De Archieven in Hetjügemeen Rijksatvhtef

?ze Commi wifioneel voor de De archieven in worden inderd « v Ui UI UCi ijk- dd ter

i , tot prat da• hetJÜgemeenrden toeire* Draiddelyke :ea Locaal, al ge• ilet ïscht, Rijksatvhtefde worden ge- der 7 Som oeften

1 gezonden che Zaken,

Beft?

Samsom Alphen aan den Rijn geht

DE ARCHIEVEN IN HET ALGEMEEN RIJKSARCHIEF

Op het omslag: Besluit van het Staatsbewind van 17 juni 1802, nr. 21, tot aanstelling van mr. H. van Wijn als archivarius van de Bataafse Republiek. Dit besluit wordt beschouwd als de stichtingsakte van het Algemeen Rijks- archief (Gedrukte notulen van het Staatsbewind 1802, blz. 206-207). OVERZICHTEN VAN DE ARCHIEVEN EN VERZAMELINGEN IN DE OPENBARE ARCHIEFBEWAARPLAATSEN IN NEDERLAND

uitgegeven onder auspiciën van de Vereniging van Archivarissen in Nederland

redactie:

L.M.Th.L. Hustinx j- F.C.J. Ketelaar H.J.H.A.G. Metselaars J.J. Temminck H. Uil

DEEL IX

DE ARCHIEVEN IN HET ALGEMEEN RIJKSARCHIEF DE ARCHIEVEN IN HET ALGEMEEN RIJKSARCHIEF with an English summary

redactie:

J.A.M.Y. Bos-Rops H.A.J. van Schie B.J. Slot C. J. Zandvliet

Samsom Uitgeverij bv, Alphen aan den Rijn, 1982 Dit overzicht is bijgewerkt tot januari 1982.

Voor deze uitgave werd financiële steun verleend door het Ministerie van Welzijn, Volksgezondheid en Cultuur en het NOT-fonds.

All rights reserved. No part of this publication may be reproduced, stored in a retrie- val system, or transmitted, in any form or by any means, electronic, mechanical, pho- tocopying, recording or otherwise, without the prior permission of Samsom Uitgeverij.

ISBN 90 14 03221 8 ALGEMEEN RIJKSARCHIEF

Postadres postbus 90520, 2509 LM 's-Gravenhage. Bezoekadres Prins Willem-Alexanderhof 20, 's-Gravenhage (naast station Den Haag Centraal). Telefoon 070-814381. Openingstijden maandag 13.30-17.00 uur, dinsdag t/m zaterdag 9.00-17.00 uur, maandag (alleen voor deelnemers aan universitaire groepsprojecten en buitenlanders, na voorafgaande af- spraak) 9.00-13.30 uur. De kaartenstudiezaal is geopend op werkdagen gedurende de hiervoor vermelde tijden en bovendien, op aanvraag, de eerste zaterdag van de maand. De op zaterdag te raadplegen stukken moeten vóór vrijdag 12.30 uur zijn aangevraagd door middel van de gangbare aanvraagbriefjes. Faciliteiten ruimten voor groepsonderzoek en voor gebruik van geluids- apparatuur en schrijfmachines; leesapparatuur voor microfilms, kopieerapparatuur en fotografisch atelier. Tarieven voor onderzoekingen ten behoeve van derden, voor het verstrekken van afschriften en uittreksels en het doen vervaar- digen van reprodukties zijn vastgesteld door de staatssecretaris van Cultuur, Recreatie en Maatschappelijk Werk, laatstelijk bij beschikking van 21 augustus 1981, MMA/Ar.- U 218.728 (Stcrt. 167).

WOORD VOORAF

In 1854 markeerde de publikatie van het `Overzigt van het Nederlandsche Rijksarchief' het begin van het rijksarchivariaat van Bakhuizen van den Brink. Bakhuizen wilde dat de archieven toegankelijk zouden zijn voor het onderzoek en dat de onderzoeker zelf de vraagstelling en de opzet van het onderzoek zou kunnen bepalen. Vandaar het overzicht en zijn aandringen op inventarisatie. In 1926 publiceerde de algemene rijksarchivaris Fruin de ambtelijke briefwisseling van Bakhuizen `De Gestie van dr. R.C. Bakhuizen van den Brink als archivaris des rijks 1854-1865' ('s-Gravenhage 1926) en hij verzorgde in aan- sluiting daarop een `Overzicht van den inhoud van het Algemeen Rijks- archief met opgave van de inventarissen', dat opgenomen werd in de serie Verslagen omtrent 's Rijks Oude Archieven XLIX (1926). In 1932 verscheen een tot dat jaar bijgewerkte Engelse vertaling van dat overzicht `The General State Archives and their contents' ('s-Gravenhage 1932) bij gelegenheid van de vergadering te 's-Gravenhage van het Comité international des sciences historiques. De Engelse versie voorzag in een behoefte. Een stabiel bezoe- kersbestand met traditionele vragen maakte geleidelijk aan plaats voor een wisselend publiek met gespecialiseerde vragen. Ook groeide het aantal bezoekers van enkele honderden per jaar in het begin, tot rond de duizend per jaar in het midden van de eeuw en onder die bezoekers waren dankzij de verbetering van de reismogelijkheden steeds meer buitenlanders. Het overzicht `De rijksarchieven in Nederland' ('s-Gravenhage 1953), dat door de algemene rijksarchivaris Graswinckel, die tevens voorzitter was van de Internationale Archiefraad, werd uitgegeven bij gelegenheid van het tweede internationale archiefcongres te 's-Gravenhage, beantwoordde aan een zowel bij de archivarissen als bij het publiek levende vraag. De hoeveel- heden archief waren zelfs voor de ingewijden niet meer te overzien en ook dwong veel onderzoek tot een beroep op meer dan één archievendepot. In 1970 besloot het Convent van rijksarchivarissen tot het opstellen van een nieuw overzicht. De veranderingen in de maatschappij deden het aantal archieven, dat aan de rijksarchiefdienst overgedragen, in bewaring gegeven of geschonken werd, toenemen. Men mocht de greep hierop niet verliezen. De Noordbrabantse rijksarchivaris dr. L.P.L. Pirenne werd belast met de eindredactie. De nieuwe uitgave in twee delen `De rijksarchieven in Neder- land' ('s-Gravenhage 1973) was verrassend snel uitverkocht. Tevens was duidelijk dat veel onderzoek zich niet beperken kon tot de rijksarchieven en dat het tijd was te streven naar een overzicht van alle openbare archiefbewaarplaatsen in ons land. In 1976 benoemde de Vereniging van archivarissen in

7 WOORD VOORAF

Nederland derhalve een coordinatiecommissie om te komen tot een landelijke serie archievenoverzichten. De samenstelling van deel IX `De archieven in het Algemeen Rijksarchief' werd toevertrouwd aan J.A.M.Y. Bos-Rops, H.A.J. van Schie, B.J. Slot en C.J. Zandvliet. De eindredactie berustte bij F.C.J. Ketelaar, die ook de landelijke coordinatie regelt en die de plannen voor een landelijke serie archievenoverzichten meer dan iemand anders tot een succes maakte. In juni 1827 pleitte de jonge hoogleraar J.R. Thorbecke voor openbaarheid van de archieven: `Hoe voortreffelijk ook eenigerhande bewerking der lands- geschiedenis moge zijn, de oorspronkelijke bescheiden blijven voor alle tijden van eene zoo hooge waarde, en wezenlijk de bron, waaruit de geschied- schrijving telkens als een nieuw leven kan en moet putten, dat eene opzettelijke zorg aan dezelve besteed, een der onontbeerlijkste en minst wankelbare steunsela der historische letterkunde oplevert' (P. F. Hubrecht, De onderwijs- wetten in Nederland, V 2e deel ('s-Gravenhage 1882) 51). Het is een voorrecht om in het spoor van Bakhuizen en Thorbecke te werken aan het behoud en de openbaarheid van de archieven.

A.E.M. Ribberink, Algemeen Rijksarchivaris.

8 INHOUD

Woord vooraf 6

Inleiding 21

0 Algemeen 21

1 Archieven 21 1.1 Archieven, verzamelingen en archiefbewaarplaatsen 21 1.2 Taak van de archivaris 23 1.3 Openbaarheid 24

2 Archiefwezen 25 2.1 De ontwikkeling van het archiefwezen in Nederland 25 2.2 De ontwikkeling van het Algemeen Rijksarchief 27

3 Gebruik van het overzicht 29 3.1 Rangschikking van de gegevens 29 3.2 Toelichting op de gegevens per archief 30 3.3 Literatuur 31 3.4 Lijst van afkortingen 32

EERSTE AFDELING (RIJKSARCHIEF VOOR DE CENTRALE REGERINGS- ARCHIEVEN VOOR 1795) 35

Kaarten: het octrooigebied der Verenigde Oostindische Compagnie 36 Achter-Indië, China en Japan 36 Voor-Indië en Midden-Oosten 37 zuidelijk Afrika 38 Kaart: de vestigingen der Westindische Compagnie aan de kust van Guinea (Ghana) 38 Kaart: de vestigingen der Westindische Compagnie en de overige Neder- landse bezittingen in het Caraïbisch gebied en in Brazilië 38

Inleiding 39 1 Archiefvormende instellingen 39 1.1 Generaliteitsinstellingen 39 1.2 Koloniale instellingen: Azië en zuidelijk en oostelijk Afrika 42 1.3 Koloniale instellingen: West-Indië en West-Afrika 43 1.4 Overige generaliteitsinstellingen 44

9 INHOUD

1.5 Instellingen van plaatselijk bestuur en rechtspraak; notarissen . . 44 1.6 Particuliere instellingen, families en personen 44 2 Literatuur 45

Overzicht van de archieven en verzamelingen 47 1 Archieven van de overheid 47 1.1 Generaliteitsinstellingen 47 1.2 Andere overheidsorganen 54 1.3 In Nederland gevestigde bestuursinstellingen voor de Oostindische koloniën 54 1.4 Instellingen in de Oostindische koloniën en factorijen 56 1.5 In Nederland gevestigde bestuursinstellingen voor de West- indische koloniën 57 1.6 Instellingen in de Westindische koloniën 58 – Nederlandse Westindische bezittingen 58 Suriname 58 Tot 1828 58 Sedert 1828 60 Andere archieven 62 Nederlandse Antillen 63 Nederlandse bezittingen aan de kust van Guinea 65

2 Niet-overheidsarchieven 66 2.1 Instellingen van economische aard 66 2.2 Instellingen van sociale zorg 67 2.9 Heerlijkheden 67 – Nassause Domeinraad 67 Tot 1581 67 Sedert 1581 68 Stukken, afkomstig van heerlijkheden in familiearchieven ... 69 2.10/11 Families en personen 69

3 Verzamelingen 83 3.1 Handschriften 83

TWEEDE AFDELING (RIJKSARCHIEF VOOR DE CENTRALE REGERINGS- ARCHIEVEN SEDERT 1795) 89

Overzichtskaart van de gebieden in Europa die sedert 1798 te eniger tijd vanuit de Nederlandse regeringscentra zijn bestuurd 90

10 INHOUD

Inleiding 91 1 Archiefvormende instellingen 91 1.1 Bataafse republiek 1795-1806 91 1.2 Koningrijk Holland 1806-1810 92 1.3 Gouvernement général des départements de la Hollande 1811- 1813 93 1.4 Koninkrijk der Nederlanden 93 – Hoge colleges van staat 94 Departementen van algemeen bestuur 94 Diensten en commissies 95 2 Archiefvorming 96 2.1 Bestuursvormen en archiefordening 96 – Collegiale bestuursvorm –resoluties, notulen 96 Bestuursvormen onder een eenhoofdige leiding –besluiten . . . 97 2.2 Archiefvoorschriften 99 2.3 Afgedwaalde archiefbescheiden 99 2.4 Overgedragen archieven 100 3 Literatuur 101

Overzicht van de archieven en verzamelingen 105 1 Archieven van de overheid 105 1.1 1795-1813 105 1.2 Vanaf 1813 116 Hoge colleges van staat en Kabinet des Konings 116 Departement van Algemene Zaken 120 A Archieven van het ministerie 120 B Archieven van diensten 121 Departement van Binnenlandse Zaken 122 A Archieven van het ministerie 122 B Archieven van diensten en commissies 127 Armwezen 127 Binnenlands bestuur 127 Handel en nijverheid 128 Onderwijs, kunsten en wetenschappen 128 Opperhoutvesterij 129 Spoorwegen 129 Telegrafie 130 Waterstaat 130 – Departement van Buitenlandse Zaken 132 A Archieven van het ministerie 132 B Archieven van diensten 133

11 INHOUD

C Archieven van gezantschappen 133 D Archieven van consulaten 136 E Archieven van bijzondere zendingen 139 Departement van Economische Zaken 141 A Archieven van het ministerie 141 B Archieven van diensten 145 C Archieven van raden en commissies 145 D Archieven van crisisinstellingen in verband met de Wereld- oorlog 1914-1918 147 E Archieven van instellingen in verband met de Tweede Wereldoorlog 1939-1945 149 Departementen van Erediensten 155 A Archieven van de ministeries 155 B Archieven van diensten en commissies 157 Departement van Financiën 159 A Archieven van de ministeries 159 B Archieven van diensten en commissies 162 Departement van Justitie 165 A Archieven van het ministerie 165 B Archieven van diensten en commissies 166 C Archieven van organen belast met de bijzondere rechtspleging en het rechtsherstel 167 Departement van Koloniën 169 A Archieven van het ministerie 169 B Archieven van diensten en commissies 171 C Archieven overgekomen uit de voormalige koloniën 173 Nederlands-Indië 173 Nederlands Nieuw-Guinea 173 Suriname 174 Departement van Landbouw en Visserij 176 A Archieven van het ministerie 176 B Archieven van diensten 179 C Archieven van commissies 180 Cultuurtechnische aangelegenheden, boswezen en jacht 180 Landbouw 180 Landbouwcrisisaangelegenheden 181 Landbouwonderwijs 181 Tuinbouw 182 Veeartsenij kundige aangelegenheden 183 Visserij 183 Zuivel 183

12 INHOUD

– Departement van Marine 185 A Archieven van het ministerie 185 B Archieven van commissies 186

C Archieven van diensten en instellingen van de zeemacht . ▪ 188

– Departement van Onderwijs, Kunsten en Wetenschappen . • 191 A Archieven van het ministerie 191 B Archieven van diensten en commissies 192 – Departement van Oorlog 194 A Archieven van het ministerie 194 B Archieven van commissies 196 C Archieven van de landmacht 198 Staf 198 Veldleger 199 Linies en stellingen 200 Artillerie 201 Cavalerie 202 Infanterie 203 Genie 204 Koninklijke Marechaussee 207 Militaire administratie en intendance 207 Militair onderwijs 208 Geneeskundige dienst 208 D Archieven van het Militair Gezag 1944-1946 209 – Departement van Sociale Zaken en Volksgezondheid 216 A Archieven van het ministerie 216 B Archieven van diensten en commissies 216 – Departement van Verkeer en Waterstaat 218 A Archieven van het ministerie 218 B Archieven van diensten en commissies 220 Waterstaat 220 Spoorwegen 222 Handel en nijverheid 222 Elektriciteitsvoorziening 223 Scheepvaart 224 Luchtvaart 224 Posterijen en telegrafie 224 – Departement van Volkshuisvesting en Ruimtelijke Ordening . . 225 A Archieven van het ministerie 225 B Archieven van diensten 225

13 INHOUD

– Rechterlijke macht 226 A Archieven van hoge rechterlijke colleges 226 B Archieven van militair-rechterlijke colleges 227 In Nederland 227 Buiten Nederland 228 C Archieven van administratief-rechterlijke colleges 229 – Openbare lichamen van beroep en bedrijf 230 A Archieven van organen van de publiekrechtelijke bedrijfsorganisatie 230 B Archieven van publiekrechtelijke organen voor bepaalde beroepen 231 – Duitse instellingen in Nederland 232

2 Niet-overheidsarchieven 233 2.1 Instellingen van economische aard 233 Bank- en verzekeringswezen in Nederland 233 – Banken en cultuurmaatschappijen in de voormalige koloniën . . 234 Consumentenbelangen 237 – Dienstverlening 238 Exploitatie van onroerende goederen 238 – Handel 238 – Handelsbevordering 239 Industrie 240 – Landbouw 240 – Mijnbouw en energievoorziening 241 Organisaties van ondernemers in Indonesië 241 – Scheepvaart 242 – Spoorwegen in Nederland 242 – Spoorwegen in Indonesië en Zuid-Afrika 245 2.2 Instellingen van sociale zorg 247 2.3 Vak- en standsorganisaties en -fondsen 249 2.4 Instellingen op het gebied van de volksgezondheid 252 2.5 Instellingen op het gebied van onderwijs, wetenschap en cultuur . 253 – Onderwijs 253 – Wetenschap 253 – Cultuur 254 2.6 Instellingen op het gebied van sport, recreatie en evenementen . . 256 2.7 Instellingen op politieke en ideële grondslag 257 2.8 Geloofsgemeenschappen en andere instellingen van godsdienstig leven 260

14 INHOUD

2.10/11 Families en personen 261

3 Verzamelingen 330 3.1 Handschriften 330 3.7 Overige verzamelingen 331

DERDE AFDELING (RIJKSARCHIEF IN ZUID -HOLLAND) 333

Kaart: het gewest Holland in 1648 334 Inleiding 335 1 Archiefvormende instellingen 335 1.1 Gewestelijke bestuurs- en rechtsinstellingen vóór 1795 335 1.1.1 Vóór 1572 335 1.1.2 1572-1795 344 1.2 Gewestelijke en provinciale bestuursinstellingen na 1795 351 1.2.1 1795-1813 351 1.2.2 Vanaf 1814 354 1.3 Rechterlijke instellingen na 1795 355 1.3.1 1795-1811 355 1.3.2 1811-1838 356 1.3.3 Vanaf 1838 357 1.3.4 Militaire rechtspraak 358 1.4 Notariaat 358 1.5 Rijksinstellingen in de provincie na 1795 359 1.6 Particuliere instellingen, families en personen 360 2 Literatuur 361

Overzicht van de archieven en verzamelingen 365 1 Archieven van de overheid 365 1.1 Gewestelijke besturen en provinciale instellingen en ambtenaren 365 – Vóór 1795 365 Algemeen bestuur 365 Colleges 365 Landsadvocaten en raadpensionarissen 368 Financiën 370 Defensie 374 Visserij 375 Posterijen 375 – 1795-1813 376 Algemeen bestuur 376

INHOUD

Financiën 378 Defensie 379 Visserij 379 Waterstaat 379 —Vanaf 1813 380 Colleges 380 Commissies 381 1.2 Rechterlijke instellingen 383 —Vóór 1811 383 Hoge rechtscolleges 383 Bijzondere rechtscolleges 384 Krijgsraden 385 Lagere rechtscolleges 385 —Vanaf 1811 390 Gerechtshoven 390 Rechtbanken 390 Vredegerechten 391 Rechtbanken van enkele politie 392 Kantongerechten 393 Krijgsraden 394 1.3 Notarissen 396 1.4 Registers van de burgerlijke stand en retroacta van de burgerlijke stand 399 1.5 Weeskamers en registers van eigendomsovergang 401 1.6 In de provincie werkzame rijksorganen 406 — Justitie 406 — Financiën 406 Algemeen 406 Belastingen 406 Domeinen 409 —Verkeer en waterstaat 410 —Volkshuisvesting en ruimtelijke ordening 412 — Defensie 413 Landmacht 413 Marine 416 —Economische zaken 416 — Landbouw en visserij 417 — Sociale en gezondheidszorg 418 — Onderwijs, wetenschap en cultuur 419 1.8 Gemeenten 420

16 INHOUD

1.9 Waterschappen 420 1.11 Overige overheidsorganen 421

2 Niet-overheidsarchieven 422 2.1 Instellingen van economische aard 422 – Bedrijfsleven 422 – Vrije beroepen 423 – Overige 423 2.2 Instellingen van sociale zorg 425 2.5 Instellingen op het gebied van onderwijs, wetenschap en cultuur . . 426 2.8 Geloofsgemeenschappen en andere instellingen van godsdienstig leven 427 – Rooms-katholieke kerk 427 Kloosters 427 Kapittels 430 Parochies 430 Geestelijke fundaties 431 – Nederlandse Hervormde kerk 431 – Gereformeerde kerken 432 – Remonstrantse broederschap 432 – Overige 433 2.9 Huizen en heerlijkheden 434 2.10 Families 444 2.11 Personen 451

3 Verzamelingen 454 3.1 Handschriften 454 3.2 Bibliotheek 454 . 3.4 Prenten en kaarten 454 3.5 Zegels en lakafdrukken van zegelstempels 454 3.7 Overige verzamelingen 455

17 INHOUD

KAARTENAFDELING 457

Inleiding 459 – Algemeen 459 – Omvang 459 – Geschiedenis 459 – Gebruik 461 – Literatuur 462 – Verzamelingen elders 463 – Bijlage: Hoofden van de geografische toegang op een selectie van de meest frequent gebruikte kaarten 464 Overzicht van de archieven en verzamelingen 465

I Eerste afdeling (Rijksarchief voor de centrale regeringsarchieven vóór 1795) 465 1 Archieven van de overheid 465 1.1 Generaliteitsinstellingen ... 465 1.3-6 Instellingen voor en in de koloniën 465 2 Niet-overheidsarchieven 466 2.9 Heerlijkheden 466 2.10/11 Families en personen 466

II Tweede afdeling (Rijksarchief voor de centrale regeringsarchieven sedert 1795) 467 1 Archieven van de overheid 467 1.1 1795-1813 467 1.2 Vanaf 1813 468 – Hoge colleges van staat en Kabinet des Konings 468 – Departement van Binnenlandse Zaken 468 – Departement van Buitenlandse Zaken 469 – Departement van Economische Zaken 469 – Departement van Financien 469 – Departement van Koloniën 470 – Departement van Marine 470 – Departement van Oorlog 471 – Departement van Verkeer en Waterstaat 473 2 Niet-overheidsarchieven 474 2.1 Instellingen van economische aard 474 2.2 Instellingen op politieke en ideële grondslag 475 2.10/11 Families en personen 475

18 INHOUD

KAARTENAFDELING (vervolg)

III Derde afdeling (Rijksarchief in Zuid-Holland) 478 1 Archieven van de overheid 478 1.1 Gewestelijke besturen en provinciale instellingen en ambtenaren . . 478 1.2 Rechterlijke instellingen 479 1.6 In de provincie werkzame rijksorganen 479 2 Niet-overheidsarchieven 479 2.9 Huizen en heerlijkheden 479 2.10/11 Families en personen 480

IV Verzamelingen 481 3.4 Kaarten 481 — Kaarten behorende tot archieven van vóór 1813 481 Wereld, voornamelijk koloniën 481 Nederland, klein deel van Belgisch en Duits gebied 481 — Overige kaarten 482 3.7 Overige verzamelingen 484

BIBLIOTHEEK 485

Inleiding 487 Overzicht van de bibliotheek 491

ENGLISH SUMMARY 493

Introduction 493 First Department 495 Second Department 497 Third Department 499 Map Department 500 Genealogical Sources 501 Guides concerning sources on foreign countries 502

INDEX OP NAMEN 505

INDEX OP TREFWOORDEN 533

INLEIDING

0 ALGEMEEN

Dit boek geeft een overzicht van de archieven en verzamelingen die berusten in het Algemeen Rijksarchief te 's-Graven page. Ten behoeve van de bruikbaarheid van dit overzicht volgen hier een aantal opmer- kingen betreffende archieven en historische documentatie in het algemeen (§ 1), alsmede een kort overzicht van de geschiedenis van het archiefwezen en het Algemeen Rijksarchief (§ 2). Tenslotte wordt een toelichting gegeven op de gegevens die in dit overzicht zijn opgenomen (§ 3). Aan de overzichten van elk der afdelingen van het Alge- meen Rijksarchief gaat een beknopte inleiding vooraf op de instellingen en functionarissen, die als orgaan van de centrale overheid, in de voormalige koloniën en in Holland, later Zuid-Holland, gefunctioneerd hebben of nog steeds functioneren en waarvan de archieven in het Algemeen Rijksarchief worden of zullen worden bewaard.

1 ARCHIEVEN

1.1 Archieven, verzamelingen en archiefbewaarplaatsen

Een archief is een geheel van bescheiden (geschreven, gedrukt, getekend, op geluidsband, computerband of als afbeelding) die door een bestuursinstelling, functionaris, privaatrechtelijke instelling of privé- persoon worden vervaardigd of ontvangen en die bovendien bestemd zijn om door die instantie of persoon te worden bewaard (De term archief wordt ook wel in andere zin gebruikt, maar in dit boek is deze tot onze definitie beperkt). Een archief onderscheidt zich van een verzameling, of dit nu een bibliotheek, een museumcollectie of een postzegelverzameling is; archiefstukken vormen het bewijsstuk van de handelingen, de rechten en verplichtingen van de instantie of persoon, door wie het archief al dan niet doelbewust is gevormd. Een verzameling mist de nauwe, als het ware oorzakelijke relatie met de verzamelaar: bijvoorbeeld, de in een bibliotheek verzamelde boeken zijn door de uitgever niet uitsluitend voor die bibliotheek bestemd; archiefstukken zijn door de afzender wel aan een bepaalde instelling of persoon gericht. Vooral in particuliere archieven komen naast archiefstukken ook verzamelde stukken voor, bijvoorbeeld genealogische aantekeningen.

21 INLEIDING

De Archiefwet 1962 verplicht alle overheidsorganen hun archieven in goede en geordende staat te bewaren. Archiefbescheiden die ouder zijn dan 50 jaar moeten in beginsel worden overgebracht naar een openbare archiefbewaarplaats. Zo worden de archieven van de centrale overheid overgebracht naar het Algemeen Rijksarchief in 's-Gravenhage. De bescheiden van de rijksinstellingen in de provincie en van de provinciale instellingen gaan naar het Rijksarchief in de betreffende provinciehoofdstad. Het Rijksarchief in Zuid-Holland is als `derde afdeling' ondergebracht in het Algemeen Rijksarchief. De archieven van de gemeentelijke instellingen gaan naar de archiefbewaarplaats van de gemeente, die van een waterschap worden overgebracht naar de archiefbewaarplaats van dat waterschap en staan onder beheer van de secretaris. In de openbare archiefbewaarplaatsen berusten behalve de overgebrachte archieven van de tegenwoordige overheidsinstellingen ook de archieven (voor zover bewaard gebleven) van de voorgangers van die instellingen: zo in het Algemeen Rijksarchief de archieven van de Re- publiek der zeven verenigde provinciën, de Bataafse Republiek en het Koninkrijk Holland, de archieven van het graafschap en het gewest Holland, van de gewestelijke besturen en van de ongesplitste provincie Holland. Bovendien worden in het Algemeen Rijksarchief nog enige archieven bewaard van de besturen der voormalige Nederlandse koloniën. In het Algemeen Rijksarchief bevinden zich voorts niet-overheidsarchieven. Dat zijn archieven van personen of particuliere instellingen die bij de overheid in bewaring zijn gegeven of aan de overheid geschonken zijn of die door aankoop of anderszins verworven zijn. Deze archieven worden ter bewaring opgenomen omdat zij veelal aanvullende gegevens bevatten, die niet in overheidsarchieven te vinden zijn, maar daarmee wel in nauw verband staan. Het betreft hier vooral archieven van bedrijven en belangengroepen (stichtingen en verenigingen), alsmede archieven van families en individuele personen, die in het openbare leven een belangrijke rol hebben gespeeld. Omdat vroeger gezagsdragers `overheidsarchief' en `particulier archief' minder goed uit elkaar wisten te houden, kan men in de archieven van sommige families en personen nogal wat stukken aantreffen, die eigenlijk in een overheidsarchief thuishoren. Tenslotte vindt men in het Algemeen Rijksarchief enige verzamelingen, zoals van boeken, kranten, tijdschriften, kaarten, zegels en zegel- afgietsels, alsmede verzamelingen van gedrukte, geschreven en gete-

22 INLEIDING

kende stukken die zijn aangelegd om de geschiedenis van Nederland en (Zuid-)Holland te documenteren en het historisch onderzoek te ondersteunen. Het Algemeen Rijksarchief legt zelf weinig verzamelingen aan. De aanwezige verzamelingen zijn of afkomstig van particulieren Of ontstaan door opzettelijke of toevallige afsplitsing van archieven. Losse archiefstukken en archiefjes van zeer geringe omvang worden bewaard in de verzameling Aanwinsten of Handschriften. Stukken die van een archief zijn afgeraakt en later worden teruggevonden, worden zoveel mogelijk in dat archief op hun juiste plaats teruggezet. Het grootste deel van het kaartenbestand is een geïntegreerd onderdeel van archieven die in het Algemeen Rijksarchief berusten. Wegens hun bijzondere formaat en kwetsbaarheid worden ze afzonderlijk geborgen en beheerd. De zegels die om verschillende redenen van charters afgeraakt zijn, worden eveneens afzonderlijk beheerd.

1.2 Taak van de archivaris

Volgens de Archiefwet 1962 zijn de overheidsorganen, dus ook het Algemeen Rijksarchief, verplicht de onder hen berustende archiefbescheiden in `goede en geordende staat' te bewaren. Dit is een van de twee hoofdtaken van de archivaris. De andere is het verstrekken van gegevens en het ter inzage geven van stukken, waarover hieronder (§ 1.3). In goede staat bewaren wil zeggen dat de depots aan bepaalde eisen (brandveiligheid, klimaatbeheersing, etc.) moeten voldoen, zodat de stukken goed geconserveerd blijven. Daarnaast dienen stukken die in slechte staat verkeren gerestaureerd te worden. Veel geraadpleegde archivalia worden ten gebruike van de bezoekers op microfiche of -film gezet, zodat de originelen in eerste instantie in het depot kunnen blijven en minder aan slijtage door gebruik onderhevig zijn. Om de archieven in geordende staat te bewaren is een eerste vereiste dat ze worden geïnventariseerd, dat wil zeggen dat de diverse bestanddelen van een archief worden beschreven en zo mogelijk in de oorspronkelijke volgorde geplaatst. Daar de archiefstukken in hun ont- staansperiode een duidelijke onderlinge samenhang hebben gekregen, zou men de bewijskracht van het archief schade aandoen, wanneer men de aanwezige ordening principieel zou aantasten. Slechts wanneer elke vorm van ordening ontbreekt, gaat de archivaris geheel naar eigen inzicht te werk. Het resultaat van de ordening en beschrijving wordt neergelegd in een

23 INLEIDING

inventaris, een wetenschappelijk verantwoorde, systematische beschrijving van een archief. Soms is een inventaris voor het doelmatig raadplegen van een archief niet voldoende en dienen nog andere toegangen te worden vervaardigd zoals alfabetische indices op naam en trefwoord. Dergelijke toegangen worden ook gemaakt op de verzamelingen. Door tijdgebrek zijn nog lang niet alle archieven op deze manier definitief geordend en beschreven. Soms zijn ze wel enigszins toegankelijk gemaakt door een plaatsingslijst: een lijst van stukken in de volgorde van aantreffen. Volgens artikel 19 van de Archiefwet 1962 oefent de algemene rijksarchivaris toezicht uit op de zorg voor de archiefbescheiden van de rijksorganen. Dit is nodig gebleken omdat door onzorgvuldig beheer bij deze organen veel archieven verloren zijn gegaan. Een belangrijk aspect van deze taak is dat bij alle rijksorganen tijdig wordt vernietigd volgens de daarvoor geldende procedures. Niet alle stukken die tot een archief behoren worden namelijk door de overheid bewaard, maar alleen die archiefstukken die van administratief belang zijn, waaraan rechten en plichten van burgers en overheid kunnen worden ontleend, of stukken die interessant zijn voor de historie, die cultuur- wetenschappelijke waarde bezitten. De stukken die niet aan deze cri- teria voldoen – dat zijn er minstens 95 van de 100 die vandaag worden geproduceerd –worden vernietigd om de archieven overzichtelijk te houden en niet nodeloos ruimte in beslag te laten nemen.

1.3 Openbaarheid

De tweede hoofdtaak van de archivaris is het ter beschikking stellen van de informatie in de archieven. Hiertoe moeten de archieven, naast toegankelijk ook openbaar zijn. Hoewel het beginsel van de openbaarheid reeds in 1829 in een beschikking van de minister van Binnenlandse Zaken naar voren was gebracht, werd het pas een algemeen erkend recht bij de invoering van de Archiefwet 1918 Stb. 378. Openbaarheid van archieven in de zin van de thans van kracht zijnde Archiefwet 1962 is het recht van iedere burger om stukken ter inzage te ontvangen en daarvan afschriften of uittreksels te maken of tegen een vergoeding te laten maken. De beheerder kan inzage weigeren, als er gevaar voor beschadiging bestaat. Openbaar zijn in het algemeen de archieven die naar een openbare archiefbewaarplaats zijn overgebracht. Dit zijn het Algemeen Rijks- archief, de rijksarchiefbewaarplaatsen in de provinciehoofdsteden en

24 INLEIDING

de door de gemeenteraden, waterschapsbesturen en andere overheidsorganen daartoe bij besluit aangewezen ruimten, die aan bepaalde bouwkundige voorwaarden moeten voldoen. De archieven van overheidsinstellingen moeten volgens de wet worden overgebracht naar zo'n archiefbewaarplaats 50 jaar na hun ontstaan, maar als de archivaris ruimte ter beschikking stelt, mag de bestuursinstelling ze eerder overbrengen. Met ministeriële machtiging mogen bepaalde archieven later worden overgebracht. Bij de overbrenging kunnen duidelijk te omschrijven categorieën stukken van openbaarheid worden uitgezonderd. Zo'n uitzondering wordt gemaakt t.a.v. gegevens, die behoren tot de persoonlijke levenssfeer van nog levende personen; soms is ook toestemming nodig van de instelling waar het archief oorspronkelijk vandaan komt, of mag het archief alleen voor wetenschappelijk onderzoek worden geraadpleegd. In de overeenkomst ter opneming in het Algemeen Rijksarchief van archieven van particulieren of particuliere instellingen kunnen eveneens bepalingen worden opgenomen, die de openbaarheid beperken. Als gevolg van praktische problemen zijn niet alle archieven, die in het Algemeen Rijksarchief zouden moeten zijn, daarin ook feitelijk aanwezig. Voor raadpleging van nog niet overgebrachte archieven heeft men de toestemming nodig van het hoofd van het betreffende overheidsorgaan. Deze toestemming dient in het algemeen schriftelijk te worden aangevraagd. In de Wet openbaarheid van bestuur (1978, Stb. 581) is geregeld in welke gevallen geen informatie wordt verstrekt.

2 ARCHIEFWEZEN

2.1 De ontwikkeling van het archiefwezen in Nederland

Vóór 1795 kende ons land geen archiefwezen, d.w.z. er waren geen instellingen die het beheer van door andere administraties gevormde archieven tot taak hadden. Ieder orgaan beheerde het eigen archief en putte daaruit om verworven rechten te staven en zijn invloed te ver- stevigen. Uitgangspunt hierbij was geheimhouding – de archieven waren ontoegankelijk voor derden. Het in 1795 ingevoerde nieuwe staatsbestel beëindigde privileges en vele andere rechten die in de archieven hun neerslag vonden. Als gevolg van het wegvallen van het praktisch nut lagen verwaarlozing en vernietiging op de loer. Anderzijds gaf het verdwijnen van de drang

25 INLEIDING

tot strikte geheimhouding liefhebbers van de historie een kans tot de archieven door te dringen. Aandrang van die zijde op de overheid uitgeoefend, leidde in 1802 tot de tijdelijke benoeming van mr. Hendrik van Wijn (1740-1831), oud-pensionaris van Gouda, tot archivarius der Bataafse Republiek. In 1802 stelde ook het gewestelijk bestuur van Holland hem als archivaris aan. Deze combinatie van functies heeft tot vandaag de dag zijn weerslag gehad op de inhoud van het Algemeen Rijksarchief. In 1814 bepaalde Koning Willem I bij soeverein besluit dat alle archieven van de staat tot en met het jaar 1794 op het Binnenhof in de zgn. Grote Loterijzaal bijeengebracht moesten worden en onder beheer van de landsarchivaris gesteld. Van Wijn werd als zodanig benoemd. Het soeverein besluit repte niet over gebruik van de archieven door derden. Pas in 1829 werden daarvoor bepalingen gemaakt. De gebruikte formule luidde dat archivarissen raadpleging mochten toestaan aan alle bij hen bekende en vertrouwde personen ten behoeve van het historisch onderzoek. Tot de Archiefwet 1918 Stb. 378 bleef dit de basis van de regeling van de openbaarheid. De archieven van Holland waren vanaf 1814 in rijksbeheer. In de overige provincies werden tussen 1817 en 1866 archivarissen aangesteld. Het beheer van de archieven van de voormalige gewesten werd als een provinciale taak opgevat. Wel onderhielden de archivarissen steeds contact met het Rijksarchief in 's-Gravenhage en verleende het rijk bijdragen in de kosten van een groot aantal provinciale archieven. Geleidelijk werd de rijksinvloed zo groot – mede door de toevloed van rijksarchivalia naar de provinciale archieven – dat het nog maar een kleine stap was van provinciaal naar rijksbeheer. In Gelderland werd deze stap het eerste gedaan: in 1877 werd een rijksarchivaris aangesteld. Zeeland sloot in 1890 de rij. De Archiefwet 1918 Stb. 378 gaf aan het tot dan gegroeide een wettelijke basis. Voorlopig eindpunt in deze ontwikkeling is de Archiefwet 1962, die in 1968 van kracht werd. In de 19e eeuw gingen enkele gemeentebesturen over tot het aanstellen van een archivaris. Vóór 1850 waren dat er slechts vier, een aantal dat geleidelijk groeide. Een enquête uit 1910 leert dat toen in 31 gemeenten een archivaris aangesteld was. Het betrof vaak gecombi- neerde betrekkingen, b.v. gemeentearchivaris/rijksarchivaris, archivaris/bibliothecaris of archivaris/museumconservator. Daarnaast waren er nog enkelen die het archivariaat als bijbetrekking naast een functie in het onderwijs waarnamen. Het instituut won geleidelijk aan

26 INLEIDING

kracht. Belangrijk was een wijziging van de archiefwet in 1928, die sterker de nadruk op aanstelling van een gemeentearchivaris legde en deze een positie los van de secretarie gaf. In de jaren vijftig en zestig lieten de sterk toegenomen gemeentelijke middelen uitbreiding van de archiefzorg toe, waardoor het aantal gemeenten met een eigen archiefdienst tot boven de vijftig steeg. De Wet gemeenschappelijke regelingen van 1949 vereenvoudigde het gezamenlijk aanstellen van een archivaris door meer dan één gemeente. Ook combinaties waarbij een aantal gemeenten en een waterschap samen een archivaris aanstellen komen voor. Wanneer de deelnemers in een gemeenschappelijke regeling hun archieven centraal bijeenbrengen – dus in één bewaarplaats – is er sprake van een streekarchief. Een regeling waarbij de archivaris reist en de archieven bij de afzonderlijke deelnemers blijven berusten wordt aangeduid als streekarchivariaat. Een gering aantal hoogheemraadschappen en waterschappen heeft een eigen archivaris aangesteld. Deze ressorteert vaak – dit in tegenstelling tot de gemeentearchivaris – onder de secretaris of griffier. Na een lange ontwikkeling die teruggaat op de 19e-eeuwse provinciale archivarissen die aandacht hadden voor de archieven van de gemeenten en waterschappen in hun ressort, heeft laatstelijk de Archiefwet 1962 de provincie een beduidende rol toebedeeld bij het toezicht op de zorg van de besturen der lagere overheden voor hun archieven. Namens Gedeputeerde Staten wordt dit toezicht uitgeoefend door een provinciaal inspecteur der archieven.

2.2 De ontwikkeling van het Algemeen Rijksarchief

Het besluit van het Staatsbewind van 17 juni 1802 nr. 21, waarbij mr. H. van Wijn werd aangesteld als archivarius der Bataafse Republiek, kan worden beschouwd als de stichtingsakte van het Algemeen Rijks- archief. Van Wijn had aanvankelijk als opdracht het inspecteren en inventariseren van de archieven van vóór 1648. In 1814 werd zijn taak verrruimd en werd hij belast met het bijeenbrengen en het beheer van de Hollandse archieven en van de generaliteitsarchieven van vóór 1795. In het overnemen van die archieven zijn noch Van Wijn (1802-1831) noch zijn opvolger jhr. mr. J.C. de Jonge (1831-1853) geheel geslaagd. Ook was daarvoor in de lokalen van het Rijksarchief op het Binnenhof geen ruimte. De rijksarchivaris dr. R.C. Bakhuizen van den Brink (1854-1865), een man van uitzonderlijke talenten, wist

27 INLEIDING

te bewerken dat het Rijksarchief in 1854 verhuizen kon naar het hotel van Amsterdam aan het Plein en dat de archieven van de Hollandse domeinen rekenkamer en die van de Oost- en West-Indische Com- pagnie werden overgedragen. Met de archieven groeide het aantal bezoekers van een tiental per jaar in het midden tot rond de vijftig per jaar op het einde van de 19e eeuw. Bakhuizens medewerker J.H. Hingman schiep in zijn lange loopbaan (1855-1897) aan het Plein een traditie van hulpvaardigheid, die ook het gebouw aan het Bleijen- burg, waarheen het Rijksarchief in 1902 verhuisde, sierde. Hingman's kunde en praktische zin maakten de middelbare archiefambtenaar tot een onmisbaar element; de kracht – en internationaal het kenmerk – van het Nederlandse archiefwezen. Jhr. mr. Th.H.F. van Riemsdijk (1887-1911) volgde de rijksarchivaris mr. L.Ph.C. van den Bergh (1865-1887) op met de titel van algemeen rijksarchivaris. Het rijk had in de jaren tachtig de provinciale archieven overgenomen en de salarissen en de formaties verbeterd. Van de algemene rijksarchivaris werd verwacht, dat hij de leiding zou nemen en het centrum zou zijn van de vernieuwingen. Vanaf 1890 kwamen de rijksarchivarissen daartoe jaarlijks onder zijn voorzitterschap bijeen. Deze uiteraard exclusieve bundeling leidde tot de oprichting in juni 1891 van de Vereniging van archivarissen in Nederland, die o.m. het initiatief nam tot de `Handleiding voor het ordenen en beschrijven van archieven' (1898) en tot het ontwerpen van een Archiefwet. Prof. mr. R. Fruin, algemeen rijksarchivaris van 1912 tot en met 1932, verbond aan beide zijn naam. Het Koninklijk besluit van 8 juli 1881 nr. 44 opende de mogelijkheid om drie adjunct-archivarissen aan te stellen, hetgeen tussen 1893 en 1895 geschiedde. Het besluit suggereerde voorts een verdeling in drie afdelingen, het eigenlijke rijksarchief, het koloniale archief en het provinciaal archief. Sinds 1930 dragen de adjunct-archivarissen de titel rijksarchivaris en sinds 1924 zijn er drie afdelingen, de eerste voor de archieven van de generaliteit en de Oost- en West-Indische Compagnie, de tweede voor de archieven van de centrale rijksadmi- nistraties sedert 1795 en als derde het rijksarchief in Zuid-Holland. De algemene rijksarchivarissen mr. R. Bijlsma (1933-1945) en jhr. dr. D.P.M. Graswinckel (1946-1953), die tevens een van de oprichters en een van de eerste voorzitters was van de na de Tweede Wereldoorlog in het leven geroepen Internationale Archiefraad, worstelden met de gevolgen van de afbraak van de dienst tijdens de bezuinigingen in de jaren twintig. Zij wisten vernieuwingen te verwerkelijken, doch te

28 INLEIDING

weinig en zo konden in het midden van de eeuw vele taken niet meer worden uitgeoefend. In 1952 kreeg de dienst de beschikking over een bunker te Schaarsbergen bij Arnhem, waarmee werd voorzien in het gebrek aan magazijnruimte. Het aantal bezoekers groeide van duizend per jaar in de jaren vijftig tot rond de tweeënhalfduizend per jaar in de jaren zeventig; de studiezaal en de aan- en afvoer waren hierop niet berekend. In allerlei opzichten was de situatie beneden de maat. De algemene rijksarchivaris dr. J.L. van der Gouw (1966-1968) wist nieuwbouwplannen uit de tijd van mr. H. Hardenberg (1953-1966) weer op tafel te krijgen. Dit leidde tenslotte tot de nieuwbouw in de prins Willem-Alexanderhof, die in december 1979 betrokken werd en tot een aanzienlijke versterking van mensen en middelen, waarmee de ingrijpende veranderingen in de techniek en maatschappij met enig vertrouwen tegemoet kunnen worden getreden.

3 GEBRUIK VAN HET OVERZICHT

3.1 Rangschikking van de gegevens

De indeling van dit overzicht wijkt af van die der overige delen van de serie. Dit is het gevolg van de sterk afwijkende inhoud van het Algemeen Rijksarchief in vergelijking met de andere rijksarchieven en gemeentearchieven. Aan elk der archiefbeherende afdelingen (waaronder de kaartenafdeling) en de bibliotheek is een afzonderlijk hoofdstuk van dit overzicht gewijd. Binnen die hoofdstukken is de hoofd- indeling als gebruikelijk: 1. Archieven van de overheid; 2. Niet- overheidsarchieven; 3. Verzamelingen. De onderverdelingen van 2 en 3 zijn eveneens gelijk aan de andere overzichten in deze serie, maar de onderverdeling van 1 is aangepast aan de alleen in het Algemeen Rijksarchief voorkomende archieffond- sen. De indeling van het hoofdstuk van de Tweede afdeling is, voor wat het onderdeel 1 betreft, overeenkomstig de departementen van algemeen bestuur, in alfabetische volgorde en niet naar bemoeiing, zoals bij de overzichten van de andere rijksarchieven. De indeling van het hoofdstuk van het Rijksarchief in Zuid-Holland stemt natuurlijk overeen met die der overige rijksarchieven. Elk hoofdstuk wordt ingeleid door een beknopte geschiedenis van de archiefvormende organen.

29 INLEIDING

3.2 Toelichting op de gegevens per archief

1. Naam. Zoveel mogelijk is gekozen voor de aanduiding die door de instelling zelf werd of wordt gevolgd. De spelling is wel gemoderni- seerd. 2. Jaartallen. De jaartallen die niet tussen haakjes zijn geplaatst, geven de periode aan waarover het archief aanwezig is. De periode waaruit slechts enkele oudere of jongere stukken aanwezig zijn, is tussen haakjes aangegeven. Zo ook indien de tekst van het oudste stuk slechts in de vorm van een jonger afschrift aanwezig is. Van een persoon werd eerst tussen haakjes zijn levensdata vermeld, daarna de periode waarover archief aanwezig is. 3. Omvang. De omvang van een archief is aangegeven in strekkende meters planklengte. Bij zeer kleine archieven is het aantal eenheden vermeld. Bij kaarten is het aantal bladen vermeld. 4. Het teken *geeft aan, dat de openbaarheid van het archief beperkt is (zie § 2.3). In het algemeen geldt ook de regel, dat archieven jonger dan vijftig jaar alleen openbaar zijn met speciale toestemming. Infor- matie hierover kan men verkrijgen bij het hoofd van de afdeling Externe Dienstverlening van de betreffende afdeling. 5. De aanduiding `Onderdeel van het archief van' duidt een dochter- moeder-relatie aan, hetgeen betekent dat het archief van een instelling of persoon wordt bewaard als onderdeel van een ander archief. Dit verschijnsel komt veelvuldig voor. Na de beëindiging van de werkzaamheden of de opheffing van een orgaan wordt het archief meestal overgedragen aan die persoon of instelling die de werkzaamheden overneemt of ze heeft opgedragen. 6. De aanduiding `inventaris' duidt er op dat het archief geïnventari- seerd is, ook al wil dit niet altijd zeggen dat de inventarisatie geschied is volgens de huidige opvattingen van de archivistiek. Een eenvoudige opsomming van aanwezige archiefbescheiden is aangeduid als proces- verbaal of plaatsingslijst. Indien een inventaris in druk of offset is uitgegeven zijn auteur en titel vermeld. Ontbreken die vermeldingen, dan betekent dit dat er slechts enkele exemplaren, meestal in getypte vorm, van de inventaris bestaan. De Tweede afdeling heeft hierbij nog de nummers vermeld, die de inventarissen in de studiezaal hebben. De oudere in druk uitgegeven inventarissen zijn ook vermeld in het `Repertorium van inventarissen van Nederlandse archieven', samengesteld door W.J. Formsma en B. van 't Hoff, herzien en bijgewerkt door J. Meinema (Groningen 1965 2). Vele inventarissen zijn

30 INLEIDING

tegen betaling voor het publiek verkrijgbaar; inlichtingen verschaft de chef van de studiezaal van het Algemeen Rijksarchief. 7. `Nadere toegang' is een nadere beschrijving van bepaalde onderdelen van een archief. Dat kunnen bijvoorbeeld zijn alfabetische indices op de namen die in bepaalde bescheiden voorkomen, lijsten van procesdossiers of regestenlijsten. Een regest is een beknopte inhoudsopgave van een oorkonde of brief. 8. Eigentijdse ingang. De administratie heeft in vele gevallen de archieven van eigen zoekmiddelen voorzien. Deze kunnen chronologisch (agenda, indicateur, nummerlijst), onderwerpsgewijs (hoofdenlijst, index) of alfabetisch (klapper) zijn. Een agenda of indicateur is een register, waarin de ingekomen en uitgaande stukken zijn ingeschreven. Een nummerlijst geeft aan op welke bladzijde van de index ieder stuk is vermeld. Een index vermeldt alle stukken bijeengegroepeerd overeenkomstig hun onderwerp. Een hoofdenlijst geeft aan in welke onderwerpen de index is verdeeld. Een klapper tenslotte is een alfabetisch namenregister, verwijzend naar de index of naar de agenda/indicateur. 9. Bronnenuitgave. Vele archiefstukken zijn in extenso uitgegeven. In- dien dat het geval is, wordt dat vermeld. 10. Literatuur. Bij de archieven van sommige instellingen is verwezen naar literatuur die nadere gegevens verstrekt over de taak en werkzaamheden van die instellingen. Deze opgave is niet volledig.

3.3 Literatuur

F. van AnrooijJ Nederland in stukken (Bussum 1979). De Archiefwetf wet 1962. Commentaar opp de Archiefwet 1962en daaruit voortvloeiende re- elin8 en doorhen F.J. Duparc en F. Hinrichs en voortgezet door F.C.J. Ketelaar (Alphenp aan den Rijn 1963- ). E.P. de Booy en A.J. Looijenga, Overzicht van archieven van particuliere ondernemin- genen berustend in openbare archiefbewaarplaatsen (19792). W.J. Formsma, Het inventariseren van archieven, in: Nederlands Archievenblad 77 (1973) 1-80. W.J. Formsma en F.C.J. Ketelaar, Gids voor de Nederlandse archieven (Haarlem 19813). J.L. van der Gouw, Inleidingg tot de archivistiek (Zwolle 1956). Jaarverslagg van de RiJ 'ksarchie dienst 1968- ('s-Gravenha8ge 1970- ). S. Muller Fzn., J.A. Feith en R. Fruin Th.Az., Handleidingg voor het ordenen en be- schriJ ven van archieven (Groningeng 1920 2 ). Nederlands() ch Archievenblad. Orgaang van de Vere(e)niging van archivarissen in Nederland (Groningen 1893- ).

31 INLEIDING

Overheidsdocumentatie. Maandelijks orgaan g van de Verenigingg g voor documentaire in- formatievoorziening en administratieve organisatie (SOD) ('s-Gravenhage 1947- ). Verslagen omtrent 'sRijksJ oude archieven, 1865-1877 ('s-Gravenhage 1914); 1878-1927 ('s-Gravenhage 1879-1928); 2e serie 1928-1967 ('s-Gravenhage 1929-1969). B. Woelderink, Deeschiedenisg van het archiefwezen in Nederland in hoofdlijnen,hoofdlijnen, in: Rijks Archiefschool,f Verslagg en bijdragen 1972-1973/1973-1974 (Utrecht 1975) 61-90.

3.4 Lijst van afkortingen

* Openbaarheid beperkt. Breesnee, Notarieele G.H.C. Breesnee, De notarieele archieven, archieven welke in de bewaarplaats van het Algemeen Rijksarchief berusten, in: VROA 48 (1925) I, blz. 313-715. Breesnee, Rechterlijke G.H.C. Breesnee, Archieven van de rech- colleges terlijke colleges, alleensprekende rechters en rechterlijke ambtenaren, gefungeerd hebbende in de provincie Zuid-Holland, in: IRA I (1928), blz. 115-180. Brouwer, DTB H. Brouwer, Beschrijving van de doop-, trouwen begraafboeken, benevens van de registers van overledenen enz. in Zuid- Holland, dateerende van vóór de invoering van den burgerlijken stand ('s-Gravenhage 1929). Brouwer, Supplement H. Brouwer, Supplement-beschrijving van de doop-, trouwen begraafboeken, enz. ('s-Gravenhage 1959). BMGN Bijdragen en Mededelingen voor de geschiedenis der Nederlanden 83- (Utrecht 1969- ). BMHG Bijdragen en Mededelingen van het Histo- risch Genootschap 1-82 (Utrecht 1878- 1968). Bijlsma, Regerings- R. Bijlsma – C.H. van Marle, De regeringsarchieven archieven van de geunieerde en van de nader-geunieerde Nederlandse provincién (1576 september-1588 mei); het archief van de audience van Maria van Hongarije en van Emmanuel Philibert van Savoye (1535- 1558); verzameling stukken afkomstig van de Spaans-Nederlandse regering te Brussel (1567-1574) ('s-Gravenhage 1976). 32 INLEIDING

De Hullu, Admiraliteits- J. de Hullu, De archieven der admiraliteitscolleges colleges ('s-Gravenhage 1924). IRA Inventarissen van rijks- en andere archieven van rijkswege uitgegeven, voor zoover zij niet afzonderlijk zijn afgedrukt, 4 dln. ('s-Gravenhage 1929-1933). NAB Nederlands(ch) Archievenblad (Groningen 1892- ). RAH Inventarisreeks van de Rijksarchieven in Holland. RGP 's Rijks Geschiedkundige Publicatiën ('s-Gravenhage 1905- ). TvG Tijdschrift voor Geschiedenis (Land- en Volkenkunde) (Amersfoort/Groningen 1886- ). VROA Verslagen omtrent 's Rijks Oude Archieven 1-65, tweede serie 1-40 ('s-Gravenhage 1878-1969). WHG Werken uitgegeven door het Historisch Ge- nootschap (Utrecht 1863- ). Werken OVR Werken van de Vereeniging (Stichting) tot uitgaaf der bronnen van het oud- vaderlands(ch) recht (Utrecht 1880- ).

H.A.J. van Schie

ALGEMEEN RIJKSARCHIEF

EERSTE AFDELING:

RIJKSARCHIEF VOOR DE CENTRALE REGERINGS- ARCHIEVEN VOOR 1795

35 4 1 Malakka o; 2 Djambi Canton TAIWAN 3 Palembang 4 Batavia 5 Cheribon ARAKAN 6 Semarang PEGU 7 Japara TONKIN 8 Sukadana SIAM LAOS 9 Pontianak 10 Banjarmasin CAMBODJA 11 Makassar 12 Ternate 13 Ambon 14 Banda

Sumatra's Westkust 0 5 6 7 11 J ^d O 13 414 P 4, ÍJO^^ ï', o 4c2 Timor

Het octrooigebied der Verenigde Oostindische Compagnie: Achter-Indië, China en Japan.

36 Basra PERZIË Gamron

Agra

Cambaya Hoogly. • Surat EENGALEN n 0

0 Masulipatnam yPaleacatte 0 rn . Negapatnam Cochin Jafnapatnamp

Colombo

Het octrooigebied der Verenigde Oostindische Compagnie: Voor-Indië en Midden- Oosten.

37 Mauritius OD Rio Delagoa Kaapstad

Het octrooigebied der Verenigde Oostindi sche Compagnie in zuidelijk Afrika

De vestigingen der West-indische Com- pagnie aan de kust van Guinea (Ghana) 0 1 2 0 0 003 0 Volta 07

1 Aruba 2 Curaçao 3 Bonaire 4 Sint Maarten Bohin• A am Paramaribo "—a-1,, APam 5 Saba 11 Elmina 6 Sint Eustatius 12 Axim 7 Tobago 8 Essequibo 9 Demarara 10 Nieuw-Amsterdam 11 Berbice 12 Suriname

Natal BRAZILIË Paraiba Recife

San Salvador di Bahia

De vestigingen der Westindische Compagnie en de overige Nederlandse bezittingen in het Caraibisch gebied en in Brazilië.

38 EERSTE AFDELING

INLEIDING

1 ARCHIEFVORMENDE INSTELLINGEN

1.1 Generaliteitsinstellingen

Na de omwenteling in Brussel in 1576 riep de Raad van State, als hoogste gezagsorgaan in de Habsburgse Nederlanden na het overlijden van de landvoogd Requesens, de Staten-Generaal in vergadering bijeen. Deze vergadering, hoewel vooreerst nog niet permanent in zitting, nam feitelijk de hoogste autoriteit over, hoewel het nog verscheidene jaren duurde voordat het hoogste gezag van de Unie zijn definitieve vorm aannam. Men probeerde de landvoogd, later de landsheer te vervangen door personen als Matthias van Oostenrijk, de Hertog van Anjou en de Graaf van Leicester, die elk naar traditioneel model een Raad van State naast zich hadden. Tegenover deze wisse- lende organen, waarin veel vreemdelingen zitting hadden handhaaf- den de Staten-Generaal hun continuïteit als vergadering van vertegenwoordigers van de feitelijke regionale machthebbers: de provinciale statenvergaderingen. De Unie van Utrecht in 1579 en de val van Ant- werpen in 1585 kunnen beschouwd worden als de belangrijkste stap- pen in de evolutie van de Staten-Generaal van algemeen bestuurs- lichaam van alle Nederlandse gewesten tot hoogste bestuurscollege van de Noordelijke Nederlanden. Na het vertrek van Leicester (1588) nam de Staten-Generaal de functie van hoogste bestuursorgaan geheel in handen; de Raad van State werd in de praktijk een aan de Staten- Generaal ondergeschikt college met een beperkte uitvoerende taak. De Staten-Generaal, zoals deze in hun definitieve vorm sinds 1588 bestonden waren een samenstel van zeven provinciale deputaties, die elk één stem hadden. Besluiten werden bij unanimiteit van stemmen genomen, in belangrijke zaken moesten de deputaties ruggespraak plegen met hun lastgevers, de provinciale statenvergaderingen. Het aantal feitelijk aanwezige gedeputeerden was niet voor alle provincies gelijk, gewoonlijk waren er twintig tot dertig afgevaardigden aanwezig. De raadpensionaris was de belangrijkste man in de Hollandse deputatie. Het voorzitterschap wisselde wekelijks bij toerbeurt; de president van de week trad in het verkeer met het buitenland als formeel staatshoofd op. Geheime zaken (voornamelijk gevoelige onderwerpen uit de buitenlandse politiek) werden in een kleinere vergadering van één afgevaardigde per provincie behandeld. De stadhouder

39 EERSTE AFDELING

kon bij de vergadering aanwezig zijn, doch had geen stem. In de dagelijkse vergaderingen van de Staten-Generaal kwamen alle aangelegenheden aan de orde die tot het terrein van de centrale overheid behoorden. De belangrijkste daarvan waren buitenlandse betrekkingen in de meest algemene zin, de verdediging te land en ter zee, het bestuur van de Generaliteitslanden, het oppertoezicht op de han- delscompagnieën op Oost- en West-Indië en het bestuur der gezamenlijke financiën. Daarbij konden door de vergadering zaken doorver- wezen worden, hetzij naar provinciale statenvergaderingen om zich uit te spreken, hetzij naar op bijzondere terreinen bevoegde uitvoerende colleges, hetzij naar speciale commissies bestaande uit leden van de Staten-Generaal, vaak aangevuld met leden van uitvoerende colleges. Binnen het gebied van hun bevoegdheid traden de Staten- Generaal in bepaalde gevallen ook als rechtscolleges op. De afbakening in taken en bevoegdheden tussen de Staten-Generaal en de overige instellingen der Generaliteit was niet constant. Dit geldt in het bijzonder voor de afbakening in taken en bevoegdheden met de Raad van State en met de stadhouder als kapitein-generaal van het leger en admiraal-generaal van de vloot. In het algemeen hadden de Staten- Generaal een veel ruimere macht wanneer de stadhouderlijke macht wegviel of gering was. Dit geldt dan in het bijzonder voor allerlei be- noemingen, het bestuur van de Generaliteitslanden en toezicht op de operaties van leger en vloot.

De Raad van State bestond uit twaalf leden, die hoofdelijk stemden bij enkelvoudige meerderheid. Holland stelde drie leden aan, de overige provincies naar gelang een of twee. De Raad had de zorg voor het verdedigingsapparaat te land, voornamelijk in logistieke zin. In perioden van grote stadhouderlijke macht was de raad ook sterk betrokken bij operationele aangelegenheden. De Raad van State had tevens een belangrijke taak in het financiële beleid: hij maakte het budget op dat ter goedkeuring aan de Staten-Generaal werd voorge- legd. De Raad had daarenboven een uitvoerende taak bij het bestuur van de Generaliteitslanden, in het bijzonder betrof dit financiële aangelegenheden. In zaken van algemeen bestuur van de Generaliteitslan- den lieten de Staten-Generaal zich vaak gelden, hoewel nooit zonder de Raad van State in de besluitvorming te betrekken. In de praktijk was de Raad van State het belangrijkste rechtscollege der Generaliteit. Naast rechtspraak in de aangelegenheden die tot de bijzondere taken van de Raad behoorden (in militaire zaken beperkt

40 EERSTE AFDELING

door het optreden van de Hoge Krijgsraad, zie hieronder) had de Raad ook de algemene bevoegdheid om op te treden in zaken betreffende delicten tegen de Generaliteit.

De admiraliteitscolleges (in Amsterdam, Rotterdam, Zeeland, Hol- lands Noorderkwartier en Friesland) werden in 1597 bij resolutie van de Staten-Generaal ingesteld. Zij moesten de financiën bijeenbrengen voor de uitrusting en het onderhoud van de vloot, hadden het beheer over de vloot en waren verantwoordelijk voor de veiligheid der scheepvaart. Zij hadden tevens rechtspraak in zaken rakende hun bijzondere taken. De colleges telden meestal zeven leden waarvan vier werden gesteld door de stad of regio waar zij zitting hadden en drie volgens een ingewikkelde verdeelsleutel door overige steden en provincies.

De Generaliteitsrekenkamer hoorde de rekeningen af van alle comptabele ambtenaren der Generaliteit en controleerde de declaraties van generaliteitsambtenaren. Deze taken kwamen oorspronkelijk aan de Raad van State toe; nadat de Generaliteitsrekenkamer in 1602 was opgericht duurde het nog tot 1692 voordat de Generaliteitsreken- kamer in het volledige bezit van haar bevoegdheden was.

De Generaliteitsmuntkamer was een uit de landsheerlijke periode overgenomen college van drie leden die toezicht hielden op de uitvoering van de door de landelijke overheid gestelde regels voor de muntslag door de provinciale overheden.

De Hoge Krijgsraad was een college van hoge officieren dat namens de kapitein-generaal van het leger als hoogste militair gerechtshof op- trad. Het bestond alleen in de perioden waarin er een kapitein- generaal in functie was.

Er is nauwelijks sprake van een geregelde archiefvorming door de stadhouder van Holland en Zeeland in zijn generaliteitsfuncties van kapitein-generaal en admiraal-generaal. Sinds 1747 ontwikkelde zich een `stadhouderlijke secretarie' gebaseerd op een model van de secretarie die naast Willem IV stond toen deze nog slechts stadhouder van Friesland was. De rol van de stadhouder buiten het zuiver militaire bleef altijd meer een zaak van invloed dan van feitelijke ambtelijke betrokkenheid. Het archief van de stadhouderlijke secretarie is ver-

41 EERSTE AFDELING

deeld tussen het Algemeen Rijksarchief (dossiers en losse stukken betreffende bijzondere onderwerpen) en het Koninklijk Huisarchief (ambtelijke briefwisseling).

1.2 Koloniale instellingen: Azië en zuidelijk en oostelijk Afrika

Nadat tussen 1595 en 1602 de handel op Oost-Indië in handen was geweest van locale particuliere vennootschappen werd in 1602 bij octrooi van de Staten-Generaal het exclusieve recht om handel te drijven op gebieden ten Oosten van Kaap de Goede Hoop gegeven aan de Verenigde Oostindische Compagnie. Deze bestond uit zes kamers die zich bezig hielden met de dagelijkse bedrijfsvoering binnen Europa. Daarvoor beschikten zij elk over diverse bureaux (`departementen'): equipage, handel en voorraden (`commercie'), kas (`ontvang'), personeel (`soldijkantoor'), boekhouding enz. Driemaal per jaar kwam een vergadering van zeventien afgevaardigden van de verschillende kamers bijeen die zich bezig hield met gemeenschappelijke zaken: de `eis' van de uit de koloniën te zenden produkten, aanbouw en uitrusting der schepen, vaststellen van de hoeveelheid naar Azië te zenden koopmanschappen en contanten, het in Azië te voeren beleid, de verdeling der baten en lasten over de kamers en de vaststelling van de door een speciale commissie in Den Haag opgestelde brieven naar de koloniën. In de koloniën stond het bestuur onder leiding van de gouverneur- generaal, terzijde gestaan door een raad bestaande uit compagnies- dienaren en door een raad van justitie als hoogste gerechtshof. De Compagnie had voor langere tijd vestigingen in Indonesië, Japan, China, Thailand, Malaysia, Sri Lanka, diverse gebieden in India (Surat, Malabar, Coromandel en Bengalen), Iran en Irak, daarnaast voor kortere tijden ook in Taiwan, Vietnam, Cambodja, Birma, Oman en Jemen. In de verschillende vestigingen stond een gouverneur, directeur, resident of hoofd aan de leiding, meestal terzijde gestaan door een raad bestaande uit de belangrijkste compagniesfunc- tionarissen en een kleinere raad van Justitie. Op plaatsen waar sprake was van permanente vestiging van Europeanen op enige schaal ont- wikkelden zich min of meer autonome `gemeentebesturen' naar Ne- derlands model.

42 EERSTE AFDELING

1.3 Koloniale instellingen: West-Indië en West-Afrika

De Eerste Westindische Compagnie werd in 1623 opgericht en ontving octrooi van de Staten-Generaal voor de handel op Amerika en West- Afrika. Zij was verdeeld in vijf kamers die een soortgelijke functie en structuur hadden als die bij de Oostindische Compagnie. De gezamenlijke kamers vaardigden negentien bewindhebbers af als centraal bestuursorgaan. De Eerste Westindische Compagnie bezat voor kortere of langere tijd vestigingen in Ghana (`Kust van Guinee'), Senegal, Noord-Amerika, Brazilië, Guyana (`Essequibo'), op Tobago en op de huidige Neder- landse Antillen. De Westindische Compagnie was sterk afhankelijk van militaire steun van de landelijke overheid, hetgeen resulteerde in een grote invloed van de Staten-Generaal op het beleid. In 1674 toen de Compagnie mede tengevolge van het successievelijk verlies van de meeste vestigingen financieel tenonderging, werd de Tweede Westindische Compagnie opgericht door herwaardering op lager voet van het oude kapitaal en aantrekking van nieuw kapitaal. In plaats van de Kamer van negentien werd als centraal bestuurs- lichaam de Kamer van tien ingesteld waar ook de Staten-Generaal een lid in had. In het Caraïbische gebied werden enige malen volksplantingen opgezet van het type dat men patronaatskoloniën noemt: de Compagnie geeft gebieden in leen aan personen, families of vennootschappen onder voorbehoud dat de Compagnie het recht heeft om belastingen te heffen op handel en scheepvaart. Het beheer over de twee patronaats- koloniën, die de val van de Eerste Westindische Compagnie overleef- den (Berbice en Suriname) werd op de duur uitgeoefend door bijzondere vennootschappen waarvan een deel der aandelen in handen was der Westindische Compagnie. Het lokale bestuur in de koloniën werd uitgeoefend door een gouverneur, terzijde gestaan door een raad. In tegenstelling tot de vestigingen van de Oostindische Compagnie waren die in West-Indië meestal typische volksplantingen, geen handelsnederzettingen. Er waren her- haaldelijk geschillen tussen de vanuit Nederland gezonden gouverneurs en de kolonisten over de bestuursbevoegdheden. In een aantal gevallen fungeerde de uit kolonisten samengestelde raad als tegen- wicht tegen de gouverneur; in andere gevallen was evenals in Oost- Indië de raad in hoofdzaak samengesteld uit functionarissen.

EERSTE AFDELING

1.4 Overige generaliteitsinstellingen

Tijdens de eerste helft van de 17e eeuw bleken de generaliteitsorganen niet in staat om op eigen kracht bepaalde maatregelen tot veiligstellen der handel en scheepvaart te nemen. Lokale overheden stelden colleges in die door de landelijke overheid gemachtigd werden belastingen te heffen op handel en scheepvaart. Zo werden in de eerste helft van de 17e eeuw colleges ingesteld die de uitrusting van extra oorlogsschepen tot taak hadden. De bijzondere kosten van diplomatieke en consulaire vertegenwoordigingen in islamitische landen en de bijzondere eisen die aan schepen die de Middellandse Zee bevoeren moesten worden gesteld, leidden tot de oprichting van colleges van directeuren van de Levantse Handel en Navigatie op de Middellandse Zee die de be- nodigde gelden moesten bijeenbrengen en de Staten-Generaal advise- ren in hun beleid. In de praktijk werden deze directeuren, hoewel oorspronkelijk een federatie van lokale colleges, een college dat als een generaliteitsinstelling functioneerde.

1.5 Instellingen van plaatselijk bestuur en rechtspraak; notarissen

De Eerst Afdeling beheert enkele archieven van instellingen van plaatselijk bestuur en rechtspraak en enkele notariële archieven. Het gaat hier om archieven die in de koloniën of in het buitenland gevormd zijn. Deze archieven zijn, voor zover zij in de koloniën gevormd zijn, vermeld onder de koloniale archieven. De Nederlandse gezantschappen en consulaten traden ten behoeve van Nederlandse onderdanen en beschermelingen in het buitenland als rechterlijke en notariële instelling op. De stukken betreffende dit optreden vindt men in de archieven van gezantschappen en consulaten, waar zij soms (b.v. in het geval van Marokko, Portugal en het Osmaanse rijk) als `kanselarij- archieven' aparte bestanddelen vormen.

1.6 Particuliere instellingen, families en personen

Heerlijkheids- en huisarchieven betreffen lokale aangelegenheden en worden in het algemeen bij de Eerste Afdeling niet aangetroffen, tenzij als onderdeel van familiearchieven. Een uitzondering wordt gevormd door het archief van de Nassause Domeinraad waarvan de activiteit zich over het gehele land uitstrekte. Archieven van andere particuliere instellingen zijn uitsluitend bij de Eerste Afdeling indien

EERSTE AFDELING

zij de koloniën betreffen of deel uitmaken van overheidsarchieven of bij de Eerste Afdeling berustende familiearchieven. Er is geen scheiding aangebracht tussen archieven van families en archieven van personen. Verzamelingen ambtelijke bescheiden en notities die door bepaalde personen in diverse functies zijn aangelegd en met die functies in verband staan worden in dit overzicht beschouwd als persoonlijke archieven en niet als verzamelingen.

2 LITERATUUR

Alg emeen P. van Dam, Beschryvingeg van de Oostindische Compagnie, uitgegevenuit gge door F.W. Sta- p el en C.W.Th. van Boetzelaer ('s-Gravenhage 1927-1954))( (RGP, groteg serie, nrs. 63, 68, 74, 76, 83, 87, 96); S.J. Fockema Andreae, De Nederlandse staat onder de ReP u- bliek (Amsterdam 1962) (Verhandelingeng der KoninklijkeKoninklijk Nederlandse Akademie van Wetenschappen, en, afd. Letterkunde, nieuwe reeks, LXVIII, 3 ); R. Fruin, De gestieg van dr. R.C. Bakhuizen van den Brink als archivaris des rijks,rijks 1854-1865 ('s-Gravenhage J.C. de Jonge, Geschiedenis van het Nederlandsche zeewezen (Haarlem 1858- 1862); W.R. Menkman, De West-Indische Compagnie (Amsterdam 1947); Overzitg van het Nederlandsche Rijks-Archief ('s-Gravenhage 1854); F.J.G. ten Raa, F. de Bas en J.W. Wijn, Het Staatse Leger, 1568-1795 ('s-Gravenhage 1911- ); Raad van State 450 Jjaar ('s-Gravenha' gge 1981); Th.H.F. van Riemsdijk,J De ggriffie fi van Hare Hoogg Mogen-gen den ('s-Gravenhagge 1885); J. Wagenaar, Hedendaagseg historie off tegenwoordige staat der Vereenigde Nederlanden, I (Amsterdam 1739); 0. Schutte, Repertorium der Neder- landse vertegenwoordigers. residerende in het buitenland ('s-Gravenhage 1976).

Almanakken Voor de organisatieg van de verschillende bestuursorganeng en voor de namen van leden en beambten zie men de `Herenboekjes',J jaarlijksjaarlijks verschijnendeverschijnende uitgaveng (alleen bekend voor de 18e eeuw). Deze herenboekjesJ komen vaak in gebundeldeg vorm voor en zijnzij in catalogig van wetenschappelijke bibliotheken niet afzonderlijk beschreven. Hieronder is van iedere serie het oudste in de bibliotheek van het Alg emeen Rijksarchief berustende exemplaarp vermeld: Bericht van de constitutie van alle de illustere vergaderingen en collegiëng in 's-Gravenha' gge ( (vanaf 1704); NaamwijzerJj waar in vertoont worden de namen en woonplaatsenp van hare edel grootg achtbare de regeerders ... der stad Amster- dam ( vanaf 1704).) De overigeg `Herenboekjes'J bevinden zich vaak gebundeldg in die van Amsterdam. ZijJ betreffen: Admiraliteitscollegesg en bewindhebbers van handelscomap-g nieen (vanaf 1735),de Aziatische kolonien (vanaf 1726), Curaçao (vanaf 1744), St. Eustatius en Essequiboq (vanaf 1744), Suriname (vanaf 1725), Berbice (vanaf 1754) en Kust van Guinee (vanaf 1744).

Wettenverzamelingen Grootlacaet-boeckp vervattende de placaten ... van de ... Staten-Generaal ... 9 dln. (('s-Gravenhageg enz. 1658-1796);1658-1796; Recueil van verscheY de p lacaten, ordonnantiën, resolu-

EERSTE AFDELING

tien, instructien, ordres en lijsten etc. betreffende de saacken van de oorlogh te water en te lande 6 dln. ('s-Gravenhagge ...-1773); Recueil van de tractaaten, gemaaktg en ggesloten tusschen de Hoogh Mogende Heeren Staten-Generaal der Vereenighde Neder- landen ter eenre, ende verscheyde koningen, prinsen en potentaaten ter andere zijde 3 dln. ('s-Gravenhage, z.j.); Recueil van alle de placaten, ordonnanties, resolutien , instructies, lijsten en waarschuwingen betreffende de admiraliteiten, convooyen, licenten en verdere zee-saaken 12 dln. ('s-Gravenhage 1730-1780) (met afz. deel index); J.A. van der Ghijs,J Nederlands-Indisch plakaatboek, 1602-18117 dln. (Batavia 1885-1900); J.E. Heeres en F.W. Stapel, Corpus diplomaticum Neerlando-Indicum, verzameling vanolitiekep contracten en verdere verdrageng door de Nederlanders in het Oosten gesloten, esloten, van privilegebrievenp g aan hen verleend... 6 dln. ('s-Gravenha geg 1907-1955); J.A. Schiltkampp en J.Th. de Smidt (red.), West Indischp plakkaatboek ((Amsterdam 1973-Werken1973-) (Werken OVR Ill, 24; Werken der Stichting gtot uitgaafg der bronnen van het oud-vaderlandse recht nr. 2- ).

Archiefgidsen Zie blz. 502-503.

B.J. Slot

EERSTE AFDELING

OVERZICHT VAN DE ARCHIEVEN EN VERZAMELINGEN

1 ARCHIEVEN VAN DE OVERHEID

1.1 Generaliteitsinstellingen

Staten-Generaal, 1576-1796,1200 m. Bestaat uit series ordinaris en secrete resoluties, met naar aard en herkomstesgp litste series bijlaJ gen (`liassen'). De resoluties vanaf 1670, evenals extracten uit de nieuws- berichten (`nouvelles') van vertegenwoordigersg in het buitenland bestaan in gedrukteg vorm. Daarnaast omvat het archief series registers van ingekomeng en uitgaandeg brieven, registersg van akten en commissies, plakkaatboeken, 'verbalen'(overgedragen` ' ra P- pporten van ambtenaren, diplomaten,p officieren en commissies met bijzonderebijzonder taak, met hun archief als bijlage)J g g rekeningen, loketkas (dossiers betreffende bijzonderebijzonder onderwerpen en, meest zeventiende eeuw), secrete kas (tractaten, ratificaties en secrete tot 1700; de tractaten en ratificaties na 1700 vormen apartep series,terwij terwijl dese - brieven na 1700 in secrete liassen zijnebundeld).g Eigentijdseg J ingang: klappers opp gde resoluties. Het verdient aanbeveling de jaarlijkse klapperspp op de net-resoluties, tweede serie, vanaf 1637 te gebruiken8 (inv. nrs.nrs 1244- 1681); vanaf 1708 is ook de klapperpp opp de gedrukteg resoluties inv.( nrs. 3737-38643737-3864) bruikbaar, doch deze is minder volledig. Voor deeriodep voorafgaandeg aan 1637 bevinden zich meestal klapperspp bij de minuut-resoluties, soms ook bij1 de eerste serie der net-resoluties; men raadp le g e deel I der inventaris. De meerjarigeJ g klapperspP vermelden in het algemeeng niet alle resoluties. Voor de secrete resoluties zijnzijn er eveneens jaarlijksejaarlijkse klappers (bij de net-resoluties, inv. nrs. 4563-4597). Belangrijkeg bestanden van het archief der griffie der Staten-Generaal bevinden zich in de archieven FaFage el en Nieuwenhuisen (zie blz. 74 en 79).

archief van de Staten-Generaal bevat een groot aantal gedeponeerde archieven. Deze zijn in drie groepenp te verdelen: a Archieven die vermoedelijk in 1576-1577 bij de opstand in Brussel in beslagg zijn genomen: 1 Audience van Maria van Hongarije en Emmanuel Philibert van Savoye, 1535-1558. 2 Verzamelingg stukken afkomstig gvan de Spaans-NederlandseP regeringg g in Brussel, 1567-1574afkomsti1567-1574(afkomstig uit de archieven van de Hoogduitseg Secretarie en de Raad van Beroerten; hierbijJ zijnzijn enige,g eveneens vermoedelijk in Brussel in beslaggg genomen stukkenevoegdg die oorspronkelijk in handen waren geraakt van de Zeeuwse Rekenkamer).

b Archieven van regeringsinstellingen van de Geunieerde en Nader-Geunieerde Pro- vincien, 1576-1584,, die later opgehevenpg zijn en waarvan de archieven opP verschil- lendelaatsenP in het archief van de Staten-Generaal werden ingevoegd;g voor zover momogelijkg l zijn deze archieven weer als apartep geheleng hersteld:

EERSTE AFDELING

1 Gouverneur-eneraalg Matthias en de Raad van State nevens hem, 1578-1581 ( = Regeringsarchieven II). 2 Kamer der Beden van de Generaliteit (en de tresorier-generaal der oorlogen, ontvanger-generaalg g der beden van de Generaliteit),) 1576-1581 ( = Regeringsarchieven III). 3 Generale Landraad, 1581-1582; Francois hertogg van AnjouAnjo en de Raad van State hem, 1582-1583 ( = Regeringsarchieven V). 4 Gemachtigdeng tot het beleid der financien en beden, 1583; Kamer der Beden, 1582-(1584) ( = Regeringsarchieven VI). 5 Gedeputeerdenp der Geunieerde Provincien aan de Oostzijde der Maze, 1583 ( = Regeringsarchieveng VIII). N. B. Een aantal stukken die in het archief van de Staten-Generaal gedeponeerd waren behoorden aan voorlopersp van de Raad van State en zijnJ beschreven onder de Regeringsarchieven 1576-1580 die hieronder bijJ de Raad van State vermeld zijnzijn = Regeringsarchieveng nrs. IV, VII, IX-XI).

c Tussen 1588 en 1796 in het archief der Staten-Generaal gedeponeerde archieven: 1 Archieven afkomstigg van de Chambre mi-partie,P eerste helft 17e eeuw. 2 Stukken afkomstig gvan de commies ter griffieg Johan Spronssen en van de klerk Ro- chefort, 1632-1663 en 1776-1770. 3 Archief van deatriottischeP `Vaderlandse Societeit' in 's-Hertogenbosch,g 1786- 1787. Tot dezeroeg pdienen verder gerekendg te worden de reeds eerder vermelde bijlagen tot de verbalen, beschreven in deel III van de inventaris, stukken afkomstigg van generali- teitsrechtbanken, eveneens beschreven in deel III van de inventaris, en diverse kleine archiefjes, voornamelijk rekeningen van de Generaliteitslanden in de laatste jaren van SpaansP bestuur die zijnJ ondergebrachtg in de loketkas. Hetedeggedeponeerde P archief van de resident der Hanzesteden Leo van Aitzema is afge- scheiden, zie blz. 70. Deedeg oneerdeP archieven van gezanteng en gezantschappen,g pp die niet tot de verbalen behoren zijnJ bijJ de overige le gatiearchieven g gevoegd, g zie blz. 49. Inventaris: Inventaris in handschrift, 6 delen. Hetedeelteg tot 1588 vormt een apart geheel, en is beschreven in Bijlsma, Regerings- archieven ( ed. 1976)) 1-39( (aan te vrageng en te citeren als keg erin gsarchieven I). Het verdient aanbevelingg uitsluitend de editie 1976 te gebruiken.g Deedeg oneerdeP archieven vermeld sub a en b zijnzijn apart p beschreven in Bijlsma,Bijlsma Rege- g sarchieven( ed. 1976)) 92-118 resp.p 1-68. De onder c vermelde gedeponeerdeg poneer archieven zijnJ^ voor zover zijzijg no deelg uitmaken van het archief der Staten-Generaal, beschreven in de algemeneg inventaris. N.B. De series uit Regeringsarchieven I, II en III die doorlopenP in het latere archief der Staten-Generaalresoluties( en brievenboeken) )Jzijn in dat archief gebleveng en dienen bi'J voorkeur aangevraagd en geciteerdg g te worden met het in de inventaris Re erin gsarchieven vermelde S(taten) G(eneraal)nummer. De stukken uit loketkas en secretekas, tractaten en ratificaties dieneneciteerdg en aan-

EERSTE AFDELING

gevraagd te worden met het in de inventaris tussen haakjes vermelde St(aten) Gen(er- aal)nummer, niet met het links van de beschrijvingJ geplaatsteg volgnummer.g Nadere toegang: klaklappersPp p op de commissieboeken, indices opp de in de RijksJ Geschied- kundi ge Publicatien uitgegeven resoluties. Bronnenuitgave:g Resolutien der Staten-Generaal 1576-1670, N. JaJapikse, fikse H.H.P. Rijper-Jper man, A.Th. van Deursen en J.G. Smit ('s-Gravenhage 1915- ); (RGP,roteg serie, verschenen zijn nrs. 26, 33, 41, 43, 47, 51, 55, 57, 62, 71, 85, 92, 101, 131, 135, 152). Literatuur: Th. van Riemsdijk, De Griffie van Hare Hoog Mogenden ('s-Gravenhagge 1885).

Legatiese en consulaten De archieven van de Nederlandse gezantschappen en consulaten zijn slechts zeer onvol- ledigewaardg gebleven.g De voorschriften luidden dat een gezant na afloopp van zijnzij zijnJ verslagg( `verbaal') samen met zijnzijn archief – dat als een verzamelingg bijlagen J g tot het verbaal werd beschouwd – deponeerdep ter Griffie van de Staten-Generaal. Dit g ebeurde langg niet altijd. Derhalve zijnJ er twee soorten `legatiearchieven': de archieven die bijJzijn de Staten-Generaal als bijlagen tot de verbalen zijn ingeleverdg (beschreven( in deel 3 van de inventaris van de Staten-Generaal) en de archieven die niet als bijlagenJg tot verbalen zijnJ ingediendg en vaak langeg tijd opp de postenp zijnzijn blijven liggen.gg Deze tweede soort is hieronder beschreven. Een bijzonderJ gevalg wordt gevormdg door het archief van deezantg Van Lier te Venetie, 1630-1631, dat niet onder de verbalen maar in de secrete kas van de Staten-Generaal is geborgen (inv.nr. Staten-Generaal 12578.22). Aangezien de scheidingslijn 1795 voor de legatiearchieven archivistische problemen opleverde worden de legatiearchieven 1795-1810 successievelijk door de Tweede Afde- ling aan de Eerste Afdeling overgedragen. In het algemeeng bevatten de legatiearchieveng briefwisseling met Nederland, met Nederlandse diplomaten in andere landen, met de autoriteiten in de standplaats. Enkele legatiearchieven bevatten tevens briefwisseling met de onderhorige consulaten en stukken betreffende belangenbehartigingg g van Neder- landse onderdanen. In de archieven van het gezantschap in Turkije en van de consulaten in Turkije en Marokko is deze laatste categorie zeer omvangrijk en bevat als afzon- derhJ k kanselarijarchief bescheiden betreffende de rechterlijke en notariele functie van de ambassadeur of consul en zijn kanselier. Een aantal legatiearchieven bevatarticu-p fiere stukken, in het bijzonder van gezanten die op hun post overleden zijn.

Denemarken, legatie, 1659-1692, 2,5 m.

Duitse Rijk: Legatie bij de Duitse keizer, 1670-1782, 13 m. Inventaris.

Legatie bij de Duitse Rijksdag, (1664)1711-1794(1800), 4 m. Inventaris.

EERSTE AFDELING

Legatie Hanzesteden en Nedersaksische Kreits 1727-1795, 0,2 m. In‘entai is

Legatie Opperrijnse, Nederrijnse en Westfaalse Kreitsen; Geeste- lijke keurvorsten, 1660-1793, 3 m. Inventaris.

Legatie Pruisen: zie Polen.

Legatie Saksen: zie Polen.

Ene1na legatie, 1654-1793,1 7 m . Inventaris. Het archief van de ambassadeur A.W.C. baron van Nag ell bevindt zich in het familiearchief Van Nagel! (zie blz. 307). Het ambtelijk archief van de ambassadeur A. van Caters bevindt zich in zijn persoonlijk archief (zie blz. 72).

Frankrijk, legatie,g ie , 1593 -179 2, 110 m. Inventaris. De ambtelijkeJ archieven van de ambassadeur G. van Boetzelaer bevinden zichgedeelte-g lijk in de Bibliothèque Nationale te ParijsJ (FF 17935-17940 en Manuscrits Néerlandais, 78-91). De ambtelijkeJ archieven van de gezantg G. Brantsen bevinden zich in het familiearchief Brantsen (zie blz. 71)

Marokko: Consulaat-generaal Tanger en vice-consulaat Mogador, 1753-1830, 2 m. Inventaris: VROA 29 (1906) 37-57.

Vice-consulaat Tanger, 1785-1788, 0,1 m. Inventaris.

Polen, Pruisen en Saksen, legatie, 1723 - 1810, 4 m. Inventaris. Het ambtelijk archief van de ambassadeur Cornelis Calkoen bevindt zich in het familiearchief Calkoen (zie blz. 72).

Portugal, legatie en consulaat in Lissabon, 1702-1806, 2 m. Inventaris.

50 EERSTE AFDELING

Rusland, legatie, 1720-1795, 6,5 m.

Invcnian ti

Savoye, legatie, 1690-1712, 1,2 m. Inventaris.

Spanje, legatie, 1717 - 1798, 1,7 m. Inventaris.

Tu rkl ^e .. Legatie,egatS e, 2 m. Inventaris: G.W. van der Meiden, Inventaris van het legatie-archiefg TurkijeJ tot 1811 ('s-Gravenha('s-Gravenhag e 1978). deel van het ambtelijk archief van de resident L. Warnerus bevindt zich onder de titel `Warnerf scriP ta' onder de Oosterse handschriften van de Universiteits- bibliotheek te Leiden; de ambtelijkeJ archieven van de ambassadeurs C. Calkoen en F.G. van Dedem van de Gelder bevinden zichedeelteli'kg J in de familiearchieven Calkoen en Van Dedem van de Gelder (zie blz. 72 en 276).

Consul aat9in SmSmyrnaY (Izmir),(1611)1688-1811(1848),1 ma. Bevat naast het archief van het Nederlands consulaat ook stukken betreffende de ambtsuitoefeningg van de Nederlandse consuls als Pprotector, later consul van Dene- marken, Oostenrijk-Toscane, Rusland en Zweden. Inventaris: VROA 16 (1893) 37-42, aanvulling in handschrift.

Consulaat in Tunis, 1759 - 1812, 1,2 m. Inventaris: VROA 22 (1899) 34-41.

Zuidelijke Nederlanden, legatie, 1717 - 1792, 8,5 m. Inventaris.

Zweden, legatie, 1674- 1806, 2,5 m. Inventaris.

Diverse legaties, 17e - 18e eeuw, 0,5 m. Inventaris.

Raad aavan(1579)1588-1795,2 d an tate, m. Bevat minuut-resoluties met bijlageng (uit de 16e-17e eeuw zijn de bijlageng slechts fra g- mentarisch bewaard), commissieboeken, acteboeken, verbalen van commissies betref-

EERSTE AFDELING

fende fortificaties en betreffende de financien van de Generaliteitslanden, stukken betreffende deeneralite!tsfinancieng procesrollen,p en stukken betreffende voor de Raad gevoerde processen. In het archief zijn een groot aantaledeponeerdeg archieven opgenomen.g Deze vallen te verdelen in twee categorieen: a Archieven van de voorlopers van de Raad van State voordat deze in 1588 zijn definitieve vorm kreeg:g 1 Gedeputeerden en College der Nader-Geunieerde Provincien, 1578-1581 ( = Regeringsarchieven IV). 2 Landraad aan de Oostzijde der Maze, 1581-1584 ( = Regeringsarchieveng VII). 3 Raad van State, 1584-1586 ( = Regeringsarchieveng IX). 4 Gouverneur-generaal graaf van Leicester en de Raad van State nevens hem, 1586- 1588 ( = Regeringsarchieveng X). 5 Kamer van de Tresorie dezer Landen, 1585-1586, de Kamer van Financien en Do- meinen, 1586, de Kamer van de Tresorie, 1586-1588 ( = Regeringsarchieven XI). b Archieven van dearnizoeneng in Breda, Maastricht en Namen, stukken afkomstig van de stadhouder in zijnJg functie van kapitein-generaal van het Staatse leger, en van regimenten van dat leger (voornamelijkJ stamboeken e.d.). Eigentijdse ingang: slechts fragmentarischg voorhanden, o.a. een onvolledige generaleg index opp de resoluties (inv.nrs. 488-516); de serie net-resoluties die destijdsdestijd in bruikleen het RijksarchiefJ in Noord-Brabant is afgestaang bevat jaarlijksejaarlijkse klappers.p Inventaris: Algemeneg inventaris in handschrift; de sub a genoemdeg gedeponeerdeg P archieven zijnJ beschreven in Bijlsma, Regering sarchieven, 53-57, 70-72, 75-91. De series uit de Regeringsarchieven diedoorlope doorlo en in het latere archief van de Raad van zijnJ in dat archief gebleveng en dienen bij voorkeur aangevraagdg en geciteerd te worden met liet in de inventaris Regeringsarchieven vermelde R(aad) v(an) S(tate)-nummer. De stukken uit deze archieven die series vormen die later in het archief van de Staten Generaal zijnJ voortgezet dienen aangevraagd en geciteerdg te worden met het in de inventaris Regeringsarchieven vermelde S(taten) G(eneraal)-nummer. Nadere toegang:: klaklappers ers o opde commissieboeken, klapper op de stamboeken (in bewerking).

Vilvoordse00, charters, 1196-1629 6 m. Bevat de krachtens het vredesverdragg van Munster van 1648 door mr. D. Graswinckel in 1651 uit overheidsarchieven in de ZuidelijkeZuidelijke Nederlanden gelichteg of afgeschreveng stukken betreffende de Noordelijke Nederlanden die in de loketkas van de Raad van State zijnJ opgenomen.pg Er zijnJ stukken gelichtg of gekopieerd1^ uit de charterkamer van de hertogeng van Brabant in Vilvoorde (hiervoor het verbaal van Graswinckel in Gemeente- archief Dordrecht, Gemene Maashandelaars, 283), het leenhof van Brabant in Brussel, de Rekenkamer van Brabant, de Grote Raad en de Thesaurie te Mechelen. Inventaris Enigeg charters uit Vilvoorde betreffende de stad 's-Hertogenboschg en een register van het leenhof in Brussel zijn in bruikleen afgestaan aan het Rijksarchief in Noord- Brabant.

EERSTE AFDELING

Generali tei r isk nke e mera 1596-1799 72 m. Het archief isrotendeelsg verloren gegaan;g het bevat nog gslechts resoluties van de kamer, staten van oorlog,rekeningeng g van de ontvanger-generaalg der admiraliteiten en rekening en van rekenplichtige ambtenaren in de Generaliteitslanden. Eigentijdseg JP ingang: alfabetisch repertorium van belangrijkeg J resoluties in inv. nr. 23. Inventaris. De rekeningengJ van rekenplichtige ambtenaren in de Generaliteitslanden zijn in bruik - leen afgestaang aan het RijksarchiefJ in Noord-Brabant.

Generaliteitsmuntkamer, 1594-1798,7 m. Bevat briefwisseling , enig e resoluties, akten van openingg van bussen en tevens stukken afkomstigg van enkele essayeurs-generaal.Y g Inventaris: R. Bijlsma,J Het archief der Generaliteitsmuntkamer, in: IRA III (1930) 31 39.

Hoge oge^gKrijgsraad en Zee kri' r s dena 1607-1794 1 S ,5 m. Bevat slechts zeer fragmentarischg verzamelingen sententies en processtukken. Inventaris. Nadere toegang: tafel opP sententieboeken Hogeg Militaire Vierschaar.

Admir la i te1 tscolle ges ^ 1586-1795, 140 m. Bevat archieven der collegesg in Amsterdam, Rotterdam (`0P de Maze'), Hoorn (`Noor- derkwartier' ),zijnZeeland en Friesland. Tengevolge van een brand in 1844g zijn grote delen van het archief verlorenegg aan. Van de collegesg in Amsterdam, ,Rotterdam en Zeeland bestaan nogg redelijk sluitende series resoluties met – fragmentarisch – bijlagen. Daar- naast zijnJ vooral in het archief van het collegeg van Rotterdam, en in mindere mate in dat van Amsterdam, scheepsjournalen uit de achttiende eeuw bewaard. Van de colleges in Rotterdam, Amsterdam en Zeeland zijnJ ook nogg monsterrollen, financiele stukken, en registersg van commissies en andere akten bewaard. Van het collegeg in Hoorn zijn slechts enkele archieffragmenteng over. Het archief van de admiraliteit in Friesland tot 1771 werd in dat jaar geheelg door brand vernietigd;g van de latere jaren is nog een rede- lijkJ sluitend geheelg over. Onder nrs. 3383-3409 is een verzameling stukken opgenomen die na de brand niet meer met zekerheid opP hun juistejuiste P plaats ingevoegd konden worden. Eigentijdseg JPP ingang: klaklappers opP de resoluties van de collegesg te Amsterdam, Rotterdam en in Zeeland. Inventaris: J. de Hullu De archieven der Admiraliteitscollegesg (('s-Gravenha geg 1924), aanvullingeng in handschrift en index in handschrift.

's Lands Lijnbaan te Amsterdam, 1719 - 1886, 7 m. Inventaris.

EERSTE AFDELING

Stadhouderlijkesecretarie, sec re t e (c.c 1600) 1747-171747-1795, 50 m. Bestaat voornamelijkJ uit afschriften van stukken betreffende bijzonderebijzondere onderwerpenP van bestuur; de ambtelijkeJ briefwisselingg van de stadhouders bevindt zich grotendeelsg op het KoninklijkKoninklijk Huisarchief. Voor de militaire correspondentieP zie hierboven onder de Raad van State. Tevens stukken voornamelijkJ afkomstigg van de secretaris T.I. de Larrey, 1747-1755, betreffendelannenP tot herstel van de handel van de Republiek.P BijJ het archief bevindt zich ook een verzamelingg losse stukken betreffende eerdere stadhouders en betreffenderovinciaalP bestuur. Inventaris.

1.2 Andere overheidsorganen

Directies esvan n ede e LLevantse a n tse Handel an e en van de Navigatieg ateoop deMiddel- ans eZee, ee 65 8 5 34 m. Bevat archieven van collegesg in Amsterdam, Rotterdam, Hoorn en Middelburg.g Dear - chieven van het college in Ostende en van de directeuren in Leiden en Dordrecht zijnJ niet meer aanwezig.g Het archief van de kamer Amsterdam bestaat uit resoluties,, uitgaande brievenboeken en ing ekomen brieven uit binnen- en buitenland. De boekhou- dingsg grotendeelsg vernietigd.g Het archief van de directie Rotterdam bestaat uit dezelfde bestanddelen als dat van Amsterdam, alleen zijn de ingekomeng buitenlandse brieven grotendeels in het archief van de kamer Amsterdam terechtgekomen.g Het archief van de kamer Hoorn bestaat uit chronologischg geordendeg recueils,^ voornamelijkJ van in gekomen stukken. Dat van de kamer Zeeland bestaat uit resoluties en enkele bijlagen.Jg Eigentijdsegg ingang: Historisch overzicht van belangrijkeJ resoluties van de kamer Amsterdam in mv. nr. 280. Inventaris.

Directies esvoor oor de Eq ul erinp g van OorlogsschepenD i ect r esi ex t r aori- nariss ter Zee),1636-1669,669 m. Bevat archieven van collegesg in Amsterdam, Hoorn en Rotterdam: resoluties, uitgaandeg brievenboeken, ingekomen brieven van kapiteins, commissarissen en ontvangers, Jsoldij-- en andere rekeningen. Inventaris.

1.3 In Nederland gevestigde bestuursinstellingen voor de Oostindische koloniën

Compagnieën op Oost-Indië (Voor-compagnieën), 1594-1603, 1,4 m. Bevat archieven van de Compagnie van Verre (Amsterdam), 1594; de Oude Oostindi- sche Compagnie en de Eerste Verenigde Compagnie op Oost-Indië (Amsterdam), 1598- 1601; de Nieuwe Brabantse Compagnie (Amsterdam), 1599-1601; de Compagnie op Oost-Indie (Middelburg), 1601-1602; de Compagnie op Oost-Indie te Delft: resoluties,

EERSTE AFDELING

brieven, stukken betreffende schepenp en expedities,p rekeningen.g Inventaris: R. Bijlsma,J De archieven van de compg a nieen opp Oost-Indie, in: VROA 49 (1926) I, 173-224.

VerenigdeOostindischeeegpgn e Com a ne i V 16 02-1796, 1277 m. Bevat archieven van de Heren XVII en de kamerAmsterdam( Amsterdamonderlionderlingp sterk ver- meng gd) ), de kamers Zeeland, Delft Rotterdam, Hoorn en Enkhuizen. Het archief van de Heren XVII en de kamer Amsterdam bestaat voornamelijkJ uit resoluties, verbalen van het Haagsg Besogne,g brieven naar en overgekomeng stukken uit de kolonien (aparte(p series voor de Kaapp en China), ),en na 1700 boekhoudkundigeg stukken en monsterrollen en na 1700 scheepssoldijboeken.p J De briefwisselingg binnen Europa,p scheepsjournalen,pJ financiele stukken vóór 1700, monsterrollen en scheepssoldijboekenp J vóór 1700, en de stukken van de departementenp in Amsterdam zijnzijn geheelg of voor een grootg gedeelteg verlorenegg aan. Van het archief van de kamer Zeeland zijnzijn ongeveerg dezelfde bestanden bewaardebleveng hierin echter nog genige g Europesep briefwisseling,g doch minder boekhoudkundigeg stukken. Van de archieven van de overigeg kamers zijnJn slechts frag- mentarische resoluties, scheepssoldijboekenJ na 1700 (alle( kamers),) en boekhoudingg ((vooral Hoorn en Enkhuizen)) bewaard. Een deel van de briefwisselingg met de kolonien zou te reconstrueren zinJ m.b.v. de in het Arsi pNasional in Jakarta bewaarde stukken. Eigentijdseg J ingangen: klapp ers opp de resoluties van de Heren XVII en van de Kamer Amsterdam. Klapperspp p personalia en realia opp de resoluties van de Hogeg Regeringg g in Batavia. Inhoudstafels in banden overg ekomen uit de kolonien van de Kamer Amster- damrotendeels(gg uitgetypt en gebundeld). Inventaris. Nadere toegang: ppersonenklapper pp `Van Delden' opp stukken tot c. 1640, klappers op landmonsterrollen 1736-1747-1754 en op Duitse personen aan de Kaap, 18e eeuw. Als nadere toegangen kunnen tevens dienen voor het bestuur in de koloniën: W.Ph. Cool- haas, Generale missiven van Gouverneurs-Generaal en Raden aan Heren XVII der Ver- enrg de Oostindische Compagnie, deel 1 – ('s-Gravenha( gge 1960- ) (RGP, groteg serie, verschenen zinJ de nrs. 104 112, 134, 150, 159, 164). Voor de scheepvaart zie J.R. Bruijn,J F.S. Gaastra, I. Schoffer, Du tch-Asiatic shippingp g in the 17th and 18th centuries, 2 dln.The( Hagueg 1979) )((RGP, groteg serie, nrs. 166-167). BronnenuitBronnenuitgave ave ( (van een analyseY van bestuur en bedrijfbedrij door een advocaat der VOC): Stap el en C.W.Th. van Boetzelaer, Pieter van Dam, Beschryvinge van de Oostin- dische Comp ag me ^ 4 dln. 's-Gravenha('s-Gravenhage e 1927-1954))( (RGP, groteg serie, nrs. 63, 68, 74, 76, 83, 87, 96)

Hollands-Zeeuwse Staatscommissie tot de zaken der Oostindische Compagnie, 1790-1795 en Comité tot de zaaken der O.I.C. van de Provisionele Representanten van het Volk van Holland, 1795-1796, 2,75 m. Bevat notulen, nota's en consideraties, briefwisseling en financiéle stukken. Inventaris.

EERSTE AFDELING

1.4 Instellingen in de Oostindische koloniën en factorijen

Hogeg Regering eeg g van an Batavia, Bata a 602-1827 >26 m. Bevat in de 19e eeuw uit Batavia overgebrachteg stukken, voornamelijk uit het archief van de Hogeg Regeringg g betreffende het algemeneg bestuur en het bestuur van vestigingen in Borneo, Timor, China, Japan,p Malakka, Sumatra, Bengalen,g Coromandel, Ceylon, Malabar Suratte, Perzie Kaapp de Goede Hoop,p Java's Noordoostkust, Cheribon, Bantam, Batavia en het resort. Inventaris.

Boekhouder-generaal in Batavia, 1699-1801, 18 m. Bevat algemene- en negotiegrootboeken en journalen. Inventaris.

Weeskamer te Batavia, 1700-1790, 17 m. Bevat grootboeken en journalen. Inventaris.

Schepenbank teB atavi 1664-1777a ,4 m. Bevat stukken betreffendeubliekep verkopingen en criminele processen. Inventaris.

Nederlandse bezittingeng in V o0r-Ind i" e 170 3-1826, 5 m. Bevat fragmenteng van archieven die bijJ de overdracht van Bengalen,g Coromandel en Madura(MaduraIndiaIndia) en Suratte aan de Engelseng in 1824 aan de Nederlanders werden toege- wezen: van Beng alen resoluties en briefwisselingg( (ook van de onderhorige posten Kas- sembazaar en Patna); van Coromandel en Madura verbalen en briefwisseling (ook van de onderhorigeg postenP Palicol, Paleacatte en Tutucorijn)J en van Suratte resoluties, dag- reregistersg en briefwisseling.g Betreffende de nogg op P de postenp achtergebleveng archieven zie men J. van Kan, Compagniesbescheiden en aanverwante archivalia in Britsch-Indre en opp Ceylon y (Batavia 1931). Inventaris.

Factorijin Can ton 1739-1828, 9 m. Bevat de archieven van de Commercieraadresoluties( briefwisseling,g dagregisters en rekeningen),van de Secretarie van de Brede Raad (notariële stukken) alsmede articu- here correspondentieP van de supercarga's als vertevertegenwoordigersg g ers van vreemde handels- compagnieen. Inventaris.

FactorijJ Japan,p 1 09 - 1860 > 41 m. Bevat archieven van 1609-1842: van o pperhoofd en raad (resoluties,( dagregisters,g brief-

EERSTE AFDELING

wisseling,g , J stukken ),van de pakhuismeester-boekhouder-scribaP (notariele akten, stukken betreffende boedels), van de Societeit vanarticuliereP handel (resoluties, briefwisseling,gp rekeningen), handschriften van G.F. Meylan betreffende Japan en van 1842-1860: van opperhoofdpp en raad, van de pakhuismeester-boekhouder-scriba en van J.H. Donker Curtius,ezantg naar het hof in Edo. Inventaris: M.P.H. Roessingh, Het archief van de Nederlandse factorij in Japan – The archive off the Dutch ffactory in Japan, 1609-1860 ('s-Gravenhage, 1964).

1.5 In Nederland gevestigde bestuursinstellingen voor de Westindische ko- loniën

uepg,d Westindische Compagnie,a ni 1621-1674 7 m. Dit archief isrotendeelsg verloren gegaan.gg Er zijnzijn nogg bestanden bewaard van de kamer van Negentieneng en van de kamers Amsterdam en Zeeland; van de overige gka-e mers resteren slechts enkele stukken betreffende Curaçao en Guinea. Van de kamer Amsterdam: resoluties, enkele rekeningeng en losse stukken en van de kamer Zeeland: resoluties contracten en andere reisjournalenJ en rapporten,Pp stukken overgekomeng uit Brazilie en enkele financiele bescheiden. Inventaris.

Tweedew Westindische es Compagnie,t indische ComaPg e 1674-1791, 104 m. Bestaat uit archieven van de vergaderingg ggecombineer van Tienen (gedeeltelijk ecombineerd met die de kamer Amsterdam), de kamer opp de Maze, de kamer Zeeland, en geringe fragmenten van de archieven van de kamers van het Noorderkwartier en Groningen. De overgebleveng archieven bestaan uit resoluties, uitgaande brievenboeken, overgekomen stukken uit de kolonien en rekeningen. Eigentijdseg Jpp ingang: klappers op resoluties; lijsten van overgekomen stukken (bijgebonden in de banden). Inventaris. N.B. In de huidigeg inventaris is het archief van de kamer op de Maze voor een deel ten onrechte ondergebrachtg onder andere kamers; dit zal in de nu in bewerkingg zijnde inventaris gecorrigeerd worden. De uit de kolonien Esseq uibo en Demarara naar Nederland overgezonden duplicaten betreffende de koloniale administratie zijnJ in 1817 goeddeelsgg overgedragen aan En e- land en bevinden zich in het Public Record Office (Kew).

Directie ad interim(1791-1792) een Raadaa der Co1 o nl e n inWest-Indië, e st-In e 1791-1795 13 m. Bevat resoluties, uitg aande brievenboeken. Eigentijdse ingangen: klapperspp opp resoluties, inhoudslijstenJ bij Jggebonden in banden, overgekomeng stukken uit de kolonien. Inventaris.

57 EERSTE AFDELING

Societeit vanrinSu am e1680-1795, 466 m Beat I c'oluties, uitgaande biic‘enbocken, overgekomen stukken uit Suriname en rekeningen Ei geutiidsc ingangen klappers op resolutie~, op uitgaande brievenboeken, inhouds- tatelk p an banden ov ergekomen stukken (bijgebonden in de banden). lmentai is.

Sociëteit van Berbice,1720-1795, 30 5 m Bevat resoluties, uitgaande brievenboeken, overg ekomen stukken uit Berbice en rekeningen. Eigentijdse ingangen: klappers op resoluties, inhoudslijstenJ bij Jggebonden in banden overgekomen stukken uit Berbice. Inventaris. N.B. De uit de kolonie naar Nederland overgezondeng duplicatenp betreffende de koloniale administratie zijnJ in 1817 gedeeltelijkg J aan Engelandg overgedrageng gen en bevinden zich in het Public Record Office (Kew).

Collectie verspreide Westindische stukken, 1614-1795, 6,25 m. Nog in de bovenstaande archieven in te voegen stukken. Inventaris.

1.6 Instellingen in de Westindische koloniën

NEDERLANDSE WESTINDISCHE BEZITTINGEN

Gouverneur-generaal der Nederlandse Westindische bezittingen, 1828-1845, 68 m. Inventaris.

Stukken onder het beheer van de algemene secretaris der Nederlandse Westindische bezittingen, 1830-1845, 0,25 m. Bevat stukken van de Algemene Secretarie, van het Collegium Medicum en van de Commissie tot onderzoek naar de ziekte der melaatsheid.

Hoge Raad der Nederlandse Westindische bezittingen, 1828-1832, 1,5 m. Inventaris.

SURINAME

Tot 1828

EERSTE AFDELING

N.B. Deze archieven kunnenedeeltelig kJ in verband met de slechte materiele toestand niet wordeneraadg leep d.g Van een aantal stukken bevinden zich duplicatenp in het archief van de Societeit van Suriname, dit archief compenseertp ook lacunes, vooral in de oudereeriode.pg In verband met de vele later bijgevoegde aanvullin en opp de Surinaam - se archieven wordt aangeradeng de in het Algemeen Ri Jksarchief aanwezigeg bijgewerkteJg inventarissen teebruiken8 en niet de in VROA 40 (1917) I, 273-329, 45 (1922) I, 135- 170, 50 (1927) I, 81-109ebundeldeg inventarissen.

Gouvernementssecretarie, 1722-1828 67,3 m. Bevat het archief van de Gouvernementssecretarie (`Gouverneursarchief'), 1722-1816, van de Gouvernementssecretarie, 1816-1828, en van het Bureau van de Militaire Com- mandant, 1823-1828. Eigentijdse ingang: alfabetische klapperspp en naamwijzers opp diverse series. Inventaris. Nadere toegang: index opp de journalen.journalen

van Politie (1669-1680), Raad van Politie en Justitie (1680- 1683), Hof van Politie en Criminele Justitie (1684-1816), 1669-1816, 75,5 m. Bevat tevens het archief van de militaire krijgsraad. Eigentijdse ingang: klappers op diverse series. Inventans.

Kleine- of Conferentieraad, 1778 - 1810, 0,2 m. Inventaris.

Raad van Justitie (1669-1689), Hof van Civiele Justitie (1689-1828), 1669-1828, 94 m. Eigentijdse ingangen: klappers op diverse series. Inventaris.

Commissarissen voor Kleine Zaken, 1740 - 1828, 18,3 m. Inventaris.

College van Opzichters der gemeene weide, 1774 - 1781, 0,1 m. Inventaris.

AAdministratie vano financiën, 1731-1828,1 5 m . Bevat archieven van boekhouder-generaalg (na( 1816 van de contrarolleur-generaal),g ), 1778-1828, van de commies ter betaling,g 1818-1828, van het comptoirp van de ontvangerg der inkomende- en uitgaandeg rechten en der landtaxen (na 1804 van de ontvanger der landtaxen ) , 1766-1816, van de ontvangerg der inkomende- en uitgaandeg rechten, 1816-

59 EERSTE AFDELING

1828, van het comptoirp van de ontvangerg der hoofdgelden, 1771-1880, van het comptoir van de ontvang er der modique lasten, 1731-1821, van het kantoor van de ontvanger van het zegelrecht, 1820-1828, van het comptoir van de ontvangerg der kassa tegen de weglopers (na 1816 van de kassa tegen de weglopers en der hoofdgelden, 1824-1828 van de hoofdgelden), 1806-1828, van het comptoir van de boekhouder-kassier der gemeene weide (na 1819 van de ontvanger deremeene8 weide en der landtaxen), 1781- 1829, van het comptoir van de boekhouder-kassier van 's lands gasthuis, 1793-1814, van het (de) comptoir(en) van de vendumeester(s), 1790-1828, van de administratie van het pensioenfonds, 1820-1828. Inventaris.

Militairee wezen, 1772-1828,, 4 m. Bevat archieven van het commissariaat militair, 1816-1828, van het departement der buitenlandse inspectie, g 1799, van de magazijnen,J 1786-1828, van het geneeskundigg g civiel departement en van het militaire hospitaal, 1819-1822. Inventaris.

Verzameling stukken afkomstig van diverse administraties, 1780-1826, 0,2 m. Bevat stukken afkomstig van weeshuizen, burgerwacht en onduidelijke herkomst. Inventaris.

Verzamelingestukkestukken,g ngedeponeerd e rdp o i- ofovergebrachtr bij- Jo met de bestuursarchieven, 1775-1828, 0,3 m. Bevat stukken afkomstig van de plantage Worsteling Jacobs, van het oorlogsschip Eensgezindheid, van de burgerwacht, van de commissaris-generaalg J. van den Bosch en van de luitenant-generaal Krayenhot t (, oornamcliJk bete effende Curacao).

Sedert 1828

N.B. Een deel van het archief kan wegens de slechte materiele staat nieteraadpleegdg worden.

Gouvernementssecretarie, 1828-1869, 0,1 m. Inventaris.

Koloniale Raad, 1832-1862, 0,3 m. Inventaris.

Hof van Civiele- en Criminele Justitie (na 1832 Gerechtshof), 1828- 1849, 0,3 m. Inventaris.

EERSTE AFDELING

Rechtbank van Kleine Zaken, 1828-1832, 0,1 m. Inventaris.

Militair Gerechtshof, 1839, 0,01 m. Inventaris.

Commissariaatoen ambtenaren ovoor e za zakenen r nhe inheemse emse e bevolking,e o mg, 1828-1864, 3 8 m. Bevat stukken afkomstig van het Commissariaat, van de Gecommitteerden, de boekhouder-kassier en de assistent-luitenant van politie tot de zaken der bevredigdeg bosnegers,g van de pposthouder onder de bosnegersg en indianen, van de posthouder, resident en bijleggergg bijJ de bevredigde Saramaccaner bosnegers.g Inventaris.

Controleur-generaalc vanae financiën comptabele en and re ambtenaren,p t t nare n , 1 8-1902 „7 75 m. Bevat stukken afkomstig van de Raad-controleur (na 1832 Controleur-generaal van financien), van de Boekhouder-controleur, van het kantoor van de Commies ter betaling,g van het kantoor der Inkomende- en Uitgaandeg Rechten, van het kantoor der Hoofdgelden,g van het kantoor der Gemeene Weiden en Landtaxen, van het kantoor der Kerkgerechtigheidg en 's Lands Gasthuis, van het kantoor der Exploiteurs,P van de AlAlgemeneg Ontvanger,g van de Distributeur van het Kleinzegel,g van de Raad van Admi- nistratie van het Pensioenfonds, van de Administrateur van Financien, van de Generale Geldkamer, van de Koloniale Ontvanger en Betaalmeester, van de Vendumeester, van de Exploiteur, van de Rooier en Meter van Dranken en van de Administratie der Do- meinen. Inventaris.

Commissariaat voor de Militaire Zaken, 1828 - 1858, 5 m. Inventaris..

Gemeentebestuur va n Su ri name5, 1828-1832, m. Bevat tevens de archieven van de Gemeenteontvanger,g de Waagmeesterg en de Stads- rooier en Meter van Dranken. Inventaris.

`Diverse stukken': verzameling stukken afkomstig van diverse colleges en ambtenaren, 1820-1846, 0,25 m. Bevat stukken afkomstig van het drostambt van Nickerie en van de Commissie tot taxatie van huurwaarde van huizen en gebouwen in Paramaribo en omtrek. Inventaris.

EERSTE AFDELING

Verzamelingk stukken,u pe n gedeponeerdg e er bij- J of- oerebrahovergebrachtg c tmmet de e rer ge-g- rin gsar chie ' v en 1828-1845, 3 m Bevat stukken afkomstig van de Gouverneur-generaalg der Nederlandse Westindische Bezittingen, stukken betreffende de Nederlandse Antillen, stukken afkomstigg van de kerkeraad van de Hervormdeemeenteg in Paramaribo, van het gerechtshof,g , van het Britse commissariaat en van de En gelse commissie tot het afschaffen van de slaven- handel. Inventaris.

Andere archieven

N.B. In verband met de vele later bijgevoegde aanvullingeng opP deze archieven wordt aangeradeng de in het Algemeeng RijksarchiefRijksarchief aanwezigeg inventarissen te gebruikeng en niet de in VROA 39 (1916) I, 503, 557, 40 (1917) I, 330-337, 42 (1919) I, 155-329, 45 (1922) I, 171-176 en 50 (1927) I, 109-110 gebundelde inventarissen.

Nieuwe wees-, curatele en onbeheerde boedelkamer, 1788-1828, 8,5 m. Inventaris.

Commissie (uit het gemeentebestuur) tot de zaken der Nieuwe wees-, curatele en onbeheerde boedelkamer, 1828-1832, Commissie tot de zaken der Nieuwe wees-, curatele en onbeheerde boedelkamer, 1833- 1836, en College van commissarissen voor het departement der onbeheerde boedels en wezen, 1836-1876, 47,75 m. Inventaris.

Secretarissen en gezworen klerken fungerende als notaris, 1699-1845, en van jurators van de joodse natie, 1752-1822, 65 m. Inventaris.

Burgerlijke stand, 1662-1882, 2,1 m. Inventaris.

Nederlandse West-Indische Bank in Suriname, 1828-1879, 6,5 m. Inventaris.

Nederlands-Portugees-Israëlitische gemeente in Suriname, 18e eeuw- 1864, 23,5 m. Inventaris.

EERSTE AFDELING

'Suriname,rina allerlei',11 rl i' ,1837-1855,O 1 m. Losse stukken betreffendearticulierenp en betreffende de heemraad van de divisie Mattapica. Inventaris.

NEDERLANDSE ANTILLEN

Oud-archiefan van C u ra ^ao een de onderhorigeand r o eg eilandene an en BonBonairea t een -Aru-u atot 182 1700-1828,48 m. Bevat de archieven van Directeur en Raden (na 1803 van Commissarissen en Raden), 1713-1804, van GouverneurGouverneur-g eneraal , van de Raad van Politie (Politieke Raad), van de Raad van Civiele en Criminele Justitie, 1804-1828, van de Commissaris- sen van MindereuestienQ en Geschillen (Kleine Raad), 1757-1815, van het Collegeg van Commercie en Zeezaken, 1818-1877, alsmede secretariele en notarielerotocollen,p 1708-1828, het archief van de Wees- en Boedelkamer, 1710-1828, van de Administratie van Financien (Raad-Contrarolleur-generaal, ontvanger-generaal of hoofdontvanger, administratie van het pensioenfonds, vendumeester en magazijnmeester), 1779-1828, van de schutterij,J 1816-1824, van het locaal bestuur van Bonaire (bevat uitsluitend journalen van de commandeur, 1816-1828) en van het locaal bestuur van Aruba (archief van de commandeur en secretariele en notarielerotocollen),p en gedeponeerdeg stukkenvoornameli( kJ particulierep stukken, tevens een notulenboek van het Hof van Justitie in Demarara, 1803). N.B. Een deel van het archief kan in verband met de slechte materiele toestand niet wordeneraadg leep d.g Duplicatenp van veel bescheiden die in het eigen archief van de eilanden zijn verlorenegegaan aan bevinden zich in het archief van de tweede WIC. In verband met de vele later bijgevoegdeJg aanvullingen op de archieven van Curaçao en onderhorag e eilanden wordt aangeradeng de in het Algemeeng RijksarchiefRijksarchie aanwezige bijgewerkte inventaris te gebruiken en niet de inventaris in VROA 43 (1920) I, 475-545 en 47 (1924) I, 133-138. Inventaris.

Cur a^ ao ene oonderhorige ge eilanden Bonairen e ArubaAr naa 1828,1828- 1914 605, m. Bevat de archieven van de Directeurna( 1834 Gezaghebber),g 1828-1845, van de Raad van Politie,, 1828-1834, van het Gemeentebestuur, 1828-1833, van de Koloniale Secreta- ris 1828-1845, van de Raad van Civiele en Criminele Justitie (na 1834 Rechtbank), 1828-1845, van het College voor de Kleine Zaken (na 1834 Commissarissen tot de Klei- ne Zaken),), van het Collegeg voor Commercie en Zeevaart, 1828-1834, secretariele en notarielerotocollen,P 1829-1845, alsmede de archieven van de Wees-, Onbe- heerde en Desolate Boedelkamer, 1828-1876, van de Hypotheekbank (particuliere instelling),g), van de Administratie van Financien (Controleur, na 1834 Admi- nistrateur der Financien, Ontvanger,g Pensioenfonds, Vendumeester, Loodswezen), 1828-1845,Magazijnmeester,van de 1821-1846, van de Militaire Commandant, 1829-

EERSTE AFDELING

1837, van de SchutterijJ en de Landstorm, 1821-1845, van de commandeur van Bonaire, 1829-1845, van het lokaal bestuur van Aruba (commandeur, notariele protocollen), 1828-1845. Inventaris. N. B. Een deel van het archief kan in verband met de slechte materiele toestand niet wordeneraadpleeg g d.

Oud-archiefavanv SSint ^,Eustatius,u s tat us Sintt Mara ten ene SSaba b tot 18 28 1709-1828, 28 m. Bevat a Archieven van Sint Eustatius, (1709) 1781-1828 (1869); de archieven vóór 1781 zijn praktisch alle door de Engelsen bij hun bezettingg van Sint Eustatius vernietigd. Zij bestaan uit de archieven van de Gouverneur (kapitein-commandant, commandant en raden), 1781-1802 van de Gouverneur, Raad van Politie en Raad van Justitie, 1802-1828, Scabinale (Secretariele)- en Notariele protocollen, 1781-1829 (1869), alsmede de archieven van de Wees- en Onbeheerde boedelkamer, 1816-1832, van de Administratie van Financien (boekhouder-generaal, ontvanger-generaal), 1818-1851, van de Burgerlijkeg J Stand, 1709-1817 en gedeponeerdeg P stukken (afkomstig g van diverse administraties van de Engelse kerkelijkeJ gemeenteg en van een handelonderne- ming op p Sint Eustatius), 1752-1817. b Archieven van Sint Maarten; ook hiervan is het oudere deel door verschillende cala- miteiten grotendeels verloren gegaan. Zij bestaan uit de archieven van de Vice- Commandeur (Commandeur, Gouverneur) en Raden, 1802, van Gouverneur (Com- mandant), Raad van Politie en Raad van Justitie (na 1821 President van de Raad van Politie en Raad van Justitie), 1802-1828, van Commissarissen van Kleine Za- ken, 1790-1794, Scabinale en Notariele (secretariele) protocollen, 1729-1828, alsmede de archieven van de Wees- en Boedelkamer, van de Administratie van Financien (Vendumeester, Ontvanger inkomende- en uitgaande rechten, boekhouder, magazijnmeester), van de Burgerlijke Stand, 1808-1828, en gedeponeerde stukken (voornamelijk afkomstig van kerken, plantages en particulieren) 1726-1809. c Archieven van Saba: stukken afkomstig van de Vice-Commandant en Raad van Po- litie alsmede Secretariele acten, 1780-1829.

N.B. Een deel van het archief kan wegens de slechte materiele toestand niet wordene-g raad pleed. g In het archief van de tweede WIC bevinden zich veel duplicatenP van bescheiden die in de eigeng archieven van de eilanden niet meer voorkomen. In verband met de vele later bijgevoegde aanvullingeng opp de archieven van Sint Eustatius, Sint Maarten en Saba wordt aangeradeng de in het Algemeeng RijksarchiefRijksarchie ge bijgewerkteJ g g inventaris te gebruiken en niet de inventaris in VROA 47 (1924) I, 99-132. Inventaris.

Sint Eustatius en Saba, 1828-1845, 3,75 m. Bevat de archieven van de Commandeur (na 1834 Gezaghebber), 1828-1845, van de

EERSTE AFDELING

Raad van Civiele en Criminele Justitie (na 1834 Rechtbank), 1828-1845, van het Colle- ge (Rechtbank(Rechtbank) voor de Kleine Zaken (na( 1839 Commissarissen tot de Kleine Zaken) 1834-1845, Scabinale en notarielerotocollen,p 1829-1845, alsmede archieven van de Administratie van FinancienBoekhouder-generaal,( Administrateur der Financiën, Ont- vanger), van de Magazijnmeester. N.B. Een deel van het archief kan in verband met de slechte materiele toestand niet wordeneraadg p leed. g Inventaris.

Sint Maarten,1828-184 5 2 5 m. Bevat de archieven van de President van de Raad van Politie (na 1834 Gezaghebber)g en van de Raad van Politie (na 1834 Koloniale Raad), 1828-1845, van de Raad van Civiele en Criminele Justitiena( 1834 Rechtbank),) 1828-1845, van het Collegeg voor de Kleine Zaken (na 1834 Commissarissen tot de Kleine Zaken), 1834-1845, Scabinale en notarië- le (secretariële) protocollen, 1829-1845, alsmede van Wees- en Boedelkamer, van de Administratie( Administrateur van der Financiener Financien, tevens ontvanger gder Kolo- nie , Administratie van het pensioenfonds,p Vendumeester, 'ss Lands Magazijn), 1819- 1845 van de Garnizoenscommandant, 1828-1836, van de Landstorm, 1832. N.B. Een deel van het archief kan in verband met de slechte materiele toestand niet wordeneraadg p leed. g Inventaris.

NEDERLANDSE BEZITTINGEN AAN DE KUST VAN GUINEA

Nederlandse ez 1t int g en ter kus teav n Guln e a 16 7-1728 > 7m.5 Bevat archief van Directeur-generaal (Gouverneur-generaal, 1801; Commandant- g eneraal, 1810) en Raden, benevens de Secretaris, 1673-1816; stukken afkomstig van diverse administraties, 1797-1804 (fragmentarisch);g archief van Gouverneur-generaal 1816 , Commandeur (1820), Gouverneur (1838), 1816-1872; archieven van de Grote Raad (1816), de Raad (1820), de Koloniale Raad en Rechtbank (1848), 1817-1872; archief van de Contrarolleur der financien en magazijn-fiscaal (1816), van de Boekhouder-fiscaal-secretaris-kassier (1820), van de Boekhouder-officier van justitie- secretaris-kassier(1847),1817-1872; archieven van het notariaat en van de burgerlijke stand, 1819-1871; archieven van de Militaire commandant der vaste bezetting en van de directien der Afrikaanse werfdeg Ets, 1837-1871; archieven van gezaghebbers der bui- tenforten Accra, Apamp en Bohin (A p ollonia ;) stukken afkomstigg van diverse administraties in Axim, Coomassie en St. Georgeg Delmina en ggedeponeerde p stukken:p arti- culiereapp ieren van factors houdersJ en van een negersoldaatg en brievenboeken van de vrijhandelaarJ Jan Niesen. Inventaris: R. Bijlsma,J Het archief van de Nederlandsche bezittingen gteren kuste van Gui- nea in VROA 41 (1921) I, 337-382, 50 (1927) I, 111. N.B. Een deel van het archief kan in verband met de slechte toestand niet wordene-g raad pleegd. In het archief van de tweede WIC bevinden zich veel duplicaten van stukken die in het eigeng archief van de Kust van Guinea verloren zijnzijn gegaan.g

EERSTE AFDELING

2 NIET-OVERHEIDSARCHIEVEN

2.1 Instellingen van economische aard

N.B. De archieven van de Oostindischesc e en Westindische Compagnieen, d le gedeeltelijk als onderneming,g, gedeeltelijkg J als overheidsinstellingo e heidsinstelhn functioneerden, n, zijn onder de overheidsarchieven opg enomen. De archieven van handels-, banken planta eondernemm g en die zichch in overheads- familie- ofersoonli'kep J archieven bevindenenden zijn hieronderp pro memoriee orie vermeld onder de archieven waarin zij zichen, voorbevinden; de inventarissen zie men de hoofdvermel- dingang het betreffende archief.e.

Destreux (plantage in San Domingo), tweede helft 18e eeuw, 0,5 m.

Nederlandsche Westindische Bank in Suriname (zie blz. 62).

Legatie Turkije tot 1811 (zie blz. 51). Bevat archivalia van de koopmanshuizen Leytstar & De la Fontaine te Ankara, Oster- wald te Constantinopel, J.H. Meyer te Constantinopel, Panchaud & Seriès te Constan- tinopel, P. Sika te Jannina, D. Kourmoulés (Curmuli) te Venetie, later te Amsterdam. N.B. Afzonderlijke inventaris van het archief Kaurmoulés: B.J. Slot, '0 Démétrios Kourmoulés kai to diethnes emporion tón 'Ellénón, 1770-1784, in: Mnémosuné 5 (1974-1975) 115-149.

Consulaat SmyrnaY a (zie blz. 5151). Bevat archivalia van de koopmanshuizen Van Lennepp & Enslie en Knippingpp g & Oucka- ma te Smyrna.

Curacao en onderhorige eilanden Bonaire en Aruba na 1828 (zie blz. 63). Bevat het archief van de hypotheekbank van Curacao, 1870-1875.

Sint Eustatius, Sint Maarten en Saba tot 1828 (zie blz. 64). Bevat stukken van de Fa. A. Beaujon & Co. te Sint Eustatius.

Nederlandse bezittingen aan de kust van Guinea (zie blz. 65). Bevat het archief van de vrijhandelaar Niesen.

EERSTE AFDELING

Familie De Hochepied (zie blz. 76). Bevat stukken van het handelshuis Omero (Omiro, 'Omèros) te Smyrna.

Jacob van Kal (zie blz. 77). Bevat stukken van het handelshuis Van Kal te Malakka.

2.2 Instellingen van sociale zorg

N.B. De Eerste Afdeling bezit geen afzonderlijkeJ archieven van dergelijkeg J instellingen.g Pro memorie worden hier vermeld het archief van de Frankendaalstichtingg in het familiearchief Boreel en de archieven van het FontainehofjeJ en van het familiefonds `Ad Pias Causas' in het familiearchief Calkoen (zie blz. 72).

2.9 Heerlijkheden

NASSAUSE DOMEINRAAD

Tot 1581

RaadRknk en Rekenkamere e ame van BredaB edI17-1 a 1 0 58 1 13,6 m (= Nass ause Domeinraad I). `Nassause Domeinraad I' bevat stukken betreffende verwervingg en beheer van de goederen die via de Bredase tak van het Huis van Nassau en via René van Chalon,rinsP van Oranje aan Willem I van Oranje toekwamen. Hierin tevens stukkenp ersoonli' van-J ke aard van heren van Breda uit de geslachten Van Duvenvoorde (1329-1390) en Van Nassau (1404-1531), van René van Chalon prins van Oranje en van Sig mond van Spon-pon heim graaf van Vianden. In dit archief zijn tevens gedeponeerd stukken betreffende de rechten en deoedereng door Anna van Egmond,g graving van Buren, meegebrachtg in haar huwelijkhuwelij met Willem Oranje 1166-1580. Hierbij bevinden zich tevens persoonlijke stukken afkomstig van leden van de geslachten Van Egmond (hierin ambtelijke stukken van Maximiliaan van Egmond,g stadhouder-generaal van Friesland, Groningen, Drenthe en Overijssel),Overijssel) IJsselstein, Van Arkel, Van Buren, Van Borselen, Van Bouchout, De Chatillon, Van Bergeng (heren van Zevenbergen),g Van Vianen, Van Heemskerk, Van Strijen.J De stukken afkomstigg van Anna van Buren dienen aangevraagdg en geciteerdg te worden als: `Nassause Domeinraad II'. Inventaris:I)Inventaris:( I S.W.A. Drossaers, Het archief van den Nassauschen Domeinraad, I, Het archief van den Raad en Rekenkamer te Breda tot 1581 ('s-Gravenhagge 1948) 5 dln. II) S.W.A. Drossaers, Het archief van de Nassause Domeinraad, II, Het archief van de Raad en Rekenkamer te Breda tot 1581: Stukken betreffende de rechten enoedereng van Anna van Buren ('s-Gravenhage 1955) 5 dln. Nadere toegang:: re gestenlijsten J in de delen 2-5 van elk der beide inventarissen.

EERSTE AFDELING

Sedert 1581

N assaeuse Domein a d Hoofdarchief r aassaus =N Domeinraad, `Himm^''Hingman'), (1400) 1581-1811, ,531 m. Bevat resoluties met bijlageng en rekeningen van de Raad, daarnaast rekeningen gen en andere stukken betreffende de afzonderlijke heerlijkheden. De charters en losse stukken betreffende verwerving g en beheer van de verschillende bezittingeng zijn apartp geordendg volgensg de in 1685 door de griffierg Tollius vervaardigdeg en later aangevuldegg inventaris. Deze dienen aangevraagd en geciteerd te worden als: Nassause Domeinraad `Folio'. Inventaris: van het hoofdarchief; afzonderlijke, geografischg g ingedeeldeg inventaris van de charters en losse stukken van Nassause Domeinraad `Folio'. N.B. De in deze inventarissen vermelde stukken ouder dan 1581 zijnJ in het algemeeng opgenomeng in de archieven van de Raad en Rekenkamer van Breda; dat is in de inventarissen in de mareg vermeld. Nadere toegang: klapper op de ordonnantieboeken.

Nassause Domeinraad, vervolgarchieven: Nassause Domeinraad, vervolg, Nassause Domeinraad, 2e vervolg (_ `supplement'), Nassause Domeinraad, vervolg `zolder, 1523-18e eeuw, 61 m. Bevat rekeningen en andere stukken betreffende de Domeinraad in het algemeen en betreffende de verschillende heerlijkheden afzonderlijk die niet in de inventaris van het hoofdarchief zij n opgenomen. Inventaris: van vervolg en 2e vervolg; Nassause Domeinraad vervolg `zolder' is ongein- ventariseerd.

Nassauses Domeinraad,o 'Amortisatiesyndicaat',Y 13e-18e eeuw 1,1 m. Bevat in het archief van het Amortisatiesyndicaat aangetroffeng stukken, afkomstigg uit het archief van de Nassause Domeinraad, betreffende goederen in BelBelg ie,ie Duitsland, en de Nederlanden en persoonlijke stukken betreffende de stadhouders. Inventaris.

Nassause Domeinraad, le vervolg Buren, 1557-(1811), 1,5 m. Bevat stukken betreffende het beheer van Buren onder Philips Willem van Oranje, 1578-1616 en rekeningen betreffende het rentambt, 1569-1722. Inventaris.

NassauseDomeinraad,2e vervolgg Buren,en Be eeeuw, u 0,1 m. Bevat stukken, afkomstigg uit het kasteel Buren, uit de autografenverzamelingg g Beeld- snijder van Voshol: persoonlijkeJ stukken en rekeningeng van rentmeesters van Buren. Inventaris.

68 EERSTE AFDELING

Nassause Domeinraad,aad, Aanwinsten,Aa n t ns ten 11417-1798,4 1 7 1798- 5,8 m. Bevat uit de aanwinstencollectie van de Eerste afdelingg (jaren^ 1912-1929) )elichtegelichte - ken betreffendeoedereng van het huis van Nassau. Inventaris.

Nassause Domeinraad, verspreide stukken, 1592-1795, 0,5 m. Bevat afgedwaalde stukken gelicht uit diverse collecties. Inventaris.

Nassause Domeinraad,v verspreide ede 1 ccharters, a rte sr 1397 1806- 0,55 mm. Bevat charters betreffende diverse domeinen van het huis van enersonenf uit of verwant aan het huis van Nassau, waarvan de herkomst niet duidelijkJ is. Inventaris.

Nassause Domeinraad, Oranje na 1581, (1282) 16e-17e eeuw, 0,75 m. Bevat stukken betreffende het prinsdom Oranje. Inventaris.

Nassause Domeinraad, mCommissie ^ van e an Breda,1 18e eeuw,70 Sm Bevat stukken, afkomstigg uit het archief van de Nassause Domeinraad, aangetroffeng in het archief van de Commissie van Breda.

Nassause Domeinraad, `Fr apse ttijd', '' ' 1 804- 1810 2,52 m. Bevat rekeningen en bijlagen van de thesaurier en ontvanger-generaal.

STUKKEN, AFKOMSTIG VAN HEERLIJKHEDEN IN FAMILIEARCHIEVEN

N.B. Zie hiervoor de onder persoonlijke- en familiearchieven vermelde inventarissen. Van Aerssen (zie blz. 70): Hongerheide, Meteren, Ooltgensplaat, Half-Ossendrecht, Sommelsdijk, Spijk, Triangel, Voshol; Van Bylandt (zie blz. 72): Benthorn, Hofwegen, Lokhorst of Over- sliedrecht, Naaldwijk, Niemandsvriend, Het Nieuwland genaamd de Andel, Papendrecht, Piershil, Sliedrecht, Sommelsdijk en in Duits- land: Halt-Duffelwand, Nutterden, Klarenbeck, Amt Blankestein. Calkoen (zie blz. 72): Kortenhoef; Van Erp Taalman Kip (zie blz. 74): Beverwijk.

2.10 Families en personen 2.11 N.B. De archieven of onderdelen daarvan, waarbijJ hieronder een nummer uit de e admiraliteitscollecties is vermeld, dienen te wordeneciteerdgals en Admirali-aangevraagd a ` teitscollecties',evolg dg door collectienummer en inventarisnummer.

69 EERSTE AFDELING

Aerssen, familieVan, a 1418-1859, 859 33,5 m.m Bevat tevens stukken afkomstigg van de verwante familie Van BeY eren van Schagen,g 15e-18e eeuw en ambtelijkeJ en zakelijke stukken afkomstigg van leden van aanverwante geslachten: Johan van der Veken, bankier inzake betrekkingen met de Staten-Generaal, beging zeventiende eeuw en Adriaen van CuyckY van Meteren, officier zeventiende eeuw. Inventaris: J.A.G. VerspyckpY Mijnssen,J BeschrijvingJ g eener verzamelingg stukken, afkomstig van de familie Van Aerssen van Voshol, in: VROA 38 (1915) I, 77-199. Nadere toeang :g regestenlijst in inventaris.

Aerssen van Sommelsdijk, Francois van (1669-1740), 1693-1729, 0,2 m (=Admiraliteitscollecties II). Vice-admiraal. Bevat ambtelijke stukken. Inventaris: De Hullu, Admiraliteitscolleges, 277-299.

Aitzema,L Leo v n(1600-1669),1584-1o, a66 59 m. Resident der Hanzesteden in Den Haag,gg geschiedschrijver. J VerzamelingVerzamelin staatsstukken der Republiek,p tevens particulierep en geleerdeg briefwisseling en dagboeken. Inventaris: L.W.A.M. Lasonder, Beschrijving g eener verzamelinggpp papieren, afkomstigg van Leo van Aitzema, in: VROA 39 (1916) I, 209-249. N. B. Het archief van Leo van Aitzema werd in verband met het vermoeden dat het geheime staatsstukken zou bevatten in 1669econfisg queerd en opgeborgen in de loketkas van de Staten-Generaal.

Alphen, Nicolaas van, 1598-1764, 0,5 m (=Admiraliteitscollecties III). Bevat ambtelijke stukken. Inventaris: De Hullu, Admrralitertscolleges, 299.

Alten W.A. (1724-1800),591 6-1796 3 mm. Gouverneur-generaal van Oost-Indie. Bevat ambtelijkeJ stukken, tevens van Nicolaus Engelhard,g VOC-dienaar vanaf 1777, later koloniaal ambtenaar, en van enigeg leden van het geslachtg Van Alphenp in dienst van deeneraliteit,g van de VOC en van het Departementp van Koloniën. Inventaris: VROA 23 (1900) 29-57. N.B. Inv. nrs. 106 en volgendeg berusten bij Jde Tweede Afdeling,g zie blz. 261 en 280.

Arendsma van Idsinga, Gijsbert, 1729-1756, 0,1 m. Kapitein-ter-zee. Bevat ambtelijke stukken. Inventaris: VROA 23 (1900) 93; aanvulling in VROA 25 (1902) 42.

EERSTE AFDELING

Bisdom,o m Jacob,b(1744-1762),S1 25-1793 47 m. Advocaat-fiscaal bijJ de admiraliteit opp de Maze. Verzamelingg stukken betreffende admiraliteitszaken, handel, militaire zaken en buitenlandse politiek, mede afkomstig van mr. D.R. Wijckerheld Bisdom en mr. G.D. De- nick, zoon en schoonzoon van Jacob Bisdom, die dezelfde functie bekleedden. Inventaris: De Hullu, Admiraliteitscolleges, 367-400, met aanvulling in handschrift, betreffende admiraliteitszaken ( = Admiraliteitscollecties XXXI), en inventaris in handschrift betreffende overige onderwerpen.

Bleiswijk, P. van (1724-1790), 1690-1787, 0,3 m (=Admiraliteits- collecties XXXII). Raadpensionaris van Holland. Bevat stukken betreffende admiraliteitszaken. Inventaris: De Hullu, Admiraliteitscolleges, 400.

Bloys van Treslong, W.O., 1802 - 1804, 1,75 m. Provisioneel gouverneur van Suriname. Bevat ambtelijke stukken. Inventaris: VROA 29 (1906) 86-88.

Boeene1 familie,18e-20e euw 1 7 m. Familiearchief, tevens enige zakelijkeJ stukken betreffende de wijnhandel.wijnhandel

Bogaers,g 1576-1783, 0,75 m. Klerk der Raad van State, tweede helft 18e eeuw. Bevat ambtelijkeJ stukken. Inventaris: in inventaris Raad van State, nrs. 2194-2199.

Boreel,o familie, 17 e-20e eeuw,, 15 m. Bevat tevens ambteliJ ke stukken en politieke briefwisseling van diverse leden van de families Boreel uit de 17e eeuw, in het bijzonder betreffende functies in de diplomatie.p Inventaris:edeelteli'k.g J

Braam, J.P. van (1737 - 1803), 1735 -begin 19e eeuw, 3,5 m. Vice-admiraal. Bevat ambtelijke stukken betreffende marine- en koloniale zaken. Inventaris: J. de Hullu, Beschrijving eener verzameling stukken, afkomstig van Jan Pieter van Braam, in: VROA 37 (1914) 512-513, aanvullingen in VROA 38 (1915) I, 393-421, 39 (1916) I, 470-481, 2e serie, 23 (1950) I8.

Brantsen, G., 1760- 1809, 2,75 m. Gedeputeerde ter Staten-Generaal, 1760-1782, ambassadeur in Frankrijk, 1782-1787,

71 EERSTE AFDELING

1794-1795, 1805-1808,rootg ceremoniemeester van de koning,g 1805-1806. Bevat ambtelijkeJ stukken, tevens betreffende diverse functies bekleed in Gelderland. Inventaris.

Bru mansP.A. .A. 1612-1870, en2,3 2 m. (1) Advocaat der VOC te Amsterdam, 1793-1796; (2) lid van de `Commissie van belang hebbenden bijJ de Surinaamse landbouw', 1848-1864. Bevat ambtelijkeJ stukken, tevens van mr. D.A. Meerman van der Goes, advocaat der VOC 1776-1784 en van Ph.H de Haart, equipagemeester te Batavia, 1784-1792. Inventaris: J. de Hullu, BeschrijvingJ g eener verzamelingg stukken, voor het meerendeel afkomstigg van mr. Pibo Anthony Brugmans en van diens zoon mr. Anthonius Brug- mans, in: VROA 42 (1919) II, 347-366.

Buyskes, A.A., 1783-1818, 0,4 m (=Admiraliteitscollecties [X). Marineofficier. Bevat scheepsjournalen. Inventaris: De Hullu, Admiraliteitscolleges, 301-303.

Bylandt, familie Van, 13e-20e eeuw, 8,3 m. Inventaris.

Calkoen,efamilie,17 -20e eeuw,e 13 m. Bevat tevens ambtelijkeJ stukken afkomstigg van diverse leden van de familie, in het bi'J - zonder van Cornelis Calkoen, ambassadeur in TurkijeJ en Saksen (1727-1764). Inventaris.

Capellen tot den Poll, Joan Derk van der (1741-1784), 1770-1784, lm Lid van de ridderschapp van OverijsselOverijsse en vooraanstaand patriot. p en ambtelijkeambtelijke stukken, briefwisselingg betreffende de Amerikaanse vrijheidsoorlog.J Inventaris.

Litters, Aernout van, 17e eeuw, 5 m. Ambassadeur in Engeland 1680-1695. Bevat voornamelijk stukken van gezantschappen naar Engeland.

Cnoll, Govert, 1678-1709, 1,25 m. VOC-dienaar 1686-1709, o.m. als commandeur van Java's Oostkust. Bevat ambtelijke stukken. Inventaris: VROA 24 (1901) 38-41.

EERSTE AFDELING

Collot' Escur familie, 17e-20ee Oe eeuw, 6 m. Bevat tevens ambtelijkeJ stukken afkomstigg van enkelee e leden van de familie Collot d'EscuryY als staats militair en stukken van de familieV Van BliJ enburg, o.m. geleerdeg briefwisseling . Een anderedeelteg in het gemeentearchiefg van Rotterdam. Inventaris: F. de Wijs, Archieven van hetg geslacht Collot d'Escury,u y, I'(s('s-Gravenhage Gravenhag e 1977).

Collot d'Escu r Y-V an Rappard,Rap Pand families, s 19e2- Oe eeuw,„ 0,6 m. Bevat stukken betreffende deze families, afkomstigg uit het familiearchiefea chief Martens van Sevenhoven. Inventaris: J. Fox, Archieven van heteslachtg Collot d'Escury,y, (s Gravenha' - ge 1979).

Couperus,- familie,a e l7e 2Oeweeu 2 m. Bevat tevens ambtelijke eden stukken betreffende an functies de door diverse familie leden van bekleed in de Aziatische kolonien en in de Bataafse tijd.J Inventaris.

Cruyningen, Adriaen van, 1674, 0,1 m (=Admiraliteitscollecties X). Kapitein-ter-zee. Bevat ambtelijke stukken. Inventaris: De Hullu, Admrralrlertscolleges, 303.

Cuperus,p ^ G'Gisbertus 1644 -17 16 ,einde 17e-beging 18e eeuw, 1 m. Burgemeester van Deventer,edeg puteerde ter Staten-Generaal. Bevat geleerde,articulierep en politiekep briefwisseling,g, voornamelijk mett Duitsland,uitsland, Scandinavie en Turkije.J Een ander gedeelte in de KoninklijkeJ Bibliotheek. Inventaris.

Dorp,p , Van,,m. 16e-begin17 eeeuw 7 Bevat tevens ambtelijkeJ stukken afkomstigg van Arend van Dorpp (1528-1699) ( ) in diversee se functies in dienst van de Prins van OranjeJ en van de Staten van Holland en stukken betreffendeeschilleng ontstaan in verband met zijnzijn ambtsoefening.g Inventaris.

Dumas, Claude auWilliam e 1 am Frédéric Fre ere c 17 21 -1 796 1755 -17 88 0,9 Letterkundige,g agentg der Verenigdeg Staten in de Republiek.p Bevat geleerde en politieke briefwisseling,g verzamelingg historische bescheiden betreffende Nederland. Inventaris: V.M.L. Dumoulin en P. Berends, BeschrijvingJ g eener verzamelingg stukken afkomstig van C.W.F. Dumas, in: VROA 41 (1918) I 481-503.

EERSTE AFDELING

Duvelaer vana, der Spiegel, 1788-1796, 0 5 m. Ontvangerg van het verhoogde lasten veelgeld. Bevat rendantsexemplarenp p an rekeningen,g overgeleverdg aan de Generaliteits- rekenkamer. inventaris.

Erp aalTaalman na K Kip, famp, familie e an Van, l7- e 20e eueeuw,e 2 4 m. Bevat tevens ambtelijkeJ stukken van militairen uit het geslachtg Taalman Kipp en stukken betreffende plantagesg in West-Indie. Inventaris.

Evertsen,r familie, amil^ e c. 1 b00-c .1800 0,35 m. Bevat ambtelijkeJ en persoonlijkep J stukken van diverse zeeofficieren uit het geslachtg Evertsen. Inventaris: De Hullu, Admrrahtertscolleges 304-309 (=Admiraliteitscollecties XI) en in handschrift.

Fagel,ag e familie,a l e 17e-19el 9e eeuw, eeu ,63 m. Bevat tevens ambtelijkeJ stukken van GasparP Fa gel (1634-1688),( raadpensionarisP van Holland, en van diverseriffiersg der Staten-Generaal uit het geslachtg FaFag el.el Daarnaast afkomstigg uit de archieven Pierre du Moulin, secretaris van stadhouder Willem III, Simon van Pettecom,residentp van de raad van Willem III, en Abraham de Wicquefort,q Pools gezantg bijJ de Republiek.P Inventaris: N.M. Japikse, Het archief van de familie Fag el ('s-Gravenhagge 1964).

Florijn, Jacob, 1776 - 1817, 0,35 m (=Admiraliteitscollecties XII). Examinateur van zeeofficieren. Bevat ambtelijke stukken. Inventaris: De Hullu, Admiraliteitscolleges, 310.

GeleY s n de Jongh,g^ Wollebrand n se21594-1674 1612-1648), m. VOC-dienaar, o.m. als directeur van diverse kantoren in Perzie en Voor-Indie. Bevat ambtelijke stukken. Inventaris: J. de Hullu, Beschrijvingg eener verzamelingg stukken, afkomstig g van Wolle- brand GeleynssenY de Jong h, in: VROA 35 (1912)) 94-135, 36 (1913)( I, 96-104 en in Jaarverslagg van de Rijksarchie drenst 1967, 47.

these1 JJacob c van 1707-1773 1638-1773 1 m. Bewindhebber der VOC ter kamer Amsterdam. Bevat ambtelijkeJ stukken, ook van Pieter de Witt, grootvaderg van Jacob van Ghesels's vrouw, bewindhebber der VOC ter kamer Amsterdam, 1696-1712.

EERSTE AFDELING

Goens familie Van, 17e-19e eeuw, 1 m. Bevat tevens ambtelijke stukken van diverse leden der familie, o.m. van Rijklof van Goens (1619-1682),ouverneur-generaal,g en van diens zoon Rijklof,Rijklof gouverneur van 1670-1679.

Goes, Adriaan en Cornelis van der, 18e eeuw, 1,2 m. Commiezen-Stapeliers der generaliteitsmagazijnen te Delft. Bevat ambtelijke stukken. Inventaris: VROA 20 (1897) 43-44.

Groot, Cornelis de, 1622-1696, 1 m. Secretaris van de admiraliteit van het Noorderkwartier. Bevat ambtelijke stukken. Inventaris: VROA 25 (1902) 36-41.

GGroot,r Hugo de(1538-1645),eeo eerste te helft hetf 17e e eueeeuw, 1 m. Rechtsgeleerde,g Zweeds ambassadeur in Parijs. Bevatarticulierep stukken en stukken betreffende diverse functies, tevens ambtelijkeambtelijke en particuliere stukken van Willem, broer van Hugog de Groot. Inventaris: VROA 341911( 64-68) en W.E. Smelt, Beschrijving^ J geener verzamelinggap p ieren afkomstigg van Hugog de Groot, in: IRA I (1928) 73-105.

Hardenbr ek familie Van, 16e-18e eeuw, 1,5 m. Bevat tevens ambtelijke stukken van diverse leden der familie als officieren in het Staatse leerg en de Staatse vloot en als ambtenaar der generaliteit. Inventaris: VROA 19 (1896) 75-80.

Hees, I.J. van, (18e eeuw),1741-1795, 1 m. Secretaris der Raad van State. Bevat ambtelijkeJ stukken, ook betreffende admiraliteitszaken. Inventaris: De Hullu, Admiraliteitscolleges, 402, betreffende admiraliteitszaken ( =Admiraliteitscollecties XXXV) en in inventaris Raad van State, nrs. 2206-2211, betreffende overige aangelegenheden.g

Heim, Jaco 17 7-2 71 99 Paulus(1757-1823)ven au svan der,6er 1 -1 8e 32,5 m. Secretarissen der admiraliteit te Rotterdam, mr. Jacob tevens bewindhebber der VOC. Bevat ambtelijkeJ stukken, stukken betreffende handel en buitenlandse betrekkingen,g ook van voorouders. Inventaris: De Hullu, Admiraliteitscolleges, 403-451, betreffende admiraliteitszaken ( = Admiraliteitscollecties XXXVII) en in handschrift betreffende overige onderwerpen.P

75 EERSTE AFDELING

Hill, Godefridusode dus en e JoachimJac van,a 17ee eeuw,eu 0 2 m. (1) Secretaris van verschillende gezantschappen naar Brandenburg;g (2) controleur van de stallen van de stadhouders Willem II en Willem III. Bevat ambtelijke en particuliere stukken. Inventaris: VROA 33 (1910) 50-52.

Hinxt, D.E., 1753-1795, 0,5 m (=Admiraliteitscollecties XIII). Marineofficier. Bevat ambtelijke stukken. Inventaris: De Hullu, Admiraliteitscolleges, 310-312.

Ho che p ied familie de, 17e-20e eeeeuw, 1 m. Bevat tevens ambtelijke stukken van Nederlandse consuls te SmyrnaY uit dit geslacht.g Inventaris.

Hoeufft, J.D., 1752-1781, 0,4 m (=Admiraliteitscollecties XIV). Secretaris van 's lands vloot. Bevat ambtelijke stukken. Inventaris: De Hullu, Admiraliteusco!leges, 312-318.

Hoop,J.C.vanop, J a der,e.^, 1575-1822, 27 5 m. Advocaat-fiscaal der admiraliteit te Amsterdam, 1779-1781, minister van marine, 1815- 1825 Bevat ambtelijke stukken, stukken betreffende binnenlandse en buitenlandse zaken en particuliere stukken. Inventaris: De Hullu, Admiraliteitscolleges, 451-482, betreffende admiraliteitszaken ( = Admiraliteitscollecties XXXIX) en in handschrift betreffende overigeg onderwerpen.p

Hoorn, Johan van, 17e-18e eeuw, 1,4 m. Gouverneur-generaal, 1704-1709. Bevat ambtelijke stukken, tevens van Abraham van Riebeek, schoonvader van bovenstaande, gouverneur-generaal 1709-1713. Inventaris.

