DOCSLIB.ORG

Sumariusz Metryki Koronnej Księga Wpisów MK 180 Z Archiwum Głównego Akt Dawnych W Warszawie

Total Page：16

File Type：pdf, Size：1020Kb

Download full-text PDF Read full-text
Sumariusz Metryki Koronnej Księga Wpisów MK 180 Z Archiwum Głównego Akt Dawnych W Warszawie Sumariusz Metryki Koronnej Księga Wpisów MK 180 z Archiwum Głównego Akt Dawnych w Warszawie opracował Wojciech Krawczuk Projekt został sfinansowany ze środków Narodowego Centrum Nauki przyznanych na podstawie decyzji numer DEC-2013/09/B/HS3/03578 Wykaz skrótów AGAD – Archiwum Główne Akt Dawnych Boniecki – A. Boniecki, Herbarz polski, T. I-XVI, Warszawa 1899-1913 Kułakows’kyj – Petro Kułakows’kyj, Czernihowo–siwerszczyna u składi Reczi Pospolitoj, (1618-1648), Kijów 2006 LWlkKuj1659 – Lustracja Województw Wielkopolskich i Kujawskich 1659- 1665, Cz. I, wyd. C. Ohryzko-Włodarska, Wrocław 1978, cz. II, wyd. Z. Górski, J. Pakulski, A. Tomczak, Toruń 1996 LWRusk – Lustracja województwa ruskiego, 1661-1665, cz. 1-3, ed. K. Arłamowski, E. Arłamowska, W. Kaput, Wrocław 1970-1976 MK – Metryka Koronna Niesiecki – K. Niesiecki, Herbarz polski, T. I-X, wyd. J. N. Bobrowicz, Lipsk 1839-1846 PSB – Polski Słownik Biograficzny, tom I i nast., Kraków od 1935 SGKP – Słownik Geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, t. I – XV, Warszawa 1880-1914, pod red. F. Sulimirskiego, F. Chlebowskiego, W. Walewskiego et. al. SMK – Sumariusz Metryki Koronnej, T. I i nast., ed. W. Krawczuk, K. Chłapowski, Kraków 199 i nast. U – Urzędnicy dawnej Rzeczypospolitej XII-XVIII wieku. Spisy, T. I i następne, Wrocław-Kórnik od 1985, pod red. A. Gąsiorowskiego VC – Volumina Constitutionum, t. I I nast., wyd. W. Uruszczak, S. Grodziski, I. Dwornicka et al., Warszawa od 1996 VL –Volumina Legum, t. I-X, wyd. J. Ohryzko, Z. Kaczmarczyk, St. Petersburg 1859 Uwagi: [Na k. 1a informacja, że jest to tom z czasów panowania Władysława IV z lat 1633, 1634, 1635, z kancelarii Jakuba Zadzika biskupa chełmińskiego i pomorskiego, kanclerza najwyższego koronnego1. Na k. 1c – 1cv informacja, że jest to tom przywilejów w roku 1633, począwszy od koronacji 6 lutego, za panowania Władysława IV, z relacji biskupa Jakuba 1 Okładka zniszczona, bez napisu. Na wklejce informacja o paginacji w dniach 5–15, 30 IX 1643 kart do 515, a następnie zakończeniu paginowania (8) XI 1843. Karty 1av, 1b. 1 Zadzika biskupa chełmińskiego i pomorskiego, najwyższego kanclerza Królestwa Polskiego] [Na k. 1 informacja o rozpoczęciu wpisywania przywilejów na rok 1633] Regesty [1633] 1 k. 1 – 2 Kraków, na sejmie koronacyjnym, 7 lutego 1633 Król Władysław IV1 zgadza się, by Łukasz na Żółkwi Żołkiewski, starosta kałuski, mógł przenieść swe prawo dożywotniego posiadania dzierżawy mierzwickiej na Marcjana Grabiankę2. Uczynić to może w dowolnych księgach publicznych Królestwa. Z tytułu dożywotniego posiadania tej dzierżawy Grabianka ma płacić corocznie podwójną kwartę do skarbu rawskiego na mocy prawa określonego w konstytucjach [1632 roku]3. Nie powinien także nadmiernie obciążać poddanych. Relacja kanclerza Jakuba Zadzika. jęz. łac. 1 Tytulatura oficjalna podana w pierwszym dokumencie: Wladislaus IV Dei gratia Rex Poloniae, Magnus Dux Lithuaniae, Russiae, Prussiae, Masoviae, Samogitiae, Livoniaeque etc. Nec non Sveccorum, Gottorum, Vandalorumque haereditarius Rex, Electus Magnus Dux Moschoviae. 2 W r. 1658 dożywocie na Mierzwicy uzyskała od króla Jana Kazimierza Barbara z Kuropatnik Grabianczyna, wdowa po Marcjanie. SGKP, VI, s. 357. Dzierżawa mierzwicka obejmowała Mierzwicę, Smereków, Błyszczywody, Przedrzymiechy, Mokrotyn, Targowiszcze, Artaszów. 3 Quartam proventum duplicem – zob. VL, II, s. 363, punkt 39, f. 763. 