Saop[Tewe Za Medije

SAOP[TEWE ZA MEDIJE

o~uvawe svoga identiteta, te da ga se ne}e nikada odre}i, Srpsko Nacionalno Ve}e Kosova i Metohije na svo- niti }e se pomiriti sa bilo kakvim oblikom eventualno joj sedamnaestoj sednici, odrànoj u periodu po~etka nametnute nezavisnosti. zvani~nih pregovora o definisawu budu}eg statusa, 04. SNV u potpunosti podràva stav i borbu Episkopa marta 2006. godine u Kosovskoj Mitrovici, zajedno sa Artemija koju sprovodi na nacionalnom planu, kao i wegove SNV Severnog Kosova, uz prisustvo velikog broja del- aktivnosti tokom nedavne posete Sjediwenim Americkim egata sa teritorije cele pokrajine, nakon svestrane i iscrpne rasprave, Dràvama, isti~u}i da je Episkop Artemije u Americi priznat kao zakqu~ilo je slede}e: autenti~ni i pravi zastupnik srpskog naroda sa Kosova i Metohije, i 1. Nalazimo se legitimni svedok o stawu i stradawu Srba u posledwih sedam godina na po~etku pregov- na Kosovu i Metohiji. ora o budu}em sta- 3. SNV je veoma zabrinuto stavovima iznetim u dokumentu "Osnovna tusu Kosova i Meto- na~ela svetog Arhijerejskog Sinoda SPC i Odbora SAS za KiM, u vezi hije i u periodu sa predstoje}im razgovorima o budu}em statusu KiM", koji je nedavno poja~ane aktivnosti prezentovan javnosti. mnogih me|unarodnih Ovaj dokument prihva}en je sa odobravawem od strane Me|unarodne zvani~nika i raznih Krizne Grupe (MKZ), koja u svom Izve{taju od 17. februara 2006, "Iza- organizacija, koji, zovi tranzicije", otvoreno zastupa koncept nezavisnog Kosova. prejudiciraju}i u svo- SNV ~vrsto stoji na stanovi{tu da je potrebno re{avati problem jim izjavama nezavis- Albanaca, tj. albanske mawine u Srbiji, uz po{tovawe svih qudskih i nost kao neminovnost verskih prava mawina i primenu demokratskih principa upravqawa, u odre|ivawu budu}eg kao {to Albanci i danas slobodno ìve i kre}u se kroz sve delove Dolazak Wegovog preosve{tenstva statusa Kosova i dràve Srbije, a nika- Vladike Artemija na sednicu Metohije, poku{avaju ko ne polaziti sa da unesu pometwu i zabunu u srpski pregovara~ki tim i ceo srpski stanovi{ta re{avawa narod, po pitawu sudbine ostanka Kosova u granicama dràve Srbije. srpskog pitawa na Nisu nedostajale ni izjave onih koji su najavqivali da }e, ne bude li KiM, jer se na taj Beograd pristao na budu}u nezavisnost Kosova, ona biti nametnuta. na~in Kosovo ve} Stav je, me|utim, Srpskog Nacionalnog Ve}a, da pitawe budu}eg izdvaja iz Srbije, i statusa Kosova i Metohije jo{ nije razre{eno, a jo{ mawe da }e biti dràva Srbija po~iwe nezavisnost, i to nametnuta. Pregovori o tome tek predstoje, a sasvim da brine o svojim je izvesno da srpski pregovara~ki tim ne}e pristati ni na kakav oblik gra|anima koji ìve u nezavisnosti, niti }e ona mo}i da bude nametnuta bez pristanka i bez nekoj drugoj dràvi. saglasnosti Beograda. 4. Srpsko Nacio- U tom smislu SNV daje punu podr{ku pregovara~kom timu za nalno Ve}e i ovim re{avawe budu}eg statusa na{e pokrajine. putem upu}uje poruku Wegovo preosve{tenstvo Vladika Artemije i 2. Srpsko Nacionalno Ve}e Kosova i Metohije u potpunosti podràva me|unarodnoj zajed- dr Milan Ivanovi} stav svetog Arhijerejskog Sabora SPC, izraèn na redovnom zasedawu nici, Evropskoj Uniji, SAD i NATO, da je sada{wa demokratska Srbija Sabora u novembru 2005., a nedavno u pravom ~asu aktuelizovan i jedini garant mira u regionu, a da bi nezavisnost Kosova prouzro- ponovqen od strane Wegovog Preosve{tenstva Episkopa ra{ko-priz- kovalo eskalaciju me|unarodnog terorizma i napada na Evropu i SAD, uz renskog g. Artemija, da }e bilo kakvo re{ewe, ukoliko bude nametnuto istovremeno pretvarawe Srbije, po prvi put u wenoj istoriji, u radi- srpskoj strani, biti smatrano kao "nelegitimna i nelegalna okupacija kalnu, revizionisti~ku, osvetoqubivu i ogor~enu naciju. jednog dela na{e nacionalne teritorije". Nezavisno Kosovo jeste opasnost ne samo za Srbe i Srbiju, nego i Srpsko Nacionalno Ve}e isti~e ~iwenicu da je srpskom narodu za Evropu, pa i samu Ameriku. Ono bi postalo baza xihadskog terorizma, stalo do Kosova i Metohije, da Srbi veoma dobro znaju zna~aj Kosova za Bele Al Kaide - izvor haosa u regionu. Ujedno, i signal ekstremistima ameri~kim zvani~nicima i javnosti da "KIM nije samo pitawe {irom sveta da se zlo~in i terorizam isplati. Pobeda xihada na Kos- kosovskih Srba, dràve Srbije, nego i cele me|unarodne zajed- ovu bila bi lokalni trijumf, koji zacrtava put budu}ih pobeda {irom nice i samih SAD, zbog ~ega je va`no da ovaj problem bude re{en sveta. u granicama Rezolucije 1244 SB, kao i da KIM ostane sastavni 5. SNV najo{trije osu|uje nastavak bezo~nog skrnavqewa svetiwa deo SCG". i grobaqa (ru{ewem spomenika i va|ewem le{eva) srpskog naroda i "Ukazali smo da bi nezavisno Kosovo postalo izvor haosa u SPC, kao {to je nedavni novi ~in obesve}ewa hrama Hrista Spasa u regionu, delovawa bele Al Kaide, jer ako se pod me|unarondim Pri{tini, zatim podizawe spomenika borcima U^K na mestu sru{ene protektoratom u~inilo toliko zla nad pravoslavnim hri{}anima crkve u \akovici krajem decembra 2005., ili kra|a olovnog krova sa i svetiwama, ostaje nam da pretpostavimo {ta bi se desilo kad crkve Bogorodice Qevi{ke u Prizrenu, ~ime se {aqe jasna i ned- bi Albanci imali svu vlast", kazao je Artemije. vosmislena poruka srpskom narodu na Kosovu, a osobito onima me|u Vladika Artemije kaè da je sagovornicima u SAD ukazao da Srbima koji gaje iluzije da je mogu}e vaspostaviti poru{ene crkve bi nezavisno KIM zapravo predstavqalo "no` u le|a Bu{ovoj prepu{taju}i obnovu ru{iteqima i zlo~incima, da je sudbina do sada politici borbe protiv terorizma", protiv koga se "SAD bore sru{enih 150 hramova, u eventualno nezavisnom KiM, namewena i onima svuda u svetu, osim na Kosovu, gde se ide na popu{tawe i pre- preostalim. davawe vlasti teroristima". 6. SNV je sa iznena|ewem i zaprepa{}ewem primilo najnoviju vest Protosin|el Simenon (Vilovski), iguman manastira Bawska, o imenovawu Agima êkua, komandanta Kosovskog za{titnog korpusa i nagla{ava da "pitawe KIM treba re{avati u granicama Srbije, jednog od vo|a teroristi~ke OVK, za novog kosovskog premijera, imaju}i, a ne da se srpsko pitawe re{ava u granicama KIM". On je izneo pre svega, u vidu ~iwenicu da je za wim raspisana poternica Inter- bojazan da se "Na~ela SPC za pregovore o budu}em statusu KIM pola jo{ 2002. godine zbog zlo~ina protiv srpskih civila na Kosovu i kre}u u okvirima pretpostavwene nezavisnosti, u okviru koje se Metohiji. Poznato je, tako|e, i da je Agim êku u~estvovao u egzekucijama traè re{ewa za probleme srpske zajednice". Srba u Hrvatskoj. Citiran je deo posledweg izve{taja Me|unarodne krizne grupe Srpski narod na Kosovu i Metohiji s pravom se pita kakve su pers- u kome se, izme|u ostalog albanskim pregovara~ima preporu~uje pektive wegovog opstanka u eventualno nezavisnom KiM, kakvo zagovara da za realizaciju nezavisnog Kosova, "traè mogu}nosti kao {to êku i wegovi istomi{qenici, kada se zna da se wegovo ime dovodi je dokument o osnovnim principima za pregovore SPC, kako bi u vezu sa "krematorijumom" kod sela Kle~ka i drugim zlo~inima nad se Srbi sa Kosova ukqu~ili u pregovore" i za naveden dokument srpskim civilima. SPC kaè da je "dao konstruktivne predloge i izbegao navijawe Srpsko Nacionalno Ve}e Kosova i Metohije protiv nezavisnog Kosova". Srpsko Nacionalno Ve}e Severnog Kosova i Metohije Na pitawe novinara da li to zna~i da Na~ela Sinoda SPC i Saborskog odbora za KIM o pregovorima o budu}em statusu Konferencija za {tampu Vladike Artemija KIM odstupaju od stava Svetog arhijerejskog sabora da }e se svako nametnuto re{ewe smatrati okupacijom, vladika Artemije NEZAVISNO KOSOVO POSTALO BI IZVOR odgovorio je da "na~ela ne pomiwu odluku Sabora o nametnutom re{ewu, kao da je Sinod odustao od stava Sabora iznetog u HAOSA U REGIONU novembru". - Da li je tako ili nije, ali iz ovog dokumenta takav zakqu~ak Beograd, 23.02.2006. - Pred mno{tvom novinara, na konfer- moè da se izvede - kaè vladika Artemije. enciji za medije po povratku iz 20-dnevne posete SAD vladika ra{ko-prizrenski Artemije je poru~io: -Budu}nost Kosova, bez obzira na razne najave, zavisi od OBRAD KESI]: nas, stavova na{e vlade, na{ih pregovara~kih timova koji }e u pregovorima u~estvovati, a pre svega od ~vrstine stava da se SAD OÊKUJU UTVR\IVAWE STATUSA nezavisno Koso- vo ne moè i ne KOSOVA ZA 18 MESECI sme prihvatiti. Predsednik va{ingtonske konsultantske Mi mo`da ne firme TSM Obrad Kesi} izjavio je nakon prve moèmo spre~iti runde pregovora o budu}em statusu Kosova nametawe takvog da }e taj proces trajati duè nego {to su re{ewa, ali u me|unarodni pregovara~i o~ekivali. na{oj vlasti On je "Glasu Amerike" (VOA) rekao da je da ga prih- u Va{ingtonu sada smatraju da utvr|ivawe vatimo ili ne statusa Kosova moè da potraje najmawe 18 prihvatimo. Ako meseci. ga ne prihvati- "Posle prve faze pregovora, sami mo, Kosovo nije pregovara~i su shvatili da }e ovaj proces da izgubqeno, a ako Sa konferencije za {tampu traje malo duè nego {to su o~ekivali. Posle prvih sastanaka ga prihvatimo predstavnika Srba i Albanca jednostavno se do{lo do zakqu~ka kroz bilo kakvu formu i damo saglasnost, onda, bojim se da }e da veliki broj prakti~nih pitawa ne}e mo}i tako brzo da se kona~no biti sve izgubqeno. re{i", rekao je Kesi}. U~estale najave me|unarodnih zvani~nika o nezavisnom Kos- On je podsetio da su se pregovara~i nadali da }e proces biti ovu, nagla{ava vladika, imaju za ciq ne samo da psiholo{ki zavr{en u roku od 10 do 12 meseci, a da se sada u Va{ingtonu obeshrabre pregovara~ki tim srpske strane u pregovorima, ve} govori da }e taj proces potrajati najmawe 18 meseci. nego pokazuju da je za me|unarodnu zajednicu to najprihvatqivija "To je vrlo va`no, jer bilo je mnogo naga|awa da }e sve biti opcija, jer ne èle da se sukobe sa albanskim terorizmom s zavr{eno do novembra 2006. godine", podvukao je Kesi}. obzirom da na KIM imaju vojnike i administraciju. Nakon prvog sastanka pregovara~a Beograda i Pri{tine - U èqi da se {to bezbolnije povuku iz "balkanskog blata", u Be~u pro{log meseca, on je rekao da je rano govoriti ko je u me|unarodnoj