang Keat]: Yang Berhonnat Wan Hanafiah bin Wan Mat dimainkan oleh K WSP iaitu melabur sendiri dalam Saman. Projek Hidro Bakun? Dato' Haji Badruddin bin Amiruldin: Tak Dato' Dr. Affifudin bin Haji Omar: Tuan mari. Yang di-Pertua, setakat ini KWSP akan melabur sebanyak 5% di dalam Projek Hidro Elektrik Bakun {SoalanNo.12-Y.B. WanHanafiah bin Wan Mat Saman Pokok Sena] tidak hadir] di dalam Syarikat Hidro Elektrik Bakun, yang mana f syarikat ini akan disenaraikan tidak berapa lama lagi. PROGRAMTEBATAN BANJIR DI Jikalau Yang Berhormat tanya apakah rasionalnya, SEREMBAN -PELAKSANAAN rasionalnya ialah kemungkinan besar projek ini beruntung dan K WSP sebagai satu dana kewangan 13. Dato' Hon Choon Kim [Seremban) minta dan boleh dilaburkan dan telah dikaji bahawa projek Menteri Pertanian menyatakan program tebatan ini akan beruntung, khususnya apabila syarikat ini banjir yang sedang dan akan dijalankan di Daerah disenaraikan dan apabila ada pembesaran kapital, Seremban setakat ini. Sila sebut jumlah kos bagi maka tentu sekali pemegang-pemegang saham akan setiap projek dan tarikh yang akan disiapkan. mendapat untung yang banyak. Timbalan Menteri Pertanian [Dato' Dr. Haji Tengku Mahmud bin Tengku Mansor]: Tuan Tuan Akbarkhan bin Abdul Rahman: Tuan Yang di-Pertua, Jabatan Pengairan dan Saliran Yang di-Pertua, soalan tambahan. Ekoran dari sedang melaksanakan Rancangan Tebatan Banjir penjelasan Yang Berhormat Timbalan Menteri, saya Bandar Seremban. Program tersebut berjumlah ingin tahu apakah pertimbangan dan kriteria-kriteria kosnya ialah RM 177 .85 juta telah dilaksanakan yang perlu diambil oleh KWSP sebelum terbabit mulai tahun 1985. Di samping itu, sebanyak lima dalam pelaburan, dan berapa juta ringgitkah buah projek berikut sedang dilaksanakan dengan pelaburan KWSP di luar negara dan namakan kos sebanyak RM16.03 juta:- syarikat-syarikat yang terbabit? 8 4 DISEMBER 1996
(a) menyiapkan pembinaan saluran konkrit dan lebih awal lagi, oleh kerana TNB atau Telekom tidak kerja-kerja berkaitan di sepanjang Jalan dapat mengalihkan dawai, jadi, saya minta Yang Temiang dengan kos RM4.07 juta dan Berhormat memberi penjelasan. dijangka siap pada 29.6.97; Timbalan Yang di-Pertua [Tuan Ong Tee (b) menyiapkan pembinaan saluran konkrit dan Keat]: Yang Berhormat tidak boleh mengulas, kerja-kerja bersangkutan di sepanjang Jalan Yang Berhormat hanya boleh soal. Templer dengan kos RMI .175 juta yang Dato' Dr. Haji Tengku Mahmud bin Tengku dijangka siap pada 25.3.97; Mansor: Tuan Yang di-Pertua, terima kasih kepada ( c) menyiapkan pembinaan longkang konkrit, Ahli Yang Berhormat dari Seremban, tetapi struktur penurun, pembetung kekotak sebagaimana yang telah saya jelaskan iaitu jadual berkembar bawah trek Keretapi Tanah yang telah ditetapkan, memanglah sedikit sebanyak Melayu Berhad (KTMB) dan kerja-kerja ada masalah-masalah yang sedang dihadapi. Tetapi berkaitan di Sungai Anak Air Rasah, sesetengah masalah yang menyentuh tentang Seremban dengan kos RM4.24 juta yang masyarakat, maka saya rasa Ahli-ahli Parlimen patut dijangka siap pada 21.5.97; memberi sokongan untuk menyelesaikannya, tetapi ( d) menyiapkan pembinaan jambatan konkrit denganjabatan-jabatan teknikal yang lain. Sehingga dan kerja-kerja berkaitan di Sungai kini tidak ada masalah dan kita boleh menyelesaikan Kepayang dengan kos RM2.38 juta dan dengan cara perundingan dari masa kesemasa. dijangka siap pada 19.3.97; dan Tuan Md. Isa bin Sahu: Tuan Yang di-Pertua, ( e) projek melurus, me le bar dan mendalamkan saya mohon penjelasan tambahan secara Sungai Batang Nilai dengan kos RM4. l 7 menyuluruh. Berkait dengan program tebatan juta dan dijangka siap pada 9. 7.97. banjir, kerana bila di sebut program tebatan banjir PENGUMUMAN TIMBALANYANG DI ada kaitnya dengan program pemuliharaan sungai. PERTUA Jadi, setakat manakah komitmen, dengan izin, Mengalu-alukan Kedatangan Rombangan pihak kementerian tentang program ini, Ahli ParlimenKebangsaan Wilayah Afrika memandangkan dalam Belanjawan tahun 1997 ini, Sela tan/Namibia bagi program-program pemuliharaan sungai di Perlis, peruntukan hanya RM 10 sahaja? Timbalan Yang di-Pertua [Tuan Ong Tee Keat]: Sebelum soalan tambahan diizinkan, sukalah Dato' Dr. Haji Tengku Mahmud bin Tengku saya mengalu-alukan kedatangan rombongan Mansor: Tuan Yang di-Pertua, terima kasih kepada delegasi dari Parlimen Kebangsaan dan Wilayah dari Ahli Yang Berhormat dari Kangar. Memang Afrika Selatan dan Namibia [Tepuk}. Seremban. tanggungjawab untuk mengurangkan banjir dan juga pemuliharaan sungai diberi kepada Jabatan Parit Dato' Hon Choon Kim: Tuan Yang di-Pertua, dan Saliran. Oleh kerana pemuliharaan sungai ini soalan tambahan. Terima kasih kepada Yang hanya akan diambil kira pada suatu keadaan, di mana Berhormat kerana telah memberikan banyak bila ia diperlukan sahaja. Maka oleh sebab itu, diberi peruntukan untuk melaksanakan projek-projek yang token sebanyak RMIO. Ini bermakna projek itu telah disebutkan tadi. Sebenarnya saya berharap bila perlu boleh dijalankan kerana duit token sudah lebih banyak wang akan disalurkan kerana di Seremban tidak ada parti Pembangkang lagi. Jadi, pun ada. semua parti pemerintah. Tentang tebatan banjir, ini saya rasa projek besar Jadi, soalan tambahan, untuk memastikan yang menelan belanja kebanyakannya berpuluh, bahawa semua projek ini dapat disiapkan mengikut malahan beratus juta. Jadi, dengan sebab itu, jadual, saya rasa jabatan-jabatan teknikal seperti kesannya kepada sungai ada, dan selepas itu kita JBA, Telekom, TNB dan sebagainya - kerjasama terpaksa memulihkan sungai sebagaimana dari mereka sangat-sangat diperlukan. Jadi, saya peruntukan yang diberikan. ingin bertanya sama ada kementerian Yang Timbalan Yang di-Pertua [Tuan Ong Tee Berhormat mengalami masalah dari segi kerjasama Keat]: Yang Berhormat Datuk Joseph Pairin dan koordinasi di antara jabatan-jabatan teknikal. Kitingan. Sebab saya difahamkan di antara satu projek, seperti yang disebutkan oleh Yang Berhormat tadi, daripada [Soalan No. 14 - Y.B. Datuk Joseph Pairin Jalan Templer, sebenarnya projek ini patut disiapkan Kitingan (Keningau) tidak hadir] 4 DI SEMBER I 996 9
RAKYAT TERMISKIN -JUMLAH DAN Pendapatan Garis Kemiskinan ini, kerajaan KATEGORI mengambil kira ongkos minimum yang diperlukan oleh sesuatu ke_luarga untuk memenuhi keperluan 15. Che Ibrahim bin Mustafa [Sungai Petani] asas seperti perumahan, makanan dan perjalanan. minta Menteri- -Pembangunan Luar Bandar Jadi, itulah asasnya. Kerajaan tahu bahawa angka menyatakan: ini mungkin tidak realistik kalau kita tengok dari (a) bilangan keluarga miskin yang dapat dikesan segi orang-orang di bandar. Oleh yang demikian, di seluruh negara; dan kerajaan sekarang telah mengkaji dengan lebih teliti bagaimanakah angka ini dapat diubahsuai untuk (b) menjelang tahun ~000, apakah kategori ini dapat dihapuskan langsung. memenuhi keperluan di bandar. Tuan Douglas Uggah Embas: Tuan Yang di Tuan Jimmy Lim: Tuan Yang di-Pertua, saya Pertua, ingin tahu, bagaimanakah kita tahu bahawa seluruh pelosok Sarawak telah dilawati oleh pegawai (a) mengikut kajian pendapatan isirumah 1995, pegawai yang memperakukan keluarga itu miskin household income survey, terdapat oleh kerana Sarawak begitu luas dan pedalamannya 3 70,000 keluarga miskin di seluruh negara; begitu sukar dilawati? (b) adalah menjadi matlamat kerajaan pada Tuan Douglas Uggah Embas: Tuan Yang di tahun 2000, kadar golongan miskin akan Pertua, kita memang sedar atas masalah yang turun ke 5.5% daripada 8.9% pada tahun dihadapi di Sarawak kerana kawasan itu besar tetapi 1995. Pada masa yang sama, kadar kita ada jentera pentadbiran negeri melalui Pejabat kemiskinan golongan termiskin akan hampir Daerah dan Jabatan Pertanian Negeri Sarawak. disifarkan kepada kira-kira 0.5% meliputik Kedua-dua jabatan ini ada mempunyai pejabat 23,000 keluarga Bilangan ini dijangkahanya masing-masing di seluruh negeri Sarawak hingga terdiri daripada orang-orang tua, uzur dan ke pedalaman. cacat yang mana boleh dikategorikan sebagai kes kebajikan semata-mata. Jadi, baru-baru ini, kita telah mengarahkan kedua-duajabatan ini untuk mengadakan satu kajian Tuan Tan Kok Wai: Saya ingin hendak yang teliti untuk mengesan isi-isi rumah yang bertanya soalan tambahan. Bagaimanakah kerajaan dianggap sebagai rakyat termiskin dan tidak lama mentakrif dan menetapkan garis kemiskinan di tiap tiap negeri dan nyatakan program yang dirancang lagi kita akan mengeluarkan angka-angka tersebut. untuk meningkatkan pendapatan dan taraf ekonomi Tetapi, kalau ada dalam kawasan-kawasan Yang mereka? Berhormat yang difikirkan patut dimasukkan Tuan Douglas Uggah Embas: Tuan Yang di sebagai rakyat termiskin tetapi tertinggal, kita minta Pertua, kita memang ada definisi atau takrifan dari Ahli-ahli Yang Berhormat untuk menyampaikan segi Pendapatan Garis Kemiskinan. Jadi, untuk senarai-senarai itu untuk kajian dan perhatian oleh tahun 1995, saya percaya Yang Berhormat mesti kerajaan. sudah baca laporan ekonomi yang lepas. Bagi Pen Timbalan Yang di-Pertua [Tuan Ong Tee insular Malaysia golongan yang berpendapatan di Keat]: Yang Berhormat Tuan Asmat Nungka. bawah RM425 dianggap sebagai miskin, bagi Sabah - RM601 dan bagi Sarawak RM5 l 6. /Soalan No. 16 - Y.B. Tuan Asmat Nungka Tuan Tan Kok Wai: Perkara ini silap dijawab. /Beluranj tidak hadirj Saya minta Yang Berhormat supaya memberi tahu GURU-SIASATANTERHADAPRUNGUTAN Dewan ini macam mana kerajaan mentakrif dan BEBANKERJA YANG BERTAMBAH menetapkan garis kemiskinan? Tuan Douglas Uggah Embas: Saya belum 17. Dato' Haji Qamaruz Zaman bin Haji Ismail sampai ke situ. [Bagan Serai] minta Menteri Pendidikan menyatakan sejauh manakah usaha sedang dibuat Timbalan Yang di-Pertua [Tuan Ong Tee bagi menyiasat rungutan guru-guru yang mendapati Keat]: Yang Berhormat, sabar. beban kerja mereka bertambah berat. Apakah Tuan Douglas Uggah Embas: Pembangkang langkah-langkah yang akan diambil untuk ini memang tidak sabar langsung. Dalam mengira memastikan perkhidmatan perguruan menyelerakan. 10 4 DISEMBER 1996
Dato' Haji Mohd. Khalid bin Mohd. Yunus: Tuan Haji Wan Mohd. Jamil bin Wan Tuan Yang di-Pertua, Kementerian Pendidikan Mahmood: Tuan Yang di-Pertua, soalan tambahan. memang menyedari masalah yang dihadapi oleh Ada rungutan di sek9lah-sekolah di Kelantan guru-guru. Oleh itu, beberapa usaha sedang dan mengalami kekurangan guru-guru terutama dalam akan terus dijalankan untuk memastikan supaya bahasa Inggeris, Matematik, Sains dan sebagainya. beberapa aspek perkhidmatan perguruan diperbaiki. Saya rasa isu ini bukan isu Kelantan sahaja, bahkan Antara beberapa langkah yang telah dijalankan ialah di seluruh negara .... seperti membuka peluang yang lebih luas untuk Seorang Ahli: Hai, soalanlah, bukan Kelantan! guru-guru melanjutkan pelajaran yang bersesuaian dan memberikan kursus dalam perkhidmatan untuk Tuan Yang di-Pertua [Tuan Ong Tee Keat]: meningkatkan kepakaran mereka. Yang Berhormat, tertib! Yang Berhormat, itu kerja saya Yang Berhormat. [Ketawa} Di samping itu, kerajaan juga sedang berusaha untuk meningkatkan gaji mereka dengan Tuan Haji Wan Mohd. Jamil bin Wan memberikan peluang untuk mendapatkan kelulusan Mahmood: Tuan Yang di-Pertua, soalannya, diploma perguruan. Guru-guru bukan siswazah apakah benar kekurangan guru ini berlaku bukan yang bertugas di luar masa bertugas biasajuga akan sahaja di Kelantan, bahkan di seluruh negara. dibayar elaun lebih masa yang sewajamya. Sekiranya ada, berapakahjumlahnya, dan bagaimana usaha kerajaan untuk mengatasi kekurangan guru Langkah yang seterusnya ialah menjalankan ini. Saya kira isu ini bukan isu baru. kajian terutama di sekolah-sekolah kecil yang tidak mempunyai staf sokongan untuk merangka semula Beberapa Ahli: [Menyampuk] norma perjawatan perguruan dan staf sokongan Timbalan Yang di-Pertua (Tuan Ong Tee dalam usaha untuk meningkatkan lagi perkhidmatan Keat]: Yang Berhormat! perguruan. Seorang Ahli: Hei, soallah! Dalam Rancangan Malaysia Ketujuh, Kementerian Pendidikan sedang merancang untuk Tuan Haji Wan Mohd. Jamil bin Wan menentukan supaya guru-guru boleh bekerja dalam Mahmood: Apakah benar kekurangan itu dan keadaan yang lebih selesa dengan pembinaan bilik berapakah jumlah dan apakah usaha yang akan guru yang lebih sesuai dan juga tempat kediaman dilakukan oleh kerajaan ..... [Pembesar suara mereka di antaranya. dimatikan} Tuan Lim Guan Eng: Tuan Yang di-Pertua, Timbalan Yang di-Pertua [Tuan Ong Tee saya ingin bertanya Yang Berhormat Timbalan Keat]: Yang Berhormat, sukalah saya ingatkan Menteri untuk memberikan takrifan, apakah elaun Yang Berhormat, soalan tambahan biasanya satu lebih masa atau definisi lebih masa, kerana saya sahaja! Janganlah ambit kesempatan. Lebih-lebih rasa timbul kekeliruan berapajam yang sepatutnya lagi kalau Yang Berhormat cuba hendak mengulas seorang guru berkhidmat sebelum ia boleh membuat ataupun hendak memberi pandangan. Saya rasa tuntutan elaun lebih masa atau overtime? Kerana itu tidak dibenarkan. terdapat banyak rungutan bahawa satu daripada Dato' Haji Mohd. Khalid bin Mohd. Yunus: sebab mengapa banyak guru memberhentikan Tuan Yang di-Pertua, Ahli Yang Berhormat yang perkhidmatan mereka kerana mereka tak boleh bertanya, saya ingat banyak benar kelabunya. membuat tuntutan lebih masa dan terpaksa bekerja [Ketawa] Sebab, pertama sekali, di Kelantan bukan untuk masa yang sangat panjang. Bolehkah Yang kurang guru. Di Kelantan dah terlebih guru! Berhormat memberikan penjelasan tentang perkara [Ketawa][Tepuk] Yang jadi kepala besar 'Tuan ini dan apakah usaha untuk mengatasinya? Guru'. [Ketawa] Dato' Haji Mohd. Khalid bin Mohd. Yunus: Jadi, kalau Ahli Yang Berhormat kata kekurangan Tuan Yang di-Pertua, elaun lebih masa yang diberi guru-guru dalam mata-mata pelajaran yang tertentu, kepada guru-guru ini ialah bergantung kepada itu ada munasabah. Tetapi, kalau di Kelantan, guru bentuk dan corak perkhidmatan yang mereka yang sebenamya terlebih. Fasal kita melampau tak lakukan, selain daripada waktu perkhidmatan biasa sanggup hendak melihat suami dengan isteri ini yang mereka lakukan. Dan ada asas-asas ataupun berpisah ! Itu yang pertama. garis panduan yang telah pun kita sediakan untuk menyelenggarakan tugas tersebut. Yang kedua, kalau dah tahu, buat apa bertanya? 4 DISEMBER 1996 11
Kalau sudah tahu kita kekurangan guru di seluruh dengan tahun-tahun sebelum pelaksanaan program Malaysia ini, memang saya pun telah berbuih mulut Bersih dan Indah ini. Salah satu sebab matlamat bercakap dah, Yang Berhormat kan? Hai, dia tidur program Bersih dan lndah belum dapat dicapai agaknya! [Ketawa] sepenuhnya ialah pihak berkuasa tempatan memerlukan masa yang Jebih panjang kerana Jadi, kalau Ahli Yang Berhormat hendak tahu kesempitan kewangan dan kekurangan kakitangan. angkanya, sekolah menengah kita kekurangan lebih kurang 10,000 orang. Sekolah rendah kita Yang Berhormat Menteri tidak pernah kekurangan guru dalam 1,000 Jebih orang sedikit mengeluarkan 'amaran' kepada pihak berkuasa sahaja. Dan kita harap di sekolah rendah ini; insya tempatan dengan memberi tempoh tiga minggu Allah, boleh selesai, tak Jama lagi tidak ada masalah · supaya membersihkan kawasan masing-masing lagi guru-guru di sekolah menengah. Malahan kita seperti yang didakwa oleh Ahli Yang Berhormat. hendak meningkatkan taraf guru kita sekarang, Penswastaan sisa-sisa pepejal juga tiada kena begitu keadaannya Jebih kuranglah. mengena dengan program ini kerana penswastaan ini hanya melibatkan sisa-sisa pepejal manakala pro PROGRAM BERSIH DAN INDAH- HASIL gram Bersih dan lndah meliputi banyak perkara YANGDICAPAI pengindahan di samping kebersihan. 18. Tuan Lim Hock Seng (Bagan] minta Menteri Tuan Chang See Ten: Tuan Yang di-Pertua, Perumahan dan Kerajaan Tempatan menyatakan saya ingin mendapat pandangan daripada Yang adakah benar bahawa program kebersihan dan Berhormat Timbalan Menteri Perumahan dan keindahan yang dilaksanakan oleh pihak berkuasa tempatan yang memakan berjuta-juta wang cukai Kerajaan Tempatan tentang apa pandangan Yang Berhormat bahawa penswastaan perkhidmatan rakyat tidak membawa basil yang dijangkakan. mengangkat sampah boleh diibaratkan sebagai Keadaan ini telah menyebabkan beliau sendiri tidak mengabaikan tanggungjawab sosial pihak kerajaan boleh berdiam-diam lagi terpaksa mengeluarkan satu kepada rakyat jelata. "Amaran" kepada semua pihak berkuasa tempatan untuk membersihkan kawasan pentadbiran mereka Dan ia mungkin membebankan rakyat jelata dan atau menghadapi tindakan sewajarnya dalam tempoh menjejaskan usaha menangani inflasi kerana selama 3 minggu mulai 8.9.96 hingga 28.9.96. Jika benar, ini memang adalah fungsi penting pihak berkuasa apakah kelemahan dan kecacatan yang telah dikenal tempatan untuk menjalankan perkhidmatan pasti oleh kementeriannya, jika tidak, mengapa mengangkat dan melupuskan sampah sarap. amaran tersebut terpaksa dikeluarkan. Adakah Dato' Mohd. Tajol Rosli bin Mohd. Ghazali: amaran tersebut untuk membolehkan pihak Tuan Yang di-Pertua, ayat Ahli Yang Berhormat konsortium mengambil alih perkhidmatan pelupusan yang penghabisan tadi memang tepat iaitu sampah yang akan diswastakan nanti. mengangkat dan melupuskan sampah. Bagi pihak Timbalan Menteri Perumahan dan Kerajaan pihak berkuasa tempatan, mengangkut sampah Tempatan [Dato' Mohd. Tajol Rosli bin Mohd. memang senang, tetapi yang menjadi masalah ialah Ghazali]: Tuan Yang di-Pertua, adalah tidak benar melupuskan sampah. Jadi, dengan adanya bahawa program Bersih dan Indah yang penswastaan pelupusan sampah ini, kita berharap dilaksanakan oleh pihak berkuasa tempatan tidak supaya sampah-sampah dapat diangkut dengan lebih membawa basil yang dijangkakan. Untuk makluman baik dan pelupusannya juga akan dapat dilaksanakan Ahli Yang Berhormat, program Bersih dan Indah dengan baik. merangkumi 15 aktiviti yang termasuk di dalamnya, Kita telah mengadakan perundingan dengan kebersihan tandas, kebersihan pantai dan tempat pihak syarikat yang telah pun diberikan penswastaan pelancongan, pengindahan bandar dan pungutan ini, pihak ANULAE dan juga pihak EPU untuk sampah. mencari satu cara yang terbaik supaya penswastaaan ini tidak akan membebankan rakyat. Dari maklum balas yang diterima dan dari pemerhatian yang dibuat, terdapat peningkatan tahap Tuan Lim Hock Seng: Tuan Yang di-Pertua, kebersihan dan keindahan oleh pihak berkuasa memandangkan kerja-kerja pembersihan dan tempatan. Waiau bagaimanapun, kebersihan tandas pengindahan yang dijalankan oleh jawatankuasa awam, kebersihan pasar, tahap penyediaan makanan atau persatuan penduduk-penduduk di kawasan dan pendidikan awam perlu ditingkatkan lagi kondominium dan apartment berjalan dengan walaupun ianya telah ada peningkatan berbanding berkesan, saya ingin bertanya kepada kerajaan sama 12 4 DISEMBER 1996 ada kerajaan akan mengenalkan konsep seperti ini Tuan Ong Ka Ting: Tuan Yang di-Pertua, di taman-taman perumahan di mana cukai taksiran jumlah pendatang tanpa izin yang telah dikesan di dibayar kepada satu jawatankuasa atau persatuan Sarawak dalam tahun 1995 ialah :2, 732 orang. penduduk-penduduk dan kerja-kerja pembersihan Langkah-langkah yang telah diambil bagi menangani dan pengindahan dijalankan oleh persatuan itu? masalah kemasukan pendatang tan pa izin ini adalah dengan mengenakan hukuman yang lebih berat Dato' Mohd. Tajol Rosli bin Mohd. Ghazali: kepada pihak-pihak yang berkenaan dengan Tuan Yang di-Pertua, kerajaan memang akan meningkatkan kawalan sepanjang pantai dan mengadakan satu 'management committee' untuk sempadan untuk mencegah kemasukan pendatang menjalankan ataupun melaksanakan pembersihan tanpa izin. Pendatang tanpa izin itu akan diusir atau dan juga untuk menjaga kebersihan kawasan dihantar pulang secara sistematik termasuk kawasan seperti mana yang telah disebutkan oleh menggunakan kapal-kapal tentera laut negara Ahli Yang Berhormat tadi. Ini tidak bermakna masing-masing dan memperhebatkan operasi bahawa kalau misalnya didapati ada management bersepadu terhadap kawasan-kawasan khususnya committee yang tidak menjalankan tugas dan pihak yang dikenal pasti menjadi penempatan pendatang Yang Berhormat mengatakan bahawa ada manage tanpa izin. ment committee lain ataupun ada koperasi yang ditubuhkan untuk mengambil alih kawasan-kawasan INSTITUT JANTUNG NEGARA-MEMBANTU ini, kita sedia memberikan pertimbangan kepada PESAKITBERPENDAPATANRENDAH hasrat mereka ini. 21. Tuan Liew Ah Kim [Seputeh] minta Menteri Kesihatan menyatakan apakah pelan yang HOSPITAL DI DAERAH BELAGA- dilaksanakan oleh Institut Jantung Negara (IJN) PEMBINAAN bagi memberikan perkhidmatan yang positif dan 19. Tuan Billy Abit Joo [Hulu Rajang) minta membantu pesakit-pesakit jantung dari golongan Menteri Kesihatan menyatakan adakah kerajaan pendapatan rendah bagi mendapatkan rawatan serta merancang untuk membina hospital di Daerah merta. Belaga. Jika ya, dimanakah hospital tersebut dibina Dato' M. Mahalingam: Tuan Yang di-Pertua, dan bila. Bagaimanakah kerajaan merancang untuk Institut Jantung Negara (IJN) telah ditubuhkan oleh menampung keperluan kesihatan lebih kurang Kementerian Kesihatan Malaysia pada tahun 1992 20,000 penduduk di kawasan Bakun, bila kerja di bagi tujuan mengadakan perkhidmatan rawatan projek hidro itu berjalan dengan rancak? penyakitjantung yang terulung di negara ini. Setiausaha Parlimen Kementerian Perkhidmatan rawatan pesakit jantung yang Kesihatan (Dato' M. Mahalingam]: Tuan Yang dikendalikan oleh IJN adalah untuk semua pesakit, di-Pertua, di bawah Rancangan Malaysia Ketujuh, mahupun persendirian atau yang dirujuk, tanpa Kementerian Kesihatan Malaysia bercadang untuk mengambil kira status ekonomi pesakit. membina sebuah hospital di Daerah Belaga dengan Bagi pesakit-pesakitjantung dari golongan yang sejumlah 76 buah katil. Pada masa ini, projek masih berpendapatan rendah, mereka boleh diberi lagi dalam peringkat pengambilan tanah oleh Jabatan pertimbangan untuk menerima subsidi kerajaan Kesihatan Negeri Sarawak. untuk menampung kos rawatan mereka di IJN. Sehubungan ini, bila projek hidro elektrik Bakun Pada tahun 1995, seramai 5,290 pesakit dari bermula, pihak Bakun Management Sdn. Bhd. akan golongan berpendapatan rendah telah menerima membina sebuah pusat kesihatan yang memberi subsidi tersebut. keperluan kesihatan bagi kira-kira 20,000 penduduk Giliran atau tarikh pembedahan yang ditentukan tempatan. untuk setiap pesakit adalah berdasarkan kepada keadaan penyakit dan pesakit tersebut mengikut PENDATANG TANPA IZINDI SARAWAK- kriteria-kriteria berikut:- JUMLAH DIKESAN (i) kes-kes yang ditahap tenat atau 'emer 20. Tuan Jimmy Donald [Sri Aman] minta gency', dengan izin, akan dibedah serta Menteri Dalam Negeri menyatakan jumlah merta; pendatang tanpa izin yang telah dikesan di Sarawak sejak 1995 dan langkah-langkah yang telah diambil (ii) kes-kes yang di peringkat memerlukan untuk menghapuskan masalah ini. pembedahan dengan segera atau 'urgent', 4 DISEMBER 1996 13
dengan izin, akan dibedah dalam jangka RANG UNDANG-UNDANG masa satu minggu; d:m RANG UNDANG-UNDANG PERBEKALAN (iii) kes-kes yang tidak begitu serius akan 1997 diletakkan dalam senarai menunggu yang DAN akan mengambil masa di antara 6 hingga 12 bulan. USUL Waiau bagaimanapun, pesakit-pesakit yang ANGGARANPEMBANGUNAN 1997 diletakkan di dalam senarai menunggu ak(ln terus Jawatankuasa menerima rawatan sebagai pesakit Iuar atau pesakit dalam oleh pakar perunding kardiologi dalam Aturan Urusan Mesyuarat dibacakan bagi tempoh 3 bulan sekali. Jika dalam tempoh terse but, menyambung semula pertimbangan atas "Rang keadaan pesakit bertambah teruk, tarikh Undang-undang Perbekalan 1997 dan Anggaran pembedahan mereka akan dipercepatkan. Pembangunan 1997 dalam Jawatankuasa sebuah buah Majlis." [Hari Kesebelas] Tuan Ruhanie bin Haji Ahmad: [Bangun] Majlis bersidang dalam Jawatankuasa. Timbalan Yang di-Pertua [Tuan Ong Tee Keat]: Tidak sempat Yang Berhormat. Masa untuk [Timbalan Yang di-Pertua [Tuan Ong Tee Keat] Pertanyaan-pertanyaan bagi Jawab Mulut telah pun mempengerusikan Jawatankuasa) tarn at. Maksud B.43 [Jadual]- [Masa untuk pertanyaan bagi Jawab Mulut telah cukup dan Jawapan bagi Pertanyaan 2, 5, Maksud P.43 [Anggaran Pembangunan, 1997) 12, 14, 16 dan 22 hingga 33 dijilid dalam buku Tuan Pengerusi [Tuan Ong Tee Keat): Yang berasingan] Berhormat Timbalan Menteri diminta sambung. 3.35 ptg. Timbalan Menteri Tanah dan Pembangunan Koperasi [Dr. Goh Cheng Teik]: Terima kasih, Tuan Pengerusi, kerana membenarkan saya menyambungjawapan yang bermula semalam. Ahli Yang Berhormat dari Serdang tel ah mengatakan bahawa ukuran terhadap lot-lot di kampung kampung baru belum dibuat. Jabatan Ukur dan Pemetaan sememangnya tidak pernah mengasingkan kategori kampung-kampung baru dengan tanah-tanah desa dan pekan yang lain di dalam menangani permohonan ukuran. Oleh yang demikian, tiada statistik khas untuk kampung kampung baru. Bagaimanapun, bagi lima buah kampung baru di kawasan Parlimen Serdang, kawasan Yang Berhormat iaitu Batu 14, Puchong, Seri Kembangan, Batu 11, Cheras, Sungai Chuah dan Balakong hak milik pajakan yang telah diberi sebelum ini telah tamat tempoh. Oleh itu Jabatan Ukur dan Pemetaan sedang menunggu permohonan ukur dari Pejabat Tanah bagi pengeluaran hak milik pajakan yang baru. Dato' Yap Pian Hon: [Bangun] Tuan Pengerusi [Tuan Ong Tee Keat]: Yang Berhormat, Serdang bangun. 14 4 DISEMBER 1996
Dato' Yap Pian Hon: Terima kasih, Tuan Pengerusi. U ntuk penjelasan Yang Berhormat Timbalan Menteri, sebenamya pajakan hak miJik di kampung-kampung tersebut masih belum habis tempohnya. Di kampung saya Seri Kembangan, masih diteruskan, rumah saya, masih pegang surat hak milik. Jadi, saya tidak tahu sebab apa dikatakan tempoh pajakan di kampung-kampung yang tersebut itu telah habis? Saya minta penjeJasan daJam isu N 0 berkaitan. r-" Dr. Goh Cheng Teik: Tuan Pengerusi, ini adaJah mengikut maklumat yangjabatan dapat dan 00 saya rasa lebih baik, saya melawat kawasan Yang N t "l o. Berhormat bersama-sama dengan pegawai ukur. N [Disampuk] [Tepuk]
Ahli Yang Berhormat dari Mentakab ......
Dato' Yap Pian Hon: [Bangun]
Tuan Pengerusi [Tuan Ong Tee Keat]: Yang Berhormat, Serdang bangun lagi.