2 k. 2 Kraków, na sejmie koronacyjnym, 8 lutego 1633 Król, za wstawiennictwem pewnych doradców, nadaje Maciejowi Natańskiemu prawem dożywotnim pewne pola położone w obrębie gruntów uprawnych zwanych Koczurkowskie i Zamrozieńskie a także górę Wer, w starostwie czorsztyńskim1. Dobra te powróciły do rąk królewskich po śmierci Macieja Przedwojewskiego, który otrzymał je również w dożywocie. Dokument podpisany przez Władysława IV i Jana Lipskiego, referendarza (duchownego) koronnego. jęz. łac. 1 Wg lustracji z 1659 roku pola te zwane były Koczuchowskie (Kożuchowskie) i Jamrozewskie leżały w Krościenku; w 1659 posiadał je Krzysztof Cudzichowski na mocy przywileju z 1608 r., ale zostały mu czasowo odebrane przez starostę, Lustracja województwa krakowskiego 1659– 1664. Część I. Wydali Alicja Falniowska–Gradowska i Franciszek Leśniak, Warszawa 2005, s. 302. 3 k. 2v Kraków, na sejmie koronacyjnym, 8 lutego 1633 Król wyraża zgodę by Jan Manowski, pisarz kancelarii koronnej, mógł trzymać prawem dożywotnim wójtowstwo czyli sołectwo we wsi Mszaniec (Pssaniec) w starostwie samborskim, które wykupił z rąk spadkobierców Steczka Pszaneckiego. 2 Po śmierci Manowskiego, jego spadkobiercy ustąpią z tego wójtostwa dopiero, kiedy spłacona zostanie suma zapisana na tych dobrach. Dokument podpisany przez Władysława IV i Jana Lipskiego, referendarza (duchownego) koronnego. jęz. łac. 4 k. 2 v – 3 Kraków, na sejmie koronacyjnym, 8 lutego 1633 Król wyraża zgodę, by Gabriel Zaklika, żołnierz, mógł odstąpić pensję dwustu złotych polskich, zapisanych na dzierżawie mierzwickiej, Marcjanowi Grabiance. Zapisać to może w dowolnych księgach publicznych Królestwa. Dokument podpisany przez Władysława IV i Jana Lipskiego, referendarza (duchownego) koronnego. jęz. łac. 5 k. 3 – 3 v Kraków, na sejmie koronacyjnym, 8 lutego 1633 Król wyraża zgodę, by sekretarz królewski Michał Kupcewicz1, zasłużony w czasie panowania Zygmunta III i samemu Władysławowi IV, mógł wykupić wójtostwo i wieś zwaną Stajne (Staine) w powiecie i ziemi chełmskiej, w województwie ruskim, z rąk obecnych posiadaczy, którzy nie mają do niej żadnych praw. Będzie mógł ją posiadać w dożywocie. Dokument podpisany przez Władysława IV i Jana Lipskiego, referendarza (duchownego) koronnego. jęz. łac. 1 Michał Kupcewicz pracował jako pisarz w kancelarii koronnej od 1615 roku, ok. 1633 został sekretarzem, od 1645 do 1652 r. był metrykantem, W. Krawczuk, Metrykanci koronni…, Kraków 2002, s 133 – 134. 6 k. 3 v – 4 v Kraków, na sejmie koronacyjnym, 8 lutego 1633 Król potwierdza nadanie Zygmunta III, w którym władca ten udzielił zgody Wojciechowi Stawskiemu, by ten mógł ustąpić dożywotnich praw do wójtostwa wsi Trzcianiec1 w starostwie jaworowskim wraz z połową łanu zwanego Niaszewski żołnierzowi weteranowi Gabrielowi Krasuskiemu i jego żonie Jadwidze Łychowskiej. Mając wzgląd na zasługi wojskowe Krasuskiego, Władysław IV zachowuje go wraz z małżonką w dożywotnim posiadaniu tych dóbr. Dokument podpisany przez Władysława IV i Jana Bedermana (Benderman), (pisarza kancelarii koronnej). jęz. łac. 1 W nagłówku druga nazwa wsi: Trościaniec. 7 k. 4 v Kraków, 9 lutego 1633 Król wyraża zgodę by Jakub Kołytek (Kolÿtek) mógł wykupić z rąk obecnych posiadaczy młyn, czyli prawo do trzeciej miary, ustawiony na rzece Gurznik we wsi Dębe (Dęmbe)1, w dzierżawie dębeńskiej (Demba). Młyn ten powrócił do dyspozycji króla po śmierci jego poprzedniego posiadacza, niejakiego Brzosta. 3 Dokument podpisany przez Władysława IV i Jana Lipskiego, referendarza (duchownego) koronnego. jęz. łac. 1 Ob. Dębe Wielkie. 8 k. 5 Kraków, 9 lutego 1633 Król, za wstawiennictwem panów z rady, zachowuje Hrehorego i Iwana, synów Hrehorego popa załokieckiego, w dożywotnim posiadaniu wójtostwa we wsi Załokieć1, w ekonomii samborskiej. Potwierdzenie dotyczy całego wójtostwa, z rolami, obszarami, od Polańskiego Potoku, wzdłuż rzeki Bystrzycy i między gruntami Kałuczyńskimi, aż do Jasieniowskiego Potoku, z obszarem nowym nad cerkwią, do Potoku Jasieniowskiego, z ogrodnikami, komornikami, trzecią częścią dani, kolędą, karczmą, młynem, foluszem, sadzawkami, a także z robotami tj,; jednego dnia do żęcia, drugiego do orania, trzeciego do sieczenia w każdym roku, do czego są zobowiązani poddani tejże wsi, oraz ze wszystkimi przynależnościami, tak jak niegdyś posiadali to wójtostwo Pasek i Piotr Pruszkowscy. Dokument podpisany przez Władysława IV i Andrzeja Kowalińskiego, (pisarza kancelarii koronnej). jęz. pol. 1 Inaczej Załokcie. 