zajednici ra~unaju da }e od Albanaca da izde- stekao po~etnu prednost, dodaju}i da je u Va{ingtonu nezvani~no jstvuju verbalno prihvatawe nekih garancija za mawine, a da izraèno zadovoqstvo da je srpska strana dobro pripremqena }e srpsku stranu zadovoqiti "sitnim {argarepama", kako bi za pregovore. progutala mamac i prihvatila nezavisno Kosovo - ocewuje vla- "Va{ington je o~ekivao neke predloge od strane Beograda, dika Artemije. ali ne tako detaqne, {to je ovde pozdravqeno i smatra se kon- On je objasnio da je ciq wegove posete SAD bio da pred struktivnim. Problem je u tome {to je albanska strana uloìla 2 zapo~ete pregovore o budu}em statusu KIM skrene pa`wu mawe energije i intenziteta u pripreme za pregovore, jer sma- otpora u ovom ratu, a i predratnu Jugoslaviju kao monarhiju tra da je ve} ostvarila svoj glavni ciq, a to je nezavisnost, ili upamtio sam po odupirawu fa{izmu, svojim nepristajawem da barem neki vid nezavisnosti", rekao je predsednik TSM-a. bude saveznik Osovine. Po cenu rata! Istorijskim smatram i Prema wegovim re~ima, me|unarodna zajednica nezavisno va{ sukob sa Staqinom 1948. godine, ali kako izdràti taj iza- od izjava pojedinih politi~ara o budu}em statusu Kosova, ima zov svoje nezavisnosti ako niste jaka, jedinstvena zemqa? pravni paket re{ewa na osnovu kojih }e se odlu~iti o budu}em Ako ve} nisu, onda va{i nacionalizmi mogu biti manipu- statusu Kosova. lisani, provocirani, smi{qeni da vas u~ine lomqivim. Naj- "To su, pre svega, Rezolucija 1244 Saveta bezbednosti UN i mawa zemqa, Albanija ve} se time koristi i to, bojim se, kobno. neka ranija dokumenta, ukqu~uju}i stavove Badenterove komisije [ta tek ostaje za ve}e i najve}e sile koje se svuda, u svakoj kojima se jasno defini{u mogu}nosti za re{ewe kosovskog zemqi, u sve upli}u? pitawa", kazao je Kesi}. (Upitao me je gde je Gra~anica na karti, prim. priredivaca. Osvr}u}i se na odluku da Agim êku bude mandatar nove Gotovo da je uzviknuo) "To je Albanija...! Ali, ja vam kaèm kosovske vlade, Kesi} je rekao da problem sa imixom koji vide}ete! (...) Vi niste pri sebi, dozvolili ste i svom narodu êku ima, nije povezan samo sa periodom dok je bio komandant i Albancima da se tamo stvori pakao. Neko vam je podmetnuo, Oslobodila~ke vojske Kosova (OVK). sigurno, ali sve zlo nije samo u tome. Treba da pogledate u o~i "Problem datira iz ranijeg razdobqa na {ta su ukazali tragediji koja vam se pribliàva. (...) Ja va{oj zemqi èlim sve srpska dijaspora i kanadska vlada i parlament, koji su jo{ najboqe, ali ga ne vidim, jer mi niste jasni (...) Da je Kosovo pre tri godine ukazali da bi êku trebalo da ode u Hag zbog samo zemqa va{e istorije, to ne bi bilo najosnovnije, ali ono zlo~ina po~iwenih tokom vojnih operacija u Hrvatskoj", istakao je u srcu va{e kulture, a kultura, kad je najvrednije {to ima{, je Kesi}. nikada nije pro{lost". îni nam se da je posle svega re~enog svaki komentar Srpska politika i albansko pitawe suvi{an. Srpski politi~ari pro{log veka nisu umeli ni da ~itaju ni da slu{aju poruke mudrih. Uzdali su se u sopstveno NEKO VAM JE PODMETNUO iskustvo i sopstvenu mudrost. Rezultat je vidqiv Priredio: Milentije \OR\EVI] U jeku pregovora o kona~nom statusu Kosova i Metohije gotovo proro~ki zvu~e re~i koje je poznati francuski pisac, filozof i politi~ar ODSTUPAWE OD PRAVILA Andre Malro izrekao pre vi{e od ~etvrt veka. Za~u|uju}a je ta~nost Malroovih predvi|awa U trenutku kada je u Evropi zavr{en II svetski rat, od i suptilnost analize meduetni~kih odnosa na aktivnih vojnika na vlasti bili su generali Franko i de Gol. Balkanu. Kapitulaciju Nema~ke potpisao je bio admiral Denic. Malro se svasvim slu~ajno zainteresovao De Gol je posle posle ne{to vi{e od godinu dana oti{ao na za na{u istoriju, politiku i kulturu. Sud- svoje imawe u Kolombej. binska spona bio je tekst o wegovom romanu O generalu Franku govorilo se da je fa{isti~ki diktator, Kraqevski put koji je jo{ davne 1931. godine napisala Isidora uz Salazara, posledwi u Evropi. Sekuli}, a potom i srpsko izdawe wegovih Metamorfoza. U Od tih vremena do danas, samo se dvaput desilo da aktivni ~asopisu Revue des etudes Slaves, Paris, 1984, @ivorad Stojkovi} vojnici do|u na ~elo neke dràve. objavio je delove svog intervjua sa Malroom. Za ovu priliku Prvo je general Dvajt Ajzenhauer dvaput bio biran za izdvajamo samo one najzna~ajnije delove: predsednika SAD, a maja 1958. vratio se general de Gol. "Ne{to se doga|a u va{oj zemqi ne ba{ najboqe, koliko Od zemaqa Isto~ne Evrope, sem po kojeg samoproklamovanog vidim. Najglasniji dosad nisu uvek i najnezadovoqniji. Jer, generala ili mar{ala, jedino je u Poqskoj vladao general Jaru- glavna opasnost vam je od Albanaca. Pazite {ta vam kaèm! zelski, a u Hrvatskoj general Tu|man. Odande vam moè do}i najgore. Sve su kombinacije sa Albanijom Dakle, u posledwih {ezdeset godina u delu sveta koji se i oko we mogu}e. Ona je iskqu~iva, izolovana, ali je, neka vas zove Zapadom samo su dva puta bili generali na vlasti, a isto to ne ~udi, trenutno werazvijenija zemqa, i od vas i do Grka. toliko puta i u Isto~noj Evropi. Na wu ra~una i isto~ni i zapadni blok, ali Albanci kojima sve Jedino mesto gde su se ne{to ~e{}e oni nalazili, bila treba, odràvaju se bez i~ega. Po koju cenu? - to ortodoksni su ministartva vojske ili odbrane. Me|utim, pod pritiskom komunizam, uostalom, ne pita. Znate tiranija Tirane (eto!) nije gra|anskog dru{tva i na ta mesta dolaze civili. originalna ali je ipak izuzetna. Moèmo zakqu~iti da u posleratnoj Evropi, pogotovo zapad- îni mi se da je dana{wa Albanija smi{qeni apsurd i to noj, profesionalni vojnici ne u~estvuju aktivno u politici. zbuwuje, verujte! Tu nasilnu gordost u siroma{tvu ne}e korum- Prosto je to postalo pravilo. pirati ni daleko boqe stawe wegovih sunarodnika u va{oj Me|utim, i pravila se nekad kr{e. To se posledwih godina zemqi. Iznena|en sam da vi u Jugoslaviji ni{ta ne shvatate. Pa de{ava na prostorima SR Jugoslavije, odnosno Zajednice znate li vi da je jedina otvorena granica u Evropi ona izme|u dràva Srbije i Crne Gore. Albanije i Jugoslavije? To je ludost! Izme|u dràva koje imaju Ono {to je naro~ito interesantno, pravila se kr{e najgore susedske odnose na kontinentu, s jedne teritorije na vi{estruko. drugu cirkuli{e se kao da granice nema. Nemojte mi re}i da Kr{e se na Kosovu i Metohiji, ali se kr{e i u me|unarodnim je to zato {to je va{a zemqa toliko emancipovana. Ne! Va{a institucijama. zemqa ima jednu nacionalnu politiku koja se igra sa dràvom. Kaù qudi da je privatna svojina neprikosnovena u demokrats- Nacionalna ose}awa i odnose u jednoj zemqi treba svesti na kim zemqama. Me|utim, za KiM to ne vaì. Qudima koji su iz pripadnost kakva je konfesionalna, na primer. straha za sigurnost i ìvot, svoj i svojih najbliìh, napustili A vi, odnekud uzimate za ozbiqno ono {to je kod svoje stanove, ku}e i imawa ne vaì pravilo da se bez ometawa hipercentralisti~kih Sovjeta samo formalno, savez repub- mogu tamo vratiti i eventualog okupanta po kratkom postupku lika. Svoju heteronacionalnu dràvu shvatili ste doslovno isterati i u}i na svoj posed. Doneta su takve birokratske kao vi{enacionalnu, a kud to vodi? Sve su evropske dràve procedure, da je izgnani skoro uvek na gubitku. âk i da u|e u u osnovi centralisti~ke, sem Jugoslavije, Da li vam to ne{to posed, nadoknada za dotadawe kori{}ewe je ne{to neostvarivo, kazuje? Dràvqanstvo (citoyennete) moè da zameni nacionalnost jer ni me|unarodno priznate dokumente ne mora da prizna sud u jednoj dràvi, a da ne ugrozi jedno ina~e veoma vredno qudsko na KiM. ose}awe, kakvo je nacionalno. Re~ju, privatna imovina na KiM nije ne{to {to je za sve Ja imam mnogo simpatija za va{u zemqu, divio sam se Srbiji neprikosnoveno. u Velikom ratu, imponirala mi je organizacija i snaga va{eg Iako je po svim dekleracijama o qudskim pravima pravo na 3 ìvot neprikosnoveno, ni to ne vaì na KiM. Qudima uzimaju granica na Balkanu i situacijom Srba na Kosovu, mada Poveqa ìvot, a po~initeqe ne nalaze. UN ne predvi|a promenu granica silom. Osnovan je Me|unarodni sud u Hagu za zlo~ine na prostorima Ovaj "jedinstveni" slu~aj zna~i da se ne}e, drugde u svetu, biv{e Jugoslavije. Utvr|eno je da su po~iweni zlo~ini protiv koristiti kosovski presedan. Garancije? ôvek za koga ne vaè me|unarodnog humanitarnog prava i ~ove~nosti. A {ta je sa me|unarodni protokoli, koga dvaput osloba|aju hap{ewa. Dakle, po~initeqima? da ne}e do}i do presedana, ve} su prekr{ena dva pravila i Jedne, na osnovu svedo~ewa o~evidaca, odvode na sud. Ali proizvedena dva presedana. ne sve za koje postoje svedoci. [to bi rekao Orvel, neki su Tu je i tre}i presedan. jednakiji. Prema nekim izvorima dogovor o smeni Bajrama Kosumija i To se naro~ito odnosi na pripadnike OVK. Nedàta Dacija usledio je nakon smrti Ibrahima Rugove, kako Jedan od wih, Ramu{ Haradinaj, postaje premijer. bi se ubrzali pregovori o statusu Kosova. O tome su se spora- Dolazi iznenadni obrt. Uru~uje se optu`nica iz Haga i on zumeli {ef ameri~ke kancelarije u Pri{tini Filip Goldberg podnosi ostavku na premijersko mesto. Odlazi za Hag. i {ef Unmika u pokrajini Seren Jesen-Petersen. Goldberg je Po Kosovu na svakom koraku transparenti i plakate - Haradi- odigrao glavnu ulogu, jer je to bio wegov li~ni predlog, koji je naj je potreban ovde, na Kosovu, da radi i pomogne svom narodu, na kraju dobio podr{ku ameri~ke administracije. a ne da ~eka na su|ewe u Hagu. Na drugoj strani, za razliku od êkua, koji je bio prvi izbor Pa, ha{ke sudije poslu{aju glas naroda i puste ga na slobodu Ramu{a Haradinaja i wegove Alijanse za budu}nost Kosova za do po~etka procesa. Ali ne samo to. Dozvoqavaju mu i da moè premijera, Koq Beri{a iz Demokratskog saveza Kosova nije da se bavi politikom. bio prvi na redu za mesto predsednika skup{tine. Ta pozicija A {ta je sa mogu}no{}u uticaja na svedoke? trebalo je da pripadne Aqu{u Ga{iju, koji je bio blizak Rugovi Ovih dana ide se i korak daqe. i Amerikancima, ali je posledwih nedeqa uspeo da pokvari General Agim êku, komandant Kosovskog za{titnog korpusa, odnose s Filipom Goldbergom, nezadovoqan