Hope, Thomas en Jean, 1750-1784, 7,5 m. (1) Representant van stadhouder Willem V; (2) bewindhebber der VOC, 1770. Bevat ambtelijke stukken; zie ook blz. 293. Inventaris.

Hove, familie Ten, 16e-18e eeuw, 1,5 m. Inventaris.

EERSTE AFDELING

Hudde,d Gerrit en Joannes,J 1602-1703, 1 m. Bewindhebbers der VOC ter kamer Amsterdam. Bevat ambtelijkeJ stukken. Inventaris: V.I. van de Wall, BeschrijvingJ g eener verzamelingg stukken, afkomstigg van Joannes Hudde, in: VROA 49 (1926) 1, 225-232.

Ilcksen, J.H. van, 0,1 m (=Admiraliteitscollecties XLIX). Schrijver aan boord van schepen der Staatse vloot. Bevat ambtelijke stukken. Inventaris: handschrift-aanvulling op De Hullu, Admiraliteitscolleges.

Imans, Jacob, 1718 - 1730, 0,2 m. Luitenant-admiraal van Zeeland. Bevat ambtelijke stukken. Inventaris: VROA 24 (1901) 66-67.

Jonge van Ellemeet, Cornelis de, 16e - 17e eeuw, 22 m. Ontvanger-generaal van de Unie, 1674-1707. Verzameling ambtelijke documentatie. Inventaris.

Kal, Jacob van, 1717 - 1811, 0,5 m. VOC-dienaar in Batavia, Malakka en Riouw, 1787-1792. Bevat ambtelijke stukken. Inventaris.

Kinckel, H.A. van, tweede helft 18e eeuw, 0,5 m (=Admiraliteits- collecties XVIII). Marineofficier. Bevat ambtelijke stukken. Inventaris: De Hullu, Admiraliteitscolleges, 318-325.

Kins er en jhr.r J.H.1774-1 va 20 0,5 m.

Bevat enkele ambtelijkeJ stukken en briefwisselingg betreffende functies in buitenlandse dienst of vanarticuliereP aard; zie ook blz. 297. Inventaris.

K1 n h ot familie1 VanV n 16e-2 0 e eeuw, 12 m Bevat tevens ambtelijkeJ en Pparticuliere stukken afkomstigg van marineofficieren uit de familie Tromp.p Inventaris: uitsluitend van de stukken afkomstigg van de familie Tromp.p

EERSTE AFDELING

Lelyveld, Bernard Pieter van (1750-1824), 17e-18e eeuw, 1 m. Commies ter griffie van de Staten-Generaal. Bevat ambtelijke stukken. Inventaris.

L eu de Wilhem,W' he David Da ld le e 5881 -1 65 8 1 22-1 65 6 0,2 m. Koopman te Aleppo, raad van de Prins van Oranje. Bevat ambtelijkeJ en particulierep stukken. Inventaris.

Leviston, Claude en Bonmassari, Giovanni Battista, 1704-1709, 0,1 m. Agenten van de hertog van l,otharingen in Den Haag. Bevat politieke en particuliere briefwisseling. Inventaris.

Luycx Massis, Daniel, 1743 - 1768, 0,1 m. Bewindhebber WIC. Bevat ambtelijke stukken. Inventaris.

Meerman van der Goes, D.A. (1748 - 1805), 1755 - 1795, 1,5 m. Advocaat der VOC. Bevat ambtelijke en particuliere stukken. Inventaris.

Mise Gijsbert,J e 1664-1676, 0 1 m (= AdmiraliteitscollectiesXIX . Commissaris van de admiraliteit van Amsterdam in Porto Santa Maria (Spanje).P J Bevat ambtelijkeJ briefwisseling.g Inventaris: De Hullu, Admiraliteitscolleges, 325-326.

Nederb ur h familie, 18e-19e eeuw, 13,5 5m. Bevat ambtelijkeJ en pparticuliere stukken van mr. S.C. Nederburghg (1762-1811) , ad-vo caat der VOC, commissaris-generaalg in Indie, 1791-1799 en van enigeg andere leden van het geslacht Nederburgh.g Inventaris.

Nepveu, Ja5 n(1719-1779),17 2-17770,1 O m Gouverneur van Suriname. Bevat ambtelijkeJ stukken. Inventaris: J. de Hullu, BeschrijvingJ g eener verzamelingg stukken, afkomstigg van Jan Nepveu, in: VROA 41 (1918) I, 793-795.

EERSTE AFDELING

N1leuw nh eeeuw, i u sen,einde 18e 2e ee em . Klerk terriffieg van de Staten-Generaal. Fragmentg van het griffiersarchiefg der Staten-Generaal. Inventaris.

Nl ssen A. H 177- 1 1806 O l m Consul van Nederland en van Ragusag (Dubrovnik)( in Tunis. Stukken van het consulaat van Ragusa te Tunis. Inventaris.

Ortel,J oachim(1542-1590), 1565-1595, 1 5 m Monstercommissaris van de Prins van Oranje,J later agentg van de Staten van Holland en van de Staten-Generaal in Londen. Bevatarticulierep en ambtelijke stukken, ook van Jan Baptista van Triere, stadhouder van de rentmeester-generaal van Zeeland Bewesten Schelde en Staatskapitein. Inventaris: J.M. Sernée en L.W.A. M. Lasonder, BeschrijvingJ g eener verzamelingg stukken, afkomstigg van Joachim Ortel en van diens weduwe Elisabeth van Dalem, in: VROA 41 (1918) I, 276-288.

Panhuys, familie Van (1626-1822), 4,5 m. Inventans.

P anth ae1 on vann a EEck, k fam familie e, Van(1398-1943),4a 2 m Inventaris VOC-dienaar, later resident van de Bataafse Republiek in de Verenigde Staten.

Plettenberg, J.J.A. van(1739-1793),1763-1788, 0,3 m. VOC-dienaar, o.m. gouverneur van de Kaap. Bevat ambtelijke stukken. Inventaris: J. de Hullu, Beschrijving eener verzameling stukken, afkomstig van mr. Joachim Baron van Plettenberg, in: VROA 37 (1914) I, 508-511; 39 (1916) I, 477.

Polanen,R.G.J.no apen G. J van, 1791-1832,0,6 6 m . VOC-dienaar, later agentg van de Bataafse Republiekp in de Verenigdeg Staten. Bevat ambtelijke stukken. Inventaris.

Radermacher, familie,f mi l 1 7e -1 e eeuw,e eu , 7 m. Bevat stukken betreffende bestuur en bedrijf der VOC en der WIC in Nederland en overzee, afkomstigg van leden van de familie Radermacher, bewindhebbers van deze compagnieen; bevat tevens stukken betreffende de Zeeuwse commerciecompagnieen. Inventaris.

EERSTE AFDELING

R eper familie, ae1496-1940 ,, 3 m Bevat tevens belangrijke politiekep briefwisselingg uit einde 18e en beging 19e eeuw. Inventaris.

Ruysch,Y familie, 1679-1800, 0 >1 m. BevatarticuliereP stukken, tevens stukken betreffende militaire aangelegenhedeng afkomstig van Balthasar Constantijn Ruysch (1727-1808). Inventaris.

Ruyter, ufamilieY ter amle D 1633-1683, e 4, m. Bevat ambtelijkeJ en particulierep stukken van admiraal Michiel Adriaanszoon de RuY ter, van zijnzijn zoon Engelg en van zijnzij schoonzoon Jean de Witte, eveneens marine-

Inventaris: VROA 19 (1896) 80-109 en R. Fruin, Beschrijving) g eener verzamelingg stukken, betrekkingg hebbende opP de luitenant-admiraal-generaalg De Ruyter en zijne naaste familie,eschonkeng door C.J. Baron van Tuyll van Serooskerke, in: VROA 47 (1924) I, 94-98.

Rijn, Jan Danielsz van, 1658-1673, 0,1 m. Marineofficier. Bevat ambtelijke stukken. Inventaris: VROA 23 (1901) 64-65.

Rijsterborgh, H.A. (geboren 1765), 1782-1801, 0,4 m. Marineofficier. Bevat ambtelijke stukken. Inventaris: VROA 28 (1905) 82-84; supplement in De Hullu, Admiraliteitscolleges, 326 ( = Admiraliteitscollecties XXII).

Scheldlus, J.P.D. (1797-1833), 1800-1832, 0,25 m (=Admiraliteits- collecties XXIV). Marineofficier. Bevat ambtelijke stukken. Inventaris: De Hullu, Admiraliteitscolleges, 327-328.

Schinne, familie Van, 1683-1855, 3 m. Inventaris: in handschrift, supplement in VROA 2e serie, 39 (1966) 73-74.

Schrijver, Cornelis (t 1766), 1677-1756, 0,2 m (=Admiraliteits- collecties XXV). Bevat ambtelijke stukken. Inventaris: De Hullu, Admiraliteitscolleges, 328-332.

80 EERSTE AFDELING

Snouckaert van Schauburg, familie, 15e-20e eeuw, 9 m. Magazijnlijst.

Spaen,p e,nam familie e Van, , 1251-1794,, 1 m. Bevat tevens charters betreffende Napels en Griekenland, 1251-1450, ambtelijke) stukken van Alexander van Spaen,P Pruisisch officier, 1689-1692 en bescheiden betreffende de buitenlandseolitiekp der Republiek, verzameld door diverse leden van de familie. Inventaris: J.M. Sernée en J.K. Bondam, Beschrijving eener verzamelingg stukken betreffende heteslachtg Van Spaen,p in: VROA 42 (1919) I, 72-111; W.G. Feith, BeschrijJ vingg van eenigeg charters afkomstigg uit de verzameling Van Spaen, in: V ROA 49 1926( ) I, 170-172. Nadere toegang: reg estenli Jst in inventaris.

Tedinge ng van an Berkhout,e t 1 6 -167 , m. Bevat stukken afkomstigg van Coenraad van Heemskerk, gezantg in Oostenrijk, Denemarken en Spanje en van Hans Putmans, gouverneur van Formosa. Inventaris.

Ve, lden f miha Vane d er 1750-1823,2 4 m –Admiraliteitscollecties XXXVIII). Bevat ambtelijkeJ stukken afkomstigg van diverse marineofficieren uit 18e en beging 19e eeuw in het bijzonderJ Jan Andries van der Velden, diens zoon Jan van der Velden, F.S.raafg van Bylandt,Y H.B.L. graafg van BylandtY en L. graafg van Bylandt. Inventaris: De Hullu, Admiraliteitscolleges, 338-352.

Vent, r e G.L. 1746-1766, 1 ,4 m. Directeur van de VOC-vestiging in Bengalen, 1763-1769. Bevat ambtelijkeJ stukken en enigeg particulierep briefwisseling. Inventaris.

Verschure (Verschuer), Joost, 1661-1665, 0,1 m (= Admiraliteits- collecties XXVIII). Kapitein-ter-zee onder de admiraliteit te Amsterdam, c. 1663-c. 1671. Bevat ambtelijke stukken. Inventaris: De Hullu, Admiraliteitscolleges, 352-352.

Vredenburch, Adriaan (1680-1759) en Gerard (1710-1784) van, 1647- 1766, 1,3 m. Bewindhebbers der VOC ter kamer Delft. Bevat ambtelijke stukken. Inventaris.

81 EERSTE AFDELING

With, Witte(1599-1658),17e-20ette de eeuw, 0,5 m. Admiraal. Bevat ambtelijkeJ en particulierep stukken, met een later betreffende hem aangelegde do- cumentatieverzameling. Inventaris.

Witt, Johan de, 1665, 0,1 m (=Admiraliteitscollecties XLV). Raadpensionaris van Holland. Bevat stukken betreffende admiraliteitszaken. Inventaris: De Hullu, Admiraliteitscolleges, 491.

WiWitt, Johanh nJ ho ans17ez de(1618-1676),17 eeuw, uw0 5 7m. Gedeputeerdep ter Staten-Generaal, gezantg in Denemarken, Saksen en Polen. Bevat ambtelijkeJ stukken, enigeg pparticuliere stukken, ook van familieleden. Inventaris.

Wttewaal,ttew aa J J. ene StaStaveren, ere H. van,a 1760-1784, 1 m. VOC-dienaren in Noord-Celebes en Sumatra. Bevat ambtelijkeJ stukken; zie ook blz. 327. Inventaris: J. de Hullu, BeschrijvingJ g eener verzamelingg stukken, afkomstig van Jan Wttewaal en Hendrik van Staveren, in: VROA 421919)( I, 195-204.

Zoutman, familie, 18e eeuw, 1 m. Bevat ambtelijkeJ stukken afkomstigg van diverse marineofficieren uit het geslacht Zoutman, in het bijzonder vice-admiraal J.A. Zoutman (1714-1793). Inventaris: De Hullu, Admiraliteitscolleges,g 363-367 (= Admiraliteitscollecties XXX). Inventaris in handschrift van een aparte collectie stukken afkomstig van J.A. Zout- man.

Zi 11 familiei Van, a 1583-1637, 1 m. Bevat stukken uit het bezit van PhilipsP van Zijll,J ontvangerg van de gemene middelen te Hulst 1655-1666: voornamelijkJ stukken van Joost van Zijll, secretaris, ontvangerg der ververpondingp g en g griffier van het leenhof te Vianen. Inventaris: E. Hoogendijk,g J BeschrijvingJ g eener verzamelingg stukken, afkomstigg van het g eslacht Van Zijll,J in: IRA III (1930) 3-30. Nadere toeang :g regestenlijst g in inventaris.

EERSTE AFDELING

3 VERZAMELINGEN

3.1 Handschriften

ALGEMENE VERZAMELINGEN VAN HISTORISCHE BESCHEIDEN

Aanwinstenwin n 1820- 12e-20e eeuw, 45 m. Bevat losse aanwinsten: af gedwaalde stukken, diverse historische bescheiden, afschrif- teneraaktg in diverse archieven en nog enige niet nader beschreven kleinere archieven en verzamelingen.g Inventaris.

Verspreide1cocollecties, 1589 -17 95 0 4m Bevat diverse stukken, vermoedelijkJ afkomstigg uit de archieven van Staten-Generaal, Raad van State en Generaliteitsrekenkamer. Inventaris.

Afgedwaaldestukken, 1474-18 4 8„ 0 75 m . Bevat diverse stukken, vermoedelijkJ van gelijkeg J herkomst als de vorige.g Inventaris.

Collectie ` 19 02' c.c885 1218-c. 1 2,52 m.m Bevat diverse losse historische bescheiden, vermoedelijkJ aanwinsten, bijeengebrachtJ g bijJ de verhuizing naar het archiefgebouw aan het Bleijenburgg in 1902. Inventaris.

Negatieven.g N.B. Betreft microfilms en andere reprodukties van archiefbescheiden berustende bijJ Eerste afdeling en elders. Catalogus. De Inventaris der verzameling negatieven, lantaarnplaatjesp J en cliché's van documenten door A.J.H. Rozemond uit 1965 is verouderd.

VERZAMELINGEN BETREFFENDE EEN BEPAALD ONDERWERP

Provinciale resoluties, 1557-1807, 81 m. Bevat niet geheel complete series resoluties der Staten van Gelderland (1574-1791), Hol- land (1557-1793), Zeeland (1587-1795, 1802-1807), Utrecht (1685-1795, uittreksels), Friesland (1560-1792), Overijssel (1600-1669, 1734-1794) en Groningen (1750-1793). Inventaris.

EERSTE AFDELING

Aanwinsten Admiraliteits- en Zeezaken tot 1928, 3 m (=Admiraliteitscollecties XLVII en L). Bevat diverse stukken betreffende admiraliteits- en marinezaken verworven tussen 1830 en 1887. Inventaris: De Hullu, Admiraliteitscolleges, 492-499 met aanvullingen in handschrift (bijgebonden).

Admiraliteits-lra nerts- en Zeezaken,ee a en diversen, 17e17e-19e 19e eeuweu = Admiraliteits- collecties ecoes XLVIII). LVIII . Bevat stukken die destijdsJ deel uitmaakten van het zogenaamdeg admiraliteitsarchief (een kunstmatigeg verzamelingg van alle stukken betreffende zeezaken in het Algemeeng Rijksarchief); na opheffingp g van dit archief was niet meer na te ggaan uit welke archieven deze stukken afkomstigg waren. Inventaris: De Hullu, Admiraliteitscolleges,g 499-504,^ met aanvullingeng in handschrift (bijgebonden).

PERSOONLIJKE VERZAMELINGEN VAN HISTORISCHE BESCHEIDEN

Beeldsnijdervan v VVoshol,o G.J.G..J 17 91 1 55 811413-1849, m Historische bescheiden. Inventaris: R. Fruin, Beschrijving. g eener verzamelingg stukken, afkomstigg uit de autographen-collectie Beeldsnijder van Voshol, in: VROA 45 (1922) I, 86-102 (een klein deel niet beschreven).

Bondam, P.1729-1800 0,5 m. Afschriften van historische bescheiden. Inventaris: L.W.A.M. Lasonder, Beschrijvingg eener verzamelingg afschriften, in de 18e eeuw gemaakt door of ten behoeve van prof. Pieter Bondam, in: VROA 40 (1917)) I, 72-87.

Broers (=Admiraliteitscollecties XXXIII). Verzamelaar. Scheepsjournalen. Inventaris: De Hullu, Admiraliteitscolleges, 401.

Delden, F.G. Van (geb. 1864), 0,9 m. Officier van het KNIL. Documentatie betreffende de VOC.

84 EERSTE AFDELING

Druijvestein, H., ca. 1777-1778, 0,1 m (=Admiraliteitscollecties XXXVI). Notaris te Amsterdam. Stuk ken betreffende marinezaken. Inventaris: De Hullu, Admiraliteitscolleges, 401.

Elout van Soeterwoude, jhr. mr. P. J., 1829, 0,1 m (=Admiraliteits- collecties XXXV). Stukken betreffende marinezaken. Inventaris: De Hullu, .Admrralirertsco!leges, 302.

G ra r G.J.181 3 1 e -18e eeuw,e 6 m. Auditeur van de Rekenkamer in Brussel. Stukken, meest afschriften, betreffende deeschiedenisg der noordelijkenoordelijke en zuidelijkezuidelijk cartularium van de abdijJ van St. EloyY in Artois. Een ander gedeelte in de KoninklijkeJ Bibliotheek. Inventaris.

Heeres,J.E.1ee es J.5 5 892 -1 1 23 m. Adjunct-archivaris aan het Algemeen Rijksarchief. Bescheiden betreffende de kolonien in Oost- en West-lndie, historische aantekeningen.g Inventaris.

Hendrik, Prins der Nederlanden (1820 - 1879), 1605 - 1811, 0,1 m. Stukken betreffende marinezaken. Inventaris: VROA 26 (1903) 35-38.

Hoog van Ter Aar, 1764-1768, 0,1 m (=Admiraliteitscollecties XXXVIII). Verzamelaar, 19e eeuw. Scheepsjournalen. Inventaris: De Hullu, Admiraliteitscolleges, 451.

Jong^J e h rJ.C.e. J. ee17 -19e eeuw, 2 m. Archivaris des Rijks. Bevat stukken betreffende admiraliteitszaken en afschriften en aantekening en verzameld in verband metublicaties.P Inventaris: De Hullu, Admiraliteitscolleges,g 481-489^(de stukken betreffende admiraliteitszaken = Admiraliteitscollecties XL) en J. de Hullu, Beschrijving eener verzamelingg afschriften, uittreksels, aantekeningen,g nota's enz., door of tenbehoeve van jhr. mr. J.C. de Jongegg gemaakt, in: VROA 47 (1924), 1, 79-93 (afschriften en aantekeningen).

EERSTE AFDELING

Jurriaanse, M.W.,W „ 1 m. Archivaris aan het ministerie van Buitenlandse Zaken — 1966. Historische documentatie betreffende de Aziatische koloniën in de 17e-18e eeuw.

Koning,Jacobus,J o 1539-16 70 0,1 m. Verzamelaar, eerste helft 19e eeuw. Bevat historische bescheiden uit deeriodep 1539-1580 en stukken betreffende admiraliteitszaken, 1670. Inventaris: De Hullu, Admiraliteitscolleges, 489 (de stukken uit 1670 = Admiraliteits- collecties XLI) en A.H. Drijfhout van Hooff, BeschrijvingJ g eener verzamelingg stukken, afkomstigg uit de collectie Jacobus Koning,g in: VROA 46 (1923)( ) I, 126-132 (overige( g stukken).

Maanen, C.F. van (1769-1846), 1657-1659, 0,1 m (= Admiraliteits- collecties XLII). Minister van Justitie. Scheepsjournaal. Inventaris: De Hullu, Admiraliteitscolleges, 490.

Musschenbroek,06, P. van(1764-1826),1313-1358,0 m . Verzamelaar. Historische bescheiden. Inventaris: A. Honigh, Beschri'vinBeschrijvingJ eener verzamelingg stukken uit de collectie P. van Musschenbroek, in: VROA 45 (1922) I, 103-105.

Nis n ne familiem Van,n1,1 m.1 Stukken, in de 18e eeuw verzameld door leden van de familie Van Nispen uit het archief der Nassause Domeinraad en andere archieven betreffende deze familie en haar goederen. Inventaris. N.B. Stukken betreffende Nassau-Brabant ouder dan 1581 zijn overgebrachtg naar het archief van de Raad en Rekenkamer van Breda (zie blz. 67).

PabstnBin a er denR.W.J. R . J .168 17735 4 m. Verzamelaar. Bevat stukken betreffende de betrekkingg van de Republiekp met het Duitse Rijk,J En ge- land, Denemarken en Frankrijk, afkomstigg van leden van de familie Hop.p Inventaris.

Paulus,u , P . 1753 -17 96 een 0Olivier, ier G.G (1759-1827),17 59 18 27 , 1 656 -1806 06, m. Rechtsgeleerden en deskundigeng in zeezaken. Bevat stukken betreffende admiraliteitszaken, in het bijzonderl convooien en licenten. Inventaris. 86

EERSTE AFDELING

P-t 1t .J.56L.J.1 7 6181m 0 Militair en verzamelaar. Bevat historische bescheiden, voornamelijkJ betreffende de periodep 1566-1578; één stuk betreffende admiraliteitszaken ( = Admiraliteitscollecties XLIII). Inventaris: B.J. van Tilburg,Beschrijvingg J g eener verzamelingg stukken, afkomstigg uit de collectie L.J. de Petit, in: VROA 46 (1923) I, 133-134, en De Hullu, Admiraliteits- colleges, 490.

Ri era JJ.W.51714-1941, m m. Fries edelman, later SpaansP en Marokkaans minister. Documentatie en enigegpP originele stukken betreffende Ripperda in functies in Neder- land, SpanjeP en Marokko, verzameld door L. Lopez Ferrer. Inventaris.

Royer, J8317 156 0-1762 0,1 m. Hofprediker. Historische bescheiden. Inventaris: R. Fruin, BeschrijvingJ g eener verzamelingg stukken, afkomstigg van de hofpre-Pre diker Royer,Y in: VROA 47 (1924)^ ) I, 62-66. N.B. Hetrootsteg deel van de oorspronkelijkp J zeer omvangrijke collectie Royer is over- g edrag en aan de Universiteitsbibliotheek te Leiden.

Sorgen, W.E.G.A. van (1844 - 1898), 1774 - 1809, 0,5 m. Verzamelaar. Bevat stukken betreffende het garnizoen en de krijgsraad te Utrecht. Inventaris: VROA 17 (1894) 47.

Stratenus, A.A. (1789 - 1836), 1566 - 1587, 1,5 m. Staatsraad. Bevat afschriften van historische bescheiden. Inventaris.

Stuart, Martinus (1763 - 1828), 1783 - 1789, 0,5 m. Geschiedschrijver. Bevat afschriften van historische bescheiden. Inventaris.

Yp Yetes n> C.A.nv > 1 563 -1781 0,5 m. Verzamelaar, 19e eeuw. Bevat stukken betreffende deeschiedenisg der Nederlanden en stukken betreffende de koloniën in Azie. Inventaris: W. Schuuring,g , Beschrijving eener verzamelingg stukken, afkomstig^ uit de

87 EERSTE AFDELING

collectie Van Sypesteyn, in: VROA 46 (1923) I, 120-125, met aanvullingg in handschrift. N.B. De nrs. 27-46 zijn overgebracht naar de Derde Afdeling: archief der heerlijkheid Urk en Emmeloord (zie blz. 442).

Wijn,n van(1740-1831),2an 5 m. Archivaris des Rijks. Verzamelingg historische bescheiden. Inventaris: De Hullu, Admiraliteitscolleg es, 491-492: stukken betreffende admiraliteitszaken ( = Admiraliteitscollecties XLVI) en in handschrift betreffende overigeg aan gele-g genheden. N.B. Delen van de collectie zijn in andere archieven ingevoegd.

88 ALGEMEEN RIJKSARCHIEF

TWEEDE AFDELING

RIJKSARCHIEF VOOR DE CENTRALE REGERINGS- ARCHIEVEN SEDERT 1795

89 v`a c::=,.c,(?''. u=> epartemeni\ Oost-Friesland 1807— 1813 ''''' ii 1807— 1813 Vare) bij Groningen 1807— 18

AMSTERDAM •

provincies benoorden de Waal

. 1798— heden s-GRAVENHAGE

Walcheren 1798— 1809 en Zeeland, Noord-Brabant 1813— heden en Betuwe 1798– 1810^ en 1813– heden

Limburg 1815— 1830 en 1839— heden Zeeuws-Vlaanderen 1813– heden

.BRUSSEL Maastricht 1814–heden België (Zuidnederlandse provincies) 1815– 1830 oostkantons door Frankrijk bij Pruisen eind 1815 afgestaan 1815— 1919

Luxemburg 1815– 1830 Overzichtskaart van de gebieden in Europa die sedert 1798 te eniger tijd vanuit de Nederlandse regeringscentra Amsterdam (1808-1813), Brussel (alternerend met 's-Gravenhage 1815-1830) en 's-Gravenhage (1798-1808 en 1813- heden) zijn bestuurd. Kleine grenscorrecties zijn niet weergegeven.

90 TWEEDE AFDELING

INLEIDING

1 ARCHIEFVORMENDE INSTELLINGEN

1.1 Bataafse republiek 1795-1806

Na het binnentrekken van de Franse legers en uitgeweken patriotten in januari 1795 bleef het soeverein bestuur, de Staten-Generaal, nog ruim een jaar tot maart 1796 in functie. Toen werd langs getrapte weg de Nationale Vergadering der Bataafse republiek gekozen, bestaande uit 126 afgevaardigden. In 1795 waren de vijf admiraliteiten opgeheven en hun bevoegdheden gecentraliseerd in het Comité tot de zaken van de marine; de Raad van State werd vervangen door het Comité tot algemene zaken van het bondgenootschap te lande. De eerste jaren van de nieuwe republiek zouden bepaald worden door de strijd tussen voor- en tegenstanders van de eenheidsstaat. De eerst- genoemden voerden in januari 1798 met succes een staatsgreep uit en lieten drie maanden later een uitvoerige grondwet `Staatsregeling voor het Bataafsche Volk' aannemen. De staatsorganen worden onderscheiden in: de vertegenwoordigende hoogste macht, de uitvoerende macht en de rechterlijke macht. Binnen het Vertegenwoordigend Lichaam was een Eerste Kamer belast met het opstellen van wetsontwerpen, waarover in de Tweede Kamer zou worden gestemd. Een door het Vertegenwoordigend Lichaam gekozen Uitvoerend Bewind (naar analogie van het Franse Directoire) bestaande uit vijf leden (directeuren), werd bijgestaan door een algemeen secretaris en acht agenten, elk belast met een departement van algemeen bestuur. Het grondgebied van de republiek werd bestuurlijk ingedeeld in acht departementen, genoemd naar rivieren, op hun beurt weer onderverdeeld in ringen en gemeenten. Het gebied van het huidige Limburg en Zeeuws-Vlaanderen was in 1794 resp. 1795 al bij Frankrijk ingelijfd. Een tweede staatsgreep onder leiding van Daendels verhinderde dat de Nationale Vergadering zichzelf uitgaf voor Vertegenwoordigend Lichaam. Drie jaar eerder dan was voorzien in de staatsregeling van 1798 werd in 1801 op niet-legale wijze de `Staatsregeling des Bataafschen Volks' aanvaard, die een ombuiging in federalistische richting inhield. Wel- iswaar bleven de instellingen van de eenheidsstaat gehandhaafd maar zou aan de departementen, die de oude provinciegrenzen kregen, een

91 TWEEDE AFDELING

zekere mate van autonomie toegekend worden. Op centraal niveau werden het Vertegenwoordigend Lichaam en het Uitvoerend Bewind vervangen door het Wetgevend Lichaam van 35 leden en een Staats- bewind van 12 leden, betiteld als bewindslieden. Bij de wetge- vingsprocedure kwam het accent meer op de uitvoerende macht, i.c. het Staatsbewind, doordat het initiatief bij haar zou komen te berusten. De secretarissen van staat beheerden, als opvolgers van de agenten, de departementen van algemeen bestuur. Enige departementen werden bestuurd door raden. In 1805 werd de Staatsregeling vervangen door een andere, die de centralistische teugels weer wat strakker aanhaalde. Voorts werd het collegiale bestuur van het Staatsbewind vervangen door een eenhoof- dig gezag uitgeoefend door raadpensionaris Rutger Jan Schimmelpen- ninck. Hij werd bijgestaan door een adviserende Staatsraad. Daar- naast figureerde een Wetgevend Lichaam bestaande uit 39 afgevaardigden uit de departementen.

1.2 Koningrijk Holland 1806-1810

Bij Frans-Bataafs verdrag van 24 mei 1806 werd de republiek omgezet in het Koningrijk Holland. De wetgevende macht werd uitgeoefend door de koning met dezelfde macht als de raadpensionaris en de Wet- gevende Vergadering van 39 leden, door de koning te benoemen. De secretarissen van staat kregen de titel minister of directeur-generaal. De ministers hadden zitting en een delibererende stem in de Staats- raad. Bij de constitutie van 7 augustus 1806 werd het land ingedeeld in 10 departementen, elk onder een landdrost. Deze departementen waren ongeveer identiek aan de oude gewesten (Holland gesplitst in Amstel- land en Maasland). In 1807 kwam Oost-Friesland er als elfde bij. Ontevreden over het bestuur van zijn broer toen deze een zekere zelfstandigheid jegens Frankrijk nastreefde, dwong keizer Napoleon Lodewijk bij verdrag van 16 maart 1810 onder andere al het gebied ten zuiden van de Waal aan Frankrijk af te staan. Tenslotte deed Lodewijk Napoleon 1 juli 1810 afstand van de troon ten behoeve van zijn oudste zoon, doch bij decreet van Rambouillet van 13 juli werd het gehele grondgebied ingelijfd bij Frankrijk. Gedurende de tweede helft van 1810 bleef het gehele bestuur op Hol- landse leest geschoeid. De koning was vervangen door een algemene stedehouder van de keizer.

TWEEDE AFDELING

1.3 Gouvernement général des départements de la Hollande 1811-1813

Na de inlijving bij Frankrijk werd de administratie geregeld bij het keizerlijk decreet van 18 oktober 1810. Het opperbestuur kwam bij een gouverneur-generaal, Lebrun, prince-architrésorier, duc de Plai- sance. Het land werd ingedeeld in departementen (riviernamen), arrondissementen, kantons en gemeenten. Aan het hoofd van deze departementen stond een prefect, die rechtstreeks viel onder de strenge, centralistische richtlijnen van het keizerlijk bestuur in Parijs, los van de betrekkelijk inschikkelijke gouverneur-generaal. De bevoegdheden van deze laatste lagen op het terrein van het militair bestuur, de liquidatie van de oude Hollandse financiën en de plaatselijke belastingen.

1.4 Koninkrijk der Nederlanden

Het vacuum, dat was ontstaan na het vertrek van de Fransen in november 1813 werd opgevuld door het `Algemeen Bestuur der Verenig- de Nederlanden', dat de soevereiniteit opdroeg aan Willem Frederik van Oranje Nassau, die deze eerst zonder en vanaf maart 1814 met een grondwet uitoefende als soeverein vorst. Nadat het Congres van Wenen in 1815 besloten had om de noordelijke en zuidelijke Neder- landen te verenigen, als bolwerk tegen verdere agressieve Franse aspi- raties, werd een nieuwe grondwet afgekondigd, die aangepast was aan de nieuwe omstandigheden. Aan de negen Noordnederlandse provincies werden negen Zuidnederlandse toegevoegd. De soevereine vorst nam de titel van koning aan. Voor het verlies van zijn stamland Nassau-Dillenburg werd de koning schadeloos gesteld met het groothertogdom Luxemburg, dat hij, ondanks de speciale verplichtingen, die het gebied had binnen de Duitse Bond, tot 1830 beschouwde als een normaal deel van het Koninkrijk. Vanaf 1831 werd Luxemburg administratief apart van Nederland bestuurd. Na de Belgische afscheiding werd ongeveer de helft van de, oorspronkelijk als zuidnederlands gebied beschouwde, provincie Limburg als tiende provincie gevoegd bij het Koninkrijk der Nederlanden om zo een vrije toegang tot Maastricht en Venlo te garanderen. Het verlies van een deel van Luxemburg aan België werd gecompenseerd door Limburg te verheffen tot hertogdom. Ook behoorde Limburg tot 1867 tot de Duitse Bond. In 1840 ontstonden uit de oude provincie Holland de twee afzonderlijke provincies Noord- en Zuid-Holland. Koning Willem I en Willem II regeerden min of meer als een verlicht

93 TWEEDE AFDELING

despoot. De grondwetswijziging van 1848 bracht meer macht bij het parlement, waarin vooral de gegoede burgerij vertegenwoordigd was. Pas in 1868 werd ook in de praktijk bereikt dat in de constitutionele monarchie het zwaartepunt bij het parlement zou liggen. De invoering van een algemeen kiesrecht in 1922 heeft bewerkstelligd dat alle Nederlandse ingezetenen formeel hun invloed kunnen uitoefenen. De Europese oorlog van 1914-1918 heeft de regering gedwongen tot een diep ingrijpen in het sociaal-economische leven. Hiertoe zijn een groot aantal tijdelijke crisisinstellingen opgericht, die met de feitelijke werkzaamheden waren belast. Ook de economische crisis van de jaren dertig noopte de regering tot intensieve bemoeienis op sociaal- economisch terrein, die voorheen traditioneel tot het particulier initiatief behoorde. Sindsdien is de overheidsbemoeiing op vrijwel elk terrein van het openbaar leven meer of minder nadrukkelijk aanwezig, hetgeen zijn weerslag heeft op de inhoud en omvang van de overheidsarchieven. Hoewel het landoorlogreglement zulks niet toestaat, hebben de Duitse bezetters in 1940 een burgerlijk bestuur ingesteld, naast en boven het Nederlandse bestuur. De Nederlandse regering in Londen heeft een bestuurlijke organisatie gekend, vrijwel overeenkomend met de bestaande Nederlandse. In 1945 zijn deze organen opgeheven, waarmee afwikkelingsbureaus belast zijn geweest.

De centrale rijksorganen onder de koning laten zich globaal onderscheiden in hoge colleges van staat, departementen van algemeen bestuur, diensten en commissies.

Hoge colleges van staat Dit zijn grondwettelijk erkende colleges die aan het staatsbestuur deel hebben en niet, of slechts gedeeltelijk, onder de ministeriële verantwoordelijkheid vallen. Thans rekent men de Staten-Generaal, de Raad van State en de Algemene Rekenkamer ertoe. Het Kabinet der Koningin, hoewel geen college, wordt gewoonlijk ook tot deze categorie instellingen gerekend.

Departementen van algemeen bestuur Formeel berust de uitvoerende macht bij de koning. Volgens de grondwet van 1814 kreeg hij het opperbestuur over de koloniën, het bestuur der buitenlandse betrekkingen, de beschikking over vloten en legers, het opperbestuur der algemene geldmiddelen en der munt en

94 TWEEDE AFDELING

de benoeming van en het opzicht over de administratie van de nationale waterstaat. In de praktijk werd deze staatstaak aanvankelijk uitgeoefend door een aantal commissarissen-generaal. Later, onder de grondwet van 1815, werden deze, na invoering van het koningschap, vervangen door achtereenvolgens secretarissen van staat van maart tot september 1815 en daarna door ministers. Op grond van de bovengenoemde, beperkte staatsbemoeienis werd volstaan met een zestal departementen. Daaronder functioneerden ook nog een aantal directeuren-generaal en commissarissen-generaal met een beperkte mate van autonomie. De uitbreiding van de staatsbemoeienis op sociaal-economisch gebied wordt vooral zichtbaar in het ministerie van Binnenlandse Zaken. Het groeit langzamerhand uit tot een mammoetministerie, dat bestaat uit een groot aantal afdelingen, die qua werkterrein weinig met elkaar van doen hebben. Eind 1877 worden de afdelingen Waterstaat, Spoorwegen en Nijver- heid van het ministerie afgesplitst en samengevoegd met de afdelingen Telegrafie en Posterijen van het ministerie van Financiën tot het nieuwe ministerie van Waterstaat, Handel en Nijverheid. In deze eeuw en vooral tussen de twee wereldoorlogen hebben zich een groot aantal herindelingen van de departementen voorgedaan, waarbij voornamelijk het werkterrein van het oude ministerie van Binnenlandse Zaken betrokken was. Een departement van algemeen bestuur bestaat uit het in 's-Gravenhage gevestigde beleidsapparaat – het ministerie – en de verspreid over het land gevestigde diensten en commissies.

Diensten en commissies Een deel van de overheidstaak, vooral op het uitvoerende vlak, wordt, onder de uiteindelijke supervisie van de desbetreffende ministeries, behartigd door rijksdiensten. Hierbij onderscheiden we diensten, die van meet af aan onafhankelijk zijn geweest, zoals de rijksmunt, de inspecties van de waterstaat en het domeinbeheer, en diensten die pas naderhand afgesplitst zijn van een ministerie, zoals het ijkwezen, het stoomwezen en de posterijen. Daarnaast bestaat de categorie van territoriaal gedecentraliseerde diensten, zoals de waterstaat, de rechterlijke instellingen, het gevangeniswezen en het onderwijs (de overgebrachte archieven van deze categorie worden beheerd door de rijksarchieven in de provincie). Commissies, bestaande uit één of meer personen, worden met een bepaalde opdracht ingesteld door de Kroon (Staatscommissies) of door

95 TWEEDE AFDELING

één of meer ministers ((inter) departementale commissies). Commis- sies kunnen een permanent karakter hebben of voor een bepaalde tijdsduur (ad hoc) zijn ingesteld. Tot de eerste categorie worden de meeste begeleidings- en uitvoeringscommissies gerekend. Ad hoc commissies zijn vaak adviescommissies. Nauw verwant met de permanente commissies zijn de raden, colleges van advies en bijstand. Deze colleges kunnen de desbetreffende minister(s) gevraagd en ongevraagd van advies dienen op een bij hun instelling vastgesteld gebied van staatszorg. Tevens kan hun de uitvoering van bepaalde werkzaamheden worden opgedragen. Sinds 1922 dient de instelling van deze raden bij wet te geschieden. Voorbeelden zijn de Raad van de Waterstaat en de Gezondheidsraad.

2 ARCHIEFVORMING

2.1 Bestuursvormen en archiefordening

Rond 1800 traden veranderingen op in de organisatiestructuur van de centrale regeringsinstellingen, die ook consequenties zouden hebben voor de archiefvorming.

Collegiale bestuursvorm —resoluties, notulen Tot het eind van de 18e eeuw kwam besluitvorming gecentraliseerd tot stand in bestuurscolleges, zoals de Staten-Generaal, de admiraliteitscolleges, de gewestelijke statenvergaderingen, de Raad van State, etc. De voorbereiding kon geschieden door de betreffende zaken commis- soriaal te maken, d.w.z. de voorbereiding te delegeren aan een aantal leden uit het midden van de vergadering. Of de zaak nu behandeld werd door het voltallige college of door een commissie uit zijn midden, van het begin tot het einde was de afhandeling in handen van de politieke/bestuurlijke top zelf, bijgestaan door de griffier of secretaris Ook na 1795 bleef een deel van de centrale staatsinstellingen op collegiale leest geschoeid. Voorbeelden van dergelijke organen zijn de Na- tionale Vergadering, de Staatsraad en, na 1814, de Raad van State, de Algemene Rekenkamer, staatscommissies, (inter) departementale commissies en raden met een permanent karakter. In de genoemde bestuursvorm wordt de kern van de besluitvorming en dus ook van het archief gevormd door resoluties, ook wel gere-

96 TWEEDE AFDELING

gistreerd in notulen. Deze bevatten doorgaans een opsomming van de aanwezigen ter vergadering, de te behandelen punten en de erop genomen besluiten. In de notulen worden daarenboven ook nog dege- nen, die aan de discussie hebben deel genomen, genoemd. In het archief volgen op de serie resoluties of notulen, de bijlagen, d.w.z. stukken die behandeld zijn tijdens de vergaderingen van het betreffende college, zoals ingekomen stukken en minuten van uitgaande brieven. Deze stukken kunnen chronologisch op vergaderda- tum in één doorlopende serie worden geordend. Ook is het mogelijk, dat de stukken eerst in grote rubrieken worden gegroepeerd, op basis van afzender of functie. Binnen die rubrieken liggen de stukken dan weer chronologisch. Wanneer, zoals in het geval van de Algemene Rekenkamer, onder het eigenlijke college nog een uitgebreide administratie functioneert, bestaande uit verschillende bureaus, dan kan in die administratie een andere archiefvorming plaats vinden, meer geënt op specifieke eisen van informatieverwerking, zoals de vorming van series afgehoorde rekeningen, series registers waarin de binnenkomen- de gegevens betreffende financiëel beheer vastgelegd worden, al dan niet volgens de regels van de boekhouding in grootboeken, balansen, kohieren, tabellen etc.

Bestuursvormen onder een eenhoofdige leiding –besluiten De genoemde verandering na 1795 betreft de vorming van organisato- rische eenheden onder een éénhoofdige leiding. Het spreekt vanzelf, dat de kern van de administratie onder een eenhoofdige leiding niet meer wordt gevormd door een serie resoluties of een serie notulen, maar door een serie door het diensthoofd genomen besluiten. Voor- beelden van dergelijke administraties zijn die van de agenten onder het Uitvoerend Bewind, de secretarissen van Staat onder het Staatsbe- wind, de Staatssecretarie en de ministeries onder het Koningrijk Hol- land en het Koninkrijk der Nederlanden. Daarnaast werden de administraties naar Frans voorbeeld gestructu- reerd in afdelingen en bureaus. Een steeds omvangrijker wordend ambtenarenapparaat werd belast met de voorbereiding en uitvoering van beleidsaangelegenheden, waarover nu alleen nog de uiteindelijke formele besluiten genomen werden door de bestuurlijke/politieke top. Concepten van deze besluiten werden veelal verspreid over de organisatie voorbereid in de afdelingen en bureaus om vervolgens door het diensthoofd tot officieel goedgekeurde besluiten (minuutbesluiten) ge- parafeerd te worden. Nadat van dit minuutexemplaar de nodige voor

97 TWEEDE At DELING

verzending bestemde exemplaren (expedities) vervaardigd waren, werd het geborgen in een chronologische serie minuutbesluiten.

2.2 Archiefvoorschriften

Om het apparaat van de rijksadministratie efficiënter, dus zuiniger, te laten functioneren werd bij Koninklijk besluit van 1 augustus 1818 (Litt. T.T.) een staatscommissie ingesteld, die hierover adviezen moest uitbrengen. Eén ervan, betrekking hebbend op de registratuur (het geheel van handelingen nodig om de papieren neerslag van een administratie, het archief, te kunnen hanteren) resulteerde in het Ko- ninklijk besluit van 4 september 1823 nr. 7. Dit KB schreef voor, dat iedere rijksinstelling slechts één centrale agenda voor de inschrijving van ingekomen stukken diende te voeren. Behandeling van post en vorming van archief per afdeling werd verboden. Iedere instelling moest één centraal archief vormen. Eerder werd reeds gewezen op het uitgebreide, heterogene takenpak- ket van het ministerie van Binnenlandse Zaken. Omdat van een logi- sche samenhang tussen de taken van de verschillende afdelingen nauwelijks sprake was, vormden deze gescheiden functionerende afdelingen ook eigen, gedecentraliseerde afdelingsarchieven. Voorts schreef het KB voor, dat alle stukken chronologisch geborgen dienden te worden op datum en nummer van het desbetreffende besluit, zoals dat gebruik was in het archief van de Staatssecretarie. Dit was een goed werkend systeem in administraties waar men de stukken na afdoening wegborg om ze slechts in sporadische gevallen weer te lichten uit het archief. Sommige administraties, die vaak moeten beschikken over voorstukken, afkomstig uit het eigen archief, gingen er daarentegen toe over om het doorlopend, chronologisch archief op te splitsen in kleinere, handzame rubrieken, gebaseerd op taken, onderwerpen etc. Binnen deze rubrieken zijn de besluiten met bijlagen dan weer chronologisch geordend. Voorbeelden van dergelijke administraties zijn de afdeling Waterstaat van het ministerie van Binnenlandse Zaken na 1828 en de afdeling Domeinen van het ministerie van Financiën na 1868. Alle genoemde ordeningswijzen zijn, mits consequent toegepast, te verdedigen, of zij nu wel of niet gebaseerd zijn op het KB van 1823. Dat kan niet gezegd worden van de archiefordening in die administraties, die enerzijds trouw wilden blijven aan het systeem van 1823, doch anderzijds veel geraadpleegde stukken buiten het archief hiel-

98 TWEEDE AFDELING

den. Deze stukken bleven achter op de werkkamers van de behande- lende ambtenaren om uiteindelijk pas na verloop van jaren als `los samenraapsel' in de vorm van een aanhangsel achter het eigenlijke hoofdarchief geplaatst te worden onder de onverdiende titel `dossierarchief'. Helaas hebben juist deze, veelal belangrijke `dossiers' het archief nooit bereikt en zijn verloren gegaan. Vorming van afdelingsarchieven, rubrieken, aanhangsels waren een duidelijke indicatie dat het al te rigide KB van 1823 niet meer toegepast kon worden bij de meeste rijksorganen. Bij Koninklijk besluit van 2 oktober 1950 (Stb. K 425) werd een hier en daar reeds toegepaste, archiefordening voor- geschreven, waarbij de stukken naar de zaak, waarop zij betrekking hebben, in dossiers geborgen dienen te worden. Deze dossiers worden vervolgens naar onderwerp en bemoeienis gerangschikt. De onderwerpen en bemoeienissen zijn systematisch ingedeeld in een registratuur- plan, die ook wel, voorzien van een decimale notatie, archiefcode genoemd wordt. De in Nederland meest gebruikte archiefcode is die van de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG), welke is afgeleid van de universele decimale classificatie (UDC). Voor de rijksadministratie wordt deze code door de Algemene Classificatie Commissie voor de Overheid (ACCO) uitgewerkt. De hoofdrubrieken van de code kunnen door gebruik van decimalen eindeloos worden uitgesplitst. De afzonderlijke dossiers worden volgens deze codegetallen gerangschikt.

2.3 Afgedwaalde archiefbescheiden

Een groot probleem is het lot van archiefbescheiden bij de herverde- ling van taken tussen overheidsorganen. Om bijvoorbeeld een nieuw ingesteld ministerie in de gelegenheid te stellen vanaf het eerste moment een beleid te voeren, dat voortbouwt op de politiek van de administratieve voorganger, krijgt dat ministerie vaak de beschikking over een deel (vaak het essentiële) van het archief van zijn voorganger. Het komt maar sporadisch voor dat de archiefbescheiden, nadat zij hun waarde voor de administratie verloren hebben, naar hun oorspronkelijke plaats worden teruggebracht. De rijksarchiefdienst streeft ernaar om de stukken terug te brengen naar het archief van die administratie, waar ook de erop vervaardigde ingangen zich bevinden.

99 TWEEDE AFDELING

2.4 Overgedragen archieven

In oudere overzichten van de inhoud van het Algemeen Rijksarchief zijn archieven vermeld, die in dit overzicht niet meer voorkomen. Dit heeft verschillende oorzaken. Een aantal archieven is overgedragen aan de rijksarchieven in de provincies. Dit betreft vooral archieven van instellingen, waarvan het werkingsgebied zich niet over het gehele land heeft uitgestrekt. Zonder volledig te zijn, zijn dit de archieven van de volgende instellingen: departementale schoolbesturen en districtsopzieners 1801-1857; directies van fortificatiën 1813-1849; – eerstaanwezend ingenieurs der genie tot 1845; krijgsraden 1814-1923 en 1945-1965; – opperbevelhebbers der vestingen 1830-1839; bevelhebbers der militaire afdelingen 1860-1940; territoriale bevelhebbers 1913-1940; garnizoenscommandanten 1870-1920; – militaire hospitalen 1831-1940; keuringsregisters van de militair-geneeskundige dienst 1913-1918; – marineetablissementen 1813-1940; kamers van arbeid 1898-1922; – concessionarissen der grote wegen in de 19e eeuw; – administrateurs der domeinen 1823-1841; – ambtenaren belast met de invordering van de belasting op het recht van successie 1805-1818; Eerste maatschappij van weldadigheid 1815-1859 (Drenthe); – inspecties van de prijsbeheersing 1941-1954; ijkkantoren 1820-1918; – rijksnijverheidsdiensten 1913-1965; tuchtgerechten voor de prijzen 1944-1951; Ook zijn archieven thans niet meer vermeld, welke in 1953 aan het Algemeen Rijksarchief in Brussel zijn overgedragen. Het betreft de archieven van de in 1814 en 1815 in Brussel gevestigde centrale administraties voor de zuidelijke provincies: – secretaris van staat voor België, 1814-1816; – commissaris-generaal van Binnenlandse Zaken, (1795) 1814-1815; – commissaris-generaal van Financiën, 1814-1815; – commissaris-generaal van Oorlog, 1814-1815 (1819); – departement van Politie, 1814-1815; alsmede van enkele rijksdiensten die in de zuidelijke provincies gevestigd waren.

100

TWEEDE AFDELING

Vervolgens zijn archieven niet meer vermeld omdat deze zijn samengevoegd met andere archieven, zoals b.v. de archieven van de afdelingen en bureaus van het ministerie van Landbouw en Visserij, die zoveel mogelijk overeenkomstig hun oorspronkelijke organisatie zijn herordend. Ook archieven die vroeger, naar gebleken is, onder een foutieve naam vermeld stonden, zijn thans onder hun juiste naam vermeld. Tenslotte zijn enkele archieven integraal vernietigd, zoals de commissiearchieven betreffende de nationale schuld (1814-1841). In voorkomende gevallen kan de Tweede afdeling nadere inlichtingen verstrekken over de verblijfplaats van niet in dit overzicht genoemde archieven, zowel over die archieven die vroeger in een rijksarchieven- overzicht vermeld stonden, als ook over die welke nog niet zijn overgedragen. Bij dit laatste moet de restrictie gemaakt worden dat veel archieven van rijksorganen helaas spoorloos verdwenen zijn.

3 LITERATUUR

Algemeneg literatuur betreffendeff de overheidsorganisatieg J.C. Beth, De departementen van algemeeng bestuur gedurendeg het tijdvaktijdva 1795-1907 1907); W.M. de Brauw, De departementen van alg emeen bestuur in Nederland sedert 1795 (Utrecht 1864); A.J.H. van Ette, Onze ministers sinds 1798 (Al phen aan den RijnJ 1948 ). Staatkundig en staathuishoudkundig jaarboekje(Amsterdam 1849-1884). S.J. Fockema Andreae, Een mensenleven in Nederland, driekwart eeuw ontwikkeling van openbaar bestuur, onderwijsJ en ondernemingg((Alphen p aan den RijnJ 1957), Nederlands bestuursrecht, II Bijzonder deel ( AL p hen aan den RijnJ 1953)> ; Supplementpp (Alphen aan den Rijn 1957).

Almanakken Bericht wegens de gesteltenisse der Bataafsche republiek,p midsgadersg de respectivep Hooge Collegien en bureaux daartoe specteerende, alsmede wegensg het Departementaalp Bestuur van Holland in 's-Gravenhagge ((1795, 1796, 1797, 1803,, 1804,, 18061806). N.B. Deze zgn. Haagse berichtboekjes 1704-1830 zijnJ onder verschillende titels uit gge e- ven, Koninklijke almanak ('s-Gravenhagge-Amsterdam 1807-1809 ). Almanach Impérialp (Paris 1811-1813); Staatsalmanak voor het Koninkrijk) der Nederlanden(('s-Gravenha ' g ge 1815-1830,,860 1- 1940, 1946- ); 8 Nederlandsche Residentie- en 's-Gravenhaagsche Stadsalmanak('s-Gravenhage '-s Gravenha e 1-830 1860); Bestuursalmanak voor het bezette Nederlandsche gebied, 1942/43 en 1943/44 ('s-Gravenhage 1942-1943);

101

TWEEDE AFDELING

Beknopte almanak van het Departement van Buitenlandse Zaken, waarin opgenomen de volledigeg listJ der Nederlandse diplomatiekeP en consulaire ambtenaren, bijgewerktJ tot 1 April 1943, tot 1 April 1944, tot Januari 1945 (Londen 1943-1945) N.B. Deze almanak bevat ook een uitgebreideg opgaveg van de andere departementenp en diensten in Londen; Pvttersen's staatsalmanak voor iedereen/Pyttersen's Nederlandse almanak (Zaltbommel 1904- ).

Algemeneg wettenverzamelingeng Publicaties,roclamatien,P notificatien, decreten, wetten en besluiten van de Bataafse republiek en van het Koningrijk Holland, 1796-1810. N.B. Voorloperp van het Staatsblad en onder verschillende titels uitgegeven; Decreten en besluiten van de Nationale Vergadering, de Constituerende Vergadering, het Intermediair Wetgevend Lichaam en de Eerste en Tweede Kamer van het Vertegen- woordigend Lichaam 1 maart 1796-18 september 1801; Notulen van het Wetgevend Lichaam van het Bataafs Gemenebest, 1801-1805; Besluiten van het Wetgevend Lichaam van het Bataafs Gemenebest, 1801-1805; Reg ister der resolutien van Hun Hoog Mogende, vertegenwoordigende het Bataafs Ge- menehest, 1805-1806; Notulen van het Staatsbewind der Bataafse Republiek, 1801-1805; Staatsbesluiten der Bataafse Republiek, 1805-1806; Decreten en besluiten van ZijneJ Majesteit de Koning van Holland, 1806-1807; Alp hahetisch registerg opP de decreten van ZiJ ne MajesteitJ de Koning van Holland,, mits- g aders opP de notificatienf van hoo gstdeszel fs ministers, bevattende de zakelijkezakelijk inhoud al het merkwaardige 't welk daarhiJ is besloten en vastgesteld,g 13 delen (Amster- dam 1806-1810); Bulletin des Lois de la RéP ubli 9 ue francaise/de l'Empire francais, 1794-1813; L. Rondonneau, Collection des locsrancaises...f déclarée, exécutoires dans les départe- mens de la Hollande, et autres réunis el la France depuis 1810 (Paris 1811); Staatsblad van het KoninkrijkJ der Nederlanden, 1813- ; Bijvoegsel tot het Staatshlad van het Koninkrijk der Nederlanden 1813-1945 (Dordrecht-Gorinchem 1816-1946); Nederlandse Staatscourant, 1814- ; Bijvoegsels tot de Nederlandse Staatscourant, 1904- ; Verordemng enblad voor het bezette Nederlandse gebied, 1940-1945; Publicatieblad van het Militair Gezag, 1944-1946; Alg emeene mededeelin gen: Bezettingsmaatregelen 1940-1945 en Regeeringsmaatregelen 1940-1963 (Alphen aan den Rijn 1940-1963); G. Luttenberg,g , Register^g der wetten en besluiten betrekkelijk het openbaar bestuur in de Nederlanden, sedert den ureJ 1796 (1796-1849) (Zwolle 1840-1851); G. Luttenberg, VVervolgervol o 1p het Groot Plakkaatboek of verzameling van wetten, betrek- keliJ k het oP enbaar bestuur in de Nederlanden: Armwezen (Zwolle 1837); Bestuur in de ggemeenten ((Zwolle 1838); Zainenstelling der regterli Jke magt en beleid der justitie Zwolle 1838); Organieke en andere algemeens verordeningen betrekkelijk de wetgeving

102

TWEEDE AFDELING

((Zwolle 1839) ; Algemeeneg enp laatsela J ke poliere, veiligheidg en openbareP orde ((Zwolle 1839). Luttenberg 's chronologische verzameling der wetten en besluiten 1813-1950 (Zwolle 1841-1951).

Bronnenuitgaven en literatuur inzake afzonderlijkeJ instellingen BijJ een aantal hierna vermelde archieven is een vermeldingg van bronnenuitgaven gaven en literatuur opgenomen.pg Uiteraard kan dit niet meer dan een keuze zijn.Jppor Uitgegeven ra - ten en andere publikaties van staatscommissies en andere overheidsinstellingeng zijn zij in algemeen niet vermeld. Verwezen wordt naar Nederlandse overheidsuitgaven, 1-24 (1929-1952), voortgezet als Bibliografie van in Nederland verschenen officielefficiele en semi- officieleff uitg aven, 25- (1953- ). Publikaties over de totstandkomingg en uitlegg van bijzondere wetten zijn in het algemeeng eveneens niet opgenomen.pg De inleiding op een gepubliceerde archiefinventaris, ook wanneer deze alstoegang toean tot het archief niet meer bruikbaar is, kan veelal met vruchteraadg Plee g d worden. Daar- om zijnJ ook de vervallen inventaiissen vermeld.

van Schie

103 TWEEDE AFDELING

104

TWEEDE AFDELING

OVERZICHT VAN DE ARCHIEVEN EN VERZAMELINGEN

1 ARCHIEVEN VAN DE OVERHEID

1.1 1795-1813

De archieven uit de zgn.g Bataafse en Franse tijdtij (1795-1813) vormen de basis van de van de Tweede afdelingg van het Algemeeng Rijksarchief. Ze zijnJgn rotendeels in de Jjaren zestigg en zeventigg van de vorigeg eeuw in het Algemeeng Rijksarchief Rijksarchief g e- dep oneerd. Sinds 1902 staan ze als fonds bijJ elkaar. In dit overzicht zijnzij ze ook in één bijeengeplaatst. De archieven van de diensten en commissies zijn,zijn voor zover g geplaatstgp als `dochterarchief' bijJ dat van het ministerie. De archieven uit deeriodep 1795-1798 sluiten aan op de generaliteitsarchieven,g die bewaard worden bij de Eerste afdelingg van het Algemeeng Rijksarchief.Rijksarchief De archieven uit p 1798-1810 zijnzijn afkomstigg van de hoge colleges van staat en de de Partemen- ten van algemeen bestuur, zoals die vandaag nog functioneren. De jaren 1811-1813 vormen een onderbreking: de hogeg colleges en ministeries waren opgehevenpg en vervangeng door eengouverneur-generaal, intendanten en requestmeesters. De archieven van deze ambtenaren zijnJ minder belangrijk dan die van hun voorgangers en opvolgers,p g omdat derovincialep ambtenaren via de prefectenp in de departementenp rechtstreeks met de ministeries in ParijsJ konden en veelal moesten corresponderen. Voor onderzoek in deze Pperiode dient men dus in de eerste plaats de archieven van de prefectenp te raadplegen,plegen die bewaard worden in de ri'ksarchiefbewaarlaatsenJ p in de provincies. Bronnenp publikatie: H.T. Colenbrander, Gedenkstukken der algemeene geschiedenis van Nederland van 1795 tot 1840 ('s-Gravenhage 1905-1922) (RGP, grote serie, nrs. 1-6, 11-13, 16, 17, 23, 25, 27, 30, 31, 37, 40, 42, 44, 46, 50).

Wetgevende CollegesCo eng Wetgevend e es Lichaam e8 1796-1 10 858 m. Bevat de archieven van: Nationale Vergaderingg g representerende p het volk van Nederland, 1796-1798. Constituerende Vergaderingg g representerende p het Bataafse volk, 1798. Intermediair Wetgevendg Lichaam van het Bataafse volk, 1798. Vertegenwoordigend Lichaam van het Bataafse volk, 1798-1801. Wetgevendg lichaam van het Bataafse Gemenebest, 1801-1805. VerVergaderingg g van Hun Hoo gmo g enden, 1805-1807. Wetgevendg Lichaam van het KoningrijkgJ Holland, 1807-1810. Commissies tot het ontwerp en van een constitutie voor het volk van Nederland, 1796- 1797 Commissie tot onderzoek dereloofsbrieven,g 1796-1801. Commissie tot de nationale drukkerij,J 1796-1801. Personele commissies, 1796-1801.

105

TWEEDE AFDEL IN(.

De archieven van de commissies(commissies1796-17981796-1798) tot de binnenlandse zaken en tot de buitenlandse zaken bevinden fich in de archieven van die ministeries (zie blz. 108). Dat van de commissie van financien is niet bewaard gebleven. Eigentijdse ingang: Decreten en besluiten der Nationale Vergadering, der Constitueren- de Vergadering,van het Intermediair Wetgevendg Lichaam en van het Verte enwoordi-g gend Lichaam, met index ('s-Gravenhage 1796-1801). Notulen en resoluties van het Wet8 evend Lichaam, met index ('s-Gravenhage 1801- 1806 Index en klapperpP op het archief 1796-1801. DagverhaalDa verhaal der Handelingeng van de Nationale Vergaderingg g representerende P het Volk van Nederland, en Constituerende Vergadering, 9 din. ('s-Gravenhage( 1796-1798). DagverhaalgDa verhaal der Handelingen van het Vertegenwoordigend- g en Intermediair Wetgevendg Lichaam, 13 din. ('s-Gravenhage 1798-1801). Dagverhaalg der Handelingeng van het Wetgevend8 Lichaam, 1 deel ('s-Gravenhage( 1801- 1802) Plaatsingslijst:J 2.01.01. Nadere ingang: klapperspp opp rekesten heerlijkeheerlijke rechten (2.01.02)( en tienden (2.01.03), naamlijst leden Nationale Vergaderingaderin 1796 2.01.04( en) L.M. Rollin Couquerque, In- dex opp het Dagverhaalg 1796-1802 (2.01.05 en 2.01.06). Literatuur: W.R. Hugenholtzg en H. Boek De griffieg van de Staten-Generaal en van de Nationale Vergadering,1780-1798, in: Tijdschrift voor geschiedenis, 90 (1977) 391-422; A.J.H. van Ette, Onze volksvertegenwoordigers 1796-1810, in: Jaarboek van het Cen- traal Bureau voor Genealogieg 4 (1950)( ) 107-159; A.M.M.M. van ZeiJ I, Toegang tot het Dagverhaalg van de Nationale Vergaderingg g 1796-1798 (Nederlands Centrum voor Rechtshistorische Documentatie, Amsterdam 1979)

Staatsraad, 1805-1810, 12 m. EiEigentijdseg J ingang: index en klapper. Plaatsingslijst: 2.01.01. Literatuur: D.G. Carasso,, De Staatsraad 1805-1810 ((doct. scriptieP Universiteit van Amsterdam 1969).

Uitvoerend Bewind, 1798-1801, 82 m. Eigentijdse ingang: zgn.g groeneg indices in archief Staatssecretarie Lodewijk Napoleon (inv. nrs. 531-540). Plaatsingslijst: 2.01.01.

Staatsbewind, l 801-1805, 5 m. Bevat ook de archieven van de Commissarissen van het Uitvoerend Bewind bijbi' de departementale besturen, 1799-1802. Eigentijdse ingang: Notulen van het Staatsbewind, met index ((gedrukt)g ) 1801-1805; zgn. ggroene indices in archief Staatssecretarie LodewijkLodewijk Napoleonp (inv. nrs. 541-547). Plaatsingslijst:Plaatsin slist: 2.01.01.

106

TWEEDE AFDELING

Raadpensionaris,,l5-1 l m Eigentijdseg J ingang: Staatsbesluiten, met index ((gedrukt)g ) 1805-1806;1805-1806; zgn. g g groene indices in archief Staatssecretarie Lodewijk Napoleonp (inv. nrs. 548-549 ). Het zgn.g kabinetsarchief van de raadpensionarisP berust in Huis Nijenhuis te Diepen- veen (0v.) Plaatsingslijst:gJ 2.01.01.

Staatssecretarie on erLodewijka N p oeo n 1 0 6 -1 11 7 > 5 m Bevat de archieven van: Staatssecretarie onder Koningg LodewijkLodewijk Napoleon, 1806-1810. Provisionele Raad van Regentschap, 1810. Gouvernementssecretarie, 1810-1811. Minister, secretaris van Staat, 1806-1808. Raad Secretaris, 1808-1809. Eerste secretaris van het Kabinet, 1809-1811. Secretaris-eneraalg van de Staatsraad, 1806-1807. Minister, vice-presidentp van de Staatsraad, 1808-1811. Raad van ministers, 1807, 1809-1810. Begrotingscommissie, 1807. Requestmeester-generaal,q 1808-1810. Commissie van onderstand, 1808-1810. Het zgn.g kabinetsarchief van koningg LodewijkLodewijk Napoleon P berust in de Archives Natio- nales te Parijs.J Een beknoptep inventaris van dit archief in: H.T. Colenbrander, Ge- denkstukken der algemeeneg g geschiedenis van Nederland van 1795 tot 1840.VijfdeiJ Vj deel.deel Koningg( Lodewijk 1806-1810('s-Gravenhage 1910) (RGP, grote serie, nr. 11) X-XV. EiEigentijdseg J ingang: Decreten en besluiten, met index (gedrukt)g g 1806-1808; g zgn. groene indices 1798-1811: index met hoofdenlijst,J namenklapper.p Plaatsingslijst:g 2.01.01.

PrinssS ted e hou er 1810-1813, 7 m. Bevat slechts het kabinetsarchief van de algemeneg stedehouder van de keizer, 1810 en van deouverneur-g eneraalg der Hollandse departementen, 1811-1813. De minuten van uit gaande brieven ontbreken. Zie ook het archief van de Gouverne- mentssecretarie, hierboven. Plaatsingslijst:g J 2.01.01; beknoptp in: H.T. Colenbrander, Gedenkstukken der algemeeneg geschiedenis eschiedenis van Nederland van 1795 tot 1840. Zesde deel. InlijvingJ g en opstandP 1810- 1813 ('s-Gravenha gge 1912) (RGP, ggrote serie, nr. 16) XI-XIII. Literatuur: A. de Caumont la Force, L'Architrésorier Lebrun,ouverneurg de la Hol- lande 1810-1813 (Paris 1907).

Rekenkamer, 17 -1, 1 5 1 m . Bevat de archieven van: Commissarissen tot de Nationale Rekening, 1799-1802. Nationale Rekenkamer, 1802-1809. Hof van Rekenin gen, 1809-1811.

107 TWEEDE AFDELING

Commissie, vervangende het Hof van Rekeningen, 1812-1813. Rekenkamer der Verenigde Nederlanden, 1813. Eigentijdse ingang: agenda (1809-1813), index (1801-1811), klapper (1799-1802, 1806- 1811). Plaatsingslijst: 2.01.01.

M1'ni ste ri vane a Binnenlandsek Zaken,a n 1796-1813 132 m. Bevat de archieven van: Commissie tot de binnenlandse correspondentie uit de Nationale Vergadering,1796- 1798. Agentschap van Inwendige politie, Binnenlandse correspondentie en Toezicht opp de staat der dijken, wegen en wateren, 1798-1802. N.B. De meeste stukken betreffende de waterstaat bevinden zich in het archief van het ministerie van Waterstaat (zie blz. 114). Agentschapg van Nationale Opvoeding, 1798-1801. Agentschap van Nationale Oeconomie, 1799-1801. Raad van Binnenlandse Zaken, 1801-1805. N.B. Ingekomen stukken betreffende de waterstaat bevinden zich in het archief van het Ministerie van Waterstaat (zie blz. 114). Secretariaat voor de Binnenlandse Zaken, 1805-1806. Ministerie van Binnenlandse Zaken, 1806-1810. Commissie tot het ontwerpen van een decreet betreffende kunsten en wetenschappen,pP 1806-1807. Commissie tot het ontwerpen van een plan tot formatie der openbare en koninklijkeJ hogescholen, 1807. Generale directie van Openbaar onderwijs en der Wetenschappen, 1807. Generale directie van Schone kunsten, 1807. Generale directie van Wetenschappen en Kunsten, 1807-1811. Secretaris-generaal, belast met de liquidatie van het ministerie van Binnenlandse Zaken, 1811 Intendance van Binnenlandse Zaken, 1811-1813. Stukken van baron d'Alphonse, 1795-1810. Eigentijdse ingang: agenda,g indicateur, index met hoofdenlijst, klapperpP opp namen en zaken. gslist:J 2.01.12; beknobeknopte te inventaris van de Intendance 1811-1813 in: H.T. Co- lenbrander, Gedenkstukken der algemeene geschiedenis van Nederland van 1795 tot 1840. Zesde deel. InlijvingJ en opstand 1810-1813 ('s-Gravenhage 1912) (RGP,g grotese - rie, nr. 16) XVI-XXIV.

M1it'n'se, ri evanBuitenlandse a Za5 ken 1795-1810, 44 m Bevat de archieven van: Comité tot de Buitenlandse Zaken van de Provisionele representanten van het volk van Holland, 1795-1796. Commissie voor de Buitenlandse Zaken uit de Nationale Vergadering, 1796-1798. Departementp van Buitenlandse Zaken van het Uitvoerend Bewind, 1798.

108

TWEEDE AFDELING

Agentschapp voor de Buitenlandse Betrekkingen,g , 1798-1801. Secretariaat voor de Buitenlandse Zaken, 1801-1806. Ministerie voor Buitenlandse Zaken, 1806-1810. Eigentijdse ingang: index en klapper^p opp namen. Plaatsingslust: 2.01.08.

Legaties at 1 van B nde t aBataafsese aa e R Republieku ep 1 en hetetKoningrijk Koning^ k HHolland,r oa nd , (1778) 1795-1810, 1 5 m.m Bevat de archieven van de legaties in: Frankrijk, 1795-1810, Oostenrijk,Oostenrijk 1786-1800, 1802-1808, Hanzesteden, 1795-1809, Wurttemberg , 1797-1805, 1807-1809, Baden, 1807-1810, Hessen-Kassel, 1790-1804, Keulen, Trier en Mainz, en in de Opperrijnse,pp J NederrijnseJ en Westfaalse kreitsen, 1778-1800, Denemarken, 1793-1810, Rusland, 1791-1810 en Span- je, 1786-1810 en van de consulaten te: Antwerpen,p 1795-1810 en Philadelphiap 1795-1802. Deze archieven worden teeleg g ener tijdtijd overgebrachtg naar de Eerste afdelingg van het Algemeeng Rijksarchief, waar ze met de daar berustende legatiearchieveng worden verenigd (zie blz. 49). Plaatsingslijst:J 2.01.09. Literatuur: 0. Schutte, Repertoriump der Nederlandse vertegenwoordigers, residerende in het buitenland 1584-1810 ('s-Gravenhage 1976).

Ministerieini vana Eredienst,E edien st 1801805-1810(1813),m 55101 Bevat de archieven van: Secretariaat en ministerie van Binnenlandse Zaken, bureau van Eredienst, 1805-1808. Ministerie van Eredienst, 1808-1809. Ministerie van Eredienst en Binnenlandse Zaken, le divisie Erediensten, 1809. Ministerie van Binnenlandse Zaken, le divisie Erediensten, 1810. Chef van de divisie Erediensten J.D. Janssen, 1806-1813. Eigentijdseg J ingang: agenda, index met hoofdenlijst, klapper. Inventaris: 2.07.01: H. Bonder, Inventarissen van de Departementsarchieven betreffende Eerediensten 1805-1870, in: IRA III (1930) 48-189.

Ministeriea vana nF Financiën nc e 9 -1 1 20 m. Bevat de archieven van: Agentschapg p van Financien, 1798-1801. Generale Thesaurie en Raad van Financien, 1801-1805. Secretariaat van Financiën, 1805-1806. Ministerie van Financien, 1806-1810. Generale intendance voor de Financien en der Publieke schatkist, 1810-1813. Commissarissen van de Nationale Beleenbank, 1795-1801. Raad van Financien, 1805-1806. Commissarissen over de landsgebouwen te 's-Gravenhage en te Amsterdam, 1805-1811 Amortisatiekas en Mortificatiefonds, 1802-1810.

109

TWEEDE AFDELING;

Commissie tot verbeteringg opp het stuk dder convooien en licenten,, 1802-1805. Directie der middelen te water, 1809-1810. Generale directieti der publiekep schatkist, ,1809-1810 (fragment). Direction ction de la caisse centrale, 1811-1814. Generale direrdirectie der publiekep schuld, ,1812-1813 (fragment). CommissieC tot vereveningg en betaling van de achterstand van 1807 en vroegerg jaren, 1807-1810. Ess ,yeur-eneraal generaa van de Munt, 1795-1813. Het archief van het bureau der domeinen, herkomstig van de vorst van Nassau bevindt zich bijJ de Eerste afdeling van het Algemeeng RijksarchiefJ (zie blz. 67). Het aarchief van de generaleg directie der KoniKoninklijke J Hollandse PosterijenPosterijen bevindt zich bij de Derde afdelingin van het Algemeeng RijksarchiefRijksarchief (zie blz. 375). Voor de archieven van de directie deder domeinen zie hieronder en van het SyndicaatY van Holland zie blz. 162. Eigentijdse ingan g : index met hoofdenlijst,J namenklapper. Plaatsingslijst: 2.01.21 en 2.01.33: J.K. Bontla m Archief van den Essayeur-GeneraalY van s Rijks s Munt 1795 1813, gy n. IRA III 1(9 30 ) 40-41. Een beknoptep inventaris van het archief van de Generale intendance 1810-1813-1 in: H.T. Colenbrander, Gedenkstuk- tien der alge meene ggeschiedenis van Nederland van 1795 tot 1840. Zesde deel. Inlijving en opstandp tand 1810-1813- ('s-Gravenhage ' s- Gra g 1912) ) ((R GGP, , ggrote serie, nr. 16)) XXIV-XXV.

Administratiei der nationa 1e domeinen engeestelijke ggoederen,n, 1808- 1814 31 m. Bevat de archieven van: Ministerie van Financien, chef van de 4e divisie, ,1808-1809. Directie der nationale domedomeinen en geestelijkeg J goederen,g 1809-1810. DireDirectie der staatsdomeinen in Holland, 1811. Generale intendance voor de I manen d en der Publieke ke schatkist, bureau van de liquidatie der domeinen, 1812-1813. Generaal commissariaat tot de zaken van Financien, bureau van de liquidatieQ der do- meinep , 1813-1814. Eigentijdseg ingang: a enda en klapper. Plaatsingslijst: 2.01.23. Nadere ^ningangang . klapperI er opo verkochte domeinen: 2.01.24.

Kroo n onrein en hofhouding ding van koningPg LodewijkwikNaJ Napoleon,lon 8 06- 1813, 35 m. Bevat de archieven van: Kanseliervan a het huis des konings,g , 1806-1810. Intendant-generaalg van a het huis des konings,g ,1806-1810. Intendant-generaalg v a n de domeinen des konings,g ,1806-1810. Intendant der keizerlijke kroongoedereng in Holland, 1810-1813. Thesaurier-generaalg der r kroongoedereng in Holland, 1809-1813. Plaatsingslijst:g J 2.01.25.

110

TWEEDE AFDELING

Een beknop te inventaris van het archief van de Intendant der keizerlijke kroongoede- ren in: H.T. Colenbrander, Gedenkstukken der algemeeneg geschiedenis van Nederland van 1795 tot 1840. Zesde deel. InliJ vin g en opstandP 1810-1813 ('s-Gravenha geg 19121912) (RGP, grote serie, nr. 16) XXIX.

M1'n' asteri van e a Justitie,Just e 8 0 1806-1811, 51 m. Bevat de archieven van: Agentschap van Justitie, 1798-1802. Generale directie van Justitie en Politie, 1806. Ministerie van Justitie en Politie, 1806-1810. Secretaris, belast met de liquidatieq van het ministerie van Justitie en Politie, 1811. Het archief van de 2e divisie Politie is niet bewaardebleven.g Eigentijdseg J ingang: aagenda,g p index, klapper opP namen. Plaatsingslijst: 2.01.10.

Hoge rechterlijke colleges, 1802-1811 15,5 m. Bevat de archieven van: Nationaal Gerechtshof, 1802-1806, Hoog Nationaal Gerechtshof, 1806-1810 en Keizer- lijkJ Hooggerechtshofg in Holland, 1810-1811. Nationaal Syndicaat, 1802-1805. Voor het archief van het KeizerliJ k Gerechtshof 1811-1813, zie blz. 226. Eigentijdseg J ingang: index. Plaatsingslijst: 2.01.10. Literatuur: A.M. Elias, Het Nationaal SiJ ndicaat 1802-1805 (Leiden 1975).

Collegesgs belast1 metde ehoge omilitaireg e a rechtspraak, e95 17 -1811 27 m. Comité tot de zaken van de Marine, commissarissen tot de zaken der justitie, 1795-1798. Commissie van 's Lands advocaten alsrovisioneelP gekwalificeerdg tot de administratie der militaire justitie, 1798-1799. 's Lands advocaten alsrovisioneelp waarnemende de civiele en criminele justitie aan het Comité der Marineedemandeerdg geweest, 1799-1802. Hoeg Militaire Vierschaar, 1799-1811. KrijgsraadJg in Noord-Holland, 1799. KriKrijgsraadJ g J te velde bij het corpsp d'armee van de generaal Augerau, 1800-1801. Permanente krijgsraadJg te velde, 1806-1809. Zeekri'ZeekrijgsraadJ g p inzake kapitein ter zee E. Lucas, 1797. HogeHoe krijgsraad J g g wegens de zeeslagg bij J Kamperduin, 1797-1799. KrijgsraadJg g inzake de samenzweringp op 's lands schip Utrecht, 1798-1799. Hoeg ZeekrijgsraadJg inzake De Vlieter, 1799-1800. Hoeg ZeekrijgsraadJg inzake kapp ter zee B. Pletz, 1801. Administratieboeken van het le bataljonJ der le halve brigadeg infanterie, 1795-1801. Eigentijdse ingangingan : klapper op namen. 2.01.11. Literatuur: H.H.A. de Graaff, De militair-rechterlijke organisatie en haar verband met de bevelsverhouding en biJ de landmacht 1795-1955 ('s-Gravenhage 1957).

111

TWEEDE AFDELING

Collegesg e bebelast as met etde ehogebelastingrechtspraak,7 o ge i 95 -1 8 1 5 1 m Comité tot de zaken van de Marine, departement der convooien en licenten, 1795-1798. Intermediair bureau der convooien en licenten, 1798. Bureau ter judicature van de convooien en licenten, 1798-1802. Zeeraad, 1802-1805. Raad der judicature over de middelen te water en te lande en diens advocaat-fiscaal- generaal, 1805-1811. Eigentijdse ingang: index, namenklapper.pp Inventaris: 2.01.22: C.C.D. Ebell, De archieven der collegien,g achtereenvolgensg belast met de rechtspraak over de convooien en licenten enz., 1795-1811, 1814-1819, in: VROA 39 (1916) I, 250-357.

Ministerieste e van a KKoloniën, o 1795-1813,41 S m Bevat de archieven van: Comité tot de Oost-Indische handel en bezitting en 1796-1800. Raad der Aziatische bezittingen en etablissementen, 1800-1806. Departementen,p commissies, alsmede kantoren te Middelburg, Hoorn, Enkhuizen, Amsterdam, Delft en Rotterdam, 1796-1806 (fragmenten). Comité tot de zaken van de kolonien en bezitting en op de kust van Guinea en in Ame- rika, 1795-1800. Raad der Amerikaanse bezitting en en etablissementen, 1801-1806. Departementen, alsmede kantoren te Amsterdam, Middelburgg en Rotterdam, 1796-1806 (fragmenten). Generale directie van Koophandel en Kolonien, 1806. Ministerie van Koophandel en Kolonien, 1806-1808. Ministerie van Marine en Kolonien, divisies voor de kolonien, 1808-1810. Raad voor Koophandel en Financien, 1806-1808. Kantoren te Middelburg en Amsterdam, 1806-1808. Bureau tot liquidatieg van zaken der koloniën in Holland, 1811-1813. Hollandse divisie bijJ het ministerie van Marine en Koloniën te Parijs,J 1810-1814. Commissaris tot de zaken der kolonien te Amsterdam, 1813-1814. Ontvanger-generaal en opperboekhouder, 1796-1808 (1814). Soldijcomptoir,P (1733) 1796-1808 (1825). Bureau van monstering, 1788-1808. Bataafse, voorheen Friese gardes in garnizoen te Leeuwarden, 1799-1801fra( g ment ). TroependepotP voor Indie en de Kaap te Hoorn, 1802-1806. 22e BataljonJ Infanterie, 1802-1806. Uit de kolonien overgekomeng papieren,p 1791-1813. EiEigentijdseg J ingang: index met hoofdenlijst. Plaatsingslijst:gJ 2.01.27 (Oost en algemeen); 2.01.28 (West). Nadere ingang: tafel opp overgekomeng papierenpp uit de Oost: 2.01.32. Een beknoptep inventaris van het archief van de Hollandse divisie te ParijsJ s in: H.T. Co-

112

TWEEDE AFDELING

lenbrander, Gedenkstukken der algemeneg geschiedenis8 van Nederland van 1795 tot 1840. Zesde deel. InlijvingJ 8 en opstandp 1810-1813(('s-Gravenha gge 1912))( (RGP, groteg serie, nr. 16) XXX. Bronnenuitgave:g J.A. van der Chi's,J Nederlandsch-Indisch Plakaatboek, deel I-XVII 1602-1811 (Batavia-'s-Gravenhage 1885-1900).

Ministerie van rie vnMrnMarine,11795-1813,10 150 m Bevat de door brandehavendeg archieven van: Comité tot de zaken van de Marine, 1795-1798. Agentschapg p van Marine, 1798-1801. Raad van Marine, 1801-1805. Secretariaat voor de Marine, 1805-1806. Ministerie van Marine, 1806-1808. Ministerie van Marine en Koloniën, Generaal secretariaat en divisies voor hetersoneelp en materieel voor de marine, 1808-1810. Zeeprefectp van het Marine-arrondissement der Hollandse departementen,P 1811-1813. Departementenp van de Marine te Amsterdam , 1795-1808 1810^ ), Harlin en,g 1795-1810, Hoorn, 1795-1798 (1805) en Rotterdam, 1795-1813. Departementp van equipage,p 1795-1799. Comp toir van hoofdelijkehoofdelijk betaling, 1799-1807. ptoir van equipage te Rotterdam, 1796-1813. Directie van het Weduwenfonds der Marine, 1798-1812. Centraal Comité van de Marine, 1808-1810. Marineofficieren, w.o. vice-admiraal P. Hartsinck, 1803-1807 en admiraal De Winter, 1784-1812. Stamboeken en soldijrollenJ van officieren, onderofficieren en mindere militairen van de zeemacht, 1795-1813. Scheepsjournalen,J 1795-1808. Scheep s- en kri'Jg sraads pa ieren,P 1795-1803. Eigentijdseg JJ ingangen: index met hoofdenlijst (fragment). PlaatsenPlaatsingslijst: slist: 2.01.29 en 2.01.30 (scheepssoldijrollen). Nadere ingang: klapp er op Penige stamboeken: 2.01.31. Een beknoptep inventaris van het archief van de Zeeprefectp 1811-1813 in: H.T. Colen- brander Gedenkstukken der algemeeneg geschiedenisg van Nederland van 1795 tot 1840. Zesde deel. Inlijvingen opstando stand 1810-1813('s-Gravenha 8ge 1912))( (RGP, ggrote serie, nr. 16) XXVIII. Literatuur: H. Herman,, Geschiedenis onzer zeemacht tijdenstijden de Fransche overheer- g1810-1814 (('s-Gravenhage 1923).

Ministerie van Oorlog, 1795-1810 (1813), 231 m. Bevat de archieven van: Comité tot de algemene zaken van het bondgenootschap te Lande, 1795-1798. Agentschap van Oorlog, 1798-1801. Raad van Oorlog, 1801-1803.

113

TWEEDE AFDELING

Secretariaat van Oorlog, 1803-1806. Generale directie der zaken van Oorlog,g 1806. Ministerie van Oorlog,g 1806-1810. Secretaris-generaal, belast met de liquidatieq van het Ministerie van Oorlog,g, Commissaris J.H. Kesman, belast met de afdoeningg van de liquidatie,q 1811-1813.> Commission centrale de la liquidationq des dépensesP de la gguerre en Hollande, 1812- 1813 Eerste commissaris voor de Franse troepenP in soldijsoldij der Bataafse Republiek,P 1797-1807. Commissaris-liquidateurCommissaris-li q der Pretenties van gepresteg P schippers,PP , 1793( 1800-1812.) Depot-generaal van Oorlog, 1806-1811. Generaal comité van het verenigde korpsP der artillerie en genie,g ,1808-1810. Directeur der landelijkeJ telegrafischeg beseiningen,g , 1809-1810. Officieren van de Franse, Bataafse en KoninklijkeJ Hollandse armee, 1793-1813. Eigentijdse ingang:g agenda,g index met hoofdenlijstJ en namenklapper.PP Inventaris: 2.01.14: H.A.J. van Schie, Inventaris van de archieven van het Comité tot de algemene zaken van het bondgenootschapg p te Lande,^ 1 798, van het Ministerie van Oorlog, 1798-1810 (1813) en van enige zelfstandige org anen van dit ministerie,, 1793-1813 ('s-Gravenhage 1979). Tot een afzonderlijke, niet volledige verzamelinggJ zijn verenigdg de stamboeken, stam-,, rang-, conduite- en rangeerlijsten, J pensioenregistersP g en overlijdensaktenoverlijdensakten van officieren, > onder-officieren en mindere militairen van de landmacht, c. 1795-1813. Inventaris: 2.01.15; klapper: 2.01.16 t/m 2.01.20 en 2.01.34 t/m 2.01.38.

Ministerie e a van WateWaterstaat, staat 1798-1813, 62 m. Bevat de archieven van: Agentschap van Inwendige politie, Binnenlandse correspondentie en Toezicht opP de staat der dijken, wegen en wateren, Bureau van dijken,J wegeng en wateren, 1798-1802., Raad van Binnenlandse zaken, slechts ingekomen stukken betreffende de waterstaat, 1802-1803 (zie ook blz. 108). Commissie van superintendentie der rivieren, 1803-1805. Commissie van superintendentieP van zeehavens en zeegaten,g ,1803-1805. Commissie van superintendentie over de Waterstaat, 1805-1807. Generale directie van de Waterstaat, 1807-1808. Ministerie van Binnenlandse Zaken, le divisie Waterstaat, 1809. Ministerie van Waterstaat, 1809-1810. Centraal comité van de Waterstaat, 1809-1810. Dienst van bruggengg en wegeng in de Hollandse departementen,P ,1811-1813. Zie voor de archieven van de inspecteursP van de waterstaat blz. 220. Eigentijdse ingang: aagenda,g index, klapperPP opP namen en zaken. Plaatsingslijst: 2.01.13. Een beknopte inventaris van het archief van de Dienst der bruggengg en wegen 1811-1813 in: H.T. Colenbrander, Gedenkstukken der algemeeneg ggeschiedenis van Nederland van 1795 tot 1840. Zesde deel. Inlijving en opstand 1810-1813 ('s-Gravenhage 1912))( (RGP, > grote serie, nr. 16) XXIX.

114 TWEELUL AFDELING

Opperhoutvesterij, 1807-1813,5 m. Bevat de archieven van: KaKapitein-generaalp itein- g van de jacht,J 1807-1808. Opperjagermeester van de koningkonin als intendant van de jacht, 1808-1810. 31e Conservation des eaux et forêts, 1811-1813. Inventaris: 2.01.26.

115

TWEEDE AFDELING

1.2 Vanaf 1813

HOGE COLLEGES VAN STAAT EN KABINET DES KONINGS

Staten-Generaal Onder derondwetg van 1814 was slechts sprake van één Kamer, gekozeng door de Sta- ten der negeng provincien. Bij de grondwet van 1815 werd een tweekamer-systeemY ingevoerd, waarbij de leden van de Eerste Kamer benoemd werden door de Koning en de leden van de Tweede Kamer door de Staten van de provincien. Sinds de grondwetsherziening van 1848 wordt de Eerste Kamer gekozen door Provinciale Staten en de Tweede Kamer bijJ directe verkiezingen.g De wetgevendeg macht berust bijJ de Kroon (koningg + ministers)) en de Staten-Generaal gezamenlijk. Het initiatief bij de wetgeving kan van beide uitgaan. Naast wetsontwer- p en dient de regering periodiek (jaarlijks)(J J verslag uit te brengg van haar handelen in door grondwet en wet omschreven gevallen. Voorbeelden zijn:J de staatsrekening,g het koloniaal verslag,g de verslageng van het hogerg en middelbaar onderwijs en het armwezen. Verder behandelt de Tweede Kamer vanaf 1815 en de Eerste Kamer vanaf 1848 verzoekschriften die haar door de burgersg worden toegezonden. De Tweede Kamer bezit vanaf 1848 en de Eerste Kamer van 1887 het recht van enquê- te, het middel om in bepaaldep gevalleng getuigeng g en deskundigeng onder ede te horen. Hetrootsteg deel van het archief van de Staten-Generaal is gedruktg in de Handelingen. Deetitiese en een deel van de door de regeringg aan de kamers overgelegde stukken vormen de belangrijkste series niet-gedrukte stukken.

Raad van State De bevoegdhedeng van dit hoogsteg adviserende college van de Kroon zijnzijn geregeld g in de wetten van 1861 en 1962 (Stb. 129 en 88). Zijn belangrijkste taak is het uitbrengeng van adviezen opP verzoek van de koning op voordracht van een minister of op verzoek van een minister met machtigingg g van de koning, voornamelijk over wetsontwerpen en ont- werenp van algemene maatregelen van bestuur. Daarnaast adviseert de Raad de Kroon inzakeeschilleng van bestuur en sinds kort is hijJ beroepsrechterp oppg grond van de Wet administratieve rechtspraak overheidsbeschik- kingen.

Algemene Rekenkamer Haar taak is het de staatsuitgaveng te controleren op hun rechtmachtigheid.g Volgens de grondwet rondwet dient zijJzjaarlijks J een verslag gover haar werkzaamheden uit te brengeng aan de Staten-Generaal die de enigeg instantie is die een oneffenheid in het gevoerdeg beheer kan déchargeren.g

Staatssecretarie en Kabinet des Konings. De Koningg werd tot 1840 voor zijn publiekep administratie bijgestaan door de algemene secretaris van staat, die toenerekendp werd tot de ministers. Na 1840 werd de Staatsse-

116

TWEEDE AFDELING

cretarie omgevormd tot het Kabinet des Konings,g waarvan de directeur tot op heden een bescheidener, niet-politiekep functie bekleedt.

Literatuur: L.G. Pip pel, Het reglement van orde van de Tweede Kamer der Staten- Generaal ('s-Gravenhage 1950); Parlement en kiezer; jaarboekje ('s-Gravenhag e 1911- ); 500jaar Staten-Generaal) in de Nederlanden (Assen 1964 ; H.J.A. Mulder,, De Raad van State ('s-Gravenhage 1889); Raad van State 450 jaar ('s-Gravenhagge 1981); Th.A. Stevers, De rekenkamer (Leiden 1979); C.F.R. Morra, BeschriJ vin8 van werkzaamheden ter Algemeene Rekenkamer ('s-Gravenhage 1897); J. Steur, Staatsse- cretarie en Kabinet des konings onder Willem I, in: BMGN 84 (1969) 88-138; J. Steur, Archief van koninggg Willem I te Neuwied, in: Bijdragen voor de geschiedenis der Ne- derlanden 17 (1963) 221-222; J. Th. de Ruwe, De Eerste Kamer der Staten-Generaal (Nijmegen) g 1957); A.J.H. v an Ette, Onze volksvertevolksvertegenwoordigers genwoordi g 1814-1815, 1815- 1849, 1849-1888, in Jaarboek van het Centraal Bureau voor Genealogieg 5((1951) ) 81- 118, 6 (1952) 11-64 en 8 (1954) 129-174.

Eerste Kamer dere SStaten-Generaal, ate -Ge nr e aal 11814-1940, 81 41- 4075 7 m.*m Bevat ook de archieven van de Staten-Generaal 1814-1815 en van de commissie voor de verzoekschriften 1849-1940. Bronnenuitgave: E. van Raalte, Deeschiedenisg van de openingP g der Staten-Generaal van 1814 tot 1952 ('s-Gravenhage 1952).

Tweede Kamerder r Staten-Generaal,- en era a1 18151815-1944, 1 944 30830 m.m.* Bevat ook de archieven van dearlementaire q enquêtecommissies omtrent de uitvoeringg van de concessie tot landaanwinningg en verdieping van het vaarwater opP het Zwolse- diep 1855-1856, omtrent de toestand van de Maas en de Zuid-Willemsvaart, 1858-1859, omtrent de zeemacht, die Nederland behoeft, 1861-1862, omtrent de Nederlandse koop-p vaardi'vloot,) 1873-1874, omtrent debesmettelijke besmettelijke longziekteg onder hetrundvee, rund, 1876- 1877, omtrent de exploitatiep der Nederlandse spoorwegen,g 1880-1881, en van de commissie voor de verzoekschriften, 1815-1940. Eigentijdseg ingang: klapper en index op de notulen (1815-1848 ) , ggedrukte klapperpp opp de Handelingen der Staten-Generaal en klapper op de verzoekschriften.

R23RaadnState,1814-1957,a a 2 m.* Bestaat uit de archieven van: Raad inlenairep zitting,g 1814-1914. Afdelingen Binnenlandse Zaken, Waterstaat en Landbouw, NijverheidJ en Handel, 1862-1923. Afdelingeng Buitenlandse Zaken en Financien, ,1862-1923. Afdelingg Justitie, 1862-1923. Afdelingg Kolonien, 1862-1923. Afdelingg Marine en Oorlog,g 1863-1923. Afdeling Geschillen van Bestuur, 1862-1957 (vanaf 1945 uitsluitend dienst lichtzaken). Vice-president, c.q. voorzittend lid, 1841-1911.

117

TWEEDE AFDELING

Secretaris, 1820-1911. Commissie tot het besprekenP van de ontwerp-wetP opP de rechterlijkeJ organisatie,g 1819- 1820 Commissie tot het bespreken van het ontwerp-burgerlijk wetboek, 1818-1820. Commissie tot het bespreken van het ontwerp-wetboek van strafrecht, 1819. Commissie ter beoordeling van klachten over diminutien, royementen en extensiën van de Algemene Rekenkamer, 1815-1833. Commissie voor de zaken der hervormde en andere erediensten, behalve de rooms- katholieke, 1815-1836. Het archief van de Commissie voor de zaken der rooms-katholieke eredienst 1815-1830 bevindt zich in het archief van het Departement voor de Rooms-Katholieke eredienst (zie blz. 158). Eigentijdseg J ingang: aagenda,g J index met hoofdenlijst, klapperP opP zaken en namen. Inventaris: 2.02.06 en 2.02.07.

AlgemeneeR33Rekenkamer, 1814-1919 1947 1 7 m. Bestaat uit de archieven van het secretariaat en van de bureaus betaalmeesters, geldelij- ke rekeningen,g vaste Pposten, oorlogg en marine, domeinen, comptabelP beheer en nationale schuld, en heteheimg archief. Eigentijdse ingang: agenda, index met hoofdenlijstJ en nummerlijst,J klapperPP opp namen en zaken, afzonderlijke klapper op bepaalde series. Plaatsingslijst: 2.02.09.

Staatssecretarie en Kabinet des Konings, 1813-1840, 825 m. Bestaat uit de archieven van: Staatssecretarie, 1813-1840. Secretaris van Staat, 1814-1818. Kabinet des Konings, 1813-1840. Kabinetsraad, 1813-1822, 1830-1840. Commissie voor de samenstellingg der constitutionele wetten, 1813-1814. Commissie tot herziening der grondwet, 1815-1816. Staatscommissie betrekkelijkJ de verhogingg g der in- en uitgaande rechten, 1818-1819. Staatscommissie tot reorganisatieg der departementen van algemeen bestuur, 1818-1824. Commissie tot herziening der grondwet, 1831-1832. Commissie ter bevorderingg van de opheffingP g van het sequesterq opP enige g Patrimoniële ggoederen en domeinen in Bel gië, 1839-1840. Prins van OranjeJ als lid en wnd. voorzitter van de Raad van State, 1829-1840. Eigentijdseg J ingang: aagenda,g J index met hoofdenlijst, nummerlijst,nummerlijst, klapperP op namen en zaken. Inventaris: 2.02.01: H. Bonder, De archieven van de Algemeene Staatssecretarie en van het Kabinet des Koningsg met de daarbijJ gedeponeerde P archieven 1813-1840 (('s-Gravenha g ge 1938)1938 en 2.02.03. De inventarissen van W.G. Ross, Archief van het Ka- binet des Koningsg en de ermede vermengdeg archieven, in: VROA 36 (1913) 146-187 en van J.K. Bondam, Archief van het kabinet van H.M. de Koninging tot en met het jaarJ 1840, in: IRA I (1928) 106-110 zijn vervallen.

118 TWEEDE AFDELING

Nadere ingang: hoofdenlijstJ g geheim archief: 2.02.02, en M.R. Thielemans, Inventaire des dossiers soumis au Roi concernart la Belgique et le Grand-Duchég de Luxembourg du 24 décembre 1815 au 29 février 1816 conservés dans le fonds de la secrétairerieé-g nérale d'état aux Archives Générales du Royaume a la Haye (Bruxelles 1976). Bronnenuitgave:g H.T. Colenbrander, Ontstaan der grondwet,g 1814-1815 ( 's-Gravenhag e 1908-1909) (RGP, kleine serie, nrs. 1, 7).

Kabineta in e des KKonings, g, 1841-1897,, S500 m. Eigentijdseg J ingang: aagenda,g J index met hoofdenlijst, nummerlijst,nummerlijst klapper op namen en

Inventaris: 2.02.04.

119

TWEEDL AFDF1.IN<.

DEPARTEMENT VAN ALGEMENE ZAKEN

In 1937 is het ministerie van Algemeneg Zaken ingesteld, bedoeld als klein departement voor de voorzitter van de Raad van ministers. Het werd belast met de samenstelling en het beheer van de hoofdstukken I (Huis der Koningin)g ) en II (Hoge( g Collegesg van Staat en Kabinet der Koningin)gzorg van de rijksbegroting, de zor voor het voorzitterschapP van de Eerste en Tweede Kamer der Staten-Generaal, voor het lidmaatschapP en Pepersoneel van de Raad van State en Algemene Rekenkamer, adelszaken en heraldiek, ridderorden, de Regeringspersdienst en, sedert 1939, het secretariaat van de ministerraad. Toen in mei 1940 de regeringg g naar Londen uitweek, bleef, zowel in Nederland als in Londen het departement van Algemene Zaken gehandhaafd. In 1944 kreegg het ministerie in Londen een deel van de taken van Binnenlandse Zaken toegeschoven. In februari 1945 werd het opgehevenP engingen de taken over naar Bin- nenlandse Zaken In Nederland kreegg Algemene g Zaken er nogg taken bij:J de afwikkeling van de 0 Pbouwdienst en de Nederlandse Arbeidsdienst. In mei 1945 is ook dit departement in Binnenlandse Zaken opgegaan. In mei 1942 is in Londen het ministerie voor Algemene Oorlogvoeringg g van het Konink- rijk o Pgericht, bedoeld als coordinerend ministerie voor de minister-president. De Re- g ering svoorlichtin gsdienst en de Regeringscodedienst werden naar dit nieuwe ministerie overgebracht.g In mei 1945 kwamen hier nog bij Jde inlichtingen-g en veiligheidsdiensten.g Om politieke redenen werd het ministerie voor Algemene Oorlogvoeringg g van het Ko- ninkriJ k in 1946 opgeheven.Pg In 1947 werd het opnieuwP opgerichtPg als ministerie van Al- g emene Zaken. Het Kabinet van de minister-president,P het secretariaat van de ministerraad en de buitendiensten vielen in 1946-1947 onder het ministerie van Binnenlandse Zaken. Het archief van het ministerie van Algemene Zaken (1937-1945) is grotendeels verloren gegaan. Dat van het Londense ministerie is opgenomen in het Londense archief van het ministerie van Binnenlandse Zaken. De archieven van het ministerie voor Algemene Oorlogvoeringg g van het Koninkrijk, van het Kabinet van de minister-president en van het ministerie van Algemene Zaken (1947- heden), vormen één geheel. Literatuur: M.J.D. van der Voet, 25 jaar Algemene zaken, geschiedenis van het ontstaan en de ontwikkeling van het Ministerre van Algemene Zaken (niet gepubliceerd, 1973).

A Archieven van het ministerie

Ministerie voor Algemene Oorlogvoering van het Koninkrijk, (1940) 1942-1946, 11,5 m.* Eigentijdse ingang: dossierlijst. Plaatsingslijst: 2.03.01.

Kabinet van de Minister-President, 1946-1958, 23,5 m.* Betreft slechts de dossiers inzake de tijdens de Tweede Wereldoorlog ontstane instellin-

120

TWEEDE AFDELING

gen en de liquidatie daarvan, deolitiekegedragingenp van Nederlanders tijdenstijden de Wereldoorlog,g die United Nations War Crimes Commission, Indonesiee in over-er gangstijd en Nieuw-Guinea. Eigentijdse ingang:g dossierlijst.J PlaatsinPlaatsingslijst slist: 2.03.01.

Archieven van diensten

Raada van ministers, 18231823-1960, 1 960 59 m.*m Van juli 1939-mei 1940 zijnJ slechts de notulen aanwezig.g Eigentijdse ingang: aagendag met klapper.pp Plaatsingslust: 2.02.05. Literatuur: H. Dooyeweerd,Y De Ministerraad in het Nederlandsche staatsrecht ( Amste r- dam 1917)

Collegevansecretarissen-generaal, an 1901-19 24 0 m . Stukken uit deeriodep 1940-1945 bevinden zich bij Jde ministeries van Buitenlandse Za- ken en Justitie, enedeeltelijkg J in de archieven van het Ministerie van Economischec e Za- ken, afdeling Secretariaat Handel en van de Directie van de Landbouw, afdelingg Secr e- tariaat en Algemeneg Zaken (zie^ blz. 142 en 176 ).

Regeringsdienst `Oog en oor', Centraal bureau en afwikkelingsbureau, 1945-1946, 2,3 m.* Plaatsingslijst: 2.03.02.

Regeringscommissaris bij de Regeringsvoorlichtingsdienst, 1945-1946, 0,9 m.* Plaatsingslist: 2.03.02

121

TWEEDE AFDELING

DEPARTEMENT VAN BINNENLANDSE ZAKEN

Toen in december 1813 het ministerie van Binnenlandse Zaken werd heropgericht,pg >behoorden niet alleen het binnenlands bestuur en de openbarep orde tot de portefeuillep van de commissaris-generaalg van Binnenlandse Zaken, maar ook waterstaat,justitie,J , erediensten, onderwijs,J kunsten en wetenschappen,pp , gezondheidszorg,g g, nijverheinijverheid armwezen. Deze taken worden thans behartigd door zelfstandigeg ministeries, ,zodat het ministerie van Binnenlandse Zaken als hun moederministerie beschouwd kan worden. Van 1814 tot 1815 voerde het hoofd van het departementp de titel van secretaris van staat, sedert september 1815 die van minister. Het ministerie kende een uitgebreidereg naam in drie perioden:p 1820-1824 ministerie van Binnenlandse Zaken en Waterstaat; 1824-1825 ministerie van Binnenlandse Zaken,> OnderwijsOnderwijs en Waterstaat;Waterstaat; 1923-1931 ministerie van Binnenlandse Zaken en Landbouw. De afdelingeng Waterstaat, Onderwijs,J , kunsten en wetenschappen,pp Opperhoutvesterijpp J en Nationale nijverheidJ hebben gedurendeg korte periodenp tot andere ministeries behoord. Toch zijn de stukken, hoewel ontvangeng en opgemaaktPg onder een andere minister dan die van Binnenlandse Zaken, hierna vermeld, omdat de archieven van deze afdelingeng als zelfstandige eenheden zijnevormdg en niet naar ministerie splitsbaarp zijn.zijn 1 december 1813 tot 1 juniJ 1817 vormde het ministerie een centraal archief voor alle afdelingen.g Vanaf 1 Jjuni 1817 heeft iedere afdelingg een archiefg gevormd meta g en - da's, indices en klappers.pp Literatuur: Fragmenten uit de geschiedenis van Binnenlandse Zaken ( 's-Gravenhag e 1979).

A Archieven van het ministerie

Ministeriete e avan B nneBinnenlandse andse Zaken, 1813-1817, 26 m. Het ministerie bestond in dezeeriodep uit een secretariaat en vijf,J, later drie afdelingen:g die voor het algemeeng bestuur, voor dekerkelijke kerkelijke zaken( (tot okt. 1815), voor deg e- neeskunde, voor het middelbaar en lager onderwijsJ( (tot okt. 1815 ), voor de landbouw (tot feb. 1816) en voor de nationale militie en schutterijen (vanaf feb. 1816). Eigentijdse ingang:g agenda, index met hoofdenlijstJ en nummerlijst, klapperPp opp namen en zaken. Plaatsingslijst:g J 2.04.01; P. Berends, Inventarissen van de archieven afkomstigg van het Departement van Binnenlandse Zaken, in • VROA 311908( 65-118) zijnzij vervallen. ingang: klapper op reclames wegensg rechten opp de visserijen,visserijen, ingesteld g in gevol- ge SB 25 augustus 1814 nr. 9: 2.04.27.

roet anvan de minister, 1814-1897, 454 m. Bevat ook heteheimg archief (1814-1850 ,) en het kabinetsarchief van het ministerie van Waterstaat, Nationale Nijverheid en Kolonien (1830-1831). Eigentijdse ingang: index, klapper op namen en zaken.

122

Inventaris: 2.04.26 en 2.04.35: M.R. Thielemans, Inventaire des dossiers rélatif s à la Belgique conservés dans le fonds cabinet du Ministère de l'Intérieur (1817-1830) aux Archives Générales du Royaumey des Pays-Bas (Bruxelles 1974).

A fdel in AlgemeenSecretariaat gA emeeg enComptabiliteit,1 817-1 9 11 1 92 2 92 m. Bestaat uit de onderdelen: Generale Secretarie, 1817-1823. Afd. Algemeneg Zaken, sinds 1826 Centraal Beheer, 1823-1831. Generaal Secretariaaten( Comptabiliteit), 1832-1850. Comptabiliteit, 8e afd., 1832-1845. Algemeneg Zaken en Comptabiliteit,p le afd., 1851-1877. Centraal Bureau Generaal Secretariaat, 1851-1873. Algemeneg Zaken en Comptabiliteit,p afd. AZC, 1878-1899. Secretarie en Expeditie, afd. SE, 1881-1910. Tractementsregisters van ambtenaren, 1813-1911 (1922). Eigentijdseg J ingang: aagenda,g hoofdenlijst index met hoofdenlijst en nummerlijst,nummerlijst, klapperpp opp namen en zaken, centraal registerg van ingekomeng stukken, registerg van ingekomeng koninklijkeJ besluiten. Plaatsingslijst: 2.04.01, 2.04.03, 2.04.04 en 2.04.25.

Afdeling Binnenlands Bestuur, 1817-1899, 303 m. Bestaat uit de onderdelen: Afd. Binnenlands Bestuur, 1817-1823. Afd. Plaatselijke Belangen, 1817-1823. Administratie van het Binnenlands Bestuur, 1823-1831. Binnenlands Bestuur, le afd., 1832-1848. Binnenlands Bestuur, 2e afd. (1875-1877: 2e afd. A), 1832-1877. Binnenlands Bestuur, afd. BB, (1878: afd. BBa), 1878-1899. Stukken betreffende de strandvonderij, 1813-1878. Eigentijdse ingang: agenda, index met hoofdenlijst en nummerlijst, klapper op namen en zaken. Plaatsingslijst: 2.04.01, 2.04.05, 2.04.06 en 2.04.38.

AAfdeling de g Waterstaat,1814-1877, 69 m Het archief is materieel opgesplitst in twee delen: 1814-1829 (301( m) en 1830-1877 (395 m) en bevat de archieven van: Generale directie van Waterstaat, bruggen en wegen, 1814-1815. Ministerie van Waterstaat enubliekeP werken, 1815-1819. Minister van staat, voorlopigpg belast met het beheer der wegeng en de dienst der mijnen,J 1820 Ministerie van Binnenlandse Zaken en Waterstaat: centrale administratie van de waterstaat, afd. weeng en bruggen,gg afd.personeelp van de waterstaat, afd. rivieren en droogmakerijen,$ J afd. zeewerken, afd. landsgebouwen,g 1820-1823.

123

TWEEDE AFDELING

Ministerie van Binnenlandse Zaken (Onderwijs en Waterstaat), administratie van Waterstaat, wegen enubliekeP werken, 1823-1829. Ministerie van Waterstaat, Nationale NijN erheid en Kolonien, afd. Waterstaat, 1830- 1831 Ministerie van Binnenlandse Zaken, 3e afd. Waterstaat, 1831-1877. Ministerie van Waterstaat, Handel en Nij\ erheid, afd. Waterstaat, 1877. Eigentijdse ingang: agenda, indicateur, index niet nummerlist,J rubriekenlijst,J klapperP op namen en zaken. Plaatsingslijst: 2.04.07 en 2.04.36: M.R. Thielemans, Inventaire des dossiers rélati s à la Belgique et au Grand-Duché de Luxembourg conservés dans le fonds Waterstaat (1820-1823) auv Archives Générales du Royaume a la Haye (Bruxelles 1974); P. Berends, Inventarissen van de archieven afkomstig van het Dep artement van Water- staat, Handel en Nijverheid, in: VROA 31 (1908) 119-156 zijnJ vervallen.

Afdeling>A9f deli n Militiet enSchutterijen, 18 17-1 11 234,523 4 m . Bestaat uit de onderdelen: Afd. Nationale Militie en Schutterijen, 1817-1823. Administratie voor de Nationale Militie en Schutterijen,J verdeeld in de twee bureaus: Militie en Schutterijen, 1823-1831. Nationale Militie en Schutterijen, 4e afd. verdeeld in de twee bureaus: Militie en Schut- terijen, 1832-1880. Militie en Schutterijen,J afd. MS, 1881-1907. Militie en Weerbaarheid, afd. MW, 1907-1911. Het archief over de periode 1865-1911 is grotendeels vernietigd. Eigentijdseg J ingang: aagenda,g pp index met hoofdenlijst en nummerlijst, klapper op namen en zaken. Plaatsingslijst: 2.04.01.

AfdeAfdelingOnderwijs, g Ku nsten en Wetenschappen ,91815-1918,13 m. m Bestaat uit de onderdelen: Commissariaat-g eneraal van Onderwijs, Kunsten en Wetenschappen, 1815-1818. Ministerie van Publiek Onderwijs, Nationale Nijverheid en Kolonien, afdelingg Onder- wijs, 1818-1824. Ministerie van Binnenlandse Zaken, administratie van Onderwijs,J Kunsten en Weten- schappen, 1824-1831. Ministerie van Binnenlandse Zaken, Se afd. Onderwijs,Onderwijs, Kunsten en Wetenschappen,pp 1832-1875 (1876). Ministerie van Binnenlandse Zaken, Se afd. OnderwijsOnderwijs (0), 1875-1918, hoger geronder- wijs,J middelbaar onderwijs, lager g onderwijs,onderwijs, nijverheidsonderwijs.nijverheidsonderwijs van Binnenlandse Zaken, 6e afd. Kunsten en Wetenschappen (KW), 1875- 1918 Eigentijdse ingang: agenda, index met hoofdenlijst en nummerlijst, klapper op namen en zaken Plaatsingslijst:J 2.04.01, 2.04.02, 2.04.08 t/m 2.04.18 en 2.04.42.

124 TWEEDE AFDELING

Inventaris: 2.04.10: W.L.A. Roessing h, Inventaris van het archief van de afdeling On- derwijs van het Ministerie van Binnenlandse Zaken 1877-1918. II Middelbaar en Voor- bereidend Hogerg OnderwijsJ ('s-Gravenha geg 1972).

AfdelingArmwezenAfd eg> enGevangenissen,17- 18 187$ 192 1 393 m Bestaat uit de onderdelen: Afd. Armwezen en Onderstand, 1817-1823. Administratie voor het Armwezen, 1823-1831. Armwezen, 7e afd. (1875-1877: 2e afd. B, 1878: afd. BBb), 1832-1878. Gevangenissen,g 6 afd. 1823-1843. Beheer der gestichten Ommerschans en Veenhuizen, 10e afd., 1859-1870. Stukken betreffende verzekeringsmaatschappijen,J 1837-1921. Eigentijdseg Jg ingang: agenda, index met hoofdenlijst en nummerlijst, klapper op namen en zaken. Plaatsingslijst:gJ 2.04.01, 2.04.19 en 2.04.20.

Afdeh8nOpperhoutvesterij,1 g 1 4-1 56 25 7 m. Bestaat uit de archieven van: Departementp van de Opperhoutvesterij,pP J 1814-1841. Ministerie van Binnenlandse Zaken, 10e afd. Opperhoutvesterij,pp J 1842-1845. Ministerie van Binnenlandse Zaken, 8e afd. Opperhoutvesterij,pp J 1845-1848 en 1850- 1852. Ministerie van Binnenlandse Zaken, 8e afd. Jacht en Visserij,J 1848-1850 en 1852-1856. Eigentijdseg J ingang: aagenda,g hoofdenlijst index met hoofdenlijst en namenklapper.p Plaatsingslijst:Plaatsin slist: 2.04.30; ^ P. Berends, Inventarissen van de archieven afkomstigg van het Departementp van Landbouw, NijverheidNijverhei en Handel, in: VROA 32 (1909) 91-112 en Beth, BeschrijvingJ g eener verzamelingg stukken betreffende de Opperhoutvesterij,p in: VROA 42 (1919) I 261-262 zijn vervallen.

Afdeling Medische Politie, 1817 - 1823 en 1850- 1901, 86 m. Bestaat uit de onderdelen: Afd. Genees- en veeartsenijkundige staatsregeling, 1817-1823. Medische Politie, 9e afd., 1850-1877. Medische Politie, afd. MP, 1878-1901. Zie voor de periode 1823-1831: Generaal Secretariaat (blz. 123), 1832-1848: Binnenlands Bestuur 2e afd. (blz. 123) en 1848-1850: Onderwijs, Kunsten en Weten- schappen Se afd. (blz. 124). Eigentijdse ingang: agenda, index met hoofdenlijst en nummerlijst, klapper op namen en zaken. Plaatsingslijst: 2.04.01 en 2.04.21.

Afdeling Adel, 10e afd., 1853 - 1859, 0,7 m. Eigentijdse ingang: agenda.

125

TWEEDE AFDELING

Afdelingg SSpoorwegen,p g 1le afd., , 1860-1877, 108 ,5 m. Bevat ook stukken van het ministerie van Waterstaat, Handel en Nijverheid,J afd. Spoorwegen, 1877 en van de inspecteurp van waterstaat L.J.A van der Kun, als hoofd van de afdelingg Waterstaat van het ministerie, betreffende de spoorwegen, 1856-1860. Spoorwegbestekken, zie Departement van Verkeer en Waterstaat blz. 219. Eigentijdseg J ingang:g indicateur, index met nummerlijst, rubriekenlijst,J klapper op namen en zaken. Plaatsingslijst:J 2.04.22.

AfAfdelingNijverheid,Statistiekn e1 g N1 ^r ede eeegail Telegrafie,r l 1 171e, 81817-1878, -7 88 17 2 m. Bestaat uit de onderdelen: Generale directie van Koophandel en Kolonien, commissariaat voor de Koophandel, 1817-1818. Ministerie van Binnenlandse Zaken, afd. Nationale Nijverheid en Statistiek, 1817-1818, en afd. Administratieveolitie,p 1818-1823. Ministerie van Publiek Onderwijs,J Nationale NijverheidNijverhei en Kolonieen (1818-1824) en van Nationale Nijverheid en Kolonien 1824-1825( ) , afd. NijverheidNijverheid en Koop-p- handel, 1818-1825. Ministerie van Binnenlandse Zaken (1825-1829), ministerie van Waterstaat, Nationale Nijverheid en Kolonien 1830-1831( ) , ministerie van Nationale NijverheidNijverhei en Kolonien en ministerie van Buitenlandse Zaken (1834-1841), administratie van de Nationale Nijverheid, 1825-1841. Ministerie van Binnenlandse Zaken, 9e afd. Nationale NijverheidJ (1841-1849),( le afd. Generaal secretariaat en comptabiliteit, bureau Nijverheid (1849-1850), 6e afd. NijverheidJ 1850-1868( ), 12e afd. Nijverheid (1868-1877), 1841-1877. Ministerie van Waterstaat, Handel en Nijverheid, afd. Nijverheid en Landbouw, 1877. Ministerie van Binnenlandse Zaken, administratie der Mijnen, 1829-1830 (1877). Ministerie van Binnenlandse Zaken, 8e afd. Statistiek, (1849) 1857-1878. Ministerie van Binnenlandse Zaken, 6e afd. Telegrafie, 1852-1869. Registersg van verleende octrooien, 1817-1869. Staten van landverhuizers, 1849-1878. Stukken betreffende naamloze vennootschappen (1816-1841) zijnpge laatst in het archief van het Ministerie van Justitie (blz. 165). Eigentijdse ingang: agenda,g index met hoofdenlijstJ en nummerlijst,J klapperpp opp namen en zaken. Plaatsingslijst:gJ 2.04.23, 2.04.24 en 2.04.37; P. Berends, Inventarissen van de archieven afkomstigafkomsti van het Departementp van Waterstaat, Handel en Nijverheid,Nijverheid, in: VROA 31 (1908) 119-156 zijnzij vervallen. ingang: kla pper op dep staten van landverhuizers: 2.04.28 en 2.04.29.

Ministerie van Binnenlandse Zaken in Londen, 1940-1945, 12 m.* Bevolkingsregister en burgerlijke stand van in Engeland verblijvende Nederlanders. Plaatsingslijst: 2.09.07.

126 TWEEDE AFDELING

B Archieven van diensten en commissies

A rm wezen

Commissie van onderzoek naar de ware staat der armen, 1824-1829, 0,2 m. Onderdeel van het archief van het Ministerie van Binnenlandse Zaken, Afdeling Arm- wezen. Plaatsingslijst: 2.04.01 (nrs. 1915 en 1916).

Centrale commissie ter behartiging van de belangen van naar Neder- land uitgeweken vluchtelingen `Centraal Vluchtelingen Comité', 1914- 1922, 6 m. Plaatsingslijst: 2.04.33.

Staatscommissie inzake de gedistilleerd produktie, 1919-1925, 0,4 m.

Binnenlands bestuur

Commissie inzake vereenvoudiging in alle vakken van het binnenlands bestuur, 1832, 0,1 m.

Staatscommissie tot de voorbereiding van een wettelijke regeling van begrafenisfondsen, 1892-1897, 0,1 m. Notulenboek.

Staatscommissie Grondwetsherziening, 1905-1907, 0,1 m.

Staatscommissie tot herziening der gemeentewet, 1919-1920, 0,2 m. Inventaris: 2.04.40: J.K. Bondam, Archief van de Staatscommissie tot herziening der Gemeentewet, ingesteld bij KB van 6 December 1918 No. 7, in: VROA 50 (1927) I, 125.

Staatscommissie tot het instellen van een onderzoek naar de bezoldiging van burgemeesters, ambtenaren en werklieden in dienst der gemeenten, 1919-1922, 2,5 m. Inventaris: 2.04.40: J.K. Bondam, Archief van de Staatscommissie tot het instellen van een onderzoek naar de bezoldiging van burgemeesters, ambtenaren en werklieden in dienst der gemeenten, in: IRA II (1929) 3-4.

127 TWEEDE AFDELING

Commissie tot onderzoek va n de oorv en- nadelenadelen aana de e zomertijd verbonden, 1924,9 0 0,2 m. Inventaris: 2.04.40:.1.x. Bondam, Archief van de commissie tot onderzoek van de voor- en nadelen aan den zomertijdJ verbonden, benoemd bijJ besluit van den Minister van Binnenlandschen Zaken en Landbouw van 28 Maart 1924, No. 150 kabinet, in: VROA 50 (1927) I, 128.

Staatscommissie inzake het bioscoopvraagstuk, 1918-1927, 0,4 m. Inventaris: 2.04.34.

Handel en nijverheid

Commissie tot herziening van de Mijnwet, 1827-1830, 0,1 m. Onderdeel van het archief van het ministerie van Binnenlandse Zaken, afdeling Mijn- wezen. Plaatsingslist: 2.04.24.

Staatscommissie tot onderzoek naar de gevolgen van de doorgraving van de landengte van Suez, 1856-1859, 0,3 m.

Commissie voor de ijk van gasmeters, (1865) 1871-1875, 0,1 m. Bevat retroacta afkomstig van een commissielid.

Algemene Landsdrukkerij, 1814-1936, 7 m. Plaatsingslijst: 2.04.43.

Onderwijs, kunsten en wetenschappen

Commissie van advies voor de inrichting van het hoger onderwijs, 1828-1829, 0,2 m. Onderdeel van het archief van het ministerie van Binnenlandse Zaken, afdeling Onder- wijs, kunsten en wetenschappen (zie blz. 297). Plaatsingslijst: 2.04.01.

Commissie tot herziening van het lager en middelbaar onderwijs, 1829, 0,1 m. Onderdeel van het archief van het ministerie van Binnenlandse Zaken, afdeling Onder- wijs, kunsten en wetenschappen. Plaatsingslijst: 2.04.01.

Staatscommissie tot de internationale ruiling van voorwerpen van wetenschap en kunst, 1852-1861, 0,3 m.

128 TWEEDE AFDELING

Koninklijke Nederlandse akademie van wetenschappen, commissie voor de oude vaderlandse kunst, 1860-1876, 0,3 m.

Commissie van rijksadviseurs voor de monumenten van geschiedenis en kunst, 1874-1879, 2,5 m. Inventaris: 2.04.40: M.A.C.M. van Hattum, Archief van de Commissie voor de monumenten van geschiedenis en kunst, in: IRA lI (1929) 5-7.

Rijksbouwkundige voor de gebouwen van onderwijs enz., 1863-1890, 21 m. Inventaris: 2.04.40: J.M. Sernee, Het archief van den Rijksbouwkundige voor de gebouwen van onderwijs enz. (tot 1890), in: VROA 40 (1917) I, 469-479.

Commissie van advies betreffende 's Rijks Ethnografisch Museum, 1901-1904, 0,1 m.

Staatscommissie voor de praktische genees-, heel- en tandheelkundige examens, 1879-1882, 0,1 m.

Commissie voor de stichtingen van beurzen voor het onderwijs, 1832- 1893, 0,1 m. Plaatsingslijst: 2.04.32.

Opperhoutvesterij

Raad van administratie van het fonds tot onderhoud van bejaarde en gebrekkige opzieners der jacht en visserij, 1817-1834, 0,1 m. Onderdeel van het archief van de Opperhoutvesterij. Fragment. Plaatsingslijst: 2.04.30.

Commissie van gemeenschappelijk toezicht op de uitroeiing der konijnen in de zeeweringen van Noord- en Zuid-Holland, 1829-1835, 0,1 m. Onderdeel van het archief van de Opperhoutvesterij. Fragment. Plaatsingslijst: 2.04.30.

Spoorwegen

Speciale commissie nopens de zaak der ijzeren spoorwegen, 1836, 0,1 m. Inventaris: 2.04.31.

129 TWEEDE AFDELING

Commissie voor de Staatsspoorwegen (1860-1863) en Adviseur voor de Staatsspoorwegen (1863-1875), 1860-1875, 18,5 m. Eigentijdse ingang: agenda. Plaatsingslijst: 2.04.22.

Algemene Dienst bij de aanleg van Staatsspoorwegen, 1860-1873, 16 m. Eigentijdse ingang: indicateur. Plaatsingslijst: 2.04.22.

Telegrafie

Commissie voor de zaken van de Rijkstelegraaf (1852-1853) en Hoofdbestuur van de Rijkstelegraaf (1853-1869), 1852-1869, 4 m. Zie voor het vervolg blz. 160 en 219. Eigentijdse ingang: index en klapper op namen en zaken. Inventaris: 2.04.37.

Waterstaat

Commissie van superintendentie over de landsgebouwen, 1813-1815, 0,5 m. Onderdeel van het archief van het ministerie van Binnenlandse Zaken, afdeling Wa- terstaat 1813-1829. Plaatsingslijst: 2.04.07.

Algemene commissie tot uitdeling van de onderstand van de noodlijdenden door de overstromingen van 1820, 1820-1830, 1,8 m. Plaatsingslijst: 2.04.41: M.D. Lammerts, Het archief van de Algemeene commissie, belast met het beheer en de aanwending der giften, ingezameld voor de noodlijdenden door den watersnood in het begin van het jaar 1820, in: VROA 44 (1921) I, 241-245.

Hoofdcommissie voor de onderstand der noodlijdenden door de watervloed van februari 1825, 1825-1826, 0,1 m. Onderdeel van de archieven der inspecteurs en commissies van de waterstaat vóór 1850. Fragment. Inventaris: 2.16.06.

Commissie tot onderzoek der beste rivierafleidingen, 1827-1840, 0,5 m. Onderdeel van de archieven der inspecteurs en commissies van de waterstaat vóór 1850. Inventaris: 2.16.06.

130 TWEEDL AFDELING

Nederlandse delegatie van de Belgisch-Nederlandse commissie voor de aanleg van het kanaal van Luik naar Maastricht, 1846-1851, 0,1 m. Onderdeel van de archieven der inspecteurs en commissies van de waterstaat vóór 1850. Fragment. Inventaris: 2.16.06.

Referendaris van de waterstaat J.F. Boogaard, belast met het toezicht op de Amsterdamse Kanaalmaatschappij, 1865-1877, 1,4 m. Plaatsingslijst: 2.16.19. Het archief van de maatschappij relt' bevindt zich in het rijksarchief in Noord-Holland.

131

TWEEDE AFDELING

DEPARTEMENT VAN BUITENLANDSE ZAKEN

In december 1813 werd een secretaris vantS aat met deortefeuillep van Buitenlandse Zaken belast. In 1815 werd, na de verheffing vanan het land tot een koninkrijk,J, zijnJ titel gewijzig d in minister. De taken van het ministeries ie lagen voornamelijk oop het gebiedg van de diplomatiep en de handelspolitiek.p Van 11834 tot 1841 was de administratie van de nationale nijverheid et ministerie verbonden aan van het Buitenlandse Zaken. Het archief van deze administratie is evenwel geplaatst bij de archieven van het ministerie van Binnenlandse Zakenziel blz. 126 ). De, overigens geringe,g g ,organisatie wijzigingen in de or anian hetvan ministerie hebbeneg eeng - volgen gehad voor het archief, omdat het ministerie een centraal archief heefte-g vormd. Sedert het midden van de 19e eeuw wordene ubriekenevormdr g die, het chronologisch verbaal steeds meeraang verdringen.g Van de archieven derezantschag ppis en en consulateneen groot deel verlorengge aan. Literatuur: Organisatieg en reorganisatieg van het departementpa ement van Buitenlandse Zaken ('s-Gravenhage 1950) ; Het oud-archief van het ministeriee vanan Buitenlandse Zaken, in: Jaarboek van het ministerie van Buitenlandse Zaken 1962/1963 62/196' 3 -s Gravenha ge 19631963) 151-163; Jaarboek van het DepartementP van Buitenlandse Zaken 1950/1951 - ('s-Gravenhagge 1951 ). Bronnenuitgave:g H.A. van Dijk,J, Traités conclusppar la Hollande dep uis 1789J us 9 u a nos jours. Repertoire historique g et chronolo 9 i ue( (Utrecht ), 1846 ; E.G.Lagemans,. L emansg , Re- ceuil des traités et conventions conclusarp le Royaumey des Pays-Basy avec les Puissan- ces étrangères, depuisP 1813J 9us 'à nosJ ours t ome I-X IX'(s('s-Gravenhage Gravenha ge 18581858-1926); 1926- J.G. Verstolk van Soelen, Receuil desiècesp diplomatiquesp matiques relatives aux affaires de la Hollande et de la Belg iq ue en 1830 et 1831 ( 's- Gra venha ge-Amsterdam 1831-1833 ),• Be- scheiden inzake het uitbreken van de oorlogg met Duitsland, Jaf an en Italie en het ver- breken der diplomatiekep betrekkingeng met enigeg anderede e landen ( ' s- Gravenha ge 19481948); N.W. Posthumus, Documenten betreffende dsche de buitenlandsche handelsP olitiek van Nederland in de negentiendeg eeuw,, deel 1-VI 1814-1870 (s('s-Gravenhage Graven page 191-91931 C.B. Wels, J. Woltri p en C. Smit, Bescheiden betreffendeffende de buitenlandseolitiekP van Nederland 1848-1919 ('s-Gravenha e 1957-) ((RGP, , groteg te serie, nis. 100, 102, 106, 107, 109, 116-118, 122, 126, 128, 132, 137-139, 145, 146). J. Woltang, A.F. Mannin en A.E. Kersten, Documenten betreffendeeffende de buitenlandse politiek van Nederland 1919-1945's-Gravenha( ge 1976- ((RGP, groteg serie,, nrs.. 156, 157, 160, 162, 172, 173).

A Archieven van het ministerie

Ministerie van Buitenlandsee and se Zaken, 181 -1 91 (1946),5 49 m. Bevat de archieven van: Secretariaat van Buitenlandse Zaken, 1813-1815. Ministerie van Buitenlandse Zaken, 1815-1940. Vanaf 1871 zinJ slechts aanwezig:g Politieke dossiers (zg n. A-dossiers),), Politieke rapportage van gezanteng en consuls, 1871-1918.

132 TWEEDE AFDELING

Tractaten, 1871-1940. Dossier B 198 consulaire burgerlijkeg J stand, 1873-1940. Stukken betreffende de Centrale Commissie voor de Ri'nvaartJ ,1817-1946. Chronologischg archief, 1871-1918. De overigeg dossiers ((vnl. consulaire en kabinetszaken)) berusten nogg bij J het ministerie. Eigentijdse ingang. agenda,g ^ index met hoofdenlijst,J^ klapperPP opp namen en zaken, ,dossierlijst.J Inventaris: 2.05.01: J.C. Beth, De archieven van het Departementp van Buitenlandsche Zaken, in: VROA 411918)( I, 291-469; le supplementpP in: VROA 44 (1921) I, 111-240;111-240; 2e supplement in: VROA 46 (1923) I, 174-207; 2.05.03, 2.05.04, 2.05.05, 2.05.06, 2.05.07.

Ministerie van Buitenlandse Zaken, ratificaties, 1813-1940, 48 m. Plaatsingslijst: 2.05.01, 2.05.02, 2.05.08.

Ministerie van Buitenlandse Zaken in Londen, 1943-1944, 0,3 m.* Stukken betreffende de Ministeriële commissie oorlogvoering en de Studiegroep voor reconstructieproblemen.

Ministerie van Buitenlandse Zaken, gereconstrueerde registers van de consulaire burgerlijke stand, (1860) 1873-1939, 7,1 m.* Nadere ingang: namenklapper op fiches.

B Archieven van diensten

Din st van a de einterg1917-1919,geïnterneerde erdee krijgsgevangenen, 1917-1919 16 m. Bevat ook de archieven van de interneringskampen bij Rotterdam,> Hattem, Wolfheze, Dieren-Brummen, Wierickerschans, 's-Gravenha e, Leeuwarden,^ Urk, Noordwijk,J, Beneden-Lent en Groningen, en van de Geneeskundige dienst van de Engelseg kri'Jg gs e- vangenen. Eigentijdse ingang: agenda. Plaatsingslijst: 2.05.17.

C Archieven van gezantschappen

N.B. Eengedeelteg van deze archieven is beschreven in de inventaris van J.C. Beth, ,De archieven van het Departement van Buitenlandsche Zaken, in VROA 41 (1918) I 291- 469; le supplement in: VROA 44 (1921) I, 111-240. Kortheidshalve wordt hieronder uitsluitend de VROA-aanduidingg vermeld.

Argentinië, 1880-1920, 7 m. Eigentijdse ingang: agenda. Plaatsingslijst: 2.05.10.

133 TWEEDE AFDELING

Baden, Beieren en Wurttemberg, 1813-1867, 3,5 m. Plaatsingslijst: 2.05.10: VROA 41 (1918) I, 383.

België,g , 1839-1890,, 21 m. Bevat ook stukken van de Commissie van het fonds tot steun aan nabestaanden van in Lombokesneuveldeg militairen (1894). Eigentijdse ingang:g agenda,g index. Inventaris: 2.05.10.

Brazilië en Portugal, 1815-1821, 0,3 m. Plaatsingslijst: 2.05.11: VROA 41 (1918) I, 428.

Brazilië, 1826-1833, 0,2 m. Plaatsingslijst: 2.05.10: VROA 41 (1918) I, 430.

Denemarken, 1815-1862, 4 m. Inventaris: 2.05.10: VROA 41 (1918) 1, 389.

Duitse bond, vrije stad Frankfort, Nassau, Hessen en Keur-Hessen, 1816-1867, 1 m. Plaatsingslijst: 2.05.10: VROA 41 (1918) I, 374.

Frankrijk, 1814-1884, 32 m. Plaatsingslijst: 2.05.10: VROA 41 (1918) I, 352.

Griekenland, 1860-1863, 0,1 m. Plaatsingslijst: 2.05.14.

Groot-Brittannië, 1814-1913, 41 m. Plaatsingslijst: 2.05.10: VROA 41 (1918) I, 343.

Hannover en Hanzesteden, 1838-1866, 2,8 m. Plaatsingslijst: 2.05.10.

Hanzesteden, 1815-1841, 2 m. Plaatsingslijst: 2.05.10: VROA 41 (1918) I, 387.

Italië, 1863-1900, 6,6 m. Plaatsingslijst: 2.05.11.

Japan, 1870-1891, 2,7 m. Plaatsingslijst: 2.05. 11.

134 TWEEDE AFDELING

Kerkelijke tStaat, 18 26- 831 0 1848,Olm. Plaatsingslist:J VROA 41 (1918) I, 419. Hetrootsteg gedeelteg van dit archief bevindt zich in l'Instituto perP la Storia de Risor gi- mento Italiano te Rome: Inventaire des archives de la légationg des Pays-BasY prèsP le St. Siège (a Rome), in: VROA 38 (1915) I, 266.

Oostenrijk, 1814-1842, 4 m. Plaatsingslijst: 2.05.11: VROA 41 (1918) I, 377.

Perzië, 1890-1906, 2 m. Eigentijdse ingang: agenda. Plaatsingslijst: 2.05.11.

Portugal, 1823-1828, 1840-1895, 4 m. Eigentijdse ingang: agenda. Plaatsingslijst: 2.05.11: VROA 41 (1918) I, 429.

Pruisen, 1814-1900, 21,5 m. Plaatsingslijst: 2.05.11: VROA 41 (1918) I, 380.

Roemenië en Servië, 1889-1911, 0,1 m. Plaatsingslijst: 2.05.11.

Rusland, 1814-1890, 9,5 m. Eigentijdse ingang: agenda. Plaatsingslust: 2 05.1 1: VROA 41 (1918) I, 392.

Saksen, 1828-1856, 0,1 m. Plaatsingslijst: 2.05.11: VROA 41 (1918) 1, 386.

Sardinië, 1818-1860, 0,9 m. Plaatsingslijst: 2.05.11: VROA 41 (1918) I, 420.

Sicilië,182 11 7- 2. Archief is verloren gegaan. Inventaris: J.C. Beth, Lost van stukken, behoorende tot het archief der Nederlandsche legatieg bijJ het hof der Beide Sicilien te Napels, in: VROA 42 ((1919) I, 256.

Spanje, 1893-1930, 18,1 m. Plaatsingslijst: 2.05.1 1: VROA 41 (1918) I, 424.

Toscane, 1826-1828, 0,1 m. Plaatsingslijst: 2.05.11: VROA 41 (1918) 1, 420. 135 TWEEDE AFDELING

Turkije, 1814-1874, 18,2 m. Plaatsingslijst: 2.05.11: VROA 41 (1918) 1, 396 en 2.05.12.

Verenigde Staten van Amerika, 1814-1909, 11 m. Inventaris: 2.05.13; VROA 41 (1918) I, 431 is vervallen.

Zweden en Noorwegen, 1814-1862, 4 m. Eigentijdse ingang: agenda. Plaatsingslijst: 2.05.11: VROA 41 (1918) 1, 390.

Zweden, Noorwegen en Denemarken, 1863-1910, 7 m. Plaatsingslijst: 2.05.11.

Zwitserland, 1814-1832, 1895-1915, 10 m. Plaatsingslijst: 2.05.11: VROA 41 (1918) I, 421 en 44 (1921) I, 205.

D Archieven van consulaten

N.B. Een gedeelte van deze archieven is beschreven in de inventaris van J.C. Beth, De archieven van het Departement van Buitenlandsche Zaken, in: VROA 41 (1918)) I, 291- 469; le supplementpp in: VROA 44 (1921)( ^ 1, 111-240. Kortheidshalve wordt hieronder uitsluitend de VROA-aanduidingg vermeld.

Adrianopel (Turkije), vice-consulaat, 1828-1865, 0,1 m. Inventaris: 2.05.14.

Alexandria (U.S.A.), consulaat, 1815-1829, 0,1 m. Plaatsingslijst: 2.05.14: VROA 41 (1918) 1, 448.

Athene (Griekenland), consulaat(-generaal), 1834-1856, 1860-1894, 0,3 m. Eigentijdse ingang: agenda. Inventaris: 2.05.14.

Berlijn (Pruisen), consulaat-generaal, 1867-1877, 0,6 m. Eigentijdse ingang: agenda. Inventaris: 2.05.14.

Bern (Zwitserland), consulaat-generaal, 1818-1904, 7 m. Eigentijdse ingang: agenda, klapper. Inventaris: 2.05.14: VROA 41 (1918) I, 207.

136 TWEEDE AFDELING

Bern (Zwitserland), vice-consulaat, 1865-1889, 0,2 m. Plaatsingslijst: 2.05.14: VROA 41 (1918) I, 215.

Bordeaux (Frankrijk), consulaat, 1873, 0,1 m. Plaatsingslist: 2.05.14.

Caracas (Venezuela), consulaat, 1859-1877, 0,1 m. Plaatsingslijst: 2.05.14.

Coru"na (Spanje), consulaat, 1831-1886, 0,2 m. Plaatsingslijst: 2.05.14.

Elmina (Goudkust), consulaat(-generaal), 1872-1880, 0,5 m. Inventaris: 2.05.14.

Genève (Zwitserland), consulaat, 1850-1915, 3 m. Plaatsingslijst: 2.05.14: VROA 44 (1921) I, 213.

Guatemala (Guatemala), consulaat, 1853-1859 en 1901-1906, 0,1 m. Plaatsingslijst: 2.05.14.

Khanea (Kreta), (vice-)consulaat, 1828-1868, 0,2 m. Inventaris: 2.05.14: VROA 41 (1918) I, 447.

Larnaca (Cyprus), consulaat, 1820-1868, 0,3 m. Inventaris: 2.05.14.

Lausanne (Zwitserland), vice-consulaat, 1892-1894, 0,1 m. Plaatsingslijst: 2.05.15: VROA 44 (1921) I, 215.

Lissabon (Portugal), consulaat, 1757-1809 en 1814-1861 (1935), 3 m. Plaatsingslijst: 2.05.15: VROA 41 (1918) I, 438.

Londen (Groot-Brittannië), consulaat-generaal, 1814-1890 (1909), 9 m. Bevat ook persoonlijke stukken van de consuls W. May en J.W. May, 1817-1874. Plaatsingslijst: 2.05.15.

Mahon (Spanje), consulaat, 1817-1870, 0,2 m. Plaatsingslijst: 2.05.15.

137 TWEEDE AFDELING

Mogador (Marokko), vice-consulaat, 1845-1897, 0,2 m. Plaatsingslijst: 2.05.15.

Mozambique (Mozambique), consulaat, 1874-1876, 0,1 m. Plaatsingslijst: 2.05.15.

Nagasaki (Japan), vice-consulaat, 1860-1915, 2 m. Eigentijdse ingang: agenda. Plaatsingslijst: 2.05.15.

New York (U.S.A.), consulaat-generaal, 1818-1917, 4,5 m. Plaatsingslijst: 2.05.15.

Ningpoo (China), consulaat-generaal, 1868-1886, 0,2 m. Plaatsingslijst: 2.05.15.

Penang (Straits Settlements), consulaat, 1872-1908, 7 m. Bevat ook stukken van de Agent van het Nederlands-Indisch Gouvernement voor de Atjehse aangelegenheden te Penang, 1873-1881. Eigentijdse ingang: agenda. Plaatsingslijst: 2.05.15.

Philadelphia (U.S.A.), vice-consulaat, 1866-1893, 0,2 m. Plaatsingslijst: 2.05.15.

Rio de Janeiro (Brazilië), vice-consulaat, 1826-1831, 0,1 m. Plaatsingslijst: 2.05.15: VR0,9 41 (1918) I, 449.

Singapore (Straits Settlements), consulaat-generaal, 1863-1908, 13 m. Plaatsingslijst: 2.05.15.

Stockholm (Zweden), consulaat(-generaal), 1821-1920, 8 m. Bevat ook stukken van de vice-consulaten te Skelleftea, 1868-1905 en te Drammen, 1868-1892. Eigentij dse ingang: index. Plaatsingslijst: 2.05.15.

Tanger (Marokko), consulaat, 1815-1907, 2 m. Eigentijdse ingang: agenda. Plaatsingslijst: 2.05.15.

138 TWEEDE AFDELING

Truxillo (Honduras), consulaat, 1826-1834, 0,2 m. Eigentijdse ingang: klapper. Plaatsingslijst: 2.05.15: VROA 41 (1918) 1, 448.

Tunis (Tunesië), consulaat (1799), 1814-1884, 2,2 m. Plaatsingslijst: 2.05.15: VROA 41 (1918) 1, 446.

Yokohama (Japan), consulaat, 1860-1870, 2 m. Eigentijdse ingang: agenda, klapper. Plaatsingslijst: 2.05.15.

Zürich (Zwitserland), consulaat, 1850-1874, 0,1 m. Plaatsingslijst: 2.05.15: VROA 44 (1921) I, 214.

E Archieven van bijzondere zendingen

N.B. Eengedeelte van deze archieven is beschreven in de inventaris van J.C. Beth, De archieven van het Dep artement van Buitenlandsche Zaken, in: VROA 41 (1918) I, 291- 469; le supplementpp in: VROA 44 (1921) I, 111-240; 2e supplementp in: VROA 46 (1923) I 174-207. Kortheidshalve wordt hieronder uitsluitend de VROA-aanduidingg vermeld.

Delegatie naar de conferentie van Wenen ter behartiging van de belangen van het Groothertogdom Luxemburg, 1815, 0,1 m. Onderdeel van het archief van het ministerie. Inventaris: 2.05.01: VROA 41 (1918) [, 326.

Commissie tot regeling van de grensscheiding tussen Nederland, Prui- sen en Hannover, 1815-1824, 1 m. Inventaris: 2.05.01: VROA 41 (1918) I, 330, 44 (1921) 1, 195 en 46 (1923) 1, 205.

Gevolmachtigden bij de conferenties van Londen ter regeling van de Nederlandse en Belgische zaken, 1830-1839, 2 m. Inventaris: 2.05.01: VROA 41 (1918) 1, 336.

Commissie tot regeling van de grensscheiding tussen Nederland en België, 1839-1843, 1,2 m. Inventaris: 2.05.01: VROA 44 (1921) I, 198 en 46 (1923) I, 207.

Secretariaat van de Eerste Vredesconferentie te 's-Gravenhage, 1899, 0,5 m. Onderdeel van het archief van het ministerie. Plaatsingslijst: 2.05.03.

139 TWEEDE AFDELING

Secretariaat van de Tweede Vredesconferentie te 's-Gravenhage, 1907, 0,5 m. Onderdeel van het archief van het ministerie. Plaatsingslijst: 2.05.03.

Delegatie in de Zeerechtconferentie in Londen, 1909, 0,1 m. Onderdeel van het archief van het ministerie. Plaatsingslijst: 2.05.03.

Eerste gedelegeerde van Nederland bij de Permanente Suikercommis- sie te Brussel, 1903-1920, 1 m.

Nederlandse vertegenwoordiging in de Intergouvernementele commissie voor de vrijhandelszóne, 1957-1958, 1 m.* Eigentijdse ingang: dossierlijst. Plaatsingslijst: 2.05.09.

140

TWEEDE AFDELING

DEPARTEMENT VAN ECONOMISCHE ZAKEN

Reeds in 1799 is een ministerie voor handel en nijverheidJ opgericht:Pg het Agentschapg P voor Nationale Oeconomie (zie blz. 108). In 1802 werd het weer opgeheven.Pg Sedertdien hebben eenroot aantal^ ministers, voornamelijkvoornamelijk die van Binnenlandse Zaken, de zorgg voor de koophandel en de nationale nijverheidJ in hun portefeuilleP gehad.g Vanaf 1817 heeft de administratie voor de nationale nijverheid g een eigen archief gevormd,g dat,, voor de periode 1817-1877, isPge laatst bi'bij de archieven van het ministerie van Binnen- landse Zaken (zie blz. 126). Van 1878 tot en met 1905 is het ministerie van Waterstaat, Handel en Nijverheid met de economische aangelegenheden belast en wel de afdelingg Handel en Nijverheid I (zie blz. 218). Kort na de overbrenging in 1905, van deze afdelingg Handel en NijverheidNijverhei naar het ministerie van Landbouw, NijverheidNijverheid en Handel is de afdelingggP gesplitst in een afdeling Handel en een afdelingg Nijverheid. In 1923 is deze splitsingP g weer ongedaang g e- maakt. In 1935 is de afdeling Handel en NijverheidJ verheven tot een directie. Vanaf 1905 zijn met de economische zaken belasteweest:g ministerie van Landbouw, Nijverheid en Handel, 1905-1922; ministerie van Arbeid, Handel en Nijverheid,J 1923-19311923-1931; ministerie van Economische Zaken en Arbeid, 1931-1933; ministerie van Economische Zaken, 1933-1935; ministerie van Handel, NijverheidNijverheid en Scheepvaart,P 1935-1937;1935-1937; ministerie van Economische Zaken, 1937-1940; departement van Handel, NijverheidJ en Scheepvaart,P 1940-1945;1940-1945; ministerie van Handel, NijverheidNijverheid en ScheepvaartP te Londen, ^1940-1944;1940-1944; ministerie van Handel, NijverheidNijverheid en Landbouw te Londen, 1944-1945;^ 1944-1945; ministerie van Handel en Nijverheid, 1945-1946; ministerie van Economische Zaken, 1946-heden. De archieven van de afdelingen/directieg van Handel en NijverheidNijverhei vanaf 1906 worden één geheel beschouwd, en niet verdeeld naar ministeries waartoe de afdelingeng en de directie hebben behoord. Literatuur: H.M. Hirschfeld, Actieve economischepolitiekp in de 'arenJ 1929-1934 (Amsterdam 1946); Verslagen en mededeelingeng van de afdelingg Handel van het Deppar-ar tement van Landbouw, Nijverheid en Handel ('s-Gravenhagge 1907-1922) ; Verslageng en mededeelmgen van de afdeling Handel en Nijverheid van het Departement van, Arbeid, Handel en Nijverheid,J van Economische Zaken en Arbeid en van Economische Zaken ('s-Gravenhag e 1923-1935); Verslageng en mededeelingeng van de Directie van Handel en Nijverheid van het Departement van Economische Zaken en van Handel, NijverheidJ en Scheepvaart (' s-Gravenhage 1936-1941).

A Archieven van het ministerie

Afdeling Algemene Secretarie, 1905-1922, 3,8 m. Plaatsingslijst: 2.06.01.

141 TWEEDE AFDELING

AfdelingAfd line Nijverheid,- l 906 921 2 41> m. Eigentijdseg J ingang: aagenda,g J index met hoofdenlijst, klapper opP namen en zaken.

AAfdeling g Handel,de 1906-1918,68 m Een anderedeelteg berust bij Jhet ministerie van Economische Zaken. De stukken betreffende de crisis 1914-1918 zijnJ afzonderlijk gehoudeng (zie^ hieronder).) Bevat ook stukken van mr. J.C.A. EverwiJ n, hoofd van de afdelingg Handel, 1905-1921 en het archief van de regeringscommissaris van het departementp van Landbouw, Nijverheid en Handel bijJ de Nederlandse IJitvoermaatschapP i', J 1917-1927. Eigentijdseg ingang: agenda, klapper op namen en zaken. Plaatsingslijst: 2.06.01.

Afdeling Handel (crisiszaken), 1914-1919, 38 m. Een ander gedeelte bevindt zich in de verzameling Crisisarchieven (zie blz. 147). Eigentijdse ingang: klapper op namen (zgn. mobilisatieklapper). Plaatsingslijst: 2.06.30.

Directie van Handel en Nijverheid, afdeling Secretariaat, (1934) 1940- 1945, 23 m.* Bevat ook stukken van het College voor Handel en Nijverheid, 1941-1944. Plaatsingslijst: 2.06.07.

Directie van Handel en Nijverheid, afdeling Nijverheid, bureau Grondstoffenvoorziening, 1938-1942, 1 m.* Plaatsingslijst: 2.06.06.

Directie van Handel en Nijverheid, afdeling Nijverheid, bureau Prijzen, 1939-1945, 4,5 m.* Plaatsingslijst: 2.06.06.

Directie van Handel en Nijverheid, afdeling Nijverheid, bureau Orga- nisatie, 1931-1944, 7,5 m.* Plaatsingslijst: 2.06.06.

Directie van Handel en Nijverheid, afdeling Nijverheid, bureau Orga- nisatie, kartel- en concerndocumentatie, 1930-1941, 7,5 m.* Eigentijdse ingang: klapper op bedrijfsnamen. Plaatsingslijst: 2.06.46.

AAfdeling f e lm EEconomisch9con o m hOnderzoek,1 0-1 5 85 m. ^ Bevat ook stukken van de afdelingg Nijverheid,Nijverheid bureau Economisch Onderzoek en van afdelingg Algemene g Economische Politiek.

142 TWEEDE AFDELING

EigentijdseJ ingang: namenklapperPP oppg gedeelten. Plaatsingslijst:g J 2.06.02.

Ministerie van an Handel, Nijverheid en Landbouwu te t Londen, 1940-90 19511S S, m.* Bestaat uit de Londense archieven van de ministeries van Handel, NijverheidJ en Scheepvaart,alle^ afdelingeng behalve Scheepvaartp 1940-1944( ) ), van Waterstaat,, afdeling Mijnwezen1944-1946),( van Landbouw en Visserij,J^ afdeling g Landbouw en Voed - selvoorziening 1940-1944( ) , van Handel, NijverheidNijverheid en Landbouw 1944-1946), alsmede stukken betreffende de liquidatiea van deze Londense departementenp 1946-1951( ). Een anderedeelteg bevindt zich in het archief van de Centrale Dienst voor In- en Uit- voer (zie blz. 154) Eig entijdse ingang: agenda. Plaatsingslijst: 2.06.38,

Afdeling Persdienst (1941-1965) en Directie Externe Betrekkingen (1965-1967), 1941-1967, 44 m.* Bevat ook het archief van de Commissie van beroep goedkeuring drukwerkorders (1942-1944). Plaatsingslijst: 2.06.04.

Afdeling Materieel en Huishoudelijke Dienst (kas), (1926) 1948-1966, 14 m.* De stukken van 1926-1947 zijn gevormd door de Directie van Handel en Nijverheid. Plaatsingslijst: 2.06.32.

Bureau Zakenreizen (1945-1948) en Bureau Ambtenarenreizen (1948- 1963), 1945-1963, 5 m.* Eigentijdse ingang: agenda. Plaatsingslijst: 2.06.04.

Accountantsdienst, 19351935-1966, 9b6 35 m Gedeelte van de archieven van de Crisis-Accountantsdienst (1935-1937), van de Ac- countantsdiensten van de ministeries van Economische Zaken (1937-1940), van Handel, Nijverheid en Scheepvaart,P van Landbouw enVisserij( V1940-1945 , )en van Economische Zaken-^ 1945-1966) en van de Accountantsdienst van het Collegeg van AlAlgemeneg Com missarissen voor Landbouw, Handel en Nijverheid te Tilburg (1944-1945). Plaatsingslijst:gJ 2.06.31.

Directoraat-Generaal voor de Buitenlandse Economische Betrekkin- gen, (1851) 1931-1967, 159 m.* Bevat ook stukken van de Directie van Handel en Nijverheid, afdeling Handelsaccoor-

143

TWEEDE AFDELING

den (1931-1945) en documentatie betreffende handelsverdragen en documenten van internationale organisatiesg als de Benelux, de EG, de VN en de GATT. Plaatsingslijst: 2.06.10.

Dir cti Ordeningsvraagstukken, e e9 5 1 4 1951-1968,47 m* Bevat ook de stukken van de minister voor PubliekrechtelijkePubliekrechtelijke Bedrijfsorganisatie.J g Betreft de instellingg en werkzaamheid van bedrijfs-J en produktschappen,p Pp de economische mededinging(kartels) en de melksanering. Een anderedeelteg berust bij het ministerie van Economische Zaken. Eigentijdse ingang: agenda en namenklapper. Plaatsingslijst: 2.06.31.

Directie Mijnwezen, 1947 - 1956, 1,5 m.* Fragment, betreft soda-projekt te Delfzijl. Plaatsingslijst: 2.06.28.