9 k. 5 v Kraków, 9 lutego 1633 Król nadaje Kasprowi Dobromirskiemu urząd cześnika bracławskiego. Cześnikostwo wakowało po śmierci Jakuba Piaseczyńskiego. Dobromirski zasłużył się w różnych wyprawach na Ukrainie oraz podczas sprawowania funkcji poselskich. Dokument podpisany przez Władysława IV. jęz. pol. 10 k. 5 v – 6 v Kraków, 10 lutego 1633 Król nadaje Sebastianowi Wołuckiemu de Wołucza, staroście rawskiemu, urząd kasztelana małogoskiego, wakujący po śmierci [Jerzego] Kochanowskiego1. Dokument podpisany przez Władysława IV i Jana Lipskiego, referendarza (duchownego) koronnego. jęz. łac. 1 Zostawiono miejsce na imię, zob. Adam Przyboś, Kochanowski Jerzy w Konar h. Korwin (zm. 1633), Polski Słownik Biograficzny, XIII, s. 193; w U IV/3 nr 159, omyłkowa data 10 III 1633. 11 k. 6 v – 7 Kraków, 10 lutego 1633 Król potwierdza decyzję Janusza Wiśniowieckiego, starosty krzemienieckiego, który nadał Wacławowi Kryńskiemu, burgrabiemu krzemienieckiemu pusty plac, zwany Dudyński, pod zamkiem w Krzemieńcu. Plac ten położony był między placami i sadami z jednej strony Aleksandra Bieleckiego, z drugiej Stanisława Gąsiorowskiego, a z trzeciej strony graniczył z drogą zamkową która prowadziła z 4 miasta podzamczem do szyi zamkowej. Plac ten Kryński otrzymuje prawem dożywotnim i może się na nim budować. Dokument podpisany przez Władysława IV i Marka Skibickiego, (pisarza kancelarii koronnej). jęz. pol. 12 k. 7 – 7v Kraków, 10 lutego 1633 Król nadaje Grzegorzowi Borastusowi1, kanonikowi warmińskiemu, sekretarzowi królewskiemu, dożywotnią pensję roczną w wysokości sześciuset złotych polskich na porcie gdańskim. Wypłacana ma być pierwszego marca. Dokument podpisany przez Władysława IV i Pawła Kołudzkiego (sekretarza
Load more

Recommended publications
  • Diecezja Przemyska : W 600 Rocznicę Bulli Grzegorza XI "Debitum Pastoralis Officii" Z 13 II 1375 R
    Hieronim Eug. Wyczawski Diecezja przemyska : w 600 rocznicę bulli Grzegorza XI "Debitum pastoralis officii" z 13 II 1375 r. Studia Theologica Varsaviensia 12/2, 161-208 1974 Studia Theol. Vars. 12 (1974) nr 2 HIERONIM EUG. WYCZAWSKI DIECEZJA PRZEMYSKA W 600 rocznicę bulli Grzegorza XI Debitum pastoralis oilicii z 13 II 1375 r. T r e ś ć: I. Początki; II. Obszar, sieć parafialna; III. Biskupi; IV. Kapi­ tuły, prepozytury, seminaria duchowne, klasztory; V. Czy już czas na mo­ nografię diecezji? I. POCZĄTKI Wymienioną w podtytule bullą włączył papież Grzegorz XI w 1375 r. istniejące już dawniej biskupstwo przemyskie w obręb powołanej do życia tym samym dokumentem metropolii halic­ kiej. O ile więc można święcić w 1975 r. 6-wiekowy jubileusz tego wydarzenia, czemu skromny wyraz pragnie dać i niniej­ szy artykuł, o tyle nie ma żadnej podstawy historycznej do obchodów właśnie w 1975 r. 600-nej rocznicy powstania sa­ mej diecezji przemyskiej. Sądząc wszakże z zamieszczanego w kolejnych schematyzmach tej diecezji katalogu jej bisku­ pów1, gdzie ich poczet rozpoczyna Eryk z Winsen (1377— 1392), wydaje się, że kierownicze czynniki diecezji przemyskiej wi­ dzą początek swego biskupstwa w 1375 r., we wspomnianej bulli Grzegorza XI. Historyczna prawda jest inna. Biskupstwo przemyskie po­ wstało wcześniej, o czym zresztą wyraźnie mówi wspomniana 1 Schematismus ... cleri ... Dioecesis rit, lat. Premisliensis pro anno Do­ mini 1903, Premisliae 1902 s. 11; Rocznik Diecezji Przemyskiej na rok 1966, Przemyśl 1966 s. 13. 11 Studia Theologica Varsaviensia 2/74 162 HIERONIM WYCZAWSKI [2] bulla i za czym opowiedzieli się ostatnio poważni historycy ks. Jan Kwolek2 oraz ks.
