Wees Een Gids! Naar Een Nieuw Elan Voor Christelijk Leraarschap T a a R O T C E L P a H C S R a a R E L K J I L E T S I R H C
Total Page：16
File Type：pdf, Size：1020Kb
Wees een gids! Naar een nieuw elan voor christelijk leraarschap l e c t o r a a t christelijk leraarschap Driestar hogeschool T ALENT IN ONT WIKKELING de identiteit en het vak van leraar dicht bij elkaar brengen. Inhoud Woord vooraf 3 Inleiding 4 De christelijke leraar 8 Een gids met elan 10 Eén: de gids is betrokken (met het hart) 11 Twee: de gids kent zijn wereld (het hoofd) 16 Drie: de gids wijst de weg (de handen) 19 Wat staat ons te doen? 22 Voetnoten 24 Literatuur 30 Lector en kenniskring 32 Van deze rede is een Engelstalige versie beschikbaar, te downloaden van de website van het lectoraat. 2 woord vooraf Voor de derde keer starten we vanuit Driestar Hogeschool een lectoraat, gericht op de identiteit van het christelijk onderwijs. Daarmee onderstrepen we dat identiteit voor onze hogeschool actueel blijft. Ooit was de christelijke, reformatorische identiteit de belangrijkste drijfveer om deze hogeschool te beginnen. En nog steeds is dat de bestaansgrond van ons instituut. Toch markeert de start van het lectoraat ‘Christelijke leraarschap’ een nieuwe stap in ons denken. Meer en meer raken we ervan overtuigd dat de leraar de belangrijkste identiteitsdrager is. Besturen en directies hebben daarop invloed, methodische materialen en andere hulpmiddelen die de leraar kunnen ondersteunen, maar het is de leraar zélf die de identiteit praktiseert. Onderzoek gedurende de vorige lectoraatsperiode liet zien dat het niet vanzelf spreekt dat een leraar zijn professie verbindt aan de identiteit, het christelijk geloof. Een leraar kan in twee werelden leven, de wereld van de identiteit en de wereld van zijn vak en vakbekwaamheid en die niet of nauwelijks met elkaar verbinden. Een van de grote opdrachten voor dit nieuwe lectoraat is om de identiteit en het vak van leraar dicht bij elkaar Inhoud te brengen. Het lectoraat moet onderzoeken hoe dat kan en manieren van opleiden, begeleiden en professionaliseren ontwerpen die daaraan een goede bijdrage leveren. Alleen als het vuur bij de leraar zelf brandt, zal hij dat kunnen ontsteken bij zijn leerlingen. Het lectoraat ‘Christelijk leraarschap’ zal een belangrijke bijdrage leveren aan de opleiding van leraren binnen ons instituut en aan de onderwijsadvies-activiteiten die vanuit Driestar Educatief worden aangeboden. Het werkveld heeft positief gereageerd op de keuze voor dit lectoraat. Verschillende mensen uit het veld maken dan ook deel uit van de kenniskring. In de persoon van deze leden is een levende verbinding met het werkveld gelegd. Het nieuwe lectoraat ‘Christelijke leraarschap’ heeft ook een sterke internationale uitstraling. De internationale focus is dienstbaar aan een van de strategische keuzen van Driestar Educatief om internationaal meer van betekenis te willen zijn. Door de vele internationale contacten die we vanuit Driestar Educatief onderhouden, blijkt er veel vraag te zijn naar christelijk leraarschap. De eenvoudige reden is dat er heel weinig landen zijn waar christelijke lerarenopleidingen bestaan. Mede door dit lectoraat kunnen we christelijk onderwijs in een mondiale context dienen. Ik wens Bram de Muynck en zijn kenniskring veel inspiratie, wijsheid en suc- ces toe voor deze nieuwe lectoraatsperiode. En wens hen toe, dat ‘wat zij in anderen willen ontsteken bij hen zelf mag branden’. Rens Rottier voorzitter college van bestuur 3 wees een gids! naar een nieuw elan voor christelijk leraarschap Bram de Muynck Lectorale rede, in verkorte vorm uitgesproken op 1 november 2012 INLEIDING bij Arianne. Zij houdt intens van kinderen en heeft een sterke drang om kinderen Twee culturen – één elan Bijbelse waarden mee te geven. De kern Graag stel ik twee leraren aan u voor. van haar beroep kan ze met één woord De een werkt in het basisonderwijs, de weergeven: liefde. Liefde komt tot uiting ander in het voortgezet onderwijs. De in ernst en in bewogenheid en dat is niet eerste woont in Nederland, de tweede iets wat je ze vertelt, maar dat zijn karak- in Burkina Faso. teristieken, zo zegt ze, die de leerlingen proeven. “De kern van het Zij hebben een heel verschillende beroep is liefde” werkplek, een achtergrond die bijna Complexe taak (Arianne) niet te vergelijken is en toch noemen Behalve de passie hebben Justin en zij zichzelf beiden een christelijke leraar. Arianne nog iets anders gemeen. Zowel “I had a great wish Dit gegeven maakt aan het begin van Arianne in haar combinatiegroep 1-2 to teach” deze rede over christelijk leraarschap met kleuters als Justin met zijn mid- (Justin) één ding duidelijk: verschillen tussen delbareschoolleerlingen aan wie hij christelijke leraren zijn groot. Met deze aardrijkskunde en geschiedenis geeft, constatering hebben we gelijk ook de heeft een complexe taak. Justins con- zoekvraag van het nieuwe lectoraat text maakt op ons wellicht de meeste Christelijk leraarschap te pakken: wie indruk. Laten we even luisteren: “Schools is eigenlijk de christelijke leraar, anno whose rooms were initially designed to 2012? Wat kunnen we in het algemeen