AfdelingPr Prijzen,J zen 1941- 19 46> 57 m*. Bestaat uit de archieven van: Dienst van de Gemachtigde voor de Prijzen, 1941-1944. Collegeg van Algemeneg Commissarissen voor Landbouw, Handel en Nijverheid,Nijverheid, afde- gPrijzen,Prijzen 1945. voor de Prijzen, 1945-1946. Eigentijdse in gang: agendag (1945-1946). Plaatsingslijst: 2.06.04.

Directoraat-Generaal voor de Prijzen, 1946 - 1955, 211 m.* Eigentijdse ingang: agenda. Plaatsingslijst: 2.06.03.

Afdeling Prijzenbureaus voor onroerende goederen, 1941-1951, 2,5 m.* Bevat stukken van het departement van Binnenlandse Zaken, afdeling Prijzenbureaus (1941-1942), van de Dienst van de Gemachtigde voor de Prijzen (1942-1944) en van het Directoraat-Generaal voor de Prijzen (1945-1951). Plaatsingslijst: 2.06.05.

Bureau Herstelbetalingen, 1945 - 1952, 11 m.* Bevat ook documenten van de Inter Allied Recuperation Agency (IARA). Plaatsingslijst: 2.06.40.

Bureau voor Overtollige Legergoederen, 1945 - 1949 (1951), 6,5 m.* Bevat ook stukken van de Handelsafdeling van de Nederlandse Ambassade in Londen. Plaatsingslijst: 2.06.20.

144 TWEEDE AFDELING

B Archieven van diensten

Inspectie van het IJkwezen, (1820) 1869-1961, 49 m.* Bevat stukken van het ministerie van Binnenlandse Zaken, afdeling Binnenlands Bestuur en van de adviseur der maten en gewichten Lobatto (1820-1877). Eigentijdse ingang: agenda (1869-1945) en index met hoofdenlijst (1869-1879). Plaatsingslijst: 2.06.08.

Rijksopsporing van Delfstoffen, 1903-1923, 3,5 m. Eigentijdse ingang: agenda. Plaatsingslijst: 2.06.28.

Rijksnijverheidslaboratorium, 1913-1963, 4,5 m.* Eigentijdse ingang: agenda. Plaatsingslijst: 2.06.32.

Rijksnijverheidsdienst, (1943) 1952-1965, 33,3 m.* Bevat ook stukken van de Rijksdienst voor Technische Voorlichting aan de Nijverheid (1943-1952) en de Rijksnijverheidsconsulent in algemene dienst. Eigentijdse ingang: agenda (1946-1957). Plaatsingslijst: 2.06.31 en 2.06.32.

Rijksturfproefstation, 1925-1960, 2,4 m.* Plaatsingslijst: 2.06.48.

Economische Controle Dienst, (1942) 1945-1965, 13,5 m.* Bevat ook stukken van de Opsporingsdienst en Inspecties van de Prijsbeheersing (1942- 1945) en de stukken van het ministerie. Plaatsingslijst: 2.06.32.

Centraal Planbureau, 1946-1954 (1966), 5 m.* Plaatsingslijst: 2.06.37.

Bureau voor Aardolieprodukten, 1956-1957, 4 m.* Eigentijdse ingang: agenda. Plaatsingslijst: 2.06.21.

C Archieven van raden en commissies

Commissie voor de Handelspolitiek, 1891-1912, 1 m. Plaatsingslijst: 2.06.46.

145 TWEEDE AFDELING

Mijnraad, 1902-1955, 23 m.* Eigentijdse ingang: agenda. Plaatsingslijst: 2.06.31.

Raad van beroep voor het mijnwezen, 1906-1947, 0,9 m.* Eigentijdse ingang: agenda. Plaatsingslijst: 2.06.46.

Commissie voor de Nederlands-Zuidafrikaanse Handel, 1908-1941, 8,2 m.* Bevat ook het archief van de Commissie tot het houden ener tentoonstelling van Zuid- afrikaanse produkten in Amsterdam, 1907-1908, 0,2 m. Plaatsingslijst: 2.06.11.

Commissie voor de Middenstandsvoorlichting, 1912-1918, 0,2 m. Eigentijdse ingang: agenda. Plaatsingslijst: 2.06.01.

Middenstandsraad, 1919-1957, 10 m.* Plaatsingslijst: 2.06.40.

Nijverheidsraad, 1919-1941, 28,5 m.* Eigentijdse ingang: agenda. Plaatsingslijst: 2.06.46.

Economische Raad, 1930-1950,930 1950, 22 m.m.* Bevat ook de archieven van vaste en ad-hoc commissies. Plaatsingslijst:g J 2.06.36.

Commissie Bedrijfsregelingen, 1950 -1 958, 3 m. Bevat ook stukken van de commissie uit de Economische Raad voor het al gemeen ver-

bindend en onverbindend verklaren van bedrijfsregelingen 1948-1950^ ). Plaatsingslijst:gJ 2.06.40.

Commissie voor het mijnwezen (Commissie Frowein), 1946-1956, 0,6 m.* Bevat ook stukken van het Regeringscommissariaat voor de Limburgse mijnindustrie (1945). Plaatsingslijst: 2.06.21.

146

f WEEDS AMELIN(;

Peelcommissie,co missie 1952 -1962, 1,1 m Bevat ook het archief van de commissie van advies voor ontginningg g der PeelmijnveldenJ (1938-1940). Plaatsingslijst:J 2.06.04.

RijkscommissieJ scommissle van advies voor0o werkverruiming,e k errulminv g , (1918) 19261926-1946, -1946 208, m. Bevat ook stukken van de RijkscommissieRijkscommissie voor werkverruimingg en regularisatieg van werkgelegenheid 1920-1922 en van de Rijkscommissie g van advies voor werkverschaffing 1922-1926. Plaatsingslijst:gJ 2.06.50.

D Archieven van crisisinstellingen in verband met de Wereldoorlog 1914-1918

Literatuur: Documenten voor de economische crisis van Nederland in oorlogsgevaar. Eerste tot vierde serie ('s-Gravenhagge 1914-1917), ; Verslageng als bedoeld biJ art. 15 der Crisis-enq uêtewet 1918 van de Staatscommissie, ingesteldg bijJ KB van 8 Januari 19191919, no. 48, tot het instellen van een onderzoek naar hetgeeng tijdens den toestand van oorlogsgevaar heeheeftt plaatsgehad g ter zake van de voorzieningg van het land met levenstie- hoeften enz. 10 delen met eindverslagg (('s-Gravenha gge 1919-1922 ).

'Crisisarchieven',-1914 1926 155 m.m Bestaat uit een verzameling archiefbescheiden van de afdelingg Handel van het ministerie van Landbouw, Nijverheid en Handel, van diverse rijkskantoren,J commissies, en bureaus, alsmede de archieven van de Commissie van advies inzake de schep envor- deringswet, de Nederlandse Uitvoer Maatschappijpp J en de Crisis-Enquêteq CommissieCommissie. Plaatsingslijst: 2.06.31.

Verzameling verslagen van crisisinstellingen, 1914-1926, 4,8 m. Plaatsingslijst: 2.06.30.

Afdeling Handel (crisiszaken), 1914-1919. Zie archieven van het ministerie (blz. 142).

Afdeling Crisis-Nijverheid, 1917-1920, 7 m. Aanvankelijk Afdeling Crisiszaken, Bureau Nijverheid (1917-1918). Plaatsingslijst: 2.06.30.

Afdeling Crisiszaken, Bureau Landbouw, (1908) 1917-1922, 43 m. Bevat ook bescheiden van de Directie van de Landbouw, Afdeling VI B. Eigentijdse ingang: agenda en namenklapper. Plaatsingslijst: 2.06.30.

147 TWEEDE AFDELING

Uitvoer Certificaten-Bureau, 1915-1925, 7 m. Eigentijdse ingang: agenda. Plaatsingslijst: 2.06.30.

Bureau Beroep in Crisiszaken, 1919-1922, 3,5 m. Eigentijdse ingang: dossierlijst en namenklapper. Plaatsingslijst: 2.06.30.

Afdeling Crisisarchieven, 1919-1926, 2,1 m. Eigentijdse ingang: agenda. Plaatsingslijst: 2.06.30.

Commissie van bijstand inzake de uitvoering der Distributiewet 1916, 1916-1917, 4 m. Eigentijdse ingang: agenda. Plaatsingslijst: 2.06.30

Commissie inzake voeding van mens en dier, 1915-1917, 10 m. Eigentijdse ingang: agenda. Plaatsingslist: 2.06.30.

Rijkscommissie van advies inzake de crisisbedrijven, sedert 1917 Commissie van advies voor crisisaangelegenheden, 1916-1930, 3,5 m. Plaatsingslijst: 2.06.30.

Commissie tot vaststelling van prijzen voor landbouwprodukten, 1916-1919, 0,3 m. Onderdeel van het archief van de Directie van de Landbouw, afdeling akker- en weidebouw Plaatsingslijst: 2.11.01.

Kunstmest-Commissie, 91 15-1920 0,7 m. Onderdeel van het archief van de Directie van de Landbouw, afdelingen ri•ksland-J bouwproefstations en akker- en weidebouw. Plaatsing slijst • 2.11.01 en 2.11.08

Algemeen administratiekantoor voor levensmiddelenvoorziening, later Rijks centraal administratiekantoor voor de distributie van levensmiddelen, 1915-1920, 2,5 m. Plaatsingslijst: 2.06.30

148 TWEEDE AFDELING

Proefinstallatie van het Departement van Landbouw ter bereiding van veevoeder uit afvalstoffen, 1917-1919, 0,6 m. Bevat stukken van de commissie van toezicht en van de directeur prof. dr. R.P. van Calcar. Plaatsingslijst: 2.06.46.

Vereniging Landbouw Export Bureau, 1916-1918, 12 m. Eigentijdse ingang: agenda, klapper op namen en zaken. Plaatsingslijst: 2.06.30.

Commissie inzake de duurte, 1919-1921, 0,4 m. Inventaris: 2.06.45: V. van den Bergh, Inventaris van het archief van de Commissie inzake de duurte 1919-1921 ('s-Gravenhage 1981).

Nederlandse Uitvoer Maatschappij (Exportcentrale), 1917-1922 (1925), 2 m. EeEen aander gedeelteg bevindt zich in de verzamelingg `crisisarchieven'. Zie ook archief van de regeringscommissarisJ bij de NUM in het archief van de afdelingg Handel (blz. 142). EiEigentijdsePP enti'dse ingang: namenklapper opP een gedeelte.g Plaatsingslijst:g J 2.06.30.

Nederlandse Overzee Trustmaatschappij, 1914 - 1922, 86 m. Bevat ook het archief van de Stichting archieven van de Nederlandse Overzee Trust- maatschappij (1919-1941). Plaatsingslijst: 2.18.11. Literatuur: C.A. van Maanen, De Nederlandsche Overzee Trustmaatschappij, delen 1-8 ('s-Gravenhage 1935).

E Archieven van instellingen in verband met de Tweede Wereldoorlog 1939-1945

Commissie van advies voor de Crisisinvoerwet, 1931-1946, 24,5 m.* Eigentijdse ingang: agenda Plaatsingslijst: 2.06.39.

Crisis Invoer Bureau, 1934-1943, 0,6 m.*

Nederlandse Turfcentrale, 1934-1952, 8,1 m.* Eigentijdse ingang: agenda (1946-1948). Plaatsingslijst: 2.06.21.

149 TWEEDE AFDELING

Algemene Nederlandse Invoercentrale (ANIC), 1939-1943, 0,6 m.* Plaatsingslijst: 2.06.39.

Centraal Distributiekantoor, 1938-1954, 104 m.* Eigentijdse ingang: agenda. Plaatsingslijst: 2.06.37.

Werkcollege van Directeuren van de Rijksbureaus voor Handel en Nijverheid, 1939-1951, 2 m.* Plaatsingslijst: 2.06.20.

Centraal Rijksbureau voor Handel en Nijverheid, 1939-1954, 56,5 m.* Plaatsingslijst: 2.06.13.

R1J k sbureau5voorAardolieprodukten,oo 1 939-1 95 4 11 m* Bevat ook stukken van het Kernbureau Aardolieprodukten, Kernbureau Benzine, Afde-

ling Nijverheid,J Bureau Economische Verdedigingsvoorbereiding-1939) ^ 1937 en Com- missies van bijstand,J van advies en een Coordinatiecommissie. Plaatsingslijst:gJ 2.06.20.

Rijksbureau voor Bouwmaterialen, 1939-1944, 0,6 m.* Plaatsingslijst: 2.06.20.

Rijksbureau voor Chemische en Farmaceutische produkten, 1938- 1950, 18 m.* Bevat ook stukken van de Rijksbureaus voor Teerprodukten, voor Chemische produkten en voor Genees- en Verbandmiddelen. Plaatsingslijst: 2.06.20.

Rijksbureau voor Diamant, 1940-1956, 76 m.* Eigentijdse ingang: agenda (1947-1955). Plaatsingslijst: 2.06.20.

Rijksbureau voor Genees- en Verbandmiddelen, 1939-1948, 2,5 m.* Bevat ook stukken van het Tijdelijk Rijksbureau voor Genees- en Verbandmiddelen. Plaatsingslijst: 2.06.15.

Rijksbureau voor Generatoren en Tankgas, 1941-1945 (1947), 2 m.* Plaatsingslijst: 2.06.21.

150 TWEEDE AFDELING

RijksbureauRik ureauvoor oo Houtu 1939 19S 0 33 5, m.* Bevat ook stukken van het Tijdelijk Rijksbureau voor Hout, TijdelijkTijdelijk RijksbureauRijksburea Hout Pprodukten, Centraal Bureau voor de Houthandel, Centraal Bureau voor de RaY onhout gemachti gYden Houtgemachtigden in de diverse rayons en BedrijfsgroepBedrijfsgroep ambachten. Plaatsingslijst: 2.06.23.

Rijksbureauvoor Huidenoor u n e en Leder,93 1 9-1950 14 m.* Bevat ook stukken van het Kernbureau voor Huiden, Leder, Schoenen en aanverwante artikelen en het Tijdelijk RijksbureaRijksbureau voor Huiden en Leder. 2.06.16.

Rijksbureau voor Katoen en Jute, 1939, 0,1 m.* Fragment. Plaatsingslijst: 2.06.16.

Rijksbureau o0voor de Keramischeh industrie, 1939-1950, 9 m.* BBevat vat ook stukken van het RijksbureauRijksburea voor Verwerkende industrieen, bureau Kerami- ch eindustrie, RijksbureauRijksbureau voor Keramische produktenp en het RijksbureauRijksbureau voor Glas-, en Hout produkten.P Plaatsingslijst:gJ 2.06.22.

R^J ksk olenbu reau 1939-1954, 70 m.* Bevat ook stukken van het TijdelijkTijdelijk Rijkskolenbureau,J de Sectie Turf, de Afdeling Centraal Verrekenkantoor en de bijkantorenJ Heerlen en Zwolle. Eigentijdseg J ingang: agenda. Plaatsingslijst:gJ 2.06.20 en 2.06.21. Literatuur: J. Mensink, De kolenvoorziening van Nederland in de Tweede Wereldoor- logg ^('s-Gravenhage 1946).

Rijksbureau Materialen Wegverkeer, 1945, 1,3 m.* Plaatsingslijst: 2.06.19.

Rijksbureau voor Metalen,Mtlen 1938-1950, 66,7 m.* BevatBev o ko stukken van de RijksbureausRijksbureau voor Metalen en Metalenverwerkende in- ds tree voor Metalen en Bouwstoffen, voor Metalen sectie bouwindustrie, voor Meta- 1e n sectie ijzerijzer en staal, voor IJzer en Staal ,voor Non-ferrometalen en ijzer en staal, voor None-f rrometalen voor de Metalenverwerkende industrie, , voor Verwerkende industrieen sesectiep ie voor metaalverwerkende industrieen van de Rustinginspektiong N- derlande Abteilungg Gewerbliche Wirtschaft. Plaatsingslijst:gJ 2.06.17, 2.06.18 en 2.06.19.

151 TWEEDE Af=DL-I.ING

Rijksbureau voor Oude Materialen en Afvalstoffen, 1940-1946 (1949), 3 m.* Bevat ook stukken van het Tijdelijk Rijksbureau voor Oude Materialen en Afvalstof- fen. Plaatsingslijst: 2.06.18.

RijksbureauJ sburvoorea u ooaPapier, e e e ppen 1 ery enrw rgrafischeg industrie,n ustr e , 1938-1950,S 14,5S m .* Bevat ook stukken van het Kernbureau Papier en cellulose, het Tijdelijk Rijksbureau voor Papier,ppa ierverwerkende en grafischeg industrie, districtbureaus en van de Direc- tie van Handel en Nijverheid.J Plaatsingslijst: 2.06.15.

Rijksbureauv bo Rubber enor u erubnR Rubberprodukten,e odurp r e 11939-1950, 939 -1950 6 m* Bevat ook stukken van het Kernbureau Rubber, TijdelijkJ Rijksbureau voor Rubber, werkcommissie voor de vervang in gP s rodukten van rubber en van de commissie voor vervangende voortbewegingsmiddelen voor automobielen. Plaatsingslijst:J 2.06.16.

Rijksbureau voor Tabak en Tabaksprodukten, 1938-1951, 32 m.* Plaatsingslijst: 2.06.24.

Rijksbureau voor Textiel, 1 93 9-1 955 883 m.* Bevat ook stukken van het Kernbureau Textielgoederen, Textieldirectorium, Centrale Textiel Inspectie, Rijksbureau voor Textiel: Secties Confectie, Industrie, Distex en Wol- industrie, Rijksbureau voor distributie van textielp rodukten door de handel, Rijks- bureau voor de Wolindustrie en van het TijdelijkTijdelijk RijksbureauJ voor Textiel. Eigentijdse ingang: agenda 1946-1947. Plaatsingslijst: 2.06.25, 2.06.26 en 2.06.27.

Stichting Centrale Textielhandel Maatschappij `Centratex', 1941-1944, 0,5 m.* Bevat ook stukken van het Comité van verweer uit de handel inzake wijziging van de crisisinvoerwet (1937), de Vereniging tot behartiging van Textiel Import Belangen (1937-1940), de Commissie van overleg inzake textielimport (1938) en het Rijksbureau voor Huiden en Leder (1942-1950). Plaatsingslijst: 2.06.46.

Rijksbureau voor Wol en Lompen, 1938-1950, 4,5 m.* Bevat ook stukken van het Kernbureau Textielgoederen, sectie wol en van het Tijdelijk Rijksbureau voor Textiel. Plaatsingslijst: 2.06.14.

152 TWEEDE AFDELING

College van Algemene Commissarissen voor Landbouw, Handel en Nijverheid te Tilburg, 1944-1945, 3 m.* Plaatsingslijst: 2.06.29.

Rijksberoepscommissie Algemeen Vorderingsbesluit 1940 onroerende en roerende goederen, 1940-1963, 5,5 m.* Eigentijdse ingang: agenda. Plaatsingslijst: 2.06.35.

Inspectie van de Prijsbeheersing, Centrale Dienst en Centraal Afwik- kelingsbureau, 1940-1951, 6 m.* Eigentijdse ingang: agenda. Plaatsingslijst: 2.06.29.

Commissie voor aangehouden lading (COVAL), 1939-1956, 123,5 m.* Eigentijdse ingang: index op in Engeland aangehouden lading. Plaatsingslijst: 2.06.32.

Netherland Shipping and Trading Committee Ltd., Trading section, 1940-1949, 124 m.* Voor Shipping section, zie blz. 224. Eigentijdse ingang: agenda, gedrukte notulen met index. Plaatsingslijst: 2.06.43.

Office Commercial Néerlandais, 1942-1950, 1,2 m.* Plaatsingslijst: 2.06.29 en 2.06.33.

Netherlands Organisation for Relief and Rehabilitation, 1944-1949, 29 m.* Onderdeel van het archief van de Centrale Dienst voor In- en Uitvoer. De Food section is opgegaan in de Netherlands Agricultural Trading Office (zie blz. 179). Eigentijdse ingang: agenda (1945-1946). Plaatsingslijst: 2.06.33.

Commissariaat-generaal voor de Nederlandse economische belangen in Duitsland, 1944-1949, 21 m.* Eigentijdse ingang: agenda. Plaatsingslijst: 2.06.11.

153 TWEEDE AFDELING

Nederlandse Militaire Missie in Duitsland, afdeling Technische On- derzoek, 1945-1950, 10,5 m.* Eigentijdse ingang: agenda. Plaatsingslijst: 2.06.42

Bureau Aanvoer Goederen van Overzee, 1945-1948, 0,5 m.* Plaatsingslijst: 2.06.39.

Stichting Boeken Import Bureau, 1946-1954, 1,6 m.* Plaatsingslijst: 2.06.39.

Centrale Dienst voor In- en Uitvoer, 1946-1958, 26 m.* Bevat ook stukken van het ministerie van Handel, Nijverheid en Landbouw te Londen 1943-1945 (zie blz. 143) en van de Netherlands Organisation for Relief and Rehabilita- tion 1944-1949 (zie blz. 153). Plaatsingslijst: 2.06.33.

154

TWEEDE AFDELING

DEPARTEMENTEN VAN EREDIENSTEN

Na de omwenteling werd het departementp van Binnenlandse Zaken belast met de zaken betreffende de erediensten. Een commissaris voor de kerkelijke zaken werd met de fei- telijkeJ werkzaamheden belast. Na de totstandkomingg van het KoninkrijkKoninkrij in 1815 werd zorg voor de erediensten van het departement van Binnenlandse Zaken afgescheideng en opgedragen aan twee zelfstandigeg departementen,p een voor de hervormde en andere erediensten en een voor de rooms-katholieke.p olitieke redenen werden dezeOmar deppar- tementen nu eens beheerd door een eigeng minister, dan weer door een minister van een ander departement,P veelal die van Justitie of Financiën. Toch is de administratie wel steeds zelfstandiggg gebleven met aan het hoofd een secretaris, adviseur of administrateur. Met ingangg g van 1 januari 1871 werden beide departementenp opgeheven,Pg toen de uitvoering en toepassingp ge der bepalingen ten aanzien van alle kerken, godsdienstigeg gen kerke- lijkeJ instellingeng van weldadigheidg werden opgedragen aan de minister van Justitie (2e afdeling C) en de financieleg zaken aan de minister van Financien (afdeling Erediensten). Het toezicht opp de processiesp is bijJ die gelegenheidg g overgegaan naar het ministerie van Binnenlandse Zaken(Zakenafdelinafdeling Binnenlands Bestuur),) terwijlterwij de minister van Koloniën zorgg voor de kerkelijkekerkelijke aangelegenhedeng in de Oost- en West-Indische koloniën heeft overgenomen.g

Literatuur: HandboekjeJ voor de zaken der Roomsch KatholijkeJ Eeredienst 1(1847 J-24 ( 1870)( ('s-Gravenha gge 1846-1869) ; Van AIP hera's Nieuw kerkelijkkerkelij handboek tevens compleete ppredikantenboek, omvattende al de door den staat gesubsidieerde Protestant- sche kerkgenootschappen ('s-Gravenhage-Gouda 1878- ); J.Th. de Visser, Kerk en Staat, deel 3 1796-heden (Leiden 1927); C.W. Pape, Het leven en werken van J.D. Janssen ( 's-Hertog enbosch 1855 ); A.E.M. Ribberink, Van Ghert; achtergronden van een falen, in: Archieff voor de ggeschiedenis van de katholieke kerk in Nederland 10 (1968) 329-342.

A Archieven van de ministeries

MlMinisterien its e v nBinnenlandse1 rara van^an s aelkeekZaken,commissariaat nvod o r kerkelijkerk li' ke z a en1813-1815,m. Bevat de archieven van: Commissariaat-generaal,g later Secretariaat voor de Binnenlandse Zaken in de noordeli'J - kerovincien,P 1813-1815. Commissaris voor de kerkelijkeJ zaken, 1813-1815. Commissariaat-generaal8 voor de Binnenlandse Zaken in de zuidelijkezuidelijke p provinciën, 1814- 1815 Eigentijdseg J ingang: aagenda,g p index met hoofdenlijst, klapper op namen en zaken. Er bevinden zich nogg stukken betreffende de erediensten in het centraal archief van het Ministerie van Binnenlandse Zaken (zie blz. 122).

155

TWEEDE AFDELING

Inventaris: 2.07.01: H. Bonder, Inventarissen van de Departementsarchieven betreffende Eerediensten 1805-1870, in: IRA III (1930) 48-189. De inventaris van J.C. Beth, Ar- chieven van den Roomsch-Katholieken eeredienst 1814-1829,, in : VROA 36 (1913) 132- 142 is vervallen.

AAdministratie dm'n' i i trt^ v o o r dde zzaken ke de rehervormden en andere n rErediensten, behalve dee rooms-katholieke,s -k a ho l eke 1815-1870,1 15 225,5- 1870 225 m., Bevat de archieven van: Commissariaat-generaalg van Onderwijs,J Kunsten en Wetenschappen,pp provisioneelp belast met de zaken der hervormde en andere Erediensten, behalve de rooms- katholieke, 1815-1818. Generale directie voor de zaken der hervormde en andere Erediensten, behalve de rooms-katholieke, 1818-1843. Ministerie voor de zaken der hervormde en andere Erediensten, behalve de rooms- katholieke, 1843-1849. Ministerie van Justitie, voorlopigpg belast met het beheer van het departementp voor de zaken van hervormde en andere Erediensten, behalve de rooms-katholieke, 1849-1852. Ministerie van Financien, voorlopigp belast met het beheer van het departement voor de zaken van hervormde en andere Erediensten, behalve de rooms-katholieke, 1852-1854. Ministerie voor de zaken der hervormde en andere Erediensten, behalve de rooms- katholieke, 1854-1862. Ministerie van Justitie, administratie voor de zaken der hervormde en andere Ere- diensten, behalve de rooms-katholieke, 1862-1866. Ministerie van Financien, administratie voor de zaken der hervormde en andere Ere- diensten, behalve de rooms-katholieke, 1866-1868. Ministerie voor de zaken der hervormde en andere Erediensten, behalve de rooms- katholieke, 1868. Ministerie van Financien, administratie van de zaken der hervormde en andere Ere- diensten, behalve de rooms-katholieke, 1868-1870. Commissaris voor de kerkelijke zaken, 1815. Secretaris en adviseur voor de kerkelijke zaken, 1815-1842. Secretaris-generaalg van het departement, 1842-1862. Eerste commies voor de comptabiliteit, 1831-1840. J.D. Janssen, Bestuurslid van de Maatschappij J ter bevorderingg van het godsdienstigg g onderwijsJ onder de slaven en kleurlingeng in de kolonie Suriname, 1829-1837. EiEigentijdseg J ingang: aagenda,g J index met hoofdenlijst, klapperpp opp namen en zaken. Inventaris: 2.07.01: als voren.

Administratie voor de zaken der rooms-katholieke Eredienst, 1815- 1870, 156 m. Bevat de archieven van: Generale directie van de rooms-katholieke Eredienst, 1815-1826. Ministerie van Binnenlandse Zaken, afdeling Eredienst, 1826-1829. Generale directie voor de zaken der rooms-katholieke Eredienst, 1830-1843.

156

TWEEDE AFDELING

Ministerie voor de zaken der rooms-katholieke Eredienst, 1843-1849. Ministerie van Buitenlandse Zaken, voorlopigP g P belast met het beheer van het de artement voor de zaken van de rooms-katholieke Eredienst, 1849-1852. Ministerie van Justitie, voorlopigP g P belast met het beheer van het departement voor de zaken van de rooms-katholieke Eredienst, 1852-1853. Ministerie voor de zaken van de rooms-katholieke Eredienst, 1853-1862. Ministerie van Buitenlandse Zaken, administratie voor de zaken van de rooms- katholieke Eredienst, 1862-1866. Ministerie van Justitie, administratie voor de zaken van de rooms-katholieke Eredienst, 1866-1868. Ministerie voor de zaken van de rooms-katholieke Eredienst, 1868. Ministerie van Justitie, administratie voor de zaken van de rooms-katholieke Eredienst, 1868-1870. Eigentijdseg J ingang: aagenda,g J index, hoofdenlijst, klapperPP opP namen en zaken. Inventaris: 2.07.01: als voren. Nadere ingang: Th. Clemens, LijstJ van de geheimeg dossiers in het archief van Rooms- katholieke eredienst15( dec. 1829-28 dec. 1870) , in: Documentatieblad voor de Neder- landse kerkgeschiedenis van de negentiende eeuw 6 (1979) 20-32.

B Archieven van diensten en commissies

0pP erc o ns ls tor 1e derr Hollands-Hoogduitse Israëlitische 1809-1813 1814 35 m. Bevat ook stukken van: Assemblée des notables israelites du DéP artement du Zuiderzee, 1812. Consistories der Israelieten in de circumscripties Amsterdam, Leeuwarden, Zwolle en Rotterdam, 1813-1814. Eigentijdseg J ingang:g index, namenklapper. Inventaris: 2.07.01: als voren.

Hoofdcommissie otot de zakezakenderr de sIsraëlieten, ae e e 1814-1870,41 m. Bevat ook stukken van: Commissie tot reor8 anisatie van het Israelitisch kerkgenootschap in Nederland, 1850- 1860. Constituerende vergaderingg g voor de beide Israelitische kerkgenootschappen in Neder- land, 1862-1870. Rabbinaal colleg e van examinatoren der Nederlandse Israelieten, 1819-1870. Algemeneg commissie van examinatoren voor de Israëlitische godsdienstonderwijzers,g J 1839-1870. InspecteursP belast met de inspectieP der seminaria en godsdienstigeg garmenscholen,e 1836- 1869. Eigentijdseg Jg ingang: agenda, index. Inventaris: 2.07.01: als voren.

157 TWEEDE AFDELING

Permanente commissie uit de Raad van State voor de zaken der rooms-katholieke Eredienst, 1815-1830, 0,6 m. Onderdeel van het archief van de administratie voor de zaken der rooms-katholieke Eredienst. Eigentijdse ingang: agenda, klapper. Inventaris: 2.07.01: als voren.

158

TWEEDE AFDELING

DEPARTEMENT VAN FINANCIËN

In november 1813 werd een commissaris-generaalg voor de Financiën benoemd,, die de bevoegdhedeng overnam van de intendant-eneraalg voor de Financiën en der Publieke schatkist. In april 1814 werd deze functionaris opgevolgd door een secretaris van staat,, waarna hijJ in septemberP 1815 de titel van minister verkreeg.g Sindsdien heeft aan het hoofd van dit departementP altijdJ een minister gestaan.g Tot september 1831 hebben naast het ministerie van Financien achtereenvolgensg eng e- lijktijdig andere departementen gefunctioneerd, die voornamelijkJ belast waren met de invordering van 's rijks inkomsten. Op 1 januari 1820 zijn deze departementen opgegaan in het deP artement van Ont- vangsten. Hiervan is in mei 1823 de domeinadministratie afgesplitst en ondergebrachtg bij het Amortisatiesyndicaat. In 1831 werd het departement van Ontvangsteng samengge-e voegd met het ministerie van Financiën. Na opheffing van het AmortisatiesyndicaatY in 1841 kwam ook de domeinadministratie weer terugg bij J het ministerie.

Literatuur: Statistiek van den Handel en de Scheepvaartp in het KoningJ ir jk der Neder- [J landen aaro Pg ]aven betreffende de in-, uit- en doorvoer] 1846-1915; Statistiek... der NederlandenNederlanden[compilatiecompilati van gegevens betreffende in-, uit- en doorvoer, de handel met landen, en overzichten betreffende de scheepvaartp en scheepsbouw]p ]1847-1873. Statistiek van het Koninkrijk der Nederlanden; Staten van de In-, Uit en Doorgevoerdeg voornaamste handelsgoederen [maandopgaven] 1864-1916 N.B. Deze serie wordt ver- volggd door de Maandstatistieken van de In- en Uitvoer en van het Entrepotverkeer,P 1917 e.v. uitgegeven door het Centraal Bureau voor de Statistiek); Verzamelingg der wetten, besluiten en aanschrijvingen betreffende de Directe Belastingeng en de In- en Uitgaande Regten van Accijnzen, 1823-1911; Verzameling van voorschriften voor de ambtenaren der Directe Belastingen, Invoerrechten en Accijnzen, 1912-1958; nummers 1-7402; Circulaires betreffende de administratie der Posterijen, 1813-1877, nummers 1-1045; Circulaires en instructies betreffende de Registratie, het Kadaster en de Loterij-J en, 1818-1957, nummers 1-4330 (N.B. Per 1 januari 1864 bevat deze serie de circulaires van de afdeling Registratie en Domeinen. De circulaires van de afdeling Domeinen over 1842-1863 ontbreken).

A Archieven van de ministeries

M^n' sl et elr' yvanFinanciën,a 1813-1830,7 3 m Bevat de archieven van: Commissariaat-Generaal voor de Financien, 1813-1814. Secretariaat voor de Financien, 1814-1815. Ministerie van Financien, 1815-1830. bestaande uit de archieven der afdelingen: Generaal Secretariaat, 1813-1830 Generale Thesaurie, 1813-1830.

159

TWEEDE AFDELING

Generale comptabiliteit, 1813-1819. 's-Rijks uitgaven, 1819-1830. Comptabiliteitp van 's Lands middelen, 1814-1818. Borgtochten, 1818-1823. Indirecte belastingen, 1814-1815. Directe belastingen, 1813-1819 Kadaster, 1816-1818. Eigentijdseg J ingangen: ag Jenda, index met hoofdenlijst en klapper.pp Plaatsingslijst: 2.08.01.

Departement v8vanOntvangsten,a 3 l l -18 > 195 m. Bevat de archieven van: Generale directie der Posterijen, 1813-1819. Generale directie der Directe belastingeng en Posterijen,Posterijen 1819-1820. directie der Indirecte belastingeng en der Convooien en licenten, 1815. Generale directie der Indirecte belastingen, 1816-1818. Generale directie der Convooien en licenten, 1816-1818. Generale directie der In- en uitgaandeg rechten en Accijnzen,Accijnzen 1818-1819. directie der In- en uitgaandeg rechten en Indirecte belastingen, 1819-1820. Generale directie der Ontvangsten,g 1821-1824. Raad van Administratie, 1821-1824. DeP artement van Ontvangsten, 1824-1830. Raad der Ontvangsten, 1824-1831. Ministerie van Financién, afdelingg Convooien en licenten, 1813-1815. Ministerie van Financien, afdeling Directe belastingen, 1814-1819. Ministerie van Financiën, afdeling Registratie en successie, 1818-1819. Eigentijdseg J ingang: index, klapper op namen en zaken. Plaatsingslijst: 2.08.01. Nadere ingang: klapp er op pnamen ambtenaren: 2.08.02, 2.08.03 en 2.08.04.

Miseea'n'^ r't vanFinanciën,1 1831-1935, 1216 m.* Bevat de archieven der afdelingen: Kabinet van de Minister, 1831-1935. Generaal Secretariaat, 1831-1918. Administratie der Generale Thesaurie, 1831-1918. Administratie van 's Rijksuitgaven, 1831-1869. Administratie der Directe belastin8 en, In- en uitgaande rechten en Accijnzen, 1831- 1926. Administratie van de Registratie,g de HypothekenYp en het Kadaster, 1831-1926. Administratie der Belastingen,g 1926-1935. Posterijen,J 1831-1877. Telegrafie,g 1870-1877. Erediensten, 1909-1935. Pensioenen, 1904-1932.

160

TWEEDE AFDELING

De archiefbescheiden van de afdelingeng Generaal Secretariaat,, Generale Thesaurie en 's Rijksuitgaven bevinden zich in het zgn.g dossierarchief,^ dat vanaf 1918 nogg bij J het ministerie berust. De overigeg stukken vormen het chronologischeg verbaalarchief. Het archief van de afdelingg Rijksgebouwen J g 1922-1935 berust bijJ de Rijksgebouwen-J g dienst, terwi J1 stukken van de afdelingg Pensioenen (c.( 1860) )1904-1932 aanwezigg zijnzij in archief van de afdelingg Pensioenen en wachtgeldeng van het ministerie van Binnen- landse Zaken. Eigentijdseg JpP ingang: index en namenklapper. Nadere ingang: hoofdenlijsten:J 2.08.09 t/m 2.08.12; klappersPP op p namen van ambtenaren: 2.08.06 t/m 2.08.08.

Ministeriev vana FtFinanciën nn Inn en Agentschapg nthsc a vanpaa ethet Ministeriev n Financiën tte Londen,e 19014 4 - 96 8 m * Het grootste deel van het Londens archief berust nogg bij J het ministerie van Financien. Inventaris: 2.08.31: C.P. Steg en g a, Inventaris van het archief van het DepartementP van Financien te Londen, later: Af wikkelin g sbureau van het Agentschapg p van het Ministerie van Financien te Londen, 1940-1948 Cs-Gravenhagge 1974 ).

Mini seeat ri vanFinanciën, afdeafdeling g Erediensten,ede s en 181871-1908, 17 1908- 23 m. Opvolger van de departementenP van hervormde en katholieke Erediensten (zie( blz. 155). Vanaf 1909 is het archief van deze afdelingg opgenomen pg in het algemeeng archief van het ministerie (zie blz. 160). Met hiaten. Eigentijdse ingang: namenklapper.pp Plaatsingslist:J 2.08.13.

Ministeries e vana Financiën,acen a afdeling de g Domeinen,e 1 813- 1913 (1925), 512 m. Bevat de archieven van: Hoofddirectie der registratieg en domeinen, 1813-1814 (N.B. slechts stukken betreffende de domeinen). Hoofdadministratie der domeinen, 1814-1818. Ministerie van Financien (1818-1819), Generale directie der In- en uitg aande rechten en Indirecte belastingen (1819-1820) en Generale directie der Ontvangsteng (1821-1823),( ),de afdelingen:8 Domeinen, Verkoopp van domeinen en Comptabiliteitp der domeinen, ,1818- 1823. Rekenkamer der domeinen, 1814-1822 (1826). Administratie der domeinen, wegeng en vaarten, 1823-1841: zie AmortisatiesyndicaatYn (blz. 162). Ministerie van Financien, afdelingg Domeinen, 1824-1868 (chronologisch( g archief).^ Ministerie van Financien, afdeling Domeinen, 1869-1913dossierarchie( f7 . Leggersgg en memorialen van de centrale administratie achtereenvolgensg belast met het beheer der staatsdomeinen, 1816-1925. De afdelingg Domeinen heeft haar archief altijdaltijd zelf beheerd en buiten het algemeen gemeen-ar chief van het ministerie gehouden.

161

TWEEDE AFDELING

De stukken betreffende de Zuid-Nederlandse domeinen zijnJ na 1842 aan Belg^e ' ' ov erge- drageng Eigentijdse J ingang: ag Jenda index met hoofdenlijst, indicateur,eu , klapperk app er op pnamen, , afdoening sre g ister, dossierlijstJ PlaatsinPlaatsingslijsten: slisten: 2.08.14 (1813-1823 ), 2.08.16 1823-1868 2 .08.19 1869- 1913 en 2.08.33. Leggers: 2.08.14, 2.07.17 en 2.08.19. Nadere ingang:g klapperspp opp de pplaatsingslijsten: gJ 2.08.15, 2.08.18, 2.080e2.08.21. .2 en Literatuur: 0. Andriessen en H.J. van Lis, Het Nederlandsch staatsdomein en zijn beheer ('s-Gravenhagge 1892 ).

B Archieven van diensten en commissies

SyndicaatYecaa vana HHolland, and 1810-1815 e nSSyndicaaty caa derNederlanden, 1816-1823, 37,2 2 m. Bevat ook het archief van de Commissarissen van hetebouw a e m^van het isterie ministerie van Financien te Amsterdam (1814-1824). Eigentijdse ingang: index met hoofdenlijst,J pp klapper pop namen ake en zaken. . Inventaris: 2.08.30.

Generale Directie van 's-Lands Amortisatiekas, 1815-1823, 2,7 m. Eigentijdse ingang: agenda. Inventaris: 2.08.30.

Amortisatiesyndicaat,- 1 823, 184113 7 m Bevat ook het archief van de Administratie der domeinen, wegeng envaarten, h et Fonds tot bevestiging g en armeringg van het zuidelijk frontier en het Fonds ter bebevordering deang van de nationale nijverheid.J Eigentijdse ingang: aagenda,g index met hoofdenlijst,J klapperpp opp namen en zaken,zake , exp- e ditieli'st,J afdoening sre g ister. Plaatsingslijst:g J 2.08.16; klapperpp opp de plaatsingslijst:p g J 2.08.17. Literatuur: Hk. Riemens, Het Amortisatiesyndicaat. e e de Een studies oats over inancrenstaatsfinancienf onder Willem I (Amsterdam 1935).

Agentschap van het ministerie van Financiën, 1841-1919, 29 m. Inventaris: 2.08.22.

Raden vanAdministratiea av Pensioenfondsen,n 1817-1846 (1900),1 3 m. Bevat de archieven van hetensioenfonds a de voor u^ de ambtenaren aande van uitgaanderech-g ten en accijnzenJ (1819-1822);( ), ppensioenfonds voor de ambtenaren tot de r"i Jksont- vangsten (1822-1836); algemeeng burgerlijk pensioenfondsp 1836-1846( .) EigentijdseJpp ingang: index namenklapper.

162 I WELDE AFDELING

Inventaris: 2.08.24; De inventaris van W.G. Ross, Archieven van de Raden vanensi-p oenfondsen voor burgerlijkeg J ambtenaren 1815-1846, in: VROA 36 (1913) 143-145 is vervallen.

Hoofddirecteur der posterijen, 1852-1877, 0,4 m. Onderdeel van het archief van het ministerie van Financién 1831-1935.

Hoofdinspecteur der posterijen, 1851-1860, 0,1 m. Onderdeel van het archief van het ministerie van Financien 1831-1935.

Inspecteurn pec tr eu dere pposterijen se Je eUte Utrecht, e c 18 5 1-18601 7 ^, m. Betreft stukken opgemaakteg g en ontvangen als lid van de commissie van onderzoek wegens de fabricatie van postregels. Onderdeel van het archief van het ministerie van Financien 1831-1935.

Controleur-magazijnmeester der postzegels, 1852-1876, 0,1 m. Onderdeel van het archief van het ministerie van Financien 1831-1935.

Inspecteur der Rijksbeplantingen, 1877-1895, 0,3 m.

Ingenieur der domeinen voor de ontmanteling der vestingen F.W. van Gendt, 1868-1900, 7 m. Eigentijdse ingang: indicateur, index. Inventaris: 2.08.25.

Administratieavan hetKroondomein,e 18 23-1919 353 m. Stukken betreffende tienden, alsmede stukken van het advocatenkantoor De Kempe- naer betreffende trendprocessen. EiEigentijds entidsej ingang: agenda, dossierlijst. Inventaris (leggers): 2.08.28.

Commissie van liquidatie van de achterstand, 1815, 0,2 m. Fragment.

Commissie ten aanzien van de reclames over de abuizen in de kadastrale operatiën, 1833-1836, 0,2 m. Fragment.

Staatscommissie voor de vervaardiging van muntbiljetten, (1851) 1852-1853, 0,1 m. Fragment.

163 TWEEDE AFDELING

Staatscommissie tot onderzoek van de circulatie van vreemde muntspeciën in Nederland, 1854-1861, 0,3 m.

Staatscommissie voor het muntwezen, 1872-1875, 0,3 m.

Algemene commissie van liquidatie der zaken van de voormalige wees- en momboirkamers, 1852-1880, 16,5 m. Eigentijdse ingang: indicateur, klapper op namen en zaken. Inventaris: 2.08 23.

Landsadvocaat mr. J.H. Telders, 1917-1936, 10 m. Inventaris: 2.08.32: F.J. Truijens, Inventaris van het archief van de landsadvocaat mr. J.H. Telders 1917-1936 ('s-Gravenhage 1981).

Commissie van bijstand tot uitvoering van de beurswet 1914, 1914- 1946, 3,5 m. Plaatsingslijst: 2.08.29.

Regeringscommissaris voor het Nederlands-Duits Credietverdrag van 1920, 1919-1946, 1 m. Inventaris: 2.08.26.

Algemeen gemachtigde voor de oorlogsschade, afd. vervoerwezen, 1940-1941, 0,1 m. Fragment.

164 TWEEDE AFDELING

DEPARTEMENT VAN JUSTITIE

In december 1813 werden de zaken betreffende de justitieJ opgedragen aan de commissaris-generaalg voor de Binnenlandse Zaken. Reeds spoedigP g werden diens bemoeienissen beperktp tot het financiele, omdat de Eerste presidentp van het Hoogge- rechtshof de overigeg zaken opp het gebiedg van de justitiejustitie kreegg te behartigen.g In septem - ber 1815 werd deze EerstepEersteresidentresiden benoemd tot minister van Justitie. Sindsdien heeft het hoofd van dit departementP altijd een minister gestaan. Het archief van het departementp van Politie 1813-1818 is niet bewaard gebleven. Literatuur: J.W. Eggink,gg De g eschredenis van het Nederlandse gevangeniswezeng g (Assen 1958); M.A. Peterssen, Gedetineerden onder dak. Geschiedenis van het gevangeniswezen in Nederland van 1795 af,f bezien van zijnJ behuizing (Leiden 1978).

A Archieven van het ministerie

Ministerie vanJustitie,an 1813-1876,20 6 m . Bevat de archieven van: Eersteresidentp van het Hooggerechtshof,gg 1813-1815. Ministerie van Justitie, 1815-1876. Administratie der Nationale Nijverheid,J stukken betreffende vennootschappen en verenigingen, 1816-1841. Eigentijdseg J ingang: aagenda,g J index met hoofdenlijst, klapperPp opp namen en zaken. Inventaris: 2.09.01: H. Bonder, Archieven van het DeP artement van Justitie 1813-1876, in: IRA IV(1931)( ) 3-89. De inventaris van J.C. Beth, Archieven, overgenomeng van het DeDepartementp van Justitie, in: VROA 3 7 (1914)) I,I 350-373 is vervallen; 2.09.02 (afd. gevangenissen) en 2.09.04 (tractementsregisters). Nadere ingang: klaP erp P op namen van uitgeleverde personen (2.09.03).

Ministerie van Justitie, (1855) 1876-1929, 1048 m.* Bevat de archieven van: Kabinet van de Minister, 1855-1914. Alg emeen Secretariaat, 1876-1929. le afdelingg Privaatrecht, 1876-1929. 2e afdelingg A Staats- en strafrecht, 1876-1929. 2e afdelingg B Gratie, 1876-1929 (1876-1878:( 3e afd.). 2e afdelingg C Politie ,1876-1929 (1876-1889: 3e afd.). 3e afdelingg A Gevangeniswezen,g 1876-1929 (1876-1889: 4e afd.). 3e afdelingg B Rijkstucht-Rijkstucht- en opvoedingswezen, 1906-1929. 3e afdelingg C Gevangenisarbeid,g 1876-1929 (1876-1889: 4e afd.). 3e afdelingg D Reclassering,g 1911-1929. 4e afdelingg Comptabiliteit,P 1876-1929 (1876-1889: 5e afd.). EiEigentijdseg Jagenda, ingang: a enda index met hoofdenlijst,J klapperpP opp namen en zaken. Plaatsing slaJ st: 2.09.05, 2.09.22 en M.R. Thielemans, Inventaire des archives secrètes du Ministère de la Justice concernant les Pays-Bas méridionaux conservées aux Archi- ves Générales du Royaume.Y à la Haye.Y 1815-1818 (Bruxelles 1978).

165

TWEEDE AFDELING

Ministeriev a nJu Justitie, tits (1820)1 2 1 1834-1981,8 34 -91 1 9029 mm.* Dossiers inzakeoedkeuring gvan statuten en naamloze vennootschappen,pp erkenningg van verenigingen en reregistratieg van stichtingen.g EigentijdseJ ingang:g kaartregister.g Plaatsingslist:J 2.09.12, 2.09.23 en 2.09.24.

Ministerie• n • van Justitie,J s e 1890 _197 4kaartregister.* kaa reigse r.* Centraal Testamenten Register,g bevattende een toegangg g op P testamenten in notariele protocollen, verleden van 1890-1974, vanersonenp geboreng van 1793-1954. Geordend op geboortejaarJ van testateur, vervolgensg alfabetisch. Literatuur: J.H. Kompagnie, Kort overzicht van ontstaan en bestand van het centraal testamentenregister (C. T.R.) ('s-Gravenhage 1981), ook in: NAB 85 (1981) 48-53.

Ministerie van Justitie in Londen, 1940-1946, 57 m.* Bevat ook het archief van de Commissie Rechtsverkeer in Oorlogstijd in Londen (CORVO) 1940-1945. Eigentijdse ingang: kaartregisters op namen en zaken. Plaatsingslijst: 2.09.06.

Directoraat-Generaal voor de Bijzondere Rechtspleging, 1945-1957, 85 m. * Bevat ook de archieven van het Afwikkelingsbureau DGBR en van het Bureau Bi'zon-J dere Rechtspleging. Plaatsingslijst: 2.09.08 en 2.09.10.

Bureau Bijzondere Jeugdzorg, 1945-1946, 4 m.* Plaatsingslijst: 2.09.08.

B Archieven van diensten en commissies

Raad van administratie over de burgerlijke en militaire gevangenhui- zen, 1821-1823, 2 m. Onderdeel van het archief van het ministerie van Justitie 1813-1876. Inventaris: 2.09.01.

Commisi esavvan redactie r ti e5voor e181Nederlandsewetboeken, -1 838 2 m. Betreft de wet opp de rechterlijkerechterlijke organisatie, g het burgerlijkg J wetboek en de wetboeken van koophandel,p van burgerlijkeg J rechtsvorderingg en van strafvordering.g Onderdeel van het archief van het ministerie van Justitie 1813-1876. Inventaris: 2.09.01. Bronnenuitgave:g J.C. Voorduin, Overzigtg van de geschiedenisg der Nederlandsche wetboeken... 5 dln. (Utrecht 1837-1838); J.C. Voorduin, Geschiedenis en beginselen der Nederlandsche wetboeken... 11 dln. (Utrecht 1837-1841).

166 TWEEDE AFDELING

Staatscommissie ter voorbereiding ener wettelijke regeling omtrent de vicariestichtingen, 1880-1894, 0,1 m.

Staatscommissie van arbeidsenquête, 1890-1892, 2,5 m. Fragment, betreft slechts enige enquêteverslagen in handschrift en in druk.

Commissie gevangenisarbeid, 1895-1897, 0,3 m.

C Archieven van organen belast met de bijzondere rechtspleging en het rechtsherstel

Literatuur: A.D. Belinfante, Inplaats van bijltjesdag, de geschiedenis van de Bijzonde- re Rechtspleging na de Tweede Wereldoorlog (Assen 1978).

Directoraat-Generaal voor de Bijzondere Rechtspleging, 1945-1957. Zie: Archieven van het ministerie, blz. 166.

Bureau Bijzondere Jeugdzorg, 1945-1946. Zie: Archieven van het ministerie, blz. 166.

Netherlands WaWar CrimesC r es C Commission,1944-1949,2 iss 25 m * Bestaat uit de archieven van: Nederlandse commissie inzake oorlo gsmisdrijven te Londen, 1944-1948. Nederlandse vertegenwoordiger van de United Nations War Crimes Commission te Londen, 1945-1948. Hoofdverbinding sofficier van de Netherlands War Crimes Commission in Duitsland (Britse Zone), 1945-1949. Netherlands War Crimes Liaison Detachment U.S. ArmyY (verbindingsofficier van de NWCC in Duitsland, Amerikaanse Zone), 1945-1948. Investigationg Teams te Hamburg en Herford, 1946-1947. EiEigentijdseg J ingang:g kaartregister op namen. Plaatsingslijst: 2.09.14.

Bureau Opsporing Oorlogsmisdadigers, 1945-1948, 32 m.* Eigentijdse ingang: kaartregister op namen. Plaatsingslijst: 2.09.13.

Provinciale inspecties, districtsbureaus en tehuizen voor bijzondere jeugdzorg, 1945-1951, 126 m.* Bestaat uit de archieven van 10 provinciale inspecties, 10 districtsbureaus en 95 tehuizen (Friesland ontbreekt). Eigentijdse ingang: kaartregister op namen. Plaatsingslijst: 2.09.09.

167

TWEEDE AFDELING

Stichting toezicht politieke delinquenten, 1945-1951, 182 m.* Eigentijdse ingang: kaartregister op namen. Plaatsingslijst: 2.09.08.

Procureur-fiscaalb bij^ de Bijzondere^ e eRaad aa avan CaCassatie,1945-1951,sa s e 2 m* Stukken betreffende misstanden in internerings-g en bewaringskampen, het procesp te Neurenberg en opsporing van oorlogsmisdadigers.

Raadaa voorRechtsherstel, r1hetR ec s e s e 91 4-5 1 7 117 9 6 287 m.* Bestaat uit de archieven van: Secretariaat en Dagelijks Bestuur te 's-Gravenha's-Gravenhage e, 1945-1967. Afdeling Rechtspraak, p centrale griffieg te 's-Gravenha's-Gravenhage e, 1945-1959. Afdeling Rechtspraak, p kamers te Amsterdam, 's-Gravenha's-Gravenhage, e, Utrecht, Arnhem, en Groningen, 1945-1969. Afdelingg Effectenregistratie te Amsterdam, 1945-1971. Afdelingg Effectenregistratie,g kantoren te Brussel, Londen en Parijs, 1946-1967. Centraal Bureau voor Effectenregistratie te Amsterdam, 1945-1959. Waarborgfonds Rechtsherstel te Amsterdam, 1948-1976. Afdelingg Beheer, voorzieningeng voor afwezigeng en voorzieningeng voor rechtspersonen te 's-Gravenhage, 1945-1964. Afdeling Onroerende Goederen te 's-Gravenhage, 1945-1959. Gedeleg eerde in Nederland van de Raad voor het Rechtsherstel in Indonesie, 1945- 1950. Eigentijdse ingangingan : agenda, kaartregister op namen. Effectenregistratie:g 2.09.15: M.M. Warning, Inventaris van de archieven van de afdelingf g Effectenregistratie ff van de Raad voor het Rechtsherstel 1945-1971 (Z.p. 1973) en 2.09.25 en 2.09.26.

Nederlandse Beheersinstituut, 1944-1967, 2 544 m. * Bevat de archieven van: Militair Commissariaat voor het Rechtsherstel te Tilburg, 1944-1945. Hoofdkantoor Nederlandse Beheersinstituut, 1945-1967. Vertegenwoordigers in het land, 1945-1955 (fragmenten). Stichtingg Beheer, Bestuur en Toezicht Rechtspersonen,p 1945-1967. StichtingStichtin Pleziervaartuigen, g 1945-1950. Stichting,Stichtin , resp.P beheerder van de vijandelijkevijandelijke octrooien en merken, 1951-1956. Beheerders vijandelijkeJ J auteursIechten, 1946-1955. Stichtingg Nederlands Kunstbezit, 1945-1952. Centrale Vermogensopsporingsdienst, 1946-1950 (fragment)(fra ment). en bewindvoerders over bedrijvenJ en vermogensbestanddelen,g 1945-1964 (fragmenten). In beslaggg genomen bedrijfsadministratiesbedrijfsadministratie en administraties van landverraderlijke orga- 1940-1945 (fragmenten). Eigentijdseg J ingang: centrale kartotheek op namen. Plaatsingslijst:gJ 2.09.16.

168

TWEEDE AFDELING

DEPARTEMENT VAN KOLONIEN

In april 1814 is het departementP van KoophandelP en Kolonien opgericht,Pg , onder het beheer van een secretaris van staat. Van 1815 tot 1818 werd het departementP beheerd door een directeur-generaalg en sindsdien door een minister. Tot 1842 is het beheer van de Kolonien verenigdg g geweest met andere takken van bestuur (waterstaat,( onderwijs,J nijverheidJ en marine).) De administraties zijnzijn echter vrijwelJ volledigg ggescheiden gebleven. Slechts de centrale afdelingeng (algemene( g zaken, kabinet en secretariaat)) zijnzij niet zodat men in deze archiefdelen stukken betreffende de waterstaat, het onder- wijsJ en de nijverheidnijverhei kan aantreffen. archieven van deouvernementeng in Oost- en West-Indie berusten nogg voor het grootste gedeelte terlaatse.P Bij Jde onafhankelijkheidonafhankelijkheid van Indonesië en Suriname zijnzij archieven naar Nederlandezonden.g De oude archieven uit West-Indie worden beheerd door de Eerste afdelingg van het Algemeeng Rijksarchief.Rijksarchief

Staatsblad van Nederlandsch-Indie, 1816-1942, 1944-1949; BijbladJ opp het Staatsblad van Nederlandsch-Indie, 1857-1949; Albrecht's klapperpp opP het Staatsblad van Nederlandsch-Indie en opP het bijblad opp dat Staatsblad 1 816-1921 ((Leiden z.'.J) met jaarvervolgeng 1922-1937 (Leiden z.'.);J Reg eerin g salmanak voor Nederlandsch- J Indie, 1869-1940; J. Boudewijnse en G.H. van Soest, De Indo-Nederlandsche wetgge-e ving. Staatsbladen van Nederlandsch-Indie, bewerkt en met aanteekeningeng voorzien door -, 1816-1919 (Haarlem-Batavia, Amsterdam 1876-1919); Gouvernementsblad van Suriname, 1816-1975; Publicatieblad van Curacao, 1816-1949; Publicatieblad van de Nederlandse Antillen, 1950- ; Gouvernementsblad van Nederlands Nieuw-Guinea, 1950-1962; Catalogus van de boeken en kaarten uitmakende de bibliotheek van het De- partement van Kolonien ('s-Gravenhage 1898), met supplementen 1903-1930; F.G.P. Jacquet, Gids van in Nederland aanwezige bronnen betreffendef de geschiedenisg van Nederlands-Indie/Indonesie 1816-1942 (Leiden 1968-1970), voortgezetg als: Gids van in Nederland aanwezige bronnen betreffende de geschiedenis van Azie en Oceanie 1796- 1949 (Leiden 1971- ); S.L. van der Wal, Officieleff bescheiden betreffendeff de Nederlands-Indonesische betrekkingen 1945-1950, ( 's-Gravenhag e 1971- )(RGP,)( kleine serie, nrs. 36-39, 41, 44, 45, 48).

A Archieven van het ministerie

MinisterievanKoloniën, a 18141814-1963,- 273 0 m* Bevat de archieven, voor zover deze de administratie en het beheer van de kolonien betreffen van: Secretariaat van KoophandelP en Kolonien, 1814-1815. Generale directie van Koophandel en Koloniën, 1815-1818. Ministerie van Publiek Onderwijs,J Nationale NijverheidNijverhei en Koloniën (bevat tevens het van het secretariaat van het ministerie), 1818-1824. Ministerie van Nationale Nijverheid en Kolonien (bevat tevens het archief van het secretariaat van het ministerie), 1824-1825.

169

TWEEDE AFDELING

Ministerie van Marine en Koloniën, 1825-1830. Ministerie van Waterstaat, Nationale NijverheidJ en Kolonien (bevat tevens het archief van de afdeling Algemeneg zaken), 1830-1831. Ministerie van Nationale NijverheidJ en Kolonien (bevat( tevens het archief van de afdeling Algemene zaken), 1831-1834. Ministerie van Kolonien, 1834-1840. Ministerie van Marine en Kolonien, 1840-1841. Ministerie van Kolonien, 1842-1945. Ministerie van Overzeese Gebiedsdelen, 1945-1949. Ministerie van Uniezaken en Overzeese RijksdelenRijksdelen 1949-1952. Ministerie van Overzeese Rijksdelen, 1952-1957. Ministerie van Zaken Overzee, 1957-1959. Ministerie van Binnenlandse Zaken, Directoraat-generaal voor Nederlands-Nieuw- Guinea, 1959-1962. Ministerie van Binnenlandse Zaken, Directie afwikkelingszakeng westelijkwestelij Nieuw- 1962-1963. Eigentijdse ingang: agenda,g index met hoofdenlijst,J ^ namen en onderwerp enklapp er (vanaf 1922 indexerp afdeling),g) dossierlijsten,J klapperpp opp de dossiers. Inventaris: 2.10.01 (1814-1849); 2.10.02 (1850-1900); 2.10.03su( pp lement ). Nadere ingang: klapp er op p staten van overledenen: 2.10.04; index opp de mailrapportenpp 1869-1900: 2.10.10; overzicht der bijlagenJ g en het rapportpp van de commissie Umbgrove:g 2.10.11: H.B.N.B. Adam, Archieff van het Ministerie van Koloniën. Inventaris van de bijlagen biJ het verbaal van 30 aprilp 1859 nr. 50. RapportPP van de Commissie benoemd biJ besluit van de gouverneur--generaalg g d.d. 5 december 1853 nr. 10 voor de opnamep van de verschillende suikerfabriekenf opp Java, de z.g.g Commissie Umbgroveg (1851) 1853-1858 (1860) ('s-Gravenhage 1979). M. Burnier, Beschijving eener verzameling stukken, afkomstig van het Departement van Kolonien (Statistiekarchief), in: VROA 38 (1915) I, 380-392 is vervallen.

Minitris e vane a Koloniën,stamboeken K le c.a., 181 5-1 950 56 m * Stamboeken van burgerlijke ambtenaren en marinepersoneel P in Oost- en West-Indie,, 1815-1917 (1940) 5 m, klapper: 2.10.05 t/m 2.10.08. Stamkaarten van burgerlijke ambtenaren in Oost- en West-Indie, 1917-1950 (1963), 14,5 m. Stamboeken van officieren van het KNIL, 1815-1940, 4,3 m, klapper:pp 2.13.07 en 2.13.08. Stamboeken van onderofficieren en manschappenpp van het KNIL, 1814-1899,^ 8 ,5 m. Registers van Indische pensioenen, 1815-1936, 1 m, klapper:pp 2.10.09. Betaalstaten van de Indische pensioenen, 1868-1925, 22,7 m, alfabetisch.

Ministerie van Koloniën te Londen, 1940-1946, 50 m.* Eigentijdse ingang: agenda.

Commissariaat voor Indische Zaken, 1927-1949, 256 m.* Eigentijdse ingang: agenda met klapper.

170 TWEEDE AFDELING

Commissariaatn voor SuSurinaamse aa se Zake 1941949, „ 0,5 m.*m Fragment. Het grootste gedeelte van het archief bevindt zich bi'J de ambassade van de Republiek Suriname te 's-Gravenhag e. Eigentijdse ingang: agenda.

Bureau antecedentenonderzoek, 1950-1962, 7 m.* Bevat ook bescheiden van het Bureau Security, 1946-1949 en het Bureau Ve,'igheids- dienst Overzeese Gebiedsdelen 1949-1950.

B Archieven van diensten en commissies

Commissaris voor de koloniën te Amsterdam, 1813-1829, 7,5 m. Onderdeel van het ministerie-archief. Inventaris: 2.10.01.

Commissaris voor de koloniën te Middelburg, 1817-1832, 0,1 m. Onderdeel van het ministerie-archief. Fragment. Inventaris: 2.10.01.

Hoofdadministratie van het Pensioenfonds voor de ambtenaren in de Nederlandse West-Indische koloniën, 1818-1849, 2,5 m. Onderdeel van het ministerie-archief. Inventaris: 2.10.01.

Regeringscommissaris van de Koninklijke Nederlands-Indische Lucht- vaartmaatschappij, 1928-1948, 1 m.*

Regeringscommissaris bij de Koninklijke Paketvaart Maatschappij, 1930-1952, 1,2 m.*

Administratie van de Indische Pensioenfondsen, (1815) 1913-1961, 73 m.* Plaatsingslijst: 2.20.31.

Commissie tot herziening van in Nederlands-Indië bestaande rechterlijke instellingen en Commissie om de nieuwe wetgeving voor Nederlands-Indië toepasselijk te maken, 1830-1849, 1 m. Betreft stukken afkomstig van C.J. Scholten van Oud-Haarlem.

Staatscommissie tot emancipatie der slaven in West-Indië, 1854-1856, 0,3 m.

171 TWEEDE AFDELING

Commisie belast met een onderzoek naar de cultures in Nederlands- Indië, Commissie De Vriese, 1857-1862, 2 m. Inventaris: 2.10.21: A.M. Tempelaars, Inventaris van het archief van prof. dr. W.H. de Vriese (1806-1862) betreffende zun onderzoek naar de kultures in Nederlands-Indie, 1857-1862, met retroacta vanaf 1817 (Schaarsbergen 1977).

Commissie tot ontwikkeling van fabrieksnijverheid in Nederlands- Indië, 1915-1940, 2 m. Betreft stukken afkomstig van J. van der Waerden.

Commissie tot de zaken van de Protestantse kerken in Oost- en West- Indië, 1815-1958, 5 m. Inventaris: 2.10.12.

Ronde-Tafel-Conferentie– Nederlandad Indonesië, donesje 1949 6m * Bestaat uit de archieven van het secretariaat-generaal, ederlandse van de Nederlandse deleg ate, van de federale Indonesische delegatieg en uit stukken van het ministerie.e

Ronde-Tafel-Conferentie Nederland –Suriname –Curacao, 1945- 1951, 1,3 m.* Inventaris: 2.10.24.

Nederlandse hoofdgedelegeerde in de Zuid-Pacific Commissie, 1948- 1962, 11,5 m.* Bevat ook stukken, behorend tot het ministeriearchief.

Stichting voor agrarisch onderzoek ten behoeve van Nederlands Nieuw-Guinea, 1957-1964, 11 m.* Plaatsingslist: 2.20.32.

Stichting geologisch onderzoek Nederlands Nieuw-Guinea, 1959-1964, 12 m.* Plaatsingslist: 2.20.32.

Stichting tot voorbereiding van agrarische bedrijven in Nederlands Nieuw-Guinea, 1957-1964, 30 m.* Plaatsi ngslost: 2.20.32

Demografisch onderzoek Nieuw-Guinea E.E.G. Project 11.41.002, 1960-1965, 1 m.* Het eigenlijke onderzoeksmateriaal bevindt zich bij het Koninklijk Instituut voor de Tropen te Amsterdam.

172 TWEEDE AFDELING

C Archieven overgekomen uit de voormalige koloniën

Nederlands-Indië

BrBurgerlijkeu ge ^ke stand s a vana EuEuropeanenro pea e no p Jav a 61 10 19 22, 100 rollene microfilm. Betreft ook doo p- , trouwen beggraafboeken, familiepapieren,PPa stamboeken en condui- testaten. Origineleng in ArsipP Nasional RepublikP Indonesia;^ raadpleginguitsluitend via het Centraal Bureau voor Genealogie.

Directie der cultures in Batavia, 1830-1866, 220 rollen microfilm. Originelen in Arsip Nasional Republik Indonesia. Plaatsingslist: 2.10.13.

Algemene Secretarie in Batavia, (1940) 1945-1950, 69 m.* Plaatsingslijsten: 2.10.14, 2.10.15, 2.10.16 (Nieuw-Guinea) en fiches.

Procureur-generaal bij het Hooggerechtshof in Nederlands-Indië, 1946-1950, 24 m.* Plaatsingslijst: 2.10.17.

Dienst Legercontacten Nederlands-Indië, 1939-1950, 5,5 m.* Bevat hoofdzakelijk foto's en negatieven.

Coordinatiecommissie voor Natuurwetenschappelijke Zaken, 1945- 1948, 3,5 m.* Bevat ook het archief van de Vereniging Indisch Comité voor Wetenschappelijke onderzoekingen, 1888-1940. Inventaris: 2.20.34.

Nederlands Nieuw-Guinea

Kabinet van de Gouverneur van Nederlands Nieuw-Guinea, 1950- 1962, 5 m.*

Gouvernementssecretarie van Nederlands Nieuw-Guinea, 1950-1962, 18 m.* Dossiers inzake nationaliteitenonderzoek en paspoortenadministratie.

Burgerlijke stand van Chinezen en Europeanen in Nederlands Nieuw- Guinea (1941), 1946-1962, 16 m.* Dubbelen, voorheen bewaard ter griffie van het Hof van Justitie te Hollandia.

173 TWEEDE AFDELING

Kantoor voor Bevolkingszaken te Hollandia, 1950-1962, 6 m.* Plaatsingslist: 2.10.25

Centrale Veiligheidsdienst te Hollandia, 1960-1962, 2 m.*

Stichting Het Exportbevorderingsfonds Nederlands Nieuw-Guinea, 1957-1962, 2 m.*

Suriname

G ou vrmm^te e e ssecrte ari van a Suriname,kabinet-geheim,eSu a e1885-1951,18515 10 m.* Met hiaten. Inventaris: 2.10.18; J.A.A. Bervoets, Inventarissen van het archief `Kabinet-Geheim' van deoeverneurg van Suriname 1885-1962 en van het archief van de beheerder van het Surinaams Welvaartsf onds 1947-1960 ('s-Gravenhage 1974) zijnzij vervallen.

KKabinet b evanae de Gouverneurvnvan Suriname,inm - 1975 49 m.* Bevat ookersoonli'keP J archivalia van gouverneursg en directeuren van het kabinet. Inventaris: als voren.

Beheerder van het Surinaams Welvaartsfonds, 1947-1960, 4 m.* Inventaris: als voren.

Stichting administratie Indische pensioenen in Suriname, 1952-1975, 0,3 m.* Inventaris: 2.10.18.

Voorzitter van de Adviescommissie inzake technische bijstand aan Suriname, 1952-1959, 1 m.* Inventaris: 2.10.18.

Rijksvoorlichtingsambtenaar in Suriname, 1954-1975, 0,5 m*. Inventaris: 2.10.18.

Ambtenaar belast met de bevolkingsregistratie in Suriname, 1921, 21,5 m.* Bevat alleen registratielijsten. Inventaris: 2.10.19.

174 TWEEDE AFDELING

Algemeen leider van de tweede algemene volkstelling in Suriname, 1950,57 m.* Bevat voornamelijk telkaarten Inventaris: 2.10.19.

Nederlandse missie van deskundigen voor het Tienjarenplan Surina- me, 1956-1966, Vertegenwoordiger van de Nederlandse Ontwikke- lingshulp in Suriname, 1966-1975, 20 m.* Plaatsingslijst: 2.10.20 en 2.10.22.

175 TWEEDS AUDELINC;

DEPARTEMENT VAN LANDBOUW EN VISSERIJ

Per 1anuariJ 1898 werd bij het ministerie van Binnenlandse Zaken de afdeling Land- bouw opgericht.pg Deze afdelingg kreeg taken te vervullen die voorheen hoofdzakelijkhoofdzakelij vei richt door de ministeries van Binnenlandse Zaken (afdelingen Onderwijs, Medische Po li tic, en Kunsten en Wetenschappen), van Waterstaat, Handel en Nijverheid (afdelingg Handel en Nijverheid I), van Financien (afdelingg Domeinen) en van Justitie ((2e afdelingg C Politie). In 1906 werd de afdelingg verheven tot een directie, die weer was onderverdeeld in afdelingen.g Vanaf 1898 zijnJ met de landbouw- en visserijzaken belast geweest:g ministerie van Binnenlandse Zaken (alleen landbouw), 1898-1901; ministerie van Waterstaat, Handel en Nijverheid (landbouw), 1901-1905; (visserijen), 1898-1905; ministerie van Landbouw, Nijverheid en Handel, 1905-1922; ministerie van Binnenlandse Zaken en Landbouw, 1923-1931; ministerie van Economische Zaken en Arbeid, 1931-1933; ministerie van Economische Zaken, 1933-1935; ministerie van Landbouw en Visserij, 1935-1937; ministerie van Economische Zaken, 1937-1940; departement van Landbouw en Visserij, 1940-1945; ministerie van Landbouw en Ni isserij te Londen, 1940-1944; ministerie van Handel, Nijverheid en Landbouw te Londen, 1944-1945; ministerie van Scheepvaart en Visserij te Londen, 1944-1945; ministerie van Landbouw, VisserijJ en Voedselvoorziening, 1945-1959; ministerie van Landbouw en Visserij, 1959-heden. De archieven vanafdelin de g /directie van de Landbouw worden als één geheel beschouwd, en niet verdeeld naar de ministeries waartoe de afdeling/directie heeft behoord.

Literatuur: Verslageng en mededeelingen van de Directie van den Landbouw ('s-Gravenhage 1904-1948).

A Archieven van het ministerie

AfdelingA Algemenegl em e eS Secretarie,ecre a e Zie voor het archief van deze afdelingg bij J de archieven van het ministerie van Economi- sche Zaken (blz. 141).

Directie van de Landbouw, afdeling Secretariaat en Algemene Zaken, (1905) 1938-1952, 28,2 m.* De stukken vóór 1938 zijn door anders genaamde afdelingen gevormd. Bevat ook bescheiden van het secretariaat van de Directie van Grondgebruik en Land- bouwherstel 1945-1947. Plaatsingslijst: 2.11.07.

176 TWEEDE AFDELING

Directie van de Landbouw, `Afdeling' Juridische Zaken, 1920-1940, 3 m.* Bestaat uit stukken van alle afdelingen, voorzien van het kenmerk J.W. of Jur. Plaatsingslust: 2.11.07.

Directie van de Landbouw, afdeling Akker- en Weidebouw, 1898- 1962, 180 m.* Bevat ook stukken van de Inspecteur van de Landbouw en van de Inspecteur van de Landbouw en het Landbouwonderwijs. Plaatsingslist: 2.11.01.

Directie van de Landbouw, afdelingen Domeinen (1898-1941), Boswe- zen (1941-1953) en Cultuurtechnische Aangelegenheden (1941-1953), 1898-1953,71,5 m.* Bevat ook stukken van de Gemachtigde van het Boswezen, de Houtvoorziening en de Jacht. Van 1945-1947 behoorden deze afdelingen tot de Directie van Grondgebruik en Landbouwherstel. Plaatsingslist: 2.11.03.

Directie van de Landbouw, afdeling Grond- en Pachtzaken, (1925) 1938-1953, 35,4 m.* Van 1938-1941 was deze afdeling een bureau van de afdeling Domeinen. Van 1945-1947 behoorde deze afdeling tot de Directie van Grondgebruik en Landbouw- herstel. Plaatsingslijst: 2.11.08.

Directievan a deaLandbouw,fd eafdeling n aJacht, ht (1923) 31 1941-1952,94 1 5296,7 6 m*. Stukken vóór 1941 zijnJ door anders genaamdeg afdelingeng ggevormd. Bevat ook stukken van de Gemachtigde van het Boswezen, de Houtvoorziening en de Jacht. Van 1945-1947 behoorde deze afdelingg tot de Directie van Grondgebruik en Landbouwherstel. Plaatsingslijst: 2.11.03.

Directie van de Landbouw, afdeling Landbouweconomische Aangele- genheden, (1815) 1940-1945 (1966), 39 m.* Stukken vóór 1940 zijn door anders genaamde afdelingen gevormd. Bevat ook stukken van het hoofd van de Economische Landbouwvoorlichtingsdienst en de Verslagen over de Landbouw in Nederland. Plaatsingslijst: 2.11.08 en 2.11.09.

Directie van de Landbouw, afdeling Landbouwonderwijs, 1898-1960, 142 m.* Bevat ook stukken van de Inspecteur van het Middelbaar onderwijs, belast met het toe-

177

TWEEDE AFDELING

zicht op de landbouwscholen, de InspecteurP van hetLandbouwonderwijs Landbouwonderwijs en de Inspec - teur van de Landbouw en het Landbouwonderwijs.J Plaatsingshjst: 2.11.02.

Directie van de Landbouw, afdeling Plantenziektenkundige Aangele- genheden, (1945) 1947-1953, 1,7 m.* Bevat ook bescheiden van de Inspecteur, hoofd van de Plantenziektenkundige Dienst te 's-Gravenhage. Plaatsingslijst: 2.11.08.

Directie ectlevan an de Landbouw,a wou 'Afdeling'eng R^kln' J sa o u wrP oe fstat ions 1898-1940,11 m. 7 * Verzameling van stukken betreffende de rijkslandbouwJ proefstations,p ^ afkomstigg van verschillende afdelingen.g Zie ook het archief van de afdelingg Akker- en Weidebouw. Bevat ook bescheiden van de Inspecteurp in Algemeneg Dienst, de Inspecteurp van het Landbouwonderwijs en de Inspecteur van de Landbouw en het LandbouwonderwijsJ Plaatsingslijst:g J 2.11.08.

Directieect e van an de Landbouw,Landbou adelen afdeling Tuinbouw,g bou 11898-1957, 898 1 957 881,5 5mm.* Bevat ook bescheiden van de afdeling Uitvoeringg van verschillende wetten, de Ins pecteur van de Landbouw, de Inspecteur van de Landbouw en LandbouwonderwijsJ en de Inspecteur van de Tuinbouw. Plaatsingslijst: 2.11.04.

Directie van de Landbouw, afdeling Veeartsenijkundige aangelegenheden, 1898-1954, 21 m.* Bevat ook bescheiden van de Inspecteur van de Veeartsenijkundige Dienst. Plaatsingslijst: 2.11.05.

Directie van de Landbouw, afdelingg Veeteelt,1898-1958,45,3 5 3 m.* m. Bevat ook bescheiden van de Inspecteur van de Landbouw en de Inspecteur van het veeteelt- en zuivelwezen. Plaatsingslijst: 2.11.05.

Directieect e van na dee LanLandbouw, bou afdeling a e ZZuivel, u1 ei 898l1898-1947, 19 47 323 mm.*. Bevat ook bescheiden van de Inspecteur in Algemeneg Dienst, de Inspecteurp van het zuivelwezen, de Inspecteur van het veeteelt- en zuivelwezen en de Rijkszuivelinspectie.J p Plaatsingslijst: 2.11.06.

Stichting Landbouwcrisisbureau (Afdeling Landbouwcrisisaangelegen- heden), (1930) 1934-1940, 13,8 m. Inventaris: 2.11.14: J.G.M.A. Rolfes, Archieven betreffende de Landbouwcresiswetge- ving, I ('s-Gravenhalte 1970).

178 I WEEDE AFDELING

Ministerie van Landbouw en Visserij te Londen (1940-1944), Ministe- rie van Handel, Nijverheid en Landbouw, afdeling Landbouw en Voedselvoorziening te Londen (1944-1945) en Ministerie van Land- bouw, Visserij en Voedselvoorziening Bureau Londen (1945-1946), 1940-1946, 7 m.* Onderdeel van het Londens archief van het ministerie van Handel, Nijverheid en Land- bouw (zie blz. 143) en van het archief van de Netherlands Agricultural Trading Office (zie hieronder). Een ander gedeelte berust nog bij het ministerie van Landbouw en Vis- serij. Plaatsingslost: 2.06.38 en 2.11.07.

B Archieven van diensten

Rijkszuivelinspectie, 1904-1962, 14,5 m.* Onderdeel van het archief van Directie van de Landbouw, afdeling Zuivel. Plaatsingslijst: 2.11.06.

Netherlands Office for Relief and Rehabilitation, Food Section (1944- 1946) en Netherlands Agricultural Trading Office (1946-1950), 193b- 1950, 8,4 m.* Bevat ook het archief van C. Heitfeld, vertegenwoordiger van de Nederlandse Zuivel- centrale in Engeland (1936-1939) en van het Netherlands Bureau for the Provision Trade (1939-1941). Plaatsingslijst: 2.11.07.

Rijksdienst voor Landbouwherstel, 1945-1957, 2 m.* Een ander gedeelte is nog niet overgedragen. Plaatsingslijst: 2.11.08.

Rijkstuinbouwconsulentschap voor Bedrijfseconomie, 1963-1970, 2 m.* Inventaris: 2.11.08: J. Delfos, Het archief van het Rijkstuinbouwconsulentschap voor bedrijfseconomie te Kesteren (1963-1970) (Arnhem 1974).

Rijkszuivelconsulentschap voor Kaas, 1959-1972, 9 m.* Inventaris: 2.11.11: H.M. Meijnen, Inventaris van het archief van het Rijkszuivelcon- sulentschap voor kaas te Arnhem, 1959-1971 (Arnhem 1979).

Hoofdinspecteur der Visserijen, (1907) 1910-1924, 6,3 m. Inventaris: 2.11.12: H. Revier, Inventaris van het archief van de Hoofdinspecteur der visserijen (1910-1924) ('s-Gravenhalte 1974).

Nederlandse Visserijcentrale, 1934-1943, 0,8 m. Inventaris: 2.11.16: J.G.M.A. Rolfes, Archieven betreffende de Landbouwcrisiswetge- ving, III ('s-Gravenhalte 1972).

179 TWEEDE AFDELING

Stichting Regeringsbureau voor de uitvoering van de Landbouwcrisis- wet 1933, afdeling akkerbouw en afdeling melkveehouderij, 1934- 1944, 9,1 m. Inventaris: 2.11.16: als voren.

Centrale (Crisis) Contróledienst, 1934-1954, 5 m. Inventaris: 2.11.16: als voren.

College van Regeringscommissarissen, bedoeld in art. 26 A van de Landbouwcrisiswet 1933, 1934-1940, en College voor de Voedselvoor- ziening, 1940-1942, 18 m. Inventaris: 2.11.15: J.G.M.A. Rolfes, Archieven betreffende de Landbouwcrisiswetge- vrng, II ('s-Gravenhage 1971).

C Archieven van commissies

Cultuurtechnische aangelegenheden, boswezen en jacht

Rijkscommissie voor de ontwatering, 1921-1934, 0,1 m. Onderdeel van het archief van de Directie van de Landbouw, afdeling Domeinen. Plaatsingslijst: 2.11.03 (nr. 63).

Jachtcommissie, 1924-1938, 3 m. Inventaris: 2.11.10. Literatuur: F.C.J. Ketelaar, Oude zakelijke rechten, vroeger, nu en in de toekomst (Zwolle-Leiden 1978) 107-110.

Commissie wetsontwerp natuurbescherming, 1938-1940, 0,1 m.* Onderdeel van het archief van de Directie van de Landbouw, afdeling Domeinen. Plaatsingslijst: 2.11.03 (nr. 6).

Commissie tot herziening van de bosbouwwetgeving (1946-1948) en Commissie tot herziening van de Boswet 1922, (1948-1952), 0,3 m.* Onderdeel van het archief van de Directie van de Landbouw, afdeling Domeinen. Plaatsingslijst: 2.11.03 (nrs. 418, 419, 426).

Landbouw

Commissie van toezicht op de Rijkslandbouwproefstations (Commis- sie Kamphuys en Suermond, 1889-1949, 3,6 m.* Onderdeel van het archief van de Directie van de Landbouw, afdelingen Rijksland- bouwproetstation5 en Veeteelt. Plaatsingslijst: 2.11.08 en 2.11.05 (nrs. 327-329).

180 TWEEDE AFDELING

Commissie van toezicht op de van rijkswege gesubsidiëerde land- bouwproefvelden in Zuid-Holland, 1894-1923, 0,6 m. Onderdeel van het archief van de Directie van de Landbouw, afdeling Akker- en weidebouw. Plaatsingslijst: 2.11.01.

Commissie ter bestudering van de economische vooruitzichten van de landen tuinbouw, 1919-1924, 0,5 m. Onderdeel van het archief van de Directie van de Landbouw, afdeling Landbouw- economische aangelegenheden. Plaatsingslijst: 2.11.08.

Commissie belast met een onderzoek inzake inkorting van overheidsbemoeiing met de landbouw (Commissie Haffmans), 1925-1929, 0,6 m.

Commissie van onderzoek naar de toestand van landarbeiders (Com- missie Zaalberg), (1887) 1927-1930, 0,6 m. Plaatsingslijst: 2.11.07.

Staatscommissie inzake bodemprijzen, produktiekosten en op- brengsten der produkten in de landbouw (Staatscommissie Deckers/Ebels), 1927-1933, 0,4 m. Plaatsingslijst: 2.11.07.

Commissie voor het kunstmatig drogen van gras en andere ruwvoeders, 1943-1946, 0,1 m.* Onderdeel van het archief van de Directie van de Landbouw, afdeling Akker- en weidebouw. Plaatsingslijst: 2.11.01.

Landbouwcrisisaangelegenheden

Hypotheekcommissie, 1935-1944, 1,5 m. Inventaris: 2.11.16: J.G.M.A. Rolfes, Archieven betreffende de Landbouwcrisiswet- geving, III ('s-Gravenhage 1972).

Landbouwonderwijs

Commissie van advies inzake lager landen tuinbouwonderwijs (1921- 1929), Commissie van advies inzake het middelbaar landen tuinbouwonderwijs (1930) en Commissie voor lager landen tuinbouw-

181 TWEEDE AFDELING

onderwijs aan cursussen voor landen tuinarbeiders (1930-1931), 1921-1931, 0,2 m. Onderdeel van het archief van de Directie van de Landbouw, afdeling Landbouwonder- wijs. Plaatsingslijst: 2.11.02 (nrs. 167-168).

Commisie van advies inzake het wetenschappelijk zuivelonderzoek, 1930-1932, 0,1 m. Onderdeel van het archief van de Directie van de Landbouw, afdeling Landbouwonder- wijs. Plaatsingslijst: 2.11.02 (nr. 124).

Adviescommissie verplaatsing Rijkszuivelschool Bolsward, 1947, 0,3 m.* Onderdeel van het archief van de Directie van de Landbouw, afdeling Landbouwonder- wijs. Plaatsingslijst: 2.11.02 (nrs. 296, 428, 429).

Commissie wettelijke regeling van het middelbaar en lager landen tuinbouwonderwijs, 1954-1957, 0,5 m.* Onderdeel van het archief van de Directie van de Landbouw, afdeling Landbouwonder- wijs Plaatsingslijst: 2.11.02 (nrs. 760-763).

Tuinbouw

Commissie van advies inzake de Dienst voor de kleine boerenbedrijven, 1937, 0,1 m.* Onderdeel van het archief van de Directie van de Landbouw, afdeling Tuinbouw. Plaatsingslijst: 2.11.04 (nr. 31).

Commissie van advies inzake tuinbouwzaadaangelegenheden, 1939- 1940, 0,1 m. Onderdeel van het archief van de Directie van de Landbouw, afdeling Tuinbouw. Plaatsingslijst: 2.11.04 (nr. 30).

Commissie van advies inzake de regeling voor de vaste lasten in de tuinbouw, 1938-1941, 0,3 m.* Onderdeel van het archief van de Directie van de Landbouw, afdeling Tuinbouw. Plaatsingslijst: 2.11.04 (nrs. 8-10).

182 TWEEDE AFDELING

Commissie voor de kwekerseigendom, 1940-1941, 0,1 m.* Onderdeel van het archief van de Directie van de Landbouw, afdeling Tuinbouw. Plaatsingslijst: 2.11.04 (nr. 133).

Commissie voor de rassenlijsten voor fruit, 1946-1948, 0,2 m.* Onderdeel van het archief van de Directie van de Landbouw, afdeling Tuinbouw. Plaatsingslijst: 2.11.04 (nrs. 77, 78).

Veeartsenijkundige aangelegenheden

Staatscommissie tot bestrijding der tuberculose onder het vee, 1898- 1902, 0,1 m. Onderdeel van het archief van de Directie van de Landbouw, afdeling Veeartsenijkun- dige aangelegenheden. Plaatsingslijst: 2.11.05 (nr. 340).

Staatscommissie inzake monden klauwzeer, 1919-1921, 0,8 m.

Commissie inzake sera en entstoffen, 1926-1928, 0,1 m. Onderdeel van het archief van de Directie van de Landbouw, afdeling Veeartsenijkun- dige aangelegenheden. Plaatsingslijst: 2.11.05 (nr. 361).

Visserij

Staatscommissie voor het zalmvraagstuk, 1910-1915, 0,6 m. Inventaris: 2.04.40: J.K. Bondam, Archief van de staatscommissie voor het zalmvraagstuk, ingesteld bij KB van 22 Februari 1906, No. 23, in: VROA 50 (1927) 1, 124.

Staatscommissie voor de visserijinspectie, 1919-1922, 0,6 m. Inventaris: 2.04.40: J.K. Bondam, Archief van de staatscommissie voor de visscherij- inspectie, ingesteld bij KB van 9 Mei 1919, No. 71, in: VROA 50 (1927) 1, 126-127.

Zuivel

Botercommissie, 891 2-1903 0,1 m. Aanvankelijk Botersubcommissie van de Commissie van toezicht op^ de rijkslandbouwproefstations. Onderdeel van het archief van de Directie van de Landbouw, afdelingg Zuivel. Plaatsingslijst: 2.11.06 (nr. 316).

183 TWEEDE AFDELING

Rijksbotermerkencommissie, 1922-1939, 0,1 m.* Onderdeel van het archief van de Directie van de Landbouw, afdeling Zuivel. Plaatsingslijst: 2.11.06 (nr. 27).

Commissie van toezicht op de Vereniging het Kaasmerk, 1920-1956, 0,3 m.* Onderdeel van het archief van de Directie van de Landbouw, afdeling Zuivel. Plaatsingslijst: 2.11.06 (nrs. 72-74).

Commissie voor de beperking der melkproduktie, 1934-1935, 0,4 m. Onderdeel van het archief van de Directie van de Landbouw, afdeling Zuivel en afdeling Veeteelt. Plaatsingslijst: 2.11.05 (nr. 203) en 2.11.06 (nrs. 149-151).

184

TWEEDE AFDELING

DEPARTEMENT VAN MARINE

In december 1813 werd de zorgg voor defensie te water opgedragen aan een commissaris- ggeneraal voor de Marine,^ die in 1815 de titel van minister kreeg.g Van 1825 tot 1830 en van 1840 tot 1841 was dit departement verenigd met dat van Koloniën, waarbijJ de administraties evenwel steedsescheideng bleven. Omdat in 1830 prinsP Frederik belast werd met het opperbestuurPP over de marine, werd het beheer van het departement op gge-e drageng aan een directeur-generaal.g In 1843 verkreegg deze weer de titel van minister. In 1928 werden de ministeries van Marine en Oorlogg samengevoegd tot het ministerie van Defensie. De administraties bleven evenwel gescheiden. In 1940 werd de Nederlandse kri'J gsmacht, voor zover in Nederland aanwezig, ontbonden. Het ministerie werd ver- vaneng door een Commissariaat voor de belangeng van de voormalieg Nederlandse weermacht, terwijlJ de liquidatiea van de zeemacht werd verricht door een reg elin g s- bureau.

Literatuur: Jaarboek van den KoninklijkeKoninklijke Nederlandsche zeemacht ^('s-Gravenhage 1876-1905 ; Jaarboek van de KoninklijkeKoninklijk Marine ('s-Gravenhage 1905- ); Maritieme geschiedenis der Nederlanden((Bussum 1976-1978) ; J.C. RijkRijk, Het bestuur der g het tijdvak van 3 Juni 1842J tot 15 SeptemberP 1849 (Amsterdam Iasi •

A Archieven van het ministerie

Mini s ter ie nvana M IneMarine,550 m. Bevat de archieven, voor zover deze de administratie en het beheer van de zeemacht betreft, van: Commissariaat-generaal voor de Marine, 1813-1814. Secretariaat van Marine, 1814-1815. Ministerie van Marine, 1815-1825. Ministerie van Marine en Kolonien, 1825-1829. Generale directie van Marine, 1830-1840. Generale directie van Marine en Kolonien, 1840-1841. Generale directie van Marine, 1842-1843. Ministerie van Marine, 1843-1928. Het archief uit deeriodefgrotendeels 1900-1928 is door oorlogsomstandigheden rotendeels verlo- gegaan. Eigentijdseg J ingang: aagenda,g J index met hoofdenlijst, klapperP opP namen en zaken. Plaatsing slijst: 2.12.01.

Ministerie van Marine, geheim archief, 1813-1844, 3,5 m. Het geheim archief uit de periode 1845-1928 is door oorlogsomstandigheden geheel verloren gegaan. Eigentijdse ingang: agenda, index.

185 TWEEDE AFDELING

Ministede van Marine,naanhangsel,8 11- 1 4(1932),11m Bevat bescheiden van het ministerie, van eskadercommandanten, van de stoomvaartdienst, van marinecommissies en lijstenJ van aangenomeng manschappenp (1814-1829). Zie ook archief Commandant Maritieme Middelen te Willemsoord. Plaatsingslijst: 2.12.02.

Ministerie van Marine, scheepsjournalen, 1813-1968, 245 m.* Alfabetisch geordend. Bevat ook journalen van diensten, inrichtingen, vliegkampen en vliegtuigsquadrons. Inventaris: 2.12.03.

Ministerie van Marine, stamboeken c.a., 34 m. Scheeps- of soldijrollen, 1813-1913, 24 m, inventaris: 2.12.04. Stamboeken van marine-officieren vóór 1850, 1814-1850, 2,1 m, klapper: 2.12.05. Stamboeken van marine-officieren van na 1850, 1850-c. 1888, 1,2 m, klapper: 2.12.06. Stamboeken van schepelingen, 1839-1882, 4,4 m, klapper: 2.12.07. Stamboeken van mariniers, 1814-1900, 1,3 m, klapper: 2.12.08. Lijsten van aangenomen manschappen, 1814-1829, 1 m, klapper: 2.12.09.

B Archieven van commissies

Commissie tot verdeling der vloot te Antwerpen, 1814-1815, 0,3 m. Onderdeel van het archief Marine-aanhangsel. Plaatsingslijst: 2.12.02.

Commissie ter verbetering van de vloot, 1817-1820, 0,1 m. Onderdeel van het archief Marine-aanhangsel. Plaatsingslijst: 2.12.02.

Commissie van onderzoek tot beveiliging van de rede van Texel, 1817-1822, 0,1 m. Onderdeel van het archief Marine-aanhangsel. Plaatsingslijst: 2.12.02.

Commissie van onderzoek naar de schepen Wassenaar en Waterloo, 1827, 0,1 m. Onderdeel van het archief Marine-aanhangsel. Plaatsingslijst: 2.12.02.

Commissie tot het invoeren van veranderingen in 's Rijks zeemacht, 1828-1829, 0,3 m. Onderdeel van het archief Marine-aanhangsel. Plaatsingslijst: 2.12.02.

186 TWEEDE AFDELING

Commissie tot herziening van het loodswezen, 1834-1835, 0,1 m. Onderdeel van het archief Marine-aanhangsel. Plaatsingslijst: 2.12.02.

Commissie tot regeling van het loodswezen op de Westerschelde, 1839-1842, 0,1 m. Onderdeel van het archief Marine-aanhangsel. Plaatsingslijst: 2.12.02.

Commissie tot regeling van het loodswezen, 1852, 0,1 m. Onderdeel van het archief Marine-aanhangsel. Plaatsingslijst: 2.12.02.

Commissie inzake de samenwerking van Land- en Zeemacht, 1890- 1903, 0,1 m. Onderdeel van het archief Cdt Maritieme Middelen te Willemsoord. Plaatsingslijst: 2.12.12.

Marineraad (Raad van vlagofficieren), 1903-1908, 0,1 m. Onderdeel van het archief Cdt Maritieme Middelen te Willemsoord. Plaatsingslijst: 2.12.12.

Raad van Defensie, eerste en derde afdeling, 1908-1921, 0,2 m. Onderdeel van het archief Cdt Maritieme Middelen te Willemsoord, zie ook blz. 197. Plaatsingslijst: 2.12.12.

Commissie voor het eindexamen van adspirant-administrateur, 1905- 1921, 0,1 m. Onderdeel van het archief Cdt Maritieme Middelen te Willemsoord. Plaatsingslijst: 2.12.12.

Defensie-commissie voor Nederlands Oost-Indië, 1906-1923, 0,2 m. Onderdeel van het archief Cdt Maritieme Middelen te Willemsoord. Plaatsingslijst: 2.12.12.

Staatscommissie inzake de toegang tot Nederland door het Noordzee- kanaal, 1909-1911, 0,1 m. Onderdeel van het archief Cdt Maritieme Middelen te Willemsoord. Plaatsingslijst: 2.12.12.

Vlootcommissie, 1922-1936, 0,5 m. Onderdeel van het archief Cdt Maritieme Middelen te Willemsoord. Plaatsingslijst: 2.12.12.

187 TWEEDE AFDELING

Vliegdienstcommissie, 1922-1923, 0,1 m. Onderdeel van het archief Cdt Maritieme Middelen te Willemsoord. Plaatsingslijst: 2.12.12.

Commissie van voorlichting inzake aanneming van zeewaarnemers, 1925, 0,1 m. Onderdeel van het archief Cdt Maritieme Middelen te Willemsoord. Plaatsingslijst: 2.12.12.

Commissie voor de aanneming en opleiding van adelborsten, 1925- 1939, 0,7 m. Onderdeel van het archief Cdt Maritieme Middelen te Willemsoord. Plaatsingslijst: 2.12.12.

Commissie voor het eindexamen adelborsten der zeedienst, mariniers en stoomvaartdienst, 1929-1940, 0,2 m. Onderdeel van het archief Cdt Maritieme Middelen te Willemsoord. Plaatsingslijst: 2.12.12.

Commissie voor georganiseerd overleg, 1929-1938, 0,1 m. Onderdeel van het archief Cdt Maritieme Middelen te Willemsoord. Plaatsingslijst: 2.12.12.

Commissie van onderzoek naar de oorzaken van de ramp met de mijnenlegger `Krakatau' nabij de rede van Soerabaja, 1932, 0,1 m. Onderdeel van het archief Marine-aanhangsel. Plaatsingslijst: 2.12.02.

C Archieven van diensten en instellingen van de zeemacht

Commandant van het eskader in de Middellandse Zee, 1815-1831, 0,2 m. Onderdeel van het archief Marine-aanhangsel. Plaatsingslijst: 2.12.02.

Commandant van het eskader in Oost-Indië, 1817-1827, 0,2 m. Onderdeel van het archief Marine-aanhangsel. Plaatsingslijst: 2.12.02.

Commandant van de zeemacht in West-Indië, 1815-1816, 0,1 m. Onderdeel van het archief Marine-aanhangsel. Plaatsingslijst: 2.12.02.

188 TWEEDE AFDELING

Inspectie van het Loodswezen, (1797) 1814-1844 (1931), 35 m. Inventaris: 2.12.10. Nadere ingang: klapper op personeelsregisters: 2.12.11. Literatuur: H. Herman, Het Nederlandsche loodswezen in vroeger en in later tijd, in: Het Nederlandsche Zeewezen, 17 en 18 (1917-1918).

Marine Stoomvaartdienst, 1824-1854, 1,5 m. Onderdeel van het archief Marine-aanhangsel. Plaatsingslijst: 2.12.02. Literatuur: J.B.P. Haanappel, De geschiedenis van de Marine-Stoomvaartdienst 1824- 1949 (z.pl. 1950).

Marine Torpedodienst, 1868-1945, 16 m. Onderdeel van het archief Cdt Maritieme Middelen te Willemsoord. Plaatsingslijst: 2.12.12.

Radiodienst der Marine, 1922-1939, 0,2 m. Onderdeel van het archief Cdt Maritieme Middelen te Willemsoord. Plaatsingslijst: 2.12.12.

Intendancedienst der zeemacht, 1938-1942, 0,2 m. Onderdeel van het archief Cdt Maritieme Middelen te Willemsoord. Plaatsingslijst: 2.12.12.

Regelingsbureau der zeemacht, 1940-1942, 0,2 m. Onderdeel van het archief Cdt Maritieme Middelen te Willemsoord. Plaatsingslijst: 2.12.12.

Koninklijk Instituut voor de Marine, 1847-1939, 0,4 m. Onderdeel van het archief Cdt Maritieme Middelen te Willemsoord. Plaatsingslijst: 2.12.12. Literatuur: P.S. van 't Haaff en M.J.C. Klaassen, Gedenkboek honderd jarig bestaan der adelborsten-opleiding te Willemsoord 1854-1954 (Bussum z.j.).

Korpso Mariniers,s 1825-1899,1 9 19 1946 0 8 m. Onderdeel van het archief Cdt Maritieme Middelen te Willemsoord. Plaatsingslijst: 2.12.12. Literatuur: C.D.J. Dorren, Deeschiedenisg van het Nederlandsche Korpsp Mariniers van 1665-1945 ('s-Gravenhage 1948).

189 TWEEDE AFDELING

Commandanto an an tder e MarMaritieme t eme MMiddelen i e n e Willemsoord,te e so or , 1S 1 5 1 7- 1946 13,5 Sm m. Bevat eenrootg aantal archieven van diensten en commissies van het Ministerie van Marine, alsmede bescheiden van het ministerie zelf. Plaatsingslijst:g J 2.12.12.

Marinehospitaal te Willemsoord, 1900-1940, 0,1 m. Onderdeel van het archief Cdt Maritieme Middelen te Willemsoord. Plaatsingslijst: 2.12.12.

Marinekazerne te Willemsoord, 1924-1940, 0,2 m. Onderdeel van het archief Cdt Maritieme Middelen te Willemsoord. Plaatsingslijst: 2.12.12.

Marinekazerne te Amsterdam, 1931-1940, 0,5 m. Onderdeel van het archief Cdt Maritieme Middelen te Willemsoord. Plaatsingslijst: 2.12.12.

Naval Disarmament Control Staff, 1945-1950, 3,7 m.* Plaatsingslijst: 2.12.13.

Commandant van het Smaldeel V, 1951-1953, 2,1 m.* Plaatsingslijst: 2.12.13.

190 TWEEDE AFDELING

DEPARTEMENT VAN ONDERWIJS, KUNSTEN EN WETENSCHAPPEN

Het ministerie van Onderwijs,J Kunsten en WetenschappenpP is in 1918 ontstaan uit de ge- lijknamig e afdelingeng van het ministerie van Binnenlandse Zaken. Tijdens de Tweede WereldoorlogWereldoorlo is het gesplitstg P geweestg in het departement van Onderwijs, Wetenschap en CultuurbeschermingCultuurbeschermin en het departementp van Volksvoorlichtingg en Kunsten. In 1965 is een deel van de taak overgenomeng door het nieuwe ministerie van Cultuur, Recreatie en Maatschappelijk Werk. Sindsdien heet het ministerie ministerie van OnderwijsOnderwij en pen.

Literatuur: Het Gouden Prentenboek van 0. & W., 25 septemberP 1918-25 septemberP 1968 flitsen uit 50j50jaaraar onderwr shistorie(('s-Gravenhage 1968); F.J. Duparc, Een eeuw strijdJ voor Nederlands cultureel erfgoedg 1875-1975('s-Gravenhage 's-Gravenha e 1975) ; J.A.C. Tille- ma Schetsen uit deeschiedenisg van de monumentenzorg in Nederland ('s-Gravenhage 1975).

A Archieven van het ministerie

Afdeling Algemeeng Secretariaat, 1918-1953, 1 8 m.* Inventaris: 2.14.14: P.E.M. van Schaik, Inventaris van het archief van de afdeling Algemeeng Secretariaat van het Ministerie van Onderwijs, Kunsten en Wetenschappen ('s-Gravenhage 1969).

Afdeling Personeel, persoonsdossiers van rijkspersoneel, geboren 1835-1903, 1918-1968, 8,7 m.* Inventaris: 2.14.17.

Afdeling Kunsten en Wetenschappen (1918-1945) en Oudheidkunde en Natuurbescherming (1945-1959), 1918-1959, 14,5 m. Bevat uitsluitend tekeningen en bestekken van monumenten, vestingwerken, stedeschoon en oorlogs- en vredesgedenktekenen. Plaatsingslust: 2.14.01.

Afdeling Research en Documentatie, onderafdeling Research, 1950- 1961, 5 m.* Inventaris: 2.14.15: W.J.E. van de Water, Inventaris van het archief van de onderafdeling Research van de afdeling Research en Documentatie ('s-Gravenhage 1968).

Ministerie vanOnderwijs, Kunsten en Wetenschappen te Lonen 1940-1946,9 3 m.* Bevat ook de archieven van het Afwikkelingsbureaug te Londen (1945-1946) en van de raadadviseurrof.p dr. M. Bokhorst (1943-1944). Inventaris: 2.14.12: F.G.A.H.H. van Abeelen, Inventaris van het Londens archief van het Ministerie van Onderwijs,J Kunsten en WetenschappenP ('s-Gravenhage 1969).

191 TWEEDE AFDELING

B Archieven van diensten en commissies

Inspectie van het Gymnasiaal Onderwijs, 1876-1958, 2,6 m. Inventaris: 2.14.02.

Nederlandse Commissie voor Ikonografische Documentatie, 1944- 1977, 0,15 m. Inventaris: 2.14.07.

Algemeen Rijksarchief, 1800-1940 (1952), 38,4 m. Bevat ook stukken van de algemene rijksarchivarissen (1802-1933), van de charter- meesters J.A. de Zwaan en J.H. Hingman (1816-1897), van de hoofdcommiezen J.C. Beth, Th. Morren en P. Berends (1885-1924), van de machinist-bankwerker (1900-1960), van de archiefschool (1920-1924) en van het Rijkshistorisch Filmarchief (1933-1941), zie ook blz. 254. Eigentijdse ingang: agenda, klapper Inventaris: 2.14.03 en 2.14.06.

Algemeen Rijksarchief, Tweede afdeling, 1937-1978, 21,5 m.* Bevat ook stukken van chartermeester M.P.H. Roessingh (1962-1972). Eigentijdse ingang: agenda, klapper. Plaatsingslijst: 2.14.04.

Rl ksar hi c fde i en st CCentrale entra Directie, e e tDl cie1 1941-1979,m* 1 18 3 Bestaat uit de archieven van de algemeneg rijksarchivarisrijksarchivaris (1941-1979 ), bureau comptabi- liteit1911-1961),( convent van rijksarchivarissenrijksarchivarissen (1970-1977), algemeeng medewerker (1975-1978),g bureau verhuizing archieven en bibliotheek (1975-1979)( ) en uit de semi- ambtelijkeJ archieven van de algemeneg rijksarchivarissenrijksarchivarisse D.P.M. Graswinckel en H. (1945 -1966). Ei8 entijdse ingang: agenda, klapper. Plaatsingslijst: 2.14.09.

Opzichter bij de nieuwbouw van het Algemeen Rijksarchief, 1895- 1905, 0,4 m. Inventaris: 2.14.05.

Koninklijke Bibliotheek, bureau voor documentatie, 1914-1920, 13,5 m. Bevat documentatie over voedselvoorzienings- en crisismaatregelen van de overheid in oorlogstijd. Plaatsingslijst: 2.14.18.

192 TWEEDE AFDELING

Raad van beroep voor de perszuivering, 1947-1951, 1,8 m.* Inventaris: 2.14.13: W.J.E. van de Water, Inventaris van het archief van de Raad van beroep voor de perszuivering ('s-Gravenhage 1970).

College van rectores magnifici, 1892-1955, 0,6 m.* Inventaris: 2.14.16: W.J.E. van de Water, Inventaris van het archief van het College van rectores magnifier ('s-Gravenhage 1968).

193

TWEEDE AFDELING

DEPARTEMENT VAN OORLOG

In november 1813 werd het beheer van het departement van Oorlog opgedragen aan een commissaris-generaal, onder het oppertoezicht van de Prins van Oranje. Een tweede commissaris-generaal werd belast met de legeringg van de Pruisische en Russische troepenp in ons land, wiens functie al in 1814 weer overbodigg werd. In juli 1815 werd het departementp gesplitstg P in een Commissariaat-generaalg van oorlog g en een Generale intendance voor de administratie van oorlog.g Bij het ontslagg in februari 1818 van de Prins van Oranje alsp opperdirecteur van het departementP van Oorlogg werd deze delingg ongedaang gemaakt.g Een secretaris van staat werd met de leidingg van het departementp belast, zijzij het dat de zaken betreffende de officieren werden opgedragen aan een adjudant-generaal.J g In maart 1819 werden ook deze functies sameng esmolten. Van 1823 tot 1830 waren direc- teurs hoofden van de afdelingeng van het departement.p ZijJ mochten zelfstandig g corresponderen.p Van 1830 tot juli 1839 was Prins Frederik belast met het opperbestuurp van het departement.p Sedert 1843 staat een minister aan het hoofd van dit de partement De inspecteursp en commandanten van de verschillende wawapens p en dienstvakken beschikten over eigeng bureaus en personeel.p Van 1878 tot 1880 evenwel waren de inspecteurs, chefs der wapensP en dienstvakken tevens hoofd van de gelijknamigeg g afdelingg van het ministerie. In 1928 werden de ministeries van Marine en Oorlogg samengevoegd tot het ministerie van Defensie. De administraties bleven evenwelescheiden.g In 1940 werd de Neder- landse krijgsmacht,Jg g voor zover in Nederland aanwezig, ontbonden. Het ministerie werd vervang en door een Commissariaat voor de belangeng van de voormaligeg Nederlandse weermacht, terwijl de liquidatie van de Landmacht werd verricht door regelingsbureaus voor ieder wapen en dienstvak.

Literatuur: Honderdvijftig jaar Generale Staf, 1814-1964 ('s-Gravenhage 1964).

A Archieven van het ministerie

Ministerievan a OoOorlog, g > 3 -1913> 1633 m. Bevat de archieven van: Commissariaat-generaalg van Oorlog,g 1813-1818. Secretariaat van Oorlog,g 1818-1819. Commissariaat-eneraalg van Oorlog, 1819-1829. Generale directie van Oorlog,g 1830-1843. Ministerie van Oorlog, 1843-1913. Bevat ook: sterktestaten, kaderlijsten,J recueil van gedrukte stukken. Eigentijdseg J ingang: aagenda,g nummerlijst, index, nummerlijst, klapperPP opp namen en zaken. Plaatsing slist:J 2.13.01.

194

TWEEDE AFDELING

MiniMinisterie tersea' van n Oo Oorlog, lo g, geheimgehel arc archief,1813-1844, ie 28 m. Hetverg eheim archief uit de periodepg 1845-1940 is door oorlogsomstandigheden eheel - lorenegaan.g Bevat ook de archieven van: D.H. baron Chassé alsoopperbevelhebberPP van de citadel van Antwerpen,P van dekrijg kri' ss-- gevangeneng te St. Omaars en als generaal der infanterie te Bergeng opp Zoom, 1831- 1833. H.G. Seelig,g commandant der artillerie in de citadel van Antwerpen,p 1830-1833. Kolonel J.A.H. de la Sarraz, belast met eeneheimeg zending gnaar Aken, 1830-1834. Eigentijdse ingang: agenda, index, klapper op namen en zaken. Inventaris: 2.13.13: M.D. Lammerts, Inventaris van het archieff van het Ministerie van Oorlog 1813-1844 en van de zogenaamdeg collectie Van Thielen 1795-1844( s Graven '-- hage 1948), en 2.13.14: J. Steur, Geheim archief van baron Chassé als 0 PPerbevelheb- ber der Citadel van Antwerpen,pbezetting der krijgsgevangen bezettin te St. Omaars en als gene-- raal der infanterie te Bergeng opp Zoom, met betrekkingg tot zijnzijn Opperbevelhebberschap pP P der Citadel, in : IRA III (1930) 253-254; J. Steur, Beschrijving g der papieren,PP afkomstigg van kolonel De la Sarraz, met eeneheimeg zendingg belast te Aken 1830-1834, in: IRA III (1930) 256-257; J. Steur, BeschrijvingJ g eener verzamelinggPP papieren, afkomstigg van H.G. Seelig,g commandant der artillerie in de Citadel van Antwerpenp en in Fransche krijgsgevangenschap1830-1833, ) in: IRA I II (1930) 258-263. De inventaris van J. Steur, Geheim archief van den 0 PPerbevelhebber van Breda 1831- 1833, in: IRA III (1930) 255 is vervallen.

Ministeries vana OoOorlog, og sta, stamboeken o eke ca. 81 14- 1 279 (1945), 9544 23 7 , m.m Stamboeken van officieren, 1814-1924, 24,7 m, klapper:PP 2.13.05 en 2.13.06 Stamboeken van onderofficieren en manschappen, 1814-1924, 202,5 m. Pensioenregisters van militairen van de landmacht, 1814-1927 (1945), 8 m. Controleregisters van tractementen van officieren, 1817-1844, 7 m, klapper:pp 2.13.12. Biografische tableaux van officieren en kadetten der regimenteng Zwitsers, 1817-1824, 0,5 m. Staten betreffende de toekenningg van het metalen kruis en de bronzen medaille, met klapper (2.13.42), 1831-1834, 1 m. Plaatsingslijst:J 2.13.04, 2.13.09 t/m 2.13.11, 2.13.13 en 2.13.36; C.H.M. Hendrikx, Klapperpp opP de stamboeken van officieren van de landmacht 1813-1924 ('s-Gravenhageg 1967); M.D. Lammerts, Inventaris van het archief van het Ministerie van Oorlog8 1813- 1844 en van de zogenaamdeg collectie Van Thielen 1795-1844(('s-Gravenha gge 1948).

Commissaris-generaal bij de Russische en Pruisische troepen in ons land, 1813-1814, 0,7 m. Inventaris: 2.13.13: M.D. Lammerts, als voren.

Intendant-generaal van de administratie van oorlog, 1815-1818, 34 m. Eigentijdse ingang: agenda, index, klapper. Inventaris: 2.13.13: als voren.

195 TWEEDE AFDELING

Adjudant-generaal des Konings, 1818-1819, 5 m. Eigentijdse ingang: index. Inventaris: 2.13.13: als voren.

Directeur voor het personeel en militaire zaken, 1824-1829, 3 m. Inventaris: 2.13.13: als voren.

Directeur voor het materieel der artillerie en genie, 1825-1826, 0,05 m. Inventaris: 2.13.13: als voren

Directeur voor de administratie, 1824-1829, 0,05 m. Inventaris: 2.13.13: als voren.

Archief van oorlog en Topografisch bureau, 1814-1844 (1860), 0,6 m.

B Archieven van commissies

N.B. De aanduiding LM verwijst naar de doorlopende doornummering van de verzameling landmachtarchieven 1845-1917.

Commissie belast met het onderzoek en verevening der pretensiën, voortspruitende uit gedane leverantiën etc. aan de geallieerde legers, 1814-1832, 10 m. Eigentijdse ingang: agenda, index. Inventaris: 2.13.13: als voren.

Speciale en personele commissie belast met het ontwerpen van een complete inrichting van het militaire wezen, 1814-1818, 0,8 m. Eigentijdse ingang: agenda. Inventaris: 2.13.13: als voren.

Commissie, belast met het ontwerpen van een plan van studie etc. voor de artillerie- en genieschool te Delft, 1818-1824, 0,1 m. Inventaris: 2.13.13: als voren.

Commissie belast met het onderzoek tot uitvoering van een algemene topografische kaart der Nederlanden, 1820-1825, 1,5 m. Inventaris: 2.13.13: als voren.

196 TWEEDE AFDELING

Commissie belast met het afnemen der examens van de onderofficieren en kadetten der infanterie en cavalerie tot verkrijging van de rang van officier, 1828-1829, 0,3 m. Plaatsingslijst: LM 950-952.

Wapencommissie, 1836-1839, 0,1 m. Eigentijdse ingang: agenda. Inventaris: 2.13.13: als voren.

Kledingcommissie, 1836-1840, 0,2 m. Eigentijdse ingang: agenda. Inventaris: 2.13.13: als voren.

Speciale commissie van inspectie over het militair onderwijs, 1840- 1866, 2 m. Inventaris: 2.13.13: als voren.

Commissies Kustverdediging, 1852-1864, 64 0,2 Bevat stukken van: Commissie van onderzoek betrekkelijk deg stelling aan Den Helderelder en Texel, 1852. Commissie tot onderzoek der zeegateng1853. en derzelver verdediging, Commissie tot herziening vang hetgeen is vastgesteldg nopenspens de kustverdedig mg in Ne- derland, 1864. Plaatsingslijst: LM 316-317.

Comité van Defensie, (1741) 1850-1868, 0,4 m. Plaatsingslijst: LM 312-315.

Commissie tot herziening der bewapening van de stelling van Amster- dam en van de Nieuwe Hollandse Waterlinie, 1909-1912, 0,1 m. Plaatsingslijst: LM 407.

Raad van Defensie, tweede afdeling, (1903) 1908-1913, 1919, 0,2 m. Bevat ook stukken van de Commissie inzake samenwerking van Land- en Zeemacht (1903-1908), zie ook blz. 187. Plaatsingslijst: LM 318-319.

Mitrailleurcommissie, 1900-1909, 0,1 m. Plaatsingslijst: 2.13.00.

Commissie vervoer mitrailleurs, 1925-1930, 0,5 m. Plaatsingslijst: 2.13.00.

197 TWEEDE AFDELING

Algemene Commissie voor het Infanteriegeschut, 1924-1939, 1,1 m. Plaatsingslijst: 2.13.00.

Commissie voor beproeving 10.5 cm veldgeschut, 1924-1929, 0,5 m. Plaatsingslijst: 2.13.00.

Commissie indirecte richting Kustartillerie, 1926-1927, 0,05 m. Plaatsingslijst: 2.13.00.

Artillerie Studiecommissie, 1927-1929, 0,05 m. Plaatsingslijst: 2.13.00.

Reorganisatiecommissie Artillerieinrichtingen, 1928-1932, 0,1 m. Plaatsingslijst: 2.13.00.

Commissie voor Autotrekkracht, 1923-1938, 0,1 m. Plaatsingslijst: 2.13.00.

Commissie Luchtverdediging Zuiderzeewerken, 1934-1938, 0,2 m. Plaatsingslijst: 2.13.00.

Commissie van aanschaffing 10.5 cm houwitser, 1937-1939, 0,2 m. Plaatsingslijst: 2.13.00.

Commissie Luchtversperring, 1938-1939, 0,2 m. Plaatsingslijst: LM 8821-8822.

C Archieven van de landmacht

N.B. De aanduiding LM verwijst naar de doorlopende doornummering van de verzameling landmachtarchieven 1845-1917.

Staf

Kwartiermeester-generaal en Generale staf, 1814-1844, 14,5 m. Eigentijdse ingang: agenda, index. Inventaris: 2.13.13: als voren.

Luitenant-kwartiermeester-generaal, 1815, 0,4 m. Inventaris: 2.13.14.

Directeur der militaire verkenningen, 1816-1838, 6 m. Eigentijdse ingang: agenda. Inventaris: 2.13.13: als voren. 198 TWEEDE AFDELING

Commandant van het tweede groot militair commando, 1815-1840, 0,2 m. Geheim archief. Zie voor het eerste en vierde groot militair commando blz. 203 en hieronder. Inventaris: 2.13.13: als voren.

Generale staf, (1813) 1845-1918, 36,5 m. Eigentijdse ingang: agenda. Inventaris: 2.13.15. Literatuur: Honderdvijftig jaar Generale Staf 1814-1964 ('s-Gravenhage 1964).

Luchtvaartafdeling, 1913-1917, 0,4 m. Plaatsingslijst: LM 305-307. Literatuur: R.W.C.G.A. Witten van Hoogland, Een halve eeuw militaire luchtvaart 1913-1963 ('s-Gravenhage 1963).

Motordienst, 1914-1917, 0,6 m. Plaatsingslijst: LM 308-312.

Veldleger

Opperbevelhebber van het leger te Velde, 1830-1839, 20,5 m. Inventaris: 2.13.14: J. Steur, Archief van de Opperbevelhebber van het leger 1830- 1839, in: IRA III (1930) 224-252.

Commandant van het vierde groot militair commando en de citadel van Antwerpen, tevens opperbevelhebber van Zr. Ms. zeemacht op de Schelde voor Antwerpen, 1816-1837, 14,5 m. Inventaris: 2.13.14: J. Steur, Archief van den commandant van het 4e Groot Militair Commando en de Citadel van Antwerpen, tevens Opperbevelhebber van Zr. Ms. zeemacht op de Schelde voor Antwerpen, in: IRA III (1930) 190-223.

Artillerie, cavalerie, infanterie divisies, genie en intendance te velde. Zie blz. 201-205 en 207.

Hoofdkwartier van het veldleger, (1891) 1907-1942, 63 m. Bevat ook stukken van de Commandant van het veldleger bij de manoeuvres in 1893, intendant bij het Hoofdkwartier van het veldleger ingeval van mobilisatie (1891-1907), secties I-V (1914-1918), secties I-III (1939-1940), Regelingsbureau veldleger (1940) en Hoofdregelingsbureau Afd. I.C. veldleger (1940-1942). Eigentijdse ingang: agenda, index. Inventaris: 2.13.16, 2.13.17. en 2.13.18.

199 TWEEDE AFDELING

Commandant van de Ie divisie, 1879-1917, 1,8 m. Eigentijdse ingang: agenda. Plaatsingslijst: 2.13.19.

Commandant van de IIe divisie, 1901-1917, 0,2 m. Eigentijdse ingang: agenda. Plaatsingslijst: 2.13 19

Commandant van de IIIe divisie, 1873-1917, 3,3 m. Eigentijdse ingang: agenda. Plaatsingslijst: 2.13.19

Commandant van de IVe divisie, (1901) 1905-1917, 1,1 m. Bevat ook retroacta van de Commandant van de Ile divisie (1901-1905). Eigentijdse ingang: agenda. Plaatsingslijst: 2.13.19.

Linies en stellingen

Nieuwee ueoads Hollandse n e Waterlinie, at e rlin^e 18 70 1- 229 272 m. Bevat ook stukken van de secties 1-5, de stellingg van Amsterdam, de stelling van de Monden van de Maas en van het Haringvliet en de stelling van het Hollands Diep en het Volkerak. Plaatsingslijst: 2.13.20.

Hoofdkwartier Vesting Holland, 1922-1942, 34,5 m. Plaatsingslijst: 2.13.00.

Oostfront Vesting Holland, 1939-1940, 13 m. Plaatsingslijst: 2.13.00.

Westfront Vesting Holland, 1939-1940, 5,1 m. Plaatsingslijst: 2.13.00.

Zuidfront Vesting Holland, 1939-1940, 2,1 m. Plaatsingslijst: 2.13.00.

Stelling van Den Helder, 1939-1940, 0,1 m. Plaatsingslijst: 2.13.20.

200 TWEEDE AFDELING

Artillerie

Inspecteur-generaalnGrootmeesterene a ti Brie r 1814-1840,51r 5 m. Bevat ook stukken van de Commandant van het materieel der artillerie (1841-1844). EigentijdseEigentijdseg ingang: aagenda, index, namenklapper.pp Inventaris: 2.13.13: als voren. Literatuur: J.K.H. de Roo van Alderwerelt, Dear% rootmeesters en de inspecteursP der - tillerie van de KonKoninklijkeinklijke Landmacht van 1814 tot 1939(('s-Gravenha gge 1939) .

Commandant van de artillerie te velde, 1830-1839, 3,5 m. Inventaris: 2.13.41: L.J. Ruys, Archief van de Artillerie te velde van 1830 tot 1839, in: IRA IV (1931) 90-93.

Stapel- en constructiemagazijnen te Delft, 1813-1844 (1872), 3,5 m. Inventaris: 2.13.13: als voren.

Directeur (1867-1877) en Inspecteur (1877-1878) van het materieel der artillerie, (1838) 1867-1878, 1,8 m. Bevat ook stukken van de le, 2e en 4e artilleriedirectie (1838-1865). Plaatsingslijst: 2.13.00.

Commandant (1878-1908) en Inspecteur (1908-1921) der vestingartillerie, 1878-1921, 10,5 m. Plaatsingslijst: 2.13.00; de inventaris van J.C. Beth, Het archief van de inspectie der vestingartillerie, in: VROA 43 (1920) I, 563-574 is vervallen.

Commandant (1878-1908) en Inspecteur (1908-1921) der bereden artillerie, 1878-1921, 3,8 m. Plaatsingslijst: 2.13.00.

Inspecteur der artillerie, 1881-1941, 21,3 m. Bevat ook stukken van het Regelingsbureau der artillerie (1940-1941). Plaatsingslijst: 2.13.00.

Rijschool der bereden artillerie, 1895-1903, 0,1 m. Plaatsingslijst: 2.13.00.

School voor reserve-officieren der onbereden artillerie, 1919-1938, 0,6 m. Plaatsingslijst: 2.13.00.

School voor reserve-officieren der bereden artillerie, 1928-1940, 0,5 m. Plaatsingslijst: 2.13.00. 201

TWEEDE AFDELING

Artillerie schietschool, 1885-1906, 0,5 m. Plaatsingslijst: 2.13.00.

Eerste regiment veldartillerie, 1904-1918, 0,2 m. Plaatsingslijst: 2.13.00.

Derde regiment veldartillerie, 1889-1917, 0,1 m. Plaatsingslijst: 2.13.00.

Cavalerie

Literatuur: P. Forbes Wels, De Nederlandse Cavalerie (Bussum 1963).

Opperbevelhebberne anandere e e auto rilte ten eder cacavalerie, a erie 1, 15-1 61 , 27,5 5m. Bevat de archieven van: Commandant van de divisie cavalerie, 1815-1816. Commandant van de divisie lichte cavalerie, 1817. Commandant van de divisie zware cavalerie, 1817-1819. Opperbevelhebber over de gezamenlijke afdelingeng en regimenteng cavalerie, 1819-1826. Opperbevelhebber der cavalerie, 1826-1835. Opperbevelhebber der cavalerie te velde, 1831-1836. Inspecteur over de depots der korpsen cavalerie, 1835-1839. Opperbevelhebberpp der cavalerie, 1839-1841. InsInspecteur-p g van 's RijksJ stoeterijen, 1826-1841. Inspecteur-generaal over de KoninklijkeKoninklijke militaire rijschool,rijschool 1832-1841. van de Ie brigade cavalerie, 1830-1843 en 1853-1860. Commandant van de Ile brigade cavalerie, 1830-1843 en 1853-1860. Commandant van de brigade cavalerie, 1843-1852. Inspecteur der cavalerie, 1853-1861. Eigentijdse ingang: agenda. Inventaris: 2.13.13: als voren.

Directeur van het Remontewezen, 1894-1915, 0,3 m. Bevat ook bescheiden van de voorzitter der Remontecommissie voor de bereden artillerie. Plaatsingslijst: LM 471-473.

Eerste regiment Huzaren, 1856-1907, 0,8 m. Plaatsingslijst: LM 8251-8257.

Derde regiment Huzaren, 1840-1906, 1,8 m. Plaatsinglijst: LM 8258-8271.

202 TWEEDE AFDELING

Vierde regiment Huzaren, 1848-1913, 8 m. Plaatsingslijst: LM 8272-8334.

Infanterie

Eerste inspecteur-generaal der Infanterie, ltgen. W.G. Tindal, 1816- 1818, 0,4 m. Inventaris: 2.13.13: als voren.

Generaal-majoor, belast met het toezicht over de korpsen der Infante- rie van het eerste groot militair commando, 1827-1830, 1 m. Inventaris: 2.13.13: als voren.

Generaal-majoor belast met het toezicht over de afdeling Grenadiers en de twee jager-bataljons, 1830-1836, 0,2 m. Inventaris: 2.13.13: als voren.

Expeditionaire afdeling naar Java, 1826-1830, 2 m. Eigentijdse ingang: agenda. Inventaris: 2.13.13: als voren.

Commandant van de Ie divisie infanterie, 1814-1816, 0,3 m. Inventaris: 2.13.14.

Commandant van de Iie divisie infanterie, 1815, 0,6 m. Inventaris: 2.13.14

Commandant van de IIIe divisie infanterie, 1815-1816, 0,1 m. Inventaris: 2.13.14.

Commandant avan nde IeI divisieles infanterie,1830-1850,2 5 m Bevat ook stukken van de commandant van de 2e brig ade. Stukken van de commandant van de le brigadeg bevinden zich in het archief van de generaal-majoorg J van toezicht over de afdelingg Gredaniers en Jagers.g EiEigentijdseg J ingang:g agenda. Inventaris: 2.13.13: als voren.

Commandant van de IIe divisie infanterie, 1830-1850, 4 m. Eigentijdse ingang: agenda. Inventaris: 2.13.13: als voren.

203 TWEEDE AFDELING

Commandant van de IIIe divisie infanterie, 1830-1850, 9 m. Bevat ook stukken van de commandanten van de le en 2e brigade. Eigentijdse ingang: agenda, index. Inventaris: 2.13.13: als voren.

Inspecteur der Infanterie, 1898-1941, 15 m. Eigentijdse ingang: agenda. Inventaris: 2.13.00.

Regimenten Grenadiers en Jagers, 1896-1933, 0,6 m. Plaatsingslijst: LM 7574-7577 en 8062-8063.

Tweede en Dertiende regiment infanterie, 1870-1921, 11 m. Plaatsingslijst: LM 8066-8076 en 8170-8250.

Derde regiment infanterie, 1897-1901, 0,1 m. Plaatsingslijst: LM 8086.

Vijfde regiment infanterie, 1838-1912, 2 m. Plaatsingslijst: LM 8088-8103.

Achtste regiment infanterie, 1854-1892, 0,1 m. Plaatsingslijst: LM 8107.

Negende regiment infanterie, 1914-1917, 0,3 m. Plaatsingslijst: LM 8338-8340.

Elfde regiment infanterie, 1902-1912, 0,1 m. Plaatsingslijst: LM 8108.

Normaal schietschool, 1855-1912, 1,3 m. Plaatsingslijst: 2.13.22.

School voor reserve-officieren der infanterie, 1925-1940, 3,8 m. Bevat ook stukken van de school voor reserve-officieren der militaire administratie. Plaatsingslijst: 2.13.00.

Genie

Inspecteur-generaal van fortificatiën, 1813-1826, 15 m. Eigentijdse ingang: agenda. Inventaris: 2.13.13: als voren.

204 TWEEDE AFDELING

Algemene directie van de genie, 1826-1840, 53 m. Eigentijdse ingang: agenda, index. Inventaris: 2.13.13: als voren.

Commandant van de genie bij het leger te velde, 1831-1839, 3 m. Eigentijdse ingang: agenda, Inventaris: 2.13.13: als voren.

Directeur van de telegrafische gemeenschap, 1831-1839, 1 m. Eigentijdse ingang: agenda. Inventaris: 2.13.13: als voren.

Eerste en Tweede Inspectie van fortificatiën, 1849-1867, 0,8 m. Plaatsingslijst: LM 3521-3526.

Inspecteur-generaal van fortificatiën (1866-1873) en Inspecteur der genie (1873-1940), 1866-1940, 180 m. Hierbij opgenomen de zgn. Collectie Van der Hart Beek. Eigentijdse ingang: agenda, index, klapper. Plaatsingslijst: LM 953-1609, 2251-2646, 2656-2771, 2837-3224, 3280-3309 en 3528.

Centraal Inundatie- en Technisch Bureau, (1806) 1891-1940 (1951), 69 m. Bestaat uit de archieven van: Inundatiebureel van de Nieuwe Hollandse Waterlinie, 1891-1922. Chefs der inundatiestations, 1914-1918. Technisch bureau van de Inspectie der Genie, 1913-1935. Centraal Inundatiebureau, 1923-1935. Centraal Inundatie- en Technisch Bureau, 1935-1940. Eigentijdse ingang: agenda. Plaatsingslijst: LM 1613-1939 en 2.13.40.

Bureau Stellingbouw, 1939-1941, 3,1 m. Eigentijdse ingang: agenda. Plaatsingslijst: 2.13.24.

Bouwbureau van de Inspectie der Genie, 1939-1941, 1,8 m. Eigentijdse ingang: agenda. Plaatsingslijst: 2.13.24.

Regelingsbureau van de Inspectie der Genie, 1940-1942, 3,8 m. Eigentijdse ingang: agenda. Plaatsingslijst: 2.13.24.

205

TWEEDE AFDELING

Korps1867-1940,1o sP GenietroepenP 4 m. Bestaat uit de archieven van het Bataljon mineurs en sappeursPP ((1867-1881), Korpsge - nietroeP( en 1881-1903 ,) Regimentg genietroepeng p( (1903-1938) en de Brigadeg genietroepeng (1938-1940) , alsmede van de onderdelen: telegraaf- c.q.q verbindingstroepen,gstroepen spoorweg - troeP en, verlichtingspark, versp errin gbataljon sdienst, exploitatiecompagnie, bataljon pioniers ioniers, veldpioniers,p depotP van het regiment,g dienst magazijneng J en werkplaatsen,p telegraaf-g en spoorwegafdelingen van het AlgemeeAl emeen Hoofdkwartier en school voor reserve-officieren genie. Eigentijdse ingang:g agenda.g PlaatsinPlaatsingslijst slist: 2.13.24, LM 2647-2655, 2748-2834, 2671-2677, 2697-2726, 2834-2836, 6822-6826 en 8341-8980. Literatuur: P.F.H. Maschek, Geschiedenis van het korpsp mineurs en sappeursPp van de vroegste dagen tot 1852 (Zaltbommel 1853); D. van den Berg,g Geschiedenis van het battaillon mineurs en sappeurs, later korps, thans regimentg ggenietroepen, p van 1852 tot heden (Breda 1923).

Korps pontonniers en torpedisten, 1903-1940, 86 m. Bevat ook stukken van Schipbrug-afdelingen en van het Directoraat etappen- en ver- keersdienst. Eigentijdse ingang: agenda. Plaatsingslijst: LM 8981-9203.

Commandanten in de geniestellingen te Utrecht, Amersfoort/ Naarden, Amsterdam, Den Helder, Gorinchem, Delft, Vlissingen, 's-Hertogenbosch, Nijmegen, Zutphen/Zwolle en Groningen, 1867- 1883, 15 m. Deze archieven zullen worden overgebracht naar de rijksarchieven in de provincies. Plaatsingslijst: LM 3529-3577, 4038-4055, 6351-6378, 6791-6805, 7530-7533 en 8078- 8085.

Geniecommandementen te Utrecht, Amsterdam, Breda en Arnhem, 1883-1940, 144 m. Deze archieven zullen worden overgebracht naar de rijksarchieven in de provincies. Plaatsingslijst: LM 3578-3826, 4056-4428, 4621-5075, 6028-6037, 6665-6689, 6780-6790, 6983-6984.

Eerstaanwezend ingenieurs te Amersfoort, Amsterdam, Arnhem, Ber- gen op Zoom, Breda, Delft, Gorinchem, Gouda, 's-Gravenhage, Gro- ningen, Haarlem, Den Helder, Hellevoetsluis, 's-Hertogenbosch, Hoek van Holland, Leiden, Naarden, Nijmegen, Schoonhoven, Zut- phen en Zwolle, 1845-1941, 396 m. Deze archieven zullen worden overgebracht naar de rijksarchieven in de provincies.

206

TWEEDE AFDELING

Plaatsingslijst: LM 3827-4037, 4429-4582, 5076-5599, 6000-6027, 6052-6350, 6379-6664, 6690-6779, 6806-6821, 6827-6981, 6985-7529, 7534-7574, 7578-8059 en 8109-8130.

Dienst der genie, 1814- 1940, 44,5 m. Verzameling contracten, bestekken en voorwaarden betreffende vestingwerken en gebouwen. Plaatsingslijst: LM 4583-4620, 6038-6051, 2.13.02 en 2.13.03.

Dienste st deder genie, g e e, 85 4 86- 1 49, m. Grensbescheiden derenie,g akten en tekeningeng betreffende het bouwen binnen de zgn.g verboden kringeng van vestingwerken.g Plaatsingslijst: 2.13.24 en 2.13.37.

Koninklijke Marechaussee

Literatuur: W. van den Hoek, Geschiedenis van het Wapenp der KoninklijkeKoninklijk Mare- (Apeldoorn 1963).

Commandant van de (IIe) brigade cavalerie (1841-1853) en Inspecteur der cavalerie (1853-1860) belast met het toezicht op het korps Konink- lijke Marechaussee, 1841-1860 (1871), 4 m. Eigentijdse ingang: agenda. Inventaris: 2.13.13: als voren.

Inspecteur der cavalerie, belast met het toezicht op het korps Konink- lijke Marechaussee (1861-1908) en Inspecteur van het korps Konink- lijke Marechaussee (1908-1940), (1814) 1861-1942, 3 m. Eigentijdse ingang: agenda. Inventaris: LM 822-845.

Militaire administratie en intendance

Inspecteur-generaal van de administratie bij het leger, 1815 (-1839), 3 m. Eigentijdse ingang: index. Inventaris: 2.13.13: als voren.

Militaire ir intendance te nnace bijhl heteeeeee leger velde,te ld 18 1 3 1 8 39 1,1 m Bevat de archieven van de intendant bijJ de le divisie infanterie,, de onder-intendant van het kamp bij Rijen en de intendant bijJ reserve-divisie infanterie. Eigentijdse ingang: agenda. Inventaris: 2.13.13: als voren.

207 TWEEDE AFDELING

Hoofdintendant, 1897-1917, 1,2 m. Plaatsingslijst: LM 3226-3249.

Directie van de centrale magazijnen voor militaire kleding en uitrusting, 1877-1917, 3,6 m. Plaatsingslijst: LM 3250-3279.

Militair onderwijs

Inspecteur van het militair onderwijs, 1879-1913, 1,2 m. Plaatsingslijst: LM 851-858 en 930-931.

Koninklijke Militaire Academie, 1828-1916, 8,5 m. Eigentijdse ingang: agenda. Plaatsingslijst: 2.13.22 en LM 880-926. Literatuur: H.J. Wolf, Het kasteel van Breda en de Koninklijke Militaire Academie (Breda 1973).

Hogere Krijgsschool (1868) 1892-1913, 2,1 m. Bevat ook bescheiden van de Stafschool (1868-1875) en de Krijgsschool voor officieren (1875-1892). Plaatsingslijst: 2.13.22.

Instructie-bataljon, 1851-1924, 1,5 m. Eigentijdse ingang: agenda. Plaatsingslijst: LM 936-948. Literatuur: C.A. Engelbrecht en L.A.H. Anemaet, Herinneringsalbum voor het Instructie-Bataillon 1850-1890 (Kampen 1891).

Hoofdcursus, 1878-1923, 0,5 m. Eigentijdse ingang: agenda. Plaatsingslijst: LM 932-935.

Cadettenschool, 1892-1912, 0,5 m. Eigentijdse ingang: agenda. Plaatsingslijst: LM 926-929.

Geneeskundige dienst

Inspecteur van de geneeskundige dienst der Landmacht, 1846-1919, 8,3 m. Fungeerde van 1846-1853 ook voor de zeemacht.

208 TWEEDE AFDELING

Eigentijdse ingang: agenda, index. Plaatsingslijst: LM 846-850, 3310-3392 en 6981-6982.

Inspecteur van de geneeskundige dienst der Landmacht, medisch archief, 1900-1913, 48 m. Rapporten wegens geneeskundig onderzoek bij herkeuring en afkeuring van individuele militairen. Plaatsingslijst: 2.13.23.

Depot Geneeskundige troepen, 1939-1940, 0,8 m. Plaatsingslijst: 2.13.00.

Depot Geneeskundige troepen, eerste tot en met elfde compagnie, 1939-1940, 1,6 m. Plaatsingslijst: 2.13.00.

School voor reserve-officieren der geneeskundige dienst, 1930-1940, 0,2 m. Plaatsingslijst: 2.13.00.

D Archieven van het Militair Gezag 1944-1946

Literatuur: Overzicht der werkzaamheden van het Militairggezag g ggedurende de bizonJ'- dere staatvvan belebeleg 14 Septemberp 1944-4 Maart 1946 (Z.(Z.pl 1. 1948).

Militair Gezag te Londen, 1941-1945, 13,9 m.* Plaatsingslijst: 2.13.25.

Chef Staf Militair Gezag, 1941-1945, 1,7 m.* Plaatsingslijst: 2.13.25.

Sous-chefs staf Militair Gezag, 1941-1947, 3,8 m.* Plaatsingslijst: 2.13.25.

Secretariaat, 1944-1947, 12,6 m.* Plaatsingslijst: 2.13.26.

Sectie I Binnenlandse Zaken, 1944-1946, 9,6 m.* Plaatsingslijst: 2.13.27.

Sectie II Juridische Zaken en Kampen, 1939-1947, 7,8 m.* Plaatsingslijst: 2.13.27.

209 TWEEDE AFDELING

Sectie III Politie, 1943-1946, 5,7 m.* Plaatsingslijst: 2.13.27.

Sectie IV Brandweer en Luchtbescherming, 1943-1946, 2,7 m.* Plaatsingslijst: 2.13.27.

Sectie V Financiën, 1943-1949, 56,8 m.* Plaatsingslijst: 2.13.27.

Sectie VI Economische zaken, 1944-1946, 2 m.* Plaatsingslijst: 2.13.27.

Sectie VII Transport Militair Gezag, 1945, 4,1 m.* Plaatsingslijst: 2.13.27.

Sectie VIdI Volksgezondheid, 1943-1945, 2 m.* Plaatsingslijst: 2.13.27.

Sectie IX Openbare werken, 1943-1945, 3,7 m.* Plaatsingslijst: 2.13.27.

Sectie X Arbeidszaken, 1941-1945, 1,3 m.* Plaatsingslijst: 2.13.27.

Sectie XI Voorlichting, radio en pers, 1943-1946, 10,3 m.* Plaatsingslijst: 2.13.28.

Sectie XII PTT en censuur, 1944-1945, 1,7 m.* Plaatsingslijst: 2.13.28.

Sectie XIII Sociale zaken, 1945-1946, 4,6 m.* Plaatsingslijst: 2.13.28.

Sectie XIV Onderwijs, Kunsten en Wetenschappen, 1944-1945, 0,6 m.* Plaatsingslijst: 2.13.28.

Afdeling Algemene zaken, 1944-1948, 6 m.* Plaatsingslijst: 2.13.28.

AAfdelingf in Personeelszaken, e9 14-14 9 2,4 m* De personeelsdossiers berusten nog bij het ministerie van Defensie. Plaatsingslijst:g J 2.13.28.

210 TWEEDE AFDELING

Verzameling boeken, staatscouranten, staatsbladen en publikatiebla- den, 1940-1948, 4,2 m. Plaatsingslijst: 2.13.28.

Financieel archief, 1944-1948, 75 m.* Plaatsingslijst: 2.13.38.

Centraal bureau voor drukwerken, 1944-1945, 3,4 m.* Plaatsingslijst: 2.13.28.

Intendance, 1944-1945, 1,1 m.* Plaatsingslijst: 2.13.28.

Korpscommandant, 1944-1947, 2 m.* Plaatsingslijst: 2.13.29.

Afwikkelingsbureau A, 1945-1951, 1,6 m.* Plaatsingslijst: 2.13.29.

Afwikkelingsbureau B, 1945-1949, 1 m.* Plaatsingslijst: 2.13.29.

Bureau geschiedsdrijving, 1945-1947, 3,8 m.* Plaatsingslijst: 2.13.29.

Stafschool, 1940-1945, 0,7 m.* Plaatsingslijst: 2.13.29.

Commissariaat Noodvoorzieningen B2, 1945-1948, 18,1 m.* Betreft voedseldroppings en -aanvoer in het westen. Plaatsingslijst: 2.13.29.

Commissariaat Noodvoorzieningen GG, 1945-1947, 46,7 m.* Betreft geteisterde gebieden in het zuiden. Plaatsingslijst: 2.13.29.

Troependetachement nummer 13, 1945-1946, 5,2 m.* Plaatsingslijst: 2.13.29.

Displaced Persons, Transportdienst te Eindhoven, 1944-1946, 1,5 m.* Plaatsingslijst: 2.13.29.

211 TWEEDE AFDELING

Haventransportdienst, 1945-1946, 5 m.* Plaatsingslijst: 2.13.29.

Motortransportdienst, 1945, 26,8 m.* Plaatsingslijst: 2.13.29.

Bureau Nationale Veiligheid, 1944-1946, 9 m.* Bevat ook stukken van het Counter Intelligence Corps US Army. Plaatsingslijst: 2.13.29.

Administratieve compagnie, 1945-1947, 1,8 m.* Plaatsingslijst: 2.13.29.

Staf grensbewaking, 1943-1948, 12,2 m.* Plaatsingslijst: 2.13.30.

Grensbewaking, vak A sector I (Groningen en Drenthe), 1944-1946, 11,2 m.* Plaatsingslijst: 2.13.30.

Grensbewaking, vak B sector II-IV (Overijssel, Gelderland), 1944- 1946, 5,1 m.* Plaatsingslijst: 2.13.30.

Grensbewaking, vak C sector V-VI (Limburg), 1944-1947, 5,4 m.* Plaatsingslijst: 2.13.30.

Grensbewaking, vak D sector VII-VIII (Noord-Brabant), 1944-1947, 2,7 m.* Plaatsingslijst: 2.13.30.

Grensbewaking, vak E sector IX (kustgebied), 1944-1947, 5,7 m.* Plaatsingslijst: 2.13.30.

Staf repatriëring, 1943-1948, 4,6 m.* Plaatsingslijst: 2.13.31.

Repatriëring, vak I (Groningen en Drenthe), 1945, 0,1 m.* Plaatsingslijst: 2.13.31.

Repatriëring, vak II (Hengelo Ov), 1945-1946, 0,5 m.* Plaatsingslijst: 2.13.31.

212 TWEEDE AFDELING

Repatriëring, vak III (Ruurlo), 1945, 0,4 m.* Plaatsingslijst: 2.13.31.

Repatriëring, vak IV (Nijmegen), 1944-1945, 1,2 m.* Plaatsingslijst: 2.13.31.

Repatriëring, vak V (Tegelen), 1945-1946, 0,9 m.* Plaatsingslijst: 2.13.31.

Repatriëring, vak VI (Maastricht), 1944-1946, 1,9 m.* Plaatsingslijst: 2.13.31.

Repatriëring, vak VII (Eindhoven), 1944-1947, 0,6 m.* Plaatsingslijst: 2.13.31.

Repatriëring, vak VIII (Roosendaal), 1945-1946, 1,8 m.* Plaatsingslijst: 2.13.31.

Regeringscommissariaat voor repatriatie, Nederlandse missie bij de Franse regering, 1943-1946, 1,4 m.* Plaatsingslijst: 2.13.31.

Vrouwelijk Hulp Korps, 1943-1946, 2,4 m.* Plaatsingslijst: 2.13.31.

Verzameling boeken en instructies van Civil Affairs en AMGOT, 1940-1945, 1,9 m.* Plaatsingslijst: 2.13.31.

Afwikkelingsbureau Betaalmeester,1945-1949, 4,8 m.* Plaatsingslijst: 2.13.31.

Bureau archieven van het Militair Gezag, 1946-1955, 2,3 m.*

Provinciale Militaire Commissaris in Groningen, 1945-1947, 4,6 m.* Districts Militaire Commissarissen te Groningen, Appingedam, Veen- dam en Winschoten, 1945, 6,2 m.* Militaire Haven Commissaris te Delfzijl, 1945, 0,1 m.* Plaatsingslijst: 2.13.33 en 2.13.34.

213 TWEEDE AFDELING

Provinciale Militaire Commissaris in Friesland, 1945, 3 m.* Districts Militaire Commissarissen te Leeuwarden, Sneek en Drach- ten, 1945, 2,5 m.* Plaatsingslijst: 2.13.33 en 2.13.34.

Provinciale Militaire Commissaris in Drenthe, 1945, 4,4 m.* Districts Militaire Commissarissen te Assen, Meppel en Emmen, 1,3 m.* Plaatsingslijst: 2.13.33 en 2.13.34.

Provinciale Militaire Commissaris in Overijssel, 1945, 4,9 m.* Districts Militaire Commissarissen te Zwolle, Almelo, Deventer, En- schede en Hengelo, 1945, 6,7 m.* Plaatsingslijst: 2.13.33 en 2.13.34.

Provinciale Militaire Commissaris in Gelderland, 1944-1946, 6,9 m.* Districts Militaire Commissarissen te Apeldoorn, Doetinchem, Elst, Nijmegen, Zutphen, Geldermalsen en Harderwijk, 1944-1946, 9,3 m.* Plaatsingslijst: 2.13.33 en 2.13.34.

Provinciale Militaire Commissaris in Utrecht, 1945-1946, 4 m.* Districts Militaire Commissarissen voor Utrecht-centrum, Utrecht- Oost en Utrecht-West, 1945, 2 m.* Plaatsingslijst: 2.13.33 en 2.13.34.

Provinciale Militaire Commissaris in Noord-Holland, 1945, 4,8 m.* Districts Militaire Commissarissen te Amsterdam, Hilversum, Haar- lem, Zaandam, Alkmaar, Hoorn en Den Helder, 1945, 12,6 m.* Militaire Haven Commissaris te Amsterdam, 1945, 0,5 m.* Plaatsingslijst: 2.13.33 en 2.13.35.

Provinciale Militaire Commissaris in Zuid-Holland, 1945, 5,4 m.* Districts Militaire Commissarissen te 's-Gravenhage, Brielle, Dor- drecht, Gouda, Leiden, Delft en Rotterdam, 1945, 13,7 m.* Militaire Haven Commissaris te Rotterdam, 1945, 0,8 m.* Plaatsingslijst: 2.13.33 en 2.13.35.

Provinciale Militaire Commissaris in Zeeland, 1944-1945, 4,3 m.* Districts Militaire Commissarissen te Sluiskil, Goes en Zierikzee, 1944-1946, 7,7 m.* Militaire Haven Commissaris te Vlissingen, 1945, 0,1 m.* Plaatsingslijst: 2.13.33 en 2.13.35.

214 TWEEDE AFDELING

Provinciale Militaire Commissaris in Noord-Brabant, 1944-1946, 11,1 m.* Districts Militaire Commissarissen te 's-Hertogenbosch, Oss, Eindho- ven, Tilburg, Breda, Roosendaal en Bergen op Zoom, 1944-1946, 18,4 m.* Plaatsingslijst: 2.13.33 en 2.13.35.

Provinciale Militaire Commissaris in Limburg, 1944-1946, 5 m.* Districts Militaire Commissarissen te Heerlen, Roermond en Venlo, 1944-1946, 7,6 m.* Plaatsingslijst: 2.13.33 en 2 13.35.

215

TWEEDE AFDELING

DEPARTEMENT VAN SOCIALE ZAKEN EN VOLKSGEZONDHEID

In 1893 werd bij het ministerie van Waterstaat, Handel en Nijverheid g de afdeling Arbeid en Fabriekswezen opgericht.g In 1908 werd uit deze afdelingg de afdelingg Arbei- dersverzekering afgesplitst, terwijlJ in 1914 nogg eens derijksdienst rijksdienst ( = afdeling) g)Werk- loosheidsverzekering en Arbeidsbemiddelingg werd opgericht.pg Deze drie afdelingen,g , tezamen met de afdeling Volksgezondheid van, het ministerie van Binnenlandse Zaken, vormden in 1918 het nieuwe ministerie van Arbeid. Achtereenvolg ens werd dit ministerie genoemd: ministerie van Arbeid, 1918-1922; ministerie van Arbeid, Handel en Nijverheid,J 1923-1932; ministerie van Economische Zaken en Arbeid, 1932-1933; ministerie van Sociale Zaken, 1933-1951; ministerie van Sociale Zaken en Volksgezondheid,g 1951-1971. In 1971 is dit ministerieesplitstg in: ministerie van Sociale Zaken, 1971-1981; ministerie van Volksgezondheidg en Milieuhygiene,Yg 1971-heden; ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid, 1981-heden. De archieven van deze ministeries zullen per afdelingg worden geïnventariseerd,g omdat de archieven van de afdelingeng niet naar ministerie zijnzijn te splitsen.p

Literatuur: J. Mannoury, Hoofdtrekken der sociale verzekeringg (Alphen aan den RijnJ 1967); E.B.F.F. Wittert van Hoogland,g De pparlementaire geschiedenisg der sociale verze- kering 2 dln. (Haarlem 1940); J.A. Berger,g Van armenzorgg tot werklozenzorgg (Amster- dam 1936); W.L.P.M. de Kort, De arbeidsbemiddeling in Nederland (Alphen aan den Rijn 1940); Gedenkboek 50-jarig bestaan van de Arbeidsinspectie ('s-Gravenhage 1940); Verslagen en mededeelingen betreffende de volksgezondheidg ('s-Gravenhagge 1921- ); A.uerido,Q Een eeuw Staatstoezicht opp de Volksgezondheidg (('s-Gravenha gge 1965).

A Archieven van het ministerie

Rijksdienst der werkloosheidsverzekering en arbeidsbemiddeling, onderafdeling Werkloosheidsverzekering, 1914-1940 (1944), 22 m. Inventaris: 2.15.01: F.C. van Proosdij, Inventaris van het archief van de onderafdeling Werkloosheidsverzekering 1914-1944 ('s-Gravenhalte 1970).

B Archieven van diensten en commissies

Centrale Gezondheidsraad, 1902-1920, 13 m. Eigentijdse ingang: agenda, klapper op namen en zaken. Plaatsingslijst: 2.15.06. Literatuur: Voorstellen en verslagen, 1902-1920; Berichten en mededeelingen, 1902- 1920; Maandblad, 1902-1920.

216

TWEEDE AFDELING

Commissie van scheidslieden, bedoeld in art. 90 van de Land- en Tuinbouwongevallenwet 1922 (S. 365) te 's-Gravenhage, 1923-1939, 1943, 10,3 m. Plaatsingslijst: 2.15.03.

Cetaen r1 Di n vanArbeidsinspectie, nDienst a1909-1949,4 dem9 . Bevat ook stukken van het Koninklijk Nationaal Steuncomité( 1914-1922) , hetRijks- Ri'-J kantoor voor kledingvoorzieninglt g (1918-1919 ) , de En quêtecommissie voor de bouwbe- drijven (1920-1921), de Commissie tot onderzoek der arbeidstijdenarbeidstijde in de Duitse in- (1921), de Commissie tot herziening van het Veiligheidsbesluit(1932-1935),de Looninstantie dr. ir. A.H.W. Hacke (1942-1943), de Staatscommissie over de werkloos- heid (1910-1914), de Commissie voor rijkskantoorgebouwenJ g (1919-1920), de Commissie van advies voor werklozensteun (1925-1933), de Commissie Hacke (1933-1936), de Commissie van onderzoek naar de arbeidstoestanden in het binnenscheepvaartbedrijf/P J (1939) en van het Noodcomité Den Haag (1945). Eigentijdseg J ingangen: dossierlijsten. Plaatsingslijst:g 2.15.05 en 2.15.09.

Interdepartementale Commissie inzake Werkloosheidszorg (Commis- sie Hacke), 1932-1935, 0,25 m. Inventaris: 2.15.02: W. Veerman, Inventaris van het archief van het Werkfonds 1934 (1934-1938) en de Interdepartementale Commissie Werkloosheidszorg de Commissie Hacke (`H) (1932-1935) ('s-Gravenhage 1970).

Werkfonds 1934 1934-1938, 0 ,9 m. Bevat ook archivalia van de Interdepartementale Commissie inzake Werkfonds- en werkverschaffing Baan g ele genheden (1936-1938). Inventaris: 2.15.02: als voren.