    [Show full text]
  • (Zamość, Polska) Ikonografia Jana Zamoyskiego
    Izabela Winiewicz-Cybulska (Zamość, Polska) Ikonografia Jana Zamoyskiego Sztuka, pełniąc na przestrzeni dziejów różnorodne funkcje, była zwykle dobrym środkiem politycznej propagandy. Szczególną rolę odgrywał portret, który upamiętniając postać wielkiego wodza, polityka czy mecenasa sztuki, zwykle jednoznacznie określał pozycję modela. Wizerunki - tworzone za życia i po śmierci osoby - były gwarancją wiecznie trwającej sławy. Z czasem tworzyły one galerie przodków, kopiowane i powielane przypominały o świetności rodu, jego ciągłości a przede wszystkim o ważnej pozycji założyciela rodowej potęgi. Tak było w przypadku Jana Zamoyskiego - wielkiego kanclerza i hetmana, wybitnego człowieka epoki odrodzenia. Wówczas właśnie portret uzyskał swoją malarską autonomię, stał się wyrazem renesansowego humani- zmu, uznając indywidualność i świecką godność człowieka. Portrety, tworzone dla celów urzędowo- reprezentacyjnych, służyły jako dary w stosunkach dyplomatycznych. Ich prawdziwość była zawsze niewątpliwą zaletą, lecz czasem - w celu szczególnego podkreślenia społecznej i ekonomicznej pozycji portretowanego - heroizowano je - pokazywano poważną twarz, sztywną i władczą pozę. Całość uzupełniano też elementami heraldycznymi, epigraficz-nymi, a nawet alegorycznymi i symbolicznymi. Poziom artystyczny takich wizerunków był zróżnicowany - zależny od tego, czy ich twórca to artysta mający gruntowne przygotowanie, czy jedynie tylko jakiś wrodzony talent i zmysł obserwacji. Należy też pamiętać, że autor musiał liczyć się często z zaleceniami i uwagami samego zleceniodawcy. Najstarsze wizerunki Jana Zamoyskiego, zwłaszcza w grafice i w numizmatach, świadczą niewątpliwie, iż sztuka była narzędziem propagandy. Portrety wykorzystywane do celów politycznych były wizualizacją majestatu portretowanego, jasno określały jego pozycję i szczególne miejsce w zhierarchizowanym ówczesnym społeczeństwie. Takie podkreślenie prestiżu czytelne było dla odbiorców tych dzieł sztuki, a samemu portretowanemu dawało wewnętrzne zadowolenie, umocnienie własnej pozycji i gwarancję wiecznie trwającej sławy.
    [Show full text]
  • Andrzej Gil IEŚW Lublin Jan Zamoyski Wobec Zagadnień Wyznaniowych
    Andrzej Gil IEŚW Lublin Jan Zamoyski wobec zagadnień wyznaniowych na przykładzie Zamościa przełomu XVI i XVII wieku Postać Jana Zamoyskiego stała się swego rodzaju ikoną historyczną, obrosłą różnego rodzaju legendami i mitami. Pod kolejnymi nawarstwieniami, narosłymi w ciągu wieków, ukryty został obraz realnego człowieka, kierującego się swoim rozumieniem świata. Sternik nawy państwowej, orędownik wolności szlacheckiej, twórca ogromnego latyfundium miał także swoje poglądy, które wpływały na podejmowane przezeń inicjatywy. Niezmiernie interesujące wydaje się określenie faktycznego stosunku Jana Zamoyskiego wobec ludzi innego wyznania i narodowości. Jest to o tyle fascynujące, bowiem Zamoyski miał doskonałą sposobność zamanifestowania swoich poglądów w tej dziedzinie w czasie budowy Zamościa. Podjęcie dzieła wzniesienia od podstaw miasta, odmienne przecież od tworzenia ordynacji, budowanej przede wszystkim w oparciu o istniejący już potencjał osadniczy, dawało sposobność nie tylko do zademonstrowania sprawności adaptacji klasycznych idei przestrzennych (renesansowe miasto idealne) oraz militarnych (nowoczesna architectura militaris), ale także, a może przede wszystkim, okazania stosunku do pojmowania i rozumienia przez niego wizji idealnej społeczności miejskiej (swego rodzaju idealna communa civitas). Nie był bowiem Jan Zamoyski w swej decyzji o nadaniu miastu określonego charakteru etnicznego i wyznaniowego zależny od nikogo, poza swoim rozumieniem rzeczywistości i kierowaniem się własnymi w tej mierze przemyśleniami. Stąd właśnie społeczność