zbog toga {to nije postaje mandatar za predsednika vlade. Skup{tina Kosova pri- izabran za naslednika Ibrahima Rugove na mestu predsednika hvata ga za premijera. Kosova. Agim êku je generalski Kada se sve ovo ima u vidu, jasno je da se na delu sprovodi ~in stekao u Hrvatskoj. Za ono o ~emu su govorili autori SPECIAL REPORT 91 - Kosovo Final Status zasluge u ratu protiv jugo- - Options and Cross-Border Requirements iz Ameri~kog instituta za mir: slovenske vojske, kako to Implikacije na politiku SAD u sli~aju neke vrste nezavisnosti kaè general Tu|man, êku Kosova. Vo|stvo SAD treba da proda tu ideju Rusiji, Kini i od tog predsednika prima nekim Evropqanima. To dovodi do aktivnog angaòvawa SAD devet odlikovawa. u pregovorima i ispuwewu, a uspe{an sporazum opravdava Po~eo je kao oficir intervenciju predvo|enu od strane SAD i dozvoqava smawewe JNA u Zadru. Zatim 1991 prisustva SAD. prilazi Zboru narodne Svesni posledica takvog ~ina autori ukazuje da je potrebno garde. Do kraja sukoba post- da se spre~e antireformski protivudari u Beogradu i mogu}e aje brigadni general. regionalno prelivawe na susedna àri{ta, kao {to su Make- Za wegove aktivnosti u donija i Republika Srpska. Hrvatskoj vezane su optu`be Ali, ovo je Balkan. Potencijalna àri{ta su tu. Ima ih u pred Ha{kim tribunalom Bugarskoj, Rumuniji, Gr~koj. A i daqe, po Evropi i biv{em Sov- za zlo~ine tokom operacije jetskom Savezu. Spaqena zemqa na Meda~ki Za jedinstvenost nema garancija. xep, kada su uni{tena srp- Kako to da su Albanci ba{ ispali miqenici? ska sela na tom podru~ju. Agim êku Va{ington je naprosto iskoristio neke odlike albanskog Zbog zlo~ina tokom operacije Spaqena zemqa optuèni su mentaliteta, kulture i nedavne istorije, i preko ideje Velike pred Ha{kim sudom wegovi pretpostavqeni - Janko Bobetko, Albanije iskoristio Albance kao vazalnu vojsku i faktor nesta- Mirko Norac i Rahim Ademi. bilnosti na Balkanu, koji bi tako doprineo ostvarewu ameri~ke Posle ove operacije dobija ~in generala. Biraju ga za speci- strategije. jalnu obuku koju vr{e ameri~ki instruktori. Jer, radi se o patrijarhalnoj plemenskoj strukturi dru{tva, Uspe{no zavr{ena obuka i isticawe me|u ostalim tradiciji krvne osvete, prisustvu sna`ne rasisti~ke mr`we stare{inama uvrstila ga je me|u oficire koji su planirali prema Slovenima - Makedoncima i Srbima, kao i kolaboracije operaciju "Oluja" i sproveli je do kraja. sa okupatorima - Turcima, Nemcima, Italijanima. Na Kosovo je do{ao u februaru 1999, po{to je dao ostavku u Dakle, nisu Albanci miqenici, ve} samo u~estvuju u eksper- hrvatskoj vojsci da bi se prikqu~io OVK. Posle zvani~nog ras- imentu malog obima. Ciq je daleko ve}i i nalazi se na istoku, formirawa OVK, u jesen 1999. godine, postavqen je za koman- ili na zapadu. danta Kosovskog za{titnog korpusa. Posle juna 1999, preko brata Besima kontrolisao je zatvore u kojima su se nalazili oteti Srbi i kao komandant KZK davao logisti~ku podr{ku OVPBM na jugu Srbije i ONA u Makedoniji. Tvrde da sa bratom Ethemom kontroli{e {verc oru`ja, droge i trgovine akciznom robom na podru~ju Pe}i. Postavqa se vrlo jednostavno pitawe: Za{to taj ~ovek nije u Hagu, ve} postaje premijer. UNMIK: Uredba o re{avawu àlbi koje se odnose Odgovor za~u|uje: êku u Pri{tini uìva veliko poverewe me|unarodnih zvani~nika, izme|u ostalog i zbog toga {to se na nepokretnu privatnu imovinu, ukqu~uju}i ogradio od Ha{ima Ta~ija i tvrdokornih ~lanova OVK-a, a poqoprivrednu i komercijalnu imovinu strane diplomate su uverene da bi on mogao da primeni sporazum o statusu Kosova i spre~i eventualno nasiqe. PRI[TINA - 6. mart 2006 - Uredba 2006/10 o Re{avawu Kakvo to nasiqe? Postoji sa albanske strane jedna pretwa àlbi koje se odnose na nepokretnu privatnu imovinu, ukqu~uju}i da }e ukoliko me|unarodna zajednica ne odobri nezavisnost poqoprivrednu i komercijalnu imovinu, potpisana je u subotu 4. Kosova do}i do eksplozije u regionu. Zato neke zemqe kaù da je marta 2006., na osnovu ovla{}ewa specijalnog predstavnika Kosovo "jedinstven" slu~aj i da bi bilo potrebno na}i re{ewe generalnog sekretara. Na snagu je stupila istog dana. Uredbom je koje ne bi stvaralo presedan u regionu i drugde u svetu. obezbe|en potpun okvir za re{avawe sloènih pitawa imovin- 4 Zna~i, slu~aj je tako "jedinstven" da se treba baviti pitawem skih prava u odnosu na privatnu nepokretnu imovinu, ukqu~uju}i experience gained by the Housing and Property Directorate/Housing and poqoprivrednu i komercijalnu imovinu. SPGS je dao prioritet Property Claims Commission (HPD/HPCC). razvoju efikasnog okvira za re{avawe imovinskih pitawa. Ova The Property Claims Commission will make findings and reach con- Uredba je rezultat opse`nih pregovora i konsultacija, kako clusions on claims submitted to the Kosovo Property Agency. Decisions unutar UNMIK-a tako i sa Privremenim institucijama samou- on these findings and conclusions shall be made under the authority of prave i glavnim donatorima. the courts of Kosovo. The conclusions of the Commission will be sub- Neizvesnost u odnosu na imovinska prava vezana za privat- mitted to the competent court and there is also a right of appeal to the nu poqoprivrednu i komercijalnu imovinu ozbiqno oteàva Supreme Court. sprovo|ewe UNMIK-ovog mandata i negativno uti~e na privredu The Housing and Property Directorate (HPD), which has now almost i povratak. Uredbom 2006/10 je stvoren specijalan ubrzavaju}i completed its tasks under the applicable law, will in terms of its human mehanizam za re{avawe imovinskih àlbi, u kojem su utvr|eni and physical resources be subsumed by the new Kosovo Property vremenski okviri od presudne va`nosti. Agency. Prema ovoj Uredbi osnovana je nova Kosovska agencija za A Supervisory Board consisting of five members appointed by the imovinska pitawa, kao nezavisna administrativna agencija SRSG and representing the interests of UNMIK, the PISG and the donor koja }e imati nadle`nost da ispituje imovinske àlbe nastale community will supervise the work of the Kosovo Property Agency and nakon oruànog sukoba koji je trajao od 27. februara 1998. do 20. provide administrative oversight, overall direction and policy guidance. juna 1999. Ona }e se sastojati od Nadzornog odbora, Izvr{nog The Regulation remains in force for a year and upon review its validity sekretarijata i Komisije za imovinske àlbe. Kosovska agencija may be extended for a further period. za imovinska pitawa }e raditi koriste}i stru~nost i iskustvo koji su dobijeni od Direkcije za stambena i imovinska pitawa/ Susret Episkopa Artemija i Komisije za stambene i imovinske àlbe (HPD/HPCC). Komisija za imovinske àlbe }e davati konstatacije i don- {efa UNMIK-a g. Petersena osit zakqu~ke o àlbama podnetim Kosovskoj agenciji za imovinska pitawa. Odluke o ovim konstatacijama i zakqu~cima }e Episkop Artemije primio je danas u episkopskom dvoru u biti donete u okviru nadle`nosti kosovskih sudova. Zakqu~ci Gra~anici {efa UNMIK-a g. Sorena Petersena. Komisije }e biti podneti nadle`nom sudu, a postoji i pravo na Tokom razgovora konstatovano je da se pogledi na situaciju àlbu Vrhovnom sudu. razlikuju. Direkcija za stambena i imovinska pitawa (HPD), koja je Gospodin Petersen je izrazio àlost zbog neu~estovawa prema primenqivom zakonu skoro zavr{ila svoje zadatke, }e u Srba u institucijama dok Vladika Artemije smatra da Srbi smislu svojih qudskih i fizi~kih resursa, biti ukqu~ena u novu da bi u~estvovali u institucijama mora da ìve na Kosovu. Od Kosovsku agenciju za imovinska pitawa. nekada{wih 40.000 Srba u Pri{tini danas ih je ostalo neko- Nadzorni odbor, koji se sastoji od pet ~lanova koje je liko a u mnogim gradovima i mestima Kosova i Metohije Srba imenovao SPGS i predstavqa interese UNMIK-a, PIS-a i dona- vi{e nema. Vladika je dodao da je on u po~etku podràvao stav torske zajednica }e nadgledati rad Kosovske agencije za imov- o u~estovawu Srba ali da za tri godine u~e{}a u institucijama inska pitawa i vr{iti administrativni nadzor, davati op{te nijedan problem Srba nije re{en. Oni Srbi koji ìve na Kos- instrukcije i pomagati u definisawu politike rada. ovu nemaju slobodu kretawa, decentralizacija nije izvr{ena, Uredba }e biti na snazi godinu dana, a nakon revizije, wena po~inioci zlo~ina nisu procesuirani pa ne vidim, dodao je punova`nost moè da se produì. Vladika, kako Srbi mogu u~estvovati u institucijama pod takvim uslovima. [ta vi{e, to tada{we u~estvovawe Srba sluìlo je kao paravan o ispuwewu standarda. Pokrenuta je i tema povratka. Gospodin Petersen preneo je stav da je UNMIK-u stalo da se Srbi vrate, da je to wihovo pravo i izrazio nadu da }e se Srbi vratiti. Vladika se osvrnuo na svoju ju~era{wu posetu povratni~kim srpskim selima oko UNMIK: Regulation on the Resolution of Claims Kline. Vladika je bio poraèn op{tom bedom i strahom u kome Srbi ìve. Kako }e se ostali Srbi tamo vratiti, kada ~uju kako Relating to Private Immovable Property Including i oni koju su do{li planiraju opet da odu, zapitao se Vladika. Agricultural and Commercial Property Gospodin Petersen je rekao da problema svakako ima ali da situacija nije tako crna. Preneo je Vladiki da je on li~no pose- PRISTINA - 6 March 2006 - Regulation No. 2006/10 on the Resolu- tio Srbe povratnike u klinskom kraju i da su mu oni preneli tion of Claims Relating to Private Immovable Property, Including Agri- svoju zahvalnost te da je bilo slu~ajeva i da su mu sa suzama cultural and Commercial Property was signed under the authority of the zahvaqivali za sve {to je UNMIK u~inio za wih. Special Representative of the Secretary-General on Saturday 4 March Vladika je uznegodovao {to predstavnici me|unarodne 2006. It entered into force on the same day. The Regulation provides a zajednice sve ~e{}e izlaze sa tezom da je nezavisnost budu}e comprehensive framework for resolving complex property rights matters re{ewe Kosova. Pitawe statusa treba da bude re{eno posle in relation to private immovable property, including agricultural and com- pregovora o statusu a ne pre. Gospodin Petersen je rekao da mercial property. The SRSG has