Dato' Yap Pian Hon: Tuan Pengerusi, minta penjelasan lagi berkaitan dengan kampung-kampung Yang Berhormat dari Jelebu telah minta statistik baru yang Iain. Sebab di Malaysia ada 452 selain mengenai ukuran tanah iaitu:- dari 5 buah kampung baru di kawasan saya, ada lebih 400. Bilakah Jabatan Ukur akan menjalankan * FELDA Pasoh I - hakmilik telah diserahkan ukur tapak mereka masing-masing? kepada peneroka pada April 1995. * FELDA Pasoh II - ukuran lot-lot rumah Dr. Goh Cheng Teik: Tuan Pengerusi, seperti telah disiapkan. Ukuran terhadap lot-lot yang saya katakan tadi, Jabatan Ukur dan Pemetaan ladang telah dibuat oleh swasta. Jabatan tidak asingkan dan tiada statistik khusus untuk Ukur masih menunggu peJan-peJan hasil kampung-kampung baru. Waiau bagaimanapun, ukuran darijuruukur berlesen yang terlibat. saya akan semaklah dan sekiranya ada masalah, FELDA berhasrat untuk menyerah kami akan cuba akan atasi. hakmilik lot-lot kampung dan Iadang bersekali. Ahli Yang Berhormat dari Mentakab mencadangkan bahawa bagi mengatasi masalah * FELDA Pasoh III - surat hakmilik bagi lot kelewatan pengukuran dan pengeluaran hak milik lot rumah dan ladang telah dikemukakan strata, Jabatan Ukur diswastakan. Sememangnya, kepada Pejabat Tanah kecuali 42 Jot sahaja kerja-kerja ukur strata selama ini dibuat oleh Jagi belum diukur. jurukur-jurukur berlesen dari sektor swasta. * FELDA Pasoh IV - ukuran Jot-lot kampung Jabatan Ukur dan Pemetaan hanya berperanan dan ladang telah disiapkan. Jabatan menyemak kerja-kerjajurukur swasta tersebut dan menunggu permohonan pengeluaran seterusnya meluluskan pelan-pelan yang berkaitan hakmilik dari Pejabat Tanah. seandainya mengikut peraturan. Yang Berhormat dari Serdang dan Mentakab Statistik sehingga Oktober, 1996 mengenai telah menimbulkan keJambatan pengeluaran hakmilik semakan ukuran strata adalah seperti berikut: strata. Kerajaan memang sedar tentang masalah kelambatan pengeluaran hakmilik strata yang 4 DISEMBER 1996 15 disebabkan oleh pemaju-pemaju yang gagal Bagi mempercepatkan penubuhan Perbadanan membuat permohonan untuk hakmilik strata. Pengurusan sukacita saya memaklumkan bahawa tindakan-tindakan juga telah diambil untuk Dalam hubungan ini, pihak pentadbiran tanah mempercepatkan pemprosesan dan pendaftaran telah diminta untuk mengenal pasti pemaju-pemaju hakm ilik strata. Tindakan-tindakan terse but yang telah gaga! berbuat demikian dan mengambil termasuklah usaha-usaha meningkatkan kemahiran tindakan mahkamah terhadap pemaju-pemaju pegawai dan kakitangan pentadbiran melalui kursus berkenaan, menurut Seksyen 8 Akta Hakmilik dan latihan dan memperkenalkan Sistem Strata. Jika disabit kesalahan, penaltinya adalah tidak melebihi RM5,000 dan tidak melebihi RMl,000 Pemprosesan Setempat (One Stop Proccessing untuk setiap hari pelanggaran ini berterusan. Di System) dengan izin, untuk hakmilik strata. samping itu, kerajaan juga telah mengambil Ahli Yang Berhormat dari Serdang ...... langkah-langkah perundangan dan pentadbiran untuk mempercepatkan pemprosesan permohonan Tuan Pengerusi [Tuan Ong Tee Keat]: Yang hakmilik strata. Berhormat, Mentakab bangun. Tuan Fu Ah Kiow: Tuan Pengerusi, minta Sebagai langkah perundangan, Akta Hakmilik penjelasan. Saya ingin bertanya Yang Berhormat Strata 1985 telah dipinda melalui Akta A/1951 yang mulai berkuatkuasa pada 2hb. Ogos, 1996, untuk Timbalan Menteri, berapakah jumlah pemaju yang di antara lain, membenarkan permohonan hakmilik telah dihukum atas kelambatan mengemukakan strata walaupun bangunan berbilang tingkat yang permohonan untuk mendapat hakmilik strata? telah disiapkan itu belum lagi dikeluarkan Sijil Layak Dr. Goh Cheng Teik: Setakat ini, setahu saya, Menduduki atau tanah untuk bangunan itu masih saya perlu semak hanya satu sahajalah. dipegang di bawah hakmilik sementara. Tuan Pengerusi, Yang Berhormat dari Serdang Yang Berhormat dari Serdang dan Mentakab juga membangkitkan masalah tentang koperasi yang mencadangkan supaya ditubuhkan badan khas dibekukan pada tahun 1986. Bilangan koperasi yang untuk mewujudkan koordinasi di antara penduduk dibekukan pada tahun 1986 adalah 24 buah. dan pemaju bagi bangunan berbilang tingkat dan Bilangan yang dipulihkan atau dalam proses mempercepatkan penubuhan Perbadanan pemulihan adalah 6 buah, yang dipulihkan ialah:- Pengurusan serta masalah penyelenggaraan dan pengurusan bangunan berbilang tingkat. (i) Koperasi Seri Maju Berhad - Pemaju; (ii) Koperasi Pantai Kem bang Berhad; dan Kerajaan sedang beusaha untuk menggubal satu Undang-undang Bangunan dan Harta Bersama (iii) Koperasi Bersatu Tenaga dan Koperasi Jaya (Penyelenggaraan dan Pengurusan), di mana akan Diri Berhad (KOJADI). diwujudkan jawatan Pesuruhjaya Bangunan (Com missioner of Building) dengan izin, bagi maksud Koperasi dalam proses pemulihan ialah: mengawal selia penyelenggaraan dan pengurusan (i) Koperasi Serbaguna Malaysia (KSM); bangunan berbilang tingkat. (ii) Koperasi Rakyat Berhad (KORAKYAn. Kerajaan yakin bahawa penggubalan undang Bilangan koperasi yang dibubarkan adalah undang baru itu akan dapat menangani masalah atau 5 iaitu:- rungutan yang sering dihadapi dan dibangkitkan dalam hal penyelenggaraan dan pengurusan (i) Koperasi Jasa Rakyat Berhad; bangunan berbilang tingkat, seperti kegagalan (ii) Koperasi WanijayaMalaysiaBerhad; membuat bayaran perkhidmatan. Waiau bagaimanapun, bagi bangunan berbilang tingkat (iii) Koperasi Emas Pulau Pinang Berhad; yang telah dikeluarkan hakmilik strata dan (iv) Koperasi Wartawan-wartawan Berhad; dan Perbadanan Pengurusan telah ditubuhkan di bawah Akta Hakmilik Strata 1985. Perbadanan Pengurusan (v) Koperasi Sakti Jaya Berhad. memang diberi kuasa dalam Akta Hakmilik Strata Bilangan koperasi yang dicadangkan itu untuk mengambil tindakan terhadap pemilik dibubarkan adalah 13 buah. Mereka adalah pem ili k yang gaga! membayar bayaran perkhidmatan, iaitu melalui tindakan civil di seperti berikut:- mahkamah atau memohon waran penahanan (i) Koperasi Pembangunan Ekonomi Pemuda daripada Pejabat Tanah. Malaysia Berhad; 16 4 DISEMBER 1996
(ii) Koperasi ENE Berhad; Tuan Pengerusi [Tuan Ong Tee Keat]: Kalau hendak soal, boleh. (iii) Koperasi Serbaguna Fourties Berhad: Tuan Lim Guan Eng: Ya, saya ingin (iv) Koperasi Serbaguna Gunung Emas Berhad; menanyakan Yang Berhormat sama ada beliau sedar (v) Koperasi Kewangan Perindustrian Malay- bahawa KOTINDAK hanya untuk ahli-ahli dan siaBerhad; bukan untuk orang awam, bukan seperti KOMUD A (vi) Koperasi SerbagunaKosmopolitan Berhad; iaitu salah sebuah koperasi yang telah dibubarkan dan telah ditubuhkan oleh MCA di mana Pengerusi (vii) Kopersi Mewah Berhad; Pemuda MCA dipenjarakan. Adakah ini benar? (viii)Syarikat Kerjasama Penjaja-penjaja dan Adakah pihak kementerian akan memastikan Peniaga-peniaga Kecil Selangor Berhad; bahawa parti MCA tidak boleh menubuhkan koperasi dan mengutip wang daripada orang awam, (ix) Koperasi Pengusaha Teksi Wilayah Berhad; supaya orang awam tidak akan ditipu oleh pemimpin (x) Koperasi Sepadu Berhad; MCA? [Tepuk] (xi) Koperasi Serbaguna Leasing and Credit Dr. Goh Cheng Teik: Tuan Pengerusi, saya Malaysia Berhad; berharaplah Ahli-ahli Yang Berhormat tidak (xii) Koperasi Bersatu Berhad; dan mempolitikkan [Ketawa] pergerakan koperasi. (xiii)Koperasi Belia Bersatu Berhad. Tentang KOBENA dan juga pembelian saham METROD oleh National Land Finance Cooperative Ahli Yang Berhormat dari Kota Melaka telah Society Limited, suka saya menjelaskan bahawa KOBENA sedang dalam proses melunaskan Dato' Yap Pian Hon: [Bangun] hutangnya. Kedudukan hutang telah berkurangan Tuan Pengerusi (Tuan Ong Tee Keat]: Ya, dari RM185 juta pada tahun 1993 kepada RMlOl Serdang. juta pada tahun 1994 dan terus berkurangan kepada RM68 juta pada 1995. Dato' Yap Pian Hon: Tuan Pengerusi, untuk penjelasan daripada Yang Berhormat Timbalan Tentang isu saham METROD, Ketua Pendaftar Menteri, selain daripada koperasi-koperasi yang sedang mengendali isu saham METROD yang dibeli dilupuskan, dipulihkan dan dibubarkan, bolehkah oleh NLFCS sebagai satu kes pertikaian di bawah beri pandangan dan ulasan terhadap sebuah seksyen 82 Akta Koperasi 1993. koperasi, Koperasi Tindakan Malaysia Berhad yang Tuan Ahmad Kamaruzaman bin Mohamed dianjurkan oleh OAP masih aktif atau macam mana Baria: [Bangun] KOTINDAK ini memberi faedah kepada ahli-ahli koperasi tersebut? Tuan Pengerusi (Tuan Ong Tee Keat]: Yang Berhormat, Jerantut bangun. Dr. Goh Cheng Teik: Tuan Pengerusi, saya perlu semak baliklah, kerana saya tiada ..... Tuan Ahmad Kamaruzaman bin Mohamed Baria: Tuan Pengerusi, saya hendak bertanya Dato' Yap Pian Hon: Okay. kepada Yang Berhormat Timbalan Menteri dari segi Dr. Goh Cheng Teik: Saya akan memberikan KOBENA dia punya hutang telah menurun dengan jawapan bertulislah. begitu mendadak, adakah ianya disebabkan keuntungan yang dibuat oleh KOBENA ataupun Tuan Lim Guan Eng: [Bangun] oleh keranaasetnya telah dijual dan keuntungan dari Tuan Pengerusi (Tuan Ong Tee Keat]: Yang segi penjualan aset yang merupakan extraordinary Berhormat, Kota Melaka bangun. gains telah menyebabkan penurunan dari segi hutang tersebut? Adakah Yang Berhormat Timbalan Tuan Lim Guan Eng: Di sini saya ingin Menteri mempunyai detail tersebut? Terima kasih. menyatakan ...... Dr. Goh Cheng Teik: Tuan Pengerusi, saya Tuan Pengerusi (Tuan Ong Tee Keat]: Yang perlukan sedikit notislah. Waiau bagaimanapun, akan Berhormat, nanti dahulu. Hendak nyatakan memberi jawapan secara bertulis kepada Ahli Yang sesuatukah atau penjelasan? Berhormat itu. Tuan Lim Guan Eng: Saya ingin Tuan Lim Guan Eng: [Bangun] menanyakan ...... 4 DI SEMBER 1996 17
Tuan Pengerusi (Tuan Ong Tee Keat]: Yang Kedua, tentang KOBENA. adakah kementerian Berhormat, Kota Melaka bangun. akan menyokong penyenaraian KOBENA, sungguhpun ia dalam keadaan rugi iaitu kedudukan Tuan Lim Guan Eng: Terima kasih, Tuan prestasi kewangan ia masih mengalami kerugian Pengerusi, tentang pertanyaan yang saya buat dalam terkumpul? Kalau begitu adakah ini merupakan satu ucapan saya semalam, tentang KOBENA dan precedent yang membolehkan semua kopersi yang NLFCS, soalan saya ialah tentang penjualan oleh lain, sungguhpun mereka menghadapi kedudukan NLFCS. Penjualan saham METROD dengan rugi, mereka pun boleh disenaraikan dalam BSKL? pembelian. Pembelian merupakan satu isu siasatan, tetapi pertanyaan saya semalam dalam ucapan saya Dr. Goh Cheng Teik: Tuan Pengerusi, ialah penjualan kerana ada setengah-setengah ahli berkenaan dengan saham METROD seperti saya NLFCS rasa bahawa penjualan ini tidak katakan tadi, ada orang yang mempertikaikan berkepentingan koperasi tersebut. Memandangkan pembelian ini dan mengatakan itu dan ini. Oleh METROD sekarang telah pun disenaraikan dalam yang demikian, Ketua Pendaftar akan mengadakan BSKL dan penjualan ini adalah kepada ahli-ahli satu pendengaran dan mendengar kedua-dua pihak keluarga Lembaga Pengarah NLFCS. dan sebelum pendengaran ini selesai, Tuan Pengerusi, saya tidak dapat memberi apa-apa Oleh sebab itu saya harap, kerana saya telah jawapan yang lebih lanjut. timbulkan perkara ini pada tahun lepas dan pada masa itu,Yang Berhormat Timbalan Menteri dalam Berkenaan KOBENA seperti yang saya katakan satu jawapan bertulis kepada saya menyatakan tadi, kedudukan kewangan adalah lebih baik dari bahawa siasatan masih dijalankan dan telah dirujuk dahulu dan Jabatan Koperasi berusaha dengan kepada BPR untuk tindakan selanjutnya. Itulah seberapa banyak yang bolehlah untuk menolong jawapan bertulis daripada Yang Berhormat bahawa KO BENA ini supaya boleh dipulihkan 100 peratus. hasil daripada pemeriksaan tersebut dirujuk kepada Ahli Yang Berhormat dari Bukit Mas mengatakan BPR untuk tindakan selanjutnya. Saya hendak tanya bahawa peruntukan belanja pembangunan koperasi apakah keputusan oleh BPR tentang perkara ini? bagi negeri Sarawak tidak begitu banyak. Dr. Goh Cheng Teik: Tuan Pengerusi, Kementerian sedar peruntukan yang diberi kepada semalam Ahli Yang Berhormat bangkitkan isu negeri Sarawak tidak banyak. Atas permintaan Yang pembelian saham METROD dan seperti saya Berhormat, kementerian akan memberi jawabkan tadi, Ketua Pendaftar menganggap ini pertimbangan yang sewajarnya untuk sebagai satu kes pertikaian di mana ada ahli koperasi menambahkan peruntukan untuk negeri Sarawak yang tidak bersetuju dengan pembelian saham seterusnya kerana perkara kedudukan koperasi METROD ini dan telah mempertikaikan pembelian Sarawak inipun dibangkitkan oleh satu, dua wakil itu. Oleh yang demikian mengikut akta kita, Ketua rakyat yang lain. Saya sendiri akan melawat dan Pendaftar boleh menganggap ini sebagai satu kes melihat kedudukan koperasi di negeri Sarawak pertikaian dan akan mengadakan pendengaran dan bersama-sama dengan Ahli Yang Berhormat yang mendengar kedua-dua pihak, ini tentang isu berminat. METROD. Ahli Yang Berhormat dari Jelebu mengemukakan Tuan Lim Guan Eng: [Bangun] beberapa soalan mengenai koperasi. Bilangan Tuan Pengerusi [Tuan Ong Tee Keat]: Ya, koperasi berdaftar sehingga 31 hb. Oktober 1996 dia bangun lagi, Yang Berhormat. sebanyak 3,705 buah. Terdapat lebih kurang 320 buah koperasi yang kurang aktif atau 90 peratus Tuan Lim Guan Eng: Tuan Pengerusi, kalau dari jumlah keseluruhan koperasi yang berdaftar begitu bolehkah saya bertanya tentang penjualan pada 31 hb. Disember 1995. Lebih kurang 140 buah saham METROD oleh NLFCS yang lebih dipertikaikan oleh ahli-ahli kerana saham ini dijual telah dipulihkan sepanjang tempoh tiga tahun di bawah nilai sebenarnya. Bolehkah Yang kebelakangan ini. Bilangan koperasi yang dibatalkan Berhormat memberikan kedudukan muktamad bagi 1996 sehingga 3lhb. Oktober, berjumlah 35 tentang perkara ini kerana seperti yang saya buah. nyatakan tadi, Yang Berhormat telah memberi satu Ahli Yang Berhormat dari Bukit Mas jawapan bertulis pada saya bahawa perkara ini telah membangkitkan isu berkenaan dengan peruntukan dirujuk kepada BPR? RM20 juta kepada SA LC RA bagi tahun 1997. 18 4 DISEMBER 1996
[Timbalan Yang di-Pertua (Datuk Haji Juhar bin pembangunan kompleks komersial termasuk 1,400 Haji Mahiruddin) mempengerusika11 Jot-lot tempat Jetak kereta. Jawatankuasaj Saya tidak faham macam mana pihak Majlis SALCRA adalah sebuah agensi yang ditubuhkan Perbandaran Kelang tidak menghormati keputusan oleh Kerajaan Negeri Sarawak di bawah Lembaga Kabinet dan isu ini sampai sekarang belum Penyatuan dan Pemulihan Tanah Sarawak, Ordinan diselesaikan. Saya ingin membangkitkan soal ini 1976 pada 1 hb. Mei 1996 dan segala urusan berkenaan semangat menghormati keputusan perjalanannya adalah di bawah bi dang kuasa kerajaan Kabinet kerana ini sangat merbahaya untuk negeri. pentadbiran negara. Dal am Rancangan Malaysia Ketujuh, sebanyak Dr. Goh Cheng Teik: Tuan Pengerusi, tidak Jebih kurang RM122.4 juta telah diperuntukkan dinafikan bahawa perkara ini pernah dibincangkan kepada SALCRA. Bagi tahun 1997, sebanyak dalam Jemaah Menteri, tetapi saya hairan macam RM20,920,000 telah diperuntukkan di mana RM20 mana Ahli Yang Berhormat boleh tahu berapa or juta adalah pinjaman dan RM920,000 merupakan ang menteri menyokong atau tidak menyokong. grant. Seperti saya katakan tadi, Kerajaan Persekutuan Peruntukan sejumlah RM20 juta yang diluluskan telah menarik perhatian Kerajaan Negeri Selangor adalah untuk pembangunan tanah-tanah adat yang dan Yang Amat Berhormat Menteri Besar sendiri di bawah bidang kuasa SALCRA. Sehingga kini, bersetuju untuk menyelesaikan isu ini dengan cara 36,000 hektar tanah adat telah dibangunkan. yang sebaik m ungkin. Peruntukan tambahan boleh dipertimbangkan dari Ahli Yang Berhormat dari Kota Melaka telah masa ke semasa berdasarkan kepada keperluan membangkitkan kerajaan negeri yang tidak mengikut pendekatan yang digunakan bagi membangunkan arahan Jemaah Menteri tentang pengambilan tanah tanah adat oleh SALCRA adalah secara persendirian sehingga pindaan kepada Akta berkelompok. Pengambilan Tanah selesai. Ahli Yang Berhormat dari Bukit Bintang menyoal Tuan Pengerusi, adalah benar Kerajaan kenapa sekeping tanah sebanyak 3 ekar di hadapan Persekutuan sedar bahawa ada terdapat kerajaan Ocean Supermarket di Kelang diambil alih oleh negeri yang terus mengambil tanah bagi maksud Majlis Perbandaran Kelang untuk padang Jetak kereta pembangunan ekonomi di bawah seksyen 3B Akta kerana pemilik tanah sendiri ingin membina padang Pengambilan Tanah 1960. Kerajaan Persekutuan Jetak keretajuga. akan terus mengawasi dan mengesan perkara agar Izinkan saya menjawab seperti berikut. Kerajaan ianya tidak berterusan. Persekutuan, termasuk Yang Amat Berhormat Perdana Menteri sedang dan telah mengambil Tuan Lim Guan Eng: [Bangun] maklum mengenai perkara ini. Kerajaan Persekutuan Tuan Pengerusi [Datuk Haji Johar bin Haji telah menarik perhatian Kerajaan Negeri Selangor Mahiruddin]: Ya, Kota Melaka bangun. dan Yang Amat Berhormat Menteri Besar bersetuju Tuan Lim Guan Eng: Terima kasih, Tuan untuk menyelesaikan isu ini dengan cara yang sebaik Pengerusi. Memandangkan bahawa kerajaan sedar mungkin. bahawa ada kerajaan negeri yang tidak mematuhi Dr. Lee Chong Meng: [Bangun] arahan yang dikeluarkan oleh Kabinet, apakah Tuan Pengerusi [Datuk Haji Johar bin Haji tindakan yang akan diambil? Sungguhpun kita sedar Mahiruddin]: Yang Berhormat Bukit Bintang kalau kita tidak mengambil sebarang tindakan, itu bangun. tidak bererti dan tidak berguna. Kalau memang ada kerajaan negeri yang ingkar, kita harus mengambil Dr. Lee Chong Meng: Tuan Pengerusi, saya tindakan supaya menunjukkan bahawa keputusan minta penjelasan dari Yang Berhormat Timbalan yang dicapai oleh Kabinet berkesan dan berkuasa. Menteri. Saya telah difahamkan bahawa kes ini Kalau tidak, saya rasa dasar negara akan dipermain pun telah dibangkitkan di peringkat kabinet pada mainkan oleh pihak yang tidak bertanggungjawab. bulan Oktober 1996 dan perbincangan telah dijalankan dengan terperinci dan keputusan pun Dr. Goh Cheng Teik: Tuan Pengerusi, pihak telah dibuat bahawa ramai menteri pun telah Kerajaan Persekutuan sudah mengambil tindakan menyokong bahawa tanah ini perlu dikembalikan untuk memberi peringatan kepada kerajaan-kerajaan kepada pihak tuan punya tanah yang asal untuk negeri yang berkenaan. Seperti Yang Berhormat 4 DI SEMBER 1996 19 sedia maklum, masalah tanah adalah di bawah pengambilan tanah supaya prestasi dan kewibawaan bidang kuasa pentadbiran negeri. Kabinet boleh dikekalkan. Yang Berhormat dari Kata Melaka pun telah Dr. Goh Cheng Teik: Tuan Pengerusi, seperti membangkitkan ..... saya katakan tadi, Kerajaan Persekutuan sedar tentang perkara ini dan perkara ini adalah dalam Tuan Lim Guan Eng: [Bangun} perhatian dan tindakan Kerajaan Persekutuan. Tuan Pengerusi [Datuk Haji Johar bin Haji Tuan Lim Guan Eng: Tindakan untuk Mahiruddin]: Ya. mengambil balik adakah Yang Berhormat bersetuju Dr. Goh Cheng Teik: ..... telah menuduh untuk memberi pampasan? berlakunya rasuah dalam Pejabat Tanah. Tuduhan Dr. Goh Cheng Teik: Saya tidak beri jalan, Ahli Yang Berhormat adalah terlalu luas. Tuan Pengerusi. Tuan Pengerusi [Datuk Haji Johar bin Haji Tuan Pengerusi [Datuk Haji Johar bin Haji Mahiruddin]: Yang Berhormat, dia ban gun lagi Mahiruddin]: Yang Berhormat. ... ya. Tuan Lim Guan Eng: Ya, kerana Yang Dr. Goh Cheng Teik: Saya berharap, jika Ahli Berhormat tidak jawab perkara ini, Yang Yang Berhormat mempunyai maklumat mengenai Berhormat ..... rasuah di mana-mana Pejabat Tanah, beliau akan melaporkan dengan segera kepada Badan Pencegah Tuan Pengerusi [Datuk Haji Johar bin Haji Rasuah dengan butir-butir yang lengkap untuk Mahiruddin]: Kata Melaka. tindakan sewajarnya. Tuan Lim Guan Eng: ..... memberikanjawapan Tuan Lim Guan Eng: Tentangpermintaan Yang yang sangat menyeluruh tetapi untuk perkara ini Berhormat, saya telah berbuat demikian. Malah, saya harap secara spesifik boleh jawab..... Badan Pencegah Rasuah merupakan salah satu Tuan Pengerusi [Datuk Haji Juhar bin Haji jabatan kerajaan yang saya kerap melawati dan ini Mahiruddin]: Yang Berhormat.... boleh disahkan dengan Jabatan BPR di Melaka. Bukan sahaja Pejabat Tanah, tetapi Jabatan Tuan Lim Guan Eng: Bolehkah arah kerajaan Imigresen di mana ada kes rasuah seks yang negeri memulangkan tanah yang mereka ambil pertama didedahkan di Malaysia pun berlaku di secara paksa, yang tidak mengikut kabinet? Harap Melaka pun atas usaha saya. So, saya rasa itu beri jawapan ...... [Pembesar suara dimatikan] bukan satu perkara yang jarang berlaku. Tuan Pengerusi [Datuk Haji Juhar bin Haji Tetapi yang penting ialah tentang arahan Kabinet Mahiruddin]: Yang Berhormat, cukuplah. Dia yang tidak dipatuhi. Kalau kita hendak menegakkan tidak beri jalan. arahan Kabinet, kalau sekadar memberikan Dr. Goh Cheng Teik: Tuan Pengerusi, bolehkah peringatan, saya rasa tidak cukup. Kalau memang saya teruskan? jelas dan memang benar bahawa kerajaan negeri Tuan Pengerusi [Datuk Haji Johar bin Haji telah melanggar arahan Kabinet, adakah pihak Mahiruddin]: Ya. kerajaan akan mengarahkan kerajaan negeri memulangkan tanah yang diambil secara paksa Dr. Goh Cheng Teik: Ahli Yang Berhormat daripada tuan punya tanah kerana Rang Undang dari Yan ...... undang Pengambilan Tanah (Pindaan) masih belum Tuan Lim Guan Eng: Jawablah, jangan lari. diluluskan. Tuan Pengerusi [Datuk Haji Juhar bin Haji Kalau tidak ada sebarang tindakan diambil, Mahiruddin]: Yang Berhormat Kota Melaka.... sekadarmemberikan peringatan berulang-ulang, ini Tuan Lim Guan Eng: ltu perkara penting, Tuan tidak lain sekadar melepaskan batuk di tangga dan Pengerusi. Saya harap ini secara ikhlas. Saya harap tidak bererti langsung. Oleh sebab itu, saya harap boleh jawab. Ini bukan perkara politik, ini perkara bahawa pihak kerajaan boleh mengarahkan sama asas, perkara dasar, kewibawaan Barisan Nasional, ada kerajaan negeri memulangkan tanah tersebut Tuan Pengerusi. kepada tuan punya tanah yang mereka sudah ambil dengan kadar pampasan yang amat rendah sekali, Tuan Pengerusi [Datuk Haji Juhar bin Haji ataupun benar-benar membekukan semua proses Mahiruddin]: Yang Berhormat, Kota Mel aka. 20 4 DISEMBER 1996
Dr. Goh Cheng Teik: Tuan Pengerusi, Ahli dibenarkan oleh enakmen-enakmen rizab Melayu. Yang Berhormat dari Yan .... Mana-mana tanah rizab Melayu yang telah Tuan Lim Guan Eng: [Menyampuk][Pembesar dipajakkan kepada orang bukan Melayu adalah tidak sah. suara dimatikan} Tuan Pengerusi [Datuk Haji Johar bin Haji Tuan Lim Guan Eng: Apakah tindakan yang Mahiruddin]: Yang Berhormat, dia tidak mal1U akan diambil oleh pihak kementerian kalau tanah jawab, Yang Berhormat. Minta duduklah. rizab termasuk tanah rizab Melayu yang telah diambil alih oleh pihak kerajaan, sungguhpun seperti Yang Tuan Lim Guan Eng: [Menyampuk][Pembesar Berhormat katakan tadi dibekukan, termasuk tanah suara dimatikan} rizab Melayu pun diambil oleh pihak kerajaan negeri. Dr. Gob Cheng Teik: ... mencadangkan supaya Adakah ini sah atau tidak? Adakah pihak tanah rizab Melayu dimajukan oleh golongan kementerian akan mengarahkan supaya ia dibekukan korporat dan bukan oleh orang bukan Melayu. atau kadar bayaran pampasan yang lebih adil dan Kerajaan sedang mengkaji strategi-strategi lebih tinggi dibayar. Saya harap Yang Berhormat pembangunan tanah rizab Melayu dan cadangan Ahli boleh menjawab soalan ini. Tidak guna kita berikan Yang Berhormat itu akan diambil kira. peringatan kepada kerajaan negeri yang ingkar, yang melanggari arahan oleh kabinet. Kalau ini berlaku, Tuan Lim Guan Eng: [Bangun] ini bermakna bahawa tidak ada sistem kerajaan Dr. Goh Cheng Teik: Beliaujuga mengatakan dalam Malaysia, kucar kacirlah! Di mana arahan bahawa tanah rizab Melayu yang dibatalkan patut yang dikeluarkan oleh Kerajaan Pusat tidak bererti, digantikan. Di bawah perkara 89(3) Perl em bagaan tidak berguna langsung. Persekutuan, kerajaan-kerajaan negeri adalah Seorang Ahli: Tak berwibawa! dikehendaki menggantikan tanah rizab Melayu yang tel ah dibatalkan ...... Dr. Goh Cheng Teik: Tuan Pengerusi, sekiranya tanah rizab Melayu diambil oleh kerajaan Tuan Pengerusi [Datuk Haji Johar bin Haji untuk kegunaan orang Melayu, ini memang sahlah. Mahiruddin]: Yang Berhormat, Kata Melaka Tetapi.... hendak mintajalan, hendak beri atau tidak? Tuan Lim Guan Eng: Tentang bayaran Dr. Goh Cheng Teik: ... dengan tanah yang pampasan? mempunyai ciri-ciri yang sama dan keluasan yang Dr. Goh Cheng Teik: Tentang bayaran tidak melebihi kawasan tanah yang telah dibatalkan itu. pampasan, ini mengikut undang-undang ditetapkan oleh pihak pentadbir tanah dan sekiranya pihak Tuan Pengerusi [Datuk Haji Johar bin Haji pemilik tanah tidak berpuas hati, boleh bawa ke Mahiruddin]: Dia tidak beri, Yang Berhormat. mahkamah untuk keputusan mahkamah.
Dr. Goh Cheng Teik: Beliau juga Tuan Lim Guan Eng: Isu ini bukan tentang membangkitkan ...... undang-undang. Kita faham tentang undang Tuan Lim Guan Eng: Mintajalan. undang. Peruntukan undang-undang atau proses rayuan oleh pihak tuan punya tanah. Dia mesti buat Dr. Goh Cheng Teik: .... soal pajakan tanah borang N, lepas ini buat rayuan kepada Mahkamah rizab Melayu ...... Tinggi tetapi soal pokoknya, apabila arahan Tuan Pengerusi [Datuk Haji Johar bin Haji dikeluarkan oleh Kabinet, bekukan semua Mahiruddin]: Dia tidak beri, Yang Berhormat. pengambilan tanah kerana di bawah seksyen 3B ini Dr. Goh Cheng Teik: .... kepada orang bukan adalah tidak adil kepada tuan punya tanah sehingga Melayu. rang undang-undang ini dipinda, baru dijalankan. Tuan Lim Guan Eng: Mintajalan. Kalau ini tetap berlaku, sungguhpun melanggari arahan kabinet, adakah Yang Berhormat bersetuju Dr. Goh Cheng Teik: Nanti dulu, nanti dulu. bahawa arahan mesti dikeluarkan kepada kerajaan Tuan Lim Guan Eng: Okay, nanti akan beri negeri, pulangkah tanah yang diambil secara tidak ya. [Ketawa] mengikut peraturan atau 'irregularly acquired', Dr. Goh Cheng Teik: Pajakan tanah rizab dengan izin, saya tidak mahu cakap haram, but ir Melayu kepada orang bukan Melayu tidak regularly acquired atau kalau tidak sehingga pindaan 4 DI SEMBER 1996 21 ini diluluskan oleh Parlimen. Kalau tidak, tidak guna Dr. Goh Cheng Teik: ... kerana ..... pergi mahkamah kerana mahkamah pun tertakluk Tuan Lim Guan Eng: Mereka tidak berdosa, kepada undang-undang yang sedia ada. Kita hendak mereka tidak bersalah. [Pembesar suara dimatikan} tunggu rang undang-undang baru di mana bayaran wang pampasan yang lebih adil dan lebih tinggi Tuan Pengerusi [Datuk Haji Juhar bin Haji diberikan kepada tuan punya tanah. Mahiruddin]: Yang Berhormat. Dia tidak beri Saya harap Yang Berhonnat jangan lari daripada jalan, Kota Melaka. soal pokok, sangat mudah! Jawab, apakah tindakan Tuan Lim Guan Eng: Mereka tidak bersalah, yang diambil ke atas kerajaan negeri yang .engkar mengapa mereka mesti dikorbankan? arahan Kabinet. Ini bukan sahaja di negeri Melaka,di seluruh Malaysia berlaku, inilah penyalahgunaan Tuan Pengerusi [Datuk Haji Juhar bin Haji kuasa, penyelewengan penswastaan tanah yang Mahiruddin]: Yang Berhormat...... berlaku dalam negara kita. Sekian. Tuan Lim Guan Eng: Ini tidak adil. Dr. Goh Cheng Teik: Tuan Pengerusi, Dr. Goh Cheng Teik: Tuan Pengerusi, Ahli kementerian saya akan memberi perhatian kepada Yang Berhormat pun ada peluang dalam sesi yang pandangan Ahli Yang Berhonnat. [Ketawa] lain untuk terus membahas perkara ini. Tuan Pengerusi, seperti Ahli Yang Berhonnat Tuan Lim Guan Eng: Tanah sudah diambil, sedia maklum, sekiranya ada orang di peringkat mana ada peluang lagi? [Ketawa] Tuan Pengerusi, kerajaan negeri tidak mengikuti arahan Kerajaan itu penting. Tanah mereka sekarang sudah diam bi I. Persekutuan, beliau memang menghadapi risiko politik kalau tidak ada risiko undang-undang. Dr. Goh Cheng Teik: Tuan Pengerusi, Ahli [Tepuk] Jadi, nasib baik Barisan Nasional Yang Berhonnat dari ...... mempunyai disiplin dan ...... Tuan Lim Guan Eng: You ada banyak tanah, Tuan Lim Guan Eng: [Bangun] tidak ada masalah. [Ketawa] Tetapi untuk mereka yang tidak ada tanah, susah, Tuan Pengerusi. Tuan Pengerusi [Datuk Haji Juhar bin Haji Mahiruddin]: Yang Berhonnat, hendak berijalan Tuan Pengerusi [Datuk Haji Juhar bin Haji lain atau tidak? Mahiruddin]: Yang Berhormat, biar dia teruskan jawapannya. Tuan Lim Guan Eng: Kalau begitu tuan punya tanah jadi korban. Tuan Lim Guan Eng: Itu perkara penting, Tuan Pengerusi. Tuan Pengerusi [Datuk Haji Juhar bin Haji Dr. Goh Cheng Teik: Ahli Yang Berhonnat Mahiruddin]: Yang Berhormat.. .. dari Yan ...... Tuan Lim Guan Eng: Gajah berlawan kancil Tuan Pengerusi [Datuk Haji Juhar bin Haji mati ditengah-tengah. Itulah yang Mahiruddin]: Yang Berhonnat..... berlaku .... .[Pembesar suara dimatikan] Tuan Lim Guan Eng: Minta jalan. Tuan Pengerusi [Datuk Haji Juhar bin Haji Mahiruddin]: Yang Berhonnat, dia tidak beri jalan, Tuan Pengerusi [Datuk Haji Juhar bin Haji Yang Berhonnat. Mahiruddin]: Dia tidak mahu beri, dia tidak mahu beri. Dr. Goh Cheng Teik: Tuan Pengerusi.... Tuan Ruhanie bin Haji Ahmad: [Bangun] Tuan Lim Guan Eng: Mintajalan, mintajalan. Dr. Goh Cheng Teik: ..... telah membangkitkan Dr. Goh Cheng Teik: Saya rasa saya sudah tentang .... beri cukup peluang kepada Ahli Yang Berhormat Tuan Pengerusi [Datuk Haji Juhar bin Haji Mahiruddin]: Cukuplah Kota Melaka. Tuan Lim Guan Eng: Saya tahu, Yang Berhonnat ingat saya tahu tetapi mintajalan. Dr. Goh Cheng Teik: Ahli Yang Berhonnat telah membangkitkan menyekat perolehan tanah oleh Dr. Goh Cheng Teik: Jadi, say a haraplah Ahli orang asing. Kanun Tanah Negara Yang Berhormat...... Tuan Pengerusi [Datuk Haji Juhar bin Haji Tuan Lim Guan Eng: Jangan mengorbankan Mahiruddin]: Parit Sulong bangun, Yang tuan punya tanah. Berhormat. 22 4 DISEMBER 1996
Dr. Goh Cheng Teik: ..... telah di ..... pandangan mereka supaya masalah ini boleh Tuan Pengcrusi [Datuk Haji Johar bin Haji diselesaikan dan kepentingan orang Melayu Mahiruddin]: Parit Sulong bangun, mintajalan. dipertahankan dengan sebaik-baiknya. Berkaitan dengan ..... Dr. Goh Cheng Teik: Okay. Tuan Ruhanie bin Haji Ahmad: [Bangun] Tuan Ruhanie bin Haji Ahmad: Tuan Pengerusi, saya ingin minta penjelasan daripada Tuan Pengerusi [Datuk Haji Juhar bin Haji Yang Berhormat Timbalan Menteri. Semalam saya Mahiruddin]: Yang Berhormat, Parit Su long membangkitkan ataupun tiga perkara pokok ban gun. mengenai tanah rizab Melayu. · Pertama adalah Tuan Ruhanie bin Haji Ahmad: Tuan kenyataan Yang Amat Berhormat Perdana Menteri Pengerusi, sedikit sahaja lagi. Adakah ini bermakna yang mencerminkan satu pandangan dan sikap baru bahawa Kementerian Tanah dan Pembangunan terhadap nilai komersial tanah rizab Melayu. Koperasi sedang dalam proses untuk menjalankan Yang keduanya, kenyataan Menteri Tanah dan kajian yang terperinci terhadap nilai ekonomi Tanah Pembangunan Koperasi sendiri lebih kurang dua, Rizab Melayu dan pendekatan-pendekatan tiga minggu yang lalu, yang juga mencerminkan bagaimanakah Tanah Rizab Melayu ini boleh diberi satu sikap baru pihak pemerintah terhadap nilai perlindungan perundangan, dan pada waktu yang komersial tanah rizab Melayu. sama memberi nilai komersial kepada tanah Yang ketiganya adalah tanggapan konvensional berkenaan? Terima kasih. seluruh masyarakat Melayu terhadap tanah rizab Dr. Goh Cheng Teik: Memang begitu, Tuan Melayu di mana tanah rizab Melayu tidak Pengerusi. Tentang tanah yang diperolehi oleh or mempunyai nilai komersial dan tanah rizab Melayu ang asing, Kanun Tanah Negara telah dipinda pada harus diberi perlindungan yang seketat-ketatnya, tahun ini melalui Akta A/1941 untuk mengawal dengan izin, with full jealousy. pemilikan tanah oleh orang asing atau syarikat asing. Jadi, saya minta Kementerian Tanah dan Mereka mestilah mendapat kebenaran terlebih Pembangunan Koperasi memberi satu garis panduan dahulu daripada pihak berkuasa negeri sebelum yangjelas, apakah masa hadapan tanah rizab Melayu memperolehi tanah, dan juga dikehendaki membayar dan apakah nilai komersial tanah rizab Melayu levi sejumlah RM I 00,000. menerusi perundangan dan lain-lainnya? Jadi, saya Ahli Yang Berhormat dari Kuala Pilah harap Dato' Timbalan Menteri memberi penjelasan mengatakan bahawa harga tanah Rizab Melayu mengenai ha! ini sebelum berpindah kepada Yan. hendaklah sama dengan harga tanah bukan Rizab Dr. Goh Cheng Teik: Tuan Pengerusi, seperti Melayu. Harga pasaran tanah Rizab Melayu adalah Ahli Yang Berhormat sebagai seorang tokoh politik ditentukan oleh kuasa-kuasa pasaran atau dalam yang berpengalaman sedia maklum, perkara tanah bahasa lnggeris 'market forces'. Adalah tidak benar rizab Melayu ini adalah satu perkara besar, satu tanah Rizab Melayu perlu dinilai dengan harga yang perkara penting yang dijamin dalam Perlembagaan lebih rendah. Tinggi-rendahnya, harga akan kita. ditentukan oleh sama ada tanah Rizab Melayu itu Oleh yang demikian, kita haruslah teliti perkara merupakan penghalang atau sekatan dalam hak milik ini dengan baik dan tidak mengambil apa-apa berkenaan. keputusan secara tergesa-gesa. Yang Amat Ahli Yang Berhormat dari Parit Sulong Berhormat Perdana Menteri dalam Perhimpunan mencadangkan supaya sistem pentadbiran tanah Agung UMNOtelah menyuarakan pandangan beliau yang lebih cekap diwujudkan. Usaha-usaha yang dan telah memulakan proses fikiran secara baru berterusan sedang diambil oleh kementerian saya tentang isu ini. untuk meningkatkan sistem pentadbiran tanah. Kementerian lebih suka pada waktu ini Jabatan Ketua Pengarah Tanah dan Galian telah mendengar pandangan-pandangan daripada Ahli mengadakan sejumlah 43 kursus ...... Yang Berhormat dan juga golongan masyarakat yang Iain sebelum membuat apa-apa kesimpulan, masa Tuan Ruhanie bin Haji Ahmad: [Bangun} untuk kesimpulan belum sampai. Perkara ini Tuan Pengerusi [Datuk Haji Johar bin Haji dibincangkan dalam Majlis Tanah Negara baru-baru Mahiruddin]: Yang Berhormat, Parit Sulong ini, dan kerajaan negeri juga diminta memberi bangun. 4 DI SEMBER 1996 23