    [Show full text]
  • Polish Battles and Campaigns in 13Th–19Th Centuries
    POLISH BATTLES AND CAMPAIGNS IN 13TH–19TH CENTURIES WOJSKOWE CENTRUM EDUKACJI OBYWATELSKIEJ IM. PŁK. DYPL. MARIANA PORWITA 2016 POLISH BATTLES AND CAMPAIGNS IN 13TH–19TH CENTURIES WOJSKOWE CENTRUM EDUKACJI OBYWATELSKIEJ IM. PŁK. DYPL. MARIANA PORWITA 2016 Scientific editors: Ph. D. Grzegorz Jasiński, Prof. Wojciech Włodarkiewicz Reviewers: Ph. D. hab. Marek Dutkiewicz, Ph. D. hab. Halina Łach Scientific Council: Prof. Piotr Matusak – chairman Prof. Tadeusz Panecki – vice-chairman Prof. Adam Dobroński Ph. D. Janusz Gmitruk Prof. Danuta Kisielewicz Prof. Antoni Komorowski Col. Prof. Dariusz S. Kozerawski Prof. Mirosław Nagielski Prof. Zbigniew Pilarczyk Ph. D. hab. Dariusz Radziwiłłowicz Prof. Waldemar Rezmer Ph. D. hab. Aleksandra Skrabacz Prof. Wojciech Włodarkiewicz Prof. Lech Wyszczelski Sketch maps: Jan Rutkowski Design and layout: Janusz Świnarski Front cover: Battle against Theutonic Knights, XVI century drawing from Marcin Bielski’s Kronika Polski Translation: Summalinguæ © Copyright by Wojskowe Centrum Edukacji Obywatelskiej im. płk. dypl. Mariana Porwita, 2016 © Copyright by Stowarzyszenie Historyków Wojskowości, 2016 ISBN 978-83-65409-12-6 Publisher: Wojskowe Centrum Edukacji Obywatelskiej im. płk. dypl. Mariana Porwita Stowarzyszenie Historyków Wojskowości Contents 7 Introduction Karol Olejnik 9 The Mongol Invasion of Poland in 1241 and the battle of Legnica Karol Olejnik 17 ‘The Great War’ of 1409–1410 and the Battle of Grunwald Zbigniew Grabowski 29 The Battle of Ukmergė, the 1st of September 1435 Marek Plewczyński 41 The
    [Show full text]
  • Meandry Politycznej Kariery Andrzeja Lipskiego (1572–1631)
    V. ZAGADNIENIA HISTORYCZNO-FILOZOFICZNE Studia Oecumenica 18 (2018) DOI: 10.25167/SOe/18/2018/367-380 s. 367–380 JANUSZ DOROBISZ Instytut Historii UO Meandry politycznej kariery Andrzeja Lipskiego (1572–1631). Eksluteranin biskupem krakowskim The meanders of the political career of Andrzej Lipski (1572–1631) An ex-Lutheran holding the post of the bishop of Cracow Abstract Andrzej Lipski (1572–1631) was born to a noblemen’s family of the middle rank and Lu- theran denomination. He studied at Protestant (1582–1594 – Strasbourg, Heidelberg) and Catholic (1603–1605 – Rome) colleges, earning the title of Doctor of both laws (Doctor of Canon and Civil Law). Lipski’s career in the Chancellery of the Crown was sped up by his conversion to Catholicism, entering the clergy and protection of Bishop Vice-Chancellor Pi- otr Tylicki – an influential backer to Chancellor Jan Zamoyski. At that time Lipski belonged to the state clergy who served the King and the Kingdom of Poland and obtained revenues from benefices, the acquisition of which was easier at the Court. Zamoyski’s supporters’ leaving the elites of the Chancellor’s power in 1605, as well as Lipski’s sympathizing with the rebellion (1606–1609) caused him to be kept away from public matters as a person who was politically uncertain. During the period of the Court’s disfavour, Lipski redefined his political views and stayed a zealous royalist and also an advocate of drawing closer to the Habsburgs. Owing to Bishop Vice-Chancellor Henryk Firlej’s protection he earned trust of Queen Constance of the Habsburgs, who then became the patroness of Lipski’s further career.