attached a high priority to the devel- samo Savet Bezbednosti moè doneti odluku o statusu i da on opment of an effective framework for the resolution of property claims. iako ne èli da komentari{e to pitawe sigurno je da }e se i The Regulation represents the outcome of extensive negotiations and voqa svih gra|ana uzeti u obzir. consultations within UNMIK as well as with the Provisional Institutions of Vladika je izjavio da je nezavisnost neprihvatqiva za Srbe. Self Government and principal donors. Naravno, dodao je Vladika, sila Boga ne moli, ali sve {to je The uncertainty as to property rights in private agricultural and com- nametnuto kratkog je daha. Mnoge okupacije su bile na Kosovu od mercial property has presented serious difficulties in the implementation of Turske do dana{we ali to je uvek bilo privremeno. UNMIK’s mandate negatively affecting the economy and returns. Regula- Vladika je tokom razgovora protestovao zbog toga {to gos- tion No. 2006/10 creates a special expedited mechanism for addressing podin Petersen kosovske Srbe ozna~ava kao mawinu. Gospodin property claims, in which tight time-frames are of critical importance. Petersen je rekao da na Kosvu ìvi 90 posto Albanaca i 10 Under the Regulation a new Kosovo Property Agency is established po{to Srba te da Ujediwene Nacije smatraju da su Srbi mawina. as an independent administrative agency that will have competence to Vladika se pozvao na rezoluciju 1244 u kojoj stoji da je Kosovo examine property claims resulting from the armed conflict that occurred integralni deo Srbije. Srbi ne mogu biti mawina u svojoj between 27 February 1998 and 20 June 1999. It will consist of a Supervi- zemqi a takav stav gospodina Petersena prejudicira budu}i sory Board, an Executive Secretariat and a Property Claims Commission. status Kosova. The Kosovo Property Agency is designed to build upon the expertise and Na kraju razgovora ponovo je konstatovano da su stavovi o gotovo svim pitawima razli~iti. 5 SPISAK CRKAVA I MANASTIRA LIST OF CHURCHES AND MONASTERIES RAZRU[ENIH ILI O[TE]ENIH TOKOM DESTROYED OR DAMAGED DURING THE MARCH MARTOVSKOG POGROMA 2004. 2004 POGROM

Prizren Prizren Sve prizrenske crkve i drugi objekti u All Prizren churches and other buildings owned vlasni{tvu Sroske Pravoslavne Crkve bili su by the Serbian Orthodox Church were destroyed on uni{teni 17-18 marta. Daqi napadi, paqevine i March 17-18. Further attacks, looting and destruction razarawa desili su se u danima koji su sledili occurred in the days that followed. 1. Crkva Presvete Bogorodice Qevi{ke - 14. 1. Church of the Holy Virgin of Lyevish (Bogoro- vek - spaqena unutra{wost, freske iz 12.-14. veka dica Ljeviska - 14th century) burned interior, frescoes te{ko o{te}ene, oltarski deo obesve}en, Sveta from the 12th-14th centuries heavily damaged, altar Trpeza polomqena, delovi arhitekture, naro~ito section desecrated, Holy Table broken, parts of the oko ukrasi oko prozora i otvora, te{ko o{te}eni. architecture, especially decorations around windows 2. Crkva Hrista Spasiteqa (14. vek) spaqena, and openings, heavily damaged. freske o{te}ene. 2. Church of Christ the Savior (14th century) 3.Katedralna crkva Svetog Velikomu~enika burned, frescoes damaged. Georgija (1856) spaqena i minirana dinamitom 3. Cathedral of the Holy Great-Martyr George 4. Crkva Svetog Nikole (Tutu}eva crkva, 14. vek) (1856) burned and dynamited. obesve}ena i spaqena unutra{wost. 4. Church of St. Nicholas (Tutic’s church, 14th 5. Crkva Svetog \or|a (Runovi}eva crkva, 16. century) burned interior, desecrated. vek) spaqena unutra{wost, ozbiqno o{te}ene Bogorodica Qevi{ka 5. Church of St. George (Runovic’s church, 16th freske iz 14. veka Holy Virgin of Lyevish century) burned interior, frescoes from 14th century 6. Crkva Svete Nedeqe u Potkaqaji, (14. vek, seriously damaged. kasnije preure|ivana), spaqena 6. Church of St. Kyriake (14th century, later rebuilt) 7. Crkva Svetog Pantelejmona u Potkaqaji (14. burned, Potkaqaja. vek, kasnije preure|ivana), spaqena 7. Church of St. Panteleimon (14th century, later 8. Crkva Svetih Kozme i Damwana u Potkaqaji rebuilt) burned, Potkaljaja. (14. vek, kasnije preure|ivana), spaqena 8. Church of Sts. Cosmas and Damian (14th cen- 9. Crkva Svete Nedeqe u @iviwanu pored tury, later rebuilt) burned, Potkaqaja. Prizrena, uni{tena dinamitom (Izve{taj KFOR/ 9. Church of St. Kyriake, Zivinjane near Prizren, UNMIK od 19. marta: Eksplozija potpuno uni{tila dynamited. (KFOR/UNMIK report of March 19th: An pravoslavnu crkvu u selu @iviwane) explosion completely destroyed the Orthodox church 10. Manastir Svetih Arhangela (14. vek) Sveti Spas in the village of Živiwane.) opqa~kan i spaqen u prisustvu nema~kih vojnika Christ the Savior 10. Holy Archangels Monastery (14th century), koji nisu uspeli da ga za{tite. looted and burned in the presence of German soldiers ----- Bogoslovija Svetih Kirila i Metodija who failed to protect it. (Izve{taj KFOR/UNMIK od 17. marta: Zapaqena ------Seminary of Sts. Cyril and Methodius pravoslavna bogoslovija u centru grada kao i tri (UNMIK/KFOR Report March 17 - Orthodox Seminary pravoslavne crkve) in town center & 3 Orthodox churches set on fire.) Episkopija u Prizrenu (Izve{taj KFOR/UNMIK ------Bishop’s residence in Prizren (UNMIK/KFOR od 18. marta: Episkopsko sedi{te, manastir Arhan- Report - March 18: Archbishop seat, Archangel Mon- grla, jedna pravoslavna crkva i pravoslavna bogo- astery, an Orthodox Church and Orthodox Seminary slovija zapaqeni i uni{teni). Pored episkopove set on fire & destroyed.) In addition to the Bishop’s rezidencije, uni{teno je i drugo crkveno zdawe u residence, another church building was destroyed kome je boravio crkvewak Sveti Velikomu~enik Georgije which was inhabited by the sexton. Orahovac Holy Great-Martyr George Orahovac 11. Crkva Svete Nedeqe (1852) u Brwa~i kod 11. Church of St. Kyriake (1852), Brwaca near Orahovca (Izve{taj KFOR/UNMIK od 18. marta Orahovac. (UNMIK/KFOR Report: March 18 - Ortho- - Pravoslavna crkva zapaqena i uni{tena u selu dox Church set on fire & destroyed in village of Brwa~a.) Posle najnovije posete delegacije Saveta Brwaca.) After the most recent visit by a Council of Evrope utvr|eno je da crkva nije spaqena , ve} se Europe delegation, it was established that the church u wu u{lo nasilno. Parohijska ku}a spaqena do was not burned but only forcibly entered. The parish temeqa. home was burned to the ground. \akovica Djakovica 12. Crkva Uspewa Presvete Bogorodice (16. 12. Church of the Dormition of the Most Holy 19. vek) spaqena zajedno sa starim i novim paro- Mother of God (16th-19th centuries), burned together hijskim domom 17. marta, a potom sravwena sa Sveti Arhangeli with the old and the new parish homes on March 17, zemqom. Holy Archangels Monastery subsequently leveled with the ground. Katedralna crkva Svete Trojice (Dva zvonika Holy Trinity Cathedral (Two bell towers that sur- koji su preìveli minirawe crkve avgusta 1999 vived the dynamiting of the church in summer 1999 sravweni su sa zemqom 17. marta. Narednih were leveled with the ground on March 17. In subse- dana Albanci su sistematski uklonili ostatke quent days the Albanians systematically removed the crkve i na toj lokaciji uredili park. Izve{taj remains of the church and built a park in its location. KFOR/UNMIK od 18. marta Pobuwenici uklawaju UNMIK/KFOR Report March 18 - Rioters remove ostatke razorene crkve kamionima i prikolicama debris of destroyed Orthodox Church with trucks & - u~estvuje oko 5000 kosovskih Albanaca) trailers approx 5,000 K-Albanians participate.) 13. Crkva Svetog Lazara u Pi{kotima kod Ostaci Bogorodi~ine crkve 13. Church of St. Lazarus, Pi{kote near Dja- \akovice, o{te}ena 1999. i 2001, sada je potpuno The remainds of Holly Virgin Church kovica, damaged in 1999 and 2001, now completely uni{tena zajedno sa obli`wim grobqem. O{te}en destroyed together with the nearby cemetery. Parish je i parohijski dom. home also damaged. 6 14. Crkva Svetog Ilije kod Bistraìna, 14. Church of St. Elijah near Bistrazina, damaged o{te}ena 1999, a potpuno razorena 17-18. marta in 1999, completely destroyed on March 17-18 by the planiranom sna`nom eksplozijom. planting of powerful explosives. Srbica Srbica 15. Manastir Devi~ (15. vek), spaqen do 15. Devic Monastery (15th century) burned to the temeqaa, otvoren i obesve}en grob Svetog Joani- ground, tomb of St. Ionnachius of Devic opened and des- kija Devi~kog. Albanci palili oko i unutar ecrated. The Albanians also set fires around and inside groba. (Izve{taj KFOR/UNMIK od 18. marta: 2000 the tomb. (UNMIK/KFOR Report March 18: 2,000 pro- demonstranata se skupqa i kre}e prema man- testors gather and move towards Devic Monastery, Five astiru Devi~u; evakuisano pet srpskih monahiwa; Crkva Sveto Ilije K-Serbian nuns evacuated from area, Violent protestors nasilnici demonstranti zapalili manastir.) U Church of St. Elijah set Monastery on fire) In the monastery complex about manastirskom kompleksu uni{teno je oko 29 20 different monastery utility buildings were destroyed razli~itih zgrada (konaci, magacini i drugi pomo}ni objekti). (residential quarters, warehouses, barns, etc.) Pe} PEC 16. Crkva Sv. Jovana Prete~e (tzv. Mitropolija sa parohijskim 16. Church of St. John the Fore-runner (the so-called Metropolitanate domom i sve{teni~kim stanovima), zapaqena po izjavi lokal- with the parish home and priests’ apartments), set on fire according to nih me|unarodnih izvora. Prema raspoloìvim international sources on the scene. According to the najnovijim fotografijama spoqa{wa struktura latest available photographs, the church walls are intact hrama je ~itava iako je unutra{wost potpuno even though the interior is completed destroyed. Signs ruinirana. Primetni su tragovi poàra. of fire are visible. 