Commissie inzake de muggenplaag om het IJsselmeer, 1936-1948, 0,2 m. Inventaris: 2.15.07: M.J. van den Berge, Inventaris van het archief van de Commissie Inzake de muggenplaag om het IJsselmeer 1936-1948 (Leidschendam 1978).

Regeringscommissaris voor de liquidatie van het Nederlandse Ar- beidsfront, 1945-1960, 15 m.* Inventaris: 2.15.04.

Centraal medisch tuchtcollege, 1931-1975, 7 m.* Plaatsingslijst: 2.09.21.

Ned er1 nda s e Emigratiedienst,9 12-198 3 5 14,3> > 3 m .* Bevat voornamelijkJ de archieven van de Emigratiecentraleg Holland, de Nederlandse VerenigingVereni in Landverhuizing g en de Stichtingg Landverhuizing 8 Nederland. Plaatsingslijst:gJ 2.19.35. 217

TWEEDE AFDELING

DEPARTEMENT VAN VERKEER EN WATERSTAAT

Van 1813 tot en met 1819 heeft een afzonderlijk departementp van Waterstaat en publieke werken bestaan, waarvan het archief echter iseplaatstg bijJ dat van het ministerie van Binnenlandse Zaken. Eerst in november 1877 werd het definitief een zelfstandig departement,P en wel onder de naam van Waterstaat, Handel en Nijverheid.Nijverheid Het werd gevormd uit de afdelingeng Waterstaat, Spoorwegeng en NijverheidNijverhei van het ministerie Binnenlandse Zaken en de afdelingeng PosterijenPosterijen en Telegrafieg van het ministerie van Financien. Na de afsplitsing van de afdeling Handel en NijverheidNijverheid in 1905 is de het ministerie gewi'zi J g d in ministerie van Waterstaat. Na enigeg reorganisatiesg in de jaren veertigg is in 1947 het ministerie van Verkeer en Wa- terstaatevormd:g ministerie van Waterstaat, Handel en Nijverheid,J 1877-1905; ministerie van Waterstaat, 1906-1945; ministerie van Waterstaat te Londen, 1940-1945; ministerie van Waterstaat en Wederopbouw,p 1945; ministerie van OpenbareP Werken en Wederopbouw,P 1945-1947; ministerie van Scheepvaartp en Visserij te Londen, 1944-1945; ministerie van Scheepvaart, 1945-1946; ministerie van Verkeer en Energie,g 1945-1946; ministerie van Verkeer, 1946-1947; ministerie van Verkeer en Waterstaat, 1947-heden.

Literatuur: G.A.L.M. Brabers en G.C.J.J. Ottenheym, Wordingsgeschiedenis en ontwikkeling van het Departement van Verkeer en Waterstaat (z.pl. z.j.); Organisatiegids van het Ministerie van Verkeer en Waterstaat, Directie organisatie en automatiseringg ('s-Gravenhage 1981); J.F. Boogaard, Wetten, decreten, besluiten, tractaten en andere bescheiden betreffende de waterstaat in Nederland 1669-1962, met registers ('s-Gravenhage 1858-1963); E. van Citters en J.C.A. van Roosendaal, Verzamelingg van wetten, besluiten enz. betreffende de spoorwegen in Nederland, 1832-1943, met registers ('s-Gravenhagge 1877-1945).

A Archieven van het ministerie

Ministerie van Waterstaat, Handel en Nijverheid, 1877-1905, 640 m. Bestaat uit de archieven van de afdelingen: Kabinet van de minister (secretariaat A), 1877-1905. Generaal secretariaat, 1877-1885. Secretariaat, bureaus B, C en D, 1885-1905. Comptabiliteit, 1885-1905. Waterstaat (A/I), 1878-1905. Waterstaat (B/II), 1878-1900 en Spoorwegen, 1900-1905. Handel en Nijverheid (I), 1878-1905.

218

TWEEDE AFDELING

Handel en Nijverheid O II , 1888-1900. Posterijen,J 1877-1892. Telegrafie, 1877-1892 en Hoofdbestuur van de Telegrafieg ,1878-1893. De stukken uit november en december 1877 van de afdelingg Waterstaat A,, B en Han- del en NijverheidJ I bevinden zich in het archief van het ministerie van Binnenlandse Zaken, afdelingengNijverheid Waterstaat, Spoorwegen en Nijverheid ^ (zie blz. 124 en 126 ). De archieven van de afdelingeng Arbeid en Fabriekswezen (1893-1901)( ) en Landbouw (1901-1905) zijn gevoegd bij de archieven van hun rechtsopvolgers: ministerie van Soci- ale Zaken, afdelingg Arbeid, (1893)( ) 1933-1941 (nog^ g niet overgedragen)en Directie van de Landbouw (1898) 1906-1947 (zie blz. 176). EigentijdseEigentijdseg ingangen: a enda, index met hoofdenlijst J en nummerlijst,J Pp klapper pop na - men en zaken. Plaatsingslijst:g J 2.16.01 en 2.16.02, index posterijenP J en telegrafie:g 2.16.03 en 2.16.04.

MinisterieMiniste e anvan Waterstaat, 190b -194(1949),51038 3m m. Bestaat uit de archieven van de afdelingen:g Kabinet en Algemeneg Zaken, ,1906-1926. Generaal Secretariaat, 1906-1926. Kabinet en Secretarie, 1927-1945. Comptabilteit, 1906-1945. Personeel en Sociale Zaken, 1944-1945. Waterstaat A en T, 1906-1929. Directie van de Waterstaat, 1930-1949. Waterstaatsrecht, 1930-1949. Elektriciteitsvoorzienin g, (1924) 1940-1946. Spoorwegen, 1906-1926. Scheepvaart, 1923-1926. Mijnwezen, 1923-1926. Vervoer- en Mijnwezen, 1927-1940. Vervoerwezen, 1940-1945. Mijnwezen, 1940-1946. De archieven van de afdelingeng Arbeidersverzekering(1916-1918)g( ) en Werkloosheidsver- zekering en Arbeidsbemiddelingg (1916-1918)) bevinden zich bijJ de archieven van het ministerie van Sociale Zaken (zie blz. 216). De archieven van het bureau Luchtvaart zijnJ nogg niet overgedragen. Eigentijdseg J ingang: aagenda,g J index met hoofdenlijst en nummerlijst,J^ klapperPp p op namen en zaken. Plaatsingslijst:gJ 2.16.05, 2.16.20, 2.16.22, 2.16.23 en 2.16.24.

Ministerie van Binnenlandse Zaken, van Waterstaat, Handel en Nij- verheid en van Waterstaat, 1860-1937, 17 m. Verzameling bestekken met tekeningen van infrastructurele werken van de Maatschap- pij tot exploitatie van Staatsspoorwegen, 1865-1937, Hollandse IJzeren Spoorweg

219

TWEEDE AFDELING

Maatschappij, 1863-1936, Noord-Ooster Locaal Spoorwegmaatschappij, 1901-1909, Dienst tot aanleg van Staatsspoorwegen, 1860-1893. Plaatsingslijst: 2.16.12.

Ministerie van Scheepvaart en Visserij te Londen, 1944 - 1945, 0,3 m.* Stukken betreffende de bewindvoering over de koopvaardijvloot. Onderdeel van het archief van de Netherland Shipping and Trading Committee (zie blz. 224). Plaatsingslijst: 2.06.44.

B Archieven' v e vana dienstene tes nen commissieso

Waterstaat

Literatuur: H.W. Lintsen, Ingenieursg in Nederland in de negentiendeg eeuw. Een streven naar erkenning en macht ('s-Gravenhage 1980).

Inspecteurs van de waterstaat, (1551) 1798-1849 (1870), 57 m. Bestaat uit de archieven van de inspecteurs, ingenieurs en ambtenaren: Chr. Brunings en F.W. Conrad, (1594) 1798-1809; C.R.Th. Krayenhoff, (1658) 1798- 1811; P. Lorentz, (1787) 1798-1810; J. Blanken Jzn., (1551) 1798-1826; A.F. Goudri- aan, (1797) 1798-1829; A. Blanken Jzn., (1672) 1798-1823; C.L. Brunings, (1752) 1798- 1816; W. van Ommeren, (1772) 1798-1833; A. toekoop, (1798) 1829-1849; D. Mentz, 1829-1847; B.H. Goudriaan, 1823-1843; L.J.A. van der Kun, 1831-1851; J.W. Conrad, 1810-1852; F.W. Conrad jr., (1672) 1817-1870; Chr. Brunings, (1740) 1798-1841; D.J. Sautijn Schovel, 1825-1842; P. Steenstra, 1776. Bevat ook archieven van: Commissie tot onderzoek der beste rivierafleidingen, 1827-1840, Hoofdcommissie voor de onderstand der noodlijdenden door de watervloed van februari 1825, 1825-1826. Inventaris: 2.16.06: H. Bonder, De archieven van inspecteurs en commissies van de waterstaat in Nederland vóór 1850 ('s-Gravenhage 1952).

Inspecteursanvan de waterstaat, 1846 1849-19301849-1930, 66 m. Bestaat uit de archieven van de: Insp ecteur van de waterstaat in de Eerste Inspectie, 1849-1930. Inspecteurp van de waterstaat in de Tweede Inspectie, 1856-1930. InsInspecteursp van de waterstaat in de Eerste en Tweede Inspectiep gezamenlijk,g J 1884-1930. Ins pecteur van de waterstaat in Algemeneg Dienst, (1846)^ 1848-1914. Inspecteursp van de waterstaat in Algemeneg Dienst en in de Eerste en Tweede Inspectiep ggezamenlijk, 1904-1914. Inspecteur-generaal van de waterstaat in Algemeneg Dienst, 1921-1930. Deze archieven zijnJ in later tijd grotendeelsg met elkaar vermengd.g Eigentijdse ingang: g agenda, klapper op namen en zaken.

220 TWEEDE AFDELING

Later vervaardigdegg ingang: reregister opp de dossiers, met klapper.pp PlaatsinPlaatsingslijst slist met klapper:pp 2.16.07.

Algemene emene Dienst stavan de atyWaterstaat,W staatr 1 2 -188 1 2 m. Bestaat uitsluitend uit stukken betreffende de waterpassing. Bevat ook bescheiden van de RijkscommissieJ voor de Graadmetingg en Waterpassing,1879-1881. Inventaris: 2.16.08.

Meetkundige Dienst van Rijkswaterstaat, afdeling N.A.P., 1950-1959, 2 m. Veldwe;kkopieén van de derde primaire waterpassing. Inventaris: 2.16.09.

Hoofdingenieur belast met het toezicht op de aanleg van het Amsterdam-Merwedekanaal, 1881-1894, 3 m. Plaatsingslijst: 2.16.19.

Staatscommissie belast met het onderzoek omtrent de verbetering van de waterweg langs Rotterdam naar zee, 1877-1884, 0,4 m. Inventaris: 2.16.19.

Staatscommissie tot onderzoek op welke wijze de spoorwegen, de gewone wegen en de waterwegen in en rondom Utrecht dienen te worden gewijzigd, 1902-1904, 0,1 m. Plaatsingslijst: 2.16.19.

Commissie tot reorganisatie van de dienst der Landsgebouwen, 1921- 1922, 0,1 m. Plaatsingslijst: 2.16.19.

Commissie inzake wegbelasting, 1924-1925, 0,1 m. Plaatsingslijst: 2.16.19.

Commissie voor de reorganisatie van de Rijkswaterstaatsdienst, 1924- 1926, 0,1 m. Plaatsingslijst: 2.16.19.

Commissie van onderzoek voor het Staatsvissershavenbedrijf, 1927, 0,1 m. Plaatsingslijst: 2.16.19.

221 TWEEDE AFDELING

Commissie inzake het vervoer van zware vrachten over de weg, 1920- 1929, 0,4 m. Plaatsingslijst: 2.16.19.

Spoorwegen

Raad van toezicht op de spoorwegdiensten, 1860-1920, 0,3 m. Fragment. Plaatsingslijst: 2.16.19.

Ministeriële commissie van advies over spoorwegexploitatie, 1899- 1906, 2,5 m. Inventaris: 2.16.13.

Staatscommissie van enquête omtrent het spoorwegpersoneel, 1903- 1904, 0,2 m. Inventaris: 2.16.14.

Staatscommissie van enquête omtrent het tramwegpersoneel, 1906- 1909, 2 m. Inventaris: 2.16.14.

Staatscommissie (De Marez Oyens) inzake het te voeren beleid met betrekking tot de spoorwegaangelegenheden, 1908-1911, 0,3 m. Inventaris: 2.16.13.

Staatscommissie tot herziening van de dienstvoorwaarden voor het spoorwegpersoneel, 1919-1920, 0,1 m. Plaatsingslijst: 2.16.19.

Staatscommissie inzake de spoorwegtoestanden in Rotterdam, 1914- 1921, 0,1 m. Plaatsingslijst: 2.16.19.

Ambtelijke commissie voor het spoorwegvraagstuk, 1935-1937, 0,1 m. Plaatsingslijst: 2.16.19.

Handel en nijverheid

Nederlandse hoofdcommissie voor de internationale tentoonstelling te Philadelphia in 1876, 1874-1877, 0,1 m. Plaatsingslijst: 2.16.19.

222 TWEEDE AFDELING

Nederlandse hoofdcommissie voor de internationale tentoonstelling te Parijs in 1878, 1877, 0,2 m. Plaatsingslijst: 2.16.19.

Centrale commissie voor de wereldtentoonstelling te Parijs in 1900, 1898-1901, 0,3 m. Plaatsingslijst: 2.16.19.

Commissie voor het petroleumvraagstuk, 1898-1901, 0,1 m. Plaatsingslijst: 2.16.19.

Commissie voor de mijnbouwvoorschriften, 1903-1904, 0,1 m. Plaatsingslijst: 2.16.19.

Elektriciteitsvoorziening

Staatscommissie voor de elektrische geleidingen, 1904-1911, 0,6 m. Plaatsingslijst: 2.16.17.

Elektriciteitscommissie, 1913-1915, 1 m. Plaatsingslijst: 2.16.17.

Staatscommissie om van voorlichting te dienen omtrent de elektriciteitsvoorziening van het land, 1921-1925, 0,5 m. Plaatsingslijst: 2.16.17.

Commissie inzake het bouwen van waterkrachtcentrales bij de Maas en bij het Julianakanaal, 1926-1931, 0,1 m. Plaatsingslijst: 2.16.17.

Staatscommissie voor het spaarbekkenkrachtwerk in Zuid-Limburg, 1931-1940, 0,1 m. Plaatsingslijst: 2.16.17.

Commissie van advies inzake de instelling van een energieraad, 1935- 1937, 0,3 m. Plaatsingslijst: 2.16.17.

Commissie van advies inzake voorschriften als bedoeld in art. 12 van de Electriciteitswet, 1939-1940, 0,1 m. Plaatsingslijst: 2.16.17.

223 TWEEDE AFDELING

Elektriciteitsraad, 1933-1947, 2 m. Plaatsingslijst: 2.16.17.

Scheepvaart

Bureau Oorlogsschade Binnenvaartschepen, 1945-1950, 2,1 m.* Plaatsingslijst: 2.16.15.

Commissie Beheer Vaartuigen, 1945-1950, 1 m.* Plaatsingslijst: 2.16.15.

Centraal Bureau voor Rijn- en Binnenvaart, 1932-1950, 5 m.* Bevat ook het archief van de Commissie bevrachtingsvoorwaarden. Plaatsingslijst: 2.16.15.

Netherland Shipping and Treading Committee Ltd., Shipping section, (1935) 1940-1947 (1967), 36,8 m.* Bevat ook bescheiden van het ministerie van Scheepvaart en Visserij te Londen, Be- windvoering Koopvaardij, 1944-1945. Voor Trading Section zie Departement van Economische Zaken (blz. 153). Plaatsingslijst: 2.06.44.

Luchtvaart

Burgerluchtvaartattaché te Londen, 1946-1952, 2,4 m.* Plaatsingslijst: 2.16.18.

Koninklijk Nederlands Meteorologisch Instituut, 1852-1951(1954), 56,5 m. Van 1942 tot 1954 was het KNMI een onderdeel van de Rijksluchtvaartdienst. Bevat ook het archief van het Comité tot vestiging van een aerologisch station nabij Reykjavik, 1932-1935 en het Waarnemingsstation Schiphol, 1937-1952. Plaatsingslijst: 2.16.16.

Posterijen en telegrafie

Hoofdbestuur00, derr Posterijen en Telegrafie, 1 -11 m. EengedeelteEenedeelte van dit archief berust nogg bij J de Centrale directie van de PTT. Plaatsingslijst:gJ 2.16.21. Literatuur: W.J.M. BenschopP en H. Icke, Een korte geschiedenis$ van het Hoofd- bestuur der Posterijen8Posterijen en Telegrafie, ter herdenking van zijn 25-jarig J g bestaan ^ 's-Gravenha ge 1918).

224

TWEEDE AFDELING

DEPARTEMENT VAN VOLKSHUISVESTING EN RUIMTELIJKE ORDENING

Het departementp van Openbarep Werken en WederopbouwP is opgerichtPg in augustus 1945. Het is de opvolger van het oude ministerie van Waterstaat, waaraan toegevoegd zijnJ de Dienst der Volkshuisvestingg en de RijksdiensRijksdienst voor het Nationale Plan, af- gvan Binnenlandse Zaken, de Rijksgebouwendienst,J g afkomstigg van Financiën en de Rijksdienst voor de uitvoeringg van werken (DUW) afkomstigg van Sociale Zaken. In 1947ingg de RijkswaterstaatRijksw aterstaa over naar het ministerie van Verkeer en Waterstaat, J in 1952 de DUW weer bijJ Sociale Zaken terugkeerde. Het departementA heeft de volgendeg namen gedragen: ministerie van Openbarep Werken en Wederopbouw,P 1945-1947; ministerie van Wederopbouwp en Volkshuisvesting,g 1947-1956; ministerie van Volkshuisvestingg en Bouwnijverheid,Bouwnijverheid 1956-1965; van Volkshuisvestingg en RuimtelijkeJ Ordening,g 1965-heden.

Literatuur: W. Dam, Het Ministerie van Volkshuisvestingg en RuimtelijkeRuimtelijke Ordening;g hoe het is ontstaan en het zich verder heeft ontwikkeld, in: Op en Huis, maandblad van het Ministerie van Volkshuisvestingg en RuimtelijkeOrdening Ordenin 4 (1980).

A Archieven van het ministerie

Centrale Directie van de Wederopbouw en de Volkshuisvesting, afdeling Financiële Zaken, onderafdeling Oorlogsschade woningen en be- drijfspanden, 1940-1966, 617,5 m.* Eigentijdse ingang: kaartregister op plaats, straatnaam en naam. Plaatsingslijst: 2.17.02.

Centrale Directie van de Wederopbouw en de Volkshuisvesting, afdeling Financiële Zaken, onderafdeling Oorlogsschade en watersnood- schade boerderijen, 1945-1959, 187,5 m.* Eigentijdse ingang: kaartregister op plaats, straatnaam en naam. Plaatsingslijst: 2.17.03.

Centrale Directie van de Wederopbouw en de Volkshuisvesting, afdeling Comptabiliteit afwikkeling oorlogsschade, 1940-1965, 326 m.* Eigentijdse ingang: kaartregister op plaats, kadastrale sectie en hypotheken. Plaatsingslijst: 2.17.04.

B Archieven van diensten

Dienst, welke in het bijzonder is belast met het toezicht op de handhaving van de wettelijke bepalingen betreffende de volkshuisvesting (Dienst der Volkshuisvesting), 1920-1946, 69 m. Plaatsingslijst: 2.17.01.

225

TWEEDE AFDELING

RECHTERLIJKE MACHT

Na de inlijving van het Koningrijkg J Holland bijJ FrankrijkFrankrijk in julijuli 1810, trad hier opp 1 maart 1811 de Franse rechterlijkeJ organisatieg in werking.g Het KeizerlijkKeizerlij Gerechtshof te was de beroepsinstantie van vonnissen van lagereg rechterlijkerechterlijke colleges.g Voor cassatie was het Cour de Cassation te Parijs bevoegd. In december 1813 is het Keizerlijke Gerechtshof van naam veranderd: het heette in het vervolg8 Hoogg erechts- hof. De cassatie werd afgeschaft behalve voor de vonnissen van de hoven van assisen, die in het vervolgg voor het Hooggerechtshofgg kwamen. De Franse rechterlijkeJ organisatieg bleef verder bestaan tot oktober 1838. In dat jaarJ werd het Hooggerechtshofgg vervangeng door de Hogeg Raad der Nederlanden. Als o p- perste gerechtshof is hij het forum privilegiatum voor leden van de Staten-Generaal, de ministers en enigeg andere hogeg staatsfunctionarissen. Vervolgensg is hijhij beroepsrechterp van arresten,ewezeng door de hoven in eerste aanleg,g alsmede cassatierechter. Ook adviseert hijJ de koningg over wettigingg g en gratie.g Het Hooggerechtshof voor de financién en zeezaken was app èírechter in belastingza-g ken, van vonnissen inzake overtredingeng en misdrijvenmisdrijven met betrekkingg tot de middelen te water en te lande In 1819 is deze rechtspraak overgebrachtg naar de gewoneg rechter, waarbijJ dit hof is opgeheven.Pg De militaire rechter is bevoegdg in alle militaire en gewone8 misdrijvenJ door militairen begaan.g Het Hoogg Militair Gerechtshof is beroepsrechterp van de vonnissen van de krijgsradeng en adviseert de koningg over gratie.g De Raad van beroep voor de invoerrechten was de beroepsinstantieP van beslissingeng van de inspecteur der invoerrechten en accijnzen wegensg de waardebepalingp g vangoede-g ren aan invoerrechten onderworpen.

Literatuur: J.C. Overvoorde, Geschiedkundige atlas van Nederland. De rechterlijkerechterlijk in- na 1795 ('s-Gravenhage 1915); Jaarboekje voor de regterlijkeJ magt in het Ko- ningrijk der Nederlanden en zijne kolonien, 49 dln. (Gorinchem 1839-1888); Gids voor de rechterlijke macht 1887-

A Archieven van hoge rechterlijke colleges

KeizerlijkJ en Hooggerechtshof, 1811-18 38 72 m Bevat ook de archieven van de procureur-generaal, en van het speciaal Gerechtshof voor de middelen te water en te lande, 1812-1814. Eigentijdseg Jpp ingang: namenklapper. Inventaris: 2.09.17. Literatuur: P.J. Verdam, Het Hooggerechtshofgg over Surinaamse zaken rechtsprekendP naar Romeins-Hollands recht (1809-1838), in: Tijdschrift voor rechtsgeschiedenisg 37 (1969) 529-549; S. Faber, Rechtspraak van het hof van cassatie te ParijsJ in Noord- Nederlandse strafzaken (1811-1838), in: TijdschriftJ voor rechtsgeschiedenisg 39 (1971 ) 575-600. Bronnenuitgave: W.IJ. van Hamelsveld, Verzamelingg vangewijsdeng J van het Hoogg Ge- regtshof te 's Gravenhagge [le serie][beginnend][ g met het jaarJ 1823]] 6 dln. (Delft enz. 1826-1835); [2e serie] beginnende met Jjaar 1814, 5 dln. (Delft enz. 1827-1834 ).

226

TWEEDE AFDELING

H o eRaad a add dere Nederlanden, Neea e 1838-1919,4 n040,5 m. Eigentijdse ingang: klapper op namen en onderwerpen. Plaatsingslijst:g 2.09.18. Bronnenuitgave: J. van den Honert, Verzameling van arresten van den Hoogeng Raad der Nederlanden; Burgerlijk regt, regt van koophandel en burgerlijkeg J regtsvordering,g 68 dln. (Amsterdam enz. 1840-1903); Stra reg( t en strafvordering, 78 dln. (Amsterdam enz. 1840-1904); Gemengde zaken, 47 din. (Amsterdam enz. 1841-1904); Jagt en visscherij, 14 din. (Amsterdam enz. 1843-1904), Zegel-, registratie- en successieregtensuccessiere ten, 7 (Amsterdam enz. 1840-1895); Weekblad van het regtg( (recht) 103 din. ('s-Gravenhage 1839-1941); Nederlandscheuris) p rudentie, 1913-

Hooggerechtshof 0ov r deeFinanciënn ee aken Z z1814-1819, , 24 m . Bevat ook het archief van de advocaat-fiscaal-generaal. Eigentijdseg JPp ingang: index, namenklapper. Inventaris van C.C.D. Ebell, De archieven der collegien,g achtereenvolgensg belast met de rechtspraak over de convooien en licenten enz. 1795-1811, 1814-1819, in : VROA 39 (1916) I, 250-357 is vervallen.

B Archieven van militair-rechterlijke colleges

Literatuur: H.H.A. de Graaff, De militair-rechterlijkeJ organisatieg en haar verband met de bevelsverhoudingen bijJ de landmacht 1795-1955(('s-Gravenha gge 1955) .

In Nederland

Hoog 0oMilitair g tali Gerechtshof,0 18 14 - 18 2 5 0,2 m. Fragment. Het archief is door oorlogsomstandighedeng grotendeelsg verloren gegaan.gg Inventaris: 2.13.13: M.D. Lammerts, Inventaris van het archieff van het Ministerie van Oorlog 1813-1844 en van de zogenaamde collectie Van Thielen 1795-1844 ('s-Gravenhage 1948).

Krijgsraad voor de landmacht te 's-Hertogenbosch, 1923-1940, 8 m.* Onderdeel van de krijgsraden te velde, voorheen gedeponeerd bij het Hoog Militair Ge- rechtshof. Plaatsingslijst: 2.09.19.

Krijgsraad voor de landmacht te Utrecht, 1940, 0,1 m.* Onderdeel als voren. Plaatsingslijst: 2.09.19.

227 TWEEDE AFDELING

Krijgsraad voor de landmacht te 's-Gravenhage, 1940, 0,2 m.* Onderdeel als voren. Plaatsingslijst: 2.09.19.

Militaire kamer van de arrondissementsrechtbank te 's-Gravenpage, (1940) 1941-1942, 5 m.* Plaatsingslijst: 2.09.27.

Zeekrijgsraad te Willemsoord, 1917 - 1928, 0,3 m. Onderdeel van het archief Cdt Maritieme Middelen te Willemsoord. Plaatsingslijst: 2.12.12.

Zeekrijgsraad te 's -Gravenhage, 1940, 0,1 m.* Onderdeel van de krijgsraden te velde, voorheen gedeponeerd bij het Hoog Militair Ge- rechtshof. Plaatsingslijst: 2.09.19.

Buiten Nederland.

Krijgsraad te velde bij de Nederlandse troepen in Groot-Brittannië, Noord-Ierland en Canada, 1941-1947, 0,9 m.* Onderdeel van de krijgsraden te velde, voorheen gedeponeerd bij het Hoog Militair Ge- rechtshof. Plaatsingslijst: 2.09.19.

Krijgsraad te velde bij de Prinses Irene Brigade in Frankrijk, België en Nederland, 1944-1945, 0,1 m. Onderdeel als voren. Plaatsingslijst: 2.09.19.

Zeekrijgsraad en fiskaal van de zeekrijgsraad te Londen, 1940-1946, 0,9 m.* Onderdeel als voren. Plaatsingslijst: 2.09.19.

Zeekrijgsraden bij de zeemacht en bij de mariniersbrigade in Austra- lië en in Nederlands-Indië, 1942-1950, 2,2 m.* Onderdeel als voren. Plaatsingslijst: 2.09.19.

228 TWEEDE AFDELING

Krijgsraad te velde bij het Koninklijk Nederlands-Indisch Leger in Australië, 1943-1944, 0,2 m.* Onderdeel als voren. Plaatsingslijst: 2.09.19.

Krijgsraad te velde bij het Koninklijk Nederlands-Indisch Leger te Makassar, 1946-1949, 0,3 m.* Onderdeel als voren. Plaatsingslijst: 2.09.19.

Krijgsraad te velde voor de Koninklijke Landmacht in Nederlands In- dië, 1946-1951, 6,1 m.* Onderdeel als voren. Plaatsingslijst: 2.09.19.

Temporaire krijgsraden te Bandoeng, Banjarmasin, Batavia, Den- passar, Hollandia, Medan, Menado, Semarang en Soerabaia, 1945- 1950, 0,5 m.* Onderdeel als voren. Plaatsingslijst: 2.09.19.

Hoog Militair Gerechtshof, Kamer Indonesië, 1950, 0,1 m.* Onderdeel als voren. Plaatsingslijst: 2.09.19.

Krijgsraad te velde bij het Nederlands Detachement van de Verenigde Naties in Korea, 1951-1954, 0,1 m.* Onderdeel als voren. Zie ook het archief van de Koreakamer van de Krijgsraad te velde West te 's-Gravenhage in het rijksarchief in Zuid-Holland (zie blz. 395). Plaatsingslijst: 2.09.19.

Krijgsraad te velde in Nederlands Nieuw-Guinea, 1951-1962, 0,2 m.* Onderdeel als voren. Plaatsingslijst: 2.09.19.

Zeekrijgsraad in Nederlands Nieuw-Guinea, 1951-1962, 0,3 m.* Onderdeel als voren. Plaatsingslijst: 2.09. 19.

C Archieven van administratief-rechterlijke colleges

Raad van beroep voor de invoerrechten, 1895-1925, 30 m.* Plaatsingslijst: 2.09.20.

229

TWEEDE AFDELING

OPENBARE LICHAMEN VAN BEROEP EN BEDRIJF

Dezeubliekrechtellp keJ instellingen,g dus bekleed met overheidsgezag,g gbehartigen, g de be- lanengbedrijfstakkenZij van bedrijfstakken en beroepsgroepen. Zi' vinden hun basis in het vijfdevijfd hoofd- van derondwetg en de daarop gebaseerdepg bijzondere wetten. De eerste instellingeng waren die der zgn.g organisatie-Woltersom,g die het geheleg be- drijfslevenJ ordende in een zestal hoofdgroepen, die ieder weer onderverdeeld waren in bedrijfs-J en vakgroepen en die der organisatieg g, voor de voedselvoorziening, alle activiteiten in het kader van de voedselvoorzieningg in hoofden bedrijfschappenJ ppenonder- ggebracht waren. Deze organeng zijn1p opgevolgd door de produkten bedrijfschappen,J pp die zijnJ ingesteldg krachtens de Wet opp de bedrijfsorganisatieJ g (wet( van 27 januarijanuar 1950 Stb. 22). BijJ deze wet is de Sociaal-Economische Raad in het leven geroepen,g p die de rege- ringdviseertgg over alle belangrijke maatremaatregelen opp sociaal en economisch gebied.g

Literatuur: J.C.C. Rupp,pp De werkzaamheden der Organisatie-Commissieg ((Alphen p aan den RijnJ 1943); W.J. van Eykeren en G.J. Balkenstein, De wet opP de bedri Jfsorganisa- tie (Alphen aan den Rijn 1955).

A Archieven van organen van de publiekrechtelijke bedrijfsorganisatie

Raad aad vooroo hetbedrijfsleven,1r et98 40 1942-1945, 2 m.* Bevat ook de archieven van de Commissie tot organisatieg van het bedrijfsleven ( Com - missie Woltersom)940-1944)( ,) RijksdienstRijksdienst voor Grondstoffenbesparingp g en bedri'fsrati-J onalisatie (1945) en Accountantsdienst van de Raad. Eigentijdse ingang: dossierlijst. Plaatsingslijst 2.06.41.

Sociaal Economische Raad, 1950-1965, 14 m.* Bevat ook de archieven van vaste en ad-hoc commissies. Plaatsingslijst: 2.06.36.

Vakgroep voor de bastvezelindustrie, 1941-1953, 3,5 m.* Plaatsingslijst: 2.06.46.

Bedrijfsgroep binnenscheepvaart, 1942-1950, 4 m.* Plaatsingslust: 2.16.15.

Bedrijfsgroep voor de bouwindustrie, 1941-1950, 0,3 m.* Plaatsingslijst: 2.06.29.

Bedrijfsgroep houtverwerkende ambachten, 1943-1949, 0,4 m.* Onderdeel van het archief van het Rijksbureau voor hout (blz. 150). Plaatsingslijst: 2.06.23 en 2.06.29.

230 TWEEDE AFDELING

Bedrijfsgroep voor de metallurgische industrie, 1942-1946, 0,1 m.* Plaatsingslijst: 2.06.29.

Bedrijfschap binnenlandse groothandel in margarine, spijsvetten en spijsoliën, 1961-1969, 0,2 m.* Plaatsingslist: 2.06.34.

Bedrijfschap voor de margarine-industrie, 1963-1971, 0,9 m.* Plaatsingslijst: 2.06.34.

Bedrijfschap voor de rayonindustrie, 1957-1970, 0,6 m.* Bevat ook stukken van de Stichting van rayonfabrikanten (1956). Plaatsingslijst: 2.06.34.

Bedrijfschap voor de zeep-, wasmiddelen- en reinigingsmiddelenin- dustrie, 1958-1971, 0,8 m.* Bevat ook stukken van de bedrijfscommissie voor de zeep-, wasmiddelen- en reini- gingsmiddelenindustrie (1956-1957). Plaatsingslijst: 2.06.34.

Bedrijfschap voor het fotografisch bedrijf, 1961-1967, 10 m.* Plaatsingslijst: 2.06.31.

Produktschap voor tuinbouwzaden, 1943-1965, 4,5 m.* Plaatsingslijst: 2.06.31.

B Archieven van publiekrechtelijke organen voor bepaalde beroepen

Orde van octrooigemachtigden, 1936-1968, 7,6 m.* Plaatsingslijst: 2.06.47.

Nederlandse orde van advocaten, (1921) 1952-1970, 32 m.* Bevat ook het archief van de Nederlandse Advocatenvereniging 1921-1952. Plaatsingslijst: 2.19.37.

231 TWEEDE AFDELING

DUITSE INSTELLINGEN IN NEDERLAND

N.B. Het merendeel van de archieven van de Duitse militaire en civiele bezetting sauto- riteiten berust in het RijksinstituutJ voor Oorlogsdocumentatie in Amsterdam.

Duitse consulaat te Heerlen, 1930-1938 en Maastricht, 1938-1940. Amtliche Deutsche Beratungsstelle in den Niederlanden in Maastricht 1940-1944, Ein- and Ausreisestelle Maastricht, 1940-1944, 55 m.*

Duitse verplaatsings- en grensoverschrijdingspassenadministratie, 1940-1945, 1 m.* Plaatsingslijst: 2.09.11.

232 TWEEDE AFDELING

2 NIET-OVERHEIDSARCHIEVEN

2.1 Instellingen van economische aard

Bank- en verzekeringswezen in Nederland

Administratiekantoor van Russische fondsen, Guépin en van der Vlugt te Haarlem, (1798) 1806-1853, 0,8 m. Inventaris: 2.18.14.

Administratie der Bentinck-Varel-Kniphuizense Lening te Amsterdam, 1809-1853, 0,2 m. Inventaris: 2.18.15.

Internationaal Trustbureau, 1924-1927, 0,1 m. Onderdeel van het archief van J.M.C.E. le Witte. Plaatsingslijst: 2.2] .183.

Handels- en Landbouwbank te 's-Gravenhage, 1881-1939, 117,5 m. Bevat ook de archieven van de bijkantoren te Assen (1905-1931), Dordrecht (1884- 1935), Groningen (1892-1932), Gouda (1903-1931), Gorinchem (1892-1934), Rotterdam (1886-1931) en Schoonhoven (1920-1931) en van de banken van Ubbens, Wiersma en Dijksterhuis in Groningen (1881-1918) en van Brouwer en Dijksterhuis in Groningen (1883-1927). Plaatsingslijst: 2.18.17.

Nieuwe Nederlands-Amerikaanse Hypotheekbank te Groningen, 1893- 1952, 0,2 m. Plaatsingslijst: 2.18.17.

Donau Hypotheekbank te 's-Gravenhage, 1911-1934, 5 m. Plaatsingslijst: 2.18.17.

Nederlandse maatschappij voor zekerheidstelling van ambtenaren en beambten te Amsterdam, 1894-1935, 29 m. Plaatsingslijst: 2.18.17.

Hollandse Scheepsverband Maatschappij te Amsterdam, 1904-1940, 5 m. Plaatsingslijst: 2.18.17.

Vereniging voor waardevast geld, 1934-1940, 2,3 m. Plaatsingslijst: 2.19.42.

233 TWEEDE AFDELING

Nieuwe Internationale Hypotheekbank te Groningen, 1927-1957, 0,1 m. Plaatsingslijst: 2.18.17.

Banken en cultuurmaatschappijen in de voormalige koloniën

Nederlandse Handelmaatschappij te Amsterdam, 1823-1963, 899 m.* Bevat ook de archieven van: Gelderse Credietvereniging, 1875-1949. Holland-Centraal Amerika Handelcompagnie, 1912-1951. Nederlandse Bank voor Russische handel, 1916-1931. Nederlands-Indisch Landsyndicaat, 1904-1964 (zie ook blz. 236). Cultuurmaatschappij Boekit-Gompong, 1880-1964. Cultuurmaatschappij Doekoewringin, 1936-1953 (zie ook blz. 235). Cultuurmaatschappij Lebak Roto, 1887-1958. Cultuurmaatschappij Lho Soekhon, 1926-1950. Cultuurmaatschappij Poerwodadi, 1934-1952. Cultuurmaatschappij Serdang, 1926-1963. Landbouwmaatschappij Tersana, 1905-1963. Cultuurmaatschappij Peterongan, 1907-1957. Cultuurmaatschappij Klampok Semarang, 1908-1935. Landbouwmaatschappij en suikerfabriek Wonoredjo, 1898-1939. Maatschappij tot exploitatie van de suikeronderneming Koning Willem II, 1892-1939. Cultuurmaatschappij Kebon Hardjo, 1911-1922. Cultuurmaatschappij Ploembon, 1896-1938. Handel- en Cultuurmaatschappij Noord-Celebes, 1907-1938. Literatuur: W.M.F. Manseelt, Geschiedenis van de Nederlandsche Hande!- Maatschappii (Haarlem 1924-1926);

Cultuur-, Handel- en Industriebank Koloniale Bank/Cultuurbank, 1881-1973, 95 m.* Bevat ook de archieven van: Cultuurmaatschappij Bandjaratma, 1908-1958. Cultuurmaatschappij Komigoro, 1892-1967. Cultuurmaatschappij Lending, 1888-1962. Landbouwmaatschappij Pager Alam, 1902-1958. Cultuurmaatschappij Beliri, 1891-1972. Landbouwmaatschappij Soekamadjoe, 1909-1959. Cultuurmaatschappij Klein Getas, 1901-1959. Cultuurmaatschappij tot exploitatie der Abelanden, 1924-1954. Cultuurmaatschappij Leidong West, 1930-1960. Maatschappij voor onderneming in Nederlands-Indie, 1927-1960.

234 TWEEDE AFDELING

Indonesische Rubber- en Koffiecultuurmaatschappij, 1938-1960. Cultuurmaatschappij Batoe Lempit, 1940-1960. Landbouwmaatschappij Mergokarahardjan, 1930-1958. Stichting Onderling pensioenfonds Nederland, 1899-1972. Allard Kunststoffen en Technika, 1957-1971. The Eagle Rhodesian Tobacco Co, 1966-1972. Plaatsingslijst: 2.20.04.

Nederlands-Indische Handelsbank/Nationale Handelsbank, 1863- 1967, 88 m.* Plaatsingslijst: 2.20.03.

Surinaamse Bank te Amsterdam, 1865-1954, 16 m.*

Nederlandse Maatschappij voor Nieuw-Guinea, 4 m.* Plaatsingslijst: 2.20.29.

Tabaksmaatschappij Sumatra te Rotterdam, 1888-1894, 2 m. Plaatsingslijst: 2.20.02.

Lankat Tabaksbouw Maatschappij te Amsterdam 1898-1904, 0,2 m. Plaatsingslijst: 2.20.02.

Borneo Tabak Maatschappij te Amsterdam, 1901-1904, 0,1 m. PlaatsingsLjst: 2.20.02.

Cultuuronderneming Way Lima te Amsterdam, 1892-1911, 3,3 m. Plaatsingslijst: 2.20.02.

Maatschappij tot exploitatie van het land Widowaren te 's-Gravenhage, 1885-1914, 0,3 m. Plaatsingslijst: 2.20.02.

Cultuurmaatschappij Kedongdong te Rotterdam, 1894-1915, 0,8 m. Plaatsingslijst: 2.20.02.

Nederlandse Rubbermaatschappij te Amsterdam, 1909-1923, 6 m. Plaatsingslijst: 2.20.02.

Cultuuronderneming Doekoewringin te Amsterdam, 1897-1938, 0,8 m. Zie ook blz. 234. Plaatsingslijst: 2.20.02.

235 TWEEDE AFDELING

Plantage Spieringshoek aan de Commewijne in Suriname, 1819-1955, 0,1 m. Plaatsingslijst: 2.20.28.

Michiels-Arnold Cultuur- en Handelsmaatschappij te Amsterdam, 1887-1957, 25 m. Plaatsingslijst: 2.20.02.

Cultuurmaatschappij S.F. Kadhipaten te 's-Graven page, (1858) 1905- 1959, 15 m. Inventaris: 2.20.08.

Suikeronderneming Kremboong en Toelangan te 's-Graven page, 1850- 1958, 11 m.

Nederlands-Indisch Landsyndicaat te Amsterdam, 1910-1958, 16 m. Zie ook blz. 234. Plaatsingslijst: 2.20.29.

WWaller, r ate te Amsterdam, e5 1 -1m. Administrateurs van de cultuurmaatschappijenpp J Ngredjo,g J Goenoengg Boeleud, de Liki- landen Seboroh, de Nederlands-Indische CultuurmaatschapP i', J de Klapper-cultuur-PP maatschappijPP J Towa Lawa, de Java Caoutchouc Compagnie, de Amsterdam-Langsa Rubbermaatschappij,pp J de Pasoeroeanse Koffie CultuurmaatschappijppJ en de Sumatra Kof- fiemaatschappij. Plaatsingslijst: 2.20.02.

Dusseldorp & Co Cultuurmaatschappijen te Amsterdam, 1884-1966, 4 m. Administrateurs van de Preangerg LandbouwmaatschappijPP J en van de cultuurmaatschap- ppijenJ Lodaja,J^ Goenoengg Malang,g Pasir Malang,g Soekawana, Balapoelang,p Pasir Nan- cha en Soekanagara. Plaatsingslijst:g J 2.20.02.

Cultuurmaatschappij Wono Langan te 's-Graven page, 1895-1963, 28 m. Plaatsingslijst: 2.20.02.

Klattense Cultuurmaatschappij te 's-Graven page, 1884-1966, 28 m. Plaatsingslijst: 2.20.02.

236 TWEEDE AFDELING

Oost-Java Rubbermaatschappij te Rotterdam, (1898) 1909-1969, 0,2 m. Plaatsingslijst: 2.20.02.

Maatschappij tot exploitatie van de suikeronderneming Tjomal te 's-Gravenhage, 1898-1970, 4,5 m. Plaatsingslijst: 2.20.02.

Maatschappij atsch a pp1^ tot exploitatiep der Verenigdeg aha M n ga n en te Amster- dam, 1890-1970,* m.30 Bevat ook stukken van de directeuren Janssen en het RijksbureauJ voor Tabak en Ta- baksprodukten, alsmede de archieven van: Combinatie tot onderzoek van vergunningen in Nederlands-Oost-Indië, 1897-1914. Mijnbouw- en Industrie syndicaat. Poeloe LaoetsyndicaatY en SteenkolenmijnSteenkolenmij Poeloe Laoet. P Alas Tledek. CultuurmaatschappijJ Birnie I. CultuurmaatschappijpP J Broembong.g Rubbercultuur- en HandelsmaatschappijPPJ Djambi. J CultuurmaatschappijCultuurmaatscha i' Goenoeng Majang.g J g Landbouwmaatschappijpp J Kalassan. Cultuurmaatschappijpp J Kali Badjing.g Cultuurmaatschappij Lidjeng. CultuurmaatschappijpP MangliManli. en Cultuurmaatschappij Medan. Landbouwmaatschappij Ngroesrie. Cultuurmaatschappij Penataram. Cultuurmaatschappij Redjo Agoeng. Senembak Maatschappij. Cultuurmaatschap pij Soekaboemi. Cultuurmaatschappij Soember Bopong. CultuurmaatschaP pi' J Wono Djati. Preangerg Rubbermaatschappij. PlaatsinPlaatsingslijst slist: 2.20.07.

Nederlandse Consumentenbond, 1952-1965, 3 m. Inventaris: 2.19.28: G.W.G. van Bree en W.L.A. Roessingh, Het archief van de Neder- landse Consumentenbond 1953-1965 ('s-Gravenhage 1967).

237 TWEEDE AFDELING

Dienstverlening

Advocaten- en adviesbureau L.G. Kortenhorst te 's-Gravenhage, 1945-1952, 11 m.* Plaatsingslijst: 2.18.21.

Advocatenkantoor L.C. Mazirel te Amsterdam, 1940-1963, 2,2 m.* Eigentijdse ingang: klapper op persoonsnamen.

Ingenieursmaatschap `Eigen Beheer' te Wassenaar, 1916-1935, 13 m.

Raadgevend ingenieursbureau V.W. van Goch, 1906-1967, 7 m.* Plaatsingslijst: 2.18.19.

Exploitatie van onroerende goederen

Nederlandse Zuid-Afrikaanse Maatschappij van vaste goederen te Amsterdam, 1890-1895, 0,5 m. Plaatsingslijst: 2.18.10.

Handel

N.B. Zie ook de rubriek Bank- en verzekeringswezen, blz. 233 e.v.

Maatschappij voor de Chinese theehandel, 1814-1818, 0,4 m. Onderdeel van het archief van het ministerie van Koloniën. Inventaris: 2.10.01.

Transvaalse Handelsmaatschappij te Amsterdam, 1899-1900, 0,1 m. Plaatsingslijst: 2.18.10.

Overzeese Hardhout Importmaatschappij te Rotterdam, 1879-1932, 13 m. Plaatsingslijst: 2.18.16.

Holland-Bombay Handelsmaatschappij te Amsterdam, 1838-1940, 5 m.* Plaatsingslijst: 2.18.10.

Pakhuismeesteren van de thee te Amsterdam, 1914-1948, 0,7 m. Plaatsingslijst: 2.19.42.

238 TWEEDE AFDELING

Nieuwe Afrikaanse Handelsvennootschap te Rotterdam (1854) 1880- 1959, 37 m.* Bevat ook stukken van de Oost-Afrikaanse Compagnie (1883-1921), de Compagnie FranÇaise de l'Ouhamé-Nana (1907-1954) en de Afrikaanse Handelsvereniging (1869- 1879). Plaatsingslijst: 2.18.10.

Handelsmaatschappij voorheen G. Hoppenstedt te Amsterdam, (1694) 1892-1976, 1,5 m.* Plaatsingslijst: 2.18.10.

Handelsvennootschap sv ennootschap v/h Maintzantz&CCo te Amsterdam,a , 1874-1 907 488. m* Bevat ook de archieven van: Algemeneg Nederlands-Indische ElectriciteitsmaatschaPP i' J, 1909-1970. Nederlands-Indische Waterkracht Exploitatiemaatschappij, 1926-1939. Maatschappij tot exploitatieP van waterleidingeng in Nederlands-lndié 1928-193 8. Geme°nschapp eli'k J ElectriciteitsbedrijfJ Bandoeng gen omstreken, 1918-19271918-1927. Amsterdams Kantoor voor Indische zaken, 1911-1938. Thee-ondernemingg Patoehwattee, ,1910-1926. Teakhout importmaatschappij, 1929-1930. Nederlandse Turfg as g eneratormaatschaPpJ^ i' 1941-1945. Plaatsingslijst:gJ 2.20.06.

Handelsbevordering

Vereniging van Nederlandse machine- en elektrotechnische industrie en scheepsbouw, Internationale Tentoonstelling Brussel 1910, 1908- 1910, 0,3 m. Plaatsingslijst: 2.19.42.

Federatie van Nederlandse Kamers van Koophandel in het buitenland, 1920-1939, 2 m. Bevat ook het archief van de Nederlandse organisatie van de Internationale Kamer van Koophandel te Parijs, 1921-1924. Plaatsingslijst: 2.19.42.

Vereniging Het Buitenland `Amsterdam', 1887-1943, 3 m. Plaatsingslijst: 2.18.10.

Nederlands-Amerikaanse Kamer van Koophandel, 1920-1950, 13,5 m. Plaatsingslijst: 2.19.42.

The International Tin Study Group, 1947-1957, 12,5 m. Plaatsingslijst: 2.06.28. 239

TWEEDE AFDELING

Stichting `Wereldtentoonstelling Brussel 1958 Afdeling Nederland', 1955-1960, 10,2 m. Plaatsingslijst: 2.19.27.

Centrale kamer voor Handelsbevordering, later Nationale Raad voor Handelsbevordering, 1957-1965, 1,2 m.* Bevat enkel papieren van enige directieleden.

Vereniging Nederlands Fabrikaat, 1915-1971, 4 m. Plaatsingslijst: 2.19.42.

Stichting Vaste Brandstoffen, 1958-1971, 1,5 m.

Industrie

Steenfabriekb' ek OuderzorgOudeo r g te Leiderdorp, e e dor17 p, 189-1918 5 9 5 11, m Bevat ook stukken van de Eerste Hollandse Schoorsteen Steenfabriek v/h De Ridder & Co (1915-1953) en C.V. Ouderzorg-de Ridder & Co. (1944-1954). Inventaris: 2.18.12: G. Abma, Inventaris van de zakelijkeJ archieven uit het archieffondsJrf van H. van Poelgeest als adviseur voor het stoken van steenovens, de N. V. Steenfa- briek Ouderzorg, de N. V. Steenfabriek Canton, de N. V. Eerste Hollandsche Schoorsteen Steenfabriek v/h De Ridder & Co, de commanditaire vennootschap Ouderzorg-De Ridder & Co ('s-Gravenhagge 1966).

Wilson Limonadefabriek te Leiden, 1966-1970, 6 m.* Plaatsingslijst: 2.18.16.

Landbouw

Koninklijk Nederlands Landbouw-Comité, 1884-1946, 55 m. Bevat ook het archief van de Koninklijke Nederlandse Landbouw Vereniging (1907- 1918) en stukken van de Nederlandse Landstand (1941-1945).

Société Agricole Franco-Neérlandaise, 1925-1960, 0,3 m. Onderdeel van het archief van J.M.C.E. le Riffle. Plaatsingslijst: 2.21. I83.

Mijnbouw en energievoorziening

Transvalia Land Exploratie- en Mijnmaatschappij te Amsterdám, 1890-1927, 4 m. Plaatsingslijst: 2.18.10.

240 TWEEDE AFDELING

Mijnbouw Maatschappij `Salida' te 's-Gravenhage, 1908-1930, 3 m. Plaatsingslijst: 2.18.10.

Stichting Electriciteitsopwekking door windmolens, 1949-1968, 3 m. Plaatsingslijst: 2.19.47.

Organisaties van ondernemers in Indonesië

Java Suikervereniging, 1917-1918, 0,3 m. Inventaris: 2.20.09

Vereniging `Verenigde Javasuiker Producenten', 1918-1938, 15 m. Inventaris: 2.20.09.

Nederlands-Indische Vereniging voor de afzet van suiker, 1932-1958, 23 m. Inventaris: 2.20.09.

Vereniging het Proefstation voor de Java suikerindustrie, 1930-1961, 0,3 m. Plaatsingslijst: 2.20.33.

Algemeen Syndicaat van Suikerfabrikanten in Nederlands- Indië/Indonesië, 1913-1961, 1,1 m. Plaatsingslijst: 2.20.33.

Bond van eigenaren van Nederlands-Indische suikerondernemingen BENISO/BEVISO, 1917-1975, 3 m. Plaatsingslijst: 2.20.33.

Federatie van verenigingen van bergcultuurondernemingen in Indone- sië, 1918-1968, 46 m. Bevat ook de archieven van: Vereniging voor de Theecultuur, 1918-1960. Vereniging voor Kapok- en Cacaocultuur, 1936-1957. Vereniging voor de Kinacultuur, 1936-1957. Koffieproducentenvereniging, 1926-1958. Internationale vereniging voor rubbercultuur, 1913-1965. Rubberstichting, 1937-1970. Plaatsingslijst: 2.20.02.

Ondernemersraad voor Nederlands-Indië, 1921-1968, 27,3 m. Plaatsingslijst: 2.20.02.

241 TWEEDE AFDELING

Vereniging van Nederlands-Indonesische Spoor- en Tramwegmaat- schappijen, 1917-1970, 11,5 m. Plaatsingslijst: 2.20.20.

Scheepvaart

Koninklijke Hollandsche Lloyd te Amsterdam, 1907-1944, 7,5 m. Bevat ook het archief van de Holland—Zuid-Amerikalijn, 1899-1908. Plaatsingslijst: 2.18.20.

Rederij van het motorschip `Zeehond' te Groningen, 1941-1954, lm * • Plaatsingslijst: 2.18.16.

Commission consultative internationale de Travaux de la Compagnie universelle du Canal maritime de Suez, (1861) 1884-1928 (1956), 2,7 m. Betreft slechts gedrukte protocollen en andere stukken. Plaatsingslijst: 2.18.13.

Stoomvaart Maatschappij Nederland te Amsterdam, 1870-1971, 28 m.* Plaatsingslijst: 2.20.23.

Koninklijke Paketvaart Maatschappij te Amsterdam, 1888-1970, 192 m.* Plaatsingslijst: 2.20.21. Literatuur: M.C. Koning (red.), Een halve eeuw paketvaart, 1891-1940 (Amsterdam 1941).

Koninklijke Java China Paketvaartlijnen te Amsterdam, 1902-1970, 127 m.* Plaatsingslijst: 2.20.22.

N.V. Scheepvaartmaatschappij Trans Ocean, 1961-1965, 2,2 m.* Geëxploiteerd door het Directoraat-generaal van Scheepvaart. Plaatsingslijst: 2.16.15.

Spoorwegen in Nederland

N.B. Van de meeste spoorwegmaatschappijen berust archiefmateriaal in het Spoorweg- museum en bij de N.V. Nederlandse Spoorwegen.g

242 TWEEDE AFDELING

Literatuur: J.H. Jonckers Nieboer, Geschiedenis der Nederlandse Spoorwegen (Rotter- dam 1938).

Hollandse IJzeren Spoorwegmaatschappij, 1838-1921 (1948), 1,5 m. Plaatsingslijst: 2.18.09.

Nederlandse Rhijnspoorwegmaatschappij, 1845-1890, 12 m. Inventaris: 2.18.01.

Nederlandse Centraal Spoorwegmaatschappij, 1860-1934, 2,5 m. Inventaris: 2.18.02.

Nijmeegse Spoorwegmaatschappij, 1860-1923, 1 m. Bevat ook stukken van het Nijmeegse Spoorweg Comité (1860-1863). Inventaris: 2.18.05.

Spoorwegmaatschappij Almelo-Salzbergen, 1862-1925, 1,5 m. Inventaris: 2.18.04.

Maatschappij tot exploitatie van Staatsspoorwegen, 1864-1935, 1,6 m. Plaatsingslijst: 2.18.09.

Noord-Brabant-Duitse Spoorwegmaatschappij, 1869-1919, 0,3 m. Inventaris: 2.18.08.

Nederlandse Zuid-Ooster Spoorwegmaatschappij, 1872-1895, 3,4 m. Inventaris: 2.18.04.

Spoorwegmaatschappij Leiden-Woerden, 1872-1899, 0,5 m. Inventaris: 2.18.05.

Koninklijke Nederlandse Locaalspoorwegmaatschappij Willem III, 1879-1927, 12 m. Plaatsingslijst: 2.18.18.

Rijnlandse Stoomtramwegmaatschappij, 1880-1912, 0,7 m. Inventaris: 2.18.05.

Noordwijkse Stoomtramwegmaatschappij, 1885-1910, 0,1 m. Inventaris: 2.18.06. TWEEDE AFDELING

Lokaalspoorwegmaatschappij Hollands Noorderkwartier, 1881-1890, 0,5 m. Inventaris: 2.18.05.

Nederlandse Zuiderspoorwegmaatschappij, 1888-1898, 2 m. Inventaris: 2.18.04.

Utrechtse Lokaalspoorwegmaatschappij, 1896-1934, 0,5 m. Inventaris: 2.18.05.

Hollandse Electrische spoorwegmaatschappij, 1898-1945, 6 m. Inventaris: 2.18.03.

Zuid-Hollandse Electrische Spoorwegmaatschappij, 1899-1923, 1,8 m. Inventaris: 2.18.05.

Noord-Ooster Lokaalspoorwegmaatschappij, 1899-1938, 0,6 m. Inventaris: 2.18.04.

Spoorwegmaatschappij De Zuider Kogge, 1900-1938, 1,6 m. Inventaris: 2.18.04.

Centrale Tramweg-Maatschappij, 1904-1911, 0,1 m. Inventaris: 2.18.07.

Nederlandse Buurtspoorweg-Maatschappij, 1907-1917, 0,1 m. Plaatsingslijst: 2.18.09.

Spoorwegmaatschappij Haarlem-Zandvoort, 1907-1926, 0,1 m. Inventaris: 2.18.06.

Gronings-Drentse Spoorwegmaatschappij, 1907-1954, 0,3 m. Bevat ook stukken van het Spoorwegcomité Stadskanaal-Ter Apel-Rijksgrens (1907- 1913). Inventaris: 2.18.05.

Spoorwegmaatschappij Zuid-Beveland, 1909-1927, 0,7 m. Bevat ook het archief van het Comité ter bevordering van de aanleg van spoorwegen in Zuid-Beveland (1909-1913). Inventaris: 2.18.06.

244 TWEEDE AFDELING

Spoorwegmaatschappij Tholen en West-Brabant, 1916-1925, 0,2 m. Inventaris: 2.18.06.

Lokaalspoorwegmaatschappij Midden-Brabant, 1916-1932, 0,4 m. Inventaris: 2.18.06.

Nederlandse Spoorwegen, 1918-1943, 0,3 m. Plaatsingslijst: 2.18.09.

Spoorwegen in Indonesié en Zuid-Afrika

Bataviase Ooster-Spoorwegmaatschappij te Amsterdam, 1884-1914, 0,1 m. Plaatsingslijst: 2.18.18.

Deli Spoorweg-Maatschappij te Amsterdam, 1883-1970, 28,5 m. Plaatsingslijst: 2.20.11.

Java Spoorwegmaatschappij te 's-Gravenhage, 1883-1922, 1,2 m. Plaatsingslijst: 2.20.13.

Kediri Stoomtrammaatschappij en Malang Stoomtrammaatschappij te Amsterdam, 1895-1970, 4 m. Inventaris: 2.20.12.

Nederlands-Indische Spoorweg-Maatschappij te 's-Gravenhage, 1861- 1971, 11,5 m. Plaatsingslijst: 2.20.10.

Madoera Stoomtrammaatschappij te 's-Gravenhage, 1896-1973, 8 m.

Pasoeroean Stoomtrammaatschappij te 's-Gravenhage, 1891-1951, 1,5 m. Bevat ook stukken van de Modjokerto Stoomtrammaatschappij (1883-1928). Plaatsingshjst: 2.20. 13.

Probolingo Stoomtrammaatschappij te 's-Gravenhage, 1897-1953, 1,7 m. Plaatsingslijst: 2.20.13.

245 TWEEDE AFDELING

Zustermaatschappijen te 's-Gravenhage, 1881 -1971, 145 m.* Bestaat uit: Gemeenschappelijk archief, inclusief personeelsdossiers, 1881-1970. Stichting pensioenfonds der zustermaatschappijen, 1928-1971. Semarang - Joana Stoomtrammaatschappij, 1881-1952. Oost-Java Stoomtrammaatschappij, 1884-1944. Semarang - Cheribon Stoomtrammaatschappij, 1893-1946. Serajoedal Stoomtrammaatschappij, 1894-1940. Plaatsingslijst: 2.20.14. t/m 2.20.19.

Nederlands Zuid-Afrikaanse Spoorwegmaatschappij, 1884-1910, 54 m. Plaatsingslijst: 2.18.18.

246 TWEEDE AFDELING

2.2 Instellingen van sociale zorg

Commissie voor de watersnood op Java in februari 1875, 1875-1876, 0,1 m. Plaatsingslijst: 2.19.42.

Vereniging `Trouw aan Koning en Vaderland', 1890-1916, 1,1 m. Ondersteuning van oud-strijders, gerechtigd tot het dragen van het Metalen kruis of de Citadel-Medaille. Inventaris: 2.19.11.

Koninklijk Nationaal Steuncomité, 1914-1926, 1 m. Onderdeel van het archief van de Centrale Dienst van de Arbeidsinspectie (zie blz. 217). Inventaris: 2.15.09.

Nationaal steuncomité stormramp 1925, 1925-1927, 1 m.

Nederlands comité voor het Hollands-Hongaars meisjeshuis te GAM- 16, later Nederlandse actie voor kinderhuizen in Hongarije, 1921- 1936, 0,6 m. Inventaris: 2.19.13.

Fundatie Maria Duyst, 1598-1948, 0,5 m. Onderdeel van het familiearchief Van Beresteyn. Inventaris: 2.21.19.

Fundatie van mr. Evert van de Poll, 1833-1949, 0,1 m. Inventaris: 2.19.33.

Commissie voor Antillianen, 1965-1975, 0,1 m.* Plaatsingslijst: 2.19.42.

Werkgroep Antillianen van de Nationale raad voor maatschappelijk welzijn, sedert 1970 Landelijke stichting welzijn voor Antillianen, 1968-1976, 0,5 m. Inventaris: 2.19.18.

Stichting Commissie huishoudelijke en gezinsvoorlichting, 1955-1971, 0,3 m. Plaatsingslijst: 2.19.40.

247 TWEEDE AFDELING

Federatie van Vrouwelijke vrijwillige hulpverlening, (1948) 1951-1972, 2 m. Plaatsingslijst: 2.19.39.

Federatie van R.K. verenigingen ter bescherming van meisjes in Ne- derland, sedert 1963 en Federatie van katholieke verenigingen `Meisjesbelangen', sedert 1970 Vereniging Nederlands informatie- en adviescentrum voor jonge mensen, 1910-1974, 3 m. Plaatsingslijst: 2.19.40.

Nederlandse vereniging ter behartiging van de belangen der jonge meisjes `Union', sedert 1956 Nederlandse vereniging voor jongeren `Union', sedert 1971 Union Federatie van instelling voor maatschappelijk advies en informatie, 1902-1974, 2,5 m. Plaatsingslijst: 2.19.40. Literatuur: J.D. van Romondt Vis -Quarles de Quesler (red.), Vijftig jaar vrouwen- werk, Gedenkboek van de Nederlandsche Vereeniging ter behartiging van de belangen der jonge meisjes 1882-1932 (Amsterdam 1932); J.J. van Valkenburg-Mackay, Tussen verleden en toekomst. De Union van 1932 tot 1957 (Haarlem 1957).

Nederlandse bond tot kinderbescherming, 1893-1950, 3 m. Plaatsingslijst: 2.19.52.

Nationale federatie voor kinderbescherming, 1950-1976, 23 m. Plaatsingslijst: 2.19.52.

Protestant verbond voor kinderbescherming, 1950-1976, 4 m. Plaatsingslijst: 2.19.52.

Algemene vereniging voor kinderbescherming, 1953-1972, 13,2 m. Plaatsingslijst: 2.19.52.

Verbond van verenigingen `Pro Juventute', 1900-1976, 9 m. Plaatsingslijst: 2.19.52.

Nationale christen geheelonthoudersvereniging, 1890-1977, 4 m. Plaatsingslijst: 2.19.42.

248 TWEEDE AFDELING

2.3 Vak- en standsorganisaties en -fondsen

Weduwenfonds voor de geëmployeerden tot het algemeen bestuur behorende, 1804-1866, 0,1 m.

Vereniging van voorzitters en secretarissen van de Kamers van Ar- beid, 1907-1921, 0,1 m.

Vereniging van tot zekerheidstelling verplichte rijksambtenaren, 1894-1922, 1 m. Bevat ook het archief van de Borgtochtcommissie (1894-1899). Inventaris: 2.19.19

Vereniging tot behartiging der stoomvaartbelangen in Nederland, 1884-1942, 4 m. Inventaris: 2.19.30.

Bond van ambtenaren bij de departementen van algemeen bestuur en hoge colleges van staat, afdeling Binnenlandse Zaken, 1924-1944, 0,1 m.

Verein Deutscher Farber, Landesgruppe Holland, 1928-1944, 0,1 m.

Nederlandse Technische Unie, 1940-1952, 0,4 m. Plaatsingslijst: 2.19.47.

VerenigingW Weduwenzorg,g, w 0r 1 908- 1 956 0,3 m Zorg voor weduwen van Europesep onderofficieren en manschappenPP van het legerg en de marine in de kolonien. Inventaris: 2.19.15.

Verenigingv a n archivarissen, in 1Nederland,e e and 1891-1960,89 1- 19 0„ 44,5 m.m Bevat ook de archieven van commissies van de vereniging. Inventaris: 2.19.21: A.W.M. Kooien, Inventaris van de archieven van de Verenig ing van archivarissen in Nederland 1891-1960, de Vereniginggg vanggemeentearchivarissen 1919, de afdeling vanemeente-g en waterscha sarchiep ambtenaren 1920-1960,, de a deling rijksarchiefambtenaren 1921-1960 ('s-Gravenhagge 1978 ).

Bond van bezuinigingsinspecteurs, 1923-1960, 0,3 m. Plaatsingslijst: 2.19.42.

249 TWEEDE AFDELING

Koninklijk Instituut van Ingenieurs, 1847-1960, 62 m. Eigentijdse ingang: klapper op namen en zaken. Plaatsingslijst: 2.19.47.

Vereniging van Burgerlijke Ingenieurs, later Vereniging van Delftse Ingenieurs, 1853-1960, 7 m. Plaatsingslijst: 2.19.47.

Redactie en administratie van het tijdschrift De Ingenieur, 1900-1960, 2 m. Plaatsingslijst: 2.19.47.

Vereniging van Boaz-banken in Nederland, 1931-1963, 0,4 m.

Bond voor de gelden effectenhandel in de provincie, 1917-1969, 16,5 m. Plaatsingslijst: 2.19.42.

Redersvereniging voor de Nederlandse Haringvisserij, 1914-1970, 51 m. Plaatsingslijst: 2.19.31.

Stichting van de Nederlandse visserij, 1948-1970, 6,5 m. Plaatsingslijst: 2.19.31.

Vereniging van directeuren van hogere burgerscholen met 5-jarige cursus, 1931-1968, 0,2 m. Inventaris: 2.19.24.

Genootschap van leraren aan de Nederlandse gymnasia, lycea en athenea, 1830-1972, 2,8 m.

Broederschap van notarissen in Nederland, 1843-1974, 21 m. Plaatsingslijst: 2.19.43.

Broederschap van candidaat-notarissen in Nederland en zijn koloniën, 1857-1974, 13 m. Plaatsingslijst: 2.19.44.

250 TWEEDE AFDELING

Vereniging van christelijk-historische leden van gemeentebesturen in Nederland, 1946-1947, 0,7 m. Plaatsingslijst: 2.19.46.

Nederlandse Vereniging van Bibliothecarissen, 1912-1978, 3,5 m. Plaatsingslijst: 2.19.42.

Pensioenfonds voor het personeel der centrale organisaties van de suikerindustrie (PPCO/NPPCO), 1925-1975, 1 m. Plaatsingslijst: 2.20.33.

Pensioenfonds voor geëmployeerden in dienst van suikerondernemingen in Indonesië (SPF), 1929-1975, 2,3 m. Plaatsingslijst: 2.20.33.

Bond van Nederlandse meel- en bloemfabrikanten, 1931-1976, 2,1 m.

Stichting tehuis voor archiefambtenaren, (1922) 1945-1978, 1,5 m. Bevat ook stukken van de familie Morren (1885-1967). Inventaris: 2.19.32: E.W.L. Vos, Inventaris van het archief van de Stichting tehuis voor archiefambtenaren, met aanhangsel (1922) 1945-1978 ('s-Gravenhage 1979).

Vereniging van leraren geschiedenis en staatsinrichting in Nederland, 1963-1978, 1,5 m.

Federatie van verenigingen voor leraren en directeuren bij het uitgebreid (later middelbaar) technisch onderwijs, 1962-1980, 0,2 m. Inventaris: 2.19.25.

Koninklijke Nederlandse Maatschappij tot bevordering van de Phar- macie, 1842-1960, 24 m. Plaatsingslijst: 2.19.50.

251

TWEEDE AFDELING

2.4 Instellingen op het gebied van de volksgezondheid

Hoofdbestuurheteaoo d uest van u he rl n se Rode or^e Kus 1 8 67-1 4 1 , 1 m. Vóór 1895: Verenigingg g tot het verlenen van hulpP aan zieke en gewondeg krijgsliedenJ8 in tijdJ van oorlog.g Bevat ook stukken van: Indische afdelingg van het hoofdcomité, 1870-1891. Nederlandse Vereniginggg voor Rode kruishonden, 1914-1953. Souvereine orde van Malta, afdelingg Nederland, 1917-1919. London Committee of the Netherlands Red Cross Society,Y 1940-1945. Bestuursleden van het Rode kruis, 1915-1940. Inventaris: 2.19.14: J.H. Rombach, Inventaris van het archief van het Hoofdbestuur van het Nederlandsche Roode Kruis 1867-1945 ('s-Gravenhagge 1966).

Stichting Antonia Wilhelminafonds, (1913) 1917-1980, 1,3 m. Bevordering van gezinsverpleging van geesteszieken. Plaatsingslijst: 2.19.48.

Nederlandse bond voor moederschapszorg en kinderhygiëne, 1908- 1970, 5 m. Aanvankelijk: Nederlandse bond tot bescherming van zuigelingen (1908-1933) en Bond tot bescherming van zuigelingen en kleuters en ter bevordering van de prenatale zorg (1933-1949).

252 TWEEDE AFDELING

2.5 Instellingen op het gebied van onderwijs, wetenschap en cultuur

Onderwijs

Oost- en West-Indische opvoedingsmaatschappij, 1851-1886, 0,5 m. Inventaris: 2.20.25: H.B.N.B. Adam, Inventaris van het archief van de Oost- en West- Indische Opvoedingsmaatschappij 1851-1866 (Arnhem 1977).

Koloniale school voor meisjes en vrouwen te 's-Gravenhage, 1920- 1953, 1,7 m. Inventaris: 2.20.24

Examencommissie voor moderne bedrijfsadministratie, 1943-1953, 0,3 m. Plaatsingslijst: 2.19.42.

Stichting Examens algemene ontwikkeling, 1957-1965, 0,1 m. Plaatsingslijst: 2.19.42.

Stichting voor Nederlands onderwijs in Indonesië, 1950-1964, 15 m. Inventaris: 2.20.30: H. Winkelman, Inventaris van de archieven van de Stichting voor Nederlands onderwijs in Indonesie ('s-Gravenhage 1966).

Overlegorgaan Tertiair Onderwijs,J, (1964) 1969-1979, 7 ,5 m. Bevat ook de archieven van: Landelijk collegeg van studiecommissies en studieverenigingen,g 1964-1969. Associatie van studieverenigingen in Utrecht, 1967-1969. Disputorenraadp in Utrecht, 1968-1969. Centrale studiecommissie in Utrecht, 1967-1969. Plaatsingslijst: 2.19.42.

Wetenschap

Marnix-Vereniging, 1 -1 0 m. Bronnenonderzoek vroegsteg p periode van de hervorming.g Inventaris: 2.19.01.

Vereniging `Het Nederlands Landhuishoudkundig Congres', 1847- 1895, 1,8 m. Inventaris: 2.19.03.

253 TWEEDE AFDELING

Nederlands universitair comité voor studiehulp aan krijgsgevangen studenten, 1915-1923, 0,1 m. Onderdeel van het archief van G.W.J. Bruins. Inventaris: 2.21.191.

Nationaal bureau voor documentatie over Nederland, 1919-1935, 3,7 m. Inventaris: 2.19.26.

Nederlands Landscomité Aall (1921-1923), later Nederlands Comité tot onderzoek van de oorzaken van de Wereldoorlog (1923-1937), 1921-1937, 1 m. Bevat ook het archief van de Central commission for neutral investigation of the cau- ses of the World War (internationaal comité Aall), 1921-1924 en archivalia van J.J. Bruna, uitgever en journalist, 1910-1927. Inventaris: 2.19.08.

Stichting Technische Documenten Centrum, 1947-1952, 15,5 m. Bibliotheek van technische documenten. Plaatsingslijst: 2.19.36.

Staalstudiestichting, 1957-1966, 3,5 m. Plaatsingslijst: 2.19.42.

Genootschap voor Napoleontische studiën, 1951-1968, 0,5 m. Plaatsingslijst: 2.19.42.

Dr. D. Bosfonds, 1916-1971, 0,2 m. Stimulering sociaal-pedagogiek en andragogiek. Inventaris: 2.19.17.

Cultuur

Vereniging `Nederlands Centraal Filmarchief', 1919-1933 (1937), lm Bevat ook stukken van de Vereniginggg vrienden van het RijksJ Historisch Filmarchief (1933-1937), zie ook blz. 192. Inventaris: 2.19.06

Nationaal fonds tot bevordering van de kennis der Nederlandse beschaving, 1936-1958, 0,3 m.

254 TWEEDE AFDELING

Stichting ch ting Prins Bernhardfonds, har fons 1945-19.6014 , Smm.* Bevat ook de archieven van: Stichtingg Nationaal Instituut, ,1945-1946. Institut Néerlandaisourp la diffusion des arts plastiques,lasti 1958 -1960. Commissie voor het collecte plan, 1948-1960. Stichting Centrale commissieg ter verdeling van gegelden den ten behoeve van instellingen voor maatschappelijkepp J en culturele zorg,g, Stichting ten behoeveen van culturele beschikkingen,g 1955- 1961. Plaatsingshjst:g J 2.19.34.

Prins Bernhardfonds in Suriname, 1955-1970, 0,4 m.* Inventaris: 2.10.18.

Koninklijke Nederlandse Oudheidkundige Bond, 1898-1970, 3 m. Bevat ook de archieven van vele interne commissies. Inventaris: 2.19.10: E.J. Driehuizen, Inventaris van het archief van de Koninklijke Ne- derlandse Oudheidkundige Bond 1898-1970 ('s-Gravenhage 1979).

Nederlands Cultureel Contact, 1945-1974, 18,5 m.

255 TWEEDE AFDELING

2.6 Instellingen op het gebied van sport, recreatie en evenementen

Recreatie

Algemene Nederlandse Vereniging voor Vreemdelingenverkeer, 1934- 1965, 15,2 m.* Plaatsingslijst: 2.19.29.

Jonge Vrouwengilde, 1909-1979, 4 m.* Exploiteren van een clubhuis te Leusden en organiseren jeugdkampen. Plaatsingslijst: 2.19.42.

Evenementen

Comité Nederlandse schooljeugd voor aanbieding van een huwelijks- geschenk aan het prinselijk paar, 1936-1937, 0,1 m.

256 TWEEDE AFDELING

2.7 Instellingen op politieke en ideële grondslag

Antidienstvervangingsbond, 1875-1898, 1,2 m. Inventaris: 2.19.02.

Nederlandse vrouwenbond ter internationale ontwapening, 1898-1903, 1 m. Onderdeel van het archief van B. Wasklewicz-van Schilfgaarde. Inventaris: 2.21.174.

Vereniging tot verbetering van de maatschappelijke en rechtstoestand van de vrouw, 1894-1920, 0,3 m. Inventaris: 2.19.20.

Nederlandse bond voor vrouwenkiesrecht, 1907-1920, 3,2 m. Inventaris: 2.19.20; de inventaris van A.S.M. ten Bosch, Archief van den Nederland- schen bond voor Vrouwenkiesrecht, in: VROA 45 (1922) I, 114-125 is vervallen.

Nederlandse unie voor vrouwenbelangen, 1 0-1 0,7 m. Bevat ook de archieven van het Comité van actie tegeng ggezinsloon (1921-1928)^ ) en van het Actiecomité inzake het ontslagg van de gehuwdeg ambtenares / Comité tegen genachter- uitzettingang de vrouw (1923-1926 ). Inventaris: 2.19.20.

Nationaal comité van actie tegen (tot wijziging van) het verdrag met België, sedert 1933 Nederlandse federatie inzake een Nederlands- Belgische overeenkomst, 1925-1935, 1,5 m. Inventaris: 2.19.07. Literatuur: R.L. Schuursma, Het onaannemelijk tractaat, het verdrag met België van 3 april 1925 in de Nederlandse publieke opinie (Dirs. Utrecht 1975).

Nationaal Socialistische Beweging, kring Utrecht en ommelanden, 1941-1945, 1 m.* Plaatsingslijst: 2.09.08.

Nationaal Socialistische Beweging, gewest/inspectie Limburg en Noord-Brabant, 1934-1937, 0,3 m.* Plaatsingslijst: 2.19.49 en in: Nederlandse Staatscourant van 9 november 1981, nr. 215, blz. 9.

257

TWEEDE AFDELING

Prins Bernhard Spitfirefonds, 1940-1946, 1 m.* Plaatsingslijst: 2.19.34.

Landelijk comité voor rechtszekerheid, 1945-1950, 0,2 m.* Plaatsingslijst: 2.18.21.

Vooruitstrevende partij voor wereldregering, 1947-1952, 0,3 m. Onderdeel van het archief van G.J. Meyers. Inventaris: 2.21.122.

Nederlandsea dse vereniging tot bescherminge ln vang dieren, 1918-1954, 8,8 m Bevat ook de archieven van: Anti-trekhondenbond, 1931-1954. Verenigingg `Nationale Dierenzorg',g 1930-1954. Federatief comité voor Vogelbeschermingg g in Nederland, ,1920-1954. Nederlandse Jack London-verbond, 1930-1951. Dierenram Ppenfonds, 1953-1954. Inventaris: 2.19.09: J.A. van den Hoek en E. van Laar, Inventaris der dierenbeschermingsarchieven uit het archieffondsf van H. van Poelg eest^('s-Gravenha gge 1970 ).

Nationaal Instituut `Steun Wettig Gezag', 1948-1960, 0,6 m. Bevat ook het archief van de werkgroep voor de coordinatie en werving inzake de nationale reserve, 1951-1958. Plaatsingslijst: 2.19.42.

Internationaal Intermediair Instituut (1918-1940), later Internationaal Juridisch Instituut (1945-1959), 1918-1959, 38 m.* Plaatsingslijst: 2.19.41.

Nationaal Nieuw-Guinea Comité, (1928) 1949-1963, 4 m. Inventaris: 2.20.26.

Volkspartij voor Vrijheid en Democratie (1900), 1946-1966, 29 m. Bevat ook stukken van P.J. Oud (1951-1952) en van de Bond van vrije Liberalen, Vrij- heidsbond, Liberale Staatspartij, Partij van de Vrijheid en de Vereniging van Staten- en Raadsleden. Plaatsingslijst: 2.19.22. Literatuur: H.J.L. Vonhoff, De zindelijke burgerheren. Liberaal wel en wee in de laatste vijftig jaar (Baarn 1965).

Stichting Comité nationale actie steunt spijtoptanten Indonesië, (1949) 1960-1969, 27 m. Inventaris: 2.20.27.

258 TWEEDE AFDELING

Secretariaat van de Bilderbergconferenties, 1952-1970, 5 m.* Plaatsingslijst: 2.19.45.

Nederlandse Vrouwencomité, 1945-1975, 6 m. Plaatsingslijst: 2.19.39.

Vereniging `Handelsrecht', 1918-1978, 1,6 m. Bevordering moderne handelswetgeving. Plaatsingslijst: 2.19.42.

Christelijk Historische Unie, (1893) 1937-1978, 19 m.* Plaatsingslijst: 2.19.46. Literatuur: A.F. de Savornin Lohman, Bijdragen tot de geschiedenis der Christelijk- Historische Unre_ verzameld door H. van Matsen ('s-Gravenhage 1932).

Persvereniging `Koningin en Vaderland', 1919-1965, Christelijk Histo- rische Persvereniging, 1945-1965 en Stichting Uniepers, 1965-1975, 3 m.* Plaatsingslijst: 2.19.46.

Christelijk Historische Vrouwencentrale, 1946-1977, 0,8 m. Plaatsingslijst: 2.19.46.

Christelijk Historische Jongeren Organisatie, (1925) 1946-1980, 1,5 m. Aanvankelijk: Federatie van Christelijk Historische Jongerengemeenschappen, 1925- 1960. Plaatsingslijst: 2.19.46.

Landelijk comité vriendenkring AR/CH, 1962-1967 (1980), 1 m. Plaatsingslijst: 2.19.42. Literatuur: H. van Spanning, De vriendenkring AR/CH, in: Christelijk Historisch Tijdschrift 25 (1980) 168-188.

Jhr. mr. A.F. de Savornin Lohmanstichting, 1955-1980, 7,5 m.* Bevat ook stukken van J.W. de Pous, lid der Staatscommissie tot herziening der grondwet en kieswet (1971-1976) Plaatsingslijst: 2.19.46.

259 TWEEDE AFDELING

2.8 Geloofsgemeenschappen en andere instellingen van godsdienstig leven

Institut Catholique International, 1910-1911, 0,1 m. Onderdeel van het archief van B. Wasklewicz-van Schilfgaarde. Inventaris: 2.21.174.

Hoofdbestuur van de Nederlandse Protestantenbond, 1870-1925, 3,5 m. Inventaris: 2.19.04: J. Steur, Archief van het hoofdbestuur van den Nederlandschen Protestantenbond 1870-1925, in: IRA IV (1931) 140-158.

Orde van de Ster, 1926-1931, 0,2 m. Inventaris: 2.19.05.

Centraal bond voor de inwendige zending en christelijk maatschappelijk werk, 1920-1973, 54 m.* Plaatsingslijst: 2.19.35.

260 TWEEDE AFDELING

2.10 Families en personen 2.11 A1935-1949,m.*Abbenhuis,s f C.W.A.W A(1893-1975), 19 -1 75 1 1 4 f 0,2 m • Gouverneur van Batavia tijdensJ de Tweede Wereldoorlogg en het beging van de onafhan- keli'kheidsstri'dJ J van Indonesié (coll. 320 ).

Al'a in vana iess en r familie,t bu9 -1 m. Baron Joan Daniel Cornelis Carel Wilhelm (1794-1852): hofmaarschalk, lid Staten- Generaal, lid Ridderschapp van Utrecht, militair commandant 1830-1832. Baron Rudolf Carel (1804-1881): ondernemer in Siegen,g publicist,P antirevolutionair. Baron Willem Jan (1812-1892): commandant Utrechtse Jagersg 1831, lid Hogeg Raad van Adel. Baron Jan Daniel Cornelis Willem (1840-1908): industrieel in Siegen,g mijningenieurJ g in het Ruhrgebied.g Bevat ook archivalia van de heerlijkheid Giessen-Nieuwkerk,, 17e-19e eeuw,, huis Broek- huisen, 1380-17e eeuw, waterschap Overwaard, 17e-19e eeuw, familie Corver Hooft, 19e eeuw. Plaatsingslijst:gJ 2.21.183 (coll. 363).

Ackersdijck, J. (1790-1861) en W.C. (1760-1843), 1644-1861, 0,8 m. 1) hoogleraar staathuishoudkunde en rechtsgeleerdheid; 2) advocaat. Een ander gedeelte in de Universiteitsbibliotheek te Utrecht. Inventaris: 2.21.09 (coll. 183).

Aeneae, H.(1743-1810),1769-1807, 0,1 m. Lid van het Comité Centraal van de Marine, marineadviseur, invoerder metrieke stelsel. Onderdeel van het familiearchief Croiset. Inventaris: 2.21.45.

Alphen, familief mill Van, a, 1584-1893, 0 ,6 m. Hieronymus (1746-1803): advocaat, procureur-generaal, pensionaris van Leiden, thesaurier-generaalg der Unie. Jhr. Daniel Fran ois^ (1744-1840):( resident van Soerabaja,J lid Tweede Kamer. Jhr. Fran ^ois Emanuel Matthieu (1822-1899): hoofdambtenaar bijJ het Ministerie van Kolonien. Onderdeel van het archief N. Engelhard.g Inventaris: 2.21.04 en 2.21.10: in: VROA (1896) 112, en 23 (1900) 36 coll. 19).

d'Alphonse, F.J.B. (1756-1821), 1795-1810, 0,1 m. Prefect van de Franse departementen Indre en Gard. Onderdeel van het archief van het Ministerie van Binnenlandse Zaken 1796-1813. Plaatsingslijst: 2.01.12 (nrs. 1234-1235).

261 TWEEDE AFDELING

Ameringen, E.A. van (1873-1939), 1898-1937, 0,1 m. Officier in Zuid-Afrika tijdens de Boerenoorlog. Inventaris: 2.21.11 (coll. 326).

Angeren, J.R.M. van (1894-1959), 1940-1955, 0,1 m.* Secretaris-generaal en minister van Justitie. Inventaris: 2.21.183 (coll. 330).

Armstrong-van Hogendorp, P. (1903-1949), 1925-1949, 0,4 m. Aantekeningen betreffende Gijsbert Karel van Hogendorp. Inventaris: 2.21.12 (coll. 147).

Arri es01m.n, familie,1818-1876, Onderdeel van het familiearchief Janssens. Een ander gedeelte bij particulieren en in het RijksmuseumRijksmuseum `Nederlands Scheepvaart-P museum'. Inventaris: 2.21.92.

Asbeck,sec , barona van l8-19 6 , 1916-1966,11-6 1 966 06m , m.* Adviseur bijJ de Algemeneg Secretarie in Nederlands-Indië, hoogleraarg in het ver geli' J - kend koloniaal staatsrecht en het volkenrecht. Een ander gedeelte in het gemeentearchief van Leeuwarden. Plaatsingslijst:g 2.21.183 (coll. 275).

Asmus, familie, 1777-1817, 0,1 m. Marineofficieren. Inventaris: 2.21.05, in: VROA 25 (1902) 33 (coll. 24).

A selber s C. J.(1869-1949),1890-1908, 2,2 m. Officier Nederlands en Oost-Indisch Leger, militair attaché in Zuid-Afrika. Een anderedeelteg in het KoninklijkKoninklij Instituut voor Taal-, Land- en Volkenkunde te

Inventaris: 2.21.13 (coll. 126).

Assensse C.J. van(1788-1859), 1813-1856 O 1 m. Secretarisp rins van OranjeJ en prins1?g Frederik, van adviseur inzake wetgeving,de- hoo leraar in het Romeins en burgerlijkg J recht. Onderdeel van het archief Jorissen. Een anderedeelteg in de Universiteitsbibliotheek te Leiden. Inventaris: 2.21.08, in: VROA 48 (1925) I 283, IRA I (1928) 111.

262

TWEEDE AFDELING

Asser,sse , ffamilie, 1797- 193 I 5,25 m. Tobias Michael Carel(Carel1838-1913):1838-1913) hoogleraar rechtswetenschappen, voorzitter Perma- Hof van Arbitrage,g lid Raad van State. Bevat ook archivalia van M.H. Godefroy813-1882Y^ ). Een anderedeelteg bij Jde Stichting gfamiliearchief Asser in Amsterdam. Inventaris: 2.21.14: J.A.A. Bervoets, Inventaris van archivalia afkomstigS van het ggeslacht Asser (('s-Gravenha ' geg 1976)) (coll. ) 238238).

Assendelft,de ft, familie e Van,an 6361 803- 1 0,1 m. Delftse mag istraten. Onderdeel van het familiearchief Van Beresteyn.Y Een anderedeelteg bij Jpparticulieren en in de rijksarchievenrijksarchieve in Noord-Holland en in (blz. 444). Inventaris: 2.21.18.

d'Aubrémé,(1773-1835),u eme A.Ch.J.Ch. graafr aa 1773-1838, 0,1 m Adjudant-generaalJ g des Konings,g commissaris-generaalg van Oorlog.g Onderdeel van het familiearchief Dumonceau. Inventaris: 2.21.56.

Baartaa de laa' ll F familie, l e1 7 64- 195923 m. Hoogleraren,redikanten,p artsen. Bevat archivalia van de families Pekelharingg en Tresling.g Een ander gedeelte in Dekemastate in Groningeng en in de Universiteitsbibliotheek te Amsterdam. Inventaris: 2.21.15 (coll. 170).

Bake, J. (1787-1864), 1810-1860, 0,05 m. Hoogleraar in de Griekse en Latijnse letterkunde. Onderdeel van het archief Jorissen. Een ander gedeelte in de Universiteitsbibliotheek te Leiden. Inventaris: 2.21.08, in: VROA 48 (1925) 1283, IRA I (1928) 111.

Bakhuizenakhu ie n vandenan e 1(1810-1865),n k, R.C.R C. 18 1 1 5 , 1 8 45 1658 0,55 m m. Historicus, archivaris des Rijks. Onderdeel van het archief van het Algemeen Rijksarchief.J Een ander gedeelte in de Universiteitsbibliotheek te Amsterdam. Inventaris: 2.14.03.

Balck, familie, 1842- 1906, 0,05 m. Onderdeel van het familiearchief Van Beresteyn. Inventaris: 2.21.18.

263

TWEEDE AFDELING

Baud,baron(1789-1859),1804-1859,J.C.b a on 101, m. Gouverneur-generaalg van Nederlands-Indie, minister van Kolonien, lid Tweede Kamer. Inventaris: 2.21.07: J. de Hullu, Beschrijving eener verzamelingg stukken, afkomstigg van Jean Chrétien baron Baud, in: VROA 40 (1917) I, 497-621 (coll. 58). Literatuur: P. Mier,J Jean Chrétien Baud geschetstS (Utrecht 1878).

Beaufort, 'hr.deneJ. W.H.'hr A A H.(1880-1960),e 1845-1960,2222,5 m . * (1) lid Tweede Kamer, minister van Buitenlandse Zaken, betrokken bijbi' vredesconferenties en internationale arbitrage,g historicus en publicist;p (2)O referendaris bij Jhet ministerie van Buitenlandse Zaken, burgemeesterg van Soest, historicus. Een anderedeelteg in het RijksarchiefRijksarchie in Utrecht. 2.21.183 (coll. 343). Literatuur: J.A.A.H. de Beaufort, VijftigarenJ uit onzeggeschiedenis 1868-1918 (Amsterdam 1928).

Becker,ece familie,a e, 1861- 1 4 5 0 1m Functionarissen koopvaardij en scheepvaartinspectie. Inventaris: 2.21.16 (coll. 188).

Beeck,eec afamilie e V Van, a, 612 4- 1 0 0, 1 m. Onderdeel van het familiearchief Vollenhoven. Een anderedeelteg in het gemeentearchiefg van Breda. Inventaris: 2.21.168.

Beel,ee L.J.M.J. (1902-1977),1943-1968,45 m* Minister-president,p minister van Binnenlandse Zaken; betreft vnl. Indonesische kwestie. Een ander gedeelte in het Koninklijk Huisarchief, bijbi' de Raad van State en in het Kabi- net der Koningin.g Inventaris: 2.21.17 (coll. 254).

Beelaerts van Blokland, jhr. F. (1872-1956), 1941-1944, 0,8 m.* Vice-voorzitter van de Buitengewone Raad van Advies en bijstand van de regering in Londen. Inventaris: 2.21.183 (coll. 229).

Beelaerts van Blokland, jhr. G. (1772-1844), 1802-1812, 0,5 m. Procureur-generaal te Kaapstad. Inventaris: 2.21.04, in: VROA 13 (1890) 37 (coll. 12).

Beernink,ee H.K.J. (1910-1979), 1922-1979,, 11 m. Voorzitter CHU-fractie in de Tweede Kamer, minister van Binnenlandse Zaken.

264 TWEEDE AFDELING

Bevat ookedeelteg van het secretariaatsarchief van de ChristelijkChristelij Historische Unie en verzamelinggp politieke documentatie. PlaatsinPlaatsingslijst: slist: 2.21.189 (coll.( 356).

Behrend, familie, 1840-1887, 0,05 m. Duitse kooplieden. Onderdeel van het familiearchief Van Beresteyn. Inventaris: 2.21.18.

Berends, P. (1862-1942), 1910-1923, 0,1 m. Hoofdcommies bij het Algemeen Rijksarchief. Onderdeel van het archief van het Algemeen Rijksarchief. Inventaris: 2.14.03.

Berenstein, familie, 18e-19e eeuw, 2 m. Rabbijnen in Amsterdam en 's-Gravenhage (coll. 70).

BBeresteyn, r ste n familieaml i e Van,1376-1948,n a332 m. Jhr. Paulus Anne1824-1908:Anne( 1824-1908): administrateur en liquidateurq van de Oost-Indische Maatschappijpp J van Administratie en Lijfrente,Lijfrente directeur van de Commissiehandel Van & Co, heer van Meteren. Jhr. Olphertp Jan BenjaminJ (1872-1919):( Jpolitie journalist, oorlogscorrespondent, olitiek com- oprichterP van de Gazette de Hollande. Jhr. Eltjo Allegondus (1876-1948): burgemeester van Veendam, lid Tweede Kamer (Vrijzinnig Democratische Bond), lid gemeenteraad 's-Gravenhage, directeur van de N.V. Het Vierhouter Bosch, raadadviseur bij het Ministerie van Onderwijs,J Kunsten en Wetenschappen,p voorzitter Centrale Vereniging van Openbarep Leeszalen en Bibliothe- ken, voorzitter van de Maatschappijp tot Bevorderingg van Toonkunst, directeur van de N.V. Stoomtram Oostelijk Groningen, lid van verscheidene staatscommissies,enea-g loog. Bevat ook archivalia van de families Gael, Van Assendelft, Van Overschie, Gaymans, Pielatvan( Bulderen),) Vromans, Forsten, Van Zu len,Y Frowein, Behrend, Balck, Van Bleiswijk,J Van Nederveen, Schuurman, van H.M. Temminck, J. Geertsema en C.W. Visscher en van de fundatie Maria Duyst. Een anderedeelteg in het gemeentearchiefg van Amsterdam, bijJ het Centraal Bureau voor Genealogie,g en in het rijksarchiefrijksarchie in Zeeland. 2.21.18, 2.21.19 en 2.21.184, J.A.A. Bervoets, Inventaris van papieren af- komstr8 van leden van het geslachtg Van Beresteyn en aanverwanteggeslachten, I en II 's-Gravenhag e 1977)) en J.A.A. Bervoets en E.R. Ooyevaar,Y deel III ('s-Gravenha ggee 1979) (coll. 197). Literatuur: E.A. van BeresteynY en W.F. del Campo Hartman, Genealogieg van het gygeslacht Van Beresteyn ('s-Gravenhage 1954).

265 TWEEDE AFDELING

Bergh,e g L.Ph.C. vana den 1805-1887 1831-18 85 0,10 m. Archivaris des rijks. Onderdeel van het archief van het Algemeeng Rijksarchief.Rijksarchief ander gedeelte in het gemeentearchief van Nijmegen. Inventaris: 2.14.03.

Bergh,e S.J.van a den(1898-1977),1954-1977,e 4 m.* Minister van Defensie, directeur van Unilever, voorzitter van het bestuur van de Cen- trale Kamer voor Handelsbevordering.g Plaatsingslijst:gJ 2.21.183.

Bervoets,B rosv familie, am e0 3 m Confectiehandelaar, redacteur en econoom. Een anderedeelteg bij Jhet Katholiek Documentatie Centrum. Inventaris: 2.21.20 (coll. 270).

Besier, A.G.G90 017 -10 85 3 m. Lid van het Staatsbewind. Onderdeel van het familiearchief Besier dat is verdeeld over het Algemeeng Rijksarchief,Rijksarchief RijksarchiefRijksarchief in OverijsselOverijssel en het gemeentearchiefg van Deventer. Een ander gedeelteg in het archief Jorissen. Inventaris: 2.21.21: F.J.J. Besier, Voorlo igP e inventaris van het archieff van de familie Besier(1963) nrs. 167-270 (coll. 163).

Beugel,g , E.H. van der (geb.g 1918 ^1947-1975, , 4 m.* Hoogleraarg westelijkeJ samenwerkingg na de Tweede wereldoorlog,g staatssecretaris van Buitenlandse Zaken 1956-1958, secretaris van de Bilderbergconferentie.g Het archief wordt regelmatig aangevuld. Plaatsingslijst: 2.21.183 (coll. 357).

Beuningen, W. van (1811-1899), 1851-1890, 2,7 m. Lid van de Staatscommissie tot wettelijke regeling van de vicariestichtingen. Inventaris: 2.21.22 (coll. 23).

Bezemer, P. (1747-1823) en A. (1783-1853), 1762-1853, 0,8 m. Marineofficieren. Inventaris: 2.21.05, in: VROA 30 (1907) 110 (coll. 38).

Bie,(1879-1950),1e, H de -1 5 „0,1 m.*m. Advocaat,> directeur S Poorvee g mi'. J Zwolle-Blokzijl,Zwolle-Blokzijl, lid provincialep staten van Overi's-J sel,residentP arrondissementsrechtbank te Rotterdam. Inventaris: 2.21.23 (coll. 296).

266 TWEEDE AFDELING

Biesen, J.W. van den (1797-1845), 1840-1844, 0,15 m. Hoofdredacteur van het Algemeen Handelsblad. Onderdeel van het familiearchief Mackay van Ophemert. Inventaris: 2.21.118.

Bik,k familie,1789-1946,a l e , 1 m . Functionarissen in Nederlands-Indie en Japan.p Een ander gedeelte in het Rijksmuseum te Amsterdam, het RijksmuseumRijksmuseu voor Volken- te Leiden en hetemeentearchiefg van Velsen. Inventaris: 2.21.24: J.A.A. Bervoets, Inventaris van.ÍPaP ieren afkomstigg van leden van het geslacht Bik en aanverwanteeslachteng (('s-Gravenha gge 1977)) (coll. 302 .

Blanken(1755-1838),-ank e n Jz n. J.1 SS 1 1 286 11,5 m Ingenieurg en inspecteurp van de Waterstaat, directeur van de sluis- en dokwerken te Hel- levoetsluis, kapiteinp der artillerie. Onderdeel van de archieven van de Inspecteursp en commissies van de waterstaat vóór 1850. Inventaris: 2.16.06; de inventaris vermeld in VROA 31 (1908) 146 is vervallen.

BlankenBl n JJzn., zn. A. 17(1766-1824), 66 1 824, 171789-1824,89 1- 248 7 m. Oprichter der vestingwerkeng van de Waterlinie, directeur der verveningg in de Krimpe-pe nerwaard, directeur van de KatwijkseJ uitwatering , lid van het Comité centraal van de waterstaat, ingenieur en inspecteur van de Waterstaat. Onderdeel van de archieven van de Inspecteursp en commissies van de waterstaat vóór 1850. Inventaris: 2.16.06.

Blankenstein, M. van (1880 - 1964), 1940- 1960, 0,7 m.* Journalist en hoofdredacteur van het Condense Vrij Nederland. Inventaris: 2.21.25 (coll. 178).

Bl ei wi's k famfamilie lie Van,an 1 716 17- 89 0,1 m. Onderdeel van het familiearchief Van Beresteyn.Y Het archief van de raadpensionarisp Van BleiswijkJ berust in het RijksarchiefRijksarchief in Zuid- (blz. 370). Inventaris: 2.21.19.

Boon, H.N. (geb. 1911), 1915 - 1978, 1,5 m.* Attaché, gezant en ambassadeur in Spanje, Italic, Venezuela en bij de NAVO. Plaatsingslijst: 2.21.205.

Bos, D. (1802-1916 1898-1916,7 0,7 m. Lid Tweede Kamer, voorzitter van de VrijzinnigJ g Democratische Bond.

267 TWEEDE AFDELING

Inventaris: 2.21.26: Inventarissen van de collecties D. Bos,... B.D.H. Telleeng ( 1970) (coll. 169). Literatuur: E. van Raalte, Dr. Dirk Bos, leven en werken van een Nederlands staatsman 1862-1916 (Assen 1962).

Bosboom, N.(1855-1937), 11-1170 m. Minister van Oorlog. Een anderedeelteg in het gemeentearchiefg van 's-Gravenhage. Inventaris: 2.21.27 (coll. 111). Literatuur: N. Bosboom, In moeilijkeJ omstandigheden.g Aug. 1914-Mei 1917 (Gorin- chem 1933).

Bosch,hfmie familiea Van ane den, 1627-1914, 13 m. Graaf Johannes1780-1844:Johannes( 1780-1844): medeoprichterp MaatschappijPp J van Weldadigheid,g g ouverneur-ggeneraal van Nederlands-Indië, minister van Koloniën. Jhr. Willem Johannes Petrus (1848-1914): ondernemer in Nederlands-Indië. Betreft ook CultuurmaatschappijPp J Pondoh Gedeh. Inventaris: 2.21.28, 2.21.29: G.J.W. de Jongh, Beschrijving) g van een verzamelingg stukken afkomstigg van Johannes van den Bosch en enigeg van zijnzijn nakomelingeng 's-Gravenhag e 1968)) en H. Peschar, Aanvulling deg op inventaris van een verzamelingg stukken afkomstigg van Johannes van den Bosch en enigeg van zijnzijn nakomelingeng (('s-Gravenhage 1977). Literatuur: J.J. Westendorpp Boerma, EengeestdriftigNederlander, Johannes van den Bosch (Amsterdam 1950). Bronnenuitgave:g J.J. WestendorpP Boerma, Briefwisselingg tussen J. van den Bosch en J.C. Baud 1829-1832 en 1834-1836 (Utrecht 1956) (WHG 81); F.C. Gerretson en W.Ph. Coolhaas, Particuliere briefwisselingf g tussen J. van den Bosch en D.J. de Eerens 1834-1840 (Groningen 1960) (WHG 83).

Bosch,sc E.van a deden(1789-1851),1816-1850 ,, O 1 m. Marineofficier, commandant van de zeemacht in Nederlands-Indië, minister van Kolo- niën. Onderdeel van het archief Marine-aanhangsel. Plaatsing slijst: 2.21.183.

BBossche,1841-1888,h .F.R ..avan n den(1819-1889),1841-18e 1 m. Ambtenaar Binnenlands Bestuur in Nederlands-Indië, lid van de Raad van Indië. Bevat ook archivalia van E.M. Francis. Inventaris: 2.21.30 (coll. 271).

Bots, A.H. (1816-1878) en A.G. (1826-1882), 1853-1868, 0,3 m. Bezitters katoenplantage Esthersrust in Suriname. Fotokopieën van originelen bij particulieren. Inventaris: 2.21.31 (coll. 327).

268 TWEEDE AFDELING

Brants,18 1 18670,1 m. Onderdeel van het familiearchief Vollenhoven. Een anderedeelteg in het gemeentearchiefg van Amsterdam. Inventaris: 2.21.168.

Brauw,w familiefa e De 1 -1 0,1 mm. Isaac de Brauw1784-1871:( ) bur emeesterg van Woerden, medicus. Onderdeel van het familiearchief Domela Nieuwenhuis. Plaatsingslijst:g 2.21.183.

Brauw, jhr. W.M. de (1810-1874), 1853-1857, 0,05 m. Lid van de Tweede Kamer. Onderdeel van het archief E. Eenring. Inventaris: 2.21.104.

Bregu e baronao avan 17 52- 1 een baronao van(1791-1873),a n 1805-1845, 0,7 m. ( l ) voorzitter commissie van superintendentiep over de verpondingen, directeur der directe belastingeng in Friesland; (2)( lid commissie regelingg g financiële scheiding g met Bel- gie. Inventaris: 2.21.183: in VROA 33 (1910) 75 (coll. 42 A).

Bri eauh afamilie, 11700-1830,mmie 0 J. Bricheau, burgemeesterg van Hattem. Onderdeel van het familiearchief Cremer. Inventaris: 2.21.43.

Briedé, J. (1885-1975), 1915-1964, 0,1 m. Kunstschilder. Gedeelten van het archief zijn verspreid over diverse instellingen. Plaatsingslijst: 2.21.183 (coll. 298).

Bronsveld, A.W. (1839-1924), 1880-1924, 0,1 m. Predikant. Inventaris: 2.21.32 (coll. 182). Literatuur: L.C. Suttorp, Dr. A. W. Bronsveld, zijn visie op een halve eeuw (Assen 1966).

Brouwer, familie,^ 1796-1912, 1 m. Onderdeel van het familiearchief Cort van der Linden. Familiearchieven van dezelfde naam in de rijksarchievenJ in Noord-Holland en in Drenthe en in hetemeentearchiefg van Goes. Inventaris: 2.21.40.

269

TWEEDE AFDELING

Brouwer van Hogendorp, F.X. de (1807-1871), 1843-1870, 0,1 m. Lid Belgische Kamer van volksvertegenwoordigers, directeur van de Maatschappij tot exploitatie van Staatsspoorwegen. Inventaris: 2.21.33 (coll. 131).

Brugghen Six, familie Van der, 1731-1878, 0,5 m. Een ander gedeelte in het Reveil-archief (Universiteitsbibliotheek te Amsterdam) en in de Universiteitsbibliotheek te Leiden. Plaatsingslijst: 2.21.34 en 2.21.183 (coll. 137).

Bruins,G.W.J.s .J.1895-1948,21 5, m. HooHoogleraar leraar Nederlandse Handelshogeschoolg te Rotterdam, ,Volkenbondscommissaris voor de bankbiljettencentraleJ bi'J de Reichsbank in Berlijn,J ^p president-directeur van het Nederlands Clearinginstituutg en van het Deviezeninstituut, lid van vele commissies. Bevat ook fragmenten van de archieven van de Commissie voor de Indische vennootschapsbelasting , 1923-1924 en van de Commissie van advies nopensP de bevorderingg der economische samenwerkingg tussen Nederland en Nederlands-Indië, 1932-1934. Inventaris: 2.21.191: V. van den Bergh en P.R. de Kievit, Inventaris van het archief van prof. dr. G. W.J. Bruins (1883-1948) 1895-1948 ('s-Gravenhagge 1981) (coll.( 341 ).

Brunings,C65 hr .(1736-1805),17 80 -1 5 6 m. Inspecteur-generaalP van 's Lands rivieren, inspecteurp van de waterstaat. Onderdeel van de archieven van de Inspecteursp en commissies van de waterstaat vóór 1850. Een ander gedeelte bij de Hollandse Maatschappijp van Wetenschappen te Haarlem. Inventaris: 2.16.06; de inventaris vermeld in VROA 30 (1907) 61 is vervallen.

BruningsJ r. Chr. hr. 17561826(1756-1826), ,1714 -1 8502 „0,8 m. Ingenieurg van de waterstaat, belast met droogmakerijen.g J Onderdeel als voren. Inventaris: 2.16.06.

Brunings, C.L. (1775-1816), 1800-1816, 1,7 m. Inspecteur van de waterstaat. Onderdeel als voren. Inventaris: 2.16.06.

Bruyn Kops, A.L. de (1827-1892) en C.J. de (1856-1935), 1867-1932, 0,1 m. (1) hoofdingenieur van de waterstaat; (2) docent staathuishoudkunde. Inventaris: 2.21.26: Inventarissen van de collecties D. Bos, A.L. en C.J. de Bruyn Kops,... B.D.H. Tellegers (1970) (coll. 186).

270 TWEEDE AFDELING

Bruyn Kops, J.L. de (1822-1887), 1855-1888, 0,2 m. Hoogleraar Polytechnische school te Delft, lid Tweede Kamer, lid Raad van toezicht op de spoorwegdiensten. Inventaris: 2.21.26, als voren (coll. 199).

Bus de Gisignies, L.P.J. burggraaf du (1780-1849), 17e eeuw, 1802- 1849 (1901), 12 m. Commissaris-generaal van Nederlands-Indie, lid Tweede Kamer. Inventaris: 2.21.35 (coll. 139). Literatuur: H. van der Wijck, De Nederlandsche Oost-Indische bezittingen onder het bestuur van Komnussans-Generaal Du Bus de Gisignies (1826-1830) ('s-Gravenhage 1866).

Buurman van Vreeden, D.C. (1902-1964), 1945-1950, 0,6 m.* Chef generale staf en legercommandant in Nederlands-Indie. Inventaris: 2.21.36 (coll. 177).

Caland, P. (1826-1902), 1698-1864, 0,1 m. Hoofdinspecteur van de waterstaat. Inventaris: 2.21.05, in: VROA 25 (1902) 31.

Cann em n E. (1777-1861) a8en W.(1816-1881),1793-1863,1 m . I commissaris-generaal van Financien; (2) ambtenaar binnenlands bestuur in Nederlands-Indie. Inventaris: 2.21.05, in: VROA 27 (1904) 71; R. Fruin, Beschrijving eener verzameling stukken, afkomstig van Elias Canneman, in: IRA III (1930) 264-266 (coll. 30).

Cantz'laar ,P.R. 1771-1831 1812-1831 0,1 1 m. Gouverneur-generaal van Curacao,ouverneur-generaalg van West-Indië. Inventaris: 2.21.183 in: VROA tweede serie 16 (1943) 18 (coll. 225).

Capellen, familie, 1756-1759, 0,1 m. Jules Henri (1818-1899): marineofficier. Onderdeel van het familiearchief De Constant Rebecque. Inventaris: 2.21.08.

Capellen, G.A.G.Ph. baron van der (1778-1848), 1816-1826, 2 m. Gouverneur-generaal van Nederlands-Indie. Onderdelen van de archieven van H.M. de Kock en G.J.C. Schneither. Inventaris: 2.21.05, in: VROA 28 (1905) 57; 2.21.07, in: VROA 38 (1915) I, 366. Literatuur: J.A. Spengler, De Nederlandsche Oost-Indische bezittingen onder het bestuur van den Gouverneur-Generaal G.A.G.P. baron van der Capellen 1819-1825 (Utrecht 1863).

271

TWEEDE AFDELING

Casembroot,o jhr. E.A.O.e de(1812-1883),1849-1858,* 0 6m . Gouverneur van de prins van Oranje, minister van Oorlog.g Inventaris: 2.21.08: R. Fruin, BeschrijvingJ g eener verzamelingpapieren,gP P afkomstigg van jhr. E.A.O. de Casembroot en betrekkingg hebbend opP den tijd,tijd, dat hij Jggouverneur van Z.K.H. den prins van Oranje was, in: VROA 47 (1924) I, 140-141 coll. 72).

Chassé, D.H. baron (1765-1849), 1748-1841, 0,2 m. Generaal der infanterie. Inventaris: 2.21.08, in: VROA 19 (1896) 73; R. Fruin, Beschrijving eener verzameling stukken, betrekking hebbende op generaal Chassé, in: VROA 45 (1922) I, 106-113 (coll. 68).

C hf r familie,03ami'i1718-1819, m. Onderdeel van het familiearchief Van Hog endorP . Een anderedeelteg in het gemeentearchiefg van Amsterdam Inventaris: opP fiches.

Cock Blomhoff, J. (1779-1853), 1817-1829, 0,1 m. Hoofd Nederlandse factorij op Decima. Inventaris: 2.21.05 in: VROA 30 (1907) 108 (coll. 37).

Cock van Delwijnen, familie De, 1538-1726, 0,4 m. Onderdeel van het familiearchief Mackay van Ophemert. Een ander gedeelte in het Rijksarchief in Gelderland. Inventaris: 2.21.115.

Cock van Haeften, familie De, 1772-1865, 0,2 m. Onderdeel van het familiearchief Mackay van Ophemert. Inventaris: 2.21.115.

Conrad,8F W.(1769-1808),1771-1 08 0 2 m. OpzienerP van Rijnland,J landmeter van Holland, toezichthouder bijJ de sluizenbouw in Sluis, inspecteurP van de waterstaat. Onderdeel van de archieven van de InspecteursP en commissies van waterstaat vóór 1850. Een anderedeelteg in het gemeentearchiefg van Rotterdam. Inventaris: 2.16.06; de inventarissen in VROA 26 (1903) 38 en 30 (1907) 64 zijn vervallen.

Conrad,„r F.W. 1 11-1 7 m Ingenieurg van de waterstaat, directeur van de Hollandse IJzeren SpoorwegP g MaatschaP- Pij. Onderdeel als voren.

272

TWEEDE AFDELING

Een anderedeelteg in de handschriftenverzamelingg van het KoninklijkKoninklij Instituut van In- (blz. 330). Inventaris: 2.16.06 en 2.22.02; de inventaris in VROA 30 (1907) 68 is vervallen.

CConrad,J.F.W.(1825-1902),1841-1902, a J.. 1 m. InspecteurP van de Waterstaat, lid Provinciale en GedeputeerdeP staten van Zuid- Holland, lid Tweede Kamer. Een anderedeelteg in de handschriftenverzamelingg van het KoninklijkKoninklijk Instituut van In- (blz. 330). Inventaris: 2.21.05 en 2.22.02, in: VROA 30 (1907) 70.

Conrad, J.W.. 1810-1852, 0,1 m InIngenieu enieur van de waterstaat. van de archieven van de InspecteursP en commissies van de waterstaat vóór 1850. Inventaris: 2.16.06; de inventaris in VROA 30 (1907) 67 is vervallen.

Constante ebRebecque, familie c que am De, e 1578-1940,10 mm. Officieren Nederlandse leger, adjudantenJ KoninklijkKoninklij Huis. ook de archieven van de familie Van der CapellenP en van Alexandrine Tinne. Inventaris: 2.21.05, 2.21.08 en 2.21.37, in: VROA 32 (1909) 83, 411918( 155 en H.H.P. Rijperman,P BeschrijvingJ g eener verzamelingg stukken, afkomstigg van de familie De Constant Rebecque, in: VROAJ 43 (1920) I, 575-589; H.C.g Hazewinkel, Beschrijving eener verzamelingg stukken afkomstigg van de familie De Constant Rebecque,q in: VROA 441921)( I, 246-249; R. Fruin, BeschrijvingJ g eener verzamelingg stukken, afkomstigg van de familie De Constant Rebecqueq de Villars (derde (( supplement), in: VROA 47 (1924) ) I, 77-78; R. Fruin,, BeschrijvingJ g eener verzamelinggafkomstig familiepapieren, afkomsti van V.C.H.J. baron de Constant Rebecque, in: VROA 48 (1925) I, 297-312 (coll. 41 en 66).

1 W.(1877-1947),918 8-1944 5,15 m. Civiel ingenieurs,g adjunct-directeuadjunct-directeur Gemeentewerken Rotterdam, adviseur voor het ha- in Nederlands-Indie, voorzitter bestuur der Nederlands-Indische SpoorwegP g Maatschappij. Inventaris: 2.21.38(2.21.38coll.coll 268).

Copes vanCattenburch,familie,m.1627-1931, m Lodewijk Constantin Rabo (1771-1842): )g inspecteur-generaal der indirecte belastingen 1815-1821. Beheerders van de Surinaamselantap ge Si para aribo,P 1756-1826. Een anderedeelteg in het gemeentearchiefg van 's-Gravenha's-Gravenhage e. 2.21.39: J.A.A. Bervoets, Inventaris van deaPP ieren van LodewijkLodewijk Constantijn Rabo CopesP van Cattenburch (1776-1842) en van de geslachten Van Mie- ro , Ten Damme en aanverwante ggeslachten (('s-Gravenha gge 1977)) coll. 203 ).

273

TWEEDE AFDELING

Cornets de Groot, familie, 1632-1845, 0,5 m. Onderdeel van het familiearchief Van Zuylen van Nijevelt. Een ander gedeelte in de Koninklijke Bibliotheek. Inventaris: 2.21.179.

Cort, familie, 1609-1778, 0,3 m. Onderdeel van het familiearchief Cort van der Linden. Inventaris: 2.21.40.

CoCort vanan der e Linden,L n en16341940 1634-1940,- m.*8 . Pieter Wilhelm Adrianus (1846-1935): hoo gleraar staatsrecht, minister van Justitie, minister van Binnenlandse Zaken, lid Raad van State, lid Tweede Kamer, lid Permanente Hof van Arbitrage.g GijsbertusJ Martinus van der Linden (1812-1888):) landsadvocaat, ,lid Tweede Kamer. Bevat ook archieven van de families Cort, (Cort) Heyligers,g Brouwer, Wittewaal,^ Drijf-J hout en Vultejus. Inventaris: 2.21.40 en 2.21.41 (coll. 121 en 214).

Corver,r e , afamilie, m^ e , 19eeu eeuw,e 00,2 m. Bouwprojecten in 's-Gravenhage. Onderdeel van het familiearchief Vissering.g Plaatsingslijst: 2.21.183.

Corver Hooft, 18e-19e eeuw, 0,05 m. Onderdeel van het familiearchief d'Ablaing van Giessenburg. Plaatsingslijst: 2.21.183.

Couvreur, J. (geb. 1900), 1947-1949, 0,1 m. Assistent-resident van Soemba. Inventaris: 2.21.42 (coll. 166).

Cra ' ens ch o tJ.A.1796-1821, J.01m. Boekhandelaar, thesaurier van de Oppergraden der VrijmetselarijVrijmetselarij in het Groot-Oosten, adviseur van Koningg Lodewijk Napoleon. P FotokoFotokopieenp van origineleng in archief Bisdom Haarlem. Inventaris: 2.21.185 (coll. 353).

ras H.0732,5 -11 2 9, 1631-1819,2 8 0m. Hoogleraarg staatsrecht, betrokken bijJ de codificatie van het Nederlandse recht. Onderdeel van de archieven van J.M. Kemperp en C.T. Elout. Een anderedeelteg in de Universiteitsbibliotheek te Amsterdam.

274

TWEEDE AFDELING

Inventaris: 2.21.98 en 2.21.04, in: VROA 15 (1892) 44. Bronnenuitgave:g J.Th. de Smidt e.a., Bronnen van de Nederlandse codificatie sinds 1798, 3 dln. (Utrecht enz. 1968, 1975, 1981) (Werken OVR 1I1/22, Werken der Stich- ting tot uitgaafg der bronnen van het oud-vaderlandse recht nr. 6 ); C. van Nievelt, Bronnen van de Nederlandse codificatie van het zee- en assurantierecht 1798-1822 (Lei- den 1978).

Cremer,ee aie16890Sm. familie, 1-14 m.* Magistrateng in Gelderland. Jacob Theodoor (1847-1923): ondernemer in Nederlands-Indië, lid Staten-Generaal, minister van Kolonien,residentp- Nederlandse Handel Maatschappij, gezantezant te Washin g ton. Bevat ook archieven van de families Engeleng en Planten en van J. Bricheau. Inventaris: 2.21.43 (coll. 157).

Cremers,i' afamilie, e172 6- 1219 1,5 m5 m.* Epimachusp Jacobus Johannes Baptistap (1823-1896):) burgemeesterg van Groningen,g > mi - nister van Buitenlandse Zaken, lid Staten-Generaal. Inventaris: 2.21.44 (coll. 117 A).

r oseti familie,ami e 169 4-1 9 61 2 m. Samuel Egbertg (1734-1816):( secretaris der Hollandse posterijen,p J secretaris van het cijfercijfer Staat Arnoldus (1753-1838): directeur van fortificatien. Guillaume Egbertg Cathérine (1817-1877):Í ) schrijverschrijver ((ps.p van W. van Rehburg).g) Arnold Jean Louis (1856-1913): leraar. Bevat ook archivalia van W. van Irhoven van Dam, H. Aeneae en familie (Croiset) van der Kop. Inventaris: 2.21.45 (coll. 306).

Daendels, H.W. (1762-1818 1754-1862,5 1862 1,7 m. Generaal in het Bataafse en Franse leger, g gouverneur-generaal g van Nederlands-Indie,, gouverneur ter Kuste van Guinea. Inventaris: 2.21.46; de inventarissen in VROA 17 (1894) 72, 20 (1897) 50, 30 (1907) 105 en 50 (1927) I, 112-114 zijn vervallen (coll. 17). Literatuur: P. van 't Veer, Daendels, maarschalk van Holland Zeist-Antwerpen pen 1963). Bronnenuitgave:g I . Mendels, Herman Willem Daendels vóór zijne benoeming8 tot gouverneur-generaal van Oost-Indie (1762-1807) met bijlagenJ jla g en (('s-Gravenhage s-Gravenha1890). ge 1890)

Dam van Isselt, familie Van, 1779-1949, 4,8 m. Jacob (1785-1854): rechter, lid Provinciale staten van Utrecht, officier landmacht. Edmond Willem (1796-1860): lid Provinciale staten van Gelderland. Jacob Thomas Theodoor Carel (1842-1916): officier landmacht, instructeur.

275

TWEEDE AFDELING

Bevat ook archieven van de families Drabbe en Rambonnet. Een anderedeelteg bij deJ Sectie militaire geschiedenisg van de Landmachtstaf. Inventaris: 2.21.47: F.E.C. Hoste, Inventaris van deaPP ieren van het geslachtg Van Dam van Isselt en aanverwante geslachten('s-Gravenha ge, 1977 coll. 277). Literatuur: J.J. Hooft van HuY sdu Y nen, Geschiedenis van het geslachtg Van Dam van Isselt (Bilthoven 1967).

Das sev ae l S.(1770-1838), 1 7 90- 1838 20 m. Griffier-archivist Staatssecretarie, secretaris Algemeneg Rekenkamer. Bevat ook eengroteg verzamelinggg gedrukte overheidsdocumenten. PlaatsinPlaatsingslijst: slist: 2.21.48 (coll. 2 ).

Dedem, W.K. baron van (1839-1895) 1891-1894, 0,1 m. Minister van Koloniën, lid Tweede Kamer. Inventaris: 2.21.49 (coll. 56).

Dedem vane de Gelder,e r familie Van, 1530-1877, 7 m. Gezanten in Turkije, Zweden, Pruisen, Wiirtenberg en Napels.p Een anderedeelteg in het RijksarchiefRijksarchief in Overijssel.Overijssel 2.21.06 en 2.21.49: H.A. Poelman, BeschrijvingJ g eener verzamelingg stukken afkomstig van F.G. baron van Dedem van de Gelder, in: VROA 36 (1913) 114-117; J.M. Sernee, Supplement, in: VROA 40 (1917) I, 480 (coll. 46).

Delprat, D.A. (geb. 1890), 1927-1969, 1 m. Commissaris van de Compagnie Universelle du Canal Maritime de Suez. Inventaris: 2.21.50 (coll. 247).

Delprat,e at a ffamilie, miie 5591 -19 4 3 11,5 m. Daniël (1758-1841):eheimg adviseur m.b.t erediensten en tolk bij het ministerie van Buitenlandse Zaken. Guillaume Henri Marie (1791-1871);redikantP van de Waalse gemeenteg te Rotterdam. Een anderedeelteg in het gemeentearchiefg van Rotterdam. Plaatsingslijst: 2.21.183 (coll. 349).

DDeventer, v nter M.L .vnlvan, 2-18 958m. 1854-1913,1 Referendaris bijJ het ministerie van Buitenlandse Zaken, consul te Rio de Janeiro,, ondernemer. Bevat ook archieven van enkele familieleden. Inventaris: 2.21.51 (coll. 252).

Dien rstP.A.en I.N.Th. .A.1m e 19 7- 7 o.1904-1976, ()1 hoogleraarg rechtsgeleerdheid,g lid gemeenteraad g) Amsterdam, lid Eerste Kamer; 2 burburgemeesterg van Epe,p lid Tweede Kamer, staatssecretaris van Buitenlandse Zaken.

276

TWEEDE AFDELING

Inventaris: 2.21.52: F.J.M. van Zutphen,P Inventaris van de papierenP afkomstig.^ 8 van P.A. Dieppenhorst (1879-1953)( ) en I.N. Th. Diepenhorst (1907-1976) en van enigeg van hun verwanten ( 's-Gravenha ge 1978) (coll. 300).

Diepo Negoro (c. 1785-1855), 1828-1830, 0,1 m. Vorst op Java, opstandeling tegen Nederlands bestuur. Onderdeel van het archief van H.M. de Kock. Inventaris: 2.21.05, in: VROA 28 (1905) 57.

Diesen, G. van (1826-1916), 1845-1902, 0,2 m. Hoofdinspecteur van de waterstaat. Inventaris: 2.21.53 (coll. 223).

Doeff, H. (1777-1835), 1800-1835, 2 m. Hoofd factorij op Decima. Inventaris: 2.21.54 (coll. 171).

. Domela Nieuwenhuis, familie,a 1 1 e -20 e eeuw, e w ,20 2 m . Jacob Nieuwenhuis1777-1857:Nieuwenhuis( 1777-1857): predikant, P hoogleraar8 logicag en wijsbegeerte.J g Ferdinand Jacobus (1808-1869): directeur van het Luthers seminarium te Amsterdam. Jacob (1836-1924): hoogleraarg rechten. Jan Derk1870-1955):( predikant,P voorzitter van het Vlaams Jongerenverbond.g Ferdinand Jacobus (1864-1935):) ggezant in Pretoria, Bangkokg en Sofia. Bevat ook archieven van de families De Brauw, Hagedoorn,g Sypkens,Yp de hoogleraarg in de wiskunde J.F. Hennert (1733-1813) en documentatie over Ferdinand en de familie Nyegaard. Een ander gedeelte in het RijksarchiefJ in Noord-Brabant en in het Internationaal Insti- tuut voor Sociale Geschiedenis. Plaatsingslijst: 2.21.183 (coll. 355).

Doorman, G. (1878-1967), 1914-1940, 0,6 m. Historicus, geschiedenis van octrooien en techniek. Plaatsingslijst: 2.21.183 (coll. 352).

Dorn van est a p,e e H.. baronr on van(1786-1853),an 1 -1 02 m. Gouverneur van Oost-Vlaanderen, minister van Binnenlandse Zaken. Een anderedeelteg in het RijksarchiefRijksarchief in Zeeland en in het KoninklijkJ Huisarchief. Inventaris:2.21.5Scoll.( 124).

Dra e familie, 1802-1931, 1 m. Onderdeel van het familiearchief Van Dam van Isselt. Een anderedeelteg in het RijksarchiefJ in Noord-Brabant. Inventaris: 2.21.47.

277 TWEEDE AFDELING

Dresden, D. (1886-1960), 1886-1960, 0,5 m.* Civiel ingenieur. Plaatsingslijst: 2.21.183 (coll. 317).

Droghorn, W.H. (1753 - 1813), 1798- 1810, 0,1 m. Secretaris Agentschap van Justitie, lid Hoge Militaire Vierschaar. Inventaris: 2.21.08 in: VROA 44 (1921) I, 99 (coll. 67).

Drucker, H.L.1 57-190,5 17 1855-1915,O m Hoogleraarg rechtsgeleerdheid,g lid gemeenteraadg van Leiden, lid Staten-Generaal. Inventaris: 2.21.26: Inventarissen van de collecties D. Bos,... H.L. Drucker,... B.D.H. Telleen 's-Gravenhag e 1970) coll. 165).

Drijfhout, familie, 1645 - 1738, 0,1 m. Onderdeel van het familiearchief Cort van der Linden. Inventaris: 2.21.40.

Dufour, R. (1862 - 1943), 1902- 1932, 0,1 m. Adjudant van de minister van Oorlog, militair attaché in België en Frankrijk, krijgsge- schiedkundige (Eerste Wereldoorlog). Plaatsingslijst: 2.21.183 (coll. 365).

Dumonceau, familie,ae, 1 7901950 - 6,8 ,m.* Generaal Bataafse leger, chefs van het Militaire Huis des Konings.g Bevat ook het archief van A.Ch.J.Gh. d'Aubremé. Inventaris: 2.21.56 (coll. 130). Bronnenuitgave: J. PuraY e, Memoires du General Comte Francois Dumonceau 1790- 1830,ubliésp a p(rès le manuscrit original, 3 dln. (Brussel 1958-1963). Literatuur: J.W. van SYP este Y n, Het leven en karakter van Jean Baptisteg raaf du Monceau, oud-maarschalk van Holland, uit oorspronkelijkeJ bescheiden ('s-Hertogenboschg 1852).

Dumont Pi alle P.A.1780-1800, 5 m. Redacteur Gazette de LepLede,Y meden richterrichte Bataafs revolutionair comité, informant de Franse regering. Bevat ook verzamelde stukken inzake deatriottenbewep gg in en de Bataafse omwenteling . Plaatsingslijst:g J 2.21.57. Literatuur: H.T. Colenbrander, De verzamelingg Dumont-PigalleDumont-Pi alle in: NAB 8 76 coll. 1).

278

TWEEDE AFDELING

Dussen, familie Van der, c. 1600-1869, 0,3 m. Regenten in Delft. Onderdeel van het familiearchief Van Tets van Goudriaan. Een ander gedeelte bij de Hoge Raad van Adel. Inventaris: 2.21.158.

Duymaer van Twist, A.J. (1809- 1887), 1850- 1890, 0,4 m. Gouverneur-generaal van Nederlands-Indie, lid Staten-Generaal. Inventaris: 2.21.58 (coll. 101). Literatuur: J. Zwart, A.J. Duymaer van Twist, een historisch-liberaal staatsman 1809- 1887 (Utrecht 1939).

Eck,c vanan 1 17 -1 en e Th.G.h .G.van an (1862- l 2- na a 1 2 1 82 19- 0 i m. ((1) advocaat en procureur,p lid Tweede Kamer,, gemeentesecretarisg van Biggekerke;gg , (2 ) advocaat, bankdirecteur. Inventaris: 2.21.26: Inventarissen van de collecties D. Bos,... D. en Th.G. van Eck,... B.D.H. Telzegen (1970) (coll. 118). Bronnenuitgave:g C.A. Tamse, Memoires van een enfant terrible,^p politieke herinneringen van de Zeeuwse liberale afgevaardigde mr. Daniël van Eck aan vijfendertigJf gJ jaar kamerlidmaatschap 1849-1884 (Middelburg 1975).

Eel e A.G.A.(1862-1950),G. a188n4- l 93l 0,7 m. Adviserend ingenieurg opP het gebiedg van mijnwezen,J scheepvaartp en spoorwegen. Plaatsingslijst: 2.21.183 (coll. 379).

Eerens,D.J.de(1781-1840),7} 17 5- l850 f1 m. Directeur-generaal van Oorlog,gg gouverneur-generaal g van Nederlands-Indie. Inventaris: 2.21.186, P.J. Aalders, Inventaris van een verzamelinggpp papieren afkomstig^ g van D.J. de Eerens (1781-1840) en van enigefamilieleden( amilieleden178718831787-1883) ('s-Gravenha geg 1977) (coll. 145).

Einthoven, L. (1896- 1979), 1938- 1975, 0,3 m.* Lid driemanschap Nederlandse Unie, hoofd Binnenlandse Veiligheidsdienst. Plaatsingslijst: 2.21.183 (coll. 345). Literatuur: L. Einthoven, Heeft de afwezige ongelijk? (Apeldoorn 1973).

EliasE i hvlL.H. e L.1814-1836, co01m Griffier-archivist ter Staatssecretarie,riffierg bij Jde Rechtbank van Koophandelp te 's-Gravenhag e. Inventaris: 2.21.08, in: R. Fruin, Beschrijving g eener verzamelinggPp papieren, afkomstigg van L.H. Elias Schovel, in: VROA 47 (1924) I, 139 (coll. 73).

279

TWEEDE AFDELING

Elout,C(1767-1841), .Th. 1788-1858,2m Procureur-generaal Hooggerechtshof, lid Grondwetcommissie van 1813, commissaris- g eneraal van Nederlands-Indië, minister van Nationale NijverheidJ en Koloniën. Bevat ook archivalia van C.H. Gockinga en H.C. Cras. Een anderedeelteg in het KoninklijkKoninklij Huisarchief. 2.21.04 en 2.21.59: VROA ((1908) ) 59, en A 't Hart, BeschrijvingJ g van een verzamelingg P papieren,p afkomstigg van Mr. C.T. Elout, in: VROA 40 (1917) I, 437-468 (coll. 3). Bronnenuitgave:g P.J. Elout van Soeterwoude, BijdragenJ g tot de geschiedenisg van het koloniaal beheer,etrokkeng uit de nagelateng papierenpp van wijlen den Minister van Staat Elout, 2 dln.'s-Gravenha( eg 1865); P. J. Elout van Soeterwoude, BijdragenJ 'dra 8 en tot deg e- schiedenis der onderhandelingeng met Engeland8 betreffende de overzeesche bezittingeng 1820-1824,etrokkeng uit de nagelaten^ papierenpp van wijlenwijle den Minister van Staat Elout ( g e 1865) ; J.Th. de Smidt, e.a., Bronnen van de Nederlandse codificatie sinds 1798, 3 dln. (Utrecht enz. 1968, 1975, 1981) (Werken OVR III/22, Werken der Stichtingg tot uitgaafg der bronnen van het oud-vaderlandse recht nr. 6); C. van Nievelt, Bronnen van de Nederlandse codificatie van het zee- en assurantierecht 1798-1822 (Lei- den 1978).

Elout van Soeterwoude, P.J. (1805-1893), 1805-1893, 0,1 m. Raadsheer provinciaal gerechtshof in Zuid-Holland, lid Staten-Generaal. Betreft enkel zijn memoires. Een ander gedeelte in de Universiteitsbibliotheek te Amsterdam. Plaatsingslijst: 2.21.183 (coll. 217).

Emmens, W. (1876-1946), 1909-1935, 0,2 m. Pedagoog, lid van `Rijkseenheid'. Plaatsingslijst: 2.21.183 (coll. 276).

Ende, familie Van den, 1606-1838, 0,1 m. Onderdeel van het familiearchief Van Tets van Goudriaan. Inventaris: 2.21.158.

Engelen,a m^familie, e 1 b391639-1725,-17 00,2 m Onderdeel van het familiearchief Cremer. Een anderedeelteg in het RijksarchiefRijksarchief in Gelderland en in het gemeentearchiefg van Arnhem. Inventaris: 2.21.43.

En ge ar N.(1761-1831),e17eeeuw-1831, m. Gecommitteerde tot en over de zaken van de inlander, raad-extraordinaris van Indië, gouverneur en directeur van Java's noordoostkust. Bevat ook archieven van de familie Van Alphen.

280

TWEEDE AFDELING

Inventaris: 2.21.04 en 2.21.10, in VROA 23 (1900) 36 en J. de Hullu, Beschrijving eener verzameling stukken, afkomstig van Nicolaus Engelhard, in: VROA 39 (1916) I, 482-502 (coll. 19).

Ewijck, D.J. van (1786-1858), 1824-1858, 0,8 m. Administrateur van Onderwijs, Kunsten en Wetenschappen. Inventaris: 2.21.05, in: VROA 33 (1910) 54 (coll. 42).

EY sin g^J>a 'hr. W.J.M. J. M van(1878-1961),1900-1 a96 2,5 0 2 m Ambtenaar ministerie van Buitenlandse Zaken, hoogleraarg volkenrecht, lid Permanente Hof van Arbitrageg en Internationale Hof van Justitie. Inventaris: 2.21.60: H.H. Scholtens, Inventaris van de papieren van prof. jhr mr. dr. W.J.M. van E.Y sin g a ('s-Gravenhagge 1973)) (coll. 152).

FFabius,„ ifamilie,1708-1s9 55 4 m Jan(Jan1776-1850:1776-1850): notaris, raadsheer provinciaalP gerechtshofg in Noord-Holland. Gerhardus1806-1888:Gerhardus( 1806-1888): marineofficier, commandant Zeemacht Nederlands-Indië, o P- bouw JapanseP marine, lid Tweede Kamer. Gerhard Cornelis (1813-1887): burgemeesterg van Buiksloot en Naarden. Dammes Paulus Dirk1851-1931):( hoogleraarg staatsrecht, lid van Raad van State. Gerhardus 1860-1928: marineofficier. Gerhardus 1885-1968: commandant artillerie. Inventaris: 2.21.06 2.21.61: M. Burnier, BeschrijvingJ g eener verzamelingg stukken afkomstig van de familie Fabius, in: VROA 39 (1916)( ) I, 358-362; J.A.G. Verspyckp Mi'nssen,J BeschrijvingJ g eener verzameling stukken, afkomstig van J. Fabius, in: VROA 36 (1913) 270-274 (coll. 50 en 150).

Fagel, familie, 1830-1877, 0,05 m. Onderdeel van het familiearchief Mackay van Ophemert. Een ander gedeelte in het Algemeen Rijksarchief, Eerste afdeling (blz. 74). Inventaris: 2.21.115.

Fa ai Beaufmfamilie a e De 1784-1788, 0,1 m. Militair tijdensJ belegg van Utrecht door de Pruisen. Onderdeel van het archief van Th. Jorissen. Een anderedeelteg in het gemeentearchiefg van Breda. Inventaris: 2.21.08.

Flkac A(1777-1843),.R. 1755-1850,,, 22m Functionaris VOC secretaris van Staat, minister van Publiek onderwijs,J Nationale ni'-J verheid en Koloniën,ezantg in Engelandg en België.g Inventaris: 2.21.06 en 2.21.37: R. Fruin, BeschrijvingBeschri'vinJ eener verzamelingg stukken, afkomstig van de familie Falck, in: VROA 36 (1913) 209-224; de inventaris in VROA 32 (1909) 52-62 is vervallen (coll. 48).

281

TWEEDE AFDELING

Bronnenuitgave:g O.W. Hora Siccama, A.R. Falck, Brieven, 1795-1843 (('s-Gravenha gge 1861 2); O.W. Hora Siccama, A.R. Falck, Ambtsbrieven, 1802-1842 ^ 's-Gravenhag e 1878); H.T. Colenbrander, A.R. Falck, Gedenkschriften's-Gravenha( g e 1913))^ RGP, kleine serie, nr. 13).

Fennekol,F.W.e e o F Olm Provisionele representantP van het volk van Holland, lid Oost-Indisch Comité. Inventaris: 2.21.07: J. de Hullu, Beschrijving g eener verzamelingg stukken, afkomstigg van F.W. Fennekol, in: VROA 36 (1913) 326-327 coll. 52).

Ferrand,J.H.17a J9 866 0,3 -1 m. Inspecteur van de waterstaat. Onderdeel van de handschriftenverzamelingg van het KoninklijkKoninklijk Instituut van Ingenieursg (blz. 330). Plaatsingslijst: 2.22.02.

Feuilletau de Bruyn, familie, 1847-1974, 0,4 m.* Willem Karel Hendrik (1815-1857): militair KNIL, adjudant des Konings. Willem Karel Hendrik (1886-1972): lid Volksraad, publicist koloniale politiek. Bevat ook archivalia van J. van Leeuwen. Inventaris: 2.21.62 (coll. 205).

Fillietaz Bousquet, R. de (1801-1878), 1830-1856, 0,2 m. Gouverneur van Makassar, resident op Java. Inventaris: 2.21.63, in: VROA 12, tweede serie (1939) 22 (coll. 99).

Fockema Andreae, J.P. (1879-1949), 1931-1946, 0,1 m. Lid commissie inzake driemanschap Nederlandse Unie. Inventaris: 2.21.64 (coll. 120).

Fose r tn familie, f a e02m Artsen en geleerden. Onderdeel van het familiearchief Van BeresteY n. Een anderedeelteg in het gemeentearchiefg van Alkmaar. Inventaris: 2.21.18.

Forstner van Dambenoy, H.F.Ch. baron (1792-1870), 1830-1865, 0,4 m. Officier Landmacht, minister van Oorlog, intendant van opvoeding bij het Koninklijk Huis. Inventaris: 2.21.65 (coll. 98).

282

TWEEDE AFDELING

Francis, E.M. (1798-1880), 1816-1857, 0,05 m. Onderdeel van het archief van J.F.R.S. van den Bossche. Bestuursambtenaar op West-Java. Inventaris: 2.21.30.

Franck, familie Van, 18e-19e eeuw, 0,2 m. Militairen. Plaatsingslijst: 2.21.183 (coll. 253).

Fransen van de Putte, I.D. (1822-1902), 1838-1900, 0,5 m. Planter op Java, minister van Kolonien, lid Staten-Generaal. Inventaris: 2.21.66 (coll. 191 A).

Fr wen i familie, a 1607-1919, 0,4 m. Bankiers in Duitsland en te Arnhem. Onderdeel van het familiearchief Van Beresteyn Inventaris: 2.21.18.

Fruin,1 R.(1857-1935),1 11-19 3 1 m. Algemeeng rijksarchivaris.J Onderdeel van het archief van het Algemeeng Rijksarchief.Rijksarchief. 2.14.03.

Fijnje, W. (1750-1809), 1772-1809 (1852), 0,1 m. Voorzitter van de provisionele representanten van het volk van Holland, lid Oost- Indisch Comité. Inventaris: 2.21.183: VROA 16, tweede serie (1943) 17 (coll. 224).

Gael, familiemill 1554-1802,, 0,1 m. Leidse en Voorburgseg regenten. Onderdeel van het familiearchief Van Beresteyn. Een anderedeelteg bij Jhet Hoogheemraadschapg p van Rijnland,J in het RijksarchiefRijksarchie in ( 449)) en in het gemeentearchiefg van Rotterdam. Inventaris: 2.21.18.

Gali os , W.O. 1889-1892,0 0,1 m. Ambtenaar Algemeneg Secretarie, lid Raad van Indië. Een anderedeelteg in familiearchief Von Romer (blz.( 314). Inventaris: 2.21.07: J. de Hullu Beschrijving1 g eener verzamelingg stukken betreffende de zendingg van het lid van den Raad van Indië W.O. Gallois naar de Minahassa tot onderzoek van den staat van zaken aldaar in 1892, in: VROA 411918)( I, 796-797 (coll. 62).

283 TWEEDE AFDELING

Gaymans,am as afamilie, 71-1 1 0 900 0 1 m. Arnhemse regenten.g Onderdeel van het familiearchief Van Beresteyn.Y Inventaris: 2.21.18.

Geer, familie De, 1864-1962, 0,3 m. Jhr. Dirk Jan (1870-1960): lid Tweede Kamer, minister van Financiën, minister- president. Een ander gedeelte in familiearchief Mackay van Ophemert (blz. 303). Plaatsingslijst: 2.21.183 en 2.21.115 (coll. 286).

Geertsema.172J(1693-1758),9 -1777 0,05„0 5m. Burgemeester van Groningen.g Onderdeel van het familiearchief Van Beresteyn. Een anderedeelteg in het RijksarchiefJ in Groningen.g Inventaris: 2.21.18.

Geisweit van der Netten, familie, 1701-1879, 2,2 m. Officieren Landmacht. Inventaris: 2.21.67 (coll. 142).

Gent, familie V Van, , 15 41- 74 4 0,1 m. Onderdeel van de familiearchieven MackayY van OphemertP en Vollenhoven. Een anderedeelteg in het RijksarchiefRijksarchie in Gelderland. 2.21.115 en 2.21.168.

Gerbrandy,P S.(1885-1961),1904-19 60 45. m * Hoogleraarg rechtsgeleerdheid, minister van Justitie, minister voor Algemeneg Oorlog-g- voeringang het Koninkrijk,Koninkrijk, lid Tweede Kamer, lid Comité Rijkseenheid.Rijkseenheid 2.21.68 (coll. 155). Literatuur: P.S. Gerbrandy, De scheuringg van het rijk.J Het drama van de Indonesische crisis (Kampen 1951).

Gesseler Verschuir, P.R.W. van (1883-1961), 1904-1933, 0,3 m. Controleur en assistent-resident op Java, gouverneur van Jogjakarta. Inventaris: 2.21.69 (coll. 256).

Gevers, familie, 1844-1910, 2 m. Beheer nagelaten suiker- en theeplantages van A. Gevers (1795-1844) in het vrije land Indramajoe op Java. Plaatsingslijst: 2.21.183 (coll. 338).

284 TWEEDE AFDELING

Gevers Leuven, familie, 1716-1945, 0,1 m. Aernout Johan (1767-1826): lid Nationale vergadering en Wetgevend Lichaam. Jhr. Theodore Cornelis (1865-1924): lid Raad van Justitie in Batavia. Onderdeel van het familiearchief Vrolik. Inventaris: 2.21.172.

Ge ersnvan aEn e eestOjhr. D.Th.(1793-1877), b m Ambtenaar ministerie van Binnenlandse Zaken, minister van Buitenlandse Zaken, lid Staten-Generaal, voorzitter landbouwverenigingen. Inventaris: 2.21.70 coll. 88).

Gey van Pittius, familie, 1778-1937, 1 m. Officieren landmacht en KNIL. Inventaris: 2.21.71 (coll. 123).

Gheel Gildemeester, F.P.A. van (1875-1942), 1900-1920, 0,1 m. Officier KNIL, krijgsverrichtingen in Atjeh. Fotokopieen van originelen bij particulieren. Inventaris: 2.21.72 (coll. 297).

o bbelsc hr o Y>sP L .J..van(1784-1850), an1824-1829,10 m. Minister van Binnenlandse Zaken, directeur-generaalg van Rooms-katholieke eredienst. Onderdeel van het archief van het ministerie van Buitenlandse Zaken. Inventaris: 2.05.01.

GoE.(1881-1954),7- ee1 83 19 4 55 rolleno e ln m microfilm. c o fi'1m Marineofficier in Nederlands-Indie, consul in Djeddah, assistent-resident te Meden (Ce- lebes), adviseur inlandse zaken. Originelen bij het Koninkli'J k Instituut voor Taal-, Land- en Volkenkunde te Leiden. Inventaris: 2.21.193.

Gockinga, C.H. (1748-1823), 1799-1804, 0,4 m. Lid Commissie van redactie der wetboeken. Onderdeel van het archief van C.Th. Elout. Een ander gedeelte in het Rijksarchief in Groningen. Inventaris: 2.21.04, in: VROA 40 (1917) I, 437-468.

God,efr o M.H. (1813-1882),1837-1875 0,05 m. Minister van Justitie, lid Tweede Kamer. Onderdeel van het familiearchief Asser. Inventaris: 2.21.14.

285

TWEEDE AFDELING

oeA.(1783-1865), oop,,1 9-14 6,26 m. Inspecteurp van de waterstaat. Onderdeel van de archieven van de Inspecteursp van de waterstaat vóór 1850. Eeng edeelte in de handschriftenverzamelingandervan van het KoninklijkKoninklij Instituut In- enieurs (blz. 330). Inventaris: 2.16.06 en 2.22.02.

Goes van Dirxland, M. baron van der (1751-1826), 1770-1825, 1,2 m. Agent en minister van Buitenlandse Zaken, lid Eerste Kamer. Inventaris: 2.21.73 (coll. 96).

Goes'hroe vanM.J vanv a dere (geb.eg l1900), 0 1 141- 7 1,1 m. Lid Tweede Kamer, fractievoorzitter PartijJ van de Arbeid. Een anderedeelteg in het Internationaal Instituut voor Sociale Geschiedenis. Plaatsingslijst:g J 2.21.198 (coll. 334 ). Literatuur: M. van der Goes van Naters, Met en tegen de tijd,tijd een tocht door de twin- eeuw (Arnhem 1980).

Gogel, I.J.A. (1765-1821), 1752-1820, 16 m. Agent en minister van Financiën, intendant-generaal van Financiën. Inventaris: 2.21.05 in: VROA 29 (1906) 99, 32 (1909) 39 (coll. 39).

GGoldberg, o l e58r jhr.(1763-1828),1J3 8 73 J,-1 0 2m Lid municipaliteit van Amsterdam, agentg van Nationale Oeconomie, lid Staatsraad, directeur-generaal van Koophandel en Kolonien. Bevat ook een verzamelingg verhandelingeng over de staatsinrichtingg van de Republiekp en extract-resoluties der Staten-Generaal, Raad van State en Staten derrovincies.P Inventaris: 2.21.06 en 2.21.192: A.H. Martens van Sevenhoven, Beschrijving eener verzameling stukken, afkomstig van jhr. J. Goldberg, in: VROA 36 (1913) 275-325; sup- plementlement in: VROA 37 (1914) 1, 507. De inventaris in VROA 25 (1902) 43 is vervallen. Literatuur: W.M. Zappey, De economische en politieke werkzaamheden van Johannes Goldbergg (1763-1828) (Alphenp aan den Rijn-BrusselJ 1967) (coll. 52 ).

Goudi5,3r' aa n A F(1768-1829),1808-1827 m 5 m. Inspecteurp van de waterstaat. Onderdeel van de archieven van de Inspecteursp van de waterstaat vóór 1850. Een anderedeelteg in de handschriftenverzamelingg van het KoninklijkKoninklij Instituut van In- g (blz.( 330). Inventaris: 2.16.06 en 2.22.02.

286

TWEEDE AFDELING

Guo riaan B.H.6 182,, -1843 2,6 m. InIngenieurg in algemeneg dienst belast met de aanleg van de Zuidwillemsvaart en met de aanleg van de spoorwegen. Onderdeel van de archieven van de Inspecteurs van de waterstaat vóór 1850. Eeng edeelte in de handschriftenverzamelingandervan van het KoninklijkJ Instituut In- genieurs (blz. 330). Inventaris: 2.16.06 en 2.22.02.

Graaff,(1782-1827),H.J.11a e6- 1 llm Hoofdinspecteur van financiën te Batavia, lid Raad van Indië. Bevat ook het archief van de familie Van Vinceler, 1491-1773. Inventaris: 2.21.74; de inventaris van J.A.G. VerspyckpY Mi'Mijnssen J en A.P. van Schilf- g aarde, Beschrijvingg eener verzamelinggPP papieren, afkomstigg van mr. H.J. van de Graaff en van de familie Van Vinceler, in: VROA 47 (1924) I, 145-154 is vervallen (coll. 75).

Graswinckel, jhr. D.P.M. (1888-1960), 1933-1956, 1,2 m. Algemeen rijksarchivaris. Plaatsingslijst: 2.14.09.

Grovan Prinsterer,e3,5 G.n 1801-1876 1810-1876, m.a. Secretaris Kabinet des Konings,g lid Tweede Kamer, historicus, publicist,p redacteur da g- blad De Nederlander. Een ander gedeelte in de KoninklijkeJ Bibliotheek enJ in het Rijksarchief g in Groningen. Inventaris: 2.21.06: H.T. Colenbrander, Nagelaten papieren van Mr. G. Groen van Prinsterer, in: VROA 34 (1911) 70-170 (coll. 43). Literatuur: P.A. Diepenhorst, Groen van Prinsterer (Kampen 1932); Een staatsman ter navolging – Groen van Prinsterer herdacht (1876-1976) (z.pl. z.j.). Bronnenuitgave: Groen van Prinsterer, Schri ftelijke nalatenschap; Briefwisseling, deel 1-5, 1808-1976, bewerkt door C. Gerretson, H.J. Smit, A. Goslinga, J.L. van Essen ('s-Gravenhage 1925-1980) (RGP, grote serie, nrs. 58, 90, 114, 123, 175).

Grol, G.J. van (1867-1950), 1894-1946, 0,5 m. Gezaghebber van St. Eustatius. Inventaris: 2.21.75 (coll. 210).

Gronovius, familie, 1777-1831, 0,05 m. Predikanten. Onderdeel van het familiearchief Van Lansberge. Inventaris: 2.21.103.

287 TWEEDE AFDELING

GGroot,r o t familie1647-1843,am1 ie DDe, , 0,4 m. Afstammelingen van Hugog de Groot. Onderdeel van de familiearchieven Van Beresteyn en Van ZuylenY van Nijevelt.J Een ander gedeelte in het Rijksarchief in Utrecht, in de KoninklijkeJ Bibliotheek en in de Universiteitsbibliotheek te Leiden. Inventaris: 2.21.18 en 2.21.179.

Groot h f A.(1883-1971),1 o96 78-1 , m. Civiel ingenieur,g irrigatiewerkeng in Iran en Irak, oprichterp ANIEM, directeur Billiton NV, lid internationale Tincommissie, lid Economische Raad, directeur StaatsbedrijfJ Artillerie-inrichtingen,g adviseur rijksbureaus voor handel en nijverheid,nijverheid adviseur gas g enerator-maatscha ppJi', adviseur van Surinaamse en Braziliaanse regering. Plaatsingslijst:g J 2.21.76 (coll. 328).

Gu"lhr, c e affamilie, mi le (1672) 16 2 174- 8 9601 2 m. Eigenaars plantagesg in Suriname, stimuleerden zendingg Moravische landen. Inventaris: 2.21.77 (coll. 371).

Gunning, J.H. (1859-1951) en C.H.C. (geb. 1889), 1915-1956, 2,3 m. (1) hoogleraar pedagogiek, initiator van het lyceum, stimulator christelijk onderwijs; (2) directrice opvoedingsgestichten te Soekaboemi op Java. Plaatsingslijst: 2.21.78 (coll. 198).

Guo t familie,01829-1907, 2 m Paul Charles Guillaume (1800-1861): adjudant vanouverneur-g generaal J. van den Bosch. Henri Daniel (1836-1912): marineofficier. Onderdeel van het familiearchief Uhlenbeck. Een ander gedeelte bij de Nederlandse Genealogischeg Vereniginggg en in hetgemeentear-g chief van Nijmegen.J g Inventaris: 2.21.165.

y a nOosterhoff, ste r H.H.A. a,van(1887-1937),-n1 1 4 7 m. Directiesecretaris Bataafse Petroleum MaatschaPP i', J secretaris collegeg van curatoren In- Bolog ische faculteit te Utrecht, ondervoorzitter Verbond van Nationaal Herstel. Inventaris: 2.21.79: W.L.A. Roessingh, Inventaris van het archieff van mr. dr. H.H.A. van Gybland Oosterhoff en van enige van zijn amilieleden 's-Gravenha ge 1975) (coll. 175).

Haeften,t a mi' leVan, a0,5n m. Onderdeel van het familiearchief MackayY van Ophemert.p Een anderedeelteg bij Jhet KoninklijkKoninklijk Nederlandsch Genootschapp voor Geslacht- en WapenkundeP en in de rijksarchievenrijksarchieve in Gelderland en Noord-Brabant. : 2.21.115.

288 TWEEDE AFDELING

Haes, R L. e1 18 1884 ,1835-1904, 1 m Marineofficier, commissaris des Koningsg bijJ de overdracht van de Kust van Guinea aan de Engelsen. Inventaris: 2.21.80 (coll. 129).

Hagedoorn,ge o fafamilie, e,19e 9eeeuw eu 01, m. Onderdeel van het familiearchief Domela Nieuwenhuis. Een anderedeelteg in het gemeentearchiefg van Deventer. Plaatsingslijst:gJ 2.21.183.