    [Show full text]
  • Non De Fide, Sed De Securitate Pacis.1 Faith and Politics in the Views of Protestants in the Polish‑Lithuanian Commonwealth, 1631‑32
    Odrodzenie i Reformacja w Polsce PL ISSN 0029‑8514 Special Issue Urszula Augustyniak (Warsaw) Non de Fide, Sed de Securitate Pacis.1 Faith and Politics in the Views of Protestants in the Polish‑Lithuanian Commonwealth, 1631‑32 Traditionally, political views of Polish Protestants are investigated in the context of struggle for the so‑called religious tolerance, although at the time the Warsaw Confederation was regarded not as an ‘edict of tolera‑ tion’ but a guarantee of estate privileges and a principle of the political system of the Commonwealth. Mirosław Korolko’s analysis of political arguments used in the controversy over the Confederation2 – on a par with denominational, historiosophical, legal and socio‑economic argu‑ mentation – does not explain the relation between propaganda activity and actual attitudes of Protestants as citizens. Different from Catholic, the views of Polish and Lithuanian Protes‑ tants on the relationship between religion and politics – for instance, on the genesis of monarchical power and its obligations towards the state, the subordination of the clergy to general laws, the right of the subjects to resist edicts in conflict with the laws of God – were the result of doctrinal premises formulated in the twentieth chapter of John Calvin’s Institutio religionis christianae3 and in the Sandomierz 1 A. S. Radziwiłł, Memoriale rerum gestarum in Polonia 1632‑1656, ed. by A. Przyboś and R. Żelewski, Wrocław, 1968, vol. 1, p. 85: a quote from the polemics of K. Radziwiłł and M. Ostroróg, 30 October 1632. 2 M. Korolko, Klejnot swobodnego sumienia. Polemika wokół konfederacji warszawskiej w latach 1573‑1658, Warsaw, 1974.
    [Show full text]
  • The Annihilation of the Arian “Capital”
    ODRODZENIE I REFORMACJA W POLSCE ■ SI 2017 ■ PL ISSN 0029-8514 Janusz Tazbir The Annihilation of the Arian “Capital” The history of the fall of Raków was the subject of a special short dis- sertation by Józef Stańko1 already 35 years ago. At present, however, that work is absolutely insufficient. On the one hand (as stressed in a review of Stańko’s dissertation2), the author did not make use of all the sources available to him and committed many oversights and inac- curacies;3 on the other, since the time the work was published, new, fairly important sources clarifying the circumstances connected with the Raków trial have been added. Since the trial brought about the annihi- lation of the main centre of the Polish Brethren in the first half of the seventeenth century, it seems necessary to re-discuss the 1638 events, so tragic for the Polish Arianism, on the basis of more extensive sources. Founded in 1569 by the Calvinist voivode of Podole, Jan Sienieński, Raków has twice played a leading role in the history of our Antitrini- tarianism. First, between 1569 and 1572, as a centre of supporters of social radicalism and then again, from the beginning of the seven- teenth century until 1638, as a seat of the academy and typography famous all over Europe and the place of many synods grouping the best Arian thinkers. It is not surprising, then, that the Raków cen- tre was a thorn in the flesh of the opponents of the Polish Breth- ren who referred to it in an anti-Arian pamphlet printed in the early seventeenth century as a 1 J.
    [Show full text]
  • «Voevodych Zemli Moldavskoi»... Peter Mohyla's Youth and Political Heritage
    СОЦІУМ. Альманах соціальної історії. Випуск 4. – C. 19–25. © Alfons Bruening, 200419 Alfons Bruening «Voevodych zemli moldavskoi»... Peter Mohyla's Youth and Political Heritage Literature on Metropolitan Peter Mohyla and famous churchman? And, mostly discussed in his reforms tends to fill libraries. Yet in all the nearly any work on him, which was the signifi- many works, articles and studies little space is be- cance of Western influences on his personality? ing devoted to his early years, provenience and There is a lot of uncertain, unclear data in this youth. Influences, which possibly might have left sketch, giving space to speculation and interpre- their impact on his character and aims are being tation – due to an often mentioned lack of sources named and described only superficially. Most data for the period in question. on his experiences between his birth and his Yet in fact this gap is not so great and empty election as archimandrite of the Kievan Cave´s as it seemed, even on the base of already published monastery are tainted with doubts or even are material. Much errors and speculation still wide- contradictious. The still most comprising bio- spread in literature can easily be cleared up, put- graphy on Mohyla, S.T. Golubev´s voluminous ting together various pieces out of the library study of the end of the 19th century, devotes only already filled with studies on Mohyla. Two aspects about 50 pages (in large print) of the first volume often neglected up to now can help for a better to the first 30 years of the Metropolitan, who only perspective: Most important in this respect is it to reached 50 years of age at all1.