Dr. Goh Cheng Teik: ...... dalam pelbagai aspek Negeri Sembilan, setakat ini hanya Felda LBJ dan - nanti Yang Berhormat ya - pentadbiran dan Sendayan yang telah menerima I 0% dari pada harga perundangan tanah bagi sejumlah 1,749 pegawai pembelian tanah di Negeri Sembilan. Berkenaan dan kakitangan Pejabat Tanah dan agensi kerajaan dengan satu koperasi yang telah ditandatangani satu pada tahun 1995. Di samping itu, Mesyuarat perjanjian dengan Tan & Tan, saya dimaklumkan Pengarah-pengarah Tanah dan Galian Malaysia dan bahawa koperasi ini ialah koperasi Felcra, bukan Persidangan Pentadbir Tanah Malaysia diadakan dari koperasi Felda. Kementerian saya akan rujuk kepada masa ke semasa untuk membincangkan masalah kementerian yang bertanggungjawab bagi Felcra masalah yang dihadapi dalam pentadbiran tci:nah dan untuk tindakan selanjutnya. mencari penyelesaian ke atasnya. Tuan Pengerusi, ..... Tuan Ruhanie bin Haji Ahmad: Tuan Pengerusi, untuk pembetulan rekod. Saya tidak Dato' Haji Badruddin bin Amiruldin: pernah membahaskan masalah kecekapan [Bangun] pentadbiran tanah. Apa yang saya cakapkan saya Tuan Pengerusi [Datuk Haji Johar bin Haji telah pun nyatakan in a nut shell tadi, tiga perkara Mahiruddin]: Yang Berhormat, Yan bangun. mengenai tanah Rizab Melayu. Jadi, saya harap ada satu kecekapan di dalam reporting di kalangan Dato' Haji Badruddin bin Amiruldin: Terima kakitangan kerajaan supaya saya tidak bercakap kasih, Tuan Pengerusi. Kita dapati bahawa benda ini dikatakan saya bercakap. Ini semata-mata peneroka-peneroka yang bernasib baik ini akan untuk kebaikan kita bersama. Jangan nanti saya mendapat begitu ban yak habuan daripada tanah yang tak bercakap, dikatakan saya bercakap, sedangkan telah mereka terokai, boleh dikatakan hampir 20 apa yang saya katakan tidak mendapat perhatian. tahun. Adakah kementerian mempunyai satu Terima kasih. perancangan yang terbaru sama ada menjual tanah Dr. Goh Cheng Teik: Terima kasih Tuan tanah kawasan baru kepada mereka supaya wang Pengerusi. Ahli Yang Berhormat dari Jelebu telah yang diperolehi itu tidak akan habis begitu sahaja. membangkitkan kuasa Kementerian Tanah dan Kerana saya difahamkan jurujual-jurujual telah Pembangunan Koperasi berhubung dengan Pejabat menyerang kawasan-kawasan ini dan telah menjual pejabat Tanah. Tanah adalah di bawah kuasa berbagai-bagai jenis barangan. Saya percaya penuh kerajaan negeri dan kementerian saya tidak bahawa apabila mereka mendapat ganjaran mempunyai hubungan yang terus dengan Pejabat sepenuhnya, saya kira duit itu telah habis untuk dibeli Tanah. Waiau bagaimanapun, kementerian saya barang-barang. Jadi, adakah pihak kementerian melalui Majlis Tanah Negara sentiasa menggubal akan merancang untuk memastikan mereka ini diberi dasar dan perundangan untuk pemakaian pelaburan yang baik ataupun mereka ini dibayar pentadbiran tanah negeri. secara bon dan sebagainya demi untuk menjaga kepentingan mereka sendiri? Terima kasih. Tentang soal penguatkuasaan ke atas pencerobohan tanah kerajaan, pentadbir-pentadbir Dr. Goh Cheng Teik: Tuan Pengerusi, tanah mempunyai kuasa di bawah seksyen 425 cadangan ini _adalah satu cadangan yang baik dan Kanun Tanah Negara untuk mengusir keluar orang Felda boleh timbangkan cadangan itu. Sekiranya yang menduduki tanah kerajaan secara haram dan ada perkara yang saya tidak jawab ..... mengambil tindakan mahkamah ke atas mereka. Jabatan Ketua Pengarah Tanah dan Galian telah Tuan Yunus bin Rahmat: [Bangun] mengadakan kursus-kursus penguatkuasaan dan Tuan Pengerusi [Datuk Haji Johar bin Haji pendakwaan untuk melatih pegawai dan kakitangan Mahiruddin]: Jelebu bangun. Pejabat Tanah untuk mengambil tindakan yang lebih berkesan. Perkara ini terpulang kepada pihak negeri Dr. Goh Cheng Teik: ..... pegawai saya pun untuk menjalankan tindakan tegas dan berkesan. telah mengambil perhatian dan ... . Tentang permohonan tanah kerajaan oleh Tuan Pengerusi [Datuk Haji Johar bin Haji kakitangan kerajaan, sebagai warganegara semua Mahiruddin]: Yang Berhormat, hendak beri pegawai dan kakitangan kerajaan berhak memohon jalankah kepada Jelebu? tanah kerajaan. Tetapi kelulusan ke atas permohonan Tuan Yunus bin Rahmat: Terima kasih, Tuan tanah adalah terletak kepada pihak berkuasa negeri. Pengerusi. Saya hendak minta penjelasan sedikit Berkenaan dengan peneroka-peneroka yang telah daripada Yang Berhormat Timbalan Menteri terima 10% daripada harga pembelian tanah di mengenai dengan peneroka Felda. Saya difahamkan 24 4 DISEMBER 1996 setakat ini ramai peneroka yang telah diambil Wang sebanyak RM283,386,700 untuk Maksud tindakan kerana melakukan kesalahan-kesalahan P.43 diluluskanjadi sebahagian daripada Anggaran samaada menjual buah tuaian keluardaripada kilang Pembangunan, 1997. sawit ataupun melakukan jenayah-jenayah yang Maksud B.44 (Jadual] - berkaitan dengan dadah, mencuri, pecah rumah dan sebagainya. Tetapi di kalangan peneroka-peneroka Maksud P.44 [Anggaran Pembangunan, 1997) yang telah diambil tindakan, yang diarahkan untuk meninggalkan rumah masih lagi terdapat di dalam Tuan Pengerusi [Datuk Haji Johar bin Haji kawasan-kawasan rancangan. Mahiruddin]: Kepala Bekalan B.44 dan Kepala Soalnya, bagaimanakah agaknya Felda hendak Pembangunan P.44 di bawah Kementerian menyelesaikan masalah itu untuk menjaga keadaan Penerangan terbuka untuk di bahas sekarang. ketenteraman di dalam Felda di kalangan peneroka Tanjong. peneroka yang lain yang mana pesalah-pesalah sudah 4.33 ptg. pun dikenal pasti, tetapi setakat hari ini Felda tidak berdaya untuk menyingkirkan mereka keluar Tuan Lim Kit Siang [Tanjong]: Saya ingin daripada rumah berkenaan. Jadi, saya ingin menyebut Butiran 010000, 020000 dan 030000. bertanya apakah tindakan dan langkah kementerian Tuan Pengerusi, semasa perbahasan Rang ke arah ini? Terima kasih. Undang-undang (Pindaan) Penyiaran, apabila Yang Dr. Goh Cheng Teik: Tuan Pengerusi, saya Berhormat Tim balan Menteri Penerangan masa berharap Ahli Yang Berhormat dapat memberi butir menggulung, beliau ada kata, beliau ada satu surat butir yang tepat supaya pihak F elda dan kementerian yang menunjukkan bahawa pendirian saya salah. saya boleh mengambil tindakan yang sewajarnya. Pendirian say a, apabi la saya kata bahawa "sehingga Rang Undang-undang (Pindaan) Penyiaran Tuan Yunus bin Rahmat: Tuan Pengerusi, menjadi undang-undang bahawa Perkhidmatan saya ingat perkara ini tidak payah saya memberitahu Sate/it Broadcasting (Astro) tidak sah, dan apa maklumatnya. Bila wakil rakyat memberitahu apa lesen yang ada dikeluarkan oleh Menteri maklumat, nanti lain ceritanya. Pengurus Felda di Penerangan pun tidak sah ". lnilah apa Yang mana skim-skim Felda itu ada, sudah tahu, sudah Berhormat Timbalan Menteri kata dalam Hansard- ada rekod. Jadi, saya ingat perkara ini harus 17hb. Oktober, muka surat 51. "Yang Berhormat diselesaikan untuk menjaga keadaan yang ada sebenarnya memang ada kuasa untuk memberikan terutama bagi peneroka yang masih tinggal. Itu lesen. Berkaitan dengan lesen, kalau boleh, saya penjelasan yang saya pohon. ingin meyakinkan Yang Berhormat bahawa saya Dr. Goh Cheng Teik: Tuan Pengerusi, saya ada surat di sini untuk menyatakan bahawa akan menyiasat aduan Ahli Yang Berhormat itu. peraturan sekarang adalah meliputi lesen sate lit". Tuan Pengerusi [Datuk Haji Johar bin Haji Apabila saya menanya mengenai kandungan dan Mahiruddin]: : Ahli-ahli Yang Berhormat, penulis surat yang begitu misterius ini, Yang masalahnya ialah bahawa wang sejumlah Berhormat Timbalan Menteri, pada mulanya RM233,972,900 untuk Maksud B.43 di bawah mengelak dengan mengatakan "apakah saya perlu Kementerian Tanah dan Pembangunan Koperasijadi membaca sekeping surat"? Selepas itu dia berjanji, sebahagian daripada Jadual hendaklah disetujukan. saya beri dia selepas ucapan dan saya tunggu beliau Masalah dikemuka bagi diputuskan, dan di luar Dewan, bi la dia muncul dia kata dia tertinggal disetujukan. dalam Dewan dan akan beri kepada saya, tetapi sampai sekarang - tujuh minggu, surat belum Wang: sebanyak RM233,972,900 untuk Maksud datang. lni sangat mengecewakan, oleh kerana kita B.43 dipcrintahkanjadi sebahagian daripada Jadual. tidak mahu Menteri atau Timbalan Menteri yang Tuan Pengerusi: Masalahnya ialah bahawa main-main dalam Dewan ini dan kita mahu mereka perbelanjaan sebanyak RM283,386,700 untuk mempunyai sikap yang serius. Apa-apajanji yang Maksud P.43 yang disebutkan dalam Anggaran dibuat dalam Parlimen ini perlu dikotakan. Pembangunan bagi tahun 1997 hendaklah Di sini saya mahu bertanya kepada Yang diluluskan. Berhormat Timbalan kenapa sampai sekarang beliau Masalah dikemuka bagi diputuskan, dan tidak boleh tunjuk surat itu, yang menunjukkan disetujukan. bahawa perkhidmatan Astro adalah sah dan Menteri 4 DI SEMBER 1996 25
Penerangan ada kuasa untuk memberi lesen, oleh Di sini saya mahu sebut mengenai perkhidmatan kerana beliau tidak mampu untuk menunjukkan surat penyiaran, khasnya mengenai kes 3P (Persidangan itu, adakah Yang Berhormat Menteri Penerangan Kumpulan Penqengar, Penonton dan Pembaca) di akan mengakui secara terbuka bahawa beliau sudah peringkat kebangsaan dan juga mengenai program melampaui kuasanya, bahawa dia ada bertindak di perkhidmatan penerangan untuk menerangkan luar kuasanya apabila beliau mengeluarkan lesen secara mendalam mengenai dasar-dasar kerajaan broadcasting satellite kepada Astro. bagi mewujudkan masyarakat maklumat sejajar Saya harap bahawa ini boleh dibuat denganjelas. dengan pembangunan semasa. Semalam ada laporan bahawa Astro ada Tuan Pengerusi, di sini sangat mustahak bahawa mengumumkan tidak akan mengutip yuran bulanan di dalam melaksanakan program penerangan untuk bulan November dan Disember, dan ini saya kementerian ini, di antara objektif lain untuk alu-alukan, oleh kerana sangat jelas bahawa Astra menyebarkan maklumat mengenai aktiviti-aktiviti tidak ada kuasa dan undang-undang untuk mengutip kerajaan melalui media massa serta mengadakan bayaran itu sehingga Rang Undang-undang perhubungan yang rapat antara agensi-agensi (Pindaan) Penyiaran menjadi undang-undang, kerajaan dengan pihak media massa di dalam dan diluluskan oleh Dewan Negara, diberi Royal As di luar negara bahawa pihak kementerian tidak sent dan digazetkan. Ia boleh dibuat sehingga awal tahun depan dan saya harap kita boleh dapat satu memutar belitkan apa yang berlaku di dalam tanah penerangan yang jelas bahawa Kementerian air kita. Satu contoh yang baik ialah apa yang Penerangan tidak ada kuasa untuk memberi lesen berlaku dalam satu 3P iaitu satu mesyuarat sate lit sungguhpun Yang Berhormat Menteri Tenaga, Kumpulan Pendengar, Penonton dan Pembaca di Telekom dan Pas ada kuasa untuk mengeluarkan mana satu Memorandum of understanding ada lesen kepada Astra tetapi di bawah Akta ditandatangani oleh Yang Berhormat Menteri Telekomunikasi. Penerangan dan counterpartnya di Indonesia yang diadakan di Palembang iaitu Memorandum of Un Di sini saya rasa sangat prihatin oleh kerana derstanding between Listeners, Viewers and Read Kementerian Penerangan baru-baru ini ada ers Group of Kampung Belimbing Dal am, Melaka mengeluarkan amaran kepada tuan punya parabolic dan Viewers, Readers dan Listeners Group Melati antenna di Sarawak dan Sabah bahawa tindakan Putih, South Sumatera di Palembang, minggu lalu akan diambil terhadap mereka kalau mereka tidak dan dalam upacara ini, Yang Berhormat Menteri dismantle antenna mereka. Adalah dijangka bahawa Penerangan dalam ucapannya adalah, dengan izin, lebih kurang 40,000 parabolic antenna di Sabah dan clarify apa yang berlaku apabila ada satu pasukan Sarawak dan semua ini di pasang sebelum satellite pemuda dalam Barisan Nasional, dengan izin, law broadcasting ada diperkenalkan di Malaysia less and gangsterish break-up at APCET Meeting semacam perkhidmatan Astra dan sebenarnya tuan di Kuala pada 9hb November. punya parabolic antenna patut dipuji oleh kerana Dan ini dalam The New Straits Times, dengan mereka di depan kerajaan dalam zaman informa izin, saya petik: tion technolgy dan sangat short-sighted dan waste ful, kalau kerajaan mahu mereka semua 'dismantle "In his speech, Mohamed Rahmat said the suc antenna' ini. cess and rapid development of both nations had made several groups very unhappy, especially the Saya cadangkan bahawa apa yang kerajaan patut foreign media and non-governmental organisations. buat ialah membenarkan kesemua 40,000 tuan punya parabolic antenna terus menggunakan an As an example, he said, several NGOs had made tenna mereka sehingga antenna ini menjadi obso an attempt to hold the Second Asia Pacific Confer lete kerana kemajuan satellite broadcasting dan ence on East Timar in Kuala Lumpur recently, de bukan oleh kerana arahan daripada Kementerian spite the Malaysian Government imposing a ban Penerangan untuk 'ceased dan de.strayed". Saya on the conference. percaya bahawa semua 40,000 tuan punya para He said that Malaysia was of the opinion that bolic antenna di Sabah dan Sarawak tidak boleh the East Timar was an Indonesian internal affair. bersetuju kalau ada satu token bayaran dikenakan. Saya harap ini adalah satu sikap yang lebih enlight Malaysia believes in the wisdom of Indonesia, ened yang akan digunakan oleh Kementerian under the Golkar administration, led by President Penerangan. Suharto, to resolve the problem in their own way. 26 4 DISEMBER 1996
If the Indonesian people had no confidence in Kementerian Penerangan dalam menjalankan the present administration, surely Golkar would not tugasnya untuk program Perkhidmatan Penerangan. have been given a further mandate to rule the coun Sekian, terima kasih. try". Tuan Pengerusi [Datuk Haji Juhar bin Haji Dan beliau dilaporkan diberi 'thunderous ap Mahiruddin]: Parit Sulong. plause' oleh lebih daripada 300 tetamu yang ada 4.44 ptg. menjadi saksi dalam upacara itu. Tuan Ruhanie bin Haji Ahmad [Parit Tuan Pengerusi, inilah ucapan Yang Berhormat Su long]: Tuan Pengerusi, saya ingin merujuk Menteri Penerangan 'most unfortunate', oleh kerana kepada Butiran 020000 dengan pecahan Program memberi dua impression yang tidak baik. 020 I 00 - Rancangan dan 020400 - Pengesanan Yang pertama, bahawa menteri-menteri Malay Siaran, sekaligus. sia tidak ada perasaan malu, tidak ada perasaan kesal Tuan Pengerusi, sebelum itu saya minta izin dengan apa yang berlaku dalam APCET meeting, setengah minit bagi pihak seluruh Ahli-ahli BBC, apabila mesyuarat itu dicerobohi oleh sepasukan saya merakamkan ribuan terima kasih dan Selamat Pemuda-pemuda daripada Barisan Nasional dengan Bersara kepada Saudara Abdul Razak bin Othman tindakan yang lawless dan gangsterish itu dan yang ada di hujung sana. [Encik Abdul Razak bin memberi nama buruk kepada negara. Othman memberi hormat kepada Dewan] Yang kedua, apa yang lebih dahsyat ialah Dia telah 30 tahun bertugas iaitu dari tahun 1966 memberi satu gambaran bahawa seorang Menteri hingga I 996 dan telah pun berkhidmat di bawah Kabinet dalam perhubungan dengan negara yang empat orang Perdana Menteri dan saya rasa lain, ada sikap tidak ada dignity tetapi dengan izin, kehilangan beliau amat dirasai oleh kami semua. grovelling to another country. Dan sepatutnya [Tepuk] memberi penjelasan dengan hormat, dignity sebab sebab kenapa kerajaan tidak bersetuju dengan Tuan Pengerusi, seterusnya, say a ingin mengadakan Mesyuarat APCET II dan bukan grov menumpukan persoalan saya hari ini kepada elling attitude dan adalah bahagian yang tidak benar masalah iklan yang diselang-selikan di dalam, bahawa kerajaan sudah 'ban', mengharamkan rancangan-rancangan televisyen khususnya. APCET II Meeting, oleh kerana tidak ada 'ban'. Tuan Pengerusi, kami mengetahui dan amat Kenapa Menteri Penerangan boleh kata, ini insaf bahawa hasil kutipan iklan adalah salah satu sudah di'ban'kan, diharamkan dan inilah sangat daripada wang yang menjanakan aktiviti penyiaran musatahak dan saya harap dan sebenarnya, saya kerajaan di negara ini. Jadi, saya ingin bertanya ingat bulan Oktober, Ahli Yang Berhormat dari Parit berapa banyakkah kutipan hasil dari iklan radio dan TV Malaysia yang dapat dikutip setiap tahun. Iklan Sulong, Pengerusi Backbenchers Club dalam manakah yang paling banyak menyumbang kepada ucapannya mengenai pekerja asing, pekerja haram, dana yang dikutip daripada hasil iklan tersebut, ada kata, jangan kita adakan satu 'big brother atti adakah iklan rokok mendahului segala-galanya, tude' di antara perhubungan Malaysia dan Indone ataupun iklan komoditi serta produk lain yang sia. mendahului segala-galanya. Kenapa kita ada Menteri Penerangan dalam Dan pada waktu yang sama, saya ingin mendapat upacara ini menunjukkan menerima 'big brother tahu juga rancangan dalam bahasa apakah yang attitude', 'grovelling attitude'. selalunya mendapat tajaan iklan yang paling intensif, bermakna yang paling banyak? Adakah rancangan Tuan Pengerusi [Datuk Haji Juhar bin Haji dalam bahasa Malaysia, adakah rancangan dalam Mahiruddin]: Yang Berhormat, masa cukup! bahasa Inggeris ataupun adakah rancangan dalam Tuan Lim Kit Siang: Ya! Di sini saya harap, bahasa-bahasa yang Jain? Adakah rancangan oleh kerana ini bertentangan dengan objektif rancangan yang bersifat deduktif yang boleh penerangan dan patut menjadikan perhatian kita dan membimbing dan boleh menjana pengembangan akhirnya, saya harap bahawa sungguhpun kita mahu minda sering mendapat tajaan iklan secara popu memupuk perhubungan yang baik di antara Malay lar? sia dan Indonesia, bahawa kita tidak kompromi, Tuan Pengerusi, saya soalkan perkara ini kerana sovereignty dan self-respect kita dalam apa-apa salah satu matlamat penyiaran adalah untuk bidang dan ini patut menjadi satu ingatan kepada memaparkan program yang boleh menjana minda, 4 DISEMBER 1996 27 yang membolehkan rakyat negara ini menjajarkan zoom kepada 'made in USA'? lni adalah penonjolan pemikiran mereka dengan masa depan. yang boleh American dominance secara tidak Jangsung. Bukan membantu negara ke arah kecemerlangan. saya bersikap dogmatic dalam hal ini, tetapi perkara ini boleh kita elakkan, sekiranya kita mempunyai Mengapakah nampaknya program popular sahaja satu 'guideline' yang betul. yang mendapat tajaan yang hebat oleh para pengiklan? Contohnya, cerita-cerita komedi yang Satu lagi. kita dapati macam ada satu 'trade ada di dalam televisyen, saya kurang pasti dan mark advertising' yang mengatakan, XYZ Travel. kurang khusus sama ada televisyen RTM ataupun Kalau kita susur betul-betul, adakah syarikat ini pihak swasta. Kadang-kadang ada cerita yang mempunyai satu travel agency? Dia mempunyai kelucuan itu sehingga menimbulkan rasa kejijikan Syarikat XYZ, dia kata 'seafarer', pengembaraan dan ini mendapat tajaan iklan. Tetapi, kalau laut. Adakah syarikat ini benar-benar mempunyai rancangan yang boleh membina minda kurang satu syarikat pengembaraan laut. Yang ada XYZ mendapat tajaan iklan. lni saya persoalkan Travel sekali lagi dengan satu pengiklanan yang bagaimanakah pihak RTM untuk mengimbangkan boleh memesongkan. Oleh kerana advertising atau kedudukan ini ataupun keadaan yang tidak seimbang iklan ini adalah satu saluran yang boleh menangkap . '? llli. minat, yang boleh menangkap naluri dengan cepat. Tuan Pengerusi, seterusnya, apabila kita Ada satu lagi, XYZ Cool Planet. Adakah cool membicarakan masalah iklan, izinkan saya planet exists dalam dunia ini atau di ruang angkasa menyentuh soal trademark advertising ataupun yang lain? Cool planet yang membayangkan hidup pengiklanan 'cap dagang'. Trademark advertis yang bebas, hidup yang tanpa batasan, hidup yang ing yang amat menonjol terhadap produk rokok, penuh dengan santai dan berfoya-foya. Adakah ini menimbulkan satu kekeliruan. relevan dengan kita? Adakah merugikan sekiranya perkara ini tidak diadakan? Tuan Pengerusi, sekarang ini Amerika Syarikat sedang mengeksport perniagaan rokoknya ke Juar Kita cuba ambil iklan-iklan terbitan tempatan, negara menggunakan trademark advertising yang amat bermutu. Saya amat bangga dengan iklan mengelirukan, sedangkan negara berkenaan PROTON, iklan Bank Bumiputera menjelang hari mempunyai undang-undang yang amat ketat hari perayaan yang menggambarkan penggabungan terhadap rokok dan sekatan terhadap perokok. dan pengemblengan budaya di mana dikaitkan budaya kuda kepang, dengan budaya tarian singa Pada waktu yang sama, iklan-iklan ini juga dan sebagainya bertaraf dunia. Adakah kita mahu memancarkan American dominance ataupun memberitahu kepada agensi-agensi pengiklanan, kedominanan Amerika. jangan diambil secara total perkara yang diimport. Tuan Henrynus Amin: [Bangun] Perkara ini harus disesuaikan dengan environment Malaysia dengan latar belakang masyarakat kita. Tuan Pengerusi [Datuk Haji Juhar bin Haji Mahiruddin]: Ada yang bangun, Yang Berhormat. Satu perkara lagi mengenai iklan, adakah yang minum susu berkhasiat itu orang bukan Melayu? Tuan Ruhanie bin Haji Ahmad: Tidak Adakah mereka yang gunakan sabun buku itu payahlah, nanti kalau saudara hendak bercakap, sahajalah orang Melayu? Mengapa harus diberi selepas ini boleh bercakap,jangan menganggu aliran gambaran pembahagian kelas dan masyarakat pemikiran saya. kepada iklan? Mengapa ditonjolkan orang-orang Pada waktu yang sama, iklan-iklan ini diselitkan yang bermuka Eurasian? Mengapa tidak diambil anak-anak kampung dari kampung saya dengan mesej-mesej American dominance ataupun menunjukkan 'the reality of Malaysia'? dominan Amerika. Saya mengambil satu contoh iklan yang terdapat dalam bi 11 board tetapi Kalau orang daripada luar melihat channel 2 dikhususkan kepada TV dalam hal ini. Apa ataupun mungkin TV3, dia tengok, oh .. this is 'relevan 'nya seekor kuda kepada Malaysia? Malaysian. Apabila dia berjumpa kepada masyarakat Tidakkah relevan seekor lembu dan kereta lembu di luar, this is not Malaysian. kepada Malaysia? Mana lebih relevan? Seorang Tuan Pengerusi [Datuk Haji Juhar bin Haji berpakaian cowboy dan seekor kuda, turun dari Mahiruddin]: Yang Berhormat, masa cukup. keretapi yang senarionya mungkin latar belakangnya secara umum, boleh dibabitkan dengan Malaysia. Tuan Ruhanie bin Haji Ahmad: Minta izin, Mengapa ditunjukkan iklan itu dan selepas itu dia Tuan Pengerusi. Perkara ini saya ketengahkan demi 4DISEMBER 1996 27
yang membolehkan rakyat negara ini menjajarkan zoom kepada 'made in USA'? lni adalah penonjolan pemikiran mereka dengan masa depan, yang boleh American dominance secara tidak Jangsung. Bukan / membantu negara ke arah kecemerlangan. saya bersikap dogmatic dalam hal ini, tetapi perkara ini boleh kita elakkan, sekiranya kita mempunyai Mengapakah nampaknya program popular sahaja satu 'guideline' yang betul. yang mendapat tajaan yang hebat oleh para pengiklan? Contohnya, cerita-cerita komedi yang Satu lagi, kita dapati macam ada satu 'trade ada di dalam televisyen, saya kurang pasti dan mark advertising' yang mengatakan, XYZ Travel. kurang khusus sama ada televisyen RTM ataupun Kalau kita susur betul-betul, adakah syarikat ini pihak swasta. Kadang-kadang ada cerita yang mempunyai satu travel agency? Dia mempunyai kelucuan itu sehingga menimbulkan rasa kejijikan Syarikat XYZ, dia kata 'seafarer', pengembaraan dan ini mendapat tajaan iklan. Tetapi, kalau laut. Adakah syarikat ini benar-benar mempunyai rancangan yang boleh membina minda kurang satu syarikat pengembaraan laut. Yang ada XYZ mendapat tajaan iklan. lni saya persoalkan Travel sekali lagi dengan satu pengiklanan yang bagaimanakah pihak R TM untuk mengimbangkan boleh memesongkan. Oleh kerana advertising atau kedudukan ini ataupun keadaan yang tidak seimbang iklan ini adalah satu saluran yang boleh menangkap 1ru.. '? minat, yang boleh menangkap naluri dengan cepat. Tuan Pengerusi, seterusnya, apabila kita Ada satu lagi, XYZ Cool Planet. Adakah cool membicarakan masalah iklan, izinkan saya planet exists dalam dunia ini atau di ruang angkasa menyentuh soal trademark advertising ataupun yang lain? Cool planet yang membayangkan hidup pengiklanan 'cap dagang'. Trademark advertis yang bebas, hidup yang tanpa batasan, hidup yang ing yang amat menonjol terhadap produk rokok, penuh dengan santai dan berfoya-foya. Adakah ini menimbulkan satu kekeliruan. relevan dengan kita? Adakah merugikan sekiranya perkara ini tidak diadakan? Tuan Pengerusi, sekarang ini Amerika Syarikat sedang mengeksport perniagaan rokoknya ke luar Kita cuba ambil iklan-iklan terbitan tempatan, negara menggunakan trademark advertising yang amat bermutu. Saya amat bangga dengan iklan mengelirukan, sedangkan negara berkenaan PROTON, iklan Bank Bumiputera menjelang hari mempunyai undang-undang yang amat ketat hari perayaan yang menggambarkan penggabungan terhadap rokok dan sekatan terhadap perokok. dan pengemblengan budaya di mana dikaitkan budaya kuda kepang, dengan budaya tarian singa Pada waktu yang sama, iklan-iklan ini juga dan sebagainya bertaraf dunia. Adakah kita mahu memancarkan American dominance ataupun memberitahu kepada agensi-agensi pengiklanan, kedominanan Amerika. jangan diambil secara total perkara yang diimport. Tuan Henrynus Amin: [Bangun] Perkara ini harus disesuaikan dengan environment Malaysia dengan latar belakang masyarakat kita. Tuan Pengerusi [Datuk Haji Juhar bin Haji Mahiruddin]: Ada yang bangun, Yang Berhormat. Satu perkara lagi mengenai iklan, adakah yang minum susu berkhasiat itu orang bukan Melayu? Tuan Ruhanie bin Haji Ahmad: Tidak Adakah mereka yang gunakan sabun buku itu payahlah, nanti kalau saudara hendak bercakap, sahajalah orang Melayu? Mengapa harus diberi selepas ini boleh bercakap,jangan menganggu aliran gambaran pembahagian kelas dan masyarakat pemikiran saya. kepada iklan? Mengapa ditonjolkan orang-orang Pada waktu yang sama, iklan-iklan ini diselitkan yang bermuka Eurasian? Mengapa tidak diambil dengan mesej-mesej American dominance ataupun anak-anak kampung dari kampung saya dominan Amerika. Saya mengambil satu contoh menunjukkan 'the reality of Malaysia'? iklan yang terdapat dalam billboard tetapi Kalau orang daripada luar melihat channel 2 dikhususkan kepada TV dalam hal ini. Apa ataupun mungkin TV3, dia tengok, oh .. this is 'relevan'nya seekor kuda kepada Malaysia? Malaysian. Apabila dia berjumpa kepada masyarakat Tidakkah relevan seekor lembu dan kereta lembu di luar, this is not Malaysian. kepada Malaysia? Mana lebih relevan? Seorang berpakaian cowboy dan seekor kuda, turun dari Tuan Pengerusi [Datuk Haji Juhar bin Haji keretapi yang senarionya mungkin latar belakangnya Mahiruddin]: Yang Berhormat, masa cukup. secara umum, boleh dibabitkan dengan Malaysia. Tuan Ruhanie bin Haji Ahmad: Minta izin, Mengapa ditunjukkan iklan itu dan selepas itu dia Tuan Pengerusi. Perkara ini saya ketengahkan demi 28 4 DI SEMBER I 996 kepentingan bersama supaya di dalam kita mencari seorang pegawai wanita lantikan tetap untuk cari Malaysian identity, di dalam kita memanjangkan menyahut permintaan dari pelanggan wanita kita. Malaysian dreams, kita tidak juga memanjangkan Saya sekali lagi minta lesen televisyen identiti asing danjuga tidak memperkayakan ataupun dimansuhkan. TV sekarang ialah satu kemudahan memberi realiti kepadaAmerican's dream. asas. Ia juga susah dikesan, kos penguatkuasaan Tuan Pengerusi, saya menyokong. Terima adalah tinggi dan keberkesanan pengesahan kasih. diragukan. Jika kenyataan ini dipertikaikan, Tuan Pengerusi, saya ingin tahu sejak 1990, berapa Tuan Pengerusi [Datuk Haji Juhar bin Haji kalikah perjalanan untuk mengesan pemilik TV telah Mahiruddin]: Sri Aman. dibuat ke Hutu Lubok Antu, Hutu Rejang, Hutu 4.54 ptg. Baram dan Dataran Kelabit di Sarawak dan Tuan Jimmy Donald [Sri Aman]: Terima pedalaman di Sabah dan jumlah tangkapan yang kasih, Tuan Pengerusi. Jadi, secara keseluruhan telah dibuat? saya ingin menyentuh B.44, Program 010100 Tambahan pula, Tuan Pengerusi, pemilik-pemilik Pentadbiran dan Kewangan, Program 0 I 0200 TV sekarang sudah menjadi, dengan izin, 'captive Perancangan, Pembangunan dan Penyelidikan, Pro audience' dan mangsa pengiklan-pengiklan yang gram 030400, Butiran 04900 Tambahan Pemancar disentuh oleh rakan kita dari Parit Sulong tadi. Dan FM di Sabah, Sarawak dan Radio 3 Semenanjung. pengiklan-pengiklan ini menjual produk-produk Jadi, sekali lagi, Tuan Pengerusi, terima kasih mereka. Jadi, sudahlah pemilik TV kita menjadi kerana memberi saya peluang untuk mengambil mangsa. bahagian dalam perbahasan tentang Kementerian Tuan Pengerusi, satu perkara lagi ialah 'delayed Penerangan ini. broadcast' ataupun siaran yang sejam dikemudiankan melalui Astro dan melalui Mega TV. Jadi, hasrat Kementerian Penerangan, Tuan Saya rasa kita janganlah mengamalkan ini, oleh Pengerusi, ialah untuk membina satu bangsa Ma kerana saya rasa stesen-stesen penyiaran telah laysia yang bermaklumat, progresif, berbudaya membuat penelitian, masa satu yang boleh disiarkan. tinggi dan bersatu-padu untuk mencapai kestabilan Mereka j uga ada moral mereka sendiri dan saya rasa politik, ekonomi dan sosial sebagai asas pihak penyiar juga tidak akan mempamerkan, tidak pembangunan negara. akan menyiarkan sesuatu yang lucah. Saya rasa Saya ingin minta Kementerian Penerangan stesen yang menyiarkan sesuatu itu, kalau sesuatu memperbaiki mutu siaran radio bahagian lban di itu lucah, saya rasa kita boleh buat penelitian dan Sarawak. Pada masa sekarang, penerimaan radio kita jangan siarkan stesen itu. bahagian Iban masih be Ium jelas di merata tempat Tetapi saya rasa kebanyakan yang disiarkan di di Sarawak. Saya mencadangkan, perkhidmatan Malaysia ini, Tuan Pengerusi, seperti CNN, Dis satelit Measat digunakan supaya siaran ini dapat covery dan kartun itu, saya nampak tidak ada didengar di seluruh Malaysia. Pada masa sekarang, unsur-unsur yang lucah dan saya rasa penyiaran rakyat Malaysia keturunan I ban ramai bermastautin itu haruslah dibuat secara 'real time'. Saya rasa, di seluruh Malaysia, Singapura dan Indonesia. kalaulah ia dibuat secara 'real time', Tuan Pengerusi, Kemudahan untuk penyiaran bahagian lban di kita akan beruntung, kita tidak akan ketinggalan Pejabat RTM di Kuchingjuga mesti dinaikkan taraf. zaman. Oleh kerana pada dunia sekarang, Tuan Pada masa sekarang, bahagian ini ditempatkan di Pengerusi, kalaulah ketinggalan satu jam pun, kita satu bilik yang kecil, yang mengandungi sudah ketinggalan. Oleh kerana kalau kita hendak, kelengkapan yang dibekalkan pada tahun 60-an. dengan izin, 'check stock market' di London, di Bilik itu juga, Tuan Pengerusi, tidak meyakinkan New York, dan selepas itu kita hendak memanggil dan tidak membanggakan kepada pegawai-pegawai remisier kita, maklumat yang kita beri kepada yang bertugas di sana. Jumlah pegawai-pegawai remisier kita itu, kalau kita hendak beli saham, jual yang bertugas di bahagian I ban juga harus di tam bah saham adalah satu jam di belakang orang yang lain. danjawatan-jawatan merekajuga patut dinaik taraf Jadi, ini merugikan kita semua. Kita berhasrat supaya perkhidmatan mereka akan bertambah hendak membuat itu, hendak membuat ini dengan tinggi. Pada masa sekarang, tidak seorang pun komputer kerana kita tidak mahu ketinggalan dan pegawai wanita yang telah diambil bertugas di saya rasa 'delayed broadcast' ini 'membunuh' bahagian Iban secara lantikan tetap. Saya minta semangat kita. 4 DI SEMBER I 996 29