Hahn, J.G.H. (1761-1822), 1782-1810, 0,2 m. Lid Nationale Vergadering. Een ander gedeelte in familiearchief Van Tets van Goudriaan (blz. 319). Inventaris: 2.21.08, 2.21.158: C.C.D. Ebell, Beschrijving eener verzameling papieren, bijeengebracht door J.G.H. Hahn, in: IRA III (1930) 42-47 (coll. 83).

Haisma-Rander, W.J. (1901-1981), 1919-1941, 0,2 m. Betreft Algemene Vereniging van Rubberplanters ter Oostkust van Sumatra en Deli- planters Vereniging. Plaatsingslijst: 2.21.183 (coll. 291).

Ha F.A.A. baronnvn a 17 1-1 6 1795-1865,1 m. Advocaat, minister van Justitie, van Financien en van Buitenlandse Zaken. Inventaris: 2.21.05, in: VROA 29 (1906) 72, 40 (1917) I, 414 (coll. 34). Literatuur: L.C. Suttorp, F.A. van Hall en zijne constitutioneele beginselen (Amster- dam 1932); J.G. Gleichman, Mr. F.A. van Hall als minister – mededeelingen en herinneringen (Amsterdam 1904).

Ha11 man , familie,19eeeuw,1 0 1 m. Geneesheer in Duitsland volgens zijn Kurmethode. Onderdeel van het familiearchief Middelberg. Plaatsingslijst: 2.21.183.

Hamel,amJ.A.l e, -1 64 ene L.A.R.J. van 11-141 17e, e u 1 64„ 6,5 m.m.* (1)1 hoohoogleraarrechtsgeleerdheid, leraar lid Tweede Kamer, functionaris Volkenbond, voorzitter Nederlandse Vereniginggg voor Internationaal Recht; (2) marineofficier. Inventaris: 2.21.81 (coll. 179).

Hardenberg, H. (1901-1976), 1949-1969, 1,6 m. Algemeen rijksarchivaris. Plaatsingslijst: 2.14.09.

289 TWEEDE AFDELING

Hasselman, J.J. (1815-1895) en C.J. (1861-1944), 1868-1928, 0,1 m. (1) minister van Kolonien; (2) inspecteur landelijke inkomsten op Java, lid Raad van State. Inventaris: 2.21.82 (coll. 230).

Havelaar,aa , D.H. 1852-1918 1876-1912, 1 ,2 m. Waterstaatsingenieurg in Nederlands-Indië en in Suriname, wethouder van Rotterdam. Plaatsin slist: J 2.21.183: R. Bijlsma,J BeschrijvingJ g eener verzamelingg stukken, afkomstigg van David Hendrik Havelaar, in: VROA 42 (1919) I, 330-336 (coll. 63).

Hazeu, G.A.J.H. (1870- 1929), 1895 - 1930, 15 rollen microfilm. Adviseur inlandse en Arabische zaken. Originelen bij het Koninklijk Instituut voor Taal-, Land- en Volkenkunde te Leiden. Inventaris: 2.21.193.

Heeckeren van Waliën, E.L. baron van (1784-1838), 1818-1838, 3,5 m. Raad-fiscaal van Suriname, procureur-generaal en gouverneur-generaal van West-Indié. Inventaris: 2.21.83 (coll. 6.).

Heemskerk, J. (1818 - 1897), 1850- 1893, 0,4 m. Minister van Binnenlandse Zaken. Inventaris: 2.21.84 (coll. 236). Literatuur: J.J. Huizinga, J. Heemskerk Azn. (1818-1897), conservatief zonder partij (Harlingen 1973).

HimHeim, 'hr. P. vana der 1753-1823 1798-1817, 2 2, m. Minister van Marine en Kolomen, zeeprefectp in het Hollandse arrondisement. Een anderedeelteg in het archief van J.C. Baud (blz. 264). Inventaris: 2.21.07 en 2.21.08: J. de Hullu, BeschrijvingJ g van een verzameling stukken, afkomstigg van mr. Paulus van der Heim, in: VROA 46 (1923) I, 232-258 (coll. 71).

Heldring,fame familie, 699, -1954 3 m. Predikanten, directeur Heldring-gestichten te Zetten, president-directeurP NHM. Inventaris: 2.21.85: W.L.A. Roessingh,g Inventaris van het archief van het geslacht8 HeldrinHeldring en aanverwante geslachten,g 1650-1953 ('s-Gravenhagge 1977) (coll. 148 ). Bronnenuitgave:g Herinneringen8 en dagboekg van Ernst Heldringg (1871-1954), uitgegeven door Joh. de Vries (Utrecht 1970) (WHG, vijfde serie nr. 2).

Helsdingen, W.H. van (geb. 1888), 1932 - 1978, 1,2 m. Burgemeester van Soerabaja, voorzitter van de Volksraad. Plaatsingslijst: 2.21.183 (coll. 329).

290 TWEEDE AFDELING

Hemert tot Dingshof, H. baron van (1892-1972), 1906-1972, 0,3 m. Commandant Nederlandse gezantschapswacht in Peking. Inventaris: 2.21.86 (coll. 283).

Heukelom, familie Van, (1791) 1809-1880, 0,1 m. Onderdeel van het familiearchief Janssens. Inventaris: 2.21.92.

Heutz,e J.B.avan 1851 -19 2 4 1 82-19168 O >l m. Opperofficierpp KNIL , gouverneur-generaalg g van Nederlands-Indie. r'is : 2.2.21.08: R. Fruin, BeschrijvingJ g eener verzamelingg papieren,p p afkomstigg uit de(nalatenschapvan generaa eneraal J.B. van Heutz, in: VROA 50(1927) ) I, 115-116 (coll.

Literatuur: J.C. Witte, J.B. van Heutz: leven en legende (Bussum 1976).

HeYll ge ^rs familie, 1770-1835, 0> 3 m. Officieren Staatse, Hollandse en Franse landmacht. Onderdeel van het familiearchief Cort van der Linden. Inventaris: 2.21.40.

HeY m e 1 J er JJ.G.1903 197 3 cc. 1950-1960,> 1 m. Directeur cooperatiep `Holambra' van Hollandse kolonisten in Fazenda Ribeirao (Brazi- lie) (coll. 293).

Hiddingh, C.(1809-1871), 1844-1867, 0,1 m. Consul-Consul-generaalg van Oranje-VrijstaatJ J in Nederland. Inventaris: 2.21.08: J. Steur, BeschrijvingJ g eener verzamelinggpp papieren, afkomstig van mr. Cornelis Hiddeng, h in: IRA IV 1931)( 135-139 (coll. 86).

HinHing manmanJ.H.(1834-1897), J 1827-1897, 0,2 m. bijJ het Algemeeng Rijksarchief. Onderdeel van het archief van het Algemeeng Rijksarchief.Rijksarchief. 2.14.03.

Hoffmann, H.Th. (1898-1960), 1951-1960, 0,5 m. Publicist inzake het regeringsbeleid jegens Indonesië, Ambon en Nieuw-Guinea. Inventaris: 2.21.87 (coll. 257).

en or familie Van,Vn 1631-1940, 17,272 Dirk ( (1761-1822): koopman en ambtenaar in Oost-Indié lid commissie tot de Oost- Indische Zaken staatsraad, gezantg in OostenrijkOostenrij en Rusland, officier in leger van Na-

291

TWEEDE AFDELING

Graaf GijsbertJ Karel 1762-1834:( ) lid Al emeeng Bestuur nov.-dec. 1813, lid Raad van State, lid Eerste Kamer. Jhr. Willem1765-1835:Willem( 1765-1835): directeur der belastingen8 in Noord-Holland, lid permanente commissie uit het Amortisatie syndicaat. Graaf Carel Sirardus Willem (1788-1856): resident van Buitenzorg, lid Raad van Nederlands-Indië wnd.ouverneur-eneraalg g van Nederlands-Indié. Baron Frederik (1802-1872): historicus, lid Provinciale Staten van Zuid-Holland, lid Tweede Kamer. Graaf Dirk Carel Augustg (1812-1891):( ) resident van Buitenzorg,g Kadoe, Banjoemas,J JaarasP Semaran , ghoofdbestuurslid Nederlandse Rode Kruis. Barones LeopoldineP Maria geb.g graving van Limburgg Stirum (1817-1894):( grootmeeste- res van Koninging Emma. Bevat ook archivalia van de families Hooft en Reael. Inventaris: 2.21.06, 2.21.08:PY J.A.G. Verspyck Mijnssen,J BeschrijvingJ g eener verzamelingg stukken, afkomstigg van de familie Van Hogendorp, in: VROA 36 (1913)( 225-269; J.M. Sernée, Inventaris eener verzamelingg stukken, afkomstigg van de familie Van Hogen-g dorp,in: VROA 45 (1922) I 177-214; E.H. Korvezee, Inventaris eener verzameling g stukken, afkomstigg van de familie Van Hogendorp p (supplement), in: VROA 50 (1927) I 117-123; eengedeelte is beschreven op fiches (coll. 49, 69 en 167). Literatuur: J.A. Sillem, Dirk van Hogendorpg p 1761-1822, naar grotendeelsg onuitgegeven bronnen bewerkt(Amsterdam 1890); H. van Hogendorp, Willem van Hogendorp in Nederlandsch-Indie 1825-1830, naar onuitgegeven bescheiden verwerkt ('s-Gravenhage 1913);), H.L.T. de Beaufort,^ Gijsbert Jgrondlegger Karel van Hogendorp, rondleg van het Ko- ninkriJ( k('s-Gravenha gge 1963 3 ); H. van der Hoeven, GijsbertJ Karel van Hogendorp,g conservatieconservatief off liberaal? ((Groningen g 1976) ; A.J. TeychinéY Stakenburg,g GijsbertJ Karel van Hogendorp. WeWegwijzerg wi J naar nieuwe tijdenJ (Rotterdam-'s-Gravenhage 1963) (Rote- rodamum 21);), B. de GaayY Fortman, G.K. van Hogendorpg p en de grondwet van 1814 (Amsterdam 1907). Bronnenuitg ave: J. Haak en W.G. van der Moer, G.K. van Hogendorp, Journal d'Adrichem (1806-1809) en Journal de La Haye (1810-1813) ('s-Gravenhage 1981) (RGP, kleine serie, nr. 51).

Hooff, H.W.S. van (1875-1948), 1904-1948, 0,7 m. Administrateur van thee- en rubberondernemingen in de Preanger regentschappen. Plaatsingslijst: 2.21.183 (coll. 380).

HooHooff, J . R. van(1755-1816), 1783-1816,1,5 m. Lid Nationale Vergaderingg g en Wetgevendg Lichaam, directeur-generaalg van Justitie en Politie. Fotoko pbiieën van originelen bi' particulieren. Plaatsingslijst slist: 2.21.183 (coll. 218). A.F.O. van Sasse van Ysselt, Autobiografie van mr. J.F.R. van Hooff ('s-Gravenhage 1918).

292

TWEEDE AFDELING

HHooft, o , familie, ami 1' e, 1b 14- 1 7 24 00,05 m. Onderdeel van het familiearchief Van Hog endorp . Inventaris: opp fiches.

Hooft, H.P.N. 't (1792-1827) en S. 't (1774-na 1814), 1814-1826, 0,2 m. Marineofficieren. Vroeger genaamd collectie Diemont -Van Alphen. Inventaris: 2.21.04, in: VROA 20 (1897) 44.

Hope, Th. (1704-1779), 1678-1775, 0,05 m. Bewindhebber der VOC. Onderdeel van het archief van J.C. Baud. Een ander gedeelte in het Algemeen Rijksarchief, Eerste afdeling (blz. 76). Inventaris: 2.21.07.

Hora Siccama, familie, 1785-1880, 3,2 m. Harco Hilarius (1770-1827): marineofficier. Jhr. Otto Willem (1805-1879): ambtenaar ministerie van Binnenlandse Zaken, voorzitter Algemene Rekenkamer. Een ander gedeelte in het Rijksarchief in Groningen. Inventaris: 2.21.05, 2.21.37, in: VROA 28 (1905) 50 en 32 (1909) 62 (coll. 31 en 40).

Houten,out S. van(1837-1930),-an 1 8 5 19 4 1 m. Lid Eerste Kamer, minister van Binnenlandse Zaken. Inventaris: 2.21.26: Inventarissen van de collecties D. Bos, S. van Houten, ... B.D.M. Tellegen ('s-Gravenhage 1970) (coll. 138). Literatuur: S. van Houten, Vijfentwintigarg J in de Kamer (1869-1894)( ) 5 d ln. (Haarlem( 1903-1915); G.M. Bos, Mr. S. van Houten. Analyse van zijnJ denkbeelden voorafge - gaan door een schets van zijn leven (Purmerend 1952).

Houven0 vano O r tJ.B.vanJ a der 18b 7-11888-1946,955, O5m Adviseur vanouverneur-generaalg J.P.graafg van Limburgg Stirum, ^directeur Rijksbu-J reau voor de Scheepvaart. Een anderedeelteg in het gemeentearchiefg van Rotterdam. Inventaris: 2.21.88 (coll. 324).

Hubrecht, P.F. (1829-1902), 1869-1895, 1,8 m. Secretaris-generaal van het ministerie van Binnenlandse Zaken, lid Raad van State. Plaatsingslijst: 2.21.183 (coll. 313).

293

TWEEDE AFDELING

Hunger, F.W.T. (1874-1952), 20e eeuw, 0,3 m. Biografische aantekeningen betreffende F.W. Junghuhn (1809-1864), botanicus, ethno- loog, geoloog in Nederlands-[adie. Inventaris: 2.21.89 (coll. 127).

Hurk, A.J.C. van den (geb. 1912), 1945-1950, 0,3 m. Commandant KNIL in Soerabaya. Plaatsingslijst: 2.21.183 (coll. 331).

Huysmans, G.W.M.19 02-1 9 4 8 149 5- 941 8 0,6 m Minister van Financien en van Economische Zaken. Inventaris: 2.21.90: J.A.A. Bervoets, Inventaris van deaPp ieren van dr. G. W.M. Huysmans (1902-1948) ('s-Gravenhage 1975) coll. 259).

Huijts,u ts J. (geb. 19401940-1978, 197 8 0,5 mm.* Hoofdredacteur Nieuwe Rotterdamse Courant. Een ander gedeelte bij het RijksinstituutRijksinstituut voor Oorlogsdocumentatie.g PlaatsinPlaatsingslijst: slist: 2.21.183 coll.( 337 ).

Idenburg, A.W.F. (1861-1935), 1915-1934, 0,1 m. Onderdeel van het familiearchief Middelberg. Een ander gedeelte bij de Vrije Universiteit te Amsterdam. Plaatsingslijst: 2.21.183.

Idenburg,P.J.A.(1896-1976),1932-1974mOS *. Ambtenaar Algemene Secretarie, directeur van het Kabinet van deouverneur-g generaal, adviseur inzake het buitenlands beleid. Inventaris: 2.21.183 (coll. 359).

Immink A.J.(1838-1914),1892-190210 m. Lid Staatscommissie tot herziening van het Indischrivaatrecht.P Inventaris: 2.21.91: Inventarissen van de collecties A.J. Immink, F Pinke, C. Pi nacker Hordijk ('s-Gravenhage 1965) (coll. 113).

I rohe vDam, nv W.(1760-1802),17alm nDa1 -1 Advocaat,atriot,p lid revolutionair comité te Amsterdam, lid Nationale Vergadering,g g, lid Raad der Aziatische bezittingen.g Onderdeel van het familiearchief Croiset. Inventaris: 2.21.45.

Jacob, E.H. s' (geb. 1905), 1948-1949, 0,2 m. Documentatie betreffende onafhankelijkheid van Indonesie. Plaatsingslijst: 2.21.183 (coll. 303).

294

TWEEDE AFDELING

Jansen, M.H.(1817-1893),1819-1889, 0,3 m. Marineofficier, lid Raad van State, adviseur minister van Buitenlandse Zaken. Plaatsingslijst:g J 2.21.183 (coll. 239).

Janssen,n , familie, a ,1677-1869, 0,2 m. Onderdeel van de familiearchieven Heldringg en Fabius. Zie ook archief van de Maatschappijp J der Verenigdeg Majang Maan landen (blz.( 237 .) Plaatsingslijst:g J 2.21.61 en 2.21.85.

Janssens, af mli ,'l'1700-1905, e 12m Jan Willem (1762-1838): minister van Oorlog,ouverneur-eneraalg g van KaapP de Goede HooP ,ouverneur-generaalg g van Nederlands-Indie. Bevat ook familiearchieven Rees, Van Heukelom en Arriens. Inventaris: 2.21.92; de inventaris in VROA 29 (1906) 84 is vervallencoll.( 36).

Japikse, N.M. (1864 - 1896), 1881 - 1899, 0,1 m. Marineofficier. Inventaris: 2.21.93 (coll. 307).

Jeltes, H.F.W. (1875 - 1969), 1918 - 1966, 0,1 m. Documentatie contemporaine geschiedenis en Koninklijk Huis. Plaatsingslijst: 2.21.183 (coll. 368).

Jo ke A M(1885-1962),1858-1962,7e s6 m Lid Tweede Kamer, minister van Sociale Zaken. Bevat ook bescheiden van de familie Van Wulfften Palthe. Inventaris: 2.21.94 (coll. 156).

Jong van Rodenburgh, C. de (1762-1838), 1782-1837, 0,1 m. Marineofficier. Inventaris: 2.21.08: R. Fruin, Beschrijving eener verzameling stukken afkomstig van den schout bij nacht C. de Jong van Rodenburgh, in: VROA 47 (1924) I, 142-144 (coll. 74).

Jonge, J hr. B C. de(1875-1958),18 1885-1958, 5 95, 4 mm.* Minister van Oorlog, directeur enp commissaris van de Bataafse Petroleum Maatschap-- piji' en van de KoninklijkeJ Nederlandse Petroleum Maatschappij,PpJ gouverneur-generaal g g van Nederlands-Indie. Inventaris: 2.21.95: F.J.M. Otten, Inventaris van de papieren van jhr. mr. B.C. de Jongeg ('s-Gravenhage 1971) (coll. 200). Literatuur: S.L. van der Wal, Herinneringen van jhr. mr. B.C. de Jonge,g met brieven uit zijn nalatenschap (Utrecht 1968) (WHG, tweede serie nr. 1).

295

TWEEDE AFDELING

Jo n manJ.A.(1891-1976),J 1937-1976,4 m.* Minister van Overzeese Gebiedsdelen, voorzitter Eerste Kamer. Plaatsingslijst:g ^ 2.21.183 (coll. 299 ). Literatuur: J.A. Jonkman, Het oude Nederlands-Indië, memoires van- (Assen 1971); J.A. Jonkman, Nederland en Indonesië beide vriJ8 j, gezien vanuit het Nederlandsp arle- ment, memoires van- (Assen 1977).

Jorissen, Th.Th.H.1833-1889 , 1777-1884 0,6 6 m. Historicus. Bevat ook bescheiden van C.J. van Assen, J. Bake, A.G. Besier, familie De Falaiseau, J. Lublink de Jonge,g W.F. Rbell en S. Wiselius. Inventaris: 2.21.08: G. Berlage, Beschrijvingg eener verzamelingpapieren,gp p afkomstigg vanrof.p dr. Th.Th.H. Jorissen, in: VROA 48 (1925) I, 283-296; R. Fruin, supple-pp ment, in: IRA I (1928) 111-112 (coll. 77).

Kanter, P.(1868-1953),1de 68-1 4 O„ 1 m. Lidgemeenteraad en wethouder van Dordrecht, lid Tweede Kamer, lid Provinciale Sta- ten van Zuid-Holland. Onderdeel van het familiearchief Van Lansberg e. Inventaris: 2.21.103.

Kapteyn,PY,e P.J.J. g 1895),1953-1973, 0,2 m.* Lid Raadgevendeg vergaderingg van de Raad van Europa, vice-voorzitter van het Euro- pees parlement. Inventaris: 2.21.96 (coll. 316).

Karnebeek, familie Van, 1708-1940, 0,2 m. Ministers van Buitenlandse Zaken. Plaatsingslijst: 2.21.183 (coll. 245).

Katz,t, familie, 1826-1969, 0 7 m. Samuel1845-1890):( advocaat, medeoprichterp Algemeeng Werkliedenverbond. Cornelia Frida (1885-1963): lid Tweede Kamer, voorzitter Nederlandse Vrouwenraad. Inventaris: 2.21.190 (coll. 335).

Kem en .J. van(1872-1955),5a 1 17-1 0,2 m. Assistent-resident van Timor, resident der zuidoostelijkeJ afdelingg van Borneo. Een anderedeelteg in het gemeentearchiefg van Vlaardingen.g Inventaris: 2.21.97 (coll. 134).

Kem e r jhr.J.M..J (1776-1824),11- 4(1847),7 7 m. Hoogleraarg rechtsgeleerdheid,g lid Tweede Kamer, lid commissie van redactie der wetboeken. Bevat ook het archief van H.C. Cras.

296

TWEEDE AFDELING

Een anderedeelteg in de Universiteitsbibliotheken te Leiden en te Amsterdam. Plaatsingslijst:g J 2.21.04 en 2.21.98, in: VROA 15 (1892)^ ) 44 (coll.( 15 ). Literatuur: J.W.A. Naber, Joan Melchior Kemperp 1776-1824 (Haarlem( 1913 ). Bronnenuitgave:g J. de Bosch Kemper,p J.M. Kemper,p Verhandelingen,g redevoeringeng en staatkundige geschriften, 3 dln. (Amsterdam 1835-1836); J.Th. de Smidt, e.a., Bronnen van de Nederlandse codificatie sinds 1798, 3 dln. (Utrecht enz., 1968, 1975, 19811981) (Werken OVR I1I/22, Werken der Stichtingg tot uitgaafg der bronnen van het oud- vaderlandse recht nr. 6); C. van Nievelt, Bronnen van de Nederlandse codificatie van het zee- en assurantierecht 1798-1822 (Leiden 1978).

Kern, R.A.1 7-189 55 o1 rollen nmicrofilm.e gco r i 'm . Controleur en assistent-resident opp Java, waarnemend adviseur voor inlandse zaken. Origineleng bijJ het KoninklijkKoninklij Instituut voor Taal-, Land- en Volkenkunde te Leiden. 2.21.193: Y.S. Hidayat,Y Inventaris van de ierenPPa van R.A. Kern 1875- 1958) (Leiden-'s-Gravenhage 1977).

Kersten, P.A.(1896-1956),1915-1956, 1,5 m. Voorzitter der Indische Katholieke Partij, lid Volksraad, minister van Handel, JNi'-ver heid en Scheepvaartp en van Landbouw en VisserijVisserij te Londen, journalist.journalist. J 2.21.183 (coll . 378).

Keverberge g van Kessel, Ch.L.G.J. barona de(1768-1841),1805-1846, m. OnderOnderprefectp van de departementenP van de Roer en van de Boven Eems, gouverneurg der provincies Antwerpen en Oost-Vlaanderen, lid van de Raad van State, lid diverse staatscommissies. Bevat ook bescheiden van de Staatscommissie tot het ontwerpen ener organisatie van het hoger onderwijs, 1828 (zie ook blz. 128). Inventaris: 2.21.05, in: VROA 27 (1904) blz. 68 coll. 29).

Kinckel, H.A. van(1747-1821),1777-1817, 0,33 m. Gezant bijbi' de Rijnkreitzen,J bij de keurvorst van Paltz-Beieren en in Beieren, Wurttem- berg en Baden. Inventaris: 2.21.99 (coll. 84).

Kin seenr hr .H van(1735-1819),7a1n1 7 - 1 0,1 m. Admiraal. Onderdeel van de archieven van F.A. van Hall, de families MackayY van Ophemertp en Van Stralen. Een anderedeelteg in het Algemeeng Rijksarchief,J Eerste afdelingg( (blz. 77 ), het RijksmuseumJ `Nederlands Scheepvaartmuseum', het gemeentearchief van Rotterdam en de Universiteitsbibliotheek te Amsterdam. Inventaris: 2.21.05, 2.21.115 en 2.21.157. Literatuur: M.C. van Hall, Het leven en karakter van den admiraaljhr.J Jan Hendrik van Kinsbergeng (Amsterdam 1843). 297

TWEEDE AFDELING

Klompé,e M.A.M. (geb. 1912 1929-1 71 2,5S m.* Lid Tweede Kamer, minister van MaatschappelijkJ Werk, minister van Cultuur, Recrea- tie en Maatschappelijk Werk. Plaatsingslijst:J 2.21.183 (coll. 358).

Kock, H.M.baron(1779-1845),1. a de8 07-1 , 836 3 m Commandant in Nederlands-Indie, luitenant-gouverneur-generaal,g opperbevelhebberpP der troepen in Zeeland, minister van Binnenlandse Zaken, lid Eerste Kamer. Bevat ook bescheiden van G.I.C. van der Capellen, Diepo Negorog en F.G. Valck. Inventaris: 2.21.05, in: VROA 31 (1908) 57coll.( 33).

Kock, A.H.W. de (1808-1891), 1838-1849, 0,1 m. Resident van Djokjakarta, vice-president van de Raad van Indie. Plaatsingslijst: 2.21.04, in: VROA 14 (1891) 22 (coll. 13).

Koets, P.J. (geb. 1901),1920-1978, 3 m. Directeur van het Kabinet van deouverneur-generaal,g g Hogeg vertegenwoordiger van de Kroon in Indonesie, hoofdredacteur van Het Parool. Inventaris: 2.21.100coll.( 249), DjokoJ Utomo, Inventaris van de ppapieren van dr. P.J. Koets (geboren 1901) over de J aren 1920-1978(('s-Gravenha gge 1979) (coll.( 249).

Kolkman, H. (1886-1969), 1938-1948, 0,1 m.* Voorzitter Algemene Vereniging van Rubberplanters ter Oostkust van Sumatra. Plaatsingslijst: 2.21.183 (coll. 292).

Kop,ffamilie mill Van a der,d 1760-1861, 0 05 m. Kooplieden in Schoonhoven. Onderdeel van het familiearchief Croiset. Inventaris: 2.21.45.

Korthals,, H.A. (1911-1976),, 1938-1976,, 10 m.* Lid Tweede Kamer, minister van Verkeer en Waterstaat, bestuurslid van de NOVIB, voorzitter van Radio Nederland Wereldomroep.p Plaatsingslijst:gJ 2.21.183 (coll. 311).

Koste r R W.H. D(1883-c.1940),17e eeuw-1936,0,2 m. Rechter in Baden,ezantg van het groothertogdomg Baden in Berlijn,J genealoog,g g documentatie over de stad Muhlheim. Inventaris: 2.21.101 (coll. 173).

Krayenhoff, familie, 1730-1903, 2,5 m. Cornelis Johannes (1722-1782): militair ingenieur.

298 TWEEDE AFDELING

Baron CoCornelis Rudol phus Theodorus (1758-1840):( ) commandant brigadeg ingenieursg te velde, insp ecteur-eneraal g van fortificatién minister van Oorlog, gouverneur van Amsterdam, inspecteurp van de waterstaat. Jhr. Johan (1790-1867): militair ingenieur. Jhr. Theodorus Johan1830-1903:Johan( 1830-1903): inspecteurp der belastingen.g Een anderedeelteg in het gemeentearchiefg van Nijmegen,J g ,in de Universiteitsbibliotheek te Leiden en in de archieven van de Inspecteursp van de waterstaat vóór 1850 (zie blz. 220) Inventaris: 2.21.102 en 2.16.06; de inventarissen in VROA 171894)( 38 en 33 (1910) 53 zinJ vervallen (coll. 16). Literatuur: H.W. Tydeman,Y LevensbijzonderhedenvanJ den luitenant-generaal baron C.R.T. Kray enho ff (Nijmegen J 1844).

Kun L.J.A.A van der(1801-1864), 1831-1851, 7 m. Ingenieurg in algemeneg dienst, belast met de aanleggp van spoorwegen, ins ecteur van de waterstaat. Onderdeel van de archieven van de Inspecteursp van de waterstaat vóór 1850. Een anderedeelteg in de handschriftenverzamelingg van het KoninklijkJ Instituut van In- g enieurs (blz. 330330) en in het archief van het ministerie van Binnenlandse Zaken, afdelingg (blz. 126). Inventaris: 2.16.06.

La mme n s A.F.(1767-1847), 1815-1836, 2 m. Presidenterechtshofg in Suriname. Kopieenp van originelen in het Surinaams Museum in Paramaribo. Plaatsingslijst:J 2.21.183 (coll. 241).

Langen, L.H. de (geb. 1900), 1900-1933, 0,2 m. Lid gemeenteraad van Pasoeroean en de Vaderlandse Club te Soerabaja. Plaatsingslijst: 2.21.183 (coll. 209).

La nsberg> e familiefame e Van, a 1507-1967, 2 m.* Jacob(Jacob1740-1809:1740-1809): gezant bij Jde Duitse vorsten. Reinhart Frans Cornelis1804-1873:( ) consul in Bo ota,g 1826-1855, gouverneur van Curaçao,^ 1856-1859,g gouverneur van Suriname, 1859-1867. Johan Wilhelm1830-1905:Wilhelm( 1830-1905): diplomaat p in St. Petersburg gen Brussel, 1857-1874, gouverneur-generaalg g van Nederlands-Indie, 1874-1881, entomoloog,g botanicusbotanicus. Jan Felix Adriaan Eugeeng (1839-1883: ) militair in Suriname, kartograaf. Bevat ook archivalia van de familie Gronovius, 1783-1832. Inventaris: 2.21.103 (coll. 116). Literatuur: M. Boon, J. W. van Lansbergeg en de ppraktijk J van art. 4 van de geheimeg instructie van 5juniJ 1855 (Utrecht 1943).

299 TWEEDE AFDELING

Leeuwen, J. van (1847-1930), 1847-1930, 0,5 m. Hoofdingenieur der spoorwegen. Onderdeel van het familiearchief Feuilletau de Bruyn. Plaatsingslijst: 2.21.62.

Leiden Gael, D. van, 1793 - 1820, 0,1 m. Lid van Provinciale Staten van Holland, 1814-1820. Onderdeel van het archief P.F. Hubrecht. Plaatsingslijst: 2.21.183.

L1(1854-1929),e8Y,,C18 1-1 b,8 03 m Minister van Waterstaat,ouverneurg van Suriname. Plaatsingslijst:g J 2.21.183 co11.381( ) . Literatuur: K. Jansma, Lelyy, bedwinger der Zuiderzee ((Amsterdam 1954) .

Lenting, L.E. (1822- 1881), 1868- 1876, 0,1 m. Lid Tweede Kamer. Bevat ook stukken van jhr. W.M. de Brauw. Inventaris: 2.21.104 (coll. 122).

Leupe, P.A. (1808- 1881), 1814 - 1861, 0,1 m. Marine-officier. Plaatsingslijst: 2.21.05, in: VROA 25 (1902) 42 (coll. 25).

Leyds,(1859-1940),1884-1940e ds W.J..J. 6 m. Gezant van Zuid-Afrika in Nederland, FrankrijkJ en Duitsland. Een anderedeelteg in het Leyds-archiefY in Pretoria. Inventaris: 2.21.105 (coll. 97). Bronnenuitgave:g W.J. Leyds,Y Eerste – Vierde verzamelingg (Correspondentiep 1899-1902) (Dordrecht 1919-1934).

Limburg Stirum, familiea '1' le Van, a 1266-1934, 11 m.* Graaf Frederik Willem (1774-1858): officier en kamerheer aan het hof. Graaf Menno David1807-1891:David( 1807-1891): minister van Oorlog,g bestuurslid Anti- dienstvervangg in sbond. Graaf Johan Paul1873-1947( )g;ouverneur- eneraalg van Nederlands-Indië, gezantg te BerlijnJ en Stockholm. HeerlijkhedenJ Bronckhorst, Wisch en Borculo. Een anderedeelteg in de rijksarchievenrijksarchieve in Gelderland en Zuid-Holland (blz. 452). 2.21.106-2.21.108: A.P. van Schilfgaarde,g De graveng van Limburgg Stirum in Gelderland en deeschiedenisg hunner bezittingen,g deel III, eerste stuk, geschiedenis,g inventaris (Assen 1961) (coll. 93, 114 en 162). Literatuur: F. de Bas, Menno David,raag fvan Limburgg Stirum ('s-Gravenhage 1891).

300

TWEEDE AFDELING

Linem a n R.J.A.,A 1945-1947, O 1 m.* Secretaris van de Commissie van advies voor de zuiveringg van het geheleg personeelp van het lagerg onderwijsJ te Arnhem en van het Tribunaal voor het arrondissement Arnhem. Plaatsingslijst: 2.13.32.

Li e ns A. (1782-1892), 1829-1845,m. Adviseur voor zaken van werktuigbouwkundeg bijJ het ministerie van Binnenlandse Za- ken directeur van het KoninklijkJ Instituut voor de opleidingP gg van burgerlijke in e- nieurs. Inventaris: 2.21.110: J.A. Bruggemans,gg Inventaris van het archief van ir. A. LipkenLikens 1829-1845 (Delft 1975) (coll. 174).

List, A.F.C. (1813-1850), 1844-1847, 0,1 m. Adjudant bij de Generale Staf. Inventaris: 2.21.188 (coll. 226).

Loe ma nnJ.H.A.1925-1969,J m.* Indisch bestuursambtenaar, hoogleraarg aan de Rechtshogeschoolg in Nederlands-Indië, minister van Kolonien, lid Tweede Kamer, hoogleraar staatsrecht. Inventaris: 2.21.111: C.M. Lont, Inventaris vanp depapierenLovan Pprof. dr. J.H.A.H - g emann (1892-1969)) ('s-Gravenhagge 1975) (coll. 220).

Loos-Haaxman, J. de (1881-1976), 1900-1971, 0,4 m. Kunsthistorica Nederlands-Indische schilderkunst. Plaatsingslijst: 2.21.183 (coll. 273).

Lorentz, H.A.1888-1928, 3,3„ m. Natuurkundige,g hoogleraarg theoretische natuurkunde. Inventaris: 2.21.203; de inventaris van R. Fruin, LijstJ der papieren,P nagelaten door prof. dr. H.A. Lorentz, in: IRA II (1929)( 8-9 is vervallen (coll. 81).

Lorentz, P.(1769-1826), 1787-1810, 0,3 m. Commies bi'J het Bureau van de waterstaat. Onderdeel van de archieven van de Inspecteursp van de waterstaat vóór 1850. Inventaris: 2.16.06.

Loudon,n hr .J 124-1 1824-1891, m. Indisch, ambtenaar, minister van Kolonien, gouverneur-generaalg g van Nederlands-Indië. Plaatsingslijst:gJ 2.21.183 (coll. 232).

Lublink de Jonge, J. (1736-1816), 1795-1796, 0,1 m. Lid van de Nationale Vergadering. Onderdeel van het archief van Th. Jorissen. Inventaris: 2.21.08, in: VROA 48 (1925) I, 283.

301

TWEEDE AFDELING

Lutsenburg Maas, A. van (1893-1979), 1900-1970, 3 m. Civiel-ingenieur in China, Afghanistan en Abessinie. Plaatsingslijst: 2.21.183 (coll. 336).

Luz ac L. .178 -186 1 60,51840-1848, m5 m. Lid Tweede Kamer, lid commissiesrondwetswi'zig J g in g 1840 en 1848. Een anderedeelteg in de Universiteitsbibliotheek te Leiden en in het KoninklijkKoninklij Huisar-

Bevat ook aantekeningeng van J.M. de Kempenaer,p 1844. Inventaris:2.21.112coll.288).(

Lynden, G.K.C. baron van (1842-1910) en L.L.J. baron van (1885- 1928), 1882-1928, 0,1 m. (1) majoor der artillerie; (2) oprichter van de Hollandse Metallurgische Bedrijven N.V. Plaatsingslijst: 2.21.183 (coll. 287).

Lynden, familie Van, 1750-1887, 0,2 m. Onderdeel van het familiearchief Mackay van Ophemert. Inventaris: 2.21.115 en 2.21.116.

LY n evan172-74n vana Blitte r wi's J,k W.H.C. baron v(1736-1816), 1 9 , O, 1 m. Betreft correspondentie met de Erfprinsp van OranjeOranj over militaire zaken. van het archief van de Staatssecretarie. Inventaris: 2.02.01.

Lynden tot Hoevelaken, jhr. J.E.N. van (1766-1841), 1815-1839, 0,1 m. Lid Tweede Kamer, lid Raad van State, lid commissies Grondwetswijziging, 1815, 1839. Plaatsingslijst: 2.21.113 (coll. 227).

Manna e familiea Van,e a (16e6e eeuw) eeu 1787-1867, 1 6,1 m Cornelis( 1769-1849) ; pprocureur-generaal g FelixJusti bijJ het Hof van Holland, minister - tie en Politie, lid Conseil de Hollande, president(Keizerlijk)J Hooggerechtshof,gg minister van Justitie. Guillaume Adrien Gerard (1801-1871): secretaris commissie tot redactie der nationale wetboeken,rocureur-generaalP bijJ de Hoge Raad. Bevat ook stukken van F. van Limborch 1734-1759. Inventaris: 2.21.04 en 2.21.114, in: VROA 18 (1895) 192 en 23 (1900) 57; W. Moll, Be- schri'vinJ g eener verzamelingg stukken, afkomstigg van mrs. C.F. en G.A.G. van Maanen, in: VROA 38 (1915) I, 238-247; C.C.D. Ebell, BeschrijvingJ g eener verzamelingg bescheiden, afkomstig van mr. C.F. van Maanen, in: VROA 43 (1920) I, 546-562 (coll. 18).

302

TWEEDE AFDELING

Literatuur: M.E. Kluit, Cornelis Felix van Maanen tot het herstel der onafhankelijk-J heil 9 septemberp 1769-6 december 1813 (Groningen-Djakarta 1953).

MackaMackay van Ophemert,p familie, 1370-1930,> 33 m. Aeneas (1734-1807): officier Schotse brigade. Frans(Frans1737-1817):1737-1817) officier Staatse Leger. ( officier Staatse Leger en anti-patriot.p Baron Cornelis Anne(Anne1769-1841):1769-1841) marine-officier. Barthold (Johan 1773-1854): marine-officier, Christiaan- lid Gemeenteraad Ni'J meen,g vrederechter in Nijmegen,J g kassier-generaalg der posterijen,p lid Gemeenteraad Rotterdam, lid Provinciale Staten van Holland. Baron Aeneas (1806-1876): kamerheer huis des Konings,g lid Provinciale Staten van Zuid-Holland, lid Tweede Kamer,ecommitteerdeg voor de MaatschappijppJ van Welda- dig heid, vice-presidentp Raad van State. Jhr. Johan Fran ois^ Hendrik Jacob Ernestus (1807-1846): burgemeesterg van Wisch, vrederechter, secretarisolderdistrictp Rijk van Nijmegen,g lid Gedeputeerdep Staten van Gelderland. Baron Donald Jacob1839-1921):l attaché gezantschapg p in Londen, commies bij Jministe- rie van Kolonien, lid Tweede Kamer, lid Britse Hogerhuis, gouverneur van Bombay, undersecretary of State voor India. Baron Aeneas1838-1909):Aeneas( 1838-1909) advocaat, lid Tweede Kamer, minister van Binnenlandse en Kolonien a.i., lid Eerste Kamer, lid Raad van State. Baron ConstantijnJ Willem Ferdinand, (1870-1955): marineofficier, adjunct-inspecteurJ p bijJg bur emeester van Buren en van Ermelo. Betreft ook heerlijkheidJ Ophemert0 p en ZennewijnenJ (1660-1935)( en Wadenooien (17e^ eeuw), vicarie van Delwijnen (1530-1653), goederen in het Rijk van Nijmegen. Bevat ook archivalia van de families Mackay (Schotse hoofdtak) (1743-1875), Van der Steen, De Geer, Van Haeften, De Cock van Delwijnen, De Cock van Haeften, Van Gent, Van Lynden, Van Renesse, Van Wijnbergen,J g Fag el, en van J.H. van Kinsbergeng en J.W. van den Biesen. Een ander gedeelte bij het Koninklijk Nederlandsch Genootschap voor Geslacht- en Wapenkunde, in het Rijksarchief in Gelderland en in de Koninklijke Bibliotheek. Inventaris: 2.21.115, 2.21.116 en 2.21.183, G.J.W. de Jongh, Beschrijving van een verzameling stukken afkomstig van het geslacht MackayMackay van Ophemert en van leden van aanverwanteeslachteng (('s-Gravenha gge 1967); J.A.A. Bervoets, Supplementpp II ( 's-Gravenha ge 1977) (coll. 243 en 330).

Maesen de Sombreff, jhr. P.Th. van der (1827-1902), 1862-1864, 0,2 m. Minister van Buitenlandse Zaken. Inventaris: 2.21.63 (coll. 95).

Marchant, familie, 1822-1956, 3 m. Carel Anthony (1799-1866): lid gerechtshof van Suriname. Carel Anthony (1835-1909): advocaat, officier van Justitie in Deventer.

303 TWEEDE AFDELING

Hendrik Pieter (1888-1956): wethouder van Deventer, lid Tweede Kamer, wethouder van 's-Gravenhagge,, minister van Financiën, publicist.p Bevat ook stukken van de familie Rambonnet. Inventaris: 2.21.117: Ch.J.A.M. Schaepman, Inventaris van deapierenp van mr. H.P. Marchant, 1869-1956 ('s-Gravenhagge 1968)) (coll. 151 ).

Marck, familie Van der, 1644-1718, 0,1 m. Onderdeel van het familiearchief Van Tets van Goudriaan. Inventaris: 2.21.158.

Marl(1783-1859),1808-1840,1 eC vvan0 n m Ambtenaar bi'J de kantoren van de waarborg,g publicist. Onderdeel van het familiearchief Vreede. Een anderedeelteg in het KoninklijkKoninklij Huisarchief. 2.21.171.

Meese , B. 1904-1 7 ) 1913-1973,1 1,4 4 m • Directeur van de Rotterdamse Electrische Tram, ambtenaar verkeersplanningp g Rotter- dam. Bevat ook fotografische stadsgezichten van Rotterdam, ca. 1920-1955. Onderdeel van de verzamelingg van de Nederlandse Vereniginggg van Belangstellendeng in het Spoor- en Tramwegwezen.g Plaatsingslijst:g 2.19.42.

Mes familie, 1825-1859, 0,05 m. Onderdeel van het familiearchief Ackersdijk. Een anderedeelteg in het gemeentearchiefg van Rotterdam. Inventaris: 2.21.09.

Meester, Th.H. de (1851-1919), 1873-1920, 0,1 m. Vice-president van de Raad van Indie, minister van Financiën. Plaatsingslijst: 2.21.183 (coll. 204).

Melvil van Lynden, R. baron (1843-1910), 1900-1905, 0,5 m. Minister van Buitenlandse Zaken. Plaatsingslijst: 2.21.118 (coll. 132).

Mellvill van Carnbee, P. baron (1816-1856), 1837-1851, 0,2 m. Marineofficier in Nederlands-Indié. Een ander gedeelte bij de Hoge Raad van Adel en in het Rijksmuseum `Nederlands Scheepvaartmuseum'. Inventaris: 2.21.119 (coll. 7).

304

TWEEDE AFDELING

Menalda, familie, 18e-19e eeuw, 0,1 m. Onderdeel van het familiearchief Vissering. Plaatsingslijst: 2.21.183.

Mentz,, D. 1785-1847 1829-1847,„ 1,2 m. Inspecteur van de waterstaat. Onderdeel van de archieven van de Inspecteursp en commissies van de waterstaat vóór 1850. Inventaris: 2.16.06.

Meres n ,A.(1899-1977),1899-1975, 1 m Consul en ambtenaar van Buitenlandse Zaken. Een anderedeelteg bij Jde Stichtingg Centraal Bureau voor Genealogie.g PlaatsinPlaatsingslijst: slist: 2.21.183 (coll. 367).

Meurer, F.A. (1749 - 1811), (1741) 1797 - 1808, 0,1 m. Marineofficier. Inventaris: 2.21.04, in: VROA 12 (1889) 23 (coll. 11).

Meyer, S. (1912 - 1967), 1936- 1955, 0,2 m. Controleur in Batavia, Riouw en Pontianak. Inventaris: 2.21.120 (coll. 187).

MeyereeY r Ranneft,a nn etJ , J.W.1 196 10-1 , 112,5 , m.*m Ambtenaar van het Binnenlands Bestuur in Nederlands-Indië, voorzitter van de Volks- raad, vice-president Raad van Indie, lid Raad van State, lid Comité Handhaving Ri'ks-J eenheid. Inventaris: 2.21.121: I.W.L.A. Caminada en F.J.M. Otten, Inventaris van deaPP ieren van dr. J.W. Meyery Ranneftf ('s-Gravenhagge 1971) (coll. 190).

Meyers, G.J. (1882-1945), 1914-1952, 0,5 m. Civiel-ingenieur; bevat ook het archief van de Vooruitstrevende Partij voor Wereldre- gering (1947-1952). Inventaris: 2.21.122 (coll. 128).

Middelberg,amfamilie, e 44 5,5 m Civiel-ingenieursg bijJ de Staatsspoorwegen, Hollandse IJzeren Spoorwegmaatschappij, Nederlands-Zuid Afrikaanse Spoorwegmaatschappij, Nederlands-Indische Spoorweg-l^ g- maatschappij,pp JY Staatsspoorwegen in Nederlands-Indië, Oklahoma Central Railways, petroleummaatschappijetroleummaatscha i' JCerbovoda (Bucarest),( ) Dienst van het MijnwezenMijnweze in Nederlands-Indische Aardoliemaatschapp i' Jen de chemische verffabriek De Vecht, lid Tweede Kamer, wethouder van Abcoude-Baambrugg e, burgemeester van Zoetermeer- Zegwaard en van Ede.

305

TWEEDE AFDELING

Bevat ook stukken van de familie Hallman en A.W.F. Idenburg. Plaatsingslijst: 2.21.183 (coll. 295).

Molenaar, A.N. (1888-1958), 1909-1955, 1 m. Lid Eerste Kamer. Plaatsingslijst: 2.21.183 (coll. 314).

Mlro e us J.H. barona 17 5 O1- 83 4 16 71 176 7 18- 33 2,5 5m. Raadsheer Hof van Holland, secretaris Raad van State,, ggezant in LingLinenen, lid Raad der Aziatische bezittingen,g minister van Binnenlandse Zaken en Erediensten,, lid Hollandse missie naar Parijs,J directeur-generaalg van wegeng en bruggen,gg minister van Oorlog,g^ en vice-president Raad van State. Inventaris: 2.21.05, in: VROA 28 (1905) 52, 29 (1906) 72 en 33 (1910) 53 (coll. 32).

Mook,0o , H.J.(1894-1965),J. van 189419 65 1942- 195 0 „ 22,5 m.m Minister van Kolonien, luitenant-g ouverneur-eneraalg van Nederlands-Indië. Inventaris: 2.21.123: M. Dutilh, Inventaris van deapp ieren van dr. H.J. van Mook ('s-Gravenhagge 1975) ^coll. 176 ). Literatuur: H.J. van Mook, Indonesie, Nederland en de wereld(Amsterdam 1949).

Morren, Th.1 867-1 92 0 1885 -1 920 0,5 m Archivaris bijJ het Algemeeng Rijksarchief.Rijksarchief van het archief van het Algemeeng RijksarchiefRijksarchief en van de Stichtingg Tehuis voor Archiefambtenaren. Inventaris: 2.14.03 en 2.19.32.

Mirzer Bruyns, A. (1904-1978), 1941-1945, 0,1 m. Hoofd censuurdienst in Suriname. Plaatsingslijst: 2.21.183 (coll. 305).

Mouwen, H.F.J.(1912-1977),1941-1973,9301 „ m. Medewerker censuurdienst en hoofd interneringsdienstg in Suriname. PlaatsinPlaatsingslijst: slist: 2.21.183 coll.^ 281 ).

Muller Szn., H. (1819-1898), 1892-1900, 0,1 m. Betreft cultuurmaatschappijen in de Lampongse districten. Plaatsingslijst: 2.20.02.

Muntendam,a P. e.11901),-55 1 1 2m Directeur-generaalg van de Volksgezondheid,g hoogleraarg sociale geneeskunde,g ,lid van commissies op het gebied van de volksgezondheid.g Plaatsingslijst: 2.21.183 (coll. 382).

306 TWEEDE AFDELING

Nagell, familie Van, 1759-1852, 2 m. Johan Herman Sigismund (1730-1784): landdrost van Zutphen. Baron Anne Willem Carel (1756-1851): gezant in Engeland, minister van Buitenlandse Zaken. Een ander gedeelte in het Rijksarchief in Gelderland. Plaatsingslijst: 2.21.124 (coll. 8).

Nederveen, familie Van, 1592-1739, 0,1 m. Zakelijke papieren betreffende goederen bij de Waterslootpoort te Delft. Onderdeel van het familiearchief Van Beresteyn. Inventaris: 2.21.19.

Niessink, J.W. (1912-1979), 1943-1957, 0,3 m.* Redacteur De Telegraaf, Radio-omroep Nederlands-[ndie, Nieuwsdienst Radio Neder- land Wereldomroep, Utrechts Nieuwsblad. Plaatsingslijst: 2.21.183 (coll. 362).

Nieuhoff, B 1747- 1831 1796- 179 7 00,1 m. Lid Nationale Vergadering. Een anderedeelteg in het RijksarchiefRijksarchief in Overijssel.Overijssel 2.21.08: J.K. Bondam, BeschrijvingJ g eener verzamelingg stukken, ^ingekomen g bij professor B. Nieuhoff als lid van diverseersoneelep commissien uit de Nationale Vergadering, met enkele minuten van uitgebrachteg rapporten,pp in: IRA I II (1930)( ) 42-43 (coll. 82).

Noodt, familie, 17e-18e eeuw, 0,1 m. Onderdeel van het familiearchief Van Tets van Goudriaan. Inventaris: 2.21.158.

Nouhuys, J.W. van (1869-1963), 1907-1945, 0,1 m. Verslag Lorentz-expeditie Nieuw-Guinea (1909) en oorlogsdagboeken (1939-1945). Inventaris: 2.21.125 (co11.125).

Obreen,, H.C.1 11-1 9 941 , 0 ,2 m Secretaris Commissie voor de Handelspolitiek,p hoofd Uitvoer Certificaten Bureau,, se - cretaris Commissie voor de Nederlands-Zuidafrikaanse Handel, bestuurslid Nederland- se Verenigingg g voor Tentoonstellingsbelangen. Een ander gedeelte in hetemeentearchiefg van Rotterdam. Inventaris: 2.21.126 (co11.136).

Ockerse, W.A. (1760-1826), 1796-1798, 0,1 m. Lid Nationale Vergadering. Inventaris: 2.21.127 (col1.221).

307

TWEEDE AFDELING

Olden, R. van (1752-1828), 1790-1819, 0,1 m. Thesaurier en rentmeester-generaal van stadhouder Willem V. Inventaris: 2.21.128 (co11.153).

Ommer en , W. van(1753-1834),1817-1an83 4„ 4 8 m. Inspecteurp van de waterstaat. Onderdeel van de archieven van de Inspecteurs en commissies van de waterstaat vóór 1850 Een anderedeelteg in het RijksarchiefRijksarchie in Gelderland. 2.16.06.

v esce,ar hl familie ml e Van,a, 1681-1731, 1 m. Zakelijke pppapieren betreffende een huis opp het Plein in 's-Gravenha's-Gravenhage. e. van het familiearchief Van Beresteyn. Een anderedeelteg in het Algemeeng RijksarchiefRijksarchie te Brussel. 2.21.18.

Pallandt, familie Van, 1829-1926, 0,1 m. Onderdeel van het familiearchief Van Zuylen van Nijevelt. Een ander gedeelte in het Rijksarchief in Gelderland. Plaatsingslijst: 2.21. 180.

Pekelharing, familie, 17 5-193 0,1 m. Hoogleraren. Onderdeel van het familiearchief Baart de la Faille. Een anderedeelteg in het archief van de L.S.V. Minerva te Leiden. Inventaris: 2.21.15.

Pestel,i familieonV 1751-1935,0 4 m. Friedrich Wilhelm1724-1805:( ) hoogleraarg in de rechtsgeleerdheid. Friedrich Franz Ludwig(1764-1837):g ( ) ppensionaris van Vlissingen,g raad van Justitie te Dillenburg , raadsheer in het hof van appèlpP in Dusseldorp, lid van het hof van appèl in Diez a/d Lahn. Jhr. Wilhelm Friedrich1802-1880:Friedrich( 1802-1880): luitenant-generaalg der artillerie, adjudantadjudan des Ko- gs. Inventaris: 2.21.129 (coll . 143).

Pie1lat van a Bulderen, familie, 16 -128 1m. Onderdeel van het familiearchief Van Beresteyn. Een anderedeelteg bij deJ Stichtingg Centraal Bureau voor Genealogie.g Inventaris: 2.21.18.

308

TWEEDE AFDELING

Pinke,(1894-1966),9e , .. 1 35-1963 0,3 m. Commandant zeemacht in Oost-Indië, hoofd bureau wetenschaPP eli'k J onderzoek mari- nestaf. Inventaris: 2.21.130 (coll. 181).

Pinke, F. (1860-1917), 1913-1917, 0,2 m. Commandant zeemacht in Oost-Indie. Inventaris: 2.21.91: Inventarissen van de collecties A.J. Immink, F. Pinke, C. PijnackerJ HordrJ k ('s-Gravenhagge 1965) (coll. 149 ).

PlPlanten,99 nfamilie,tn 172 -21 7 0 1 m Regenteng in Doetinchem. Onderdeel van het familiearchief Cremer. Inventaris: 2.21.43.

Plas, Ch.O. van der (1902-1972), 1943-1959, 1 m. Lid Raad van Indie, directeur van het Binnenlands Bestuur. Plaatsingslijst: 2.21.183 (coll. 25]).

Pleyte,eeY,t h..93950mB (1846-1926), 1 1 -1 2 „ 2 . Minister van Kolonien,ezantg in Brazilie. Inventaris: 2.21.08: R. Fruin, BeschrijvingJ g eener verzamelingpapieren,gP p afkomstigg van mr. Th.B. Pleyte,Y in: IRA I (1928) 113-114 (coll. 80 ).

Pluygers,Yg , P , 1821-1868 1841-1868,, 0 , 05 m Officier van gezondheid in Nederlands-Indie. Onderdeel van het familiearchief Van Limburgg Stirum. Inventaris: 2.21.107.

Po e1 eestOH. van(1879-1954),18794971, m5 . Directeur steenfabriek Ouderzorg, bestuurslid dierenbescherming sverenig in g en. Zie dierenbeschermingsarchieven (blz. 258) en steenfabriek Ouderzorg (blz. 240). Inventaris: 2.21.131 (coll. 280).

P oeG. A van(1884-1976),m*^a n5e,, InspecteurP van het lagerg en middelbaar onderwijs,onderwijs, secretaris-generaalg van het ministerie van Onderwijs,J ^ Kunsten en Wetenschappen,pp gedelegeerdeg g bijJ de ronde-tafel-conferentie voor de west, lid Staatscommissie Pensioenwetgeving. Een anderedeelteg in het gemeentearchiefg van 's-Gravenha's-Gravenhage e. Plaatsingslijst: slist: 2.21.183 (coll. 248).

Pol, H.H.J. van de (1894-1971), 1934-1973, 0,2 m. Secretaris en directeur van het Algemeen Nederlands Persbureau Inventaris: 2.21.132 (coll. 260).

309 TWEEDE AFDELING

Poll, M.J.M. van (1881-1948), 1931-1947, 0,6 m.* Lid Tweede Kamer, lid Commissie-generaal van Nederlands-Indië. Inventaris: 2.21.133 (coll. 246).

Pompe van Meerdervoort, J.E. (1792-1827), 1814-1826, 0,1 m. Referendaris bij de Raad van State. Inventaris: 2.21.07, in: VROA 39 (1916) 172 (coll. 59).

Post hum a F E .18741- 934 19 1 0 1- 94 3 16 S m.m.* Minister van Landbouw, Nijverheid en Handel,- directeur van Centraal Beheer, voorzit-t ter Algemene Nederlandsep Zuivelbond, vice-president Internationale Zuivelbond,, bestuurslid KoninklijkJ Nederlands Landbouwcomité, ondervoorzitter Zuiderzeeraad, voorzitter MaatschappijpP J voor Handel en Nijverheid,J voorzitter Nijverheidsraad.Nijverheidsraad 2.21.26: Inventarissen van de collecties D. Bos,... F.E. Posthuma ... B.D.H. Telleeng (('s-Gravenha gge 1970)) coll. 117).

Pots, afamilie, ^ ie c. 1600-1676, 1 m. Onderdeel van het familiearchief Van Tets van Goudriaan. Inventaris: 2.21.158.

Pijnacker Hordijk, C. (1847-1908), 18 67- 901 8 1 m. Minister van Binnenlandse Zaken, commissaris des Koningsg in Drenthe,, Gouverneur- generaal van Nederlands-Indié, lid Eerste Kamer. Inventaris: 2.21.91: Inventarissen van de collecties A.J. Immink, F. Pinke, C. Pijnacker Hordijk ('s-Gravenhage 1965)) ((coll. 100).

Quarles van Ufford, jhr. J.J. (1788-1855), 1808-1852, 3 m. Secretaris-generaal van het ministerie van Marine. Inventaris: 2.21.07: W. Moll, Beschrijving eener verzameling stukken, afkomstig van jhr. J.J. Quarles van Ufford, in: VROA 38 (1915) I, 359-365 (coll. 55).

Raalte, E. van (1892-1975), 1912-1975, 0,5 m.* Journalist en publicist over geschiedenis en staatsrecht. Bevat ook stukken van G.W. Kernkamp, 1914-1918. Inventaris: 2.21.134 (coll. 285).

Raffles, es Th..1781-1 2 60,21810-1814, m. 2 Gouverneur-generaalg van (Nederlands-)Indië.Nederlands- Indië. Fotokopieen van originelen in de India Office Library.Y Inventaris: 2.21.183 (coll. 215).

310

TWEEDE AFDELING

Ragay,P.A.ag a Y^m. 68-1 830 een D. 1772-1 85021798-1850, m Bankiers in Engeland, leveranciers van legergoederen, thesauriers KoninklijkJ Huis en (2) secretaris van de ambassadeur in Londen. Een ander gedeelte in het Rijksarchief in Noord-Brabant. Plaatsingslijst:gJ 2.21.183 (coll. 342).

Rákoczy, familie, 15e-20e eeuw, 0,1 m.* Familiepapieren Hongaarse adel (coll. 263).

Rambonnet, familie, 1776-1932, 0,2 m. Onderdeel van de familiearchieven Van Dam van Isselt en Marchant. Inventaris: 2.21.47 en 2.21.117.

Ranitz, it jhr.r.C.J.A. de (geb. 1905),1970-1979, 0 m Voorzitter Instituut voor Nederlandse Lexicologie,g voorzitter Stichtingg Oranjehotel.J Een anderedeelteg in het gemeenteachiefg van Utrecht en het RijksarchiefJ in Utrecht. Plaatsingslijst:J 2.21.183 (coll. 360).

Ranneft, J.G. (1894-1978), 1894-1978, 2,1 m. Marinier, voorzitter padvinderij in Nederlands-Indie. Plaatsingslijst: 2.21.183 (coll. 323).

RRappard, rd A.G.A.ridder.G.A. e a18van(1799-1869),-n2 1 20 1,16 m. Commies bij het ministerie van Binnenlandse Zaken, directeur van het Kabinet des Ko- nings, secretaris Ministerraad, minister van Hervormde Erediensten en van Binnenland- se Zaken. Inventaris: 2.21.135 (coll. 213).

Reael,eRal familie,17-1 8e eeuw, w0,1 1m. Onderdeel van het familiearchief Van Hogendorp.p Een ander gedeelte in het RijksarchiefJ in Utrecht. Inventaris: opP fiches.

Rees, familie, 1729-1788, 0,1 m. Onderdeel van het familiearchief Janssens. Inventaris: 2.21.92.

Rees,e B. vana 1750-1825 1797-1799,„ 0,1 m. Lid van een commissie tot vervaardiginggg van een algemeeng planP van vermo gensbe- lasting. Een anderedeelteg in de Universiteitsbibliotheek te Amsterdam. Inventaris: 2.21.05, in: VROA 22 (1899) 72 (coll. 22).

311

TWEEDE AFDELING

Reesink, H.J. (1876-1958), 1914-1932, 0,1 m. Lid van landelijke comité's voor vluchtelingen. Inventaris: 2.21.136 (coll. 140).

Rie n w(1773-1854),1816-1822, ardt , C G.C. 0 2 m. 0Oprichter richter 's lands plantentuin te Buitenzorg,g directeur Landbouw, Kunsten en Weten- schappen. Onderdeel van het archief van het ministerie van Koloniën. Plaatsingslijst:g 2.21.204 (coll. 354).

RfamilieRenesse,eesa f mi Van,ea, 1739 -17012m 8 „ Hoofdschout van Hattem, ambachtsjonkerJ van Rheden, lid Ridderschap en Staten van Gelderland. Onderdeel van het familiearchief Mackay van Ophemert. Een anderedeelteg in de RijksarchievenRijksarchieve in Utrecht, Gelderland en Noord-Brabant. 2.21.115 en 2.21.183.

Re uves ,nJ.E.1795-1816J 0 4 m. Agentg van Justitie, presidentp Nationaal Gerechtshof, lid Staatsraad, lid Hof van Cassa- tie in Parijs,J betrokken bijJ de codificatie van het Nederlandse recht. Inventaris: 2.21.137 (coll. 92). Literatuur: J. Gilissen, De Belg ische commissie van 1816 tot herziening van het ontwerp-Burgerlijk Wetboek voor het Koninkrijk der Nederlanden, in: Tijdschrift voor rechtsgeschiedenisg 35 (1967) 383-443.

ReY nst ,J hr. J.C. 1 798 -1871 1702-19 4 5 1 6> m. Directeur van Financiën, lid Raad van Indie, waarnemend gouverneur-generaal. Bevat ook stukken van familieleden. Inventaris: 2.21.138 (coll. 193).

Riel,1 van(1907-1980),1914-1980,a 39 m.* Lid Provinciale en Gedep uteerde Staten van Zuid-Holland, lid Eerste Kamer, vice- voorzitter VVD, commissaris van verschillende bedrijven.J Plaatsingslijst: 2.21. 197 (coll. 226). Literatuur: W. Jung man Harm van Riel, een heer van stand in de Nederlandse Ppoli- tiek (Haarlem 1980).

Rle m- ene g,e H . Avna 1 7 9 -1 5 c . 1 -1 5 ,4m Lid Staten-Generaal, bestuurslid Vrijheidsbond,Vrijheidsbond, lid Gemeenteraad Emmen, inspectricep LagerLa er OnderwijsOnderwijs te Assen, ^ bestuurslid Nederlandse Unie voor Vrouwenbelangeng (coll. 376).

312

TWEEDE AFDELING

Riemsdijk, G.v a1806n(1772-1842),- 1816 0 4 m. Directeur der registratieg en domeinen in Gelderland, controleur-generaalg der financiën in Oost-Friesland. Inventaris: 2.21.139 (coll. 9).

Riemsdijk, jhr. Th.H.F. van (1848-1923), 1851-1918, 7,2 m. Algemeen rijksarchivaris. Onderdeel van het archief van het Algemeen Rijksarchief. Inventaris: 2.14.03.

Ringers, J.A. (1885-1948), 1945-1948, 0,3 m. Minister van Openbare Werken en Wederopbouw. Plaatsingslijst: 2.21.183 (coll. 339).

Ritmeester, G. (1885-1966), 1942-1953, 0,1 m. Burgemeester van Den Helder en lid Tweede Kamer. Inventaris: 2.21.140 (coll. 315).

Ritter, H.A. (1870-1945), 1921-1942, 0,3 m. Journalist, voorzitter middenstandsverenigingen. Plaatsingslijst: 2.21.183 (coll. 351).

Rochussen, ffamilie, ,il' 1845 -191 0 m. Ministers van Financiën, van Koloniën en van Buitenlandse Zaken,gouverneur-g generaal van Nederlands-Indie, gezanten in Belg ie, Denemarken en Pruisen,, leden Tweede Kamer en Raad van State. Een ander gedeelte in het Koninklijk Huisarchief. Inventaris: 2.21.141 (coll. 284). Bronnenuitgave: J.J. Rochussen, Memoires, medegedeeldg door R. Reinsma,, in: BMHG 73 (1959) 55-138.

Ro"e l l jhr. r. J. 18 4 4-1 914 1 1868 - 19 14 77,1 m. Minister van Buitenlandse Zaken, lid en voorzitter Tweede Kamer. Inventaris: 2.21.183: M. Burnier, Beschrijving g eener verzamelingg stukken, afkomstigg van jhr. mr. J. Roell, in: VROA 38 (1915) I, 248-265 coll. 54a).

Reell, jhr. J.A. (1838-1929) en jhr. W. (1873-1958), 1860-1950, 2,5 m. (1) marineofficier; (2) ambtenaar bij het Minister van Oorlog, politicus (coll. 233).

313

TWEEDE AFDELING

RoeaI W.F.baron(1767-1853), o 1781-1840,8 3,5 mm. Minister van Buitenlandse Zaken, lid Grondwetscommissie, voorzitter Eerste Kamer, minister van Binnenlandse Zaken. Een anderedeelteg in het archief van Th. Jorissen. Inventaris: 2.21.08: J.A.G. VerspyckpY Mijnssen,J ^ BeschrijvingJ g eener verzamelinggPP a ieren afkomstigg van mr. W.F. baron Roell in: VROA 49 (1926)( I, 223-256 (coll.( 78). Bronnenuitgave:Bronnenuit ave: A.M. Elias, Een minister opP dienstreis, W.F. Róell in 1807p er koets door Frankrijk, een reisverhaal ingeleidg en bewerkt door – (Haarlem 1978).

Rmrfo e, a mille V on 16 e-20e eeuw,, 4 m.* Familiepapieren en documentatie over de families Beer, Bik, Caspersz,p Gallois, Van der Plas. Inventaris: 2.21.143 (coll. 172).

Roep, B. (1913-1961), 1913-1961, 0,1 m.* Indisch ambtenaar. Plaatsingslijst: 2.21.183 (coll. 308).

Rollinuueoq qr ue afamilie,fmle 80 -195 0 2, m. Louis Marie(Marie1791-1855:1791-1855): assistent-resident van Banjuwangi.J g Louis Marie(Marie1869-1960:1869-1960): administrateur bij Jhet ministerie van Koloniën. Een anderedeelteg bij Jde Stichtingg Centraal Bureau voor Genealogie.g Inventaris: 2.21.142: J.A.A. Bervoets, Inventaris van een verzamelingg papieren aP - komstig van het ggeslacht Rollin Cou9 uer9 ue (('s-Gravenha gge 1973) ; de inventaris in VROA 27 (1904) 57 is vervallen (coll. 90).

Romme, C.P.M. (1896-1980), 1934-1976, 19,1 m.* Minister van Sociale Zaken, lid Tweede Kamer, fractievoorzitter KVP. Plaatsingslijst: 2.21.144 (coll. 322).

Ronstorff, familie, 1745-1938, 0,1 m. Onderdeel van het familiearchief Van Beresteyn Inventaris: 2.21.18.

Roolvink, B. (1912-1979), 1937-1979, 3 m.* Voorzitter CNV, minister van Sociale Zaken en Volksgezondheid, lid Tweede Kamer. Plaatsingslijst: 2.21.183 (coll. 321). Literatuur: D. Schaafsma, Bauke Roolvink (Baarn 1978).

nJ.H.J vanan (geb. 1905),1946-1979, 7má Gedelegeerdeg bijJ onderhandelingeng met Indonesië inzake de soevereiniteitsoverdracht en inzake Nieuw Guinea. Plaatsing slist:J 2.21.183 (coll. 282).

314

TWEEDE AFDELING

Rut te J .ME(1895-1974),192le C.5 -1974 4 m.* Initiator landbouwkolonisatie in FrankrijkJ en ecologischeg landbouwplanning, cultuurfi- losoof enublicist.p Bevat ook stukken van de Société Agricole Franco-Neérlandaise (1925-1960) en het In- ternationaal Trustbureau (1934-1927). Plaatsingslijst:g J 2.21.183 (coll. 333).

Rui'seB r n ouckr e e'hC.J.M.1r b896 C.J.m. 936 -15 m Lid en voorzitter Tweede Kamer, minister van Binnenlandse Zaken. Plaatsingslijst:g 2.21.183 (coll. 372). Literatuur: H.J.H. Schur es, Charles gRuys, mens, christen, staatsman (Valkenburg 1973

Ruyssenaers, familie, 1815-1915, 1,2 m. Inventaris: 2.21.146 (coll. 76).

Salinger, H.D. (1899-1979), 1917-1979, 0,3 m. * Initiator Europese federale gedachte, kartelspecialist. Plaatsingslijst: 2.21.199 (coll. 340).

Sanders, P (geb. 1912 1946-1947,„ 0,1 m.* Secretaris-generaalg van de Commissie- g voor Nederlands-Indië. Inventaris: 2.21.147 (coll. 250).

SaSautijn J Sc ho vel D.J.(1810-1844),1825-1842, 0,1 m. Ingenieur van de waterstaat. Onderdeel van de archieven van de Inspecteurs en Commissies van de waterstaat vóór 1850 Inventaris: 2.16.06.

Saov ruin Lohman,0 'hr. A.F. de 1837-1924 18 67-1923 6 m.* Lid Staten-Generaal, minister van Binnenlandse Zaken, hoog leraar staatsrecht, oprichter CHU. Inventaris: 2.21.148 coll. 87). Literatuur: L.C. Suttorp , Jhr. mr. Alexander Frederik de Savornin Lohman 1837-1924, s-Gravenhage 1948) zijn leven en werken •

Savornina v Lohman,hm ,J hr. B.C..C. de -19 4 1832-1946,2 m* Hoogleraarg staatsrecht, lid Eerste Kamer. Bevat ook stukken van Maurits Adriaan1832-1899( )^ advocaat-generaal g bijJ de Hogeg Raad der Nederlanden en Gouverneur van Suriname. Een anderedeelteg in het gemeentearchiefg van Groningen. PInventaris: 2.21.149: A.M. Tempelaars, Inventaris van de PPpapieren vanP prof. J 'hr. mr. B. C. de Savornin Lohman en van enigeg van zijnJ familieleden ('s-Gravenha('s-Gravenhag e1975) 272). 315

TWEEDE AFDELING

Savornin Lohman, jhr. W.H. de (1864-1932), 1906-1920, 0,5 m. Historicus. Bevat ook stukken van J.A. Uitenhage de Mist. Inventaris: 2.21.150 (coll. 146).

Schaik,J.R.H.ca J van(1882-1962), an 1917-1961, 2 m * Advocaat, voorzitter Tweede Kamer, minister van Justitie en zonder portefeuille. Inventaris: 2.21.151: A.E.M. Ribberink, Inventaris van de papieren van mr. J.R.H. van Schaik ( 's-Gravenha ge 1963)) (coll. 159).

Scherm rh rn W.(1894-1977), e 19 20-1977o, 4 5 m. HoogleraarHoo leraar g geodesie, minister-president,p voorzitter van de Commissie-generaal voor Nederlands-Indie, lid Eerste Kamer. Plaatsingslijst:gJ 2.21.183 (coll. 312). Bronnenuitgave:g C. Smit, Het dagboekg van Schermerhorn,ggeheim verslag van proprof. dr. ir. W. Schermerhorn als voorzitter der Commissie-Generaal voor Nederlands-Indië, 20 sep tember 1946-oktober 1947 ((Groningen g 1970)) (WHG, vijfdvijfde serie nr. 6).

Schimmelpenninckc hi mme pe1 nnic k van a áeder 0Oye,y, W.A. baronb (1800-1872)e en A. a- ron(1839-1918), 1833-1916, 0,3 m. 1 minister van Binnenlandse Zaken, commissaris des Konings in Gelderland, lid Staten-Generaal;2() lid Tweede Kamer, commissaris des Koningsg in Utrecht. Andereedeelteng in het gemeentearchiefg van Zutphen,P het RijksarchiefRijksarchie in Gelderland het Documentatiecentrum van de Vrije Universiteit. Inventaris: 2.21.07: J.M. Sernee en J.K. Bondam, Beschrijving eener verzameling brieven bijeengebrachtJ g door A. baron Schimmelpenninckp van der OyeY van NijenbeekJ en de Poll, in: VROA 41 (1918) I, 470-480 (coll. 61).

Schimmelpenninck van der Oye, J.E.N. baron (1836-1914), 1891-1894, 0,1 m. Lid Tweede Kamer (initiatiefwet instelling Kamers van Arbeid). Plaatsingslijst: 2.21.183 (coll. 212).

c mge m a nn F.L. 187 7 1 4 4 1 2 -1 44 , m. Ingenieurg van de waterstaat, lid Centrale commissie voor de Rijnvaart,J adviseur van de Commissie inzake de belang en van de haven te Rotterdam, lid Commissie voor waterkrachtcentrales in Limburg. Inventaris: 2.21.152 (coll. 168).

Schmid, W.J.M. von (1806-1884), 1741-1855, 0,3 m. Ambtenaar bij de Algemene Secretarie van Nederlands-Indië. Inventaris: 2.21.153 (coll. 91).

316 TWEEDE AFDELING

Schneither,(1795-1877),17G.J.C.64 -1 2 m. Secretaris van deouverneur-g eneraalg van Nederlands-Indië. Bevat ook stukken van G.A.G.Ph. baron van der Capellen.P Plaatsingslijst: 2.21.07: M. Burnier, Beschrijving eener verzamelingg stukken, afkomstigg van mr. G.J.Chr. Schneither, in: VROA 38 (1915) I, 366-379 (coll. 57).

Schuurman, familie, 1791-1878, 0,1 m. Onderdeel van het familiearchief Van Beresteyn. Inventaris: 2.21.19.

Sleen,.vnvan(1890-1958),1 -1 57 1m Hoofd school voor zwakzinnig en te Rotterdam, lid Provinciale Staten van Zuid- Holland, lid Tweede Kamer, burgemeesterg van Brielle, bestuurslid SDAP en PvdA. Inventaris: 2.21.154 coll. 160).

Sleyden, E.J.C. van der en Ph.W. van der (1842-1923), 1857-1897, 0,1 m. (1) marine-commandant in Atjeh; (2) minister van Waterstaat, Handel en Nijverheid. Fotokopieen van originelen bij de familie. Plaatsingslijst: 2.21.183 (coll. 344).

m een5H.(1852-1935),1 ge,, 81-1 1 m Kantonrechter in Hoogeveen,g griffierg van de arrondissementsrechtbank in AmsterdamAmsterdam, lid Staten-Generaal. Plaatsingslijst: 2.21.183 (coll. 261).

Smidt,J. H.J.1851-1921, l 1 m Griffier Provinciale Staten van Drenthe, lid Tweede Kamer, minister van Justitie, lid Raad van State, gouverneur van Suriname. Inventaris: 2.21.26: Inventarissen van de collecties D. Bos,... H.J. Smidt, B.D.H. Tel- legen ('s-Gravenhage 1970) (coll. 189).

Snoeck Henkemans, J.R. (1862-1945), 1923-1945, 0,5 m.* Lid Tweede Kamer, bestuurslid CHU. Plaatsingslijst: 2.21.183 (coll. 201).

Speicher, familie Von, 1742-1942, 0,1 m. Inventaris: 2.21.155 (coll. 228).

Spies, P. (1904-1962), 1946-1952, 1 m.* Directeur Javase Bank. Plaatsingslijst: 2.21.183 (coll. 231).

317

TWEEDE AFDELING

Spoor, S.H. (1902-1949), 1946-1949, 0,4 m.* Directeur van Oorlog en legercommandant in Indonesiè. Inventaris: 2.21.36 (coll. 216).

familiemiea i i Van a dder, 1723-1803, 0,2 m. Onderdeel van het familiearchief Mackay van Ophemert.P Een anderedeelteg in de rijksarchievenrijksarchieve in Utrecht en Noord-Brabant. 2.21.115.

Stikker,t ikke U D.U. 1 7 1 79 1 7- 1 , m.* Directeur Heineken brouwerijJ, voorzitter Stichtin gvan de Arbeid, lid Tweede Kamer, voorzitter PartijJ van de VrijheidVrijhei en VVD, minister van Buitenlandse Zaken, ambassa- in Engeland,g secretaris-generaalg van de NAVO. PlaatsinPlaatsingslijst slist: 2.21.156 en 2.21.183 (coll. 194). Bronnenuitgave: ave: D.U. Stikker, Memoires,^ herinneringeng uit de langegJ 'aren, waarin ik betrokken was bijJ de voortdurende wereldcrisis ((Rotterdam-'s-Gravenha gge 1966).

Stok, E.M. (1900-1980), 1948-1976, 0,1 m.* Resident in Jogjakarta. Plaatsingslijst: 2.21.183 (coll. 301).

Stralen,In H. vana 75 11 822 1 602 -1 7 2m, Lid bestuursinstellingeng in Noord-Holland, lid Wetgevendg Lichaam, minister van Bin- nenlandse Zaken, lid Tweede Kamer. Bevat ook stukken van familieleden en van J.H. van Kinsbergen. Inventaris: 2.21.157 (coll. 103). Bronnenuitgave:g D.van Akerlaken, Mr. Hendrik van Stralen, aanteekeningeng uit zijne nagelateng geschrifteng f ('s-Gravenhage 1878).

Strati'n h familie,1823-1899, 0,1 m. Documentatie over wetenschappelijkep publikaties. Onderdeel van het familiearchief Baart de la Faille. Een anderedeelteg in de Universiteitsbibliotheek te Groningeng en het gemeentearchiefg van Groningen.g Inventaris: 2.21.15.

Swieten,eten J. vanan 17 S 10 1-1 1 0,2 m. Generaal-majoorJ bijJ de generaleg staf. Onderdeel van de verzamelingg handschriften van het Provinciaal Genootschap van Kunsten en WetenschappenPp van Noord-Brabant (blz. 330). Een anderedeelteg in het KoninklijkKoninklij Instituut voor Taal-, Land- en Volkenkunde te

Inventaris: 2.22.03.

318

TWEEDE AFDELING

win en J.H. vavn(1746-1823), 1787-1823,0 4 m. Hoogleraar leraar Atheneum te Amsterdam, lid Provisionele representantenp van het volk van Holland lid Uitvoerend Bewind, adviseur van de regeringg g in wiskundigeg en monetaire zaken. Andereeg edeelten in de universiteitsbibliotheken te Leiden en Amsterdam en in hetg - meentearchief van Leiden. Inventaris: 2.21.187; de inventaris in VROA 22 (1899) 71 is vervallen (coll. 21). Literatuur: R. Rentenaar, Van Swindens vergelijkingstafels vanlengtemate lentematen en land- 2Wa( eningeng 1972).

S ke s familie, 18e -2 Oe eeuw,euw 0 2 m. Predikanten, Leerg des Heils. Onderdeel van het familiearchief Domela Nieuwenhuis. Een anderedeelteg in het RijksarchiefJ in Groningen. Plaatsingslijst : 2.21.183.

Telders,familie, 1712-1957, 2m Jean Henri1807-1878):( lid Hoogg Militair Gerechtshof; Jean Marie (1842-1900): direc- teurofp technische Y school te Delft; Jean Henri (1884-1957): aannemer van waterwerken voorzitter Centraal Baggerbedrijf.gg Plaatsingslijst:g J 2.21.183 (coll. 348).

Tellegen,1797-1939g en ^>BD.H.(1823-1885) 2 3 m. Advocaat, hoohoogleraa leraar in de rechtswetenschap. 2.21.26: Inventarissen van de collecties D. Bos,... B.D.H. Tellegen ( 's-Gravenha gge 1970) (coll. 192).

Temminck, H.F.M. (1790-1826), 1790-1826, 0,1 m. Officier bij de Landmacht. Onderdeel van het familiearchief Van Beresteyn. Inventaris: 2.21.I8.

Tetsvan a Go ud rl a an familie Van, 00-19086 4 m. Jhr. Dirk Arnold Willem1785-1853):( presidentp rechtbank Haarlem, lid Provinciale Sta- ten van (Noord-)Holland. Jhr. Jacob Georgeg HieronymusY (1812-1885):( ) ambtenaar bijJ de Eerste Kamer en Raad van State, Commissaris des Koningsg in Zeeland, minister van Binnenlandse Zaken en van Financien, directeur van de Compagnie du chemin de fer de Malines à Terneuzen. Jhr. Dirk Arnold Willem1844-1930:( ) di lomaat,p minister van Buitenlandse Zaken. Bevat ook stukken van de families Van der Dussen, Hahn, Van den Ende, Noodt, Van der Marck en Pots. Inventaris: 2.21.158 en 2.21.159 (coll. 85, 106 en 112).

319

TWEEDE AFDELING

Theunissen, W.F. (1882-1961), 1895-1960, 0,2 m. Directeur krankzinnigengestichten en hoofd Dienst Volksgezondheid in Nederlands- Indié. Inventaris: 2.21.160 (coll. 332).

Thierens,hl n ef familie, s,ii a 17e , 1e- 8e eeeuw,eu O l m. Onderdeel van het familiearchief Heldring.g Een anderedeelteg in het gemeentearchiefg van Alkmaar. Inventaris: 2.21.85.

Thorbecke,(1798-1872),m.*J.R.1721-1 49 2 m6 . Hoogleraar in de rechtsgeleerdheid,g lid Tweede Kamer,, minister van Binnenlandse Za- ken. Bevat ook stukken van enige familieleden. Inventaris: 2.21.161 en 2.21.162 (coll. 244). Bronnenuitgave: J. Brandt-van der Veen, Het Thorbecke-archief 1798-1872, deel 1-3, 1798-1830 (Utrecht-'s-Gravenhage 1955-1967)) ((WHG, vierde serie, nrs. 3, 7, 8); G.J. HooykaasY en J.C. Boogman,g De briefwisselingg van J.R. Thorbecke,^ deel 1-2,, 1830- 1836 ('s-Gravenhagge 1975-1979))^ (RGP, kleine serie, nrs. 42, 47); G. Groen van Prinste- rer, J.R. Thorbecke, Brieven 1830-1832 (Amsterdam 1873); J.R. Thorbecke, Parlemen- taire redevoeringen 1840-1866 (Deventer 1856-1870); G.G. van der Hoeven, De onuitg e- geven parlementaire redevoeringeng (Groningeng 1900-1910 ). Literatuur: I.J. Brugmans, Thorbecke(Haarlem 1958 3); W. Verkade, Overzicht der staatkundige denkbeelden van Johan Rudolf Thorbecke 1798-1872 (Arnhem 1935); W. Verkade, Thorbecke als Oost-Nederlands patriot (Zutphenp 1974).

Tichelman, G.L. (1893-1961), 1918-1937, 0,8 m. Planter in Zuid-Sumatra, ambtenaar binnenlands bestuur in Nederlands-Indië. Inventaris: 2.21.97 (coll. 133).

Ti'1 anH.W. us H.1858-1966, 93,2 3 m Lid Tweede Kamer, fractievoorzitter van de CHU. Bevat ook stukken van enige familieleden. Inventaris: 2.21.163: G.H. de Kinkelder, Inventaris van depPa ieren van Hendrik Wil- lem Tilanus (1884-1966)) en van enigeg van zijn familieleden t('s-Gravenha gge 1975))^ coll. 240). Literatuur: G. Puchinger, Tilanus vertelde mijJ( zijn leven (Kampen P 1966 ).

Tinne, AlexandrineA x ne r'1848-1869in 1(1835-1869),0 -1 , 2 m. Ontdekkingsreizigster in Noord-Afrika, fotografe.g Onderdeel van het familiearchief De Constant Rebecque.q Een anderedeelteg in het RijksarchiefJ in Gelderland en in het gemeentearchiefg van 's-Gravenhag e.

320

TWEEDE AFDELING

Inventaris: 2.21.08 en 2.21.37, in: VROA 44 (1921) I, 246. Literatuur: C. Eggink,gg De merkwaardigeg reizen van Alexandrine Tinne ((Amsterdam 1960); P. Gladstone, Travels of Alexine, Alexine Tinne 1835-1869(London 1970).

Tjarda van Starkenborgh Stachouwer, jhr. A.W.L. (1888-1979), 1925-1978, 1,2 m.* Gouverneur-generaal van Nederlands-Indie. Plaatsingslijst: 2.21.183 (coll. 264).

Toorn A. vana deder 8517 186 4-(1828-1888), en JJ. vana dere 1807-1870, 0,2 m (1) adviseur voor de schei- en wiskundigeg zaken bijJ het ministerie van Financiën,, leraar in de roei-, peil- en meetkunde aan de Koninklijke Academie te Delft;,O (2) hoofding e- nieur van de waterstaat. Inventaris: 2.21.164 (coll. 158).

Tulleken, familie, 1705-1802, 0,1 m. Onderdeel van het familiearchief Van Beresteyn Inventaris: 2.21.18.

Tresling, familie, 1845-1939, 0,1 m. Onderdeel van het familiearchief Baart de la Faille. Inventaris: 2.21.15.

Uhlenbeck, familie,i e l 744- 1923 1 m. Marineofficieren, ambtenaren in Nederlands-Indië. Bevat ook stukken van de familie Guyot. Een ander gedeelte bij de Nederlandse Genealogische g Vereniging g en bijJ de Stichtingg Centraal Bureau voor Genealogie.g Inventaris: 2.21.165 (coll. 310).

Uitenhage de Mist, J.A. (1749-1823), 1797-1820, 0,1 m. Commissaris op Kaap de Goede Hoop. Onderdeel van het archief van W.H. de Savornin Lohman. Inventaris: 2.21.150.

Valck, F.G. (1799-1842), 1828-1830, 0,1 m. Resident van Kadoe op Java. Onderdeel van het archief van H.M. de Kock. Inventaris: 2.21.05.

321

TWEEDE AFDELING

Vlaken c ifamilie,1631-1768, erO l m Onderdeel van het familiearchief Cort van der Linden. Een anderedeelteg in het gemeentearchiefg van Amsterdam. Inventaris : 2.21.111.

Valther, familie, 1813 - 1913, 0,1 m. Plaatsingslijst: 2.21.183 (coll. 364).

V e eesan ffamilie,1798-1924, mi e l l m. Daniel (1801-1884);riffierg der Tweede Kamer. Jacob Dirk1845-1910):( griffierg en lid Tweede Kamer, minister van Landbouw, ^Nijver- J ver heid en Handel. Een anderedeelteg bij Jde Stichting gCentraal Bureau voor Genealogie.g Inventaris: 2.21.166 coll. 202).

Veld, e , J. Intl(1895-1981), 895 19 1 , 1918 -1 80 , 0 ,9 m. Burgemeester van Zaandam, minister van Volkshuisvestingg en Wederopbouw,P lid Eerste Kamer, lid Raad van State, hoogleraarg staats- en administratief recht. PlaatsinPlaatsingslijst: slist: 2.21.183 (coll.( 375 ).

Velden, jhr. B. van den (1800 - 1879), 1831 - 1846, 0,4 m. Adjunct-commies bij het ministerie van Binnenlandse Zaken. Inventaris: 2.21.05, in: VROA 29 (1906) 78 (coll. 35).

Velde eldevan Melroy,an e o .B`R J1 baron(1743-1824),a o an1724-0 4m 28 0 Bisschop van Roermond, aalmoezenier van koning LodewijkLodewijk Napoleon. P Inventaris: 2.21.06: A.H. Martens van Sevenhoven, Beschrijving eener verzamelingg stukken, afkomstig van J.B.R. baron van Velde de Melroy, in: VROA 361913)( 128- 131 (coll. 114).

Veraart.A.J 1886-1955 1919-19SS 12,2 m. Hoogleraar arbeidsrecht, lid Hoge Raad van Arbeid, lid Tweede Kamer, bestuurslid RKSP, bestuurslid vakorganisaties, adviseur Nederlandse regeringg g in Londen, lid Soci- aal Economische Raad. Een anderedeelteg bij Jhet RijksinstituutRijksinstituut voor Oorlogsdocumentatieg ((coll. 20^ .

Verheyen,e A..J J H .1774-18 3 1808-1814, 1 m. Eerste secretaris van het Kabinet van koningg LodewijkLodewijk Napoleon, P secretaris der com- mandementen van deouverneur-g eneraalg in de Hollandse departementen.p Inventaris: 2.21.04, in: VROA 15 (1892) 32 (coll. 114).

322

TWEEDE AFDELING

VerHuell,C.H.V(1760-1832)fe1779-1835,r ull Aen C 17a a 6414- 85 177-98 1 5 m. (1) lid commissie van de Oost-Indische zaken, lid Staatsraad, lid CorpsP legislatif; (2)( commandant der Bataafse flottilje, minister van Marine, gezant te Petersburg, commandant eskader voor Texel en stellingg van Den Helder. Inventaris: 2.21.04: H. Hardenberg,g BeschrijvingJ g eener verzamelinggapPpapieren, afkomstig van den vice-admiraal Carel Hendrik graafg VerHuell en van zijnzij broeder Anthonie VerHuell, in: IRA IV (1931) 94-134coll.( 4). Literatuur:.M.R.Q VerHuell, Het leven en karakter van Carel Hendrikggraaf VerHuell (Amsterdam 1847); C.N. Fehrmann, Onze vloot in de Franse tijd,tijd de admiraals De en VerHuell ('s-Gravenhage 1969). Bronnenuitgave: W.A.C. de Jonge, Brieven en bescheiden 1813-1814, de vice-admiraal VerHuell ('s-Gravenhage 1881).

Vermeulen Krieger, P.F. (1782-1865), 1817-1834, 0,1 m. Legercommandant in Nederlands-Indie. Inventaris: 2.21.06, in VROA 36 (1913) 8 (coll. 45).

Verrijn Stuart, familie, 20e eeuw, 0,1 m. Onderdeel van het familiearchief Middelberg. Plaatsingslijst: 2.21.183.

Verstolk vanSoelen,(1776-1845),1807-1842,a J.J.G. 1 2 m. Assessor van Amstelland, landdrost van Gelderland, prefect van Friesland, commissaris-generaal te Luik, gezant in Rusland, minister van Buitenlandse Zaken. Inventaris: 2.21.07: R. Fruin, Beschrijving eener verzameling stukken, afkomstig van J.G. Verstolk van Soelen, in: VROA 37 (1914) I, 374-384 (coll. 53).

Veth, B. (1861-1944), 1873-1905, 2 m. Medewerker Zuid-Afrikaanse legatie in Brussel. Inventaris: 2.21.167 (coll. 119).

Vhelen, familie, 18e eeuw, 0,1 m. Onderdeel van het familiearchief Heldring. Plaatsingslijst: 2.21.85.

Vi n ceelr , familiea e Van,a n, 9 0,2, m. Boedelpapierenp en bezittingeng in De Steeg, Huissen en Didam. Onderdeel van het archief van H.J. van de Graaff. Inventaris: 2.21.74.

Visscher, C.W.(1734-1802),1794-1796, 0,1 m. Patriot, bur gemeester van Amsterdam. Onderdeel van het familiearchief Van Beresteyn. Inventaris: 2.21.18. 323 TWEEDE AFDELING

Visser,1908-1973,01i ss er S.H..H (geb.g 908 m Secretaris werkgeversorganisaties, minister van Defensie, commissaris-generaalg Wereld- tentoonstelling Montreal, burgemeesterg van Den Helder. Plaatsingslijst: 2.21.183 (coll. 369).

Vissering, familie, 18e-20e eeuw, 4 m. Simon (1818-1888): hoogleraar staathuishoudkunde. Gerard (1865-1935): directeur van de Javasche Bank en Nederlandse Bank. Bevat ook stukken van de families Menalda, Corver en Wopkes Cnoop. Plaatsingslijst: 2.21.183 (coll. 309).

VollenhovenV ene n Beeckie aaVollenhoven, ml 1 0 -1 5 2 5 m . Cornelis1778-1849):( secretaris-generaal van het ministerie van Binnenlandse Zaken. Hendrik (1816-1889): referendaris afdeling Onderwijs, Kunsten en Wetenschappen van het ministerie van Binnenlandse Zaken. Jacob (1780-1834): bankier. Hendrik (1811-1871): bankier en lid Staten-Generaal. Hendrik1877-1943):( managerg bij opP Zuid-Afrika gerichteg ondernemingen.g Bevat ook stukken van de families Van Beeck, Van Gent en Brants. Inventaris: 2.21.168: 0. Schutte, Het archief van de familie Vollenhoven, Van Beeck Vollenhoven ('s-Gravenhage 1968) (coll. 185).

Vollenhoven,van 74-1 9 1881-1933,1 m. Hoogleraarg rechtsgeleerdheid,g adviseur inzake adatrecht, Indisch bestuur en volkenrecht, betrokken bij het internationaal gerechtshof. Een ander gedeelte bij het Koninklijk Instituut voor Taal-, Land- en Volkenkunde te Leiden. Inventaris: 2.21.169 (coll. 319).

Vondeling,A. 1916-1979, 1935-1979, 14 5 m. Bestuurder Noordoost ppolder, lid en voorzitter Tweede Kamer, minister van Landbouw en VisserijJ en van Financien, lid Europese parlement. Plaatsingslijst:g J 2.21.183 (coll. 346). Literatuur: A. Vondeling,g Nasmaak en voorproef, een handvol ervaringen8 en ideeën (Amsterdam 1968).

Vonhoff, H.J.L. (geb. 1931), 1940-1974, 5,5 m.* Bestuurslid VVD, lid Tweede Kamer, staatssecretaris van Cultuur, Recreatie en Maat- schappelijk Werk. Plaatsingslijst: 2.21.183 (coll. 265).

Voorduin, J.C. (1799-1878), 1819-1849, 2 m. Publicist inzake geschiedenis Nederlandse wetgeving. Inventaris: 2.21.08: C.C.D. Ebell, Beschrijving eener verzameling bescheiden, afkomstig van mr. J.C. Voorduin, in: VROA 43 (1920) 521-545 (coll. 65). 324 TWEEDE AFDELING

Voorst Evekink, D. van (1890-1950), 1933-1940, 0,8 m. Docent militair tuchtrecht, militair attaché in Brussel en Parijs. Inventaris: 2.21.170 (coll. 258).

Vos van Steenwijk, R.H. baron de (1885-1964), 1945-1950, 0,1 m. Commissaris der koningin in Drenthe, betreft grenscorrecties met Duitsland. Plaatsingslijst: 2.21.183 (coll. 235).

Vree e familie, 1783-1880, 1 m. Pieter1750-1837:Pieter( 1750-1837): lakenfabrikant in Tilburg,g lid Nationale Vergaderingg g en Uitvoerend Bewind. Paulus(Paulus1779-1842:1779-1842): lakenfabrikant, secretaris van legatieg te Stuttgartg en Parijs.J GeorgeGeor e Willem 1809-1880:( ) hoogleraarg rechtsgeleerdheid,g historicus. Andereedeelteng in het Nederlands Belastingmuseum,g in het RijksarchiefRijksarchie in Noord- in derovincialep bibliotheken van Zeeland en Friesland en in hetgemeentear-g chief van Tilburg. Inventaris: 2.21.171 (coll. 108). Literatuur: A.C. Vreede, Levensschets van G.W. Vreede, naar zijn eigen handschrift uitgegeveng (Leiden 1863).

Vrok li, familie, 1716-1945,3 8 m. Gerard(Gerard1775-18591775-1859) en Willem (1801-1863):) hooglerareng in de geneeskunde.g AgnitesA nites (1810-1894): )Rijk essayeur-generaal van 's Riks Munt, minister van Financiën, di- van de Maatschappijpp J tot exploitatiep van Staatsspoorwegen.P Caroline Lonce (1838-1896): letterkundige. Willem Hendrik Karel Mari (1841-1904): directeur van de MaatschappijMaatschappij tot exploitatieP van Staatsspoorwegen,p lid Tweede Kamer. Een anderedeelteg in de Universiteitsbibliotheek te Amsterdam. Inventaris: 2.21.172 (coll. 196).

Vromans, familie, 1719-1827, 0,2 m. Pieter Willem (1697-1748): predikant. Pieter (1745-1825): raadsheer Hof van Holland en Keizerlijk en Hooggerechtshof. Onderdeel van het familiearchief Van Beresteyn. Inventaris: 2.21.18.

V t eus Johan, J a 1640-1767, 0,1 m. Raad van de landgraafg in Hessen-Kessel. Bevat ook stukken van familieleden. Onderdeel van het familiearchief Cort van der Linden. Inventaris: 2.21.40 en 2.21.41.

Waa 1 J. H. 791 7- 185 8 een E.(1821-1905),1821-1913,04 m 1 ambtenaar ter Secretarie in Batavia; (2) ambtenaar ter Secretarie in Batavia, minister van Kolonien. Inventaris: 2.21.173 (coll. 211). 325 TWEEDE AFDELING

Warners,(geb.C.J.J. e1900),1941-1980, 1 m.* Raadadviseur ministerie voor Algemene Oorlogvoering van het Koninkri'J k, verbin- ding sfficier met de Organisation of Secret Services, directeur en staatssecretaris van het departement van Verkeer in Indonesië, hoofddirecteur van het KNMI, adviseur voor de civiele verdediging. Een anderedeelteg bij deJ Sectie krijgsgeschiedenis van de Landmachtstaf. Plaatsingslijst:gJ 2.21.183 (coll. 361).

Waszklewicz-Van Schilfgaarde, B. (1850-1937), 1890-1916, 1,2 m. Presidente Nederlandse vrouwenbond ter internationale ontwapening, oprichtster Insti- tut catholique international. Inventaris: 2.21.174 (coll. 94).

Water, J.Ph. van de (geb. 1898), 1940-1953, 0,1 m.* Manager Borneo-Sumatra Handelmaatschappij (Borsumij). Plaatsingslijst: 2.21.183 (coll. 294).

Weitzel,W P(1816-1896),1831-1 A8 8 , 0,2 m Officier en commandant in Nederlands-Indië, minister van Oorlog.g Inventaris: 2.21.07: R. Fruin, Inhoud van deedenkschrifteng van generaal-majoorg J A.W.P. Weitzel, in: VROA 41 (1918) I, 504-506 (coll. 60). Bronnenuitgave:g Maar Majesteit!JJ Koning Willem III en zijn ti 'd. De geheimeg dagda boe-boe- van minister A. W.P. Weitzel, bewerkt en ingeleid door Paul van 't VeerAmster-( dam 1968).

We l te r Ch.I.J.M.(1880-1973),1880-1973,C . J 0,5 m.* Vice-voorzitter Raad van Nederlands-Indie, voorzitter Ondernemersraad van Nederlands-Indie, minister van Kolonien, lid Tweede Kamer. Inventaris: 2.21.175 (coll. 195).

Westendorp Boerma, J.J. (1901-1970), 1944-1968, 0,1 m. Betreft aantekeningen over Johannes van den Bosch. Plaatsingslijst: 2.21.183 (coll. 219).

Weyer, G.A.Ph. (1891-1979), 1945-1968, 0,3 m. Adviseur van de luitenant-gouverneur-generaal van Nederlands-Indië. Plaatsingslijst: 2.21.183 (coll. 289).

Wintermans, J.J. (1877-1955), 1925-1932, 1,5 m. Directeur-generaal van de Landbouw, lid Hoge Raad van Arbeid. Plaatsingslijst: 2.21.183 (coll. 350).

326

TWEEDE AFDELING

Wiselius,W' se us S. 1 697 18- 4 5 17 88- 181 8 1,5 m. Secretaris Provisionele representantenp van het volk van Holland, lid Comité van de Oost-Indische handel en Raad der Aziatische bezittingen,g directeur van politiep in Amsterdam. Inventaris: 2.21.176 (coll. 5).

Witsense Elias,a8^ J.(1828-1893),1856-18 01 m3 f f Ingenieur J bij de aanleg van het Noord-Willemskanaal en bijJ de Dienst aanlegg Staatsspoorwegen, lid gemeenteraad Groningen.g Inventaris: 2.21.177 (coll. 141).

Witterttte vant aE.B.F.F. Hoogland,B barona o 1875- 1959 1875 -195 9 6m * Griffier Eerste Kamer, lidgemeenteraadg 's-Gravenha ge, voorzitter Verenigingg g van Ra- den van Arbeid, secretaris Bond van rooms-katholieke kieskring en, lid Sint- Michaelsbewegg in , voorzitter Nederlandse BalijeJ van de Orde van Malta. Genealog ica bijJ de Stichtingg Centraal Bureau voor Genealogie.g Inventaris: 2.21.178 coll. 161).

Wopkes Cnoop, familie, 18e eeuw, 0,1 m. Beurtschippers in Friesland. Onderdeel van het familiearchief Vissering. Plaatsingslijst: 2.21.183.

Wttewaal, af milie0 1766-1880, l m Onderdeel van het familiearchief Cort van der Linden. Een ander gedeelte bij de Eerste Afdeling van het Algemeeng RijksarchiefRijksarchief ^ (zie blz. 8282) en in de Universiteitsbibliotheek te Utrecht. Inventaris: 2.21.40.

Wttewaal van Stoetwegen, Jkvr. C.M.I. (geb. 1901), 1921 - 1979, 1,5 m.* Lid Tweede Kamer, bestuurslid vrouwenorganisaties. Plaatsingslijst: 2.21.196 (coll. 279). Literatuur: C.W.I. Wttewaal van Stoetwegen, De freule vertelt (Baarn 1973).

Wulf f t nPlhfamilie1858-1967,e a t e fa ml a0n 0,1 m. Onderdeel van het archief Joekes. Een anderedeelteg in de Oudheidkamer te Oldenzaal en in het Internationaal Archief van de Vrouwenbeweging. Inventaris: 2.21.94.

Wijck, jhr. C.H.A. van der (1840 - 1914), 1842- 1899, 0,1 m. Gouverneur-generaal van Nederlands-Indië. Plaatsingslijst: 2.21.183 (coll. 318).

327

TWEEDE AFDELING

Wijn,van(1740-1831), HH. n18 a50-1 m Archivaris des rijks,J redacteur tijdschrifttijdschrif `Het huiszittend Leven'. van het archief van het Algemeeng Rijksarchief.Rijksarchief. anderedeelteg in de KoninklijkeKoninklijk Bibliotheek. 2.14.03. Literatuur: J.C. de Jonge,g Hendrik van Wiin alsgeleerdeg en staatsman geschetst ('s-Gravenhage-Amsterdam 1832).

Wijnand, J.H. (1901-1976), 1930-1947, 0,2 m. Journalist van `De Telegraaf'. Plaatsingslijst: 2.21.183 (coll. 290).

Wijnbergen, familie Van, 1667-1773, 0,2 m. Onderdeel van het familiearchief Mackay van Ophemert. Een ander gedeelte in het Rijksarchief in Gelderland. Inventaris: 2.21.115.

Zaaijer,(geb.03aa J , J ebg 1919-1935,, , 0 ,b m. Betreft aktiviteiten tegen de uitvoering van Rijnvaartverdragen g en de kanaalverbindingg tussen Antwerpen en Rotterdam. Plaatsingslijst:g J 2.21.183 (coll. 269).

Zimmerman,A.9 R.(1869-1939),1 22-1 „ 92 O1 m Voorzitter scheidsgerechtg inzake financiële vraagstukkeng tussen OostenrijkOostenrij en

Plaatsingslijst:J 2.21.183 (coll. 366). Literatuur: J.L.J. Bosmans, De Nederlander mr. A.R. Zimmerman als commissaris- ggeneraal van de Volkenbond in OostenrijkJ 1922-1926 (Nijmegen 1973).

Zue n familie f mli Van,e a 1841-1886, 0,1 m. RogierRo ier Adriaan (1806-1894:) archivaris van 's-Hertogenbosch, redacteur Provinciale Noordbrabantse en 's-Hertogenbossche Courant. Gustaaf Eugeniusg Victor Lambert (1837-1895):( officier KNIL, deelnemer in cultuur- maatschappijPp J Boekit Gomp on g . Onderdeel van het familiearchief Van Beresteyn.Y Inventaris: 2.21.18.

ZuY 1en v van N1Nijevelt, J v t, familieaf m e Van,2 an1 m BaronCornelis( 1777-1833):1777-1833 : gezantCornelisarte bijJ de Duitse vorsten, secretaris van het de p - ment van Buitenlandse Zaken, betreft ook religieuzeg zaken. Baron HugoH(1781-1853):g ( onderprefect) P te Rotterdam, ambassadeur in TurkijeTurkije en Enge-ge land, minister van Buitenlandse Zaken. Baron Pieter Hendrik (1782-1825): officier Landmacht.

328

TWEEDE AFDELING

Baron Philipp Julius (1785-1856): officier Landmacht, kamerheer des Konings. Baron Jacob Pieter Pompejusp J (1816-1890):( lid Tweede Kamer, minister van Buitenland- se Zaken,ezantg in Frankrijk.Frankrijk Julius Philip Jacob Adriaan( 1819-1894 )g: gezant in België,g Engeland,g Turkije,J, Pruisen, Rusland en Oostenrijk,J minister van Buitenlandse Zaken, lid Tweede Kamer, lid Raad van State. Baron Hugog Ferdinand (1821-1872):( wethouder van 's-Gravenha gge,e Provincialeinciale Sta- ten van Zuid-Holland, directeur Billiton-maatschappij.pp J Baron Joan Adriaan Hugog (1854-1940): lid Gemeenteraad 's-Gravenhage's-Gravenha e. ook stukken van de families Van Pallandt en Cornets de Groot. Een ander gedeelte in het KoninklijkJ Huisarchief. Plaatsingslijst:gJ 2.21.05, 2.21.179, 2.21.180, 2.21.181, en in: VROA 15 (1902) 46 (coll. 26, 102, 105, 109, 110, 191 en 262).

Zwa a, nJ.A.J. e 1846-1860, 1m. Commies-chartermeester bijJ het Algemeeng Rijksarchief.J Onderdeel van het archief van het Algemeeng Rijksarchief.Rijksarchief. 2.14.03.

Zwaardemaker, A.F. (1892-1948), 1916-1948, 0,8 m. President arrondissementsrechtbank te Rotterdam, redacteur weekblad `De Waag'. Inventaris: 2.21.182 (coll. 242).

Zwahlen, J.R.D. (geb. 1906), 1936-1979, 0,1 m. Documentatie betreffende de familie Zwahlen en jhr. D.G. Rengers Hora Siccama. Inventaris: 2.21.183 (coll. 374).

329 TWEEDE AFDELING

3 VERZAMELINGEN

3.1 Handschriften

Losse aanwinstens vande Tweede ee e afdeling,a in g > 1795-1979,195177 - > m. Betreft losse archiefstukken en fragmenteng van archieven,, waaronder: Nederlands Leesgezelschapg P en Nederlandse Societeit te Davos, ,1879-1889. Hoofdcommissie voor het huldeblijkJ der groothertoging g van Saksen,, bijgelegenheid J g g van haar gouden huwelijksfeest,J 1892. Hoofdcommissie tot oprichtingP g van een grafmonumentg te Calcutta ter nagedachtenis8 aan mr. Willem Karel baron van Dedem, 1895-1901. Verenigingg tot vakopleidingP g van PalestinaPpioniers, , 1934. Nationaal Jongereng Verbond, ,1936-1937. Nederlandse Phaenologischeg Vereniging,1941-1944. Nederlandse Naaiwerk Vereniging, 1890-1970. Voor zover de losse aanwinsten behoren tot een archief dat elders in dit overzicht is vermeld, zijn en worden deze stukken als supplementPP daarbij geplaatst.g P Plaatsingslijst:gJ 2.22.01.

Handschriften van het Provinciaal Genootschap voor Kunsten en We- tenschappen in Noord-Brabant, 1614, 1714-1843, 0,3 m. Bevat ook archivalia van J. van Swieten (1775-1859), 1801-1831, generaal-majoor bij de Generale Staf. Een ander gedeelte berust bij het Genootschap. Inventaris: 2.22.03.

Handschriften van het Koninklijk Instituut van Ingenieurs, 1542- 1937, 3,5 m. Bevat ook stukken van de ingenieurs van de waterstaat A. toekoop, F.W. Conrad, J.F.W. Conrad, J.H. Ferrand, B.H. Goudriaan, L.J.A. van der Kun, N. Cruquius, alsmede van A. Ypey. Plaatsingslijst: 2.22.02.

Collectie Bonasse, 1795-1815,l 1 m. Bescheiden in de Jjaren vijftigJ g van deze eeuw ontvreemd en later terugg ontvangen,g, bestemd om opP hun oorpronkelijkeP J plaatsP(coll. te worden teruggeplaatst coll. 278 .)

330

TWEEDE AFDELING

3.7 Overige verzamelingen

Bink J .J 1914-1947,0 2 m Stukken betreffende de Nederlandse Overzee Trustmaatschappij en het nationaal- socialisme. Inventaris: 2.21.195 (coll. 370).

Boon, M., 1945-1949, 0,1 m. Stukken betreffende de Nederlands-Indonesische betrekkingen. Plaatsingslijst: 2.21.183 (Coll. 304).

Hoogezand, A.H.R., 1955-1958, 0,1 m. Programma's van de Radio-Omroep Nieuw-Guinea. Plaatsingslijst: 2.21.183 (coll. 373).

Nijnatten, G.C.M. van, 1940-1959, 0,1 m. Stukken betreffende de bijzondere rechtspleging. Plaatsingslijst: 2.21.183 (coll. 234).

Rembges, 1782-1853, 0,1 m. Stukken betreffende het Koloniaal etablissement te Rotterdam. Inventaris: 2.21.06, in: VROA 36 (1913) 78 (coll. 44).

Roseo gaa rde Bisschop,W. 1895-1913,, 1 m. Lijsten) en afschriften van stukken, berustend in het India Office te Londen, betreffende de Nederlandse kolonien 1815-1830. Inventaris: 2.21.145 (coll. 54). Literatuur: H.T. Colenbrander, Onderzoek van stukken in het India Office [door W. Roosegaardeg Bisschop],p^ in: Bijdragen tot de Taal-, Land- en Volkenkunde van Nederlandsch-Indie, 6e volgreeks,g deel 3 (1896).

Roux, C.C.F.M. le, 1910-1931, 0,7 m. Stukken betreffende Timor, de Molukken en Nieuw-Guinea. Inventaris: 2.21.97 (coll. 135).

Schuddebeurs, H.G., 1720-1950, 7,5 m. Stukken betreffende het verzekeringswezen. Plaatsingslijst: 2.22.05 (coll. 393).

Vandepoel, P., 1918-1944, 0,1 m. Nationaal-socialistisch propagandamateriaal. Inventaris: 2.21.183 (coll. 208).

331 TWEEDE AFDELING

Rijksinstituut voor Oorlogsdocumentatie, 1933-1966, 51 m.* Dubbele archiefstukken uit de archieven onder beheer van het RIOD, kopieën van oorlogsdagboeken en van stukken uit het eigen archief van het RIOD. Plaatsingslijst: 2.14.08.

Nederlandse Vereniging van Belangstellenden in het Spoor- en Tram- wegwezen, 1831-1979, 8 m. Documentatiemateriaal, w.o. foto's, over spoor- en tramwegwezen. Bevat ook het archief van mr. B. Mees, directeur van de Rotterdamse Electrische Tram, 1913-1973. Plaatsingslijst: 2.19.46.

Documentatie spoorwegen, 1839-1980, 6 m. Oorspronkelijk van het Nederlands Economisch-Historisch Archief en later aangevuld. Plaatsingslijst: 2.19.42.

Buitenlandse spoorboekjes, 1916-1975, 18 m. Bijeengebracht door A. de Pater.

Jaarverslagen en statuten van diverse petroleum- en mijnbouwmaat- schappijen, 1890-1950, 2,5 m. Plaatsingslijst: 2.18.10.

Vakbladen voor visserij en vishandel, 1931-1970, 1 m. Plaatsingslijst: 2.19.42.

Rapporten van staats- en andere commissies op het gebied van de waterstaat, 1854-1931, 0,4 m. Plaatsingslijst: 2.16.11.

Circulaires van de Hoofdcommissie voor de Normalisatie in Neder- land, 1930-1974, 2 m. Plaatsingslijst: 2.19.47.

Neg atie en. N.B. Betreft microfilms en andere reproduktiesp van archiefbescheiden berustende bijJ de Tweede afdeling en elders. Catalogus.g De Inventaris der verzamelingg negatieven, g lantaarnplaatjesP J en cliché's van documenten door A.J.H. Rozemond uit 1965 is verouderd.

332 ALGEMEEN RIJKSARCHIEF

DERDE AFDELING:

RIJKSARCHIEF IN ZUID-HOLLAND

333 Terschelling

°Wieringen

v c co West- a) Urk-V ftEmelwaarde E Friesland a) Ens c c a) Schokland Y

Amstelland Gooiland

Rijnland -Woerden Delfland ó...... " Vianen Schielando. y .,/ -..01P• Oost-Voorne p 14111111 d West-Voorne ‘Hoekseo4 , Land van Altena Bommenede aard Land van Neusden ow Zuid- Voorne Zevenbergen Schouwen-Duiveland Sommelsdijk (Zeeuws) (Zeeuws)

Het gewest Holland in 1648, naar: Geschiedkundige at/as van Nederland ('s-Gravenhage 1913-1914), kaart 10.

334 DERDE AFDELING

INLEIDING

1 ARCHIEFVORMENDE INSTELLINGEN

1.1 Gewestelijke bestuurs- en rechtsinstellingen vóór 1795

1.1.1 Vóór 1572

Vanaf het jaar 889 – dat beschouwd kan worden als de aanvangsdatum van de vorming van het latere graafschap Holland – tot aan de afzwering op 24 juli 1581 van koning Philips II van Spanje als laatste graaf van Holland hebben vijf geslachten van graven over Holland geregeerd: het Hollandse huis, dat in 1299 in rechte mannelijke lijn uitstierf, het Henegouwse huis (1299-1345), welks regering Holland in personele unie met het graafschap Henegouwen verenigde, het Beierse huis (1345-1433), het Bourgondische huis (1433-1477) en het Habs- burgse huis (1477-1581). Hoewel Floris II (1091-1121) pas in 1101 voor het eerst als graaf van Holland (comes de Hollant) wordt genoemd, laat men doorgaans het Hollandse gravenhuis beginnen bij graaf Dirk I (vermeld tussen 916 en 939). Sedert 1291 betitelden de landsheren van Holland zich als graven van Holland en Zeeland en heren van Friesland. Het grondgebied of territorium van de graven van Holland omvatte in de late middeleeuwen de huidige provincies Noord-Holland, Zuid- Holland en Zeeland alsmede de Zuidhollandse Waard. De schenking van koning Arnulf aan graaf Gerolf bij oorkonde van 4 augustus 889 schiep een basis voor de grafelijke domeingoederen. Deze lagen aanvankelijk voornamelijk in Kennemerland en Maasland. Vanuit hun domeinen hebben de graven van Holland langs allerlei wegen hun soevereiniteit of grafelijke gezagsrechten weten te vestigen en hun gebied kunnen uitbreiden: door huwelijk en vererving, door koop en belening, door ontginning en inpoldering, door oorlog en verovering, en door feodalisering, d.w.z. dat zij door middel van de leenband edelen onderwierpen aan het landsheerlijk gezag. Zo verwierven zij in de loop van de 13e eeuw Waterland, Zeévang, West-Friesland, Wie- ringen en Texel in het noorden en Amstelland en het land van Woer- den in het oosten en in de 14e eeuw Zeeland bewesten Schelde, de heerlijkheid Altena en stad en land van Heusden. De vorming van het graafschap Holland is een proces van meer dan vier eeuwen geweest dat in het midden van de 14e eeuw een eindpunt had bereikt. De ge-

335 DERDE AFDELING

zagsrechten van de graaf van Holland strekten zich ook uit over Oost-Friesland of Friesland beoosten het Vlie (het gebied van de huidige provincie Friesland). Deze gezagsrechten gingen na de nederlaag van graaf Willem IV (1337-1345) bij Staveren in september 1345 tijdelijk verloren; ze konden nadien door de graven van Holland niet meer in de oude vorm worden hersteld.

Het graafschap Holland was verdeeld in zes baljuwschappen en vier rentmeesterschappen. De territoriale of landsbaljuwschappen waren: Kennemerland- (West-)Friesland, Medemblik, Amstelland-Waterland, Rijnland met het land van Woerden, Delfland-Schieland en Zuid- Holland. De districten van de rentmeesters waren: Kennemerland- (West-) Friesland, Amstelland-Waterland, Noord-Holland met het land van Woerden en Zuid-Holland. Met uitzondering van Noord- Holland waar twee landsbaljuwschappen waren, te weten Rijnland- Woerden en Delfland-Schieland, vielen de ambtsdistricten van deze rentmeesters en baljuwen praktisch samen. De baljuwschappen waren verdeeld in schoutambachten. Zeeland was ingedeeld in twee rentmeesterschappen, die van Beoosten en Bewesten Schelde. Er waren in Zeeland geen landsbaljuwen; naast de stadsbaljuwen en de schouten waren de rentmeesters van de graaf er met juridische taken belast. De bestuurlijke organisatie van Holland in baljuwen rentmeesterschappen is door graaf Floris V (1256-1296) in het laatste kwart van de 13e eeuw tot stand gebracht, maar ze werd door graaf Willem III (1304-1337) verbeterd en uitgewerkt; daardoor kwam er een vast corps van landsheerlijke ambtenaren met afgebakende en omschreven taken en bevoegdheden. In feite is de geografisch-bestuurlijke indeling van het graafschap Holland tijdens het ancien régime blijven bestaan, al zijn er wijzigingen in aangebracht. Zo werd er in de jaren vijftig van de 14e eeuw een baljuwschap in Den Haag en omgeving ingesteld, welke functie eerst was bekleed door de rentmeester van Noord-Holland. Het baljuwschap van Amstelland, Waterland en Zee- yang is niet steeds verbonden geweest aan het rentmeesterschap van dit district; het rentmeesterschap werd in 1593 verenigd met dat Ken- nemerland. Van 1469 tot 1590 was er een afzonderlijke rentmeesterschap voor West-Friesland; daarnaast werd er in 1532 in het oude ressort van de rentmeester van Kennemerland een rentmeesterschap van de Vroonlanden (bij Alkmaar) ingesteld. In 1391 werd het rentmeester- en baljuwschap van het land van Woerden afgesplitst van respectievelijk dat van Noord-Holland en Rijnland. Evenzo wer-

336 DERDE AFDELING

den de stad Muiden en het Gooiland losgemaakt van het district Amstelland en fungeerden er daar van 1430 tot 1590 afzonderlijke rentmeesters en baljuwen. Voorts betekenden gebiedsuitbreiding en de terugkeer van grote lenen in 's graven boezem een verbreding van en aanpassing aan de bestaande bestuurlijke organisatie. Na de verwerving van stad en land van Heusden in 1357 van Brabant, stelde graaf Willem V (1351-1358; t 1389) hier een drossaard (= baljuw) en een rentmeester aan. Nadat in 1372 de heerlijkheid Voorne aan de grafelijkheid was teruggevallen door het kinderloos overlijden van Machteld van Voorne, werden Brielle en het land van Voorne gevoegd in de grafelijke administratie door de aanstelling van een baljuw en een rentmeester aldaar. Het- zelfde gebeurde met de goederen van Blois (o.a. Gouda, Schoonho- ven en het land van Stein, Beverwijk, Noordwijk, Texel en Wierin- gen) na het overlijden van de graaf van Blois in 1397, met de heerlijkheid Arkel in 1412 en met de heerlijkheid Putten en Strijen in 1459. De heerlijkheden Altena en Brederode werden respectievelijk in 1590 en 1680 door de Staten van Holland gekocht en vervolgens in beheer genomen; evenzo geschiedde met de heerlijkheid Terschelling in 1615 en de heerlijkheid Urk en Emmeloord in 1792. De voornaamste taak van de rentmeesters was het beheer van de grafelijke domeinen. Tevens inden zij de beden en de inkomsten van grafelijke tollen en marktgelden. In hun rekeningen verantwoordden de rentmeesters de inkomsten en uitgaven van de graaf in hun ressort. Hun functie was voornamelijk van financieel-administratieve aard. De landsbaljuwen waren daarnaast belast met gerechtelijke en bestuurlijke taken; zij waren de hoogste vertegenwoordigers van de graaf in hun district. De baljuw was voorzitter van de baljuwsvierschaar, waarin welgeborenen en leenmannen zitting hadden. Deze vierschaar berechtte de zwaarste criminele zaken, waaronder halsmis- drijven. Ook werden voor de baljuwsvierschaar geschillen tussen edelen, leenmannen en welgeborenen beslecht. Steden en hoge heerlijkheden waren aan de criminele rechtskring van de baljuw onttrokken. De verantwoordelijkheid van de baljuw ten aanzien van de uitoefening van de lage rechtspraak bestond in de aanstelling van schout en schepenen, voor zover althans deze rechten niet toebehoorden aan de heer van de ambachtsheerlijkheid. Tot de bestuurlijke taak van de baljuw behoorde het toezicht op de naleving van keuren en ordonnaties. De baljuwsvierschaar kon voor het eigen district rechtsregels of keuren opstellen. Voorts droeg de baljuw zorg voor de levering van heer-

337 DERDE AFDELING

vaartcontingenten ten tijde van oorlog. Behalve in Zuid-Holland, waar een afzonderlijk dijkgraafschap voor de Grote Waard bestond, waren de baljuwen tevens dijkgraaf in hun district. In deze hoedanig- heid waren de baljuwen voorzitters van het college van heemraden en oefenden zij andere taken uit op het terrein van de waterstaat. De archieven van de baljuwsvierscharen of districtsgerechten van Rijnland, Delfland en Zuid-Holland vangen voor het merendeel aan in het midden van de 16e eeuw. De talrijke rekeningen van de grafelijke rentmeesters en baljuwen evenals die van andere rekenplichtige ambtenaren van de graaf als de houtvester van de Haarlemmerhout, de kasteleins van de grafelijke burchten, de schouten en tolgaarders bevinden zich voor de periode tot 1446 in het archief van de graven van Holland (889-1581); vanaf die datum berusten de rekeningen in het archief van de Grafelijkheidsrekenkamer of Rekenkamer der Do- meinen (1446-1728), aangezien toen het beheer van de grafelijke domeingoederen aan de Rekenkamer was opgedragen. De rekeningen van de rentmeesters van Zeeland zijn echter in 1607 uit deze archieven genomen en naar Middelburg overgebracht; daar zijn ze in 1940 door brand vernietigd.

Sedert het einde van de 13e eeuw werd Den Haag allengs het rege- ringscentrum van de graven van Holland. Hier was in het grafelijk hof de kanselarij gevestigd. Het tijdstip van ontstaan van de grafelijke kanselarij is onzeker. Ten tijde van graaf Dirk VII (1190-1203) bestond er een kanselarij met een minieme bezetting. Na 1280 kwam er enige uitbreiding in het kanselarijpersoneel. In de jaren 1316-1318 is de kanselarij ingrijpend gereorganiseerd. Er werd begonnen met een systematische administratie door de aanleg van een serie registers, waarin de ingekomen en minuten van uitgaande oorkonden van de graaf, veelal naar landstreek gerubriceerd, werden ingeschreven. Bij- gevolg resteert thans een zeldzame reeks van kanselarijregisters in het archief van de graven van Holland, die het gehele landsbestuur met betrekking tot Holland en Zeeland omvat. Aanvankelijk lag in de 14e eeuw de leiding van de kanselarij in handen van de klerk van het register. Het landsbestuur in Holland kende geen kanselier die de leiding over de landsheerlijke administratie had, zoals in Vlaanderen en Brabant. Maar in mei 1363 werd er door hertog Albrecht van Beieren (ruwaard vanaf maart 1358; van 1389-1404 graaf) een tresorier aangesteld, aan wie de rekenplichtige ambtenaren van de graaf ondergeschikt werden gemaakt. Geleidelijk kreeg de tre-

338 DERDE AFDELING

sorier ook het bewind over het grafelijk hof in Den Haag en de klerken van de kanselarij in handen. Hij trad op als voorzitter van de grafelijke raad en soms ook als zegelaar van de graaf. Tevens verving de tresorier de graaf regelmatig als stadhouder wanneer deze in het buitenland verbleef. Tegen 1400 was het tresorierschap het sluitstuk van de ambtelijke hiërarchie in het landsbestuur van Holland. Met de komst van de Bourgondiërs kwam er verandering in de bestuurlijke structuur. De eerste plaats in het landsbestuur kwam toe aan de stadhouder of gouverneur als plaatsvervanger van de vorst. In 1432 werd het tresorierschap opgeheven en kreeg de rentmeester- generaal het rekenplichtig beheer in handen. Na de oprichting van het Hof van Holland (1428) en de Rekenkamer (1446) bleef de taak van de klerken van de kanselarij beperkt tot het beheer van het grafelijk- heidsarchief en de leenadministratie. Dit bureau, de Leen- en registerkamer van Holland, heeft de registratie van de grafelijke lenen – eerst voor de landsheer en na 1572 voor de Staten van Holland die in de rechten van de landsheer getreden waren –gevoerd tot aan de opheffing van het leenstelsel in 1795. Behoudens korte perioden (1519- 1577 en 1660-1674), waarin een afzonderlijk leenhof functioneerde en de raadpensionaris stadhouder van de lenen was, berustte de rechtspraak in leenzaken bij het Hof van Holland.

Sedert het midden van de twaalfde eeuw waren de graven van Hol- land voor de uitoefening van het landsbestuur omgeven door een groep van leenmannen, die hem met raad en daad bijstonden. Uit deze curia comitis groeide in de tweede helft van de 13e eeuw de grafelijke raad. Deze toch betrekkelijk brede raad werd door graaf Willem III omstreeks 1330 omgevormd tot een gewone of gemene raad, bestaande uit enkele edelen, ambtenaren en klerken van de graaf. In 1346 werden afgevaardigden van de steden tot deze raad toegelaten. Onder invloed van politieke omstandigheden, niet in de laatste plaats als gevolg van de in het voorafgaande jaar uitgebroken Hoekse en Kabeljauwse twisten, gingen vervolgens edelen en afgevaardigden van de steden in 1352 uit elkaar en begon men elkaar op dagvaarten te ontmoeten. Deze standenvergaderingen vormen de oorsprong van de Staten van Holland. De grafelijke raad bleef bestaan uit edelen, in later stadium de ridderschap geheten, en enkele ambtenaren van de graaf. Op de dagvaarten die de landsheer belegde met de grafelijke raad en de afgevaardigden van de steden werden 's lands bestuurszaken besproken, waaronder de landsheerlijke financiën en de heffing

339 DERDE AFDELING

van de beden. Al weldra ontstond de gewoonte dat de stedelijke afgevaardigden op dagvaarten met lastgevingen of mandaten hun stem uitbrachten. Het is kenmerkend voor de Staten van Holland gebleven, dat de stedelijke afgevaardigden niet hun stand, maar hun stad vertegenwoordigden. Maar vooroverleg en ruggespraak tussen de stadsbesturen over gemeenschappelijke belangen leidden wel tot een gezamenlijk optreden tegenover de landsheer als stand. In de turbulente jaren na de dood van graaf Willem VI (t 1417) verwierven edelen en stadsbesturen het recht om elkaar ook buiten de aanwezigheid van de landsheer op dagvaarten te ontmoeten voor overleg over politieke en financiële zaken die in het belang van het land waren. Men zou dit punt kunnen markeren als het begin van een autonoom functioneren van de Staten van Holland. Het is echter tot in het midden van de 16e eeuw een strijdpunt gebleven of de Staten vrijwillig en ongevraagd – en dus buiten de wil van de vorst om –bijeen mochten komen. De term `Staten' dateert overigens van omstreeks 1425. In de Staten van Holland waren twee standen vertegenwoordigd: de adel en de burgerij. Hoewel in de 15e eeuw regelmatig overleg is ge- pleegd met de geestelijkheid over kerkelijke en fiscale kwesties, is de geestelijkheid niet als eerste stand in de Staten van Holland opgenomen. De Ridderschap, die als tweede stand bij ontstentenis van de eerste stand, de geestelijkheid, het eerste lid van de Staten werd, groeide in de loop van de 15e eeuw uit tot een gesloten college van ca. 20 leden. Onder hen namen de leden van de hoge adel als Brede- rode, Duvenvoorde, Egmond en Wassenaar de eerste plaats in. Tot het college van de Ridderschap behoorden alleen leden van oude rid- dermatige geslachten van Holland die in het bezit waren van één of meer ambachtsheerlijkheden. Dit college werd door middel van coop- tatie aangevuld, d.w.z. dat men zelf nieuwe leden koos. Al in de 15e eeuw beschouwde de Ridderschap zich als vertegenwoordiging van het platteland en, na 1528, ook als vertegenwoordiging van de kleine steden van Holland, maar pas na 1543, toen de kleine steden niet meer in de Statenvergadering verschenen, is deze pretentie van de Ridder- schap als zodanig erkend. Het college van de Ridderschap heeft vóór de Opstand geen eigen archief gevormd. Dit was mede een gevolg van de omstandigheid dat de landsadvocaten als secretarissen van de Sta- ten van Holland tevens de belangen van de Ridderschap behartigden. Het aantal steden dat in de Staten van Holland vertegenwoordigd was, lag aanvankelijk niet vast. Op de dagvaarten met de grafelijke raad kon de landsheer in beginsel alle stadsbesturen uitnodigen die

340 DERDE AFDELING

naar zijn opvatting daarvoor in aanmerking kwamen, maar het waren toch vooral de vier grote steden –Dordrecht, Delft, Leiden en Haar- lem – met wie de graaf gewichtige bestuurszaken afdeed. Na 1477 waren dit voornamelijk de zes grote steden: Dordrecht, Delft, Leiden, Haarlem, Gouda en Amsterdam. Alleen bij de beraadslaging over de beden moesten de grote èn kleine steden worden gehoord. Echter na 1543, toen de landvoogdes Maria van Hongarije weigerde met de kleine steden te overleggen over de bede, verdwenen deze uit de Staten van Holland. Tot aan de Opstand bleef daardoor het getal van stemhebbende steden tot de voornoemde zes beperkt. In 1480 is de eerste landsadvocaat door de Staten van Holland aangesteld. Zijn ambt werd gemodelleerd naar het stedelijk pensionaris- ambt. Hij diende register te houden van de resoluties van de Staten, correspondentie te voeren en in het algemeen de zaken van de Staten te behartigen. Uit de commissie van 30 januari 1544 voor Adriaan van der Goes, de oudst bewaard gebleven instructie, blijkt dat de landsadvocaat ambtshalve pensionaris van de Ridderschap was. In feite heeft de aanstelling van de landsadvocaat ertoe geleid dat de Staten van Holland een eigen archief zijn gaan vormen. Voordien werden de stukken die bestemd waren voor edelen en steden van Hol- land bewaard in de stadsarchieven van Leiden en Delft. De archieven van de Staten van Holland vóór 1572 hebben dan ook geen duidelijk beginpunt. Pas tegen 1560 kregen de Staten een eigen secretarie. De landsadvocaten waren echter gewoon hun correspondentie thuis af te handelen. Dit heeft tot gevolg gehad dat archieven van landsadvocaten –sedert 1621 raadpensionarissen geheten – aan particuliere erfgenamen zijn overgegaan en pas veel later en doorgaans aanmerkelijk gehavend weer bij het archief van de Staten konden worden gevoegd.

Bij de Zoen van Delft van 3 juli 1428 kwamen hertog Philips van Bourgondië en gravin Jacoba van Beieren overeen, dat er voor de uitoefening van het bestuur, de wetgeving en de rechtspraak in Holland, Zeeland en West-Friesland een Raad of Camer van negen leden zou worden ingesteld. In wezen betrof het hier een reorganisatie van de grafelijke raad, waarvoor hertog Philips nu zes van de negen leden mocht kiezen, maar het jaar 1428 houdt men toch algemeen aan als oprichtingsdatum van het Hof van Holland. Aan deze opvatting ligt mede het feit ten grondslag, dat het archief van het Hof van Holland van meet af aan gescheiden is gehouden van het archief van de graven van Holland. Voorlopig bleef dit college nog Raad (van Negenen)

341 DERDE AFDELING

heten; pas omstreeks 1460 kwam meer en meer de naam Hof van Holland in zwang. De belangrijkste instructies waarbij de bevoegdheden van het Hof van Holland werden vastgelegd, dateren van 1462, 1521 en 1531. Naast deze uitvoerige instructies zijn steeds onderdelen van de procedure voor het Hof, de taak van de ambtenaren en talrijke andere zaken geregeld in afzonderlijke kleinere instructies. De juridische taak van het Hof bestond in eerste aanleg in die zaken die voorheen in grafelijke rechtspraak waren berecht, zoals aantasting van de rechten van de landsheer en het landsheerlijk gezag, misdrijven tegen en correctie van landsheerlijke ambtenaren, de munt, de bescherming van geeste- lijken, vreemdelingen en zogeheten personae miserabiles. In hoger beroep was het Hof bevoegd om te oordelen over beslissingen van stedelijke rechters en rechtscolleges van het platteland in burgerlijke zaken en in bijzondere gevallen in strafzaken. In 1458 werd het appel op het Hof van Holland geformaliseerd. Anderzijds kon men na de oprichting van het Parlement van Mechelen in 1473 (na 1477 de Gro- te Raad van Mechelen) bij dit rechtscollege in beroep gaan om herziening van een vonnis van het Hof van Holland. Door de scheiding tussen noord en zuid als gevolg van de Opstand werd de oprichting van een nieuw appelcollege noodzakelijk geacht. Hiertoe werd in 1582 de Hoge Raad van Holland en Zeeland ingesteld (zie blz. 351).

Officieel zat de stadhouder de zittingen van het Hof van Holland voor; de akten van het Hof werden op zijn naam gesteld. In werke- lijkheid werd hij echter altijd vervangen door de president van het Hof. Naast de president telde het Hof elf raadsleden. Verder waren aan het Hof verbonden de griffier, de substituut-griffier, eerst zes en later drie secretarissen, de penningmeester, de rentmeester van de ex- ploiten en voorts een groot aantal klerken, deurwaarders, boden en andere lagere ambtenaren. De president, de raadsleden, de griffier en de secretarissen werden volgens een overeengekomen verdeelsleutel afwisselend door Holland en Zeeland benoemd. De advocaat-fiscaal en de procureur-generaal van het Hof vertegenwoordigden de overheid in rechte; ze hielden toezicht op de strafrechtspleging en de rechtsvor- dering. Daarnaast waren er aan het Hof nog talrijke advocaten en procureurs verbonden. Aanvankelijk hield de Raad afwisselend verblijf in Leiden en Den Haag. Sedert september 1434 was de Raad, later het Hof, blijvend gevestigd in het grafelijk hof (Binnen- en Buitenhof)) in Den Haag.

342 DERDE AFDELING

De taken van het Hof van Holland op het terrein van algemeen bestuur en wetgeving namen in de loop van de 15e en 16e eeuw geleidelijk af door de opkomst van de centrale bestuursinstellingen te Brussel en de werkzaamheden van de Staten van Holland en hun gecommitteerden. Alhoewel het Hof steeds enkele rudimenten van de oorspronkelijke bestuursbevoegdheid heeft behouden, werd het toch allengs in hoofdzaak een rechtsprekend college. In deze vorm is het blijven functioneren tot in de Franse tijd. Al met al heeft de scala van activiteiten en bevoegdheden van het Hof van Holland geleid tot de vorming van een indrukwekkend archief dat thans meer dan een halve strekkende kilometer beslaat.

Het streven van de Bourgondische vorsten Philips de Goede en Karel de Stoute naar verzwaring van het bestuurlijk centrum en verbetering van hun financiële middelen kreeg ook zijn weerslag op het terrein van de landsheerlijke financiën. In 1446-1447 werd in Den Haag de Grafelijkheidsrekenkamer of Rekenkamer der Domeinen – maar ook Rekenkamer van Holland genoemd –ingericht voor het beheer van de grafelijke domeingoederen en de controle van de rekeningen van de landsheerlijke ambtenaren. De landsheerlijke politiek van centrali- sering en uniformering leidde vervolgens in juni 1463 tot de opheffing van de Rekenkamer van Holland die werd samengevoegd met de Re- kenkamer van Brabant te Brussel. Na de dood van Karel de Stoute in 1477 wisten de Staten van Holland deze regeling ongedaan te maken en werd er opnieuw een Rekenkamer van Holland in Den Haag ingesteld. De taak van de Rekenkamer bleef intussen ongewijzigd: hij behield het toezicht op het beheer van de goederen en rechten van de vorst en was belast met de afhoring van de rekeningen van rekenplichtige ambtenaren. Aanvankelijk hadden de Staten van Holland weinig bemoeienis met de heffing van de gewone en buitengewone beden door de landsheer. Tegen het midden van de 16e eeuw moesten echter steeds meer de buitengewone beden worden opgebracht uit de gemene middelen waarover de Staten beschikten, zoals toeslagen en overschotten op de beden, omslagen op de schilttalen, morgengelden en de imposten van wijn en bier. De rekeningen die de Staten hiervan opmaakten, werden afgehoord door het Hof van Holland en de Rekenkamer der Domei- nen, afzonderlijk dan wel tezamen en veelal in aanwezigheid van gedeputeerden van de Staten. Na de Opstand van 1572 weken de leden van het Hof van Holland en de Rekenkamer als vertegenwoordigers

343 DERDE AFDELING

van de wettige overheid naar Utrecht uit. De Staten waren gedwongen ten spoedigste te voorzien in het beheer van de gemenelandsmiddelen, de grafelijke domeingoederen en tevens van de geestelijke goederen die onbeheerd waren achtergebleven. Nog in 1572 werden er commissarissen aangesteld, die onder toezicht van gecommitteerden van de Staten controle moesten uitoefenen op de ontvangers van de gemene middelen en de rentmeesters. In 1573 werd een nieuwe Rekenkamer der Domeinen ingesteld die de oude taak hervatte. Deze bestond in hoofdzaak in de afhoring van de rekeningen van de grafelijke domeingoederen die de Staten aan zich hadden getrokken, maar omvatte anderzijds ook de aanstelling van baljuwen en schouten. Daar- naast werd de controle van de gemenelandsrekeningen toevertrouwd aan de Rekenkamer ter Auditie. Dit college verrichtte vanaf 1582 zijn werk onder toezicht van de Gecommitteerde Raden van het Noorder- en Zuiderkwartier die de dagelijkse leiding over 's lands financiën kregen. Om in hun financiële behoeften te voorzien, hebben de Staten regelmatig grafelijke domeingoederen verkocht, waardoor de taak van de Rekenkamer der Domeinen werd uitgehold. Omvangrijke verkopingen in de jaren 1720-1727 leidden ertoe, dat aan deze Rekenkamer geen bestaansrecht meer was beschoren. Bij resolutie van de Staten van 17 maart 1728 werd de Rekenkamer der Domeinen opgeheven en het aantal rentmeesterschappen beperkt. Het beheer van de overgeble- ven domeingoederen kwam te ressorteren onder de Gecommitteerde Raden, terwijl van dat moment af de Rekenkamer ter Auditie was belast met de afhoring van de domeinrekeningen (vergelijk ook blz. 349).

1.1.2 1572-1795

De Opstand van 1572 en vervolgens het `verlaten' van koning Philips II in 1581 maakten aanpassingen in de uitoefening van het landsbestuur in Holland noodzakelijk. Geleidelijk hebben er op institutio- neel en bestuurlijk terrein verschuivingen plaatsgehad. Deze veranderingen betroffen in eerste aanleg de plaats en samenstelling van de Staten van Holland zelf, die in de rechten van de landsheer traden en aldus de verantwoordelijkheid voor het landsbestuur op zich namen. Daardoor ontstond er een merkwaardige verhouding tussen de Staten en de stadhouder, die enerzijds dienaar van de soevereine Staten werd, maar anderzijds enkele bevoegdheden bleef behouden die hij voorheen als plaatsvervanger van de landsheer had gehad. Hoe ge-

344 DERDE AFDELING

wichtig ook de betekenis van de stadhouder voor het gewest Holland is geweest, toch wordt hier aan zijn positie voorbijgegaan, aangezien deze ook andere gewesten van de Republiek en de Generaliteit als zodanig regardeert. De stadhouderlijke archieven berusten deels bij de Eerste afdeling van het Algemeen Rijksarchief, deels bij het Konink- lijk Huisarchief. De landsadvocaat (vanaf 1621 de raadpensionaris) was als pensionaris van de Ridderschap voorzitter van de Staten van Holland. Hij opende de binnengekomen post, redigeerde resolutiën en uitgaande brieven en was betrokken bij het financieel beheer dat werd uitgeoefend door de Gecommitteerde Raden. De behandeling van de correspondentie door de landsadvocaat kreeg er na 1572 een dimensie bij. Na de Opstand vormden Holland en Zeeland enige tijd een zelfstandige unie, waardoor de betrekkingen met het buitenland extra gewicht kregen. Aldus verwierf de landsadvocaat het recht de correspondentie met het buitenland te voeren. Deze bevoegdheid hebben de landsadvocaten weten te behouden toen andere gewesten zich aan- sloten. Het buitenlands beleid van de Republiek kwam daardoor in hoge mate te berusten bij de raadpensionaris, die evenwel in deze in een later stadium andere hoge ambtenaren van de Generaliteit als de griffier van de Staten-Generaal en de secretaris van de Raad van State naast zich moest velen; samen met de thesaurier-generaal waren deze ambtenaren in feite de ministers van de Republiek. Als voorzitter van de Staten van Holland leidde de raadpensionaris de deputatie van zijn provincie in de Staten-Generaal. Door het bestuurlijk overwicht van Holland in de Republiek bekleedde de Hollandse raadpensionaris een preponderante positie in de Staten-Generaal. Deze bestuurlijke constellatie heeft een nauw verband doen ontstaan tussen de archieven van de Staten-Generaal, de Staten van Holland en de raadpensionarissen. Aard en samenstelling van het eerste lid van de Staten van Holland, het college van de Ridderschap, wijzigden nauwelijks na de Opstand. Het college bleef beperkt tot thans een twaalftal leden, afkomstig uit een zestal families van hoge adel; aanvulling met nieuwe leden bleef geschieden door middel van coöptatie. De plaats van eerste edele is in het college afwisselend bekleed door de Brederodes en de prinsen van Oranje, maar meer dan een grote zeggenschap bij de benoeming van nieuwe leden behelsde de eretitel van eerste edele niet. Op politiek terrein boette de Ridderschap in vergelijking met de landsheerlijke tijd aan invloed in. Tegenover de achttien steden die na 1572 ieder hun

345 DERDE AFDELING

stem in de Staten van Holland mochten uitbrengen, had het college van de Ridderschap slechts één stem. Daartegenover stond dat de Ridderschap, die in de Staten zowel edelen als het platteland bleef vertegenwoordigen, als eerste haar stem mocht uitbrengen, waardoor het stemgedrag van de steden kon worden beïnvloed. Deze stem werd uitgebracht door de raadpensionaris, die zoals gezegd als pensionaris van de Ridderschap voorzitter van de Staten van Holland was. Voorts genoten de leden van de Ridderschap in de regentenaristocratie van de Republiek groot aanzien; ze bekleedden tal van nevenfuncties op gewestelijk en lokaal niveau. Daarenboven kreeg het college van de Ridderschap de beschikking over eigen middelen. Naast een als collec- tief ontvangen presentiegeld kreeg de Ridderschap in het laatste kwart van de 16e eeuw tevens het beheer van de door de Staten geconfisqueerde goederen van de voormalige adellijke abdijen van Rijnsburg en Leeuwenhorst in handen. Hiertoe werden rentmeesters en secretarissen aangesteld. Stukken met betrekking tot het beheer van deze kloostergoederen en de emolumenten die de leden van Ridderschap daaruit genoten, vormen thans het grootste bestanddeel van het archief dat het college van de Ridderschap sedert 1572 tot aan zijn opheffing in 1795 heeft gevormd.

Als gevolg van de Opstand werd het tweede lid van de Staten van Holland, de stemhebbende steden, aanmerkelijk uitgebreid. Bestond hun aantal vóór 1572 uit de zes grote steden, de deelname aan de Opstand deed van meet af aan het getal van steden die in de Staten vertegenwoordigd waren, toenemen. Op de eerste `vrije' Statenverga- dering op 19 en 20 juli te Dordrecht, op instigatie van de zelf afwezige Oranje door het Dordtse stadsbestuur bijeengeroepen, verschenen afgevaardigden van de steden Haarlem, Leiden, Gouda, Gorinchem, Oudewater, Alkmaar, Hoorn, Enkhuizen, Medemolik, Edam en Monnickendam; Delft en Rotterdam hebben zich later aangesloten. In de beginjaren van de Opstand wijzigde het aantal steden in de Staten van Holland zich regelmatig. Allereerst door de isolatie van het Noor- derkwartier (Holland benoorden het IJ), dat gedurende de periode 1573-1575 door het verloop van de krijg van het Zuiderkwartier was afgesneden. In deze tijd kwamen de steden van het Noorderkwartier, aanvankelijk op last van Sonoy als gouverneur over West-Friesland namens Oranje, in vergadering bijeen als Staten van het Noorder- kwartier. Toen in de eerste maanden van 1575 de Staten van Holland weer herenigd bijeenkwamen, verschenen voor het Noorderkwartier

346 DERDE AFDELING

zeven steden (Alkmaar, Hoorn, Enkhuizen, Edam, Monnickendam, Medemolik en Purmerend); voor het Zuiderkwartier verschenen toen naast de zes grote steden (Dordrecht, Delft, Leiden, Haarlem, Amsterdam en Gouda) ook de deputaties van vijf kleine steden (Rot- terdam, Gorinchem, Schiedam, Schoonhoven en Brielle). Aldus kwam het aantal op achttien stemhebbende steden die regelmatig voor de Statenvergadering beschreven werden. Maar als vanouds bleef de mogelijkheid bestaan dat de steden die niet vertegenwoordigd waren, zoals Woerden, Oudewater en Geertruidenberg, bij vergaderingen over belangrijke beslissingen – als oorlog, vrede of bestand –konden worden toegelaten. Doordat de kosten van vertegenwoordiging in de Staten voor de kleine steden hoog waren, verschenen zij tenslotte in de 17e en 18e eeuw alleen nog bij belangrijke vergaderingen. In feite bleef hierdoor het eigenlijke bestuur in handen van de zes grote steden die vóór 1572 het tweede lid van de Staten hadden gevormd. Te- vens veranderde het karakter van hun vertegenwoordiging niet. De afgevaardigden moesten met een last of mandaat verschijnen met betrekking tot die zaken, waarvoor de Staten in vergadering bijeenkwamen. Er werd bij meerderheid van stemmen beslist, maar gewichtige zaken als oorlog, vrede, soevereiniteit, religie en contributie waren van overstemming uitgesloten. De Staten van Holland vergaderden vier maal per jaar, sedert 1581 steeds te 's-Gravenhage.

De korte periode van zelfstandigheid in de jaren 1573-1575 van het Noorderkwartier had de aloude wens van de Westfriese magistraten naar een grotere bestuurlijke autonomie voor dit gebiedsdeel gevoed. In juni 1574 stelden de steden van West-Friesland en Waterland uit hun midden een college van Gedeputeerde Raden aan, die vanuit Hoorn het dagelijks bestuur voor de Staten van het Noorderkwartier zouden behartigen. De hereniging van het Noorder- en Zuiderkwartier in 1575 in de Staten van Holland bracht niet onmiddellijk een oplos- sing voor het Westfriese zelfstandigheidsstreven. In oktober 1579 werd een regeling getroffen. De voornoemde zeven steden van het Noorderkwartier zouden blijven deelnemen aan de vergaderingen van de Staten van Holland, wier besluiten voor beide kwartieren van kracht zouden zijn. De steden van het Noorderkwartier wisten tenslotte in 1584 te bereiken dat de resoluties, waarover zij hadden meebeslist, voortaan op naam gesteld zouden worden van de Staten van Holland en West-Friesland. Om deze reden wordt dan ook het archief dat de Staten van 1572 tot 1795 hebben gevormd, dat van de

347 DERDE AFDELING

Staten van Holland en West-Friesland genoemd. Intussen bleef het college van Gedeputeerde Raden als dagelijks bestuur voor het Noorderkwartier te Hoorn zijn werk verrichten op het terrein van de financiën, militie, handel en admiraliteit. Bij het compromis van oktober 1579 werd de naam van dit college gewijzigd in Gedeputeerden of Commissarissen van de Staten van Holland in het Noorderkwartier, maar het inmiddels verworven werkterrein werd hierdoor niet veranderd. Dit gebeurde ten dele door de oprichting van het Admiraliteitscollege in Hoorn in 1586, waarna de Gedeputeerde Raden de Gecommitteerde Raden van het Noorderkwartier gaan heten. Afgezien van een zaak als de uitgifte van een Westfriese munt, waaraan het Noorderkwartier hardnekkig bleef vasthouden, kwam daarmee hun taak overeen met de Gecommitteerde Raden van het Zuiderkwartier, welk college in 1582 werd ingesteld. Het college van Gecommitteerde Raden van het Zuiderkwartier ver- schilt in oorsprong aanmerkelijk van dat van het Noorderkwartier. Al in 1572 besloten de Staten om de prins van Oranje een tiental personen terzijde te stellen voor de uitoefening van het landsbestuur. Deze regeringsraad bestond uit drie leden van de Ridderschap en gedeputeerden van zeven steden. In het voorjaar van 1573 werd deze raad omgevormd tot drie colleges van `Raden nevens Zijne Excellentie': de Raad van State, de Raad van Financiën en de Raad van de Admirali- teit. De Raad van Financiën kreeg tot taak de baten van het gouvernement uit de convooien licentgelden, imposten en heffingen te ver- zorgen ten behoeve van de oorlogvoering. In 1574 bleek dat deze bestuursinrichting weinig effectief was. Bij de Unie tussen Holland en Zeeland van 4 juni 1575 werd besloten tot de instelling van een Land- raad naast de Prins. Zeeland weigerde evenwel de Landraad te erken- nen, waardoor hij in oktober 1575 alweer werd opgeheven. De Staten benoemden vervolgens uit hun midden Gecommitteerden, die evenals de drie raadscolleges van 1573 de taken op het terrein van bestuur, fi- nanciën en admiraliteit behartigden. De Nadere Unie tussen Holland en Zeeland van 25 april 1576 bracht tenslotte de instelling van drie colleges van Gecommitteerde Raden die ieder werkzaam zouden zijn in Holland, Zeeland en West-Friesland. De Staten bleven evenwel voor diverse aangelegenheden afzonderlijke commissarissen benoemen. Toen in de zitting van de Staten van Holland van 24 juli 1581 koning Philips II van de grafelijke waardigheid van Holland vervallen werd verklaard, kwam men met Oranje overeen dat één college nevens Zij-

348 DERDE AFDELING

ne Excellentie de gemenelandszaken zou behartigen. Zowel over de samenstelling als de taken van dit college bereikten de Staten en Oranje pas in het najaar van 1582 overeenstemming, maar de resoluties van de Gecommitteerde Raden (van het Zuiderkwartier) vangen in januari 1582 aan, zodat dit tijdstip als aanvangsdatum kan worden beschouwd. Hun officiële titel luidde `Gecommitteerde Raden van Sijne Excellencie ende de Staten van Hollandt'. Na de dood van Willem van Oranje op 10 juli 1584 waren de Staten in de gelegenheid het dualisme op te heffen dat bestond in een raads- college dat geleek op de oude landsheerlijke raad en als zodanig naast de prins werkzaam was, en dat anderzijds tegelijk moest dienen als uitvoerend orgaan van de Staten van Holland. Er werd een instructie voor de Gecommitteerde Raden uitgewerkt die op 19 februari 1585 werd gearresteerd. Het college zou bestaan uit zeven leden, die alle zaken die het gemene land aangingen, dienden te behartigen. Zij moesten toezicht houden op het beheer der geconfisqueerde goederen van de geestelijkheid en op de Rekenkamer der Domeinen, de resoluties van de Staten ten uitvoer brengen en zorg dragen voor de finan- ciën. Zij waren belast met het bijeenroepen van de Statenvergaderin- gen en het opmaken van de beschrijving. De Gecommitteerde Raden van het Noorderkwartier kregen dezelfde taak toebedeeld. Doordat echter de zes grote steden van Holland in het college van Gecommit- teerde Raden van het Zuiderkwartier vertegenwoordigd waren en bovendien de raadpensionaris bij hun dagelijkse beraadslaging betrokken was, kreeg allengs toch dit college meer gewicht. De instructies van januari 1590 en november 1623 voor de Gecommitteerde Raden van het Zuiderkwartier brachten wel het aantal leden op respectievelijk negen en tien, maar gaven geen aanvulling op de werkzaamheden. De Rekenkamer der Domeinen en de Rekenkamer ter Auditie werden in de voorafgaande paragraaf reeds besproken. Naast deze financiële instellingen ressorteerde de Financie van Holland rechtstreeks onder de Gecommitteerde Raden. In feite was dit bureau de onmiddellijke voortzetting van de Raad van Financiën van 1573, al zijn weinig stukken uit de beginjaren van de Opstand in het archief ervan bewaard gebleven. Het kantoor van de Financie voerde de financiële administratie voor de Gecommitteerde Raden, die bestond in de boekhouding van de lijf- en losrenten, obligaties, ambtgelden, loterijen, heffingen en verpondingen en de controle van de ontvanger-generaal, kwartiersontvangers en gaarders van de middelen. Toen in 1728 de Rekenkamer der Domeinen werd opgeheven, werd de Rekenkamer ter

349 DERDE AFDELING

Auditie belast met de controle van de domeinrekeningen, maar de zorg voor de domeinen werd toevertrouwd aan de Gecommitteerde Raden, voor wie het kantoor der Financie deze taak heeft vervuld.