    [Show full text]
  • Poczet Prymasów Zeszyt
    Poczet PrymasówPolskich (((1417(1417 ––– 20142014)))) Relikwiarz św. Wojciecha w katedrze Gnieźnieńskiej Katolickie Stowarzyszenie „Civitas Christiana” Przemy śl, 2014 *********************************************** Opracowanie i skład komputerowy: Jerzy Łobos „Naród, który nie zna swojej przeszło ści, umiera i nie buduje przyszło ści” Jan Paweł II. Te słowa skierowane do Rodaków odnosiły si ę do historii naszego narodu, w kontek ście utraty niepodległo ści, zaborów, wojen, ró żnego rodzaju ogranicze ń i zniewole ń.Musimy pami ęta ć i przypomina ć bohaterskie postawy i walk ę o wolno ść , równo ść , sprawiedliwo ść . Musimy pami ęta ć o tym, co si ę wydarzyło. Przekaz o ludzkim cierpieniu nie mo że znikn ąć wraz z upływem czasu. Nie mo żemy zapomnie ć o po świ ęceniu , ofiarno ści, ze strony innych o ich desperackiej walce o wolno ść i podstawowe, ludzkie warto ści. Nie mo żna i ść do przodu, je śli nie b ędziemy pami ęta ć, co wydarzyło si ę w przeszło ści, gdy ż to w ogromnym stopniu ma wpływ na nasz ą świadomo ść historyczn ą i determinuje kierunki naszego osobistego i społecznego rozwoju. W kolejnej publikacji przemyskiego Oddziału Katolickiego Stowarzyszenia „ Civitas Christiana” prezentujemy histori ę dotycz ącą Ko ścioła w Polsce, konkretnie „ Prymasów Polskich”. Ko ściół w Polsce na przestrzeni wieków odgrywał w historii narodu polskiego, szczególn ą rol ę w umacnianiu pa ństwowo ści , rozwoju nauki i kultury, w kształtowaniu wła ściwych postaw Polaków, w szerzeniu miło ści, braterstwa i miłosierdzia. Tymi pierwszymi w tym dziele winni by ć z pewno ści ą od XIV w. Prymasi, dlatego wła śnie o nich traktuje ta publikacja.
    [Show full text]
  • Bibliografia Polska Karola Estreichera (1827–1908)
    UNIWERSYTET JAGIELLOŃ SKI BIBLIOGRAFIA POLSKA KAROLA ESTREICHERA (1827–1908) DYREKTORA BIBLIOTEKI JAGIELLOŃSKIEJ CZĘŚĆ PIERWSZA – WYDANIE DRUGIE TOM XVIII KOR.—KOSKOWSKI KRAKÓW MMXII CENTRUM BADAWCZE BIBLIOGRAFII POLSKIEJ ESTREICHERÓW KAROL ESTREICHER BIBLIOGRAFIA POLSKA XIX STULECIA WYDANIE DRUGIE TOM XVIII KOR.—KOSKOWSKI Redaktor tomu STANISŁAW SIESS-KRZYSZKOWSKI KRAKÓW 2012 WYDAWNICTWO UNIWERSYTETU JAGIELLOŃSKIEGO UNIVERSITE JAGELLONNE BIBLIOGRAPHIE POLONAISE PAR KAROL ESTREICHER (1827–1908) ANCIEN DIRECTEUR DE LA BIBLIOTHEQUE JAGELLONE A CRACOVIE PREMIERE SERIE – SECONDE EDITION TOM XVIII KOR.—KOSKOWSKI CRACOVIE MMXII CENTRE DE BIBLIOGRAPHIE POLONAISE KAROL ESTREICHER BIBLIOGRAPHIE POLONAISE DU XIXème SIECLE SECONDE EDITION TOME XVIII KOR.—KOSKOWSKI préparé par STANISŁAW SIESS-KRZYSZKOWSKI CRACOVIE 2012 EDITIONS DE L’UNIVERSITE JAGELLONNE © Copyright by Centrum Badawcze Bibliografi i Polskiej Estreicherów Uniwersytet Jagielloński Wydanie II, Kraków 2012 All rights reserved Żadna część Bibliografi i Polskiej Estreicherów nie może być kopiowana ani udostępniana inną drogą bez pisemnej zgody Uniwersytetu Jagiellońskiego Zespół redakcyjny: Wacław Walecki (przewodniczący), Beata Grzybek, Tomasz Nastulczyk, Stanisław Siess-Krzyszkowski, Magdalena Sokołowska, Marian Zaczyński (do roku 2007) Praca naukowa fi nansowana w ramach programu Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego pod nazwą „Narodowy Program Rozwoju Humanistyki” w latach 2012–2016 Skład i łamanie Krzysztof Marek Szwaczka ISBN 978-83-233-3486-6 www.wuj.pl Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego Redakcja: ul. Michałowskiego 9/2, 31-126 Kraków tel. 12-631-18-81, tel./fax 12-631-18-83 Dystrybucja: tel. 12-631-01-97, tel./fax 12-631-01-98 tel. kom. 506-006-674, e-mail: [email protected] Konto: PEKAO SA, nr 80 1240 4722 1111 0000 4856 3325 KOR. — KOSKOWSKI KOR. J. (krypt.), ob. Korsak Juliusz.
