Geopolitical Review) Rok (Year): 2016 Tom (Volume
Total Page:16
File Type:pdf, Size:1020Kb
PRZEGLĄD GEOPOLITYCZNY (GEOPOLITICAL REVIEW) Przegląd Geopolityczny (Geopolitical Review) Rok (Year): 2016 tom (volume): 17 PRZEGLĄD GEOPOLITYCZNY (GEOPOLITICAL REVIEW) tom 17: 2016 (vol. 17: 2016) ISSN: 2080-8836 (print) 2392-067X (online) MIĘDZYNARODOWA RADA NAUKOWA (INTERNATIONAL SCIENTIFIC BOARD) Gideon Biger (Tel Aviv University, Izrael), Georges G. Cravins (University of Wisconsin-La Crosse, USA), Bretislav Dancak (Uniwersytet Masaryka w Brnie, Czechy), Piotr Eberhardt (Polska Akademia Nauk) – przewodniczący Rady, Vit Hloušek (Masaryk University, Brno, Czechy), Robert Ištok (Prešovská univerzita v Prešove, Słowacja), Rustis Kamuntavičius (Vytautas Magnus University, Kaunas, Lithuania), Wojciech Kazanecki (Dolnośląski Ośrodek Studiów Strategicznych), Zbigniew Lach (Akademia Obrony Narodowej), Jarosław Macała (Uniwersytet Zielonogórski), Vakhtang Maisaia (Caucasus International University, Tbilisi, Gruzja), Tadeusz Marczak (Uniwersytet Wrocławski), Kaloyan Metodyev (Uniwersytet Południowo- Zachodni, Błagojewgrad, Bułgaria), John S. Micgiel (Columbia University, USA), Leszek Moczulski (Polska Akademia Nauk), Andrzej Nowak (Uniwersytet Jagielloński), Gayane Novikova (Center for Strategic Analysis Spectrum, Armenia), Florent Parmentier (Sciences-Po, Paris, Francja), Jakub Potulski (Uniwersytet Gdański), Andrzej Pukszto (Vytautas Magnus University, Kowno, Litwa), Reinhard Rode (Martin-Luther- Universität Halle-Wittenberg, Niemcy), Julian Skrzyp (Akademia Obrony Narodowej), Shanmugam Pillai Subbiah (University of Madras, Indie), Grzegorz Tokarz (Uniwersytet Wrocławski), Jan Wendt (Uniwersytet Gdański), Hong-Key Yoon (University of Auckland, Nowa Zelandia), Radosław Zenderowski (Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego). REDAKCJA (EDITORIAL BOARD) Redaktor naczelny (Editor-in-Chief): Witold J. Wilczyński Sekretarz redakcji (Assistant to the Editor): Karolina Zub Redaktorzy tematyczni (Thematic Editors): Stefan Bielański, Wojciech Łysek, Sergiusz Wasiuta, Piotr L. Wilczyński, Andrzej Żebrowski Recenzenci tomu (Volume reviewers): Stefan Bielański, Tadeusz Leszczyński, Jarosław Macała, Paweł Soroka, Mirosław Sułek, Sergiusz Wasiuta, Anna Wilczyńska, Andrzej Żebrowski Redaktor statystyczny (Statistics Editor): Piotr L. Wilczyński Redaktorzy językowi (Linguistic Editors): Renata Gasek, Bethuel Matsili, Gregory Mikula Projekt okładki (Cover Design): Piotr L. Wilczyński Redakcja techniczna, korekta i adjustacja (DTP): Oddz. ter. PTG w Krakowie Strona internetowa, kontakt z redakcją (Website, contact): www.przeglad.org, e-mail: [email protected] KWARTALNIK RECENZOWANY PEER-REVIEWED QUARTERLY JOURNAL (DOUBLE-BLIND REVIEW PROCESS) Publikacja jest udostępniona na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa-Użycie niekomercyjne-Bez utworów zależnych 3.0 Polska. Pewne prawa zastrzeżone na rzecz autorów. http://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/3.0/pl/. Wszystkie tomy czasopisma w wersji elektronicznej są w otwartym dostępie na stronie internetowej kwartalnika. Wersją pierwotną „Przeglądu Geopolitycznego” jest wersja elektroniczna. Czasopismo ukazuje się w formie