Jadi, saya haraplah kerajaan lebih-lebih lagi khususnya Kementerian Penerangan akhirnya kementerian akan menimbang dan di mana yang terpaksa berlembut dengan kuasa dan kehendak memang lucah, unsur-unsur yang memang tidak pasaran atau terperangkap dengan jerat yang baik, tidak bermoral, kitajangan siarkan,jangan buat dipasangnya sendiri. langganan kepada stesen itu atau siaran itu. Tetapi Tuan Pengerusi, salah satu contoh yang ketara saya rasa yang diakui oleh masyarakat dunia itu adalah usaha mendaulatkan Bahasa Melayu atau boleh diterima seperti CNN, Discovery, saya rasa Bahasa Kebangsaan sebagai bahasa negara ini ..... kitajanganlah delay sampai satujam. Jadi, dengan harapan itu, Tuan Pengerusi, saya mohon Wan Hanafiah bin Wan Mat Saman: menyokong. [Bangun} Tuan Pengerusi [Datuk Haji Johar bin Haji Tuan Pengerusi [Datuk Haji Johar bin Haji Mahiruddin]: Tumpat. Mahiruddin]: Yang Berhormat, Pokok Sena ban gun. 5.01 ptg. Tuan Haji Wan Mohd. Jamil bin Wan Tuan Haji Wan Mohd. Jamil bin Wan Mahmood: Tidak ada masa, Tuan Pengerusi. Mahmood [Tumpat]: Tuan Pengerusi, mengenai Butiran 010000; Program 010200 - Perancangan, Wan Hanafiah bin Wan Mat Saman: Yang Pembangunan dan Penyelidikan; Butiran 030000 - Berhormat hari ini baca Harakah atau tidak? Perkhidmatan Penerangan. Tuan Haji Wan Mohd. Jamil bin Wan Tuan Pengerusi, saya ingin memulakan Mahmood: Saluran-saluran TV dan radio tempatan, perbahasan di peringkat Jawatankuasa bagi kerajaan ingin mensyaratkan semua rangkaian Kementerian Penerangan ini dengan mengimbas televisyen menggunakan 60% Bahasa Melayu dan kembali cadangan Menteri Penerangan untuk 40% bahasa lain dalam program-program yang menubuhkan sebuah Majlis Media Malaysia. Sadan ditayangkan. ini jelas penting bagi memastikan semua pengamal Sehubungan dengan itu permintaan syarikat media memahami tanggungjawab perundangan dan televisyen swasta seperti Metro Vision untuk juga polisi negara. Bagaimanapun sehingga kini kegunaan bahasa Inggeris sebagai bahasa pengantar tidak terdapat sebarang tanda-tanda bahawa Majlis telah ditolak. Alasannya mudah iaitu penggunaan Media Malaysia yang dicadangkan itu akan Bahasa Melayu sebagai Bahasa Kebangsaan tetap ditubuhkan, sedangkan perkembangan pesat di diutamakan. Bagaimanapun kajian yang dibuat oleh bidang media-massa sekarang ini memerlukan satu sebuah televisyen swasta, TV3 pada September kawalan bersepadu daripada kerajaan agar ia tidak 1995 mendapati TV2 yang dimiliki oleh kerajaan mendatangkan kesan negatif pada rakyat. Saya adalah stesen televisyen kedua paling banyak minta persoalan seperti ini mestilah disegerakan dan menggunakan bahasa Inggeris iaitu sebanyak 206 selain daripada itu juga dalam bi dang pengisian or jam atau 59.71% seminggu berbanding Metro Vi ang-orang yang akan menduduki dalam sion. Di tempat teratas dengan 210 jam atau 66.04% jawatankuasa ini mestilah orang yang benar-benar bagi tempoh yang sama. mempunyai kemampuan. Tuan Pengerusi, malah kajian perkhidmatan Tuan Pengerusi, negara sedang mengalami sumber maklumat TV3 itu juga mendapati TV2 kegoncangan daripada ledakan teknologi maklumat adalah stesen paling sedikit menyiarkan rancangan dan penyiaran. Jika sedekad dahulu kita hanya Bahasa Melayu iaitu hanyalah 29 jam seminggu atau mempunyai 3 saluran televisyen, kini ia bercambah 8.41 %. Mungkin perkara ini telah pun disedari oleh kepada hampir 30 saluran hasil perkembangan pe~a~ pihak kementerian, tetapi kerana pi~ak kementerian bidang penyiaran. Sudah tentu perkembangan mt acuh tidak acuh tidak ada tanggungjawab, maka sedikit-sebanyak memberi kesan kepada norma persoalan ini hanya berlalu begitu sahaja. hidup tempatan, bercanggah dengan aspir~s! kebangsaan dan tidak kurangjuga menggugat pohs1 Kajian yangsamajuga mendapati TV2 sebagai negara. stesen paling banyak menyiarkan rancangan bahasa Inggeris daripada luar negeri iaitu 171 jam Memang ada masanya kerajaan bertegas dalam seminggu atau 49.57% berbanding Metro Vision memastikan perkembangan industri penyiaran tidak dengan 168 jam seminggu. Adakah ini gambaran menjejaskan perkara-perkara yang saya sebutkan komitmen Kementerian Penerangan dalam sebentar tad i, tetapi dalam ban yak keadaan kerajaan melaksanakan dasar kerajaan sedangkan 30 4 DISEMBER 1996
Kementerian Penerangan sendiri meletakkan Tuan Haji Wan Mohd. Jamil bin Wan matlamat 20% program luar negara dan 80% pro Mahmood: Masa hendak habis, masa tidak gram tempatan di tahun 2000 bagi semua stesen mengizinkan. televisyen tempatan? Dato' Haji Mohd. Khalid bin Mohd. Yunus: Tuan Pengerusi, saya juga kesal dengan sikap Tadi, kata 'ketam ajar anaknyajalan lurus' ..... double standard kementerian dalam hal Tuan Haji Wan Mohd. Jamil bin Wan mendaulatkan Bahasa Kebangsaan. TV3 sebagai Mahmood: Masa tidak mengizinkan. contoh dilarang menyiarkan berita dalam bahasa Inggeris di waktu perdana, tetapi TV2 dibenarkati Dato' Haji Mohd. Khalid bin Mohd. Yunus: Ha! berbuat demikian atas pelbagai alasan yang direka Kita hendak tanya, dia tidak berani pula! rekakan. Tuan Haji Wan Mohd. Jamil bin Wan Kita menuntut Kementerian Penerangan supaya Mahmood: Tidak ada masa. lni bukannya perkara bertegas dalam hal ini dan tidak membiarkan kuasa kecil, yang boleh dipandang remeh, kerana iklan mencemarkan polisi dan dasar kerajaan. Apa keengganan wakil Metro Vision untuk hadir yang berlaku sekarang menunjukkan kelemahan menggambarkan Iemahnya pengawalan kerajaan pengkuatkuasaan dan tindal-tanduk Kementerian terhadap stesen televisyen swasta. lni amat Penerangan sendiri boleh diibaratkan 'seperti ketam menyayatkan, Tuan Pengerusi, selepas ini Harakah mengajar anaknya berjalan betul', tetapi dia berjalan akan siarkan, insya-Allah. [Ketawa] tidak betul. Sayang Menteri tidak ada hari ini - Pada kesempatan ini saya ingin meminta malas Menteri Penerangan. Padan dia diturun Kementerian Penerangan supaya mengawasi pangkat! [Ketawa] dengan lebih dekat program-program yang Timbalan Menteri Pendidikan [Dato' Haji ditayangkan oleh Metro Vision. Akhir-akhir ini Mohd. Khalid bin Mohd. Yunus): Tidak baik, difahamkan stesen televisyen terbabit berani jangan cakap begitu, berdosa! menayangkan filem-filem berunsur ganas dan seks dengan berlatar belakangkan kategori 18 SG, Tuan Haji Wan Mohd. Jamil bin Wan mungkin Menteri faham '18 SG' itu dia faham - Mahmood: Kena Jantik Yang Berhorrnat dari Parit tidak payah saya ulas. Memang benar filem-filem Sulongjadi Menteri Penerangan. seumpama itu ditayangkan padajam 10.00 malam, Dato' Haji Mohd. Khalid bin Mohd. Yunus: tetapi apa yang mendukacitakan, yang menyedihkan Tidak baik mengata orang! ialah iklan berhubung rancangan tersebut ditayangkan pada waktu perdana. Adakah syarikat Tuan Haji Wan Mohd. Jamil bin Wan terbabit boleh menjamin bahawa anak-anak remaja Mahmood: Tuan Pengerusi, seperkara lagi yang di bawah umur yang menyaksikan promosi menarik untuk disentuh adalah keputusan yang rancangan tersebut tidak terangsang untuk berjaga dicapai oleh kerajaan dan tiga stesen televisyen malam bagi mengikuti program berunsur ganas dan utama negara, iaitu TV 1, TV2 dan TV3, pada aw al seks. Memang benar ibu bapa sepatutnya tahun Jalu untuk menghentikan serta-merta siaran mengawasi tindak-tanduk anak-anak, tetapi setakat berunsur seks ganas, tahyul dan seram yang manakah kemampuan ibu bapa dan di manakah melampau dalam semua rancangan televisyen. lni letaknya obligasi sosial stesen televisyen swasta ekoran teguran Perdana Menteri terhadap tindakan tersebut. Metro Vision juga didapati kerap stesen televisyen tempatan yang terus-menerus menyiarkan program yang bertentangan dan menyiarkan adegan berunsur seks dan ganas, bercanggah dengan norma hidup tempatan. Apakah walaupun tidak disenangi oleh banyak pihak. kewajaran baginya menyiarkan rakaman Difahamkan sebuah stesen televisyen swasta, pertandingan akhir Ratu Cantik Malaysia/Dunia 1996/1997 ...... Metro Vision gagal hadir pada mesyuarat terseh!1t ..... Tuan Pengerusi [Datuk Haji Juhar bin Haji Mahiruddin]: Yang Berhormat, masa cukup ya. Dato' Haji Mohd. Khalid bin Mohd. Yun us: [Bangun] Tuan Haji Wan Mohd. Jamil bin Wan Mahmood: Masa sudah cukup! Sedikit lagi, saya akan gulung. Tuan Pengerusi [Datuk Haji Juhar bin Haji Walaupun dibantah oleh pelbagai pihak, kehadiran Mahiruddin]: Yang Berhorrnat, Timbalan Menteri Menteri Kebudayaan, Kesenian dan Pelancongan di mintajalan. 4 DISEMBER 1996 31 dalam program seumpama itu tidak boleh dahulu lagi, zaman P.Ramlee dahulu kita tidak ada menafikan hakikat bahawa mempamerkan panggung, ada panggung orang sekarang kerajaan sebahagian dasar tubuh wanita bukanlah budaya tetapkan wajib tayang. Jadi, kita perlukan yang serasi dengan Islam dan nilai hidup ketimuran. pertolongan untuk hendak menghidupkan, hendak Saya amat dukacita apa yang telah berlaku itu dan membangunkan syarikat-syarikat bumiputera yang saya harap persoalan-persoalan seperti ini hendaklah mengeluarkan filem-filem Melayu. dikawal oleh pihak Kementerian Penerangan yang Kalau yang ada sekarang ini, syarikat-syarikat selalu tidak bertanggungjawab, bukan sahaja kepada yang mengeluarkan drama, filem Melayu ini saya Menteri Penerangan bahkan terhadap rakyat dan tengok kebanyakan seperti yang saya biasa negara ini. Saya amat berasa dukacita dan sedih. bangkitkan dalam soalan tambahan, skrip-skripnya Saya tidak menyokong, Tuan Pengerusi. datang daripada Hong Kong. Syarikat pun, dahulu Tuan Pengerusi [Datuk Haji Johar bin Haji kita tengok kalau pengarah itu bumiputera bukanlah Mahiruddin]: Pokok Sena. hendak 'ini' sangat, saya bukan perkauman sangat tetapi hendak beritahulah kita hidup dalam 5.11 ptg. masyarakat majmuk ini, kita tidak mahu sesuatu Wan Hanafiah bin Wan Mat Saman [Pokok untuk menindas segolongan yang lain. Kita tengok Sena]: Tuan Pengerusi, terima kasih kerana beri sekarang ini kalau drama Melayu, jurukamera, saya peluang untuk berucap dalam Jawatankuasa tukang solek itu sudah tentulah. Tukang soleknya tentang Butiran 0 I 0200 tentang Perancangan, "Lim Guan Eng", pengarahnya "Tan Seng Giaw" Pembangunan dan Penyelidikan. Pertama sekali, semuanya ada dalam filem ini. Ini yang saya hairan. saya bercakap tentang kementerian ini sama ada Lepas itu bila kita tengok tidak berlaku dalam dalam kementerian ini ada orang-orang yang cuba masyarakat Melayu .... hendak sabotajkan filem-filem Melayu ataupun ada pegawai-pegawai yang corrupted, yang tidak Tuan Lim Guan Eng: [Bangun] memikirkan dengan perbuatan beliau itu, beliau telah Tuan Pengerusi [Datuk Haji Johar bin Haji membunuhkan syarikat-syarikat bumiputera yang Mahiruddin]: Pokok Sena, bagijalan dulu. mengeluarkan filem-filem Melayu. Ini kasar sedikit. Tuan Pengerusi, saya membuat kajian bahawa Tuan Lim Guan Eng: Ini sangkaan jahat. ada syarikat-syarikat bumiputera yang Wan Hanafiah bin Wan Mat Saman: Saya mengeluarkan filem-filem Melayu ini, kadang contoh sahaja. kadang sampai empat bulan, empat bulan selepas menghantarkan kepada kementerian ini, em pat bulan Tuan Lim Guan Eng: Jangan beri contoh cerita baru jawab - baru jawab untuk dipertimbangkan cerita macam ini. Ini sangkaanjahat ini. sahaja. Satu tahun lima bulan - tolak. Selepas satu Wan Hanafiah bin Wan Mat Saman: Saya tahun lima bulan baru bagi tahu syarikat itu, filem tidak kata Yang Berhormat Lim Guan Eng, saya itu tidak sesuai terlampau banyak mesej, maka ditolak - selepas satu tahun lima bulan. bagi contoh "Lim Guan Eng", fahamlah. [Ketawaj Saya ada kawan pasal teringat sahaja mesti Lim Ini ada buktinya, kalau saya sebut syarikat itu Guan Eng. Saya mimpi pun bini ada kata, saya dia blacklisted terus, la pun dah gulung tikar dah. dok sebut Lim Guan Eng. [Ketawa] Kalau saya beritahu, saya hendak beritahu kementerian ini, perkara-perkara ini berlaku banyak Jadi, saya bagi contoh, sebab ini timbul masalah sudah syarikat bumiputera yang mengeluarkan filem masal ah bahasa Inggeris dalam drama, Melayu ini sudah gulung tikar, oleh sebab ada menunjukkan bahasa Inggeris itu agung, perkara perkara-perkara seperti ini berlaku dalam ini timbul. Kalau pengarah-pengarahnya datang Kementerian Penerangan. Saya minta kementerian daripada bumiputera yang mempunyai semangat ini supaya mengambil tindakan terhadap perkara untuk hendak membangunkan bahasa Melayu sudah perkara ini, sebab baru-baru ini Timbalan Menteri tentu perkara-perkara ini tidak timbul. Saya hendak telah memberitahu bahawa kerajaan telah beritahu kementerian ini, kementerian ini kena buat memperuntukkan 200 jam untuk filem-filem yang penyelidikan supaya menunjukkan kepada semua datang dari syarikat-syarikat bumiputera. masyarakat di Malaysia ini bahawa bahasa Inggeris Jadi, kita harap perkara-perkara ini tidak akan itu adalah satu bahasa untuk menjadi alat kepada berlaku lagi sebab syarikat-syarikat bumiputera ini kita, bukannya untuk menunjukkan kata bahasa hanya mengharapkan pertolongan. Kita daripada I nggeris itu satu bangsa yang agung. 32 4 DISEMBER 1996
Ini saya minta kementerian tunjukkan. tengok langsung sebab Tuan Pengerusi tengok rupa Kementerian tun_iuk buatlah dia selidik. dia pandailah, pun teruk. Saya pun tengok juruacara dia, saya dia menteri. Kalau tak beri kita tukar orang lain, tutuplah tetapi kerling sikit-sikit tu adalah kan. Kalau bukan payah. Dia kena buatlah, cari panel-panel tidak, tak boleh cakap. Macam Tumpat tu mana dia, ahli-ahli dia supaya mencari, membuat satu pernah tengok, orang tulis kat dia, [Ketawa} or penyelidikan hendak tunjuk macam mana ang tulis kat dia, lepas itu dia baca. Lepas baca dia masyarakat kita ini. Bagaimana hendak tunjukan bagi kat Harakah, esok Harakah keluar tiap-tiap kepada masyarakat, saya selalu beritahu kepada anak patah perkataan. Saya, saya kerling tengok. saya, ini bahasa Inggeris kena belajar. Kena belajar Tengok-tengok Pop-kuiz, bila betul jawapan kuiz bahasa Inggeris ini kerana bahasa inilah akan menjadi dia, dia tepuk tangan 'gua caya lu', habis satu alat kepada kita. Jadi "kuli" kepada kita untuk be lajar kampung kawasan saya. [Ketawa] Betullah 'gua ilmu-ilmu yang ada di dunia ini sebab dia banyak caya Ju'. Lepas itu lagi satu, macam-macam depa tertulis dalam bahasa Inggeris ataupun bahasa Arab, bagi isyarat, kadang-kadang dia tepuk macam tu, bahasa Latin, bahasa Jepun, bahasa Cina sekalipun. kadang-kadang dia goyang punggung. Jadi, ini barangkali Kata Melaka, tidak tahu dia study Ini berlaku dalam televisyen. Adakah ini satu Chinese ke, saya ingat, saya Chinese scholar. mesej pelajaran budaya untuk anak-anak kita? Sebab [Ketawa] Jangan main-main. Kalau Yang televisyen ini, dia boleh ubah corak masyarakat Berhormat daripada Kepong bawa surat khabar kalau dia tunjuk masyarakat ganas, macam Yang Melayu jawi, saya bawa surat khabar Cina. Berhormat Tumpat, dia tidak mahu ganas. Kalau [Ketawa] Dia belum tentu bacajawi, saya belum televisyen ini tunjuk hari-hari ganas, anak kita pun tentu baca Cina, samalah juga. [Ketawa] beli terbih tuju habis kepala orang tu, dia pun ganas. Terbih itu Tuan Pengerusi seorang sahaja yang tahu, Tuan Pengerusi, jadi, saya minta kementerian lain tidak tahulah. [Ketawa] Sebab Tuan Pengerusi ini selain daripada bagaimana hendak menghidupkan pun dahulu kecil-kecil mainjuga terbih ini. [Ketawa} syarikat-syarikat bumiputera untuk mengeluarkan Pak saya cerita, [Ketawa} la pula Tuan Pengerusi filem-filem Melayu yang baik untuk menjadi satu beli kawasan, beli rumah dalam kawasan saya. teladan. Juga kementerian ini mencari sesuatu jalan Burung penuh keluar, dulu dia dok terbihlah, dia supaya menunjukan bahasa lnggeris itu supaya tidak tembaklah kan. timbul seperti Yang Berhormat Padang Terap, Timbalan Menteri mengatakan kadang-kadang Jadi Tuan Pengerusi, perkara-perkara ini dalam Bahasa lnggeris dalam drama itu cakap Or Kementerian Penerangan boleh mengubah ang Putih, mama, daddy, papa, cakap Orang Putih. masyarakat. Kai au tidak mahu bagi mengundi OAP pun televisyen boleh buat. Kita boleh Setengah sampai kadang-kadang orang kawasan mempengaruhi. Jadi, ini satu kementerian yang saya bukan tahu cakap Orang Putih, dia tengok amat mustahak. Jadi, saya harap Kementerian drama dia tidak faham. Drama sekarang ini moden, Penerangan ini supaya Pop Kuiz dan Asia Bagus - terlampau cakap Orang Putih banyak. Asia Bagus itu rambut di sebelah sini biji rumbia, [Tuan Yang di-Pertua mempengerusikan sebelah sini hijau, di atas dan hadapan merah. Jawatankuasa] Adakah orang macam ini? [Ketawa] Mulalah anak saya minta hendak beli spray. [Ketawa] Hendak Tujuan kita untuk memberi mesej drama itu, ini minta beli spray untuk warnakan merah di sini dan kalau mesej tidak faham buat apa? Ini saya tengok hijau di sini. Saya tanya, "Fasal apa?" "Itu, dalam syarikat ini ditolak kerana mesej terlampau banyak. televisyen macam itu!" Tidak kacau kita? Mesej terlampau banyak dah kalau banyak bahasa Inggeris. Jadi, saya mintalah pegawai-pegawai ini, Tuan Haji Abdul Hamid bin Abdul Rahman: lagi satu saya hendak bangkit sekali lagi, sebab ini Macam burung serindit. sudah tidak tahan sangat, semua orang dok bincang Wan Hanafiah bin Wan Mat Saman: Macam di luar. Tentang rancangan-rancangan dalam burung serindit, kata Yang Berhormat dari Sungai televisyen macam Pop-kuiz, Pop-kuiz ini, Tuan Benut. Ini berlaku. Di dalam televisyen ditunjukkan. Pengeru:;i, barangkali Tuan Pengerusi tidak tengok Kalau kita hendak tunjukkan di dalam masyarakat ini. Tuan Pengerusi tengokjuruacaranya pun, Tuan Melayu, sekurang-kurangnya macam Yang Pengerusi tutup televisyen. Berhormat Timbalan Menteri Sumber Manusia - style, dengan "bow"nya. Ini dia bangsa di Malay Tuan Pengerusi: Saya tidak tengok. sia, smart! [Yang Berhormat Timbalan Menteri Wan Hanafiah bin Wan Mat Saman: Tidak Sumber Manusia tersenyum sambil memandang 4DISEMBER 1996 33 kepada Yang Berhormat dari Pokok Sena} Dia Kadang-kadang dahulu gambar Dallas. Anak senyum. betullah itu! [Ketairn} Ini hendak saya yang kecil dia bertanya. Saya tanya anak saya, tunjuk rambut tiga warna, baju, masya-Allah - baju "Ini siapa? Anak diakah?" Dia kata, "Tidak, itu yang dipakai di dalam rancangan Pop Kuiz saya bukan anak! Depa duduk sekali, depa tidak tidak tahulah. Kalau dia pergi ke Sarawak, dia pakai menikah. Tetapi hasil daripada itu". Dia kata, cawat. [Ketawa] Betul ini, bukan melawak. Betul! ''Bukan anak". "Tetapi bukan anak, macam mana? Dia bawa segala tombak dan segala ..... Depa tidak kahwin," dia kata. Anak kita kata. Garn bar Dallas itu bercelaru dengan kita sekali sebab Tuan Pengerusi: Perisai ! satu keluarga yang duduk tidak kahwin selepas itu Wan Hanafiah bin Wan Mat Saman: Ha, melahirkan anak. Jadi, anak-anak kita tengok, perisai. Terima kasih, Tuan Pengerusi, "perisai", macam mana? Benda-benda ini sekarang ini bila dengan izin. Saya kata shift. Dia bawa dengan itu, saya bercakap di dalam Parlimen lalu, benda sudah dia menari sampai orang Sarawak sendiri pun malu. tidak ada. Tetapi ada benda-benda yang lain yang Memang tidak kena! kadang-kadang bila kita halusi betul-betul. Saya Jadi perkara-perkara ini saya mintalah, satu minta kepada kementerian ini memilih bahagian kementerian yang amat penting dan yang amat penyelidikan dan bahagian penilaian filem-filem mustahak boJeh mengubah corak masyarakat kita untuk masyarakat ini biarlah orang yang betul-betul. agar di bahagian penerangan, perancangan, Tuan Pengerusi: Ya, minta gulung. pembangunan dan penyelidikan ini minta ditubuhkan Wan Hanafiah bin Wan Mat Saman: Ya? betul-betul. Panel yang .... Tuan Pengerusi: Minta gulung, ya. Minta Tuan Yunus bin Rahmat: [Bangun] gulungkan ya. Tuan Pengerusi: Belum sudah lagi ya. Wan Hanafiah bin Wan Mat Saman: Saya Wan Hanafiah bin Wan Mat Saman: Sedikit sudah gulung lama, sudah hendak habis ini, Tuan lagi. Bukan tidak mahu beri, tetapi hendak Pengerusi. menghabiskan ayat. Ya, diakacau, lupa! [Ketawa] Tuan Pengerusi: Ya. Bila hendak pilih panel ini, pilihlah betul-betul orang yang mempunyai kepakaran. Kalau tidak, Ahli-ahli Wan Hanafiah bin Wan Mat Saman: Jadi, Yang Berhormat ini pun banyak, pilih yang muda saya mintalah kementerian ini memberi kerjasama muda,jangan pilih yangtuasebab kalau kenagambar untuk kepentingan masyarakat kita di Malaysia ini. yang panjang, dia Jena di hadapan televisyen, dia Terima kasih. [Disampuk] hendak tapis apa? Dia hendak tapis apa kalau dok Tuan Pengerusi: Kota Melaka. Jena, diajagajuga, dia right, best! Ini untuk semua - tengok-tengok, nah, teJanjang setengah filem! 5.25 ptg. Ini yang setengah-setengah kadang-kadang kita Tuan Lim Guan Eng [Kota Melaka): Terima dok terlajak tengok sebab kawan yang menapis itu kasih, Tuan Pengerusi. Saya ingin merujuk kepada Jena! Saya tahu. Dahulu saya beritahu kepada Maksud Bekalan B.44, Kementerian Penerangan, Kementerian Dalam Negeri, orang yang hendak Butiran 020000 - Perkhidmatan Penyiaran. menapis ini jangan am bi I orang-orang yang pencen, Tuan Pengerusi, tadi Yang Berhormat dari Pokok kita pun Jena di hadapan televisyen. Ambit yang Sena ada menyebut tentang filem-filem yang muda-muda ini, bila dia tengok syok, dia boleh tapis. ditayangkan di dalam televisyen. Di sini saya ingin Ini kita ambit yang tua-tua, tidak boleh. Macam menyatakan tentang rancangan-rancangan atau Tuan Pengerusi, tetaplah tidak boleh tengok drama-drama yang disiarkan, kita tidak harus televisyen! [Ketawa] Hendak suruh Tuan membeza-bez.akan kalau pihak Pengarah atau mana Pengerusi tapis satu drama pun tidak boleh! Kena mana support crews, dengan izin, terdiri dari gambar Hindu tiga jam, jenuh dok lena depan sesuatu golongan atau sesuatu kaum kerana televisyen ! Bila terjaga, takkan hendak habak "Saya memang di dalam seni filem ia merupakan satu Jena". Tentu habak kata, "Baguslah!" Itu kena kepakaran dan tidak harus timbul kontroversi kalau habak kata "Bagus". Habak kata "Saya lena", dia seseorang Pengarah datang dari sesebuah negara tidak beri elaun bulanan itu! Kena habak kata bagus. atau daripada satu golongan kerana kalau kepakaran Ini berlaku! Minta kementerian ini, panel itu pilih ini boleh dipelajari, saya rasa ia akan meningkatkan orang yang betul-betul boleh menilai filem-filem ini. mutu filem negara kita. 34 4 DISEMBER 1996
Malah, di sini saya ada membaca tentang Tuan Lim Guan Eng: Saya rasa mungkin tidak beberapa...... mendapat maklumat atau mungkin pada masa itu Dato' Dr. A.ffifudin bin Haji Omar: [Bangun] Yang Berhormat menonton. Saya pun ada menonton, tetapi sekali-sekala kerana tidak ada Tuan Pengerusi: Ya. masa. Tetapi dalam pemerhatian saya, saya ada Tuan Lim Guan Eng: Bolehkah saya habiskan nampak watak-watak yang dimainkan oleh orang ini? Nanti saya beri. Di sini saya ada membaca Melayu, adajuga istilah di dalam bahasa Malaysia satu majalah iaitu Asia Week yang menyiarkan satu pun ada disebut seperti pegawai-pegawai kerajaan, rencana tentang seorang rakyat Malaysia yang hakim atau pihak polis dimainkan oleh watak-watak kerana kepakaran di dalam filem computer anima berbangsa Melayu. tion telah berjaya di Hollywood dan orang tersebut, Tetapi saya rasa itu bukanlah isu pokok. Kalau seorang rakyat Malaysia, anak Melayu di mana filem tentang drama berbahasa Malaysia, itu mungkin Species kalau kita ada tengok sebuah filem fantasi iaitu filem Species computer animation ini dibuat benar bahawa mereka ada menggunakan bahasa olehnya. atau istilah bahasa Inggeris. Tetapi di sini saya hendak tekankan bahawa sebab crew, pengarah atau So, saya rasa usaha kita ialah untuk menarik mana-mana pihak, saya tidak harus mempertikaikan rakyat Malaysia dari luar negara, sama ada mereka latar belakang atau golongan mereka. Tetapi kita kaum Melayu atau bukan Melayu, tetap ada. Kaum harus berusaha menarik rakyat kita yang Melayu tetap ada yang mempunyai kepakaran di mempunyai kepakaran di dalam filem, terutama dalam filem dan menarik mereka batik ke Malaysia. sekali orang Melayu seperti yang berada di Holly Bukanlah mempertikaikan golongan atau kaum wood sekarang untuk balik ke Malaysia. Tentu ada mereka. Saya rasa itu tidak patut. sebab mengapa mereka tidak mahu batik ke Malay Dato' Dr. Affifudin bin Haji Omar: Terima sia menceburi di dalam industri filem. Oleh sebab kasih, Tuan Pengerusi. Saya setuju dengan itu saya harap itu tidak dijadikan isu dan kita harus pendapat Ahli Yang Berhormat dari Kota Melaka. Ii hat daripada sudut keMalaysiaan. Yang menjadi masalah di sini ialah di dalam drama drama berbahasa Cina tidak ada satu pun bahasa Tuan Pengerusi, pada masa yang sama, saya Melayu di dalam itu dan di dalam drama-drama juga ingin meminta pihak Kementerian Penerangan bahasa Cina tidak ada sepatah pun bahasa Inggeris. menjelaskan tentang masa siaran untuk program Jadi, ini yang didukacitakan oleh Yang Berhormat program berbahasa Cina yang disediakan oleh R TM dari Pokok Sena. TV 1 dan TV2 yang say a rasa adalah tidak mencukupi. Jadi, drama Cina 100% bahasa Cina. Drama Melayu 66% bahasa lnggeris dan 34% bahasa Mengikut satu jawapan bertulis oleh pihak Yang Melayu. Drama Melayu semuanya ada orang-or Berhormat Menteri Penerangan yang diberikan pada ang Cina yang memainkan peranan di dalam bahagian 28hb. Mac tahun ini, pada tahun 1995 untuk RTM teknikal, tetapi di dalam drama Cina, satu orang TV 1, program bahasa Malaysia adalah sebanyak Melayu pun tidak ada, satu bahasa Melayu pun tidak 83%, bahasa Inggeris 14% dan yang bakinya adalah ada, satu bahasa Inggeris pun tidak ada. Jadi, inilah bahasa lain. Untuk TV2, bahasa Malaysia 15%, masalahnya. Bukan soal perkauman, tetapi soal bahasa Inggeris 57%, bahasa Cina 18%, bahasa macamana ditangani masalah itu supaya kita sama Tamil 11 % dan lain-Jain 3%. Dengan kata Jain sama berkongsi kepakaran yang ada pada rakyat bahawa untuk TVl dan TV2 masa sebanyak 9% Malaysia dari semua kaum. sahaja secara purata diperuntukkan untuk program bahasa Cina dan 5% untuk bahasa Tamil. Tuan Lim Guan Eng: Terima kasih, Yang Berhormat Timbalan Menteri. Tetapi mungkin Yang Di sini saya ingin meminta supaya masa Berhormat Timbalan Menteri tidak habis menonton rancangan ini ditambahkan kerana kalau kita lihat drama-drama berbahasa Cina. Mungkin beliau .... dari segi peratusan, ia adalah amat kurang sekali dan mungkin tidak sepadan dengan proportion atau Dato' Dr. Affifudin bin Haji Omar: Saya jumlah penduduk di Malaysia. Kalau angka-angka menonton. Tuan Pengerusi, saya menonton banyak ini dibandingkan dengan pendapatan yang diperolehi drama berbahasa Cina - Twin Pigs. Twin Happi oleh RTM, hasil pengiklanan dalam rancangan TV ness, semua twin saya tonton dan saya tengok kita boleh lihat bahawa dalam tahun 1995, hasil semua dari mula sehingga akhir, sehingga pengiklanan dalam rancangan TV untuk program jurusoleknya pun saya nampak. Justice Pao dan bahasa Cina adalah sebanyak RM90.7 juta, dan ini lain-lain lagi. 4 DISEMBER 1996 35 merupakan kira-kira 28.8% daripada keseluruhan Berhormat Timbalan Menteri menyatakan tentang basil pengiklanan iaitu seban) ak RM3 I 5 juta dalam pembelian program-program drama. Adakah ia tahun 1995. Kalau untuk program bahasaCina dibeli secara langsung daripada syarikat tersebut yang mendapat basil sebanyak 28.8% daripada ataupun pihak kementerian memaksa mereka kesemua hasil untuk RTM saya rasa sekurang menerusi orang tengah kerana saya telah menerima kurangnya program atau masa untuk rancangan banyak aduan apabila sesuatu rancangan boleh dibeli babasa Cina harus ditingkatkan dan juga untuk dengan harga US$ I 0,000 misalnya, pihak bahasa Tamil kerana secara purata masa siaran kementerian akan memaksa syarikat itu pergi ke banya 5% untuk TV 1 dan TV2 diperuntukkan untuk sebuah syarikat yang dipilih oleh kementerian, program babasa Cina, saya rasa ia pun harus menjual kepada dia dan Kementerian Penerangan dipertingkatkan sekurang-kurangnya sekali ganda kemudian akan membeli daripada syarikat tersebut untuk kedua-dua program bahasa terse but dan saya dengan harga sekali ganda iaitu bukan US$10 ,000, rasa ini adalah satu isu dan perkara yang amat tetapi US$20,000. penting. Adakah ini berlaku dan bukankah ini merupakan Pada masa yang sama untuk TV3, saya harap satu penyalahgunaan atau kerugian kepada negara dan siapakah di belakang syarikat-syarikat terse but supaya pihak kementerian boleh mengarahkan TV3 yang merupakan syarikat anak emas Kementerian menyiarkan berita babasa Mandarin. Sungguhpun Penerangan? Sekian, terima kasih. perkara ini telah pun dibawa oleh Pemuda MCA yang mereka berjanj i dan menjalankan kempen untuk Tuan Pengerusi: Balik Pulau. memaksa TV3, malah ada kempen boikot TV3 5.36 ptg. dijalankan oleh Pemuda MCA. Saya tidak tahu sama ada Yang Berhormat sedar atau tidak, tetapi ada Dr. Nungsari bin Ahmad Radhi [Balik kempen boikot TV3 dijalankan oleh Pemuda MCA Polan]: Terimakasih, Tuan Pengerusi. Saya ingin yang dimulai atas inisiatif Ahli Yang Berhonnat dari bercakap tentang B.44 di bawah Program 020100 Serdang semasa beliau menjadi Ketua Pemuda MCA - Rancangan, iaitu di bawah Perkbidmatan Penyiaran danjuga di bawah Maksud P.44 Butiran kerana tidak menyiarkan berita babasa Mandarin. 01600 - Mengisi Liputan TV dan juga perkara Dan saya harap, sungguhpun parti lainlah, tetapi perkara yang di bawah P. 44. nampaknya MCA tidak mampu sungguhpun dalam Tuan Pengerusi, kalau kita tengok dari segi kerajaan untuk memaksa TV3 menyiarkan berita peruntukan perbelanjaan di bawab P.44, ada lebib babasa Mandarin. Oleb sebab itu saya ambil daripada RM77 juta yang kita belanjakan, kita kesempatan untuk menimbulkan perkara ini kerana peruntukan untuk kementerian ini bagi digunakan ketidakmampuan dan ketidakupayaan MCA meminta untuk penyiaran sama ada untuk TV ataupun radio supaya TV3 ... dari segi infrastrukturnya. Seorang Ahli: [Menyampuk] Pada masa yang sama kita tabu juga bahawa Tuan Lim Guan Eng: Ini kena tanya MCAlah, rumah yang mempunyai televisyen dikenakan lesen kerana adalah wajar bahawa berita sekurang TV danjuga lesen radio. Saya ingin khusus kepada kurangnya TV3 menyiarkan berita dalam babasa soal TV hari ini. Pada masa yang sama juga kita mendapati bahawa ada, misalnya, pindaan kepada Mandarin dan ini juga merupakan satu kegagalan akta penyiaran baru-baru ini yang membenarkan oleh Pemuda MCA menunjukkan bahawa MCA penyiaran secara komersial seperti Metro TV dan tidak berupaya membuat apa-apa sungguhpun ia juga bakal nanti, Astro dan sebagainya. dilaung-laungkan dalam surat khabar bahasa Cina. Dia memainkan isu ini dalam surat khabar bahasa Pada pendapat saya ruang udara ini adalab bak Cina tetapi di dalam saya rasa mungkin Yang milik awam. Ianya adalah bak milik kesemua Berbonnat tidak sedar atau Dewan yang mulia ini daripada di Malaysia. Yang menjadi custodian tidak sedar bahawa mereka main politik 'talam dua kepada ruang udara ini, yang diberi amanab muka', di luar cakap lain, di dalam sokong seratus menjaganya ialah kerajaan. Jadi, bari ini kita peratus. memperuntukkan wang awam digunakan untuk penyiaran dengan menggunakan ruang ini. Pada Tuan Pengerusi: Ya, minta gulung, Yang masa yang sama kita membenarkan penggunaan Berbonnat. ruang udara awam ini kepada pibak-pihak yang Tuan Lim Guan Eng: Ya, saya akan gulung. menggunakannya untuk tujuan komersial. Pada Akhirnya Tuan Pengerusi, saya ingin meminta Yang masa yang sama juga kita mengenakan caj dalam 36 4 DISEMBER 1996 bentuk lesen kepada pengguna-pengguna dan or mewujudkan satu stesen awam, public broadcast ang a warn untuk mereka mendapat manfaat daripada ing station, satu stesen awam yang dimilikki oleh siaran yang disiarkan melalui siaran-siaran ini. Kita awam yang tidak ada langsung penglibatan membenarkan mereka yang akan broadcast secara komersial. Satu public broadcasting station ala apa komersial menggunakan signal-signal daripada yang ada di Amerika Syarikat, misalnya yang mana siaran-siaran R TM. keseluruhannya programming dia tidak Saya sebenarnya merasakan ada sedikit berlandaskan kepada commercial driven interest. keganjilan di sini kerana kalau ini semua hak awam Tidak ada pengiklanan. Di situlah kalau kita hendak tunjuk program-program yang macam Parit Sulong dan semua orang awam dikenakan lesen untuk tengok TV, kenapa pula pengusaha secara komersial kata tadi, yang ada nilainya, yang ada nilai dari segi budaya, dari segi ilmiahnya, dari segi apajuga, kita dibenarkan untuk menggunakan ruang udara boleh tunjukkan dalam stesyen awam tadi tanpa tersebut dan dibenarkan membawa signal stesen didorong oleh kepentingan komersial. stesen R TM yang mana orang a warn tel ah bayar untuk menyiarkan perkara tersebut? Kalau kerajaan atau kementerian tidak mahu buat stesyen awam yang bebas daripada pengiklanan Pada masa yang sama kita juga mendapati dan juga dorongan programmingnya daripada bahawa terdapat rungutan, kompelin yang kita pengiklanan, maka kerajaan kena batal lesen TV. dengar hari ini dalam Dewan ini dan juga kita dengar Kalau tidak hendak batal lesen TV, maka kerajaan terdahulu daripada ini tentang ketidakpuasan kena tubuhkan satu public broadcasting station yang segolongan rakyat tentang kewujudan begitu tidak dimiliki atau tidak dipengaruhi oleh apa-apa banyak iklan di dalam rancangan-rancangan TV pengaruh pengiklanan dari segi programmingnya. yang juga merupakan satu pencanggahan apabila Itu adalah cadangan saya. ianya ruang udara tetapi proses untuk penyiaran ini dilandaskan kepada pengiklanan yang mana program Yang kedua, apabila kita membuka ruang udara yang kita hendak tunjuk didasarkan kepada banyak ini kepada mereka yang berdagang dengan ruang mana nilai masa untuk pengiklanan. Misalnya j ika udara awam, saya tidak hendak bercakap fasal baik ada siaran lebih popular, maka masa untuk buruknya, cuma saya hendak bertanya. Orang yang pengiklanan dia lagi tinggi daripada rancangan buat drama sekarang ini, orang yang buat penerbitan rancangan yang tidak popular yang tidak punyai drama untuk TV hari ini, tinggi atau rendahnya nilai pasaran. Jadi, ini semua saya rasa ada satu keadaan drama itu yang dapat dijualkan kepada RTM atau yang agak pelik. Kalau kita hendak komersialkan kepada stesen-stesen swasta yang lain bergantung ruang udara ini dan membenarkan pihak tertentu sebenarnya kepada berapa banyakkah hasil memperdagangkan ruang udara ini, maka kita harus pengiklanan yang boleh didapati oleh stesen itu batalkan lesen TV sama sekali. Kerana apa gunanya daripada menunjukkan program ini. Maknanya, ruang udara ini yang dipunyai oleh kesemua orang, kalau ada seorang penerbit itu mari kepada saya, yang mana dibayar melalui lesen TV ini dibenarkan, saya kerja di RTM, dia kata hendak tunjuk drama diperdagangkan pula dengan caj yang lain. Kalau ini saya sanggup hendak bayar banyak mana drama yang kita hendak buat dibenarkan untuk ini kepada dia bergantung kepada banyak mana, diperdagangkan ruang udara ini, kita batalkan lesen berapa syarikat yang sanggup bayar untuk iklan Radio dan TV sama sekali. masa ruang ditayangkan drama tersebut. Sekarang ini kalau tak salah saya RM24.00 pada Jadi, nilai yang dapat ditentukan adalah setiap kediaman yang mempunyai televisyen, bergantung kepada nilai dari segi pengiklanan. walaupun ada dua-tiga buah pun dia caj RM24.00 Apabila kita membuka ruang seperti Astro katakan, juga, tetapi tidak ada konsistensi bagi saya untuk yang memasuki ruang udara kita rancangan mengenakan caj lesen ini. Pada masa yang sama rancangan daripada luar, semestinya kesan daripada dibenarkan ruang udara ini digunakan oleh orang kemasukan penyiaran daripada luar ialah pengecilan lain. Pada masa yang samajuga the programming pasaran pengiklanan tempatan. Pengecilan pasaran oleh stesen-stesen RTM I dan 2 ini didorong oleh pengiklanan tempatan ini, maknanya pengiklan komersialisme yang berdasarkan pendapatan pengiklan tempatan akan pergi untuk mengiklan pengiklanan termasuk RTM I dan RTM 2. Kalau kepada stesen-stesen yang menunjukkan penyiaran kita tidak hendak batalkan langsung lesen TV ini, daripada luar. Secara langsung pasaran pengiklanan maka saya cadangkan di sini supaya kerajaan tempatan ini akan mengecil. Dan apabila pasaran ataupun kementerian ini memikirkan untuk pengiklanan tempatan ini mengecil, maka nilai yang 4 DISEMBER 1996 37