17. Crkva Presvete Bogorodice, Belo Poqe 17. Church of the Most Holy Mother of God, Belo kod Pe}i, zajedno sa Prohijskim domom zapaqena Poqe near Pec, set on fire in summer 1999. Restored at u leto 1999. godine. Krajem 2003. godine obnovqen the end of 2003 together with about 20 returnee homes. Parohijski dom i crkva o~i{}ena, a sada opet Now again damaged by arson even though the church spaqen Prohijski dom zajedno sa 20-tak povratni- walls and roof have not sustained further damage. In ~kih domova. Crkva je sada je ponovo o{te}ena Manastir Devi~ addition to the church, the parish home was also set podmetawem poàra iako spoqa{wa struktura Devic Monastery on fire. hrama i krov nisu dodatno o{te}eni. Urosevac Uro{evac 18. Cathedral of St. Uro{, Uro{evac, (UNMIK/KFOR Report: March 17 18. Saborni hram Sv. cara Uro{a, Uro{evac, (Izve{taj - 3 hand grenades thrown at Serbian Orthodox church – church set on KFOR/UNMIK-a: 17. mart - 3 ru~ne granate ba~ene na crkvu, fire, first time), at least 19 KFOR soldiers and policemen wounded defend- podmetnut poàr prvi put, najmawe 19 vojnika KFOR-a i UNMIK ing the church, destroyed city cemetery (UNMIK/KFOR Report March 18 policajaca raweni u odbrani crkve, razoreno gradsko grobqe. 1,500 K-Albanians rampage – burn Orthodox Church & up to 5 K-Serb (Izvestaj KFOR/UNMIK-a 18. mart 1,500 Albanaca uni{tava sve houses in town K-Albanian crowd attempts to set Orthodox Church on oko sebe - pali pravoslavnu crkvu u gradu i pet srpskih ku}a. fire in K-Serb village of Talinovce Church was set to fire (1749 hrs) – 5 K- Zapaqena crkva u selu Talinovce 17:49 ~asova, 5 Albanaca Albanian males arrested). According to the latest information, the church uhap{eno).Prema najnovijim informacijama struktura hrama Sv. walls are still standing although most of the interior is damaged by fire. Uro{a je sa~uvana iako ulazni deo sa vratima crkve o{te}en The church is currently closed behind massive metal doors and under vatrom. Hram je trenutno zatvoren masivnim metalnim vratima KFOR protection. i pod za{titom je KFOR-a. 19. Church of St. Elijah, village of Varo{, destroyed together with local 19. Crkva Sv. Ilije, selo Varo{, crkva uni{tena sa lokal- cemetery KFOR soldiers abandoned it (local international sources). nim grobqem nakon {to su je napustili vojnici KFOR-a (lokalni 20. Church of Sts. Peter and Paul in Talinovci set on fire, Orthodox me|unarodni izvori) cemetery destroyed. 20. Crkva Sv. Petra i Pavla u Talinovcima, zapaqena i 21. Church of the Most Holy Mother of God in the village of Sovtovic, uni{teno pravoslavno grobqe (vidi gore izve{taj) destroyed together with Orthodox cemetery (local international sources) 21. Crkva Presvete Bogorodice u selu Sovtovi}, uni{tena (On March 20, Athens media confirmed that three churches near zajedno sa pravoslavnim grobqem (lokalni me|unarodni izvo- Uro{evac protected by Greek soldiers were left unprotected before an ri) enormous mob of armed Albanians and that some Greek soldiers had (Atinski mediji od 20. marta potvrdili su da su tri crkve been wounded in clashes with armed Albanians.) pored Uro{evca koje su ~uvali gr~ki vojnici ostavqene bez Kosovska Kamenica za{tite pred ogromnom masom naoruànih Albanaca i da 22. Church in Donja Sisasnica near Kosovska Kamenica (local ima rawenih gr~kih vojnika koji su povre|eni u okr{ajima sa sources from Kamenica). Church sustained minimal damage. naoruànim Albancima) The Orthodox church in Kamenica was stoned and the glass on sev- Kosovska Kamenica eral windows was broken. Several nearby Serb houses were destroyed. 22. Crkva u Dowoj [i{a{nica, Kosovska Kamenica (lokalni Stimlje izvori iz Kamenice). Crkva je minimalno o{te}ena. 23. Church of the Holy Archangel Michael in Štimqe, built in 1920 Pravoslavna crkva u Kamenici je kamenovana i porazbi- (on the hill above the town) (UNMIK/KFOR Report: March 18: K-Serbian jana su stakla na prozorima. Nekoliko okolnih srpskih ku}a je house & Orthodox Church set on fire) According to the latest information, demolirano. the walls of the church are undamaged although the interior was further [timqe damaged and the icons destroyed. The bell tower was set on fire back in 23. Crkva Sv. Arhangela Mihaila u [timqu, sagra|ena 1920 January 2004. (na brdu iznad gradi}a) zapaqena (Izve{taj Pristina KFOR/UNMIK-a: 18. mart: [timqe - jedna srpska 24. Church of St. Nicholas (16th century, restored ku}a i crkva zapaqeni). Prema najnovijim infor- beginning of 19th century) in Pri{tina (UNMIK/KFOR macijama struktura crkve je ostala sa~uvana Report: March 18 - Rioters attack Old Orthodox Church iako je unutra{wost dodatno o{te}ena i ikone in Taslixhe – automatic gunfire in area Orthodox priest & porazbijane. Zvonik je zapaqen jo{ u januaru 5 K-Serbian families evacuated by KFOR from Old Ortho- 2004. godine. dox Church SPU officer shot & iwured during attempt to Pri{tina secure Old Orthodox Church Orthodox Church, UN 24. Crkva Sv. Nikole (iz 16.veka, obnovqena Habitat office & 3 UNMIK Police vehicles set on fire). The po~. 19. veka), u Pri{tini (Izve{taj KFOR/ church was set on fire together with the parish home; UNMIK-a: 18. mart - napada~i nasrnuli na staru Crkva Svetog Nikole destroyed with it was a valuable engraved iconostasis, pravoslavnu crkvu u nasequ Teslixe - otvorena Church of St. Nicholas dozens of icons and the entire church archive (confirmed 7 vatra iz automatskog oru`ja, pet srpskih porodica i sve{tenik by Pristina parish priest Fr. Miroslav Popadic). Near the church two old Miroslav Popadi} evakuisani od strane KFOR-a iz stare crkve, tombs were desecrated and broken and human bones in them can be povre|en me|unarodni policajac u poku{aju da spase staru seen. crkvu. Crkva zapaqena, a pored we i kancelarija Habitata i 3 Kosovo Polje UNMIK vozila). Crkva je spaqena sa parohijskim domom i u woj 25. Church of St. Nicholas in Kosovo Poqe, interior burned and je izgoreo vredni duborezni ikonostas, desetine ikona i celok- desecrated. The church was built in 1940. The building is still standing upna crkvena arhiva (potvrdio protojerej pri{tinski Miroslav although according to local Serb sources and eyewitness accounts the Popadi}). U blizini crkve su oskrnavqene i razbijene dve stare church interior is quite damaged. grobnice u kojima se vide qudske kosti. 26. Church of St. Catherine in Bresje near Kosovo Poqe, broken into Kosovo Poqe and desecrated. The church was recently also looted. 25. Crkva Sv. Nikole, Kosovo Poqe, zapaqena unutra Vucitrn i oskrnavqena, crkva poti~e iz 1940, gra|evina i daqe 27. Church of St. Elijah (19th century), looted stoji, po lokalnim srpskim izvorima i svedo~anstvima and interior partially destroyed in June 1999, now unutra{wost hrama je prili~no o{te}ena. completely burned. (UNMIK/KFOR Report March 26. Crkva Sv. Katarine u Bresju pored Kosova 17: Orthodox Church set on fire in Vucitrn town) Poqa, provaqena, oskrnavqena. Crkva je nedavno i The Orthodox cemetery next to the church was opqa~kana. also destroyed together with the parish home and Vu~itrn church utility buildings. 27. Crkva Sv. Ilije, 19. vek, crkva je opqa~kana i Obilic delimi~no uni{tena iznutra u junu 1999. godine, sada Crkva svetog Ilije 28. Church of St. Michael in Obilic, newly je potpuno spaqena. (Izve{taj KFOR/UNMIK-a: Pra- Church of St. Elijah built. Albanians set automobile tires on fire inside voslavna crkva u gradu Vu~itrnu zapaqena) Tako|e je the church. (KFOR/UNMIK report of March 18: uni{teno i pravoslavno grobqe pored crkve sa parohijskim Obilic, Orthodox church, numerous Serb houses and apartments set on domom i pomo}nim crkvenim zgradama. fire) The church walls remain intact but fire and high temperatures have Obili} damaged the interior. 28. Crkva Sv. Mihaila u Obili}u, novosagra|eni Kosovska Mitrovica hram, Albanci su naloìli automobilske gume u hramu 29. Church of St. Sava Church in southern (Izve{taj KFOR/UNMIK-a: 18. mart - Obili}, pravo- Mitrovica was set on fire twice in a row. (UNMIK/ slavna crkva, brojne srpske ku}e i stanovi zapaqeni). KFOR Report - March 18: Molotov cocktails Spoqa{wa struktura crkve je ostala sa~uvana ali je thrown into perimeter of KFOR-guarded Orthodox unutra{wost o{te}ena od vatre i visoke temperature. Church in South, Church & several neighboring Kosovska Mitrovica - houses set on fire Local Fire Brigade fight house 29. Crkva Sv. Save u ju`noj Mitrovici, paqena dva fires but not Church, which is severely dam- puta zaredom (Izve{taj KFOR/UNMIK-a - 18. mart: Crkva Sveto Save aged). In addition to the church, the attackers Molotoveqev koktel ba~en u dvori{te pravoslavne Church of St. Sava also set fire to the priest’s home located in the crkve u ju`noj Mitrovici koju je ~uvao KFOR. Nekoliko churchyard. obli`wih ku}a zapaqeno. Vatrogasci gase poàr u ku}ama, ali Podujevo ne i crkvu koja je te{ko o{te}ena vatrom). Pored crkve napada~i 30. Church of St. Andrew the First-called in Podujevo (known earlier su zapalili i sve{teni~ki dom koji je bio u crkvenoj as St. Eliah’s church), built in 1929, destroyed porti. on March 18. Czech media confirmed that Podujevo Czech soldiers were forced to leave the church, 30. Crkva Sv. Andreja Prvozvanog u Podujevu, sagra|ena which was destroyed together with the cem- 1929, uni{tena 18. marta, ê{ki mediji potvr|uju da su etery. A Czech officer confirmed in The Prague ~e{ki vojnici morali da napuste hram koji je uni{ten Post that he was deeply shocked by the fact zajedno sa grobqem. Jedan oficir potvrdio je, duboko that the Albanians dug up the human remains {okiran, za Pra{ke novosti da su Albanci iskopavali of the Serbs from their graves and scattered posmrtne ostatke Srba sa grobqa i razbacivali kosti the bones. (KFOR/UNMIK report of March svuda unaokolo. (Izve{taj KFOR/UNMIK-a - 18. mart Pra- 18: Orthodox church set on fire in Podujevo) voslavna crkva zapaqena u Podujevu). Prema fotografi- Crkva Sv. Andrije Prvozvanog According to photographs, the east wing of St. jama isto~ni deo hrama Sv. Andreja je miniran (slike), a Church of St. Andrew the First-called Andrew was dynamited and the bell tower was zvonik potpuno uni{ten eksplozivnim sredstvima kao i zid koji completely destroyed by explosives along with the wall enclosing the je okruìvao crkvu. church.