elektronicznej i drukowanej pod patronatem Polskiego Towarzystwa Geopolitycznego (www.ptg.edu.pl). Wydawca, adres redakcji (Publisher, editorial adress) P O L S K I E T O W A R Z Y S T W O G E O P O L I T Y C Z N E ul. mjr Łupaszki 7/26 30-198 Kraków http://www.ptg.edu.pl E-mail: [email protected] SPIS TREŚCI ARTYKUŁY J. Dutka Geopolityczna wieża Babel / 9 O. Wasiuta Geneza pojęcia i zmiany podejścia do wojny hybrydowej w zachodnim dyskursie politycznym i wojskowym / 26 A. Fogaš, V. Verba, P. L. Wilczyński Aktualne konflikty na Bliskim Wschodzie i ich wpływ na sytuację w Europie / 41 M. Hyra Zaangażowanie Arabii Saudyjskiej w aktualne konflikty zbrojne na Bliskim Wschodzie – przyczyny i perspektywy / 50 M. Karwińska Zarządzanie bezpieczeństwem europejskim / 63 M. Noviello Napływ ludności do Włoch ze szczególnym uwzględnieniem osób niepełnoletnich / 85 P. L. Wilczyński Uzbrojenie armii państw muzułmańskich i ich przemysł zbrojeniowy. Część II - Azja i Bałkany / 100 R. Kopeć Autonomia systemów bojowych / 133 B. Sajduk Latające systemy bezzałogowe – innowacja na współczesnym polu walki? Wnioski dla polskich sił zbrojnych płynące z konfliktów na Ukrainie / 148 A. Machniak Służba Kontrwywiadu Wojskowego w trakcie misji ISAF w Afganistanie / 157 - 5 - STANOWISKA I SPRAWOZDANIA PTG Sprawozdanie z III Kongresu Azjatyckiego – Toruń, 18-20 maja 2016 / 169 RECENZJE Matthew Sussex, Roger E. Kanet (red.), Russia, Eurasia, and the New Geopolitics of Energy. Confrontation and Consolidation, Palgrave Macmillan, New York 2015 – Witold J. Wilczyński / 171 Karol Wasilewski, Turecki sen o Europie - tożsamość zachodnia i jej wpływy na politykę zagraniczną Republiki Turcji, Wydawnictwo Wydziału Dziennikarstwa i Nauk Politycznych, Uniwersytet Warszawski, Warszawa 2015 – Özgür Soner / 174 S. Vaduva, A.R. Thomas (red.), Geopolitics, Development, and National Security: Romania and Moldova at the Crossroads, Springer: Heidelberg, New York, Dordrecht and London 2015 – Adam Myślicki / 176 * * * Noty o autorach / 180 Zasady publikowania / 182 - 6 - TABLE OF CONTENTS ARTICLES J. Dutka Geopolitical Babel tower / 9 O. Wasiuta The genesis of the concept and changes in approach regarding the hybrid warfare in Western political and military discourse / 26 A. Fogaš, V. Verba, P. L. Wilczyński Ongoing conflicts in the Middle East and their impact on Europe / 41 M. Hyra Saudi Arabia's involvement in current conflicts in the Middle East – causes and prospects / 50 M. Karwińska European security management / 63 M. Noviello Immigrants in Italy with a special focus on minors / 85 P. L. Wilczyński Military equipment of Muslim states armies and their armament industries. Part II - Asia and the Balkans / 100 R. Kopeć Autonomy of combat systems / 133 B. Sajduk The Unmanned Aerial Systems – can they be an innovation on the modern battlefield? Conclusions drawn from conflicts in Ukraine for the Polish Military Forces / 148 A. Machniak Polish military counterintelligence service in the International Security Forces in Afghanistan / 157 - 7 - STATEMENTS AND REPORTS OF POLISH GEOPOLITICAL SOCIETY Report from 3rd Asian Studies Congress – Toruń, 18-20th May 2016 / 169 REVIEWS Matthew Sussex, Roger E. Kanet (red.), Russia, Eurasia, and