boleh diberi kepada pengeluaran filem drama sekarang ini boleh dikatakan yang kaki masjid, kaki tempatanjuga akan turun, dan ini akan menjejaskan surau, yang wirid lebih dia tidak akan dengar Berita masa depan industri perfileman tempatan. lagi, fasal dia hendak cari pahala, dia tunggu di masjid, dia meng:aji sedikit lebih kurang. Last sekali Jadi, bagaimanakah agaknya kementerian ini baru dia balik. Dia balik hendak tunggu Dunia Jam hendak menangani masalah ini. Kita benar-benar I 0, sekarang sudah jadi I 0.30. Maklumlah orang berhajat untuk meningkatkan, kandungan penyiaran orang alim tidur awal. Dia tak tidur lambat, dia tak yang dibuat dalam Malaysia sendiri, tetapi pada mahu merepet-repet sampai pukul I 0 atau l l .00. masa yang sama kita membuka pintu ini yang akan Jadi, saya haraplah kalau boleh saya mintalah mengecilkan pasaran pengiklanan tempatan, dan Kementerian Penerangan atas permintan supaya kita yang punya akibat untuk merendahkan nilai yang tunda daripada pukul 8.00 kepada 9.00 malam. dapat dibayar kepada pengeluar-pengeluar filem dan Jadi, yang ini kalau kita buat, insya-Allah, depa doa drama tempatan. Ianya nampak seolah-olah tidak Kementerian Penerangan pun berjalan dengan baik. menuju kepada satu arah yang mana boleh kita memupuk dan membela pengeluar-pengeluar, Lagi satu, Tuan Pengerusi, mengenai lesen TV. penerbit filem ataupun drama tempatan. La-ni iklan sudah banyak. Boleh kata kita tak sempat dengar cerita dia masuk iklan. Dia selit Jadi, kalau boleh saya mohonlah kepada iklan ini kadang-kadang satu cerita sampai I 0-11 kementerian untuk memberi penerangan sedikit kali. Jadi, saya minta kalau boleh mansuhlah kutip tentang bagaimanakah kita boleh menangani duit lesen TV, berapa duit sangat. Kemudian masalah yang saya sebutkan tadi. Dengan itu, Tuan kadang-kadang kita terlupa dia saman. Kita pula di Pengerusi, saya mengucapkan terima kasih. sebelah kampung selit lesen ini di merata belakang Tuan Pengerusi: Yan. pintu. Mai orang check, lesen tak ada, pada ha! dahulu sudah bayar, kena pula denda. Jadi, tak 5.47 ptg. berapa duit sangat kita kutip. Dato' Haji Badruddin bin Amiruldin [Yan): Terima kasih, Tuan Pengerusi. Saya ingin bercakap Jadi, saya hendak mencadangkan kepada tentang Butiran 010200 berkenaan dengan Program kementerian supaya mansuhkan kutipan lesen ini, TV. Saya hendak merayu kepada Kementerian penaik sedikit harga advertisement. Jadi, rakyat Penerangan tentang Berita. Yang ini orang-orang pun seronok. Tidak adalah rakyat bangkit hendak karnpung dan orang-orang yang kaki sembahyang bercakap sangat fasal Kementerian Penerangan. minta. Kerana Berita sekarang ini pukul 8.00. [Ketawa] Tengok hari ini semua bangkit hendak Maghrib sekarang ini pukul 7.00. Selepas itu or bercakap f asal penerangan. Menteri dia tak datang, tinggal Timbalan Menteri dan Setiausaha Parlimen, ang tua-tua hendak tunggu di masjid, di surau pukul kedua-dua ini kawan baik. Hendak kata lebih kurang 8.00 dan pukul 8.00 lebih baru masuk lsya'. Jadi, pun kawan. [Ketawa] Tak kata apa, rakyat depa ini yang kaki pergi masjid tidak pernah tahu mengamuk kepada kita. Jadi, serba salah. ha! dunia. Hal Malaysia mereka tak tahu fasal depa dok ada di masjid, depa dok ada di surau. Jadi, saya haraplah kalau boleh minta kaji balik. Kemudian, yang tak pergi ke surau pun, jenis yang Tidak berapa duit sangat lesen-Iesen ini, fasal dok wirid macam saya kadang-kadang terlepas juga sekarang ini macam-macam. Astro pun sampai Berita. [Ketawa} Wirid panjang, maklumlah waktu RM85.00, MEGA - RM45.00, TV kita - RM25.00 Maghrib, jadi kadang-kadang terlepas juga Berita. setahun. Setahun RM25.00 hendak kira apa sangat. Kita mansuh, rakyat pun seronok. Kalau sekarang Jadi, saya hendak cadangkan kalau boleh Berita tidak mansuh pun, nanti dekat-dekat pilihan raya Perdana ini minta disiarkan pukul 9.00. Saya ingat kita mansuh lagi bagus. kalau saya tanya Menteri di Jabatan Perdana Menteri, ha! ehwal agama pun dia setuju .....[Menteri Tuan Pengerusi, lagi satu mengenai di Jabatan Perdana Menteri (Y.B. Dato' Dr. Haji perkhidmatan Filem Negara - 040000, saya minta Abdul Hamid bin Haji Othman) masuk ke dalam kamera itu gantilah. Dia bunyi macam enjin diesel. Dewan] ... Dia baru baru masuk, dia setuju, dia Hak yang dok galas kamera pun merasa malu hendak angguklah tu. [Ketawa} Fasal kita mahu hari ini mengambil gambar, hak TV, hak lain, semuanya semua rakyat tahu apa ha! jadi di dunia dan Malay model baru, hak dia jenis yang serombong bulat sia ini. Jadi, saya minta supaya Berita ini ditukar itu. Jenis gambar P. Ramlee bermain gambar - dok daripada pukul 8.00 kepada pukul 9.00. Jadi, semua ada lagi. Sudah itu kita tulis pula kepada yang masyarakat akan boleh tengok. Kalau tidak mengambil gambar itu, bubuh di belakang baju 38 4 DISEMBER 1996
"Filem Negara", tidakkah malu kawan itu bila or ini, adakah Yang Berhormat sedar juga, apa yang ang lain tengok? Macam mesin kopi yang dikeluarkan oleh Wayang Tinggi Production ini, Kementerian Luar Bandar beri - berbunyi. Jadi, yang control semua p~ngeluaran, silat Melayu dia saya minta - tolonglah, tidak berapa duit sangat terbang macam Kungfu Cina. Main silat, budaya kamera itu. Kasihan kepada yang dok galas itu, Melayu yang begitu indah, dirubah oleh Wayang malu, tetapi kalau tidak galas, kawan cari makan. Tinggi Production sehingga telah menyebabkan Jadi, itulah saya berharap Filem Negara tolong kaji masyarakat kita, seperti Yang Berhormat Yan sebut, balik. Kasihan kepada depa. bercelaru habis anak-anak kita. Takkanlah silat Melayu macam itu? Jadi, boleh Yang Berhormat Kalau kita tengok hak TV3 dan RTM, dia gala5 memberi penjelasan sedikit? pun elok, hak ini pula, dengan spotlightnya pun kecil sedikit daripada spotlight kereta. Jenuh kawan itu Dato' Haji Badruddin bin Amiruldin: Saya tanggung. Jadi, itulah saya bercakap mengenai bersetuju Tuan Pengerusi, fasal saya Naib Presiden Persatuan Si lat Negeri Kedah. Saya dok cari 'buah' Filem Negara. tidakjumpa. 'Buah' yang Wayang Tinggi buat itu, Tuan Pengerusi, lagi satu, kawan-kawan pun saya cari tidakjumpa. Anak murid dok tanya saya, bercakap fasal, yang sahabat saya Pokok Sena pun jenuhlah. Dia kata macam mana dato', kita tidak bercakap iaitu fasal filem-filem yang dimainkan - terbang dari bawah naik ke atas, kita terbang dari kita kena kaji. Saya hendak minta kalau boleh atas turun bawah. Saya kata, hendak buat macam banyakkan filem-filem yang dikeluarkan itu adalah mana, dah Wayang Tinggi, dia naik kot ataslah. Itu filem-filem ke arah yang membina, beri anak-anak ha! kes silat, dia campur silat, kungfu dan judo sekali kita elok, jaga moral dia. Jangan kita main filem - bercelaru habis anak-anak murid kita. Itu tentang filem yang bercelaru. Saya dok tengok filem wayang, hak cerita lain, tidak usah kiralah, yang Melayu ini, bukan kata tidak bagus, bagus juga. budayalah, bahasalah dan sebagainya. Pengarah-pengarah kita pun, kalau hendak fikir Keduanya, muka itu sahaja yang menjadi 'film membuat filem, tetapi kadang-kadang antara dia star', hero pun hero itulah. Jadi, sudah tidak ada, hendak minum air dengan bercakap itu, kadang dok kutip orang itu juga main, carilah hak lain, kadang setengah jam, air tidak sampai ke lidah. cungkil bakat-bakat baru dari Yan pun ada - hak Filem 4, 5 minit, habis begitu sahaja ceritanya - putih terserlah pun banyak, kalau depa mahu. Kita tidak ada apa. hendak kira tidak mahulah, tetapi dok kena tanya Tuan Pengerusi, jadi, saya minta kalau boleh, pendapat wakil rakyat, kita boleh beri. lni dok ambil cerita itu biarlah cerita yang logik sedikit. Kalau muka itu sahaja. Dari Kepong, muka macam bercakap fasal korporat, buat cara korporat. Ini Kepong pun tidak apalah, bolehlah tahan, baik sedikit kalau kata korporat, dia kena hisap paip baru dia daripada "Mr. Bean" [Ketawa}. boleh menjadi orang korporat. Tidak semestinya, Tuan Pengerusi, satu lagi berkenaan dengan dia kena bercakap sepatah dua, cakap Orang Putih. Penerangan Luar. Penerangan luar ini dia kena main Jadi, ini semua kita kena ubah. Zaman ini kita kena peranan yang cukup baik, fasal tugasnya adalah ubah. Jangan dok ikut zaman Hindustan macam untuk memberi penjelasan kepada masyarakat. Jerlun mahu itu. Jerlun, dia zaman dahulu, kita Jadi, katalah, kita kalau bercakap hari ini, tidak usah zaman baru. Dia tidak ada, minta maaf. Jerlun kata apalah, kita bercakap fasal budget jangan ambil hatilah. Hari Jumaat bukan pergi mana (perbelanjaan) kita, sekurang-kurangnya, dah Wakil Jerlun ini, dok tunggu filem Hindustan. penerangan luar ini dia kena atur orang-orang di Jadi, hak ini say a minta kalau boleh kementerian luar bandar. Tidak usahlah dok terang perkar kaji balik filem-filem ini. Berilah filem yang logik perkara yang tinggi sangat, fasal orang kampung sedikit untuk kita tengok. Jadi kita boleh tengok ini bila kita bercakap fasal pertumbuhan ekonomi dengan family - ha! Tengok itu cik cara dia dok pun, mereka bukan erti. Mereka dok kira, kalau macam mana, termasuk sumber hendak pergi pergi ke laut balik peroleh berapa duit? Hari ini sembahyangkah, nanti sat lagi kita berbincang makan, esok belanja selesai, itu sudah. Pergi cerita hendak pergi sembahyang, jadi ceritalah - itu kalau kepada rakyat - "ini dia Belanjawan tahun ini untuk saya menjadi "Pengarah", itu cara dia. rakyat, ini dia, untuk kemudahan asas - ini dia". Jadi, dengan cara ini, untuk rakyat kita di luar Dato' Othman bin Abdul: Terima kasih Tuan bandar, mereka faham. Jangan hendak tunggu Pengerusi. Saya hendak bertanya Yang Berhormat semasa dan ketika yang tertentu, ataupun bila dari Yan, dahulu Jerai. Cerita bab logik dalam drama menteri pergi baru mereka bergerak - tidak. 4 DISEMBER 1996 39
Jadi, program ini kena berjalan, kalau tidak walaupun pihak Pergerakan Pemuda MCA telah fungsi penerangan luar ini saya nampak begitu berunding, berbincang dengan pihak pengurusan terhad. Saya harap kalau boleh Kementerian TV3, meminta supaya boleh menyiarkan warta Penerangan pastikan dia ada program tahunan. Jadi, berita dalam bahasa Mandarin. Usaha kami masih tiap-tiap Pegawai Penerangan Daerah ini dia ada belum dapat mencapai matlamatnya, tetapi program tahunannya selain daripada sivik yang dia perjuangan gerakan Pemuda MCA dan pihak MCA dok buat sekarang ini - penjelasan kepada rakyat. masih diteruskan melalui rundingan, perbincangan Kalau timbul sesuatu masalah, masalah-masalah dan juga kerjasama serta pertolongan daripada tertentu yang kontroversi, penerangan luar jpi kena Kementerian Penerangan melalui Akta Penyiaran. main peranan, turun ke kampung dan turun ke desa, Inilah cara, tetapi tuduhan tadi memang tidak memaklumkan kepada rakyat, inilah keadaan yang berasas dan tidak ...... sebenarnya. Kalau tidak, jenis-jenis macam PAS, Dato' Hon Choon Kim: [Bangun] depa inilah yang dok pi. PAS pergi - bercelaru kampung semua. Kadang-kadang hak yang lilit Tuan Pengerusi: Seremban bangun. serban itu, pagi tadi pergi tikam ekor - malam lilit Dato' Hon Choon Kim: Terima kasih Tuan serban. Ada jenis itu dalam PAS, dalam Barisan Pengerusi. Yang Berhormat dari Serdang adalah dan dalam UMNO tidak ada. bekas Ketua Pemuda MCA dan telah ban yak berjasa Jadi, kalau puak ini pergi memberi penerangan untuk negara kita. Tadi Yang Berhormat dari Kota kepada orang kampung dengan memperalatkan Melaka telah sebut bahawa MCA tidak mampu serban danjubah, rosak orang kampung. Jadi, Unit untuk membuat sesuatu. Saya ingin mendapat Serombong Penerangan ini - Penerangan Luar (Unit penjelasan daripada Yang Berhormat,jikalau OAP Serombong) ini, kena pergi merata kampung, mampu, mengapa dia tidak boleh tahan dua orang memberi penerangan kepada rakyat, apa masalah anggotanya masuk dalam MCA? Minta penjelasan. masalah yang timbul, barulah rakyat faham, ini dia Dato' Yap Pian Hon: Tuan Pengerusi, masalah-masalah dan dapat mengatasi masalah sebenarnya, kalau Ahli Yang Berhormat dari Kota masalah tersebut. Melaka berani di hadapan Dewan ini, dia mesti Tuan Pengerusi: Minta gulung, Yang dengar apa penjelasan yang diberi kepada pihak saya Berhormat. berkaitan dengan tuduhan jahat itu. Tetapi, walau bagaimanapun, hujah-hujah yang dikeluarkan atau Dato' Haji Badruddin bin Amiruldin: Saya yang diutarakan oleh Ahli Yang Berhormat dari Kota sudah gulung, Tuan Pengerusi. Terima kasih. Melaka tadi itu yang berbau politik. Bagi pihak Tuan Pengerusi: Serdang. MCA, ..... 5.58 ptg. Dr. Tan Seng Giaw: [Bangun] Dato' Yap Pian Hon [Serdang]: Terimakasih Tuan Pengerusi: Ya. Tuan Pengerusi. Saya telah tunggu lama baru Dato' Yap Pian Hon: Saya minta maaf, masa sampai masa untuk memberi pandangan dan ulasan tidak ada. Bagi pihak MCA, bagi pegawai MCA, terhadap Maksud B.44 - Kementerian Penerangan Pemuda MCA, memang berdiri teguh untuk dalam peringkat Jawatankausa. memperjuangkan bahasa Mandarin, oleh kerana Tuan Pengerusi, Butiran 020000 -Perkhidmatan bahasa Mandarin sebagai bahasa ibunda masyarakat Penyiaran dan Butiran 030000 - Perkhidmatan Cina. Itulah tanggungjawab. Tetapi, melalui Penerangan. perjuangan ini masih belum selesai dan diteruskan untuk perjuangan. Tuan Pengerusi, Yang Berhormat Kota Melaka tiada sekarang. Walaupun tiada di dalam Dewan Tuan Pengerusi, filem-filem atau wayang ini, terpaksa saya mengulas sedikit berkaitan dengan gambar yang bertutur dalam dialek Kantonis yang tuduhan jahat dan tidak berasas yang diutarakan ditayangkan di TV2 dan TV3 ini memang oleh Yang Berhormat Kota Melaka tadi terhadap merupakan mutu atau isi kandungan tidak berapa Pergerakan Pemuda MCA. tinggi, yang sentiasa memberi kesan buruk kepada masyarakat Cina. Sebagai seorang bekas Ketua Pergerakan Pemuda MCA, pihak kita tidak langsung Saya berkata demikian kerana filem-filem atau menjalankan aktiviti untuk memboikot TV3, wayang gambar yang ditayangkan, yang saya 40 4 DISEMBER 1996 katakan tadi itu tidak berfaedah kepada negara kita sekolah menengah kebangsaan ialah menggunakan danjuga membawa negatifkepada masyarakat Cina. bahasa Mandarin bukan Kantonis. Banyak masyarakat Cina yang bertanya kepada Inilah satu tanggapan yang salah sebab apa saya, adakah garis panduan atau dasar yang Kementerian Penerangan berbuat demikian supaya diamalkan oleh pihak Kementerian Penerangan memilih filem-filem atau wayang gambar dalam untuk membeli filem-filem atau wayang gambar dialek Kantonis sahaja? Dan juga seperti bangsa yang bertutur dalam dialek Kantonis ini sahaja? Melayu, bahasa ibunda ialah bahasa Melayu. Kalau Pertanyaan sudah ditimbulkan di kalangan tad i Ahli Yang Berhormat dari Yan atau Ahli Yang masyarakat Cina, sebab sebagai pemimpiti Berhormat dari Pokok Sena itu, kadang-kadang dia masyarakat, sebagai ahli politik yang sentiasa berucap itu dalam loghat Kedah, ohh! Bagi saya berdamping dengan rakyat lapisan masyarakat Cina, susah! [Ketawa] Dengar untuk memahami apa dapatlah feedback reaksi daripada masyarakat Cina cerita, sebab ini bukan bahasa Malaysia tetapi loghat terhadap filem-filem atau wayang gambar yang Kedah. Tetapi, mungkin Ahli Yang Berhormat dari Padang Terap itu kalau sud ah berucap dalam loghat ditayang di TV2 dan TV3 ini. Kedah itu, sangat sukarlah bagi saya untuk Adakah oleh kerana harga pembelian daripada memahaminya isi kandungannya. pihak kementerian terhadap filem itu murah, atau Jadi, itu penting, ada perbezaan loghat Kedah berdasarkan kepada apa? Sebab ban yak filem-filem atau loghat daerah dengan bahasa Malaysia, seperti atau wayang gambar yang ditayangkan di TV2 dan Kantonis dengan bahasa Mandarin, yang penting TV3 ini dalam dialek Kantonis ini sudah lama, terlalu sekali untuk kita faham dan satu masalah penting lama, sudah ketinggalan masa. Perfileman ini bagi masyarakat Melayu di mana ramai yang mungkin dibuat dua puluh tahun dahulu, tidak kena mendapat pendidikan dalam bahasa Mandarin dan pada masanya dan tidak memberi satu nilai moral faham bahasa Mandarin, mereka tidak dapat untuk kepada masyarakat Cina. menikmati filem-filem dan wayang gambar dalam Tuan Pengerusi, jadi, reaksi dari masyarakat Cina dialek Kantonis. Ini menafikan hak mereka untuk memang telah sampai dan patutnya di 'rectify' oleh menikmati filem tersebut kerana mereka tidak tahu. kementerian danjanganjadikan satu sasaran politik Sekarang ramai bangsa Melayu yang fasih terhadap dasar kepada kerajaan di mana sentiasa bertutur dalam bahasa Mandarin, tetapi, Tuan menunggu daripada Ahli-ahli Yang Berhormat dari Pengerusi, walaupun dia kurang bercakap tetapi dia DAP. Sentiasa dikatakan, tetapi dia bercakap di fasih dalam bahasa Mandarin. Jadi, sebab itu dalam Dewan ini, lepas itu tidak ada apa-apa kesan. penting, jangan nafikan hak bangsa Melayu yang Waiau bagaimanapun, hal ini kita mesti fasih dalam bahasa Mandarin itu untuk menikmati mengambil berat supaya ketidakpuasanhati daripada filem itu. masyarakat Cina terhadap wayang-wayang gambar Saya mintalah pihak kementerian mengkaji yang ditayang di TV2 dan TV3 ini. Saya mintalah semula keputusan untuk memilih wayang gambar penjelasan daripada pihak kementerian, apa sebab dalam dialek Kantonis itu dan juga banyak filem memilih filem-filem dan wayang gambar yang filem dan juga wayang-wayang gambar dalam bertutur dalam dialek Kantonis di pilih untuk bahasa Mandarin yang bermutu tinggi, yang boleh ditayangkan di TV2 dan TV3. memberi kesan yang baik kepada masyarakat Cina. Tuan Pengerusi, saya hendak menegaskan di Tuan Pengerusi, saya juga meminta banyak lagi Dewan yang mulia ini, bahawa bahasa ibunda wawancara dan juga kegiatan pembangunan dan kepada masyarakat Cina ialah bahasa Mandarin, juga dasar Kerajaan Barisan Nasional disiarkan dalam bukan dialek Kantonis, bukan Hailamese, bukan bahasa Mandarin, supaya masyarakat Cina lebih Hokkien. Saya sebagai pemimpin masyarakat Cina faham lagi, tidak boleh diputarbelitkan oleh Ahli mer:; . l~ecewa terhadap perkara ini, sentiasa dapat ahli Yang Berhormat dari DAP. Kalau banyak siaran sat; an ada salah tanggapan bahawa Kantonis dalam bahasa Mandarin, kaedah dan kegiatan yang iak · ..! bahasa ibunda kepada masyarakat Cina.
~ .. a sentuh perkara ini kerana bahasa Dr. Tan Chong Keng: Mintajalan. penghantar di sekolah rendah jenis kebangsaan Cina Tuan Pengerusi: Ya. atau sekolah menengah swasta Cina atau di kelas bahasa Mandarin di sekolah kebangsaan yang baru Dr. Tan Chong Keng: [Ketawa] Terima kasih. baru dibuka atau di kelas-kelas bahasa Mandarin di Tuan Pengerusi. 4 DISEMBER 1996 41
Tuan Pengerusi: Ya. USUL
Dr. Tan Chong Keng: Saya ingin bertanya Ahli WAKTUMESYUARATDANURUSAN Yang Berhormat dari Serdang sama ada dia DIBEBASKANDARIPADAPERATURAN bersetuju dengan saya, adakah ini dasar Kementerian MESYUARAT Penerangan ataupun hanya minat kakitangan stesen 6.11 ptg. stesen TV yang kebanyakannya datang dari Kuala Lumpur ataupun Klang Valley yang menggunakan Timbalan Menteri Penerangan [Dato' Drs. loghat Kantonis sendiri? Mereka yang berloghat Suleiman bin Mohamed]: Tuan Yang di-Pertua, Kantonis, mereka yang suka melihat wayang gambar saya mohon mencadangkan iaitu: Kantonis dan mereka yang memilih filem-filem dan "Bahawa menurut Peraturan Mesyuarat program dalam loghat Kantonis. 12(1 ), Majlis Mesyuarat pada hari ini tidak akan ditangguhkan sehinggajam 8.45 malam." Kalau begitu, sampai filem-filem yang di import daripada Taiwan dan China pun di 'dubbed'kan ke Timbalan Menteri Somber Manusia [Dato' dalam bahasa dan loghat Kantonis. Ini adalah satu Abd. Kadir bin Haji Sheikh Fadzir]: Tuan Yang di-Pertua, saya mohon menyokong. perkara atau perkembangan yang serius dan saya harap Kementerian Penerangan boleh mengambil Tuan Yang di-Pertua: Ahli-ahli Yang tindakan yang keras untuk membetulkan. Berhonnat, satu Usu! yang berbunyi iaitu:
Tuan Pengerusi: Yang Berhormat, minta "Bahawa menurut Peraturan Mesyuarat penjelasan! 12(1 ), Majlis Mesyuarat pada hari ini tidak akan ditangguhkan sehingga jam 8.45 malam," Dr. Tan Chong Keng: Bolehkah saya minta hendaklah disetujukan. penjelasan [Ketawa] daripada Ahli Yang Berhonnat dari Serdang sama ada dia bersetuju dengan saya Usul dikemuka bagi diputuskan, dan disetujukan. atau tidak? Diputuskan, Dato' Yap Pian Hon: Tuan Pengerusi, biarkan "Bahawa menurut Peraturan Mesyuarat Yang Berhonnat Timbalan Menteri yang menjawab. 12(1 ), Majlis Mesyuarat pada hari ini tidak akan Sebab dasar atau polisi yang diamalkan oleh pihak ditangguhkan sehinggajam 8.45 malam." kementerian penting untuk jawapan kepada Yang Perbahasan disambung semula Berhonnat dari Bukit Mertajam. Majlis bersidang dalam Jawatankuasa Tuan Pengerusi: Ya. [Tuan Yang di-Pertua mempengerusikan Dato' Yap Pian Hon: Tuan Pengerusi...... Jawatankuasa] Tuan Pengerusi: Ya, Tanjong Karang. Tuan Pengerusi: Masa Yang Berhonnat sudah cukup. 6.12 ptg. Tuan Noh bin Omar [Tanjong Karang]: Dato' Yap Pian Hon: Saya mintalah kaji semula Terima kasih, Tuan Pengerusi, kerana memberi terhadap apa yang disebutkan. Terima kasih. peluang kepada saya untuk sama-sama mengambil Tuan Pengerusi: Ya. Tanjong Karang. bahagian dalam perbahasan Kementerian Penerangan pada petang ini. Saya ingin menyentuh Tuan Noh bin Omar [Tanjong Karang]: Program 0201 00 iaitu Rancangan. Terima kasih, Tuan Pengerusi, Tuan Pengerusi, sepatutnya peranan rancangan Tuan Pengerusi: Yang Berhonnat Tanjong rancangan ini menyiarkan drama-drama ataupun Karang, nanti sekejap ya. Ada usul. Ada sebuah siaran-siaran di televisyen ini hendaklah berbentuk usul Yang Berhormat semua sedang menunggu yang boleh dijadikan tauladan, yang boleh dijadikan nunggunya. [Ketawa} contoh tauladan ataupun pendidikan daripada siaran siaran yang disiarkan oleh pihak televisyen. Tetapi Maj/is Mesyuarat bersidang semula. sejak akhir-akhir ini, saya dapati rancangan rancangan ini banyak, terlalu banyak rancangan- 42 4 DISEMBER 1996 rancangan yang berbentuk hiburan dan juga iklan. kese/uruhannya ". Ini amat sedih, seorang Ketua Kadang-kadang kita hendak tengok televisyen pun Pembangkang yang sudah lama duduk di Malaysia Tuan Pengerusi, seperti yang rakan-rakan saya yang masih tidak faham bahasa Malaysia. nyatakan tadi, kita pun sudah naik jemu. Asyik Bila Yang Berhormat Timbalan Perdana Menteri asyik iklan, sampai 'direct selling' pun, jualan mengatakan parti betina, bukan menghina kaum langsung pun dijual dan disiarkan melalui televisyen. wanita. Macam kita ada peribahasa · anak jantan'. Jadi, kita khuatir lama-lama orang di Malaysia Anakjantan ini menunjukkan seorang yang berani. ini, pemikirannya lebih tertumpu dan terlalu Bila kita kata 'betina' ini menggambarkan bahawa memikirkan soal-soal hiburan dan juga soal-soal seorang yang penakut. Begitu juga kalau dalam untuk membelanjakan wang. bahasa Inggeris, kalau kata dia 'chicken' bukan maksud dia chicken, dia penakut. Tuan Pengerusi, sepatutnya rancangan rancangan ini mesti juga memainkan peranan yang Jadi, inilah Tuan Pengerusi, jangan kita hendak lebih untuk meninggikan lagi taraf bahasa Malay tengok orang kampung seperti mana Yan kata, dalam sia. Kerana hari ini, bukan sahaja bahasa yang Dewan yang mulia ini. Saya ingat Kepong digunakan, kadang-kadang tajuk drama pun, kita bersetuju, dia tengok saya. sudah jelas dengan tajuk drama itu bukan Dr. Tan Seng Giaw: [Bangun] melambangkan identiti kita. lni macam IQ Genius, Tiara Point ini saya ingat bukan kebudayaan kita, Tuan Pengerusi: Kepong bangun, ya. bukan bahasa kita. Dr. Tan Seng Giaw: Tuan Pengerusi, saya Begitu juga bahasa yang digunakan, ini sudah nampak Yang Berhormat ini tidak berucap mengenai banyak kali dibangkitkan dalam Dewan ini. Kita perkara yang di depan kita. Menyerong kepada, setakat ini mendengar bahasa caca-merba, campur merayau-rayau, tidak ada modal langsung. Dan bahasa Inggeris dengan bahasa Melayu dan pelbagai masalah jantan dan betina itu, baik kita bahasa yang boleh merosakkan bahasa. Kesannya, menggunakan bahasa yang tepat. Kalau hendak Tuan Pengerusi, bukan sahaja kita tengok orang betina kita gunakan wanita ataupun perempuan. kampung, di dalam Dewan ini pun semalam sudah [Ketawa] Kalau kita gunakan betina untuk terbukti bahawa Ketua Pembangkang pun tidak menunjukkan kelemahan manusia. Sebenarnya faham bahasa Malaysia. Kerana bahasa Malaysia wanita, umur dia lebih tahan daripada lelaki. ini indah, ia ada peribahasa dia, dia ada kata-kata Tuan Noh bin Omar: lni minta apa, Yang yang mempunyai makna yang tersirat. Berhormat. Tuan Pengerusi, sebagai contoh semalam, Dr. Tan Seng Giaw: Umur 40 tahun purata. izinkan saya baca Hansard ini yang dihujahkan oleh Ketua Pembangkang, dia telah memetik ucapan Tuan Noh bin Omar: Minta penjelasan. Timbalan Menteri di Jabatan Perdana Menteri pada Tuan Pengerusi: Yang Berhormat, cukuplah. l 9hb. November. Yang Berhormat Timbalan Menteri di Jabatan Perdana Menteri di muka surat Tuan Noh bin Omar: Minta penjelasan. Tuan 144, saya pendekkan sahaja. Dia ada sebut di sini, Pengerusi, inilah akibat kalau televisyen selalu "kita hadapi masalah ini, ini partijantan. Apabila menyiarkan bahasa caca-merba. Dia tidak faham menghadapi masalah di Kelantan, mari ke Kuala apa yang saya cakap. Dia kata guna bahasa tepat, cubalah kita kata, adakah kalau misal katalah Yang Lumpur dalam Dewan besar minta tolong daripada Berhormat Timbalan Menteri itu mengatakan, saya kita, ini betina punya parti politik Yang bacalah, kalau dia kata, minta tolong! Dia kata, 'ini Berhonnat ". Ini ucapan Yang Berhormat Timbalan wanita punya parti'. Mana ada bahasa wanita pun ya Menteri di Jabatan Perdana Menteri. Tetapi parti. Kalau kita selalu cakap, 'anakjantan, anak malangnya, Yang Berhormat dari Tanjong ini tidak betina', ini bahasa peribahasa bukannya bahasa faham ulasan dia. Melayu yang biasa. "Tuan Pengerusi, saya tidak mahu ada tarik Tuan Pengerusi, jadi, inilah akibatnya kalau dalam konteks atau tussle power struggle antara televisyen tidak menyiarkan bahasa Malaysia dengan PAS dan UMNO di Kelantan, tetapi isu yang besar betul, maka Yang Berhormat dari Kepong pun yang di sini ialah mengenai bahasa-bahasa yang kata pakar dalam bahasa Malaysia pun sudah celaru digunakan oleh Yang Berhonnat Timbalan Menteri sama. Jadi, Tuan Pengerusi, saya tidak merayau, yang menghinakan kaum wanita pada saya hanya mengambil contoh bahawa kesan, 4 DISEMBER 1996 43 kesan kepada penonton kalau siaran televisyen yang mengatakan bahawa kita ini kerajaan berjiwa rakyat. disiarkan itu tidak disusun dengan baik. Tuan Pengerusi, begitujuga kita dapati bahawa Tuan Pengerusi, yang kedua mengenai penerbit-penerbit yang menayangkan drama-drama kebudayaan. Kitajuga mesti memainkan peranan ini, seolah-olah dimonopoli oleh penerbit-penerbit untuk menerapkan kebudayaan-kebudayaan tertentu. Yang saya selalu tengok, HVD, Wayang Melayu. Saya rasa terkejut apabila saya sempat Tinggi. Jadi, saya hendak minta penjelasan daripada tengok dua, tiga drama. Bila satu orang Melayu, Yang Berhormat Timbalan Menteri, sebenarnya ada Islam berjumpa dengan tok haji, kononnya balik berapa banyakkah penerbit-penerbit filem, drama kampung, dia cakap 'hello' bukah beri yang ada di Malaysia ini? Mungkin oleh kerana 'assalamualaikum'. Kemudian malam itu, saya dimonopoli oleh dua, tiga penerbit sahaja, maka tengok Tiara Point, kawan datang masuk ke rumah, corak dramanya, bahasa yang diguna dan dia tidak cakap assalamualaikum, dia hai, hai sahaja. kebudayaan yang diamalkan dalam drama-drama itu Mana ada budaya Melayu macam ini. Ada satu sama sahaja. drama lagi, saya lupa apa tajuk dia, dia datang balik Jadi, kalau ini tidak dapat kita pecahkan kampung kemudian diajumpalah konon hendak cari monopoli syarikat-syarikat ini, tidak diagihkan orang gaji, dia tanya "bapak mana?, bapak tidak kepada syarikat-syarikat lain, mungkin sampai bila ada. Emak mana? Emak pergi kerja. Okaylah mari bila pun drama ini kita akan import daripada Hong ikut kakak pergi Kuala Lumpur". Terus pergi ikut Kong, dan saya difahamkan pengarahnya pun kakak itu pergi ke Kuala Lumpur. Ini ke budaya pengarah daripada Hong Kong. Saya ingin Melayu? Ini kalau budaya macam ini diamalkan, mendapat penjelasan daripada Yang Berhormat ini yangjadi rosak. Timbalan Menteri, apakah benar pengarah-pengarah Maka, belia-belia pada hari ini memikirkan tidak yang mengarahkan filem-filem drama di Malaysia perlu minta kebenaran daripada ibu bapa, tidak perlu ini, mereka datang sebagai pelancong? Bila datang minta kebenaran daripada penjaga, hendak pergi sebagai pelancong, dia ambil kesempatan keluar rumah, dia pergi. Jadi inilah, budaya-budaya mengarahkan filem. Kalau ini berlaku, saya rasa macam ini kita tengok ringan, tetapi kalau kita amati ini adalah satu kesalahan. Melakukan satu pekerjaan dan budaya ini kita amalkan, maka ia akan menjadi tanpa kebenaran, apabila dia melancong. budaya songsang. Jadi, kalau filem-filem ini diarah oleh orang Jadi, Tuan Pengerusi, begitu juga dengan waktu luar, sudah tentu budaya-budaya yang tidak siaran. Saya setuju dengan sahabat saya dari Yan, secocok dengan budaya Malaysia ini akan saya pun hendak bercakap benda yang sama, berita disebarkan secara halus. janganlah siar pada pukul 8.00. Begitu juga dengan Tuan Pengerusi, saya ingin mencadangkan siri kanak-kanak, Along sebagai contoh, ini satu supaya drama-drama yang berunsurkan keagamaan, siri yang amat baik, memberi ilmu matematik tetapi yang berunsurkan nilai-nilai mumi seperti mana di disiarkan pada waktu Maghrib. Doraemon, ini pun waktu bulan puasa sebagai contoh, banyak drama sudah banyak kali kita bangkitkan. yang disiarkan seperti drama-drama yang Tuan Pengerusi, kadang-kadang kita fikir-fikir, menunjukkan ketinggian agama kita. Apakah jadi Ahli Parlimen ini letih bercakap, sedangkan drama-drama yang berbentuk keagaman ini hanya Parlimen ini satu badan yang membuat dasar, yang sesuai disiarkan waktu bulan puasa? Sedangkan menyuarakan suara rakyat. Tetapi kalau kita sahaja kita kena mengamalkan nilai-nilai agama ini bercakap, pegawai-pegawai yang melaksanakan, dia sepanjang hid up kita, bukan waktu menunggu bulan ikut cara dia sahaja seperti mana yang dibangkitkan puasa baru kita hendak siarkan drama-drama yang oleh Yang Berhormat dari Serdang dan Bukit berbentuk keagamaan dan nilai-nilai yang mumi. Mertajam kata ikut selera pegawai sahaja, sampai Jadi, kalau ini diamalkan oleh Kementerian bila pun kita tidak boleh betulkan. Penerangan, seolah-olah kita sendiri telah menyusun satu budaya, waktu puasa kita mesti lebih Islam, Jadi, pegawai-pegawai ramai yang dengar kita berucap, tetapi kalau balik tidak dipraktikkan, tidak waktu tidak bulan puasa kita bebas untuk diambil kira apa yang kita cakap, kita hendak menyiarkan perkara-perkara yang bertentangan bercakap pun letih. Balik kawasan, kita yang ditanya dengan nilai-nilai kita. Maka konsep ini mesti dalam dialog. Apa ini Yang Berhormat, tidak cakap diambil tindakan untuk diperbetulkan Tuan ke dalam Parlimen? Kita sudah bercakap, kita selalu Pengerusi, dan juga saya ingin sentuh .... 44 4 DISEMBER 1996