Podujevo

[i{a{nica

Destroyed Churches and Monasteries in Kosovo and Metohia from March 17, 2004. 8 Spisak ubijenih Srba u Martovskom pogromu 2004. List of Serbs killed in the March 2004 pogrom

According to information from the Section for Justice Administration and Human Prema podacima Odeqewa pravosu|a i qudskih prava Koor- Rights of the Coordinating Center for Kosovo and Metohija, during the most recent dinacionog centra za Kosovo i Metohiju u najnovijem masovnom massive extremist armed attack on Serbs on March 17, 2004, a total of nine Serbs were teroristi~kom oru`anom napadu na Srbe 17.03.2004. godine killed. Eight died during the riots and one female elderly person died soon after due to postradalo je 8 Srba: consequences of the trauma sustained during the attack:

Op{tina Kosovska Mitrovica: Kosovska Mitrovica municipality:

1. Spasojevi} Borivoje, ro|en 10.11.1941.godine, iz 1. Spasojevic Borivoje, born 10/11/1941, from Kosovska Mitrovica, killed Kosovske Mitrovice, ubijen 17.03.2004. godine u Kosovskoj 17/03/2004 in Kosovska Mitrovica. Mitrovici. 2. Tucev Jana, born 27/12/1968, from Kosovska Mitrovica, killed 17/03/2004 in 2. Tucev Jana, ro|ena 27.12.1968.godine, iz Kosovske Mitro- Kosovska Mitrovica. vice, ubijena 17.03.2004. godine u Kosovskoj Mitrovici. Lipljan municipality: Op{tina Lipqan: 3. Vesic Nenad, born 04/07/1950, killed 17/03/2004 at 19:00 hours in front of 3. Vesi} Nenad, ro|en 04.07.1950. godine, ubijen 17.03.2004. his burning family home in the presence of his sister, Radmila Vesic, and their mother, godine u 19:00 ~asova ispred porodi~ne ku}e koja je bila u pla- Ljubica Vesic. menu u prisustvu sestre Radmile Vesi} i majke Qubice Vesi}. Štrpce municipality: Op{tina [trpce: 4. Stolic Dobrivoje, born 1955, from Drajkovac, killed 17/03/2004 at 22:40 hours 4. Stoli} Dobrivoje, ro|en 1955.godine, iz Drajkovca, ubi- in the entrance of his home in Drajkovac together with his son Borko. jen 17.03.2004.godine u 22:40 ~asova na ku}nom pragu u Drajkovcu 5. Stolic Borko, born 1984, from Drajkovac, wounded 17/03/2004 at 22:40 hours zajedno sa svojim sinom Borkom. in the entrance of his home; died of his wounds on 18/03/2004. 5. Stoli} Borko, ro|en 1984.godine, iz Drajkovca, rawen 17.03.2004.godine u 22:40 ~asova na ku}nom pragu a nakon toga Gwilane municipality: 18.03.2004.godine podlegao ranama. 6. Peric Slobodan, son of Milivoj, born 03/09/1952, teacher of physical training Op{tina Gwilane: and education in the village of Kusce, killed 17/03/2004 at 20:50 hours in Kraqa Petra Street in Gwilane. 6. Peri} Milivoja Slobodan, ro|en 03.09.1952. godine, profesor fizi~kog vaspitawa i obrazovawa u selu Kusce, Kosovo Poqe municipality: ubijen 17.03.2004.godine u 20:50 ~asova u ul. Kraqa Petra u Gwilanu. 7. Trajkovic Zlatibor, born 21/09/1942, from Kosovo Poqe, killed 17/03/2004 in front of St. Sava School in Kosovo Poqe. Op{tina Kosovo Poqe: According to unofficial information from the Serbia-Montenegro Army General Staff 7. Trajkovi} Zlatibor, ro|en 21.09.1942.godine, iz Kosova it is believed that the body was burned and located in a chapel in Pri{tina, and that it was Poqa, ubijen 17.03.2004. godine ispred {kole "Sveti Sava". Po subsequently transferred to the morgue in Orahovac. nezvani~nim informacijama iz General{taba VSCG smatra se da je telo spaqeno i da se nalazilo u kapeli u Pri{tini, a da Prizren municipality: je potom preba~eno u mrtva~nicu u Orahovcu. 8. Nedeljkovic Dragan, born 1943, from Prizren, burned to death 17/03/2004 Op{tina Prizren: in the Prizren Seminary.

8. Nedeqkovi} Dragan, ro|en 1943 godine, iz Prizrena, Uro{evac municipality: spaqen 17.03. 2004. godine u prizrenskoj Bogosloviji. 9. Petkovic Dusanka, born 1933, expelled from her home in Urosevac on March Op{tina Uro{evac: 17 and severely beaten. Her home was torched by rioters. Evacuated to the Greek KFOR base in Urosevac. She died a few days after the riots due to traumas she had suffered. 9. Petkovi} Du{anka (71 godina): isterana 17-18. marta 2004. godine iz svoje ku}e u Uro{evcu i potom pretu~ena. Spasi- li su je pripadnici gr~kog KFOR-a. Albanci su joj odmah potom spalili ku}u. Kada je to ~ula, umrla je, u bazi gr~kog KFOR-a u Uro{evcu, od pretrpqenih du{evnih bolova i traume nekoliko dana nakon martovskih nereda.

VJE^NAJA PAMJAT! AIONIA MNEME! MEMORY ETERNAL! PAX AETERNA!