    [Show full text]
  • Szlachta Polska Na Ukrainie W Latach 1569-1648 Kilka Uwag Na Marginesie' Książki Henryka Litwina
    PRZEGLĄD NAUK HISTORYCZNYCH 2002, R. I, nr 2 ARTYKUŁY RECENZYJNE I RECENZJE ZBIGNIEW ANUSIK Uniwersytet Łódzki Szlachta polska na Ukrainie w latach 1569-1648 Kilka uwag na marginesie' książki Henryka Litwina Henryk Litwin. Napływ szlachty polskiej na Ukrainę 1569-1648, Wydawnictwo Naukowe Semper. Warszawa 2000. ss. 224 Henryk Litwin podjął W swojej książce ambitną próbę źródłowej weryfikacji znanej od dawna tezy. iż ,,ekspansja na Wschód", przejawiająca się W dążeniu do skolonizowania ziem ruskich, była jednym z głównych motorów polityki polskiej doby nowożytnej. Ograniczenie zakresu chronologicznego pracy do lat 1569-1648 wydaje się ze wszech miar uzasadnione. Również zawężenie zakresu terytorialnego badań do Ukrainy w rozumieniu siedemnastowiecznym, a więc województw kijowskiego i bracławskiego, nie budzi żadnych zastrzeżeń. Na tych właśnie ziemiach rozwinęła się bowiem w oma- wianym okresie intensywna akcja kolonizacyjna powiązana z daleko idącymi przemianami struktur społecznych, Pewne wątpliwości nasuwa jednak zakres przedmiotowy podjętych przez Autora badań. W kręgu jego zainteresowań znaleźli się bowiem jedynie właściciele ziemscy, dzierżawcy. zastawnicy, użytkownicy królewszczyzn oraz urzędnicy ziemscy i grodzcy. Z oczywistych względów (brak od- powiedniej podstawy źródłowej) pominął on natomiast przebywających na Ukrainie klientów magnackich nie posiadających własności ziemskiej. Nie uwzględnił również obecnych przecież na kresach przedstawicieli szlachty polskiej stanu duchownego. Z pewną dozą ostrożności trzeba więc potraktować twierdzenie Autora, iż sumarycz- ne zestawienie wyników badań dotyczących zbiorowości właścicieli ziemskich, urzędników oraz dzierżawców królewszczyzn pozwoliło 232 Artykuły recenzyjne i recenzje mu ustalić rzeczywiste rozmiary napływu szlachty polskiej na Ukrainę i jej znaczenie na tych terenach (s. 8). Termin "szlachta polska" jest tu zresztą pojęciem czysto umow- nym. Henryk Litwin operuje bowiem utworzonymi przez siebie kategoriami "grup etnicznych".
    [Show full text]
  • Konserwacja Stropu Ramowego W Pierwszym Pokoju Senatorskim Pałacu Biskupów Krakowskich W Kielcach
    Małgorzata Osełka Konserwacja stropu ramowego w Pierwszym Pokoju Senatorskim pałacu biskupów krakowskich w Kielcach Rocznik Muzeum Narodowego w Kielcach 25, 89-119 2010 Rocznik Muzeum Narodowego w Kielcach Tom 25, Kielce 2010 MAŁGORZATA OSEŁKA Konserwator Dziel Sztuki KONSERWACJA STROPU RAMOWEGO W PIERWSZYM POKOJU SENATORSKIM PAŁACU BISKUPÓW KRAKOWSKICH W KIELCACH W listopadzie 2009 zakończyły się prace konserwatorskie przy stropie ramo­ wym Pakty i traktaty szwedzkie, znajdującym się w Pierwszym Pokoju Senator­ skim pałacu biskupów krakowskich w Kielcach1. Inwestorem prac było Muzeum Narodowe w Kielcach a wykonawcą Pracownia Konserwacji Dzieł Sztuki s.c., Małgorzata Osełka, Paweł Osełka z Kielc. Prace rozpoczęto w sierpniu 2007 roku i zakończono po 28 miesiącach. Strop ramowy w Pierwszym Pokoju Senatorskim należy do całego zespołu stropów ramowych umieszczonych w apartamentach biskupich i senatorskich w pałacu biskupów krakowskich w Kielcach na reprezentacyjnym pierwszym pię­ trze. Powstał ok. 1640 roku na zlecenie biskupa Jakuba Zadzika. Autorem stro­ pów ramowych jest Tomasz Dolabella i jego warsztat. Zespół czterech stropów ramowych zdobił pomieszczenia: Drugi i Trzeci Pokój Biskupi oraz Pierwszy i Drugi Pokój Senatorski. Zasada kompozycji wszystkich stropów była taka sama. Rama dzieliła płaszczyznę sufitu na pięć powierzchni: największą centralną i mniejsze cztery narożniki. Pola te wypełniały obrazy na płótnie. W Pierwszym Pokoju Senatorskim kształt ram i budowa stropu różniły się od stropu w Drugim Pokoju Senatorskim. Tak samo było w apartamentach biskupich. Dlatego bliźniaczą dekoracją sufitu w Pierwszym Pokoju Senatorskim był strop ramowy w Drugim Pokoju Biskupim a bliźniaczym stropem ramowym dla Drugie­ go Pokoju Senatorskiego jest dekoracja sufitu w Trzecim Pokoju Biskupim. W dwóch pokojach: Pierwszym Pokoju Senatorskim i Drugim Pokoju Bisku­ pim kompozycja stropów była zbliżona.
    [Show full text]