Tuan Pengerusi: Yang Berhormat, mas a Yang Di negara ini sebenarnya, kita masih belum Berhormat sudah cukup. mempunyai apa yang kita sebut Press Council ataupun Majlis Akhbar. Jadi, tanggungjawab Tuan Noh bin Omar: Sekejap sahaja. Akhimya mengawasi perjalanan akhbar-akhbar itu terletak saya ingin mencadanglah kalau boleh ..... kepadajabatan ini di samping Kementerian Dalam Tuan Pengerusi: Ya. Negeri (KON) yang mengeluarkan Lesen Tuan Noh bin Omar: ... banyakkanlah siarkan Pengeluaran Akhbar. cerita-cerita kisah benar, macam kisah juvana, ini Saya ingin menarik perhatian Dewan yang mulia kerana memberikan pengalaman dan juga ini pada beberapa peristiwa yang berlaku secara pengajaran kepada penonton. · berkala yang boleh saya sifatkan sebagai Tuan Pengerusi, saya mohon menyokong. pelanggaran etika kewartawanan. Misalnya pada Tuan Pengerusi: Ya, Parit Buntar. satu masa dahulu terdapat satu kelaziman di 6.23 ptg. kalangan akhbar-akhbar berbahasa Tionghua Tuan Abdul Rahman bin Haji Sulaiman menyiarkan gambar-gambar yang dari segi etikanya [Parit Buntar]: Tuan Pengerusi, dalam memang tidak harus disiarkan. Misalnya gambar membincangkan di bawah tajuk B.44 ini, saya hanya gambar yang disebut dalam bahasa lnggeris, dengan ingin mengemukakan beberapa persoalan. izin 'gruesome', yang memberikan imej yang 'gruesome' pernah disiarkan, seperti mangsa Sebelum itu saya ingin menyatakan sokongan mangsa yang membunuh diri - pernah disiarkan saya kepada cadangan sahabat saya dari Yan gambar orang membunuh diri, tergantung dengan mengenai cadangan menghapuskan atau lidahnya terjelir di akhbar-akhbar. Dan peristiwa melupuskan lesen untuk TV. Saya rasa salah satu yang terakhir berlaku saya rasa sebulan yang Ialu cara untuk mengatasi masalah ini ialah dengan mengenai pembunuhan seorang pemimpin memasukkan elemen atau anasir lesen itu dalam harga TV itu sendiri. Maknanya kalau kita hendak cawangan UMNO di Sungai Lembing, Pahang. beli TV dimasukkan unsur lesen itu dengan harga Sebuah akhbar tempatan berbahasa lnggeris telah TV,jadi hanya sekali sahaja. Oleh itu, tidak payahlah menyiarkan gambar mangsa itu dalam keadaan yang kita pungut tiap-tiap tahun. amat mengerunkan, di muka satu. Jadi, saya rasa perkara-perkara yang begini harus diambil tindakan Persoalan yang saya hendak kemukakan ialah atau sekurang-kurangnya ditegur oleh bahagian ini di bawah Butiran 030000 - Perkhidmatan ataupun oleh kementerian ini. Saya rasa ini penting Penerangan di bawah Program 030300 - Akhbar kerana di negara ini kita tidak mempunyai seperti dan Perhubungan. mana yang saya sebut tadi Press Council ataupun Saya ingin bertanya kepada pihak kementerian Majlis Akhbar yang boleh bertindak sebagai, dengan di bawah peruntukan ini, bahagian ini hanya izin, regulator pada akhbar. diperuntukkan untuk tahun hadapan sebanyak Tuan Pengerusi, saya ingin beralih kepada RM2.6 juta iaitu kurang peruntukan yang dibuat Butiran 060000 - One-Off..... pada tahun ini iaitu sebanyak RM3.076 juta. Saya ingin tahu kenapa peruntukan ini dikurangkan Tuan Ruhanie bin Haji Ahmad: [Bangun] sedangkan sepatutnya aktiviti bahagian ini harus Tuan Pengerusi: Ada yang bangun ya. dipertingkatkan? Saya tidak tahulah sama ada dengan pengurangan peruntukan ini, aktiviti jabatan Tuan Ruhanie bin Haji Ahmad: Tuan ini dapat dipertingkatkan, mungkin dengan adanya Pengerusi, minta penjelasan. Peranan Majlis Akhbar peningkatan dari segi ketrampilan. Tetapi secara memang penting, di mana-mana negara yang maju logiknya saya rasa peruntukan ini tidak seharusnya dia mempunyai Majlis Akhbar yang tersendiri, yang dikurangkan kalau aktiviti yang hendak dilaksanakan menjadi badan piawaian kepada mutu perakhbaran. bertambah, sebab saya berpendapat bahagian ini Jadi, adakah Yang Berhormat dari Parit Buntar yang secara langsung menjadi satu jabatan untuk mahu mencadangkan kepada kerajaan supaya dengan izin, regulate, perjalanan akhbar di negara diwujudkan Majlis Akhbar Malaysia? ini di samping peranan yang dimainkan oleh Tuan Abdul Rahman bin Haji Sulaiman: Kementerian Dalam Negeri, harus juga mengambil Terima kasih, Parit Sulong. Sebenarnya kalau kita kira tentang apa yang ingin saya sifatkan sebagai lihat keadaan di negara-negara yang sudah maju, pelanggaran-pelanggaran dari segi etika Majlis Akhbar ini bukan ditubuhkan oleh kerajaan kewartawanan. tetapi pemilik-pemilik akhbar itu sendiri. Jadi, 4 DISEMBER 1996 45 mereka harus mengadakan badan mereka sendiri perbincangan yang dibuat dalam mesyuarat itu yang benujuan untuk mendisiplin fraternity mereka. bernas, bukan kerana perbincangan atau keputusan Kalau kita suruh kerajaan buat, ini mungkin disalah yang dibuat dalam mesyuarat dilaksanakan oleh iktiraf, salah tafsir sebagai satu usaha untuk semua negara. Tetapi dia dianggap berjaya kerana mengongkong kebebasan akhbar. Sebenarnya dia mendapat pulisiti yang meluas di seluruh dunia pemilik-pemilik akhbar itu sendiri yang harus Begitu juga dengan SUKOM ini. Inilah mengambil inisiatif untuk mewujudkan Majlis sebenarnya satu opportunity, dengan izin, satu Akhbar atau apajuga bentuk majlis yang fungsinya kesempatan untuk kita menunjukkan kemampuan serupa. Walaupun sebenarnya perkara ini sudah kita bukan sahaja dari segi mengendalikan acara banyak dibincangkan dalam seminar, mereka kata yang begini besar, tetapi yang lebih penting ialah mereka hendak buat, tetapi sampai sekarang masih untuk mempromosikan negara kita. belum wujud lagi. Jadi, saya rasa ada yang tidak kena. Oleh itu, saya ingin mengambil kesempatan Jadi, kalau peluang ini kita biarkan berlalu, kalau ini untuk meminta pemilik-pemilik akhbar di negara kita anggap hanya satu usaha kerajaan, satu kegiatan ini supayamengambil inisiatif ini secarayang lebih kerajaan yang harus kita laksanakan ala-kadar, maka serius. kita sudah hilang satu kesempatan yang paling berharga untuk menyebar imej negara kita di Seperti mana yang saya katakan tadi, say a ingin seberang laut. juga menyentuh Butiran 060000 - One-Off, Pro gram/Aktiviti 060400- Pusat Akhbar Antarabangsa Saya tidak tahu, sebab dari pemerhatian saya, (IPC) dan Penerbitan Untuk Promosi SUKOM seperti mana yang saya katakan tadi, kita hanya 1998. ada I 8 bulan lagi, kita tidak nampak pun promosi tentang acara ini tetapi kalau di seberang laut saya Di bawah peruntukan ini Aktiviti ini, tidak tahu. Kalau di dalam negara yang kita nampak diperuntukkan sebanyak RM4.046 juta. Saya hanyalah kereta-kereta besar di jalan-jalan raya yang merasakan peruntukan ini mungkin tidak mencukupi ada plat SUKOM 1998. Itu sahaja yang kita sekiranya kita ambil kira peranan yang harus nampak. dimainkan di bawah program ini. Seperti mana yang kita tahu SUK OM I 998 hanya ada Iebih kurang 18 (Timbalan Yang di-Pertua (Tuan Ong Tee Keat) bulan sahaja lagi dan kita harus mulai sekarang mempengerusikan Jawatankuasa]. meningkatkan publisiti mengenai acara yang Jadi, saya ingin meminta dan menggesa penting ini. kementerian ini termasuklah dengan kerjasama Kita berusaha untuk menjadi tuan rumah acara Kementerian Kebudayaan Belia dan Sukan supaya sukan yang penting ini bukan dengan tujuan hanya melihat perkara ini secara yang lebih serius supaya semata-mata untuk menyertai sukan ini, sebab dari jangan menganggap SUKOM 1998 ini hanya satu segi penyertaan saya rasa agak pesimistik tentang acara sukan. Ia harus dilihat sebagai satu kemampuan kita. Kalau kita lihat kemampuan ahli kesempatan untuk kita melangkah ke satu tahap lagi ahli sukan kita, atlet kita, kita tidak mempunyai dalam usaha kita untuk memprojekkan Malaysia keyakinan yang kita boleh membuat prestasi yang sebagai salah satu global player dalam arena baik dalam sukan ini. Tetapi saya rasa yang Iebih antarabangsa. Dengan ini, Tuan Pengerusi, saya penting, acara yang besar begini harus diambil mohon menyokong. sebagai satu kesempatan untuk mempromosikan Timbalan Yang di-Pertua [Tuan Ong Tee negara kita ke dunia luar, mungkin ia boleh Keat]: Kepong. dijadikan sebagai satu usaha untuk menarik pelaburan, pelancongan dan yang paling penting 6.35 ptg. ialah untuk memprojekkan imej kita itu sendiri di Dr. Tan Seng Giaw [Kepong]: Tuan kalangan negara-negara peserta. Dalam hubungan Pengerusi, muka surat 353, Butiran 020000 dan ini saya rasa peranan pusat akhbar antarabangsa muka surat 360, Butiran 05400. adalah penting dan kalau kita lihat acara-acara begini, yang mustahak bukan acara itu sendiri, tetapi ialah Tuan Pengerusi, saya sebenamya setuju dengan publisiti yang boleh kita ambil, yang boleh kita dapat setengah-setengah pendapat Yang Berhormat dari daripada acara itu. Tanjong Karang terutama mengenai kualiti program. Saya ingin menarik perhatian misalnya apabila Say a tiap-tiap hari ada mengikuti sama ada di dalam kita mengadakan CHOGM pada tahun 1989 dahulu. radio, televisyen, cuma dia bangkitkan masalah Mesyuarat itu dianggap berjaya bukan kerana istilah, masalah penggunaan perkataan tidak tepat. 46 4 DISEMBER 1996
Waiau bagaimanapun, saya nampak di setengah warganegara Malaysia bukan sahaja pemilik syarikat setengah program sama ada di dalam radio dan penyiaran, kabel, satelit ataupun lain-lain, kita mesti televisyen sekarang kita ada satelit dan kabel dan mengadakan garis panduan di mana sama ada pro sebagainya. Memang ada setengah-setengah pro gram-program keganasan, sesat agama sama ada gram seperti, di program mengenai isu semasa siaran syiah dan sebagainya. Program perkauman memang ada yang bermutu baik juga tetapi ada dan program Jucah dan lain-lain budaya kuning, kekurangan. Memang ada kekurangan dan saya budaya yang tidak sesuai tidak seharusnya disiarkan berharap kekurangan ini dapat diperbaiki. sama ada di pita video, TV, radio dan bahagian penyiaran yang Jain temasuk kabel dan satelit. Dengan perkembangan industri penyiaran,' dengan kemajuan yang di dapati dalam industri Saya setuju kita tidak seharusnya membenarkan dengan adanya Internet beberapa tahun ini, dengan perkara-perkara seperti ini timbul di negara ini untuk adanya kabel, satelit, dua-duanya ada Measat I dan menjaga kestabilan dan ketenteraman di negara ini. II sekarang yang beroperasi di negara ini, kita Waiau bagaimanapun, yang saya takut, apabila pihak memang menghadapi masalah. Masalah penapisan. kerajaan mengadakan dan menggubalkan dasar baru Misalnya, Tuan Pengerusi, saya ada menyaksikan untuk menangani perkembangan baru ini. banyak tempat bukan sahaja mengenai siaran Penyiaran program-program yang tidak televisyen dan radio bahkan mengenai percetakan berunsur negatif seperti yang saya sebutkan tadi, komik, buku-buku dan sebagainya. Saya nampak misalnya kalau program itu hanya menayangkan kadangkala penapisan itu tidak begitu berkesan ini atau menyiarkan fakta-fakta mengenai kelemahan termasuk pita-pita video kadangkala masuk ke negara ini dengan video yang Jucah tetapi mungkin kelemahan, misalnya di dalam Kementerian kerana kekurangan kakitangan untuk Lembaga Kewangan ada sesuatu kelemahan dan kelemahan Penapisan Negara, maka timbullah masalah pita itu disiarkan di dalam programnya, kalau ini kita pita yang tidak seharusnya dibenarkan masuk, tidak boleh menapis, kita percaya kepada ketelusan masuk ke negara ini dan ditonton oleh masyarakat ataupun Jutcahaya dan lutsinar. Kita percaya kita. Ini masalah mungkin keberkesanan Lembaga kepada hal ini dan kita tidak patut mengadakan garis Penapisan Negara. panduan yang mengharamkan program-program yang menyiarkan fakta-fakta dan kebenaran yang Sebelum adanya Internet, kabel dan satelit, kita wujud di negara ini. menghadapi masalah kekurangan keberkesanan Lembaga Penapisan Negara tetapi dengan Kerana bukan semua insan yang kamil. Ada perkembangan industri penyiaran ini yang begitu yang melakukan kesalahan sama ada di jabatan pesat, saya nampak kekurangan kakitangan dan kerajaan, di kementerian ataupun di Jain-Jain tempat kekurangan keberkesanan mt mestilah termasuk saya sendiri, kadangkala kita melakukan dipertingkatkan. Walaupun ada saranan daripada kesalahan juga. Bila wujudnya kelemahan dan Yang Berhormat Menteri dan juga Yang Amat kesalahan dan program-program penyiaran ini Berhormat Perdana Menteri supaya pihak pemilik menyiarkan dan memaparkan kesalahan serta alat-alat penyiaran ini sendiri membuat penapisan. kelemahan ini, kita tidak patut mengadakan garis panduan untuk mengharamkannya. Itu yang saya Kalau mereka hendak buat sendiri penapisan, kita tekankan dan akan sentiasa menekankan. mesti adakan garis panduan tetapi saya tidak nampak garis panduan ini diadakan sekarang untuk industri Di dalam Internet misalnya, Internet memang penyiaran yang baru, tidak ada. Macam mana pihak baik. Super highway atau lebuh raya super ini pemilik syarikat penyiaran ini dapat menapis kalau memang mengalu-alukan semua dan menggalakkan tidak ada garis panduan. Mungkin ia mengikut ethic semua rakyat Malaysia dapat mengadakan Internet dan moral persendirian, similar judge ethics dan juga dan pihak MIMOS dan Telekom mesti moral seseorang itu. Adakah ini maksud Yang merendahkan kadar bayaran telefon untuk Berhormat Menteri untuk mereka bagi pihak pemilik penggunaan Internet ini bagi semua rakyat Malay syarikat penyiaran membuat penapisan sendiri? ltu sia kita mengalu-alukan dan kita boleh mendapat kerana kekurangan kakitangan, apakah yang dibuat banyak pengetahuan dan maklumat yang terkini di oleh pihak kementerian untuk melatih pegawai seluruh dunia. Memang baik. pegawai yang cukup bilangannya dan cukup kaliber Sementara itu, kita memang tidak mahu gejala untuk membuat penapisan yang berkesan. gejala negatif masuk ke negara ini. Saya setuju Tuan Pengerusi, memang saya setuju di dalam dengan itu. Cuma, di dalam usaha untuk negara yang majmuk ini kita perlu setiap mengharamkan unsur-unsur negatifini, unsur yang 4DISEMBER 1996 47 tidak negatiftetapi dianggap negatifmisalnya oleh 6.46 mlm. Yang Berhormat dari Padang Terap. Mungkin di Tuan Dr Tan Chong Keng (Bukit dalam kementeriannya ada berlaku sesuatu dan Internet itu pun menyiarkan sesuatu yang dianggap Mertajam]: Terima kasih, Tuan Pengerusi. Saya tidak manis itu. Dia kata, "lni unsur negatif, tidak ingin menyentuh beberapa perkara. Yang pertama boleh dibenarkan". Setakat itu kita tidak patutlah B.44, Program 020400 - Pengesan Siaran dan melakukan. Tidak patut. Butiran 020000 - Perkhidmatan Penyiaran. Tuan Pengerusi, di kawasan-kawasan yang Tuan Pengerusi (Tuan Ong Tee Keat]: Yang berbukit-bukau seperti di kawasan Ipoh, Bukit Berhormat, saya rasa Yang Berhormat bercakap Mertajam dan sebagainya, biasanya didapati tentang dasar ini. pengesanan isyarat TV itu tidak begitu bagus dan Dr. Tan Seng Giaw: Bukan dasar ini. kebanyakan rumah perlu membeli boster-boster untuk menambahkan mutu penerimaan isyarat Tuan Pengerusi (Tuan Ong Tee Keat]: Yang isyarat TV. Berhormat, nampaknya tidak sesuai untuk peringkat Jawatankuasa. Selepas Astra itu dipakai, keadaan sudah maju Dr. Tan Seng Giaw: Tidak sesuai. Saya akan sedikit, tetapi satu perkara lagi yang kita mesti beralih kepada yang sesuailah! [Ketawa] memberi perhatian ialah, mengapa TV3 tidak diliputi [Disampuk] Memang saya akan beralih kepada di dalam perkhidmatan Astro ataupun melalui antena yang sesuai. Cuma, di dalam usaha untuk parabola itu? Kita boleh mendapat saluran TV I dan mengesan, merakam dan menganalisis siaran-siaran TV2 melalui perkhidmatan Astro, tetapi TV3 rasmi atau haram dari dalam dan luar negeri dan disingkirkan kerana ia swastakah? mengemukakan laporan-laporan dan analisis-analisis Tuan Pengerusi, kalau kita boleh meliputi semua yang disediakan kepada perihal berkuasa dan rangkaian TV melalui perkhidmatan Astro, maka Jawatankuasa-jawatankuasa tertentu. Di dalam kita boleh kurangkan antena yang sebenarnya penerangan aktiviti ini, kita memang berharap pihak mencemarkan pemandangan. Kalau kita tengok dari kementerian dapat mengum umkan garis panduan atas bum bung bangunan yang tinggi, kita nampak yang baru yang sesuai untuk menangani banyak antena yang mencemarkan ruang udara dan perkembangan yang baru di dalam industri penyiaran. Saya memang bercakap yang tepat itu bukan satu pemandangan yang bagus. kepada maksud yang disebutkan tadi. Jadi, saya harap TV3 bolehjuga dimasukkan di dalam perkhidmatan Astro yang sudah memberikan Tuan Pengerusi, Tuan Pengerusi setuju perkhidmatan untuk lebih kurang 23 stesen setakat sekarang. ini dan akan ditambah sampai 30 stesen. Waiau Tuan Pengerusi [Tuan Ong Tee Keat]: Yang bagaimanapun, ada satu aduan yang sering dibuat Berhormat, Yang Berhormat kena gulung. oleh orang ramai iaitu filem-filem yang ditayangkan Dr. Tan Seng Giaw: Hendak gulung? Saya itu selalu diulang-ulang dan filem-filem itu selalunya sangat tua. Bolehkah kita minta pengusaha Astro akan gulung. Akhir sekali, mengenai International ataupun rangkaian-rangkaian TV itu mengadakan Broadcasting Centre (IBC). Walaupun ada filem-filem yang lebih terkini dan juga tidak kenyataan dari Yang Berhormat Menteri mengenai mengulang-ulang tayangannya sampai setiap hari IBC, saya berharap pihak Yang Berhormat Timbalan orang-orang yang melihat program itu menjadi Menteri dapat menerangkan, apakah yang bosan selepas satu atau dua bulan? dimaksudkan dengan peruntukan berpuluh bilion Selain daripada itu, saya ingin mengucapkan ringgit untuk International Broadcasting Centre. tahniah kerana ada saluran TV Pendidikan dan Adakah ini terhad kepada masalah agama sahaja saluran TV Kartun khas untuk kanak-kanak dan ada ataupun ini merangkumi semua bidang dan adakah saluran TV untuk Business News dan sebagainya. perlu kita mengadakan IBC untuk negara ini ataupun ltu adalah sifat-sifat yang baik yang kita mesti puji. nama IBC ini ada kerjasama dengan negara-negara Tuan Pengerusi, barangkali Kementerian jiran kita, terutamanya negara Asia? Adakah itu Penerangan mesti menggalakkan saluran-saluran TV maksudnya? itu menambahkan program-program dalam bahasa Mandarin iaitu rancangan berbahasa Cina di dalam Sekian, terima kasih. sebutan bahasa Mandarin dan bukan di dalam Tuan Pengerusi [Tuan Ong Tee Keat]: Bukit loghat-loghat seperti yang dibangkitkan oleh Yang Mertajam. Berhormat dari Serdang tadi. 48 4 DISEMBER 1996
Saya juga minta Metro TV yang disiar dalam Buntar bercakap tentang etika kewartawanan, saya Lembah Klang ini ..... di sini ingin mengkhususkan perbincangan saya kepada kesalahan-kesalahan bahasa yang terdapat Tuan Pengerusi: Yang Berhonnat, adakah Yang di dalam akhbar-akhbar khususnya di dalam iklan Berhormat bermaksud Metro Vision? iklan. Dr. Tan Chong Keng: Metro Vision itu dalam Tuan Pengerusi, tidak beberapa lama dahulu Butiran - Penyiaran penyiaran. Jadi, bolehkah semasa membincangkan tentang anggaran kementerian mencadangkan kepada Metro Vision itu perbelanjaan Kementerian Pendidikan saya ada supaya lebih banyak program dalam bahasa Man~. menyarankan Dewan Bahasa dan Pustaka supaya darin dimasukkan ke dalam program-programnya. mengawasi tentang iklan-iklan yang keluar dalam Tuan Pengerusi, berkaitan dengan Program akhbar dan sekarang saya ingin pula merayu kepada 050300 - Bayaran Perkhidmatan/Langganan Talian Kementerian Penerangan supaya, kalau belum ada, Data, Jaring/Internet, MIMOS, Time Telekom, ditubuhkan satu jawatankuasa untuk mengawasi STM dan sebagainya, saya ingin ucapkan tahniah penggunaan bahasa khususnya di dalam iklan-iklan dan sebaik-baiknya di dalam jawatankuasa ini kepada negara kita kerana sudah berjaya dimasukkanjuga ahli ataupun wakil daripada Dewan melancarkan MEASA T II. Dengan pelancaran Bahasa dan Pustaka. MEASA T II dan ada minat tambahkan lagi satelit satelit pada masa depan dan dengan harapan kita Ini amat perlu, Tuan Pengerusi, kerana sekarang akan lancarkan satelit-satelit melalui kepakaran kita ini kita dapati bahawa iklan-iklan yang disiar di dalam sendiri, bukan melalui kepakaran Peranchis pada akhbar bukan sahaja mengandungi maklumat masa hadapan. Kita mesti cuba kurangkan bayaran maklumat yang tidak betul tetapi ada juga yang untuk talian data, Jaring, Internet supaya mempunyai ciri-ciri bahasa yang dianggap salah. membolehkan lebih ramai pengguna-pengguna Sebagai contoh, saya ingin mempamerkan satu iklan Internet ataupun Telnet dan sebagainya, MIMOS yang saya bawa keratannya pada hari ini. Iklan ini dan semua alat-alat yang lebih canggih, cara-cara disiarkan di dalam akhbar Melayu di mana kita dapati perhubungan teknologi maklumat yang lebih kesalahan ayat dari segi struktur, maksud, ejaan canggih sampai kita boleh membawa faedah kepada bahkan dari segi semangat iklan itu sendiri. sekolah-sekolah dan institusi-institut pengajian tinggi Pemaparan ayat-ayat yang salah dari segi ciri sama ada kerajaan ataupun swasta. ciri linguistiknya ini membawa kesan yang buruk Kta berharaplah negara kita ini boleh melangkah terhadap pembaca-pembaca khususnya pembaca ke hadapan menjadi sebuah negara yang pembaca remaja dan mereka yang bahasa ibundanya mempunyai kecanggihan dalam teknologi bukan bahasa Melayu. Sebagai contoh, ini ada satu maklumat, lebih-lebih lagi mempertingkatkan lagi iklan yang dikeluarkan oleh MBf. [Sambil mutu perhubungan elektronik di antara sekolah mengeluarkan satu keratan iklanj Dan iklan ini sekolah dan institut pengajian tinggi pendidikan. berbunyi "Sertailah Kelab Simpanan Paling Bergaya Dan dengan cara itu kita boleh menjadikan Malay dan Dapatkan Tawaran Yang Hebat Ini". sia ini sebagai sebuah pusat eksport pendidikan yang Tuan Pengerusi, di sini saya dapat mengenal pasti cemerlang. tiga kejanggalan. Kejanggalan yang pertama ialah Jadi, dengan kata-kata itu saya memohon bahasa Melayu di dalam iklan ini dicampuradukkan menyokong. Terima kasih. dengan bahasa Inggeris. Ini akhbar Melayu, iklan Melayu tetapi kenapa dicampuradukkan dengan Tuan Pengerusi [Tuan Ong Tee Keat): Parit. bahasa Inggeris. Kenapa ada perkataan "Thin saver" 6.54 ptg. di sini, kenapa ada perkataan "Super Cool Pack", kenapaada perkataan "Cool Pack". Seelok-eloknya Puan Ainon Khariyah binti Dato' Mohd. di mana ada bahasa Inggeris, bahasa Inggeris itu Ahas [Parit]: Terima kasih, Tuan Pengerusi. Saya diterjemahkan ke dalam bahasa Melayu. ingin memperkatakan berkenaan dengan Program 030300 iaitu Akhbar dan Perhubungan. Rasa saya yang paling sesuai sekali, kalaulah iklan yang sama ini disiarkan di dalam akhbar bahasa Sayajuga bersetuju seperti rakan-rakan yang lain lnggeris, akhbar bahasa Inggeris itu ayat-ayat bahawa perlu ada satu badan pengawal untuk lnggerisnya pula mesti disulami dengan bahasa mengawasi bahan-bahan yang disiarkan di dalam Melayu. Yang ini terbalik, tidak menepati semangat akhbar. Kalau tadi, Ahli Yang Berhormat dari Parit Dasar Bahasa Kebangsaan kita. 4 DISEMBER 1996 49
Tuan Pengerusi, yang keduanya saya ingin remaja Islam yang bilangannya majoriti di negara memperkatakan tentang ilustrasi, gambar yang kita ini. Jadi, kalaulah pengiklan mengatakan didapati di dalam iklan ini. Ilustrasi yang ada di sini bahawa perlu ada begini sebab ini untuk menarik menunjukkan seorang lelaki memakai seluar panjang remaja-remaja bukan Islam, maka itupun sudah salah dan baju-T dan seorang remaja perempuan memakai dari segi semangatnya. Sebab kita di sini hendaklah baju-T dan seluar pendek (shorts). Jni tidak menarik semua remaja dari semua kaum di negara membayangkan budaya orang-orang Malaysia. ini untuk menyimpan wang. Jadi ...... Mana ada remaja-remaja perempuan yang sentiasa Tuan Pengerusi (Tuan Ong Tee Keat]: Yang berpakaian shorts, seolah-olah seluar pendekini ialah Berhormat. pakaian yang dominan bagi remaja-remaja perempuan. Yang ini, Tuan Pengerusi, rasa sayalah Puan Ainon Khariyah binti Dato' Mohd. tidak ada pengawalan, tidak ada pengawasan, tidak Ahas: Ya. ada satu badan. Saya ingin cadangkan di sini Tuan Pengerusi [Tuan Ong Tee Keat]: Saya bahawa badan yang saya rasa paling sesuai ialah hendak mencelah sedikit. Saya rasa walaupun badan yang ditubuhkan oleh Kementerian teguran Yang Berhormat itu memang bemas, tetapi Penerangan. Jadi, kenapa dibiarkan budaya yang nampaknya ianya tidak sejajar dengan apa yang semacam ini? Seolah-olah inilah trend atau inilah tertera dalam buku Anggaran Belanjawan Program stail, gaya pada masa kini. dan Prestasi, Yang Berhormat, kalau Yang Berhormat Tuan Ruhanie bin Haji Ahmad: [Bangun] teliti muka surat 582. Sebab butiran yang dibangkitkan itu cukup jelas, 030300, iaitu Akhbar Tuan Pengerusi [Tuan Ong Tee Keat]: Yang dan Perhubungan. Berhormat, Parit Sulong bangun. Puan Ainon Khariyah hinti Dato' Mohd. Tuan Ruhanie bin Haji Ahmad: Tuan Ahas: Tuan Pengerusi, cuma yang saya ingin Pengerusi, Parit Sulong hendak minta penjelasan memperkatakan di sini bahawa di dalam daripada Parit. [Ketawa] Kementerian Penerangan itu ada bahagian akhbar. Adakah Yang Berhormat saudari sedar bahawa Jadi, saya mahu orang-orang, pegawai-pegawai, sebilangan besar syarikat iklan di negara ini pihak yang berkuasa dalam bahagian akhbar itu mempunyai ekuiti asing yangjuga besar dan adakah sendiri harus prihatin tentang ha! ini dan mengawasi saudari Yang Berhormat sedar bahawa sebilangan supaya iklan-iklan seperti ini tidak terdapat di akhbar. majoriti copy writers iklan-iklan di dalam negara Sama juga dengan televisyen, kalau ada kawan ini juga bukan orang yang mahir dan profisien di kawan saya tadi mengkritik tentang rancangan yang dalam bahasa Malaysia. Oleh itu adakah saudari keluar di televisyen, tetapi saya cuma hendak mahu mencadangkan mana-mana pihak pemerintah memberi pandangan saya tentang apa yang yang serasi untuk melihat struktur-struktur agensi dipamerkan oleh pihak akhbar, dan akhbar ini ada iklan oleh kerana inilah punca kepada segala apa juga di bawah bidang kuasa Kementerian yang saudari jelaskan tadi. Terima kasih. Penerangan. Tetapi saya mengambil perhatian tentang teguran Tuan Pengerusi tadi. Puan Ainon Khariyah binti Dato' Mohd. Ahas: Ya, terima kasih Parit Sulong, saya Parit Satu lagi, Tuan Pengerusi yang ingin saya bongsu. Dan saya amat bersetuju, saya sedar sebutkan di sini, saya hendakjelaskan bahawa saya tentang adanya anasir-anasir seperti yang disebutkan amat bimbang tentang kesalahan bahasa yang ada oleh Ahli Yang Berhormat dari Parit Sulong tadi. di sini. Sebab dari segi semantiknya pun salah. Sebab itulah saya rasa bahawa Kementerian Mana ada "kelab simpanan paling bergaya." ltu Penerangan harus mengambil daya usaha di dalam sudah salah. Kalau kita baca daripada satu teori hal ini untuk mewujudkan satu badan pengawal. linguistik oleh Biaswich dalam penerbitan John Lion Saya tidak kiralah badan itu hendak dinamakan apa yang bertajuk 'Semantic', yang dikatakan 'bergaya' ataupun siapa yang hendak penuh berkuasa di situ itu ialah orang ataupun binatang dalam hal-hal tetapi yang pentingnya mesti ada. tertentu. Tetapi tidaklah institusi itu boleh bergaya. Jadi, di situ pun sudah salah. Sebab kalaulah cara-cara begini kita biarkan ia memberikan gambaran yang salah tentang budaya Kaitannya di sini, seperti semalamlah saya in gin kita. Kalau mungkinlah pengiklan mengatakan hendak ulang balik. Saya ingin hendak bangun diadakan pakaian begini, sebab terang-terang semalam, Tuan Pengerusi, tetapi Ketua pakaian begini bukan merupakan pakaian remaja- Pembangkang, iaitu Ahli Yang Berhormat dari 50 4 DISEMBER 1996
Tanjong tidak membenarkan saya. Jadi, saya ingin tercabar. Tetapi hendak jawab kepada beliau tak hendak ulas di sini. Saya takut kalau ada ayat-ayat kena, sebab apa hujah yang dibuatnya itu tidak perlu yang salah seperti ini dipamerkan melalui akhbar dijawab sebab tak tepat dengan maksud. Jadi, saya akhbar, saya takut ramai rakyat Malaysia nanti rasa pada pendapat saya, saya ingin beri satu terkeliru sama seperti Ketua Pembangkang semalam pesanan .... sudah terkeliru, di mana Ketua Pembangkang telah Seorang Ahli: Tuition. menegur Yang Berhormat Timbalan Menteri tentang penggunaan perkataan 'anak jantan dan anak Puan Ainon Khariyah binti Dato' Mohd. betina' yang kononnya mengikut Ketua. Ahas: Tuition itu mungkin saya tak beranilah. Pembangkang bahawa penggtinaan perkataan Tetapi saya ada satu pesanan, Ketua Pembangkang 'betina' itu merupakan satu penghinaan kepada tidak ada di sini, tetapi Ahli Yang Berhormat dari kaum wanita. Kepong ada, tolonglah sampaikan satu rangkap pantun saya untuk Yang Berhormat Ketua Tetapi saya ingin jelaskan di sini bahawa Pembangkang. sangkaan Yang Berhormat Ketua Pembangkang itu salah sama sekali, kerana kalau kita ambil teori Seorang Ahli: Jangan salah faham lagi ya! linguistik sekali lagi, sebab itu saya ingin hendak Puan Ainon Khariyah binti Dato' Mohd. menggunakan teori supaya ada kefahaman yang Ahas: betul di sini. Bronislaw Malinowski, di dalam tahun 1923 bersama dengan J. Alferd, di dalam satu "Berburu ke padang datar, rencana Personality and Language in Society tel ah Dapat rusa berbelang kaki, ada mengatakan bahawa kita ada teori keprihalan keadaan, di mana sesuatu bahasa itu wujud Berguru kepalang ajar, berteraskan ataupun berdasarkan keadaan Bagai bunga kembang tak jadi. " sekelilingnya. Selain daripada itu, pakar antropologi ltulah pantun saya untuk Ketua Pembangkang. juga berpendapat bahawa bahasa berkait rapat dengan budaya dan pola-pola perlakuan sesuatu Yang keduanya, saya ingin menyentuh komuniti pengucapan ataupun speech community tentang ..... itu ada hubung kait dengan bahasa yang digunakan. Tuan Pengerusi [Tuan Ong Tee Keat]: Yang Jadi, tidak adalah kesalahan seperti 'anak jantan, Berhormat. anak betina'. Yang itu, parti anakjantan atau parti anak betina berdasarkan peribahasa ataupun Puan Ainon Khariyah binti Dato' Mohd. perumpamaan yang sudah ada di dalam masyarakat Ahas: Ya. pengucapan Bahasa Melayu sejak zaman dahulu lagi. Tuan Pengerusi (Tuan Ong Tee Keat]: Sila Dan ini tidak salah. gulung. Tuan Noh bin Omar: {Bangun] Puan Ainon Khariyah binti Dato' Mohd. Tuan Pengerusi [Tuan Ong Tee Keat]: Yang Ahas: Gulung, okay. Saya gulung, Tuan Berhormat, Tanjong Karang bangun. Pengerusi. Satu lagi ya, Program 030400 - Penerbitan. Tuan Noh bin Omar: Terima kasih Tuan Pengerusi. Saya hendak minta penjelasan daripada Saya rasa pada masa ini Kementerian Penerangan Yang Berhormat dari Parit. Adakah Yang Berhormat sudah tidak begitu banyak penerbitannya yang diberi bersetuju kalau kita cadangkan supaya Ketua kepada orang-orang awam. Saya sebagai Wakil Pembangkang ini pergi belajar lagi bahasa Melayu Rakyat, rasa saya hampir dua tahun saya tak dapat dan dia tak layakjadi Ketua Pembangkang, kerana lagi risalah-risalah, keterangan-keterangan daripada dia tak faham bahasa dan juga budaya Melayu? Kementerian Penerangan terus kepada saya untuk saya letakkan di pusat khidmat saya. Sebab saya Puan Ainon Khariyah binti Dato' Mohd. rasa banyak maklumat baru, ucapan-ucapan di Ab:.1" Tuan Pengerusi, saya bersetuju sangat, sabab Dewan Rakyat, ucapan-ucapan dasar oleh say<. jdak hendak ada salah faham macam ini. pemimpin-pemimpin kita yang perlu diberi. Saya Sebab kalau Ketua Pembangkang ini sudah salah tahu boleh baca dalam surat khabar, memang. Tetapi faham, dan dia berucap di Parlimen, dan kadang baca dalam surat khabar itu banyak. Jadi, kalau kadang dia kata ini penghinaan kepada wanita - ekor ada pengkhususan, yang penting-penting itu buat matanya melihat kepada kami wanita, kami rasa dalam buku kecil, hantarkan kepada wakil rakyat. 4 DI SEMBER 1996 51