9 Protestima i pomenima {irom Kosova i nisu saglasni sa realnim stawem na terenu. O~ekuje se da }e pregovori dovesti do re{ewa. Vide}e se da li }e tako i biti Metohije danas se obeleàva dvogodi{wica - kaè vladika Artemije. martovskog pogroma nad Srbima Na pitawe da li to {to je o~uvawe crkvene i kulturne ba{tine na KIM postalo jedna od va`nih pregovara~kih tema NA KOSOVU BEZ VE]IH PROMENA zna~i da je teret, koji crkva na KIM vi{e od {est godina nosi bore}i se za opstanak naroda i svetiwa, sada pre{ao i na Kosovska Mitrovica, Beograd - Druga godi{wica pogroma dràvu, vladika Artemije odgovara da je "crkva i daqe odgov- nad kosovskim Srbima bi}e obeleèna danas protestima u orna za svoje institucije i vlasni{tvo na KIM i da tu brigu Gra~anici, severnom delu Kosovske Mitrovice, [trpcu i ni na koga ne moè da prebaci, ali da u saradwi sa dràvom Ranilugu, kao i pomenima koji }e se sluìti u pravoslavnim i dràvnim i drugim institucijama radi na za{titi kulturne hramovima i manastirima {irom Kosova i Metohije, kao i u ba{tine". beogradskoj Crkvi svetog Marka. U nasiqu koje se od 17. do Obnova pravoslavnih svetiwa poru{enih 17. marta 2004. 19. marta 2004. {irilo na KIM stradalo je 19 lica, od kojih po~ela je oktobra pro{le godine, sredstvima koja preko privre- je osmoro Srba. Vi{e stotina qudi je na sve tri strane - srp- menih kosovskih institucija finansira Savet Evrope. Tokom skoj, albanskoj i me|unarodnoj - bilo raweno. Sru{eno je 35 pro{le godine zavr{eno je ra{~i{}avawe terena i ru{evina pravoslavnih crkava i manastira, kao i vi{e stotina srpskih na 30 verskih objekata, a za prole}e se o~ekuje i po~etak ku}a. Vi{e od ~etiri hiqade Srba je prognano. Utapawe trojice gra|evinskih radova. Ceo posao pravno je regulisan Memoran- de~aka u Ibru posluìlo je kao povod kosovskim Albancima za dumom o obnovi koji je u ime SPC potpisao patrijarh Pavle sa upad u severni, srpski deo Kosovske Mitrovice, a potom i na ministrom kulture u Vladi Kosova Astritom Hara~ijom, {to nije druga srpska mesta {irom KIM. pro{lo bez potresa u crkvi, tako da u ime SPC brigu o ovoj Kao odgovor na nasiqe kosovskih Albanaca nad Srbima na obnovi Sveti arhijerejski sinod i Saborski odbor za KIM SPC. KIM, u no}i izme|u 17. i 18. marta 2004. u Beogradu je napadnuta Deo uni{tenih manastira tokom protekle dve godine obnovila je Bajrakli xamija, a u Ni{u je zapaqena Islam-agina xamija. i sama Eparhija ra{ko-prizrenska. Pomen u Crkvi svetog Marka, kako je Danasu re~eno u ovom Rada Trajkovi}, potpredsednik SNV KIM, isti~e da ovaj 17. hramu, trebalo bi da sluì episkop hvostanski Atanasije mart Srbi {irom KIM o~ekuju sa uznemirewem, a kao jedan od (Rakita), vikar patrijarha srpskog, sa sve{tenicima crkve na razloga navodi "stawe albanskog dru{tva u ~ijem okruèwu oni Ta{majdanu. Kao svoju prvu akciju, dana{we proteste na KIM ìve". koji }e po~eti ta~no u podne organizuje Odbor za o~uvawe KIM - Me|unarodna zajednica nije pacifikovala prostor KIM, u okviru Srbije, nedavno osnovan na inicijativu dva Srpska a sada je za premijera izabrala Agima êkua, koji je protiv nacionalna ve}a, SNV za Kosovo i Metohiju i SNV za severno Srba vodio dva rata, u Hrvatskoj i na KIM. Wegova jedina KIM. preporuka je to {to tvrdi da moè da kontroli{e albanske Zbog eksplozije albanskog nasiqa dva dana kasnije, 19. marta ekstremisti~ke paravojne i teroristi~ke organizacije koje vr{e 2004, oglasio se i SB UN, oceniv{i da je "nasiqe na Kosovu etni~ki motivisano nasiqe. Ako je premijer ~ovek osumwi~en neprihvatqivo". Me|unarodna zajednica kritikovala je nedo- za ratne zlo~ine, sposoban da kontroli{e qude spremne da raslo pona{awa Kfora i Unmika, a sa terena su stizali dokazi ubijaju, razumqivo je da se Srbi pla{e takvog okruèwa i o ume{anosti Kosovske policijske slu`be u pogrom nad Srbima. pona{awa me|unarodne zajednice. Zato i daqe insistiramo na Iako je Soren Jesen Petersen po~etkom nedeqe izjavio u Beo- institucionalnoj za{titi na{ih elementarnih qudskih prava i gradu da je "zbog u~estvovawa u martovskim neredima 426 lica sloboda kroz vladavinu prava i zakona - izjavila je za Danas uhap{eno od kojih je 40 pu{teno na slobodu, za wih 89 su|ewa Rada Trajkovi}. su u toku, dok su ostalima izre~ene presude po skra}enom Kao drugi veliki problem ona navodi nere{eno pitawe Srba postupku", na srpskoj strani prognanih 17. marta iz osta- isti~u da nadle`ne vlasti do lih mesta u centralnom delu sada nisu saop{tile imena KIM, od kojih veliki broj glavnih organizatora mar- sada ìvi u Gra~anici, gde tovskog pogroma. je, prema wenim re~ima ni Episkop ra{ko-prizren- posle dve godine od pogroma ski Artemije (Radosavqevi}) najve}e naseqe "kontejneri". isti~e da se ne znaju ~ak ni - Tu ìve starci, deca, imena onih koji su u Podujevu bebe, iako su uslovi o~ajni. skinuli krst sa Crkve sve- Nema mogu}nosti da im se tog Andreja Prvozvanog iako prikqu~i elektri~na ener- postoji video snimak. gija, a temperatura zimi - U protekle dve godine na zna~ajno pada ispod nule. Kosovu i Metohiji se ni{ta U Kosovu Poqu jo{ nisu bitno nije izmenilo. îwen- obnovqeni Dom zdravqa i ica je da 17. mart nije bio po{ta, koju su koristili i po~etak stradawa kosovskih kosovski Albanci - napomiwe Srba, nego kulminacija Rada Trajkovi}. Lokalne vlasti u stravi~nog terora i zlo~ina 17. mart 2006. u Kosovskoj Mitrovici koji je nad nama po~eo 1999. Gra~anici u vi{e navrata godine. I posle 17. marta povremena nasiqa se doga|aju sve do skretale su pa`wu da Srbi ne mogu da se vrate u popravqene danas, stalno imamo po neko ubistvo, bacawe bombi na srpske ku}e u okolnim mestima jer se ne ose}aju bezbedno, a bilo je ku}e, pqa~ke, kidnapovawe, napade na crkve, kao {to je nedavno slu~ajeva da obnovqene ku}e nisu za stanovawe. skrnavqewe hrama Hrista Spasa u Pri{tini i izgradwa spo- Marko Jak{i}, predsednik Zajednice srpskih op{tina i men-obele`ja OVK na mestu pravoslavnog hrama u \akovici naseqa na KIM i ~lan beogradskog tima za pregovore o budu}em - obja{wava za Danas vladika Artemije. statusu KIM, kaè za Danas da trenutno u severnom delu Pokra- Prema wegovom svedo~ewu, srpski narod i "danas ìvi u getu, jine ìvi vi{e od hiqadu Srba prognanih 17. marta. logorima ili takozvanim enklavama u kojima stawe su{tinski ne - Skoro da se niko od wih nije vratio svojim ku}ama. âk i ide naboqe". On ukazuje na nere{eno pitawe povratka prognanih u selu Sviware gde je obnovqeno 150 srpskih ku}a, vratilo se Srba, o kome se "ponekad govori, ali na ~emu niko ne radi". samo wih petoro. Qudi se ne ose}aju bezbedno. O~ekuju reprizu - Politi~ki procesi vezani za status KIM koji su zapo~eti nasiqa. Garancije Kfora i Unmika nisu im dovoqne - izjavio je 10 za Danas Marko Jak{i}. Na protestima kojima je na KIM pro{le godine obeleèna prva godi{wica martovskog pogroma, na peticiju za smenu KO[TUNICA: Albanici ho}e iskqu~ivo albansku dràvu Pre ta~no dve godine albanski ekstremisti izvr{ili su masovan Sorena Jesena Petersena sakupqeno je, prema re~ima Milana teror nad Srbima u Pokrajini. Napad je izvr{en sa promi{qenim Ivanovi}a, predsednika SNV za severno KIM i Odbora za planom da se posao etni~kog ~i{}ewa kona~no i zavr{i kako bi o~uvawe KIM u sastavu Srbije, 25.000 potpisa. Na peticiju se ostvario ciq da se primenom nasiqa i terora otcepi Kosovo koja je preko kancelarije Unmika u Beogradu prosle|ene Kofiju i Metohija. U samoj osnovi zamisli o nezavisnom Kosovu ne Ananu, generalnom sekretaru UN, Ivanovi} kaè da jo{ nije sti- nalazi se ni{ta drugo nego ideja o monoetni~koj i iskqu~ivo gao odgovor, ali da je u me|uvremenu Petersenu u lice re~eno albanskoj dràvi. Sedamnaesti mart je simbol strahote. On sim- da je "kolovo|a Albanaca". J. Tasic bolizuje sve ono {to je u potpunoj suprotnosti sa vrednostima na kojima po~iva Evropa i uop{te svako civilizovano dru{tvo. Svirepost, nasiqe, etni~ko ~i{}ewe - to je 17. mart. Danas, Pomenima na Kosovu i Metohiji, u Beogradu i dve godine posle, gotovo da nije uklowena nijedna posledica, a Va{ingtonu obeleèna dvogodi{wica {to je jo{ tragi~nije, pravi organizatori nikada nisu izvedeni martovskog nasiqa nad kosovskim Srbima pred lice pravde.Srbija je spremna da se prona|e kompromisno re{ewe za budu}i status pokrajine i strpqivo i uporno radi na tome da se, saglasno su{tinskim na~elima na kojima po~ivaju TADI]: POGROM NE SME BITI me|unarodni poredak i me|unarodno pravo, obezbedi prava i ZABORAVQEN adekvatna autonomija za Kosovo i Metohiju unutar Srbije i SCG, navodi se u izjavi predsednika Vlade Srbije. Beograd - Dvogodi{wica martovskog pogroma nad kosovskim Srbima ju~e je na Kosovu i Metohiji obeleèna pomenima Vladika Atanasije je u besedi poru~io da "ne treba nikome u pravoslavnim hramovima i manastirima, dok su u vi{e da zameramo, nego da u~inimo svoj doprnos, molimo se Bogu za srpskih mesta odràni protesti. Pomen je ju~e u prisustvu one koji su odredeni da nas predvode i u dràvi i u crkvi. Ne nekoliko stotina vernika i predstavnika Vlade Srbije sluèn osu|ujmo, nego se molimo i za wih i za nas, po~nimo ponovo da i u beogradskoj Crkvi svetog Marka na Ta{majdanu, a kako je se sabiramo u Jevandequ Hristovom, kako bi nas Bog ukrepio, a saop{teno iz Kancelarije Saborskog odbora za KIM SPC, epis- `rtve koje smo dali bile smislene". kop {umadijski Jovan (Mladenovic), koji predvodi delegaciji Prema izve{tajima agencija, skoro 3.000 Srba sa skupa u SPC u dvonedeqnoj poseti SAD, sluìo je ju~e u Hramu svetog selu Ropotovo, kod Kosovske Kamenice, obeleàvaju}i drugu apostola i jevan|eliste Luke u Va{ingtonu predeosve}enu godi{wicu martovskog pogroma, uputilo je poruku beogradskom liturgiju i parastos Srbima postradalim u martovskom pogromu pregovara~kom timu u Be~u da "ne}e pristati da ìve u neza- 2004. godine. visnom Kosovu". Pod geslom, "opstajemo i opsta}emo ovde" u Gra~anici je okupio vi{e od hiqadu Srba, koji su prisustvali i Mrqa kosovske "kristalne no}i". Pri{tinski analiti~ar parastosu "`rtvama alban- Duka|in Gorani ocenio je za B92 da je 17. mart "crna mrqa" skog terorizma" u man- na politi~koj sceni Kosova i okoline, {to mora Albancima astiru Gracanica. Mnogi stalno da se ponavqa.