accommodate 40 to 50 pupils are now over diens beroep zeggen? Als we goed confronted with 100 to 150 school- luisteren naar Arianne en Justin, hebben boys per class.”2 Behalve met deze ze één ding gemeen: ze hebben een overcrowded classrooms hebben veel passie, één elan voor onderwijs. Toen ontwikkelingslanden te kampen met Justin vorig jaar solliciteerde voor de niet of slecht opgeleide leraren, lage international class, vertelde hij dat hij salarissen, gebrek aan schoolboeken na de middelbare school aardrijkskunde en zwak leiderschap. De problemen ging studeren, “because I had a great wish zijn indrukwekkend. Tegelijk kunnen we to teach”1. Justin heeft een passie voor constateren dat voor leraren in een land onderwijs en heeft ook duidelijke idealen. als Nederland de problemen minstens zo Hij vindt dat een christelijke leraar een complex zijn. Als we de ontwikkelingen moreel voorbeeld moet zijn. Hij citeert in van de laatste jaren op een rij zetten, dat verband een spreuk: “Your life speaks kunnen we alleen maar constateren dat so loud that I do not hear what you are de druk op leraren toeneemt. De leefstijl saying.” Iets dergelijks treffen we ook aan van leerlingen verandert. Sociale media 4 zijn zo indringend aanwezig dat ze zowel naar special needs-leerlingen als concurreren met de vormende functie naar hoogbegaafde leerlingen moet van de leraar3. Door de ouders wordt toenemen. Tegelijk vraagt de overheid zeer kritisch aangekeken tegen leraren. niet alleen in het vo maar in het hele Ik citeer uit een nieuwsbericht: “Het ver- onderwijs om hogere prestaties. Men trouwen van ouders in het Nederlandse heeft daar ook scherpe indicatoren voor onderwijs is de afgelopen drie jaar dra- gezet. Alle leraren krijgen te maken met matisch gedaald van 58 naar 34 procent. opbrengstgericht werken7 en met het Dat is een ongekende verschuiving. De lerarenregister8. lat moet flink omhoog (strengere leer- krachten, hardere exameneisen, betere Samenvattend is er in ontwikkelingslan- “In ontwikkelings- feitenkennis, minder talentontplooiing), den een gebrek aan basisvoorzieningen landen is er een ge- maar de prestatiedruk op leerlingen en is er in de Westerse context een brek aan basisvoor- mag niet verder toenemen. Nu al vindt toenemend accent op wat we kunnen zieningen en in de meer dan de helft die te hoog.”4 Verder noemen external goods ten koste van Westerse context is nemen de psychische en sociale proble- internal goods van onderwijs9. Met exter- er een toenemend men onder leerlingen toe. In het primair nal goods zijn belangen gediend die accent op external onderwijs zijn de leerlingvolgsystemen wel belangrijk zijn, zoals een financieel goods ten koste van zo gedetailleerd dat ze veel admini- en economisch gezond schoolsysteem internal goods.” stratietijd vragen. In het voortgezet en een hoog rendement van onderwijs. onderwijs is er de druk om de urennorm Maar datgene waar het een leraar werke- te halen en ervaart men Passend onder- lijk om gaat (de internal goods), namelijk wijs niet als een uitdaging, maar als een een bijdrage leveren aan de vorming last5. Er is steeds meer specifieke kennis van leerlingen, staat steeds meer onder nodig over specifieke problemen, en er druk. Christelijke leraren hebben daar wordt een groot beroep gedaan op de problemen mee, omdat zij de leerlingen complexe vaardigheden6 van de leraar. richtingbesef willen meegeven10. Zij kun- De vaardigheid om te differentiëren nen hun praktijk als extra complex erva- 5 “We staan voor de ren omdat ze met een paar specifieke herkend, zowel op plekken waar het taak een generatie problemen te maken hebben. Leraren christendom nog maar kort in de samen- leraren op te leiden die in christelijke scholen werken met leving aanwezig is en klein blijft (bijvoor- die kinderen en jon- een brede leerlingenpopulatie, merken beeld in Nepal sinds de jaren zestig), als geren voorbereidt dat hun leerlingen geen religieuze taal in landen waarin het christendom groeit, en toerust voor een en bijbehorende beelden hebben om zoals China. Theologen vertellen ons dat minderheidspositie. de werkelijkheid te begrijpen. Zij vragen deze situatie vanuit het Nieuwe Testa- Daar is veel moed zich af wat het onderscheidende van ment gezien ook als de ‘normale’ situatie voor nodig.” christelijk leraarschap in hun situatie van christenen gezien moet worden13. nog is. Kun je van christelijk leraarschap We staan voor de taak een generatie spreken als je de gemeenschap van de leraren op te leiden die kinderen en jon- school niet als christelijk ervaart? Christe- geren voorbereidt en toerust voor deze lijke leraren die in zuilscholen11 werken, positie. Daar is veel moed voor nodig. En kunnen ook last hebben van het imago omdat we daar nog niet vertrouwd mee dat hun school een onnodig luxeartikel zijn, is er ook een nieuw elan voor nodig. is dat een orthodoxe gemeenschap in stand houdt. Het geheel overziend, is het begrijpelijk dat er wereldwijd – om met de Engelse Waar je ook werkt, leraren die het geloof onderwijskundige MacBeath te spreken serieus nemen, hebben een toenemend – sprake is van ‘a growing disaffection besef tot een minderheidsgroep te among teachers’14.