the New Geopolitics of Energy. Confrontation and Consolidation, Palgrave Macmillan, New York 2015 – Witold J. Wilczyński / 171 Karol Wasilewski, Turecki sen o Europie - tożsamość zachodnia i jej wpływy na politykę zagraniczną Republiki Turcji, Wydawnictwo Wydziału Dziennikarstwa i Nauk Politycznych, Uniwersytet Warszawski, Warszawa 2015 – Özgür Soner / 174 S. Vaduva, A.R. Thomas (red.), Geopolitics, Development, and National Security: Romania and Moldova at the Crossroads, Springer: Heidelberg, New York, Dordrecht and London 2015 – Adam Myślicki / 176 * * * Contributors / 180 Guidelines for Authors / 182 - 8 - Dutka, J., Geopolityczna wieża Babel, Przegląd Geopolityczny, 17, 2016, s. 9-25. Jarosław DUTKA GEOPOLITYCZNA WIEŻA BABEL "Są oni jednym ludem i wszyscy mają jedną mowę, i to jest przyczyną, że zaczęli budować. A zatem w przyszłości nic nie będzie dla nich niemożliwe, cokolwiek zamierzą uczynić. Zejdźmy więc i pomieszajmy tam im język, aby jeden nie rozumiał drugiego!" (Księga Rodzaju 11,6-7) Abstrakt: Po upływie stulecia od pojawienia się pojęcia geopolityka, przeżywa ona swoisty renesans. Z drugiej strony nie brakuje opinii podważających jej naukowy status. Pretekstem do przyjęcia takiego stanowiska jest panujący w geopolityce chaos terminologiczny, przypisywany jej polityczny darwinizm, geograficzny determinizm, związki z ideologią nazistowską, wielość różnorodnych kierunków i doktryn, oraz słabość metodologiczna. Geopolityka współczesna przypomina więc biblijną wieżę Babel. Artykuł stanowi próbę wskazania drogi do sformułowania podstaw metodologicznych geopolityki, sprecyzowania jej definicji, określenia jej relacji z geostrategią i geoekonomią, oraz wskazania miejsca geopolityki w schemacie klasyfikacyjnym dyscyplin naukowych. Słowa kluczowe: geopolityka, geostrategia, geoekonomia, metodologia, dyscyplina badawcza. Wprowadzenie Geopolityka, po przeszło stu latach od pierwszego użycia tego słowa przez Rudolfa Kjellena w 1899 roku1, przeżywa na początku XXI wieku swój 1 Rudolf Kjellen w swoim artykule, opublikowanym w 1899 r. na łamach czasopisma “Ymer”, opisał geopolitykę jako jedną z pięciu kategorii badania państwa: kratopolityka bada organizację władzy, socjopolityka stosunki społeczne w państwie, etnopolityka kondycję psychiczną narodu, ekopolityka życie ekonomiczne państwa a geopolityka jego położenie geograficzne (Kjellen 1899; por. Z. Lach, J. Skrzyp 2007, s. 20, oraz Jean 2003, s. 31). - 9 - Dutka, J., Geopolityczna wieża Babel, Przegląd Geopolityczny, 17, 2016, s. 9-25. światowy „renesans”2. Obserwujemy swoistą modę na dodawanie przymiotnika "geopolityczny" do wypowiedzi na tematy dotyczące stosunków międzynarodowych. Jednakże nie wszyscy współcześni badacze traktują geopolitykę jako dziedzinę nauki. Zarzucają jej głównie chaos definicyjny i brak warsztatu metodologicznego, traktując ją raczej jak paradygmat badawczy lub doktrynę polityczną: „[…] powstaje pytanie: jakie prawa geopolityczne można wyróżnić po ponad stuleciu istnienia odrębnej rzekomo nauki? Dominowały nie teorie, lecz koncepcje geopolityczne (Heartland, Rimland, Eurafryka i in.). Te zaś, które uchodzą za teorie, jak np. podział na mocarstwa kontynentalne i morskie, mają ograniczoną wartość poznawczą