Sebagai contoh. akhir sekali, Tuan Pengerusi, Berhonnat. masa sudah habis dan lagi pun apa yang ada satu perkara yang amat penting yang saya rasa dibangkitkan itu saya rasa terpesong sangat dari Kementerian Penerangan harus sebarkan ke seluruh apa yang kita bincangkan. Malaysia dan ceruk rantau. Sebab tak berapa lama Puan Ainon Khariyah binti Dato' Mohd. dahulu kawan saya Yang Berhormat dari Tanjong Ahas: Tuan Pengerusi, terima kasih. Saya akan Karang sudah ada buat satu kesilapan. Semasa jawab Yang Berhormat dari Yan. membincang tentang hal poligami, beliau mengatakan macam mana orang lelaki tidak boleh Tuan Pengerusi [Tuan Ong Tee Keat]: Di kahwin banyak, sedangkan wanita terlalu. ramai. luar Dewan tak mengapa. Ikut kata Yang Berhormat dari Tanjong Karang, 1 Puan Ainon Khariyah binti Dato' Mohd. orang lelaki: 14 wanita. Jadi, saya tak tahu dari A bas: Tetapi satu sahaja. iaitu I lelaki: I 4 wanita mana dia dapat statistik perangkaan yang tak betul dahulu digunakan dalam konteks keseluruhan. ini. [Ketawa} Tetapi sekarang baru dibetulkan di Wilayah Alhamdulillah, tadi ada tersiar dalam akhbar satu Persekutuan. Terima kasih. maklumat daripada Jabatan Perangkaan mengatakan Tuan Pengerusi [Tuan Ong Tee Keat]: 1 orang perempuan: 1.2 lelaki. Bermakna Yang Si pi tang. Berhonnat dari Tanjong Karang sekarang ini sudah kita perbetulkan dengan fakta bahawa orang lelaki 7.09 mlm. lebih sedikit daripada wanita. Oleh sebab itu, tidak Dr. Haji Yusof bin Haji Yacob [Sipitang]: adalah alasan hendak gunakan itu untuk hendak Terima kasih, Tuan Pengerusi. Saya ingin kahwin. mengambil bahagian di bawah Butiran 02000 - Dato' Haji Badruddin bin Amiruldin: Perkhidmatan Penyiaran. Kemudian Butiran 030000 [Ban gun} - Perkhidmatan Penerangan. Tuan Noh bin Omar: [Bangun] Tuan Pengerusi, memang telah banyak diperkatakan mengenai bahan-bahan siaran dalam Tuan Pengerusi [Tuan Ong Tee Keat]: Yang televisyen. Kita sering diberi komen ataupun Berhormat, ada dua orang peminat. melihat perkara-perkara ini bahawa satu perkara Puan Ainon Khariyah binti Dato' Mohd. yang perlu dibetulkan. Banyak Ahli Yang Berhormat Ahas: Bagi Yan dahulu. sebelum ini telah pun memberi komen tentang drama-drama yang disiarkan. Sebelum ini pun saya Tuan Noh bin Omar: Tadi dia sebut Tanjong ada menyentuh tentang siaran drama-drama ini. Karang, saya hendak betulkan. Tuan Pengerusi, sebenamya tujuan drama-drama Dato' Haji Badruddin bin Amiruldin: Tak ini disiarkan, memang, salah satunya adalah untuk mengapalah, sekejap lagi bagilah. hiburan. Kedua, untuk pengetahuan dan ketiga Tuan Pengerusi [Tuan Ong Tee Keat): Tetapi sebagai pengajaran untuk menyelesaikan masalah Yang Berhormat, diingatkan masa tidak masalah, misalnya, kalau dilihat masalah-masalah mengizinkan. Sebenarnya masa untuk Yang kemelut keluarga, kemelut politik, kemelut Berhormat dari Parit sudah suntuk, sudah habis. perniagaan, tetapi ianyajuga selalunya berunsurkan, sepatutnya ada ciri-ciri untuk meningkatkan toleransi Dato' Haji Badruddin bin Amiruldin: atau mesej-mesej - untuk meningkatkan toleransi Penjelasan. Jadi, sebenarnya saya hendak perbetul antara kaum, kemudian mesej untuk meningkatkan balik, Yang Berhormat dari Parit. Yang 1: 14 itu di integrasi nasional dan sebagainya. Wilayah Persekutuan, Lem bah Kelang. Cuma saya hendak tanya Yang Berhormat macam mana kita Tetapi sebenarnya, apakah kementerian sedar hendak mengatasi masalah ini? Cara yang paling bahawa filem-filem ini sudah sampai atau belum baik, tak mahu kacau-bilau, rumah tangga elok, kepada matlamat tersebut? Apa yang kita lihat tetapi kita boleh mengatasi masalah ini. Kasihan, sekarang ini, saya perhatikan matlamat atau mesej terima kasih. [Ketawa} ini tidak terkandung di dalam ban yak drama. ia cuma Puan Ainon Khariyah binti Dato' Mohd. lebih menonjolkan soal kecantikan, soal lakunya Ahas: [Bangun] filem tersebut dengan perjalanan cerita yang kadang-kadang kelam-kabut dan tidak sampai Tuan Pengerusi (Tuan Ong Tee Keat]: Yang kepada apa yang kita maksudkan. Jadi, apakah Berhormat dari Parit, saya hendak ingatkan Yang kementerian telah ada kriteria-kriteria. Apakah 52 4 DISEMBER 1996 kriteria-kriteria sebelum filem ini disiarkan, apakah bukan semua kawasan sampai surat khabar. Kalau ia berasaskan kepada kualiti, apakah ia berasaskan boleh kita adakah satu siaran khas iaitu Liputan kepada jalan cerita filem atau drama tersebut? Parlimen di rancangan televisyen, sama ada di TV I, Apakah ia cuma dinilai dari segi kecantikan pelakon TV2 ataupun TV3. pelakon wanita ataupun kesegakan pelakon-pelakon Tuan Yunus bin Rahmat: [Bangunj. lelaki? Ataupun mahal atau murahnya filem tersebut, ataupun apakah ia cuma, seperti yang Tuan Pengerusi [Tuan Ong Tee Keat]: Yang dikatakan oleh kawan kita tadi, bersandarkan kepada Berhormat, Jelebu bangun. penilaian ataupun kesukaan pegawai-pegawai yang. Tuan Yun us bin Rahmat: Terima kasih Tuan menilai drama-drama tersebut. Pengerusi. Saya tertarik dengan Ahli Yang Jadi, sebelum filem-filem ini dikeluarkan juga, Berhormat dari Sipitang yang menyarankan perkara apakah penerbit-penerbit yang membuat kontrak yang berkenaan. Kalau tidak silap saya, sejak dengan kementerian ini telah diberi garis panduan? setahun ini sudah dua, tiga kali - pihak kementerian Apakah ada garis panduan mengenai perkar-perkara ini komited, dia bilang "akan diambil tindakan", yang perlu ditonjolkan sebelum filem-filem ataupun "dalam proses tindakan",jadi, di mana agaknya silap drama-drama tersebut dikeluarkan? Bukan tujuan di sini? Pada saya di dalam Dewan ini kita harus kita untuk mengongkong kebebasan pengeluar bercakap benar. Saya yakin perkara ini telah pengeluar filem ini, tetapi sekurang-kurangnya, diarahkan kepada kakitanan berkaitan oleh Menteri kalau yang sudah ada kontrak dengan Kementerian ataupun Timbalan Menteri berkenaan, tetapi di mana Penerangan, sepatutnya diberi, inilah penekanan silapnya sehingga Laporan Parlimen atau Laporan atau perkara-perkara yang patut ditekankan dalam Khas Dewan Rakyat itu masih tidak disiarkan. Kita isi kandungan drama-drama tersebut sebelum ianya bersidang pun sudah hampir selesai pada 19 .12. 96, disiarkan. akan selesai,jadi, perkara ini tidakjuga dibuat. Janji telah lama dibuat, tetapi saya tengok Timbalan Kemudian, seperti yang saya katakan sebelum Menteri pun, saya kasihan, hendak tanya ini pun inijuga, apakah sudah ada panel penilai kualiti filem malu juga saya,jadi, Yang Berhormat macam mana filem atau drama tersebut. Apakah sudah ada, agaknya? Di mana silap dan pincangnya, adakah mengikut kumpulan-kumpulan jenis drama, sama di pihak pegawai ataupun menteri? Terima kasih. ada ia berasaskan kepada cerita itu korporat, cerita itu bersandarkan agama, cerita itu bersandarkan Dr. Haji Yusofbin Haji Yacob: Terimakasih politik, bersandarkan keluarga ataupun kombinasi Yang Berhormat dari Jelebu. Dia pun pelat, masuk kesemuanya sekali. Maksud saya di sini bukan juru masuk loghat Sabah. Mungkin dia tujukan soalan tapis filem ataupun panel penapis filem, tetapi satu itu kepada Setiausaha Parlimen. Tetapi saya panel khas yang menilai kualiti filem tersebut. memang bersetuju dengan pandangan beliau, kerana Apakah ini sudah ada dikeluarkan? perkara ini sering menjadi tanda tanya dan memang banyak perkara penting, contohnya, soal perubahan Tuan Pengerusi, satu lagi perkara yang kita lihat dalam Perlembagaan, akta-akta yang dibentangkan, dalam siaran televisyen sekarang ini ialah perkara perlu disampaikan secara meluas. Memang ada di perkara penting, selain daripada dalam "Berita", tidak dalam surat khabar, tetapi bukan semua orang boleh ada Jiputan khas, misalnya, seperti satu masa dahulu, membaca surat khabar. Jadi, saya minta sekali lagi bahawa satu liputan hujah-hujah Ahli-ah Ii Parlimen kepada kementerian agar perkara seperti ini ataupun perkara-perkara dalam soal jawab-mulut dikembalikan semula supaya mendapat liputan. ataupun sebagainya, tidak lagi disiarkan seperti dahulu, cuma diselitkan satu dua perkara sahaja. Tuan Pengerusi, satu perkara yang saya ingin Saya ingin meminta penjelasan daripada sentuh iaitu Butiran 030000, di bawah Program kementerian, apakah kementerian bercadang 030200 - Perkhidmatan Luar, Sivik dan Masyarakat. menyiarkan kembali ataupun mengadakan kembali Memang peranan kakitangan Jabatan Penerangan program liputan khas hujah-hujah ataupun perkara di daerah begitu penting sebenarnya. Mereka perkara yang dibangkitkan oleh Ahli-ahli Parlimen adalah sebagai punca untuk mendapatkan beserta dengan gambar-gambar sekali, kerana pengetahuan untuk mereka memberitahu dasar perkara ini, bila kita bercakap di kampung-kampung dasar kerajaan dan juga sebagai tempat mereka yang ada televisyen, dia kata sekarang ini mereka bertanya bagi perkara-perkara yang bersangkutan tidak tahu apa yang berlaku di Parlimen. Bukan di peringkatdaerah. Tetapi nampaknyaaktiviti luar semua orang boleh mem baca surat khabar dan sivik ini tidak begitu aktif pad a masa ini. Mungkin, 4 DISEMBER 1996 53 adakah ini oleh kerana pegawai-pegawai ini jemu Jadi, sebagaimana yang dinyatakan terlebih ataupun tidak ada perkara atau bahan yang akan dahulu, saya melihat satu siaran "Sinaran Pasport disampaikan ataupun apakah pegawai-pegawai Kegemilangan " .. Ada satu rancangan yang pemah penerangan luar ini kurang menarik bagi mereka. saya lihat waktu siarannya dibuat, kita Iihat di situ, seolah-olah peserta-peserta yang mengikuti dan Jadi, saya rasa perkara ini perlu dipertingkatkan memasuki pertandingan itu macam kena histeria. untuk mereka menyampaikan maklumat-maklumat Terdapat tajuk lagu yang memerlukan peserta dan saya memang juga melihat bahawa struktur berduet antara lelaki dan perempuan, tetapi yang jawatan kakitangan di peringkat daerah pada masa menyertai cuma seorang lelaki, makanya dia belah ini, misalnya, Pegawai Penerangan Daerah di'bawah dua pakaian di badannya - sebelah kiri pakaian skim SSB, dia cuma S.6 - begitu jauh ke bawah perempuan, sebelah kanan pakaian lelaki. dan di sesetengah daerah yang besar dia S.5. jadi, kalau boleh saya ingat kementerian perlu mengkaji Apabila penyanyi lelaki, dia pusing ke kanan, bila bagi mempertingkatkan gred jawatan pegawai nyanyi suara perempuan, dia pusing ke kiri, tetapi hanya seorang solo yang membuat showmanship, pegawai penerangan daerah ini - kalau boleh, oleh dengan izin,jadi, pakaiannya pun tak senonoh. Jadi, kerana pada masa ini, mereka yang memberi adakah ini merupakan satu budaya yang harus kita ceramah ini bukanlah orang-orang kampung yang galakkan? rendah pendidikan seperti dahulu, kerana kebanyakan mereka di kampungjuga sudah tinggi Dan saya ingin bertanya, adakah corak pakaian, pendidikannya, status kedudukannya sudah tinggi, gaya persembahan, yang baik itu mungkinlah jadi, memang sesuailah pegawai-pegawai diambil kira, apakah pakaian yang sedemikian penerangan daerah ini juga perlu dinaiktarafkan diam bi I kira sebagai markah di dalam pertandingan ataupun dipertingkatkan. Kalau boleh di masa akan itu? Jadi, kalau inilah yang dibuat, saya mintalah datang ini biarlah mereka yang mempunyai kelulusan panel hakim ini diingatkan, janganlah masukkan di peringkat Ijazah atau sekurang-kurangnya Di perkara yang semacam ini sebagai cara untuk menguji mereka dan memberikan markah. ploma Tuan Pengerusi, perkara ini kena kaji sebab Bukan kita merendahkan mereka yang ada perkara ini nampak hanya dilakukan oleh orang sekarang, memang mereka bekerja kuat, tetapi Melayu kita pula itu! Jadi, ini yang hairan bin ajaib mungkin merekajuga mempunyai perasaan, kalau ini. Macam mana benda ini boleh diizinkan? Dan gred mereka itu rendah, mereka juga merasakan yang lain-Iain begitulah pakaian terdapat juga yang bahawa mereka itu terkebelakang. Jadi, saya mohon menjolok mata dan sebagainya masih berlaku. Jadi, kepada kementerian untuk melihat dan mengkaji saya mintalah perkara ini dikaji dan dilihat semula. perkara ini. Tuan Pengerusi, selain dari itu, sekarang ini kita Jadi, saya tidak ada apa lagi, saya mohon lihat di mana-mana kita mengatakan bahawa menyokong. kemalangan jalan raya itu memang banyak. Ma- 1a ys i a merupakan salah satu negara yang Tuan Pengerusi [Datuk Haji Juhar bin Haji terkandung di dalam sepuluh negara yang tertinggi Mahiruddin]: Jelebu. kadar kemalangannya. Saya ingat di samping iklan 7.18 ptg. iklan ini, saya minta kementerian mencadangkan kepada pihak Majlis Keselamatan Jalan Raya Ma Tuan Yunus bin Rahmat [Jelebu]: Terima laysia di bawah Kementerian Pengangkutan untuk kasih Tuan Pengerusi. Suka saya menarik Maksud memperbanyakkan lagi iklan mengenai dengan Bekalan 44 - di bawah Butiran 020000 - unit kemalangan ataupun cara membawa kereta yang Perkhidmatan Penyiaran. betul, bersopan dan berhemah. Tuan Pengerusi, satu perkara mengenai ini, Walaupun saya temampak juga ada sesekali, walaupun rakan-rakan yang lain telah tetapi tidak banyak, kalau boleh dirundingkan membangkitkan, suka saya menyebut sedikit supaya Kementerian Pengangkutan diajak untuk menyiarkan lebih banyak iklan yang berbentuk sebanyak dan mencadangkan mengenai perkara pedoman-pedoman panduan terutamanya untuk perkara yang disentuh terlebih dahulu. menjaga keselamatan dan menyiarkan gambar Sememangnya di dalam soal penyiaran, melalui gambar kemalangan ngeri yang lebih kerap untuk televisyen, perkara-perkara yang telah disiarkan itu mengingatkan masyarakat betapa bahayanya memang menjadi panduan dan penilaian kepada kemalangan yang berpunca dari sikap pemandu dan masyarakat, terutamanya, golongan kanak-kanak. sebagainya. 54 4 DISEMBER 1996
Tuan Pengerusi, mengenai dengan pencapaian Tuan Pengerusi, selain daripada itu, sebelum dan prestasi aktiviti yang di bawah Maksud ini, saya saya terlupa, saya hendak bertanyalah balik semula. lihat sebagaimana di dalam laporan ini, jumlah kalau tak silap saya dalam bulan April ataupun bulan kutipan hasil melalui lesen TV itu memang Mei dahulu, Timbalan Ketua Pengarah RTM telah banyaklah, kalau tahun 1995 - RM69. 7 juta, tahun pun hadir ke Jelebu untuk melihat tanah bagi tapak 1996 - RM85.8 juta. Jadi anggarannya, walaupun Pusat Latihan Penerangan. Seluas 50 ekar telah merupakan hasil sampingan kepada kementerian, pun dikenal pasti dan saya ingin bertanya berdasarkan kepada permasalahan yang masih bagaimanakah kedudukan setakat hari ni? Adakah berlaku, siaran TV tidak begitu menyeluruh baiknya, jadi hendak dibina di Jelebu ataupun masih hendak banyak tempat yang tidak dapat siaran TV yang buat di Port Dickson, di atas tanah yang satu ekar jelas. Jadi, saya ingat tidak adillah untuk kita itu, yang nilainya lebih kurang RM l juta sekarang mengenakan cukai ataupun lesen perkhidmatan yang ini, saya ingat. Dan 50 ekar tanah yang disediakan kita ambil daripada masyarakat yang sesekali hanya itu kemungkinan adakah kementerian masih dapat melihat siaran yang baik. Tetapi, di sesetengah berminat? Kalau berminat, silakan hadir cepat tempat itu seperti di kawasan Parlimen Jelebu, di mulakan projek itu dengan segera, sebab Jelebu ini kawasan Parlimen saya, masih ada tempat yang sudah menanti-nanti program raksasa daripada tidak boleh melihat TV3 ataupun ada TVI, TV3 dan pihak pusat dan sebagainya. TV2 tidak dapat. Dan beginilah keadaannya. Tuan Pengerusi, selain dari itu mengenai dengan Jadi, kalau boleh dibuat satu kajian yang perkhidmatan penerangan, suka saya hendak menyeluruh apabila segala-galanya telah lengkap dan menyentuh juga perkara mengenai dengan memuaskan pihak kementerian, barulah kita kenakan penerangan dan ceramah kepada masyarakat. lesen ini dan kalau boleh dihapuskan teruslah, Sebagaimana yang dinyatakan tadi oleh rakan sebagaimana yang dicadangkan oleh rakan-rakan rakan, memang kita lihat sekarang ini ceramah yang lain. Kerana untuk ke arah menggalakkan ceramah ini kurang sangatlah berlaku terutamanya masyarakat menerima maklumat yang terkini di kawasan luar bandar, kawasan penempatan sebagaimana objektif kementerian ini ataupun peneroka Rancangan FELDA, di kawasan bahagian ini untuk mengendalikan hal-hal yang perkampungan Orang Asli, di estet-estet getah, di berkaitan untuk masyarakat, untuk disebarkan berita kampung-kampung baru dan sebagainya, sudah dan penerangan dengan begitu luas, akan dapat berkurangan. Tak ada macam dulu-dululah! dicapai dan dipertingkatkan. Maklumat yang dibukukan pun saya nampak Oleh itu, kalau boleh dicadangkan untuk banyak, banyak majalah, nota-nota yang dicetak, dihentikan kutipan lesen ini. Sebab, kalau kita ada banyak di pejabat-pejabat penerangan, tetapi melihat kemampuan pemeriksaan lesen TV ini pun tidak diedar sepenuhnya. Saya pun tak tahu, adakah berkurangan, kalau dari tahun 1995 pemeriksaan pernah disemak perkara ini? l 0,000 naskah itu 661,000 kali, tahun 1996 anggaran 450,000 dihantar, berapa yang telah dikeluarkan, kena buat sahaja. Jadi, bermakna kemampuan dari spot checklah. Apakah percetakan yang memakan kementerian itu sendiri telah menurun. Apa belanja yang banyak itu digunakan sepenuhnya, atau sebabnya? Mungkin kekurangan kakitangan dengan alasan untuk menghabiskan peruntukan ataupun tidak minatnya unit berkenaan untuk sahaja? Cetak banyak-banyak, tetapi edarannya memeriksa atas sebab-sebab tertentu atau tidak dibuat. Masih banyak, saya bersetuju dengan kemungkinan berdasarkan kepada perikemanusiaan Yang Berhormat dari Parit tadi. Kita sebenarnya, ataupun sebagainya. tak dapat benda-benda ini, kalau kita hendak, kita pergilah ke pejabat penerangan. Tetapi, saya yakin dan percaya, sekiranya Jadi, kalau kita itu bolehlah ambil, tetapi orang kementerian untuk hendak menguatkuasakan undang-undang ini, saya ingat ramai yang kena! kampung macam mana? Sepatutnya diedarkan Jika lesen tak dibayar duit orang ramai tidak melalui sekolah-sekolah, melalui khutub khanah terbuang untuk membayar gaji pekerja-pekerja lesen, desa dan sebagainya boleh diedarkan. Apa salahnya, masa pun tidak terbuang. Jadi, saya ingat eloklah benda itu percuma diberikan! Hendak simpan pun kita hapuskan, mungkin kakitangan di Bahagian buatapa? Penguatkuasaan itu boleh ditumpukan kepada Tuan Pengerusi [Datuk Haji Juhar bin Haji perkara-perkara dan tugas kuatkuasa yang lain. Mahiruddin]: Yang Berhormat, masa cukup. 4 DISEMBER 1996 55
Tuan Yunus bin Rahmat: Tuan Pengerusi, 7.31 mlm. sekejap lagi, izinkan saya Daruk ya? Sekejap Jagi. Tuan Michael Lisa Kaya [Bukit Mas]: [Ketawa] Menggulung! Terima kasih, Tuan Pengerusi. Saya ingin turut Tuan Pengerusi, jadi, inilah bendanya yang serta dalam membahas di dalam peringkat sepatutnya pegawai-pegawai tengok. Berjuta-juta jawatankuasa khusus dalam satu, dua perkara RM telah kita peruntukkan, benda itu dibuat tetapi sahaja. Iaitu, B.44 dalam Butiran 030000 tidak digunakan. Ada yang setengah beri kepada Perkhidmatan Penerangan danjuga Butiran 020000 tauke goreng pisang untuk bungkus goreng pisang, Perkhidmatan Penyiaran secara keseluruhan. buat apa? Tak betul ini! Tuan Pengerusi, saya ingin merakam ucapan Banyak dasar kerajaan sebagaimana yang dicetak terima kasih oleh kerana tidak lama di dalam tahun dalam buku-buku berkenaan Banyak! Berapa ribu ini, Datuk Menteri sendiri melawat ke Sarawak dan telah dicetak, dihantar ke pejabat-pejabat negeri dan khusus ke kawasan saya di Bukit Mas. Dalam daerah berapa ribu, tetapi diedarkan sebenarnya Jawatan 2 hari itu, lawatan sambil bekerja, saya rasa berapa, tidak pernah disemak! amat gembira sekalilah oleh kerana rakyat kita di Tuan Pengerusi, kita di peringkat daerah kita sana pun rasa gembira sekali dan staf-staf ataupun tahulah. Kita beritajuga kepada pegawai-pegawai kakitangan-kakitangan Jabatan Penerangan dan itu, tetapi selalu beritahu pun tak sedap juga. Seolah Penyiaran pun mengucapkan berbanyak terima olah kita hendak monitor kerja dia, bukan kerja kita kasih. Bukan senang untuk menteri daripada Pusat itu. Jadi, kalau kita cakap banyak pun, nanti ataupun dari ibukota Kuala Lumpur datang ke pegawai terasa hati dan marah pula. Jadi, tak kawasan yangjauh terpencil sekali di Lim bang dan seronok! La was. Di samping itu, Tuan Pengerusi, yang akhir Saya mengucapkan terima kasih oleh kerana sekali, mohon Bahagian Geraksaraf ini, Geraksaraf banyak cadangan yang kita bincangkan di dalam ini tengoklah betul-betul. Geraksaraf ini dalam hanya perjumpaan pada masa itu, baik di Lawas ataupun maknanya, tetapi kalau kita lihat, apakah kerjanya di Lim bang sudah pun diambil tindakan khususnya sekarang? Ada pegawai-pegawai yang tidak masa untuk beberapa, dengan izin, 'dialect' di RTM menjalankan kerja dengan baik, lain yang disuruh, Limbang. Misal kata dalam loghat Lon Bawang Jain yang dibuat. Jadi, saya ingat garis panduan pada masa yang akan datang, masa yang diberi tugasnya itu, atau senarai tugas itu kena detail. dipanjangkan dan kita mengucapkan terima kasih. Orang kata Fail Meja dia ke, senarai tugas itu kena Loghat Lon Bawang, Tuan Pengerusi, itu loghat selaraskan, kena semak sesekali. Kena panggil, saya sendirilah, 'my own dialect' dengan izin. Japoran yang sebenarnya diterima dan kita 'counter Terima kasih kepada Datuk Menteri. check' dengan keadaan yang sebenarnya serta perbandingan dengan laporan-laporan. Sebab Selain daripada itu, dari aspek penerangan dan perkara-perkara ini banyak yang tidak betulnya penyiaran saya hanya ingin bertanya ataupun minta berlaku. Kita bimbang salah maklumat yang penjelasan dengan berterus-terang iaitu satu diterima perkara yang tidak betul akan berlaku. cadangan untuk menubuhkan satu TV Transpose) di Ba'lalan. Ba'lalan, Tuan Pengerusi, iaitu satu Sedikit lagi, Tuan Pengerusi, mengenai K3P. kawasan yang berdekatan dengan sempadan Mengenai dengan K3P yang dicadangkan di Kalimantan, Indonesia dan sekiranya kalau TV kampung Gelang, Jelebu pada bulan Ogos 1996 transpose) ini kita tidak dapat dirikan di sana, yang lalu, oleh kerana masalah-masalah teknikal, Jangsung mereka di sana tidak dapat tengok apa ianya telah ditangguhkan. Jadi, saya mohon apa rancangan, melainkan daripada memasangkan kementerian semak balik, bilakah kita hendak parabola. Ini pertanyaan saya, oleh kerana saya wujudkan dan kita hendak lancarkan. Jadi, saya sendiri telah mengusahakan supaya satu tapak tanah ingat elok kita laksanakan dalam tahun ini ataupun yang sesuai untuk TV transpose) ini di Ba'lalan, awal tahun hadapan, saya tahu ianya bukan saya minta kementerian dapat mempercepatkan merupakan salah kementerian, itu adalah silap ataupun melaksanakan penubuhan TV transpose) teknikal di peringkat daerah. Jadi, saya mohonlah di Ba'lalan. perkara ini dapat disemak dan dikaji semula. Sekian, saya menyokong. Terima kasih. Yang kedua, saya ingin bertanya di sini, kita sudah bincangkan bersama-sama Datuk Menteri Tuan Pengerusi [Datuk Haji Johar bin Haji waktu dia melawat di kawasan kita, bukan sahaja Mahiruddin]: Bukit Mas. 56 4 DISEMBER 1996
untuk kawasan saya di Bukit Mas, Limbang dan Yang saya ingin terangkan di sini iaitu kita Lawas. Banyak kawasan di negeri S.:irawak. Tuan cubalah dengan cara positif. bagairnana kita dapat Pengerusi, sekarang ini belum menikmati siaran mengatasi masalah ini. Kadang-kadang kita TV3. Kebetulan tadi, saya sudah berbincang dengan berjumpa dengan rakyat, mereka suruh kita. rakan saya Yang Berhormat Setiausaha Parlimen mintalah kerajaan di kawasan kita ini, kita bayar daripada Kementerian Pembangunan Luar Bandar, lesen, kita dapat tengok televisyen. Itulah sebabnya. betul-betul Tuan Pengerusi, sekarang ini hanya di saya ingin bertanya dengan kementerian kalau Kuching, Sibu dan Miri sahaja TV3 ada. bolehlah. di kawasan-kawasan te11entu dan saya Tetapi malangnya, di kawasan-kawasan Jain; juga berterima kasih kepada kerajaan, oleh kerana kita belum ada kemudahan TV3 dan saya dengan Yang Berhormat Datuk Setiausaha Parlimen pun secara khusus mintalah, kalau boleh panjangkan berasal daripada Sabah. Beliau peka dan prihatin siaran ini dengan cepat sekali ke kawasan-kawasan terhadap masalah yang kita hadapi di Sarawak. tertentu khusus di kawasan saya di Limbang dan Dan akhir sekali. Tuan Pengerusi, saya inginjuga Lawas. Tuan Pengerusi, oleh kerana kadang bertanya di sini selain dari loghat-loghat yang saya kadang rakyat di Limbang dan Lawas ini selalu sebutkan tadi. adakah kerajaan bercadang misal kata membandingkan Malaysia dengan Brunei. Mereka kaum Penan. Bagaimana kita dapat, 'how do we selalu tengok televisyen Brunei. itu yang saya khuatir. Tetapi, saya berterima kasihlah waktu reach them' dengan izin, daripada dasar-dasar perbincangan dengan Datuk Menteri, Datuk Menteri kerajaan, selain daripada kita melawat mereka. setuju supaya post ataupun RTM Lim bang dan Pusat Dengan izin, saya harap kementerian 'think about Penyiaran di Limbang, ada satu keunikan, dengan this kind of problem·. izin, 'there is a special needs for the R TM and also Tuan Pengerusi, itu sahaja dan saya berharaplah di Lim bang post'. Saya mengucapkan terima segala perkara yang kita bangkitkan sewaktu kasihlah. lawatan menteri dulu itu kalau boleh, cuba Yang ketiga, iaitu say a ingin bertanya di sini oleh selesaikan dan teruskan. Sekian, saya menyokong. kerana ini betul-betul masalah, bukan sahaja Teri ma kasih. diutarakan oleh rakan sebelah sana, OAP. Tetapi Tuan Pengerusi IDatuk Haji Juhar bin Haji yang kita hadapi sekarang ini di Sarawak, Tuan Mahiruddin]: Sepang, selepas ini kementerian Pengerusi, iaitu sebelum kita menguatkuasa Akta menjawab. Penyiaran yang kita pindakan di dalam Dewan yang mulia ini, sebetulnya saya pun kalau secara terperinci 7.40 mlm. tidak tahu berapa jumlah parabola yang telah Puan Seripah Noli binti Syed Hussin dipasang ataupun dipakai di negeri Sarawak. Tetapi [Sepang]: Terima kasih, Tuan Pengerusi kerana di kawasan saya, Bukit Mas banyak, Tuan memberi peluang kepada saya untuk turut serta Pengerusi, dan saya minta penjelasan di sini ataupun ingin bertanya, adakah tujuan kerajaan membahaskan Maksud B.44. ataupun kementerian untuk melesenkan ataupun Mula-mula tadi saya hampir menarik diri kerana untuk 'to legalize', dengan izin, parabola yang sudah keadaan dalam Dewan ini agak sejuk sekali. Saya dipasangkan sebelum Akta Penyiaran ini ingin menyentuh Butiran 030200 - Perkhidmatan dikuatkuasakan? Luar Sivik dan Masyarakat. iaitu salah satu pro Khusus oleh kerana di kawasan ataupun banyak gram perkhidmatan penyiaran. Kita mengucapkan tern pat di negeri Sarawak seperti di Sabah juga, di syabas dan tahniah kepada Kementerian Penerangan kawasan pedalaman, bukit-bukau memang kerana telah pun melaksanakan objektifnya susahlah, Tuan Pengerusi, untuk kita menerima TYi menyebarkan maklumat baik melalui radio dan dan TV2 dan lain-lain siaran sekiranya tidak ada televisyen bagi membina sikap peribadi dan nilai parabola. Kebanyakan rakyat di Bukit Mas ingin nilai yang sesuai bagi mendukung pembangunan tahu, apakah cadangan kerajaan kalau kerajaan tidak sosio-ekonomi masyarakat yang harmonis, maju dan ingin memberi lesen atau to legalize, saya rasa bersepadu susahlah Tuan Pengerusi, untuk menguatkuasakan Secara khususnya saya ingin menyentuh tentang akta ini. Oleh kerana cara kita menguatkuasakan perihal peranan kementerian dalam memberi laluan nanti, mungkin susah. Kita hantar pegawai-pegawai untuk iklan-iklan di TV dan radio khususnya di untuk melawat beberapa kawasan yang jauh dan TV. Bagi iklan berunsur kemasyarakatan seperti itu memakan belanja, bukan menyenangkan AIDS, penderaan kanak-kanak, kempen penjagaan kerajaan. 4 DISEMBER 1996 57
sungai dan beberapa iklan seumpamanya yang telah pergaulan bebas hingga menyebabkan kes-kes kita lihat disiarkan di TV. mengandung di luar nikah dan kes-kes pembuangan bayi, minum arak dan seumpamanya disiarkan, Saya ingin mencadangkan Tuan Pengerusi, agar dengan cara yang lebih direct dan tepat bagi skop dan jenis-jenis iklan seperti ini diperluaskan menunjukkan pendirian agama, kerajaan dan lagi, umpamanya iklan mengenai kanser payu dara masyarakat terhadap pemesongan nilai budaya dan dibuat untuk memberi maklumat kepada wanita di kemanusiaan, kerana kita mahu impactnya, dengan seluruh negara. lklan mengenai masalah sosial izin, kumpulan sasar, lebih berkesan dan nyata. remaja dan talian 'Help Line' dengan izin, boleh Kalau boleh iklan-iklan ini mampu memberi kejutan disiarkan untuk memberi kesedaran kepada kesedaran kepada penonton. golongan remaja tentang tugas serta tanggungjawab mereka sebagai anggota masyarakat dan bukannya Saya mengatakan sedemikian kerana di negara mereka berfungsi untuk mencari dan mendapatkan Barat sendiri mereka menyuarakan kesalahan kepuasan diri semata-mata. perilaku sosial yang disebutkan tadi melalui iklan iklan di TV dengan penyampaian yang berterus Memandangkan hal bahawa kementerian terang dan tanpa menggunakan perkataan berperanan dalam menyediakan khidmat untuk perkataan yang apologetic atau mengelirukan or menerang dan menyebarkan maklumat secara ang ramai. Jadi, adalah baik kita membuat sesuatu terperinci dan mendalam, saya ingin bertanya pendirian yang kukuh dan jelas mengenai isu-isu kepada kementerian sama ada kementerian sosial ini. Saya berpendapat sedemikian, kerana berperanan dalam menentukan bentuk penyampaian kesan kekalutan sosial yang kita hadapi sekarang, iklan-iklan seperti ini. Kerana dari pemerhatian saya, jika tidak dibendung bersungguh-sungguh akan saya dapati kebanyakan iklan seperti ini disampaikan dirasai dalam 5 atau I 0 tahun dari sekarang. melalui nyanyian, antaranya yang telah disiarkan Kesannya bukan sahaja kepada anggota masyarakat adalah iklan mengenai kempen penjagaan sungai, itu sendiri, tetapi lebih teruk lagi kesannya terhadap malah kempen kesedaran AIDS juga. ekonomi negara. Kita harap pada masa itu nasi Tuan Pengerusi, saya berpendapat bentuk tidak menjadi bubur. Sekian, dengan itu saya penyampaian melalui nyanyian mungkin tidak begitu minta pihak kementerian memberi jawapan. Terima berkesan kerana pemahaman senikata lagu kasih. diperlukan, pemahaman dan kebolehan menilai Tuan Pengerusi [Datuk Haji Johar bin Haji mesej yang hendak disampaikan perlu dibuat oleh Mahiruddin]: Dimintakementerian menjawab. penonton. lni merupakan proses perlahan dalam menyampai mesej kepada penuntut. Jadi, saya rasa 7.47 mlm. kesan yang dikehendaki juga lambat dan dari Timbalan Menteri Penerangan [Dato' Drs. beberapa pertanyaan yang saya buat rata-rata Suleiman bin Mohamed]: Tuan Pengerusi, golongan dewasa profesional yang menonton iklan pertama saya ingin mengucapkan setinggi-tinggi iklan sebegini berpendapat bahawa iklan-iklan ini penghargaan dan terima kasih kepada semua Ahli terlalu panjang dan Jong winded, dengan izin. Oleh Yang Berhormat, yang telah mengambil bahagian itu, adalah baik sekali konsep penyampaian mesej di dalam perbahasan peringkat Jawatankuasa bagi dibuat dengan lebih teliti dan profesional iaitu ianya Rang Undang-undang dan Usul Anggaran lebih mudah direct to the point, dengan izin, dan Pembangunan 1997. tidak meleret-leret. Contoh paling baik bagi maksud ini ialah iklan untuk kempen memandu dalam Pada kali ini sebanyak 18 orang Ahli Yang keadaan mabuk, iklan pembuangan sisa toksik dan Berhormat yang telah mengambil bahagian, iklan untuk menyambut Hari Kemerdekaan yang ke- semuanya telah memberi pandangan, teguran yang 39 tahun ini, yang dibuat oleh Petronas. Tidak silap konstruktif, yang bernas, yang benar-benar saya adalah bentuk penyampaian yang baik dan mendorong bukan hanya kementerian memberi kesan positif kepada penonton. keseluruhannya, tetapi daripada menteri sampai pegawai-pegawai untuk mempertingkatkan lagi Saya juga ingin mencadangkan agar approach, prestasi seperti tuntutan Ahli-ahli Yang B erhormat · dengan izin, terhadap isu-isu sosial yang yang berucap. bertentangan dengan nilai-nilai budaya dan agama disampaikan dengan jelas dan tepat kepada Saya nampak ada semacam tuntutan dan keperluan masyarakat. Seperti masalah sosial, seperti satu reformasi yang perlu dibuat di Kementerian hubungan sesama jenis lelaki atau perempuan, Penerangan di atas teguran-teguran yang dibuat 58 4 DISEMBER 1996 oleh Ahli-ahli Yang Berhormat, yang cukup Dato' Drs. Suleiman bin Mohamed: Yang mendorong untuk kita membawa kebaikan. lni Berhormat Menteri Penerangan tidak menganggap meliputi semua aspek bukan hanya Jabatan adanya 'big brother' attitude terhadap Indonesia. Penerangan bahkan temasuk juga pengiklanan Apa yang dinyatakan oleh beliau adalah bersifat clan juga drama serta program yang ada dalam complementary dalam isu ini. Beliau mengatakan televisyen. Semua Ahli Yang Berhormat yang bahawa Kerajaan Malaysia cukup yakin bahawa mengambil bahagian dan teguran ini saya Indonesia boleh di bawah pimpinan Golkar boleh menjunjung tinggi. Hanya saya minta untuk menyelesaikan masalah Timar Timur dan Kerajaan membetulkan dua sahaja. Malaysia tidak sama sekali ikut campur dalam isu Yang pertama, Yang Berhormat dari Tumpat tersebut. Ini yang dinyatakan oleh Yang Berhormat menyatakan tidak menyokong, yang lain semuanya Menteri Penerangan dan ini tidaklah memperlihatkan menyokong dan Ketua Pembangkang saya tidak bahawa adanya sikap Yang Berhormat Menteri dengar sama ada menyokong ataupun tidak, beliau Penerangan, menganggap bahawa sama ada Menteri tidak menyebut. Namun saya hendak perjelaskan Penerangan Indonesia atau negara Indonesia apa yang telah dinyatakan oleh Yang Berhormat dari seluruhnya sebagai 'abang'. Tanjong sedikit mengenai teguran beliau terhadap 'Sudah sampai masanya sikap atau pendapat yang Yang Berhormat Menteri Penerangan. demikian tidak ada sama sekali malah pada hari ini Dalam Majlis MoU di Palembang baru-baru ini, kita lebih superior daripada Indonesia dalam semua Yang Berhormat Ketua Pembangkang menyebut, aspek. lni ...... seolah-olah Yang Berhormat Menteri Penerangan Tuan Lim Kit Siang: [Bangunj telah mencampuri urusan negara Jain, telah membenarkan satu tindakan di luar perikemanusiaan Tuan Pengerusi [Datuk Haji Johar bin Haji berlaku seperti yang didakwa oleh Ketua Mahiruddin]: Nak bagi? Pembangkang. Namun, baiklah saya memperbaiki Tuan Lim Kit Siang: Yang Berhormat Menteri sedikit, membetulkan apa yang salah anggap atau Penerangan ada hak untuk menyuarakan pandangan salah tuduhan Yang Berhormat terhadap Menteri yang ada disentuh oleh Yang Berhormat Timbalan Penerangan. Menteri tadi, pendirian Kerajaan Malaysia mengenai Untukmakluman YangBerhormatdari Tanjong, Timar Timur. Tetapi oleh kerana ada berlaku Menteri Penerangan dalam ucapan beliau peristiwa Apcet II, di mana conference ini ada menyatakan bahawa Kerajaan Malaysia dalam diceroboh oleh puak-puak Pemuda yang datang perjumpaan tersebut menyatakan bahawa Kerajaan daripada Barisan Nasional yang menggunakan Malaysia tidak campurtangan dalam hal ehwal kelakuan yang tidak hormat undang-undang, negara lain seperti kes Timor Timur. lni saya rasa melanggari undang-undang, yang boleh dikatakan perlu, satu keharusan bagi saya untuk 'gangsterish'. memperbetulkan kenyataan Yang Berhormat dari Bahawa aspek ini apabila dibayangkan oleh Yang Tanjong. Berhormat Menteri Penerangan dalam ucapannya di MoU, bukankah ini memberi satu gambaran Tuan Lim Kit Siang: Saya tidak ada membuat bahawa Kerajaan Malaysia sokong tindakan law apa-apa tuduhan bahawa Yang Berhormat Menteri less dan gangsterish ini. Bukankah ini memberi Penerangan ada campur tangan dalam urusan lain, satu gambaran yang tidak baik? tidak. Apa yang saya kata bahawa sikap ucapan beliau menunjukkan satu sikap yang tidak hormat, Dato' Drs. Suleiman bin Mohamed: Tidak, dignity negara kita sendiri, yang nampaknya saya tidak fikir atau berkeyakinan bahawa kerajaan menerima satu 'big brother' konsep Indonesia. tidak menyokong tindakan ini, hanya Yang Berhormat, kalau saya suka bertanya, apabila Sepatutnya apa yang beliau harus buat, kalau Kerajaan Malaysia menasihatkan NGO supaya dia mahu buat ialah untuk menjelaskan pendirian membatalkan persidangan tersebut dan kerajaan kerajaan Malaysia dalam kes Conference Apcet II sendiri tidak membenarkan persidangan itu dan bukan untuk memutarbelitkan apa yang berlaku diadakan. Apakah kita boleh melarang good citi bahawa ada satu ban oleh kerajaan, tidak ada dan zen untuk meluahkan perasaaan dengan tindakan memberi sebab-sebab yang menunjukkan bahawa yang demikian? negara kita tidak sovereign, kita tidak ada berdaulat dan ada kuasa kita sendiri untuk menentukan apa Tuan Lim Kit Siang: Ya, kita hormat keputusan apa isu sungguhpun bersabit dengan negara-negara kerajaan yang mahu buat keputusan menasihatkan Jiran. penganjur-penganjur Apcet II, jangan teruskan. 4 DISEMBER 1996 59