Nog één financiële instelling die ressorteerde onder de Staten van Holland, verdient nadere vermelding: het Geestelijk kantoor van Delft. Zowel in de steden als op het platteland van Holland zijn in 1572-1573 in soms betrekkelijk wilde acties de goederen en bezittingen van kloosters en kerken in beslag genomen. In november 1574 besloten de Staten deze goederen aan te wenden voor de betaling van de tractementen van predikanten in de steden en dorpen. Maar ook voor andere doeleinden werden de geestelijke goederen gebruikt. Zo hebben de Staten om de oorlogvoering te kunnen bekostigen weldra ker- kelijk goed en kerksieraden verkocht. Voor de stichting van de Leidse Hogeschool wezen de Staten in 1574-1575 het St. Barbaraklooster en het klooster van de Witte Nonnen in Leiden aan; daarnaast kwamen de in het Zuiderkwartier van Holland gelegen goederen van de abdij van Egmond in het bezit van de nieuwe Hogeschool. Zoals gezegd kreeg het college van de Ridderschap het beheer van de goederen van de abdijen van Rijnsburg en Leeuwenhorst in handen. Een meer af- doende regeling werd eerst in 1577 bereikt. In januari 1577 besloten de Staten tot de aanstelling van een ontvanger-generaal van de geestelijke goederen, gelegen op het platteland van het Zuiderkwartier, wiens kantoor in Delft zou worden gevestigd. De opbrengst van deze goederen zou uitsluitend dienen voor de betaling van de predi- kantstractementen. Vervolgens besloten de Staten op 23 mei 1577, dat de steden de binnen de steden gelegen kloosters en conventen en bij- behorende goederen voor eigen gebruik en behoefte mochten aanwen- den. Een zuivere scheidslijn hebben evenwel deze resoluties van de Staten niet teweeggebracht. Zo bleven de goederen van de kloosters in Heusden, Den Haag, Schoonhoven en Delft, van de abdij van Berne en het kapittel van Leervliet rechtstreeks onder beheer van het geestelijk kantoor van Delft. De archieven van de voormalige kloosters en abdijen in Holland zijn„ soms na omzwervingen en in de meeste gevallen gehavend, gedeponeerd bij het archief van de Staten van Hol- land.

Op het terrein van de rechtspraak maakte de Opstand de inrichting van een nieuw appel-college noodzakelijk, toen door de scheiding tussen noord en zuid appel op de Grote Raad van Mechelen niet meer

350 DERDE AFDELING

mogelijk was. In 1582 werd de Hoge Raad van Holland en Zeeland opgericht die zijn zetel te 's-Gravenhage kreeg. Het lag in de bedoeling dat de Hoge Raad als centraal rechtscollege zou fungeren, waarbij men van de provinciale hoven in beroep zou kunnen gaan. Behal- ve door Holland werd de rechtsmacht van de Hoge Raad in 1587 ook door Zeeland erkend, maar de overige gewesten hielden zich afzijdig. Aldus ontstond de merkwaardige situatie dat de werkzaamheden van de Hoge Raad en het hiervoor besproken Hof van Holland, beide ge- huisvest in het Haagse Binnenhof, elkaar min of meer overlapten en bijgevolg voortdurend tot competentiegeschillen aanleiding hebben gegeven. De instructie voor de Hoge Raad van Holland en Zeeland werd in 1582 in 289 artikelen vastgelegd. In appel werden zaken behandeld die voor het Hof van Holland of voor de colleges van dijkgraven en hoogheemraden hadden gediend. In eerste aanleg behandelde de Raad bezitkwesties, burgerlijke geschillen tussen vreemde kooplieden of uit- heemsen en zeevaartzaken. Voorts zijn door de Staten-Generaal zaken naar de Hoge Raad verwezen die in hoofdzaak betrekking hadden op de Generaliteitslanden. Daarnaast heeft de Hoge Raad een belangrijke taak vervuld op het terrein van de voluntaire jurisdictie. Evenals bij het Hof van Holland werd een deel van de raadsleden door Zee- land benoemd.

1.2 Gewestelijke en provinciale bestuursinstellingen na 1795

1.2.1 1795-1813

De periode 1795-1813 wordt gekenmerkt door veelvuldige veranderingen in de bestuurlijke organisatie en, daarmee samenhangend, in het grondgebied waarover de opeenvolgende colleges hun bevoegdheden hebben uitgeoefend. In Holland leidde de omwenteling van 1795 snel tot hervormingen: al in januari van dat jaar kwamen de afgevaardigden van twaalf nieuw gevormde stadsbesturen bijeen die zich consti- tueerden als Provisionele Representanten van het Volk van Holland. Vertegenwoordigers van de zes stemhebbende steden en van de platte- landsdistricten (de baljuwschappen en de hoge heerlijkheden) traden korte tijd later tot dit college toe. De Provisionele Representanten, die in de plaats kwamen van de Staten van Holland en West- Friesland, reorganiseerden het bestuur: het stadhouderschap, de Rid- derschap en het ambt van raadpensionaris werden afgeschaft en de

351 DERDE AFDELING

taken van de opgeheven Gecommitteerde Raden werden overgenomen door drie commissies: het Comité van Algemeen Welzijn, het Comité Militair en het Comité van Financiën. De Rekenkamer ter Auditie werd eveneens opgeheven en vervangen door een Comité van Reke- ning, dat vrijwel onberoerd door alle andere veranderingen in het bestuur tot 1804 heeft bestaan. De groeiende ideeen over de vorming van een eenheidsstaat leidden reeds in februari 1795 tot een voorstel van de Provisionele Represen- tanten aan de zes andere gewesten om de soevereiniteit van de afzonderlijke gewesten te beëindigen; het besluit daartoe werd in december 1795 genomen. De soevereiniteit berustte vanaf 1796 bij de Nationale Vergadering; de provinciale besturen zouden zich alleen nog maar met intern bestuur van het gewest bezighouden. In 1796 kwam het nieuwe bestuursreglement voor Holland gereed: er werd een Provinci- aal Bestuur van Holland gevormd, dat elk kwartaal gedurende drie weken zou vergaderen, en een Provinciaal Comité, voor het afhande- len van de zaken van dagelijks bestuur. Na de staatsgreep van 1798 werd een poging gedaan het nog steeds bestaande gewestelijke particularisme de kop in te drukken. Er werden acht nieuwe departementen gevormd, met doorbreking van de oude provinciegrenzen. Holland werd verdeeld in het Departement van de Amstel (Amsterdam en omgeving), de Texel (Holland ten noorden van Leiden) en de Delf (Holland tussen Oude Rijn en Maas), terwijl kleinere gedeelten van het oude gewest werden gevoegd bij het departement van Maas en Schelde (de Zuid-Hollandse eilanden), van de Eems (Vlieland en Terschelling) en de Dommel (Werkendam e.o. en de Biesbosch). Het Provinciaal Bestuur werd omgezet in het Intermediair- Administratief Bestuur van het voormalig gewest Holland dat ondergeschikt was aan het centraal gezag. Dit Intermediair-Administratief Bestuur werd in 1799 vervangen door departementale besturen in de nieuw gevormde departementen. Het beheer en de besteding van de geldmiddelen konden echter, vanwege de zeer uiteenlopende regelingen voor belastingheffing die in de diverse gewesten golden, niet over de nieuwe departementen worden uitgesplitst. Daarom werd een aparte Financiële Commissie voor het voormalig gewest Holland ingesteld, die tevens belast was met rechtspraak in belastingzaken. Deze nieuwe bestuursvorm bleek geen succes te zijn, zodat men in 1801 weer terugkeerde tot de oude gewestelijke indeling; alleen werd het Hollandse Vianen bij Utrecht en het Utrechtse IJsselstein bij Hol-

352 DERDE AFDELING

land gevoegd. Het nieuwe Departementaal Bestuur van Holland kreeg een grotere zelfstandigheid tegenover de centrale overheid. Als uitvoerend college kwam daarnaast een Gedeputeerd Bestuur dat ook belast was met `huishoudelijke zaken' (waartoe onder meer de waterstaat werd gerekend), financiële aangelegenheden en rechtspraak in belastingzaken. Het Comité van Rekening werd in 1804 vervangen door een Departementale Rekenkamer. Toen zich in 1805 de noodzaak voordeed om te bezuinigen werden het Gedeputeerd Bestuur van Holland en de Departementale Reken- kamer opgeheven. Een deel van hun werkzaamheden werd overgenomen door een Raad van Financiën, ondergeschikt aan de staatssecretaris van Financiën. Voor het afhoren van bij de Rekenkamer binnengekomen rekeningen werd een commissaris-liquidateur aangesteld, die tot 1811 werkzaam is geweest. In 1805 werden ook de grenzen van het departement weer gewijzigd: IJsselstein kwam weer bij Utrecht; Vianen, Ameide, Leerdam en Sommelsdijk kwamen weer bij Hol- land, en Vlieland en Terschelling werden bij Friesland gevoegd. De overgang van Bataafse Republiek naar Koninkrijk Holland bracht in 1807 een nieuwe verandering in de bestuursstructuur. Holland werd gesplitst in twee departementen: Amstelland in het noorden en Maas- land in het zuiden. De bestuursmacht werd, naar Frans model, gelegd in handen van één ambtenaar, de landdrost, die werd bijgestaan door een college van assessoren. Zij waren belast met het oppertoezicht op de `politie' en de uitvoering van alle wetten en bevelen van de centrale regering; ook alle taken van de opgeheven Raad van Financiën waren op hen overgegaan. De landdrost van Maasland was belast met de liquidatie van de oude financiële zaken en het beheer van de domeinen van geheel Holland. Onder de landdrost stonden drie, na 1809 vier kwartierdrosten. Na de inlijving bij Frankrijk in 1810 werd Maasland omgevormd tot het Departement van de Monden van de Maas. De indeling in vier kwartieren werd aanvankelijk gehandhaafd, maar later veranderd in een indeling in zes arrondissementen. Landdrost en assessoren werden vervangen door een prefect en raden van préfecture; in de arrondissementen kwamen onderprefecten, bijgestaan door arrondissementsra- den. De afhandeling van oude financiële zaken werd in 1811 opgedragen aan een commissaris-liquidateur der oude financiële zaken van de voormalige provincie en departement Holland, die tot 1819 heeft gefunctioneerd.

353 DERDE AFDELING

1.2.2 Vanaf 1814

Na de bevrijding in 1813 bleef de Franse bestuursindeling nog enige tijd bestaan. Alleen de prefecten werden vervangen door commissarissen-generaal van het algemeen bestuur. De onderprefecten bleven, onder de titel commissaris, nog tot 1815 op hun post; daarna werd hun functie afgeschaft. Bij de grondwet van 1814 werd de provincie Holland hersteld volgens de grenzen van 1805; in 1814 en 1815 werden respectievelijk het gebied ten zuiden van het Hollands Diep en het land van Altena bij Brabant gevoegd. In de periode tot 1850 lag het zwaartepunt van het provinciaal bestuur bij de gouverneur. Hij was de vertegenwoordiger van het centraal gezag en hield toezicht op de uitvoering van wetten, het functioneren van het overheidsapparaat in de provincie, het handhaven van de openbare orde en de belastinginning. Hij fungeerde tevens als voorzitter van de Provinciale en de Gedeputeerde Staten en had bij een staken der stemmen de beslissende stem. In Holland, dat tot 1840 één provincie vormde, werden in 1814 al dadelijk twee gouverneurs benoemd: een voor het noordelijk en een voor het zuidelijk gedeelte van het gewest. Er kwamen ook twee colleges van Gedeputeerde Sta- ten. Daarentegen was er tot en met 1840 één college van Provinciale Sta- ten, dat jaarlijks slechts enkele dagen bijeen kwam, beurtelings in Den Haag en Haarlem, onder voorzitterschap van de aldaar residerende gouverneur. De Provinciale Staten werden gekozen door vertegenwoordigers van de drie standen: de ridderschap, de steden en de landeigenaren. De ridderschap van Holland werd hiertoe in 1815 opnieuw ingesteld; aangezien zij vrijwel geen andere taken kreeg, werd de ridderschap, toen haar taak als kiescollege bij de grondwet van 1848 was afgeschaft, in 1850 weer geliquideerd. De vertegenwoordigers van de steden werden gekozen door de achttien steden die daartoe ook vóór 1795 het recht hadden gehad, aangevuld met Den Haag, Woerden, Vlaardingen, Maassluis, Weesp en Zaandam. Zij bezetten meer dan de helft van het aantal zetels. De vertegenwoordigers van de landeigenaren werden gekozen volgens een stelsel van getrapte verkiezingen. De leden van de Provinciale Staten waren onder meer belast met de verkiezing van de leden van de Tweede Kamer. Bij de grondwet van 1848 en de daaruit voortvloeiende provinciale wet van 1850 werd de overheersende positie van de gouverneur, die voortaan commissaris des Konings genoemd werd, teruggedrongen

354 DERDE AFDELING

ten gunste van het college van Provinciale Staten, dat evenals de Tweede Kamer rechtstreeks werd gekozen. De grotere financiële zelfstandigheid van de provincies – in 1848 kregen zij voor het eerst het recht voor een deel van de uitgaven een eigen begroting te maken; pas in 1887 verviel de bepaling dat alle provinciale belastingen bij de wet goedgekeurd moesten worden en werd de begroting volledig losgekoppeld van die van het Rijk –stelde hen in staat op meer gebieden activiteiten te ontplooien. In de 19e eeuw lag de hoofdtaak van de provincie voornamelijk op het gebied van droge en natte waterstaat; een afzonderlijke dienst Provinciale Wa- terstaat, waarvan de archieven helaas in de tweede wereldoorlog zijn verbrand, werd in 1874 opgericht. Na de eerste wereldoorlog breidde de provinciale bemoeienis zich verder uit, allereerst op het gebied van volksgezondheid en electriciteits- voorziening, na 1945 in toenemende mate op sociaal en cultureel ter-

rein • Voor de uitvoering van deze taken werden vele afzonderlijke provinciale diensten en bedrijven opgericht zoals onder andere het N.V. Electriciteitsbedrijf Zuid-Holland (1939), de Provinciale Planologische Dienst (1944), de Stichting Maatschappelijk Werk (1947), de Provin- ciale Raad voor de Volksgezondheid (1959) en de Culturele Raad (1959).

1.3 Rechterlijke instellingen na 1795

1.3.1 1795-1811

De belangrijkste verandering in de rechterlijke organisatie in 1795 bestond uit de opheffing van de Hoge Raad van Holland en Zeeland. Een deel van de bevoegdheden van deze instelling, zoals rechtspraak in zeezaken en in geschillen tussen vreemde kooplieden, ging over op het Hof van Holland. Appel tegen vonnissen van het Hof van Hol- land was, tot de oprichting van een Nationaal Gerechtshof in 1802, niet meer mogelijk; wel kon bij het Hof zelf revisie van een vonnis gevraagd worden. Een aantal raadsheren in het Hof van Holland werd vervangen door voorstanders van de nieuwe orde. In de werkzaamheden van dat college kwam echter weinig verandering. Dat gold ook voor de schepen- banken, die veelal een nieuwe benaming kregen, zoals bijvoorbeeld Comité van Justitie. Wel manifesteerde zich daar een toenemend on- derscheid tussen bestuurswerkzaamheden en justitiële taken; de defi-

355 DERDE AFDELING

nitieve scheiding tussen bestuurs- en rechtscolleges op lokaal niveau kwam in 1798 tot stand. De personele bezetting en de taken van de baljuwsvierscharen bleven tot 1811 vrijwel ongewijzigd. Aanvankelijk bleef de rechtspraak een zuiver gewestelijke aangelegen- heid. Bij de staatsgreep van 1798 ging deze autonomie echter verloren: er werd voortaan rechtgesproken in naam van het Bataafse volk en de rechterlijke ambtenaren werden door de nationale overheid benoemd. Dit duurde tot 1802, toen justitie weer een gewestelijke zaak werd. Het Hollandse Hof van Justitie, zoals het Hof van Holland sinds 1798 genoemd werd, raakte toen ook zijn rechtsmacht in Zee- land kwijt aan een nieuw opgericht Hof van Justitie te Middelburg. De leden van de rechtbanken werden voortaan benoemd door het De- partementaal Bestuur. Dit veranderde in 1805 toen de Raadpensiona- ris de benoeming van openbare aanklagers aan zich trok en in 1806 toen de Koning het recht kreeg alle rechterlijke ambtenaren te benoemen.

1.3.2 1811-1838

In 1811 werd ook hier de Franse rechterlijke organisatie ingevoerd. Het hoogste rechtscollege was het Keizerlijke Gerechtshof te Den Haag, dat in 1813 werd omgevormd tot Hooggerechtshof. Dit Hof fungeerde niet alleen als beroepsinstantie, maar had ook tot taak alle verdachten van mis- en wandaden in staat van beschuldiging te stellen en hen naar de competente rechtbank te verwijzen. In het departement Monden van de Maas werden misdrijven berecht door het Hof van Assisen, een tijdelijk college dat vier maal per jaar in Den Haag bijeenkwam. In de periode 1811-1813 bestond bij dit college een jury. Tegen vonnissen van het Hof van Assisen was geen beroep mogelijk; wel kon bij het Hooggerechtshof cassatie worden gevraagd. Verder was het departement verdeeld in vier, later zes arrondissementen. In de hoofdplaatsen daarvan ('s-Gravenhage, Rotterdam, Dor- drecht, Sommelsijk (na 1813 Brielle), Leiden en Gorinchem) waren rechtbanken van eerste aanleg gevestigd voor het berechten van wandaden en de belangrijke civiele zaken. In de eerste drie plaatsen was tevens een aparte rechtbank van koophandel (die van Den Haag werd in 1831 opgeheven); in de andere drie arrondissementen werden zaken van koophandel door de rechtbank berecht. Tegen vonnissen van de rechtbanken kon men in beroep gaan bij het Keizerlijk Gerechtshof, later bij het Hooggerechtshof.

356 DERDE AFDELING

De zes Zuidhollandse arrondissementen waren onderverdeeld in 35 kantons. In elk van deze kantons bestond een vredegerecht, dat eenvoudige civiele zaken behandelde, en een rechtbank van enkele politie, voor de berechting van overtredingen. Tegen vonnissen van deze beide instellingen was beroep mogelijk op de rechtbank van eerste aanleg. De Franse rechterlijke organisatie bleef, behoudens enkele wijzigingen in de indeling der kantons aan de grens van Holland met Utrecht en Gelderland in 1824, ongewijzigd in deze vorm bestaan tot 1838.

1.3.3 Vanaf 1838

Toen in 1838 de wet op de samenstelling van de rechterlijke macht uit 1827 eindelijk werd ingevoerd, werd de rechterlijke organisatie op een aantal punten gewijzigd. Het Hof van Assisen werd opgeheven. Mis- drijven werden voortaan berecht door het gerechtshof te Den Haag, dat tevens fungeerde als appelcollege voor de vonnissen van arrondissementsrechtbanken. Vanwege het grote rechtsgebied van dit hof – de gehele niet gesplitste provincie Holland – werd in Amsterdam een criminele rechtbank opgericht, die voor het noordelijk gedeelte van Hol- land in criminele zaken dezelfde bevoegdheden had als een gerechtshof. Na de splitsing van de provincie Holland werd in 1842 deze criminele rechtbank omgevormd tot een volwaardig gerechtshof. Bij de reorganisatie van 1877 werd het gerechtshof te Middelburg opgeheven en kwam de provincie Zeeland bij het ressort van het gerechtshof van Den Haag; enkele delen van de provincie Zuid-Holland behoren tot het werkterrein van de gerechtshoven van respectievelijk Amsterdam en Arnhem. De zes rechtbanken van eerste aanleg werden in 1838 omgedoopt tot arrondissementsrechtbanken; hun bevoegdheden veranderden nauwelijks. De rechtbanken van Leiden, Brielle en Gorinchem werden in 1877 opgeheven. De taken van vredegerechten en rechtbanken van enkele politie werden in 1838 overgenomen door kantongerechten. Hiervan werden de gerechten te 's-Gravendeel, Hillegersberg, Naaldwijk, Noordwijk, Vlaardingen, Voorburg en Woubrugge in 1877 opgeheven, de drie kantongerechten van Rotterdam in 1910 samengevoegd en de kantongerechten van Ridderkerk, Schoonhoven, Sliedrecht, Vianen en Woer- den in 1933 opgeheven.

357 DERDE AFDELING

1.3.4 Militaire rechtspraak

Tijdens de Republiek werd de rechtspraak over militairen uitgeoefend door garnizoenskrijgsraden. Dit waren geen permanente colleges, maar rechtbanken die door de garnizoenscommandant bijeen werden geroepen als dat nodig was. De competentie van de krijgsraden was niet goed geregeld. De militaire rechter was in ieder geval bevoegd in krijgszaken en criminele zaken, maar in de praktijk sprak hij ook in civiele zaken recht, hetgeen aanleiding gaf tot veel conflicten met de burgerlijke overheid. In 1795 werd duidelijk geregeld dat een militaire rechter geen macht had in civiele zaken. In 1814 werden de garnizoenskrijgsraden opgeheven en verloor ook de garnizoenscommandant zijn invloed op de militaire rechtspraak. Het land werd verdeeld in militaire districten, met krijgsraden in de hoofdsteden daarvan. Deze krijgsraden bleven aanvankelijk een tijdelijk karakter behouden, maar werden vanaf 1912 permanente colleges. In Den Haag heeft vanaf 1814 altijd een krijgsraad bestaan, waarvan de samenstelling en het rechtsgebied in de loop van de 19e en 20e eeuw diverse malen zijn gewijzigd.

1.4 Notariaat

Het notariaat is in Holland, in tegenstelling tot de noordelijke en oostelijke gewesten, een al eeuwenlang gevestigde instelling. Aanvan- kelijk werden notarissen benoemd door de paus of de keizer, die hun bevoegdheid in deze echter steeds verder delegeerden. Om de wan- toestanden die hieruit waren voortgekomen uit de wereld te helpen is de benoemingsprocedure door Karel V in het begin van de zestiende eeuw gewijzigd; de door hem ingestelde regels zijn gedurende het gehele ancien régime van kracht gebleven. Wanneer een kandidaat zich als notaris wilde vestigen, had hij een aantal papieren nodig: een aan- bevelingsbrief van het bestuur van de plaats waar hij zich wilde vestigen, een akte van creatie, die door de Staten van Holland (vanaf 1795 door het Uitvoerend Bewind van de Bataafse Republiek) werd verleend nadat hij met goed gevolg een examen voor twee commissarissen van het Hof van Holland had afgelegd, en een akte van admissie door het Hof van Holland. Bij de admissie legde de kandidaat een eed af. Om het aantal notarissen, vooral op het platteland, te beperken werd later ook nog een akte van consent van de stadsmagistraten of de plaatselijke heer geëist.

358 DERDE AFDELING

Onder Lodewijk Napoleon veranderde de wijze van benoeming van notarissen: zij werden voortaan, op voordracht van de landdrost en de minister van Justitie, direct door de Koning benoemd. Na de invoering van de Franse wetten op het notariaat in 1811 werden de organisatie en de structuur van het notariaat uniform geregeld; deze wetten werden in 1813-1814 en 1842 enigszins gewijzigd. Notarissen worden sindsdien bij Koninklijk Besluit benoemd. Het toezicht op de notarissen werd vanaf 1811 uitgeoefend door kamers van notarissen, één in elk arrondissement; deze werden in 1842 vervangen door kamers van toezicht. De notariële archieven zijn vrij goed bewaard gebleven. Dat men het belang ervan inzag, blijkt wel uit een resolutie uit 1669 waarbij de Staten van Holland bepaalden dat het archief van een notaris na diens overlijden overgebracht moest worden naar de secretarie van diens standplaats. Vanaf 1796 moeten jaarlijks dubbelen van de nota- riële repertoires worden ingeleverd bij de rechtbank, aanvankelijk in de standplaats, later in het arrondissement. Vanaf 1803 werden de oude archieven bij de opvolger bewaard, maar aan deze situatie kwam een einde in 1842, toen bepaald werd dat de archieven ouder dan dertig jaar moeten worden overgebracht naar notariële bewaarplaatsen, die gevestigd werden in de gebouwen van de arrondissementsrechtbanken.

1.5 Rijksinstellingen in de provincie na 1795

De totstandkoming van de eenheidsstaat en de groei van de bemoeienissen van de centrale overheid hebben ervoor gezorgd dat er vanaf het begin van de 19e eeuw in de verschillende provincies voor de uitvoering van rijkstaken in de regio een groot aantal rijksdiensten is gevestigd. De afgenomen invloed van de afzonderlijke gewesten na 1795 maakte het de centrale overheid mogelijk op vele gebieden de grote verschei- denheid aan gewestelijke verordeningen al snel te vervangen door uni- forme regelingen. Als gevolg hiervan verdween de gewestelijke veel- vormigheid bijvoorbeeld op het gebied van de rechtspraak (zie § 1.3), het gevangeniswezen, de belastingen, de domeinadministratie, de defensie etc. Voor de uitvoering van al deze taken kwamen diensten en bureaus in de provincie. Ook rijkswaterstaat met zijn regionale diensten dateert van het begin van de 19e eeuw. Waterstaatszaken, in het waterrijke Holland van het

359 DERDE AFDELING

grootste belang, behoorden aanvankelijk bijna uitsluitend tot het ta- kenpakket van de lokale besturen en speciaal daartoe opgerichte organisaties. Pas vrij laat, met de aanstelling van een inspecteur-generaal van de rivieren in 1754, werd de gewestelijke invloed hierop sterker. Interregionale samenwerking ontbrak, hetgeen uiteraard voor veel problemen zorgde; de geschillen tussen Holland en Utrecht over de waterlozing zijn in dit opzicht berucht. De gewestelijke invloed op waterstaatszaken verdween in 1798; sindsdien werden – met onderbreking in de periode 1801-1805, toen de gewestelijke besturen weer grotere bevoegdheden kregen (zie § 1.2.1) –waterstaatszaken op nationaal niveau geregeld. De uitvoering van bepaalde waterstaatswerken werd vanaf 1815 echter opgedragen aan het provinciaal bestuur. Dit leidde ertoe dat in 1874 in Zuid-Holland naast Rijkswaterstaat een aparte dienst Provinciale Waterstaat werd opgericht. Niet alleen regionale en lokale eenheden verloren na 1795 bevoegdheden; ook van particulieren, die tot aan de Franse tijd onder minimale overheidscontrole bepaalde activiteiten hadden verricht, werden taken overgenomen. Zo werden al direct in de Franse tijd bijvoorbeeld de bevolkingsadministratie, die tot dan toe door de kerken was bijgehou- den, en de exploitatie van de posterijen genationaliseerd. De armenzorg, waar in eerste instantie particuliere instellingen, meestal uit kerkelijke hoek (kloosters, H. Geestmeesters, diakonieën) werkzaam waren en waar de (stedelijke) overheden slechts controlerende en aanvullende activiteiten ontplooiden, werd pas na de Armenwet van 1912 onderwerp van actieve bemoeienis van de rijksoverheid. De genoemde voorbeelden van nieuwe rijkstaken zouden met vele aan te vullen zijn; een blik in de jaarlijks verschijnende Staatsalmanak illustreert dit voldoende. In het algemeen kan gesteld worden dat in de loop van de 19e, maar vooral in de 20e eeuw de overheid op veel nieuwe terreinen actief is geworden.

1.6 Particuliere instellingen, families en personen

In de openbare archiefbewaarplaatsen berusten ook archieven van particuliere instellingen en personen. Deze kunnen daar op verschillende manieren terecht zijn gekomen, bijvoorbeeld doordat de rechten, functies en bezittingen van een bepaald orgaan of een familie op de overheid zijn overgegaan. Dat geldt onder meer voor de meeste klooster- en kapittelarchieven, die het rijksarchief in Zuid-Holland bezit; deze instellingen werden tijdens de Opstand opgeheven en hun

360 DERDE AFDELING

geconfisceerde goederen –waaronder de archieven –werden eigendom van de overheid, die daarover verder het beheer voerde (zie § 1.1.2). Soms ook werden bij de overname van een door particulieren vervul- de taak door de overheid de particuliere archieven gevorderd, zoals in 1811 is gebeurd met de kerkelijke doop-, trouwen begraafboeken die toen als retroacta bij de burgerlijke stand werden aangemerkt. Daarnaast nemen archiefbewaarplaatsen, vooral vanaf het einde van de 19e eeuw, veel particuliere archieven over vanwege hun historisch belang. Deze geven een welkome aanvulling en soms een correctie op de gegevens die in de overheidsarchieven bewaard zijn gebleven. Met name de oudere familiearchieven bevatten vaak papieren die volgens de huidige maatstaven als overheidsarchief aangemerkt zouden worden – zo bevinden de ambtelijke stukken van de raadpensionaris Si- mon van Slingelandt zich in het familiearchief Van Slingelandt-De Vrij Temminck en zijn de archieven van bijvoorbeeld de ontvanger- generaal van de geestelijke goederen in Holland en van verschillende commissies uit het begin van de 19e eeuw bewaard gebleven in het archief van de familie Van Vredenburch. Aanvankelijk werden vrijwel uitsluitend de archieven van families, huizen en heerlijkheden geacquireerd; tegenwoordig worden in toenemende mate ook de archieven van kerkgenootschappen, bedrijven en verenigingen overgenomen.

2 LITERATUUR

Over de geschiedenis van Holland is, in vergelijking met de andere gewesten, veel gepubliceerd. Het is dan ook raadzaam om, voordat met archiefonderzoek begonnen wordt, de bestaande literatuur te bestuderen. In dit overzicht zijn bij enkele archieven de belangrijkste bronnenuitgaven en werken over de geschiedenis van het betreffende college vermeld. Volledigheid is daarbij niet nagestreefd. Een belangrijke categorie bronnenuitgaven, de oorkondenboeken, waarin uit vrijwel alle middeleeuwse archieven stukken zijn uitgegeven, zijn om herhalingen te voorkomen niet bij al die archieven vermeld, maar in de hierna volgende literatuurlijst opgenomen. Deze literatuurlijst bevat de titels van de belangrijkste werken die bij het samenstellen van de inleiding zijn gebruikt; de inleidingen van inventarissen, waarin vaak veel gegevens over de institutionele geschiedenis te vinden zijn, zijn hierin niet vermeld.

361

DERDE AFDELING

Uitgebreide literatuurverwijzingen voor de Hollandse geschiedenis zijn te vinden in A.E. van Balen-Chavannes, Bibliografie van de geschiedenis van Zuid-Holland tot 1966 (Delft 1972) en de `Regionaal- historische bibliografie van Holland' die vanaf 1970 jaarlijks ver- schijnt in het tijdschrift Holland. Verder wordt verwezen naar de algemene bibliografieën zoals het jaarlijks verschijnende Repertorium van boeken en tijdschriftartikelen betreffende de geschiedenis van Ne- derland ('s-Gravenhage 1940- ) en G. van Herwijnen, Bibliografie van de stedengeschiedenis van Nederland (Leiden 1978).

Oorkondenboeken F. van Mieris Groot charterboek derraaveng van Holland, van Zeeland en heeren van Vriesland,, 4 den. (Leyden( Y 1753-1756), ; R. Rentenaar, Index opP Van Mieris' Groot charterboek derraaveng van Holland ((delen II III en IV))( (z.p. 1969) ; J.C. de Jonge, Ver- handelingeng en onuitgegeven stukken betreffende de geschiedeniseschiedenis der Nederlanden, 3 den. (Delft 1825); L. Devillers, Cartulaire des comtes de Hainaut, de l'avènement de Guillaume II à la mort de Jacquelineq de Bavière, 6 den. (Brussel 1881-1896). L.Ph.C. van den Berg h Oorkondenboek van Holland en Zeeland, 2 den. (Amsterdam-'s-Gra- venhag e 1867-1873) ; met supplementPp door J. de FremeryY ('s-Gravenha gge 1901); tweede verbeterde en vermeerderde uitgaveg van H.G.A. Obreen ('s-Gravenhage 1937) (waarvan alleen de eerste afleveringg is verschenen);), A.C.F. Koch, Oorkondenboek van Holland en Zeeland tot 1299. Deel I: Eind van de 7e eeuw tot 1222 ('s-Gravenhage 1970); Groot Placaet-boek inhoudende de Iplacaten ende ordonnantien van de Hoogh-Mog: Heeren Staten Generael der Vereemg hde Nederlanden ende van de Ed. Groot Mog. Heeren Staten van Hollandt ende West-Vrieslandt mitsgaders van de Ed. Mog. Heeren Staten van Zeelandt, 9 din.g('s-Gravenha e-Amsterdam 1651-1796); J. van der Linden, Reper- torium off generaalg g register over de negen deelen van het groot placaatboek (Amster- dam 1797);), Hollandts placaet-boeck:P begrijpende meest alle de voornaemste placcaten, ordonnantien ende octroyen.Y uY t gge eeven bij Jde Ed. Groot-mogendeg Heeren Staten van Hollandt ende West-Vrieslandt sedert denarenJ 1580 tot in den lopende fare 1645, 3 den. (Amsterdam 1645).

Literatuur D.P. Blok, W. Prevenier e.a. ed., Algemeneg ggeschiedenis der Nederlanden (Haarlem 1977- ); H.M. Brokken, Het ontstaan van de Hoekse en Kabeljauwse twisten (ms. diss. Leiden 1981); S.J. Fockema Andreae, De Nederlandse staat onder de Republiek, ((Amsterdam 1962z )((Verhandelingen g der KoninklijkeJ Nederlandse Akademie van We- tenschaPp en afd. Letterkunde, nieuwe reeks, LXVIII, 3); R. Fruin, Geschiedenis der staatsinstellingeng in Nederland tot den val der Republiek,p uitgeg.gge door H.T. Colen- brander's-Gravenha( ge 1922 2 ),; H.H.A. de Graaff, De militair-rechterlijkeJ organisatie en haar verband met de bevelsverhoudm gen bijJ de landmacht 1795-1955 ('s-Gravenhage 1957);), T.S. Jansma, R aad en rekenkamer in Holland en Zeeland tijdenstijdens hertogg Philips van Bourg ondee((Utrecht 1932) (Bijdragen( J g van het Instituut voor middeleeuwsche ge-

362

DERDE AFDELING

schiedenis der Rijksuniversiteit te Utrecht, dl. XVII); T.S. Jansma, De voor geschiede-g nis van de instructie van het Hof van Holland, in: Tijdschrift voor Geschiedenis 49 ( 1934) 444-453; 51 ((1936) ) 401-419; A.G. JongJon kees,kees Staat en kerk in Holland en Zeeland de Bourgondischeg hertogen,g 1425-1477, (Groningen( g 1942))( (BijdragenJ rag van het In- stituut voor middeleeuwscheeschiedenisg der RijksuniversiteitRijksuniversitei te Utrecht, dl. XXI); Kruisheer, De oorkonden en de kanselarij1 van de graveng van Holland tot 1299, 2 dln. ('s-Gravenhage-Haarlemg 1971) (Hollandse Studiën no. 2); P.H.D. Leupen,P PhilipsP of Leyden:y A ffourteenth centuryy^ jurist. A study off his life andan treatise `De cura reipu- blicae et sorte principantis' (Zwolle 1981); A.H. Martens van Sevenhoven, De justitiee- le colleges van de steden en opP het P platteland van Holland, 1795-1811 (Utrecht 1912); P.A. Meilink, De Egmondsche geschiedbronnen ('s-Gravenhagge 1939); C.W. van der Pot, Bestuurs- en rechtsinstellingen der Nederlandse provincien (Zwolle 1949); J.C. Ra- maer, Geschiedkundige atlas van Nederland. De Fransche tijd (1795-1815) ('s-Gravenhagge 1926); Th.H.F. van Riemsdijk, De oorsprong g van het Hof van Hol- land, in: Geschiedkundigeg opstellenP aangebodeng aan Robert Fruin (door P.L. Muller, P.J. Blok e.a.) ('s-Gravenhagge 1894) 183-205; Th. van Riemsdijk,Riemsdijk De tresorie kanse-en van de graven van Holland en Zeeland uit het Henegouwsche en Beyersche huis ('s-Gravenhage 1908).

J.A.M.Y. Bos-Rops H.M. Brokken

363 DERDE AFDELING

364

OVERZICHT VAN DE ARCHIEVEN EN VERZAMELINGEN

1 ARCHIEVEN VAN DE OVERHEID

1.1 Gewestelijke besturen en provinciale instellingen en ambtenaren

VOOR 1795

Algemeen bestuur

Colleges

GravenHG e Holland,o a d 889-1 58 1 29 , 2 m. N.B. De registersg en rekeningeng uit dit archief waren vroegerg ondergebrachtg bijJ dear - chieven van de Leen- en registerkamerg van Holland en de Grafelijkheidsrekenkamer;J de charters berustten voorheen in de collecties Charters `Suys', Charters `niet Sus'Y en Charters 'Henegouwen'.g Zie voorts rubriek 2.9 (blz. 434) voor de archieven van de heerlijkheden Blois, Haarlem, Putten-StrijenJ en Voorne, die bijJ de overgangg g van rechten opP de graveng van Holland in het grafelijkheidsarchiefg J zijnzijn gedeponeerd.g p Inventaris: J.C. Kort, Het archief van deraveng van Holland, 889-1581 (('s-Gravenhagge 1981) Invenxarisreeks RAH, nr. 23). Nadere toegang:g g M. Gousset, Nieuwen geextendeerdeng alphabetischenp index (opo dere - g isters tot 1433) in het archief van de Leen- en registerkamerg van Holland,, inv.nrs. 369-403; J.H. Scheffer, Grafelijke commissie- off beveelboeken, I((1392-1404) en II (1408-1418) (Rotterdam 1883); J.H. Scheffer, Bevelboek V, in: De Wapenherautp 11 (1907), 102-127; P.A. Henderikx, Regesteng van charters betreffendef tienden van St. Pieter in Zeeland 1242-1312 ('s-Gravenhagge 1971). Bronnenuitgave: S. Muller Hzn., Het oude register van graaf Florens, in: BMHG XXII (1901), 90-357; J.C. Kort, Inwoners van het platteland van Holland; het register 'Vrij-J kopingen van Doodslagen', 1371-1396, in: Nederlandse historische bronnen I ('s-Gravenhage 1979) 1-41; Th.H.F. van Riemsdijk en J.Ph. de Monté Ver Loren, De rechtspraakp van den ggraaf van Holland, 3 dln. (Utrecht 1932-1934) (Werken OVR III, 2); H.G. Hamaker, Rekeningeng der ggrafelijkheid J van Holland onder het Henegouwscheg huis (Utrecht 1875-1878) (WHG, nieuwe reeks, nrs. 21, 24, 26); H.G. Hamaker, De rekening en dergrafelijkheid van Zeeland onder het Henegouwscheg huis (Utrecht 1879- 1880) (WHG, nieuwe reeks, nrs. 29, 30); H.J. Smit, De rekeningeng der graven en gra- vinnen uit het Henegouwsche huis (Amsterdam-Utrecht 1924-1929) (WHG, derde serie, nrs. 46, 54), derde deel, InleidinInleiding (Utrecht 1939) (WHG, derde serie, nr. 69); M.I. van Soest en Ph. van Hinsbergen, Indices vanersoons-P en plaatsnamenP opP de grafelijk-g J heidsrekening en van Holland, Zeeland en Henegouwen (Utrecht 1941) (WHG, derde serie, nr. 72); De rekeningeng van de grafelijkheidg J van Holland uit de Beierse periode,p uitgegeven door de Werkgroep `Holland 1300-1500' onder verantwoordelijkheid van D.E.H. de Boer, D.J. Faber en H.P.H. Jansen, serie III. Rekeningeng van degerechte-g

365 DERDE AFDELING

likeJ ambtenaren, Deel I. 1393-1396 (BalJ 'uwen en drossaards))(('s-Gravenha geg 1980) (RGP, grote serie, nr. 174). Literatuur: Th. van Riemsdijk, De registers van Gerard Alewi'nsz.,J in: Verslageng en mededeelrngen der Koninklijke Academie van Wetenschappen, afd.f Letterkunde, 3e reeks, VII (Amsterdam 1890) 124-191; Th. van Riemsdijk, De tresorie en kanselarijanJ de graven van Holland en Zeeland uit het Henegouwsche en Beyerschey Huis ('s-Gravenhag e 1908); J.G. Kruisheer, De registers van Pieter van Leiden. Het papierenPp cartularium van de graven van Holland (1299) en het beginsystematischeY van de re - g istratie ter kanselarij (1316), in: NAB 72 (1968)) 27-110; J.G. Kruisheer,, De oorkonden en de kanselarij van de graven van Holland tot 1299, 2 dln. ('s-Gravenhagge-Haarlem 1971) (Hollandse Studien 2), A.P. van Nienes, Enige8 aantekeningeng over BG 1377- 1390, het oudste bekende memoriale van de grafelijkeJ raad van Holland, in: NAB 75 (1971) 24-51.

Ambtenarenv a hetn h centraalntra lbestuur, r1500-1550, ca.c.Sm N.B. Betreft archiefstukken die in de loop van de 16e eeuw door de centrale regeringg g te Brussel voor de uitoefeningg van het bestuur over de noordelijkeJ g gewestenzijn zijn g edep o- neerd bijJ Leen- en registerkamer van Holland. Inventaris: J.L. van der Gouw, Stukken afkomstig van ambtenaren van het centraal bestuur tijdensJ de regeringg van Karel V gedeponeerdg ter charterkamer van Holland ('s-Gravenhage 1952).

Staten van Hollandd v'oo 'r 1 721445-1572,S 25 m. Inventaris: P.A. Meilink, Archieven van de Staten van Holland en de hen opgevolgde gewestelijke besturen. Eerste deel: Archieven van de Staten van Holland vóór 1572 ('s-Gravenhage 1929); supplement: P.A. Meilink, Archieven van de Staten van Holland vóór 1572, (Aanvulling), in: IRA IV (1931) 159-161. Nadere toegang: regestenlijst in inventaris. Literatuur: T.S. Jansma, Raad en rekenkamer in Holland en Zeeland tijdens g hertog Philips van Bourgondie (Utrecht 1932); H. Hardenberg, Het ontstaan van de Staten van Holland, in: Driekwart eeuw historisch leven in Den Haagg ('s-Gravenha geg 1975) 104-120.

Statentate vanan HollandnWest-Friesland,1 en 5 7-2 17 9S 33272 m. N.B. De kaarten uit dit archief worden bewaard bijJ de kaartenafdelingg van het Alge-g meen Rijksarchief; zij zijJ zijn daar opgenomenpg in de verzamelingg departement P van oorlogg en de verzamelingg binnenlandse kaarten (vgl. blz. 478). Het archief van de abdijabdij van Egmondg is na de opheffingp van de kloosters gedeponeerdg p in het archief van de Staten van Holland (zie blz. 428); evenzo geschiedde met de archieven van de heerlijkhedenJ Altena, Terschelling en Urk, Emmeloord en Ens na de aankoopp van deze heerlijkhedenheerlijkhede de Staten van Holland in respectievelijk 1590, 1615 en 1792 (zie( blz. 434 en 442 ). Inventaris. Nadere toegang: indices op de resoluties, de ambten (1749-1752), de verleende octrooi-

366

DERDE AFDELING

en (1601-1794) en de verzoekschriften om venia aetatis (1613-1700). Bronnenuitgave: Resolutien, van de heeren Staaten van Holland en West-Vriesland, 1524-1793, met Generale index, 1524-1790's-Gravenha g, e z.'. • SecreteJ), Resolutien, , 1653-1795, met index, 1653-1751 ('s-Gravenhage, z.j.). Literatuur: N. Japikse, Verslag van een onderzoek naar on gedrukte resolutien der Sta-

ten van Holland na 1572, in: BMHG 28 (1907) LXXVIII-CXIII;> J. Smit, Bijdrage tot deeschiedenisg van de in 1572 uitgewekeng Hollandse reg eerin gscolle ges en de restitutie van hun archieven, in: NAB 35 (1927-1928) 31-48, 173-194.

GecoGecommitteerde ea raden vet n het Zuiderkwartier,- 1621 17 13333 m. N.B. Het archief van deecommitteerdeg raden van het Noorderkwartier berust in het Rijksarchief in Noord-Holland. Inventaris. Literatuur: A.J.C.M. Gabriels, `De Edel Mogendeg Heeren Gecommitteerde Raaden van de Staaten van Holland en Westvriesland', 1747-1795. Asp ecten van een buiten- commissie op gewestelijk niveau, in: Tijdschrift voor Geschiedenis 94 (1981)( ) 527-564.

Ridderschape vana Holland,1573-1795, a25m N.B. Na 1572 kreeg het college van de Ridderschap de inkomsten uit en het beheer over de goederen van de voormaligeg abdijen van RijnsburgJ g en Leeuwenhorst; daarbijdaarbij werden de archieven van deze abdijenedeponeerdg in het archief van de Ridderschap.p (zie blz. 429). De kaarten uit deze archieven worden bewaard bij de kaartenafdelingg van het Algemeen Rijksarchief; zij zijn J daar opgenomenpg in de verzamelingg binnenlandse kaarten (vgl. blz. 481). Inventaris. De inventaris van het archief van de ridderschapp van Holland door P.A. Meilink,, in: VROA 48 (1925), geldt als verouderd.

Leen- en registerkamer van Holland, 1581-1795, 28 m. N.B. Zie voor de periode vóór 1581 het archief van de graven van Holland (blz. 365). Plaatsingslijst.

Particulieree evan notulen de v vergaderingen v an de Statenvan a en West Friesland,158 4-17 9 5 8 m. N.B. Betreft een verzameling van notulen, die zijnJ opgemaakt pg door raadpensionarissenp en secretarissen van de Staten, door leden van de Ridderschapp en door afgevaardigden van de stemhebbende steden. Particuliere notulen van de Statenvergaderingen bevinden zich tevens in de archieven van de landsadvocaten en raadpensionarissenp (zie( hieronder), van Jan Bernd. Bicker, van C. de GijselaarJ en van de families Hop p en Te- dingh van Berkhout (zie blz. 451, 446 en 449) en voorts in de archieven van de stemhebbende steden zelf. Plaatsingslijst. Literatuur: N. Japikse,p Verslagg van een onderzoek naar ongedrukteg resolutien der Sta- ten van Holland na 1572, in: BMHG 28 (1907) CVI, bijlageJg E.

367

DERDE AFDELING

Besognepapieren van de gedeputeerden van Haarlem ter dagvaart, 1585-1795, 8 m. Plaatsingslijst.

Gecommitteerden naar de graaf van Nieuwenaar en Meurs, de Staten van Utrecht en de stad Utrecht, 1588, 0,1 m. Inventaris.

Landsadvocaten en raadpensionarissen

Literatuur: H.P. Folting , De landsadvocaten en raadpensionarissen der Staten van Hol- land en West-Friesland, 1480-1795. Een genealogischeg benadering ('s-Gravenhage 1976).

Aerteta van e derGoes, 51 24-1544 1,5 m. N.B. Onderdeel van de archieven van de Staten van Holland vóór 1572. Inventaris: P.A. Meilink, Archieven van de Staten van Holland en de hen opgevolgde ggewestelijke J besturen. Eerste deel: Archieven van de Staten van Holland vóór 1572, ('s-Gravenhage's-Gravenha e 19291929) nrs. 2368-2479; P.A. Meilink, Archieven van de Staten van Hol- land voor 1572, (Aanvulling), in: IRA IV (1931) 159-161. Bronnenuitgave:g Registerg van de Dachvaerden der Staten 's lands van Hollandt gehouden bijbi' de Mrs. Aert en Adriaen van der Goes, advocaten der Staten voorz. van 31 januari 1524 tot 16 december 1560, 6 dln. (z. pl. 1750); Hollandt onder de regeeringre Berin van Karel V, bijJ de overdracht der Nederlanden aan en gedurendeg het bestier van Philips II, 6 dln. (z. pl. 1791).

Adriaan vanva deder Goes, 1544-1560, 0,2 m. N.B. Onderdeel van de archieven van de Staten van Holland vóór 1572. Inventaris: als voren. Bronnenuitgave: als voren.

Paulus Buys, 1572-1586, 0,5 m. Inventaris: H.J.Ph.G. Kaajan, Archief van mr. Paulus Buys 1572-1587 (voorlopige inventaris) ('s-Gravenhage 1976).

JohanvnOdeb va 1 naneer v l t 1586 -16 1 9 9 mm. Zie ook de familiepapieren Van Oldenbarnevelt (blz.448). Inventaris. Bronnenuitg ave: S.P. Haak en A.J. Veenendaal, Johan van Oldenbarnevelt. Beschei- den betreffendeff zinJ staatkundigg beleid en zijnJ. familie 1570-1620, 3 dln. ( 's-Gravenhag e, 1934-1967) (RGP, groteg serie, nrs. 80, 108, 121). Literatuur: J. den Tex, Oldenbarnevelt, 5 den. (Haarlem 1960-1972).

368

DERDE AFDELING

JacobCats, 1634-1651,„ 0,5 m. Inventaris: W.E. de Boer-Meiboom, Archieff van Jacob Cats 1634-1651 (voorlopg i e inventaris) ('s-Gravenhage 1977). Literatuur: A. Th. van Deursen, De raadpensionaris Cats, in: Tijdschrift voor Geschie- denis 92 (1979) 149-161.

Adriaan Pauw, 1651-1653, 0,1 m. Plaatsingslijst.

Johane Witt, itt 1 653- 1 67 2 35 m. N.B. Zie ook de familiepapieren De Witt (blz.( 450). Inventaris: Staten van Holland na 1572, nrs. 2642-2866 (zie blz. 366). Nadere toegang: B. van 't Hoff, Overzicht van de uitgaveng van de correspondentieP van Johan de Witt. Bronnenuitgave: Brieven geschreven en gewisselt tusschen den Heer Johan de Witt, Raedt-Pensionaris en Grootzegelbewaerder van Hollandt en West-Vrieslandt, ... ende de gevolmachtigden van den Staedt der Vereenigde Nederlanden soo in Vranckryck,y Engelandt, Sweden, Denemarcken, Poolen, enz., 1652-1669, 6 dln.'s-Gravenha( g e 1723-1727); Briefwisseling tusschen Hieronymus van Beverningkg en den raadpensionaris^ Johan de Witt in het jaar 1672, in: J.C. de Jonge,g Verhandelingeng en onuitgegeven stukken betreffende de geschiedenis der Nederlanden, II (Delft 1825-1827) 314-474; R. Fruin, G.W. KernkampP en N. Japikse,p Brieven van Johan de Witt, 1650-1672, 4 dln. (Amsterdam 1906-1913) (WHG, derde serie, nrs. 18, 25, 31, 35); R. Fruin en N. JaP ik- se, Brieven aan Johan de Witt, 1648-1672, 2 dln. (Amsterdam 1919-1922) (WHG, derde serie, nrs. 42, 44). Literatuur: N. Japikse, Johan de Witt, 1625-1672 (Amsterdam 1915); J.C. Boog man, De raison d'état politicus Johan de Wit, in: BMGN, 901975( )379-407; J.C. Boogman,g Johan de Witt – Staatsráson als Praxis, in: Staatsrason (1975) 481-496; H.H. Rowen, John de Witt, Grand Pensionary of Holland, 1625-1672 (New JerseyY 1979) .

Caspar Fagel, 1672-1688, 9 m. N.B. Zie ook het familiearchief Fagel, berustend bij de Eerste Afdeling van het Alge- meen Rijksarchief (blz. 74). Inventaris: Staten van Holland na 1572, nrs. 2867-2939 (zie blz. 366).

Anthoniesus Heinsius, 2 m N.B. Zie ook het archief van de secretaris van Heinsius, mr. Jacob Surendonckblz.( 453). Inventaris: B. van 't Hoff, Het archief van Anthonie Heinsius ( 's-Gravenha ge 1950). Nadere toegang: overzicht van de brieven van Marlboroughg aan Heinsius. Bronnenuitgave:g A.J. Veenendaal jr., Briefwisselingf g van Anthonie Heinsius, 1702-1705, 4 dln. ('s-Gravenhage 1976-1981) (RGP, grote serie, nrs. 158, 163, 169, 177).

369

DERDE AFDELING

Isaak van Hoornbeek, 1720-1727, 3,5 m. Inventaris: J.A.S.M. Suijkerbuijk, Archief van Isaak van Hoornbeek, 1720-1727 (voorlopige inventaris) ('s-Gravenhage 1977).

Simona v n Slingelandt,S eag Int d , N.B. Onderdeel van het familiearchief Van Slingelandt-De VrijJ inv.nrs. 135-179 (blz. 448). Bronnenuitgave:g W.A. van Rappard,pp Briefwisselingf g tussen Simon van Slingelandtg en Sicco van Goslinga (1697-1731) ('s-Gravenhage 1980) (RGP, kleine serie, nr. 46).

Anthony van der Heim, 1737-1746, 7 m. Inventaris.

Jacob Gillis, 1746-1749, 0,1 m. Plaatsingslijst.

Pieter StenY, 1749-1772, , 6 m. Inventaris: W.E. de Boer-Meiboom, Archief van Pieter Sten,.Y 1749-1772 (voorlopige inventaris) ('s-Gravenhage 1979); getypt supplement.

Pieter van Bleiswijk, 1772-1787, 7 m. Inventaris.

Laurens Pieter va n deSSpiegel,p ee g 17 87-17 9S ,117 m. Inventaris: Het archief en andere bescheiden en handschriften van den raadpensionaris van Holland, mr. Laurens Pieter van de Spiegel, in: VROA 18 (1895), 99-192; met sup-P plement. Bronnenuitgave: J. Allart, Brieven en negotiatien van Mr. Laurens Pieter van de SP ie- gel als raadpensionaris van Holland gedurende den jongsten oorlogg van deze staat met de Franse republiek, 3 dln. (Amsterdam 1803); G.W. Vreede, Mr. Laurens Pieter van de Spiegel en zijne tijdgenoten (1737-1800), 4 dln. (Middelburg 1874-1877).

Financiën

Grf'' a eli Jkh eid seer k nkam e r144-176 2 18 118 367, 36 m.m N.B. Derafeli'kheidsrekenkamer,g J ook wel rekenkamer der domeinen genoemd,g was belast met het toezicht op het beheer van derafeli'keg J domeinen. AanvankelijkAanvankelij strekte competentiep zich uit over Holland en Zeeland, maar ten tijdetijd van Karel V werden bevoegdhedeng van dit collegeg uitgebreidg tot Friesland, Utrecht, Overijssel,Overijssel Gronin- en Drenthe; na de Opstand werd het rechtsgebied beperkt tot hetewestg Holland. De archivalia van de rekenkamer, die betrekkingg hebben opp Zeeland zijnzij al in 1607 de Zeeuwse rekenkamer overgebracht. De stukken betreffende Friesland, Utrecht,

370

DERDE AFDELING

Overijssel,J^ Groningeng en Drenthe zijnzijnrijksarchieven overgedragen aan de verschillende rijksarchieven derovincie.p Na de opheffingp g van de grafelijkheidsrekenkamerg J in 1728 gingg g het beheer van de do - meinen over opp de gecommitteerdeg raden van het Noorderkwartier, respectievelijkp J Zuiderkwartier; de domeinrekeningeng werden na deze tijd afgehoordg door de rekenkamer ter auditie. De rekeningeng van de graveng van Holland uit de 14e en het begin van de 15e eeuw, die enigeg tijd tijd in het archief van de grafelijkheidsrekenkamerg J waren onder- ggebracht, bevinden zich nu in het archief van de graveng van Holland (blz. 365). De rekening en van de Bloise goedereng en van Putten en Strijen,Strijen, die eveneens enigeg tijtijd in archief van derafelig kheidsrekenkamerJ hebben berust, zijnzij weer teruggebracht de archieven van respectievelijkp J de graveng van Blois (blz.( 435)) en de heerlijkheidheerlijkheid en Strijen (blz. 441). De kaarten uit dit archief worden bewaard bijJ de kaartenafdelingg van het Algemeeng Rijksarchief; zij zij zijn J daar opgenomenpg in de verzamelingeng departement van oorlog en binnenlandse kaarten (vgl.g blz. 478). Inventaris: alleen van de registersg en de rekeningen. Nadere toegang: indices opp de commissieboeken 1450-1580( ), de octrooien, uitgifteng e.d. betreffende dijken,J waarden, gorsen,g waterwerken, wegeng en visserijen (1445-1791),( de appointementenpp betreffende waarden, gorsen, visserijen enz. (1528- 1797), de appointementenpil waarbijwaarbij windrecht verleend werd (1528-1797) en een inhouds- opgavepg van de eerste acht registers (1446-1533). Literatuur: T.S. Jansma, Raad en rekenkamer in Holland en Zeeland tijdens hertog Philips van Bourgondie (Utrecht 1932).

Rekenkamer ter auditieen e oopvolgende pv 1g e colleges, co ge es 5 72-1805, 128 m. N.B. De Rekenkamer ter auditie, opgericht door de Staten van Holland in 1573, was belast met het afhoren van deemenelandsrekening eng en na 1728 ook van de domeinrekeningen.g De rekeningeng die in het begin van de opstand werden afgehoord door gecommitteerden van de Staten bevinden zich ook in dit archief, evenals de papieren van het Comité van Rekeningg (1795-1804) en de Departementale Rekenkamer (1804-1805). Inventaris: J. Smit, Het archieff der rekenkamer ter auditie van de gemeenelandsreke- nmg en en de opvolgendep colleges met de daaronder berustende rekeningen ('s-Gravenhage 1946).

Financievan an Holland,1575-1806, 76 m. N.B. Dit archief bevat deeheleg provincialeil boekhouding,g die onder toezicht stond van de gecommitteerde raden en o pv ol g ende besturen. Inventaris.

Het serment van de werklieden en de munters van de munt van Hol- land te Dordrecht, 1368-1806, 2 m. Inventaris: R. Fruin, Het archief van het serment van de werklieden en de munters van de munt van Holland te Dordrecht, in: VROA 37 (1914) [, 441-476. Nadere toegang: regestenlijst in inventaris.

371

DERDE AFDELING

Rentmeesterse s van hett ga r feli'J kheids d o m ei n ca. 1500-1870, 5 m.. N.B. Deze collectie bevat fragmenten van rentmeesterarchieven en vele afgedwaaldeg stukken uit de archieven van de verschillende rekenkamers, deewesteli'keg J besturen en enkele particuliere archieven.

Houtvesterij,J, ca. 1550-1795,12 m N.B. De houtvesterij had het beheer over de duinen tussen Maas en Zijpe,J p g met inbegripp van het toezicht op de jacht. Inventaris: G.H.C. Breesnee, Het archief der houtvesterijJ van Holland en West- Friesland, in: VROA 47 (1924) I, 205-221.

Ontvanger van de kloostergoederen binnen en buiten Delft, 1573- 1592, 0,2 m. N.B. Later geincorporeerd in het geestelijk kantoor van Delft. Inventaris: S.W.A. Drossaers, De archieven van de Delftsche statenkloosters ('s-Gravenhage 1916), 551-559.

Ontvanger van dde ggoederenr n van a enkele e e e D elflnkloosters, a se 5 2- 1611 0,2 m. N.B. Later geincorporeerdp in het geestelijkg J kantoor van Delft. Inventaris: J.M. Sernee, S.W.A. Drossaers, W.G. Feith, De archieven van kloosters en andere stichtingen in Delfland ('s-Gravenhage 1920) 378-381; J.K. Bondam en P.A. Meilink, Beschrijvingg eener verzameling stukken afkomstigg uit het archief van jhr.J dr. C.G.W.F. van Vredenburch, in: VROA 47 (1924) I, 222-253.

Ontvanger-generaal van het geestelijkg J kantooro ete Delft,e 157 9-181 0 67,5 m. N.B. De kaarten uit dit archief worden bewaard bij de kaartenafdeling van het Alge- meen Rijksarchief; zij zijn daar opgenomeng in de verzamelingg binnenlandse kaarten (vgl. blz. 478). Voor de archieven van de Delftse en Delflandse kloosters, die na de opstand bij heteestelijkg kantoor werden gedeponeerd, zie blz. 427-430. Inventaris: getypt en J.K. Bondam en P.A. Meilink, Beschrijving eener verzamelingg stukken afkomstig uit het archief van jhr. dr. C.G.W.F. van Vredenburch, in: VROA 47 (1924) I, 222-253. Literatuur: W. van Beuningen,g Hetgeestelijk kantoor van Delft ^(Arnhem 1870).

Ontvanger van het geestelijk kantoor te Brielle, 1582-1810, 0,1 m. Inventaris.

Ontvanger van het geestelijk kantoor te Leiden, 1808-1813, 0,1 m. Inventaris.

372

DERDE AFDELING

Gaarders,aar er 1598-1811, 47 m. N.B. Bevat stukken betreffende de aangifte,g ^ taxatie en ontvangstg van onder meer de verkoopP van onroerend goedg en de collaterale successie. De registersg van de impostp op o trouwen en begraveng zijn gevoegdg g bijJ de collectie retroacta van de burgerlijkeg J stand ^(blz. 400).) Vele van gaardersg afkomstigeg stukken bevinden zich nogg in de rechterlijrechterlijkeJ archieven. Plaatsingslijst.g Het betreft de gaarders te: Aar, Ter 1752-1761 MijnsheerenlandJ »21-»aa Aarlanderveen tot 1681 NaaldwijkJ 1745-1805 Alkemade 1805-1810 Nieuwenhoorn 1793-1809 Bergambachtg 1790-1815 Nieuwerkerk aan den IJssel 1744-1805 Berkel en RodenrijsJ 1696-1813 Nieuwe-Tongge 1803-1805 BleiswijkJ 1739-1805 Nieuw Helvoet 1724-1791 Bleskensgraafg 1795-1810 Nieuwkoop 1660-1810 Boskoop 1712-1725 Nieuw-Lekkertand 1661-1809 Brandwijk en GijbelandJ 1704-1786 Nieuwpoort 1598-1811 Capellep aan den IJssel 1645-1811 Nieuwveen 1793-1806 Dirksland 1761-1789 Noordwijk 1648-1805 Geervliet 1671-1811 Noordwi'J kerhout 1732-1803 Giessendam 1806-1811 Nootdorp 1753-1805 Goedereede 1631-1811 Numansdorp 1699-1737 Gorinchem 1703-1805 Ooltg ens p laat 1615-1806 Gouderak 1730-1797 Oostvoorne 1642-1805 's-Gravendeel 1691-1725 Ottoland 1755-1771 's-Gravenzande 1753-1806 Oud-Beijerland 1695-1809 Haastrecht 1631-1811 Ouddorp 1657-1811 Hardinxveld 1782-1784 Oudenhoorn 1643-1748 Hazerswoude 1701-1805 Ouderkerk aan den IJssel 1698-1768 Herking en 1612-1811 Oude-Tonge 1645-1809 Heukelum 1805-1811 Oudshoorn 1671-1791 Hillegom 1702-1803 Papendrecht 1666-1795 Klaaswaal 1662-1737 Poortugaal 1728-1805 Koudekerk 1685-1805 Pijnacker 1808-1809 Krimpenp aan de Lek 1614-1657 Reeuwijk 1675-1805 KrimpenP aan den IJssel 1709-1805 Rhoon 1807-1811 Kromstrijen 1624-1666 Ridderkerk 1811 Leimuiden 1754-1804 RockanjeJ 1663-1805 Lier, De 1708-1805 Rozenburg 1727-1806 Lisse 1681-1806 SchipluidenP 1747-1802 Maasdam 1683-1796 Sliedrecht 1743-1805 Maassluis 1695-1774 Stom Pwi' J k 1738-1798 Middelburg 1732-1795 Tienhoven 1795 Middelharnis 1690-1804 Valkenburg 1719-1810 Monster 1623-1791 Veur 1805-1812

373 DERDE AFDELING

Vierpolders 1748-1806 Woubrugge 1678-1756 Vlist en Bonrepas 1740-1805 Wijngaarden 1653-1706 Voorburg 1604-1758 Zegwaart 1660-1805 Voorhout 1733-1810 Zevenhuizen 1668-1805 Voorschoten 1599-1811 Zoetermeer 1695-1808 Waarder 1804-1805 Zoeterwoude 1778-1805 Waddinxveen 1675-1805 Zwammerdam 1675-1805 Woerden 1706-1805 Zwartewaal 1791-1805

Inbewaringg e eveng archieven. Aan hetemeentearchiefg te: het gaardersarchief:g Brielle Brielle Delft Delft Dordrecht Dordrecht Gouda Gouda 's-Gravenhagge 's-Gravenhage Leiden Leiden Rotterdam Rotterdam Schiedam Schiedam Vlaarding en Vlaardingen

Collecteur der gemene middelen in Delfland, 1597-1610. N.B. Onderdeel van het familiearchief Van Adrichem (blz. 444).

Rentmeester-generaal van Voorne en de Beijerlanden, 1704-1810, 3 m. Inventaris.

Ontvanger der gemene middelen in het kwartier van Brielle, 1711- 1733, 1 m. Plaatsingslijst: VROA 22 (1899) 50.

Hoofdgaarder of collecteur der gemene middelen te Schiedam, 1741- 1778, 1 m. Plaatsingslijst: VROA 35 (1912) 51.

Kantoor van de collectieve middelen in het Zuiderkwartier, 1751- 1806, 120 m. Plaatsingslijst.

Defensie

Stukken betreffende de Hollandse fortificatiën, 1620-1808, 1 m. Plaatsingslijst.

374 DERDE AFDELING

Contrarolleur-generaal van 's lands werken en fortificatiën van Hol- land, 1630-1806, 9 m. Inventaris.

Ingenieur in het departement van de kleine fortificatiën van Holland, 1746-1793, 0,25 m. Plaatsingslijst.

Opzichter van 's lands werken te Goeree, 1725-1752, 1 m. Plaatsingslijst: VROA 34 (1911) 46.

Commiesommles van n landsemagazijnen a te's D t 1741-177a s,5 6,56 m. Inventaris: J.H. Komp ag nie, Het familiearchiefVan Heteren, het archief van de solliciteur-militair Paulus Gebhardt en het archief van de commies van 's lands mag a- zijnen te Delft, Dirk van Heemskerk ('s-Gravenhage 1979) (Inventarisreeks RAH, nr. 19).

Solliciteur-militair Paulus Gebhardt, 1689-1717, 6 m. Inventaris: als voren.

Solliciteur-militair Hendrik van Heteren, 1698-1749. N.B. Onderdeel van het familiearchief Van Heteren (blz. 446).

Comité van defensie te Woerden, 1787, 2 m. Plaatsingslijst.

Visserij

College11 g vvan a dee Groter VisserijVl rlJ inHolland H llandWest-Friesland,17- en1578- 1795 2 m. N.B. Dit collegeg had bemoeienis met de haringvisserij. Daarnaast oefende het toezicht uit opp de pilotageP g op P de Maze en het Goereese Gat. Een deel van het archief is in be- waringwarm gegeven g aan het gemeentearchief te Rotterdam. Zie ook blz. 379 en 418. Inventaris. De inventarissen van het archief van het collegeg van de Grote Visserij door P.A.N.S. van Meurs en P.A. Meilink, in: VROA 38(1915), 41 (1918)( en 50 (1927), geldeng als verouderd.

Posterijen

Commissarissen derrposterijen,51752-1811, 4 m. Inventaris: C. Postma, Inventaris van het archief van de commissarissen van de Staten van Holland en West-Friesland, in: C.E.F. Gerritsen, Inventarissen van de archieven derposterijenP J in Holland, I Cs-Gravenha( gge 1977) (InventarisreekInventarisreeks RAH, nr. 10).

DERDE AFDELING

1795-1813

Algemeen Bestuur N.B. De hierna vermelde archieven worden doorgaans geciteerd als `GewestelijkeJ Besturen'.

Provisionele Representanten van het Volk van Holland, 1795-1796, 16 m. Plaatsingslijst. Bronnenuitgave: Decreeten van de Provisioneele Repraesentanten van het volk van Holland, 1795-1796 (Den Haag 1798-1799), met Generaale index (Den Haag 1799).

Provinciaalv Bestuur196 estuu van 7 -17„ 9 5.m Plaatsingslijst.g Bronnenuitgave:g Decreeten van de vergaderingg g van het provinciaalp bestuur van Hol- land, 1796-1798 (Den Haagg 1796-1798), met Registerg (Den Haag 1797-1799); Decreten van de extraordinair beschreeve vergaderingg g van het pprovinciaal bestuur van Holland en resolutiën van het intermediair-administratieff bestuur van het voormalig Hollandsch g ewest, 23-31 Jjanuari 1798 (Den Haag 1798), met Register (Den Haag 1803).

Provinciaal Comité van Holland, 1796-1798, 8,2 m. Plaatsingslijst.

BsuBestuure to van a e oovoormaligrmi a gewestgge e t - 1a nd 1798-17 9 9 ,5 m. Plaatsingslijst. Bronnenuitg ave: Decreten van de extraordinair beschreeve vergadering van het provinciaal bestuur van Holland en resolutiën van het intermediair-administratief bestuur van het voormaligg Hollandsch gewest,g 23-31 januarijanuari 1798 ((Den Haag,g 1798), met Registerg ((Den Haagg 1803); Resolutien van het intermediair-administratief bestuur van het voor- malrg Hollandsch gewest,g 1798-1799 (Den Haag 1798-1799), met Register (Den Haag 1803).

Departementaal Bestuur van de Delf, 1799-1802, 3,2 m. Plaatsingslijst.

Departementaal Bestuur van Holland, 1802-1807, 24 m. Plaatsingslijst. Bronnenuitgave: Besluiten van het departementaal bestuur van Holland, 1802-1806 (z.p., z.d.), met Index 1802-1805 (z.p., z.d.)

Gedeputeerd Bestuur van Holland, 1802-1805, 12 m. Plaatsingslijst.

376 DERDE AFDELING

Landdrost en assessoren van het departement Maasland, 1807-1810, 52,5 m. Inventaris.

Drost van het eerste kwartier, 1807-1810, 1 m. N.B. Hoofdstad: Leiden. Inventaris.

Drost van het tweede kwartier, 1807-1810, 4 m. N.B. Hoofdstad: Rotterdam. Inventaris.

Drost van het derde kwartier, 1807-1810, 1,75 m. N.B. Hoofdstad: Dordrecht. Inventaris.

Drost van het vierde kwartier, 1809-1810, 1 m. N.B. Dit kwartier omvatte Goeree en Overflakkee, welk gebied daarvoor bij het tweede kwartier had behoord. Inventaris.

Prefect, later commissaris-generaal, van het departement van de Monden van de Maas, 1811-1814, 39,5 m. Inventaris.

Onderprefect, later districts-commissaris, in het arrondissement Briel- le, 1811-1815, 7 m. Inventaris.

Onderprefect, later districts-commissaris, in het arrondissement Dordrecht, 1811-1815, 9,2 m. Inventaris.

Onderprefect, later districts-commissaris, in het arrondissement Gorinchem, 1811-1814, 2,5 m. Inventaris.

Onderprefect, later districts-commissaris, in het arrondissement 's-Gravenhage, 1811-1814, 10,5 m. Inventaris. Nadere toegang: index op het Registre Civique van het arrondissement 's-Gravenpage.

377 DERDE AFDELING

Onderprefect, later districts-commissaris, in het arrondissement Leiden, 1811-1815, 11 m. Inventaris.

Onderprefect, later districts-commissaris, in het arrondissement Rotterdam, 1811-1815, 27,5 m. Inventaris.

Commissie uit het Vertegenwoordigend Lichaam belast met de belangen der uitgeweken Bataven, 1799-1801. N.B. Onderdeel van het familiearchief Van Vredenburch (blz. 449).

Financiën N.B. Zie ook blz. 370 en 371.

Financiële commissie voor het voormalig gewest Holland, 1799-1802, 12 m. Plaatsingslijst.

Raad van financiën van Holland, 1805-1807, 6,8 m. Plaatsingslijst.

Ambtenaren der convooien en licenten te Rotterdam, 1799-1814, 0,5 m.

Ambtenaren der convooien en licenten te Schiedam, 1796-1798, 0,5 m. Plaatsingslijst: VROA 35 (1912) 52.

Belastingambtenaren te 's-Gravenhage, 1797-1800, 0,3 m.

Commissaris en ontvanger der verponding in het arrondissement 's-Gravenhage, 1809-1813, 0,1 m. Plaatsingslijst: VROA, 2e serie 7 (1935) 23; VROA, 2e serie 21 (1949) 23.

Commissaris en ontvanger der verponding in het arrondissement Vianen, 1810-1816, 0,1 m. Plaatsingslijst: VROA, 2e serie 8 (1936) 26.

Commissaris en ontvanger der verponding in het arrondissement Woerden, 1806-1811, 0,1 m. Plaatsingslijst.

378

DERDE AFDELING

Defensie

Betaalmeester van oorlog in de 17e militaire divisie van het departement van de Monden van de Maas, 1811-1813, 0,3 m. Plaatsingslijst.

Commissaris van oorlog te Rotterdam, 1811-1813, 2 m. N.B. Dit archief bevat ook enkele stukken van de commissarissen te Brielle, 's-Gravenhage en Hellevoetsluis. Plaatsingslijst.

Departement van de Hollandse fortificatiën, met de hierop volgende departementen Krammer en Biesbosch, (1736) 1795-1813, 3 m. Inventaris.

Visserij

Collegevan an de GrGroteJ>Visserij,4 e isser.m N.B. Dit collegeg stond in deze periodep achtereenvolgensg bekend als: Comité van de Grote Visserij 1795-1798; pprovisioneel comité van de Grote Visserij der Bataafse Repu- bliek 1798-1801; comité van de Grote VisserijVisserij der Bataafse Republiekp 1801-1806; colle- g e van de Grote VisserijVisserij van het koninkrijkkoninkrijk Holland, 1806-1810;^ collegeg van de Grote VisserijJ( (in Holland)) 1810-1813; collegeg van de Grote Visserij 1814-1823. In deze jaren was het werkingsgebied van dit orgaan meestal niet uitsluitend tot Holland beperkt (zie ook blz. 375 en 418). Inventaris. De inventarissen van het archief van het college van de Grote Visserij door P.A.N.S. van Meurs en P.A. Meilink, in: VROA 38(1915), 41 (1918) en 50 (1927),( geldeng als verouderd.

Waterstaat

Commissie tot superintendentie van de zeedijken en zeeweringen in het voormalig gewest Holland, 1795-1800, 0,5 m. N.B. De kaarten uit dit archief worden bewaard bij de kaartenafdeling van het Alge- meen Rijksarchief, zij zijn daar opgenomen in de verzameling binnenlandse kaarten (vgl. blz. 478). Plaatsingslijst.

Commissie uit het departementaal bestuur van Holland tot de dijk-en polderzaken, 1802-1807, 1,5 m. Plaatsingslijst.

379

DERDE AFDELING

VANAF 1813

Colleges

Provincialervio ic l Staten a evanvrv Holland,atateelaterZuid-Holland,4-1 van 181 419 255 m. N.B. Deeschreveng notulen van bepaalde jarenJ uit de periode 1816-1840 bevinden zich in het RijksarchiefRijksarchief in Noord-Holland; de serie gedrukteg notulen is wel compleetp aanwezig. Plaatsingslijst. Nadere toegang:edruktegedrukte indices opp de notulen. Bronnenuitgave:g ggedrukte notulen vanaf 1814; H. van Riel, Handelingen van de Pro- vinciale Staten van Zuid-Holland, 1850-1914, 5 dln.z.( .p 1979 ). Literatuur: H. van Riel, Geschiedenis der Provinciale Staten van Zuid-Holland, (z.p. 1979).

Gouvrn e e uenr GedeGedeputeerdeStaten1814-1844, put e State van 457 m. N.B. De archieven van Gouverneur en Gedeputeerde Staten van Zuid-Holland uit deze PJperiode zijn niet gescheiden.g In dit archief bevinden zich ook de archieven van de Gou- verneur als toezichthouder opp de directe belastingen,g registratieg en loterijenloterije en het ka- ( ), van Gedeputeerdep Staten als rechters in eerste aanlegg inzake de middelen te lande1814-1819)l en de bij JGedeputeerde p Staten ingediende gemeentereke- ning en 1811-1843( ). Inventaris: plaatsingslijst en C.C.D. Ebell, Het archief van de Gedeputeerde Staten van Zuid-Holland als rechters in eerste aanlegg inzake de middelen te lande, in: VROA 40 (1917) I, 481-482.

Kabinet van de Gouverneur, sinds 1850 Commissaris des Konings (der Koningin), van Zuid-Holland, 1819-1931, 1946, 26 m.* N.B. Het kabinetsarchief over de jaren 1932-1944 is in 1945 verloren gegaan, evenals de registers van uitgaande confidentiele missiven na 1823, de agenda's na 1844 en de indices over de jaren 1819-1840, 1843-1861 en na 1887. Plaatsingslijst.

Gouverneur, sinds 1850 Commissaris des Konings (der Koningin), van Zuid-Holland, 1844-1945, 407 m. Plaatsingslijst.

Gedeputeerde Staten van Zuid-Holland, 1844-1945, 1465 m. N.B. Bevat ook bij Gedeputeerde Staten ingediende gemeenterekeningen over de jaren 1844-1958. Plaatsingslijst.

380

DERDE AFDELING

Ridderschap van Holland, later van Zuid-Holland, 1815-1850, 4,5 m. Inventaris: E.M. Beugelrok, Archief van de Ridderschap van Holland, (sinds 1840 Rid- derschap van Zuid-Holland) 1815-1850, in: IRA I (1929) 209-211; getypt supplement.

MilitieregistersZuid-Holland,tlre e i ster vs n88 van911-1 41 f 90 m N.B. Militiezaken werden tot 1931 behandeld door de tweede afdelingg van de provinciale griffie op verzoek van de Gouverneur, later Commissaris des Koningsg (der Konin- gin). Inventaris.

N.B. De archieven van Provinciale Waterstaat vóór 1945 zijn in 1945 verloren gegegaan.

Commissies

N.B. Hieronder zijnJ opgenomen pg de archieven van staats- en provincialep commissies die in het verleden bij derovincialep griffieg zijnzijn gedeponeerd. g p

Commissarissen van de straatweg van het Schouw-Duivenvoorde naar Katwijk aan Zee, 1822-1940, 0,7 m.

Commissie voor de grindweg Brielle-Nieuw-Beierlandse veer, 1848- 1931, 1 m.

Commissie van beheer en toezicht op de droogmaking van de plassen in Schieland ten oosten van Rotterdam, 1864-1875, 3 m. Inventaris: P. Ernsting, Het archief van de commissie van beheer en toezicht over de droogmaking der kleine plassen in Schieland beoosten Rotterdam (nu polder prins Alexander) ('s-Gravenhage 1958).

Provinciale regelingscommissie voor de paardenfokkerij, 1896-1939, 2 m.

Provinciale Zuidhollandse archeologische commissie, 1906-1940, 1 m.

Commissie uit de Staten van Zuid-Holland tot herziening van de pen- sioenregeling van de leden van het college van Gedeputeerde Staten, 1907-1910, 1919, 1925-1926, 0,05 m.

Commissie van advies tot vaststelling van het aandeel der gemeenten in de opbrengst van de oorlogswinstbelasting, 1919-1922, 1 m.

381 DERDE AFDELING

Zuidhollandse commissie voor de hygiëne van moeder en kind, 1925- 1941, 0,1 m.

Commissie tot onderzoek van de misstanden en onregelmatigheden bij de electriciteitsmaatschappij Voorne en Putten, 1927-1930, 0,2 m.

Commissie voor de bevolkingsboekhouding, 1929-1936, 0,1 m.

Commissie van advies voor een dijkwaterschap voor de Hoekse Waard, 1932-1935, 0,2 m.

Commissie tot bestudering van de wenselijkheid ener concentratie van de electriciteits-, gas- en drinkwatervoorziening op Goeree- Overflakkee, 1932-1936, 0,1 m.

Commissie tot het samenstellen van richtlijnen voor samenwerking ter uitvoering van de vleeskeuringswet 1919 in de keuringskring Rotter- dam, 1934-1936, 0,1 m.

Subcommissie voor de gemeenteschulden, 1934-1942, 0,05 m.

Commissie tot bestudering van de betekenis van een stelsel van collectieve electrische stroomopwekking in de provincie Zuid-Holland, 1935-1940, 0,5 m.

Commissie tot het instellen van een onderzoek naar een doeltreffende uitvoering van de vleeskeuringswet 1919 in de gemeenten Schiedam en Vlaardingen, 1935-1936, 0,1 m.

Commissie tot voorbereiding van de oprichting van een ontgin- ningsmaatschappij in Zuid-Holland, 1937, 0,05 m.

Centrale commissie tot het beramen van maatregelen voor een doeltreffende uitvoering van de vleeskeuringswet 1919 in het centrum en het noorden van de provincie Zuid-Holland, 1937-1938, 0,2 m.

Commissie tot het opstellen van een onderzoek van een mogelijke reorganisatie van de keuringsdienst voor vee en vlees in de keuringskring Westland, 1938-1939, 0,1 m.

Rijkscommissie van advies inzake bijdragen voor de wederopbouw publiekrechtelijke lichamen, 1941-1942, 0,05 m.

382

DERDE AFDELING

1.2 Rechterlijke instellingen

VOOR 1811

Hoge rechtscolleges

Hof vanan H lland 1428-1798,, eno Hofa Justitie, van1798-1811, 700OO m. N.B. De bijJ Zoen van Delft van 1428 ingestelde Raad – sedert het midden van de 15e eeuw het Hof van Holland geheten – genoot aanvankelijkJ bevoegdhedeng opP hetg e- bied van bestuur, wetgeving en rechtspraak. Na 1531 heeft het Hof opP bestuurlijkbestuurlij en gevenel gebiedg zijn macht verloren en uiteindelijkuiteindelij functioneerde het alleen als rechts- ge. Sedert 1473 was beroepP tegen vonnissen vangbij het Hof van Holland mogelijk bi' de Grote Raad van Mechelen; van 1582 af bestond die mogelijkheidg J bijJ de Hogeg Raad van Holland en Zeeland. Het rechtsgebied van het Hof van Holland strekte zich ook uit over Zeeland; het Hof van Justitie verloor deze competentieP in 1803. De kaarten uit dit archief worden bewaard bijJ de kaartenafdelingg van het Algemeeng Rijksarchief; J zijJ zijn daar opgenomenPg in de verzamelingg binnenlandse kaarten (vgl.(g blz. 478). Zie voorts de archieven van R. en F. van Limborch en M. van der Cracht (blz. 452), de familiearchieven Pots en Van Slingelandt (blz. 448), en de archieven van C.F. van Maanen en Jhr. mr. J.G.H. van Tets van Goudriaan, die berusten bijbi' de Tweede Afde- lingang het Algemeeng Rijksarchief (blz. 302, 319). Inventaris. Nadere toegangen: inhoudsopgave van de registers van civiele sententies 1428-1482( ), indices op de civiele sententies (systematisch voor de jaren 1600-1810; alfabetisch voor de jaren 1564, 1588 en 1611-1810); index op de willige decreten (1732-1810, alfabetisch op plaatsnaam); indices op de sententies betreffende dijken,J waterwerken, visserijenvisserije en (1447-1545, 1545-1581 en 1581-1599, alfabetisch); indices opP de criminele sententies (1447-1464, systematisch, 1538-1572, chronologisch,g 1623-1811, chronologisch,g met alfabetische klapper); index op de criminele papieren (1572-1810, chronologisch);g index op de memorialen (1428-1468, 1513-1735, chronologisch).g Bronnenuitgave: A.S. de Blécourt en E.M. Meijers, Memorialen van het Hoff (den Raad) van Holland, Zeeland en West-Friesland van den secretaris Jan Rosa, delen I, II en III (Haarlem 1929); N. Schadee, Sententien van het Hof van Holland, 1447-1448, in: Tijdschrift voor Rechtsgeschiedenis 9 (1929) 347-431. Literatuur: L.J. van Apeldoorn, Uit de practijk van het Hoff van Holland in de tweede helfhelt vun de zestiende eeuw Een handschrift uitgegeven door – (Utrecht 1938) (Werken III, 7); Th. Boey, Bedenkinge over de oudheyty mitsgadersg korte schets van het aansien enezag gvan den Hove van Holland ... ('s-Gravenhagge 1760); J.W. Bosch, Aanteekening en betreffende de rolprocedureP bij het Hof van Holland en den Hoogeng Raad, in: Tijdschrift voor rechtsg eschiedenis 6 (1925) 439-484, 7 (1927)( 207-253; J. van der Linden, Verhandeling over de iudicieele practjc9 ... voor de Hoven van Justitie in Holland gebruikelijk ..., 2 dln. (Leiden 1794-1798); F.C.J. Ketelaar, De procesgang bij het Hof van Holland, Zeeland en West-Friesland, in: Rijks archiefschool,f verslagg en bijdragen 1969-1970, 33-63; W.G.Ph.E. Wedekind, Bijdrage tot de kennis van de ont-

383

DERDE AFDELING

wikkelingg van de pprocesgang g g in civiele zaken voor het Hof van Holland in de eerste helft van de zestiende eeuw (Assen 1971).

Hogeo g Raad van Holland en Zeeland, d 1582-1797,l58 2 -17 97 159 m. N.B. De Hoge Raad fungeerde als appelcollege voor vonnissen van het Hof van Hol- land en collegesg van dijkgraaf en heemraden. In eerste aanlegg behandelde de Hogeg Raad geschillen tussen vreemde koopliedenP en zeezaken. Ook werden zaken door de Staten-Generaal naar de Hoge Raad verwezen. De verzamelingen van rechtspraak van de Hogeg Raad van P. Ockers(1669-1678),C. van Bijnkershoek1704-1740)( en C. Pauw (1740-1787)( berusten in de Meiers-J bibliotheek in het Juridisch studiecentrum `Gravensteen' te Leiden. De laatste twee zijnJ uitgegeven: Meijers E.M. Meijers e.a., Cornelii van BijnkershoekBijnkershoek Observationes tumultuariae,, 4 dln. (Harlemi 1926-1962), met SY stematisch compendiumP door M.S. van Oosten (Haarlem 1962); H.F.W.D. Fischer e.a., Wilhelmi Pauw Observationes tumultuariae novae, 3 dln. (Harlemi 1964-1972). Zie ook het archief van A. de Grandeblz.( 451 ). Plaatsingslijst.J Nadere toegang: index op de sententies en de dictums (1582-1778). Bronnenuitgave: zie E.M. Meijers, Uitgegevengrechtspraa en onuitgegeven rechts raak van den Raad en van het Hof van Holland, Zeeland en Westfriesland, in: Tijdschrift voor rechtsgeschiedenis 1 (1918-1919) 400-421. Literatuur: A.S. de Blécourt, De geboorte van den Hoo gen Raad van Holland en Zee- land, in: Tijdschriftf voor rechtsgeschiedenis,g 2 (1920-1921)) 428459;428-459;- J.W. Bosch, Aan teekeningen betreffende de rolprocedure bijJ het Hof van Holland en den Hoogeng Raad, in: Tijdschrift voor rechtsg eschiedenis 6 (1925)( ) 439-484, 7 (1927)( ) 207-253.

Kamere a van JustJustitie t e te Vianen,lanen 15301530-1795, 179- 36 m. Deze instellingg was niet ondergeschiktg aan het Hof van Holland en de Hogeg Raad van Holland en Zeeland, ook niet nadat de soevereine heerli'J kheid Vianen in 1725 was aan- gekocht door de Staten van Holland en West-Friesland. Tot de taak van het colleg e behoorde ook de rechtspraak in jachtzaken. Inventaris: G.H.C. Breesnee, Het archief van de kamer van Justitie te Vianen, in VROA 47 (1924) I, 161-175.

Bijzondere rechtscolleges

Leenhof van Holland en West-Friesland, 1519-1577, 0,5 m. Inventaris: G.H.C. Breesnee, De archieven van de leenhoven van Holland en West- Friesland, in: VROA 47 (1924) I, 155-156.

Leenhof van Holland en West-Friesland, 1660-1674, 1,5 m. N. B. In de periode 1577-1660 en na 1674 behoorde de rechtspraak in leenzaken tot de compententie van het Hof van Holland. Inventaris: als voren, 157-159.

384

DERDE AFDELING

Leenhof vvan Vianen,e 1381-1798, 1 - , 6 m m. N.B. AanvankelijkAanvankelijk leenkamer, sedert de 16e eeuw ook gerechtg in leenzaken. Inventaris: als voren, 176-191.

Academische Vierschaar van de Universiteit te Leiden, 1594-1811, 2 m. Inventaris: H. Hardenberg,g De archieven van senaat enffaculteiten benevens het archief van de academische vierschaar der Leidsche Universiteit (Zaltbommel 1935) 41-51.

Krijgsraden

Krijgsraad en auditeur-militair te Brielle, 1704-1808, 0,5 m. Plaatsingslijst.

Krijgsraad en auditeur-militair te Delft, 1781-1796, 0,1 m. Plaatsingslijst.

Krijgsraad en auditeur-militair te s'-Gravenhage, 1680-1811, 7 m. Plaatsingslijst.

Krijgsraad en auditeur-militair te Hellevoetsluis, 1717-1794, 0,2 m. Plaatsingslijst.

KrijgsraadJg1790-1795, en auditeur-militair- te Rotterdam 1790 17 95 0, 1 m. Plaatsingslijst.

Lagereg e rechtscolleges

B'a1J uw- ens ch out ge ecr hten 15e, eeuw-1811,e 8 , 903 m. N.B. De hierna vermelde archievengeciteerd worden als 'oud-rechterlijk`oud-rechterlijke meestalar -

Inventaris:etg Yt,p pmaar voor de plaatsen: Asperen: P. van Rheineck Leyssius-Jansen,Y Het archief van de gemeenteg Asperen,1^ , in: VROA 45 (1922) I, 303-316. Haastrecht: A.J. KOlker, Inventaris van de archieven van deemeenteg Haastrecht (Haastrecht 1967) 185-193. Hei- en Boeicop:P H.J.L.Th. van Rheineck Leyssius,Y ^ Het oud archief der gemeenteg Hei- en Boeicop,p in VROA 39 (1916 )I, 463-470 en H.J.L.Th. van Rheineck Leyssius,Y Het oud archief deremeenteg Hei- en Boeicop.p Supplement,PP ^ VROA 43 (1920)( ) I 599-601. Langerak:g H. Bordewijk,J Archieven betreffende Langerakg (('s-Gravenha g ge 1970), 17-30. Leimuiden en VriezekooP : P. van Rheineck Leyssius-Jansen, De oude archieven berustende tenemeentehuizeg te Leimuiden, in VROA 44 (1921)( )^ I 484-490.

385

DERDE AFDELING

Noordwijkerhout:J H.J.L.Th. van Rheineck Leyssius,Y De archieven berustende ten ge- meentehuize van Noordwijkerhout,J in: VROA 37 (1941)( I, 537-542. Ouddorp:p Archieven van schout en schepenen,P municipaliteiten,P gemeentebestureng en maire van Ouddorpp en Oudeland, Oude Nieuwland, West Nieuwland en Ouden Oost- dijkJ c.a. benevensdaarbijg dgedeponeerde p archieven, in: VROA 34 (1911) 182-220. Oudenhoorn: P. van Rheineck Lessius-Jansen,Y Oudenhoornsche archieven, in: VROA 48 (1925) I, 813-819. Sliedrecht: H.J.L.Th. van Rheineck-Leyssius,Y De oude archieven van de gemeenteg en denolderP Sliedrecht, in: VROA 46 (1923) I, 345-363. Stolwijk:J H.J.L.Th. van Rheineck Leyssius,Y De archieven van de gemeenteg StolwijkJ en vanp olderdenJ Stolwi'k, in: VROA 43 (1920)( I, 729-752. Vliet: A.J. Kolker, Inventaris van de archieven van deemeenteg Haastrecht (Haastrecht 1967) 195-197. Zeg waart: H.J.L.Th. van Rheineck LeyssiusY en P. van Rheineck Leyssius-Jansen,Y Ar- chief deremeenteg Zeg waart, in: IRA II (1929)) 145-149. Zoetermeer: J.C. van Es, Het archief van de gemeente Zoetermeer, in: VROA 49 (1926) I, 553-560. Nadere toegang: D.G.E. Middelburg, Monster. Klapper op de transporten van onroe- rendeoederen,g 1 (Antwerpenp 1953); D.G.E. Middelburg,g Monster. Klapper opo de transportenP van onroerende goederen, 1684-1704 (Antwerpen 1954); J.C. van Oeveren, Monster. KlapperPP opp de transporten van onroerende goederen, 1803-1811 ('s-Gravenhage 1957).

Aar, Ter 1599-1811 BleiswijkJ 1564-1811 Aarlanderveen 1590-1811 Bleskensgraaf 1591-1810 Abbenbroek 1560-1811 Blois 1552-1808 Achttienhoven en den Bosch 1629-1811 Blokland 1489-1811 Adriaan Pieters- of Sande- Bodegraven 1663-1811 lingenambacht 1647-1810 Bolgarijeng en Autena 1624-1791 Alblasserdam 1639-1811 Boskoop 1620-1811 Albrandswaard en de Kijve- Brandwijk en Gijbeland 1507-1811 landen 1649-1811 Brielle 1404-1811 Alkemade 1590-1811 Cillaarshoek 1676-1811 AlphenP aan den RijnJ 1582-1811 Delfland 1556-1811 Ameide 1561-1811 Dirksland 1571-1811 Ammersg raveland, Achter- Dorp 1693-1808 land en PeulwijkJ 1554-1811 EsselijkerwoudeJ en Heer Arkel en Rietveld 1676-1803 Jacobswoude 1630-1811 Asperen 1460-1811 Everdingen,g ZijderveldJ en Barwoutswaarder en Bekenes 1650-1811 Goilberding en 1566-1811 Benthorn 1592-1805 Geervliet 1539-1811 Benthuizen 1652-1811 Gelkenes 1611-1811 Berkel en Rodenrijs 1531-1811 Giessendam 1650-1811 Biert en Stompert 1661-1811 Giessen-Nieuwkerk 1541-1811

386 DERDE AFDELING

Giessen-Oudekerk 1674-1811 Hoornaar 1797-1803 Goedereede 1493-1811 Huberts ggerecht: zie Goidschalxoord 1595-1811 St. Huberts gerechtg Goudriaan 1579-1811 KatwijkJ (de beide KatwijkenJ Goudswaard of de KorendijkJ 1578-1811 en 't Zandt) 1434-1810 's-Gravendeel en Leer- Kcdichem 1795-1804 ambacht 1596-1811 Klaaswaal 1667-1811 's-Gravenzande en Zand- Kleine-Lindt 1603-1812 ambacht 1550-1811 Klein Oosterland 1603-1810 Groeneveld 1772-1798 Klinkerland 1666-1811 Groot-Ammers zie: Koudekerk 1577-1811 Ammersgraveland Krayenisse, Onwaar, Oud-en Groote Lindt 1601-1811 Nieuw KraY erp older 1702-1810 Group 1639-1811 Krayestein 1764-1810 GrijsoordJ 1583-1811 Kromstrijen 1602-1803 Gijbeland 1693-1795 Kijfhoek 1659-1811 Haastrecht 1557-1811 Lakerveld 1583-1811 Hagesteing 1515-1811 Langerak 1545-1811,1826-1830 Hardinxveld 1599-1811 Lange Ruigeg Weide 1668-1811 Hazerswoude 1555-1811 Leerdam 1571-1811 Heenvliet 1462-1811 Leiderdorp 1508-1811 HeerjansdamJ 1619-1811 Leidschendam, zie Stomp-p Heer-Oudelandsambacht 1564-1811 wijk Hei- en Boeicop 1599-1812 Leimuiden en Vriezekoop 1657-1811 Heinenoord 1535-1811 Lexmond en Achthoven 1551-1811 Hekelingeng en Vriesland 1591-1811 Lier, De 1550-1811 Hekendorp en IJsselveer 1586-1811 Liesveld 1768-1804 Hellevoetsluis oudtijds Lisse 1503-1811 't Weergors 1632-1811 Maasdam 1581-1813 Hendrik-Ido-Ambacht 1594-1811 Maasland 1636-1811 Herking en 1601-1811 Maassluis 1614-1811 Heukelum 1536-1811 Meerdervoort 1653-1811 Hillegom 1518-1811 Meerkerk 1505-1811 HodenpJ i'l 1666-1810 Melissant 1694-1811 Hofwegeng 1726-1805 Middelburgg (ZH) 1616-1811 Hondertland en Oranje- Middelharnis 1621-1811 polderolder 1559-1810 Middelkoop 1797-1804 Honselersdijk 1588-1810 Moerkapellep en de Hoogbloklandg 1798-1803 Wildevenen 1589-1811 Hoog-g en Woudharnas 1558-1808 Molenaarsg raaf 1604-1811 Hoogeveeng (gemeente Monster en Monsterambacht 1560-1811 Benthuizen) 1673-1803 Mi'l,J Krabbe en Nadort 1665-1812 Hoogeveen (gemeente MijnsheerenlandJ van Nootdorp)p 1613-1811 Moerkerken 1532-1811 Hoogmadeg 1559-1811 NaaldwijkJ 1559-1811

387 DERDE AFDELING

Naaldwijk (bij Sliedrecht), Oud-Krayerpolder 1704-1810 zie Sliedrecht Oudshoorn en Gnephoek 1592-1811 Naters en Pancrasgors 1644-1811 Papekop en Diemerbroek 1588-1811 Niemandsvriend, zie Papendrecht en Matena 1580-1811 Sliedrecht Pendrecht 1662-1810 Nieuw-Beijerland 1584-1811 Peursum 1514-1811 Nieuwe Goote 1594-1810 Piershil 1561-1811 Nieuwenhoorn 1620-1811 Poortugaal 1598-1811 Nieuwerkerk aan den IJssel Putten, 't land van 1434-1811 1583-1811, 1824-1853 Puttershoek 1595-1811 Nieuwe-Ton geg 1579-1811 PijnackerJ 1636-1811 Nieuwveen (bijJ Nootdorp) 1625-1810 Quak (de) 1587-1811 Nieuw-Helvoet 1655-1811 Reeuwijk 1593-1811 Nieuwkoop, Noorden en Rhoon en Pendrecht 1584-1811 Achttienhoven 1581-1811 Ridderkerk 1521-1812 Nieuw-Krayerpolder 1711-1810 Rietveld en De Bree 1666-1810 Nieuwland 1797-1803 Rockanje 1634-1811 Nieuw-Lekkerland 1587-1810 Roxenisse, Onwaard, Oud- Nieuwpoort 1512-1811 en Nieuw Krayerpolder 1640-1810 Nieuwveen en Uiterbuurt 1638-1809 Rozenburg, Blankenburg Noordeloos en Overslinge- c.a. 1689-1811 land 1679-1811 Ruggeg 1583-1811 Noord-Waddinxveen 1613-1811 Ruiven 1674-1811 Noordwijk 1572-1811 Rijnland 1539-1811 Noordwijkerhout, Voorhout, Rijnsaterwoude 1610-1812 Hillegom en Lisse 1590-1810 Rijnsburg 1588-1811 Nootdorp 1629-1810 Rijsoord en Strevelshoek 1652-1811 Numansdorp 1678-1811 Rijswijk 1551-1811 Oegstgeest 1577-1811 Sandelingen-Ambacht, zie Ooltgensplaat en Den Adriaan Pietersambacht Bommel 1558-1811 Sassenheim 1585-1811 Oost-Barendrecht 1619-1811 Schelluinen 1666-1808 Oosterwijk 1780-1811 Schieland 1670-1811 Oostvoorne 1597-1811 Schipluiden 1692-1811 Oost-Zomerland 1749-1811 Schoonrewoerd 1795-1809 Ottoland 1553-1810 Schuddebeurs, Simonshaven, Oud-Alblas 1659-1811 Biert en Stomp ert 1664-1811 Oud-Beijerland 1570-1811 St. Annapolder en SchaP en- Oud- en Zuid-BeijerlandJ 1590-1811 gors 1621-1811 Ouddorp 1620-1811 St. Anthoniepolderp 1528-1810 Oude en Nieuwe Struiten 1613-1790 St. Hubertus gerechtg 1585-1811 Oudekoop 1678-1810 St. Maartensregt 1692-1809 Oudenhoorn 1611-1811 Sliedrecht, Naaldwijk en Oude-Tonge 1613-1811 Niemandsvriend 1639-1811

388

DERDE AFDELING

Slingeland 1739-1810 Voorschoten 1577-1811 Sluipwijk 1609-1811 Voshol 1602-1811 Sommelsdi'kJ 1514-1811 Vrije en Lageg Boekhorst 1609-1810 Spijk 1795-1810 Vrijhoek en Kalverbroek, SpijkenisseJ en Braband 1590-1811 zie Stein Stad aan 't Haringvlietg 1650-1811 Vrijhoeven 1682-1810 Stein, Willens c.a. 1549-1811 Waarder 1610-1811 Stellendam 1768-1811 Waddinxveen 1595-1758 StolwijkJ 1440-1811 Warmond 1575-1811 Stomp wi' J k 1593-1811 Wassenaar en ZuidwijkJ 1458-1811 Streefkerk 1609-1811 Wateringeng 1606-1811 Strevelshoek 1735-1811 West-Barendrecht en Strijen 1532-1812 Carnisse 1611-1811 Strijen, land van 1589-1813 Westmaas 1578-1811 Tempel (de) 1733-1811 Woerden en land van Tienhoven (bij Ameide) 1567-1811 Woerden 1550-1811 Tienhoven (bijJ Everdingen)g 1655-1808 Woubrugge,gg zie: EsselijJ Uiterbuurt 1671-1810 kerwoude Valkenburg 1466-1811 Wijngaardeng en RuybroekY 1568-1811 Vennep 1581-1811 Zandambacht 1576-1808 Veur 1646-1811 Zegwaart 1572-1811 Vianen 1538-1811 Zevenhoven en Noorden 1643-1809 Vianen en Ameide, land van 1?96-1797 Zevenhuizen 1569-1811 Vierpolders 1584-1811 Zoetermeer 1588-1811 Vliet 1728-1810 Zoeterwoude 1578-1811 Vlist en Bonrepas 1583-1812 Zuid-Beijerland 1654-1811 Voorburg 1602-1811 Zuid-Holland 1574-1813 Voorhout 1581-1811 Zuidland 1743-1811 Voorne, land van Zuid-Waddinxveen 1565-1811 N. B. Onderdeel van het Zuidwijk 1655-1776 archief van baljuw en Zwammerdam 1579-1811 leenmannen van Voorne Zwartewaal 1658-1811 (zie blz. 421). Zwijndrecht 1569-1811

Inbewaringg e eveng archieven. Aan het gemeentearchief te: de oud-rechterlijkeJ archieven van: Delft Abtsrecht, Akkersdijk en Vrouwenrecht,, Delft, Hof van Delft, Vrijenban Dordrecht Dordrecht, Dubbeldam, Wieldrecht Gorinchem Gorinchem en het land van Arkel Gouda Bloemendaal, Broek, Tuil en 't Wee^1 'e, Broek- huizen, Gouda, Moordrecht 's-Gravenhagge 's-Gravenhage Leiden Leiden Rotterdam Capelle aan den IJssel, Charlois, Delfshaven en Schoonderloo, Hilleg ersber g, Hoogvliet,g ,

389 DERDE AFDELING

Katendrecht, Kralingen,g Overschie,, Pernis, Rotterdam, Schiebroek, Oost- en West- IJsselmonde Schiedam Kethel en Se aland, Oud- en Nieuw- Mathenesse, Nieuwland, Schiedam Vlaardingeng Babberspolder,p Vlaardingen,g Vlaardin geram- bacht, Zouteveen Aan het streekarchivariaat Krimpenerwaardp te Schoonhoven Ammerstol, Bergambacht, Berkenwoude en de Achterbroek, Gouderak, Krimpen aan de, Lek, Krimp en aan den IJssel, Lekkerkerk en Zuid- broek, Ouderkerk aan den IJssel Schoonho- ven, Stormpolder, Zuidbroek

VANAF 1811

Gerechtshoven

Hof van Assisen in het departement van de Monden van de Maas, later in het Zuiderkwartier van Holland, 1811-1838, 55 m. Inventaris: Breesnee, Rechterlijke colleges, 115-118. Literatuur: S. Faber, Rechtspraak van het hof van cassatie te Parijs in Noord-Neder- landse strafzaken (1811-1838), in: Tijdschrift voor rechtsgeschiedenis 39 (1971) 575-600.

N.B. Het archief van het gerechtshof te 's-Gravenhage 1838-1945 is in 1945 verloren gegaan.

Rechtbanken

Rechtbank van eerste aanleg te Brielle, 1811-1838, 5 m. N.B. Tevens rechtbank van koophandel. Inventaris: als voren, 115-117, 174-175.

Arrondissementsrechtbank te Brielle, 1838-1877, 50 m. Plaatsingslijst.

Arrondissementsrechtbank te Dordrecht, 1838-1920, 75 m.* Plaatsingslijst.

Rechtbank van eerste aanleg te Gorinchem, 1811-1838, 22,5 m. N.B. Tevens rechtbank van koophandel. Bevat ook het archief van de Officier van Justitie. Inventaris: Breesnee, Rechterlijke colleges, 115-117; 165-172; VROA 2e serie 10 (1937) 23.

390 DERDE AFDELING

Arrondissementsrechtbank te Gorinchem, 1838-1877, 14,5 m. Plaatsingslijst.

Arrondissementsrechtbank te 's-Gravenhage, 1838-1920, 49 m.* Plaatsingslijst.

Arrondissementsrechtbank te Leiden, 1838-1877, 2,5 m. Plaatsingslijst.

Arrondissementsrechtbank te Rotterdam, 1838-1930, 300 m.* Plaatsingslijst.

Parket van de arrondissementsrechtbank te Rotterdam, 1868-1926, 4,5 m.* Plaatsingslijst.

Inbewaring ge geven archieven. Aan hetemeentearchiefg te: het archief van de in dezelaatsp gefungeerdg g hebbende: Dordrecht rechtbank van eerste aanleg, rechtbank van koophandelp 's-Gravenhage rechtbank van eerste aanleg , Officier van Justi- tie daarbij,J rechtbank van koophandelp Leiden rechtbank van eerste aanleg Rotterdam rechtbank van eerste aanleg, Officier van Justi- tie daarbij, rechtbank van koophandel

Vredegerechten

Vredegerechten, 1811-1838, 25 m. Inventaris: Breesnee, Rechterlijke colleges, getypt supplement en voor Haastrecht: 0. Schutte, Archief van het vredegerecht van het kanton Haastrecht, in: A.J. Kolker, In- ventaris van de archieven van de gemeente Haastrecht (Haastrecht 1967) 196.

Alphen aan den Rijn 1811-1831 KatwijkJ 1811 Brielle 1811-1838 Lisse 1811 Dordrecht 1811-1838 NaaldwijkJ 181 -1838 N.B. Een deel van dit archief is in bewa- NoordwijkJ 181 -1838 ring gegeven aan het gemeentearchief te Oud-BeijerlandJ 181 -1838 Dordrecht. Ridderkerk 181 -1838 Goedereede 1811-1838 Schoonhoven 181 -1838 Gorinchem 1812-1838 N.B. Bevat tevens het archief van de Haastrecht 1811-1838 rechtbank van enkele politie.

391 DERDE AFDELING

Sliedrecht 181 -1838 Vianen 1824-1838 Sommelsdijk 181 -1838 Voorburg 1811-1838 Strijen 181 -1838 Woerden 1811-1837 N.B. Bevat tevens het archief van de Woubrugge 1811-1837 rechtbank van enkele politie.

Inbewarin gge g even archieven. Aan het gemeentearchief te: het archief van het vredegerechtg te: Delft Delft Dordrecht Dordrecht (zie ook boven) Gouda Gouda 's-Gravenhage 's-Gravenha geg Leiden Leiden Rotterdam Hilleg ersberg, Rotterdam Schiedam Schiedam Vlaardingeng Vlaardingeng

Rechtbanken van enkele politie

Rechtbanken van enkeleolitiep 1811-1838,8 838 2 m. Inventaris: Breesnee, Rechterlijke colleges; getypt supplementpp en voor Haastrecht: 0. Schutte, Archief van de enkeleolitiep van het kanton Haastrecht, in: A.J. Kólker,, Inventaris van de archieven van de gemeente Haastrecht (Haastrecht 1967) 197.

Alphen aan den Rijn 181 -1831 Sliedrecht 181 -1838 Brielle 181 -1838 Sommelsdijk 181 -1838 Goedereede 181 -1837 Strijen 181 -1835 Haastrecht 181 -1818 N.B. Onderdeel van het archief van het Naaldwijk 181 -1838 vredegerecht. Noordwijk 181 -1838 Vianen 182 -1838 Oud-Beijerland 181 -1838 Voorburg 181 -1838 Ridderkerk 181 -1830 Woubrugge 181 -1838 Schoonhoven 181 -1838 N.B. Bevat ook het archief van de maire N.B. Onderdeel van het archief van het als ambtenaar van het openbaar ministe- vredegerecht. rie.

Inbewaringgegeven archieven. Aan hetemeentearchiefg te: het archief van de rechtbank van enkele politie te: Delft Delft Dordrecht Dordrecht 's-Gravenhage 's-Gravenha geg Leiden Leiden Rotterdam Hillegersberg,g Rotterdam VlaardinVlaardingen en Vlaardingeng

392

DERDE AFDELING

Kantongerechten

Kantongerecht te Alphen aan den Rijn, 1891-1930, 2 m.* Plaatsingslijst.

Kantongerecht te Brielle, 1838-1932, 11 m.* Plaatsingslijst.

Kantongerecht te Delft, 1838-1921, 38 m.* Plaatsingslijst.

Kantongerecht te Dordrecht, 1839-1920, 31,5 m.* Plaatsingslijst.

Kantongerecht te Gorinchem, 1838-1937, 10,5 m.* Plaatsingslijst.

Kantongerecht te Gouda, 1838-1930, 32 m.* Plaatsingslijst.

Kantongerecht te 's-Gravendeel, 1841-1877, 3,5 m. Plaatsingslijst.

Kantongerecht' te 's-Gravenhage, - enh ae g 1861192> 1861-1920,- 0 1033 m . * N.B. Een deel van dit archief is in bewaringgegevengg g aan het gemeentearchiefg te 's-Gravenhag e. Plaatsingslijst.

Kantongerecht te Hillegersberg, 1838-1877, 3 m. Plaatsingslijst.

Kantongerecht te Leiden, 1838-1930, 40 m.* Plaatsingslijst.

Kantongerecht te Naaldwijk, 1838-1877, 5,5 m. Plaatsingslijst.

Kantongerecht te Noordwijk, 1842-1876, 6 m. Plaatsingslijst.

Kantongerecht te Oud-Beijerland, 1839-1920, 19 m.* Plaatsingslijst.

393 DERDE AFDELING

Kantongerecht te Ridderkerk, 1839-1933, 22 m.* Plaatsingslijst.

Kantongerecht te Rotterdam, 1834-1930, 300 m.* Plaatsingslijst.

Kantongerecht te Schiedam, 1838-1920, 19,5 m.* Plaatsingslijst.

Kantongerecht te Schoonhoven, 1840-1933, 44 m.* Plaatsingslijst.

Kantongerecht te Sliedrecht, 1839-1933, 31 m.* Plaatsingslijst.

Kantongerecht te Sommelsdijk, 1843-1930, 8 m.* Plaatsingslijst.

Kantongerecht te Vianen, 1838-1933, 24,5 m.* Plaatsingslijst.

Kantongerecht te Vlaardingen, 1840-1876, 2 m. Plaatsingslijst.

Kantongerecht te Woerden, 1847-1934, 22,5 m.* Plaatsingslijst.

Inbewaringg e eveng archieven. Aan het gemeentearchief te 's-Gravenha ge: de archieven van de kantongerechteng te 's-Gravenhage (1838-1906; zie ook boven) en Voorburg (1838-1875).

Krijgsraden

Krijgsraad en auditeur-militair in het derde militaire arrondissement, later het provinciale kommandement van Zuid-Holland, 1814-1834, 14 m. Inventaris: J.C. Beth, Beschrijving van de archieven der krijgsraden en auditeurs militair 1814-1830, in: VROA 35 (1912) 27-37.

Krijgsraad in het provinciale kommandement van Zuid-Holland, 1831-1860, 2,5 m. Plaatsingslijst.

394 DERDE AFDELING

Krijgsraad in de derde militaire afdeling gevestigd te 's-Gravenhage, 1860-1867, 0,5 m. Plaatsingslijst.

Krijgsraad in de eerste militaire afdeling gevestigd te 's-Gravenhage, 1867-1875, 0,5 m. Plaatsingslijst.

Krijgsraad in het eerste militaire arrondissement gevestigd te 's-Gravenhage, 1876-1923, 9,5 m.* Plaatsingslijst.

Krijgsraad te velde west gevestigd te 's-Gravenhage, 1945-1965, 74 m.* N.B. Bevat ook het archief van de kamer van auditie te Rotterdam (1946-1949). Plaatsingslijst.

Krijgsraad te velde van de Koninklijke Luchtmacht west gevestigd te 's-Gravenhage, 1952-1957, 0,5 m.* Plaatsingslijst.

395 DERDE AFDELING

1.3 Notarissen

Notariëleota, archieven, 15 80 1811-1895, 741 m. Inventaris: G.H.C. Breesnee, De notariele archieven, welke in de archiefbewaarplaats van het Algemeeng Rijksarchief berusten, in: VROA 48 (1925)( 1, 313-627; gYgetyptet supplement 1843-1895. Nadere toeang g : index opp het notarieel archief van Ter Aar t/m 1809.

Standplaatsen: Aar, Ter -Vrijhoeven 1646-1809, 1851 Hendrik-Ido-Ambacht 1707-1835 Alblasserdam 1668-1895 Herking en 1771-1803 Alkemade en Oude Hillegomg 1684-1895 Wetering 1688-1895 Hoogblokland 1802 Alphen aan den Rijn, Aar- Katwijk 1702-1895 landerveen en Oudshoorn 1657-1895 Klaaswaal 1634-1895 Arkel 1676-1810 Koudekerk 1682-1850 Barendrecht 1809-1895 Leerdam 1812-1895 Bergschenhoek 1652-1655 Leiderdorp 1797-1811 Berkel 1656-1848 Leidschendam, zie Stomp- Bleiswijk 1660-1836,1859-1877 wijk Bleskensgraaf en Hofwegen 1724-1755 Leimuiden 1735-1804, 1867-1895 Bodegraven 1773-1842,1851-1899 Lexmond 1691-1697 Boskoop 1695-1898 Lier, De 1650-1685 Brielle 1629-1895 Lisse 1708-1895 Delfland 1623 Maasdam 1680-1705 Delft-Vrijenban 1798-1808 Maasland 1734-1896 Dirksland 1729-1899 Maassluis 1614-1899 Geervliet 1766-1797 Meerkerk 1832-1895 Giessendam en Melissant 1681-1811 Giessen-Oudekerk 1800-1842 Middelharnis 1620-1891 Giessendam 1843-1900 Moerkapelle 1700-1793 Giessen-Nieuwkerk 1767-1807 Molenaarsgraaf 1730-1895 Goedereede 1694-1895 Monster en Terheyde 1620-1857 Goudriaan 1670-1797 Mijnsheerenland 1653-1895 Goudswaard (Korendi'J k) 1714-1851 NaaldwijkJ 1788-1842,1857-1895 's-Gravendeel 1678-1895 Nieuw-BeijerlandJ 1804-1845 's-Gravenzande 1666-1895 Nieuwenhoorn 1731-1783 Haastrecht 1624-1895 Nieuwerkerk aan den IJssel 1651-1848 Hardinxveld 1677-1811 Nieuwe-Ton geg 1694-1811 Hazerswoude 1659-1895 Nieuw-Helvoet 1649-1669 Heenvliet 1743-1891 Nieuwkoop 1612-1854 Heerjansdam 1761-1811 Nieuwland 1806-1807 Heinenoord 1719-1759 Nieuw-Lekkerland 1773-1810 Hellevoetsluis 1721-1891 Nieuwpoort 1674-1810

396 DERDE AFDELING

Nieuwveen 1685-1825 Spijkenisse 1796-1808 Noordeloos 1785-1787 Stad aan 't Haringvlietg 1792-1797 NoordwijkJ 1620-1895 StolwijkJ 1740-1781 Noordwijkerhout 1731-1810 Stompwijk 1669-1861 Nootdorp 1722-1820 Streefkerk 1774-1895 Numansdorp 1737-1738 Strijen 1655-1895 Oegstgeestg 1795-1811 Valkenburg 1753-1815 Ooltg ens p laat 1605-1895 Veur 1806-1810 Oud-Alblas 1655-1689 Vianen 1625-1896 Oud-Beijerland 1623-1895 Vlist 1755-1761 Ouddorp 1730-1853 Voorburg 1734-1895 Oude Tonge 1808-1893 Voorschoten 1669-1895 Pa pendrecht 182 -1840,1866-1895 Waddinxveen 1670-1829,1849-1895 Peursum 1789-1792 Warmond 1671-1895 Piershil 1659-1795 Wassenaar 1617-1895 Poortugalg 1677-1895 Wateringeng 1800-1895 Puttershoek 1718-1781 Westmaas, zie StrijenJ Pijnacker 1723-1895 Woerden 1580-1867 ReeuwijkJ 1744-1811 Woubrugge,gg ^ EsselijkerwoudeJ Rhoon 1785-1842 en Hoogmadeg 1659-1883 Ridderkerk en Rijsoord 1695-1895 Wijngaarden 1699-1728 Rockanje 1731-1752 Zegwaart 1651-1814 Rozenburg 1729-1743 Zevenhuizen 1533-1800,1877-1887 Rijnsaterwoude 1676-1786 Zoetermeer 1689-1895 Rijnsburg 1618-1785 Zoeterwoude 1680-1895 Rijswijk 1659-1859 Zuid-Beijerland 1749-1846 Sassenheim 1702-1721 Zuidland 1675-1895 Schipluiden 1640 Zwammerdam 1677-1846 Sliedrecht en Naaldwi j k 1748-1895 Zwartewaal 1742-1744 Sommelsdi'J k IS00-1863 Zwijndrecht 1714-1895

Inbewaringg e eveng archieven. Aan het gemeentearchief te: de notariele archieven van: Delft Delft Dordrecht Dordrecht Gorinchem Gorinchem Gouda Broek en Tuil, Gouda, Moordrecht 's-Gravenhagge 's-Gravenhage, Loosduinen Leiden Leiden Rotterdam CapelleP aan den IJssel, Charlois, Cool, Delfshaven, Hilleg ersberg , Hoogvliet,g Ka- tendrecht, Kraling en, Overschie, Rotter- dam, Schiebroek, IJsselmonde Schiedam Kethel en Spaland, Schiedam Vlaardingeng Babbersp older, Vlaardingen

397 DERDE AFDELING

Aan het streekarchivariaat Krimpener- waard te Schoonhoven: Bergambacht,g Gouderak, Krimpenp aan de Lek, Krime en aan den IJssel, Lekker- kerk, Ouderkerk aan den IJssel, Schoon- hoven

Kamer van notarissen te Brielle, 1811-1842, 0,5 m. Inventaris: als voren, blz. 632-633.

Kamer van notarissen te Dordrecht, 1811-1842, 1 m. Inventaris: als voren, blz. 633-634.

Kamer van notarissen te Gorinchem, 1811-1842 0,5 m. Inventaris: als voren, blz. 634.

Kamer van notarissen te 's-Gravenhage, 1811-1842, 1 m. Inventaris: als voren, blz. 627-628.

Kamer van notarissen te Leiden, 1811-1842, 1,5 m. Inventaris: als voren, blz. 628-629.

Kamer van notarissen te Rotterdam, 1811-1842, 1 m. Inventaris: als voren, blz. 630-631.

Financiële administratie van diverse notarissen te 's-Gravenhage, 1889-1941, 1,5 m.

398

DERDE AFDELING

1.4 Registers van de burgerlijke stand en retroacta van de burgerlijke stand

Registers e ister as van a de s urburgerlijke erg1811-1902, keliJ stand, til^met e bijlagenJ g tafels, 1730 m. N.B. De registers,g bijlagenJ g en tafels over de periodep 1843-1945 van de volgendeg ede Plaat- sen in het arrondissement 's-Gravenhagge zijn in 1945 verloren gegaan:gg Ter Aar KatwijkJ RijnsaterwoudeJ Aarlanderveen Koudekerk Rijnsburg g Abtsrecht Leiden RijswijkJ J (ZH ) Achttienhoven Leiderdorp Sassenheim AkkersdijkJ Leimuiden Schipluidenp Alkemade De Lier StomP wijk J Alphenp aan den RijnJ Lisse Valkenburgg (ZH)( Benthorn Loosduinen Veur Benthuizen St. Maartensrecht Voorburg Berkel en Rodenri'sJ Middelburgg( (ZH) Voorhout BodeBodegrave raven Monster (ZH) Voorschoten Boskoop p NaaldwijkJ VrijenbanJ Delft Nieuwkoop p Warmond 's-Gravenha ge 1 Nieuwveen Wassenaar 's-Gravenzande Noordwijk, Noordwij-J Wateringeng Groeneveld kerhout Woubruggegg Hazerswoude Nootdorp Zeg waard Hillegom Oegstgeest Zevenhoven Hodenpijl Oudshoorn Zoetermeer Hof van Delft Oukoop P Zoeterwoude Hoogeveen (Rijnland) PijnackerJ ZuidwijkZuidwij Ruiven Zwammerdam. 1 Van deemeenteg 's-Gravenha geg zijn alleen de registers en tafels verbrand;verbrand; de huwe- li'ksbi'laJ J gen zijnzijn wel bewaard gebleven.g Een meer gedetailleerdeg opsommingP g van verlorenegg ane registersg en tafels is te vinden in NAB 74 (1970)( 326-327 Inventaris.

Registersg vana a aanneming 'ng van an geslachtsnamen,g es ac tsnamen , 1 11 -1 7. N.B. Deze zijn alleeng bewaard gebleven van de gemeenteng Oud-Alblas, Alblasserdam,, AlphenP aan den Rijn,J Ameide, Berkenwoude, Bleiswijk,J Bleskensgraaf,g Bloemendaal, Delft, Gorinchem, 's-Gravenhag e, 's-Gravenzande, Heenvliet, Hilleg ersberg, Katwijk, J Kraling en, Maasland, Monster, Moordrecht, Noordwijk,Noordwijk Zoetermeer en Zoeterwoude. Zij zijnzijn gevoegdg g bijJ het fonds burgerlijkeg J stand (zie( boven).)

Retroacta van de burgerlijke stand, 1573-1811, 120 m. N.B. Betreft de kerkelijke doop-, trouwen begraafboeken, de (onder-)trouwboeken

399 DERDE AFDELING

uit de rechterlijkeJ archieven en de registersg van de ggaarder van de impostp opp het trouwen en begraveng (1695-1805)^ ^(zie ook blz. 373).) Incidenteel zijnJ ook de registersg van de gequalificeerde ualificeerde belast met de invorderingg op p het recht van successie (1806-1811)) hierbijhierbij gevoegd; voor de andere registers van de gequalificeerdeq zie blz. 408. Inventaris: Brouwer, DTB; Brouwer, Supplement. Nadere toegang: index opP alle doop- en trouwboeken voor de 1^periode 1695-1811;1695-1811; index opp alle doop-P en trouwboeken van Gorinchem, Maassluis, Rijswijk,J J^ Voorburgg en de Pplaatsen in de Krimpenerwaard.penerwaard Literatuur: W. Wijnaendts van Resandt, Repertorium DTB ^ 's-Gravenha ge 1980).

Inbewaringg e eveng archieven. Aan het gemeentearchief te: de retroacta van: Brielle Brielle Delft Abtsregt, AkkersdijkJ en Vrouwenregt,g, Delft, Hof van Delft, VrijenbanJ Dordrecht Dordrecht, Dubbeldam, De MiJ^ l Krabbe en Nadort Gorinchem Gorinchem Gouda Bloemendaal, Broek, Tuil en 't WeegJ 'e, Broekhuizen, Gouda, Moordrecht 's-Gravenhage 's-Gravenhage, Loosduinen, Schevenin- gen Leiden Leiden Rotterdam Capelle aan den IJssel, Charlois, Cool, Delfshaven en Schoonderloo, Hilleg ersberg, Hoogvliet, Katendrecht, Kralingen, Overschie en Hogenban, Pernis, Poort- land, Rotterdam, Schiebroek, IJsselmon- de Schiedam Kethel en Spaland, Oud- en Nieuw- Mathenesse, Nieuwland, Schiedam Vlaardingen Babberspolder, Vlaardingen, Vlaardinger- ambacht, Zouteveen Aan het streekarchivaat Krimpenerwaard te Schoonhoven: Ammerstol, Bergambacht, Berkenwoude, Gouderak, KrimP en aan den IJssel, Krime en aan de Lek, Lekkerkerk, Ouder- kerk aan den IJssel, Schoonhoven

400

DERDE AFDELING

1.5 Weeskamers en registers van eigendomsovergang

Weeskamers,- 16e 19e eeuwm68 5 Inventaris:etg Yp t en voor: Haastrecht: A.J. KOlker, Inventaris van de archieven van deemeente8 Haastrecht (Haastrecht 1967) 202-203. Langerak: H. Bordewijk,J Archieven betreffende Langerakg (('s-Gravenha gge 1970)^ 30. Leimuiden en p: P. van Rheineck LeLeyssius-Jansen, ssius-Jansen De oude archieven berustende tenemeentehuizeg te Leimuiden, in: VROA 44 (1921)( ), I 490-492. Ouddorp: Archieven van schout en schepenen,p municipaliteiten,p ^g gemeentebesturen en maire van Ouddorpp en Oudeland, Oude Nieuwland,> West Nieuwlanden Ouden Oost- dijkJ en van Ouddorpp c.a. benevensdaarbijg dgedeponeerde p archieven in: VROA 34 (1911) 202-204. Vliet: A.J. KOlker, Inventaris van de archieven van deemeenteg Haastrecht (Haastrecht 1967) 202-203.

Weeskamer te: Aar, Ter 1625-1805 Goedereede 1628-1810 Aarlanderveen 1636-1811 Goidschalxoord (emeenteg Abbenbroek 1653-1805 Heinenoord) 1743-1804 Alblasserdam 1615-1805 Goudriaan 1618-1810 Alkemade 1587-1811 Goudswaard 1636-1809 Alphenp aan den RijnJ 1589-1777 's-Gravendeel/Leerambacht 1639-1810 Ameide 1760-1811 's-Gravenzande en Ammersgraveland 1586-1807 Zandambacht 1640-1810 Benthuizen 1740-1805 Groote Lindt 1731-1806 Berkel en Rodenrijs 1610-1808 Haastrecht 1609-1809 Biert (gemeente Geervliet) 1734-1807 Hardinxveld 1616-1806 Bleiswijk 1585-1809 Hazerswoude 1602-1811 Bleskensgraaf 1607-1807 Heerjansdam 1809-1811 Bodegraven 1560-1804 Heer-Oudelandsambacht Boskoop 1611-1811 (gemeente Zwijndrecht) 1809 BrandwijkJ en Gijbeland 1616-1860 Heinenoord 1579-1811 Cillaarshoek (emeenteg Hekelingeng en Vriesland 1625-1805 Maasdam) 1728-1809 Hekendorp 1713-1806 Dirksland 1585-1811 Hellevoetsluis en het Everdingen,g ZijderveldJ Weergors 1630-1810 en Goilberdingeng 1738-1809 Hendrik-Ido-Ambacht 1682-1763 Geervliet 1600-1810 Herking en 1604-1809 GelkenesgemeenteGelkenes(gemeent Groot- Heukelum 1625-1809 1798-1810 Hillegomg 1760-1811 Giessendam 1695-1807 Hoden pi jJ 1, zie Schipluidenp Giessen-Nieuwkerk 1721-1810 Hoogeveen (gemeente Noot- Giessen-Oudekerk 1708-1805 dorp)p 1617-1788

401 DERDE AFDELING

Hoogmadeg (gemeente Wou- Nootdorp 1643-1809 brugge) 1674-1727 Oegstgeest en Poelgeest 1607-1835 KatwijkJ 1611-1862 Ooltgensplaat en Koudekerk aan den Rijn 1652-1810 Den Bommel 1569-1812 Kromstrijen (bevat 1630-1810 Oost Barendrecht 1641-1809 Numansdorp en Klaas- Oostvoorne 1621-1795 waal) Oud-Alblas 1685-1799 KijfhoekJ 1810 Oud-Beijerland 1629-1835 Laag-Bloklandg Ouddorp 1649-1810 (gemeente Ottoland) 1539-1810 Oudenhoorn 1651-1810 Langerak 1603-1688 Oude-Tonge 1696-1812 Leiderdorp 1622-1813 Oudshoorn (gemeente Leimuiden en Vriezenkoop 1729-1811 Alphen aan den Rijn) 1631-1809 Lier, De 1605-1812 Papendrecht 1666-1699 Maasdam 1640-1801 Peursum 1676-1809 Maasland 1754-1810 Piershil 1676-1785 Meerkerk 1653-1811 Puttershoek 1665-1805 Melissant 1712-1811 Pijnacker 1657-1809 Middelharnis 1631-1811 Reeuwijk 1601-1800 MoerkapelleP en de Rhoon 1705-1811 Wildeveen 1612-1797 Ridderkerk 1619-1809 Molenaarsgraaf 1510-1810 Rockanje 1737-1766 Monster en Polanen 1523-1833 Rozenburg 1729-1806 Mi'nsheerenlandJ 1616-1809 Rugge 1591-1798 Naaldwijk (baljuwschap) 1647-1805 Rijnland, Baljuwschap 1587-1635 Naaldwijk (gemeente Rijnsaterwoude 1601-1810 Sliedrecht) .1724-1810 Rijnsburg 1686-1771 Niemandsland (gemeente Rijswijk 1620-1785 Sliedrecht) 1704-1800 Schipluiden en Nieuw-Beijerland 1588-1806 Hodenpijl 1781-1793 Nieuwe Goote (gemeente Simonshaven of Schudde- Hellevoetsluis) 1725-1792 beurs (gemeente Leervliet) 1734-1811 Nieuwenhoorn 1695-1811 Sint Antoniepolder Nieuwerkerk aan den IJssel 1799-1810 (gemeente Maasdam) 1732-1752 Nieuwe-Tonge 1602-1811 Sliedrecht 1667-1807 Nieuweveen (gemeente Slingeland 1744-1805 Nootdorp) 1596-1805 Sluipwijk 1666-1811 Nieuw-Helvoet 1675-1811 Sommelsdijk 1656-1809 NieuwkoopP en Noorden 1711-1809 Spijkenisse en Braband 1647-1805 Nieuwland 1616-1678 Stad aan 't Haringvliet 1732-1809 Nieuw-Lekkerland 1590-1803 Stein 1499-1811 NieuwP oort 1516-1810 Stellendam 1788-1810 Nieuwveen 1617-1802 Stompwijk 1685-1805 Noordeloos 1731-1807 Streefkerk 1754-1802

402

DERDE AFDELING

Strijen 1606-1810 Wateringeng 1633-1808 Tienhoven 1607-1811 West-Barendrecht 1710-1808 Valkenburg 1741-1808 Woerden 1544-1778 Vierpoldersp 1659-1809 Woubruggeg 1587-1810 Vliet 1758-1791 WijngaardenJ g Y en Ruybroek 1641-1794 Vlist en Bonrepasp 1690-1806 Zevenhuizen 1606-1751 Voorburg 1606-1810 Zoeterwoude 1587-1811 Voorschoten 1625-1812 Zuid-BeijerlandJ 1678-1810 Waarder 1642-1808 Zwammerdam 1601-1808 Waddinxveen met Noord- Zwartewaal met Blanken- en Zuid-Waddinxveen 1540-1810 burg,g Oud- en Nieuw- Warmond 1662-1842 Rozenburgng de Ruigeg Wassenaar en Zuidwijk 1606-1852 Plaat 1680-1811

Inbewaringg e eveng archieven. Aan hetemeentearchiefg te: de weeskamerarchieven van: Brielle Brielle Delft Delft, Hof van Delft, VrijenbanJ Dordrecht Dordrecht, Dubbeldam, Wieldrecht Gorinchem Gorinchem en het land van Arkel Gouda Bloemendaal, Broek, Tuil en 't Weeg'e,J Broekhuizen, Gouda, Moordrecht 's-Gravenhagge 's-Gravenhage Leiden Leiden Maassluis Maassluis Rotterdam Capelle aan den IJssel, Hillegersberg, Overschie, Rotterdam, Schiebroek, Oost- en West-IJsselmonde Schiedam Schiedam Vlaardingeng Vlaardingen,g Vlaardingerambachtg Aan het streekarchichief Krimpenerwaardp te Schoonhoven: Ammerstol, Bergambacht,g Berkenwoude, KrimKrimpe en aan den Lek, Ouderkerk aan IJssel, Schoonhoven

Registers stesaeevan gi n osoea m v g ng, 1812-1832, 11m N.B. Van de hieronder vermeldelaatsenp die cursief gedruktg zijnzijn zijn zij de registers van gendomsover gan zelfg verloren gegaan;gg alleen de bijbehorendebijbehorende stukken zijnzijn bewaard gebleven. Plaatsingslijst.gJ

Aar, Ter Benthuizen en Hoog e- Bodeg raven Alphenp aan den Rijn en veen Boskoop Oudshoorn Berkel en RodenrijsJ Brielle

Ameide Biert en Stompert,^ , zie Cillaarshoek, zie Geervliet Maasdam

403 DERDE AFDELING

Dirksland Melissant Schoonrewoerd Geervliet, Biert en Stom- Middelharnis Simonshaven en Schud- pert, Simonshaven en Moerkapellep debeurs,, zie Geervliet Schuddebeurs MolenaarsMolenaarsgraa raaf Sliedrecht MijnsheerenlandJ Sluipwijk, zie ReeuwijkJ Goedereede Naaldwi'J k Sommelsdi'J k Goidschalxoord, zie Nieuw-BeijerlandJ St. Hubertus ggerecht, , zie Heinenoord Nieuwenhoorn Waddinxveen Goudswaard Nieuwerkerk aan den StolwijkJ 's-Gravendeel IJssel StomStomp wijkwijk, zie 's-Gravenzande Nieuwe-Tongge Leidschendam Groot-Ammers Nieuwkoopp en Noorden Streefkerk Haastrecht en Vliet Nieuw-Lekkerland Strevelshoek, zie Ridder- Hardinxveld Nieuwpoortp kerk Hazerswoude Noordeloos StrijenJ Heenvliet Noordwijk Tienhoven Heerjansdam Noordwi j kerhout Valkenburg Heinenoord en Goid- Nootdorp Veur, zie Leidschendam schalxoord Oegstgeest Vianen Hekendorp en Oukoop Ooltgensplaat VierP olders Herkingen Oostvoorne Vliet, zie Haastrecht Heukelum Oud-Alblas Voorburg Hillegom Ouddorp Voorschoten Hoo geveen, zie Benthui- Oude-Tonge Waddinxveen en St. zen Oudshoorn, zie Alphen Hubertus gerechtg Katwijk aan den Rijn Warmond Koudekerk aan den Rijn Oukoop, zie Hekendorp Wassenaar Langerak Papendrecht Wateringeng Lange Ruige Weide Puttershoek Westmaas Leerdam Pijnacker Woerden Leiderdorp Reeuwijk en Sluipwijk Woubruggegg Leidschendam = Stomp- Rhoon ZegZe waart,waart zie Zoetermeer en Veur Ridderkerk, RijsoordJ en Zevenhuizen Lier, De Strevelshoek Zoetermeer en Zeg waart Maasdam en Cillaars- RijnsaterwoudeJ Zoeterwoude hoek Rijsoord,J zie Ridderkerk Zuid-BeijerlandJ Maasland RijswijkJ Zuidland Maasssluis SchipluidenP Zwammerdam Zwartewaal Inbewaringgg e even archivalia. Aan het gemeentearchief te: de registersg van eig endomsoverg an g van: Delft AkkersdijkJ en Vrouwenrecht,, Hof van Delft, Vrijenban Dordrecht Dordrecht Gorinchem Gorinchem en het Land van Arkel

404 DERDE AFDELING

Gouda Bloemendaal, Broek,, Tuil en 't WeeWeegje, 'e Broekhuizen, Gouda, Moordrecht 's-Gravenhageg 's-Gravenha g,ge, Loosduinen Leiden Leiden Rotterdam Charlois, Delfshaven, 's-Gravenambacht, Hilleg ersber g, Katendrecht, Kralingen,g Lombardi'en,Lombardijen Pernis, IJsselmonde Kethel, Oud- en Nieuw-Mathenesse, Schiedam Vlaardingeng Vlaardingen,g Vlaardingerambacht,g , Zoute- veen

405 DERDE AFDELING

1.6 In de provincie werkzame rijksorganen

JUSTITIE

Gevangenissen te Dordrecht, 1810-1972, 21 m.* N. B. Bevat ook het archief van het college van regenten. Plaatsingslijst.

Strafgevangenis te Gorinchem, 1853-1967, 0,5 m.* N.B. Bevat ook het archief van het college van regenten. Plaatsingslijst.

Huis van bewaring te Gouda, 1821-1886, 2 m. N.B. Bevat ook het archief van het college van regenten. Plaatsingslijst.

Gevangenissen te 's-Gravenhage, 1814-1967, 24 m.* N.B. Bevat ook het archief van het college van regenten. Plaatsingslijst.

Gevangenissen te Leiden, 1826-1935, 16 m.* N.B. Bevat ook het archief van het college van regenten. Plaatsingslijst.

Rijkswerkinrichting voor vrouwen te Veenhuizen, later te Leiden, 1886-1954, 1 m.* Plaatsingslijst.

Rijksopvoedingsgesticht te Leiden, 1910-1926, 1 m.* Plaatsingslijst.

Huis van bewaring te Naaldwijk, 1847-1877, 0,5 m. Plaatsingslijst.

Huis van bewaring te Noordwijk, 1861-1877, 0,5 m. Plaatsingslijst.

Gevangenissen te Rotterdam, 1814-1977, 15 m.* N.B. Bevat ook het archief van het college van regenten. Plaatsingslijst.

Strafgevangenis te Scheveningen, 1886-1951, 4 m.* Plaatsingslijst.

406 DERDE AFDELING

Huis van bewaring te Schiedam, 1890-1901, 0,5 m. Plaatsingslijst.

Huis van bewaring te Schoonhoven, 1851-1888, 0,5 m. Plaatsingslijst.

Huis van bewaring te Sommelsdijk, 1888-1901, 0,1 m. Plaatsingslijst.

Gevangenissenevangenisse te Woerden,, 1819-188b, 5 m. N.B. Bevat ook het archief van het college van regenten, evenals het archief- van de of fic van ezondheidgezondheid van het garnizoen een g de strafgevangenis genis te Woerden. Plaatsingslijst.gJ

Interneringskamp voor vreemdelingen Wierickerschans, 1918-1925, 0,1 m.* Plaatsingslijst.

Rijksasiel Kogelenbergh te Scheveningen, 1955-1969, 3 m.*

Raad voor de Kinderbescherming te Dordrecht, 1930-1949, 3,5 m.* N.B. Betreft alleen gezinsdossiers.

Raad voor de Kinderbescherming te Rotterdam, 1906-1950, 22,5 m.* N.B. Betreft alleen gezinsdossiers. Plaatsingslijst.

FINANCIËN

Algemeen

Commissaris-liquidateur van de oude financiële zaken van Holland, 1811-1819, 1 m. Plaatsingslijst.

Belastingen

Directeur van de directe belastingen in het departement van de Mon- den van de Maas, later in Zuid-Holland, tevens belast met de zorg voor het kadaster, 1811-1825, 9 m. Plaatsingslijst: VROA 30 (1907) 49-50.

407 DERDE AFDELING

Gedelegeerd commissaris, later commissaris-directeur, van de in- en uitgaande rechten te Rotterdam, 1824-1842, 1 m.

Plaatselijke commissie te 's-Gravenhage, ingesteld bij artikel 31 van de wet van 29 maart 1833 (Staatsblad nr 4) op de personele belasting, 1837, 0,25 m. N.B. Bevat alleen ingekomen stukken. Plaatsingslijst: VROA 2e serie 7 (1934) 21.

Gequalificeerden, later regulateurs, van de belasting op het recht van successie 1806-1818, 35 m. N.B. Bevat ook de in de jaren 1812-1814 opgemaakte successiememories. Enkele registers van de gequalificeerde zijn ondergebracht in de collectie retroacta van de burgerlijke stand (zie blz. 400). Plaatsingslijst.

Memories van successie van kantoren in Zuid-Holland, 1818-1900.* N.B. Voor de memories uit de jaren 1812-1814 zie boven. Plaatsingslijst. Nadere toegang: voor de meeste plaatsen zijn eigentijdse tafels aanwezig. Alphen aan den Rijn, 1818-1900 (tafels vanaf 1856), 15 m. Brielle, 1818-1900 met hiaten (tafels 1856-1866, 1872-1896), 9 m. Delft, 1818-1900 (tafels 1856-1898), 28 m. Dordrecht, 1818-1900 (tafels 1856-1888, 1895-1900), 25 m. Gorinchem, 1818-1900 (tafels 1856-1888, 1894-1903), 18 m. Gouda, 1818-1900 (tafels 1856-1869, 1872-1895), 23 m. 's-Gravenhage, 1818-1900 (tafels 1849-1887, 1893-1899), 63,5 m. Leiden, 1818-1900 (tafels 1856-1902), 18 m. Noordwijk, 1819-1867, 1869-1900 (tafels 1856-1900), 13 m. Oud-Beijerland, 1818-1900 (tafels 1856-1870, 1873-1900), 15 m. Rotterdam, 1874-1900 (klappers 1853-1902, met hiaten), 32 m. Schiedam, 1818-1841, 1874-1900 (tafels 1856-1870, 1872-1881), 19 m. Schoonhoven, 1842-1849. 2 m. Sliedrecht-Papendrecht, 181$-1900 (tafels 1856-1888, 1894-1900), 20,5 m. Sommelsdijk, voorheen enkele malen Dirksland en Middelharnis, 1812, 1818-1831, 1833-1900 (tafels (856-1868, 1872-1893), 10 m. Vianen, 1842-1900 (tafels 1856-1888), 5,5 m. Woerden, 1842-1849, 1851-1900 (tafels 1856-1866), 10,5 m. Woubrugge, 1819-1845, 1847-1848 5 m. IJsselmonde, 1872-1899 (tafels 1856-1863), 2,5 m. N.B. De memories van Rotterdam en IJsselmonde vóór 1874 respectievelijk 1872 berusten in het gemeentearchief van Rotterdam.

408 DERDE AFDELING

ReRegistersitr esa vanregistratiern de,5n 50 n 51,l 1961-1964, m N.B. Het betreft registersg van de kantoren Dordrecht, Gorinchem, 's-Gravenha's-Gravenhage, Lei- den , Oud-Gouda, Rotterdam en Rijswijk.J J In het registerg nr. 50 worden akten van overdracht of aanwijzing) van eigendom van onroerende goedereng en de vestiging, overdracht, aanwijzingJ g of het vervallen van zakelijkezakelijke rechten ingeschreven;g het registerg nr. 51 bevategg evens over overgaveg van onroerende goederen,g zoals blijktblijkt uit de aangifteg van de successie of bi'J overlijden.

Domeinen

Directeur der registratie en domeinen in het zuidelijk gedeelte van Holland, 1811-1823, 10 m. N.B. In de periode 1814-1818 had deze functionaris geen zeggenschap over de domeinen. Plaatsingslijst: VROA 30 (1907) 42-44.

Diverse ambtenaren van de domeinen in Zuid-Holland, 1811-1909, 30 m. Plaatsingslijst.

Inspectie van de domeinen te Dordrecht, 1811-1966, 51 m. N.B. Het betreft, naast de inspectie, de kantoren te: Brielle 1868-1936 Papendrecht 1844-1863 Dirksland 1878-1913 Sliedrecht 1863-1935 Dordrecht 1811-1954 Sommelsdijk 1875-1946 Heusden 1864-1883 Werkendam 1909-1966 Middelharnas 1863-1872 Woerden 1856-1940 Oud-Beijerland 1812-1949 Plaatsingslijst.

Inspectie van de domeinen te 's-Gravenhage, 1812-1964, 36 m. N.B. Het betreft, naast de inspectie, de kantoren te: Alphen aan den Rijn 1827-1953 Leiden 1836-1956 Delft 1841-1955 Noordwijk 1813-1950 's-Gravenhage 1819-1955 Plaatsingslijst.

Ontvanger van de registratie en domeinen te Alphen aan den Rijn, 1813-1836, 0,2 m. Plaatsingslijst.

Ontvanger van de registratie en domeinen te Dordrecht, 1835-1851 en 1910-1932, 0,3 m. Plaatsingslijst.

409 DERDE AFDELING

Ontvanger van de registratie en domeinen te Oud-Beierland, 1828- 1898, 0,3 m. Plaatsingslijst.

Ontvanger van de registratie en domeinen te Papendrecht, 1841-1855, 0,1 m. Plaatsingslijst.

Ontvanger van de registratie en domeinen te Sommelsdijk, later Mid- delharnis, 1823-1838 en 1849, 0,4 m. Plaatsingslijst.

Rentmeester van het kroondomein te Schiedam, 1820-1971, 9 m.* N.B. Bevat ook de archieven van de kantoren Delft en IJsselmonde over de jaren 1823- 1826 en stukken betreffende de Oranjepolder in het Westland. Inventaris.

Rentmeester van het kroondomein te Brielle, 1823-1915, 1,5 m. Inventaris.

Rentmeester van het kroondomein te Noordwijk-Leiden, 1823-1912, 1,3 m. Inventaris.

Rentmeester van het kroondomein te Dordrecht, 1823-1908, 1 m. Plaatsingslijst: VROA 44 (1921) 93-95.

VERKEER EN WATERSTAAT

Hoofdingenieur-directeur van Rijkswaterstaat in Zuid-Holland, 1811- 1849, 10 m. Plaatsingslijst.

Ingenieurs van Rijkswaterstaat in Zuid-Holland, 1811-1837, 2 m. N.B. Bevat voornamelijk ingekomen en minuten van uitgaande brieven van ingenieurs te Gorinchem en Dordrecht (1812-1822), 's-Gravenhage en Leiden (1811-1816), Rotter- dam (1813-1816), Rotterdam, 's-Gravenhage en Leiden (1816-1822) en in Zuid-Holland (1822-1837). Plaatsingslijst.

Ingenieurs van Rijkswaterstaat te Gorinchem, 1805-1852, 9 m. Plaatsingslijst.

410 DERDE AFDELING

Ingenieurs van Rijkswaterstaat te Brielle, 1813-1817, 1 m. N.B. De kaarten uit dit archief worden bewaard bij de kaartenafdeling van het Alge- meen Rijksarchief (zie blz. 479). Plaatsingslijst.

Directie Zuid-Holland van Rijkswaterstaat, 1849-1972, 96 m.* N.B. De kaarten uit dit archief worden bewaard bij de kaartenafdeling van het Alge- meen Rijksarchief (zie blz. 479). Plaatsingslijst. Nadere toegang: index.

Arrondissement 's-Gravenhage van de directie Zuid-Holland van Rijkswaterstaat, 1852-1972, 273 m.* Plaatsingslijsten. Nadere toegang: index.

Arrondissement Brielle van de directie Zuid-Holland van Rijkswa- terstaat, 1852-1972, 131 m.* Plaatsingslijsten. Nadere toegang: index.

Directie Benedenrivieren van Rijkswaterstaat, 1875-1963, 89 m. Plaatsingslijst.

Technische ambtenaren van het arrondissement Brielle van Rijkswa- terstaat gedetacheerd te Dordrecht, 1837-1930, 8 m.

Commissie van beheer en toezicht over de uitvoering van de droogmaking van de Zuidplas van Schieland, 1825-1843, 3,5 m. Inventaris.

A.C. Twent van Raaphorst als commissaris van de straatweg 's-Gravenhage-Haarlem, 1804-1839, 0,5 m. Inventaris.

Inspecties en kantoren in Zuid-Holland van het Staatsbedrijf der Posterijen, Telegrafie en Telefonie, 1824-1926, (1939), 4 m. N.B. De archieven van de gemeentelijke telefoondienst Rotterdam, 1895-1941, en van de raadscommissie van de telefoondienst, 1895-1941 zijn in bewaring gegeven aan het gemeentearchief van Rotterdam. N.B. Inspecties te: Dordrecht 1918-1930 's-Gravenhage 1865-1939

411 DERDE AFDELING

kantoren te: Lier, De 1898-1913 Alphen aan den Rijn 1826-1925 Lisse 1915-1925 Bleskensgraaf 1878-1892 Maassluis 1813-1925 Bodegraven 1870-1925 Middelharnis 1890-1915 Boskoop 1871-1922 Moordrecht 1902-1924 Brielle 1819-1922 Naaldwijk 1884-1924 Delft-postkantoor 1856-1924 Noordwijk 1852-1913 Delft-telegraafkantoor 1862-1915 Oud-Beijerland 1861-1926 Dordrecht 1860-1925 Ouderkerk 1862-1895 Leervliet 1871-1911 Oudewater 1850-1926 Gorinchem 1814-1924 Pernis 1858-1885 Gouda 1809-1925 Ridderkerk 1854-1925 's-Gravenhage 1814-1926 Rotterdam-postkantoor 1836-1925 's-Gravenzande 1868-1924 Rotterdam-telegraafkantoor 1852-1932 Hardinxveld-Giessendam 1886-1902 Sassenheim 1903-1924 Boven-Hardinxveld 1887-1918 Schiedam 1838-1924 Neder-Hardinxveld 1883-1924 Schoonhoven 1806-1923 Heenvliet-Nieuwesluis 1884-1910 Sliedrecht 1867-1920 Hellevoetsluis 1849-1911 Vianen 1847-1893 Hillegom 1886-1924 Vlaardingen 1813 Honselersdijk 1884-1922 Voorschoten 1877-1925 Kralingse Veer 1857-1924 Waddinxveen 1892-1923 Krimpen aan de Lek 1882-1925 Wateringen 1862-1884 Leerdam 1823-1924 Woerden 1849-1926 Lekkerkerk 1882-1924 Zwijndrecht 1871-1923 Inventaris: C.E.F. Gerritsen, Inventarissen van de archieven van de inspecties en kantoren van het staatsbedrijf der PTT in Zuid-Holland ('s-Gravenhalte 1977) (Inventaris- reeks RAH nr. 10 deel 2).

VOLKSHUISVESTING EN RUIMTELIJKE ORDENING

Literatuur: F. Keverling Buisman en E. Muller, Kadaster-gids. Gids voor de raadple- gin g van hypothecaireyp en kadastrale archieven uit de 19e en de eerste helft van de 20e eeuw('s-Gravenhage 1979). N.B. De kadastrale kaarten(kaartenvoornamelijkvoornamelijk de zgn.g nettenetteplans) lans worden bewaard bijJ de kaartenafdelingg van het Algemeeng RijksarchiefRijksarchief ( (zie blz. 479 ).

Inspecteur van het kadaster in het zuidelijk gedeelte van Holland, 1823-1832, 18 m. Plaatsingslijst.

Provinciaal bewaarder der hypotheken, kadaster en scheepsbewijzen in Zuid-Holland, 1833-1843, 15 m. Plaatsingslijst.

412

DERDE AFDELING

Hypotheekbewaarder te Bri e e, 1 11-1 enn 1879-1948,21 m. N.B. Bevat voor deeriodep 1879-1948 alleen de registersg van inschrijvingJ g nr. 3;3; de overigeg bescheiden zijn deels nogg niet overgedragen, deels vernietigd.g Plaatsing slist. J

Hypotheekbewaarderypot e eDordrecht,1811-1948,m ew aar r tee Dor rec 1 N.B. Bevat voor deeriodep na 1838 alleen de registersg van inschrijvingJ g van scheeP sh Y- Ppotheken (1838-1948)( ) en de registers8 van inschrijvingJ 8 nr. 3 (vanaf 1879 ); de overige gbe-e scheiden zijnJ deels nogg niet overgedragen, deels vernietigd. Plaatsingslijst.8 J

Hypotheekbewaarder tet Gorinchem,Go c e l 811-1 8 8een 1871879-1948, , 28 m N.B. Bevat voor deeriodep 1879-1948 alleen de registers van inschrijvingJ g nr. 3 en de registersg 69a; de overigeg bescheiden zijnzijn deels noggg niet overgedragen, deels vernietigd. Plaatsingslijst.

Hypotheekbewaardertes r's-Gravenhage,1811-1948, a ne aeg, 1 7 m. N.B. Bevat voor deeriodeP na 1838 alleen de registersg van inschrijvingJ g van scheep sh Y - Ppotheken (1838-1939)( ) en de registersg van inschrijvingJ g nr. 3 (vanaf( 1879 ); de overigeg bescheiden zijnJ deels noggg niet overgedragen, deels vernietigd. Plaatsingslijst.

Hypotheekbewaarderte LLeiden, e e, 181811-1948, 98 , 5 4m N.B. Bevat voor deeriodep na 1838 alleen de registersg van inschrijvingJ g van scheepshy- potheken (1843-1947) en de registers van inschrijving nr. 3 (vanaf 1879); de overige bescheiden zijnJ deels nogg niet overgedragen,g deels vernietigd. Plaatsingslijst.

Hypotheekbewaarder te Rotterdam, 1811-1838 en 1879-1948, 133 m. N.B. Bevat voor de periode 1879-1948 alleen de registers van inschrijving nr. 3; de overige bescheiden zijn deels nog niet overgedragen, deels vernietigd. Plaatsingslijst.

DEFENSIE

Landmacht

Directeur van de fortificatiën in de eerste directie, 1814, 1816, 1844, 0,1 m. Inventaris.

413 DERDE AFDELING

Eerstaanwezend ingenieur van de eerste directie der fortificatiën te Brielle met de opzichters te Brielle en Hellevoetsluis en de luitenant- en kapitein-ingenieur te Hellevoetsluis, 1788-1828, 1,5 m. Inventaris.

Eerstaanwezend ingenieur van de eerste directie der fortificatiën te Delft, 1814-1864, 2 m. Inventaris.

Eerstaanwezend ingenieur van de eerste directie der fortificatiën te Gorinchem, (1640) 1811-1850, 3 m. Inventaris.

Eerstaanwezend ingenieur van de eerste directie der fortificatiën te 's-Gravenhage, 1831-1846, 0,5 m. Inventaris.

Eerstaanwezend ingenieur van de eerste directie der fortificatiën te Schoonhoven, 1814, 0,1 m. Inventaris.

Eerstaanwezendinge ni eur vanfortificatiën an de te Brie ll e 1814-1911, 7 m. N.B. De kaarten uit dit archief worden bewaard bijbi' de kaartenafdeling van het Alge- meen RijksarchiefJ (zie blz. 479). Inventaris: H.H. Scholtens, Inventaris van de archieven van de eerstaanwezend ingenieurs te Brielle en Hellevoetsluis 1814-1911 ('s-Gravenhage 1979) blz. 8-19.

Eerstaanwezend ingenieur van de fortificatiën te Hellevoetsluis, 1814- 1911, 8 m. N.B. Als voren. Inventaris: als voren, blz. 20-32.

Garnizoenscommandant te Rotterdam, 1827-1906, 1,5 m. Plaatsingslijst.