- îwenica je da je martovsko nasiqe bila od wih odali su po{tu i eksplozija unutra{wih frustracija kosovskih Albanaca, koje su Slobodanu Milo{evi}u, na kraju bile svodene na mr`wu prema nealbanskom stanovni{tvu, biv{em predsedniku naro~ito prema Srbima. To {to se razgovori obnavqaju ba{ 17. Srbije i SRJ. marta mora da bude veoma va`no za ceo pregovara~ki proces, U organizaciji naro~ito po tome {to }e razgovori biti vo|eni gotovo iskqu~ivo o budu}em statusu nealbanskog ìvqa na Kosovu - kaè Gorani. Udruèwa raseqenih U saop{tewu KIM Info-slu`be ocewuje se da "dve godine posle Srba iz Kur{umlije i martovskog pogroma u kome su kosovski Srbi i Romi doìveli Prokupqa protest je ju~e "kristalnu no}", u prisustvu vi{e hiqada me|unarodnih snaga i odràn i na administra- me|unarodne misije UN, te{ko da se i{ta su{tinski promenilo tivnom prelazu Merdare, na boqe". "Najàlosnije je, ipak, da me|unarodna zajednica nije izme|u centralne Srbije i KIM, gde se okupilo nekoliko na{la snage, a umereni Albanci ni dovoqno obraza, da imenuju desetina Srba, koji su protestovali zbog te{kog poloàja Srba glavne organizatore martovskog pogroma", istice se u saop{tewu na KIM i onih koji su prognani. J. Tasi} i agencije KIM info slu`be. Dve godine od martovskog stradawa Srba na Predsednik Srbije Boris Tadi} izjavio je ju~e da "pogrom Kosmetu, ju~e u Mitrovici poru~eno da je ìvot nad Srbima koji se dogodio 17. marta 2004. na KIM ne sme biti zaboravqen". Tadi} je u pisanoj izjavi dostavqenoj medijima preostalih kao u logoru ocenio da "privremene kosovske institucije, kao i me|unarodne snage do danas nisu obezbedile sigurnost i normalan ìvot SIMBOL STRAHOTE 17. MART 2004. za Srbe i druge nealbance". On je pozvao "lidere kosovskih Albanaca da uti~u svojim izjavama na ekstremiste da ne pale ku}e i ne prete Srbima i nelabancima kojima su ìvoti i bez- BEOGRAD - Parastosima i protestima, s kojih je poru~eno bednost porodica konstantno ugroèni". Tadi} je ponovio poziv "Opstajemo i opsta}emo ovde na Kosovu i Metohiji", ju~e je u predsedniku Kosova Fatmiru Sejdiu za direktne razgovore u svim srpskim sredinama obeleèna druga godi{wica pogroma, Beogradu ili Pri{tini, kako bi "po~eli {to pre da re{avaju 17. i 18. marta 2004. godine, kada je u dvodnevnim nemirima, konkretne probleme gra|ana, me|u kojima je bezbednost prior- nao~igled vi{e hiqada pripadnika me|unarodnih mirovnih itet". snaga, poginulo 19 osoba, od kojih osam Srba i 11 Albanaca, Pomenu u Crkvi svetog Marka na Ta{majdanu koji je sluìo a povre|ene su 954 osobe, me|u kojima je bilo i predstavnika episkop hvostanki Atanasije (Rakita), vikar patrijarha srpskog, policije i Kfora. Potpuno je uni{teno sedam srpskih sela, a sa sve{tentsvom Arhiepiskopije beogradsko-karlova~ke prisus- proterano vi{e od 4.000 Srba. Zapaqeno je oko 800 srpskih tvovali su ministri vera i energetike u Vladi Srbije Milan ku}a i 35 srpskih crkava i manastira, uni{tena su i sva srpska Radulovi}, Radomir Naumov, kao i glavni inspektor MUP Srbije grobqa. Vladimir Boòvi}, predsednik Odbora za KIM Skup{tine Bilo je to najve}e etni~ki motivisano nasiqe na Kosovu i Srbije Du{an Prorokovi}, {ef ekonomskog tima za KIM i Metohiji posle dolaska snaga Kfora od juna 1999. godine. jug centralne Srbije Nenad Popovi} i potpredsednik Koordi- Najmasovniji protest, pod motom "Ne nezavisnom Kosovu", nacinog tela SCG i Srbije za Op{tine Prev{evo, Bujanovac i odràn je severnom delu Kosovske Mitrovice. Prema proceni organizatora - Odbora za ostanak Kosova i Metohije u sas- Medveda Dragan Lazi}. 11 tavu Srbije, na Trgu [umadija u centru grada, po hladnom i ALBIN KURTI I VETERANI OVK ki{ovitom vremenu, okupilo se oko 10.000 gradana pristiglih iz svih mesta severnog dela pokrajine, da bi na dvogodi{wicu SUPROTSTAVQAJU SE DECENTRALIZACI- nasiqa na Kosovu poru~ili da "ni po koju cenu ne}e dozvoliti JI I ZA[TITI SRPSKIH MANASTIRA da Kosovo i Metohija bude nezavisno". Na skupu je data podr{ka srpskom pregovara~kom timu u Be~u, a predsednik SO Zvecan Radikalna organizacija kosovskih Albanaca “Vetevendosje” Dragi{a Milovi} rekao je da se "do re{ewa statusa Kosova (Samoopredeqewe - Kosovska akciona mreà) koju predvodi mora do}i kompromisom, moraju se po{tovati me|unarodno Albin Kurti zajedno sa Udruèwem ratnih veterana OVK, pravo i priznate granice, ne sme biti pobednika i pobe|enih". imala je javni nastup u Domu kulture u De~anima u nedequ On je u ime okupqenih poru~io svetskoj javnosti da su Srbima na kao znak protesta protiv decentralizacije i za{tite srpskih Kosovu ugroèna osnovna qudska prava, da je na sceni etni~ko verskih spomenika. Kao i u drugim sli~nim javnim nastupima ~i{}ewe, humanitarna katastrofa i stvarawe "monstrum dràve u pro{losti na istu temu, ovo okupqawe je bilo i prilika za nezavisno Kosovo". promociju ekstremisti~kih, radikalnih ideja usmerenih protiv Predsednik Odbora Milan Ivanovi} poru~io je na skupu da multietni~kog i demokratskog dru{tva na KiM. }e se kosovski Srbi svim demokratskim sredstvima boriti Prethodno sli~no okupqawe u gradu De~ani bilo je pre dva za ostanak Kosova i Metohije u sastavu Srbije i dodao da se meseca sa pre}utnim odobravawem op{tinskih vlasti, koje su Srbi zalaù za su{tinsku decentralizaciju i za institucio- dozvolile kori{}ewe Doma kulture u te svrhe. nalnu povezanost sa Beogradom, da ono {to Albanci dobiju u U svom obra}awu prisutnima Kurti je koristio jake izraze odnosu na Beograd, Srbi dobiju u odnosu na Pri{tinu. Ivanovi} da napadne ideju decentralizacije, optuùju}i me|unarodnu je pozvao gra|ane da budu uz svoju dràvu i ukazao na preko zajednicu da se namerno planira stvarawe srpskih teritorija potrebno jedinstvo jer se "jedino tako mogu ostvariti naciona- na KiM. Organizacija Samoopredeqewe se uop{te suprotstav- lni interesi". lja pregovorima o budu}em statusu KiM i zahteva jednostrano Skup je po~eo minutom }utawa, oglasila su se zvona sa crkve progla{ewe nezavisnosti bez obzira na stavove me|unarodne Svetog Dimitrija. Kolona gradana se posle mitinga uputila ka zajednice. mestima gde su, pre dve godine, ubijeni Jana Tucev i Borivoje Kurti je bio naro~ito napadan u svom osu|ivawu ideje Spasojevi}, da bi poloìli cve}e i zapalili sve}e. Organiza- stvarawa za{titnih zona oko srpskih pravoslavnih manastira. tori i u~esnici skupa nosili su na rukavima trake na kojima Napadaju}i postojanje za{titne zone oko manastira Visoki je nacrtana bodqikava ìca {to je simbolizovalo da je ìvot De~ani, Kurti je rekao da je za{titna zona "presedan za prokla- Srba na Kosovu kao u logoru. movawe ekstrateritorijalnog statusa srpskih manastira i da }e Povod za nemire bilo je utapawe dvojice albanskih de~aka u te teritorije preuzeti 9% celokupne teritorije Kosova". reci Ibar kod sela âbra, na severu pokrajine. Albanski mediji Me|u govornicima koji su koristili karakteristi~an preneli su vest da su, navodno, Srbi sa psima naterali decu u nacionalisti~ki re~nik karakteristi~an za ovakve prilike bio nabujalu reku. Iako je Unmikova policija demantovala ovu vest, je i direktor gimnazije Selim Lokaj koji je govorio o istoriji Albanci su nasilno pre{li glavni most na Ibru i sukobili se de~anskog kraja i "dokazao" da Visoki De~ani nikad nisu bili sa malobrojnim Srbima u severnoj Mitrovici. To je posluìlo srpski pravoslavni manastir, ve} je to, u stvari, albanski kao poziv Albancima na proteste, koji su ubrzo prerasli u spomenik. nasiqe u kome su Srbi ubijani na najmonstruoznije na~ine. Okupqawe koje su organizovali aktivisti Albina Kurtija i Danas, dve godine nakon pogroma, te{ko je reci da se Udruèwa veterana OVK zavr{ilo se bez incidenata i prema i{ta su{tinski promenilo na boqe. Mada je kosovska vlada, raspoloìvim informacijama, nije privuklo pa`wu ve}eg broja podleùci pritiscima Zapada, obnovila jedan broj uni{tenih qudi kao {to su organizatori o~ekivali. kuca, malo Srba se vratilo u svoje domove, jer strahuju od novog Prema tvrdwama vi{eg me|unarodnog policijskog slu`benika nasiqa u kome im niko ne bi mogao garantovati ìvot. postoje vrlo ubedqive indikacije da su aktivisti organizacije Predsednik Republike Srbije Boris Tadi} izjavio je ju~e da Samoopredeqewe odgovorni za brisawe znaka sa imenom Man- pogrom nad Srbima, 17. marta pre dve godine na Kosovu i Meto- astir Visoki De~ani. Prema UNMIK-ovim uputstvima De~anska hiji, ne sme biti zaboravqen. Tadi} je ocenio da privremene op{tina je postavila trojezi~ni znake sa imenom manastira kosovske vlasti, ali i me|unarodne snage do danas nisu obezbe- najmawe tri puta i svaki put su ti znaci ukloweni. Najnoviji dile sigurnost i normalan ìvot za Srbe i druge nealbance na poku{aj bio je pre tri nedeqe - jedan znak nije diran, a ostali Kosovu. On je pozvao lidere kosovskih Albanaca da uti~u svojim su skloweni. Op{tinske vlasti kaù da }e postaviti nove znake. izjavama na ekstremiste da ne pale ku}e i ne prete Srbima Nedavno su aktivisti Albina Kurtija ispisali grafite na srps- i nealbancima kojima su ìvoti i bezbednost porodica kon- kim ku}ama u gorwem delu Orahovca sa jasnom porukom da nema stantno ugroèni. U pisanoj izjavi Tadi} je jo{ jednom pozvao mesta za Srbe u dru{tvu koje oni ho}e da stvore. predsednika Kosova Fatmira Sejdiua na direktne razgovore. Predstavnici manastira i UNMIK-a nekoliko puta su rekli - Sedamnaesti mart je simbol strahote - izjavio je premijer da Specijalna zonska regija oko manastira Visoki De~ani nije Vojislav Ko{tunica i podsetio da danas, dve godine posle, ekstrateritorijalni entitet, ve} zona koja je uspostavqena da gotovo da nije uklowena nijedna posledica svireposti, nasiqa bi se adekvatnije {titio manastir i okolna priroda, po{to je i etni~kog ~i{}ewa, niti su pravi organizatori izvedeni pred manastir na Listi svetske ba{tine UNESCO-a. Isto tako, nema lice pravde. planova da }e srpski povratnici biti nastaweni u za{ti}enoj Godi{wicu su obeleìli i albanski ekstremisti koji su regiji, zato {to propisi zabrawuju izgradwu stanova, fab- prekju~e na srpskom grobqu u Uro{evcu polomili nekoliko rika i turisti~kih objekata u Specijalnoj zonskoj regiji, kao i nadgrobnih spomenika, a na sabornom hramu Sv. Velikomu~enika eksploataciju prirodnih dobara. Manastir i UNMIK podràvaju Cara Uro{a, u centru grada, na kome je delimicno bila sani- povratak Srba u wihove domove u gradu De~ani i na wihova rana ranije napravqena {teta, razbijeno nekoliko prozora. imawa u okolnim selima gde su oni ranije ìveli. Naàlost, U selu Varo{, kod Uro{evca, u kome od juna 1999. nema Srba, {est godina posle rata ni jedan jedini Srbin povratnik nije preksinoc je kamenicama o{te}ena crkva u kojoj se ne odràvaju do{ao u De~ane prosu|uju}i na osnovu bezbednosne situ- bogosluèwa, ali je sve{tenici redovno obilaze. acije i pretwi pojedinaca i radikoalno orijentisanih grupa, mogu}nosti za povratak ne obe}avaju. Prema (KIM Info Service March 20, 2006)