Tetapi bukankah sebagai sebuah negara yang perbincangan Akta Telekom 1950 dengan Akta demokratik, di mana kita mahukan satu masyarakat Penyiaran 1988 maka adalah obsolete untuk saya Madani, di mana kita menghormati supaya rakyat kemukakan surat itu kepada Yang Berhormat Ketua dan fikiran mereka termasuk ada ruang (space) Pembangkang. Malah ...... untuk decent, kita pun patut menghonnati hak NGO Tuan Lim Kit Siang: [Bangun] untuk meneruskan conference itu selain daripada kerajaan mahu mengharamkan mesyuarat. Tuan Pengerusi [Datuk Haji Juhar bin Haji Mahiruddin]: Dia bangun, Yang Berhormat. Oleh kerana kerajaan tidak mengharamkan mesyuarat itu, dan menteri-menteri kanan tetmasuk Tuan Lim Kit Siang: Penjelasan. Yang Yang Amat Berhonnat Perdana Menteri, Yang Amat Berhormat Timbalan Menteri mengatakan bahawa Berhormat Timbalan Perdana Menteri semua saya ada hak untuk access dokumen itu, bukan. mengakui, bahawa tidak ada satu ban yang Itu bukan isu, bukan isu saya ada hak untuk ac dikeluarkan dan mesyuarat Apcet II itu satu cess. lsu ialah tanggungjawab Yang Berhormat mesyuarat private, satu mesyuarat yang tidak Timbalan Menteri untuk menunaikan janji yang melanggari undang-undang. Bukankah tindakan dibuat dalam Dewan yang mulia ini, bahawa sama sesiapa yang mahu mengeluarkan perasaan mereka ada beliau seorang bermaruah yang mengikuti, yang melampaui undang-undang yang tidak berbeza menghonnati janji yang beliau buat. Bukan hak saya daripada "gangster hoodlum" tidak dibenarkan. untuk access, itu hat yang lain. Tidak patut dibenarkan, tidak patut dikutuk dan Masalah ialah sama ada beliau, an honourable sampai sekarang mana mereka ada didakwa dalam man, dengan izin, an honourable man who keeps mahkamah. Bagaimana ada kepercayaan dalam to his words, itulah. negara atau di dunia bahawa kita ada "rule of Jaw" Dato' Drs. Suleiman bin Mohamed: Yang atau kita ada "rule of gangsters" dalam negara kita? Berhormat, apabila saya mengeluarkan isu ini Dato' Drs. Suleiman bin Mohamed: Yang mengenai surat, saya rasa ini satu honour. Satu Berhormat, Jima daripada anggota yang bertindak honour untuk menyatakan, saya boleh lari daripada ini akan dibawa ke mahkamah, Yang Berhonnat juga perbincangan mengenai surat tetapi saya hendak tahu dan ini menunjukkan bahawa kerajaan juga nyatakan secara ikhlaslah, secara terus terang. Surat bersikap adil tetapi saya tidak hendak bawa ke arah itu berkaitan dengan perbincangan kita di Parlimen. tersebut, hanya saya mahu bahawa satu pembetulan Surat itu berkaitan dengan perbahasan Rang dibuat agar Menteri Penerangan tidak menjadi Undang-undang Penyiaran (Pindaan) yang baru lalu, tuduhan melulu. Tuduhan yang tidak berasas jadi apabila saya fikir, maka tidak authentic lagi daripada Yang Berhonnat dari Tanjong berkaitan untuk mengemukakan kepada Yang Berhormat. dengan isu ini, dan ucapan beliau di Palembang baru Bukan kerana maruah, bukan kerana apa, ini yang baru ini. saya fikirkan. Beliau sama sekali tidak menganggap Indonesia Tuan Lim Kit Siang: Penjelasan. Adakah ini sebagai adanya sikap 'big brother' dan beliaujuga bererti sekarang mengatakan ini obsolete, tidak menyatakan Malaysia tidak campur tangan dalam authentic? Saya pun tidak begitu faham sebab isu Timar Timur di perjumpaan tersebut. Saya .. sebenar di dalam perkara ini kenapa Yang Berhormat harap, isu ini tidak timbul Jagi tuduhan terhadap Timbalan Menteri sekarang sudah menukar Menteri Penerangan. pendirian. Adakah ini kerana Yang Berhormat Selain daripada itu, berkaitan dengan surat yang Timbalan Menteri sedar sekarang, selepas mengkaji saya pernahjanjikan dengan Yang Berhormat. Saya fakta-fakta keseluruhannya bahawa pendiriannya suka hendak menyelesaikan masalah ini, pada hari sebenarnya tidak disokong oleh surat itu dan bahawa ini, bahawa memang betul Yang Berhormat apa yang saya kata itu adalah benar bahawa di bawah mempunyai right to access, dengan izin, terhadap undang-udangyangadasekarang, bahawadi bawah surat yang saya nyatakan tetapi surat itu adalah surat Akta Penyiaran sebelum rang undang-undang itu yang pernah kita bincang waktu perbahasan Rang dipinda, tidak ada kuasa untuk Yang Berhormat Undang-undang Penyiaraan (Pindaan) baru-baru ini. Menteri Penerangan untuk mengeluarkan satu lesen Surat itu berkisar dengan perbincangan perbahasan untuk sattelite broadcasting, sungguhpun ada kuasa rang undang-undang. di bawah Akta Telekomunikasi untuk Menteri Jadi, saya membuat perhitungan peribadi bahawa Tenaga, Telekom dan Pas mengeluarkan lesen untuk apabila benda ini yang berkaitan dengan Astra, tetapi bukan untuk Menteri Penerangan. Dan 60 4 DISEMBER 1996 kalau beliau ada mengeluarkan lesen dan ini disebut Dato' Drs. Suleiman bin Mohamed: Tuan oleh Yang Berhormat Timbalan Menteri di dalam Pengerusi, dua akta yang dipakai di dalam Dewan yang mulia ini bahawa beliau ada pengeluaran lesen ini seperti saya sebut tadi, Akta mengeluarkan lesen, ini adalah satu lesen yang tidak Penyiaran 1988 telah pun dibincangkan dan itu sah atau illegal dan unlawful. Adakah ini kita setuju? bersangkutan soal dasar, saya tidak perlu Kalau setuju, tidak payah kita tengok surat. Surat bangkitkan Jagi di dalam perbincangan ini. itu tidak laku. Mungkin surat itu pun tidak exist, tidak wujudlah ! Tuan Pengerusi: Sila teruskan. [Tuan Yang di-Pertua mempengerusikan Dato' Drs. Suleiman bin Mohamed: Yang Jawatankuasa] Berhormat dari Tanjongjuga telah bertanyakan soal patut atau tidak meneruskan penggunaan parabola Dato' Drs. Suleiman bin Mohamed: Yang yang ada sebanyak 40,000 di Sabah dan Sarawak. Berhonnat bercakap waktu perbahasan itu mengenai Saya suka menyatakan bahawa seperti saya kuasa mengutip wang daripada Astro. Saya sebutkan awal-awal, di dalam Akta Telekomunikasi bersetuju dengan Yang Berhormat itu. Untuk tahun 1950 dan penggunaan parabola adalah di mengutip wang itu, I agree with you. Di dalam bawah bidang kuasa Akta Telekomunikasi 1950. Dewan yang mulia ini, saya agree bahawa apa yang dibuat oleh Astro tidak betul. Kalau perlu, kita shake Di bawah Akta Penyiaran, Kementerian hands. {Disampuk][Ketawa} I agree - correct. Penerangan tidak mempunyai kuasa ke atas parabola Tuan Lim Kit Siang: Sudah setuju? ini. Ini memangjelaslah. Dato' Drs. Suleiman bin Mohamed: Yang Tuan Pengerusi: Sila teruskan ya, Yang betul, betul; yang salah, salah. Tetapi soal lesen, Berhormat. no! Tuan Lim Kit Siang: [Menyampuk] Tuan Lim Kit Siang: [Menyampuk] lt is bet Tuan Pengerusi: Hendak berijalan atau tidak? ter late than never. Kita tidak ada masa. Dato' Drs. Suleiman bin Mohamed: Soal Dato' Drs. Suleiman bin Mohamed: Tidak Iesen, no. Soal lesen, tidak. Soal lesen di bawah ada masa! Akta Telekom, yes, Menteri Tenaga, Telekom dan Pos meluluskan lesen peralatan stesen penyiaran. Tuan Lim Kit Siang: [Menyampuk} Akta Penyiaran 1988 meluluskan Jesen penyiaran Dato' Drs. Suleiman bin Mohamed: Beri saya oleh Menteri Penyiaran. selesaikan sedikit. Beri saya selesaikan sedikit. Tuan Lim Kit Siang: Penjelasan. Saya sangat Tuan Lim Kit Siang: Mengenai antena pa gembira mendengar bahawa Yang Berhormat rabola. Sungguhpun di bawah undang-undang ia Timbalan Menteri sekarang setujulah bahawa Astro adalah di bawah bidang kuasa Akta Telekomunikasi tidak ada kuasa di bawah Undang-undang Broad dan Kementerian Tenaga, Telekom dan Pos casting sebelum Broadcasting Amendment Act mengenai tanggungjawab parabolic antenna, tetapi wujud untuk mengutip wang. Kalau begitu, bukankah benar bahawa Yang Berhormat Menteri bukankah oleh kerana Yang Berhormat Menteri Penerangan dan pegawai-pegawai yang lain di dalam Penerangan tidak ada kuasa untuk mengeluarkan Kementerian Penerangan pernah mengeluarkan lesen oleh kerana kalau Menteri Penerangan ada kenyataan bahawa tindakan akan diambil terhadap kuasa untuk mengeluarkan lesen kepada Astro untuk tuan-tuan punya parabolic antenna di Sabah dan perkhidmatan satellite broadcasting, Astro ada Sarawak dan ini bukan menunjukkan bahawa ini kuasa untuk mengutip wang. Kalau mahu setuju, ada sedikit yang bersabit dengan masalah broad setuju all the way, jangan separuh! [Ketawa] casting dan bolehkah Kementerian Penerangan Dato' Drs. Suleiman bin Mohamed: Are you berhenti membuat kenyataan semacam itu? confuse about this? Kedua, berhubung dengan Kementerian Tenaga, Tuan Lim Kit Siang: Fully clear! [Disampuk] Telekom dan Pos supaya membenarkan mereka terus boleh menerima siaran-siaran satelit tanpa apa Tuan Pengerusi: Yang Berhormat, sila apa tindakan yang diambil terhadap mereka? teruskan ya. Kita tidak ada masa. Dato' Drs. Suleiman bin Mohamed: Soal Tuan Lim Kit Siang: [Menyampuk} kenyataan itu bolehlah. Apa payahnya kalau kita 4 DI SEMBER 1996 61
tidak buat kenyataan. tidak apa. tidak ada masalah. Tuan Pengerusi: Dia tak beri jalan, Yang Tetapi logically, 40,000 pengguna memakai pa Berhormat Kota Melaka. rabola. Yang Berhormat fikirlah tindakan yang Tuan Lim Guan Eng: Satu sahaja. macam mana kita hendak ambil? Saya tidak payah jawablah soal itu. Tetapi bukan di bawah bidang Tuan Pengerusi: Tidak ada bargain. Saya tidak kuasa Kementerian Penerangan. mahu ada tawar-menawar, Yang Berhormat. Saya suka menjawab pertanyaan Yang Dato' Drs. Suleiman bin Mohamed: Tidak, Berhormat dari Kata Mel aka yang meminta supaya saya hendak jawab ini. Yang Berhormat juga.... bahasa Cina dan Bahasa Tamil di TV! dan TV2 yang Tuan Pengerusi: Sila teruskan, ya. tidak mencukupi dan minta ditambah. Suka saya nyatakan bahawa buat masa ini TV2 menyiarkan Dato' Drs. Suleiman bin Mohamed: Ahli rancangan berbahasa Cina sebanyak 13 jam Yang Berhormat dari Kota Melaka juga meminta agar seminggu dan kajian juga sedang dibuat untuk kementerian siarkan berita dalam bahasa Manda menambah siaran berbahasa Cina menjadi 15 jam rin. Ini juga telah diminta oleh rakan-rakan kita seminggu. Siaran di dalam bahasa Tamiljuga akan yang lain. Untuk makluman, TV3 adalah TV ditambah selama I jam setengah seminggu. Untuk swasta, ini berkaitan dengan TV3, iaitu TV swasta tujuan tersebut, bahan-bahan tempatan akan diberi yang mempunyai pengurusan siarannya sendiri. keutamaan. Kementerian bukan sahaja tidak berhasrat, malah tidak mencampuri urusan TV3 kecuali hal-hal yang Yang Berhormat dari Kota Melaka juga berkaitan dengan syarat lesen penyiaran TV3. mendakwa bahawa ada anak emas di dalam membeli filem-filem iaitu syarikat tertentu kemudian menjadi Ahli Yang Berhormat dari Sri Aman meminta orang tengah dengan harga yang berlipat ganda di lesen TV dimansuhkan, begitujuga dengan Ahli Yang siarkan melalui RTMI dan RTM2. Untuk Berhormat dari Yan dan Jelebu. Suka saya makluman Ahli Yang Berhormat, rancangan menyatakan bahawa kerajaan belum bercadang rancangan terbitan tempatan, pembelian dibuat untuk menghapuskan lesen TV, namun kerajaan secara terus dan tidak ada orang ketiga dengan sebelum ini telah menghapuskan lesen radio tetapi penerbit. lesen TV be Iurn lagi di dalam perancangan kerajaan. Untuk filem-filem luar negeri, perolehan dibuat Mengenai siaran radio bahasa I ban dan peralatan dengan dua cara iaitu terus dengan pengedar di RTM Kuching, sukalah saya menjawab soalan antarabangsa (international distributor) ataupun Ahli Yang Berhormat dari Sri Aman iaitu untuk agen-agen yang dilantik oleh pengedar antarabangsa memperbaiki siaran radio bahasa I ban, Kementerian la tidak ada kena-mengena dengan R TM sama Penerangan telah mengadakan satu pemancar ra sekali. RTM tidak pernah menyalurkan perkara ini dio "shortwaves" I 00 kilowatt pada tahun 1994 kepadamana-mana pembekal filem. Namun, RTM dengan kos RM4.5 juta. Pemancar ini amat sesuai tidak pula dapat menyekat jika ada penerbit yang untuk keadaan gunung-ganang di Sarawak. membuat dengan cara yang demikian. Ini adalah Peralatan di RTM Kuching memang diperbaharui hak mereka. Ini untuk menjawab Yang Berhormat dari masa ke semasa. Dalam Rancangan Malaysia dari Kota Melaka. Ketujuh sebanyak RMS.38 juta telah diperuntukkan Tuan Lim Guan Eng: [Bangun] untuk penggantian alat radio di RTM Kuching. Tuan Pengerusi: Hendak beri jalan atau tidak? Bagi menjawab Ahli Yang Berhormat dari Parit Jika tidak hendak beri jalan, tak usah beri jalan. Sulong berkaitan dengan iklan tahunan dan sumbangan kecil, suka saya nyatakan bahawa hasil Dato' Drs. Suleiman bin Mohamed: Tak iklan tahunan radio dan TV ialah di antara RM300 usahlah Yang Berhormat, this is a very simple is juta hingga RM350 juta kira setahun, kira-kira 45% sue, bukan ada isu besar pun! dari hasil iklan iaitu dari iklan-iklan jenama rokok. Tuan Lim Guan Eng: Tidak, mengenai tiga Selain daripada itu, jenis rancangan yang sentiasa syarikat penting! mendapat sambutan yang ditanya oleh Ahli Yang Tuan Pengerusi: Yang Berhormat, kata jika Berhormat dari Parit Sulong, sukalah saya nyatakan tidak beri jalan, beritahu dekat saya, kata tidak beri bahawa rancangan yang sering mendapat sambutan jalan ! Tidak beri jalan, ya? ialah rancangan sukan, tayangan gambar dan hiburan dan pihak kementerian tidak bercadang Dato' Drs. Suleiman bin Mohamed: Tidak. untuk memaksa pengiklan-pengiklan menaja 62 4 DISEMBER 1996 rancangan-rancangan tertentu sebaliknya kebebasan Dato' Drs. Suleiman bin Mohamed: membuat pilihan adalah diberi kepada pengiklan. [Ketawa] Sebab Ahli Yang Berhormat dari Yan dalam perbahasan tadi menyebut bahawajam 8.00 Waiau bagaimanapun, rancangan berbentuk biasanya orang menunggu waktu antara maghrib infotainment dan edutainment tetapi disiarkan dan isyak di surau dan oleh kerana itu tidak sempat meskipun tanpa penaja. Kementerian juga tidak melihat Berita Jam 6.00. Oleh yang demikian, membenarkan sebarang jenis iklan yang memberi mereka yang akan pergi ke surau untuk solat promosi kepada rokok atau barang-barang yang maghrib bolehlah menonton Serita Jam 6.00. boleh diertikan sebagai mendorong tabiat merokok. Berita-berita itu hampir sama sahaja. Sungguhpun demikian, kementerian ini berpendapat bahawa adalah tidak adil untuk tidak membenarkan Dato' Haji Badruddin bin Amiruldin: iklan-iklan dari syarikat-syarikat pengeluar rokok [Bangun} yang pada masa yang sama mengeluarkan barang Tuan Pengerusi: Ya. Hendak beri jalan atau barang dan perkhidmatan lain selain daripada rokok. tidak? Ahli Yang Berhormat dari Parit Sulong juga Dato' Haji Badruddin bin Amiruldin: Tuan mempersoalkan soal ekuiti asing dalam syarikat Pengerusi, betul jam 6.00 ini tetapi jam 6.00 depa agensi pengiklanan, penggunaan bahasa dalam iklan dok dalam bendang lagi. Tidak sempat dengan trafik dan media cetak. Suka saya nyatakan bahawa jam lagi. Kementerian Penerangan sedar bahawa kebanyakan agensi pengiklanan di negara ini mempunyai ekuiti Tuan Pengerusi: Dia dok di bendang lagi? asing yang besar. Sungguhpun demikian, Dato' Haji Badruddin bin Amiruldin: Ya? kementerian ini hanya akan berurusan dengan agensi-agensi pengiklanan yang mempunyai sijil Tuan Pengerusi: Dia dok di bendang lagi? pendaftaran yang dikeluarkan oleh Kementerian Dato' Haji Badruddin bin Amiruldin: Dok Kewangan di mana syarat-syarat ekuiti telah diambil di bendang lagi, dok tambat kerbau, lembu itu. kira. Mengenai penggunaan bahasa dalam iklan iklan media cetak adalah di luar bidang kuasa Tuan Pengerusi: Ya, ya. Kementerian Penerangan. Dato' Haji Badruddin bin Amiruldin: Balik Ahli Yang Berhormat dari Serdang telah balik ke rumah waktu maghrib, jadi... mempersoalkan penggunaan bahasa Mandarin Tuan Pengerusi: Ya. termasuk dalam TV. Be Ii au juga telah menyatakan bahawa filem kantonis tidak sesuai dengan Dato' Haji Badruddin bin Amiruldin: Lagi masyarakat Cina dan meminta agar diadakan pun jam 6.00 banyak berita-berita daerah, berita perubahan filem-filem dalam bahasa Mandarin. berita negeri. Jadi, saya mintalah. Ini permintaan Saya suka menyatakan bahawa RTM menyiarkan orang-orang yang ahli-ahli masjid. Jadi, kalau program berbahasa Mandarin dan Kantonis kerana kementerian buat yang itu, pahala pun lebih. ada penonton berbahasa Kantonis dan Mandarin. Tuan Pengerusi: Ya. Matlamat kita untuk memberi keadilan kepada semua Dato' Haji Badruddin bin Amiruldin: Terima golongan mengenai filem Kantonis sudah lama tetapi kasih, Tuan Pengerusi. RTM juga menyiarkan filem-filem lama pelbagai bahasa termasuk yang berbahasa Melayu. Tuan Pengerusi: Masa dahulu pun pukul 9.00 juga bukan? Berita dahulu? Ahli Yang Berhormat dari Yan telah meminta supaya waktu siaran Berita Perdana jam 8.00 Dato' Haji Badruddin bin Amiruldin: Ya, ditukarkan kepada jam 9.00 dan memansuhkan betul, Tuan Pengerusi. [Tepuk][Ketawa] lesen TV seperti saya sebut tadi, meminta gantikan Dato' Drs. Suleiman bin Mohamed: Tuan kamera Filem Negara yang telah usang. Suka saya Pengerusi, j ika cadangan untuk menukarkan Berita nyatakan bahawa Berita Jam 6.00 dan Berita Jam Perdanadaripadajam 8.00 kepadajam 9.00, iaakan 8.00 hampir sama. Jika tidak sempat tengok Berita melibatkan pula pertukaran masa rancangan seperti Jam 8.00 bolehlah menonton Berita Jam 6.00. rancangan selepas itu, salah satunya adalah Tuan Pengerusi: Jam 6.00 dahulu, Yang rancangan Forum Perdana Hal Ehwal Islam. Jadi, Berhormat. Jam 6.00 dahulu, jika tidak sempat jam kalau kita anjak daripada pukul 8.00 kepada pukul 6.00 barulah jam 8.00. [Ketawa] 9.00, Forum Perdana Hal Ehwal Islam terganggu. 4 DISEMBER J 996 63
Jadi, kerana rancangan ini disiarkan padajam 9.00 m1. Adakah Yang Berhormat sedar bahawa malam dan jika dianjakkan, ini akan timbul rungutan Pengarah Bahagian Khas, Jabatan Penerangan ini penonton terutama di Sabah dan Sarawak kerana dia lebih mementingkan dengan politik peribadinya siaran terlalu lewat, peralihan masa. sendiri sahaja? Yang dia buat program hanyalah untuk membina dirinya dalam politik, di sini dalam Dato' Haji Badruddin bin Amiruldin: Tuan UMNO. Saya jumpa dia tiap-tiap minggu hari Pengerusi, Forum Perdana Hal Ehwal Islam ini Jumaat, hari Sabtu, hari Ahad berada di Pendang. malam Jumaat sahaja. Malam Jumaat memang or Sedangkan dia seorang Pengarah Bahagian Khas ang suka tidur lambat-lambat sedikit, beri anak cucu seluruh Malaysia. Adakah Yang Berhormat Jena dahulu. [Ketawa] Jadi, tidak apalah, malam bersetuju, sedar dan hendak membetulkan perkara Jumaat tidak apa, Tuan Pengerusi. Jadi, macam ini? Sebab tugas dia ialah seluruh Malaysia. mana pandangan kementerian? [Ketawa} Dato' Drs. Suleiman bin Mohamed: Tuan Dato' Drs. Suleiman bin Mohamed: Tidak Pengerusi, ini satu tuduhan yang serius. Saya apa terganggu? Tidak apa ya? [Ketawa] Cadangan terkejut dan terperanjat. Kalau Pengarah Bahagian Ahli Yang Berhormat dari Yan itu cukup baiklah, Khas bersikap demikian, kita boleh ambil tindakan. saya ingat kementerian akan duduk meneliti dan Dalam menjalankan tugas dengan kerajaan tidak ada akan pertimbangkan terutama malam Jumaat. kepentingan politik peribadi. Saya akan siasat, beliau [Tepuk] adalah pegawai kontrak, dan kita boleh tamatkan Program Perkhidmatan Penerangan yang kontrak pada bi la-bi la masa kalau dakwaan itu betul. dibangkitkan oleh Ahli Yang Berhormat dari Yan Dato' Othman bin Abdul: [Bangun] agar menyediakan program yang Jebih comprehen sive bagi menerangkan dasar-dasar kerajaan. lni Tuan Pengerusi: Cukuplah, Yang Berhormat. termasuklah Ahli Yang Berhormat dari Parit telah Dato' Othman bin Abdul: Satu sahaja, Tuan meminta supaya ada bahan-bahan terbitan untuk Pengerusi. diedarkan. Bagi menjawab permasalahan ini, Kementerian Penerangan memang sedar mengenai Tuan Pengerusi: Cukuplah Yang Berhormat. keperluan dan kepentingan komunikasi bersemuka Dato' Othman bin Abdul: Tuan Pengerusi, dalam menjelaskan falsafah dan wawasan serta saya hendak beri penjelasan sedikit tentang ini. dasar kerajaan kepada rakyat. Tuan Pengerusi: Cukuplah! Yang Berhormat Justeru itu, kerajaan melalui Kementerian tidak boleh beri penjelasan. Penerangan telah menyediakan perancangan pro gram yang komprehensif khususnya dalam Dato' Othman bin Abdul: Saya hendak menangani isu-isu seperti yang dibangkitkan oleh beritahu, tiap-tiap hari Jumaat dia ada di Pendang Yang Berhormat dari Yan, Yang Berhormat dari dia minta hendak baca khutbah di masjid. Jelebu dan Yang Berhormat dari Parit. Banyak Tuan Pengerusi: Yang Berhormat, cukuplah kegiatan yang telah dan sedang dan akan itu. Yang Berhormat sila teruskan. dilaksanakan oleh jabatan yang berkenaan. Malahan dalam pelaksanaan program-program tersebut Dato' Drs. Suleiman bin Mohamed: Tuan Jabatan Penerangan mengambil kira tahap Pengerusi, bagi menjawab siri Purba dengan buah kefahaman pendidikan dan Jain faktor masyarakat silat yang disebut oleh Yang Berhormat dari Yan. supaya dapat menggunakan pendekatan yang pal Yang pertama, saya suka membetulkan bahawa ing sesuai agar penerangan yang diberikan difahami program itu bukan program daripada Wayang oleh masyarakat. Tinggi, tetapi adalah terbitan HYO. Tujuannya Berkaitan dengan ..... adalah untuk pasaran luar negeri yang sangat kuat persaingannya. Dato' Othman bin Abdul: [Bangun] Bagi menjawab masalah yang dikemukakan oleh Tuan Pengerusi: Ada yang bangun. Yang Berhormat dari Pokok Sena berkaitan dengan Dato' Othman bin Abdul: Terima kasih Tuan drama berbahasa lnggeris yang tidak difahami oleh Pengerusi. Saya dengar ucapan dari Yang sebahagian rakyat di negara ini, drama Melayu Berhormat tadi tidak kurang dari em pat orang yang dalam bahasa lnggeris. Sukalah saya menyatakan membangkitkan tentang kelemahan soal program bahawa dalam mengekalkan imej dan martabat program yang akan dijalankan Jabatan Penerangan negara bahasa Melayu - kita harus ketepikan. Kita 64 4 DISEMBER 1996 akui bahawa keperluan untuk mempelajari bahasa untuk menyelamatkan program itu ataupun produk lain adalah satu keharusan juga. Oleh yang demikian, yang dibawa oleh production house itu, melainkan drama rancangan berbahasa lnggeris adalah untuk jika terlalu lemah, maka terpaksalah ditolak. Namun menyumbang ke arah pemahaman bahasa lnggeris, demikian, tentulah RTM sangat bersimpati untuk peningkatan ilmu pengetahuan bagi masyarakat membantu production house bumiputera. umum. Namun kita tidak perlu ikut perkara-perkara Baru-baru ini saya telah menyatakan bahawa 200 yang tidak sesuai dengan budaya dan nilai jam diberi kepada konsortium supaya dapat masyarakat negara lain. mengimbangi keadaan selain tentulah tuduhan Dato' Haji Badruddin bin Amiruldin~ mengata HVD monopoli, Wayang Tinggi monopoli [Bangun] dan lain-lain. Tetapi kita tetap memberi 200 jam seperti diputuskan oleh Kabinet kepada Kris Mo Tuan Pengerusi: Yan bangun, Yang Berhormat. tion. Ini satu langkah yang cukup baik yang Hendak beri jalan atau tidak? mendapat mengimbangkan keadaan. Dato' Haji Badruddin bin Amiruldin: lni Tuan Pengerusi, menjawab Yang Berhormat dari berita baik, Tuan Pengerusi. Sekarang jam 8.25 Tanjong Karang, iaitu terdapat bahasa bercampur Tuan Pengerusi. Tuan Pengerusi, saya teringat aduk dalam TV. Sukalah saya nyatakan bahawa fasal Wayang Tinggi tadi. Saya hendak bahasa rancangan TV kecuali berita, ceramah, fo mencadangkan, kita ada banyak wayang yang dok rum dan sebagainya adalah bahasa yang digunakan main di sebelah kawasan. Saya mencadangkan oleh rakyat jelata termasuk bahasa kita sendiri. kalau boleh wayang kulit Ansun. Wayang kulit ini Usaha menerapkan nilai mumi melainkan mesej cukup bagus secara moden. Jadi, adakah pihak pelbagai kaedah penyampaian dalam rancangan TV kementerian sekali-sekala kita bawa benda-benda adalah dipertingkatkan. Ini adalah bagi menjawab macam ini. Macam dalam Perhimpunan Agung soal budaya rakyat Malaysia yang dipersoalkan oleh UMNO, wayang kulit itu 'pack' orang tengok. Yang Berhormat dari Tanjong Karang termasuklah Berita terkini lebih baikdaripadaRTM persembahan bahawa kita masih perlu masa untuk meningkatkan dia. Jadi, cerita-cerita macam ini kalau kita usaha melibatkan banyak pihak termasuk orang permodenkan, dia akan menjadi satu benda yang orang dan stesen-stensen penyiaran untuk baik untuk generasi masa depan. Terima kasih, menentukan perkara ini mencapai kejayaan. Tuan Pengerusi. Yang Berhormat dari Tanjong Karang juga telah Dato' Drs. Suleiman bin Mohamed: Terima mempersoalkan penerbitan yang dimonopoli oleh kasih atas pandangan Yang Berhormat. beberapa penerbit sahaja. Saya suka menyangkal Saya suka hendak pergi kepada teguran yang dakwaan itu dan menyatakan Kementerian dibuat oleh Yang Berhormat dari Pokok Sena yang Penerangan sentiasa berusaha untuk bersikap adil mendakwa mungkin ada pegawai di kementerian dari segi pengagihan penerbitan rancangan swasta cuba sabotaj filem-filem drama Melayu atau ada dan cara yang dilaksanakan ialah dengan pegawai-pegawai di Kementerian Penerangan yang menubuhkan konsortium seperti yang saya sebutkan rasuah kerana terdapat kes-kes drama Melayu yang pada awal tadi. ditolak selepas satu tahun enam bulan. Ini adalah satu tuduhan yang kita anggap serius untuk kita Bagi menjawab Yang Berhormat Tanjong Karang selesaikan. berkaitan dengan iklan terlalu banyak dalam siaran televisyen, suka saya nyatakan bahawa Kementerian Saya suka menyatakan bahawa sesungguhnya Penerangan perlu menyiarkan iklan bagi bekalan pada hari ini adalah melebihi keperluan. membolehkan kos perolehan atau harga rancangan Terdapat hampir I 00 buah syarikat pembekal yang disiarkan dapat dibiayai menerusi penajaan oleh rancangan yang berurusan dengan R TM, dan pengiklan. Sungguhpun demikian, saya bersetuju daripada I 00 itu 90% adalah production house yang supayajumlah masa siaran iklan perlu dikawal dan mengeluarkan drama Melayu. Jadi, untuk menilai saya berpendapat bahawa pada masa ini ianya masih bahan-bahan yang dihantar kepada RTM adalah terkawal, iaitu I 0 mi nit bagi setiap satu jam. Untuk mengambil masa. makluman Yang Berhormat juga, kementerian Bagi program-program yang bermutu biasanya menetapkan supaya masa tersebut adalah memadai kelulusan dibuat dengan segera. Tetapi bagi pro iaitu I 0 mi nit bagi setiap jam. gram-program yang kurang bermutu biasanya Yang Berhormat dari Kepong telah meminta penilaian dibuat beberapa kali supaya usaha untuk menyediakan garis panduan siaran sejajar dengan memperbaiki keadaan, melainkanjika terlalu lemah perkembangan teknologi penyiaran sekarang. 4 DISEMBER 1996 65
Sememangnya kementerian ini sedang menyemak perpaduan sememangnya menjadi asas kepada semula garis panduan siaran bersama-sama dengan setiap siaran untuk kita mempertingkatkan agensi-agensi kerajaan yang lain dalam usaha untuk perpaduan kaum di negara ini agar hubungan antara memastikan bahan-bahan yang disiarkan melalui kaum akan terus meningkat sebagai satu bangsa TV, cable dan satelit sejajar dengan ekspektasi rakyat Malaysia. di negara ini khususnya untuk mengekalkan dan Yang Berhormat Sipitang juga telah meminta meningkatkan nilai-nilai murni dan budaya serta diadakan siaran liputan mengenai Persidangan norma masyarakat negara ini. Parlimen. Banyak perkara penting boleh Yang Berhormat Parit Buntar tel ah menanyakan disampaikan kepada rakyat dan minta dikembalikan soal pusat akhbar antarabangsa bagi SUKOM. laporan yang pernah dibuat dahulu. Sukacita saya Sukalah saya nyatakan bahawa peranan utama IPC sebut bahawa bagi setiap sesi persidangan Parlimen, (Pusat Akhbar Antarabangsa) bagi SUKOM 98 R TM memperuntukan masa siaran khas bagi adalah untuk menyediakan kemudahan-kemudahan memberi laporan Berita Perdana - ditambah 5 minit komunikasi kepada beribu wartawan yang bakal untuk menyiarkan Japoran Parlimen. Begitu juga melaporkan kejohanan SUK OM ini dan menyalurkan siaran radio yang menyiarkan laporan perbahasan bahan-bahan berita mereka ke ibu pejabat masing di Parlimen. masing untuk disiarkan semula kepada para pelanggan mereka. Kemudahan-kemudahan ini Ahli Yang Berhormat Bukit Mas telah meminta termasuk penyediaan peralatan seperti komputer supaya pembinaan transposer TV di Ba' lalan. peribadi, mesin fax, alat pengantar foto dan Untuk makluman, Ba' lalan telah dikenal pasti sebagainya, adalah satu keperluan asas. Pusat akbar sebagai kawasan yang akan diadakan sebuah stesen ini, yang mempunyai komunikasi satelit akan dibuat transposer TV dan kajian tapak serta keperluan 24 jam setiap hari pada keseluruhannya dalam peralatan sedang dijalankan. menjalankan operasi mereka apabila sukan olimpik Ahli Yang Berhormat dari Jelebu telah meminta kelak. supaya Pegawai-pegawai Penguatkuasaan Yang Berhormat Parit Buntar juga telah Kementerian Penerangan melawat atau mengadakan mempersoalkan peruntukan berkurangan di pemeriksaan lesen. Pihak penguatkusaan Bahagian Perhubungan Akhbar dari RM3.6 juta Kementerian Penerangan telah mengalami tahun 1996 kepada RM2.68 juta pada tahun 1997. kemerosotan dalam keupayaan - sebenarnya Sesungguhnya peruntukan berkurangan tidak cawangan penguatkuasaan melaksanakan sistem menjejaskan kegiatan dan program aktiviti bahagian pemeriksaan berkomputer iaitu pemeriksaan di ini dan ia akan tetap dilakukan sebab kita jalankan ke atas penggunaan alat televisyen yang mengamalkan perbelanjaan berhemat seperti yang tidak diperbaharui lesennya sahaja dan berlandaskan diarah oleh pihak Perbendaharaan. komputer senarai lesen yang telah diperbaharui. Yang Berhormat Paritjuga telah mengesyorkan Yang Berhormat Jelebujuga telah bertanyakan supaya ditubuhkan satu jawatankuasa mengenai kedudukan projek lnstitut Penerangan di Jelebu. kawalan bahasa dan juga meminta Kementerian Bagi menjawab perkara ini, projek Institut Latihan Penerangan mengawal bahan-bahan siaran iklan di Penerangan (ILP) sekarang ini sedang dalam akhbar. Cadangan supaya ditubuhkan peringkat perancang akhir kementerian dan Jawatankuasa Kawalan Bahasa di Kementerian merupakan satu projek yang diberi keutamaan tinggi Penerangan untuk siaran TV dan radio di oleh kementerian ini. Buat masa ini kementerian Kementerian Penerangan setakat ini tidak perlu. Ini masih lagi menunggu surat rasmi daripada kerajaan adalah disebabkan Kementerian Penerangan juga Negeri Sembilan mengenai status tanah seluas 50 menganggotai sebuah badan penyelaras bahasa ekar yang dicadangkan diberi kepada kerajaan untuk Melayu yang antara peranannya ialah mengenai membina Institut Latihan Penerangan ini. Projek penggunaan bahasa Melayu bagi maksud penyiaran ini akan dilaksanakan sebaik sahaja peruntukan untuk dan oleh kerana itu, tidaklah dirasakan perlu agar melaksanakannya diluluskan oleh agensi pusat. jawatankuasa ini ditubuhkan. Berkaitan dengan MOU K3P Jelebu dengan Hulu Yang Berhormat Sipitang juga meminta agar Langat, sukalah saya nyatakan bahawa Kementerian drama yang tidak meningkatkan semangat toleransi Penerangan sedang menunggu cadangan tarikh ditampilkan dan disiarkan di TV, tidak berasas yang sesuai daripada Urusetia K3P Negeri Sembilan semata-mata terhadap kekacakan artis lelaki atau untuk Maj Iis MOU dengan K3P Hulu Langat bagi kecantikan artis wanita sahaja. Untuk makluman menjawab perkara yang dibangkitkan oleh Ahli Yang Yang Berhormat, tema-tema toleransi kaum dan Berhormat dari Jelebu. 66 4 DISEMBER 1996
Akhir sekali, bagi menjawab persoalan yang menjawab persoalan yang dibangkitkan oleh Ahli dikemukakan oleh Ahli Yang Berhonnat dari Sipitang ahli Yang Berhormat yang lain, terutama mengenai mengenai pe-ningkatan taraf jawatan Pega\\ ai drama. Penerangan Daerah ..... Tuan Pengerusi: Hmm! Dr. Nungsari bin Ahmad Radhi: [Bangun} Dato' Drs. Suleiman bin Mohamed: Akhir Tuan Pengerusi: Balik Pulau bangun Yang sekali, berkaitan peningkatan tarafj::m atan Pegawai Berhormat. Penerangan Daerah yang dibangkitkan oleh Ahli Dr. Nungsari bin Ahmad Radhi: Tuan Yang Berhormat dari Sipitang. Sukacita saya Pengerusi, saya telah menim-bulk<.tn dua soalan yang maklumkan bahawa kementerian memang sangat saya kira bagi saya adalah penting tadi, tentang ..... prihatin mengenai kedudukan anggota-anggota di Jabatan Penerangan di semua peringkat dan dalam Tuan Pengerusi: Ruang udara, ya. ha! ini, kementerian telah pun mengambil tindakan Dr. Nungsari bin Ahmad Radhi: Tentang hak untuk menaikkan taraf Pegawai Penerangan Dae rah milik awam, tentang ruang udara dan apakah dan cadangan telah pun diluluskan oleh agensi pusat rasional kalau kita mengenakan lesen TV, pad a masa dan telah dilaksanakan. yang sama kita menjual ruang udara tersebut dan ·Jawatan Pegawai Penerangan Daerah telah pun pada masa yang samajuga kita tidak menyediakan dinaikkan taraf dari Gred S6 kepada Gred S4 dan satu saluran khas untuk awam yang tidak didorong juga Gred SS mengikut norma-norma dan ataupun dikuasai oleh kuasa pasaran. kepentingan se11a kedudukan beban kerja di daerah Dan ekoran daripada itu, saya telah yang berkaitan. mencadangkan supaya sama ada kerajaan Dan sekali lagi, setinggi penghargaan dan terima memansuhkan langsung lesen TV ini, kalau kerajaan kasih kepada Ahli Yang Berhormat yang telah tak mahu memansuhkan lesen TV ini. maka kerajaan mengambil bahagian memberi teguran yang begitu hendaklah mewujudkan satu saluran yang asing yang konstruktif dan mendorong kita untuk dimiliki oleh awam yang tidak dikuasai oleh pasaran. meningkatkan lagi keupayaan kita memperbaiki Dan yang keduanya, say a tel ah juga menimbulkan prestasi Kementerian Penerangan. Terima kasih. tentang apakah kesan daripada kita Tuan Pengerusi: Ahli-ahli Yang Berhormat, mengkomersialkan ruang udara ini ke atas industri masalahnya ialah bahawa wang sejumlah drama dan j uga pen gel uaran fi !em tempatan, kerana RM327,467,900 untuk Maksud B.44 di bawah saya mengatakan bahawa usaha tersebut akan Kementerian Penerangan jadi sebahagian daripada mengecilkan pasaran iklan tempatan dan dengan itu Jadual hendaklah disetujukan. akan merendahkan nilai pasaran keluaran tempatan seperti drama dan sebagainya? Masalah dikemuka bagi diputuskan, dan disetujukan. Tuan Pengerusi, jadi, dua persoalan itu belum dijawab lagi. Terima kasih. Wang sebanyak RM327,467,900 untuk Maksud B.44 diperintahkanjadi sebahagian daripada Jadual. Dato' Drs. Suleiman bin Mohamed: Tuan Pengerusi, terima kasih Ahli Yang Berhormat. Tuan Pengerusi: Masalahnya ialah bahawa Berkaitan dengan ruang udara dan langkah untuk perbelanjaan sebanyak RM77,88 l ,060 untuk memansuhkan lesen TV, ini satu cadangan dan Maksud P.44 yang disebutkan dalam Anggaran persoalan yang cukup baik, 'a very good question', Pembangunan bagi tahun 1997 hendaklah saya minta kalau boleh saya menjawab mengenai diluluskan. ruang angkasa ini secara bertulis. Saya tidak Masalah dikemuka bagi diputuskan, dan mampu hendak menjawab pada masa sekarang. disetujukan. Tuan Pengerusi: Ya, soalan itu payah sangat! Wang sebanyak RM77 ,881,060 untuk Maksud [Ketawa} P.44 diluluskanjadi sebahagian daripada Anggaran Dato' Drs. Suleiman bin Mohamed: Ya, saya Pem bangunan, 1997. cakap terus terang! Boleh Yang Berhormat, ya? Majlis Mesyuarat bersidang semula. Dr. Nungsari bin Ahmad Radhi: Ya! Tuan Yang di-Pertua: Ahli-ahli Yang Tuan Pengerusi: Boleh, boleh! Berhormat. mesyuarat ditangguhkan hingga 2.30 Dato' Drs. Suleiman bin Mohamed: Boleh! petang esok. Jawapan secara bertulis. Tetapi, bagijawapan yang Dewan dita11gg11hk.a11 pada puk.ul 8.45 ma/am. kedua, saya ingat saya telah menjawab apabila saya