Opperbevelhebber van de vesting Gorinchem, 1830-1839, 3 m. Inventaris.

Gouverneur der residentie, 1840-1939, 0,5 m. Plaatsingslijst.

414 DERDE AFDELING

Provinciale commandant van Zuid-Holland, 1841-1850, later van Noord- en Zuid-Holland, 1851-1860, 0,1 m. Plaatsingslijst.

Artillerie-instructie compagnie te Schoonhoven, 1862-1922, 5,5 m. Inventaris.

Commandant van de hulp-marechaussee in Zuid-Holland, later in Noord- en Zuid-Holland en Utrecht, 1865-1868, 0,1 m. Inventaris.

Garnizoenscommandant te Dordrecht, 1877-1921, 0,1 m. Plaatsingslijst.

Militair hospitaal te Delft, 1881-1940, 1 m. Plaatsingslijst.

Militair hospitaal te Dordrecht, 1921-1940, 0,1 m. Plaatsingslijst.

Militair hospitaal te Gorinchem, 1890-1940, 0,7 m. Plaatsingslijst.

Militair hospitaal te 's-Gravenhage, 1884-1940, 1 m. N.B. Bevat ook het archief van het centraal militair hospitaal te 's-Gravenhage (1939- 1941). Plaatsingslijst.

Militair hospitaal te Leiden, 1911-1940, 0,5 m. Plaatsingslijst.

Militair hospitaal te Rotterdam, 1916-1919, 0,4 m. N.B. Bevat ook het archief van het centraal militair hospitaal te Rotterdam (1938-1941). Plaatsingslijst.

Keuringsregisters van ingeschrevenen voor de militie van keuringsra- den en militieraden in Zuid-Holland, 1913-1918, 3,8 m.

Bevelhebber van de eerste militaire afdeling te 's-Gravenhage, 1922- 1940, 1,1 m.

415 DERDE AFDELING

Militaire commandant voor Brielle en omgeving, 1945, 0,1 m.*

Mobiele Zuid-Hollandse schutterijen, 1830-1839, 7 m. Inventaris.

Marine

Th. Pansier, seinmeester van de Hollandse kusten, (1795) 1803-1818, 2,5 m. Inventaris: J.A. Dittlingen, Het archief van de seinmeester Th. Pansier te Schevenin- gen, in: VROA 43 (1920) I, 590-598.

Directeur en commandant van het marine-établissement te Helle- voetsluis, 1814-1913, 50,5 m. Inventaris.

Rijksloodswezen, district Rijnmond, 1816-1958, 16 m. Plaatsingslijst.

Directie der marine te Rotterdam, (1788) 1814-1850, 18 m. Inventaris.

Directie der marine te Hellevoetsluis, 1823-1939, 16,5 m. Inventaris.

ECONOMISCHE ZAKEN

Kantoor van de waarborg van platina, gouden en zilveren werken te Schoonhoven, 1837-1952, 0,25 m.

IJkkantoor te Delft, 1823-1853, 0,3 m. Plaatsingslijst.

IJkkantoor te Dordrecht, 1842-1950, 5 m.* Plaatsingslijst.

IJkkantoor te Gorinchem, 1820-1869, 0,5 m. Plaatsingslijst.

IJkkantoor te 's-Gravenhage, 1870-1948, 4 m. Plaatsingslijst.

416 DERDE AFDELING

IJkkantoor te Leiden, 1837-1923, 3 m. Plaatsingslijst.

IJkkantoor te Rotterdam, 1940-1960, 6 m.* Plaatsingslijst.

IJkkantoor te Schiedam, 1852-1872, 0,5 m. Plaatsingslijst.

Inspectie prijsbeheersing te Rotterdam, 1941-1948, 9,5 m.* Plaatsingslijst.

Tuchtgerecht voor de prijzen te Dordrecht, 1945-1950, 3 m.* Plaatsingslijst.

Tuchtgerecht voor de prijzen te 's-Gravenhage, 1945-1951, 9 m.* Plaatsingslijst.

Tuchtgerecht voor de prijzen te Rotterdam, 1945-1951, 10 m.* Plaatsingslijst.

LANDBOUW EN VISSERIJ

Commissie van landbouw in het zuidelijk gedeelte van Holland, 1805- 1851, 10,5 m. N.B. Zie ook het familiearchief Van Vredenburch (blz. 449). Inventaris: M.D. Lammerts, Het archief van de Commissie van landbouw in het zuidelijk gedeelte van de provincie Holland, 1805-1851, in VROA 44 (1921) I, 250-253; supplement in: VROA 2e serie 32 (1960) 41

Commissaris tijdelijk belast met het toezicht op de vee-inspectie in het 9e district van Zuid-Holland, 1867-1868. N.B. Onderdeel van het familiearchief Van Vredenburch (blz. 449).

Tiendcommissie in het vierde tienddistrict te Utrecht, 1909-1918, 0,2 m. N.B. Betreft alleen de plaatsen gelegen in Zuid-Holland. Inventaris. Literatuur: F.C.J. Ketelaar, Oude zakelijke rechten, vroeger, nu en in de toekomst (Zwolle-Leiden 1978) 98-103 (met kaartje van de tienddistricten).

417 DERDE AFDELING

Tiendcommissie in het vijfde tienddistrict te 's-Gravenhage, 1909- 1921, 3,5 m. N. B. Als voren. Inventaris. Literatuur: als voren.

Tiendcommissie in het zesde tienddistrict te Rotterdam, 1909-1918, 19 m. Inventaris. Literatuur: als voren.

College van de Grote Visserij in Holland, 1823-1859, 13 m. N.B. Zie ook blz. 375 en 379. Inventaris. De inventarissen van het archief van het college van de Grote Visserij door P.A.N.S. van Meurs en P.A. Meilink, in VROA 38 (1915), 41 (1918) en 50 (1927), gelden als verouderd.

C of 1 e g e vana deKleine K ei Visserij e sse1823-1857,J in Holland, 2 m N.B. Het College van de Kleine VisserijVisserij had bemoeienis met de vangstg van haringg en andere zeevis. Inventaris. De inventaris van het archief van het collegeg van de Kleine VisserijVisserij door P.A. Meilink, in IRA II1929),^ geldtg als verouderd.

Gecommitteerden tot de IJslandse kabeljauwvisserij in Zuid-Holland, 1823-1857, 0,5 m. Inventaris. De inventaris van het archief van de gecommitteerden tot de IJslandse Kabeljauwvisse- rij door P.A. Meilink, in IRA I (1928), geldt als verouderd.

SOCIALE EN GEZONDHEIDSZORG

N.B. De archieven van de kamers van arbeid te Delft, Dordrecht, Gouda, 's-Gravenhag e, Leiden, Rotterdam en Schiedam zijnzijn aan de archieven van dezeg e- meenten in bewaringggg gegeven.

Kamer van arbeid voor de visserij op de Lek te Ammerstol, 1899- 1923, 0,5 m.

Kamer van arbeid voor de bloembollenteelt te Hillegom, 1903-1912, 0,1 m.

418 DERDE AFDELING

Vluchtoord te Gouda, 1914-1918, 5 m.

ONDERWIJS, WETENSCHAP EN CULTUUR

N.B. Het archief van de RijksuniversiteitJ te Leiden sedert 1575 berust in de universiteitsbibliotheek aldaar.

Departementaal schoolbestuur van de Delf en de opvolgende besturen en commissies voor het onderwijs in de tegenwoordige provincie Zuid-Holland, 1801-1857, 4,5 m. Plaatsingslijst: VROA 31 (1908) 107-109.

Schoolopziener in het district van Zuid-Holland, 1815-1837. N.B. Onderdeel van het familiearchief Van Vredenburch. (blz. 449).

Koninklijk Conservatorium voor muziek te 's-Gravenhage, 1826-1971, 21 m. * Inventaris: voor de periode 1826-1956; plaatsingslijst 1956-1971.

Leden van de commissie van toezicht van het Koninklijk Conservato- rium voor muziek te 's-Gravenhage, 1951-1971, 2 m.* Plaatsingslijst.

Rijksscholengemeenschap te Brielle, 1914-1974, 5 m. Plaatsingslijst.

Rijksscholengemeenschap Schravenlant te Schiedam, 1869-1965, 1,5 m. Plaatsingslijst.

Stichting ter verzorging van Mater Amabilisscholen te 's-Gravenhage, 1964-1978, 8 m.* Plaatsingslijst.

Academisch Ziekenhuis te Leiden, afdeling Interne Geneeskunde, 1873-1965, 33 m.* Plaatsingslijst.

419 DERDE AFDELING

1.8 Gemeenten

Vierpolders (gemeente en polders), 1566-1892, 19 m. Inventaris: G.F. Sandberg, Archieven van de gemeente Vierpolders ('s-Gravenhalte 1960).

1.9 Waterschappen

Kapelpolder (onder Maasland), 1620-1869, 1,5 m. Inventaris.

Ringcommissie belast met het toezicht op de dijken tussen de Lek, de Goudse IJssel, de Maas, de Noordzee en het IJ, 1810-1916. N. B. Onderdeel van het familiearchief Van Vredenburch (blz. 449).

Ringcommissie van Voorne en Putten, 1810-1814, 0,5 m. Plaatsingslijst: VROA 24 (1901) 62.

Ringcommissie van Goedereede en Overflakkee, 1810-1816, 0,1 m. Plaatsingslijst : VROA 25 (1902) 30.

420 DERDE AFDELING

1.11 Overige overheidsorganen

Generale Dagvaart in het land van Voorne, 1542-1812, 2,5 m. Inventaris: T.N. Schelhaas, Bestuursarchieven betreffende het land van Voorne 1594- 1811 ('s-Gravenhage 1974) (Inventarisreeks RAH nr. 1) nrs. 634-777.

Baljuw en leenmannen van Voorne, 1594-1811, 10,5 m. N.B. Bevat voornamelijk stukken betreffende de bestuurlijke taak van dit college. Inventaris: als voren, nrs. 1-633.

Commissarissen van het Comptoir der Verpondingen in het land van Voorne, 1710-1812, 0,5 m. Inventaris: als voren, nrs. 778-788.

Katwijkse vuurbaak, 1750-1818, 0,2 m. Inventaris.

Secretaris van Voorne als collecteur van het middel van de ongefun- deerde processen, 1780-1806, 0,05 m. Inventaris: T.N. Schelhaas, Bestuursarchieven betreffende het land van Voorne 1594- 1811 ('s-Gravenhage, 1974) (Inventarisreeks RAH nr. 1) nrs. 789-790.

Kamer van Koophandel te Gouda, 1833-1916, 3 m.

421 DERDE AFDELING

2 NIET-OVERHEIDSARCHIEVEN

2.1 Instellingen van economische aard

BEDRIJFSLEVEN

Scheepswerf `De Dageraad' voorheen de Wed. J. Boot te Woubrug- ge, 1847-1980, 12 m. Plaatsingslijst.

Landbouwbedrijf en veehandel D.P. van Capellen te Capelle aan den IJssel, 1847-1917, 0,5 m.

Schildersbedrijf M. Hos (omgeving Zoeterwoude), 1867-1872, 0,1 m. Plaatsingslijst.

Firma De Vries Robbé te Gorinchem, 1881-1968, 14 m.* Plaatsingslijst.

Haringrederij Meerburg te Katwijk aan Zee, 1905-1968, 45 m. Plaatsingslijst.

Firma W. Bikker wagenmakerij te Lexmond, 1911-1970, 1 m. Inventaris.

Machinefabriek Smit & Co te Kinderdijk, 1920-1958, 2 m.

Fabriek van tuinbouwgereedschappen Van Cranenburg te Honselers- dijk, 1921-1944, 0,5 m. Plaatsingslijst.

Rubberfabriek Vredestein Loosduinen, 1946-1973, 14 m.* Plaatsingslijst.

HandelscoOperatie Verna te 's-Gravenpage, ca. 1946-1962, 24 m.

Bevrachtingsbedrijf Vlitro te Rotterdam/Ter Aar, 1976-1980, 20 m.

422 DERDE AFDELING

VRIJE BEROEPEN

Advocatenkantoor Van Andel en Van Niekerken te 's-Gravenhalte, 1946-1962, 38 m.*

Advocatenkantoor Blackstone, Rueb en Van Boeschoten te 's-Gravenhalte, 20e eeuw, 180 m.*

Advocatenkantoor Francois te 's-Gravenhalte, 1848-1898, 4 m. Plaatsingslijst.

Advocatenkantoor Groen te 's-Gravenhage, 3e kwart 20e eeuw, 55 m. *

Advocatenkantoor Meyer te Alphen aan den Rijn, 3e kwart 20e eeuw, 28 m.*

Advocatenkantoor Stellwagen te Leiden, 3e kwart 20 eeuw, 4 m.*

Deurwaarderskantoor Van Leeuwen te Gorinchem, 1950-1965, 3 m.*

OVERIGE

Nederlandse tiendmaatschappij, 1412-1902, 0,5 m. Plaatsingslijst: VROA 38 (1915) I, 74; VROA 41 (1918) I, 155.

Gecommitteerden en rentmeesters der vlastienden, dijken, gorzen, rietvelden en schafgelden onder Goudswaard, genaamd de Korendijk, 1705-1949, 6 m. Inventaris.

Landa iss zekere eke bezitting, eg , be7 1m ,5 . N.B. Ondernemingg ter exploitatiep van de drooggemaaktegg poldersP van BleiswijkJ en Hil- leg ersber g . Inventaris: J.K. Bondam, Archief van de negotiatieg `Land is zekere bezitting',S, in: IRA IV (1932) 275-288.

Dee Pa p nwe e g,1 42-18 , 00,5, m. N.B. Onderneming tot bestrating van de Pa ppenweg g tussen Voorschoten en Wassenaar. Plaatsingslijst.gJ

423 DERDE AFDELING

N.V. Mij Nassau-La Lecq tot exploitatie van onroerende goederen, (1346) 1888-1946, 8,5 m. N.B. Belangengemeenschap inzake de heerlijke visrechten in de Lek. Bevat ook de archieven van de heerlijkheden De Lek en Stormpolder en van de familie Van Nassau-La Lecq. Inventaris. Nadere toegang: regestenlijst.

Stichting `Het oude Hof', 1965-1974, 0,2 m. N. B. Stichting belast met de exploitatie van het voormalig paleis Noordeinde te 's-Gravenhage.

424 DERDE AFDELING

2.2 Instellingen van sociale zorg

Commissie tot leniging van de ramp van Woerden op 24 november 1813, 1813-1816, 0,5 m. N.B. De ramp was een gevolg van vernielingen aangericht door wegtrekkende Franse troepen. Plaatsingslijst: VROA 35 (1912) 65-66.

Commissie der spijsuitdeling Voorburg, 1813-1934, 0,5 m.

Stichting Pro Juventute Rijnland te Leiden, 1957-1977, 2,5 m.*

425 DERDE AFDELING

2.5 Instellingen op het gebied van onderwijs, wetenschap en cultuur

Genootschap Noorthey, ca. 1820-1950, 13 m. N.B. Opleidingsinstituut te Voorschoten. Zie ook het familiearchief De Raadt (blz. 448). Inventaris.

Vereniging tot het doen van opgravingen in Nederland Arentsburgh, 1909-1917, 2 m. Inventaris.

Comité tot hernieuwing van een verzameling Nederlandse Volksdrach- ten, sub-comité Zuid-Holland, 1948-1953, 0,5 m.

Stichting Contactcentrum voor regionale en lokale geschiedbeoefening in Noord- en Zuid-Holland, 1966-1967, 0,5 m. Inventaris.

426

DERDE AFDELING

2.8 Geloofsgemeenschappen en andere instellingen van godsdienstig leven

ROOMS-KATHOLIEKE KERK

Bisdom Rotterdam (vóór 1955 bisdom Haarlem), 1862-1955, 6 m.* N.B. Betreft stukken die betrekking hebben op het gebied van het huidige bisdom Rot- terdam, dat vóór 1955 deel uitmaakte van het bisdom Haarlem. Plaatsingslijst.

Kloosters

N.B. De meeste van onderstaande kloosterarchieven zijnJ na de opheffingp g van de kloosters ten tijdeJ van de Opstandp overgebrachtg naar het archief van de Staten van Holland of de daaraan ondergeschikteg collegesg ^(vgl.g ) blz. 366, 367 en 372). De kaarten uit deze archieven worden bewaard bijJ de Kaartenafdelingg van het Algemeeng Rijksar-J chief;> zijJ zijn da :r opgenomenp g in de verzamelingg binnenlandse kaarten (vgl.^g blz. 478 ). De archieven van enkele Goudse kloosters zijnJ aan de gemeenteg Gouda in bewaringgeg geven.

Klooster1 s r S.t Agathag t h te Delft,De 1310-1575,4 m Inventaris: S.W.A. Drossaers, De archieven van de Delf tsche Statenkloosters ^ 's-Gravenha ge 1916)) 111-225; getyptg supplement. Nadere toegang: reregestenlijstg J in inventaris.

Klooster St. Agnes te Delft, 1431-1567, 0,2 m. Inventaris: als voren, 359-391; getypt supplement. Nadere toegang: regestenlijst in inventaris.

Klooster St. Anna te Delft, 1409-1569, 0,5 m. Inventaris: als voren, 393-445; getypt supplement. Nadere toegang: regestenlijst in inventaris.

Klooster St. Barbara te Delft, 1431-1577, 1 m. Inventaris: als voren, 227-292; getypt supplement. Nadere toegang: regestenlijst in inventaris.

Klooster St. Bartholomeus te Delft, 1349-1572, 3 m. Inventaris: als voren, 447-550; getypt supplement. Nadere toegang: regestenlijst in inventaris.

Klooster St. Hieronymusdal te Delft, 1337-1570, 0,5 m. Inventaris: als voren, 321-354; getypt supplement. Nadere toegang: regestenlijst in inventaris.

427 DERDE AFDELING

Klooster Koningsveld te Delft, 1251-1572, 1 m. Inventaris: als voren, 5-109; getypt supplement. Nadere toegang: regestenlijst in inventaris.

Klooster H. Maria op de berg Sion te Delft, 1440-1558, 0,1 m. Inventaris: als voren, 355-357; getypt supplement. Nadere toegang: regestenlijst in inventaris.

Klooster St. Ursula te Delft, 1391-1573, 0,5 m. Inventaris: als voren, 293-319; getypt supplement. Nadere toegang: regestenlijst in inventaris.

AAbdij J vana Egmond, g 8 89 1140- 15 74 l10 m. Inventaris: P.A. Meilink, Het archief van de abdijJ van Egmondg ('s-Gravenha^ gge 1951 ). Nadere toegang: regestenlijst in inventaris. Bronnenuitgave: 0. Opperman,PP Fontes Egmundensesg (Utrecht( 1933)) ( (WHG, derdese - rie, 61); C.S. Dessing, Bescheiden aangaandeg de hervormingg der tucht in de abdijJ van Egmond in de 15e eeuw (Utrecht 1930) (WHG, derde serie, 53).

Klooster. St. A nte a te s'- rvnha e a e 1479,0,1 m. Inventaris: J.M. Sernée, S.W.A. Drossaers, W.G. Feith, De archieven van kloosters en andere stichtingeng in Del land ('s-Gravenhagge 1920) 3-5. Nadere toegang:g regestenlijstg in inventaris.

Klooster St. Barbara in Bethlehem te 's-Gravenhage, 1470-1599, 0,2 m. Inventaris: als voren, 104-114; 389; getypt supplement. Nadere toegang: regestenlijst in inventaris.

Klooster St. Elizabeth te 's-Gravenhage, 1417-1572, 0,6 m. Inventaris: als voren, 6-47; 385-386; getypt supplement. Nadere toegang: regestenlijst in inventaris.

Klooster St. Maria in Galilea te 's-Gravenhage, 1336-1572, 0,6 m. Inventaris: als voren, 48-103; 387-388; getypt supplement. Nadere toegang: regestenlijst in inventaris.

Klooster St. Vincent te -Gravenhage, 1571, 0,1 m. Inventaris: als voren, 390; getypt supplement. Nadere toegang: regestenlijst in inventaris.

428

DERDE AFDELING

Klooster St. Maria Magdalena in Bethanië te 's-Gravenzande, 1266- 1569, 1 m. Inventaris: als voren, 204-280; 435-436; getypt supplement. Nadere toegang: regestenlijst in inventaris.

Abdij van Leeuwenhorst, (1200) 1261-1571, 10 m. Inventaris. Nadere toegang: regestenlijst.

AbdijJ van Loos ue,m.1 n n 1256-1568, Inventaris: J.M. Sernée, S.W.A. Drossaers, W.G. Feith, De archieven van kloosters en P andere stichtingeng in Delf land(('s-Gravenha gge 1920) 175-203; ggetypt Y supplement.pp Nadere toegang: reregestenlijstg J in inventaris.

Klooster van St. Katharina en St. Barbara te Noordwijk, 1455-1571 (1625), 0,2 m. Inventaris. Nadere toegang: regestenlijst in inventaris.

AbdijJ van RijnsJ burg,u g> 114 1179-1577,7 ll m. Inventaris: J. Bruggeman,gg Archief der adellijkeadellijke vrouwenabdijvrouwenabdij van RijnsburgJ g van deor - de van S. Benedictus, 1133-1574, in: IRA IV (1931) 162-255. Nadere toegang: reregestenlijst.g J Bronnenuitgave: M. Huffer, Bronnen voor deeschiedenisg der abdijabdij Rijnsburg, J g^ ('s-Gravenha gge 1951))( (RGP, kleine serie, 31 en 32 ).

K oosterVr Vrouwe0 w in 1 NazarethNzaa et teht Rijswijk, 1400-1543, 06, m Inventaris: J.M. Sernée, S.W.A. Drossaers, W.G. Feith, De archieven van kloosters en andere stichtingen in Del land ('s-Gravenhagge 1920) 163-174; ggetypt YP supplement. PP Nadere toegang:g regestenlijstg J in inventaris.

Klooster St. Elizabeth te Rugge (bij Brielle), 1403-1561, 0,2 m. Inventaris. Nadere toegang: regestenlijst in inventaris. Literatuur: A.A. Arkenbout, Bronnen tot de geschiedenis van het regulierenklooster van St. Elizabeth te Rugge bij Brielle, in: Ons Voorgeslacht 20 (1965) 261-328.

Klooster van de Kruisbroeders te Schiedam, 1443-1554, 0.3 m. Inventaris.

Klooster Leliëndaal te Schiedam, 1461-1462, 0,1 m. Inventaris. Nadere toegang: regestenlijst in inventaris.

429

DERDE AFDELING

Klooster 0oste r St.S.Us Ursula ul tea e hiSchiedam,c e a 1405-1571, 1 m. Inventaris. Nadere toegang:: regestenlijstre estenli'st zowel in inventaris als in C. Hoek, Bronnen tot de geschiedenis van het Sint Ursulaconvent te Schiedam, in: Ons VoorgeslachtS 23 (1968)^ 249-304.

Klooster St. Michiel in De Hem bij Schoonhoven, (1385) 1396-ca. 1594, 2 m. Inventaris: J.L. Blonden, Het archief van het klooster St. Michiel in den Hem bij Schoonhoven, in: VROA 48 (1925) I, 169-282. Nadere toegang: regestenlijst in inventaris.

Klooster Emaus in het land van Stein, (1379) 1425-1572, 0,5 m. Inventaris: H.J.M. Levelt, Het archief van het klooster Emaus in het land van Stein, in: VROA 43 (1920) I, 210-230; getypt supplement. Nadere toegang: regestenlijst in inventaris.

Klooster O.L. Vrouwe in Bethlehem te Wateringen, 1485-1562, 0,2 m. Inventaris.

Kapittels

Kapittel van Leervliet, 1536-(17e eeuw), 0,1 m. Inventaris.

Kapittel van St. Marie op het Hof te 's-Gravenhage, (1289) 1367- 1571, 5,5 m. Inventaris: A.H. Martens van Sevenhoven, Archief van het kapittel van St. Marie op het Hof te 's-Graven page ('s-Gravenpage 1914); getypt supplement.

Parochies

N.B. Het archief van de St. Hippolytus of Oude Kerk te Delft is aan hetgemeentear-g chief aldaar in bewaringgegggegeven; het archief van de kerk te Voorschoten is aan deg e- meente Voorschoten in bewaring gegeven.

Kerk rEikenduinen,kte 1360-1550,Olm Inventaris: J.M. Sernée, S.W.A. Drossaers, W.G. Feith, De archieven van kloosters en andere stichtingeng in Del land^('s-Gravenha gge 1920)) 152-159; ggetypt YP supplement.P Nadere toegang: reregestenlijstg J in inventaris.

430 DERDE AFDELING

St. Bartholomeuskerk te Nootdorp, 1418-1567, 0,4 m. Inventaris.

Geestelijke fundaties

N.B. De archieven van het BegijnhofgJ en van de H. Geest te 's-Gravenzande berusten in hetemeentearchiefg aldaar; het archief van het St. Nicolaas gasthuis te 's-Gravenhagge berust in hetemeentearchiefg aldaar.

H. Kruisgilde- te Eikenduinen,e 1519 1 571 0 5 m.m Inventaris: J.M. Sernée, S.W.A. Drossaers, W.G. Feith, De archieven van kloosters en andere stichtingeng in Del land^('s-Gravenhage 1920)) 160-162; getyptg YP supplement. Pp Nadere toeang :g regestenlijst g in inventaris.

Memorie en stichtingen in de St. Jacobskerk te 's-Gravenhage, ca. 1400-1596, 1 m. Inventaris: als voren, 115-151; 391-434; getypt supplement. Nadere toegang: regestenlijst in inventaris.

Vicarieca i te e0 Oudorp, u 150 21 -806 0,2 m. Inventaris: R. Fruin, BeschrijvingJ g eener verzamelingg stukken betreffende de vicarie oop het altaar van St. Anna van dearochiekerkP te Oudorp,p, IRA I V (1931)^ ) 293-295.

Vicarie te Schoonhoven, 1633-1647, 0,2 m. Plaatsingslijst: VROA 14 (1891) 23.

NEDERLANDSE HERVORMDE KERK

Hervormde gemeente te Nieuw-Helvoet, 1627-1839, 1,5 m. N.B. Bevat de archieven van kerkeraad, diako pie en kerkvoogdij. Inventaris: H. Brouwer, De archieven van de Ned. Hervormde gemeente te Nieuw- Hellevoet, in: VROA 48 (1925) I, 997-1003.

Hervormde gemeente te Koudekerk aan de Rijn, 1706-1931, 1 m.* Plaatsingslijst.

Administrerend armmeester der Hervormde gemeente van Zuid- Waddinxveen, 1807-1817, 0,2 m. Plaatsingslijst: VROA 2e serie 5 (1932) 34-35.

431 DERDE AFDELING

GEREFORMEERDE KERKEN

Gereformeerde kerk van Hendrik Ido Ambacht, 1896-1972, 4,5 m.* Inventaris.

Gereformeerde kerk van Wassenaar-dorp, 1915-1965, 5 m.*

REMONSTRANTSE BROEDERSCHAP

Remonstrantse gemeente te Berkel, 1624-1862, 1 m. Plaatsingslijst.

Remonstrantse gemeente te Bleiswijk, 1647-1846, 0,4 m. Plaatsingslijst.

Remonstrantse gemeente te Hazerswoude, 1663-1883, 1 m. Plaatsingslijst.

Remonstrantse gemeente te Nieuwkoop, 1628-1956, 1,5 m. Plaatsingslijst.

Remonstrantse gemeente te Nieuwpoort, 1683-1855, 0,2 m. Plaatsingslijst.

Remonstrantse gemeente te Noordwijk, 1640-1859, 0,5 m. Plaatsingslijst.

Remonstrantse gemeente te Oude Wetering, 1690-1925, 1 m. Plaatsingslijst.

Remonstrantse gemeente te Waddinxveen, 1605, 0,1 m. Plaatsingslijst.

Remonstrantse gemeente te Woerden, 1634-1845, 0,1 m. Plaatsingslijst.

Remonstrantse gemeente te Zevenhoven, 1727-1842, 0,2 m. Plaatsingslijst.

Remonstrantse gemeente te Zoetermeer-Zegwaart, 1613-1856, 0,5 m. Plaatsingslijst.

432 DERDE AFDELING

Remonstrantse gemeente te Zwammerdam, 1672-1857, 0,2 m. Plaatsingslijst.

OVERIGE

Stukken van kerkelijke en profane aard, meest afkomstig van de Oud-Bisschoppelijke Clerezij, 15e-17e eeuw, 1,2 m. Inventaris.

433

DERDE AFDELING

2.9 Huizen en heerlijkheden

N.B. Het archief van de heerlijkheidJ Charlois is in bewaringgg gegeven aan de gemeenteg Rotterdam, het archief van de heerlijkheidJ Zouteveen en De Lier aan de gemeente Vlaardingen. Zie voor de leenkamers: J.C. Kort, Overzicht van de leenkamers in Holland ( 's-Gravenhagge 1976) (Inventarisreeks RAH, nr. 8).

Adolfsland: zie St. Adolfsland.

Alblasserdam (heerlijkheid), 1567-1915, 2 m. N.B. De kaarten uit dit archief worden bewaard bij de kaartenafdeling van het Alge- meen Rijksarchief (zie blz. 479). Inventaris: C.C. ter Haar, Het archief der heerlijkheid Alblasserdam, in: VROA 44 (1921) I, 305-336, supplementen in: VROA 2e serie 6 (1933) 23 en VROA 2e serie 11 (1939) 25. Nadere toegang: regentenlijst in inventaris.

AeaAltena(heerlijkheid),591212-1 0 2 m. N.B. Het archief is na de aankoopp van de heerlijkheidheerlijkhei door de Staten van Holland in g Poneerd in de Leen- en registerkamerg van Holland. Inventaris. Nadere toegang:g regestenlijstg in inventaris. Bronnenuitgave:Bronnenuit ave: K.N. Korteweg,g Rechtsbronnen van Woudrichem en het land van Al- tena (Utrecht 1948) (Werken OVR, 3e reeks, nr. 14).

Ameide (jachtgerecht), 1760-1786, 0,2 m. Plaatsingslijst: VROA 10 (1937) 23.

Ammerstol: zie 's-Heeraartsberg.

Asperen (leenkamer), 1483-1760, 0,5 m. Plaatsingslijst: VROA 45 (1922) I, 317-318; VROA 50 (1927) I, 70; Jaarverslag van de Rijksarchiefdienst over 1968, 63.

Assendelft (heerlijkheid), 1620-1751, 0,2 m. Plaatsingslijst.

Backershagen (buitenplaats bij Wassenaar), 1496-1846, 0,2 m.

434 DERDE AFDELING

Barendrecht (Oost- en West-) en Carnisse (heerlijkheden), 1264-1850, 3,5 m. N.B. De kaarten uit dit archief worden bewaard bij de kaartenafdeling van het Alge- meen Rijksarchief (zie blz. 480). Inventaris: C.C. ter Haar, De archieven der heerlijkheden Oost- en West-Barendrecht en Carnisse tot het jaar 1850, in: VROA 46 (1923) I, 259-306. Nadere toegang: regestenlijst in inventaris.

Benthuizen (heerlijkheid), 1582-1895, 1,5 m. Plaatsingslijst.

Bergambacht: zie 's-Heeraartsberg.

Binckhorst (huis bij Voorburg), ca. 1400-1928, 0.2 m. Plaatsingslijst.

Bleiswijk (heerlijkheid), 1558-1970, 1 m. Inventaris: F.W.J. Scholten, Archief van de heerlijkheid Bleiswijk ('s-Gravenhalte 1976) (Inventarisreeks RAH, nr. 5).

Gravenra e van Bois Blois, ca. 13 4-1 7 , 1 m. N.B. Dit archief bevat de stukken met betrekkingg tot de goedereng en rechten in Hol- land, Zeeland en West-Friesland, die Jan van Henegouwen,g heer van Beaumont, en zijnJ erfgenamen, de ggraven van Blois, in leen hielden van de ggrafelijkheid. J Tot dit goe- derencomplex behoorden onder meer de heerlijkheden Gouda en Schoonhoven, het land van Stein, Noordwijk,Noordwijk, Beverwijk,Beverwijk, WijkJ aan Zee, Texel en Vlieland, Goes, Tholen en Dreischor. Na het overlijden van Gwijde, graaf van Blois, in 1397 zonder wettigeg erfgenaam zijnJ deze lenen teruggekomen aan de grafelijkheid;g J het archief werd daarna ggedeponeerdede p in dat van de graven van Holland. Inventaris. Literatuur: S.A. Waller Zeper, Jan van Henegouwen, heer van Beaumont. BijdrageJ g tot de geschiedenis der Nederlanden in de eerste helft der veertiende eeuw ^ 's-Gravenhag e 1914).

Blokland (leenkamer), 1648-1791, 0,1 m. N.B. Bevat één leenregister.

Boekhorst (leenkamer), 1581-1769, 0,1 m. N.B. Bevat één leenregister.

Dalem (heerlijkheid), 1467-1586, 0,3 m. Plaatsingslijst: VROA 34 (1911), blz. 61-62, nrs. 27-33.

435

DERDE AFDELING

Devere e (huis bij Lisse), 1347-1789,- 0,1 m. N. B. Bevat één leenregister en enkele losse stukken. Zie ook het archief van de heerlijkheidJ Lisse (blz.( 439)) en het familiearchief Heereman van Zuydtwijck (blz. 446). Nadere toegang: C. Hoek, RepertoriumP opP het lenen van de hofstad te Lisse, laterSe - naamd Dever, 1375-1580 (1759), in: Ons Voorgeslachtg 29 (1974)( 133-144.

Dirksland (heerlijkheid), 1419-1928. N.B. Onderdeel van het familiearchief Van der Goes van Dirxland (blz. 446).

Duiv e n(huisbijvoor eVoorschoten),11991910 - > 1 3 m.m N.B. Zie voor het familiearchief Steeng racht, dat een onderdeel vormde van het huisarchief Duivenvoorde, blz. 449. Inventaris: H.A. Poelman en D.P.M. Graswinckel, Het archief van het huis Duiven- voorde, in: VROA 43 (1920) I, 231-453; VROA 2e serie 51932( ) 35;, ggetypt YP suPp lement. Nadere toegang:g regestenlijstregestenlijs in inventaris.

(heerlijkheid), 1338 - 1955. N.B. Onderdeel van het familiearchief Berg (blz. 444). Nadere toegang: J.C. Kort, Repertorium op de lenen van de heerlijkheid Dussen- Muilkerk 1380-1771, in: Ons Voorgeslacht 31 (1976) 129-134.

Emmeloord: zie Urk en Emmeloord.

Giessen-Oudekerk (leenkamer), 1682-1793, 0,1 m. Plaatsingslijst: VROA 20 (1897) 31.

Goudriaan (heerlijkheid), 1447 - 1886, 0,5 m. Inventaris: G.H.C. Breesnee, Het archief der heerlijkheid Goudriaan, in: VROA 40 (1917) I, 483-496. Nadere toegang: regestenlijst in inventaris.

Groeneveld of De Lage Harnas (leenkamer), 1721 - 1795, 0,1 m. N.B. Bevat één leenregister. Nadere toegang: C. Hoek en Th. van Straalen, Repertorium op de lenen van de hofstad Groeneveld in 't Woud, in: Ons Voorgeslacht 28 (1973) 25-35.

Haarlem(heerlijkheid),1a5rm124- 21 O1 m N.B. Het archief is na het uitsterven van heteslachtg gedeponeerdg p in het archief van de graven van Holland. Inventaris: J.C. Kort, Het archieff van de heren van Haarlem ('s-Gravenhage' 1976) (In- ventarisreeks RAH, nr. 9).

436 DERDE AFDELING

Hagestein (heerlijkheid), 1755-ca 1845, 0,1 m. Inventaris.

Hardinxveld (heerlijkheid), 1539-1570, 0,1 m. Plaatsingslijst: VROA 27 (1904) 56.

's-Heeraartsberg of Bergambacht en Ammerstol (heerlijkheid), 1277- 1905, 5 m. Inventaris. Nadere toegang: J.C. Kort, Repertorium op de lenen van de Heerlijkheid Bergam- bacht, 1405-1683 (1732), in: Ons Voorgeslacht 31 (1976) 293-305.

's-Heeraartsberg (huis), 1519-1732, 0,1 m. Plaatsingslijst. Nadere toegang: J.C. Kort, Repertorium op de lenen van het Huis 's-Heeraartsberg en de Hofstede Kraaienstein, 1426-1752 (1792), in: Ons Voorgeslacht 31 (1976) 241-255.

Heerjansdam (heerlijkheid), 1340-1865, 2 m. Inventaris: W. Moll, Het archief der heerlijkheid Heerjansdam, in: VROA 38 (1915) I, 296-334. Nadere toegang: regestenlijst in inventaris.

Herkingen en Roxenisse (heerlijkheid), 1725-1800, 0,5 m. Inventaris.

Heukelum en Leyenburg (heerlijkheden), ca. 1515-1971, 11 m.* N.B. Bevat ook het archief van de Stoeterij Heukelum. Plaatsingslijst.

Hillegom(huis),1Hi egom633 -1861 01, m. Inventaris: P.A. Meilink, BeschrijvingJ g eener verzamelinggPp papieren, afkomstig van de voormalieg ei genaars van het huis Hillegom, in IRA I (1928) 214-215.

Hodenpijl (leenkamer), 1686-1803, 0,2 m. N.B. Zie voor de oudere leenregisters het Rijksarchief in Zeeland en de collectie Van Slingelandt bij de Hoge Raad van Adel. Plaatsingslijst: VROA 44 (1921) 1, 98.

Hofwegen (baljuwen schoutambt), 1648-19e eeuw, 0,1 m.

Hoogeveen (heerlijkheid onder Benthuizen in Rijnland), 1452-1903, 0,5 m. Inventaris.

437 DERDE AFDELING

Hoogeveen (heerlijkheid onder Nootdorp in Delfland), 1419-1863, 1 m. Inventaris.

Hoog- en Aardewoud (heerlijkheid), 1716-1809. N.B. Onderdeel van het familiearchief Van Wassenaar-Starrenburg (blz. 450).

Hubertusgerecht: zie St. Hubertusgerecht.

Beide Katwijken en 't Zandt met Valkenburg (heerlijkheden), 1325- 1927, 8 m. N.B. De kaarten uit dit archief worden bewaard bij de kaartenafdeling van het Alge- meen Rijksarchief (zie blz. 480). Inventaris. Nadere toegang: regentenlijst in inventaris.

Koudekerk en Tol (heerlijkheid en huis), 1272-1683, 0,2 m. Plaatsingslijst: VROA 34 (1911) 58-62.

Langerak (heerlijkheid), 1253-1957, 0,5 m. Inventaris: H. Bordewijk, Archieven betreffende Langerak ('s-Gravenhage 1970) 105- 117. Nadere toegang: J.C. Kort, Repertorium op de lenen van Langerak, 1360-1657, in: Ons Voorgeslacht 31 (1976) 1-21.

Langestein (ridderhofstad), 1253-1797, 0,1 m. Inventaris: H. Bordewijk, Archieven betreffende Langerak ('s-Gravenhage 1970) 119. Nadere toegang: J.C. Kort, Repertorium op de lenen van de hofstede Langestein, 1647- 1795, in: Ons Voorgeslacht 34 (1979) 293-295.

Leerdam(leenkamera68 en rentambt),1 1-17 83 0 2 m N.B. Zie voor het archief van de heerlijkheidJ Leerdam: het archief van de Nassause Domeinraad, berustend bijJ de Eerste Afdelingg van het Algemeeng RijksarchiefJ (blz.^ 67- 69). Het betreft hier ingekomeng stukken bijJ de rentmeester van de domeinen en bijJ de stadhouder en leenmannen.

Leeuwen (huis te Alphen in Den Hoorn), 1562-1668, 0,2 m. Inventaris.

De Lek, Lekkerkerk en Zuidbroek (leenkamer), 1660-1795, 0,4 m. N.B. Voor het archief van de heerlijkheid De Lek en Stormpolder (1346-1847) zie het archief van de N.V. Mij Nassau-La Lecq tot exploitatie van onroerende goederen, inv.nrs. 290-436 (blz. 424).

438 DERDE AFDELING

Lexmond, Lakerveld en Achthoven (jachtgerecht), 1762-1783, 0,1 m. Plaatsingslijst: VROA 2e serie 10 (1937) 24-25.

De Lier (heerlijkheid), ca. 1750-1780. N.B. Onderdeel van het huisarchief Offem (zie blz. 440).

Liesveld (rentambt), 1734-1793, 1 m. N.B. Zie voor de heerlijkheid Liesveld het archief van de Nassause Domeinraad bij de Eerste Afdeling van het Algemeen Rijksarchief (blz. 67-69). Inventaris.

Liss(heerlijkheid), e 1565-1752,0 m N.B. Zie ook de archieven van het huis Dever (blz. 436) en de familie Heereman van ZuydtwijckY J (blz.^ 446). Inventaris: J.A.C.M. Wittenaar, Beschrijving g eener verzamelingg stukken, afkomstigg van eenigeg Heeren van Lisse en hunne rentmeesters, in: IRA III (1930)^ ) 341-345. Nadere toegang: reregestenlijst estenli'st in inventaris.

De Loo (huis onder Voorburg), 1567-1807, 0,5 m. Inventaris. Nadere toegang: regentenlijst in inventaris.

Maasland en Maassluis (heerlijkheid), 1535-1850. N.B. Onderdeel van het familiearchief Van Wassenaer-Starrenburg (blz. 450).

Meerkerk (jachtgerecht), 1743-1790, 0,1 m. Plaatsingslijst: Jaarverslag van de Rijksarchiefdienst 1968, 63.

Meerwijk (buitenplaats onder Koudekerk), 1681-1883, 0,5 m. Plaatsingslijst: VROA 2e serie 20 (1947) 29-30.

Middelburg (heerlijkheid), 1352-1908. N.B. Onderdeel van het familiearchief Berg (blz. 444). Nadere toegang: J.C. Kort, Repertorium op de lenen van de heerlijkheid Middelburg, 1415-1797, in: Ons Voorgeslacht 31 (1976) 65-77.

Middelharnis (heerlijkheid), 1579-1879. N.B. Onderdeel van het familiearchief Otgens (blz. 448).

Middenburgh (buitenplaats onder Voorburg), 1555-1910, 0,5 m.

Mijnsheerenland van Moerkerken (heerlijkheid), 1360-1890, 2 m. N.B. Zie ook het familiearchief Van Assendelft de Coningh (blz. 444). Plaatsingslijst: VROA 32 (1909) 71-77. 439 DERDE AFDELING

Ter Nesse (huis onder Woerden), 1410-1758, 0,2 m.

Nieuw-Beijerland (heerlijkheid), 1583-1936, 1 m.

Noord-Nieuwland (heerlijkheid onder Maasland), 1396-1870, 0,2 m. Plaatsingslijst.

Noordwijk (heerlijkheid), 1439-1916. N.B. Onderdeel van het huisarchief Offem (zie blz. 440).

Offem (huis), ± 1400-1900, 17 m. N.B. De kaarten uit dit archief worden bewaard bij de kaartenafdeling van het Alge- meen Rijksarchief (zie blz. 480).

Ooltgensplaat en Den Bommel: zie St. Adolfsland.

Oosterland (heerlijkheid), 1641-1805. N.B. Onderdeel van het familiearchief Steengracht (blz. 449).

Oostkapelle (heerlijkheid), 1761-1805. N.B. Onderdeel van het familiearchief Steengracht (blz. 449).

Oud-Alkemade (huis onder Warmond), ca. 1600-1908, 1,5 m. N.B. Zie ook familiearchief Cousebant (blz. 445). Inventaris. Nadere toegang: C. Hoek en A.M. Verbeek, Repertorium op de lenen van de Hofstad (Oud-)Alkemade te Warmond (1307-1796), in: Ons Voorgeslacht 32 (1977) 237-304.

0 udsh oorrae n p1544-1909, h(heerlijkheid),-n k144G e oe5 1909 7m Inventaris: J.A. Eekhof Jr., Beschrijving van eene verzameling papieren, afkomstig van de familie Van Reede van Oudtshoorn, in: IRA II (1929) 15-54. Nadere toegang: reg estenli'st J in inventaris.

Oud-Beijerland (heerlijkheid), 1734-1819. N.B. Onderdeel van het familiearchief Van der Staal van Piershil (blz. 449).

Piershil (heerlijkheid), 1683-1884. N. B. Onderdeel van het familiearchief Van der Staal van Piershil (blz. 449).

Poelgeest (leenkamer), 1307-1782, 0,1 m. Plaatsingslijst. Nadere toegang: C. Hoek, Repertorium op de lenen van de Hofstad Poelgeest te Kou- dekerk, 1307-1690, in: Ons Voorgeslacht 31 (1976) 149-200.

440

DERDE AFDELING

Putten e n trlJen 1235-1459, 1m N.B. Het archief is na hetg eslachtuitsterven in 1459g gedeponeerd P van hetar in het - chief van degderavenrave van Holland.

Nadere toegang: P. Ernstingg en J.D. Winsemius, Regesteng van oorkonden en akten voorkomende in de registersg van de heren van Putten en StriJ 'en ('s-Gravenhage 1969); J.C. Kort, Repertorium op de lenen van de hofstede Putten, 1229-1650, in: Ons Voor- geslacht 34 l(1979) ) 125-187, 189-227; J.C. Kort, Repertoriump opp de lenen van de hofstede Strijen,J 1290-1650, in: Ons Voorgeslachtg 34 (1979) 41-63. 8Bronnenuitgave: J.L. van der Gouw, Rekeningeng van de domeinen van Putten, 1379- 1429, 2 din.'s-Gravenha( eg 1980) )((RGP, groteg serie, nrs. 170, 171). Literatuur: J.L. van der Gouw, De Ringg van Putten, Onderzoekingeng over een hoog-g heemraadschapnP het Deltagebiedg (('s-Gravenha geg 1967).

Puttershoek (leenkamer), 1606-1799, 0,2 m. Plaatsingslijst: VROA (1895) 84.

Raaphorst (leenkamer), 1342-1797, 0,2 m. Plaatsingslijst: VROA (1915) 75. Nadere toegang: C. Hoek, Repertorium op de lenen van de hofstad Raaphorst te Was- senaar, in: Ons Voorgeslacht 29 (1974) 65-108, 144.

Reigersbergen (huis onder 's-Gravenhage), 1406-1938, 0,5 m. Inventaris.

Ruiven (heerlijkheid), 1466-1806. N.B. Onderdeel van het familiearchief Van Wassenaer-Starrenburg (blz. 450).

Rijnsaterwoude (heerlijkheid), 1729-1799, 0,1 m. Plaatsingslijst.

Schoot (heerlijkheid onder Nieuwveen en Zevenhoven), 1711-ca. 1800, 0,3 m.

St. Adolfsland genaamd Ooltgensplaat en Den Bommel (heerlijkheid), 1477-1847, 0,5 m. Inventaris. Nadere toegang: regentenlijst in inventaris.

St. Anthoniepolder (heerlijkheid), 1746-1848. N.B. Onderdeel van het huisarchief Offem (blz. 440).

441

DERDE AFDELING

St. Hubertusgerecht, Snedelwijk, Groensvoord en Peuliën (heerlijkheden onder Waddinxveen), 1407-1874, 0,5 m. Inventaris: Archieven van de heerlijkheden gelegen onder Noord-Waddinxveen (Hui- brechtsambacht of St. Huibertsgerecht, Snedelwijk of Snijdelwijk, Groensvoord of Groenswaard(e), en Peuliën, Puliën of Poliën), in: VROA 29 (1906) 63-67; getypt supplement.

Sommelsdijk (heerlijkheid), 1418-1692, 0,2 m. Plaatsingslijst: VROA 17 (1894) 67-71.

Souburg (huis onder Alblasserdam), ca. 1410-1852, 0,5 m. Inventaris.

Spijk (heerlijkheid), 1408-1765, 0,5 m. Plaatsingslijst. Nadere toegang: C. Hoek, Lenen van de hofstad te Spijck, in: Ons Voorgeslacht 29 (1974) 145-148 en Ons Voorgeslacht 31 (1976) 37.

Struiten (heerlijkheid), 18e en 19e eeuw, 0,5 m. Plaatsingslijst.

De Tempel (huis bij Berkel), 1512-1824, 0,2 m. Plaatsingslijst: VROA 29 (1906) 69-70.

Terschellinge s he l l'l ng (heerlijkheid),eeh r ^ kehid 1 223 1- 651 0,50, m. N.B. Het archief is na de aankoopp van de heerlijkheidheerlijkhei door de Staten van Holland in aan het Statencollegeg overgedragen.g Inventaris: C.E. Schabbing,g Archieff van de heerlijkheidheerlijkhei Terschelling, 1322-1615 ( ge 1976) (Inventarisreeks RAH, nr. 2). Nadere toegang: reregestenlijst estenli'st in inventaris.

Tienhoven (jachtgerecht), 1764-1786, 0,1 m.

Tol: zie Koudekerk aan den Rijn.

r en Emmeloord (heerlijkheid), 141 -17 4 1m. N.B. Het archief werd na de aankoopp van de heerlijkheidheerlijkhei door de Staten van Holland 1792edeg oneerdP in het Statenarchief. Al voor de aankoopA hadden de Staten van Holland bemoeienis met de eilanden; het archief van deecommitteerdeng van de Staten van Holland tot de zaken van Urk, Emmeloord en Ens is in dit archief opgenomen.Pg Inventaris. Nadere toegang: reregestenlijst estenli'st in inventaris.

442 DERDE AFDELING

Velsen en Santpoort (heerlijkheden), 1662-1863. N.B. Onderdeel van het familiearchief Hoeufft van Velzen (blz. 446).

Voo n(heerlijkheid),1277-1371,e r0 2 m N.B. Het archief is na hetg eslachtuitsterven in 1372g gedeponeerd p van hetar in het - chief van de graven van Holland. De heren van Voorne waren tevens burggravengg van Zeeland. Inventaris: J.C. Kort, Het archief van de heren van Voorne, burggravengg van Zeeland ( 's-Gravenha ge 1972). Nadere toegang:g regestenlijstJ in inventaris en J.C. Kort, Repertoriump opp de lenen van de Hofstede Voorne in Zuid-Holland, het Land van Gelre, het Sticht van Utrecht, Put- ten en Heenvliet, 1199-1648, in: Ons Voorgeslacht8 32 ((1977) ) 185-213; J.C. Kort, Repper-er torium opp de lenen van de Hofstede Voorne in Noord-Holland, Kennermerland, Wa- terland en Zeeland, 1230-1649, in: Ons Voorgeslachtg 32 ((1977) ) 401-433; J.C. Kort, Re- pertorium opp de lenen van de Hofstede Voorne in Overflakkee en Westvoorne, 1220- 1650, in: Ons Voorgeslachtg 33 ((1978) ) 265-297; J.C. Kort, Repertoriump opp de lenen van de Hofstede Voorne opp het eiland Voorne, 1230-1650, in: Ons VoorgeslachtS 33 (1978) 386-432. Literatuur: W.H. Lenselink en A.D.A. Monna, Studies over het Zeeuwse en Leidse burggraafschapggraa schaP((Groningen g 1976) ; C. Hoek, De heren van Voorne en hun heerlijkheid,heerlijkheid, Van Westvoorne tot St. Adol sland; historische verkenningeng opP Goeree- Over lakkee (Ouddorp 1979) 115-145.

Voshol (heerlijkheid), ca. 1590-1619, 6 m. N.B. Tot deze heerlijkheid behoorden de dorpen Zwammerdam, Reeuwijk en Ter Aar. Inventaris: VROA 21 (1898) 83-104.

De Werve (huis onder Voorburg), 1458-1845, 0,5 m. Inventaris: P.A. Meilink, Archief van de hofstede De Werve onder Voorburg, in: IRA III (1930) 267-269; VROA 2e serie 19 (1946) 26.

Te Werve (huis onder Rijswijk, leenkamer), ca. 1571-1794, 0,5 m. Plaatsingslijst: VROA 2e serie 5 (1932) 35.

Westland (rentambt), 1646-1801, 0,5 m. N.B. Zie ook het archief van de Nassause Domeinraad berustend bij de Eerste Afde- ling van het Algemeen Rijksarchief (blz. 67-69). Plaatsingslijst: VROA 37 (1914) I, 65-67; VROA 42 (1919) 207-208.

Wildevenen (leenkamer onder Moerkapelle), 1584-1608, 0,1 m. N.B. Bevat één leenregister.

Wijngaarden en Ruybroek (heerlijkheden), 1330-1780, 0,2 m.

443 DERDE AFDELING

2.10 Families

N.B. Het familiearchief Van Beveren is in bewaringgegggegeven aan de gemeenteg Dor- drecht > het familiearchief Siewertsz van Reesema aan de gemeenteg Rotterdam.

Vana1533-1610,n Adrichem, 1533-1610 4 5 m. N.B. Kooplieden-P en regentengeslacht uit Delft. Inventaris: L.J. Rus,Y Archief van Adrichem, in: IRA IV (1931) 260-274. Bronnenuitgave:g H.E. van Gelder, Gegevensg betreffende de harm gsvisseri' J op P het einde der 16e eeuw, in: BMHG 321911( 1-62;) H.E. van Gelder, Scheepsrekeningeng van enkele der vroe8 ste Guinea-vaarten, in: Economisch-Historisch Jaarboek II (1916) 239- 257;, H.E. van Gelder, Zestiende-eeuwsche vrachtvaartbescheiden, in: Economisch- Historisch Jaarboek III(1917)( ) 124-290; H.E. van Gelder, Zestiende-eeuwsche koop- mansbrieven, in: Economisch-Historisch Jaarboek V (1919) 136-191.

VVanAdrichem-VanAssea„ Assendelft, e 1 1 4 -14 68 00,25 5 m N.B. Betreft Claes van Adrichem, rentmeester van de heer van Brederode, en de ge- broeders Gerrit, heer van Assendelft, en Willem van Assendelft.

VanVa Assendelft s nde 1 ft de CConingh, 0l g, 1 6 4-1 5 5 1,5 ,5m N.B. Zie ook het archief van de heerlijkheidJ MijnsheerenlandJ van Moerkerken (blz.( 439); zie ook blz. 263. Inventaris: G.M. van Aalst, Archieff van defamilief Van Assendelft de Coningh ( 's-Gravenha gge 1975) (Inventarisreeks RAH, nr. 4).

Berg,133 8-1977 10 m.* N.B. De kaarten uit dit archief worden bewaard bijJ de kaartenafdelingg van het Alge- meen Rijksarchief (zie blz. 480). Inventaris: J.P.A. Louman, Archieff van de ffamilie Bergg ('s-Gravenhage 1980) (Inven- tarisreeks RAH, nr. 15). Nadere toegang: zie blz. 436 en 439.

Blanken -Cruquius -Florijn, ca. 1725 - 1871, 4 m. N.B. Stukken betreffende fortificatien, 's lands gebouwen en waterstaat. Inventaris.

Van den Brandeler, 15e -20e eeuw, 7,5 m. Plaatsingslijst.

Brederode, (1248) - 1697, 1 m. N.B. Een deel van het archief Brederode berust in het Fiirstliches Haus- and Landesar- chiv te Detmold (inventaris in: VROA 32 (1909) 113-184). Zie ook de collectie Royaards (blz. 455).

444 DERDE AFDELING

Inventaris: G.H.C. Breesnee,, BeschrijvingJ 8 eener verzameling8 stukken,, betreffende de familie Van Brederode, in: VROA 47 (1924) I 192-204. Nadere toegang: reregestenlijst estenli'st in inventaris.

Gambier, (1502) 1645-1899, 2,5 m. N.B. Familie te Vianen. Inventaris.

Cazius,u5 1342-1692,2 .m N.B. Betreft onder meer de Barnierswoningg te Wateringen.g

Cousebant, ca. 1400-1800, 8,5 m. N.B. Betreft onder meer het huis Oud-Alkemade (zie ook blz. 440). Plaatsingslijst.

Doublet, 1610-1711, 0,25 m. N.B. Ambtenarengeslacht. Plaatsingslijst: VROA 2e serie 4 (1931) 51-52.

Van Driel, 1797-1832, 0,1 m. N.B. Familie te Puttershoek. Inventaris.

Dupper, 1664-1923, 0,5 m. N. B. Familie te Vianen. Inventaris.

Van der Duyn, 1528-19e eeuw, 0,25 m.

VVana D Dijk Jk vana Matenesse, 1413-1785, 0,25 m. N.B. Betreft onder meer de heren van Matenesse en het huis te Riviere. Inventaris: D.A. Felix, BeschrijvingJ g eener verzamelingg stukken, afkomstigg van den heer Van DijkJ van Matenesse, in: VROA 44 (1921) I, 269-278. Nadere toegang: reregestenlijst estenli'st in inventaris.

Van Egmond, 1572-1590, 0,5 m. N.B. Betreft de kinderen van Lamoraal graaf van Egmond (f 1568). Inventaris.

Emants, 1651-1957, 5 m. N.B. Ambtenaren- en advocatengeslacht. Inventaris: H.H.P. Rijperman,JP BeschrijvingJ g eener verzamelingg stukken, afkomstigg van de familie Emants, in: VROA 431920^ I,) 602-616; getyptg Yp ppsupplement.

445 DERDE AFDELING

Van der Goes, ca. 1650-1789, 1 m. N.B. Delfts regentengeslacht. Plaatsingslijst: VROA 20 (1897) 41-44.

Vanderd G oes2vana5 Dirxland,1419-1928,m Inventaris: J.A. Jaeger,g Inventaris van het familiearchieff Van der Goes van Dirxland, 1419-1928 ('s-Gravenhage 1965). Nadere toegang: reregestenlijst estenli'st in inventaris.

Graswinckel, 16e-20e eeuw, 5,5 m. N.B. Regentengeslacht te Delft. Plaatsingslijst.

Van Groenewegen, 1623-1813, 0,3 m. Plaatsingslijst.

Heereman van Zuydtwijck, 1358-ca. 1875, 21,5 m. N.B. Zie ook het archief van het huis Dever (blz. 436) en dat van de heerlijkheid Lisse (blz. 439). De kaarten uit dit archief worden bewaard bij de kaartenafdeling van het Algemeen Rijksarchief (zie blz. 480). Inventaris.

Vana Heteren, 1642-(1806),m. Inventaris: J.H. KomPg a nie, Het familiearchief Van Heteren, het archief van de solliciteur-militair Paulus Gebhardt en het archief van de commies van 's lands maga- ziJ 'nen te Delft, Dirk van Heemskerk ('s-Gravenhage 1979) (Inventarisreeks RAH, nr. 19).

De Heyter-de Voocht van Rijnevelt, 1496-1627, 0,25 m. N.B. Geslachten te Delft en omgeving. Inventaris.

HHoeufft ft van a Velsen, n6 1402 m.-1 S , N.B. Regentengeslacht te Dordrecht en Amsterdam. Inventaris: A.H. DrijfhoutDrijfhout van Hooff, BeschrijvingJ g eener verzamelinggpP papieren, afkomstig van 'hr.jhr. mr. Henrik Hoeufft van Velsen, in: VROA 43 (1920) I, 455-520.

Hop, ca. 1650-1709, 2,5 m. N.B. Ambtenarengeslacht. Inventaris: P.A. Meilink, Familiearchief Hop, in: IRA IV (1931) 256-259; getypt supplement.

446 DERDE AFDELING

VnaHurck-Van Barnevelt, ca. 1650-1786,0,5 m. N.B. Van Hurck was eengeslachtg van ambtenaren en advocaten, ,Van Barnevelt een regentengeslacht te Gorinchem. Inventaris.

Van Iterson, 1796-1887, 0,25 m.

Le Jeune, 1747-1810, 1,5 m.5 N.B. Betreft ambtelijkeJ stukken over de posterijenP J (zie ook blz. 375 ). Inventaris: J. GiP hart, Inventaris van het familiearchief Le Jeune, in: C.E.F. Gerrit- sen, Inventarissen van de archieven derosterip J'en in Holland, I ('s-Gravenha( gge 19771977) (Inventarisreeks RAH, nr. 10).

Juynboll, 1618-1936, 2 m. Plaatsingslijst.

Kist, 1739-20e eeuw, 8 m.

Kole,4e m.4,5 Inventaris: P.A.N.S. van Meurs, Beschri'vinBeschrijvingJ van de stukken van den boedel van Pie- ternella Kole, overleden te Goedereede 11 december 1771, in: VROA 37 (1914) 385-440.

De Lange van Wijngaarden, 1795-1867, 1 m. Plaatsingslijst.

Vana Leydeneye n vana LLeeuwen,e eu e 1497 -1780 O ,1 m. N.B. Leden van diteslachtg waren onder andere heer van Vlaardingen. Inventaris.

Vana Matenesse,1 3 46-1669 0 5 m. N.B. Delen van dit archief berusten ook in hetemeentearchiefg van Schiedam, bij de Hoeg Raad van Adel en in het archief van het bisdom Haarlem. Inventaris: VROA 201897( 34-39;) getyptg YP supplement.PP Literatuur: P.N. van Doorninck, Inventaris van eene verzamelingg charters betrekking hebbende opp de geslachteng Van der Does, Duivenvoorde, Matenesse enz. (Haarlem 1895), ; C.J. Gonnet, Familiearchief van het geslachtg Van Matenesse, in: NAB 8 (1899- 1900) 120-127.

Dee MeY, vanStreefkerk, 1 655 1 7, 2 m5 m. N.B. Een ander deel van dit archief berust in hetemeentearchiefg van Amsterdam. Geslacht met o.a. belangeng in Suriname. Plaatsingslijst.J

447

DERDE AFDELING

Nijgh-Dessing, 1769-1912, 1,5 m. N.B. Geslacht te Middelharnis.

Van Oldenbarnevelt, 1449-18 22 1 m. N.B. Betreft de raadpensionaris Johan van Oldenbarnevelt en diens nageslacht.g Inventaris.

ten(1409)4879,m.g s ^ , Inventaris: H. Brouwer, Familie-archief Otgensg en stukken betreffende de hooge gheer-e li'kheidJ Middelharnis, in: IRA II (1929)( ) 55-92; getyptg Yp P supplement.p Nadere toegang: reregestenlijstg J in inventaris.

Pauw van Wieldrecht, (1358)-1941, 8,5 m. N.B. Regentengeslacht te Amsterdam en Delft. Inventaris. Nadere toegang: regestenlijst in inventaris.

Pompe van Slingeland, ca. 1530-1600, 0,1 m. N.B. Heeft voornamelijk betrekking op visrechten in de Dordt, de Dubbel en de Waal.

Pots, 1587-1705, 14 m. N.B. Geslacht van ambtenaren bij de Hoge Raad van Holland en Zeeland en het Hof van Holland. Inventaris: VROA 31 (1908) 43-54.

De Raadt,, 1398-1780,, 1 m. N.B. Betreft deels stukken van de familie De Raadt, deels stukken van vroegereg eigge-e naars van de buitenplaats Noorthey bij Voorschoten (zie ook blz. 426). Inventaris: L.E. de Brakke, BeschrijvingBeschrijving eener verzamelingg stukken, geschonkeng door het genootschap Noorthey,Y in: VROA 44 (1921)( ) 279-304. Nadere toegang: regestenlijst in inventaris.

Roest van Limburg, 1604-1887, 0,1 m. Inventaris.

Vana Slingelandt-Delin n t- D e Vrij^ TTemminck, e c ca. 651 18- 1 18 mm. N.B. Regentengeslacht te Dordrecht en Amsterdam. Bevat ook stukken betreffende de raadpensionarisP Simon van Slingelandt.g Een ander deel van het archief berust in hetg e- meentearchief van Amsterdam. Inventaris: M.A.P. Roelofsz, Familiearchief Van Slingelandt-Deg VrijJ Temminck, in IRA III (1930) 270-340. Bronnenuitgave: W.A. van Rappard, Briefwisseling tussen Simon van Slingelandt en Sicco van Goclinga 1697-1731 ('s-Gravenhag e 1978))( (RGP, kleine serie, nr. 4b ).

448

DERDE AFDELING

VVan a dere Staalaa vana PlePiershil,'r s 1 -10 44„4,5 m N.B. De kaarten van dit archief worden bewaard bijJ de kaartenafdelingg van het Alge-8e meen RijksarchiefJ (zie blz. 480). Inventaris: G.M. van Aalst, Archieff van de familie Van der Staal van Piershil ( 's-Gravenhagge 1978) (Inventarisreeks RAH, nr. 14).

Steengracht,(1553)-1846,10 5 m. N.B. Het archief van dit Zeeuwseslachtg werd aangetroffeng in het huis DuivenvoordeDuivenvoorde, dat sinds 1830 in hun bezit was. Inventaris.

Stoop,1771-1967, 0,5 m. Inventaris: J.A. Jaeger, Inventaris vanamiliepa ierenP Stoop betrekking hebbende oop landerijenJ onder Stellendam(('s-Gravenha 8ge 1965 ).

Te in gvan Berkhout, ca.a 15 80-1800 1,5 m5 m. N.B. Regentengeslacht te Hoorn, Monnickendam en Delft. Het gedeelteg van het archief dat is vermeld in VROA 221899( 54-66) is aan de familie teruggegeven; de stukken vermeld in VROA 121889)( 36-41 berusten nogg in het Rijksarchief.J Inventaris: 0. Schutte, Het archief van de familie Tedingg van Berkhout (z.p. 1974) enkele nummers: zie de concordantie opp blz. 204-205.

Viervant Tukker, 1794-1877, 0,1 m. N.B. Betreft onder meer het hofje van Aarden te Leerdam. Plaatsingslist.

Van Voorthuysen van der Marel, 18e-19e eeuw, 0,1 m.

Vana Vre en b urch(1266)-1970, 52 5 m.* N.B. Leden van dit geslacht waren ontvanger-generaal van de geestelijkeJ goederen in Holland in deeriodeP 1738-1811; anderen hadden functies in Delfland. De kaarten uit dit archief worden bewaard bijJ de kaartenafdelingg van het Algemeeng RijksarchiefRijksarchief ( (zie blz. 480). Bevat ook stukken betreffende de familie Gael (zie blz. 283). Inventaris:etg t(familiepapieren);YP J.K. Bondam en P.A. Meilink, BeschrijvingJ g eener verzamelingg stukken, afkomstigg uit het archief van jhr.J dr. C.G.W.F. van Vreden- burch, in: VROA 47e( 1924) I, 222-285 ((ambtelijke J stukken betreffende Delft en omgge- ving);g) J.K. Bondam, BeschrijvingJ g eener verzamelingg stukken betreffende het hoog-g- heemraadschapelfland,p in: IRA I V (1931)( ) 289-292( (stukken betreffende het bal'Juw- schap en hoogheemraadschapg P Delfland ).

Van Wassenaar van Catwyck, 17e eeuw-1939, 1 m. Plaatsingslijst.

449

DERDE AFDELING

Van Wassenaar van Rosande, (1349)-1876, 20,5 m. N.B. Zie ook het huisarchief Duivenvoorde en het archief van de heren van de beide Kaswijken en 't Zandt (blz. 436 en 438). Inventaris: VROA 14 (1891) 32-92; VROA 2e serie 21 (1948) 29; getypt supplement.

Van Wassenaar van Sint Pancras, 1699 -20e eeuw, 0,2 m. Inventaris.

Vana W a ssen a3r-a St rra ne ru 1408-1884,g, m . Inventaris: J.M. Sernee, BeschrijvingJ g eener verzamelingg stukken afkomstig van het geslachtg Van Wassenaar-Starrenburgg en aanverwante ggeslachten, in: VROA 39 (1916)( 363-439; J.F.I.M. Tielens, BeschrijvingJ g eener verzamelingg stukken afkomstigg van het ggeslacht Van Wassenaar-Starrenburgg en aanverwante ggeslachten, in: VROA 44 (1921)( I, 254-268; getypt supplement. Nadere toegang: regestenli'stJ in inventaris.

VanWeel, 18e - 19e eeuw.eeu . N.B. Dit archief, dat vrijwelJ ggeheel bestaat uit kaarten en tekeningen, wordt bewaard bi'J de kaartenafdelingg van het Algemeeng RijksarchiefJ (zie( blz. 480).) Leden uit het geslachtg waren landmeter opP Goeree-Overflakkee en mede-eigenaarg van de heerlijheerlijkheidJ Middelharnis.

Dee Witt, ca . 1650 -1730, 1 m. N.B. Dit archief bevat voornamelijkJ stukken betreffende de raadpensionarisP Johan de Witt en diens broer Cornelis. Deze door hun nakomelingeng bijeengebrachteg stukken zijnJ als twee verzamelingeng aan het archief overgedrageng gnl.en de verzameling De Witt- BeY erman en De Witt-Gevaerts. Het Algemeeng RijksarchiefRijksarchie bezit verder een microfilm o.a. de briefwisselingg tussen de gebroedersg Cornelis en Jan de Witt en van andere deze familie betreffende stukken, die toebehoren aan de Van Sijpesteyn-stichtingJP te Nieuw-Loosdrecht. Inventaris: P.G. Bos, BeschrijvingJ g eener verzamelingg stukken, afkomstigg van de familie De Witt, in: VROA 36 (1913) 105-113 (De Witt-Beyerman); VROA 43 (1920) I, 207 (De Witt-Gevaerts).

450 DERDE AFDELING

2.11 Personen

Bicker, J.B., 1776-1803, 2 m. N.B. Patriot. Plaatsingslijst: VROA 28 (1905) 37-47; getypt supplement.

1e r q, de, 20e eeuw. N.B. Het archief van deze Haagseg architect, dat vrijwelvrijwel g geheel bestaat uit bestekken en bouwtekening en wordt bewaard bij Jde kaartenafdelingg van het Algemeeng RijksarchiefRijksarchief blz. 480).

Eerzamen, F. den, 20e eeuw, 3 m. N.B. Betreft de taal en het volkseigene van Goeree-Overflakkee.

Grande, Adriaan de, 18e eeuw, 1 m. N.B. Raadsheer, later president van de Hoge Raad van Holland en Zeeland. Plaatsingslijst: VROA 42 (1919) I, 210-211.

Gijselaar, C. de, ca. 1775-1815, 0,5 m. N.B. Patriot. Plaatsingslijst: VROA 45 (1922) I, 83-84; VROA 2e serie 19 (1946) 26-27.

Hall, M.C. van, 1801-1802, 0,1 m. N.B. Lid van de commissie tot inrichting van het bestuur van het departement Hol- land. Plaatsingslijst: VROA 24 (1901) 67.

Holto r W. 1795-1799 0,5 5 m. N.B. Lid van het Provinciaal Bestuur van Holland onder de Bataafse Republiek. Inventaris.

K erkhoven Jacob 1766-1788 0 25 m. N.B. Notaris te Leidschendam en schout te Zoetermeer. Inventaris.

Kersseboom, W., tweede helft 18e eeuw, 1,25 m. N.B. Financieel deskundige uit de 18e eeuw. Plaatsingslijst: VROA 36 (1913) 317-319; getypt supplement.

451 DERDE AFDELING

Khn e n er1709-1799. g^D. N.B. Het archief van deze landmeter en wiskundige,g die onder meer gewerktg heeft voor het hoogheemraadschapp van RijnlandJ en de Staten van Holland, bestaat geheelg uit kaarten en tekeningeng en wordt bewaard bij de kaartenafdeling van het Algemeen RijksarchiefJ (zie blz. 480).

Leemans, J.F., 1795 - 1802, 0,25 m. N.B. Waterstaatkundige en patriot. Plaatsingslijst: VROA 2e serie 14 (1941) 22.

Lely, Jacob en Adriaan van der, 17e - 19e eeuw, 0,2 m. N.B. Baljuwen van Wateringen, De Lier en Zouteveen.

Limborch, R. en F. van, en M. van der Cracht, 1670 - 1793, 1 m. N.B. Advocaten-fiscaal van de domeinen van Holland. Plaatsingslijst: VROA 27 (1904) 58-65.

Limburg Stirum van Noordwijk, F.A.G. graaf van, 1819-1900, 0,5 m.

Panhuys, P., ca. 1901-1942, 1 m. N.B. Slotvoogd van Loevestein.

Pansier,Th. 17-17901 9S, 9 m. N.B. Betreftg evoerde administratie de door van de Franse hemar troepen. VoorzijnJ zij- chief als seinmeester van de Hollandse kusten zie blz. 416. Plaatsingslijst:g J VROA 2e serie 7 (1934) 21.

Poest Clement, A. van der, 1930- 1960, 0,25 m. Plaatsingslijst.

Rheineck Leyssius, jhr. Th. van, eerste helft 20e eeuw, 0,5 m. N.B. Provinciaal inspecteur der archieven in Zuid-Holland. Plaatsingslijst.

Rle' me r J de, 18e8e eeuw, eu 2,5S m. N.B. Geschiedschrijver van 's-Gravenha's-Gravenhage. e. gJslist.

Scheer, A.F. van der, 1701 - 1908, 0,25 m. N.B. Betreft tienden in Maasland e.o. Plaatsingslijst: VROA 35 (1912) 62-63.

452

DERDE AFDELING

Slicher,er R. ,18e8e eeuw, 0,25 m N.B. Raadsheer van het Hof van Holland, die zich o.a. mete hete arcarchief ief vanv het Hof heeft beziggehouden.g8 Plaatsingslijst:g J Jaarverslagg van de Ri'ksarchieJ f di e nst overe 1970, 62.

Surendonk, Jacob, 1693-17276 1727(1739), 1 m N.B. Secretaris van de raadpensionarisP Heinsius. Inventaris.

Suyskens,Y e , .A.Ph.A., ,121625-1741,6 5 - 1741 1 5 m.m Inventaris: J.A. Jaeger,g Inventaris van defamiliepapieren van PhilippuPhrlr us Antonius mede betrekkingg hebbende opp de aanverwantaanverwante geslachten Weg ewaert en Van der NiNijpoort,JP 1625-1741(('s-Gravenha gge 19651965).

453

DERDE AFDELING

3 VERZAMELINGEN

3.1 Handschriften

Handschriftenverzameling,Han chr' f te ve rz a m line g > ca. 121250-heden,5 0 heen> 35 m. N.B. De handschriftenverzamelingg bevat losse aanwinsten vana ehet Rijksarchief in Zuid-d Holland, die niet in een archief onder te brengeng waren. Inventaris: J.A. Jaeger,g Handschriften Derde A deling tot en mete 1950 (s' -Gra venhage 1968). Voor de aanwinsten na 1950 zie de jaarverslagenJ g van deRi ? ksarchiefdienst vanaf 1965 zijnJ deze ondergebrachtg in de collectie aanwinsten (blz.(z. 4455).

3.2 Bibliotheek

De bibliotheek van het Rijksarchief in Zuid-Holland maakt deel uit vana de bbibliotheek b i theek van het Algemeen RijksarchiefJ ksarchief (zie( blz. 485 ).

3.4 Prenten en kaarten

In het verleden zijn uit veel archieveng de kaarten gelicht en, zonder verwijzingj gaar naar de herkomst, overgebrachtg naar de kaartenafdelingg van het Algemeeng Rijksarchief.J e Dee uit de Hollandse archieven afkomstigeg kaarten zijn voor het grootsteg deel ondergebrachtg in de collectie Hingman; inventarisg J.H. Hingman, Inventaris der verzamelingz g kaarten,, berustende in het Rijksarchief... ('s-Gravenhage '- g e 1871)) en A.J.H. Rozemond, , Inventa- ris der verzameling kaarten, berustende in het Algemeeng Rijksarchief,J f, zijndezijnd het eerste tweede supplement op de collectie Hingmang ( 's-Gravenha e 1969). Ook te gg enwoor- dig worden, vanwege de specialeP eisen die het materiaal aan deberging berin stelt, de kaarten uit archieven van het Rijksarchief in Zuid-Holland bewaard bijJ de kaartenafdelingg( (zie blz. 478-480); zij zijn dan echter beschreven in de inventaris van het archief waaruit zijJ afkomstig zijn.

3.5 Zegels en lakafdrukken van zegelstempels

Van archiefstukken losgeraakte zegels zijnJ reeds vanaf het midden van de vorigeg eeuw ondergebrachtonderg in de zegelverzamelingg g van het Algemeeng Rijksarchief.Rijksarchief Hiervan bestaat catalogusg inra handschrift, waarin ook de meeste zegelsg uit de archieven van de g - ven van Holland, derafeli'kheidsrekenkamer,g J de kloosters Egmond,g Leeuwenhorst, Ri'nsburRijnsburg, , de Delftse en Delflandse Statenkloosters en het kapittelP van opSt. Marie o het Hof zijn beschreven.

454

DERDE AFDELING

3.7 Overige verzamelingen

Collectielec le Aa Aanwinsten, nintnl s e 14e eeeuw-20 eu 20eu eeeuw,, 4 m. N.B. Bevat de losse aanwinsten vanaf 1965, die niet in een archief onder te brengeng waren; voor dergelijkeg J aanwinsten vóór 1965 zie de handschriftenverzamelingg^ (blz. 454).

Collectie C. van Alkemade en P. van der Schelling, 18e eeuw, 1 m. N.B. Bevat voornamelijk afschriften van privileges van diverse Hollandse steden. Plaatsingslijst.

CollectieaChartersC hCentraalurtes Bureau, 1462-181 0 15 m. N.B. Bevat opo Holland betrekkingg hebbende charters, die zijnzijn overgenomeng van de StichtingStichtin Centraal Bureau voor Genealogie.g Nadere toeang :g regestenlijst. g

CollectieDubbelendDbbeHolland, u lln SS l 7-1 8 07 ,1 S m N.B. Bevat onder meer duplicaten van de resoluties van de Staten-Generaal, de Staten van Holland en de Gecommitteerde Raden en van de Staten van Oorlog.g Plaatsingslijst.g

CollectieMinderbroeders,41o ect e0,51 - 1m. 07 m N.B. Bevat opp Holland betrekkingg hebbende charters, die zijnzijn overgenomen genomen van de Ne- derlandse Minderbroeder provincie.p Nadere toegang: regestenlijst.

CoCollectie11 i W.G.van ct ae Oyen,m. .G1,5 1361-1818,1 m N.B. Bevat door W.G. van Oyen aangekochte archiefstukken betreffende deeschiede-g nis van Holland en andere gewesten. Plaatsingslijst.

Collectie papiermerken, 14e eeuw-18 eeuw, 1 m.

Collectie H.J. Royaards, 1402-1809, 0,5 m. N.B. Bevat voornamelijk stukken betreffende de heerlijkheid Vianen en de heren van Brederode. Plaatsingshist: VROA 36 (1913) 59-62.

455 DERDE AFDELING

Collectie 190 2 1480 80— 19e eeuw,eu 0,2 m. N.B. Bevat stukken die bijJ de verhuizingg van het Algemeen Rijksarchief in 1902 gevon- den zijnJ en niet in een archief te plaatsen waren. Inventaris.

Collectie Verspreide charters, ca. 1300-1811, 17 m.

Collectieoec e negatieveneg n a e e N.B. Betreft microfilms en andere reproduktiesp van archiefbescheiden berustende bijJ het RijksarchiefJ in Zuid-Holland en elders. Catalogus. De Inventaris der verzameling negatieven, lantaarnplaatjes en cliché's van documenten door A.J.H. Rozemond uit 1965 geldt als verouderd.

456 ALGEMEEN RIJKSARCHIEF

KAARTENAFDELING

457 KAARTENAFDELING

458 KAARTENAFDELING

INLEIDING

Algemeen

Naast geschreven archivalia hebben ambtenaren of kaartmakers met speciale opdracht ten dienste van een goed bestuur getekende archivalia geproduceerd. In het verleden ging het daarbij vooral om kaarten en bouwtekeningen, terwijl hiertoe meer recentelijk litho's, foto- litho's, foto's, films etc. gerekend kunnen worden. De getekende archivalia onderscheiden zich wel in formaat en expressie van de geschreven archivalia maar niet qua wijze van ordening. Om die reden loopt de ordening van de kaartenarchieven parallel aan de ordening van de geschreven archieven, in beheer bij resp. het Rijksarchief voor de centrale regeringsarchieven tot 1795, het Rijksarchief voor de centrale regeringsarchieven sedert 1795 en het Rijksarchief in Zuid- Holland. In het vervolg van deze inleiding zal geregeld het woord kaarten worden gebruikt; onder deze verzamelnaam dienen dan ook technische tekeningen, foto's, prenten e.d. te worden verstaan.

Omvang

De Kaartenafdeling beheert ca. 110.000 losse kaarten, ca. 350 atlassen en kaartboeken en ca. 1000 portefeuilles met kaarten, bouwtekeningen, foto's e.d. Deze cijfers geven echter niet de omvang van het to- tale bestand behorende tot de archieven van de centrale overheid en van Holland weer; in de dossiers bevindt zich een groot aantal kaarten en tekeningen, met name in de dossiers van de archieven van na 1800. Als een archief, van bv. het Departement van R.K. Ere- diensten, niet is opgenomen in het overzicht van de Kaartenafdeling dan houdt dit dus niet in dat dit archief geen kaarten of tekeningen bevat.

Geschiedenis

Behalve enkele collecties en aanwinsten behoort het grootste gedeelte van het kaartenbestand tot de archieven van diverse overheidsinstellingen, heerlijkheden, families, personen etc.. Vanaf de late middeleeuwen zijn kaarten in de administratie gebruikt. Het gebruik van kaarten is, mede door de verbetering van de meettechnieken in het begin var, de 16e eeuw, daarna sterk toegenomen. Belangrijke in het oog vallende taken waren en zijn b.v. de landsverdediging, de grond-

459 KAARTENAFDELING

administratie, zaken van verkeer en waterstaat en de navigatie. Verschillende instellingen hebben al vroeg gespecialiseerde ambtenaren in min of meer vast dienstverband genomen voor de vervaardiging en vaak ook het beheer van de kaarten. In de 16e eeuw bezat de Grafelijkheidsrekenkamer reeds een aparte kaartenkast en in de 17e eeuw was de baaskaartenmaker van de Verenigde Oostindische Com- pagnie zowel voor het beheer als voor de vervaardiging van de zeekaarten verantwoordelijk. Hetzelfde gold bij andere instellingen en veelal werden de kaarten analoog aan de overige losse stukken geordend. De wijzigingen van de staatsinrichting, in en na 1795 hebben de ver- antwoordelijkheden van oude instellingen gewijzigd, vervangen etc.. Eén van de gevolgen van deze wijzigingen is geweest dat de kaarten van opgeheven instellingen geregeld verdeeld zijn over nieuwe instellingen. De aard van het materiaal werkte dit ook in de hand; de losse kaarten leenden zich hiervoor beter dan b.v. series ingebonden resoluties. Daarnaast zijn er in het begin van de 19e eeuw vele kaarten de pa- piermolen ingegaan of verkocht. De losse berging van de kaarten en de antiquarische aantrekkelijkheid heeft de conservering van het bestand in vroeger dagen dan ook sterk benadeeld.

In het midden van de 19e eeuw is een begin gemaakt met de overbrenging van kaarten van de administraties naar het Rijksarchief. De administraties werd verzocht al het kaartenmateriaal van vóór 1813 over te dragen. Een belangrijke uitzondering werd toen gemaakt voor de kaartenarchieven die ressorteerden onder de departementen van Marine en Oorlog. Na overbrenging zijn de kaartenarchieven niet bij- eengehouden maar tot een algemene verzameling gebracht zonder verwijzing naar herkomst; hetzelfde gebeurde bij de ordening bij de departementen van Marine en Oorlog. Naast de bijeengaring van losse kaarten, is indertijd ook gepoogd de kaarten en tekeningen uit de dossiers en bundels te lichten. Verschillende archieven zijn min of meer volledig `geschoond' en ook deze kaarten werden zonder herkomstbeschrijving in de algemene verzameling opgenomen. De gevolgen van deze ordening werken tot op heden door; een onderzoek van geschreven archivalia in relatie tot getekende archivalia wordt er ernstig door bemoeilijkt.

De ordening van geschreven archivalia per instelling of per persoon

460 KAARTENAFDELING

volgens herkomstbeginsel, is vanaf het begin van deze eeuw een goed gebruik. Om praktische redenen (een groot deel van de kaarten was toen al in gedrukte catalogi beschreven) zijn de kaarten tot voor kort niet of nauwelijks volgens herkomstbeginsel geordend. Het hier gebo- den overzicht van de kaartenarchieven vertoont dan ook een zekere tweeslachtigheid; veel oudere overheidsinstellingen zijn wel met naam en jaren genoemd, maar voor het kaartenbestand zelf wordt verwezen naar één of meer verzameltitels. Onder de `overheide' titels is in de toelichting zoveel mogelijk getracht een opgave te geven van vind- plaatsen, literatuur en bronnenuitgaven. Voor het overzicht in deze vorm is gekozen omdat dit formeel juister is dan b.v. een geografische ordening, en omdat de ordening op deze wijze correspondeert met de ordening van de geschreven archieven. De moderne kaartinventarissen corresponderen eveneens met de inventarissen van de geschreven archivalia en maken door middel van verwijzingen en concordansen een gecombineerd onderzoek met geschreven en getekende archivalia mogelijk.

Gebruik

Zoals hierboven al opgemerkt bevindt een deel van de kaarten zich opgevouwen tussen de geschreven archivalia, vooral geldt dit voor het bestand van na 1800. Gedeeltelijk om redenen van materiële aard zijn indertijd de kaarten in een afzonderlijke verzameling ondergebracht. Aangezien echter kaartboeken, hoewel inhoudelijk niet verschillend van kaarten, zich in hun formaat niet onderscheiden van geschreven archivalia, zijn deze voor een klein deel niet bij de Kaartenafdeling terecht gekomen. Kaartboeken zijn voor de administratie van grond veelal lange tijd in gebruik gebleven en geregeld bijgewerkt, om die reden is voor dit bestand een uitzondering gemaakt en zijn voor zover mogelijk de kaartboeken die elders geborgen zijn, bij verschillende titels opgenomen met verwijzing naar de vindplaats. De kaartboeken opgenomen in het familiearchief Vredenburch en de Verzameling binnenlandse kaarten (blz. 000 en 000) zijn niet nogmaals apart vermeld. Naast kaartboeken zijn er vrij veel atlassen aanwezig in de diverse archieven en collecties. Aangezien het hier veelal geen archivalia betreft, zijn zij in tegenstelling tot kaartboeken niet apart vermeld. Overigens bestaat van de Nederlandse atlassen van voor 1880 een bibliografie: C. Koeman (ed.), Bibliography of terrestrial, maritime and

461 KAARTENAFDELING

celestial atlases and pilot books, published in the Netherlands up to 1880; Atlantes Neerlandici (Amsterdam 1967-1971), 5 delen, met opgave per atlas van vindplaats(en).

De kaartenarchieven en -collecties zijn toegankelijk met behulp van inventarissen, catalogi en indices. De lettercodering die tussen haakjes is opgegeven bij de titels vereenvoudigt de toegankelijkheid op de studiezaal en de bestelling van reprodukties. Bij aanvrage op de studiezaal vraagt u dus b.v. aan: VTH 5000, zonder verdere archiefaandui- ding. Het ligt in de bedoeling dat in de toekomst naast de toegang en ordening per archief, ook een algemene systematische catalogus zal worden vervaardigd. De achterstand met de inventarisatie betekent echter dat de vervaardiging van een algemene catalogus in de eerstko- mende jaren geen prioriteit kan hebben. Bij vrijwel elk historisch onderzoek met kaarten verdient het aanbeveling moderne en oudere topografische kaarten te gebruiken, dit vereenvoudigt de oriëntatie en de interpretatie van de oude en grootscha- lige kaarten en tekeningen. Van de zgn. stafkaarten en de regionale en gewestelijke kaarten van vóór 1800, is daarom via een aantal over- zichtsbladen en bladwijzers een ontsluiting gemaakt om deze kaarten snel vindbaar te maken. De rubrieken van deze ontsluiting zijn in een bijlage opgenomen. Naast de ontsluiting van topografische kaarten in de kaartenstudiezaal zijn voor het Nederlandse grondgebied twee bi- bliografieën van belang: C. Koeman, Handleiding voor de studie van de topografische kaarten in Nederland, 1750-1850 (Groningen 1963). Y.M. Donkersloot-de Vrij, Topografische kaarten van Nederland vóór 1750 (Groningen 1981).

Literatuur

Over de kaartenverzameling verschenen enkele artikelen die inzicht geven over de verzameling als zodanig en de wijze waarop de onderzoeker van het materiaal gebruik kan maken: B. van 't Hoff, De kaartenverzameling van het Algemeen Rijksar- chief, in: Nederlands Archievenblad 65 (1961) 49-75; K. Zandvliet, Inventarisatie en catalogisering van kaarten bij het Algemeen Rijksar- chief, in: Kartografisch Tijdschrift V-3 (1979) 15-18.

462 KAARTENAFDELING

Verzamelingen elders

De Kaartenafdeling beheert in principe de kaarten en tekeningen van de centrale overheid en de in de provincie Zuid-Holland werkzame rijks- en provinciale instellingen die ouder zijn dan vijftig jaar. Ver- schillende kaartenarchieven, waarvan sommige in ouderdom terug- gaan tot 1813, zijn nog niet overgebracht. Deze kaarten zijn als regel bij de betreffende overheidsdiensten in te zien; inlichtingen hierover kunt u evt. via de studiezaal van de Kaartenafdeling krijgen. Naast de niet-overgedragen en lopende archieven bij de overheidsdiensten, bezitten bibliotheken, bedrijven etc. vaak een omvangrijke kaartenverzameling. De adressen van deze instellingen met een toelichting op de verschillende bestanden vindt u in: A. van Slobbe, (ed.), Gids voor kaartenverzamelingen in Nederland (Alphen aan den Rijn 1980); C. Koeman, Collections of maps and atlases in the Netherlands; Their history and present state (Leiden 1961). K. Zandvliet

463 KAARTENAFDELING

Bijlage

Hoofden van de geografische toegang op eel. selectie van de meest frequent gebruikte kaarten.

AMERIKA West-Indië Algemeen 17e-20e eeuw Suriname 18e-20e eeuw Elanden 18e-20e eeuw

AZIË Algemeen 19e eeuw Oost-Indië Algemeen 17e-20 eeuw Eilanden 17e-20e eeuw

EUROPA Nederland Algemeen Topografische kaarten 16e eeuw-heden Thematische kaarten 19e-20 eeuw

Onderdelen Gewesten 16e-18e eeuw Provincies 19e eeuw Regio's 16e-19e eeuw Atlassen en kaartboeken van steden, vestingen en gemeenten 16e-19e eeuw Rivieren en kanalen 17e-20e eeuw

464

KAARTENAFDELING

OVERZICHT VAN DE ARCHIEVEN EN VERZAMELINGEN

I EERSTE AFDELING (RIJKSARCHIEF VOOR DE CENTRALE REGERINGSARCHIEVEN VOOR 1795)

1 ARCHIEVEN VAN DE OVERHEID N.B. Zie ook de inleiding.

1.1 Generaliteitsinstellingen

Staten-Generaal, 1576-1796. Opgenomen in: Verzamelingen buitenlandse en binnenlandse kaarten (VEL en VTH), zie blz. 481.

Raad van State, 1588-1795.S Opgenomen p in: Departement van Oorlogg (verschillende ( onderdelen)) en Verzamelingg binnenlandse kaarten (VTH), zie blz. 471 en 481.

Admiraliteitscolleges,1 58 6 -1795 Literatuur: M. Kok, Ontwikkelingeng in de Nederlandse maritieme kartografie in de achttiende eeuw, 1730-1835 ( scri p tie RijksuniversiteitRijksuniversitei Utrecht 1980 ). Opgenomenpg in: Departementp van Marine (MCAL en MTSH),) zie blz. 000.

Stukken betreffende 's Lands Geschutgieterij, 1640 - 1762, 50 bladen. Inventaris: VROA 24 (1901) 23-27

Stadhouderlijke secretarie,sec e a ie, l747 - 1795 . Opgenomen in: Departement van Oorlogg (verschillende onderdelen)) zie blz. 000. De stadhouders bezaten een vrijJ groteg verzamelingg kaarten, die na 1795 opgegaan is in de militaire verzamelingen.g Een deel ervan bevindt zich waarschijnlijkJ J in de collecties van de Topografische Dienst.

1.3-6 Instellingen voor en in de koloniën

Vereanigpg eOostindische Compagnie,m 16 -17 Literatuur: betreffende de zeekaarten; M. Dèstombes, Catalogueg des cartes nautiquesg manuscrites surarcheminP 1300-1700 ..... ( Saig on/Ardin 1941). Bronnenuitg ave: F.C. Wieder, Monumenta Cartogp ra pica ((The Hagueg 1925-1933) 1 deel en 5ortefeuilles.p 0 pgenomen in: Verzameling gbuitenlandse kaarten (VEL( en VELH),) zie blz. 481. Een groot root deel van de kaarten is verloren gegaang of verspreidp ggeraakt.eraakt

465 KAARTENAF DELING

WesteWestindische'n' disch Compagnie,1621-1791. Co pagle , Bronnenuitgave: als voren. N.B. Opgenomeng in: Verzamelingg buitenlandse kaarten (VEL( en VELH),) zie blz. 481. Een groot deel van de kaarten is verloren gegaan of verspreideraakt.g

Directie van Berbice, Essequibo en Demarara, 1720-1795. N.B. Opgenomen in: Verzameling buitenlandse kaarten (VEL en VELH), zie blz. 481.

Sociëteit van Suriname, 1680-1795. Bronnenuitgave: C. Koeman (ed.), Links with the past; The history of the cartography of Suriname 1500-1971 (Amsterdam 1973) 1 deel en 1 cassette. N.B. Opgenomen in: Verzameling buitenlandse kaarten (VEL en VELH), zie blz. 481.

2 NIET-OVERHEIDSARCHIEVEN

2.9 Heerlijkheden

Nassauseassa Dse m o e'nri aa 16e 6e eeueeuw-1811, (NADO),A 202 bladen.a e Plaatsingslijst.J N.B. Slechts een zeerering deelg van de kaarten is in bovengenoemdeg lijstlijs beschreven, overigens Pg opgenomen in: Departementp van Oorlogg (vooral ( OSK) en de Verzamelingg binnenlandse kaarten (VTH en VTHR) zie blz. 471 en 481. Bovendien bevindt één kaartboek zich in heteschreveng archief van de Nassause Domeinraad (Vervolg( g inv. nr. 1475),)^ een ander kaartboek van het Karthuizerklooster bijJ Geertruidenberg,g in het supplement van de Verzameling binnenlandse kaarten (VTHR 4691).

2.10 Families en personen 2.11 Braam, J.P. van (1737-1803), (BRF), 15 bladen. Inventaris: VROA 28 (1915) I 420-421 Zeekaarten, en kaarten vervaardigd i.v.m. de verdediging van zeegaten.

Bylandt, C.J.E. graaf van (1840-1902), 1765-19e eeuw, 8 bladen. Gedrukte kaarten van Westeuropees gebied.

GeeY l r J ..J 8e18e eeuw, u w> 216 6 bladen. a e Ingenieurg bijJ de Raad van State met als standplaatsp Maastricht in de tweede helft van de 18e eeuw. Inventaris: VROA 19 (1896) 66-71 Hierin is tevens opgenomenpg de nalatenschapp van zijn schoonvader P. de la Rive ((t 1772),)^ ingenieurg bij de Raad van State.

466 KAARTENAFDELING

Hattm g>a familie, 1 e eeueeuw. Ingenieursg bijJ de Raad van State Bronnenuitgave: De Hattinga'sg en hun topografischepg ra ische atlassen ( 1724-1755)^ Inleidingengen gvan W.J.M. Hoogendoorn-Beksg en J.C.M. Hattinga Verschure (Alphen( P aan den RijnRij 9 mappen verschenen. OpgenomenPg g in: Verzameling binnenlandse kaarten (VTH), zie blz. 481, het overige archief van de familie Hattingag is nogg in P particulier bezit.

Hen e m an1740-1806). JJ.C..C. (ca. Ambtenaar (kaartmaker) van de Societeit van Suriname. Literatuur: M. Kok, Johan ChristophP Heneman: kartograafg van Suriname en GuyanaY van 1770-1806, in: Caert-thresor 1 (1982) 4-11. 0 Penomeng in: Verzameling gbuitenlandse kaarten (VEL),( zie blz. 481.

Hoop,J.C.ep , J vana der 1742-1 25 . 0Opgenomen P in: Departement van Oorlogg (verschillende ( onderdelen)) en Verzamelingg binnenlandse kaartenVTH),( zie blz. 471 en 481.

Lo te n(1710-1789),4G.45 bladen. . Plaatsingslijst.g J Gouverneur van Ceylon, 1752-1759 Kaarten en tekeningeng van Oostindische bezittingen,g vooral van Ceylon.Y 0Opgenomeneg p in: Departement van Kolonien (MIKO( littera W) en Verzamelingg buitenlandse kaarten (VELH 329).

II TWEEDE AFDELING (RIJKSARCHIEF VOOR DE CENTRALE REGERINGSARCHIEVEN SEDERT 1795)

1 ARCHIEVEN VAN DE OVERHEID N.B. Zie ook de inleiding.

1.1 1795-1813

Kaartenbehorendeaarn totoverheidsarchieven,-o e sc ene5 17 181 N.B. 0Opgenomen enomen in: Nederland: Departementen van Marine, Oorlog 8en Verkeer en Waterstaat en Verzamelingg binnenlandse kaarten (VTH en VTHR),) zie blz. 470, 471, 473 en 481. Buitenland/Kolonien: Departemente van Marine en Verzamelingg buitenlandse kaarten (VEL en VELH), zie blz. 470 en 481.

467 KAARTENAFDELING

Hoofdcommissie tot de zakenverponding,- der1809 1, 108 6bladen. aen Inventaris: VROA 2e serie, 3 (1930) 42 en 5 (1932) 32. Literatuur: A. Scheffer, Het `Hollandse' kadaster in: NAB 821978)( 25-40. N.B. Slechts eenering deelg is in bovengenoemdeg inventaris beschreven, overigens8 o P- ggenomen in: Verzamelingg binnenlandse kaarten (VTH( en VTHR)) zie blz. 481. Veel kaarten zijnJ verloren gegaan of verspreidP geraakt.g

D'e ót-G en e r aa vanan Oorlog, o 18 6 -1 1 O (ODG), bladen.a e PlaatsingJ slist. N.B. Slechts eenering deelg is in bovengenoemdeg lijstlijst beschreven, overigens8 opg enomen in: DepartementP van Oorlogg( (verschillende onderdelen),) zie blz. 471. Een gedeelteg bevindt zich bijJ Topografische Dienst.

Commissie sluis- en dokwerken Hellevoetsluis, 1798-1807. N. B. Zie op: J. Blanken Jans., blz. 475.

1.2 Vanaf 1813

HOGE COLLEGES VAN STAAT EN KABINET DES KONINGS

Eerste Kamer der Staten-Generaal, 19e-20e eeuw, (EKR), 715 bladen. Catalogus Nadere toegang: index op plaatsnamen N.B. Veel van de beschreven kaarten behoren niet tot het archief maar tot de bibli6- theek van de Eerste Kamer.

Staatssecretarie en Kabinet des Konings, 1813-1897, (STS), 450 bladen. Inventaris: VROA 27 (1914) 158-65 (nrs. 131-192 van de plaatsingslijst) Nadere toegang: index op persoons- en plaatsnamen.

DEPARTEMENT VAN BINNENLANDSE ZAKEN

Ministerie van Binnenlandse Zaken, 1814-1861 (BIZA), 290 bladen. Plaatsingslijst. Nadere toegang: index op persoonsnamen en geografische namen.

Afdeling Kunsten en Wetenschappen, 1875-1918 (BZKW), 2 mappen. Plaatsingslijst. N. B. De meeste tekeningen van dit archief bevinden zich nog in de dossiers.

Bouwtekeningen van het Rijksarchief, 1895-1905, 300 bladen. Plaatsingslijst.

468

KAARTENAFDELING

DEPARTEMENT VAN BUITENLANDSE ZAKEN

Commissie tot regeling van de grensscheiding tussen Nederland, Prui- sen en Hannover, 1815-1824 (BUZ), 140 bladen. Inventaris: VROA 41 (1918) 1 334, 336.

Commissie tot regeling van de grensscheiding tussen Nederland en België, 1839-1843. Inventaris: VROA 44 (1921) 1200, 204 N.B. Voor kaarten m.b.t. grensregelingen, zie ook: Departement van Oorlog (OSK) en Verzameling binnenlandse kaarten (VTH), zie blz. 472 en 481.

DEPARTEMENT VAN ECONOMISCHE ZAKEN

BureauMijnwezen,u 1903-1 93 S EC M 4410Ob bladen.ae. dn Bevat kaarten en tekeningeng van de ministeries van Waterstaat, Handel en NijverheidNijverhei 1906), van Landbouw, Nijverheid en Handel (1906-1922)) en van Waterstaatvanaf( 1923), achtereenvolgensg belast met de zorg voor het mijnwezen.mijnwezen gJslist.

DEPARTEMENT VAN FINANCIËN

AAfdeling fe g Domeinen,Doe (18e eeuw), 3 5 (FIDZ), 33503 50 bladen. b ade . Inventaris: K. Zandvliet, Inventaris van domeinkaarten afkomstig van het Ministerie van Financien, 1813-1935 (Den Haag 1979). Nadere toegang: overzichtskaart domeinkantoren, resp. chronologischeg en nummerieke lijstJ van besluiten en dossiers, verwijzende naar kaartbeschrijvingen.kaartbeschrijvingen Bevat tevens: kaartarchief van Van Gendt en een kaartboek van de Leidse Uni- versiteit, nr. 66A.

Ingenieur der domeinen voor de ontmanteling der vestingen F.W. van Gendt (1831) 1868-1900, 27 bladen. N.B. Opgenomen in: Departement van Financien (FIDZ nrs. 848-869).

Verzamelingskaarten van de kantonnale verdeling van Nederland, België en Luxemburg (1815-1835), 360 bladen. N.B. Opgenomen in de Aanwinsten (Aanw. 1960 11-1).

469

KAARTENAFDELING

DEPARTEMENT VAN KOLONIËN

Ministeriein st rie vevan Koloniën,a Koe n (18e eeeuw)eu i l 3 -+± 1950, 950(MI KKO), 8200 1a- de n ene c.2a 200 pportefeuilles. orte eu e.s Inventaris: Catalog us van de boeken en kaarten uitmakende de bibliotheek van het de- gartement van Koloniën, met naam- en zaakregister ('s-Gravenhage 1898). Met 8 ver- volgcatalogi tot 1903. Bronnenuitgave:g betreffende Suriname: C. Koeman( ed. ), Links with the Ppast/The historhistory of the cartographyo Surinamef 1500-1971 (Amsterdam 1973)) 1 deel en 1 cassette. N.B. Bevat tevens: kaartarchieven van N. Engelhard en J.G.g Loten. De verzameling kaarten van het ministerie van Kolonien berust voor een deel in de Universiteitsbiblio- theek te Leiden.

Kaarten, gelicht uit de verbalen van het centraal archief, 19e eeuw, 50 bladen.

Kaarten en tekeningen betreffende Nieuw-Guinea, ± 1950-1963, 300 bladen.

DEPARTEMENT VAN MARINE

Mi'n' ^ ri te van e a Marine, e (17eeeeuw) eeuM 1813-1872, A 6720C L bladen.60ae.2 dn Catalogus: P.A. Leupe, Catalogus der verzameling van kaarten van het Ministerie van Marine ('s-Gravenhage 1872) met handgeschreven supplement. Nadere toegang:g Index op persoonsnamen. Literatuur: betreffende de Oostindische zeekaarten: C.P.G.A. Voskuil, De hY dro g ra f i- sche kaartermg van de Oostindische ArchipelP tussen 1787 en 1874 (scriptie( P Ri'ksuni-J ver siteit Utrecht 1976). N.B. Bevat ook kaarten behorende tot de archieven van de Admiraliteitscolleg es en de Marine 1795-1813. De atlassen, m.u.v. nr. 49, berusten in bruikleen bijbi' het Neder- landsch Historisch Scheepvaartmuseump te Amsterdam, zie VROA 67 (1924)( ) I 41-42.

Tekeningen van schepen, gebouwen en havens, 18e-19e eeuw, (MTSH), 1220 bladen. Inventaris. N.B. Bevat ook tekeningen behorende tot de archieven van de Admiraliteitscolleges en de Marine 1795-1813. Zie ook: Verzameling binnenlandse kaarten (VTHR) nrs. 361-378.

Administratie van het Loodswezen, 1786-1931, 40 bladen. N.B. Opgenomen in: Kaarten van verschillende herkomst (RST nrs. 126-169).

470

KAARTENAFDELING

DEPARTEMENT VAN OORLOG

Kaarten behorende tot verschillende onderdelen, 1775-1896, (OCTF), 100 bladen. Plaatsingslijst. N.B. Deze verzameling werd vroeger genoemd: Collectie van Thielen.

Genie

N.B. In de hieronderenoemdeg onderdelen van het genie-archiefg zijnzijn bestanden o Pge- nomen die behoren tot archieven van vóór 1813, in het bijzonder:J de Raad van State, de StadhouderlijkeJ Secretarie, de Nassause Domeinraad, de Staten van Holland, militaire instellingeng van 1795-1813, de landmeter D. Klinkenbergg en daarnaast van vele militaire ingenieurs.g De herkomst van de kaarten is soms te traceren met behulpP van de dagboekene^ OMM nrs. 258-260) of registers.g De dagboekeng en de registers gzijn zijn - plaatst bijJ het onderdeel Memories (OMM),^ ) zie blz. 473. De eigentijdseg J registersg geveng een toegang en beschrijving van de kaarten,eordendg alfabetisch opPP persoonsnamen en alfabetisch naarebiedg via geografischg g ingedeeldeg rubrieken. Hoewel de registersg voor een deel vervangeng zijn zijn door nieuwe plaatsingslijstenP g J en inventarissen, waarbij soms de nummeringg gewijzigdg J is, behouden zij toch hun waarde omdat de beschrijvingenJ g uit gge-e breider zijn en verwijzen naar overige archivalia.

Algemeen

Tekeningen van geschut, constructies etc., ter instructie van ingenieurs, 18e-19e eeuw (OMD), 550 bladen. Eigentijdse toegang: register (OMM nr. 265)

Gebieden en plaatsen buiten Nederland

Gedrukte, voor een klein deel getekende, kaarten, 17e-19e eeuw (OBK), 230 bladen. Eigentijdse toegang: registers (OMM nrs. 249, 251 en 255) Plaatsingslijst.

Plans van vestingen, 17e-19e eeuw (OBPV), 735 bladen. Eigentijdse toegang: registers (OMM nrs. 250, 255 en 256) Plaatsingslijst.

Gebieden en plaatsen in Nederland

Gedrukte, voor een klein deel getekende, kaarten, 17e-20e eeuw, (OBGK), 3100 bladen.

471

KAARTENAFDELING

Eigentijdseg J toegang: via concordans raadp leeg baar: registersg (0MM nrs. 252 en 253); P.I.M. Meyboom,YLijst van gedrukte kaarten, voorhanden in het archief der Genie van het Ministerie van Oorlogg (('s-Gravenha gge 1857) ; Lijst J van voorhanden kaarten en in- strumenten. Departement van Oorlog ('s-Gravenhage 1881). Inventaris. Nadere toeang :g overzichtskaarten van de titels.

(Situatie)planspSlt 1t l n vanaa vestingen,s plans vanV a eggebouwen ou en ne mo e te enin- g e nl 8e 19e eeuw, e u (OBZ), 22255 bladen.e Plaatsingslist.J Eigentijdseg J toegang: reregisters,g g zie toelichting hieronder. N. B. In 1887 stond de Genie een selectie uit haar archief af aan het ministerie van Bin- nenlandse Zaken, waarna dit ministerie het materiaal in 1907 aan het RijksarchiefRijksarchie over- g. De selectie werd gelichtg uit verschillende onderdelen en betrof voornamelijkvoornamelij 18e materiaal. De uitgebreideg beschrijvingeng en verwijzingenJ g van de kaarten zijnzij te bijJ Memories (0MM nrs. 244 t/m 265), zie blz. 473.

Situatiekaarten, 17e-20 eeueeuw 0 SK 339509 bladen. ba e Eigentijdse toega p g: register (0MM nrs. 261 en 261a) en index op persoonsnamen (0MM 261b). Inventaris. Nadere toegang: Overzichtskaart van de titels van de rubrieken en inhoudsbeschrijvingJ g van deetekendeg atlassen van de Hattinga's, ca. 1750. Literatuur: C. Koeman, Handleiding voor de studie van de topografische kaarten van Nederland 1750-1850 (Groningen 1963); Topografische kaart van de Veluwe en Veluwe- zoom 1802-1812 door M.J. de Man, inleiding van K. Zandvliet (Alphen aan den Rijn 1982). N.B. Topografische kaarten van Nederland of delen daarvan. Hierin opgenomenpg de collectie D. Klinkenberg.

Situatieplansvan a vestingen,g 17e-19e eeuw (OSPV),, bladen. Eigentijdseg toegang: register (0MM 257). Inventaris. Nadere toegang: indices opp namen van militaire objectenobjecte en persoonsnamen.

Pal sn a vvestingen, nl e7 20eeeeuw u (OPV),> 64006 bladen.ae Eigentijdse toegatoegangp : registers (0MM nrs. 246-248).

Nadere toeang g: indices op Pnamen van militaire objecten en persoonsnamen.

Plans van gebouwen, 17e-20 eeuw (OPGO en OPGN, met supplement 5200 bladen. Eigentijdse toegang: registers (OMM nrs. 244, 245 en 254). Inventaris: plans van vóór 1870 (OPGO); plans van na 1870 (OPGN, met supplement). N.B. Tekeningen van onderdelen van vestingen, sluizen etc.

472

KAARTENAFDELING

Memories,les l e l e -20e eeuw(OMM), 40 m. Eigentijdseg J toegang: reregistersg ( 0MM nr ^S 25353 e en 265c) en index opp persoonsnamenP e (0MM 265a en b). Plaatsingslijst.J N.B. Rapportenpp van ingenieursg met betrekkingg tot estv i ngsbouw,eschutg karteren gen , krijggeschiedenisJgg etc. Aan de beschrijvingJ g van dee memories e ones is in delaatsenp shgJ st een aantal stukken toegevoegd, o.a. de eigentijdse toetoegangeng gen van de verschillende onderle- len van de kaartarchieven van de Genie, nrs. 244 t/m 266.

DEPARTEMENT VAN VERKEER EN WATERSTAAT

Ministerie van Verkeere en Waterstaat, 18eweeu 1813-19273 279 (WCAP), 25000 bladenade n en ca. 300rp otfe euilles. Bevat kaarten en tekeningen e van an de Generale Waterstaat, directie van Brugg en en We- gen (1813-1815), van de ministeries van Waterstaat en Publieke Werken (1815-1819), van Binnenlandse Zaken1820-1829( en 1831-1877), van an Waterstaat, Nationale Nijver-J erheid en Kolonien1830-1831( )> van Waterstaat, , Handeladel en NijverheidJ 1877-( 1906) en van Waterstaatvanaf( 190b ,) achtereenvolgensg belast metede zorgg voor de wate r staats- en andere o penbare werken. EigentijdseEigentijdseplaatsingslijst toegang: laatsenn slistJ met index opp plaatsnamen,p aats amen, 1813-1927; P.L. Putters, Catalogusg van het kaartenarchief der afdelingg waterstaat van het dep artement van Brn- nenlandse Zaken 's-Gravenhadex opg e 1868plaatsnamen), zijnde J een index Pp 1813-1868.e Literatuur: M.F. Boode, 150aar rivierkaartene an van Nederland (Delft 1979). N.B. Bij de `geschreven' archieven is opgenomen erzamehng een verzameling archieven insp ecteurs en commissies waterstaat, beschreven in de inventaris:s .H. Bouder, De archieven van m - specteurs en commissies van de Waterstaat in Nederland vóór 1850 ( 's-Gravenhaeg 1952). Voor de complementairep kaartarchieven, zie oop: familie Blanken; J. Blanken Janszn.; Chr. Brunings;g , F.W. Conrad; G.J. Dibbets; AA. toekoop, B.H. Goudriaan, familie Krayenhoff;Y W. van Ommeren; Commissiesluis-le en dokwerken Hellevoetsluis, 1798-1807. Behalve bovengenoemdeg zijnzijn in het centraalaa aarchief c ief (WCAP) verschillende andere commissie-archieven opgenomen.pg Deze zijn hieronderde afzonderlijk vermeld. Waterstaatskaarten uit deeriodep 1800-1840 (± 100 bladen,e, Jn oopgenomen enomen in de Aanwinsten: AANW 1940). Voor kaarten betreffendee de zaken van verkeer en waterstaat,s aat, zie ook: Koninklijk Instituutg voor Ingenieurs, blz.z. 483.

Tekeningen van waterstaatswerken in de Zuidelijke Nederlanden (België), 1813-1831, (WBW), 1000 bladen. Plaatsingslijst.

Commissie tot onderzoek van de beste rivierafleidingen, 1821-1825, (WCR), 0,30 m en 20 bladen. Plaatsingslijst. N.B. Rapporten en kaarten, de m.s. kaarten bevinden zich in het Centraal Archief (WCAP 3004).

473 KAARTENAFDELING

Belgisch-Nederlandse Commissie tot daarstelling van een kanaal van Luik naar Maastricht, 1846-1851, 50 bladen. N.B. Opgenomen in: Centraal Archief (WCAP) onder verschillende nummers, zie: P.L. Putters, Catalogus van het kaartenarchief der afdeeling waterstaat... ('s-Gravenhage 1868), trefwoord Luik.

Commissie ter verbetering van het Noord-Hollands Kanaal, 1856, 15 bladen. N.B. Opgenomen in: Centraal Archief (WCAP) nrs. 2931-2942.

Staatscommissie belast met het onderzoek omtrent de verbetering van de waterweg langs Rotterdam naar zee, 1877-1884, 20 bladen. N.B. Opgenomen in: Centraal Archief (WCAP) nr. 5030.

Staatscommissie betreffende de waterweg van Dordrecht naar zee, 1897, 4 bladen. N.B. Opgenomen in: Centraal Archief (WCAP) nr. 5031.

Kaarten en tekeningen betreffende de spoorwegen, 1887-1915, (WAS), 600 bladen. Plaatsingslijst. Nadere toegang: index op namen van objecten.

Kaarten en tekeningen betreffende de spoorwegen, 1861-1877, 300 bladen. Plaatsingslijst.

2 NIET-OVERHEIDSARCHIEVEN

2.1 Instellingen van economische aard

Suikerfabriek Kadhipaten, 1858-1959, (SKF), 300 bladen. Plaatsingslijst.

Suikerfabriek Tjomal, 1899-1956, 50 bladen.

Deli Spoorweg-Maatschappij, 1883-1970, 1200 bladen.

Pasoeroean Stoomtrammaatschappij, 1895-1953, 300 bladen.

474

KAARTENAFDELING

2.2 Instellingen op politieke en ideële grondslag

Nationaal Nieuw-Guinea Comité, 1949- 1962, 40 bladen. N.B. Opgenomen in: Kaarten van verschillende herkomst (RST nrs. 397-434).

2.10 Families en personen 2.11 Asser, T.M.C. (1838-1913), 1 blad.

Bink, k J.J.0S bladenen. ambtenaar bijJ het Algemeeng Rijksarchief.Rijksarchief • Ontwerpenp en schetsen naar origineleg kaarten, in opdrachtp vervaardigd.g

Blanken, ak n 1n familie,a e 18e-19e8e1 19e e eeuw, u (BLF),BL n.F 50babladen. e Ingenieursg van de waterstaat. N.B. Een ander deel van het kaartenarchief is opgenomenpg in: Verzamelingg binnenlandse kaarten (VTHR nrs. 4545-4649).

BBlanken nk e n z.n J. 17 5-15 838 ,3300 bladen.1aen Inspecteurp van de waterstaat, directeur van de sluis- en dokwerken te Hellevoetsluis. N.B. Opgenomenpg in: Verkeer en Waterstaat (WCAP nrs. 3351 en 3357).

Bru nin g,s Chr.(1736-1805)r. Inspecteur van de waterstaat. N.B. Opgenomenpg in: Verzamelingg binnenlandse kaarten (VTH), zie blz. 481

Conrad, F.W. (1769-1808). Inspecteur van de waterstaat. N.B. 0 Pgenomen in: Verzameling gbinnenlandse kaarten (VTH),( ) zie blz. 481

Constant Rebecque, familie De, 18e-19e eeuw, (CRF), 32 bladen. Plaatsingslijst. N.B. De kaarten zijn grotendeels afkomstig van J.V. de Constant Rebecque (1773- 1850) die verschillende functies in het Nederlandse leger bekleedde.

D1 e ts G.J.178J -1859 (WID), bladen.a Inspecteurp van de Waterstaat. Inventaris. N.B. In deze inventaris zijnJ tevens de kaartaanwinsten van de Tweede afdelingg van het Algemeeng Rijksarchief over de jarenJ 1946-1948 opgenomen.

475

KAARTENAFDELING

Engelhard, N(1761-1831),20O bladen. b ade . Gouverneur van Java's noordoostkust 1801-1808. N.B. Statistieken van Java en overigens kaarten en tekeningeng van ggebieden en gebouwen etc. op Java. Opgenomen in: Departement van Kolonien (MIKO littera G 1).

toekoop, A. (1783-1865), (WGO), 200 bladen. Inspecteur van de Waterstaat. Plaatsingslijst.

Goudriaan,ri , B .H. 1796(1796-1842), 1842, 303 bbladen. a . N.B. Opgenomeng in: Verkeer en Waterstaat (WCAP( nr. 3353).) Getekende bladen van de kaarten van de Rijnf etc. en de Zeeuwse stromen die onder zijnzij directie werden ver- en gedrukt.

Henrici, H.A.v vona l7 -183 9 (HEF), EF 0,6006 m en 1 0 bladen.de o. Officier in het Indische Leer.g Inventaris: E. Glas, Inventaris van archivalia, afkomstigf van H.A. Henrici, be last met de kartering en exploratie van Borneo, 1832-1838 ( 's-Gravenha g e 1981 ). N.B. Stukken betreffende zijn loopbaanP en stukken door hem opgemaaktPg bijJ de kartering van Borneo 1823-1838.

Jan sens .s W(1762-1838),l J04b bladen.l n. Minister van Oorlog,ouverneur-g generaal van KaapP de Goede Hoop,gouverneur-pg generaal van Nederlands-Indie. Inventaris: VROA 17 (1894) 48-62. N.B. De kaarten betreffende de kolonien, vnl. Kaap de Goede Hoop,p zijn opgenomenpg in: Koloniale aanwinsten (KOLA nrs. 174-258).

Kr enhof y a f familie, e 18e 18e-19e 19e eeu eeuw, (KRF),100 Obbladen.ae Plaatsingslist.Plaatsingshjst Choro-Topographische Kaart der NoordelijkeJ Provinciën van het Ko- ning riJ k der Nederlanden((1809-1822), inleidingg door P.W. Geudeke (Delft( 1979). N.B. Waterstaats- en topografischeg kaarten en tekeningeng van C.J. KrayenhoffY en C.R.T Baron Krayenhoff.Y In de Universiteitsbibliotheek te Leiden en de TopografischeI^g Dienst te Delft bevindt zich ooketekendg materiaal van bovengenoemden.g Zie ook: Departement van Oorlog (verschillende onderdelen), blz. 000, VROA 17 (1894) 44 en Verkeer en Waterstaat (WCAP nr. 3350).

Lansberge, familie Van (19e eeuw), (LBF), 18 bladen. Plaatsingslijst. N.B. Kaarten van Suriname en diploma's.

476 KAARTENAFDELING

1g ten er g, (1767-naa51 7 1 1821),n-1 1 25 bladen architect te 's-Gravenhag e. N.B. Ontwerpenp voor de droogmakingg g van de Haarlemmermeer, naar aanleidingg van een prijsvraagg getekend.g Opgenomenpg in: Verkeer en Waterstaat (WCAP)^ ) nr. 3330 .)

Limburg Stirum, M.D. graaf van (1807-1891), (LSF), 36 bladen. Minister van Oorlog. Plaatsingslijst. N.B. Gedrukte kaarten.

Mackay van Ophemert, familie, 17e-19e eeuw, (MCOF), 17 bladen. Plaatsingslijst.

Marle, C. van (1738-1859), 18e eeuw, 40 bladen. Publicist. N.B. Prenten van dorpen, kastelen e.d.. Opgenomen in: Kaarten van verschillende herkomst (RST nrs. 296-343).

Ommeren, W. van (1753-1834), 17e-19e eeuw, (WDGR), 280 bladen. Inspecteur van de waterstaat. Plaatsingslijst.

Rappard, J.A.A.C. ridder van (1796-1883), 0,20 m en 100 bladen. Ingenieur van de genie 1814-1856.

Thorbecke, J.R. (1798-1872), (THF), 100 bladen. Plaatsingslijst. N.B. Portretten e.d.

Ziese ni B.W.H.(1762-1820),1 s150 bladen bl den. o.a. in dienst van de Koning. N.B. Tekeningeng betreffende de verbouwingg van het paleisP Noordeinde, 1814-1815. 0OpgenomenPg ^ in: Verkeer en Waterstaat, centraal archief 1813-1927 (WCAP nr. 3349).

477 KAARTENAFDELING

III DERDE AFDELING (RIJKSARCHIEF IN ZUID-HOLLAND)

1 ARCHIEVEN VAN DE OVERHEID N.B. Zie ook de inleiding.

1.1 Gewestelijke besturen en provinciale instellingen en ambtenaren

VOOR 1795

Staten vana Holland oa, en WstFWest-Friesland,e es a n 15 7-721 95 . Opgenomen in: DepartementP van Oorlogg( (verschillende onderdelen)) en Verzamelingg binnenlandse kaarten (VTH en VTHR), zie bl. 471 en 481. In de eerste verzamelingg vooral de militaire kaarten (van( de Controlleurs Fortificatiën), in de tweede verzameling enerzijds de kaarten van resp.P de waterstaat en de goedereng (van van de Inspecteur-generaalp van de rivieren en de Controlleur van de Landsgebouwen)g en anderzijdsJ de kaartboeken en kaarten betrekkelijkbetrekkelijk de geconfisceerdeg klooster goede-g ren. Bovendien bevinden zich nog kaartboeken in de archieven: Klooster St. Barbara, inv. nr. 26 en Klooster H. Bartholomeus van Jeruzalem, inv. nr. 7.

Kaarten relatief tot de resoluties van de Staten van Holland (SVH), 18e eeuw, 3 banden. Plaatsingslijst. Voornamelijk kaarten m.b.t. waterstaatszaken samengebracht in verschillende delen, opgenomen in: Verzameling binnenlandse kaarten (VTH lift. V) en Waterstaat, Cen- traal archief (WCAP nrs. 2854 en 2855).

Grafelijkheidsrekenkamer en Gecommitteerde Raden van de Staten van Holland en West-Friesland, 15e eeuw-1795. Opgenomen in: Departement van Oorlog (OSK) en Verzameling binnenlandse kaarten (VTH en VTHR), zie blz. 472 en 481. In de laatste verzameling is een klein aantal kaarten afzonderlijk beschreven: VTHR nrs. 3850-3956.

Ontvangers der geestelijke kantoren, 1579-1810. Opgenomen in: Verzameling binnenlandse kaarten (VTH en VTHR) zie blz. 481. Zie ook Familie Vredenburch, blz. 480.

1795-1813

Commissie tot superintendentie van de zeedijken en zeeweringen in het voormalig gewest Holland, 1795-1800. N.B. Opgenomen in: Verzameling binnenlandse kaarten (VTH), zie blz. 481.

478

KAARTENAFDELING

1.2 Rechterlijke instellingen

Hof van Holland, 16e eeuw-1798. Opgenomen in: Verzameling binnenlandse kaarten (VTH en VTHR), zie blz. 481.

1.6 In de provincie werkzame rijksorganen

VERKEER EN WATERSTAAT

Directie Zuid-Holland en Utrecht van Rijkswaterstaat (18e eeuw) 1814-± 1850), (WDZU), 237 bladen. PlaatsingsLjst.

Ingenieurs van Rijkswaterstaat te Brielle, 1817-1848, (WAB), 52 bladen. Plaatsingslijst.

VOLKSHUISVESTING EN RUIMTELIJKE ORDENING

Kadastrale kaarten, 19e 20e eeuw, 30000 bladen. 1ae Literatuur: F. Keverling Buisman en E. Muller, Kadaster-gids. Gids voor de raadple- grn g van hypothecaire.Yp en kadastrale archieven uit de 19e en de eerste helft van de 20e eeuw ('s-Gravenhage 1979). N.B. Voornamelijk zgn. netteplans.

DEFENSIE

Eerstaanwezend ingenieurs van de fortificatiën te Brielle en Helle- voetsluis, 1814-1911, (EIBH), 50 bladen. Inventaris: H.H. Scholtens, Inventaris van de archieven van de eerstaanwezend ingenieurs .. ('s-Gravenhage 1979) 18-19, 28-35.

2 NIET-OVERHEIDSARCHIEVEN

2.9 Huizen en heerlijkheden

Alblasserdam, 16e eeuw, (ALH), 3 bladen. Inventaris: C.C. ter Haar, Het archief der heerlijkheid Alblasserdam, in: VROA 44 (1921) 1, 330.

479

KAARTENAFDELING

Barendrecht (Oost- en West-) en Carnisse, 17e-19e eeuw, (BAF), 17 bladen. Inventaris: C.C. ter Haar, De archieven der heerlijkheden Oost- en West-Barendrecht en Carnisse tot het jaar 1850, in: VROA 46 (1923) I 271, 277, 281, 287 en 288.

Katwijk, de beide Katwijken en 't Zandt met Valkenburg, 16e-19e eeuw, (WKF), 53 bladen. Plaatsingslijst.

Offem, 18e-19e eeuw, 3 bladen.

2.10 Families en personen 2.11 Berg, familie, 16e-19e eeuw, (BEF), 18 bladen. Inventaris: J.P.A. Louman, Archief van de familie Berg 1338-1977 ('s-Gravenhage 1980) 233-236.

Clerq, r q , S. de, , 20eOee eeuw, u ^ (CLF), L F , m. Architect in 's-Gravenhage. Inventaris.

Heer.eman van Zuydtwijck, familie, 16e-17e eeuw, (HZF), 16 bladen. Plaatsingslijst.

Klinkenberg,g^ (1709-1799). Landmeter en wiskundige, die onder meer gewerkt heeft voor het hoogheemraadschapg p van Rijnland en de Staten van Holland. N.B. 0 pgenomen in: Departement van Oorlog (OSK), zie blz. 472.

Staal van Piershil, familie Van der, 19e eeuw, (SPF), 8 bladen. Inventaris: G.M. van Aalst, Archief van de familie Van der Staal van Piershil 1636- 1904 ('s-Gravenhage 1978) 114-116.

Vredenburch, familie Van, 16e-19e eeuw, (VRF), 185 bladen, 7 kaartboeken. Inventaris. N.B. Leden van dit geslacht waren ontvanger-generaal van de geestelijke goederen in Holland in de periode 1738-1811; veel van de kaarten werden i.v.m. dit ambt vervaardigd.

Weel, familie Van, 18e-19e eeuw, 0,20 m en 40 bladen. N. B. Leden uit dit geslacht waren landmeter op Goeree-Overflakkee en mede-eigenaar van de heerlijkheid Middelharnis.

480

KAARTENAFDELING

IV VERZAMELINGEN

3.4 Kaarten

KAARTEN BEHORENDE TOT ARCHIEVEN VAN VOOR 1813

Wereld, voornamelijk koloniën N.B. Tevens kaarten van de Nederlandse kust en zeestromen.

Verzamelingrz 1b gbuitenlandse u e an sek aakaarten, tnle 6e- 19e eeuweeu (VEL en VELH), 33700 bladen,ad 3tl39 kaartboekene n atlassen. n. Catalogus: P.A. Leupe, Inventaris der verzamelingg kaarten berustende in het Rijksar-J chie8 edeelte (('s-Gravenha ... ggeEerstever 1867); )S.P.; P l'Honoré-Naber,l Honoré Naber Inventaris der - zameling kaarten berustende in het AlgemeenS Rijksarchief...,J Eerste supplementPP ('s-Gravenhage 1914). Nadere toegang: inhoudsbeschrijvingJ g van resp.P de getekendeg atlas van Vingboons,g ^( ca. 1665) en de getekende atlas van De Graaff (ca. 1700). Gedeeltelijk kaarten in fotocatalogus.g Indices oppp persoons- en plaatsnamen.P Bronnenuitgave:Bronnenuit ave: Atlas Vin8 boonsi Verzamelin8 van paskaartenP dienende tot de vaart naar Oost- en Westindien, ... inleidingg door J. van Bracht (Haarlem( 1981).) Een vrijJ ggroot aantal van de atlassen door Leupep beschreven, is in facsimilé uitgegeven. Deze facsimilé-uitgaveng zijnzijn te raadplegen in de universiteitsbibliotheken. N.B. De kaarten, in bovengenoemdeg catalogig beschreven,^ behoren tot de volgendeg ar - chieven: de Verenigde Oostindische Compagnie, de Westindische Compagnie, de Staten-Generaal, de Staten van Holland, de Societeit van Suriname, de Directie van Berbice, Demerary en Essequeboq en overheidsarchieven uit de periodeP 1795-1813. Daar- naast zijn schenkingeng en aankopenp van losse kaarten opgenomen.Pg

Dubbelen van de verzameling buitenlandse kaarten, 17e-19e eeuw, (VELHD), 437 bladen. Plaatsingslijst.

Nederland, klein deel van Belgisch en Duits gebied

Verzameling binnenlandse kaarten, 15e-19e eeuw, (VTH en VTHR), 7860 bladen, 25 kaartboeken en atlassen. Catalogus: J.H. Hingman, Inventaris der verzameling kaarten berustende in het Rijks- archief..., Tweede gedeelte ('s-Gravenhage 1871); A.J.H. Rozenrond, Inventaris der verzameling kaarten berustende in het Algemeen Rijksarchief, zijnde het eerste en tweede supplement op de collectie Hingman ('s-Gravenhage 1969).

481

KAARTENAFDELING

Nadere toegang: indices op persoons- en plaatsnamen. Bronnenuitgave: een aantal van de kaartboeken (ingebonden hoog heemraadscha p skaar- ten) door Hingmangg beschreven, is in facsimilé uitgegeven. Deze facsimilé-uitgaven zijnzij raadplegen in de kaartenstudiezaal. N.B. De kaarten, in bovengenoemdeg catalogig beschreven, behoren tot de volgendeg ar - chieven: de Staten van Holland, de Grafelijkheidsrekenkamer,J de Ontvangersg der geestelijkeJ kantoren, het Hof van Holland, de Commissie superintendentiep zeedijkenzeedijke en de Staten-Generaal, de Raad van State, overheidsarchieven uit deeriodep 1795-1813, de Nassause Domeinraad, de familie Blanken, Chr. Brunings,g F.W. Conrad en J.C. van der Hoop.p Daarnaast zijnzijn schenkingeng en aankopenp van losse kaarten o p- genomen. Deg kaarten behorende tot het Markiezaatsarchief van Bergen opp Zoom zijnJ n uit de verzameling gelicht en overgedragen aan de gemeenteg Bergeng opp Zoom.

Dubbelen van de verzameling binnenlandse kaarten, 16e-19e eeuw, (VTHRD), 700 bladen, 5 kaartboeken. Plaatsingslijst.

OVERIGE KAARTEN

Aanwinsten, (16e1 eeuw) w1888 -h-heden, en (AANW), bbladen. ae.n Plaatsingslijst.g J Nadere toegang: indices opP persoons-p p en plaatsnamen. N.B. Hierin opgenomenP een kaartboek van de landerijenlanderije van mr. Joost Alblas, nr.

Koloniale aanwinsten, (18e eeuw) 1888-1970, (KOLA), 336 bladen. Plaatsingslijst. Kaarten gelicht uit de aanwinsten, na 1970 niet meer voortgezet.

Atlassen, kaartboeken en facsimilé's, 17e-20 eeuw, (AKF), 45 m. Plaatsingslijst.

Kaartena nv van averschillende ve sc i e ehr herkomst, st 18e-20e1 20e - e eeuw u RS T 8800 bbladen.a e Plaatsingslijst.gJ Nadere toegang: indices oppp persoons- en plaatsnamen.p GedeeltelijkGedeeltelij vervallen. Hierin opgenomen de kaarten van: de Administratie van het Loodswezen en van C. van Mar- ie.

Stock van de Staten van Holland, 18e eeuw, (DIS), 350 bladen. Plaatsingslijst. Gedrukte kaarten.

482

KAARTENAFDELING

Wandkaarten, 18e-19e eeuw, (VKOS), 25 bladen. Plaatsingslijst. N.B. Gedrukte kaarten.

Lopende series waterstaatskaarten, 20e eeuw, 200 bladen.

Lopende series rivierkaarten, 19e eeuw-heden, 1000 bladen.

Lopende series topografische kaarten, 19e eeuw-heden, 2000 bladen.

Lopende series hydrografische kaarten, 20 eeuw, 500 bladen.

Gedrukte kaarten van Oost- en West-Indië, 19e-20e eeuw (GKOW), 900 bladen. Plaatsingslijst.

Collectie Bergsma, 16e-19e eeuw (BEF), 880 bladen. Catalogus. Kaarten van gebieden over de gehele wereld, verzameld uit atlassen e.d., merendeels gedrukt. Aanwinst van 1913, zie VROA 36 (1913) 64-65.

01 tl VanC e c e a Deventer,De ve e e lr be eeeuw u (DEF), 665 bladen.a e Jacob van Deventer,eog graaf van Karel V en FilipsP II, (t `^1500-1575 .) Catalogus: VROA 47 (1924) I 67-76 (met supplement). Literatuur: B. van 't Hoff, Jacob van Deventer, Keizerlijk-Koninklijk geog raaf ('s-Gravenhage 1953). Bronnenuitgave:g Nederlandsche steden in de 16e eeuw..., Inleidingg van R. Fruin (.('s-Gravenhagge 1916-1923); Atlas des vules de la Belgique au XVIe siècle.. (Bruxelles 1884-1924); De kaarten van de Nederlandsche Provinciën in de zestiende eeuw ..., In- leidingang B. van 't Hoff ('s-Gravenhage 1941).

Collectie Lenshoek, 17e-19e eeuw, 95 bladen. Kaarten van Zeeuws gebied, opgenomen in: Verzameling binnenlandse kaarten (VTHR nrs. 4447-4544).

CollectiePerk, Pek, 16 -1e 8e eeuw.eu Kaarten van Gooiland, opgenomenPg in: Verzamelingg binnenlandse kaarten (VTH),( ), blz. 481.

483 KAARTENAFDELING

Koninklijk voorInstituut n uuIngenieurs,tlt t oor In g e 1 eu s 1(16e)19e-20e- 1 eueeuw, 2e KI (KIVI), I , 20000 bladen ae e en 1 m. Kaarten en tekeningen, gedeeltelijk) verkregen via aankopen en gedeeltelijkg J als schen- kingen van ingenieurs. De collectie is voor een deel complementairp aan het kaartarchief van Verkeer en Waterstaat.

Verspreide charters van de rekenkamer, 1528, (VCR), 1 blad.

Kaarten door de Provinciaal Inspecteur der archieven van Zuid- Holland in bewaring gegeven, 16e-19e eeuw, (BEZH), 22 bladen. Plaatsingslijst.

3.7 Overige verzamelingen

Collectie Fockemack e a AAndreae, eae^ 6dozen. oze

Aantekeningeng voor een repertoriump van Nederlandse landmeters vóór 1880.

Collectie oude inventarissen, 17e-20e eeuw, 2 m.

Documentatie, microfilms en foto's van kaarten en kaartverzamelin- gen elders. Nadere toegang: fotocatalogi van twee getekende vestingatlassen van Nederland, van resp. 1642 en 1661 en van de atlas Van der Hem, gedeeltelijk getekend (2e helft 17e eeuw); de delen m.b.t. Nederland en Oost- en West-Indié.

484 ALGEMEEN RIJKSARCHIEF

BIBLIOTHEEK

485 BIBLIOTHEEK

486 BIBLIOTHEEK

INLEIDING

Geschiedenis

De bibliotheek van het Algemeen Rijksarchief is ontstaan in het begin van de 19e eeuw toen de bibliotheken van de in 1811 opgeheven rechtscolleges – het Hof van Holland, de Hoge Raad en het Nationaal Gerechtshof –werden verdeeld tussen het Rijksarchief, de Hoge Raad der Nederlanden en de gerechtshoven te 's-Gravenhage en Middelburg. De boekenverzameling van het Rijksarchief bestond voornamelijk uit rechtsgeleerde werken zoals de herkomst al doet vermoeden. Na enige tijd van verwaarlozing is de collectie sinds de tweede helft van de 19e eeuw snel gegroeid. Daarbij is het accent meer komen te liggen op historische literatuur. In 1850 kwam de eerste gedrukte catalogus uit. De collectie bestond toen uit ca. 1380 banden. In 1892 en 1902 verschenen bijgewerkte uitgaven van deze catalogus. In 1913 werden de thans nog in gebruik zijnde alfabetische en systematische kaartcatalogi ingevoerd; in 1975 werd een standcatalogus ingevoerd.

Doelstelling

De bibliotheek heeft een ondersteunende functie: de ambtenaren behulpzaam te zijn bij het verwerven, het conserveren en het toegankelijk maken van de archieven, bij het verstrekken van inlichtingen en het doen van onderzoek. De bibliotheek is een speciale bibliotheek omdat er literatuur op een beperkt wetenschapsgebied, namelijk de archivistiek en de geschiedenis van Neder- land en de voormalige koloniën met betrekking tot de beheerde archieven aanwezig is. Volgens de omschrijving zoals die gegeven wordt in de Wet op de Bibliotheekraad (Stb. 1975, 119) heeft een speciale bibliotheek tot doel het beleid en onderzoek in overheidsinstellingen, particuliere bedrijven en organisaties intern te ondersteunen. Voor de bibliotheek van het Algemeen Rijksar- chief geldt dit slechts ten dele, daar het bezit niet alleen intern door de ambtenaren geraadpleegd wordt, maar ook door derden. Met de wetenschappelijke bibliotheken heeft de bibliotheek van het Algemeen Rijksarchief de be- waarfunctie gemeen.

Gebruikers

Uit het bovenstaande kan men al opmaken wie de voornaamste gebruikers van de bibliotheek zijn: archiefmedewerkers. Tevens wordt de bibliotheek veel geraadpleegd door bezoekers van het Algemeen Rijksarchief. Ook de

487 BIBLIOTHEEK

studenten van de in het gebouw gevestigde Rijksarchiefschool hebben de beschikking over de bibliotheek. Overeenkomstig het (tot nu toe niet landelijk ingevoerde) `coórdinatieplan voor een aanvullende voorziening van buitenlandse wetenschappelijke literatuur' heeft de bibliotheek van het Algemeen Rijksarchief, naast de bibliotheek van de Universiteit van Amsterdam, een nevenverantwoordelijkheid op het gebied van de archiefwetenschap. De bibliotheek staat dan ook mede ten dienste van de overige archiefdiensten. Doordat de bibliotheek onder nr. 78 is ingeschakeld bij het interbibliothecair leenverkeer (het bezit van de bibliotheek is opgenomen in de centrale catalogus) kunnen ook andere bibliotheken tot de gebruikers worden gerekend.

Collectievorming

De aanschafcriteria zijn de volgende: 1. a Bronnenuitgaven (in welke taal ook) van archieven die in het Algemeen Rijksarchief berusten. b Bronnenuitgaven van elders berustend materiaal met landelijke betekenis. c Facsimilé's van kaarten die in het Algemeen Rijksarchief berusten. 2. Boeken die gebaseerd zijn op materiaal uit archieven die in het Algemeen Rijksarchief berusten (ook werken vanuit andere disciplines dan de geschiedenis en ook boeken die geschreven zijn in minder courante talen). 3. Boeken op het gebied van de hulpwetenschappen van de geschiedenis zoals geslachten wapenkunde, tijdrekenkunde, diplomatiek en zegelkunde. Verder bibliografieën, woordenboeken, encyclopedieën en handboeken op het gebied van de geschiedenis. 4. Boeken op het gebied van de geschiedenis van Nederland en van nauw met Nederland verbonden landen en instellingen; boeken gebaseerd op ar- chiefstudie en werken die in sterke mate institutionele aspecten behandelen. 5. Publikaties van de centrale overheid. 6. Hollandica: een regionaal-historische bibliotheek met betrekking tot (Zuid-) Holland. 7. Publikaties op het gebied van technisch archiefbeheer (bouw, inrichting, restauratie, fotografie enz.) 8. Tijdschriften. Vooral die tijdschriften die veel artikelen bevatten die tot stand zijn gekomen met gebruikmaking van materiaal uit het Algemeen Rijks- archief en die betrekking hebben op punten 3, 5, 6 en 7. 9. a Algemeen: handboeken, theoretische werken, tijdschriften enz. In principe wordt alles aangeschaft wat het ordenen en beschrijven van archieven al s onderwerp heeft; hiervan echter alleen die welke in de

488 BIBLIOTHEEK

gangbare talen zijn geschreven en slechts in uitzonderingsgevallen werken in mindere gangbare talen zoals boeken die erg veel opzien ge- baard hebben of boeken die uitgebreid Nederlandstalig archiefmateriaal bevatten. b Archiefgidsen en overzichten. c Gedrukte inventarssen: alle Nederlandse en Belgische inventarissen en inventarissen van Nederlandstalige archieven in de voormalige kolo- niën. Franse en Duitse inventarissen van fondsen die duidelijk betrekking hebben op Nederland of veel stukken bevatten die voor de geschiedenis van Nederland van belang zijn.

Omvang en opstelling

De collectie van de bibliotheek is toegankelijk door middel van een alfabetische hoofdwoordencatalogus, een systematische catalogus en een standcatalogus. 1. Alfabetische hoofdwoordencatalogus. Er zijn twee alfabetische hoofd- woordencatalogi in gebruik: een oude en een nieuwe. Deze bevatten alle boeken en tijdschriften van de bibliotheek. De oude catalogus loopt tot en met de aangeschafte boeken in 1979. In 1982 is men begonnen de aanwinsten te beschrijven volgens de ISBD regels. 2. Systematische catalogus. Deze catalogus is gebaseerd op een eigen inde- lingsschema, in het begin van deze eeuw opgezet. Tot ca. 1970 werd elk werk maar één keer systematisch ingedeeld ook al ging het over tien onderwerpen. 3. Standcatalogus. De standcatalogus bevat van ieder boek (tijdschrift) één cataloguskaartje gerangschikt achtereenvolgens naar kast, naar plank en naar volgnummer. Hiermee kan een boek geïdentificeerd worden als alleen het plaatsnummer bekend is.

Dienstverlening

Voor ambtenaren is de bibliotheek geopend van 9.00 tot 17.00 uur gedurende de normale werkweek. Voor bezoekers is de bibliotheek net als de studiezaal op maandagmorgen gesloten evenals op zaterdag. Wel kan men boeken op vrijdag aanvragen om ze op zaterdag in de studiezaal te kunnen raadplegen. De boeken worden uitgeleend aan archiefmedewerkers en andere bibliotheken (tijdschriften worden niet buiten het gebouw uitgeleend). Bezoekers kunnen de boeken en tijdschriften ter plaatse inzien of, na toestemming van de bibliothecaris, in de algemene studiezaal als ze nodig zijn bij te raadplegen archiefstukken.

489 BIBLIOTHEEK

Om gebruikers op de hoogte te houden van de nieuwe aanwinsten van de bibliotheek wordt een aanwinstenlijst rondgestuurd. Het maken van fotokopieën voor bezoekers is mogelijk maar er zijn enkele regels aan verbonden. Alleen het personeel mag kopieerwerk doen. Boeken, die beschadigd kunnen worden als ze opengeslagen op het apparaat komen te liggen, mogen alleen gefotografeerd worden. Naast het fotokopiëren kunnen nog de volgende reproduktiemethoden worden toegepast: microfilms, afdruk- ken daarvan d.m.v. een reader-printer en gewone foto's.

490 BIBLIOTHEEK

OVERZICHT VAN DE BIBLIOTHEEK

3 VERZAMELINGEN

3.1 Handschriften

Handschriften,17e-20e eeuw, 2 m. Collegedictaten,g afschriften van archivalia, historische aantekeningeng enz.

3.2. Bibliotheek

Bibliotheek, c. 45000 delen, 430 tijdschrifttitels. Alfabetische hoofwoordencatalogus, systematische catalogus, standcatalogus, lijst van periodieken.

491

ENGLISH SUMMARY

INTRODUCTION

The Archives Act, 1962' obliges public bodies to transfer their records to one of the archival repositories when they are fifty years old. Many records, however, are transferred at an earlier date. Everyone has access to the holdings, whether of public or private origin. 2 However, the right of access may be restricted in cases where the documents are damaged or if the interests of persons still living could be harmed. Generally speaking, the archives of the central government of the Netherlands are kept in the Algemeen Rijksarchief (General State Archives) in The Hague, those of the provincial governments in the State Archives in the capital of each of the eleven provinces and those of the municipalities in each municipal archive. Each volume of the series Overzichten van de archieven en verzamelingen in de openbare archiefbewaarplaatsen in Nederland (Guides to the archives and documentary collections in the public repositories in the Netherlands), published under the auspices of the Society of Dutch Archivists, provides a survey of the holdings of the State Archives, the municipal archives and the archives of the waterschappen (water control boards) in one single province. The present volume IX is the guide to the General State Archives. It super- sedes the part on the General State Archives in L.P.L. Pirenne (ed.), De Rijksarchieven in Nederland, vol. 1 ('s-Gravenhage 1973) and The General State Archives and their contents ('s-Gravenhage 1932) (which was a revised edition of the 1926 survey of the holdings of the General State Archives).

The General State Archives

The General State Archives building in The Hague, next to the Central Station and the Royal Library, can accommodate 148 kilometres of shelved archives and 275,000 maps and charts. The total holdings (currently 70 km and 110,000 respectively) are administered by four departments. Apart from the archives of public origin, the General State Archives contain

1. An Englishg translation of the Archives Act, 1962 was publishedp in 'Nederlands Archiev enb 1a d' 75 (1971)^ ) pp 190-208. A fact-sheet `Archives in the Netherlands' (also in French, German and Spanish)p ) is distributed byY Dutch embassies. 2. Consultationp of records which are still keptY by ga government departmentp mayY be ppermitted bytepthe secretary-general of that dedepartment. Appealpp againstg a refusal is regulatedg by the Freedom of Information Act, 1978.

493 ENGLISH SUMMARY

many archives of private persons and institutions (societies, churches, business firms, etc.) which played an important role in Dutch history. Lastly, the holdings of the General State Archives include some non-archival collections.' Besides library material, official gazettes and journals, there are a number of collections: artificial accumulations of documents. Single archival documents or very small archives are grouped together in the collections Aanwinsten (additions) or Handschriften (manuscripts). Seals which have gone astray from documents are kept separately as well as seal casts (see p. 454).

The searchrooms of the General State Archives may be visited by the public on weekdays and Saturdays from 9 a.m. to 5 p.m. (on Monday 9 a.m.-1.30 p.m. by appointment only). There are archivists on duty to assist users. The reference books and main catalogues, the inventories and copies of mainly genealogical records are on hand for self service consultation. Hard copies and microfilms can be made on order. Because nearly all the archival documents are in Dutch, researchers should have a fair command of Dutch.

Use of the guide

A seperate chapter is devoted to each of the four departments and the library. Within each chapter the order is: 1. Public archives (Archieven van de overheid); 2. Private archives (Niet-overheidsarchieven); 3. Collections (Verzamelingen). The schemes of 2 and 3 follow the general scheme used in the other volumes of this series of guides. The name of each archive group is given in the words the creating institution used, but spelling has been modernized. The years given are those of the archive, not of the institution. If from a period before or after the time covered by the main part of the archive only some earlier or later items are preserved, the years are indicated between brackets. In the description of private papers the years between brackets indicate biographical data. An asterisk (*) indicates that consultation of that particular archive is restricted: some parts may not be fully accessible, or the searcher has to comply with certain conditions before consultation of the archive group as a whole.

3. Films are depositedP in the Film Archive of the RijksvoorlichtingsdienstJ g (Netherland Service). Cf. R. H. J. Egeter van Kuyk, Historical fim documentation at the Netherlands Information Service, in: Unesco Journal of Information Science, LibrarianshipP and Archives Administration, vol. Ill, no. 4 (1981) 227-234.

494 ENGLISH SUMMARY

All inventories are mentioned (Inventaris), but only of the printed ones are the author and title given in full. The Second Department has included the reference numbers of the inventories in the warchroom. Nadere Toegang is a secondary finding aid to a part or the whole of an archive: indexes, calendars, etc. Under Eigentijdse toegang are listed finding aids made by the creating agency. When documents have been published, a reference has been made under Bronnenuitgave. Literatuur refers to the main literature concerning the creating institution or person; this is not an exhaustive bibliography. Abbreviations are explained on p. 32-33. At the end of the guide there are two indexes: op namen (names) and op trefwoorden (key words). The index op namen lists geographical names and (in italics) personal and family names. Double names are indexed under the first component: Roosegaarde Bisschop under Roosegaarde. Personal and family names beginning with Van, Van der etc. are indexed under the first distinctive component: Van Adrichem under Adrichem.

FIRST DEPARTMENT

The First Deparment (Eerste afdeling) keeps the archives of the federal institutions of the government of the Dutch Republic, basically covering the years 1576-1795. It also keeps the archives of the Dutch East India Company, the West India Company and archives transferred from colonial establishments in Asia, Africa and America. The archives transferred from the colonial establishments also contain papers later than 1795. The third main component of the archives kept by the First Department comprises the archives of the demesnes of the House of Nassau, many of which are earlier than 1576. The main body of the archives of the institutions of the central government of the Republic of the Seven United Provinces comprises the archives of the States General (Staten-Generaal) (p. 47-49). The Staten-Generaal, a body of representatives of the sovereign provincial assemblies, treated from 1576 to 1796 subjects of common interest to the seven members of the federation. These were: foreign policy, army, navy, administration of occupied lands (with the financial administration concerning these matters), as well as the supreme authority over the colonial trade-companies. Closely connected with the archives of the Staten-Generaal are the archives transferred from embassies and consulates up to 1810 (p. 49-51). This is, contrary to the

495 ENGLISH SUMMARY

archives of the Staten-Generaal which are still almost intact, a very fragmentary collection. Some archives of ambassadors are to be found in family archives (p. 69-82). Under the general supervision of the Staten- Generaal, some boards of government treated certain matters of federal policy. Such were the Council of State (Raad van State) (p. 51-52) for army, occupied territories and finance and the Admiralty Boards (Admiraliteitscolleges) (p. 53) for navy and custom duties. Their archives are kept by the First Department; those of the Admiraliteitscolleges are very incomplete. The Stadtholder General (stadhouder-generaal) of the United Provinces was from 1747 a kind of informal head of state. Part of his archives are kept by the First Department (p. 54), another part is amongst the (private) archives of the Royal Family. Until the end of the 18th century, the Dutch colonies were under the authority of chartered companies. Such companies held most privileges of sovereignty within the territories defined by their charters, but the Staten- Generaal exercised a strong influence in political and later also in economic matters. The most important of those companies was the United East India Company ( Verenigde Oostindische Compagnie) (VOC) (p. 54-57); its charter gave it the monopoly of trade and sovereign rights in all Dutch establishments east of the Cape of Good Hope. Trade establishments existed in what are now Yemen, Iraq, Iran, Sri Lanka, Bangladesh, India, Burma, Thailand, Indo-China, Malaysia, Indonesia, China, Taiwan and Japan. Many archives concerning the commercial activities of the company and its administration in Europe have been lost, but very large series of 17th and 18th century reports and other papers sent from the colonies have survived. Most of the archives of the colonial establishments of the company have remained in place (in Jakarta, Capetown, India, Sri Lanka) or are lost. The First Department still keeps the archives of the posts (factorijen) in Japan and Canton and some papers from Jakarta and India (p. 56-57). The West India Company (Westindische Compagnie) (WIC) (p. 57-65) governing the West Indian colonies including Western Africa, was of less importance. A first company went bankrupt in 1674; only a small part of its archives survive, mainly concerning Dutch Brazil (p. 57). Practically all papers of the WIC concerning Northern America have disappeared. A second company was established after the bankruptcy of the first, while the colonies of Suriname and Berbice were controlled by special boards of directors in Holland (p. 58). As is the case with the VOC, the papers concerning trade and the administration in the Netherlands have been lost, but in the archives of the WIC large series of reports and other papers sent from the colonies (Ghana, Dutch Leeward and Windward Islands) survived.

496 ENGLISH SUMMARY

Most papers sent from the colonies of Essequibo and Demarara (Guyana) are now kept in the Public Record Office in London. The archives of the Dutch establishments in Suriname, the Leeward and Windward Islands (up to circa 1865) and Ghana (up to 1870) have been transferred to the Netherlands (p. 58-65). The Directors of Levant Trade and Navigation (directeuren van de Levantse Handel en Navigatie) in the Mediterranean were deputies from the principal towns, who under the authority of the Staten-Generaal, managed Dutch commercial interests in the Mediterranean and governed the settlements of Dutch merchants in the Ottoman Empire. In their archives (p. 54) the reports from ambassadors, consuls and officials of Dutch settlements survive, but most of the archives dealing with financial administration are lost. The First Department also keeps part of the archives of the administration of the demesnes of the House of Nassau (another part is in the private archives of the Royal Family) from the 12th century up to 1810, including documents on the principality of Orange and possessions in Belgium and Luxemburg (p. 67-69). The only business archives (except the archives of the chartered colonial companies) are some archives of Levant merchants deposited in the archives of the embassy in Istanbul and some archives of enterprises in the West Indian colonies, kept with the archives of those colonies (p. 66-67). The First Department keeps many archives of families and individual persons (p. 69-82). Such archives do not only contain private papers, but also the papers of officials of the state and of chartered companies. A special mention should be made of the archives of the Fagel family (p. 74). Members of this family retained for a long time the office of Secretary (Griffier) to the Staten-Generaal; in fact the Griffier held, together with the Grand Pensionary (Raadpensionaris) of Holland (whose archives are kept by the Third Department), in an informal way the office of a Minister of Foreign Affairs. The `collections' kept by the First Section (p. 83-88) contain sundry acquisitions of (often very important) historical documents, separate documents as well as entire private collections, concerning the central government of the Netherlands, foreign affairs, army, navy and colonies.

SECOND DEPARTMENT

In 1795 the Republic of the United Provinces was replaced by the Batavian Republic, whose first constitution dates from 1798. Since 1798 the

497 ENGLISH SUMMARY

Netherlands have been an unitary state, with a central government. The Second Department (Tweede afdeling) keeps the archives of the central government from 1795 onwards. These comprise, in the first place, the archives of the legislature and the executive: the States General (Staten- Generaal), the King's Secretariat (Kabinet des Konings), the Council of Ministers (Ministerraad), the ministries and central government agencies. Secondly, the archives of the judiciary: the Supreme Court (Hoge Raad) and national military and administrative courts. Thirdly, archives of controlling and advisory bodies like the General Auditing Court (Algemene Rekenkamer), the Council of State (Raad van State) and other councils and commissions. Fourthly, the Second Department keeps the archives of corporate bodies of industry (publiekrechtelijke bedrijfsorganisatie). For researchers who are interested in the foreign relations of the Netherlands and activities of Dutch people abroad, the archives of the ministry of Foreign Affairs (ministerie van Buitenlandse Zaken) (p. 132-133) and the Colonial Office (ministerie van Koloniën) (p. 169-171) are very important, together with the archives of legations and consulates (p. 133-140) and colonial institutions (p. 171-175). Because control of the colonies was a royal prerogative until 1848, the archives of the King's Secretariat (p. 118-119) contain much information about the colonies. Foreign relations were of old the domain of co-operation between His Majesty's Government and Parliament. Initially Parliament was engaged only in the approval of treaties, but later on the States General were more involved in foreign affairs, which is demonstrated in their archives (p. 117). Specific international subjects such as Rhine shipping, sea fisheries, foreign trade, aliens and railways may be found in the archives of the ministries which dealt with these matters. Many of the private archives of the Second Department have an international aspect: banking and plantation companies (p. 233-237), railway and shipping companies (p. 242-246). The Second Department keeps family archives and personal papers (p. 261- 329) of statesmen, politicians, civil servants, military officers, colonial administrators, diplomats, and government advisers. Their archives not only contain private correspondence, but also semi-official records and even papers which are undoubtedly public records. Attention should be drawn to some archival institutions abroad which keep archives relevant to Dutch history since 1795. Materials relating to the Dutch colonies, 1795-1813, are kept in the Public Record Office in London. Between 1810 and 1813 the Netherlands were a part of the French empire. Research in this period should concentrate on the archives in the Archives

498 ENGLISH SUMMARY

Nationales in Paris and the archives of the departmental executives, kept by the State Archives in the provincial capitals (for South Holland see p. 377- 378). In 1940 the Queen and her government evacuated to England, with the result that during the Nazi occupation (1940-1945) ministries existed in London as well as in The Hague, besides the German civilian and military administrations. Some of the archives of the London ministries have been transferred to the General State Archives, others are still with the ministries. Most of the archives created during the occupation are kept temporarily, together with private papers and documentation, by the State Institute of War Documentation in Amsterdam.

THIRD DEPARTMENT

Unlike the First and Second Departments the Third Department (Derde afdeling) does not keep the archives of the central government, but is designated as the State Archive for the province of South Holland (Rijksarchief in de provincie Zuid-Holland). As such it has the same role as the state archives in the other provincial capitals, the only exception being that, as North and South Holland formed a single province before 1842, the archives of bodies which held authority over the whole of Holland are also stored in The Hague. So in the Third Department there are to be found the provincial archives of (South) Holland (1813-1842 partly: the other part is in the State Archives for the province of North Holland) and archives of institutions of the central government with a regional function (from circa 1813 onwards), such as courts of justice, directors of land registration, officials of public works. An important part of the holdings is formed by the older archives. From the middle ages date the rich archives of the Counts (graven) of Holland and Zeeland and of several monastries – e.g. the abbey of Egmond – the property of which had passed into the possession of the province in the 16th century. For students of the history of the Dutch Republic, the archives of the States of Holland (Staten van Holland) and their institutions and officials are particularly important. The Staten van Holland, which were formed in the late middle ages, were made up from representatives of the main cities and the College of Nobility (Ridderschap). After the Dutch Revolt, the Staten van Holland became the main governing body in the province. The most important official was the Grand Pensionary (Raadpensionaris) who chaired the meetings and acted as leader of the delegation of Holland in the Staten Generaal (see p. 47).

499

ENGLISH SUMMARY

In the Staten-Generaal Holland played a dominating part, not only because it was the richest province, but also because the Raadpensionaris was in fact the leader of the Dutch foreign policy. In the archives of the Raadpensionarissen much of the foreign correspondence is preserved (see p. 368-370).

MAP DEPARTMENT

The Map Department (Kaartenafdeling) keeps the cartographic archives (including technical drawings, photographs etc.) of both the central government and the government of the province of South Holland (before 1795 the state of Holland), covering about 110,000 maps and charts, and 350 atlases.' Because of the institutional link between the conventional archives (in the First, Second, and Third Departments) and the cartographic archives, one should, when looking for cartographic material on a given area or building, start with the question which public institutions may have dealt with the matter. However, access to the cartographic archives by personal names and geographical indexes is possible as well. The most important topographical maps and charts of the Netherlands and the colonies from the 16th century onwards can be traced through the indexes in the search room of the Map Department. Furthermore, some recent publications may be used as a finding aid to the cartographic archives of the General State Archives:

Atlases C. Koemaned.( ), Bibliographyo f terrestrial, maritime and celestial atlases and pilot books, published in the Netherlands upp to 1880; Atlantes Neerlandici((Amsterdam 1967-1971), 5 vol.

Netherlands Y.M. Donkersloot, Topografische kaarten van Nederland vóór 1750 (Groningen 1981). C. Koeman, Handleidingg voor de studie van de topografische kaarten in Nederland, 1750-1850 (Groningen 1963).

4. The State Office for Art HistoryY Documentation (POB( 30302, The Hague)g and the Government overnment Service for the preservationp of monuments and historic buildingsg( (POB 1001, Zeist) spespecialise in the collection andppaintings, preservation of topographical aintin s, drawings,g sketches and engravings and of architectural records and other related documentation. G uides to mapp collections in other archives, librairies and museums in the Netherlands are: C. Collections of mapsma s and atlases in the Netherlands; Their history and present state (Leiden 1961). A. v.. S Slobbe obb Gids voor kaartenverzamelingen in Nederland ((Alphen p aan den Rijn 1980).

500 ENGLISH SUMMARY

Overseas territories In general F.C. Wieder, Monurnenta Cartographicag (The Hague 1925-1933) 1 vol. and 5 portfolios. Suriname

C. Koeman)^ , Links with thepast; ast; The history off the cartographyp of Suriname 1500-1971 ((Amsterdam 1973) 1 volume and 1 cassette.

GENEALOGICAL SOURCES

There is a misunderstanding about the contents of the General State Archives for genealogical research in so far as most people think that all data concerning persons in the Netherlands are being kept there. That, however, is not true. The Third Department, being the State Archives of South Holland, possesses only the registers of births, marriages and deaths concerning places in the province of South Holland from 1811 until 1902. The earlier church registers of baptisms, marriages and burials as well as the local juridical and notarial archives are only partially found there; for most bigger cities like Rotterdam, The Hague, Leiden, Dordrecht, etc. (see p. 389- 390, 397-398 and 400) they are kept in the municipal archives. The private Central Bureau for Genealogy (Centraal Bureau voor Genealogie), POB 11755, The Hague, with an extensive collection of genealogical records concerning the Netherlands and the former colonies, undertakes genealogical research on payment in its own holdings as well as elsewhere in the Netherlands. Their guide Searching for your ancestors in the Netherlands, by W. Wijnaendts van Resandt (The Hague, 1972) can be ordered by remitting US $ 4 or £ St. 1.50. Some archives of the First Department are of importance for genealogical research. The archives of the VOC contain data on all persons who were during the 18th century in the service of that body in Asia and the Cape and also of European inhabitants of the Dutch colonies in the East. The older records of the VOC are incomplete. There are only incomplete genealogical sources concerning the West Indian colonies; nothing has survived on Northern America. Genealogical sources on the navy of the Dutch Republic are very fragmentary. There exist complete lists of officers of the army of the Republic, but only fragmentary records survive on non-commissioned officers and soldiers (mainly of the second half of the 18th century). Most of the genealogical records kept by the First Department relate to persons and their career, usually there are no data on family-relationships. The Second Department keeps regimental rolls (Stamboeken) of officers and of lower ranks of the Royal Dutch Army in the East Indies (KNIL),

501

ENGLISH SUMMARY

regimental rolls of the Koloniaal Werfdepot Harderwijk and its predecessor, and rolls of civil servants in the Dutch East Indies, the latter being part of the archives of the Colonial Office. Because of their poor physical condition, not all of the originals are available for public inspection. Microfilms are being made for purposes of consultation of those in poor physical condition. Detailed lists of emigrants kept in the General State Archives (Staten van Landverhuizers) only cover the period about 1848-1877; draft lists over a longer period are sometimes to be found in the State Archives in the provinces (e.g. up to 1900 for the province of South Holland; see Third Department, archief van Gedeputeerde Staten, p. 380). Computerlists resulting from investigations done in emigration/immigration files both in the Netherlands and the United States are kept with the Centraal Bureau voor Genealogie.

GUIDES CONCERNING SOURCES ON FOREIGN COUNTRIES

Europe, Middle-East and Northern Africa There is no good generaluideg to the diplomaticp material concerningg the Europeanp countries. Very obsolete and incomplete is: D. H. Thomas and L. M. Case, The newuideg to the diplomatic archives of Western Europep ((University Y of PennsylvaniaY Press 1975 ). A summary guide of the sources on the Ottoman Empire will appear in the CIBAL-bulletin for 1982. On Greece there exists a special g guide: B. J. Slot, Pé ges isg tis `011ando-`Ellènikes Sheseis,, Mantatoforos, nr. 13, June 1979, 26-47. On Britain there is: H. Hardenberg,g English g historyY in Dutch archives, Jo urnal of the Societyy oof Archivists, 4 (1970) 10-22. On Germany: B. Vollmer, Inventare vonuellenQ zur deutschen Geschichte in niederlandischen Archiven. Allgetneines Reichsarchiv in 's-Gravenhage.g Reichsarchiv der pprovinz Gelderland in Arnheim (Munchen 1957) (Archly and Wissenschaft, Band I).

Africa (south off the Sahara)

A generaluidey is: M. P. H. Roessingh and W. Visser,of G uide to the sources of the histor Africa south of the Sahara in the Netherlands(New York etc. 1978) International Council on Archives, Guides to the sources for the history of the nations, 2nd series, vol. 9). More detailed on Western Africa is: P. Carson, Materialsforf West African History.v in the archives of Belgiumg and Holland((London 1962) ; H.M. Feinberg,g Additions (anand further to Materials for West African HistoryY in the archives of Belgiumg and Holland bby Patricia Carson, London 1962, African studies, X/3 (1967) 48-53 and XII/1 (1969) 81-89.

502

ENGLISH SUMMARY

Latin America

A general guide is: M. P. H. Roessingh, Guide to the sources in the Netherlands for the history of Latin America (The Hagueg 1968)) (International Council on Archives, Guide to the sources of the history of the nations. A. Latin America, vol. III. 2.). On separate countries: M. A. P. Meilink-Roelofsz, A surveyY of archives in the Netherlands pertainingp g to the historyY of the Netherlands Antilles, De West-Indische Gids, vol. 35 (1954-1955) 1-38. E. van Laar, A survey of the archives in the Netherlands pertaining to the history of the Caribbean area (The Hague 1975).

Northern America

Most survivingg documents on Nieuw-Nederland under Dutch rule have been publishedP in: J. R. Brodhead, Documents relative to the colonial historyy of the state o New York, 2 vols. (Albany 1856-1858).

Asia

Aeneralg guideg concerningg Asia exceptp the Middle East is: M. P. H. Roessingh,g Sources of the historyhistor o Asia and Oceania in the Netherlands, vol. 1 Sources upp to 1796 (New York etc. 1982) (International Council on Archives, Guides to the sources for the history of the nations, 3rd series, vol. 4.1.); F. G. P. Jacquet, Sources of the history of Asia and Oceania in the Netherlands, vol. 21796-1949 (New York etc. 1983) International Council on Archives, Guides to the sources for the history of the nations, 3rd series, vol. 4.2). This lastuideg is also available on microfiche, published by IDC Inter Documentation Company, ZuZug , Switzerland. hasublishedp the inventories mentioned in this guide on microfiche as well. Shorter guides are: M. A. P. Meilink-Roelofsz, Sources in the General State Archives in The Hagueg relatingg to the history of East-Asia between c. 1600 and c. 1800, Felicitation volume of Southeast-Asian studies presented to Prince Dhaninivat Kromamun Bidyalabhy Bridhyakorn,y vol. I (Bangkok( g 1965 ). M. E. van Opstall, The Dutch colonial archives, a bird's eyeY view, Itinerarro((1980/2) ) 29-43. On separate countries: M. P. H. Roessingh, Dutch relations with the Philippines,Pp Y a survey of sources in the General State Archives, Asian studies(1967) 377-40 B. J. Slot, Archives in the Netherlandsnp Indonesian historyY 1596-1949, PapersP off the Dutch - Indonesian historical conference held at Noord wiJ kerhout 19-22 Mayy 1976 ((Leiden-Jakarta 1978).

503

INDEX OP NAMEN

Persoons- en familienamen zijnJ cursief gedrukt.g

Aall, comité 254 Albrecht van Beieren, Aar, Ter 373, 386, 396, graaf van Holland 338 399, 401, 403, Aleppo 78 422, 443 Alexandria 136 Aarden, hofjeJ 449 Alkemade 373, 386, 396, Aardswoud 438 399, 401 Aarlanderveen 373, 386, 396, Alkemade, Van 455 399, 401 Alkmaar 214, 336, 346, 347 Abbenbroek 386, 401 Allard, kunststoffen en Abbenhuis, C.A.W. 261 technika 235 Abcoude 306 Almelo 214, 243 Abelanden, cultuurmaat- Alphen, Van 70, 71, 261, 293 schappij 234 Alphen aan den RijnJ 386, 391, 393, Abessinie 302 396, 399, 401, Ablaingg van Giessen- 404, 408, 409, burg,g d' 261 412, 423 Abtsrecht 389, 399, 400 Alphonse, F.J.B.d' 108, 261 Accra 38, 65 Altena 334, 335, 337, Achterbroek 390 354, 366, 434 Achterland 386 Altmg, W.A. 71 Achthoven 387, 439 Ambon 29, 36 Achttienhoven 386, 388, 399 Ameide 253, 386, 399, Ackersdijk 261 401, 403, 434 Adolfsland zie Sint Adolfs- Amerika 73, 79, 90, 112, land 136, 138, 234, Adriaan Pietersambacht 386, 388 242, 464 Adrianopel 136 Amerigen, E.A. van 262 Adrichem, Van 374, 444 Amersfoort 206 Aeneae, H. 261 Ammersgraveland 386, 387, 401 Aerssen, Van 69, 70 Ammerstol 390, 400, 403, Afghanistan 302 418, 434, 437 Afrikaanse Handelsvere- Amstel, departement van nig in g 239 de 352 Agra 37 Amstelland 92, 323, 334, 335- Aitzema, Van 48, 70 337, 353 Aken 195 Amsterdam 28, 41, 53, 54, 55, Akkersdijk 389, 399, 400, 404 57, 66, 72, 74, 76, Alas Tledek, cultuur- 77, 81, 84, 90, maatschappij 237 109, 112, 113, Alblas, J. 482 131, 157, 162, Alblasserdam 386, 396, 399, 171, 190, 197, 401, 434, 442 200, 206, 214, Albrandswaard 386 221, 233, 239,

505 INDEX OP NAMEN

Amsterdam (vervolg) 240, 242, 245, Augereau, P.F.C. 111 265, 276, 277, Australië 228, 229 286, 298, 317, Autena 386 319, 323, 327, Axim 38, 65 341, 347, 352, Azie 42, 45, 73, 87, 357, 446, 448 112, 464 Andel, de 69 Andel, Van 423 Baambrugge 306 Angeren, J.R.M. van 262 Babberspolder 390, 397, 400 Anjou, hertog van 39, 48 Backershagen, huis 434 Ankara 66 Baden 309, 134, 297, 298 Antillen zie Nederlandse Baart de /a Faille 263 Antillen Bake, J. 263 Antonia Wilhelminafonds 252 Bakhuizen van den Antwerpen 39, 109, 186, Brink, R.C. 7, 8, 27, 28, 263 195, 199, 297, Balapoelang, cultuur- 328 maatschappij 236 Apam 38, 65 Balck 263 Apeldoorn 214 Banda 36 Appingedam 213 Bandjaratma, cultuur- Apollonia 65 maatschappij 234 Arakan 36 Bandoeng 229,239 Arendsma van Idsinga 70 Bangkok 277 Arentsburgh, vereniging 426 Banjarmasin 36, 229 Argentinië 133 Banjoemas 292 Arkel 337, 386, 389, Banjoewangi 314 396, 403, 404 Bantam 56 Arkel, Van 67 Barendrecht 396, 435, 479 Armstrong-Van Hogen- -, Oost- 388, 402, 435 dorp, P. 262 -, West- 389, 403 Arnhem 206, 283, 284, Barnevels, Van 447 301,357 Barwoutswaarder 386 Arnulf, rooms-koning 335 Basra 37 Arriéns 262 Batavia 36, 55, 56, 72, Artois 85 173, 229, 245, 261, 285, 287, Aruba 38, 63, 64 Asbeck, F.M. van 262 305, 325 Asmus 262 Batoe Lempit, cultuur- Asperen 385, 386, 434 maatschappij 235 Asselbergs, C.J. 262 Baud, J.C. 264 Assen, C.J. van 262 Beaufort, De 264 Assen 214, 233, 312 Beaumont, Heer van 435 264 Assendelft 434 Becker Assendelft, Van 263, 444 Beeck, Van 264 Assendelft de Coningh, Van 439, 444 Beeck Vollenhoven, Van 324 Asser 263, 475 Beel, L.J.M. 264 264 Athene 136 Beelaerts van Blokland Atjeh 285, 317 Beeldsnijder van Voshol, Aubrémé, A.Ch.J.Ch.d' 263 G.J. 68, 84

506 INDEX OP NAMEN

Beer 314 BeverwijkJ 69, 337, 435 Beernink, H.K.J. 264 BeyBe eren ere van Schagen, Behrend 265 70 Beieren 134, 297 Beijerlanden,J de 374 Bekenes 386 Beyerman 450 Belgie 68, 90, 93, 100, Bezemer, P. 266 109, 134, 139, Bicker, J.B. 367, 451 162, 228, 257, Bie, H. de 266 269, 270, 278, Biert 386, 388, 401, 281, 313, 329, 403, 404 469, 473, 474, Biesbosch 352, 379 481, 483 Biesen, J.W. van den 267 Beliri, cultuurmaatschap- Biggekerke 279 pij 234 Bik 267, 314 Beneden-Lent 133 Bricker, W. 422 Bengalen 37, 42, 56, 81 Binckhorst, huis 435 Benthorn 69, 386, 399 Bunk, J.J. 331, 475 Benthuizen 386, 387, 399, Binnenhof 26, 27 401, 403, 404, 435 Birma 42 Bentinckse lening 233 Birnie, cultuurmaatschap- Berbice 38, 43, 45, 58, pij 237 466 Bisdom, J. 71 Berends, P. 192, 265 Blackstone 423 Berenstein 265 Blanken 220, 267, 444, 475 Beresteyn, Van 265 Blankenburg 388, 403 Berg 436, 439, 444, 480 Blankenstein, M. van 267 Bergambacht 373, 390, 398, Blankenstein, Amt 69 400, 403, 435, 437 Bleiswijk 373, 386, 396, Bergen, Van 67 399, 401, 423, Bergen op Zoom 195, 206, 216, 481 432, 435 Berg h, L.Ph.C. van den 28, 266 Bleiswijk, Van 71, 267, 370 Bergh, S.J. van den 266 Bleskensgraaf 373, 386, 399, Bergschenhoek 396 401, 412 Bergsma 483 Bloemendaal 389, 399, 400, Berkel 373, 386, 396, 403, 405 399, 401, 403, Blois 337, 365, 371, 432, 442 386, 435 Berkenwoude 390, 399, 400, 403 Blois, Gwijde van 435 Berlijn 136, 270, 298, 300 Blokland 386, 435 Bern 136, 137 Blosy van Treslong, 71 Berne 350 w. o. Bervoets 266 Blijenburg,J Van 73 Besrer, A.G. 266 Bodegraven 386, 396, 399, Beth, J.C. 192 401, 403, 412 Bethlehemklooster, Boekhorst 399, 435 O.L.V. in - (Wateringen) 430 Boekit-Gomp ong , cul- Beug el, E. H. van der 266 tuurmaatschappij 234 Beuningen, W. van 266 Boelen 71 Beveren, Van 444

507 INDEX OP NAMEN

Boeleud, cultuurmaat- Breda 52, 67, 69, 206, scha i'J Goenoengg 236 208, 215 Boeschoten, Van 423 Brederode 337, 340, 345, Boetzelaer, G. van 50 444, 455 Bogaers 71 Bree, De 388 Bogota 299 Breugel, Van 269 Bohin 38, 65 Bricheau 269 Bokhorst, M. 191 Briedé, J. 269 Bolgarijen 386 Brielle 214, 317, 337, Bolsward 182 347, 356, 357, Bombay 238, 303 372, 374, 377, Bommel, Den 388, 402, 440, 441 379, 381, 385, Bonaire 38, 63, 64 386, 390-393, 396, Bonasse 330 398, 400, 403, Bondam, P. 84 408-414, 416, 419, Bonmassari, G.B. 78 429, 479 Bonrepas 374, 389, 403 Broek 389, 397, 400, Boogaard, J.F. 131 403, 405 Boon, H.N. 267 Broekhuisen, huis 261 Boon, M. 331 Broekhuizen 389, 400, 403, 405 Boot, J. 422 Broembong, cultuurmaat- Borculo 300 schappij 237 Bordeaux 137 Broers 84 Boreel 71 Bronckhorst 300 Borneo 56, 235, 296, 476 Bronsveld, A. W. 269 Borselen, Van 67 Brouwer 233, 269 Bos, D. 254, 267 Brouwer van Hogendorp, Bosboom, N. 268 F.X. de 270 Bosch, Van den 60, 268, 288, 326 Brugghen Six, Van der 270 Bosch, Den 386 Brugrnans 72 Bossche, J.F.R.S. van 268 Bruins, G. W.J. 270 den Brummen 133 Boskoop 373, 386, 396, Bruna, J.J. 254 399, 401, 403, 412 Brunings 220, 270, 475 Bots, A.G. 268 Brussel 39, 47, 52, 85, 90, Bouchout, Van 67 140, 239, 240, Boven Eems, departement 299, 323, 325, van de 297 343, 366 Braam, J.P. van 71, 466 Bruyn Kops, De 270, 271 Braband 389, 402 Bucarest 306 Brabant 337, 338, 354 Buiksloot 281 Brandeler, Van den 444 Buitenzorg 292, 312 Brandenburg 76 Buren 67, 68, 303 Brandwijk 373, 386, 401 Buren, Van 67 Bran is 269 Buren, Anna van zie Egmond, Brantsen, G. 50, 71 Anna van Brauw, De 269 Bus du Gisignies, L.P.J. Brazilie 38, 43, 134, 138, de 271 288, 291, 309

508 INDEX OP NAMEN

Buurman van Vreeden, Clifford 272 D. C. 271 Cnoll 73 Buys, P. 368 Cochin 37 Buyskes, A.A. 72 Cock Blomhoff, J. 272 Bylandt, Van 69, 72, 81, 466 Cock van Del wijnen, De 272 Bylsma, R. 28 Cock van Haeften, De 272 Bijnkershoek, C. van 384 Co!!ot d'Escury 73 Colombo 37 Caland, P. 271 Commewijne, plantage 236 Calcar, R.P. van 149 Conrad 220, 272, 273, Calcutta 330 330, 475 Calkoen 51, 69, 72 Constantinopel 66 Gambaja 37 Constant Rebecque, De 273, 475 Cambodja 36, 42 Cool 397, 400 Gambier 445 Cool, W. 273 Canada 228 Copes van Cattenburch 273 Canneman, E. 271 Cornets de Groot 274 Canton 36, 56 Coromandel 37, 42, 274 Canton, steenfabriek 240 Cort 274 Cantz'laar, P.R. 271 Cort van der Linden 274 Capelle aan den IJssel 373, 389, 397, Coruna 137 400, 403, 433 Corver (Hooft) 274 Capellen 271 Couperus 73 Capellen, D. P. van 422 Cousebant 440, 445 Capellen, G.A.G. Ph. van Couvreur, J. 274 der 271 Gracht, M. van de 383, 452 Capellen tot den Poll, Crajenschot, J.A. 274 J.D. van der 72 Cranenburg, Van 422 Carnisse 389, 435, 479 Cras, H.C. 274 Caracas 137 Cremer 275 Casembroot, E.A.O. de 272 Croiset (van der Kop) 275 Caspersz 314 Cromstrijen zie Kromstrijen Cats, J. 369 Cruquius 330, 444 Cazius 445 Cruyningen, A van 72 Celebes 82, 234, 285 Cuperus, G. 73 Cerbovada, petroleum- Curacao 45, 57, 60, 63, 64, maatschappij 306 66, 172, 271, 299 Ceylon 42, 56, 75, 467 Cuyck van Meteren, A. Chalon, René van 67 van 70 Charlois 389, 397, 400, Cyprus 137 405, 434 Chasse, D.H. 195, 272 Daendels, H.W. 91, 275 Chatillon, De 67 Dageraad, scheepswerf Cheribon 36, 56, 246 De 422 China 42, 55, 56, 138, Dalem 435 173, 242, 301 Dam van Isselt, Van 275 Cillaarshoek 386, 401, 403, 404 Dassevael, S. 276 Litters, A. van 50, 72 Davos 330 Clerq, S. de 451, 480 Decima 36, 277

509 INDEX OP NAMEN

Deckers 181 Dirk I, graaf van Holland 335 Dedem, W.K. van 276, 330 Dedem van de Gelder, Dirk VII, graaf van Hol- Van 51, 276 land 338 Delden, F.G. van 84 Dirksland 373, 386, 396, Delf, departement van de 376, 419 401, 404, 408, Delfland 334, 336, 338, 409, 436 372, 374, 386, Djambi 36, 237 396, 438, 449 Djeddah 285 Delfshaven 389, 397, 400, 405 Doeff, H. 277 Delft 54, 55, 75, 81, Doekoewringin 234, 235 112, 196, 201, Doetinchem 214 214, 263, 271, Domela Nieuwenhuis 277 279, 307, 319, Dommel 352 321, 341, 346, Donau hypotheekbank 233 347, 350, 372, Donker Curia's, H.H. 57 374, 375, 383, Doorman, G. 277 385, 389, 392, 393, Doorn van Westkapelle, 396, 397, 399, 400, H.J. van 277 403, 404, 408-410, Dordrecht 54, 214, 233, 296, 412, 414-416, 418, 341, 346, 347, 356, 427, 428, 430, 371, 374, 377, 444, 446, 448, 389-393, 397, 398, 449 400, 403, 404, Delfzijl 144, 213 406-413, 415-418, Deli 245, 474 444, 446, 448, Delprat 276 474. Delwi j nen 303 Dordt, De 448 Demarara 38, 57, 63, 466 Dorp 386 Denemarken 49, 51, 81, 82, 86, Dorp, Van 73 109, 134, 136, 313 Doublet 445 Den Helder ire Helder Drabbe 227 Denick, G.D. 71 Drachten 214 Denpassar 229 Dreischor 435 Destreux 66 Drenthe 67, 212, 214, 244, Deventer 73, 214, 303 310, 317, 325 Deventer, Van 483 Dresden, D. 278 Deventer, M.L. van 276 Driel, Van 445 Dever 436, 446 Droghorn, W.H. 278 Dibbets, G.J. 475 Drucker, H.L. 278 Didam 323 Druuvestein, H. 85 Diemerbroek 388 Drijfhout 278 Diemont-Van Alphen 293 Dubbel 448 Diepenhorst 276 Dubbeldam 389, 400, 403 Diepo Negoro 277 Dubrovnik zie Ragusa Dieren 133 Dufour, R. 278 Diesen, G. van 277 Duitsland 49-51, 68, 73, 81, Diez 308 86, 153, 134, 167, Dillenburg 308 232, 243, 283,

510 INDEX OP NAMEN

300, 325; zie ook Ecomens, W. 280 Pruisen Ende, Van den 280 Duivenvoorde, huis 436, 449, 450 Engeland 50, 72, 79, 86, Dumas, C.W.F. 73 126, 281, 307, Dumonceau 278 318, 329 zie ook Dumont Pigalle, P.A. 278 Groot-Brittannie Dupper 445 Engelen 280 Dusseldorp 236 Engelhard, N. 70, 280, 476 Dusseldorp 308 Enkhuizen 55, 112, 346, 347 Dussen, Van der 279 Ens 334, 366, 442 Dussen-Muilkerk 436 Ensile 66 Duvelaer van der Spiegel 74 Enschede 214 Duvenvoorde, Van 67, 340 Epe 276 Duy maer van Twist, A.J. 279 Ermelo 303 Duyn, Van der 445 Erp Taalman Kip, Van 69, 74 Duyst, Maria 243, 247 Esseli j kerwoude 386, 389, 397 Dijk van Matenesse, Van 445 Essequibo 38, 43, 45, 57, Dijksterhuis, bank 233 446 Europa 464 Ebels 181 Eustatius, Sint 38, 45, 64-66, 287 Eck, Van 279 Everdingen 386, 401 Edam 346, 347 Evertsen 74 Ede 306 Everwijn, J.C.A. 142 Eelde, A.G.A. van 279 Ewijck, D.J. van 281 Eems 352 Eysinga, W.J.M. van 281 Eerens, D.J. de 279 Eerzamen, F. den 451 Fabius 281 Egmond 350, 366, 428, 454 Fagel 47, 74, 281, 369 Egmond, Van 68, 340, 445 Falaiseau, De 281 Egmond, Anna van 67 Falck, A.R. 281 Eg mond, Maximiliaan Fazenda Ribeirao, land- van 67 bouw cooperatie 291 Eigen Beheer, inge- Fennekol, F.W. 282 nieursmaatschappij 238 Ferrand, J.H. 282, 330 Eikenduinen 430, 431 Feuilletau de Bruyn 282, 300 Eindhoven 211, 213, 215 Fillietaz Bousquet, R. de 282 Einthoven, L. 279 Floris II, graaf van Hol- Elias Schovel, L.N. 279 land 335 Elmina 38, 65, 137 Floris V,raag van Hol- Flout, C. Th. 280 land 336 Elout van Soeterwoude, Florijn 444 P. J. 85, 280 Florijn, Jacob 74 Eloy,Y abdij van St. 85 Fockema Andreae 282, 484 Elst 214 Fontaine, De la 66 Emants 445 Formosa zie Taiwan Emausklooster 430 Forsten 282 Emelwaarde 334 Forstner van Dambenoy 282 Emmeloord 337, 366, 436, 442 Franck, Van 283 Emmen 214, 312 Francis, E.M. 283

511 INDEX OP NAMEN

Francois 423 Gevaerts 450 Frankfort 134 Gevers 284 Frankrijk 50, 68, 71, 86, 90- Gevers Leuven 285 92, 109, 114, 134, Gevers van Endegeest, 137, 226, 228, D. Th. 285 375, 278, 300, Gey van Pittius 285 315, 329 Geyler, J.J. 466 Fransen van de Putte, Ghana zie Guinea, kust I.D. 283 van Frederik, prins 185, 194, 262 Gheel Gildemeester, Friesland 41, 53, 67, 83, F.P.A. van 285 214, 269, 323, Ghesel, Jacob van 74 327, 335, 336, Giessen-Nieuwkerk 261, 386, 396, 401 353, 370 Giessen-Oudekerk 387, 396, 401, 436 Frowein 146. 283 Giessendam 373, 386, 396, Fruin, R. 7, 28, 283 401, 404, 412 Fijnje, W. 283 Gillis, Jacob 370 Gnephoek 388, 440 Gael 283, 449 Gobbelschroy, P. L. J. S. Gallocs 283, 314 van 285 Gamron 37 Gobee, E. 285 Gard 261 Goch, V.W. van 238 Gaymans 284 Gockinga, C.H. 285 Gebhardt, P. 375 Godefroy, H.M. 285 Geer, Den 284 Godolló, meisjeshuis 247 Geertruidenberg 347, 466 Goedereede 373, 375, 387, Geertsema, J. 284 391, 392, 396, Geervliet 350, 373, 386, 401, 404, 420 396, 401-404, 412, Goekoop, A. 220, 286, 330, 476 430 Goenoeng Boeleud, cul- Geisweit van der Netten 284 tuurmaatschappij 236 Gelderland 26, 72, 83, 212, Goenoeng Malang, cul- 214, 234, 275, tuurmaatschappij 236, 237 303, 312, 313, Goens, Van 75 316, 323, 357 Goeree-Overflakkee 377, 382, 450, Geldermalsen 214 451, 480 Geleynssen de Jongh, W. 74 Goereese gat 375 Gelkenes 386, 401 Goes 214, 435 Gending, cultuurmaat- Goes, Van der 75, 341, 368, 446 schappij 234 Goes van Dirxland, Van Gendt, Van 163, 284, 469 der 286, 436, 446 Genève 137 Goes van Naters, M. van Gerard, G. J. 85 der 286 Gerbrandy, P. S. 284 Gogel, I.J.A. 286 Gerolf, graaf van Hol- Goidschalxoord 387, 401, 404 land 335 Goilberdingen 386, 401 Gesseler Verschuir, Goldberg, J. 286 P.R.W. van 284 Gooiland 334, 337, 483

512 INDEX OP NAMEN

Gorinchem 206, 233, 346, Groen 423 347, 356, 357, 373, Groen van Prinsterer, G. 287 377,389-391, 393, Groeneveld 387, 399, 436 397-400,403,404, Groenewegen, Van 446 406, 408-410, 412- Groensvoord 442 416, 422, 423, 447 Grol, G.J. van 287 Gouda 206-214, 233, 337, Groning en 57, 67, 83, 90, 341, 346, 347, 133, 206, 212, 374, 389, 392, 213, 233, 234, 242, 393, 397, 400, 244, 265, 275, 403, 405, 406, 284, 327, 370, 371 408, 409, 412, Gronovius 287 418, 419, 421, Groot, De 75, 288 427, 435 Groot-Ammers 387, 401, 404 Gouderak 373, 390, 398, 400 Groot-Brittannië 134, 137, 144, Goudkust 137,zie ook Guinea 228, 303; zie ook Goudriaan 387, 396, 401, 436 Engeland Goudriaan, B.H. 220, 286, 287, Groote Lindt 387, 401 330, 476 Groothoff, A. 288 Goudse IJssel 420 Grote Waard 338 Goudswaard 387, 396, 401, Group 387 404, 423 Grijsoord 387 Gouw, J.L. van der 29 Guatemala 137 Graaff, De 481 GuépinP van der Vlugt, Graaff, H.J. van de 287 administratiekantoor 233 Grande, A. de 384, 451 Guinea (Guinee), kust Graswinckel 7, 28, 192, 287, van 38, 43, 47, 57, 65, 446 112, 275, 289 Gravenambacht, 's- 405 Gulcher 288 Gravendeel, 's- 357, 373, 387, Gunning 288 393, 396, 401, 404 Guyana 43, 467 Gravenhage, 's- 90, 109, 133, 139- Guyot 288 140, 206, 214, Gybland Oosterhoff, 217, 228, 233-238, H.H. van 288 241, 245, 253, Gijbeland 373, 386, 387, 401 265, 279, 304, Gijselaar, C. de 367, 451 308, 327, 329, 336, 338, 339, 342, Haarlem 206, 214, 233, 343, 346, 350, 351, 244, 341, 346, 356-358, 374, 377- 347, 365, 368, 379,385, 389-395, 411, 427, 436, 397-400,403, 405- 447 406, 408-419, 422- Haarlemmerhout 338 424, 428, 430, 431, Haarlemmermeer 477 441, 452, 480 Haart, Ph. H. de 72 Gravenzande, 's- 373, 387, 396, Haastrecht 373, 385, 387, 399, 401, 404, 391, 392, 396, 412, 429, 431 401, 404 Griekenland 81, 134, 136 Hacke, A.H. W. 217

513 INDEX OP NAMEN

Haeften, Van 288 Heineken, brouwerij 318 Haes, R.L. de 289 Heinenoord 387, 396, 401, 404 Haffmans 181 Heinsius, A. 369, 453 Hagedoorn 289 Heitfeld, C. 179 Hagestein 387, 437 Hekelingen 387, 401 Hahn, J.G.H. 289 Hekendorp 387, 401, 404 Haisma-Rander, W.J. 289 Helder, Den 197, 200, 206, Hall, Van 289, 451 214, 323, 324 Hallman 283, 306 Heldring 290 Halt-Dliffelwand 69 Hellevoetsluis 206, 267, 379, Hamburg 167 385, 387, 396, Hamel, Van 289 401, 402, 412, Hannover 134, 134, 139 414, 416, 468, 479 Hanzesteden 48, 50, 70, 109, Helsdingen, W.H. van 290 134 Hem, De 430 Hardenberg, H. 29, 192, 289 Hem, Van der 484 Hardenbroek, Van 75 Hemert tot Dingshof,f H. Harderwijk 214 van 291 Hardinxveld 373, 387, 396, Hendrik, prins der Ne- 401, 404, 412, 437 derlanden 85 Haringvliet 200 Hendrik-Ido-Ambacht 387, 396, 401, 432 Harlingen 113 Henegouwen, Jan van 435 Hart Beek, Van der 205 Heneman, J.C. 467 Hartsinck, P. 113 Hengelo 212, 214 Hasselman 290 Hennert, J.F. 277 Hattem 133, 269, 312 Henrici, H.A. von 476 Hattinga 467 Herford 167 Havelaar, D.H. 290 Herking en 373, 387, 396, Hazerswoude 373, 387, 396, 401, 404, 437 399, 401, 404, 432 Hertogenbosch, 's- 48, 52, 206, 215, Hazeu, G.A.J.H. 290 222, 328 Heeckeren van Walien, Hessen 134 E.L. van 290 Hessen-Kassel 109, 325 Heemskerk, C. van 81 Heteren, Van 375, 446 Heemskerk, J. 290 Heukelom, Van 291 Heenvliet 387, 396, 399, Heukelum 373, 273, 387, 404, 412 401, 404, 437 Heeraartsberg, 's- 436 Heusden 334, 335, 337, Heereman van Zuydt- 350, 409 wück 436, 439, 446, 480 Heutsz, J.B. van 291 Heeres, J.E. 85 Heyligers 291 Heer Jacobswoude 386 Heymeijer, J.G. 291 Heerjansdam 387, 396, 401, Heyter, De 446 404, 437 Hiddingh, C. 291 Heer-Oudelandsambacht 387, 401 Hill, Van 76 Heerlen 215, 232 Hillegersberg 357, 389, 392, Hees, I.J. van 75 393, 397, 399, Hei- en Boeicop 385, 387 400, 403, 405, 423 Heim, Van der 75, 290, 370 Hillegom 373, 387, 388,

514 INDEX OP NAMEN

396, 399, 401, Hoogvlietg 389, 397, 400 404, 412, 418, 437 Hoogwoud 438 Hilversum 214 Hoop,P J.C. van der 76, 467 ^ Hingman, J.H. 28, 192, 291 Hoorn 53-55, 112, 113, Hinxt, D.E. 76 214, 346-348,449 Hochepied,P De 67, 76 Hoorn, Den 438 Hodenp ijl 387, 399, 401, Hoorn, Johan van 76 402, 437 Hoornaar 387 Hoek van Holland 206 Hoornbeek, Isaak van 370 Hoekse Waard 334, 382 Hop 76, 86, 367, 446 Hoeufft, J.D. 76 Hope 76, 293 Hoeufft van Velzen 443, 446 Hoppensted t, G. 239 Hof van Delft 389, 399, 400, Hora Siccama 293, 329 403, 404 Hos, M. 422 Hoffman, H. Th. 291 Houten, S. van 293 Hofwegen 69, 387, 396, 487 Houven van Oordt, J.B. Hogeban 400 van der 293 Hogendorp, Van 262, 291 Hove, Ten 76 Holambra, corip eratie 291 Hubertusgerecht zie Sint Hubertus- Holland 83, 92, 93, 105- gerecht I15, 108, 162, Hubrecht, P.F. 293 226, 265, 272, Hudde 77 282, 283, 300, 319, Huissen 323 327, 334-456,478- Hulst 82 480 Hunger, F.W.T. 294 Hollandia 173, 174, 229 Hurck, Van 447 Hollands Diep 200, 354 Hurk, A.J.C. van den 294 Hollandse waterlinie 197, 200, 205 Huysmans, G.W.M. 294 Holtrop, W. 451 Hurjts, J. 294 Hondertland 387 Honduras 139 Idenburg 294, 306 Hongarijeg 247, 328 llcksen, J.H. van 77 Honselersdijk 387, 412, 422 Imans, J. 77 Hooff,f H.W.S. van 292 Immink, A.J. 294 Hooff, J.F.R. van 292 India 37, 42, 74, 303 Hooft 293 lndie 268, 280, 283, Hoog van Ter Aar 85 287, 292, 298, Hoo g-Harnasch 387 309, 326 29, 42, 121, 169, Hoogbloklandg 387, 396 Indonesie 172, 229, 234-237, Hoogerheideg 69 Hoogeveeng (Drenthe) 317 241, 242, 245, 253, 258, 261, Hoogeveeng (gem. Bent- huizen) 387, 399, 403, 294, 298, 314, 404, 437 318, 331; zie ook: Nederlands-Indië; Hoogeveeng (gem.g Noot- dorp) 387, 401, 438 Oost-Indië 284 Hoogezand,g A . H. R. 331 IndramajoeJ Hoogly 37 Indre 261 Hoogmade 387, 397, 399, 402 Irak 42, 288

515 INDEX OP NAMEN

Iran 42, 288 Kadhipaten, cultuur- zie ook Perzië maatschappij 236, 474 Irene Brigade, prinses 228 Kadoe 292, 321 Irhoven van Dam, W. 294 Kal, J. van 67, 77 Italiè 134, 267 Kalassan, landbouw- Iterson, Van 447 maatschappij 237 Izmir zie Smyrna Kali Badjing, cultuurmaatschappij 237 Jacob, E.N. s' 294 Kalverbroek 389 Jacoba van Beieren, gra- Kampen 208 vin van Holland 341 Kamperduin 111 Jafnapatnam 37 Kamphuys 180 Jannina 66 Kanter, P. J. de 296 Jansen, M.H. 295 Kanton zie Canton Janssen 237, 295 Kapteyn, P.J. 296 Janssen, J.D. 109, 156 Karel de Stoute, hertog Janssens 295, 476 van Bourgondie 343 Japan 42, 56, 134, 138, Karel V, keizer 358 139, 267, 281 Karnebeek, Van 296 Japara 36, 292 Kassembazaar 56 Japikse, N.M. 295 Katendrecht 390, 397, 400, 405 Java 56> 73, 173, 203, Kaswijk 267, 387, 391, 396, 236, 237, 241, 399, 402, 404, 421, 242, 245-247, 277, 438, 450, 479 280, 282-284, 288, - aan Zee 381,422 290, 297, 297, Katz 296 321, 476 Kebon Hardjo, cultuur- Jeltes, H.F. W. 295 maatschappij 234 Jemen 42 Kedichem 387 Jeune, Le 447 Kediri, stoomtrammaat- Joana, stoomtrammaatschappij 245 schappij 246 Kedongdong, cultuur- Joekes, A.M. 295 maatschappij 235 Jogjakarta 284, 298, 318 Kempen, C.J. van 296 Jong van Rodenburgh, Kempenaer, J.M. de 302 C. de 295 Kemper, J.M. 296 Jonge, De 27, 85, 295 Kennemerland 334-336 Jonge van Ellemeet, C. Kerkelijke Staat 135 de 77 Kerkhoven, Jacob 451 Jonkman, J.A. 296 Kern, R.A. 297 Jorissen, Th.Th.H. 296 Kerseboom, W. 451 Julianakanaal 223 Kersten, P.A. 297 Junghuhn, F.W. 294 Kesman, J.N. 114 Jurriaanse, M. W. 86 Kethel 390, 397, 400, 405 Juynboll 447 Keulen 109 Keur-Hessen 134 Kaap de Goede Hoop 42, 55, 56, 79, Keverberg van Kessel, 112, 295, 321, 476 Ch.L.G.J. 297 Kaapstad 38, 364 Khanea 137

516 INDEX OP NAMEN

Kinckel, Van 77, 297 KrayesteinY 387 KinderdijkJ 422 Kremboongg en Toetan- Kinsbergen, J.H. van 77, 297 an, suikerondernemingg 236 Kinschot, Van 77 Kreta 137 Kist 447 Krimpen aan de Lek 373, 390, 398, Klaaswaal 373, 387, 396, 402 400, 403, 412 KlamP ko Semarang, cul- Krimpen aan den IJssel 373, 390, 398, 400 tuurmaatschaPP ij 234 KrimP enerwaard 267, 390, 398, Klarenbeek 69 400, 403 Klatten, cultuurmaat- Kromstrijen 373, 387, 402 schappij 236 Kruisbroedersklooster Klein Getas, cultuur- (Schiedam) 429 maatschappijPP J 234 Kruisgildeg 431 Klein Oosterland 387 Kun, L.J.A. van der 126, 220, 299, 330 Kleine-Lindt 387 Ki'fhoekJ 387, 402 Klinkenberg, D. 452, 480 Kijvelanden,J de 386 Klinkerland 387 Klompé, M.A.M. 298 LaaLaag -Blokland-Bloklan 402 KniphuizenP 233 Boekhorst 389 Knipping 66 Lage e Harnas 436 Kock, A.H.W. 298 Lakerveld 387, 439 Kock, H.M. de 298 Lamkat, tabaksbouw- Koets, P. J. 298 maatschappij 235 Kole 447 Lammens, A.F. 299 Kolkman, H. 298 Lampongse districten, Komigoro, cultuurmaat- cultuurmaatschaPP i'en J 306 scha Ppi j 234 Land is zekere bezitting,g Koning, J. 86 exploitatiemaatschappijPP J 423 Koningsveld, klooster te Lange Ruige Weide 387, 404 Delft 428 Lange van Wijngaarden, Kop, Van der 275, 298 De 447 Korea 229 Langen, L.H. de 299 Korendijk, De 387, 396, 423 Langerak 385, 387, 401, Kortenhoef 69 402, 404, 438 Kortenhorst, L.G. 238 Langestein, huis 438 Korthals, H.A. 298 Langsa, cultuurmaat- Koster, R. W. H. D. 298 schappij 236 Koudekerk 373, 387, 396, Lansberge, Van 299, 476 399, 402, 404, Laos 36 431, 438, 439, 442 Larnaca 137 Kourmoulés, D. 66 Larrey, T.I. de 54 Krabbe 387, 400 Lausanne 137 Krakatau, mijnenleggerJ gg 188 Lebak Roto, cultuur- Kralingen 390, 397, 399, maatschappijPP J 234 400, 405 Lebrun, C.F. 93 Kralingse Veer 412 Leemans, J.F. 452 Krammer, departement 379 Leerambacht 387, 401 Krayenhoffy f 60, 220, 298, 476 Leerdam 353, 387, 396, Krayenisse 387 404, 412, 438, 449

517 INDEX OP NAMEN

Leeuwarden 112, 133, 157, 214 Lho Soekhon, cultuur- Leeuwen, huis 438 maatschappijpp J 234 Leeuwen, Van 423 Lid'enJ g , cultuurmaat- Leeuwen, J. van 282, 300 scha pp i'J 237 Leeuwenhorst 346, 350, 367, Lier, De 373, 387, 396, 429, 454 399, 402, 404, Leicester, graaf van 39, 52 412, 434, 439, 452 Leiden 54, 206, 214, 240, Lier, Van 49 243, 261, 278, Liesveld 387, 439 283, 341, 342, Lig tenber g , J.J. 477 346, 347, 350, 352, Likilanden, cultuurmaat- 356, 357, 372, 374, scha ppij De 236 377, 378, 384, 385, Limborch, Van 383, 452 389,391-393, 397- Limborch, F. van 302 400, 403-406, 408- Limburg 90, 91, 93, 212, 410, 413, 415, 215, 257, 356 417-419, 423, 425, Limburg Stirum, Van 292, 293, 300, 477 469 Limburg Stirum van Leiden Gael, D. van 300 Noordwijk, F.A.G. van 452 Leiderdorp 240, 387, 396, Linden, G.M. van der 274 399, 402, 404 Lingeman, R.J.A. 301 Leidon g West, cultuur- Lingen 306 maatschappij 234 Lipkens, A. 301 Leidschendam 387, 396, 404, 451 Lissabon 50, 137 Leimuiden 373, 385, 387, Lisse 373, 387, 388, 396, 399, 401, 402 391, 396, 399, Lek 418, 420, 424, 438 412, 436, 439, 446 Lekkerkerk 390, 398, 400, List, A.F.C. 301 412, 438 Lobatto, R. 145 Leliendaalklooster Lodaja, cultuurmaat- (Schiedam) 429 schappij 236 Lely, C. 300 Lodewijk Napoleon, ko- Lely,y Van der 452 ning 92, 106, 107, 110, Lelyveld, B.P. van 78 274, 322, 359 Lennep, Van 66 Loevenstein, kasteel 452 Lenshoek 483 Logemann, J.H.A. 301 Lent 133 Lokhorst 69 Lenting, L.E. 300 Lombardijen 405 Leu de Wilhem, D. le 78 Londen 120, 126, 137, LeuP e, P.A. 300, 481 139, 140, 141, 143, Leusden 256 161, 166, 167, 170, Leviston, C. 78 176, 179, 191, 209, Lexmond 387, 396, 422, 220, 224, 228, 252, 439 264, 297, 303, 322 Leyden van Leeuwen, London, J. 258 Van 447 Loo, huis De 439 Leyds, W.J. 300 Loos-Haaxman, J. de 301 Leyenburg 437 Loosduinen 397, 399, 400, Leystar 66 405, 422, 429

518 INDEX OP NAMEN

Lorentz, H.A. 301 Man, M.J. de 472 Lorentz, P. 220, 301 Mangli, cultuurmaat- Loten, J.G. 467 scha pp i'l 237 Lotharingen, hertog van 78 Marchant 303 Loudon, J. 301 Marck, Van der 304 Lublink de Jonge, J. 301 Marez Oyens, De 222 Luik 131, 323, 474 Maria opp de bergg Sion, Lutsenburg Maas, A. klooster (Delft) 428 van 302 Maria van Hongarije 47, 341 Luxemburg 90, 93, 139, 469 Marie, C. van 304, 477 Luycx Massis, D. 78 Marokko 44, 49, 50, 86, Luzac, L.C. 302 138 Lynden, Van 302 Martens van Sevenhoven 73 Mascate 37 Maanen, Van 86, 302, 383 Masulipatnam 37 Maas 117, 200, 223, Matena 388 352, 372, 375, 420 Matenesse, Van 447 Maas, departement Mon- Mathenesse, Oud- en den van de 356, 377, 379, Nieuw- 390, 400, 405 390, 407 Mattapica 62 Maasdam 373, 387, 396, Matthias van Oostenrijk 39, 48 401, 402, 403, 404 Mauritius 38 Maasland 335, 387, 396, Maze 53, 57 399, 402, 404, Mazirel, L. C. 238 420, 439, 440, 452 Mechelen 52, 319, 342, 350, Maasland, departement 92, 353, 377 383 Maassluis 373, 387, 396, Medan 229, 237 400, 403, 404, Medemblik 336, 346, 347 412, 439 Meden (Celebes) 285 Maastricht 52, 90, 131, 213, Meerbrug 422 232, 474 Meerdervoort 387 Mackay (van Ophemert) 303, 477 Meerkerk 387, 396, 402, 439 Madoera, stoomtram- Meerman van der Goes, maatschappij 245 D.A. 72, 78 Madura (India) 46 Meerwijk, Huis 439 Maesen de Sombreff, Mees 304 P. Th. van der 303 Meester, Th. H. de 304 Mahon 137 Melissant 387, 396, 402, 404 Maintz 239 Mels, G. 78 Mainz 109 Melvill van Carnbee, P. 304 Majanglanden,Maan landen, cultuur- Mel vil van Lynden, R. 304 maatschappijpp 237, 295 Menado 229 Makassar 26, 229, 282 Menalda 305 Malabar 42, 56 Mentz, D. 220, 305 Malakka 36, 56 Meppel 214 Malang 236, 237, 245 Merens, A. 305 Malaysia 42 Merg okarahardjan, land- Malta 252 bouwmaatschappij 235 Meteren 69, 265

519 INDEX OP NAMEN

Meurer, F.A. 305 Mijnsheerenland 373, 387, 396, Mey van Streefkerk, De 447 402, 404, 439, 444 Meyer 66, 305, 423 Meyer Ranneft, J. W. 305 Naaldwijk 69, 357, 373, 387, Meyers, G.J. 305 391, 392, 393, Meylan, G.F. 57 396, 399, 402, Michiels-Arnold, cultuur- 404, 406, 412 maatschappij 236 - (bij Sliedrecht) 388, 397, 402 Middelberg 305 Naarden 206, 281 Middelburg 54, 112, 171, 338, Nadort 387, 400 357 Nagasaki 138 Middelburg (Z.H.) 373, 387, 399, 439 Nagell, Van 50, 307 Middelharnis 373, 387, 396, Namen 52 402, 404, 408, Napels 81, 276 409, 410, 412, Napoleon, keizer 92, 254 439, 448, 450, 480 Nassau 134 Middelkoop 387 Nassau, Van 67-69, 110, 466 Middellandse Zee 44, 54, 188 Nassau-Brabant 86 Middenburgh, huis 439 Nassau-Dillenburg 93 Mocca 37 Nassau-La Lecq, exploi- Modjokerto, stoomtram- tatiemaatschapP ij 424 maatschappij 245 Natal 38 Moerkapelle 387, 396, 402, Naters 388 404, 443 Nazarethklooster, O.L.V. Mogador 50, 138 in (Rijswijk) 429 Molenaar, A.N. 306 Nederburgh 78 Molenaarsgraaf 387, 396, 402, 404 Nederlands-Indie 70, 75, 76, 92, Mollerus, J.H. 306 162, 170-174, 187, Molukken 331 188, 228, 229, Monnickendam 346, 347, 449 234-237, 241, 242, Monster 373, 387, 396, 245, 252, 262, 399, 402 264, 267, 268, Monsterambacht 387 271, 273, 275, Montreal 324 279-283, 285,290- Mook, H.J. van 306 296, 299-302, 305, Moordrecht 389, 397, 399, 306, 309-313, 315- 400, 403, 405, 412 318, 320, 321, Moravische Landen 288 323, 326-328; zie Morren, Th. 192, 306 ook Indie; Oost- Mórzer Bruyns, A. 306 Indie; Indonesië Moulin, P. du 74 Nederlandse Antillen 43, 62, 63-65 Mouwen, H.F.J. 306 Nederrijnse kreits 50, 109 Mozambique 138 Nedersaksische kreits 50 Mulheim 298 Nederveen, Van 307 Muiden 337 Negapatnam 37 Muller, H. 306 Nepveu, J. 78 Muntendam, P. 306 Nesse, huis Ter 440 Musschenbroek, P. van 86 New York 138 Mijl 387, 400 Ngredjo, cultuurmaatschappij 236

520 INDEX OP NAMEN

Ngroesrie, landbouw- Noord-Brabant 90, 212, 215, 243, maatschappij 237 245, 257, 328, 330 Nickerie 61 Noord-Holland 11 l , 129, 214, Niekerken, Van 423 281, 292, 318, Niemandsland 402 319, 335, 336, Niemandsvriend 69, 388 367, 380, 415, Niesen, J. 65, 66 426, 474 Nieuhoff, B. 307 Noord-Ierland 228 Nieuw-Amsterdam 38 Noord-Nieuwland 440 Nieuw-Guinea 121, 170, 172-174, Noord-Waddinxveen zie Waddinxveen 229, 235, 258, Noord-Willemskanaal 327 291, 307, 314, Noordeinde,aleisp 424, 477 331, 470, 475 Noordeloos 388, 397, 402, 404 Niewink, J.W. 307 Noorden 388, 389, 402, 404 Nieuw-Beijerland 381, 388, 396, Noorderkwartier van 402, 404, 440 Holland 41, 53, 57, 75, Nieuw-Helvoet 373, 388, 396, 346, 347, 348, 402, 431 349, 367, 371 Nieuw-Krayerpolder 387, 388 Noordoostpolder 324 Nieuw-Lekkerland 373, 388, 396, Noordwijk 133, 243, 337, 402, 404 357, 373, 388, Nieuw-Loosdrecht 450 391-393,397, 399, Nieuwe Goote 388, 402 404, 406, 408-410, Nieuwe-Tonge 373, 388, 396, 412, 429, 432, 402, 404 435, 440 Nieuwe Waterweg 474 Noordwijkerhout 373, 386, 388, Nieuwenaar en Meurs, 397, 399, 404 Adolf graaf van 368 Noordzee 420 Nieuwenhoorn 373, 388, 396, Noordzeekanaal 187 402, 404 Noorthey, genootschap, Nieuwenhuis, J. 277 buitenplaats 426, 448 Nieuwenhuisen 79 Noorwegen 136 Nieuwerkerk aan den Nootdorp 373, 387, 388, IJssel 373, 388, 396, 397, 399, 402, 402, 404 404, 431, 438 Nieuweveen 402 Nouhuys, J. W. van 307 Nieuwkoop 373, 388, 396, Numansdorp 373, 388, 397, 402 399, 402, 404, 432 Nyegaard 277 Nieuwland 69, 388, 390, 396, Nijgh-Dessing 448 400, 402 Nijmegen 206, 213, 214, Nieuwpoort 373, 388, 396, 243, 303 402, 404, 432 Nijnatten, G.C.M. van 331 Nieuwveen 373, 388, 397, Nijssen, A.H. 79 399, 402, 441 Ningpoo 138 Obreen, H. C. 307 Nispen, Van 86 Ockers, P. 384 Noodt 307 Ockerse, W.A. 307 Noord-Afrika 320 Oegstgeest 388, 397, 399, Noord-Amerika 43 402, 404

521 INDEX OP NAMEN

Offem, huis 440 Oud-Alblas 388, 397, 399, Oklahoma 305 402, 404 Olden, R. van 308 Oud-Alkemade 440, 445 Oldenbarnevelt, Van 368, 448 Oud-Beijerland 373, 388, 391, Olivier, G. van 86 392, 393, 397, Oman 42 402, 408, 409, Omero 66 410, 412, 440 Ommeren, W. van 220, 308, 477 Oud-Krayerpolder 387,388 Ommerschans 125 Ouddorp 373, 386, 388, Onwaard 387, 388 397, 401, 402, Ooltgensplaatg 69, 373, 388, 397, 404, 431 402, 404, 440, 441 Oude hof, stichting Het 424 Oost-Friesland, departe- Oude Rijn 352 ment 90, 92, 313 Oude-Tonge 373, 388, 397, Oost-Indie 36, 40, 42, 112, 402, 404 265, 282, 283, Oude Wetering 396, 432 291, 323, 327, Oudekoop 388 464, 465, 470, Oudenhoorn 373, 386, 388, 481, 483, 484; zie 402, 440 ook Nederlands- Ouderkerk aan den IJssel 373, 390, 398, Indie 400, 403, 412 Oost 277, 297 Ouderzorg, steenfabriek 240 Oost-IJsselmonde zie IJsselmonde Oudewater 346, 347, 412 Oost-Zomerland 388 Oudshoorn 383, 388, 396, Oostenrijk 51, 81, 109, 135, 399, 402, 403, 291, 328, 329 404, 440 Oosterland 440 Ouhamé-Nana, Compag- Oosterwijk 388 nie Francaise de l' 239 Oostkapelle 440 Oukoop 399, 404 Oostvoorne 373, 388, 402, 404 Overflakkee 420 Ophemert 303 Overschie 390, 397, 400, 403 0 PP erri'nseJ kreits 50, 109 Overschie, Van 308 Oranje, prins van 68, 69, 73, 118, Oversliedrecht 69 194, 262, 272, Overslingeland 388 302, 345, 346, Overwaard 261 348, 349 Overijssel 67, 72, 83, 212, Oranje-VrijstaatJ 291 214, 266, 370, 371 OranjepolderJp 387, 410 Oyen, W. G. van 455 Ortel, J. 79 Osmaanse RijkJ zie Turkije Pabst van Bingerden, Oss 215 R.W.J. 86 Ossendrecht 69 Pa ger Alam, landbouw- Ostende 54 maatschappijpp J 234 Osterwald 66 Paleacatte 37, 56 Otgens 439, 448 Palembang 36 Ottoland 373, 388, 402 Palicol 56 Ouckama 66 Pallandt, Van 308 Oud, P.J. 258 Paltz-Beieren 297 Panchaud 66

522 INDEX OP NAMEN

Pancrasgors 388 Philips de Goede, hertog Panhuys, P. 452 van Bourgondië 341, 343 Panhuys, Van 79 Pielat van Bulderen 308 Pansier, Th. 416, 452 Piershil 69, 388, 397, 402, Panthaleon van Eck, Van 79 440 Pagekop 388 Pinke 309 Papendrecht 69, 373, 388, 397, Pirenne, L.P.L. 7 402, 404, 408-410 Plaisance, duc de 93 Papenweg 423 Planten 309 Paraiba 38 Plas, Van der 309, 314 Paramaribo 38, 61, 62 Plettenberg, J.A. van 79 Parijs 75, 93, 105, 112, Pleyte, Th. B. 309 223, 226, 239, Ploembon, cultuurmaat- 306, 312, 325 schappij 234 Pasir Malang, cultuur- Pluygers, P. 309 maatschappij 236 Poelgeest 402, 440 Pasir Nancha, cultuur- Poelgeest, H. van 240, 258, 309 maatschappij 236 Poelje, G.A. van 309 Pasoeroean 236, 245, 299, 474 Poeloe Laoet, cultuur- Pater, A. de 332 maatschappij 237 Patna 56 Poerwodadi, cultuur- Patoehwattee, thee- maatschappij 234 onderneming 239 Poest Clement, A. van Paulus, P. 86 der 452 Pauw 369, 384 Pol, H.H.J. van de 309 Pauw van Wieldrecht 448 Polanen 402 Peel, De 147 Polanen, R.G.J. van 79 Pegu 36 Polen 50, 74, 82 Pekelharing 308 Pollen 442 Peking 291 Poll, M.J.M. van 310 Penang 138 Poll, E. van de 247 Penataram, cultuurmaat- Pompe van Meerder- schappij 237 voort, J.E. 310 Pendrecht 388 Pompe van Slingeland 448 Perk 483 Pondok Gedeh, cultuur- Pernis 390, 400, 405, 412 maatschappij 268 Perzie 36, 56, 74, 135; Pontianak 36, 305 zie ook Iran Poortland 400 Pestel, Von 308 Poortugaal 373, 388, 397 Peterongan, cultuurmaat- Porto Santa Maria 78 schappij 234 Portugal 44, 50, 134, 135, Petersburg 229, 323 137 Petit, L.J. de 87 Posthuma, F.E. 310 Peulien 442 Pots 310, 383, 448 Peulwijk 386 Pous, J. W. de 259 Peursum 388, 397, 402 Preanger, cultuurmaat- Philadelphia 109, 138, 222 schappijen 236, 237, 292 Philips II, koning van Pretoria 227 Spanje 335, 348 Pro Juventute Rijnland 425

523 INDEX OP NAMEN

Probolingo stoomtram- Requesens 39 maatschappij 245 Reuvens, J.E. 312 Pruisen 50, 81, 90, 135, Reykjavik 224 136, 139, 194, Reynst, J.C. 312 195, 276, 281, Rheden 312 313, 329, 469 Rheineck Leyssius, Puliën 442 H.J. L. Th. van 452 Purmerend 347 Rhodesian Tobacco Co. 235 Putmans, H. 81 Rhoon 373, 388, 397, Putten, land van 382, 388, 420 402, 404 Putten-Strijen 337, 365, 371, 441 Ridder, steenfabriek De 240 Puttershoek 388, 397, 402, Ridderkerk 357, 373, 388, 404, 441, 445 391, 392, 394, Pijnacker 373, 388, 397, 397, 402, 404, 412 399, 402, 404 Riebeek A. van 76 Pijnacker Hordijk, C. 310 Riel, Van 312 Riemer, J. de 452 Quak, de 388 Riemsdijk, Van 28, 313 Quarles van Ufford, J.J. 310 Rietveld 386, 388 Ringers, J.A. 313 Raadt, de 448 Rio de Janeiro 138, 276 Raalte, E. van 310 Rio Delagao 38 Raaphorst 441 Riouw 305 Radermacher 79 Ripperda, J. W. 87 Raffles, Th. S. 310 Ritmeester, G. 313 Ragay 311 Ritter, H.A. 313 Ragusa 79 Rive, P. de la 466 Rákoczy 311 Riviere, huis 445 Rambonnet 311 Rochussen 313 Rambouillet 92 Rockanje 373, 388, 397, 402 Ranitz, C.J.A. de 311 Rodenrijs 373, 386, 399, Ranneft, J.G. 311 401, 403 Rappard, Van 73, 311, 477 Roef! 313, 314 Reael 311 Roemenie 135 Recife 38 Roep, B. 314 Redjo Agoeng, cultuur- Roer, departement van maatschappij 237 de 297 Rees, Van 311 Roergebied 261 Reesink, H.J. 312 Roermond 215, 322 Reeuwijk 373, 388, 397, Roessingh, M.P.H. 192 402, 404, 443 Roest van Limburg 448 Rehburg, W. van 275 Rollin Couquerque 314 Reigersbergen, huis 441 Romer, Von 314 Rein wardl, C.G.C. 312 Romme, L.P.M. 314 Rembges 331 Ronstorff 314 Renesse, Van 312 Roolvink, B. 314 Rengers Hora Siccama, Roosegaarde Bisschop, D. C. 329 W. 331 Repelaer 80 Roosendaal 213, 215

524 INDEX OP NAMEN

Rotterdam 41, 53-55, 75, Rijnsburg 346, 350, 367, 112, 113, 133, 388, 397, 399, 157, 214, 221, 402, 429, 454 222, 233-238, 266, Rijsoord 388, 397, 404 270, 273, 276, Rijsterborgh, H.A. 80 290, 294, 303, Rijswijk 388, 397, 399, 304, 316, 317, 400, 402, 404, 328, 329, 331, 409, 429, 443 346, 347, 356, 357, 374, 377-379, Saba 38, 64, 65 381, 382, 385, Saksen 50, 72, 82, 135, 389-392,394, 395, 330 397, 398, 400, Salida, mi'nbouwmaat-J 403, 405-418, 422, schappij 241 427, 434, 444, 474 SalingerSalie er, H.D. 315 Roux, C.C.F.M. le 331 Salzbergen,g spoorweg-p g Roxenisse 388, 437 maatschappij 243 Royaards, H.J. 444, 455 San Domingog 66 Royen, J.H. van 314 Sandelingenambachtg 386, 388 Royer, J. 87 Sanders, P. 315 Rozenburg 373, 388, 397, San Salvador di Bahia 38 402, 403 SantP oort 443 Rueb 423 Sardinie 135 Rugge 388, 402, 429 Sarraz, J.A.H. de Ia 195 Ruhrgebied 261 Sassenheim 388, 397, 399, 412 Ruigeg Plaat 403 Sautijn Schovel, D.J. 220, 315 Ruiven 388, 399, 441 Savornin Lohman, De 259, 316 Rusland 51, 109, 135, 194, Savoye 51 195, 233, 234, Scandinavië 73 291, 323, 329 Schaarsbergeng 29 Ratte, J.M.C.E. le 315 Schaik, J.R.H. van 316 Ruurlo 213 Schapengors 388 Ruybroek 389, 403, 443 Scheer, A.F. van der 452 Ruijs de Beerenbrouck, Scheidius, J.P.D. 80 C.J.M. 315 Schelde 199, 352 Ruysch 80 Schelling, P. van der 455 Ruyssenaers 315 Schelluinen 388 Ruyter, De 80 Schermerhorn, W. 316 Rijen 207 Schevening en 400, 406, 407 RijnJ 92, 173, 224, 316, Schiebroek 390, 397, 400, 403 328, 476 Schiedam 347, 374, 378, Rijn, J. van 80 382, 390, 392, RijnkreitzenJ 50, 297 394, 397, 400, RijnlandJ 243, 272, 334, 403, 405, 407, 336, 338, 388, 408, 410, 412, 402, 425, 452, 480 417-419,429, 430, Rijnmond 416 447 RijnsaterwoudeJ 388, 397, 399, Schieland 334, 336, 381, 402, 404, 441 388, 411

525 INDEX OP NAMEN

Schimmelpenninckp van Sint Adolfsland 434, 440, 441 der Oye 316 Sint Ag athaklooster 427 Schinne, Van 80 Sint Agneskloosterg 427 SchipholP 224 Sint Agnetakloosterg 428 Schipluiden 373, 388, 397, Sint Annaklooster 427 399, 401, 402, 404 Sint Annapolder 388 Schlingemann, F.L. 316 SintAnthonie P older 388, 402, 441 Schmid, W.J.M. von 316 Sint Barbaraklooster Schneither, G.J.C. 317 (Delft) 427, 478 Schokland 334 Sint Barbara in Bethle- Scholten van Oud hemklooster ('s- -Haarlem, C.J. 171 Gravenhage) 428 Schoonderloo 389, 400 Sint Bartholomeuskerk Schoonhoven 206, 233, 298, (Nootdorp)P 431 337, 347, 350, Sint Bartholomeus- 357, 390-392, 394, klooster (Delft) 427, 478 398, 400, 403, Sint Elizabethklooster 407, 408, 412, ('s-Gravenhage) 428 414-416, 430, 431, Sint Elizabethklooster 435 (Rugge) 429 Schoonrewoerd 388, 404 Sint Eloy, abdij van 85 Schoot 441 Sint Eustatius 38, 45, 64-66, 287 Schotland 303 SintGeor g e Delmina 38, 65, 137 Schouw-Duivenvoorde 381 Sint Hieronymusdal- Schouwen-Duiveland 334 klooster 427 Schrijver 80 Sint HippolytuskerkPP 430 Schuddebeurs 388, 402, 404 Sint Hubertusgerecht 387, 388, 404, Schuddebeurs, H.G. 331 438, 442 Schuurman 317 Sint Jacobskerk 431 Seboroh, cultuurmaat- Sint Katharina en Sint schappij 236 Barbaraklooster 429 Seelig, H.G. 195 Sint Maarten 38, 64, 65 Semarang 36, 229, 246, 292 Sint Maartensrecht 388, 399 Senegal 43 Sint Maria in Galilea- Senembak, maatschappij 237 klooster ('s-Gravenhage) 428 Serajoedal, stoomtram- Sint Maria Mag dalena in maatschappij 246 Bethaniëklooster ('s- Serdang, cultuurmaat- Gravenzande)) 429 schaPP ij 234 Sint Marie opP het Hof Series 66 kapittelP ('s-Gravenhage)( 430, 454 Servië 135 Sint Michielklooster 430 Siam 36 Sint Omaars 195 Sicilie 135 Sint Ursulaklooster Siegen 261 (Delft) 428 Siewertsz van Reesema 444 Sint Ursulaklooster Sika 66 (Schiedam) 430 Simonshaven 388, 402, 404 Sint Vincentklooster 428 Singapore 138 Sleen, H. van 317

526 INDEX OP NAMEN

Sleyden, Van der 317 Spies,p P. 317 Slicher, R. 453 SP onheim, SigSi mondmon van 67 Sliedrecht 69, 357, 373, 386, S.H. 318 388, 392, 394, Spijk 69, 389, 442 397, 402, 404, Spijkenisse 389, 397, 402 408, 409, 412 Sri Lanka zie Ceylon Slingeland 389, 402 Staal van Piershil, Van Slingelandt, Van 361, 370, 383, 448 der 440, 449, 480 Sluipwijk 389, 402, 404 Stad aan 't Haringvliet 389, 397, 402 Sluis 272 Staveren 336 Sluiskil 214 Staveren, H. van 82, 83 Smeeng e, H. 317 Steeg, De 318, 323 Smidt, H.J. 317 Steen, Van der 318 Smit 422 Steengracht 436, 440, 449 Smyrna 51, 66, 76 Steenstra, P. 220 Snedelwi j k 442 Stein 337, 389, 402, 430 Sneek 214 435 Snoeck Henkemans, J. R. 317 Stellendam 389, 402 Snouckaert van Schau- Stellwagen 423 burg 81 Steyn, Pieter 370 Soekaboemi 237, 288 Stikker, D.U. 318 Soekamadjoe, landbouw- Stockholm 138, 300 maatschappijp 234 Stok, E.M. 318 Soekanegara, cultuur- Stolwijk 386, 389, 397, 404 maatschappij 236 Stompert 386, 388, 403, 404 Soekawana, cultuurmaat- Stomp wijk 373, 387, 389, schappij 236 396, 397, 399, Soemba 274 402, 404 Soember Bopong, cul- Stoop 449 tuurmaatschappij 237 Stormpolder 390, 424 Soerabaja 188, 229, 261, Straits Settlements 138 290, 294, 299 Stralen, H. van 318 Soest 264 Stratenus, A.A. 87 Sofia 277 Stratingh 318 Sommelsdijk 69, 334, 353, 356, Streefkerk 389, 397, 402, 404 389, 392, 394, Strevelshoek 388, 389, 404 397, 402, 404, Struiten 442 407, 408, 409, -, Oude en nieuwe 388 410, 442 Strijen 389, 392, 397, Sonoy 346 403, 404; zie ook Soren,g W. C. G. A . van 87 Putten-Strijen Souburg,g huis 442 --, land van 389 Spaen, Van 81 Strijen, Van 67 Spaland 390, 397, 400 Stuart, M. 87 Spanje 51, 78, 81, 86, Stuttgart 325 109, 135, 137, 267 Suermond 180 Speicher, Von 317 Suez 242, 276 Spiegel, L.P. van de 370 Suezkanaal 128 Spieringshoekp 236 Sukadana 36

527 INDEX OP NAMEN

Sumatra 36, 56, 82, 235, - (gem. Everdingen)g 389 236, 289, 298, 310 Tilanus, H. W. 320 Surat(te) 37, 42, 56 Tilburg 143, 144, 153, Surendonck, Jacob 369, 453 215, 325 Suriname 38, 43, 45, 58-63, Timor 56, 296, 331 66, 71, 78, 169, Tindal, W. G. 203 171, 174, 175, Tinne, A. 320 235, 236, 255, Tjarda van Starkenborgh 268, 273, 288, Stachouwer, A. W.L. 321 290, 299, 300, Tjomal 237, 474 303, 306, 315, Tobago 43 317, 464, 466, Tol, huis 438, 442 467, 470, 476 Tollius 68 Suys 365 Tonkin 36 Suyskens, Ph.A. 453 Toorn, Van der 321 Swieten, J. van 318 Toscane 51, 135 Swinden, J.H. van 319 Towa Lawa, klapp ercul- Sypesteyn, C.A. van 87 tuurmaatschapp ij 236 Sypkens 319 Trans Ocean, scheepvaartmaatschappij 242 Taiwan 36, 42, 81 Transvaal, handelsmaat- Tanger 50, 138 scha pp i'J 238 Teding van Berkhout 81, 367, 449 Transvalia Land Exp lo- Tegelen 213 ratie en Mijnmaatschap-p Telders 164, 319 pij 240 Tellegen, B.D.H. 319 Tresling 321 Temminck, H.F.M. 319 Triangel 69 Tempel, De 389 Trier 109 Tempel, huis De 442 Triere, J.B. van 79 Ter Apel 244 Tromp 77 Terheyde 396 Truxillo 139 Ternate 36 Tuil 389, 397, 400, Terneuzen 319 403, 405 Tersana, landbouwmaat- Tulleken 321 schappij 234 Tunis 51, 79, 139 Terschelling 334, 337, 352, Turkije 44, 49, 51, 72, 73, 353, 366, 442 136, 276, 329 Tets van Goudriaan, Van 319, 383 Tutucorijn 56 Texel 186, 197, 323, Twent van Raaphorst, 334, 335, 337, 435 A.C. 411 -, departementp van de 352 Thailand 42 Ubbens 233 Theunissen, W.F. 320 Uhlenbeck 321 Thierens 320 Uitenhageg de Mist, J.A. 321 Tholen 245, 435 Uiterbuurt 388, 389 Thorbecke, J.R. 8, 320, 477 Umbgroveg 170 Tichelman, G.L. 320 Unilever 266 Tienhoven 373, 389, 403, Urk 133, 337, 334, 404, 442 366, 436, 442

528 INDEX OP NAMEN

Utrecht 83, 87, 206, 214, Vianen 82, 334, 352, 357, 221, 227, 244, 378, 384, 385, 253, 257, 261, 389, 392, 394, 275, 281, 288, 397, 404, 408, 307, 316, 344, 412, 445, 455 352, 353, 357, - en Ameide, land van 389 360, 368, 370, Vianen, Van 67 415, 417, 479 Vierhouter Bosch, N.V. Het 265 Valck, F.G. 321 Vierpolders 374, 389, 403, Valckenier 322 404, 420 Valkenburg 373, 389, 397, Viervant Tukker 449 399, 403, 404, Vietnam 42 438, 479 Vilvoorde 52 Valther 322 Vinceler, Van 323 Vandepoel,p P. 331 Visscher, C.W. 323 Varel 90, 233 Visser, S.H. 324 Veegens 322 Vissering 324 Veendam 213, 265 Vlaanderen 277, 338 Veenhuizen 124, 406 Vlaardingen 357, 374, 382, Veken, J. van der 70 390, 392, 394, Veld, J. in 't 322 397, 400, 403, Velde van Melroy, 405, 412, 434, 447 J.B.R. van 322 Vlaardingerambachtg 390, 400, 403, 405 Velden, B. van den 322 Vlieland 334, 352, 353, 435 Velden, Van der 81 Vliet 386, 389, 401, Velsen 443 403, 404 Veluwe 472 Vlissingeng 206, 214, 308 Venetie 49, 66 Vlist 374, 389, 397, 403 Venezuela 137, 267 Vlitro, bevrachtingsbe- Venlo 215 drijf 422 Vennep 389 Volkerak 200 Veraart, J.A. 322 Vollenhoven (Van) 324 Verheyen,y A.J.J.H. 322 Volta 38 VerHuell 323 Vondeling, A. 324 Vermeulen Krieger, P.F. 323 Vonhoff, H.J.L. 324 Verna, handelscoöperatie 422 Voocht van Rijnevelt 446 Vernet, G.L. 81 Voor-Indie zie India VerrijnJ Stuart 323 Voorburg 283, 357, 374, Verschure, J. 81 389, 392, 394, 397, Verstolk van Soelen, 399, 400, 403, J.G. 323 404, 425, 435, Veth, B. 323 439, 443 Veur 373, 389, 397, Voorduin, J.C. 324 399, 404 Voorhout 374, 388, 389, 399 Vhelen 323 Voorne 334, 337, 365, Vianden, Sigmond van 374, 382, 389, Sponheim graaf van 67 420, 421, 443 Voorne, Machteld van 337

529 INDEX OP NAMEN

Voorschoten 374, 389, 397, Wassenaar 389, 397, 399, 399, 403, 404, 403, 404, 423, 412, 423, 426, 432, 434 430, 436, 448 -, oorlogsschip 186 Voorst Evekink, D. van 325 -,ingenieursmaatschappij 238 Voorthuyzen van der Wassenaar, Van 340 Mare!, Van 449 - van Catwyk 449 Vos van Steenwijk, R.H. - van Rosande 450 de 325 - van Sint Pancras 450 Voshol 69, 389, 443 - Starrenburg 438, 439, 441, 450 Vredenburch, Van 81, 361, 417, 419, Waszeklewicz- Van Schil-f 420, 449, 461, 480 gaarde, B. 326 Vredestein, rubberfabriek 422 Water, J.Ph. van de 326 Vreede 325 Watering en 389, 397, 399, Vries Robbe, De 422 403, 404, 412, Vriese, W.H. de 172 430, 445, 452 Vriesland (bij Hekelin- Waterland 335, 336 gen) 387, 401 Waterloo, oorlogsschipg P 186 Vriezekoop 385, 387, 401, 402 Way Lima, cultuuronder- Vrolik 325 neming 235 Vromans 325 Weeg j e, 't 389, 400, 403, Vroonlanden, De 336 405 Vrouwenrecht 389, 400, 404 Weel, Van 450, 480 Vrij-Temminck, De 361, 370, 383, 448 Weergors, Het 387, 401 Vrije Boekhorst 389 Weitzel, A. W.P. 326 Vrijenban 389, 396, 399, Welter, Ch.I.J.M. 326 400, 403, 404 Wenen 93, 139 Vrijhoek 389 Werkendam 352, 409 Vrijhoeven 389, 396 Werve, huis De 443 Vultejus, J. 325 Werve, huis Te 443 West-Afrika 43 Waal 90, 448 West-Brabant 245 Waal 325 West-Duitsland 481 Waarder 374, 389, 403 Westendorp Boerma, J.J., 326 Waddinxveen 374, 389, 397, Westerschelde 187 403, 404, 412, Westfaalse kreits 50, 109 432, 442 West-Friesland 334-336, 341, 346- - Noord- 388 348, 351, 366, - Zuid- 389, 431 367, 375, 384, 435 Wadenoien 303 West-Indié 40, 43, 57, 58, 74, Waerden, J. van der 172 112, 170-172,188, Walcheren 90 271, 290, 464, Waller 236 466, 481, 483, Warmond 389, 397, 399, 484; zie ook Cu- 403, 404, 440 rapo; Suriname, Warners, C.J. 326 Sint Eustatius; Warneries, L. 51 Sint Maarten; Washington 275 West-Afrika

530 INDEX OP NAMEN

Westland 382, 410, 443 Wolfheze 133 Westmaas 389, 397, 404 Woltersom 230 Weyer, G.A.Ph. 326 Wono Djati, cultuur- Wicquefort, Abraham de 74 maatschappij 237 Widowaren 235 Wono Langan, cultuur- Wieldrecht 389, 403 maatschappij 236 Wierickerschans 133, 407 Wonoredjo, landbouw- Wiering en 334, 335, 337 maatschapp i', J suikerfa- Wiersma 223 briek 234 Wildevenen 387, 402, 443 Wopkes Cnoop 327 Willem I, koning 26 Woubrugge 357, 374, 389, Willem I, stadhouder 67 392, 397, 399, Willem II, stadhouder 76 402-404, 408, 422 Willem II, suikeronder- Woudharnas 387 neming 234 Wttewaal 82, 327 Willem III, graaf van Wttewaal van Stoetwegen, Holland 339 C.M.1., 327 Willem III, locaalspoor- Wulfften Pa!the, Van 327 wegmaatschappij 243 Wurttemberg 109, 134, 276, 297 Willem III, stadhouder 74, 76 Wijck, C.H.A. van der 327 Willem IV, graaf van Wilckerheld Bisdom, Holland 336 D.R. 71 Willem IV, stadhouder 41 Wijk aan Zee 435 Willem V, graaf van Wijn, H. van 26, 27, 87, 328 Holland 337 Wijnand, J.H. 328 Willem V, stadhouder 76 Wijnbergen, Van 328 Willem VI, graaf van Wijngaarden 374, 389, 397, Holland 340 403, 443 Willem Frederik van Oranje-Nassau 93 IJ 420 Willemsoord 190, 228 Yokohama (Japan) 139 Willens 389 Ypey, A. 330 Wilson, limonadefabriek 240 IJssel, Goudse 420 Winschoten 213 IJslandse kabeljauwvisse- Winter, J.W. de 113 rij 418 Wintermans, J.J., 326 IJsselmeer 217 Wisch 300, 303 IJsselmonde 397, 400, 405, Wiselius, S. 327 408, 410 With, Witte de 82 -, Oost- 390, 403 Witsen Elias, J. 327 -, West- 390, 403 Witt, De 74, 80, 82, 369, IJsselstem 352, 353 450 Ilsselstein, Van 67 Wittert van Hoogland, IJsselveer 387 E.B.F.F. 327 Woerden 243, 269, 334-336, Zaalberg 181 347, 357, 374, Zaandam 214, 322 375, 378, 389, Zaaijer, J. 328 392, 394, 397, Zandambacht 387, 389, 401 403, 404, 407-409, Zandt, 't 387,438, 450, 479 412, 425, 432, 440 Zandvoort 244

531 INDEX OP NAMEN

Zeehond, motorschip 242 Zuiderzeeraad 310 Zeeland 26, 41, 47, 53, 55, Zuiderzeewerken 198 57, 83, 90, 214, Zuid-Holland 129, 181, 214, 298, 319, 335, 244, 273, 280, 336, 338, 341, 292, 296, 312, 345, 348, 351, 317, 329, 334-336, 357, 383, 384, 338, 352,354-382, 435, 443, 448, 389, 394,407-419, 451, 476 426, 452, 477, Zeeuws-Vlaanderen 90, 91 479, 483 Zeeuwse stromen 476 Zuidland 389, 397, 404 Zeevang 335, 336 ZuidplasP 411 Zegwaart 306, 374, 386, ZuidwijkJ 389, 399, 403 389, 397, 399, Zurich 139 404, 432 Zutphen 206, 214 ZennewijnenJ 303 Zuylen, Van 328 Zetten 290 Zuylen van Nijevelt,J Van 328 Zevenbergen 67, 334 Zijl!, Van 82 Zevenhoven 389, 399, 432, 441 Zwaan, J.A. de 192, 329 Zevenhuizen 374, 389, 397, Zwaardemaker, A.F. 329 403, 404 Zwahlen, J.R.D. 329 Zierikzee 214 Zwammerdam 374, 389, 397, Ziesenis, B. W.H. 477 399, 403. 404, Zimmerman, A.R. 328 433, 443 Zoetermeer 306, 374, 386, Zwartewaal 374, 389, 397, 389, 397, 399, 403, 404 404, 432, 451 Zweden 51, 75, 136, 138, Zoeterwoude 374, 389, 397, 276 399, 403, 404, 422 Zwitserland 136, 137, 139, 195 Zouteveen 390, 400, 405, Zwolle 157, 206, 214 434, 452 Zwolsediep 117 Zoutman 82 Zwijndrecht 389, 397, 401, 412 Zuid-Afrika 38, 146, 246, 262, Zijderveld 386, 401 300, 307, 324 Zijli, Van 82 Zuid-Beveland, sp oor- Zijpe 372 wegmaatschappij 244 Zuid-Beijerland 388, 389, 397, 403, 404 Zuid-Limburg 223 Zuid-Pacific Commissie 172 Zuid-Willemsvaart 117, 287 Zuidbroek 390, 438 Zuidelijke Nederlanden 51, 90 Zuider Kogge, spoorwegP g maatschappijpJ De 244 Zuiderkwartier van Hol- land 344, 346-352,367, 371, 374, 390 Zuiderzee, departementp van de 157

532

INDEX OP TREFWOORDEN

Namen van instellingeng zijn zijn alleen opgenomenpg indien toekenningg van een trefwoord misverstand zou kunnen wekken. Zo is bijvoorbeeldJ aan `Nederlandse Rubbermaatschappij'pp J het trefwoord rubber toegekend,g maar is `Consumentenbond' als afzonderlijk trefwoord opgenomen.

Aalmoezenier 322 Akker- en weidebouw 148, 177, 178 Aannemingg van Algemene zaken, mi- geslachtsnamen 399 nisterie van 120 Aanvoergoederen van Ambachtsheerlijkheden zie heerlijkheden overzee 154 Ambassadeurs zie gezanten Aanwinsten 23, 83, 330, 454, Ambtenaren 127, 143, 249, 257 455, 482 - centraal bestuur 266 Aardoliepprodukten 145, 150, 223, AMGOT 213 288, 295, 306, 332 Amortisatiekas 109, 162 Abdijen 85, 367, 428, 429, Amortisatiesyndicaat 68, 159, 162, 292 454 Antecendentenonderzoek 171 Academie zie onderwijs Antidienstvervangings- Accountantsdienst 143, 230 bond 257, 300 Achterstand, liq uidatie Antillianen, landelijke van de 163 stichting welzijn voor 247 Adatrecht 324 Arbeid, handel en nij- Adel 120, 125, 261, 311 verheid, ministerie Adjudant (-generaal)g 196, 263, 308 van 141, 216 Administratie, militaire 204, 207, 212 -, hoge raad van 322, 327 - van oorlog 195, 196 , kamer van 100, 249, 316, 418 Admiraliteitsarchief 84 , ministerie van 216 Admiraliteitscolleges 41, 45, 53, 69-72, -, raden van 327 75-77, 80-86, 91, , Stichting van de 318 96, 465 Arbeiderspartij, sociaal Advies en informatie- democratische 317 instellingen 248 Arbeidersverzekering 216, 219 Advocaten 72, 78, 231, 238, Arbeidsdienst 120 261, 266, 279, Arbeidsenquête 167 289, 294, 296, Arbeidsfront 217 303, 304, 316, Arbeidsinspectie 217, 247 319, 423, 445, 447 Arbeidszaken 210 Afdelingen,g militaire 100, 395, 415 Arbitrage,g internationale 263, 264, 274, 281 Affairs, civil 213 Archeolog ie 381, 426 Afkortingen,g lijstlijs van 32 Archief (definitie) 21 149, 152 Archief, algemeeng rijks-J 85, 192, 265, 291, Agenda 31 329, 408, 468 Agenten zre gezanten Archief in Zuid-Holland, Agreementg on tariffs and rijks- 28, 29, 333, 456, trade, general 144 478 Akademie van weten- Archiefbewaarplaats 22 schappen,pp koninklijke Archiefschool 192 Nederlandse 129 Archiefwet 22, 23, 24, 26, 27

533 INDEX OP TREFWOORDEN

Archieven, oud- Bedrijfsorganisatie,J g mi- rechterli'J ke 56, 59-65,385-390 nister voorpubliek- Architecten 451, 477, 480 rechtelijkeJ 144 Archivaris, rijks- 85, 88, 263, 266, BedrijJ fsnationalisatie 230 283, 287, 289, Bedrijfsregelingen 146 306, 313, 328 Begrafenisfondseng 127 Archivarissen, vereniging Begrotingscommissie 107 van 7, 28, 249 Begijnhofg 431 Armenzorg 157, 360, 425, 431 Beheer, centraal 310 Armwezen 122, 125, 127 Beheersinstituut 168 Arrondissementsrecht- Belastingen 59-61, 64, 112, banken 3, 226, 228, 317, 118, 160, 273, 319, 329, 357, 289, 292, 299, 390, 391 312, 352, 359, Artillerie 114, 196, 198, 373, 374, 378, 201, 202, 267, 380, 407, 408 281, 302, 308, 415 Beleenbank 109 Artillerieinrichtingn 198, 288 Benelux 144 Artsen 217, 263, 269, Beniso 241 282, 289; zie ook Benzine zie aardoliepro- geneeskunde dukten Asiel 407 Beplantingen 163 Assistent-resident 284, 285, 292, Beratungsstelle 232 296, 314 Bergcultuurondernemin- Atlassen 459, 461, 481, gen 241 482, 483, 484 Beroepp en bedrijf,J f, open-pen Attaché's 224, 262, 278, 325 bare lichamen van 230 Auditeurs-militair zie krijgsraden Beroepen, vrije 251, 423; zie ook Auteursrechten 169; zie ook oc- advocaten; artsen; trooien deurwaarders; in- Automobielen 152 genieurs Autotrekkracht 198 Beschaving,g fonds voor kennis van de Neder- Baggerbedrijf 319 landse 254 Baljuwschappen 336-338, 356, 370, Bescherming van dieren 258, 309 371, 385-390, 421 - - meisjes 248 Bankbil'ettencentraleJ 270 Besturen, departementale 91-93, 106, 353, Bankwezen 62, 66, 219, 233, 376 234, 235, 250, ,gewestelijke 351-354, 376-378 279, 283, 311, Bestuur, afdeling binnen- 317, 324; zie ook lands 123, 127, 145 effectenregistratie Bestuur, algemeen 292 Bastvezelindustrie 230 -, der verenig de Neder- BedrijfsadministratieJ 253 landen 39-42, 47-54, 93 Bedrijfschappen 230 ,gedeputeerd 353, 376 BedrijfseconomieJ 179 -, in Azië en Zuid- BedrijfslevenJ 230, 233-246, 418, Afrika van de VOC 56, 57 421, 422 , in de Nederlandse An- tillen 63-65

534 INDEX OP TREFWOORDEN

-, in de Nederlandse --, ministers van 264, 214, 277, Westindische bezittin- 285, 290, 293, gen 58 298, 303, 306, -, in Nederlands-Indie, 310, 311, 314, binnenlands 268, 271, 283, 315, 316, 318, 291, 301, 305, 319, 320 309, 314, 320, --, sectie I militair ge- 321, 324, 326 zag 209 , in Suriname 58-63 Bioscoopvraagstuk 128 , intermediair- Bisdom 322, 427 administratief 352, 376 Bloembollenteelt 418 -, in West-Afrika 65 Boedelkamer zie weeskamers , provinciaal 352, 353-355, 376, Boehandel 154, 274 380, 451 Boekhouder-generaal 56 -, provinciaal (Zuid- Boerenbedrijven 182, 422; zie ook Holland) 353-355,380 landarbeiders; Betrekkingen, landbouw; tuin- directoraat-generaalg bouw; veeteelt voor de buitenlandse Boerenoorlog 262 economische 143 Bond, oudheidkundigeg 255 Beurswet 1914 164 -, vri'zinni1 g democrati- Beurzen voor het onder- sche 265, 267 wijs 129 Bondg enootschap te lan- Bevelhebbers, territoriale 100 de 91,113 Bevolking sboekhouding 126, 174, 360, Borgtochten 160 382; zie ook bur- Borsumij 326 gerlijkeerliJke stand Boswezen, afdeling 177, 180 Beviso 241 Botanie 294, 299; zie ook Bevrachtingsbedrijfg 422 plantentuin Bewind, uitvoerend 91, 92, 97, 106, Boter 183, 184; zie ook 319, 325 zuivel Bezuinigingsinspecteurs 249 Bouwbureau der genie 205; zie ook genie Bibliothecarissen 251; zie ook lees- Bouwindustrie 150, 151, 230, zalen 274; zie ook we- Bibliotheek 454 gen -, koninklijke 192 Bouwnijverheid,J mi- Bilderbergconferenties 259, 266 nisterie van volkshuis- Binnenlandse zaken vesting en 225 -. afdeling 117 Brandstoffen, stichting -, commissaris- vaste 240 generaaleneraal van 110 Brandweer, militair ge- -, commissie tot de 106 zag 210 -, ministerie van 95, 98, 108, 120, Brigade,g Schotse 303 122, 126, 144-155, Broederschap, re- 165, 170-176, 216, monstrantse 432, 433 218, 285, 293, Bronnenuitgaveg 31 301, 311, 322, Brouwerij 318 324, 468 Bruggen 114, 123, 473

535 INDEX OP TREFWOORDEN

Buitenland, vereni gin g Colleges van staat, hoge 94, 105, 106, 116- het 239 l20 Buitenlandse zaken , wetgevende 105 --, afdeling 117 Collegiumg medicum 58 --, commissie tot de 106 Comité, Bataafs --, ministerie van 86, 108, 121, 132, revolutionair 278 157, 264, 276, - rechtszekerheid 258 281, 295, 305, , revolutionair 294 329, 469 - rijkseenheid 284 --, ministers van 264, 275, 285, - tot de zaaken der 286, 289, 296, O.I.C. 55 303, 304, 307, - van Holland,rovinci-p 313, 314, 318, aal 352, 376 323, 329 - van rekening 352-353, 371 --, staatssecretarissen - voor wetenschappelijke van 266, 276 onderzoeking en,In- Bureau, topografisch 196 disch 173 - voor genealogie, cen- Commando, militair 63, 199, 203 traal 273, 455 Commercie- Burgemeesters 73, 127, 264, 269, compagnieen, Zeeuw- 275, 276, 281, se 79 284, 290, 303, Commissaris des koningsg 306, 313, 317, (der koningin)g 289, 310, 316, 322-324 319, 325, 355, 380 Burgerluchtvaartattaché 224 Commissaris-g eneraal Burgerwacht 60; zre ook schut- monden van de Maas 354, 377 terijen -, van (Nederlands)) In- Bijstand aan Suriname 174 die 78, 271, 280 Commissarissen, provin- Cacaocultuur 241 ciale militaire 213-215 Cadettenschool 208 - voor kleine zaken 59 Candidaat-notarissen 250 Commissie van belang-g Cassatie 168, 226, 312 hebbenden bij de Su- Cavalerie 202, 207 rinaamse landbouw 72 Cellulose 152 Commissie-generaal van Censuur 210, 306 Nederlands-lndie 310, 315, 316 Ceremoniemeester 72 Commissiehandel 265 Chambre mi-partje 48 Committee, shipping and Charters Suys 365 trading g 153, 220,, 224 -, Vilvoordse 52 Compagnie, verenigdeg Clearinginstituutg 270 Oostindische 28, 42, 54-57, 70, Clerezy, oud- 72, 74, 76-79, 84, bisschoppelijke 433 281, 293, 465 Club, vaderlandse 299 -, Westindische 28, 43, 56, 78, 79, Codedienst 120, 275 466 Codificatie 118, 166, 274, Confectie 152, 266; zie ook 285, 296, 302, kleding 312, 324 Conferentieraad 59 Collecteplan 255 Conseil de Hollande 302

536 INDEX OP TREFWOORDEN

Conservatorium 419 DepartementenP van alge-ge Constitutie 105, 118 meen bestuur 91, 92, 94, 105, Consulaten 49-51, 109, 136- 118, 225 139, 232 Deurwaarders 423 Consuls 49, 76, 79, 276, Deviezeninstituut 270 285, 291, 299, 305 Diamant 150 Consumentenbond 237 Dienstverlening 238, 423 Convent van rijksarchi- Dierenbescherming 258, 309 varissen 192 Diplomaten zie gezanten Convooien en licenten 86, 110, 112, 160, Directie ad interim der 227, 348. 378 Coloniën 57 CorsP le g islatif 323 Directies extraordinaris Corvo 166 equipage ter zee 54 Counter intelligence - voor de eq ui Perin g corps 212 van oorlogsschepen 54 Credietverdrag 164 - (directeuren) van de Credietvereniging 234 Levantse handel 44, 54 Crisisinstellingen 94, 143, 147-149, Disarmament, control 152, 178, 180, staff naval 190 181, 192 DisputorenraadP 253 Cultures 172, 173; zie ook Distex 152 cultuurmaat- Distributie 148, 150 schappijen; plan- Districts-commissarissen tages monden van de Maas 377-378 Cultuur 254-255, 419, 426; Districts militaire com- zie ook kunsten missarissen 213-215 -, recreatie en maat- Districtsschoolopziener 100, 419 schappelijk werk, mi- Documentatie over Ne- nisterie van 191, 298, 324 derland, bureau 254 Cultuurbank 234 Documenten centrum, Cultuurmaatschappijen 234-237,268,306, technische 254 328, 474 Domeinen 28, 61, 95, 98, Cultuurtechnische aange- 100, 110, 118, 161, leg enheden, afdeling 177, 180 176, 177, 335, 344, 353, 359, Dagvaarten 340,341,345-347, 372, 409, 410, 367, 368, 421 438, 452, 466, 469 Dagverhaalg 106 Domeinraad, Nassause 44, 67-69, 86, 466 Defensie 187, 197, 359, DooP -, trouwen be- 374, 375, 379, graafboeken 17, 173, 360, 361, 413-416, 468, 471, 399, 400 479 Drinkwatervoorzieningg 382 , comité van 197 Droogmakerijeng J 123, 270, 310, -, minister van 266, 324 324, 381, 423; zie , ministerie van 185, 194 ook Polders Defensiecommissie voor Drosten 61, 377 Nederlands-Indië 187 Drukkerij 105, 128, 143 Delfstoffen zie mijnbouw Duurte, commissie in- Delinquenten,q politiekeP 167, 168 zake de 149

537 INDEX OP TREFWOORDEN

DUW rijksdienst voor de Etappen- en verkeers- uitvoeringg van werken 225 dienst, directoraat 206 DijJ 114, 379, 420, Ethnog rafie 129 423, 478; zie ook Ethnologieg 294 zeeweringen Evenementen 256 Examencommissies 129, 187, 188, Eaux et forêts 115 197, 253 Economie 146, 153, 208, Examens algemeneal g ont- 210, 233-246, 416- wikkelin , stichtingg 253 417, 422-424; zie Export 149, 174 ook landbouweconomie; oecono- Fabrikaat, verenig ing mie Nederlands 240 Economische zaken, mi- Fabrieken 172, 240, 422 nister van 286, 294 Facsimilé's 482 -, ministerie van 141-154, 176, 216, FactorijenJ 56, 272, 277 469 Familiearchieven 69-82, 261-329, EEG 144, 172; zie ook 444-450, 466, 467, parlement, Euro- 475-477,480 pees; gedachte, Familiefonds `adiasp Europese causas' 67 Effectenregistratieg 168 Farmacie 150, 180, 251 Eig endomsover g an g^ re- Filmarchief 192, 254 g isters van 403-405 Financie van Holland 349, 371 Ein- und Ausreisestelle 232 Financiën 52, 59, 61, 63-65, Elektriciteitsvoorziening 219, 223, 224, 233, 269, 343, 344, 239, 241, 288, 352,353,370-374, 382; zie ook in- 378, 381, 382, dustrie, elektri- 407-410, 421, 451, sche 455 Emigratiedienst 217 , afdeling 117 energievoorziening zie elektriciteits- , ambtenaren in voorziening Nederlands-Indië 287, 312 Enquêtecommissies 117, 147, 167, , commissariaat 100 217, 222 , intendant-generaal van 286 Entomoloog 229 , ministerie van 95, 98, 109, 155, Entstoffen 183 156, 159-164, 176, Equipageq p8 54 218, 313, 321, 469 Erediensten 118, 122, 158 -, ministers van 271, 284, 286, , afdeling 160, 161 289, 294, 304, , ministeries van 109, 155-158,161, 313, 319, 324, 325 285 , raad voor 112 , ministers van 161, 276, 281, -, sectie militairezag g 210 306, 311 Fondsen 129, 162, 254 Eskadercommandanten 186, 188, 323 FontainehofjeJ 67 Essayeurs-generaal 53, 110, 325; zie Food section van het Ne- ook muntwezen therlands office for Etablissement, koloniaal 331 relief and rehabilitation 179

538 INDEX OP TREFWOORDEN

Fortificatiën 52, 100, 204, 205, -, Engelseg 64 275, 298, 374, -, Nederlands-Portu gees- 375, 379, 413, Israëlitische 62 414, 444, 478, Genees- en verbandmid- 479; zie ook delen 150 vestingen; genie Geneeskunde 60, 100, 122, 125, Fotografie 231, 320 129, 133, 176, Frankendaalstichting 67 190, 208, 209, Fruit zie tuinbouw 217, 263, 269, Fundaties 247, 431 289, 325, 419; zie ook volksgezond- Gaarders 373, 400 heid Gardes, Bataafse 112 Generaliteitsinstellingen 39-44, 47-54, 75, Garnizoenen 52, 65, 87, 100, 105 414, 415 Generaliteitslanden 40 Gasthuis 60, 61 Generaliteitsmuntka- Gasvoorziening 382 mer 41, 53 Gebiedsdelen, ministerie Generaliteitsrekenkamer 41, 53, 74, 83 van overzeese 170, 296 Generatoren 150 Gebouwen 61, 109, 123, 129, Genie 100, 114, 196, 130, 161, 162, 204-207, 413, 414, 207, 217, 221, 471-473, 477; zie 225, 424, 434-445, ook fortificatiën 448, 449, 470, Geodesie 316 472, 476, 478 Geologie 172, 294; zie ook Gedachte, Europese 315 mijnbouw Gedenkteken 191 Gerechtshof 60, 111, 226, 280, Gedistilleerd produktie 127 281, 299, 304, Geesteszieken 252, 320 312, 357, 390 Geheelonthouders 248 -, internationaal 324 Geld, vereniging voor -, militair 61, 226, 227, 229, waardevast 233 319 Geld- en effectenhandel 250; zie ook -, nationaal lll, 312 bankwezen Geschiedbeoefening 87, 263, 264, 277, Geloofsbrieven, commis- 287, 292, 296, sie tot onderzoek van 105 316, 325, 426, 452 Geloofsgemeenschappen 62, 157, 260, 427- Geschut 465, 471, 473 433 Gevangeniswezen 95, 125, 165-167, Gemeenschap, Europese 288, 359, 406, 407 economische zie EEG Gewichten zie ijkwezen Gemeenten 22, 26, 27, 61, 63, Gezag,g militair 209-215 127, 251, 265, GezaghebbeGeza hebber van St. 276, 278, 279, 287; zie ook 290, 296, 303, bestuur in de Ne- 304, 306, 313, derlandse Antillen 327, 329, 381, Gezanten 44, 48, 49, 71-76, 382, 420; zie ook 78, 79, 81, 82, burgemeesters 109,133-136, 144, -, hervormde 62, 431 262, 276, 276, 277, 278, 281,

539 INDEX OP TREFWOORDEN

Gezanten (vervolg) 291, 297, 298, Grafeli'J kheidsrekenkamer 339, 343-344, 365, 299, 300, 303, 370-371,372, 478, 306, 307, 309, 482 311, 313, 318, Gras, kunstmatigg drogeng 319, 323, 325, van 181 329 Gratie 165 Gezinsloon, comité van Graven van Holland en actie tegen 257 Zeeland 335-344, 365, 454 GezinsverPg leg in 252 Grenadiers 203, 204 Gezinsvoorlichting 247 Grensscheiding 139, 325, 469 Gezondheidszorg 46, 58, 122, 309, Grensbewaking 212 382, 415, 419; zie Grondg ebruik en land- ook geneeskunde; bouwherstel, directie volksgezondheid; van 176, 177 ziekenhuizen Grond- enachtzaken,P Glas-, keramiek- en afdeling 177 hout Pprodukten, rijks-J Grondstoffenbesparing, bureau voor 151 rijksdienstJ voor 230 Goederen,eesteli'keg J 349-350, 372, 449, GrondstofGrondstoffenvoorziening 142 478, 480 Grondwetsherziening 118, 127, 259, , onroerende 144, 153, 168, 280, 302, 314 238 Grootmeesters 292 , Nederlandse Zuid- Afrikaanse Handel 63-67, 71, 75, schaPP i' van J maat- vaste 238 143, 144, 153, Gouverneur van: zie de 220, 224, 326 index opP namen , Levantse 44, 54 Gouverneur-generaal der - en nijverheidJ 95, 126, 128, 141- Hollandse departe- 153, 222 menten 93, 105, 107, 322 -, afdeling 176, 218, 219 - van Kaap de Goede -, college van algemene8 Hoop 295, 476 commissarissen voor - van Nederlands-Indië 264, 268, 275, landbouw, 143, 153 279, 288, 291-295, --, college8 voor 142 298-301, 303, 306, -, directie van 141-143, 152 310-313, 317, 321, --, ministerie van 141 326, 328, 476; zie -, rijksbureauJ voor 150-152, 237, 288 ook koloniën -, maatschappijPP l voor 310 - van West-Indië 58, 271, 290 - en landbouw, mi- Gouvernementssecretarie nisterie van 141, 143, 176 onder Lodewi'J k Na- - en scheeP vaart, mi- Poleon 107 nisterie van 141, 143, 297 - van Nederlands Handelmaatschappij,PP J Ne- Nieuw Guinea 173 derlandse 234, 275, 290 - van Suriname 174 Handelsbank 233, 235 Graadmeting 221 Handelsbevordering 239, 240, 266 GrafelijkheidJ 335-341, 365, 435, Handelshogeschoolg 270 436, 441, 443, 454 Handelsondernemingeng 66, 67, 234, 236, 238, 239, 326, 422

540 INDEX OP TREFWOORDEN

Handelspolitiek 132, 145, 307 281, 284, 288, Handelsrecht 259 289, 296, 301, Handschriften 23, 83-88, 330, 307, 308, 315, 454, 455 316, 319, 320, Hardhout imp ortmaat- 322, 323, 325 schapij,p overzeese 238 Hoogmogenden, verg a- Haringrederijg J 250, 422; zie ook dering van heren 105 visserij Hospitalenp 60, 100, 190, 415 Havens 212-214, 273, 316, Houtprodukten 151, 230, 238 470 Houtvesterij 372 Heerlijkheden 44, 67-69, 106, Huiden 151, 152 261, 300, 303, Huis, koninklijk 120, 273, 278, 337, 424, 434-443, 295, 308, 311; zie 450, 455, 466, ook hofhouding 479, 480 Huisarchieven 44, 434-443, 445 Heraldiek 120 Huizen van bewaring zie gevangeniswe- Herstel, nationaal 288 zen Herstelbetalingen 144 Hulpkorps, vrouwelijk 213 Hervorming 253 Hulpverlening, vrouwe- Historicus zie geschiedbe- lijkeJ vrijwillige 248 oefening Huwelijksgeschenkg 256 Hof van Assisen 356, 357, 390 Huzaren 202, 203 -- cassatie 226, 312 Hypotheekbanken 63, 66,233, 234 - Holland 302, 306, 325, Hypotheken 160, 181, 412, 413 339, 341-343, 355, 383-384, 448, 478, Iconografie 192 482 Import 152 - justitie 60, 63, 273, 281, Impost zie gaarders 356, 383-384 Index 31 - politie 59 Indicateur 31 Hofhouding 72, 87, 110, 120, Indische zaken, commis- 261, 282, 292, sariaat voor 170 293, 295, 300, Industrie 172, 240, 422 303; zie ook huis, -, elektrotechnische 239 koninklijk -, grafische 152 Hofjes 67, 449 -, keramische 151 Hogerhuis,g Britse 303 -, metallurgische 151, 231, 302; zie Hoofdcursus 208 ook tin Hoofdintendant 208 Industriebank 234 Hoofdkwartier, algemeen 206 Infanterie 111, 112, 198, - veldleger 199 203, 204, 207, 272 Hooggerechtshofgg in Informatie- en adviescen- Nederlands-Indië 173 trum voor jon ge men- -, KeizerlijkJ en 165, 226, 280, sen 248 302, 325 Ingang, eieigentijdseg J 31 - voor de Financiën en Ingenieurs 220, 238, 250, Zeezaken 226, 227 261, 267, 270, Hoogleraar 261-263,266,270, 271, 272, 273, 271, 274,276-278, 277, 278, 279,

541 INDEX OP TREFWOORDEN

Ingenieurs8 ((vervolg) 8 282, 286, 287, Jongereng Verbond 277, 330 288, 290, 298, Journalist zie pers 299, 300, 301, 305, Justitie 56, 59-61, 63-65, 308, 315, 316, 95, 111, 122, 171, 321, 327, 330, 226-229, 337, 338, 410, 411, 414, 341-343, 350, 351, 466, 467, 469, 355-358, 383-395, 471, 473, 475, 406, 407; zie ook 477, 479, 483; zie arrondissements- ook genie rechtbanken; cas- Inlander 280 satie; codificatie; Inlandse zaken 285, 290, 297 gerechtshof; hof; Inlichtin8 endiensten 120, 212, 326; zie jachtgerechten; ook veiligheids- kantongerechten; diensten krijgsraden; leen- InspecteurP der archieven, kamers; organisa- Pprovinciaal 27, 452, 484 tie, rechterlijke; InsP ecteurs van de wa- rechtbank; vrede- terstaat zie waterstaat gerechten Institut catholiq ue inter- -, afdeling 117 national 260, 326 -, ministeries van 111,155-157,165- Instituut, internatio- 168, 176 naal intermediair 258 -, ministers van 86, 262, 274, 284, -, juridisch 258 285, 289, 292, , nationaal 255 302, 312, 316, 317 Interneringskamp8 P 407 , secretaris-8 eneraal van 262, 278 InstructiebataljonJ 208 Jute 151 Instructiecompagnie 415 Intendance 189, 207, 208, 211 Kaarten 23, 450, 452, 454, Intendanten 1811-1813 105, 108-110, 236 459 Intendant-generaal 195 , hydrografische 470, 482 Internering 133, 168, 306, 407 , rivier- 464, 473, 478, 482 Inundatiebureaus 205 , thematische 464 Inventaris 24, 30 , topografische 196. 464, 472, Invoer 149, 153, 154, 159 476, 482 Invoerrechten 144, 229; zie ook , wand- 482 rechten, in- en , waterstaats- 476, 482 uitgaande; con- -, zee- 470 vooien en licenten Kaartboeken 459, 461, 480, Israëlieten 62, 157 481, 482 Kaas 179, 184; zie ook Jacht 115, 125, 177, 372 zuivel Jachtcommissie 180 Kabinet des koningsg^ (der Jacht8 erechten 384, 434, 439, 442 koningin)g ) 94, 107, 116-120, Jagersg (militairen) 203, 204, 261 287, 311, 322, 468 Jeugdzorg, bijzonderebijzondere 166, 167, 290 - van de minister- 62, 157 presidentresident 120 Jongereng organisatie, Kabinetsraad 118 christeli'christelijk-historischeJ 259

542 INDEX OP TREFWOORDEN

Kadaster 160, 163, 380, Kolonien 42, 43, 54-65, 69- 407, 412, 479; zie 79, 81, 82, 85, 87, ook verponding 94, 234, 253, 282, Kamer, eerste/tweede zie staten-generaal 331, 465-467, 481, - van justitie te Vianen 384 482; zie ook com- Kamers van arbeid 100, 249, 316, 418 pagnie, Verenigde -- koophandel 239, 421 Oostindische; -- notarissen 359, 398 compagnie, West- Kamerheer 300, 303, 329 indische; Kanalen 131, 276, 287, commercie- 328, 474 compagnieén; Kanselarijarchief 44, 49 voorcompagnieén Kantongerechten 317, 357, 393 -, afdeling 117 Kantoren, geestelijke 350, 372, 478, 482 -, ministerie van 70, 112, 122, 155, Kap itein-generaal 40, 41 169-175, 238, 261, Kapittelsp 360, 430, 454 303, 314, 470 Kapokcultuur 241 -, ministers van 264, 268, 275, Kartograaf 299 276, 280, 281, Kartels 142, 144, 315 283, 286, 290, Kas, secrete 47, 48, 49 301, 303, 306, Katoen 151, 268 309, 313, 326 Kerkelijke zaken 122, 155-157 KoninkrijkJ der Nederlan- Kerken 64, 172, 427-432; den 93, 97 zie ook geloofsge- Koninkrijk Holland 92, 97, 379 meenschappen; Konijnen in zeewering en 129 kerkelijke zaken; Koophandel en koloniën, erediensten; pre- departement van 112, 126, 169, 286 dikanten Koop lieden 66, 78, 265, 291, Keuring van militairen 100, 209, 415 298, 444 Keurvorsten, geestelijke 50 Koopvaardij 117, 220, 224, 264 Kieskringen, rooms- Krankzinnigen 317, 320 katholieke 327 Kranten zie pers Kieswet 259 Kroondomein 110, 163, 410 Kinacultuur 241 Kruis, metalen 195, 247 Kinderbescherming 248, 407, 425 -, rode 252, 292 Kinderhuizen in Honga- Krijgsgeschiedenis 278, 473 rije 247 Krijgsgevangenen 133, 254 Klapper 31 Krijgsraden 41, 53, 59, 61, 87, Kleding 197, 208, 217; zie 100 111, 113, ook confectie 226-229, 358, 385, Kloosters 360, 372, 427-430, 394-395; zie ook 454, 466, 478 vierschaar, hoge Koffie 235, 236, 241; zie militaire; ge- ook cultuurmaat- rechtshof, hoog schappijen militair Kolenbureau 151; zie ook Krijgsschoolg 208 mijnbouw Kunstbezit 128, 168

543 INDEX OP TREFWOORDEN

Kunsten 108, 128-129, 255; Landbouwonderwijs 177, 178, 181 zie ook cultuur; Landbouwprodukten, onderwijs, prijzen voor 148 kunsten en weten- Landbouwproefstations 178, 180, 181 schappen Landbouwverenigingen 240, 285, 310 -, departement van Landbouwvoorlichting 117 volksvoorlichting en 191 Landdrost 353, 377 - en wetenschappen, af- Landelijke inkomsten deling 122, 124, 176, op Java 290 191, 468 Land- en tuinbouwonge- --, militairezag g 210 vallenwet 217 Kunstmest 148 Landhuishoudkundig Kustverdediginggg 197, 198, 466 congres 253 Kwartierdrosten 353, 377 Land- en zeemacht 187, 197 Kwartiermeester-generaal 198 Landmachtofficieren en Kwekerseigendom 183; zie ook tuin- officieren staatse leger 75, 79, 80, 84, bouw 114, 195, 261, Kwestie, Indonesische 264, 291, 294 262, 271, 273, 275, 278, 282, Lading, aangehouden 153 285, 291, 299, Landaanwinning 117 319, 323, 326, 329 Landarbeiders 181 Landmeters 272, 450, 451, Landbouw 72, 148, I53, 172, 480, 483, 484 179, 182, 240, Landsadvocaten 111, 164, 274; zie 310, 315, 417, ook raadpensio- 422; zie ook naris akker- en weide- Landsdrukkerij 128; zie ook bouw; tuinbouw drukkerij J , afdeling 117, 126, 143, 219 Landsgebouwen 109, 123, 129, , directeur-generaalg van 130, 162, 207, de 327 331, 444, 478; zie -, directie van de 121, 147, 148, ook gebouwen 176-179, 219 Landsmagazijnen 375 , export bureau 149 Landstand 240 -, kunsten en weten- Landsyndicaat 234, 236 schappen, directeur 312 Landverhuizing 126, 217 -, nijverheid en handel, Leder 151, 152 ministerie van 100, 141, 143, Leen- en registerkamer 339, 365, 366, 147, 176-184 367, 434 ----, ministers van 297, 310, 322, 324 Leenhof van Brabant 52 ----, college van al ge- - Holland en West- mene commissarissen Friesland 384 voor 143, 153 - Vianen 82, 385 Landbouwcrisisaangele- Leenkamers 52, 339, 367, 384- genheden 147, 178, 180, 181 385,434-443 Landbouweconomie 177, 253 Leesgezelschap 330 Landbouwherstel 176, 177, 179 Leeszalen 265 Landbouwkolonisatie 315 Legaties zie gezanten Landbouwmaatschappij 234, 236

544 INDEX OP TREFWOORDEN

Leger,g koninklijk MaatschappijPP. van welda- Nederlands-Indisch 84, 170, 229, 271, digheid 100, 268, 303 282, 285, 291, Machine-industrie 239, 422 294, 318, 323, Magazijnen 60, 63, 65, 75, 326, 328, 476 201, 206, 208, 375 -, des heils 319 MAl-instellingen 248 -, staatse 52, 73, 75, 303 Marechaussee 207, 415 - in de westindische ko- Margarineg 226, 231 loniën 60, 61, 63, 64; z1e Marine 188, 190, 281, ook troepen 416; zie ook ad- Legercontacten 173 miraliteit; zee- Legergoedereng 144, 311 macht Leraren zre onderwijs - bureau oorlogg en 118 Letterkunde 73, 263, 275, 325; -, comité centraal van zre ook pers de 261 Levensmiddelen 148, 179 -, comité tot de zaken Leveranties 196 van 91, 111, 112 Lexicologieg 311 - en oorlog, g,afdeling g 117 Liassen 47 -, ministerie van 112, 113, 170, Liberalen, bond van vrijeJ 258 185-190, 309, 310, Licenten zie convooien 470 Lichaam, vertegenwoor- -, ministers van 290, 323 dig end 91, 92, 205, 378 Marine-etablissementen 100, 190,, 416 -, wetgevend 92, 105, 285, 292, Marine-officieren 70-82, 188, 262, 318 266, 268, 271, Lichamen van beroep en 281, 285, 288, bedrijf,J openbareP 230 289, 293, 295, Limonadefabriek 240 297, 300, 303, Linies 200 304, 305, 313, Liquidatie van de achter- 317, 321, 322, 323 stand 163 Marineraad 187 Loketkas 47, 48 Mariniers 186, 188, 189, Lompen 152 228, 311 Loodswezen 187, 189, 416, Marnix-verenigingg g 253 452, 470, 482 Maten enewichteng 145, 320; zre ook Looninstantie 217 ijkwezen; stelsel, Loterijen 380 metrieke Luchtbescherming 210 Materialen, oude 152 Luchtmacht 395 Materieel en huishoude- Luchtvaart 171, 186, 188, lijkeJ dienst, afdelingg 143 199, 219, 224 Medaille, bronzen 195 Luchtverdediging, Meel- en bloemfabrikan- Zuiderzeewerken 198 ten 251 LuchtversperringP g 198 MeisjesMeisje 247, 248, 253; zie J Oostindische ook vrouwen maatschappijPP J van ad- Melk 144, 184; zie ook ministratie en 265 zuivel Lijnbaan,J 's lands 53 Merken 168

545 INDEX OP TREFWOORDEN

Metaalindustrie zre industrie, me- Netteplans 412, 479 tallurg ische; zre Niet-overheidsarchieven 22 ook non-ferro- Non-ferrometalen 151; zre ook in- metalen dustrie, metallur- Meteorologie 224 gische Middelen,emeneg 82, 374 Noodcomité 217 Middenstand 146, 313 Noodvoorzieningen, Milieuhygiene,g ministerie commissariaat 211 van volksgezondheid Normalisatie 332 en 216 Notariaat 44, 57, 62-65, 85, Militie 122, 124, 381, 415 250, 281, 358, Mineurs 206 359, 396-398, 451 Minister-presidentP 264, 284, 316 Nouvelles 47 Ministerraad 107, 120, 121, 311 Novib 298 Missie, militaire 154 Nummerlijst 31 Mitrailleur commissie 197 Nutsbedrijven 382 Mobilisatie 19 Nijverheid 112, 145, 169; zie Moederschapszorg 252, 382 ook handel en Mond- en klauwzeer 183 nijverheid Monstercommissaris 79 -, administratie van de Monumenten 191 nationale 122, 126, 132, Motordienst 199 141, 165 Motortransportdienst 212 -, afdeling 117, 126, 142, 218 Muggenplaag 217 -, afdeling crisiszaken, Muntwezen 53, 94, 95, 110, bureau 147 163, 164, 319, - en kolonien, ministe- 317, 325, 371; zie rie van nationale 126, 169, 170 ook bankbiljet- , fonds ter bevordering tencontrole van de nationale 162 Muziekonderwijs 419 -, ministers van nationa- Mijnwezen 123, 126, 128, le 280, 281 143, 144, 146, Nijverheidsdienst 100, 145 219, 306, 469 Nijverheidslaboratorium 145 Mijnbouw 145, 146, 147, Nijverheidsraad 146, 310 151, 223, 237, 240, 241, 261, Octrooien 126, 168, 231, 277 332; Zie ook mijn- Oeconomie, nationale 108, 141, 286 wezen Office commercial néer- landais 153 Naaiwerk vereniging 330 Officier van justitie 390, 391 Naamsaanneming 399 Officieren zie landmacht- Nations, united 121, 144, 167, 229 officieren; Natuurbescherming 180 marine-officieren Natuurkunde 301 Omroep zie radio Nat uurwetenschappelij ke Ondernemer 261, 268, 275, zaken, coordinatie- 276, 324 commissie voor 173 Ondernemersraad 241, 326 Navo 267, 318 Onderprefecten 329, 353, 354, Negatieven 83, 332, 456 377, 378 Negers 61, 65

546 INDEX OP TREFWOORDEN

Onderwijs 95, 100, 108, 122, -, ministerie van 100, 113, 185, 128, 156 169, 194, 278, 313, 471 177, 192, 193, -, ministers van 263, 268, 272, 208, 250, 251, 279, 282, 295, 253, 270, 271, 298, 300, 306, 275, 288, 297, 326, 476, 477 301, 309, 313, Oorlogsdagboeken 307 319, 321, 385, Oorlogsdocumentatie,g 419, 426; zie ook rijksinstituut voor 332 hoogleraar; land- Oorlogsgedenkteken 191 bouwonderwijs; Oorlo gsmisdadigers 121, 167, 168 muziekonderwijs Oorlogsschadeg 164, 224, 225 - en wetenschappen, Oorlogsschepen 54 ministerie van 191 Oorlogswinstbelasting 381 -, militair 197, 208 Oorlogvoering, commis- - militair gezag 210 sie 133 , kunsten en weten- -, ministerie van algeme- schappen, afdeling 124, 128, 176 ne 120, 284, 326 ---, ministerie van 124, 156, 191, Opbouwdienst 120 265, 281, 309, 324 Openbaarheid 24, 25, 30 , nationale nijverheid Openingstijdenp 5 en kolonien, ministe- Opgravingen 381, 426; zre ook rie vanubliekp 124, 126, 169, 281 bond, oudheid- Onderzoekingen,g Indisch kundige comité voor weten- Opperbevelhebberspp der schappelijke 173 vesting en 100, 414 Ontdekkingsreizen 307, 320 Opperconsistoriepp 157 Ontginningen 382 Opperhoutvesterij 115, 122, 125, 129 Ontvanger-generaal der Opsporingsdienst van de admiraliteiten 53 prijsbeheersing 145 Ontvanger-generaal van Opvoeding, nationale 108 de unie 77 Opvoedingsmaatschap- Ontvanger van de geeste- pij, Oost- en West- lijke goederen 372, 478, 480; zre Indische 253 ook goederen, Opvoedingsgestichten zie gevangeniswe- geestelijke; kanto- zen ren, geestelijke Oranjehotel 311 - deremeneg middelen 82, 374 Orde van de Ster 260 - der verpondingen 378 - van Malta 327 Ontvang sten, departe- Ordening,g ruimtelijke zre volkshuis- ment van 159, 160 vesting Ontwapening 190, 257, 326 Ordeningsvraagstukken 144 Ontwatering 180 Organisatie, wet rechter- Ontwikkelingshulp 175, 298 lijke 118, 166; zre ook Oog en oor, regerings- justitie dienst 121 Organisatie - Woltersom 230 Oorlog, afdeling 117 Organisation of secret , bureau 118 services 326 - in Indonesie, directeur Overbrenging 25 van 318

547 INDEX OP TREFWOORDEN

Overlegorgaan tertiair Persons, displacedp 211 onderwijsJ 253 Persoonsarchieven 22, 69-82, 261- Overstromingeng 130; zre ook wa- 329, 451-453, 466, tersnood 467; 475-477, 480 Overzee trustmaatschap-p Petroleum zie aardoliepro- PO 149, 331 dukten Phaenologie 330 PaardenfokkerijJ 381 Pilotageg 375 Pachtzaken, afdeling Pioniers, bataljonJ 206 grondzaken en 177 Plaatsingslijst 24, 30 PadvinderijJ 311 Plan, rijksdienst voor Paketvaart 171, 242 het nationale 225 Pakhuismeesteren 57, 238 Planbureau, centrale 145 Paleis 424, 477 Plantag es 60, 64, 66, 74, Palestina ppioniers 330 236, 268, 273, Papier 152; zre ook wa- 284; zie ook cul- termerken tuurmaatschappij- Parlement, Europese 296, 324; zre ook en EEG Plantentuin 312 Parochies 430-431 Plantenziektenkundigeg Partij, Indische katholie- aangelegenheden, af- ke 297 deling 178 - van de arbeid 286, 317 Planters 283, 289, 320 - van de vrijheid 258, 318 Pleziervaartuigeng 168 - voor wereldregering 258, 305 Polders 303, 324, 379, 381, Patriotten 72, 278, 294, 303, 411, 420, 423; zie 323, 451, 452; zie ook droogmake- ook comité revo- rijen lutionair, repre- Politie 100, 111, 165, sentanten, provi- 176, 210, 327 sionele; republiek, -, agentschap van in- Bataafse; socie- wendige 108 teit, vaderlandse; -, medische 125, 176 vergadering, nati- Pontonniers 206 onale Posterijen 95, 110, 160, 163, Pedagogiek 280, 282, 288 210, 218, 219, Peelmijnvelden 147 224, 275, 303, Pensioenen 63, 65, 160-162, 360, 375, 411, 170, 171, 174, 412, 447 195, 235, 246, Postspaarbank 219 251, 295, 381 Predikanten 263, 269, 276, Pensioenwetgeving 309 277, 287, 290, Pers 120, 143, 193, 319, 325 210, 254, 259, Prefecten 261, 323, 353, 377 265, 267, 278, Prenten 454, 459, 477 282, 287, 291, President van de raad 294, 297, 298, van Willem Ill 74 304, 307, 310, Prins Bernhardfonds 255, 258 313, 315, 328, Prins stedehouder 107 329, 477 Prinses Irene brig ade 228

548 INDEX OP TREFWOORDEN

Privaatrecht, afdeling 165 --- Indië 268, 280, 283, , herziening van het In- 287, 292, 298, disch 294 309, 326 Procureur-generaal 261, 264, 280, ministers 107, 120, 121, 311 290, 302 politie (en justitie) 59, 63-65 Produkt- en bedrijf- regentschap 107 schappen 144, 230 state (1581-1795) 39-41, 48, 51-52, Produkten, chemische 144, 150 54, 71, 75, 83, 91, Proefstations 178, 180, 241 96,465-467, 471, Proefvelden 181 482 Pro juventute 248, 425 -- state (vanaf 1814) 94, 96, 116, 117, Protestantenbond 260 120, 158 Provision trade, bureau - state, ambtenaren en for the 179 leden 118, 263, 274, Prijsbeheersing 100, 142, 144, 281, 290, 292, 145, 148, 153, 417 293, 295, 297, 302, 303, 304, Raad der Aziatische be- 305, 306, 310, zittingeng 294, 306, 327 312, 313, 317, -- koloniën in West- 319, 322, 329 Indie 57 - voor de kinderbe- -- Nederlanden, hoeg 226, 227, 302, 315 scherming 407 - Nederlandse Westin- RaadpensionarisP van dische bezittingen, ho- Holland 39, 71, 74, 82, gee 58 341, 345, 351, , economische 146, 288 367-370, 448, 450, - en rekenkamer van 453 Breda zre domeinraad, Raad pensionaris 1805- Nassause 1806 92, 107 , grote 52 Rabbijnen 265 , kleine 59, 63 Raden,ecommitteerdeg 348-349, 367, 371, , koloniale 60,65 478 -, sociaal economische 230, 322 Radio 189, 210, 298, - van adel, hoge 261 307, 331 - advies tot bijstand Rampen 247, 425; zie ook van de regering in watersnood London 264 Rassenlijsten 183 - arbeid 327 Ratificaties 47, 48, 133 -- arbeid, hoge 322, 327 Rayonindustrie 231 - beroepP voor de in- Recht, vereniging voor voerrechten 226 internationaal 289 - derinsdeprin van Oranje 78, 348 Rechtbank van eerste - Europa 296 aanleg 356, 390, 391; zie - financiën van Hol- ook arrondisse- land 353, 378 mentsrechtbanken - Holland en Zeeland, - enkeleolitiep 357, 392 hoge 351, 355, 384, - koophandelP 279, 356, 391 448, 451 Rechten, in- en uitgaandeg 59, 61, 64, 118, 160

549 INDEX OP TREFWOORDEN

Rechtsgeleerdheidg 75, 261, 262, 263, Relief and rehabilitation, 274, 276-278, 281, office for 153, 154, 179 284, 289, 294, Remontewezen 202 296, 301, 308, Rentmeesters-generaal 79, 308, 374 310, 315, 319, Rentmeesterschappen 336-338, 370-372 320, 322, 324 Reorganisatieg deP arte- Rechtsherstel 168 menten van algemeen Rechtshogeschool 301 bestuur 118 Rechtspersonen, beheer 168 Repatriëring 212, 213 Rechtspleging, bijzondere 166-168, 300, 331 Representanten, provisio- Rechtsverkeer in oor- nele 282, 283, 319, log sti'd J 166 327, 351, 352, 376 Rechtszekerheid, lande- Republiek,P Bataafse 26, 27, 91, 92, lijk comité 258 105-115 Reclassering 165 Requestmeesters 105 Reconstructieproblemen Reserve, nationale 258 Recreatie 256 Reserveofficieren, scho- - en maatschappelijkPP J len voor 201, 204, 206, 209 werk, ministerie van Residenten 261, 282, 292, cultuur, 191, 298, 324 296, 298, 318, 321 Rectores magnifici, colle- Residentie, gouverneur ge van 193 van de 414 Recuperation agency 144 Retroacta burgerlijke Reg elin gsbureaus 189, 194, 199, stand zie stand, burger- 201, 205 lijke Regeringscodedienst 120 Ridderorden 120 Regeringspersdienst 120 Ridderschappen 72, 261, 312, 340, Regeringsvoorlichtings- 345, 351, 354, dienst 120, 121 355, 367, 381 Regest 31 Ring commissies 420 Registratie, afdeling 160 Rivieren 114, 123, 130, Registratie 313, 380, 409, 220, 270, 473; zie 410; zie ook do- ook Waterstaat meinen Rondetafelconferentie 172, 309 Rekenkamer, algemene 94, 96, 97, 116, Rubber 152, 235-237,241, 118, 120, 276, 293 289, 298, 422 -, departementale 353, 371 Rustungsinspektion 151 - der domeinen 161; zie ook gra- Ruiling van voorwerP en felijkheidsreken- van wetenschap en kamer kunst, internationale 128 - in Brussel 85 Ruwvoeders 181 ,eneraliteits-g 53 Rijksdelen,J ministerie , nationale 107 van overzeese 170 - ter auditie 344, 352, 371 Rijkseenheid,J comité 280, 284, 305 - van Brabant 52 Rijks- zie op het betref- - van Breda zie domeinraad, fende zelfstandig Nassause naames.: archief; Rekenkamers 47, 52, 85, 343, waterstaat; enz. 344, 349, 352, Ri'J nvaart 133, 224, 316, 328 370, 371, 454 RijschoolJ 201, 202

550 INDEX OP TREFWOORDEN

Samenwerking, economi- Secretarissen-generaal, sche 270 college van 121 -, westelijke 266; zie ook ver- Security, bureau 171; zie ook vei- dragsorganisatie, ligheidsdiensten noordatlantische Seinmeester 416 Sappeurs 206 Seminarium, luthers 277 Schatkist,ubliekep 109, 110 Sequester op goederen en Scheepsbewijzen 412 domeinen in Belg ië 118 Scheep sbouw 239, 422, 470 Sera 183 Scheepshypotheek 413 Serment van de munt 371 Scheep sjournalen 53, 72, 84-86, Sint-Michaélsbeweg ing 327 113, 186 Slaven 60, 62, 156, 171 Scheepsrollen 113, 186 Sluizen 267, 468, 472, 475 Scheepvaart 153, 171, 217, Smaldeel V 190 220, 224, 230, Sociale zaken, ministerie 242, 249, 279, 422 van 216, 217, 219 -, afdeling 143, 219 -, ministers van 295, 314 -, ministerie van 141, 143, 176, -- sectie XIII militair 218, 220, 224, 297 gezag 210 -, rijksbureau voor de 293 Socialisme, nationaal 257, 331 Scheep vaartinspectie 264 Sociëteit, vaderlandse 48 Schepen 147, 470 - van Berbice 58 Scheidsgerecht Oosten- - van particuliere han- rijk en Hongarije 328 del 57 Scheidslieden, commissie - van Suriname 58, 466, 467 van 217 Soda-projekt 144 Schei- en wiskundige za- Souvereiniteitsoverdracht 314; zie ook ken, adviseur voor de 321 kwestie, Indonesi- Schietschool 204 sche' Schildersbedri j f 422 Soldijrollen 113, 186 Schipbrugafdelingen 206 Solliciteurs-militair 375 Schippers 114 Spaarbank 219 Schoenen 151 Spaarbekkenkrachtwerk 223 Scholen 100, 419, 426; zie Spitfirefonds 258 ook onderwijs Spoorwegen 95, 129, 222, 244, Schooljeugd, comité 271, 332, 474; zie Nederlandse 256 ook staatsspoor- Schoorsteenfabriek 240 wegen Schoutsg erechten 385-290 , afdeling 126, 218, 219 SchrijversJ zie letterkunde; , commissies 117, 129, 130, pers 221, 222 Schuld, nationale 100, 110, 118 Spoorwegingenieursg 279, 287, 299, SchutterijenJ 63, 64, 124, 416 305, 327 Secretarie van Spoorwegmaatschappijen 219, 220, 242-246, Nederlands-Indië, al- 265, 266, 270, gemeneemene 173, 262, 283, 272, 273,303-305, 294, 316, 326 319, 325, 474 -, stadhouderlijke 41, 54, 465 Spoorwegtroepen 206 Secretaris van staat 281 Spijsuitdelingp J g 425

551 INDEX OP TREFWOORDEN

Spijtoptanten 258 Statistiek 126, 476 Staal 151, 254 Stedehouder 92, 107 Staathuishoudkunde 261, 270, 324 Stedeschoon 191 Staatsbewind 92, 97, 106, 266 Steenfabriek 240, 309 Staatspartij, liberale 258 Steenkool zie mijnbouw -, rooms-katholieke 322 Stellingen 197, 200, 205, 206 Staatsraad 92, 96, 106, 107, Stelsel, metrieke 261 286, 291, 321, 323 Steuncomité 217, 247 Staats- en strafrecht, af- Steun wettig gezag 258 deling 165 Stichtingen,g registratieg Staatssecretarie 97, 98, 100, 107, van 166 116, 118, 276, Stoeterijen 202 279, 281, 468 Stoomtramwegmaat- Staatsspoorwegen 130, 219, 220, schappi'enJ zre spoorweg- 243, 270, 303, maatschappijen 305, 325, 327 Stoomvaart zre scheepvaart Stadhouders 39-41, 54, 68, 74, Stoomvaartdienst, marine 186, 188, 189 76, 465 Stoomwezen 95 Staf, generale 198, 199, 301, Stormramp 247 318, 330 Straatwegen zie wegen Stafschool 208, 211 Strafgevangenis zre gevangeniswe- Stamboeken 113, 114, 170, zen 173, 186, 195 Strandvonderij 123 Stand, burgerlijke 62, 64, 65, 126, Streekarchief (archivari- 133, 173, 399; zie aat) 27 ook bevolkings- Studiecommissies, lande- boekhouding lijk college van 253 Standsorganisaties 249 Studiehulp aan krijgsge- Stapel- en constructiema- vangen studenten 254 gazijnen 201 Studien, Napoleontische 254 Staten, gedeputeerde 354, 380 Studieverenigingen, asso- Staten-generaal(1576- ciatie van 253 1796) 39-41, 44, 47-49, Successierechten 100, 160, 373, 52, 70, 71, 73, 78, 400, 408 79, 82, 83, 91, 96, Suiker 140, 234, 236, 455, 465, 482 237, 241, 251, -, Eerste en Tweede Ka- 284, 474 mer 94, 116, 117, 120, Syndicaat der Nederlan- 226, 468 den 162 -, leden 261-329 -, nationaal 111 Staten,rovincialep 83, 266, 275, 292, - van Holland 162 296, 300, 303, 312, 317, 319, Tabak 152, 235, 237; zie 329, 354, 380 ook cultuurmaat- - van Holland 73, 339, 340, 344- schappijen 349, 351, 366-368, Tankgas 150 427, 442, 455, Tafelconferentie, ronde 172, 309 471, 478, 482 Tarieven rijksarchieven- Station, aerologisch 224 dienst 5

552 INDEX OP TREFWOORDEN

Teakhout, importmaat- Tribunaal 300; zie ook scha PP i'J 239 rechtspleging, bij- Teerprodukten 150 zondere Tekeningen 459 Troepen, Franse 114, 452 Telefonie 411, 412 Troependepot 112 Telegraaftroepen 206 Troependetachement 211 Telegrafie 114, 126, 130, Trouw aan koningg en va- 160, 205, 218, derland 247 219, 224, 411, 412 Trustbureau, internatio- Tentoonstelling 222, 223, 239, naal 223, 315 240, 307, 324: zie TrustmaatschaPJ pi', over- ook wereldten- zee 149,331 toonstelling Tuberculose onder het Testamentenregister,g vee 183 centraal 166 Tucht- en oP voedin gswe- Textiel 152, 325 zen 165; zie ook ge- Thee 238, 239, 241, vangeniswezen 284, 292; zie ook Tuchtgerechteng voor de cultuurmaat- PJrijzen 100, 417 schappijen Tuchtrecht, militair 325; zie ook Thesaurie, generale 109, 159, 160 krijgsraden - te Mechelen 52 Tuinbouw 178, 179, 182, Thesaurier-generaalg der 183, 231, 418, 422 Unie 261 Turf 145, 149, 151 Thesauriers koninklijk Turfgasgeneratormaat- huis 308, 311 scha PPij 239, 288 Tienden 106, 163, 417, 418, 423, 452 Uitgaven, 's rijks 160 TienjarenJ planP 175 Uitvoer 142, 147, 148, Tin 239, 288, 329; zie 149, 153, 154, 307 ook industrie, Uitvoeringg van werken, metallurgische; rijksdienstJ voor de 225 mijnbouw Unie, christelijk- Toeang g, nadere 31 historische 251, 259, 264, Toezicht archiefzorg 24 265, 315, 317, 320 politieke delinquenten 168 Unie, Nederlandse 279, 282 Toonkunst 265; zie ook -, technische 249 kunsten; muziek- -, thesaurier-generaal onderwijs der 261 Topografie 196, 472 - van Utrecht 39 TorpedistenP 206 Uniezaken en overzeese TorpedodienstP 189 rijksdelen,J ministerie Tractaten 47, 48 van 170 Tractementsreg isters 123, 195 Union, verenig in8 248 Tramweg maatschaP pijen zie spoorweg- Universiteiten zie onderwijs maatschappijenPP J TramwegpersoneelgP 222 Vaartuigen, commissie Transport,P militair gezag 210-212 beheer 224

553 INDEX OP TREFWOORDEN

Vakorganisatiesg 249-251, 322 Vermogensopsporing s- Vakverbond 314 dienst, centrale 168 VeeartsenijkundeJ 117, 125, 178, Vernietig ing 24 183, 417 Verpondingeng 82, 269, 378, 421, Veehandel 422 468 Veeteelt 149, 178, 181, Versperringsdienstg 206 381, 382, 417 Vertegenwoordiger van Veiligheidsbesluitg 217 de kroon in Indone- Veiligheidsdiensteng 171, 174, 279; zie sié, hogeg 298 ook inlichtingen- Vervoer 222, 327; zie ook diensten scheep vaart; we- Veldartillerie 202 gen; waterstaat Veldleger 199 Vervoer- en mijnwezen,J Veldpioniers 206 afdeling 219 Vennootschappen, naam- Verzamelingeng 21, 22 loze 126, 165 166 Verzekeringswezeng 125, 233, 310, 331 Vennootschapsbelasting g 270 Verzoekschriften 116. 117 Verbandmiddelen 150 Vestingg Holland 200 Verbindingstroepen 206 Vestingartillerieg 201 Verbond van nationaal Vestingeng 100, 163, 191, herstel 288 207, 267, 414, Verdediging, civiele 326 Verdediging svoorberei- 473; zie ook Forti- ding,g economische 150 ficatién Verdragg met Belg ié 257 Vicarieën 167, 266, 303, 431 Verdragsorganisatie,g Viceconsulaten 136-138 noordatlantische 267, 318; zie ook Vierschaar, academische 385 samenwerking,g -, hoge militaire 53, 278 westelijke Visrechten 122, 424, 448 Verein Deutscher Farber 249 Visserij 179, 183, 221, Verenigingen, erkenningg 250, 332, 371, van 165, 166 375, 379, 418, Verffabriek 306 422, 424, 444, 448 Vergadering, constitue- -, afdeling jacht en 125 rende 105 -, ministerie van scheep-p , nationale 91, 96, 105 vaart en 176, 218, 220, 224 -, leden 285, 289, 292, -, ministerie van land- 294, 301, 307, bouw en 176, 324 308, 325 Vlagofficieren,g raad van 187 Verkeer, ministerie Vleeskeuring 382 van 218 Vliegdienstcommissieg 188 - en energie,g ministerie Vlierameng p 186 van 218 Vliegtuigsquadrons 186 - en waterstaat, mi- Vloot, staatse zie admiraliteits- nisterie van 218, 298, 473, 483 colleges - in Indonesië, dep arte- Vlootwetcommissie 186, 187 ment van 326 Vluchteling en 127, 211, 312, 419 Verkenningen, militaire 198 Voedselvoorziening 143, 148, 176, VerlichtinVerlichtingspark s ark derg e- 179, 180, 192, nie 206 211, 230

554 INDEX OP TREFWOORDEN

Vogelbescherming 258 Waarborg 304, 416; zre ook Volkenbond 270, 289 ijkwezen; Volkenrecht 262, 281, 324 essayeurs-generaal Volksgezondheid 183, 252, 306; zre Waarborgfonds rechts- ook geneeskunde; herstel 168 gezondheidszorg; Waarnemingsstation 224 ziekenhuizen Wagenmakerij 422 , afdeling 216 Wapencommissie 197 -, directeur-generaal 307 War crimes commission 121, 167 - en milieuhygiene, mi- Wateren, agentschap van nisterie van 216 toezicht op 114 - in Nederlands-Indie, Waterkrachtcentrales 223, 239, 316 dienst 320 Waterlinie 197, 200, 205, 267 - sectie VIII militaire Watermerken 455 gezag 210 Waterpassing 221 Volkshuisvesting, dienst Waterschappen 22, 27, 261, 382, der 225 420 - en ruimtelijke orde- Watersnood 220, 225, 247; zie ning , ministerie van 225, 479 ook overstromin- - en wederoP bouw, mi- gen nister van 322 Waterstaat 95, 98, 221, 319, Volkskunde 426, 451 355, 359, 360, Volkspartij,P katholieke 314 371, 379, 381, - voor vrijheidJ en de- 382, 410, 411, mocratie 258, 312, 318, 324 420, 444, 452, Volksraad 282, 290, 297, 305 474, 478, 479, 483 Volkstelling 175 -, afdeling 95, 117, 122, 123, Volksvertegenwoordigers, 143, 218, 219 Belgische kamer van 270 -, bureau van de 301 Volksvoorlichting en comité centraal van de 267 kunsten, departement commissies 130, 220, 221, van 191 222, 332 Voorcompagnieen 54 - in Zuid-Holland, Voorlichting 120, 121, 145, rijks- 410-411 174, 191, 210 -, ingenieurs en inspec- Vorderingsbesluitg 153 teurs van de 220, 267, 270, Vredegerecht 303, 357, 391, 392 271, 272, 273, Vredesconferenties 139, 140, 264 277, 282, 286, Vredesg edenktekenen 191 287, 290, 298, Vreemdelingenverkeer 256 299, 300, 305, Vriendenkring AR/CH 257 308, 315, 316, Vrouwen 213, 252, 259, 321, 330, 475-478 296, 313, 326, , ministerie van 114, 219, 225 327; zie ook meis- -, handel en nijverheid,J jes ministerie van 95, 126, 176, 216, VrijhandelszoneJ 140 218, 219, 317 VrijheidsbondJ 258, 313 , nationale nijverheidJ VrijmetselarijJ 274 en kolonien, ministe- Vuurbaak 421 rie van 169, 170 -,provinciale 360, 381

555

INDEX OP TREFWOORDEN

Waterweg 221, 474 Wetboeken zie codificatie Wederopbouw,p ministerie WetenschappenPP Zie onderwijs van openbarep werken Wetgevingg g 116, 171, 262, en 210 285, 302, 324; zie -, ministerie van wa- ook codificatie terstaat en 218 Windmolens 241 Weduwenzorg 113,249 Wiskunde 277, 319, 480 Weeskamers 56, 62-65, 164, Wol 152 401-403 Wijnhandel 71 Wegen 100, 114, 123, WijsbegeerteJ g 277 124, 151, 221, 306, 281, 411, IJkwezen 61, 95, 100, 128, 423, 473 145, 151, 416, 417 Weglopersp 60 IJzer 151; zie ook staal Weide,emeneg 59, 60, 61 Weidebouw, afdelingg ak- Zaken, overzee, ministe- kerbouw en 177, 178 rie van 170 Weldadig heid, maat- Zakenreizen, bureau 143 schapp i' Jvan 100, 268, 303 Zalmvraag stuk 183 Welvaartsfonds 174 ZeedijJ zie dijken; zeewe- Wereldoorlog , comité tot ringen onderzoek van de oor- Zeegateng 114, 466 zaken van de 254 Zeehavens 114 Wereldregering, partij Zeekrijgsraden 53, 111, 228, 229 voor 258, 305 Zeemacht 117, 186, 187, Wereldtentoonstelling 222, 223, 239, 189, 197, 199, 240, 324 209; zie ook mari- Werk, maatschappelijk 247, 250, 255 ne -, ministerie van cul- - in Nederlands-Indië 268, 281, 309 tuur, recreatie en - in West-Indië 188 maatschappelijk 191, 298, 324 Zeeofficieren zie marineofficie- Werken, openbare 210 ren -, ministeries van open- Zeepindustrie 231 bare 218, 225, 313 Zeeprefect 113, 290 Werkfonds 217 Zeerechtconferentie 40 Werkgelegenheid, mi- Zeewaarnemers 188 nisterie van sociale za- Zeeweringen 129, 379, 478, ken en 216 481; zie ook dij- Werkgeversorganisatiesg 324; zie ook on- ken dernemersraad; Zeewerken 123 vakorganisaties Zegels 23, 454 Werkinrichting zie gevangeniswe- Zekerstellingg van ambte- zen naren 233, 249 Werkloosheidszorg 216, 21, 219 Ziekenhuizen 415, 419; zie ook Werktuigbouwkundeg 301 gezondheidszorg; Werkverruiming 147 hospitalen Werkverschaffing 147, 217 Zomertijd 128 Wet openbaarheid van bestuur 25

556 INDEX OP TREFWOORDEN

Zorg,g maatschappelijke 255; zie ook MAI-instellingen; gen; maatschappijPP J van weldadigheid;g werk, maatschappelijk; bescherming van meisjes; jeugdzorg, bijzondere Zorg, prenatale 252 Zorg , sociale 67, 247, 248, 418, 425, 431; zie ook sociale zaken; zorg , maatschap- Pelijke Zuigelingen 252, 382 Zuivel 144, 178, 179, 182-184, 310; zie ook margarine Zuivering 300 Zustermaatschappijen (spoorwegen) 246 Zwakzinnigeng 317, 320 Zwitsers, regimenteng 195

557

Overzichten van de archieven en verzamelingen in de openbare archiefbewaarplaatsen in Nederland

I P. Brood, A.J.M. den Teuling, De archieven in Drenthe (1979), 142 blz. (ISBN 90 14 02880 6)

II De archieven in Gelderland (1979), 283 blz. (ISBN 90 14 02936 5)

III J.J.C. van Dijk, R.L. Koops, H. Uil, De archieven in Zeeland (1979), 177 blz. (ISBN 90 14 02943 8)

IV De archieven in Noord-Brabant, samengesteld door de Kring van Ar- chivarissen in Noord-Brabant (1980), 563 blz. (ISBN 90 14 029446)

V J.F.J. van den Broek, O.A.M.W. Hartong, A.L. Hempenius, J. Mei- nema, De archieven in Groningen (1980), 216 blz. (ISBN 90 14 02925 X)

VI H. de Beer, C. van Heel, W.A. Huijsmans, A.J. Mensenra, De archieven in Overijssel (1980), 205 blz. (ISBN 90 14 03025 8)

VII De archieven in Noord-Holland (1981), 406 blz. (ISBN 90 14 03117 3)

VIII J.H. van den Hoek Ostende, P.H.J. van der Laan, E. Lievense-Pelser, De archieven in Amsterdam (1981), 222 blz. (ISBN 90 14 03118 1)

IX J.A.M.Y. Bos-Rops, H.A.J. van Schie, B.J. Slot, C.J. Zandvliet, De archieven in het Algemeen Rijksarchief (1982), 557 blz. (ISBN 90 14 03221 8).

In voorbereiding:

X De archieven in Zuid-Holland (1983)

XI De archieven in Utrecht (1983)

XII De archieven in Friesland (1984)

XIII De archieven in Limburg (1983)

559

DE ARCHIEVEN IN HET ALGEMEEN RIJKSARCHIEF deel IX in de serie

Overzichten van de archieven en verzamelingen in de openbare archief• bewaarplaatsen in Nederland.

De openbaarheid van overheidsarchieven is geregeld in de Archiefwet 1962: iedereen mag de naar de overheidsarchiefbewaarplaats overgebrachte archieven van rijk. provincies, gemeenten en water• schappen kosteloos raadplegen. Om van dit recht ook werkelijk gebruik te kunnen maken is het van belang te weten op welke plaats men deze overheidsarchieven en de door de archief diensten beheerde particuliere archieven en verzamelingen kan vinden. Van enkele gemeente• archieven bestaan daarom overzichten, terwijl de inhoud van de rijksarchieven is beschreven in ..De rijksarchieven in Nederland". Deze laatste uitgave is echter reeds geruime tijd uitverkocht. Verder is de inhoud van de meeste archiefbewaarplaatsen de laatste jaren sterk uitgebreid en zijn vele archieven, die tot nu toe ontoegankelijk waren, geïnventariseerd. Reden genoeg voor een totaal-overzicht van de inhoud van alle openbare archiefbewaarplaatsen in Nederland. Onder auspiciën van de Vereniging van Archivarissen in Nederland werkten daarom de Nederlandse archivarissen samen aan de serie ..Overzichten van de archieven en verzamelingen in de openbare archiefbewaarplaatsen in Nederland". Per provincie wordt inzicht verschaft in de inhoud van alle archiefbewaarplaatsen van rijk. gemeenten en waterschappen. Duidelijke, systematische en uit• gebreide informatie, waardoor u toegang krijgt tot de voltooid verleden tijd.

ISBN 90 14 03221 8

KsamsDm Samsom Uitgeverij bv. Postbus 4, 2400 MA Alphen aan den Rijn.